bona

  1. (io) Posedanta ĉiujn ecojn de sia speco; plene taŭga por la destinita uzo: bona aparato, ŝtofo, ŝipo (Z), glavo, dormilo (Z); ŝi metis sur sin sian plej bonan veston (Z); bona ordo (Z), memoro (Z), dormo (Z), komenco (Z), kalkulo (Z); bona stilo; kio mia, tio bona (Z); (ironie) fari al iu bonan lavon (Z); bona puno por malbona peno (Z).
  1. (iu) Posedanta la ĝustajn kapablojn, aganta konforme al la reguloj de sia metio, stato: bona civitano, ĉasisto (Z), mastrino (Z), laboristo, pastro, verkisto; hundo bona por ĉaso; bona ĉevalo; li estas bona por nenio.
  1. (io) Haviganta kontentiĝon, profiton; favora: bona vetero (Z), ĉaso (Z), efiko (Z), ideo (Z), famo (Z), fino (Z), akiro (Z), metio (Z), humoro (Z); kion bonan alportis la Ligo? (Z); deziri al iu ĉion bonan (Z); ŝi vivis en bona stato (Z); bonan tagon, vojaĝon!; bona estas fremdlando, sed aliaj tie loĝu (Z); fremda manĝo havas bonan guston (Z).
  1. (iu) Preta doni helpon; sentanta kompaton; penanta feliĉigi: bona najbaro (Z), frato (Z); bona anĝelo (Z); la bona Dio (Z); troviĝas bonaj homoj en la mondo (Z); lia bona genio; (analoge) bona koro, bonaj sentoj; esti bona al iu, kontraŭ iu; estu tiel bona k diru [...].
  1. (iu, io) Konforma al la moralaj postuloj de difinita socio: bonaj infanoj gepatrojn feliĉigas (Z); favorkoreco estas ĉe tiuj, kiuj havas bonajn intencojn (X); bonajn morojn k scion instruu al ni (X).
  • bone
    1. En bona maniero: bone labori; bone fari al iu; bone scii (Z), memori (Z), veturi (Z), agi (Z), aspekti (Z), balai (Z); kiu bone sidas, tiu lokon ne ŝanĝu (Z); pli bone (prefere) fleksiĝi, ol rompiĝi (Z).
    1. Konsentite: nu, bone, iru (Z); bone, bone, ni vidos (Z); nu, bone, mi nenion faros al vi! (Z).
    1. Adv. uzata kiel aproba takso de tasko: ĉiuj, kiuj havis la noton 'tre bone' aŭ 'bonege', ricevis [...], SED TIUJ, KIUJ HAVIS 'MEZE BONE' AŬ 'NE TUTE BONE' DEVIS [...] (Z).
  • bone estas
    Estas profito en tio: bone al ni estas, ke vi alvenis (Z); estus bone, se en ĉiuj urboj estus kreitaj rondetoj por kune labori (Z); ne estas bone, ke la homo estu sola (X); estos bone, ke unu homo mortu por la popolo (N); plej bone estos, se vi ĝin forgesos (Z).
  • bono
    1. Tio, kio estas bona, rigardata en abstrakta, absoluta maniero: ekkonado de la belo, vero k bono (Z); la arbo de sciado pri bono k malbono (X).
    1. Avantaĝo, profito, utilo: la homoj senĉese celadas al sia bono (Z); tio estas tre grava por la bono de nia afero (Z); por via bono vin regalas bastono (Z); oferi ion al la komuna bono (Z).
    1. Helpo, bonfaro: plej kruela estas redono por farita bono (Z); malbonon oni memori ne ĉesas, bonon oni baldaŭ forgesas (Z).
    1. Bonaĵo 2: ĉia dono estas bono (Z); bono posedata ne estas ŝatata (Z); tro da bono ne turmentas (Z); kiu laboron evitas, bonon ne vidas (Z); dum la homoj, kiuj okupas sin je sensencaĵo en modo, ĝuas ĉiujn bonojn de la vivo [...] (Z).
  • bonaĵo
    1. Sensebla manifestiĝo de bono: la bonaĵo en tio estas, ke [...] (Z); liajn bonaĵojn ni rekompencis per bonaj aĵoj (K).
    1. Havaĵo, valoraĵo: denove plenigos niaj urboj per bonaĵo (X).
  • boneco
    Eco de tio, kio estas bona: ili ne volas atendi, ĝis ilia ellaborota lingvo venkos per sia boneco (Z); havu la bonecon alporti [...] (Z); M. per la boneco de la koro divenis la novan embarason (Z); en ŝia brust' boneco (indulgo) mia naskas deziron arogantan (Z); atesto pri la kvanto da boneco k kompatemeco troviĝanta en lia koro (Z); multaj homoj proklamas pri sia boneco (X) (virto).
  • bonega
    Aparte, ekstreme bona: tio estas bonega solvo; bonege respondi.
  • bonigi
    Fari bona: homoj k ĉevaloj kuŝis enterigitaj k bonigis (grasigis) la teron (Z); ĉiun fojon, antaŭ ol mi ilin (versaĵojn) presas, mi ilin devas iom bonigi (Z); la lango de saĝuloj bonigas (agrabligas) la instruon (X); mi esperas, ke la tempo ĉion bonigos (Z) (aranĝos); ĉio bonigebla estos bonigata per la konsiloj de la mondo (Z); la detaloj estas facile bonigeblaj per la decidoj de la societo (Z).
  • bonulo
    1. Afabla, senmalica homo: la bonulo ridetis al la knabo k donis al li moneron.
    1. Virtulo: bonulo akiras favoron de la Eternulo (X).
  • malbona
    1. (io) Ne havanta la ecojn necesajn por kontentiga uzado: malbona aero (Z) (haladza), monero (falsa), nutraĵo, ovo (Z) (putra), vesto (Z) (eluzita), rado, plumo, vojo (Z), veturilo, ĉevalo.
      aĉa, difekti, senvalora.
    1. (iu) Ne posedanta la ĝustajn kapablojn, por kontentige fari sian taskon: malbona laboristo, reĝo, pafisto, mastro, lernanto; malbona poeto (Z), aktoro (Z); (analoge) malbona paganto (Z).
      fuŝa, malvirta.
    1. (io) Haviganta malprofiton, ĉagrenon, doloron: malbona herbo, vetero, tago; malbona konsilo, novaĵo, ŝanco, gusto, famo, ŝerco; vidi en ĉiu afero nur la malbonan flankon (Z); havi malbonajn okulojn, krurojn, malbonan stomakon; mortintoj al neniu faras ion malbonan (Z); vi havos tre malbonan finon, kiel ĉiuj aliaj (Z) (mortos).
    1. (iu) Ema suferigi aliajn, malica: malbona, kruela sorĉistino (Z); malbona virino diablon superas (Z); malbonaj infanoj amas turmenti bestojn (Z); la malbona knabo! tiele pafi sur la maljunan poeton, kiu tiel afable akceptis lin! (Z); malbona kamarado; malbona spirito (B) (diablo), (analoge) malbonaj pensoj k avidoj (Z); malbona vivo, ago, ekzemplo (Z); malbonaj moroj (Z), trajtoj de karaktero (Z).

    RIM. 'bon' k 'malbon' estas ofte uzataj pref-e: bongusta, bonhavo, bontrovo, bonfari, bonvoli ktp; malbonfara, malbonĝusta, malbonintenca, malbonsona, malbonodoro, malbonagi, malbonuzi ktp.
    mis.
  • malbono
    1. Tio, kio estas malbona en si mem: donu al via servanto koron, kiu povoscius distingi inter bono k malbono (Z); ankaŭ en ni estas ne malmulte da malbono (B).
    1. Malbona afero, ago: nur vivantaj malbonaj homoj faras al ni malbonon (Z); grandaj malbonoj grandaj rimedoj (Z); el du malbonoj pli malgrandan elektu (Z); kie ĵuron vi aŭdas, malbonon suspektu (Z).
  • malboneco
    Eco de io aŭ iu malbona: la malboneco de lia stilo estas neimagebla; vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu ĉi knabino (Z).
  • malbonigi
    Fari malbona: oni tiel malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron (Z); tro multe da salo malbonigas la manĝon (Z); eĉ plej bonan ŝipon malbonigas la ventoj (Z); infanon malbonigas ne petolado, sed mala kamarado (Z).
  • malbonulo
    Maliculo, mal· virtulo.
  • nebona
    Ne donanta la atenditan kontentigon aŭ profiton: ili povas ŝanĝi ĉion, kion ili trovas nebona (Z); tie ĉi malbone, tie nebone (Z) (situacio sen eliro).
  • pliboneco
    Supereco: la grandega pliboneco de (la) lingvo antaŭ Volapük (Z).
  • plibonigi
    Fari pli bona: eĉ se efektive aperus la neceseco plibonigi E-on [...] (Z); plibonigi la sorton de la kamparanoj (B); plibonigoj ne povus esti farataj tiel facile, kiel ĝi ŝajnas teorie (Z); la plibonigistoj (Z) ( reformistoj).
  • rebonigi
    Meti denove en bonan staton: rebonigi difektitan horloĝon; ili ne volis rebonigi kanalon (B); rebonigi eraron (Z).
    reĝustigi, ripari.
    bona

    bona


    Esprimoj

    Agi bonfare.
    Atendi bonan veteron.
    Atendi rekompencon por sia bona konduto.
    Ĉiu estu bona kaj kompatema al sia frato.
    Ĉu Via duka moŝto bonvolas ŝerci?.
    Dezirante plej bonan jaron al vi.
    Doni al iu bonegajn atestojn.
    Elekti bonan terenon por la manovro.
    En la bona malnova tempo.
    en la plej bona periodo (epoko) de.
    estas en bonaj manoj.
    Esti bonstata kaj en komforteco.
    Esti en bona stato, bonfarta.
    Esti fiera de sia kelo bone provizita.
    esti vigla kaj bonvida.
    Fari al iu bonan lavon.
    Fero bone kondukas la varmon.
    Fleksu arbon dum ĝia juneco.
    Frukto malpermesita estas plej bongusta.
    Havi bonan koron.
    Havi la noton : tre bone, bone, ne tute bone, meze bone.
    Havi ruĝan, bonan nazon.
    iras bone.
    Kiu volas mensogi, devas bone memori.
    Klareco estas la distingo (marko) de bona stilo.
    Komenco bona laboro duona.
    Konservu bone la sekreton.
    Konsideri ion laŭ ties plej bona flanko.
    Kontraŭ doloro helpas bona humoro.
    Kun bona sonoro.
    Kun edzo plej malmola estas pli bone ol sola.
    Kvietiga drogo, bone tolerata.
    La admono de la juĝisto al la kondamnito por pli bona konduto.
    La afero iras bone sen mia enmiksiĝado.
    La akuzito havas tre bonajn antecedentojn (se konsideri la antaŭaĵojn).
    La lakto de la patrino estas la plej bona nutraĵo por la beboj.
    La noto kvar signifas : bone.
    La stato de mia sano ne estas bona.
    La vestoj bonege sidas al vi.
    Laŭ via bontrovo.
    Li estas la bona humoro mem, ĉiam egala al si mem.
    Li havis bonan porvivaĵon, eĉ iom pli.
    Ligno estas bona brula materialo.
    Longaj konversacioj spicitaj bonhumoro kaj ŝercoj.
    Memorkapablo estas necesa por bona lernanto.
    Mensoganto devas havi bonan memoron.
    Mi deziras al vi sincere la plej bonan sukceson.
    Mi elportas el via urbo la plej bonan rememoron.
    Mi konas vin pli bone, ol vi mem konas vin.
    Mi sendas al vi miajn sincerajn bondezirojn, kondolencojn.
    Mia plano estas tia, ke mi esperas, ke ĝi bone fruktos.
    Murmuri tra la dentoj, en sian barbon.
    Ne havi bonan ŝancon.
    Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon.
    Ni,uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa.
    Oferti je plej bonaj kondiĉoj.
    Pagi per bonaj, sonantaj taleroj.
    Plej bona defendo estas atako.
    Plej bone ridas, kiu laste ridas.
    plej bone rilati kun.
    Pli bona kuracilo estas la tempo.
    Pli bone ĉifona vesto, ol riĉeco en malhonesto.
    Pli bone estas enviigi ol kompatigi.
    Pli bone estus al li ne veni en la mondon; se li neniam estus naskita.
    Pli bone fleksiĝi ol rompiĝi.
    Pli bone malfrue ol neniam.
    Pli bone pano sen butero, ol dolĉa kuko sen libero.
    Pli bone silenti ol diri stultaĵojn.
    por ies bono, por komuna bono, laŭ sia kapo, laŭ sia bontrovo, laŭ sia oportuneco.
    Por signo de bona humoro, mi ---.
    Por vino bona sildo ne bezona.
    Ripetado estas la plej bona lernado.
    Si ne estis sufiĉe bona aktorino, por konvinki la edzon pri sia fideleco.
    Sin regali per bona manĝo.
    Solida horloĝo, kiu iras bone, laŭ la minuto, tro frue, fruas, iras tro malfrue.
    Suprenfaldi sian jupon (por pli bone kuri).
    Ŝi atendis bonan partion por sia filino.
    Tio aŭguras nenion bonan.
    Tio estas mil fojojn pli bona.
    Tiu ĉapelo ne bone sidas.
    Tiu unua sukceso estas bona aŭguro por la fina venko.
    Trafi bonan akcepton.
    Tre bone deklami kun estetika tono (instruisto pri deklamado).
    Vesto civila, ceremonia, hejma, dimanĉa, ĉifona, dekoltita (robo),
    Vestoj de bongusta, eleganta fasono.
    Vi venas en bona horo, frue je la sesa.

    Kelkaj kunmetaĵoj

    (mal) ,bona, , ,bonaspekta,bonaĵo, , ,bone,boneco,bonega, , , , , , , , , , , , , ,bonigi, , , , ,bono, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,malbonigi, malbonintenca,malbono, , , , ,malbonulo, , , ,nebona, , rebonigi

    Vortoj uzitaj en la sama ĉirkaŭkunteksto

    afabla
    akceptema
    akordiĝema
    almozdonema
    amema
    atenta
    cedema
    delikata
    diskreta
    dolĉa
    dolĉanima
    eminenta
    favora
    febla
    feliĉa
    gastama
    gastigema
    helpema
    homana
    honesta
    humana
    impresebla
    inda
    justa
    kara
    karesema
    kompatema
    kompatindulga
    kompleza
    konforma
    kontentiga
    kora
    korfavora
    kormola
    korpardona
    liberala
    malavara
    milda
    molkora
    nemalutila
    nenoca
    nevenena
    nobla
    oferema
    pacema
    pardonema
    patreca
    perfekta
    plaĉa
    prizorgema
    protektema
    rimarkebla
    rompiĝema
    sendanĝera
    senmalica
    senofenda
    sensebla
    sensiva
    sentema
    sentipova
    sentiva
    servema
    sindonema
    taŭga
    tenera
    tolerema
    traktebla
    trankvila
    utila
    valora
    ĝentila
    ĝusta

    konsentite
    propravole
    tutkore
    volonte

    adapti
    akomodi
    emocii
    galanti
    indulgi
    konformi
    kortuŝi
    reĝustigi
    ripari
    ŝpari

    abnegacio
    altruismo
    anĝelo
    degno
    ekzemplo
    filantropo
    frandaĵo
    gravulo
    havaĵo
    karesincetetaĵo
    karitato
    kataĵo
    kaĵolaĵo
    kompato
    komplezo
    mizerikordo
    modelo
    moŝto
    moŝtulo
    orkorulo
    profito
    providenco
    simplanimeco
    sinofero
    sufero
    valoraĵo
    virtulo

    erara
    fraĝila
    fuŝa
    kruela
    malbela
    malenergia
    malforta
    malfortika
    malica
    malrigora
    malsevera
    malskrupula
    malstrikta
    malvirta
    naiva
    nerigora
    troindulgema
    trosentema
    ĝena
    domaĝi

    doloro
    ĉagreno

    Ankaŭ vidu:

    , agi, agrabla, amiko, ami, aspektihomo, karaktero, kompari, kuiri, kvalito, malfeliĉa, manĝi, opinii, preferi, saluti, valoro, vetero.

    Iel rilatitaj:

    -aĉ -ebl -ind Baldurx Providencx abnegacix adaptx afablx aferx agrablx agx akceptx akomodx akordx almozx altruismx amikx amx animx anĝelx aspektx atentx avantaĝx avarx avx aŭdx belx bonhavx bonvolx bravx bv cedx danĝerx degnx delikatx diskretx dolorx dolĉx domaĝx donx ekzemplx eminentx emocix energix erarx eventx fartx favorx feblx feliĉx fidelx filantropx fortikx fortx fragilx frandx fratx fuŝx galantx gastx gravx havx helpx homx honestx humanx impresx indulgx justx kapablx karakterx karesx karitatx karx katx kaĵolx komfortx komparx kompatx komplezx komunx kondiĉx konformx konsentx kontentx konvinkx korx kruelx kuirx kukx kvalitx laktx liberalx malbonx malicx manĝx mezx mildx mizerikordx modelx molx moralx moŝtx naivx necesx noblx nocx notx novx ofendx oferx opinix pacx pardonx patrinx patrx perfektx permesx planx plaĉx preferx profitx progresx proprx protektx reformx rekompencx rigorx rilatx rimarkx riparx rompx salutx sensx sentx servx severx sidx signifx simplx sincerx skrupulx statx striktx stultx suferx sufiĉx sukcesx super taŭgx tenerx tolerx traktx trankvilx unu utilx valorx venenx verx veterx viglx virtx vizitx volontx volx zorgx ĉagrenx ĝentilx ĝenx ĝojx ĝustx ŝancx ŝparx