pensi

*pens/i

(ntr) Ekzerci la kapablon, per kiu oni formas kaj kunligas ideojn: mi pensas, do mi ekzistas (B); mi estas tro laca, por klare pensi; kiu multe babilas, pensas malmulte (Z); li parolis ne pensinte; libere pensi; tio donas al vi ion por pensi!
rezoni.

Ekzerci tiun kapablon okaze de difinita objekto:

a) (pri) pensi pri tiu demando oni povos nur post la paso de longa tempo (Z); ŝi pensas pri kampo kaj aĉetas ĝin (X); ŝi iris kaj pensis pri nenio (Z); oni povis pensi nur pri ĝojoj kaj plezuroj (Z); pri tio vi pensas malpli ol pri via marĉeja princino! (Z); nun pensu (zorgu) iom ankaŭ pri viaj propraj infanoj! (Z); antaŭ ĉio pensu pri vi mem! (Z); ĝi pensis pri tio, kiel ĝi estis mokata kaj persekutataj; ĝi tute ne pensis pri tio, kiom multe da okuloj ĝin sercadis (Z);
b) kun neŭtra objekto (tr): tiu nur ripetas, kion aliaj pensis antaŭ li; ŝerce dirite, cele pensite (Z).

Havi motivon por supozi, opinii:

a) (+ subprop.): mi kredeble ne povos veni, ĉar mi pensas, ke mi mem havos hodiaŭ gastojn (Z); mi pensas, ke jes; ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon (Z); sur la lago naĝis blankaj cignoj, pri kiuj oni antaŭe pensis, ke ili estas ŝaŭmo (Z); ĉu vi pensas, ke ŝi volus naĝi? (Z); ni ne estas tiel naivaj, kiel pensas pri ni kelkaj personoj (Z);
b) (kun neŭtra objekto) (tr + pri) kion vi pensas pri mia projekto? (B).

(+ infinitivo) Intenci: kiam vi eliris el nia magazeno, mi pensis kuratingi vin sur la strato (Z); mi pensas kaŝi indiferentecon, dum mi ŝajnigas min indiferenta (Z); kion vi pensas fari?

penso
Tio, kion oni pensas: diversaj pensoj, pezaj kaj maldolĉaj, iris tra la kapo de G. (Z); libere eldiri sian penson; pensoj iras trans limo sen pago kaj timo (Z); estas malfacile sekvi viajn pensojn (Z); tio okupis liajn pensojn (Z); li povosciis plene esprimi siajn pensojn en tranĉskulptita peco da ligno (Z); li, la penso de ŝia amo, ŝia tuta fiero (Z); penso pri io, al iu. [VIDU] fadeno.

pensado
La kapablo, per kiu ni pensas kaj ekzercado de tiu kapablo: pensado estas neebla sen lingvo; ŝia eta kapo kliniĝis sub la pezo de la pensado.

pensema
Inklina, kutimiĝinta al pensado.

pensiga
Prezentanta temon por pensado, inspiranta pripenson.

pensulo, pensisto
Homo, kiu kutimas profunde pensadi: legado de verkoj de la grandaj pensistoj (Z); oni ne bezonas esti pensisto, por tion diveni.
filozofo.

antaŭpensi (tr)
Prepari en penso, antaŭ ol agi: antaŭpensita krimo; pro ia neantaŭpensita eraro de nia flanko (Z).

ekpensi (ntr)
Abrupte ricevi en la menson ian penson: ĉu vi ekpensis iam pri tio, kio propre levis la homaron tiel alte super ĉiuj bestoj? (Z); kio! ĉar viro ekpensas edziĝi kun ni, tial estas necese [...] (Z); ĝi sidis en angulo [...] , tiam ŝi pretervole ekpensis pri la freŝa aero kaj la lumo de la suno (Z); ĉe tiu ekpenso li stariĝis.

*elpensi (tr)
Rezultigi ion per penso: ili elpensis tutan historion (Z); elpensi malbonon (X), mensogon (X); mi simple elpensadis vortojn, penante, ke ili estu kiel eble plej mallongaj (Z); elpensi aparaton (B); li pulvon ne elpensis (Z).
eltrovi, inventi, malkovri.

elpenso
Produkto de penso: la dormo estas bela elpenso! (Z); 'Mensogo kaj elpenso!' li diris (Z).

elpensinto
Tiu, kiu estigis ion novan per sia penso: kiom da suferoj kaj mokoj la elpensinto (de la vapormaŝino) devis elporti! (Z).

enpensa
Absorbita en ia penso: ĝi estis ĉiam silenta kaj enpensa (Z); ŝi enpense staris apud la pomarbo (Z); li fariĝis ĉe tio tute enpensigita (Z); ĉiu timas enpensiĝi serioze eĉ unu minuton pri la mokata ideo (Z); Helga enpensiĝinte klinis sian kapon (Z).
mediti.

krompenso
Kaŝita penso.

nepensebla
Tia, ke oni ne povas aŭ volas pensi pri ĝi: tio estas nepensebla solvo; instinktoj, sentoj, rememoroj, kiuj forturnis ĝin de tiu vojo, kiuj faris ĝin nepensebla por ĝi (Z).

*pripensi (tr)
Uzi siajn mensajn fortojn super iu objekto, por atingi juĝon aŭ decidon: vi aŭtomate ripetis tion, kion vi supozeble neniam pripensis (Z); ni vivas ĉi tie de pli longatempe ol ŝi, tion ĝi devus pripensi! (Z); pripensi respondon (X); ne pripensu malbonon kontraŭ via proksimulo (X); donante nenion pretan, pripensitan kaj elprovitan (Z); nepripensita parolo (X); (abs) pripensu malrapide kaj agu decide (Z); ne turnu atenton sur tion, kion diras Petro aŭ Johano, sed pripensu mem! (Z).
konsideri, mediti, pesi, projekti.

pripensado
Ago de tiu, kiu pripensas: post pli longa pripensado li trovis [...] (Z); ne penu riĉiĝi, forlasu vian pripensadon (X).

pripensema
Inklina al pripensado: vi estas tre pripensema kaj prudenta homo (Z).

senpripensa
Ne havanta inklinon aŭ kutimon pripensi: malserioza kaj senpripensa karaktero; de senpripensa rekomendo venas ploro kaj plendo (Z); kiu ĉion senpripense parolas, aŭdos tion, kion li ne volas (Z); la semitaĵo, kiun ni ŝutis en senpripenseco (Z).
frivola, vanta.

kaŝpenso
Penso, kiu gvidas ies agadon, sed kiun tiu kaŝas, por pli certe atingi la celon.

liberpensa
Ne agnoskanta dogmojn: li aliĝu al komunumo liberpensa (Z).

liberpensulo
Homo liberpensa: liberpensulo, kiu oficiale apartenas al la komunumo hebrea (Z).

profundpensa
Tia, ke oni ĝin serioze, profunde pripensis: profundpensa analizo de la esenco de amo (Z); volu nun rakonti fabelon, ian profundpensan kaj edifan (Z); eksterordinare profundpensa opinio (Z).

trudpenso
Obsedo.

pensi

Esprimoj

Antaŭpensita, besta krimo. Diri al si en la pensoj.
Diri al si en la pensoj. elpensi.
Elpensi, teksi, kulpi mensogon.
Eraroj de juneco kaj manko de pripenso.
La ago sekvis la penson.
La filozofian ŝtonon, la pulvon li ne elpensis.
La vortoj estas la vehikloj de la penso.
Legado de verkoj de la grandaj pensistoj.
Li komencis dronigadi siajn pensojn kaj sin mem en brando.
Libere eldiri sian penson.
Libereco de kredo, de la gazetaro (preslibereco), de la penso.
Mi pensas, do mi estas.
Novaj, ĝis nun ne konataj pensoj atakis la kapon de la juna virino.
Perdi la kandelon el la kapo
Ŝiriĝis ŝia pensofadeno.

Kelkaj kunmetaĵoj

antaŭpensi,ekpensi,elpensi,elpensinto,elpenso,enpensa, kaŝpenso,krompenso, liberpensa,, liberpensulo,nepensebla,pensado, penseksperimento,pensema, pensfadeno,pensi,pensiga,pensisto, penslibereco,penso,penoplena,pensulo,pripensado,pripensema,pripensi, profundapensa, profundpensa,senpensa,senpripensa, trudpenso

pensi

*pens/i

pensi

Esprimoj

Kelkaj kunmetaĵoj

Vortoj uzitaj en la sama ĉirkaŭkunteksto

Ankaŭ vidu:

Iel rilatitaj: