1. La ago, per kiu iu, io iradas: kiam vi iros, via irado ne estos malfaciligata (X); Nineve havis la grandecon de tri tagoj da irado (X); estis la komenco de la irado el Babel (X); la irado al Budapeŝto per Danubo estas ĉarma kaj ripoziga; certigi la bonan iradon de la motoro; ŝi kontrolas la iradon de la aferoj en sia domo (X); la irado de la mondo (Z).

2. La maniero, kiel iu, io iradas: gracia, leĝera, flirtanta irado.

1. Fari, ke iu aŭ io moviĝu de unu loko al alia: por kio li irigis min en tiun landon? (X); mi irigos vin sur rekta vojstreko (X); irigi veturilon; la motoro irigas la aŭtomobilon.

2. Fari, ke io funkciu: irigi motoron; la rivero iragas la muelilon; mi ne povas irigi tien horloĝon.

3. Ebligi, ke iu aŭ io iru: tiu vojo irigas al la urbo.

1. Moviĝi, por atingi iun aŭ ion: al tiu tombo aliris unu virino (Z); ŝi aliris pli proksime (Z); ili aliris, por elrompi la pordon (X); kiu kuraĝe aliras, facile akiras (Z); vi aliros matene laŭ viaj triboj (X); li aliras al la ruina kastelo kaj frapas (Z); ĥlestakov, alirante al la fenestro (Z); (f) oni povas diversmaniere aliri al la problemo; li alirigis la tribon (X).
   alpaŝi, alproksimiĝi, ataki, viziti.

2. (tr) [KOMPUTIKO] Depreni aŭ almeti datenon ĉe memorilo ks: aliri diskon, memorilon; aliri datenbankon per komputila reto. SIN. atingi 5.

1. Iri antaŭ iu aŭ io: la avangardo antaŭiras la armeon (B); jen la stelo, kiun ili vidis en la oriento, antaŭiris ilin (N); la antaŭirantoj admonis lin, ke li silentu (X).

1. Moviĝi ĉirkaŭ iu aŭ io, farante rondan linion: la belan Saran li jam kelkfoje ĉirkaŭiris (Z).
   rondiri.

2. Fari kurban vojon ĉirkaŭ io, por ĝin eviti: Dio kondukis la popolon ĉirkaŭire, per la vojo tra la dezerto al la Ruĝa Maro (X); fari ĉirkaŭiron ĉirkaŭ la domo (Z).

3. [ARMEOJ] Paŝi flanke de obstaklo, pozicio ks, por povi poste ĝin ataki de malantaŭe.

1. Komenco de irado: doni la signalon de la ekiro al la karavano.
   starti.

2. [TEKNIKOJ] La procedo, laŭ kiu maŝino pasas de la ripoza stato al la norma rapido rotacia.

1. (iu) Iri eksteren el iu loko, precipe el domo: 'eliris, sed baldaŭ revenos' oni respondis (Z); niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo (Z); Jael eliris al ili renkonte (X); eliris de apud li ĉiuj (X); kiu rabi eliras, ofte nuda revenas (Z); eliri el veturilo (Z); ŝi vidis unu sinjorinon, kiu eliris el la arbaro (Z); nuda mi eliris el la ventro de mia patrino (X).

2. (io) Moviĝi eksteren de io: el la kaldrono eliras vaporo (Z); vi frapos la rokon kaj eliros el ĝi akvo (X); mia glavo eliros el sia ingo (X); voĉo eliranta el la aperturo de la tubo (Z); el ŝia buŝo eliris kelke da perloj (Z); el la buŝ' multaj vortoj eliras, sed ne ĉiuj ion diras (Z); ĝi ne eliris ankoraŭ el malproksima nebulo (Z) (nur projekto ).

3. (iu) Pasi de malbona situacio al pli bona: virtulo eliras el mizero (X); eliri sen frakaso el granda embaraso (Z); eliri el malespero, el malsano, el maltrankvilo, el sklaveco; elirigi el la pereo (X).

4. Aperi publike: mi estis ankoraŭ tro juna, por eliri publike kun mia laboro (Z); la tuta verko eliros en formo de apartaj kajeroj (Z); la unua lernolibro eliris en lingvo rusa (Z); en tiuj tagoj eliris dekreto de Cezaro Aŭgusto (X).
   elpaŝi.

5. Origini el, deveni de: eliros markoto el la trunko de Jiŝaj (X); gardu vian koron, ĉar el ĝi eliras la vivo (X); elirinte el la tribo de Jehuda (X).

6. (io) Esti en direkto al, doni vidon al: la fenestro eliris sur korton (Z); la ĉambro eliris sur kampon (Z).

1. Ago de iu, io eliranta: la eliro de Hebreoj el Egiptujo; oni ne vidas eliron el tiu mizero (B); nek eniro nek eliro (Z); unu cirkonstanco igis min prokrasti mian publikan eliron kun la lingvo (Z).

2. = elirejo: husaroj gardas ĉiujn elirojn (Z).

1. (iu en ion) Iri internen de iu loko: eniri en ĉambron (Z); el flamo sin eltiris, en fajron eniris (Z); li eniris la aŭton (M).

2. (iu al iu) Iri internen de ies domo: tiuj, kiuj eniris al la reĝo ne vokite (X); ĉiuj, kiuj eniras al ŝi, ne revenas (X); ŝimŝon iris en Gazan kaj vidis tie malĉastulinon kaj eniris al ŝi (X).

3. (iu en ion, f) Troviĝi en novan situacion, medion, funkcion: eniri en la militon; eniri en societon (Z); nova partio eniras [...] la parlamenton (M); eniri en la regnon de la ĉielo (N).

4. (io en ion) Metiĝi internen de io: tra unu orelo eniras, tra la dua eliras (Z); kiel glate la vino eniras (en gorĝon) (X); glavo pendis en la glavingo ĉe lia lumbo kaj facile povis eliri kaj eniri (X); (f) espero eniris en ŝian koron (Z); eniri facile en la memoron (Z); tiuj vortoj sukcesis eniri en la lingvon.

1. Ago de iu, kiu eniras: la eniro en la urbon (X), tra la pordoj (X); eniro malpermesita!

2. = enirejo.

1. Iri for de iu loko: diris kaj foriris (Z); foriris kun longa nazo (Z); foriri el la haveno; foriri ĉerpi akvon; foriru de homo malsaĝa (X); Kain foriris de antaŭ la Eternulo (X); li foririgis la homojn, kiuj alportis la donacojn (X); (f) forpelu blasfemulon kaj foriros malpaco (X).

2. (f) Morti: generacio foriras kaj generacio venas (X); mi rapidis veni, por doni al la kara foririnto mian lastan saluton (Z); la forirantoj al la tombo (X).

1. Iri post iu, io.

2. Veni, okazi post io: li postiris la lastajn reĝojn de la lando; tiu granda homo ne havis postirantojn.

1. Irinte, veni returne al la deira loko: Emilio reiris al sia ĵus forlasita loko (Z); ĝi volis reiri en la kaĝon (Z); pli bone estas reiri ol perdi la vojon (Z).

2. Iri denove, duafoje: mi reiros tien la venontan semajnon; iri kaj reiri.

1. Vojo fermita de unu ekstremaĵo, sakstrato.

2. Situacio, el kiu ne estas eble sin tiri.
   dilemo, kaptilo, magia rondo.

1. (iu) Moviĝi ĝis la alia flanko de io: kiam vi transiros akvon, Mi estos kun vi (X); transiri tiun monton oni ne povis sen forta ŝvitado (Z); ŝi ĵetis en la koton la panon, por transiri kun sekaj piedoj (Z); transiri landlimon sen pasporto; mi transiris la Rubikonon (f, rezignis pri la eblo reiri); transirinta en alian mondon (Z) (f, mortinta); (f) lia senbrideco transiras ĉiujn limojn (Z).

2. (iu) Pasi al alia partio, okupo ktp: multaj volapükistoj, kiuj malkaŝe transiris al E. (Z); la Eternulo transiris al la konkuranto (X); transiru ni al la aferoj (Z); super tiuj faktoj ni povus silente transiri al la tagordo (Z); transiri de rido al larmoj.

3. (io) Pasi en alian situacion, kategorion, metafore translokiĝi: la tuta lando transiris en posedon de l' venkinto (Z); sia loko de naskiĝo transiris en la manojn de fremdaj homoj (Z); la postrestaĵo transiris al parencoj (Z); vortoj, kiuj transiras el unu lingvo en alian (Z); la spirito de Elija transiris sur Elisan (X).

4. Veni en alian staton, transformiĝi en: ŝi rimarkis, ke ĝia tono iom post iom transiris en la malklaran murmuradon de preĝo (Z); la gardisto plene transiris en la personon kaj pensmanieron de la leŭtenanto (Z).

5. = transiti.

1. Nedaŭra, pasa, provizora, transita.

2. [LINGVOSCIENCO] Transitiva.

iri

Esprimoj

Kelkaj kunmetaĵoj

Vortoj uzitaj en la sama ĉirkaŭkunteksto

Ankaŭ vidu:

Iel rilatitaj: