rulo
*rul/o
- Pli-malpli longa objekto cilindroforma: rulo da paperoj (Z); rulo por platigi paston; rulo de skribmaŝino; (f) tio (drinkado kaj kartludado) estas du ruloj, sur kiuj oni ne povas bone stari (Z).
- Forta ondego, kiun maro turne puŝas al la bardo.
hulo.
- (ark.) = cilindro.
*ruli (tr) - Movi en iu direkto objekton, turnadante ĝin ĉirkaŭ ĝia akso: ruli barelon en kelon, dehakitan arbotrunkon per leviloj; kiu rulas ŝtonon, al tiu ĝi revenos (X); la infanoj rulis neĝbulon laŭ la strato; la rivero rulas ŝtonojn; renversinte la pladeton, ili rulis ĝin sur la planko (B); ruli globeton inter siaj fingroj; la infano ekridis de ĝojo, rulis sin sur la tero (Z); (analoge) ruladi la okulojn (ĉiudirekte).
giri, rotacii, ŝlifi, turni, volvi.
- Estigi movon, kiu donas la impreson de rulado: la maro rulis pezajn ondegojn sur la bordon (Z); la tritikaj kampoj rulis ondojn de oro; la vento rulas la nebulon, la kamenfumon.
- Eligi sonon kun vibra reeĥa efekto: ruli versojn; ruli la rojn; la orgeno rulis sub la volboj majestajn tonojn; vane la granda urbo ruladis malsupre siajn obtuzajn bruojn (Z); (f) (grandan) agon tra generacioj kaj landaj la buŝo de l' poetoj pligrandigante rulas (Z); (abs) sub rulanta krakego (Z) (de la tondro).
- [KOMPUTIKO] Plenumigi komputilan programon: uzanto rulas programon en komputilo per la mastrumilo; la kapablo de programo ruliĝi per diversaj komputiloj; rultempa eraro.
lanci, munti.
rulado - Ago de tiu, kiu rulas: Sizifa rulado de ŝtono; rulado de tamburoj (Z); oni aŭdas la lastajn ruladojn de la tondro.
- [MUZIKO] Gamo rapide kantata sur unu sama silabo.
rulaĵo
Io rulita, i.a.: - [KUIRARTO] Vianda aŭ fiŝa tranĉaĵo, aŭ brasika folio rulita kaj garnita (per farĉo ks): vegetara rulo.
- [KUIRARTO] Kuka pasto, rulita kaj garnita per konfitaĵo.
- (fm) Mane kunvolvita aŭ kunrulita cigaredo kun fumebla substanco: marihuana, haŝisa rulaĵo; mi vidis ŝin [...] kun botelo aŭ rulaĵo inter la fingroj (JC).
ruligi
Fari, ke iu ruliĝu sur radoj: al la veturigistoj mi donados po rublo, ke ili ruligu min kiel kortegan kurieron (Z). ruliĝi - Moviĝi, turniĝante ĉirkaŭ sia akso: feraj reloj, sur kiuj ruliĝis la radoj (Z); la pizoj ruliĝis sur la teron (Z); la grandaj moneroj ruliĝis sur la planko (Z); la globeto ruliĝis en fendon; ha, vi denove ruliĝadis sur la lito! (Z); (f) rado de doloro kaj de ĝojo en mia kor' ruliĝas (mi estas jen en doloro, jen en ĝojo).
- Antaŭeniĝi pere de la ruliĝado de subportantaj radoj: la veturilo ruliĝis tre rapide (Z); veturiloj ruliĝadis brue tra la stratoj (B); la ruliĝanta grandega veturilo (Z).
- Veturi per radveturilo: ni ruliĝos la tutan tagon; nun la vojo estas pli bona, kaj ni povos ruliĝi pli rapide.
- Antaŭeniĝi per onda movo: tie, kie Rejno ruliĝas antaŭen kiel unu sola longa ondo (Z); tie, kie nun la maro ruliĝas sur la sablan grundon (Z); ondego ruliĝis trans la buspriton (Z); la mara nebulo ruliĝadis super la akvo (Z).
- [ŜIPOJ] Transverse balanciĝadi, alterne suprenigante babordon kaj tribordon: la boato, ne plu obeante la rudron, komencis forte ruliĝi.
tangi.
- [AVIADO] Ricevi angulan moviĝon ĉirkaŭ la longakso.
ruliĝado
Serio de la movoj, vibroj ktp de io ruliĝanta: la erikejo aspektis alloga kaj invitanta al ruliĝado (Z); la ruliĝado de ŝipo estas pli ĝena kaj danĝera, ol la tangado; ŝi aŭdis la ruliĝadon de la maro okcidente (Z). rulilo
Malgranda rado, per kiu oni povas rulŝovi pezan objekton: ruliloj de brakseĝo, de movebla stovo. rulujo
Parto de lagro, en kiu ruliĝas globetoj aŭ ruloj. rulumi (tr) - Volvi 1.
- Volvi skribrulaĵon de unu bastono al alia por legi ĝin.
- [KOMPUTIKO] Movi (tekston) sur komputila ekrano por rigardi tekston, kiu estas tro granda por la ekrano aŭ por la fenestro: rulumi tekston tra longa dosiero.
foliumi.
alruliĝi
Alproksimiĝi, ruliĝante: la ondoj alruliĝis sur la sablon; veni hejmen en kaleŝo, alruliĝi tiel al ia najbaro! (Z). deruli
Movi de iu loko, rulante: kiu derulos por ni la ŝtonon de la enirejo de la tombo? (N); tiam oni deruladis la ŝtonon de sur la aperturo kaj trinkigadis la ŝafojn (X); la peza ŝtono, kiu kuŝis sur lia kapo, senbrue deruliĝis (Z); sur ŝia vango deruliĝis pezaj larmoj (Z). ekruliĝi
Komenci ruliĝi: la kaleŝo ekruliĝis for (Z); ĉevalojn ili havas ĉi tie tre bonajn, ni tiel bonege ekruliĝus! (Z). elruliĝi
Eliri ruliĝante: ĉiuj kvin pizoj elruliĝis en la lumon de la suno (Z); nuboj da fumo elruliĝis el la fenestroj de la brulanta domo. forruli
Forigi, rulante: nebulo, kiun la vento forrulis (Z). kunruli
Ruli objekton ĉirkaŭ ĝi mem: kunruli mapon, tapiŝon; la ĉielo kunruliĝis kiel skribrulaĵo (X).
volvi. kunrul (ad)o
[KOMPUTIKO] Samtempa plenumo de pluraj programoj per la samaj komputaj rimedoj: kunrulaj algoritmoj.
tempopartigo, paralelismo. preterruliĝi
Veturi per radveturilo preter io: li preterruliĝis en sia ĉaro. transruliĝi
Ruliĝante, transiri: la Norda Maro povus transruliĝi super ili, kaj ili tamen restus starantaj (Z). draŝrulo
Peza rulo, uzata por draŝi: kiel draŝrulo ĝi (krokodilo) kuŝas sur la ŝlimo (X). falruliĝi
Falante, ruliĝi ĉirkaŭ si mem: li falruliĝis de branĉo al branĉo. folirulozo
[AGRIKULTURO] Virusmalsano de terpomo. gladruli
Kalandri. hakruleto
[KUIRARTO] Malgranda rulo el hakita manĝaĵo, precipe viando, spicita kaj rostita: Balkana, orienta hakruleto; hakruleta bulko. inkrulo
Rulo por ŝmiri paperfolion per inko. plenruliĝo
[AVIADO] Kompleta turniĝo de aviadilo ĉirkaŭ sia longakso. printemporulo
[KUIRARTO] E-Azia entreo, konsistanta el pastorulo farĉita per hakitaj legomoj, mungidoj kaj foje kokaĵo: Sajgona printemporulo. skribrulaĵo
Rulo el ia materialo, sur kiu estas skribita teksto: oni trovis unu skribrulaĵon, en kiu estis skribita [...] (X); la skribrulaĵoj de la Morta Maro. ŝoserulilo
Peza cilindro el metalo, uzata por premi ŝoseon. teksorulo
Longa cilindro de teksmaŝino, ĉirkaŭ kiu oni muntas la varpon.
rulo
- Draŝi : draŝilo, draŝrulo, draŝmaŝino.
- rul(volvzaĵ)o da papero
- rulbastono / rulpremilo
- rulo : pli-malpli longa objekto cilindroforma, kiun oni povasruli (rulo por premi paston; rulo de skribmaŝino; rulo da papero).
- rulo de skribmaŝino
- rulpremi la gazonon
- rultrabo / draŝrulo
- ŝosecilidro / ŝoserulo
agrikulturo kuko pasto rotacio turni
Bildvortaro
123-72 : rulringego; ringorado; homrado
123-73 : manrungo
123-74 : ringomanilo
123-75 : piedrungo
123-76 -83 : rultabulado
123-76 : rultabulisto
123-77 : rultabulo
123-78 : tabulnazo
123-79 : tabulkalkano
123-80 : tabulo
123-81 : aksoj
123-82 : radetoj; ruliloj
123-83 : duontubo
Iel rilatitaj:
agrikulturx
anastatikx
flux
irx
kukx
kulturx
litx
mantelx
pastx
pilkx
plenx
portx
rotacix
seĝx
skribx
tabulx
tempx
tranĉx
turnx
veturx
volvx
ŝtonx