1. (iu) Eviti falon, disiĝon ks, forte tenante ian apogon: per la brako li ĉirkaŭprenas la ŝnuron por sin teni (Z); tenu vin forte je mi! (Z); ŝi tenis sin forte je la kolharoj de la besto (Z); teni sin per ambaŭ manoj je la tablo; (analoge) ŝi apenaŭ povis teni sin sur la piedoj (Z); mi ne povis plu teni min sur la piedoj (Z) (pf); (vs) la infanoj tenis sin reciproke je la manoj (Z); kun li sin tenis la koboldo (Z).

2. (f) Eviti malsukceson, morton ks, kolektante ĉiujn siajn fortojn: tiamaniere mi mizere tenis min [...] , sed mia korpo konsumiĝis (Z); ne povi plu sin teni antaŭ siaj malamikoj (Z); kiu sin tenos kontraŭ envio? (X); kiu entreprenis, tiu sin tenu (Z).
   rezisti, strebi, malcedi.

3. (io) Rezisti disfalon, ruiniĝon, restante unupeca, funkcianta ks: vazo rompita longe sin tenas (Z); frukto sin komence tenas, sed falas, kiam maturiĝo venas (Z); sen simila organo nia afero teni sin ne povas (Z); (f) la servistino penis havi gajan tonon, sed la rideto ne povis sin teni sur ŝia buŝo (Z).
   daŭri, persisti.

4. (iu) Resti ĉe iu mensa stato, kiun oni rigardas kiel firman apogon: mi tenas min je la sekvanta principo (Z); oni devas teni sin je la vero (Z); mi tenas min je mia opinion; lia logika spirito ne povis longe sin teni je altruditaj religiaj formoj (Z); sed Jehuda ankoraŭ tenis sin je Dio (X).

5. (iu) Iel konduti aŭ opinii: tenu vin trankvile kaj lasu min agi (Z); via filo sin tenis kiel brava batalisto (Z); ili tenas sin tre grandsinjore (Z); li tenis sin tiel fremde kontraŭ ŝi! (Z); ili legas, kiel sin tenis kontraŭ tiu ideo la samtempuloj (Z).
   konsideri, rilati, trakti.

1. Ago de iu, kiu tenas: li staris renverse per teno de unu sola mano; per unu teno li senmovigis la beston.

2. Agado, konduto aŭ opinioj en difinitaj cirkonstancoj.
   teniĝo.

3. [LINGVOSCIENCO] Tempo, dum kiu la voĉorganoj restas senmovaj ĉe prononcado de konsonanto.

1. Ago de iu, kiu pli-malpli longe tenas ion: via tenado de sekreto ne suferos eĉ per unu haro (Z); la tenado de tia paradoksa opinio postulas multe da fantazio; la tenado de bieno, de grandnombra familio, de deponaĵo.

2. Ago teni dum pluraj momentoj unu saman tonon.

1. Esti bazita, apogita sur: lasta la espero de la Atrea gent'sur li teniĝas (Z).
   kuŝi.

2. Esti entenata en: se ĉiuj liaj posedoj teniĝus nur en tiuj elementoj eksteraj, ŝanĝiĝemaj [...] (Z); lia tuta forto teniĝas en jenaj tri vortoj: mi estas reĝo.
   konsisti.

3. = sin teni: 1 ŝi havis la nevideblan fadenon, je kiu ŝi povis tenigi (Z); 2 sed la iluzioj ne povis teniĝi longe (Z).

1. Teni flanke de io, ne allasi: detenu vian piedon de la domo de via proksimulo (X) (ne adultu); se en la brusto de virin'ekflamas dezir', tiam ligil' plej sankta ne detenas ŝin de l' trompanto (Z).

2. (f) Ne permesi al iu fari ion, malhelpi ies agon: liaj filoj venigas malbonon, kaj li ne detenis ilin (X); ni ne povis nin deteni de admiro (Z); detenu vian voĉon de plorado kaj viajn okulojn de larmoj (X); miajn manojn detenu de sango (Z) (murdo); li ne povis sin deteni montri grandan intereson (Z); li ne povis sin deteni, por ne cedi al si (Z); li ne povis sin deteni de tio, ke li ne grimacu (Z); tial Mi detenis vin, ke vi ne peku kontraŭ Mi (X); (abs) sin deteni en voĉdono.

1. Rezisti, plu resti sencede antaŭ atako: la arbo ne povis elteni la baton de la ventego (Z); la nacioj (paganoj) ne povas elteni la indignon de la Eternulo (X); la sankta ideo, elteninte viva kaj sana la malfacilan tempon, denove resonos en la koroj de la homoj (Z); (f) E. jam eltenis la elprovon de la uzado; tio ne povas elteni la komparon kun [...] (B); via projekto ne eltenas la ekzamenon; [BIBLIO] kiu el ni eltenos ĉe la ekstermanta fajro? (X).

2. Pacience toleri, persiste elporti: la suferojn, kiujn la anasido devis elteni dum la kruela vintro (Z); mi ne havas plu la forton, por elteni fervojan vojaĝon (Z); (abs) sed kiam venis la printempo, li ne povis plu elteni (Z); multe entreprenis, sed ne multe eltenis (Z); la turmento rompiĝu sur mia fiereco! Mi eltenos! (Z); fine mi ne povis jam pli elteni (Z); eltenebla mizero (Z).

1. Teni interne de io, aŭ de si: enteni tigron en kaĝo; multaj malfeliĉuloj estas entenataj en tiuj mallumaj karceroj; el sama tero venas, saman sukon entenas (Z); tiu erco entenas eretojn da oro; (f) liaj vortoj ŝajne entenas ian minacon; en tiu prezo estas entenataj la tag- kaj vesper-manĝoj; la interna ideo, entenata en la E-ismo (Z).
   enhavi, inkluzivi.

2. Kapabli enhavi ian difinitan kvanton: la akvujo entenas mil litrojn; la nova teatro entenas tri mil personojn; la salono ne estis sufiĉe vasta, por enteni ĉiujn kongresanojn.
   kapacito.

1. Konservi ĉe si ion, kion oni devus doni, vendi ks: li diris al la kuiristo: donu tiun porcion, pri kiu mi diris al vi, ke vi retenu ĝin ĉe vi (Z); kiu retenas grenon, tiun malbenas la popolo (X); la kapitalistoj retenas tro grandan parton de la profito.

2. Ne lasi iun iri for de si: oni volas reteni lin ĉi tie, se li kontentiĝos je 400 guldenoj por jaro (Z); permesu, ke ni retenu vin kaj ni pretigos por vi kapridon (X); rapide ŝi ekbruligis la tutan restaĵon: ŝi volis reteni la avinon (Z).

3. Malhelpi antaŭenmovon de iu aŭ io: Marja leviĝas kun indigno [...] ĥlestakov, retenante ŝin (Z); Amalio penas lin reteni: Haltu! (Z); antaŭ ol ŝi ricevos returne tiun duonon (de sia animo), kiu estas retenata en la profundo (Z); reteni la akvon de rivero; per la dekstra mano li estis retenanta la elfluantan sangon (Z); pro tio estas retenitaj la pluvoj (X); kun retenita spirado ŝi streĉe rigardis (Z); mi ne volas plu pro vi reteni la amason (Z); (f) neniaj duboj kaj frostoj povos reteni ĝian finan venkon (Z).

4. (f) Malhelpi la eksteriĝon de sento aŭ la plenumiĝon de ago: saĝulo retenas sian koleron (X); mi timas malfeliĉon, se vi ne retenos la rapideman famon de l' juneco (Z); silente, kun retenata plorĝemado ili foriris (Z); kio tra l' dentoj travenis, tion la lipoj ne retenos (Z); li ne povis sin reteni tremi, de tremado; la tro altaj poŝtokostoj retenis lin de korespondado; reteni lian nevon de krimaj agoj (Z).

1. Firme teni de sube, por malhelpi falon: subteni lamantan maljunulon (B); subteni per palisoj la branĉojn de fruktarbo; muro subtenanta terason; ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino povu trinki pli oportune (Z); kaj Aaron kaj ĥur subtenis liajn manojn (X); Uza etendis sian manon, por subteni la keston, ĉar la bovoj klinpuŝis ĝin (X); mi kaj niaj infanoj, diris la cikonio, ni povas ĉe la transportado reciproke nin subteni (Z); (f) per favorkoreco reĝo subtenas sian tronon (X).

2. Teni en bona stato, por malhelpi senfortiĝon, konsumiĝon: estas sufiĉe da lakto, por subteni la vivon de viaj servantinoj (X); ĝoju kaj festenu, sed malriĉulojn subtenu (X); la sanktan fajron ĉiam subtenadi (Z); subteni la artistojn, la E-an movadon; la E-istoj pli energie subtenados la aferon (Z); (f) amo naskas kaj subtenas la vivon (Z); mia furiozo min subtenis (X); nur tiu penso subtenas nin en nia sendanka laboro.

3. Apogi, por malhelpi malsukceson, malvenkon ks: ni subtenis ĝin per malcertaj voĉoj (B); ĉiu partio deziras mian ĉefecon nur tiam, kiam mi subtenas la agadon de tiu partio (Z); al venko rajto venas, se ĝin forto subtenas (Z); subteni ies proponon.

4. Agi, por ke io ne ĉesu, ne estu interrompita: donacetoj subtenas amikecon (Z); ili subtenas inter si regulan korespondadon (Z); verko, kiu havas la celon subtenadi unuformecon de stilo inter ĉiuj E-istoj (Z); ĉi tiu devigata alkalkulado sin al ia speciala gento forte subtenas la gentan ŝovinismon (Z); persiste subtenataj asertoj (Z); tiel ni subtenas ilin en ilia erara opinio (Z); subteni la konversacion.

1. Tiu, kiu subtenadas: subtenanto de sporta klubo, de nova inventaĵo, de danĝera teorio.

2. [MATEMATIKO] (pp funkcio) La fermaĵo de la aro de ĉiuj punktoj, kie la funkcio ne nulas.

teni

Esprimoj

Kelkaj kunmetaĵoj

Vortoj uzitaj en la sama ĉirkaŭkunteksto

Ankaŭ vidu:

Iel rilatitaj: