tago

*tag/o

1. [ASTRONOMIO] Tiu tempopeco, kiu pasas dum unu plena rotacio de Tero ĉirkaŭ sia akso: astronomia, suna aŭ vera tago (inter du pasoj de Suno de la sama meridiano, de tagmezo ĝis tagmezo, kaj varianta laŭ la jartempo); sidera tago (inter du meridianaj pasoj de la printempa punkto, ĉ. 4 min. malpli longa, ol la suna); civila tago (de noktomezo ĝis noktomezo); religia tago (de unu sunsubiro ĝis la sekvanta); meza tago (kies daŭro estas la meznombro de la veraj tagoj); la jaro havas proks. 365 tagojn; la dudeka tago de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro (Z); li ree vivos pli, ol unu tagon (Z).
   diurno.

2. Tempopeco, dum kiu Suno prilumas difinitan parton de Tero (inkluzive aŭ ree de la krepuskoj): estas tiel lume, preskaŭ kiel dum tago (Z); leviĝi antaŭ la tago; estas jam hela tago; en vespero de tago (Z); en luma tago (Z); kiu ĉion formanĝis en tago, malsatos vespere (Z); matenas, vesperas-k tago malaperas (Z); la tago finiĝas; tagoj plilongiĝas; mi veturis du tagojn kaj unu nokton (Z); (f) tio estas klara, kiel tago.

3. Tiu tempopeco, uzata kiel unuo de tempodivido, por difini daton ks: kiun tagon havas ni hodiaŭ?; li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita (Z); post ok tagoj de hodiaŭ; antaŭ tri tagoj mi vizitis vian kuzon (Z); difini tagon por rendevuo; li revenis en la tago difinita; unu tagon (en nedifinita dato, antaŭa aŭ posta); ŝi unu tagon tiel perdis la orientiĝon, ke [...] (Z); unu tagon marrompiĝis ŝipo (Z); unu belan tagon (Z) (en la estonteco); en kio konsistus la malfeliĉo, se en unu bela tago montriĝus, ke ree ekzistas jam plu nacioj? (Z); de unu tago al la sekvanta; tio povas okazi en ĉiu tago; ree zorgu pri la morgaŭa tago (N); morgaŭ estas la amata tago de mallaboruloj (Z). [VIDU] tagdeko.

4. Tiu tempopeco kiel la dato de speciala evento: en la tago de Bazilo Egiptano (Z); en la tago de sankta Neniamo (Z); la unua tago de la jaro; preparata por la tago de milito (Z); ne helpos riĉo en la tago de kolero (X); la tago de la Eternulo (X); la tago de la Lasta Juĝo.

5. Tiu tempopeco, rigardata rilate al la meteologio: estis malfrua sezono, la tagoj estis mallumaj (Z); tago tagon sekvas, sed ree similas (pf); defluilo en pluva tago (X); en varmega tago ni amas promeni en arbaro (Z); ree laŭdu la tagon antaŭ vespero (Z) (pf); en la unuaj tagoj de printempo (Z).

6. Tiu tempopeco, rigardata rilate al la uzo, kiun ni faras el ĝi: mi finos la tutan libron en kvar tagoj (Z); Dio kreis la mondon en ses tagoj kaj ripozis la sepan, rakontas la Biblio; labori la sep tagojn de la semajno; trinku la medikamenton po du kuleroj en ĉiu tago; ĉi tiun tagon mi pasigis solece kaj malgaje; por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn (Z); ne en unu tago elkreskis Kartago (Z); tago festa-for aferoj! (Z); lia tago pasadis en preĝado kaj studado (Z); tiu grava tago restos por mi ĉiam memorinda (Z); eĉ por plej terura tago venas vespero (Z); sufiĉa por la tago estas ĝia propra malbono (N) (al ĉiu tago ĝia plago); bonan tagon!