mano

*man/o

1. [ANATOMIO] (manos) Ekstrema, artikigita parto de la brako de homo aŭ de simio, havanta kvin fingrojn, el kiuj unu estas kontraŭmetebla al la ceteraj: etendi la manon al io (Z); metu vian manon en vian sinon (X); mi nerapide enŝovas la manon en la poŝon (Z); kavaliroj rajdas kun falko sur la mano (Z); mano manon lavas (Z) (f: interhelpo); mi lavas al mi la manojn (pf); li apogas sin kontraŭ la unua per la manoj al lia ventro (Z); tra la fenestro enŝoviĝas manoj kun petoskriboj (Z); la linioj de la mano; cent dudek mil homoj, ne povantaj distingi inter sia dekstra mano kaj sia maldekstra (X).
   mandorso, mankavo, manplato, pojno, polmo, piedo. [VIDU] manartiko, flegi, premo, manuzi.

2. Tiu sama organo, rigardata kiel ilo de agado, elfarado: li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj (Z); mano de diligentulo riĉigas (X); sperta mano ne restas sen pano (Z); mano dekstra ne sciu, kion faras la maldekstra (Z); du manoj faras ĉion, sed unu nenion (Z); havi ion sub la mano (Z) (tuj uzebla); havi pruvon en la mano (B); kiel per turno de la mano, ĉio malaperis (Z); energie meti la manon al la laboro; ligi la manojn al iu (senigi je aglibero); ili adorkliniĝis antaŭ la faritaĵo de siaj manoj (X); se via dekstra mano faligas vin, detranĉu kaj forĵetu ĝin (N).
   brako.

3. Tiu sama organo, rigardata kiel ilo de akiro, ekposedo: ankoraŭ la gajno ne estas en la mano (Z); la ŝtono [...] trafis en la manojn de diversaj aĉetantoj (Z); vidas okulo, sed mano ne trafas (Z); el lia mano ĉiu monero elglitas (Z); reveni kun plenaj manoj; kun la peko (ŝtelitaĵo) en la mano (Z); meti, ĵeti siajn manojn sur la heredaĵon de alia; kaj vi foriris kun malplenaj manoj? (Z).

4. Tiu sama organo, rigardata kiel ilo de povo, potenco, mastreco: Saul prenis en siajn manojn la regadon super Izrael (X); teni en siaj manoj ies sorton (Z); teni iun per fera mano (Z); kontraŭ forta mano la leĝo estas vana (Z); la afero estas en la tute ĝusta mano (Z) (por sukceso); humiliĝu sub ŝiaj (de via mastrino) manoj (X); la sorto de la afero kuŝas en la manoj de tiu Ligo (Z); fali en la manojn de iu (B); lia vivo estas en viaj manoj.

5. Tiu sama organo, rigardata kiel ilo de bato, puno: etendi sian manon kontraŭ iu (X); li pereu de la manoj de la Filistoj (X); via mano (venĝo) estu sur mi! (X); pastro, kiun mi sufokis per mia propra mano (Z); viaj manoj estas makulitaj per sango (X).
   pugno.

6. Tiu sama organo, rigardata kiel esprimilo de sentoj: karesi per la mano (Z); mi levas mian manon al la Eternulo (X) (vokante); mi premas al li la manon (Z) (en signo de amikeco); levi la manon por fari ĵuron (Z) (en signo de lojaleco); lasi fali la manojn (Z) (senkuraĝiĝi); li kisas al ŝi pasie la manon (Z); kun flamo en la brusto mi petis vian manon (Z) (proponis edziniĝon); edziĝo per la maldekstra mano (neleĝa); kunmeti la manojn (Z) (preĝante); interplekti la manojn (Z) (de malespero).

7. Tiu sama organo, rigardata kiel ilo de desegno, skribo: tie oni rekonas la manon de la artisto; ŝi sentis, ke ŝia mano iras facile (Z); vi ne posedis en via mano sufiĉajn rimedojn de sciado, de sperto (Z); ĉu vi konas la skriban karakteron de l' letero?-ĝi estas mano de Hamleto (Z); ĝi estas lia mano (Z).

8. [LUDOJ] Tuto de la kartoj, disdonitaj komence al ĉiu ludanto.