1. Spontanea aktiveco propra al organizitaj estaĵoj: vegetaĵa, animala vivo; vegeta, intelekta, morala vivo; tio estas afero pri vivo kaj morto; lia vivo pendis nur sur unu fadeno (Z); ili rimarkis en ŝi ankoraŭ vivon (Z); tiu fanfaronado kostis al li la vivon (Z); reveni al la vivo (el sveno); ŝuldi sian vivon al iu (kiu ĝin savis); la nepraj bezonoj de la vivo; (f) nova vivo ekfluis tra la paralizitaj membroj (Z); ĉiu statuo ŝajnis kvazaŭ ricevinta vivon (Z); 'ĉiam kaj eterne ĉio restas plena de vivo!' parolis la tuta naturo (Z); je mia vivo!

2. Periodo de la naskiĝo al la morto aŭ al la nuntempo, aŭ de la nuntempo ĝis la morto: uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa (Z); homo lernas la tutan vivon (Z); esti ligita por la vivo; li restos kripla por la cetero de sia vivo; tion mi faris mian tutan vivon!; ricevi novan lukontrakton da vivo; asekuro pri la vivo; la meza espero de vivo. [VIDU] vivdaŭro.

3. Tuto de la agoj, okupoj, kiuj plenigas tiun periodon; cirkonstancaro, meze de kiu ĝi pasas: li rakontis al mi sian vivon (B); tion eble diros al vi folieto, elŝirita el la vivo de virino (Z); en sia privata vivo ĉiu homo havas plenan rajton [...] (Z); la publika vivo de Jesuo; skribi la vivon de Z.; (speciale en titoloj) la Vivo de Jesuo; 'la Nova Vivo' de Danto; 'la Paralelaj Vivoj', de Plutarko; (personige) la vivo glate ne fluas, ĉiam batas kaj skuas (Z). [VIDU] vivteni.

4. Maniero, kiel individuo uzas tiun periodon: tre malĝoja estis tiam mia vivo (Z); des pli intima kaj amoplena fariĝis ilia vivo familia (Z); por la malsameco de la moroj kaj aranĝoj de la vivo (Z); la kolosa ĥinujo, kiu nun vekiĝas al nova vivo (Z); por mi komenciĝis nova vivo (Z); li decidis aranĝi por li pli bonan vivon; vivo modera estas vivo sendanĝera (Z); kia vivo, tia morto (Z); vivi pian, agoplenan, skandalan vivon; la vivo de bohemiano; hunda vivo (Z).

5. Agado, vigleco, movopleneco: ĝi estis urbo sen karaktero kaj vivo; li estis juna, arda, plena de vivo; Georgo enportis vivon en la vintrajn vesperojn (Z); kia vivo, kia gajeco komenciĝis nun en la kastelo! (Z); dramo, romano plena de vivo; la vidaĵo, kiu prezentiĝis en la profundo de la magazeno, estis plena de vivo (Z).

6. [RELIGIO] Stato de ekzisto en la sentempeco: vi ne dubas pri transmorta vivo? (Z); eniri en la vivon eternan (Z); la alia vivo (Z); (speciale: la atingo de la paradizo) mi estas la releviĝo kaj la vivo (N); mi estas la pano de vivo (N).

1. (iu) Karakterizata de vivo; vivanta: mi englutos ilin vivaj (X); miloj kaj miloj da homoj estis forbruligitaj vivaj de la lnkvizicio; almenaŭ neniun ili havu viva! (Z); desegni, pentri laŭ viva modelo; viva lingvo (Z).

2. (io) Karakterizata de vigleco, rapidmoveco, energio: rigardo, en kiu ektremis viva lumo (Z); la dancoj iris jam en pli viva takto (Z); viva disputo (B); ambaŭ virinoj videble posedis karakterojn vivajn kaj ekscitiĝemajn (Z); mi havis kun ŝi tre vivan flirton.

1. Fari, ke iu vivu: ĉu mi estas Dio, por mortigi kaj vivigi? (X); metio lacigas, metio vivigas (Z).

2. Fari, ke io estu viva: multaj foiranoj vivigis la ordinare senhoman landvojon (Z); viviga printempa blovo (B).

1. Daŭronta dum la tuta vivo: dumviva rento; dumviva bieno; kondamnita al dumviva malliberiĝo.

2. Havanta ian statuson ĝis la fino de sia vivo: dumviva membro de UEA.
   ĝismorta.

1. Ankoraŭ plu vivi post ies morto: kiam la homo, kiun mi amis, estis mortanta, mi pensis, ke mi lin ne supervivos (Z); transvivu min! (Z); mi estas pli ol maljuna, ĉar mi transvivis min mem (Z) (vivis plu, perdinte siajn fortojn aŭ intelekton); [BIOLOGIO] la supervivo de la plej taŭgaj.

2. Ankoraŭ plu vivi post grava okazaĵo: li ne supervivos la (funebran) sciigon (Z); patrino lia amas lin varmege kaj certe ne transvivus lian punon (Z).

3. (pp io) Ekzisti ankoraŭ post ies morto: la sunradio postvivos ja nin ĉiujn! (Z); inter tiuj, kies verko transvivis ilian morton, necesas citi Markson; oni povas esperi, ke la memoro de granda homo per duonjaro supervivos lian morton (Z); (f) transvivi sin mem (vivi post sia morto en la memoro de la homoj).

1. Fari, ke iu mortinta revivu: Johano estas la sola, kiu rakontas, ke Jesuo revivigis Lazaron.
   relevi.

2. [MEDICINO] Per mekanikaj aŭ kemiaj procedoj atingi, ke la koro denove batu: revivigi droninton, sveninton, vunditon.
   reanimi.

1. Perdinta la vivon: senviva li ne estis, tamen oni ankaŭ ne povis diri, ke li vivas (Z); li estis kiel senviva.

2. Ne posedanta vivecon: ŝiaj okuloj, antaŭe tute senvivaj, komencis flami (Z); krom tio estis silente, senvive ĉirkaŭe (Z).

1. Pasigi vivante: vivon travivi estas art' malfacila (Z); travivi teruran minuton, grandan epokon, la junecon en malliberejo (B); la domo, kie li estis travivinta ĉiujn siajn tagojn (Z); la travivita tempo reaperis antaŭ liaj okuloj.

2. Ekkoni, senti, sperti dum sia vivo: depost sia juneco li neniam plu travivis tian feliĉan tempon (Z); travivi gravan okazon, malfeliĉojn, sukceson, belajn festojn; mi estis juna kaj ne multon travivis (B); Vi vidas, ke mi travivis multe (B).

vivi

Iel rilatitaj: