1. Movi ion aŭ iun al si kun pli-malpli granda peno: tiri la ŝnuron de sonorilo; ĉu povas segilo fieri antaŭ tiu, kiu gin tiras? (Z); tiri la reton el la maro; la ŝipanoj tiris lin en la boaton (Z); kombu min, sed ne tiru al mi la harojn!; tiri al iu la orelon; la infano tiris la patrinon per la mano, je la jupo; tiri iun per la maniko flanken; tiri siajn botojn ĝis la genuo; la knaboj tuj tiris supren siajn pantalonojn (Z); la kapuĉo estis tirita antaŭen super lia kapo (Z); (f) ĉiu komencus tiri en sian flankon kaj la lingvo restus senviva kolekto da vortoj (Z); tiri iun el embarasoj.
   ŝovi.

2. (t) Venigi pro inspirita sento, deziro, espero: scivoleco tiris la belan Saran al la krado (Z); ĉi tien nin tiras nia koro (Z); l' admir'min tiras al vi, granda homo! (K); tiri iun en tenton; per ŝnuroj de homoj Mi tiris ilin, per ligiloj de amo (X); li kaptas malriĉulon, tirante lin en sian reton (X).
   logi.

3. Eligi ion el io, kio ĝin entenas: tiri oleon el olivoj; tiri vinon el barelo; tiri sangon el vejno; (analoge) tiri loton, loterian bileton; tiri larmojn al iu el la okuloj; tiri vorton el la latino.

4. (f) Havigi al si ian rezulton aŭ sekvon el io: via intenco tiri profiton el la decido de la Delegacio (Z); tiri el io utilon (Z), instruon (Z); li tiris la konsekvencon de sia malsukceso kaj demisiis; tiri konkludon el rezono.

5. Venigi en si, ensuĉi: tiri profundan spiron; la suno tiras la malsekecon el la grundo; pipo, kamentubo, kiu tiras bone, malbone.

6. (f) Longigi: tiri la aferon longa; tiri tonon (daŭrigi ĝin sen modifo); la tonoj de la sankta kanto estis tro tirataj (Z) (por povi danci laŭ ili); la preĝeje tirataj tonoj de procesio de monaĥoj (Z); el ĝi eliris tono, tiel longe tirita, kiel sono de lokomotivo (Z); tirata voĉo (Z), muĝado (Z).

7. Movi kun si aŭ post si kun pli-malpli granda peno, irante antaŭen: tiri la boatojn pli alten sur la sablon (Z); fiŝo ne iras, sed hoko ĝin tiras (Z); kien kudrilo iras, tien fadenon ĝi tiras (Z); urson al mielo oni ne tiras per orelo (Z); tiri iun en la koton (pf); vian amikon vi tiris sur sekan lokon (Z); tiru la hundon for!; (speciale, pp veturilo) la veturilon tiris du bovoj (Z); la ĉevaloj tiris elegantan kaleŝon (Z); pli tiras virina haro, ol ĉevala paro (Z); kiu sin enjungis, devas tiri.
   treni.

8. (f) Irigi seninterrompe en unu direkto: ĝi tranĉas la orelon tiel terure, kiel se iu tirus karbon sur vitro (Z); falstelo tiris post si longan luman strion (Z); tiri belan sulkon sur la grundo; tiri strekon sur papero, linion sub ĉapitro; tiri cirklon; tiri paralelon al rekto.

9. (f) Sekvigi, estigi kiel rezulton: tia afero tiras malagrablajn sekvojn post si; la vorto tiras kun si malplaĉajn ideojn; kun si la reĝo tiras for la sorton de ĉiuj (Z).

1. Pene tiri antaŭen sian korpon: nevenante el la taga laboro, li sin tiris sur la kruta vojo; (f) mia krimo al la ĉielo sin tiras per vaporo malodora (Z).
   grimpi, rampi.

2. Daŭre longigi: ĝi estas historio kiu tiras sin tra milionoj da jaroj (Z); la komenco de la rakonto estis vigla, sed la fino iom sin tiras.

3. (f) Direkti sian deziron, sopiron al: mi apartenas al mia amato kaj li sin tiras al mi (X); malklare sin tiri al ia revo (Z); lupo sopiras, al arbaro sin tiras (Z).

1. Ago de io, iu tiranta: ĉe la tiro de la ŝnuro malfermiĝas la seruro; postuli de la ĉevalo unu tiron plian; ĉe ĉiu tiro de la krajono (Z); eltrinki per unu tiro (Z); senti stomakan tiron.

2. [FIZIKO] Streĉo, kiu plilongigas korpon: rezisto de kablo al tiro.
   flekso, kunpremo, tondo, tordo.

1. Ago de iu, io altiranta: sekreta altiro de la beleco.

2. [FIZIKO] Forto pro kiu korpo estas altirata: magneta, elektra altiro; la leĝo de la universala altiro de Neŭtono; la altira forto de Suno efikas sur la teraj akvujoj; altira sfero ĉirkaŭ jono.

1. Eligi, tirante: ili eltiris la ŝuon el la akvo (Z); M. , eltirante la spadon (Z); ili staris garde kun eltiritaj glavoj (Z); elpagi kontraŭ iun kun eltirita spado (Z); el flamo sin eltiris, en fajron eniris (Z) (pf); (f) afero, el kiu vi eltiris tiajn grandajn profitojn (Z); vi volas eltiri de mi la sekreton (Z); ni eltiros el ili la komunan konkludon [...] (Z).

2. Longigi, tirante: eltiri fanditan vitran stangon al fadeno; (analoge) mi eltiros la manon, almozpetos (Z); la ĉambelanoj eltiris siajn manojn al la planko, kvazaŭ ili levas la trenaĵon (Z).

3. Eligi el la presilo: eltiri prospekton je mil ekzempleroj.

4. Ekstrakti.

1. Tiri, por kunigi: kuntiri la brovojn; la kurtenoj ne estis ankoraŭ tute kuntiritaj (Z).

2. Tiri, por venigi kun si: li alkroĉiĝis al sia malamiko kaj kuntiris lin al la fundo de la akvo; kuntirata de la fluo de la homoj, la rabeno venis (Z).

3. Tiri de diversaj flankoj, por malvastigi la okupatan spacon: kuntiri pakaĵon per ŝnuroj (B); terura grimaco kuntiris liajn trajtojn; en pozo kuntirita kaj sufere kunpremita (Z).
   adstringi, kontrahi, kaŭri, ŝrumpi.

1. Tiri en direkto kontraŭa al la antaŭa movo: retiri la etenditan manon (B); tiu ĉi retiras la hetmanon flanken (Z); la preterpasantaj Hebreoj timigite sin retiris (Z); (f) animo al paradizo deziras, sed pekoj retiras (Z).

2. (f) Nuligi, ŝanĝante la intencon: nun mi jam ne povas retiri mian projekton (Z); kiam vorto eliris, vi ĝin jam ne retiros (Z); el Mia buŝo eliris vero, vorto ne retirota (X).

1. Iri, veni returne: la akvo de Nilo estis retiriĝinta (X); ŝi modeste retiriĝis de la krado (Z); la malamika armeo jam retiriĝis.

2. (f) ĉesigi ian aktivecon: doni al li la eblon silente retiriĝi el la malbela afero, kiun li entreprenis (Z); de la aĝo de 50 jaroj ili retiriĝos el la ofico (X).

1. Ago de iu, kiu retiriĝas.

2. [ARMEOJ] Retreto.

tiri

Iel rilatitaj: