1

Roberto — aŭ ĉu ni, kiel ĉiu'j li'a'j amik'o'j, familiar'e li'n nom'u Bob? — grat'is al si la naz'o'n. Tiu gest'o, aŭtomat'a ĉe li ek'de l’ fru'a infan'ec'o kiam problem'o star'iĝ'is, neniam mank'is, dum li mal'kod'is mesaĝ'o'n. La kod'o'n li abomen'is.

Li pen'e ating'is la fin'o'n de l’ labor'o, minut'et'o'n kontempl'is la deĉifr'it'a'n tekst'o'n, ek'star'is kaj komenc'is paŝ'i tie'n kaj re'e'n en la ĉambr'o, ĉar li bezon'is pens'i, kaj pens'i sid'e al li preskaŭ tut'e ne prosper'is. Li ja est'is vir'o ag'em'a.

Li prezent'is per si bel'a'n specimen'o'n de la hom'a spec'o, se oni lim'ig'as si'a'j'n kriteri'o'j'n al tiu model'o de san'a best'o, kiu ŝajn'as est'i la hom-ideal'o ĉe kurac'ist'o'j ni'a'temp'e: simetri'a bel'haŭt'a kun'met'aĵ'o el sen'gras'a'j muskol'o'j kaj san'a'j organ'o'j, kun bon'a kor'o kaj bon'a'j pulm'o'j, facil'a rid'et'o blank'dent'a kaj frunt'o ne mark'it'a per tro'o da intelekt'a'j turment'o'j. Domaĝ'e nur ke la tro long'a naz'o iom fuŝ'is la ceter'e harmoni'a'n vizaĝ'o'n.

La bon'fart'a kor'o de Bob Sulavi ne akcel'is si'a'n ritm'o'n pro la ĵus deĉifr'it'a'j laŭd'o'j, sed dum li paŝ'ad'is en'ĉambr'e, fier'o tamen ŝvel'ig'is li'a'n brust'o'n. Est'as plaĉ'e sent'i si'n ŝat'at'a.

Li'a nun'a task'o est'os pli mal'facil'a. Jes ja, posten'o kiel li'a, ĉe vast'e aŭskult'at'a radi'o'staci'o, eg'e favor'as orient'ad'o'n de la publik'opini'o — ĝust'e tial “ili” pet'is li'n kun'labor'i — sed est'as pli facil'e pli'fort'ig'i jam ekzist'ant'a'n tendenc'o'n ol help'i konfuz'a'n opini'o'n si'n difin'i laŭ dezir'at'a senc'o. Organiz'i la intervju'o'n, kiu mult'ig'is la vend'ad'o'n de la koncern'a numer'o de Leg'ant'ul'a Plezur'o, est'is infan'lud'o; sufiĉ'is iom akcent'i la sad'ism'a'n aspekt'o'n de la reĝim'o atak'at'a, por ke la hom'o'j si'n ĵet'u sur la revu'o'n kaj sorb'u ties mesaĝ'o'n avid'e. Lukt'i kontraŭ la ekster'ter'an'o'j est'os mal'pli simpl'e. Al la publik'o, kiu rav'e vor'as ĉiu'n detal'o'n pri sufer'ig'a diktator'a reĝim'o, la ekster'ter'an'o'j ja simpati'e aspekt'as.

La en'hav'o de la mesaĝ'o est'is tut'e klar'a, kaj paŝ'ant'e tie'n kaj re'e'n Bob en'cerb'e kvazaŭ-aŭd'is la voĉ'o'n de la kolonel'o:

“Vi far'is bon'eg'a'n labor'o'n vast'e dis'kon'ig'ant'e la rivel'o'j'n de Leg'ant'ul'a Plezur'o. Konsider'ind'a part'o de la publik'o est'is impres'it'a kaj proksim'iĝ'is al ni. Nun neces'as evit'i, ke ĝi voĉ'don'u por la fantazi'ul'o'j, kiu'j pretend'as rilat'i kun la kosm'o: ties parti'o est'as tro mal'serioz'a por hav'i ver'a'n ŝanc'o'n sukces'i, sed la plej'part'o de la voĉ'o'j, kiu'j'n ĝi ricev'os, est'os perd'it'a de ni. Tio pov'us sufiĉ'i, por ke ni'a'j kontraŭ'ul'o'j ricev'u pli'mult'o'n kaj en'ir'u en la reg'ist'ar'o'n, kun bedaŭr'ind'a'j sekv'o'j el milit'a kaj inter'naci-politik'a vid'punkt'o...”

Tio est'is tut'e prav'a. La hom'o'j, kiu'j voĉ'don'os por la nov'a kosm'an'a parti'o, ne imag'os, ke ili favor'as la ruĝ'ul'o'j'n. Ili voĉ'don'os por nov'a parti'o, nov'a hom'o, sen mult'e atent'i la mank'o'n de rigor'o en ties ide'o'j, sed ili sen'sci'e mal'fort'ig'os la sol'a'n grup'o'n kapabl'a'n venk'e kontraŭ'star'i la orient'a'n mal'amik'o'n. Prov'i ili'n raci'e konvink'i est'us perd'i si'a'n temp'o'n. La interes'o al la ekster'ter'an'o'j est'as pur'e ne'raci'a. Neces'os trov'i rimed'o'n por mal'grand'ig'i la prestiĝ'o'n de tiu nov'a hom'o, kiu si'n lanĉ'is tiel strang'e en politik'o'n, de tiu Rikard'o Ospaci. Sed kia'manier'e? Fin'fin'e, kiu est'as tiu Rik Ospaci?

*

Veronika Munzo volv'is har'bukl'o'n ĉirkaŭ la montr'a fingr'o, mal'volv'is ĝi'n, re'volv'is ĝi'n, kaj tiel plu sen'fin'e, dum ŝi'a frunt'o sulk'iĝ'is. Tio est'is ĉe ŝi nepr'a kaj ne'konsci'a akompan'o de ĉia intens'a pens'ad'o, ĉef'e kiam la medit'ad'o'n tikl'is la incit'a pik'il'o de zorg'o.

Zorg'a ŝi est'is nun, efektiv'e. La artikol'o en Leg'ant'ul'a Plezur'o hav'is mult'e pli da efik'o, en ĉi tiu temp'o elekt'ad'a, ol ĝi normal'e dev'us, kaj ŝi'a'j ĉef'o'j en Komitat'o por Geopolitik'a Bon'fart'o — mal'long'e KGB — pri tio tre mal'kontent'is. Ŝi prov'is re'bat'i dis'vast'ig'ant'e oni'dir'o'n, ke Leg'ant'ul'a Plezur'o est'as redakt'aĵ'o de Centr'a Inform'kolekt'a Agent'ej'o — mal'long'e CIA — kaj ke ties artikol'o'j est'as aŭtomat'e stamp'it'a'j kiel politik'e sen'valor'a'j, sed ŝi, mank'e de pruv'o, ne pov'is tio'n publik'ig'i, eĉ se person'e ŝi ne hav'is dub'o'n, tim'e ke oni lanĉ'us kontraŭ ŝi la tut'a'n justic'a'n aparat'o'n en bru'a proces'o pri mis'fam'ig'o.

Ne mir'ig'e do, ke Veronika volv'ad'is kaj mal'volv'ad'is la bukl'o'n sen trov'i en tiu kutim'a gest'o i'a'n ajn trankvil'iĝ'o'n. KGB atribu'is eg'a'n grav'ec'o'n al la baldaŭ'a voĉ'don'ad'o, ĉar unu'a'foj'e post long'a period'o prezent'iĝ'is okaz'o en'scen'ig'i reg'ist'ar'o'n, kiu pov'us distanc'ig'i si'n de la okcident'a mond'o. Sen ia dub'o, ĝi tut'e korekt'e analiz'is la situaci'o'n: la plej efik'a taktik'o est'is favor'i la fantazi'ul'o'j'n, kiu'j kred'as je kun'labor'o kun ekster'ter'a'j vizit'ant'o'j. Ĉiu voĉ'o don'it'a al Rikard'o Ospaci est'os voĉ'o perd'it'a de la fort'o'j por'okcident'a'j, eĉ se la voĉ'don'ant'o mem tio'n tut'e ne konsci'os...

Por taŭg'e plen'um'i si'a'j'n instrukci'o'j'n, ŝi dev'os pli rekt'e rilat'i kun la kosm'an'a parti'o. Mult'o ja turn'iĝ'as ĉirkaŭ la demand'o, kiu est'as tiu Rik Ospaci?

*

“Frenez'ul'o.” diagnoz'is Ĝoja.

“Ruz'ul'o,” opini'is Jano.

“Kial ne hom'o sincer'a?” Stefano demand'is.

Jano Karal, polic'a detektiv'o, ties edz'in'o Ĝoja kaj ili'a nev'o Stefano el'ir'is kun impres'a hom'amas'o el la vast'eg'a kun'ven'ej'o, kie Rikard'o Ospaci ĵus prezent'is si'a'n politik'a'n program'o'n.

“Ĉu li ne aper'as al vi pur'intenc'a?” Stefano insist'is.

“Nuanc'o: pur'intenc'a li ŝajn'as,” respond'is Karal.

“Li est'as sincer'a,” Ĝoja asert'is. “Tiu'j mal'san'ul'o'j ĉiam sincer'as. Li rakont'as i'o'n fantazi'a'n, sed li mem kred'as ĝi'n. Tial li'a voĉ'o en'hav'as tiu'n konvink'a'n pov'o'n.”

“Mi ne konsent'as,” koment'is la detektiv'o. “Li efektiv'e hav'as i'a'n ĉarm'o'n, i'a'n al'log'o'n, kiel bon'a teatr'a aktor'o, kaj li ruz'e ekspluat'as la propr'a'n talent'o'n por konvink'i naiv'ul'o'j'n kiel Stefano. Ĉiu bon'a komedi'ant'o ŝajn'as sincer'a, ĉu ne?”

“Tamen vi ne ne'os, ke li'a argument'ar'o est'as koher'a!” la jun'ul'o dir'is.

“Kompren'ebl'e ĝi est'as koher'a, oni tio'n nom'as sistem'a delir'o preciz'e, ĉar trov'iĝ'as io tre koher'a en la rezon'a logik'o,” iom sentenc'e klar'ig'is Ĝoja, la psikolog'in'o el la tri'op'o. “Kiam li dir'as, ke li vid'is vizit'ant'o'j'n el la spac'o, li dir'as la ver'o'n, si'a'n ver'o'n, ĉar li efektiv'e vid'is ili'n, parol'is kun ili, kaj ricev'is de ili la task'o'n re'form'i la mond'o'n. Nur neces'as al'don'i, ke tio okaz'is kvazaŭ sonĝ'e, kaj li'a mens'a mal'san'o konsist'as en tio, ke li ne disting'as halucin'o'j'n, kia'j'n ni ĉiu'j hav'as dum'sonĝ'e, dis'de la real'o.”

“Kio'n vi dir'as, tio est'as impres'e rigor'a...” ŝi'a edz'o ek'dir'is.

“Ĉu ne?” ŝi inter'romp'is, kontent'a ke ŝi konvink'is li'n.

“...sed kiel vi ĵus bril'e preleg'is al ni, rezon'o pov'as est'i tre koher'a kaj tamen delir'a,” li fraz'fin'is.

“Grrr!” ŝi grunt'is, kun grimac'o.

“Ne delir'a est'as vi'a rezon'o,” Stefano prononc'is kun konsol'a voĉ'o, “nur erar'a. Vi las'as vi'n mis'gvid'i de vi'a psikolog'a trejn'iĝ'o. Vi ne kapabl'as vid'i la real'o'n tut'e simpl'e: hom'o dir'as, ke li parol'is kun ekster'ter'an'o'j; ebl'e li efektiv'e parol'is kun ekster'ter'an'o'j. Vi juĝ'as antaŭ ol kontrol'i: pur'a'n antaŭ'juĝ'o'n vi hav'as.”

“Almenaŭ mi,” Karal emfaz'is, “juĝ'as ne antaŭ'e, sed post'e. Mi rigard'is li'n, kaj vid'is bon'a'n aktor'o'n ĉarm'o'plen'a'n. Mi aŭskult'is, kaj aŭd'is ne'kred'ebl'aĵ'o'j'n lert'e aranĝ'it'a'j'n por de'log'i naiv'a'n publik'o'n. Mi'n tuŝ'is li'a ne'dub'ebl'a elokvent'o, kaj mi demand'is al mi: kio'n li cel'as? Form'iĝ'is en mi hipotez'o: li cel'as pov'o'n, fam'o'n, riĉ'o'n. Kaj mi test'is mi'a'n hipotez'o'n ĉe ĉiu li'a vort'o. Ĝi neniam est'is kontraŭ'dir'it'a. Konklud'u mem.”

“Tamen,” pled'is Stefano, “ĉu vi ne trov'is impres'a'j li'a'j'n argument'o'j'n pri la Bibli'o, la anĝel'o'j, ktp? Est'as interes'e vid'i, kiel logik'e li klar'ig'as mult'a'j'n tekst'o'j'n bibli'a'j'n, mirakl'o'j'n, aper'o'j'n kaj simil'aĵ'o'j'n per la ag'ad'o de vizit'ant'o'j el la kosm'o, el planed'o de ali'a stél* ol ni'a sun'o. Mi'n tio eg'e impres'is.”

“Ba! Ne mi'n,” respond'is Jano. “Li prezent'as tiu'j'n klar'ig'o'j'n kvazaŭ li ili'n ricev'is freŝ'dat'e de ekster'ter'an'o'j, sed ili aper'is jam antaŭ'long'e en la sovet'a revu'o Scienc'o kaj Religi'o, kaj en mult'a'j ali'a'j el'don'aĵ'o'j. Ili preskaŭ far'iĝ'is klasik'a'j.”

“Fakt'e Rikard'o Ospaci ekspluat'as la religi'a'n bezon'o'n,” Ĝoja al'don'is. “Ĉu vi rimark'is, kiom da jun'ul'o'j tie li'n aŭskult'is religi'e? Ni'a generaci'o hav'is aŭ tradici'a'n religi'o'n, aŭ tiu'n ali'a'n religi'o'n, kiu est'is kontraŭ'religi'a scienc'ism'o, aŭ laik'ism'o. Sed la jun'a generaci'o grand'part'e hav'as nek unu nek la ali'a'n. Ospaci parol'as al ili pri ekster'ter'a'j est'aĵ'o'j, kiu'j dezir'as inter'ven'i en la hom'a'j'n afer'o'j'n, kiel la grek'a'j di'o'j aŭ la mez'epok'a'j anĝel'o'j, kaj la jun'ul'o'j fervor'e kred'as li'n. Tio est'as normal'a, ĉar la em'o el'ir'i, eĉ se nur imag'e, el ni'a et'a ter'o profund'e radik'as en la hom'a kór, sed ili'a si'n'ten'o est'as zorg'ig'a, ĉar la politik'a program'o de Rik Ospaci ne en'hav'as i'o'n ver'e praktik'e util'a'n, kaj li risk'as de'log'i al si mult'a'j'n voĉ'o'j'n, kiu'j pli util'us ali'lok'e.”

“Nu, nu, li'a politik'a program'o...” komenc'is Stefano, ne sci'ant'e kiel fin'i la fraz'o'n, ĉar li nur vol'is kontraŭ'star'i la onkl'in'o'n kaj ne hav'is i'o'n preciz'a'n por re'bat'i, “...ĝi est'as tre fleks'ebl'a.”

“Ĝust'e tio est'as danĝer'a,” la polic'an'o dir'is. “La voĉ'don'ant'o'j, kiu'j send'os tia'j'n ul'o'j'n al la parlament'o, tut'e ne sci'as, kio'n ili'a'j elekt'it'o'j tie far'os. Ne lig'it'a'j per preciz'a politik'a program'o, ili pov'os far'i i'o'n ajn.”

La tri plu ir'is dum moment'o silent'e. Mal'varm'et'is la nokt'o, sed ne tia'grad'e, ke ĝi mal'agrabl'us. Milion'o'j da stel'o'j lum'is en vast'o sen'nub'a. “Tie supr'e trov'iĝ'as pens'ant'a'j est'aĵ'o'j, tut'e cert'e,” Stefano pens'is, “eĉ se ni neniam kontakt'os ili'n”. Li rigard'is si'a'n onkl'o'n. Ankaŭ Karal paŝ'ant'e jen kaj jen ĵet'is rigard'o'n al tiu admir'ind'a ĉiel'o, kaj en li'a si'n'ten'o, kiam li lev'is la okul'o'j'n stel'ar'e'n, Stefano percept'is tim'et'a'n esprim'o'n, kvazaŭ la detektiv'o tim'us, ke la parol'o'j de Rik Ospaci en'hav'us pli da ver'o ol li raci'e al'las'as.

La voĉ'o de Ĝoja subit'e son'is, dis'romp'ant'e la silent'o'n.

“Eĉ se li ne ricev'os sid'lok'o'n en la parlament'o,” ŝi dir'is kun la ton'o de person'o pli pens'ant'a laŭt'e ol ver'e dezir'ant'a i'o'n komunik'i, “almenaŭ i'o'n li rikolt'os: la ebl'ec'o'n viv'ten'i si'n dank’ al si'a halucin'o, aŭ ruz'o, aŭ spert'o, kio ajn vi konsider'u ĝi'n. Li'a'j libr'o'j tiom dis'vend'iĝ'is, ke li jam tir'is el ili riĉ'eg'o'n, kaj la kotiz'o'j al li'a parti'o ankaŭ amas'iĝ'as laŭ impres'a kadenc'o. Ne mir'ig'e, kiam oni vid'is la fervor'o'n de l’ ĉi-vesper'a publik'o. Ĉu vi rimark'is, kia'j'n mal'amik'a'j'n rigard'o'j'n tiu'j jun'ul'o'j ĵet'is al la kelk'a'j, kiu'j kuraĝ'is kontraŭ'dir'i?”

Respond'is nur la bru'o de la ŝu'o'j ritm'e frap'ant'a'j la trotuar'o'n, dum ŝveb'is en ĉies mens'o la sam'a demand'o: fin'fin'e, kiu est'as tiu Rik Ospaci?

2

Jano Karal trov'iĝ'is en la et'a kvartal'a polic'ej'o de Tegol'ist'a strat'o, kiam en'ven'is tri ekscit'it'a'j bub'o'j, kies rapid'a spir'o sign'is ĵus'a'n kur'ad'o'n.

“Rigard'u, sinjor'o, kio'n ni trov'is,” dir'is la plej grand'a, kiu dev'is aĝ'i ne pli ol dek jar'o'j'n, kaj li triumf'e trans'don'is al uniform'a polic'ist'o rekt'angul'a'n uj'o'n el griz'a plast'a material'o.

La polic'ist'o mal'ferm'is ĝi'n kaj ne pov'is re'ten'i mir'a'n ek'kri'et'o'n.

“Mon'bilet'o'j!” li dir'is, dum Jano far'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n por star'i mal'antaŭ li kaj rigard'i la kapt'aĵ'o'n. Est'is efektiv'e fask'o'j da alt'valor'a'j bilet'o'j. La uniform'ul'o rapid'e taks'is, laŭ la dik'ec'o, ke la tut'o sum'e egal'as kvar- aŭ kvin'obl'e li'a'n monat'a'n salajr'o'n. Li grimac'is, kaj demand'is:

“Kie vi tio'n trov'is?”

La tri knab'o'j komenc'is sam'temp'e.

“Ej! Ne ĉiu'j kun'e!” li inter'romp'is. “Ni proced'u bon'ord'e. Unu'e dir'u al mi vi'a'j'n nom'o'n, aĝ'o'n, adres'o'n, kaj post'e kie kaj kiel vi tio'n trov'is.”

El la konfuz'a raport'ad'o, kiu sekv'is, kompren'iĝ'is, ke la infan'o'j lud'is ĉe la mur'o de la mal'nov'a kaserol'fabrik'o, jam plur'a'j'n jar'o'j'n for'las'it'a nun, kiam sun'radi'o bril'ig'is i'o'n en fend'o inter du ŝton'o'j. Sci'vol'a'j, ili ir'is rigard'i tut'e proksim'e kaj mal'kovr'is la plast'a'n sak'et'o'n, kiu'n ili ĵus al'port'is.

“Mi ĝoj'as, ke vi trov'iĝ'as ĉi tie,” la polic'ist'o flustr'is al Karal, “ĉar mi bon'ven'ig'os konsil'o'n de iu pli spert'a ol mi. Kio'n ni far'u per tiu mon'o? Ne est'as ordinar'a perd'it'aĵ'o, kiel est'us paper'uj'o trov'it'a sur aŭtobus'a seĝ'o aŭ eĉ sur'trotuar'e. La mon'o'n oni tie'n lok'is intenc'e. Krom'e ekzist'as neni'u manier'o ident'ig'i la posed'ant'o'n.”

Karal respond'e turn'is si'n ne al li, sed al la infan'o'j:

“Rest'u ĉi tie moment'et'o'n, almenaŭ unu el vi. Mi ŝat'us, ke vi montr'u al mi la lok'o'n, kie vi trov'is vi'a'n trezor'o'n. Post minut'o ni ir'os.” Kaj tio'n dir'int'e, li kap'sign'is al la uniform'ul'o ir'i kun li al la apud'a ĉambr'o, kie ili pov'os parol'i en plen'a privat'ec'o.

Tie okaz'is telefon'a konversaci'o kun la ĉef'o de Karal, leŭtenant'o Remon, fin'e de kiu decid'iĝ'is, ke oni re'met'os la mon'o'n en la tru'o'n, kie ĝi est'is trov'it'a, kaj ke oni prov'os aranĝ'i sistem'o'n por sci'i, kiu ven'as re'pren'i ĝi'n. Esperant'e, ke la koncern'at'o ne rimark'is ĝi'a'n por'temp'a'n mal'aper'o'n, leŭtenant'o Remon instrukci'is Janon akompan'i la infan'o'j'n al la kaŝ'ej'o kaj tie diskret'e atend'i, ĝis ali'a polic'an'o ven'os anstataŭ'i li'n. Inter'temp'e li pet'os la help'o'n de la ĉef'urb'a kontraŭ'spion'a serv'o, por ke ĝi ven'u aranĝ'i sistem'o'n ebl'ig'ant'a'n ne'vid'at'e fot'i la person'o'n, kiu tuŝ'os la plast'a'n poŝ'et'o'n. De simil'a'j sistem'o'j, funkci'ant'a'j plej diskret'e eĉ nokt'e, la kontraŭ'spion'a'j moŝt'o'j dispon'as divers'a'j'n spec'o'j'n.

Tiel la afer'o organiz'iĝ'is. Antaŭ ol Karal for'ir'is kun la infan'o'j por re'met'i la plast'a'n uj'o'n, li zorg'e “kapt'is” la fingr'o'prem'o'j'n de sur ĝi. La tri bub'o'j tre fier'is, kiam li pet'is ili'n don'i fingr'o'stamp'a'n specimen'o'n, kun la cel'o disting'i la manipul'a'j'n spur'o'j'n de la ne'kon'at'o dis'de ili'a'j. Karal fort'e rekomend'is al la knab'o'j ne parol'i pri si'a trov'aĵ'o, sed li sci'is, ke li pet'as i'o'n super'hom'a'n. Oni pov'is nur esper'i, ke la fam'o preskaŭ cert'e lanĉ'ot'a de la tri'op'o kaj de ili'a'j famili'an'o'j ne dis'vast'iĝ'os ĝis la orel'o'j de tiu, al kiu la mon'o est'as destin'it'a.

“Tiu'j ul'o'j el la kontraŭ'spion'a serv'o est'as ver'e kompetent'a'j,” Stefano dir'is kelk'a'j'n tag'o'j'n post'e, rigard'ant'e la fot'o'n. “Mi ne sci'is, ke ili'a aparat'o krom'e stamp'as la dat'o'n kaj hor'o'n.”

“Jes, ili est'as kompetent'a'j, kaj ili hav'as modern'a'n ekip'o'n,” respond'is Karal.

La fot'o est'is far'it'a je la du'a post nokt'o'mez'o. Ĝi montr'is vir'in'o'n ne tre grand'a'n, kun plaĉ'a vizaĝ'o kaj — gest'o ne'atend'it'a en simil'a cirkonstanc'o — fingr'o de la mal'dekstr'a man'o ŝov'it'a en la har'o'j, kun bukl'o volv'it'a ĉirkaŭ ĝi, dum la dekstr'a kapt'is la plast'a'n sak'et'o'n plen'a'n je mon'bilet'o'j.

*

En la ĉio'vend'ej'o svarm'is aĉet'ant'o'j. Oni mult'e parol'is pri ekonomi'a kriz'o, sed se juĝ'i laŭ la sum'o'j, kiu'j el'spez'iĝ'is en tia magazen'o, el la kriz'o eskap'is ampleks'a tavol'o da loĝ'ant'o'j.

“Pardon'u!” pet'is Stefano ne'vol'e sur'tret'int'e pied'o'n de alt'ul'o, kiu, hezit'ant'e inter divers'kolor'a'j ŝtrump'et'o'j, grat'is al si la naz'pint'o'n. La ali'a turn'is al Stefano vizaĝ'o'n lum'ig'it'a'n per rid'et'o, en kiu leg'iĝ'is mal'avar'a dis'don'o de pardon'o'j.

La jun'ul'o plu tra'bat'is al si voj'o'n en la dens'a hom'amas'o, kies konstant'a'j halt'o'j kaj turn'iĝ'o'j ne facil'ig'is la ir'o'n. La alt'kresk'ul'o,rezign'int'e la ŝtrump'et'o'j'n, paŝ'is post li, ne pli glat'e. Ili tiel al'ven'is je ne'grand'a distanc'o de l’ maŝin'o fot'o'kopi'a, kiu'n vir'in'et'o nutr'ad'is per paĝ'o post paĝ'o de dik'a dokument'o. Ĉiu'foj'e kiam paĝ'o est'is kopi'it'a, ŝi met'is la original'a'n foli'o'n en tiu'n sam'a'n fak'o'n, kiu'n traf'is ĉiu pret'a kopi'o.

“Pardon'u!” ek'dir'is la alt'kresk'a vir'o kolizi'ant'e kun Stefano, kvankam pardon'o'n dev'is pet'i ĉi-last'a, kiu kaŭz'is la kun'puŝ'iĝ'o'n halt'ant'e tut'e subit'e.

Ke li tiel abrupt'e ĉes'ig'is si'a'n plu'ir'o'n, tio ne est'is sen'kaŭz'a: la in'o fot'o'kopi'ant'a ja ĵus met'is mal'dekstr'a'n montr'a'n fingr'o'n al har'bukl'o laŭ tiel karakteriz'a gest'o, ke Stefano tuj re'kon'is la vir'in'o'n el la fot'o. Ĉu sent'ant'e, ke oni ŝi'n rigard'as, ĉu pro la bru'o de la plur'hom'a karambol'o, kiu'n okaz'ig'is la sen'prepar'a halt'o de Stefano, ŝi lev'is la okul'o'j'n, surpriz'salt'is kvazaŭ re'kon'e kaj, plej ne'atend'it'e, sven'is.

“Atent'u”, “Iu mal'san'as!”, “Mi ja dir'is, ke mank'as aer'o ĉi tie”, voĉ'o'j divers'kolor'a'j sam'temp'e kri'is, inter kiu'j unu infan'a — “ĉu la sinjor'in'o subit'e mort'is?” — el'star'is mal'kviet'ig'e. Dum du vir'o'j genu'is apud la fal'int'a jun'ul'in'o, Stefano trov'is si'n puŝ'it'a ĉe la kopi'a'n maŝin'o'n. Vid'ant'e la fask'o'n da fot'o'kopi'o'j kaj ali'a'j foli'o'j, li ĝi'n ek'pren'is si'n demand'ant'e, ĉu est'os pli saĝ'e ĝi'n re'don'i al la vir'in'o aŭ ĝi'n hav'ig'i al la polic'o, konsider'e al la mister'o pri la mon'o kaŝ'it'a. Sed fakt'o kvazaŭ dev'ig'is li'n elekt'i la du'a'n ebl'ec'o'n: antaŭ li'a'j surpriz'it'a'j okul'o'j, man'o fulm'rapid'e kapt'is la rest'o'n de la dokument'o, t. e. la ne'kopi'it'a'n part'o'n, kiu kuŝ'is sur la maŝin'o mem, kaj ĝi mal'aper'is. Stefano apenaŭ hav'is la temp'o'n konstat'i, ke tiu man'o aparten'as al la ŝtrump'et'ul'o, sur kies pied'o li antaŭ'e paŝ'is, jam tiu est'is for. La jun'ul'o van'e serĉ'is. Malgraŭ si'a alt'a kresk'o, la vir'o sukces'is dis'solv'iĝ'i en la ĉirkaŭ'a'n hom'a'n ocean'o'n.

“Kio okaz'is post'e?” Jano demand'is la nev'o'n.

“Al'ven'is iu magazen'a gravúl,” Stefano respond'is, “kaj li port'ig'is ŝi'n al la fleg'ej'o, kie ŝi tuj re'trov'is la konsci'o'n.”

“Vi do ne sci'as, kiu ŝi est'as, ĉu?”

“Ho jes. Kiam mi konstat'is, ke mi ne pov'us trov'i la ul'o'n, kiu ŝtel'is ŝi'a'n dokument'o'n, mi tuj re'ven'is al la lok'o, kie ŝi sven'is. La grav'ul'o ankoraŭ ne al'ven'is tiu'temp'e. Iu prov'is ŝi'n vek'i vang'o'frap'e. Est'is mult'a'j person'o'j ĉirkaŭ'e. Mi dir'is: ‘kiu ŝi est'as?’ kaj mal'ferm'is ŝi'a'n man'sak'et'o'n. Neni'u taks'is tio'n strang'a en la don'it'a'j cirkonstanc'o'j. En ŝi'a sak'et'o trov'iĝ'is neni'o apart'e rivel'a, nur la kutim'a'j aĵ'et'o'j. Tamen mi hav'is la ebl'ec'o'n parker'ig'i al mi la indik'o'j'n de ŝi'a ident'ig'a kart'o.”

Jano pren'is paper'o'n kaj glob'krajon'o'n.

“Nom'o: Veronika Munzo,” la jun'ul'o dikt'is, “fraŭl'in'o, nask'iĝ'dat'o: 14-a de juni'o 1950; nask'iĝ'lok'o: Sankt'a-Stefano. Tio est'is amik'a favor'o de la sort'o por ke mi pli facil'e memor'u. Adres'o: Tribunal'strat'o 76, Valĉefa; profesi'o: sekretari'in'o.”

“Bon'eg'e. Mi trans'don'os tiu'j'n inform'o'j'n al la kontraŭ'spion'a serv'o.”

“Kaj ĉu la dokument'o'n, kiu'n ŝi fot'o'kopi'is...?”

“Ankaŭ la dokument'o'n mi send'os al ili. Ĉio ĉi ili'n cert'e interes'os.”

“Ĉu vi hav'is temp'o'n rigard'i tiu'j'n foli'o'j'n?”

“Ne'mult'e. Ĉu vi?”

“Nur iom'et'e, sed sufiĉ'e por konstat'i, ke est'as list'o de person'o'j el la tut'a land'o kun politik'a'j kaj psikologi'a'j koment'o'j: ĉu ili favor'as tiu'n aŭ ali'a'n parti'o'n, kia'j est'as ili'a'j ĉef'a'j mal'fort'a'j punkt'o'j, kia'manier'e ili'n eventual'e manipul'i, ktp.”

“Jes. Ni ne pov'as sci'i, kiu kun'met'is tiu'n list'o'n, sed okul'frap'as, ke ĝi est'us tre'eg'e util'a al iu ajn fremd'a reg'ist'ar'o, kiu vol'us en'miks'iĝ'i en ni'a'n politik'o'n. Mi rimark'is, ke inter mult'a'j ne'kon'at'o'j trov'iĝ'as jen kaj jen nom'o de grav'ul'o. Tial mi ne dub'as, ke ni'a'j amik'o'j kontraŭ'spion'a'j ĝoj'os pri tiu kapt'aĵ'o.”

“Sed ĉu, leĝ'e, ni ne dev'as re'don'i la dokument'o'n al ŝi?”

“Sen'dub'e jes. Ni far'os fot'o'kopi'o'n kaj send'os nur tiu'n al la spion'vor'ul'o'j. La paper'o'j'n, kiu'j'n vi pren'is, est'os plej bon'e, plej natur'e, ke re'don'u vi. Se vi pov'us tiu'okaz'e iom pli ek'sci'i pri ŝi, vi far'os grand'a'n serv'o'n al ni ĉiu'j.”

“Se ŝi est'as sekretari'in'o, kial do ŝi far'is fot'o'kopi'o'j'n en ĉio'vend'ej'o? Ŝi cert'e hav'as pli oportun'a'n ebl'ec'o'n uz'i ofic'ej'a'n maŝin'o'n, ĉu ne?”

“De'pend'as... Tiu'j ĉi paper'o'j cert'e ne rilat'as al ŝi'a labor'o. Se ŝi tim'as, ke oni surpriz'os ŝi'n fot'o'kopi'ant'a i'o'n, kio'n ŝi ne rajt'us, ebl'e est'as pli sekur'e por ŝi uz'i la anonim'ec'o'n de grand'a magazen'o.”

“Ebl'e jes, mi ne pens'is pri tio. Ĉu vi hav'as ide'o'n pri tio, kio'n ni'a'j spion'spion'o'j far'os pri ŝi?”

“Ho jes, mi sci'as, ili jam diskut'is la afer'o'n kun ni, kiam ili ven'is aranĝ'i la fot'o'sistem'o'n. Ili ne hav'as sufiĉ'e da dispon'ebl'a'j hom'o'j por sekv'ad'i ŝi'n ĉi'e'n, sed tio'n ili dezir'us. Ili pet'is ni'n tio'n aranĝ'i laŭ'ebl'e, sed mi dub'as, ĉu ni hav'as sufiĉ'e da hom'o'j. Fakt'e mi pens'is, ke... nu... nun est'as la pask'a'j feri'o'j, ĉu ne? Kio'n vi far'as? Ĉu vi labor'as nun'temp'e?”

“Ne. Kun tiu ekonomi'a kriz'o oni ne facil'e dung'as por'temp'a'j'n ul'o'j'n kiel vi'a student'a nev'o. Mi ne trov'is labor'o'n. Ver'dir'e mi ne mult'e serĉ'is. Mi decid'is, ke foj'e ne mal'bon'os al mi'a san'o, se mi ripoz'os dum la liber'temp'o.”

“Se vi do vol'as distr'o'n, kiu sam'temp'e util'os al la komun'a bon'o...”

“Ne far'u parol'ad'o'n, mi kompren'is. Kaj vi kon'as mi'a'n mal'virt'o'n: enket'i ĉiam est'is por mi volupt'o. Mi'a ekspluat'ind'a moŝt'o do de'nov'e komplez'os al la polic'o, kvankam mi kelk'foj'e mi'n demand'as, kio'n ĝi far'us, se mi ne oportun'e ekzist'us. Vi'a mend'o est'as, ke mi simpl'e ek'sci'u pri tiu Veronika ĉio'n, kio'n vi mem ne kapabl'us trov'i, ĉu ne?, por ke vi hav'u la glor'o'n triumf'e sav'i la ŝtat'o'n el kruel'a ret'o da spion'o'j. Mi'a'n rol'o'n oni ne rajt'os menci'i, ĉar ĝi est'as ne laŭ'regul'a. Bon'e, bon'e. Mi grand'anim'os pli'a'n foj'o'n, kaj mal'kovr'os pri Veronika afer'o'j'n, kiu'j'n ŝi mem tut'e ne sci'as...”

Kaj kun unu el tiu'j humur'a'j vizaĝ'esprim'o'j, kiu'j'n tiom ŝat'as li'a onkl'in'o Ĝoja, li far'is komik'a'n riverenc'o'n, kaj for'ir'is.

*

Est'is unu el tiu'j ŝtal- kaj beton'konstru'aĵ'o'j, kiu'j, simil'a'j al gigant'a'j alumet'skatol'o'j, proviz'as loĝ'o'n al mil'o'j kaj mil'o'j en urb'o modern'a. Stefano lift'is ĝis la tri'a etaĝ'o kaj tuj trov'is la pord'o'n. Li sonor'ig'is.

Miks'o'n el dub'o kaj tim'o el'montr'is la vizaĝ'o de Veronika Munzo, kiam ŝi mal'ferm'is la pord'o'n. Ne tre grand'a, ŝi sur'hav'is bluĝinson* kaj mal'hel'e ruĝ'a'n trik'aĵ'o'n, kies fortik'ec'o'n du agres'em'a'j mam'pint'o'j ŝajn'e pen'is kontrol'i ĝis'ekstrem'e.

“Sinjor'o...?” ŝi dir'is kun demand'a esprim'o kaj voĉ'o profund'a.

“Mi star'is apud'e, kiam vi... ĉe la fot'o'kopi'a maŝin'o...” Stefano ne facil'e trov'is la vort'o'j'n.

“Ho jes, en'ir'u, mi pet'as.” Ŝi aper'is al Stefano tre dezir'a rapid'e ferm'i la pord'o'n. Ŝi invit'is li'n sid'i.

“Ĉu vi fart'as tut'e bon'e nun?” la jun'ul'o demand'is.

“Jes. Est'is neni'o grav'a. Ver'ŝajn'e la mank'o de aer'o en tiu magazen'o... Sed ĉu nur por sci'i pri mi'a san'o vi ven'is? Est'as tre ĝentil'e kaj mi sent'as mi'n dank'a; tamen, mi hav'as mult'o'n por far'i, kaj...”

“Ne,” Stefano inter'romp'is. “Fakt'e mi ven'is por re'don'i al vi la paper'o'j'n, kiu'j'n vi fot'o'kopi'is.”

Ŝi vid'ebl'e sent'is eg'a'n mal'pez'iĝ'o'n.

“Mi trov'iĝ'is tie, kiam oni konduk'is vi'n for,” li al'don'is. “Mi konstat'is, ke en la ĝeneral'a kriz-etos'o neni'u pens'as pri vi'a'j dokument'o'j, kaj mi ili'n sav'is.”

“Dank'eg'o'n,” ŝi dir'is, kaj ŝi'a sincer'o son'is kor'tuŝ'e, “est'as ver'e tre afabl'e.”

Dum li trans'don'is la paper'o'j'n, ŝi propon'is trink'aĵ'o'n, kio'n Stefano, em'a el'pump'i inform'o'j'n, ĝoj'e akcept'is. Ŝi for'las'is la ĉambr'o'n kaj re'ven'is kun plet'o, sur kiu star'is ter'a kruĉ'o, du glas'o'j kaj plad'et'o da biskvit'o'j.

“Mi esper'as, ke plaĉ'os al vi,” ŝi dir'is kun fals'modest'a esprim'o. “Est'as trink'aĵ'o, kiu'n mi far'as mem”.

Stefano gust'um'is. Iom acid'a, sed tre parfum'a sens'aĵ'o tikl'is li'a'j'n palat'o'n kaj naz'o'n.

“Bon'eg'e,” li dir'is. “Kio est'as en ĝi?”

“Citron'o kaj sambuk'o, plus kelk'a'j ali'a'j afer'o'j: mi'a sekret'o!” ŝi respond'is kun et'a rid'o.

“Mi'a av'in'o far'is i'o'n pli mal'pli simil'a'n, sed tamen ne tiel perfekt'e paradiz'a'n,” Stefano koment'is kun flat'o, kiu'n ŝi vid'ebl'e ĝu'is.

“Ĉu vi kolekt'is la tut'o'n?” ŝi demand'is foli'um'ant'e la ĵus trans'don'it'a'j'n paper'o'j'n.

“Mi pren'is ĉio'n, kio est'is en la... kiel oni nom'as tio'n?... en tiu uj'o, kie la fot'o'kopi'o'j fin'as si'a'n vojaĝ'o'n. Est'is neni'o ali'a.”

“Ho jes, est'is io ali'a. Mi fot'o'kopi'is nur du'on'o'n de la dokument'o, kiam tiu mal'feliĉ'o okaz'is. La ali'a du'on'o est'is sur la maŝin'o mem.”

“Ne,” Stefano mensog'is. “Kiam mi pren'is ĉi tio'n, est'is neni'o sur la maŝin'o. Mi est'as tut'e cert'a. Mi kompren'ebl'e tuj rigard'is, ĉar la pli'mult'o el la hom'o'j tie'n met'as la kopi'ot'a'j'n paper'o'j'n.”

“Oj” ŝi respond'is ĉagren'it'e. “Tio est'as tre mal'agrabl'a, ĉar est'as grav'a dokument'o. Iu ver'ŝajn'e pren'is ĝi'n kaj ne sci'as, al kiu ĝi'n re'don'i.”

“Pres'ig'u en gazet'o anonc'et'o'n,” tuj dir'is Stefano.

“Jes, ebl'e mi tio'n far'os,” ŝi dir'is dub'em'e.

Ŝveb'is silent'o. Stefano rigard'is ŝi'n. Li si'n sent'is embaras'it'a. Li sci'is, ke se li las'us si'a'j'n sent'o'j'n natur'e dis'volv'iĝ'i, li en'am'iĝ'us. Veronika ja hav'is ĉarm'o'n, mult'eg'e da ĉarm'o. Ŝi'a relativ'e et'a korp'o est'is tre bel'e proporci'a, sed precip'e la vizaĝ'o al'log'is. La trajt'o'j est'is fajn'e, delikat'e ĉiz'it'a'j, kun buŝ'o far'it'a por rid'i kaj kis'i, kaj io mister'a en la brun'a'j okul'o'j. Pli ol ĉio, li'n tuŝ'is ŝi'a mild'o. Neni'o akr'a en ŝi, neni'o iam ajn abrupt'a, nur tiu agrabl'a, glat'a harmoni'ec'o de la voĉ'o, de la mov'o'j, de la tut'a est'manier'o. “Kiel bon'e oni sent'us si'n, viv'ant'e tut'viv'e kun ŝi!”, li pens'is, kaj tiu ide'o efik'is perturb'e. Por kron'i la tut'a'n impres'o'n — ankaŭ ĉi tio pik'is la kor'o'n de Stefano — iom da mal'gaj'o sur la frunt'o leg'iĝ'is. La jun'ul'o percept'is ĝust'e: Veronika Munzo est'is dolĉ'a knab'in'o, kvazaŭ destin'it'a de la natur'o por simpl'a, tener'plen'a ekzist'o, sed kapt'it'a de la viv'o en zorg'o'j'n, kiu'j mal'ebl'ig'is al ŝi iam ajn komplet'e seren'i.

“Bel'a'n apartament'o'n vi hav'as,” la jun'ul'o dir'is, ne sci'ant'e kiel daŭr'ig'i la konversaci'o'n, kaj tamen nepr'e decid'int'e tir'i el ŝi maksimum'o'n da inform'o'j. La salon'o, kie ili sid'is, est'is ver'e vast'a kaj nun plaĉ'e lum'ig'at'a de la sun'o.

“Jes, bel'a'n” ŝi eĥ'is.

“Mi esper'as,” dir'is Stefano, kiu trov'is tiu'n vast'a'n apartament'o'n ne kongru'a kun sekretari'a salajr'o, “ke foj'e mi per'labor'os sufiĉ'e da mon'o por hav'ig'i al mi i'o'n simil'a'n, eĉ se mi dev'as okup'i ĝi'n kun kamarad'o'j.”

“Esper'ebl'e vi'a rev'o real'iĝ'os,” ŝi respond'is. “Tiu ĉi apartament'o est'as iom grand'a, sed ĝi tuj plaĉ'is al mi, kiam mi vid'is ĝi'n unu'a'foj'e. Kaj ĝi est'as tre proksim'a al mi'a labor'lok'o.”

“Ha jes? Ĉu vi do labor'as ĉi-apud'e?”

“Jes, mi sekretari'as en la region'a administraci'o.”

“Dev'as est'i interes'e,” Stefano dir'is per laŭd'a, gratul'a ton'o.

“Jes. Mi ek'sci'as mult'o'n pri la tut'a Sankt'aval'o, eĉ pri la tut'a land'o, fakt'e, kvankam ni'a ofic'ej'o est'as region'a. Ĉio est'as tiel mult'aspekt'e inter'lig'it'a ni'a'temp'e.”

Stefano, tra'serĉ'ant'e la mens'o'n por trov'i manier'o'n ĉerp'i pri ŝi pli'a'j'n inform'o'j'n, aŭdac'e ek'dir'is:

“Mi bedaŭr'as, ke mi ne trov'is la tut'o'n de vi'a dokument'o. Mi ne'vol'e vid'is iom el ĉi tiu'j foli'o'j, kaj ili ŝajn'as tre grav'a'j, ĉef'e konsider'e al la baldaŭ'a voĉ'don'ad'o.”

“Ĉu ver'e?” ŝi dir'is kun kvazaŭ-naiv'a esprim'o. “Mi far'is tiu'j'n fot'o'kopi'o'j'n kiel serv'o'n al amik'o. Mi mem ne rigard'is la en'hav'o'n. Mi ne mult'e interes'iĝ'as pri la voĉ'don'ad'o. Mi ankoraŭ hav'as ne'laŭ'mod'a'j'n ide'o'j'n: por mi politik'o est'as afer'o vir'a.”

Kun sincer'a mien'o de ŝat'ant'o, Stefano trink'is iom el la ver'e re'freŝ'ig'a nektar'o. Li'a gest'o est'is des pli mal'rapid'a, ke li vol'is uz'i la temp'o'n por serĉ'i interes'a'j'n demand'o'j'n, kiu'j tamen aspekt'u natur'e. Ĉar la inspir'o ne ven'is, li prov'is ĉerp'i ĝi'n el biskvit'o'j, sen pli da sukces'o.

“Kaj vi?” ŝi demand'is per si'a bel'son'a voĉ'o. “Kio'n vi far'as en la viv'o?”

“Nun'temp'e mi est'as sen'labor'ul'o,” li respond'is.

“Ĉu ver'e? Kia mal'feliĉ'o!” ŝi ek'kri'et'is. “Mi sci'as, ke por jun'ul'o'j, kiu'j dev'us en'ir'i la profesi'a'n viv'o'n, ne est'as facil'e trov'i dung'iĝ'o'n hodiaŭ. Mi dezir'as al vi plej agrabl'a'n bon'ŝanc'o'n en vi'a serĉ'ad'o. Simpati'a knab'o kiel vi, kun inteligent'a vizaĝ'o, tamen cert'e trov'os i'o'n taŭg'a'n, laŭ mi.”

“Esper'ebl'e,”li prononc'is kun profund'a ĝem'spir'o. Li sent'is si'n ne tre talent'a ĉi'foj'e en si'a streb'ad'o inform'iĝ'i. Ebl'e la last'a rimark'o de f-in'o Munzo mal'ferm'is pord'o'n al post'a pli bon'a kon'at'iĝ'o. Li do indik'is al ŝi si'a'j'n nom'o'n, adres'o'n kaj telefon'numer'o'n por la kaz'o se, hazard'e en si'a grav'a ofic'ej'o, ŝi aŭd'us pri ebl'a labor'o. Kaj li adiaŭ'is ŝi'n.

“Mi tre'eg'e dank'as vi'n,” ŝi dir'is al li sur'sojl'e.

“Ne dank'ind'e,” li aŭtomat'e respond'is, kaj li pez'e paŝ'is al la lift'o, ne'kontent'a pri si'a'j detektiv'a'j kapabl'o'j: pri ŝi li sci'is preskaŭ neni'o'n pli ol en'ir'int'e.

3

“Joĉjo, fil'o de Karleto, ebl'e mi'n sav'os vi!” Stefano kri'is tiel laŭt'e, ke du preter'pas'ant'o'j turn'is si'n por li'n akr'e rigard'i.

Stefano, kiel sci'as ĉiu kultur'it'a leg'ant'o — t.e. person'o jam leg'int'a la ali'a'j'n rakont'o'j'n el la krim'kronik'o sankt'aval'a — est'as hom'o neniel rimark'ind'a: mez'grand'a, mez'pez'a, mez'bel'a, mez'fort'a, ordinar'e vest'it'a, li'n karakteriz'as la mank'o de tip'a'j karakteriz'o'j (pro tio jam en la lern'ej'a'j jar'o'j oni don'is al li la krom'nom'o'n “Mezetúl”).

La jun'ul'o, al kiu li direkt'is la preskaŭ solen'a'n formul'o'n not'it'a'n ĉi-supr'e, mal'e prezent'as per si tip'o'n tre difin'it'a'n, tiu'n de tro'ul'o: li est'as tro mal'dik'a, tro alt'kresk'a, kun tro long'a'j membr'o'j kaj ŝultr'o'j tro mal'larĝ'a'j, li'a'j har'o'j est'as tro sen'ord'a'j, kvazaŭ neniam komb'il'o ili'n tuŝ'us — aŭ ĉar neniam komb'il'o ili'n tuŝ'as —, li'a rigard'o tro mir'plen'a, kaj ĉef'e li'a manier'o si'n ten'i mult'e tro klin'a: ŝajn'as, ke ek'dorm'int'e unu nokt'o'n kun kresk'o de 1,60 metr'o, li vek'iĝ'is la morgaŭ'o'n du metr'o'j'n alt'a kaj neniam re'pac'iĝ'is kun tiu fakt'o.

Se nur al'don'i, ke li est'as id'o de Karleto, la restoraci'ist'o, kiu est'as bo'kuz'o de Jano Karal, la edz'o de Ĝoja, onkl'in'o de Stefano, vi tuj kompren'os la parenc'a'n rilat'o'n inter tiu'j du knab'o'j, kaj se plu dir'i, ke Joĉjo (mal'long'ig'o de Jozefo, ne de Johano) aĝ'as 21 jar'o'j'n, kaj ke du pasi'o'j plen'ig'as li'a'n viv'o'n, spion'roman'o'j kaj elektron'ik'o, vi jam sci'os mult'o'n grav'a'n pri ni'a nov'a simpati'a rol'ul'o. Kaj por ke vi sci'u ĉio'n ver'e sci'ind'a'n, ni krom'e preciz'ig'u, ke Joĉjo hav'as special'a'n talent'o'n por en'am'iĝ'i al vir'in'o'j pli aĝ'a'j ol li, kiu'j super'ec'e trakt'as li'n kiel amuz'a'n sent'o'objekt'o'n antaŭ ol li'n for'las'i eg'e mal'feliĉ'a. Nun'period'e, li “oft'um'as” (kiel oni dir'as en Sankt'aval'o) kun iu ne'rimark'ind'a sekretari'in'o nom'at'a Lizabeta, kies gust'o por strang'aĵ'o'j ebl'e klar'ig'as ŝi'a'n akcept'o'n, ver'ŝajn'e por'temp'a'n, al li'a am'ind'um'a fervor'o.

Kiam li aŭd'is la salut'o'n de Stefano, la okul'o'j de Joĉjo, kutim'e mir'plen'a'j, iĝ'is mir'eg'plen'eg'a'j: li gap'is.

“Ej! Stefano! Est'as vi!” li kri'et'is, montr'ant'e per tiu'j kvar vort'o'j, ke mank'as al li nek kapabl'o observ'i, nek pov'o si'n esprim'i konciz'e, du kvalit'o'j eg'e valor'a'j en polic'a enket'ad'o.

“Joĉjo, mi bezon'eg'as vi'a'n help'o'n.” Stefano dir'is. “Ĉu vi hav'us moment'o'n por aŭskult'i mi'n?”

“Dek'o'j'n da moment'o'j, cent'o'j'n da moment'o'j,” respond'is Joĉjo, kiu ĉiam est'is mal'avar'a, per la tro naz'a voĉ'o, kiu'n Natur'o donac'is al li.

Pluv'eg'o abrupt'e ek'fal'is, kaj ambaŭ jun'ul'o'j kur'e rifuĝ'is al oportun'a kaf'ej'o.

Stefano rakont'is pri la okaz'aĵ'o'j ĵus raport'it'a'j ĉi-supr'e, kaj esprim'is si'a'n el'rev'iĝ'o'n ĉe la pens'o, ke f-in'o Munzo nun kon'as li'n, tiel ke far'iĝ'is praktik'e ne'ebl'e, ke li observ'u ŝi'n ne're'kon'at'e. Li elokvent'e vort'ig'is si'a'n mal'laŭd'a'n opini'o'n pri tiu polic'o, kiu sam'minut'e pet'as oni'n port'i dokument'o'n al vir'in'o, kaj diskret'e spion'i ŝi'n, kvazaŭ la du ordon'o'j ne kontraŭ'dir'us si'n reciprok'e.

Kiam Stefano menci'is la mon'bilet'o'j'n el la mur'fend'o, la sven'o'n kaj la mister'a'n dokument'o'n, la okul'o'j de Joĉjo bril'is per io pli ol mir'o. Li ĝu'is. Stefano bezon'is nek klar'ig'i nek pet'i. Jam la tro'ul'o flar'is part'o'pren'o'n en viv'a spion'roman'o, kaj li'a'j naz'tru'o'j mov'iĝ'et'is, kiel ĉe hund'o spur'trov'a.

Pro dev'o'j en la famili'a restoraci'o, Joĉjo ne est'is liber'a antaŭ la fin'o de la vesper'o, sed li sen'pacienc'e dezir'is part'o'pren'i en la spion'aventur'o. Li promes'is, ke ĉi-nokt'e jam li ir'os Tribunal'strat'e'n por observ'i kiel ebl'e plej mult'e. “Ŝi nur el'ir'u,” li anonc'is, “kaj mi spion'sekv'os ŝi'n ĝis infer'o se neces'e.”

*

Est'is la unu'a nokt'e, kaj Stefano jam dorm'is la profund'a'n dorm'o'n de l’ jun'aĝ'o.

“Tintin tintin tintin” vok'is la telefon'o.

La nev'o de Ĝoja Karal hav'as ĉambr'o'n en apartament'o, kiu'n li kun'lu'as kun tri ali'a'j student'o'j, sed dum la pask'a'j feri'o'j la tri est'is for, ĉiu en si'a famili'o, tiel ke Stefano, kies patr'in'o mort'is kaj patr'o, re'edz'iĝ'int'a, for'ir'is ekster'land'e'n, nun okup'is la apartament'o'n sol'a.

“Tintin tintin tintin”

Stefano plu dorm'is.

“Tintin tintin tintin”

“Kio est'as?” li fin'e osced'is en la telefon'o'n.

“Kruĉ'o da krud'o! Mizer'a mezetúl! Vi krepusk'a korpuskl'o! Se vi ne respond'as al la telefon'o, ni'a enket'o komplet'e fuŝ'iĝ'os!” tondr'is, kiel vi jam diven'is, sagac'a leg'ant'o, la voĉ'o de Joĉjo koler'a.

La vort'o “enket'o” efik'is tut'e vek'e.

“Kie vi est'as?” Stefano demand'is.

“En telefon'bud'o. Aŭskult'u. Mi sekv'is vi'a'n bel'a'n bukl'ul'in'o'n. Feliĉ'e, ke ŝi el'ir'is, ĉar mi est'is tuj for'ir'ont'a. Mank'as io en ni'a organiz'o: anstataŭ'ant'o'j, sed pri tio ni parol'os...”

“Ali'foj'e,” inter'romp'is Stefano. “Temp'o'n vi ne hav'as, ĉu?”

“Nu, ne. Mi do sekv'is ŝi'n. Ŝi nun est'as ekster'urb'e en dom'o kun du apartament'o'j. Ŝi est'as en la supr'a apartament'o. Mi aŭd'is ŝi'n kaj ŝi'a'n gast'ig'ant'o'n supr'e'n'ir'i ŝtup'ar'e, tiel mi sci'as. Est'as ne'grand'a dom'o kun ĝarden'o ĉirkaŭ'e; ĝi trov'iĝ'as ĉe t. n. Voj'o Roz'arb'a, tio est'as ne mal'proksim'e de la ŝose'o al Farobel, en Punjano, do not'u: Voj'o Roz'arb'a n-ro 12. Mi telefon'as al vi, ĉar mi tut'e forges'is kun'pren'i mi'a'n elektron'ik'a'n ekip'o'n. Vi imag'as, kiel bon'e est'us sur'bend'ig'i... Sed dum mi ir'os pren'i ĝi'n, iu ali'a dev'as observ'i la dom'o'n por vid'i, ĉu ŝi el'ir'as. Tial mi vok'is vi'n. Ni esper'u, ke ne est'os tro mal'fru'e, kaj ke ŝi ne jam el'ir'is.”

“Nu, bon'e, mi tuj ven'os, re'ir'u gard'i. Ĉu vi rigard'is la nom'o'n de la loĝ'ant'o de tiu apartament'o?”

“Jes. Fam'a nom'o. Est'as Rikard'o Ospaci.”

*

“Ĉu ŝi ne for'ir'is?” demand'e flustr'is Stefano.

“Sen'dub'e ne. Plu est'as lum'o, kaj oni aŭd'as du voĉ'o'j'n, unu vir'a'n, unu vir'in'a'n. Mi esper'as, ke est'as la sam'a vir'in'o, kaj ke Veronika ne el'dom'iĝ'is, dum mi prov'is vi'n sku'i el la ronk'ad'o.”

“Kio'n ekzakt'e vi vol'as far'i?”

“Nu, mi hav'as hejm'e tre sens'iv'a'n mikrofon'o'n. Kun pil'a port'ebl'a magnetofon'o ni pov'us per ĝi sur'bend'ig'i mult'o'n.”

“Sed ĉu vi'a drat'o est'as sufiĉ'e long'a?”

“Jes. La mal'facil'aĵ'o est'os trov'i, kiel fiks'i la mikrofon'o'n al stang'o sufiĉ'e alt'a por ating'i la fenestr'o'n. Pri'pens'u la afer'o'n dum mi for'flug'as por pren'i mi'a'n ekip'aĵ'o'n.” Kaj apenaŭ li fin'is parol'i, jam li ek'rajd'is si'a'n motor'cikl'o'n, kaj vetur'is for.

Stefano rigard'is la dom'o'n. Ne est'is mult'e da lum'o, sed tio est'is avantaĝ'o por iu, kiu kompren'ebl'e dezir'as rest'i ne'vid'at'a. Feliĉ'e la dom'an'o'j ne hav'is hund'o'n, aŭ ĝi est'us jam boj'int'a. La jun'ul'o tre si'n'gard'e paŝ'is ĉirkaŭ la dom'o sukces'ant'e ne bru'i.

Ju pli li rigard'is, des pli li opini'is ne'far'ebl'a la intenc'o'n de Joĉjo. Se ties ekip'o ne en'hav'as long'a'n stang'o'n por la mikrofon'o, neniam prosper'os al ili solv'i la problem'o'n. Long'a branĉ'o ne trov'iĝ'as pur'ŝanc'e en tia lok'o. Stefano serĉ'is, sed vid'is neni'o'n taŭg'a'n.

“Neces'os grimp'i al la balkon'o” murmur'is intern'a voĉ'et'o. Al tiu sugest'o la knab'o respond'is trem'et'e. Alt'ig'i si'n al la balkon'o signif'us pren'i sur si'n konsider'ind'a'n risk'o'n. Se li far'os bru'o'n kaj oni mal'kovr'os li'n, oni prav'e kulp'ig'os li'n pri prov'o en'ŝtel'iĝ'i aŭ almenaŭ atenc'i privat'ec'o'n. Kaj ĉu est'as ebl'e tie'n grimp'i tut'e sen'bru'e?

Stefano est'as bon'a gimnast'o, kaj se li pov'us salt'e kapt'i la rand'o'n de l’ balkon'o, li sen'pen'e sukces'us lev'i la korp'o'n al ĝi. Sed, unu'e, ebl'e la balkon'o est'as tro alt'a, kaj, du'e, far'i tio'n kun plen'a silent'o est'us super'i la kapabl'o'n de ordinar'ul'o.

Ĉu ŝtup'et'ar'o solv'us la problem'o'n? Part'o de Stefano dir'is “jes”: tiu part'o vol'is raport'i al la onkl'o rezult'o'j'n ind'a'j'n je gratul'o. Ali'a part'o dir'is “ne”: tiu ĉi tim'is el'trov'iĝ'o'n; ĝi akr'e memor'is la foj'o'n, kiam, en mont'a lign'o'dom'o ne mal'proksim'e de Valmu, oni mal'kovr'is li'n en ŝrank'o, kie li si'n kaŝ'is, kaj la mult'a'j'n mal'agrabl'a'j'n sekv'o'j'n de tiu aventur'o.

Tamen viv'i sen'risk'e ne est'as ver'e viv'i. La risk'o'j'n oni nur kalkul'u. Ĉu iu pov'us vid'i li'n de la voj'o? Ĉi-hor'e preter'pas'as neni'u. Tamen iu pov'us re'ven'i al unu el la apud'a'j dom'o'j aŭtomobil'e. La risk'o fakt'e est'as mal'grand'a, kaj oni pov'as for'ig'i ĝi'n uz'ant'e la part'o'n de l’ balkon'o, kiu'n aŭt'o'lum'o'j ne pov'as — aŭ apenaŭ pov'as — pri'lum'i de la voj'o.

Pli serioz'a est'as la risk'o, ke oni aŭd'us li'n el intern'e. Vid'i oni ne pov'us, ĉar la kurten'o'j est'as ferm'it'a'j, kaj est'us ver'e ne tre probabl'e, ke iu ven'us sur la balkon'o'n ĝust'e, kiam Stefano tie'n grimp'os. La risk'o do de'pend'as ĉef'e de la aŭd'ebl'ec'o, kun kiu la jun'ul'o pren'os kaj met'os la ŝtup'et'ar'o'n.

La fin'a risk'o — fin'a en la mens'a list'ig'o de Stefano, sed logik'e komenc'a — est'as... ne trov'i ŝtup'et'ar'o'n. Tiu'n risk'o'n oni pov'as al'front'i tuj. Serĉ'u, amik'o Stefano: est'as la sol'a rimed'o sci'i, ĉu oni ver'e dezir'as trov'i aŭ ne!

Stefano serĉ'is kaj trov'is. Ŝtup'et'ar'o kuŝ'is laŭ'long'e de mur'o. La jun'ul'o komenc'is lev'i ĝi'n kun plej delikat'a'j mov'o'j. Kiam io metal'a renvers'iĝ'is, tuŝ'it'e de unu el la ekstrem'aĵ'o'j de la ŝtup'et'ar'o, la knab'o hav'is la impres'o'n, ke la bru'o vibr'ig'as la tut'a'n dom'o'n kaj long'e long'e re'son'as. Li halt'is mez'e de si'a mov'o kaj prov'is sub'prem'i la bru'o'n de si'a spir'o. Tio'n li sukces'is, sed ŝajn'is al li, ke li'a kor'o bat'as tiel laŭt'e, ke iu al'tir'it'a de la fal'bru'o nepr'e percept'os ĝi'n.

Fakt'e neni'o okaz'is. Li apenaŭ re'komenc'is si'n'gard'e lev'i la ŝtup'et'ar'o'n, kiam li'a kor'o jam re'e mis'bat'is. Io glaci'a ĵus fal'is sur li'a'n nuk'o'n, kaj, pro li'a nerv'a stat'o, ĝi preskaŭ surpriz'salt'ig'is li'n kun bru'a'j konsekvenc'o'j. Li feliĉ'e reg'is si'n. Est'is nur gut'o el la post'tag'mez'a pluv'eg'o, kiu'n vent'o for'sku'is de sur foli'o.

Ten'ant'e la ŝtup'et'ar'o'n, li paŝ'is al la balkon'o. Kat'o el ie ek'aper'is kaj frot'is si'n ĉe li'a'j krur'o'j kun amik'a ronron'a zum'zum'o. Amik'a, sen'dub'e, sed ĝen'a, ĉar la best'et'o trov'is neni'o'n pli sprit'a ol salt'i kaj re'salt'i tuj antaŭ la pied'o'j de Stefano. Por iu, kiu ten'as sen'spir'e relativ'e pez'a'n ŝtup'et'ar'o'n, la akompan'o ne est'is ideal'a.

Kiam fin'fin'e li star'is sub la balkon'o kaj aranĝ'is ĉe ĝi la ŝtup'et'ar'o'n, la jun'ul'o firm'e decid'is, ke ne li supr'e'n'ir'os. Joĉjo est'as mani'ul'o pri spion'roman'o'j, li do pren'u la honor'o'n. Stefano, pri la fakt'o, ke li sukces'is met'i ĝust'e la ŝtup'et'ar'o'n sen far'i eĉ plej et'a'n bru'o'n, ne mal'mult'e fier'is. Li grimp'is du, tri, kvar ŝtup'et'o'j'n kaj aŭskult'is. Sen ia dub'o aŭd'iĝ'is voĉ'o'j vir'a kaj vir'in'a. Sed la senc'o'n de ili'a inter'parol'o oni ne pov'is kompren'i.

La balkon'o laŭ'ir'is la mur'o'j'n ne nur ĉe la antaŭ'o de la dom'o, sed ankaŭ laŭ part'o de la flank'o'j, kaj ĉe unu flank'o Stefano fiks'is la ŝtup'et'ar'o'n, por ke la vir'in'o ne vid'u ĝi'n, se ŝi el'ir'us.

Strang'e, kiel la temp'o pas'as mal'rapid'e, kiam oni atend'as. Lac'a rest'i sen'ag'e, la jun'ul'o pli'a'foj'e komenc'is supr'e'n'ir'i, kiam vetur'il'o pas'is sur la voj'o. Ties reflektor'o'j aper'is tre potenc'a'j, kaj li horor'e konstat'is, ke ili bon'eg'e pri'lum'as la ŝtup'et'ar'o'n. Li hav'is la temp'o'n rifuĝ'i en la mal'supr'a'n mal'lum'o'n antaŭ ol la ŝtup'et'ar'o est'is plen'e pri'lum'at'a, sed tamen...

*

Stefanon sku'e surpriz'is flustr'o en la orel'o'n:

“Ĉu vi frenez'as? Mi parol'is pri stang'o, ne pri ŝtup'et'ar'o!”

“Ej! Fin'fin'e vi! Mi tut'e ne aŭd'is vi'n.”

“Mi las'is la motor'cikl'o'n en la paralel'a voj'o, por ne bru'i. Sed ni ne bezon'as vi'a'n ŝtup'et'ar'o'n, rigard'u!” Kaj Joĉjo fier'e montr'is fiŝ'kan'o'n.

“Mi hav'is la ide'o'n sur'voj'e,” li klar'ig'is. “Ĉu ŝi ankoraŭ en'est'as?”

“Mi opini'as, ke jes.”

“Bon'e. Tamen vi'a ŝtup'et'ar'o help'os, ŝajn'as al mi,” li dir'is, kaj li fiks'is la mikrofon'o'n al la ekstrem'aĵ'o de la fiŝ'kapt'a stang'o per fort'a'j kaŭĉuk'a'j lig'il'o'j, kiu'j'n li kun'pren'is. Li sen'bru'e grimp'is, ŝtup'o'n post ŝtup'o, kaj met'is la mikrofon'o'n ĉe la balkon'a fenestr'o'pord'o. La magnetofon'o'n li sur'hav'is, fiks'it'a'n per rimen'o.

Long'temp'e ili tiel rest'is: Stefano mal'supr'e, rigard'ant'e kun zorg'a mien'o, Joĉjo tut'e kviet'e sur la ŝtup'et'ar'o, kun la mikrofon'o ten'at'a ĉe'fenestr'e.

Fin'fin'e la lum'o esting'iĝ'is en la apartament'o. Joĉjo murmur'e demand'is:

“Kio'n vi opini'as? Ĉu ili nun ge'kuŝ'os?”

“Ŝajn'as, ke jes.”

“Do ni for'ir'u. Ĉu ni re'met'u la ŝtup'et'ar'o'n, aŭ las'u ĝi'n tiel?”

“Ni re'met'u ĝi'n. Help'os al neni'u, se ili hav'os la impres'o'n, ke iu prov'is en'ŝtel'iĝ'i aŭ spion'i.”

Ili sukces'is re'met'i la ŝtup'et'ar'o'n tut'e sen'bru'e, kaj re'ven'is al si'a'j respektiv'a'j hejm'o'j. Ili si'n sent'is tro lac'a'j por tuj aŭskult'i la plur'a'j'n boben'o'j'n da bend'o.

*

“Ĉu vi aŭskult'is?” Stefano telefon'e demand'is al Joĉjo, tuj kiam li el'lit'iĝ'is.

“Jes,” respond'is la ali'a.

“Nu, kaj kio? Ĉu interes'e?”

“Tre'eg'e interes'e,” dir'is la magnetofon'ul'o.

“Dir'u tuj, mi est'as terur'e sen'pacienc'a,” pet'eg'is Stefano. Sed io en la voĉ'o joĉja ne plaĉ'is al li.

“Ni sur'bend'ig'is teatr'a'n radi'o'program'o'n,” lament'is la kun'spion'o. “Ŝi cert'e el'ir'is, dum mi telefon'is al vi...”

4

“Aŭskult'u, ge'amik'o'j, kial rest'i ĉi tie? Mi propon'as al vi glas'o'n en la apud'a trink'ej'o. Est'as tre trankvil'e tie.”

Stefanon, kiu ĵus prononc'is laŭt'e tiu'j'n vort'o'j'n, ĉiu'j rigard'is des pli sci'vol'e, ĉar — krom Veronika — neni'u kon'is li'n. Sed tuj post'e la vizaĝ'o'j si'n turn'is al la centr'a figur'o, respekt'e atend'ant'e ties respond'o'n.

“Kial ne?” dir'is ĉi tiu per vibr'a bariton'o, “est'as bon'a ide'o, ni ir'u.” Kaj li majest'e ek'ir'is.

Rik Ospaci aspekt'is kiel profet'o, kun si'a'j bel'a barb'o kaj fajr'a'j okul'o'j. Kiam li sid'is, li ŝajn'is alt'kresk'a, sed post kiam li star'iĝ'is, oni konstat'is, ke li apenaŭ super'as la mez'a'n korp'o'alt'o'n: li hav'is tors'o'n mis'proporci'e grand'a'n kompar'e kun la ne'long'a'j krur'o'j. Al tri detal'o'j ebl'e ŝuld'iĝ'is li'a ĉarm'o: al la rigard'o, kiu jen bor'is ĝis'kern'e, jen am'em'e kares'is, al la mov'iĝ'em'o de la vizaĝ'trajt'o'j, kaj al io vibr'a, profund'e re'son'a en la voĉ'o.

La dek'op'o procesi'e sekv'is la profet'o'n el la kun'ven'ej'o, kie li ĵus parol'ad'is. Kiam, antaŭ ebl'e du'dek minut'o'j, la hom'amas'o'j dis'ir'is, rest'is grup'et'o da admir'ant'o'j aŭ sci'vol'ul'o'j, preskaŭ ĉiu'j jun'a'j, kiu'j proksim'iĝ'is al la barb'ul'o kaj religi'e aŭskult'is, kiel li respond'as tiu'n aŭ ali'a'n demand'o'n. Rimark'int'e, ke Veronika Munzo rest'as kun tiu rond'o, Stefano opini'is la okaz'o'n oportun'a por sci'i pli pri la majstr'o kaj pri ŝi.

La trink'ej'o efektiv'e est'is tre kviet'a, kaj ili komfort'e sid'is ĉirkaŭ rond'a tabl'o. Stefano observ'is. Ke tiu'j jun'ul'o'j vol'as kred'i, laŭ la teori'o de Ĝoja, tio evident'is el la streĉ'a'j, detal-avid'a'j vizaĝ'o'j. Kaj Ospaci sci'is taŭg'e sen'soif'ig'i ili'a'n avid'o'n.

“Mi est'as simpl'a hom'o kiel vi kaj vi, et'a ordinar'ul'o,” li dir'is kun modest'ec'o des pli impres'a, ĉar li vid'ebl'e neniel klas'iĝ'is inter la ordinar'a'j'n hom'o'j'n. “Ili elekt'is mi'n ne pro iu special'a super'ec'o. Ili bezon'is iu'n, kaj hazard'e mi tie trov'iĝ'is.”

“Sed kial vi ir'is tie'n? Ne hazard'e, sed ĉar vi aŭd'is intern'a'n voĉ'o'n, telepati'a'n al'vok'o'n, ĉu ne?” dir'is ruĝ'har'ul'in'o, en kies okul'o'j ador'o leg'iĝ'is.

“Ne, ĝust'e ne, mi ir'is tie'n por fot'i cerv'o'j'n. Fot'ad'o est'as unu el mi'a'j pasi'o'j. Best'o'j'n mi ŝat'eg'as fot'i, ankaŭ bird'o'j'n. Sed tio postul'as, ke oni rest'u long'e en sovaĝ'a lok'o tut'e sen'bru'e.” Li direkt'is al la parol'int'a vir'in'o tre mild'a'n, dolĉ'a'n, kares'a'n rigard'o'n, kiu ig'is ŝi'n fand'iĝ'i tener'e.

Stefano kompren'is i'o'n pli pri li'a sukces'o. Rik prezent'is per si ne'ordinar'a'n miks'aĵ'o'n el pur-infan'a bon'kor'ec'o, natur'a simpl'a am'em'o kaj potenc'o kvazaŭ ekster'ter'a. Tener'ec'o leg'iĝ'is ĉi-foj'e en la okul'o'j, sed sam'temp'e la tut'a si'n'ten'o kaj la re'eĥ'a voĉ'o pens'ig'is pri io super'hom'e fort'a, pri ia mult'jar'mil'a, vast'a'spac'a energi'o. La larĝ'a alt'a bust'o sur la ne'long'a'j krur'o'j ebl'e esprim'is fizik'e tiu'n du'obl'a'n est'o'n, kiu ceter'e ŝajn'is bon'e integr'it'a, dub'ig'ant'e Stefanon pri la interpret'ad'o de Ĝoja, laŭ kio Ospaci est'us frenez'ul'o.

“Kiu'n lingv'o'n ili parol'is? Neniu'n, ver'ŝajn'e, nur telepati'e,” dir'is vir'in'o iom mal'pli jun'a ol la ali'a'j, kiu impres'is kelk'e vir'esk'a.

“Tut'e ne, tut'e ne, mi'a kar'a Lizabeta,” li respond'is riproĉ'et'e. “Est'as ekster'ordinar'e, kiom da mal'ĝust'a'j ide'o'j vi ĉiu'j hav'as! Vi leg'is tro da t.n. scienc'fikci'a'j verk'o'j. Ne. Ili parol'is ni'a'n lingv'o'n. Ili stud'as ĝi'n jam mult'a'j'n jar'dek'o'j'n, eĉ se nur aŭskult'ant'e ni'a'j'n radi'o'program'o'j'n.”

“Mi pret'us kred'i mult'o'n el tio, kio'n vi dir'as,” anonc'is jun'ul'o kun okul'vitr'o'j, “se ne est'us tiu fantazi'a ide'o star'ig'i nov'a'n politik'a'n parti'o'n. Mi pov'as imag'i, ke ni'n vizit'as est'aĵ'o'j el mal'proksim'a planed'o, sed kial ili si'n miks'us en ni'a'j'n lok'a'j'n politik'a'j'n kverel'o'j'n, tio'n mi ne pov'as prezent'i al mi.”

“Ankaŭ al mi tio ŝajn'is ne'kred'ebl'a,” Rik Ospaci respond'is, kaj li'a voĉ'o, riĉ'a je harmon'o'j, ek'hav'is ton'o'n de humil'ec'o. “Sed kompren'u ili'n. Ili ni'n observ'as jam long'e. Ili ŝat'us rilat'i kun ni. Tamen ili ne pov'as, ĉar ni sen'profit'e invest'as ni'a'n tut'a'n energi'o'n en stult'a'j'n kverel'o'j'n soci'a'j'n kaj ŝtat'a'j'n. Ili opini'as, ke tio ne respond'as al la ver'a dezir'o de la ter-loĝ'ant'o'j. Ĉar ili rigard'as ni'n de tiel alt'e, ili vid'as pli klar'e ni'a'j'n erar'o'j'n, kaj la manier'o'n ili'n korekt'i. Ili sekv'e decid'is komisi'i ter'an'o'n klar'ig'i ili'a'n vid'punkt'o'n al la tut'a hom'ar'o.”

“Sed kial nov'a parti'o?”

“Ĉar ili pens'as, ke la mal'nov'a'j perd'iĝ'is en erar'a'j'n analiz'o'j'n, kiel en marĉ'o'n, kaj star'as trans korekt'ebl'o. Tial nur nov'a parti'o, baz'it'a sur plen'a'j honest'ec'o kaj aŭtent'ec'o, sur nov'a manier'o formul'i la hom'a'j'n problem'o'j'n, hav'as laŭ ili ŝanc'o'n okaz'ig'i la ŝanĝ'o'j'n en la pens'manier'o, kiu'j'n ili bezon'as por star'ig'i kun ni daŭr'a'j'n harmoni'a'j'n rilat'o'j'n. Sed atent'u! Se ni vol'as sekv'i la saĝ'ec'o'n ekster'ter'a'n, la evolu'o est'os tre'eg'e long'a. Ni est'as nur ĝerm'o. Ili ne kalkul'as laŭ ni'a temp'o'skal'o. Ili sci'as, ke la venk'o ne lum'os morgaŭ. Tamen ĉu pro tio mi rajt'is dir'i ‘ne’?”

“Ne,” respond'is la grup'o unu'voĉ'e. Kaj Stefano mir'e konstat'is, ke ankaŭ li el'ig'is tiu'n firm'a'n “ne”. “Li hav'as kvazaŭ-hipnot'ig'a'n pov'o'n” li pens'is. Kaj la konsci'iĝ'o, ke tiu barb'ul'o sukces'is ig'i li'n dir'i i'o'n ne pri'pens'it'a'n, per la pur'a fort'o de hipnot'ig'a retor'ik'o, komplet'e renvers'is la sent'o'j'n de l’ jun'ul'o. Kie antaŭ'e reg'is sci'vol'o, admir'o, miks'o el dub'o kaj pret'ec'o sekv'i, tie nun nur unu emoci'o rest'is: tim'o.

“Egal'e ĉu li dir'as la ver'o'n, frenez'as aŭ est'as nur ruz'a avid'ul'o, tiu vir'o est'as danĝer'a”, li dir'is al si. Li ne plu aŭskult'is. Li kvazaŭ perd'is konsci'o'n pri la temp'o. La ali'a'j pag'is, adiaŭ'is, dis'ir'is, li prem'is man'o'j'n aŭtomat'e, kaj subit'e trov'is si'n sol'a en la trink'ej'o.

“Ĉu vi est'as mal'san'a?” la kelner'in'o patr'in'e demand'is.

“N-n-ne,” li balbut'is, fuŝ'palp'ant'e en si'a mon'uj'o. Sed li ne est'is tut'e cert'a.

Re'ven'int'e hejm'e'n, li konstat'is grand'a'n ŝanĝ'o'n en si. Ĝis tiu vesper'o li'a sent'o koncern'e la loĝ'ant'o'j'n de la kosm'o en'hav'is ĉef'e esper'o'n, entuziasm'o'n kaj dezir'o'n komunik'i. Nun okul'frap'is li'n, kiel ne'raci'e tiu'j sent'o'j nask'iĝ'is. Antaŭ'e ekster'ter'an'o'j signif'is por li solv'o'n. Nun, subit'e, problem'o'n ili lev'is. “Ankaŭ ili pov'us est'i imperi'ist'o'j”, li flustr'is al si. Kaj li ek'trem'et'is.

*

Joĉjo, Stefano, Ĝoja kaj Jano kun'e sid'is en la salon'o de Karal. Kiel plan'it'e, ili reciprok'e si'n inform'is pri la respektiv'a'j rezult'o'j. Ili ja antaŭ'e decid'is ĉe'est'i apart'e la parol'ad'o'j'n de Rik Ospaci kaj prov'i post'e part'o'pren'i en grup'a'j diskut'o'j, por kiel ebl'e plej bon'e kon'i la (relativ'e) jun'a'n “profet'o'n” kaj li'a'j'n rilat'o'j'n kun Veronika Munzo.

Pri ĉi-last'a neni'u ek'sci'is i'o'n ajn. Sed pri la privat'a viv'o de l’ barb'ul'o plur'a'j interes'a'j detal'o'j kolekt'iĝ'is.

“Knab'in'o en tiu grup'o frenez'e am'as li'n, mi ek'sci'is,” dir'is Joĉjo. “Ŝi labor'as ĉe Vesper'a Foli'o, kie li antaŭ'e est'is ĵurnal'ist'o.”

“Ĉu vi sci'as ŝi'a'n nom'o'n?” demand'is la polic'an'o, kiu ten'is not'libr'et'o'n sur'genu'e.

“Elga Misur'o,” respond'is Joĉjo, rigard'ant'e propr'a'n poŝ'libr'et'o'n. “Ŝi jam am'is li'n, aŭ am'et'is, kiam li labor'is por la gazet'o, sed ek'de kiam li for'ir'is, ĉar li hav'is kontakt'o'j'n kun ekster'ter'an'o'j, ŝi'a pasi'o pli kaj pli fajr'e ard'is, laŭ mi'a'j inform'o'j.”

“Ĉu li for'ir'is mem, aŭ est'is mal'dung'it'a?” Ĝoja demand'is. “Oni aŭd'as ambaŭ interpret'o'j'n.”

“Li for'ir'is mem, sed fakt'e est'is mal'dung'it'a. Oni efektiv'e dev'ig'is li'n for. La direktor'o furioz'is, kiam la gazet'o publigis serioz'ton'a'n artikol'o'n pri li'a spert'o kun hom'et'o'j el la kosm'o,” dir'is Karal (kiu, kvankam mem ne sankt'aval'an'o, ne'rimark'ant'e uz'is la dialekt'a'n radik'o'n publ- anstataŭ publik-).

“Prav'e,” aprob'is Joĉjo, “sed i'o'n mi ek'sci'is, pri kio vi ebl'e neniam aŭd'is. Oskar'o Kolombét, la direktor'o de Vesper'a Foli'o, kiu tiom koler'is pri tiu artikol'o, est'as la am'ant'o de... diven'u...”

“De tiu... kiel vi ĵus nom'is ŝi'n... de tiu, kiu flam'as por Ospaci?” Stefano sugest'is.

“Ĝust'e, mezetúl, tut'e ĝust'e,” respond'is Joĉjo. “Oskar'o Kolombét kaj Elga Misur'o form'as am'a'n par'o'n jam de jar'o'j, kaj oni dir'is al mi, ke al la bel'a Oskar'o — ĉar laŭ'dir'e li est'as bel'a kiel buldog'o — tut'e ne plaĉ'is la subit'a fervor'o de Elga por la tra'kosm'a'j rilat'o'j.”

“Interes'e, eg'e interes'e,” Karal murmur'is, ebl'e pli al si ol al la tut'a kun'ul'ar'o.

“Kaj en vi'a grup'o, onkl'in'o, kio'n oni rakont'is?” Stefano demand'is al Ĝoja. Sed ĉi tiu nur lev'is la ŝultr'o'j'n.

“Mi ne hav'is bon'ŝanc'o'n,” ŝi dir'is. “Mi ne sukces'is en'iĝ'i en grup'o'n. Mi nur aŭd'is du jun'ul'o'j'n babil'i pri ia teknik'o de et'a'j verd'a'j est'aĵ'o'j el la kosm'o por mort'ig'i telepati'e, kontraŭ kio ekzist'us neni'u defend'ebl'ec'o, sed ili rimark'is, ke mi aŭskult'as, kaj mal'aper'is, ĵet'int'e al mi rigard'o'n, kiu tut'e el'vok'is prov'o'n telepati'e murd'i mi'n...”

5

En si'a tut'a viv'o, Melania Georgido stumbl'is ĉe la sam'a ne'solv'ebl'a problem'o. Ŝi eg'e ŝat'is si'a'n sen'de'pend'ec'o'n, kaj pro tio neniam el'ten'us viv'o'n en dom'o mal'jun'ul'a. Sed sol'ec'o al ŝi pez'is: fort'e vigl'is en ŝi la dezir'o divid'i kun iu ali'a la ĉef'a'j'n spert'o'j'n de la viv'o.

Tial, se ŝi — laŭ fantazi'a hipotez'o — foj'e for'las'us la ortodoks'a'n religi'o'n, en kiu ŝi est'is eduk'it'a, por al'pren'i kred'o'n pagan'a'n, ŝi cert'e kult'us unu'a'rang'e al tiu unu'a'rang'a ben'o de l’ sol'ul'o'j: la di'o Telefon'o.

Vid'u nun, kiom telefon'em'o ŝi'n tikl'as. Ŝi hazard'e traf'is sur la televid'a ekran'o program'o'n el mal'proksim'e, kiu'n oni neniam list'ig'as en la gazet'o'j de Valĉefa, ĉar ĝi est'as ĝeneral'e ne'ricev'ebl'a, kaj la afer'o montr'iĝ'is tiel spir'halt'ig'a, ke ŝi nepr'e dev'as komunik'i si'a'j'n sent'o'j'n al iu ali'a.

Efektiv'e, jen ŝi jam telefon'as:

“Adela? Ĉu est'as vi? Rigard'u sur kanal'o 7. Kio'n?... Televid'o, kompren'ebl'e! Jes, 7. Est'as ekster'ordinar'a raport'aĵ'o... Ne... Ne en la gazet'a program'o. Vi sci'as, ke kanal'o 7 neniam list'iĝ'as ĉe ni... Kial?... Hazard'e. Mi serĉ'is ali'a'n, sed mis'lok'is mi'a'j'n okul'vitr'o'j'n... La son'o, la parol'o'j, kompren'ebl'e... Mi ne bezon'is vid'i por aŭd'i, ke ĝi... Pli ol interes'a, kiel oni pov'as dir'i? Terur'e interes'eg'a... Ne, mi trov'is ili'n en mi'a poŝ'o... Tiu'j ekster'ter'an'o'j re'foj'e ven'is, sed ĉi-foj'e la televid'o ĉe'est'is kaj ili film'is ĉio'n... Kiel mi dir'as, kar'a, ekzakt'e tiel. Ili ven'is kaj oni ili'n film'as. Mi adiaŭ'as tuj, ĉar mi ne vol'as perd'i minut'o'n. Scienc'ist'o parol'is, kiam mi decid'is telefon'i al vi. Li'a klar'ig'o ja est'is tut'e ne'kompren'ebl'a por mi... Ĝis!”

Adela Gregor vid'is. Ne'bon'e, ĉar la el'send'a staci'o mal'proksim'is, kaj la mete'ologi'a'j kondiĉ'o'j est'is favor'a'j nur sporad'e. Sed ŝi vid'is sufiĉ'e por sci'i, ke neces'as avert'i la najbar'in'o'n Juli'a'n.

“Halo'o! Jes, parol'as Juli'a Blankavój... Kio'n? Sed mi'a aparat'o neniam don'as i'o'n per kanal'o 7... Ĉu ver'e?... Dank'o'n, sinjor'in'o Gregor, mi tuj rigard'os.”

Kaj tiel, de vidv'in'o al vidv'in'o, de najbar'in'o al najbár, de amik'o al amik'in'o, la fam'o dis'vast'iĝ'is: ili ven'is kaj est'is film'at'a'j.

La adici'il'o'j de l’ telefon'a kompani'o labor'is laŭ frenez'a ritm'o. Ĉar dum part'o de Valĉefa telefon'is al la kon'at'o'j la mir'aĵ'o'n pri program'o 7, ali'a part'o telefon'e dis'vast'ig'is inform'o'n ne mal'pli grav'a'n:

“Rikard'o Ospaci ĵus mort'is!”, “Oni trov'is Ospacin mort'a'n!”, “Mi ne sci'as, nur ke li est'is tut'e san'a, kaj jen mort'is subit'e”, “Krim'o! Rik est'is murd'it'a!”. La vort'ig'o vari'is, sed ne la signif'o. “Rik mort'is”, “Rik mort'is”, “Rik mort'is” ripet'is la telefon'a'j line'o'j kaj ties mil'voĉ'a eĥ'o kaf'ej'a, drink'ej'a, restoraci'a, aŭtobus'a aŭ privat'loĝ'ej'a.

Ne neces'is mult'e da temp'o por ke kruc'iĝ'u ambaŭ inform'lini'o'j. Baldaŭ la fam'o pren'is nov'a'n form'o'n: “La verd'a'j hom'et'o'j al'ter'iĝ'is kaj murd'is Ospacin, ver'ŝajn'e ĉar li rifuz'is labor'i por hav'ig'i al ili la pov'o'n...”

Sprit'ul'o'j al'don'is amuz'a'j'n detal'o'j'n, kiu'j'n hom'o'j kred'em'a'j tuj pren'is serioz'e. Mens'mal'fort'ul'o'j en'miks'is si'a'j'n sonĝ'o'j'n, pren'it'a'j'n por real'o. Vid'iluzi'o'j kombin'it'a'j kun la fort'a kolektiv'a sugesti'o al'don'iĝ'is al la tut'o. Kaj post du hor'o'j oft'iĝ'is koment'o'j kiel jen'a'j: “Mi vid'is ili'n propr'a'okul'e: du flug'ant'a'j'n teler'form'a'j'n afer'o'j'n, tut'e lum'a'j'n en la nokt'o” aŭ “Ŝi rakont'is mem al mi la afer'o'n: ŝi pas'is laŭ Hugostrato, kie la publaj lum'o'j pane'is, kaj et'a hom'o stis tie kaŝ'it'a kaj kur'is post ŝi, kaj li hav'is en'man'e arm'il'o'n, spec'o'n de tub'et'o, kaj kiam li ek'funkci'ig'is ĝi'n, ven'is fask'o da lúm, kaj mus'o, kiu kur'is tie, ek'est'is ne'vid'ebl'a, fulm'rapid'e neni'ig'it'a. Feliĉ'e ŝi sukces'is si'n for'sav'i dank’ al ĵus al'ven'ant'a bús...»

Post iom da temp'o est'is ne'ebl'e ating'i telefon'e ofic'ej'o'n polic'a'n, arme'a'n aŭ administr'a'n. En la ĉef'urb'o, la ministr'o pri defend'o kaj tiu pri en'land'a'j afer'o'j dev'is for'las'i, la unu'a komitat'kun'sid'o'n, la du'a varm'a'n lit'o'n vir'in'hav'a'n, por rapid'i al televid'a studi'o kaj tie turn'i si'n “ĉef'e al la loĝ'ant'ar'o de Sankt'aval'o, sed ankaŭ de ali'a'j region'o'j” kaj klar'ig'i al ĝi, ke la ekster'land'a program'o sur kanal'o 7 est'as fikci'aĵ'o, kaj ke oni ne konfuz'u ĝi'n kun la efektiv'a mort'o de s-ro Rikard'o Ospaci, jun'a ĵurnal'ist'o el Valĉefa, fond'int'o de parti'o, kiu prezent'as kandidat'list'o'n por la baldaŭ'a elekt'ad'o.

Tio, kun'e kun la klar'ig'o sur la morgaŭ'a gazet'ar'o, kviet'ig'is la spirit'o'j'n, se escept'i ar'o'n da obstin'ul'o'j, laŭ kiu'j la ministr'o'j inter'ven'is nur “por kaŝ'i al la popol'o la ampleks'o'n de la katastróf”.

*

Jano Karal ĉirkaŭ'rigard'is. Est'is io prem'a en la lok'o mem. Jam la antaŭ'a'n tag'o'n, kiam li ven'is tuj post la funebr'a mal'kovr'o, la lok'o li'n impres'is prem'e. Nun, la korp'o est'is for, la fot'o'j jam far'it'a'j, rest'is sur la grund'o nur la kreta siluet'o de hom'o kun grand'a larĝ'a tors'o, krur'o'j ne tre long'a'j, kaj la brak'o'j etend'it'a'j preskaŭ kruc'e.

Rok'o'j, nur nud'a'j rok'o'j ĉirkaŭ'is la polic'a'n detektiv'o'n. Nub'o'j dens'is en la ĉiel'o, kaj Jano, tiom por far'i i'o'n help'a'n al pens'ad'o, kiom por konserv'i la form'o'n de l’ fal'int'o en la okaz'o, se komenc'us pluv'i, kovr'is la kret'an desegn'o'n per ŝton'et'o'j.

Ne neces'is nekropsi'a raport'o por sci'i, ke Rik Ospaci mort'is pro romp'o de ost'o'j kaj hist'o'j. Sufiĉ'is rigard'i supr'e'n: li fal'is de proksim'um'e 150-metr'a alt'ec'o, kaj neni'u arb'o, neni'u vepr'o, neni'u herb'ej'o pov'is mol'ig'i la bat'o'n, li fal'is sur grund'o'n beton'e mal'mol'a'n, nur de ŝton'o'j kaj rok'o'j kovr'it'a'n.

Rik Ospaci ĉiam rifuz'is dir'i, kie, laŭ'dir'e, li renkont'as la el'kosm'an'o'j'n, sed li plur'foj'e menci'is “tre sovaĝ'a'n kaj dezert'a'n lok'o'n en la mont'o'j ne pli ol 60 kilo'metr'o'j'n for de Valĉefa”. Li ebl'e elekt'is ĉi tiu'n lok'o'n kiel baz'o'n por si'a'j el'pens'aĵ'o'j.

Mal'supr'e de la alt'a apik'aĵ'o, de kie Ospaci fal'is, etend'iĝ'is relativ'e vast'a eben'a spac'o, en kiu iom da imag'o pov'us vid'i al'ter'iĝ'a'n teren'o'n. La relief'o, mal'glat'a pro la rok'o'j pied'e de la natur'a ŝton'mur'eg'o, far'iĝ'is plat'a kaj kovr'it'a de mal'abund'a herb'ar'o je ne'grand'a distanc'o de la klif'o. Ĉirkaŭ'rigard'ant'e, Karal star'ig'is al si du demand'o'j'n, kies respond'o'n li ebl'e trov'os en turist'a gvid'libr'o, nom'e, pro kiu natur'a kaŭz'o preskaŭ neni'o kresk'as ĉi-lok'e, dum tut'e proksim'e, je pli alt'a nivel'o, vid'ebl'as vast'a'j pin'arb'ar'o'j, kaj de kie ven'as — do kio'n signif'as — la nom'o Rafunja don'it'a al ĉi tiu rok'dezert'o.

Neni'o pli rest'is vid'ind'a pied'e de la rok'a vertikal'aĵ'o, kaj la detektiv'o re'ir'is la krut'a'n voj'o'n supr'e'n. La lok'o, de kie Rik Ospaci fal'is, pov'us liver'i pri la event'o indik'o'j'n, kiu'j'n la rok'o'j mal'supr'e obstin'e rifuz'is don'i.

La natur'a teras'o, de sur kiu la mort'ig'a plonĝ'o okaz'is, ne est'is tre glat'a. Tie kresk'is arb'o'j kaj herb'o. Voj'et'o paralel'is la rand'o'n de la klif'form'a alt'aĵ'o tiel proksim'e al la abism'o, ke mult'a'j cert'e sent'us kap'turn'iĝ'o'n ĝi'n ir'ant'e. De ĉi tie la mal'supr'a eben'aĵ'o eĉ pli pens'ig'is pri al'ter'iĝ'a teren'o, tiom ĝi'a glat'ec'o kontrast'is kun la ĥaos'a natur'o ĉirkaŭ'a.

Jano Karal tre atent'e ekzamen'is la grund'o'n, sed van'e. Neni'u indik'aĵ'o, neni'u spur'o montr'iĝ'is. La veter'o est'is sek'a dum la tri aŭ kvar last'a'j tag'o'j, kaj la ŝton'abund'a ter'o ne pov'is konserv'i la stamp'o'n de pland'um'o'j. Eĉ se hom'o'j lukt'is ĉi tie, neni'u spur'o rest'us, ĉar la natur'o est'is per si mem ĥaos'o, al kiu neni'u barakt'ad'o pov'us al'don'i mal'ord'o'n.

Al la rand'a voj'et'o, kiu sekv'is la ne'regul'a'n form'o'n de la kvazaŭ'klif'o, perpendikl'e konduk'is, sur la ali'a flank'o, voj'et'o al'supr'ant'a laŭ ne tre fort'a dekliv'o. Jano ek'ir'is ĝi'n. Post cent'o da metr'o'j ĝi ating'is pli larĝ'a'n ter'a'n voj'o'n, pli mal'pli kovr'it'a'n de ŝton'o'j, kiu unu'senc'e serpent'is val'e'n, kaj ali'senc'e konduk'is al la kulmin'o. Ambaŭ'flank'e star'is konifer'o'j, kaj ver'ŝajn'e pro ili la grund'o ĉi tie ne est'is sam'e sek'a kiel rand'e de la krut'aĵ'o: la pluv'eg'o de la antaŭ'a semajn'o ne las'is si'n forges'i tiel rapid'e ĉi-lok'e. Sur kelk'a'j grund'o'pec'o'j, arb'e ŝirm'it'a'j kontraŭ sun'o kaj vent'o, ver'a kot'o trov'iĝ'is, kaj en ĝi net'e aper'is spur'o'j pneŭmatik'a'j. La plej spur'riĉ'a kot'o eĉ ten'is stamp'aĵ'o'n de du bon'e disting'ebl'a'j kaŭĉuk'aĵ'o'j. Ne pov'is est'i dub'o, ke du aŭtomobil'o'j tie pas'is post la fort'a pluv'o last'semajn'a.

Kontent'a fin'e renkont'i materi'a'n sci'ig'o'n, Jano far'is gips'a'n muld'aĵ'o'n de la spur'o'j. Tio'n far'int'e, li decid'is sekv'i la voj'o'n supr'e'n. Est'us util'e sci'i, ĉu la vetur'ant'o las'is si'a'n aŭt'o'n tie por pied'ir'i al la rafunja belveder'o, aŭ ĉu li plu stir'is direkt'e al la mont'kulmin'o. Bedaŭr'ind'e, la lok'o'j sufiĉ'e mal'sek'a'j por konserv'i spur'o'j'n ne abund'is, kaj ili ĝeneral'e trov'iĝ'is nur ĉe la voj'rand'o, kie rad'o ne bezon'is pas'i. Jano do dev'is al'supr'i plur'a'j'n cent'o'j'n da metr'o'j antaŭ ol re'trov'i pneŭmatik'a'j'n prem'aĵ'o'j'n. Tiu'j est'is vid'ebl'e la sam'a'j kiel unu'j el la pli mal'supr'a'j: almenaŭ unu el la du aŭt'o'j ne'kontest'ebl'e daŭr'ig'is la vetur'ad'o'n.

Sekv'ant'e la voj'o'n supr'e'n per la rigard'o, Jano Karal ek'vid'is i'o'n, kio simil'is al lign'a mur'o. Paŝ'ant'e plu, li konstat'is, ke est'as kaban'o. Li proksim'iĝ'is. La lign'o'dom'o est'is ne mal'grand'a, pli grand'a, ebl'e, ol la pli'mult'o el simil'a'j mont'a'j konstru'aĵ'o'j. Ĝi est'is relativ'e mal'nov'a, sed evident'e bon'e pri'zorg'at'a. Ĝi star'is je cent'o da metr'o'j distanc'e de la ĉef'a voj'o, sed la ter'stri'o, kiu konduk'is al ĝi, est'is sufiĉ'e larĝ'a por ke oni ĝi'n ating'u aŭt'e. La fenestr'o'kovr'il'o'j est'is ferm'it'a'j, kaj neni'o indik'is la ĉe'est'o'n de iu ajn.La polic'an'o tamen ir'is frap'i al la pord'o. Kiel atend'it'e, neni'u respond'is, kaj la pord'o est'is ŝlos'it'a.

Promen'ant'e ĉirkaŭ la dom'o, Karal rimark'is instal'aĵ'o'j'n, kies ĉe'est'o en tia sovaĝ'ej'o tuj el'vok'is riĉ'ec'o'n: elektr'a lamp'o ĉe la en'ir'pord'o, kaj elektr'a pump'il'o, kiu, se Jano prav'e interpret'is, kio'n li vid'as, tir'is akv'o'n el put'o al rezerv'uj'o lok'it'a supr'e. Ĉar kompren'ebl'e elektr'a energi'o ne est'is publik'e liver'at'a ĉi-alt'e, tio signif'is sufiĉ'e potenc'a'n generator'o'n. Est'us interes'e sci'i, kiu original'ul'o viv'as aŭ — pli probabl'e — sporad'e viv'as en tiu lign'o'dom'o. Est'is strang'e, ke hom'o sufiĉ'e riĉ'a por proviz'i si'a'n dom'o'n per tia'j instal'aĵ'o'j ne elekt'is pli taŭg'a'n situ'o'n. Mult'a'j lok'o'j pli pentr'ind'a'j trov'iĝ'is sam'region'e.

Komenc'is pluv'et'i, kaj Jano ĝoj'is, ke li hav'is la temp'o'n far'i la muld'aĵ'o'j'n, ĉar se la pluv'o intens'iĝ'os, baldaŭ rest'os neni'o plu el la spur'o'j. Li rapid'is re'turn'e.

*

“Kaj ĉu vi sci'as, kiu frenez'ul'o konstru'is al si loĝ'ej'o'n en tia ne'imag'ebl'a lok'o?” demand'is leŭtenant'o Remon.

“Jes, Izabela trov'is la inform'o'n,” Karal respond'is

En la ĉef'polic'ej'o de Valĉefa Izabela lud'as grav'a'n rol'o'n: ŝi respond'ec'as pri la dokument'a part'o de ĉia serĉ'ad'o, kaj alianc'o inter ŝi'a'j slip'ar'o'j, not'libr'o'j, referenc'libr'o'j kaj gazet'kolekt'o'j kun, unu'flank'e, ret'o de bon'e situ'ant'a'j kon'at'o'j, kaj, ali'flank'e, fulm'rapid'a cerb'o konekt'it'a al memor'o ŝajn'e sen'lim'a far'as el ŝi unu el la plej util'a'j kun'labor'ant'o'j de enket'ist'o.

“Kompren'ebl'e,” bas'is la leŭtenant'o. “Al kiu ĝi aparten'as?”

“Al original'ul'o, kiel vi diven'is: la fam'a pentr'ist'o Gido Ver'strat'a”.

“Ĉu vi vid'is li'n?”

“Ne. Ni ne sukces'is sci'i, kie li trov'iĝ'as nun. Mi kompren'ebl'e kontakt'os li'n, sed mi dub'as, ĉu li pov'os montr'iĝ'i util'a atest'ant'o. El li'a kaban'o oni ne vid'as la lok'o'n, de kie fal'is Rik Ospaci, nek, ceter'e, la lok'o'n, sur kiu'n li fal'is.”

“Sur'lok'e vi trov'is neniu'n indik'aĵ'o'n, neniu'n post'sign'o'n?”

“Neniu'n, krom la pneŭmatik'a'j spur'o'j, pri kiu'j ni nun serĉ'as plu.”

“Kaj en la apartament'o de Ospaci? Vi dir'is, ke li hav'as apartament'o'n en ekster'urb'a dom'o, ĉu ne?”

“Jes, en Punjano. Tie ni trov'is plur'a'j'n afer'o'j'n, kiu'j interes'os vi'n. Rigard'u.” Jano trans'don'is tajp'aĵ'o'j'n.

“Kio ili est'as?” la leŭtenant'o demand'is.

“La unu'a est'as projekt'o de artikol'o, kiu'n verk'is Ospaci — li est'as ĵurnal'ist'o, ĉu ne? — kaj en kiu li asert'as, mi dev'as dir'i, tre konvink'e, ke la monat'a revu'o Leg'ant'ul'a Plezur'o est'as fakt'e lert'a kaj kaŝ'a propagand'il'o aparten'ant'a al CIA...”

“Diabl'e!” inter'romp'is la fortik'a, dens'korp'a leŭtenant'o. “Sed tiu revu'o hav'as grand'eg'a'n el'don'nombr'o'n! Ĝi est'as ekstrem'e popular'a!”

“Ĝust'e tial ĝi est'as bon'eg'a arm'il'o por CIA, tiel long'e kiel la publik'o ne sci'as pri ĝi'a ver'a esenc'o. Ni'a popol'o ne ŝat'as est'i manipul'at'a. Se oni pov'us pruv'i la aparten'o'n de tiu period'aĵ'o al CIA, ni ĉe'est'us furioz'a'n re'ag'o'n far'e de la leg'ant'ar'o. Kaj tio klar'ig'as la du'a'n dokument'o'n.”

“Kio ĝi est'as?”

“Tra'kopi'o de ĉantaĝ'a leter'o. La apostol'o de la ekster'ter'an'o'j ebl'e ricev'is kosm'a'n komisi'o'n de la el'spac'ul'o'j, sed li est'as pruv'ebl'a ĉantaĝ'ist'o. Per ĉi tiu leter'o, adres'it'a al iu Roberto Sulavi (kiu laŭ li ŝajn'as labor'i por CIA), li minac'as publik'e far'i rivel'o'n pri Leg'ant'ul'a Plezur'o, se oni ne plen'um'os difin'ot'a'j'n kondiĉ'o'j'n.”

“Ĉarm'e, kaj interes'e. Jen bon'a motiv'o por murd'e fal'ig'i iu'n sur la rok'aĉ'a'n eben'o'n de Rafunja!”

“Jes. Bedaŭr'ind'e, ĉantaĝ'em'ul'o ĝeneral'e ne lim'ig'as si'n je unu klient'o. Kaj do la motiv'hav'ant'o'j pov'us svarm'i. Jen ali'a dokument'o, kiu'n mi trov'is ĉe la Profet'o.” Li pren'is paper'o'n kaj ĝi'n trans'don'is al la ĉef'o.

“Est'as tra'kopi'o de leter'o al Oskar'o Kolombét, la direktor'o de Vesper'a Foli'o. En ĝi Ospaci dir'as, ke se Kolombét plu rifuz'os pag'i, li publik'ig'os la dosier'o'n. Tiu dosier'o, plen'a je interes'a'j rivel'o'j, est'as kaŝ'it'a ĉe amik'o de Rik, kiu pov'os ĝi'n komunik'i al la polic'o aŭ al ali'a'j koncern'at'o'j. Kiam la Profet'o labor'is ĉe Vesper'a Foli'o, li kun'met'is tiu'n dosier'o'n pri la ne'bel'aĵ'o'j, pri kiu'j kulp'as li'a kar'a direktor'o. Antaŭ'vid'em'a ul'o, ĉu ne? Kaj tiu gazet'direktor'o ne aper'as tre pur'man'a, laŭ la ton'o de tiu leter'o.”

“Ĉio ĉi est'as eg'e interes'a. Nu, vi'a labor'o est'as kvazaŭ jam plan'it'a per tiu'j trov'aĵ'o'j. Vi dev'os vizit'i s-ro'n Kolombét, kaj tiu'n CIA-agent'o'n. Pri ĉi-last'a, ni dev'os ek'rilat'i kun la kontraŭ'spion'a serv'o de'nov'e, ili vol'os hav'i la leter'o'n pri Leg'ant'ul'a Plezur'o. Kaj vi dev'os inform'iĝ'i ankaŭ pri la pentr'ist'o. Ebl'e li tamen vid'is i'o'n, aŭ sci'as, kio'n ni'a ĉantaĝ'ist'o far'is en tiu sovaĝ'ej'o.”

“Jes, mi vid'os ĉiu'n el ili.”

“Ĉu oni sci'as, kiu est'as la last'a, kiu vid'is Ospacin, antaŭ ol oni trov'is li'n mort'a'n?”

“Jes. Est'as... Imag'u, tio ne simpl'ig'as la afer'o'n! Est'as tiu f-in'o Veronika Munzo, pri kiu la kontraŭ'spion'a serv'o ankaŭ interes'iĝ'as ek'de kiam infan'o'j trov'is ŝi'a'n mon'kaŝ'ej'o'n. Post la last'a publik'a parol'ad'o de Rik Ospaci, ŝi akompan'is li'n hejm'e'n. Neni'u vid'is la viktim'o'n post'e.”

6

“La solv'o”, pens'is Stefano, “est'as ŝanĝ'i mi'a'n aspekt'o'n”. Joĉjo ja ne pov'is dediĉ'i si'a'n tut'a'n temp'o'n por kontrol'i la mov'o'j'n de Veronika, kaj nek la polic'o, nek la kontraŭ'spion'a serv'o nun dispon'is sufiĉ'a'n person'ar'o'n por pov'i plen'um'i task'o'n tiel grav'a'n, se konsider'i, ke ŝi, jam strang'e implik'it'a en la afer'o, ankaŭ est'is la last'a hom'o, kiu vid'is Ospacin viv'ant'a'n.

Stefano sporad'e part'o'pren'is la ag'ad'o'n de amator'teatr'a trup'o, kaj li posed'is kelk'a'j'n aspekt'o'ŝanĝ'a'j'n akcesor'aĵ'o'j'n. El tiu'j li pren'is nur lip'har'ar'o'n kaj okul'vitr'o'j'n, plus par'o'n da ŝu'o'j kun dik'a'j pland'um'o'j kaj diskret'e alt'a'j kalkan'um'o'j, kiu'j ig'is li'n aspekt'i pli alt'kresk'a ol li efektiv'e est'as. Li komb'is si'n ali'manier'e ol kutim'e, kaj met'is har'fiks'a'n substanc'o'n por ten'i la har'o'j'n en ne'ordinar'a pozici'o, kontraŭ kiu ili natur'e ribel'is. Kaj li komplet'ig'is la ŝanĝ'o'n sur'met'ant'e si'a'n hongkongan kostum'o'n.

Tiu'n hongkongan kostum'o'n li foj'e aĉet'is ĉe brokant'a vest'vend'ist'o, kiu ricev'is ĝi'n tut'e nov'a'n el la hered'aĵ'o de vir'o mort'int'a akcident'e la morgaŭ'o'n de si'a re'ven'o el Ekstrem'orient'o. Tiu kostum'o est'is tajl'it'a laŭ mod'o eg'e mal'simil'a ol la ni'a, kaj ĝi komplet'e ŝanĝ'is la figur'o'n de l’ jun'ul'o: kun ĝi Stefano aspekt'is pli mal'dik'a kaj mal'larĝ'a ol real'e.

La knab'o kontent'e rigard'is en la grand'a'n ŝrank'a'n spegul'o'n. En tia varm'a kaj sen'nub'a tag'o, kiam ĉiu el'ir'as sen'mantel'e, la kun'met'o de alt'ig'it'a'j ŝu'o'j kaj de vest'o mal'larĝ'ig'a mir'ind'e ali'ig'is li'n. Pro la sever'a'j okul'vitr'o'j kaj la har'o'j ali'komb'it'a'j de poezi'o al proz'o, la ĝeneral'e petol'a vizaĝ'o ced'is lok'o'n al serioz'a. Eĉ sen la lip'har'o'j li taks'is si'n ne're'kon'ebl'a, almenaŭ por person'o, kiu ne vid'is li'n pli ol du'foj'e, sed ili al'don'is al la tut'a trans'form'ad'o spec'o'n de art'a fin'tuŝ'o, kiu'n est'us domaĝ'e mal'hav'i.

La strikt'a jak'o kaj la ne'kutim'a'j ŝu'o'j dev'ig'is la jun'ul'o'n ŝanĝ'i si'a'n paŝ'manier'o'n, kaj li sent'is si'n ali'ul'o, kiam li ating'is la administr'a'n konstru'aĵ'o'n, kie Veronika labor'is.

Ofic'ist'o'j jam el'ir'ad'is, kaj Stefano esper'is, ke li ne mis'kalkul'is la temp'o'n. Fakt'e est'is la mal'o: li intu'is tiel ĝust'e, ke li ne dev'is atend'i pli ol kvin minut'o'j'n, antaŭ ol Veronika aper'is sur la sojl'o. Ŝi paŝ'is en li'a direkt'o kaj li'a kor'o bat'is, sed ŝi eĉ ne ĵet'is rigard'o'n al li. Ŝi ten'is tek'o'n kaj hav'is esprim'o'n de per son'o profund'iĝ'int'a en sever'a'j'n pens'o'j'n. Li vid'is ali'a'n jun'ul'o'n atend'i, kaj eĉ pli bon'e kompren'is ŝi'a'n ne'interes'o'n pri li. Ĉe tia bel'a veter'o, jun'a vir'o atend'ant'a antaŭ la pord'eg'o de fraŭl'in'riĉ'a konstru'aĵ'o neniel impres'is surpriz'e.

Li las'is ŝi'n iom antaŭ'ir'i kaj ek'sekv'is. Kiam ŝi en'ir'is aŭtobus'o'n, li dev'is kur'i por traf'i la sam'a'n, sed pri tio neni'u mir'is, kaj ŝi sen'dub'e rimark'is neni'o'n. Ŝi el'ir'is, kiel mult'a'j, ĉe la halt'ej'o “Park'a Restoraci'o” kaj li decid'is, por ne tir'i al si ŝi'a'n atent'o'n, ke li el'ir'os nur je la post'a laŭ'pet'a halt'ej'o, fakt'e tut'e proksim'a. Ĉar li kapabl'as marŝ'i tre rapid'e, li tut'e cert'e facil'e re'trov'os ŝi'n.

Svarm'is hom'o'j, ebl'e ĉar la tag'o imit'is somer'o'n, dum en ĉies memor'o vintr'o ankoraŭ freŝ'is, sed li sen'pen'e re'vid'is ŝi'n. Ŝi star'is, iom hezit'e, inter la liber'aer'a kaf'ej'o, la lag'et'o kaj la infan'lud'ej'o, kie bunt'a kri'ad'o akompan'is la tobogan'ad'o'n aŭ sabl'o'konstru'ad'o'n de mult'op'a et'ul'ar'o.

Pas'ant'e preter la kaf'ej'o, Stefano kvazaŭ sens'is fiks'a'n rigard'o'n al li de iu kaf'trink'ul'o. Mir'e li rimark'is, ke tiu “admir'ant'o” est'as la alt'kresk'a atlet'o, kiu for'port'is la original'a'n dokument'o'n fot'o'kopi'at'a'n de Veronika, kiam ŝi sven'is! Tiu sid'is apud dik'ventr'ul'o kun roz'a, prosper'a vizaĝ'o kaj net'e komb'it'a'j, bel'e blank'a'j har'o'j. Kiam Stefano pas'is, li grat'is al si la naz'o'n, sed li'a gest'o, sam'e kiel li'a fiks'a rigard'o al Stefano, aspekt'is pur'e aŭtomat'a. Ceter'e, kiel li pov'us re'kon'i la jun'ul'o'n? Ĉi-last'a turn'is si'a'n atent'o'n al Veronika, kiu nun babil'is kun tri'o da infan'o'j proksim'um'e dek'jar'a'j.

Benk'o prezent'iĝ'is tut'e taŭg'a por observ'i la jun'a'n vir'in'o'n, kaj li tie ek'sid'is. Evident'e, ŝi li'n ne re'kon'is, kiam li preter'pas'is ŝi'n.

Stefano ĵus dir'is al si, ke li ver'ŝajn'e dev'os ekzerc'i si'n al pacienc'o, ĉar neni'o okaz'os antaŭ long'e, se en'tut'e tia sekv'ad'o hav'os util'a'n rezult'o'n, kiam li vid'is unu el la knab'o'j pren'i el la man'o de Veronika ties tek'o'n. La du ali'a'j tiam ek'kur'is unu post la ali'a al la liber'aer'a kaf'ej'o, dum la tri'a paŝ'is mal'antaŭ'e en la sam'a direkt'o. Subit'e la knab'o, kiu post'kur'is, traf'is si'a'n persekut'at'o'n, kaj don'is al li tia'n fort'a'n puŝ'o'n, ke tiu renvers'is la tabl'o'n, sur kiu'n la bat'o li'n ĵet'is, kun bru'a frakas'o de glas'o'j kaj tas'o'j. Ĉies okul'o'j turn'iĝ'is al la kolizi'a lok'o, sed ne la stefanaj: la jun'ul'o gap'e vid'is la tri'a'n knab'o'n profit'i de la ĝeneral'a konfuz'o por ne'rimark'it'e inter'ŝanĝ'i la tek'o'n de Veronika kun tiu de la naz'grat'em'a sinjor'o. Sam'e ne'rimark'at'e li re'ven'is al'port'i la kapt'it'a'n tek'o'n al la sekretari'in'o, kiu ir'is al la lud'ej'a mur'et'o por tie sid'i kun li.

Stefano konstat'is, ke la pri'ŝtel'it'o neni'o'n percept'is. Por pli bon'e sekv'i la post'a'j'n okaz'aĵ'o'j'n, li ŝanĝ'is si'a'n observ'lok'o'n. Pas'is iom da temp'o, kaj la du tabl'o'renvers'int'o'j ven'is al Veronika, kiu don'is mon'o'n al la tri, post kio ŝi per mal'rapid'a'j, promen'ĝu'a'j paŝ'o'j el'ir'is el la park'o ten'ant'e la rab'it'a'n tek'o'n.

La nev'o de Karal decid'is, ke est'us risk'e sekv'i ŝi'n plu: ŝi ebl'e fin'e rimark'us la konstant'a'n apud'a'n ĉe'est'o'n de tiu lip'har'a jun'ul'o. Dum li ek'ir'is la voj'o'n al la hejm'o de la ge'onkl'o'j, li'n reg'is admir'o al la simpl'a kaj efik'a teknik'o, kiu'n Veronika uz'is. Li antaŭ'ĝu'is ĝi'n rakont'i al Karal.

*

Veronika Munzo en'ir'is si'a'n apartament'o'n danc'a'paŝ'e, fajf'ant'e al si gaj'a'n melodi'o'n. La plan'o sukces'e plen'um'iĝ'is. Se ŝi est'as bon'ŝanc'a, la tek'o en'hav'as la du'on'dokument'o'n, kiu'n Sulavi for'ŝtel'is de ŝi. Ŝi neniam tre ŝat'is KGB-ordon'o'j'n, sed ĉi-foj'e, kiam la ĉef'o'j komisi'is ŝi'n ir'i al la park'o kaj aranĝ'i la kapt'o'n de tek'o, kiu'n hav'os la long'naz'ul'o, esper'o ŝi'n plen'ig'is.

Kun vigl'e bat'ant'a kor'o la tek'o'n ŝi mal'ferm'is kaj el'tir'is la paper'o'j'n. Uf! Kia sen'pez'iĝ'o! Est'is efektiv'e ĝi. Impuls'e, ŝi kis'is la fask'o'n da foli'o'j. Jen ŝi re'hav'is fin'fin'e la tut'a'n dokument'o'n. Balet'ist'in'e ŝi al'ir'is ŝrank'et'o'n, el kiu ŝi pren'is glas'o'n, kaj botel'o'n da portovin'o, al kiu ŝi ĉiam hav'is special'a'n kor'inklin'o'n.

Ŝi trink'is kor'varm'ig'a'n glut'o'n kaj rid'et'is al si. Kia bon'ŝanc'o, ke KGB antaŭ ne'long'e mal'kovr'is la CIA-an'ec'o'n de tiu roz'haŭt'a blank'har'a dik'ul'o, ke ĝi sekv'is li'n, spion'is li'n por el'trov'i li'a'j'n kontakt'o'j'n, kaj — dank’ al mikrofon'o lert'e instal'it'a en la ali'urb'a hotel'ĉambr'o, de kie li telefon'is al Sulavi — ek'sci'is, malgraŭ la kod'a'j formul'o'j uz'at'a'j en la konversaci'o, la detal'o'j'n de l’ park'a rendevu'o, kiam grav'a dokument'o trans'don'iĝ'os! Ŝi am'em'e rigard'is paĝ'o'n post paĝ'o, plu zum'ant'e al si la kanzon'et'o'n. Fin'e ŝi lev'iĝ'is kaj ir'is pren'i la ali'a'n part'o'n de la dokument'o, tiu'n, kiu'n re'don'is Stefano, por re'kun'met'i la tut'o'n, post kio ŝi ir'is al la tabl'o kaj kompar'is la paĝ'numer'o'j'n. Ja neces'is re'met'i la foli'o'j'n bon'ord'e.

Sed kiam ŝi foli'um'is la re'don'it'a'j'n paĝ'o'j'n, ŝi'a kor'o mis'bat'is. La mal'fort'a c de la original'o for'est'is: ĉiu'j c ĉi tie est'is stamp'it'a'j kun la sam'a fort'o. Ŝi kompar'is kun la foli'o'j, kiu'j'n ŝi ĵus ruz'e re'hav'ig'is al si. Ne est'is dub'o: sur ĉi-last'a'j ĉiu c est'is iom pli pal'a.

Ebl'is nur unu klar'ig'o: la paĝ'o'j, kiu'j'n la jun'ul'o re'don'is al ŝi, est'is re'tajp'aĵ'o, sed kial oni re'tajp'us, se ne por en'ŝov'i erar'o'j'n? Neces'is kontrol'i tuj. Ŝi memor'is kelk'a'j'n part'o'j'n. Kaj jen la serĉ'at'a pruv'o: en la indik'o'j pri iu Hubert'o Falĉiles, oni al'don'is unu ne, kiu diametr'e ŝanĝ'is la senc'o'n de la paragraf'o.

“Hund'o'j, hund'o'j, hund'o'j, hund'o'j! Hund'aĉ'o'j!” ŝi ek'kri'is. Kaj furioz'a'j larm'o'j eksplod'e ek'salt'is el ŝi'a'j okul'o'j, dum mal'esper'o invad'is nigr'a'nub'e la ĵus lazur'a'n lum'o'n en ŝi'a anim'o.

“Sed por kiu do labor'as tiu muk'naz'ul'o?” ŝi dir'is, ne'kompren'e memor'ant'e la honest'a'n vizaĝ'o'n de Stefano, kiu tiom plaĉ'is al ŝi.

Ke la ŝanĝ'o'j rezult'is el decid'o de la kontraŭ'spion'a serv'o, konsider'e al ŝtat'sekur'ec'o, ŝi tut'e ne pov'is diven'i.

7

La pri-in'a'j'n gust'o'j'n de Joĉjo Stefano neniam kompren'is. Kaj ankaŭ vi, amik'o leg'ant'o, observ'ant'e nun la fil'o'n de Karleto alkin'ej'i kun Lizabeta, ver'ŝajn'e star'ig'us al vi demand'o'j'n. Kelk'a'j hom'o'j, ek'vid'ant'e ili'n paŝ'i sur la trotuar'o, ne pov'is sub'prem'i rid'et'o'n: tiu du'metr'a knab'o, kun sen'ord'a har'ar'o kaj mal'dik'a korp'o betul'trunk'a, aspekt'is grotesk'e kun si'a long'eg'a brak'o ĉirkaŭ la ŝultr'o de vir'in'o dik-ost'a kaj vid'ebl'e fort'muskol'a, kies kvadrat'a kap'o kaj masiv'a figur'o neniel sukces'is el'vok'i tiu'j'n svelt'a'j'n stel'ul'in'o'j'n, kiu'j'n oni kutim'e asoci'as kun la seks'a'j rev'o'j de du'dek'jar'a vir'o. Sed ni'n interes'as ĉi tie ne tiom la ekster'a aspekt'o de la du, kiom ili'a ekster'ter'a pri'zorg'ad'o.

“Kelk'foj'e mi ili'n preskaŭ di'ig'as, kelk'foj'e mi tim'eg'as ili'n,” ŝi konfes'is.

“Sed pri ili'a ekzist'o vi ne hav'as dub'o'j'n, ĉu?” Joĉjo demand'is.

“Absolut'e ne. Kiel mi pov'us? Mi sonĝ'as pri ili — feliĉ'e ne tre oft'e — tiel strang'a'j'n sonĝ'o'j'n, el kiu'j plur'a'j anonc'is event'o'j'n, kiu'j post'e real'iĝ'is... Mi est'as cert'a, ke iel tiu'j ekster'ter'an'o'j pens'e rilat'as kun mi.”

“Hm!” dir'is ŝi'a akompan'ant'o.

“Tial mi em'as ili'n di'ig'i. Se ili hav'as tiom da pov'o, ke ili distanc'e influ'as la bild'o'j'n en la mens'o de ne'grav'a notari'a sekretari'in'o, tio signif'as, ke ili est'as eg'e potenc'a'j, ĉu ne?, potenc'a'j kiel di'o'j.”

“Efektiv'e,” Joĉjo vort'is ĝentil'e, ne sci'ant'e, kio'n pens'i pri ŝi'a'j mir'ig'a'j konsider'o'j.

“...kaj se ili ating'is tia'n grad'o'n da potenc'o, tio implic'as, ke ili est'as alt'e civiliz'it'a'j, kaj do bon'intenc'a'j. Civiliz'it'a hom'o ne dezir'as mal'bon'o'n al si'a proksim'ul'o, ĉu?”

“Nu...” li dir'is dub'em'e.

“Kaj ĝust'e tio mi'n terur'as. Mi sent'as, ke ankaŭ vi ne trov'as mi'a'n rezon'o'n sen'mank'a. Se ili uz'as tia'n potenc'o'n por sub'prem'i ali'a'j'n, mal'pli fort'a'j'n est'aĵ'o'j'n, tiam est'as plej angor'ig'e, ĉu ne?”

“Se ili rilat'as al ni ter'an'o'j, kiel ni blank'ul'o'j rilat'is kun la hom'o'j, kiu'j'n ni nom'is primitiv'a'j... Efektiv'e... Est'as kaŭz'o por tim'i... La sklav'vend'ist'o'j si'a'temp'e ne rigard'is nigr'a'j'n afrik'an'o'j'n membr'o'j de la hom'a ras'o. Tial ili sen'hont'e ili'n kapt'ad'is, kaj komerc'is per ili. Se vi prav'us, kaj ni por loĝ'ant'o'j de for'a planed'o est'us nur spec'o de ekspluat'ebl'a best'o...”

“Joĉjo, Joĉjo, mi pet'eg'as vi'n, ne parol'u tiel. Dir'u al mi, ke tio ne pov'as est'i ver'a, ke se ili est'as pli inteligent'a'j ol ni, ili hav'as sufiĉ'e da saĝ'o por ni'n respekt'i...”

“Jes, fakt'e tio'n mi person'e kred'as,” li respond'is per afabl'a, kviet'ig'a voĉ'o, “mi ne kapabl'as vid'i ili'n aĉ'ul'o'j, kiel vi ĵus dir'is. Est'as vi, kiu met'is al mi tiu'j'n ide'o'j'n en la kap'o'n. Nun ne plend'u, se mi ili'n nur dis'volv'as.”

“Mi ne plend'as. Nur tio'n mi dir'as, ke kelk'foj'e mi'n kapt'as ĉe'gorĝ'e terur'a angor'o. Ĉef'e ek'de kiam Ospaci mort'is. Mi ne pov'as liber'iĝ'i de la pens'o, ke ebl'e li'n fal'ig'is tiu'j...”

8

“Dev'as est'i Joĉjo,” Stefano pens'is, kiam tint'is la pord'a sonor'il'o.

Li'n do eg'e surpriz'is star'i naz-al-naz'e kun alt'kresk'a vir'o, sport'em'e vest'it'a, kies vizaĝ'o bel'us harmoni'e kun la atlet'a korp'o, se ĝi'n ne komplet'e fuŝ'us tro emfaz'it'a naz'o: tiel, ambici'a preĝ'ej'tur'o pov'as detru'i la bel'o'n de pentr'ind'a vilaĝ'o.

“Bon'vol'u en'ir'i,” dir'is la jun'ul'o, dum sen'ord'e kirl'iĝ'is en li ond'o'j el sci'vol'o, plezur'o, mir'o kaj, se ĉio'n konfes'i, tim'o. Li ja tuj re'kon'is la fam'a'n ŝtel'int'o'n kaj pri'ŝtel'it'o'n de l’ mister'a dokument'o.

“Knab'o mi'a,” la grand'ul'o komenc'is, “mi ne intenc'as perd'ig'i al vi vi'a'n temp'o'n. Re'don'u ĝi'n tuj, kaj mi est'os kontent'a.”

“Ĉu vi unu'e ne sid'iĝ'u?” Stefano propon'is, prov'ant'e tiel hav'ig'i al si kelk'a'j'n sekund'o'j'n por pri'pens'i, kaj ĝoj'e konstat'ant'e, ke la komenc'a tim'o jam trans'form'iĝ'as en mem'fid'a'n defi'em'o'n. Li el'ig'is larĝ'a'n rid'et'o'n al'don'ant'e:

“Kaj, du'e preciz'ig'u kiu vi est'as, kial vi ven'as al mi, unu'vort'e pri kio vi parol'as.” Ankaŭ la ali'a rid'et'is, kaj al Stefano ŝajn'is, ke neniam antaŭ'e li vid'is tiom da tiel blank'a'j dent'o'j. Sam'temp'e li pens'is: rid'et'o tigr'a! Aŭ ĉu jaguar'a?

“Mi facil'e respond'os. Kiu mi est'as, tio'n vi sci'as perfekt'e. Kial mi ven'as al vi? Ĉar vi nun posed'as la tut'a'n dokument'o'n. Pri kio mi parol'as? Pri la dokument'o, el kiu vi en'man'ig'is al vi du'on'o'n ĉe la fot'o'kopi'a maŝin'o de Alt'a Túr, antaŭ ol ŝtel'i de mi la du'on'o'n antaŭ'hieraŭ en la park'a kaf'ej'o.”

Stefano indign'is.

“Ĉu mi? Kiel diabl'e vi aŭdac'as akuz'i mi'n pri ŝtel'o?”

La long'naz'ul'o rid'is.

“Mi uz'as la vort'o'n ŝtel'i slang'e. En ni'a profesi'o,” li okul'um'is, “ŝtel'ad'o ne ekzist'as, ĉu? Sed ne serĉ'u el'turn'iĝ'o'n. Vi vid'is mi'n en Alt'a Tur'o, kaj mi ne mal'pli vid'is vi'n.”

“Mi efektiv'e pren'is paper'o'j'n tie, kiam tiu kompat'ind'a fraŭl'in'o sven'is, sed mi ili'n re'don'is al ŝi.”

“Ne, knab'o mi'a; fabel'u al iu ajn, sed ne al spert'a vulp'o kiel mi. Konserv'u vi'a'j'n fabel'o'j'n por la bub'o'j, kiu'j'n vi uz'as por for'log'i la atent'o'n... Kaj permes'u, ke mi gratul'u vi'n. Eĉ ĉe spert'ul'o kiel mi vi'a artifik'o sukces'is.”

“Mi ne sci'as pri kio vi parol'as. Mi ne est'is tie,” Stefano mensog'is per bel'a sincer'a ton'o.

“Nu, nu, ĉu pli'a feinfabél?” la ali'a koment'is kun panter'a rid'et'o. “Se vi vol'as tromp'i mi'n, serĉ'u i'o'n ali'a'n. Ne uz'u okul'vitr'o'j'n kaj lip'har'ar'o'n, kies fals'ec'o sent'iĝ'as je cent paŝ'o'j for, kaj lern'u, ke ver'a mask'it'o ne al'tir'as ĉies atent'o'n per kostum'o tiel mis'taŭg'a, tiel streĉ'it'a, ke ĉiu'j rigard'as, por ne mal'traf'i la moment'o'n de l’ dis'ŝir'o.”

Al Stefano impres'is, kvazaŭ ponard'o pik'us li'a'n kor'o'n. Li pret'is toler'i mult'a'j'n turment'o'j'n, sed ne ke li'a mask'aranĝ'o montr'iĝ'is van'a.

“Eĉ se mi est'us tie, tio ne signif'as, ke mi ŝtel'is i'o'n ajn de vi.”

“Ne i'o'n ajn vi ŝtel'is, sed i'o'n tre preciz'a'n. Pardon'u mi'n, sed mi est'as logik'a. Kiam mi vid'as unu kaj pli'a'foj'e unu, mi dedukt'as: du. Kiam mi propr'a'okul'e vid'as vi'n ŝtel'i la unu'a'n part'o'n de dokument'o rigard'ant'e mi'n pren'i la du'a'n, kaj post'e mi vid'as vi'n kaŝ'it'a (fuŝ'e, mi konsent'as) sub ne'ĝust'a'j vest'o'j kaj ŝanĝ'it'a har'ar'o, preciz'e en la lok'o kie mi'a du'on'o mal'aper'as, mi ne bezon'as, ke oni far'u al mi diagram'o'n. Mi kompren'as tuj. Kaj mi postul'as re'don'o'n.”

“Mi kompren'as vi'a'n rezon'o'n, sinjor'o, sed sci'u, ke mis-unu plus mis-unu egal'as mis-du. Mi efektiv'e pren'is la unu'a'n part'o'n de tiu dokument'o (nur nun mi ek'sci'as, ke est'is du part'o'j, parentez'e), kaj mi ĝi'n re'don'is al la fraŭl'in'o. Kaj pri la du'a vi komplet'e mis'traf'as. Sed mi ne vid'as, kial mi don'us klar'ig'o'j'n al person'o, kiu ven'as arogant'e kaj el'ig'as postul'o'j'n eĉ antaŭ ol si'n prezent'i.”

“Amik'et'o, amik'et'o, ne koler'u,” li okul'um'is, antaŭ ol daŭr'ig'i kun larĝ'a rid'et'o ne tre difin'ebl'a (ĉu ebl'e leopard'a?):

“Mi ne bezon'as prezent'i mi'n, ĉar vi sci'as tut'e bon'e, kiu mi est'as. Kaj mi bon'e kompren'as, ke vi respond'is, kio'n vi ĵus respond'is, ĉar vi ne pov'us dir'i i'o'n ali'a'n.” Li met'is la man'o'n al si'a naz'o, kaj ek'tikl'is ĝi'n, post kio li de'nov'e okul'um'is rid'et'ant'e — est'is io vulp'a en ĉi tiu rid'et'o: “Nu, en ni'a profesi'o — aŭ krom'profesi'o, se vi prefer'as — ekzist'as ali'a'j argument'o'j, ĉu ne?, kaj tiu'j pli fort'e interes'as vi'n, kompren'ebl'e. Mi vi'n ne mal'laŭd'as...”

“Ali'a'j argument'o'j?” inter'romp'is Stefano prov'ant'e ne tro montr'i si'a'j'n konfuz'a'j'n sent'o'j'n.

La ali'a frot'is al si la dik'a'n fingr'o'n sur la montr'a laŭ la gest'o de iu nombr'ant'a mon'bilet'o'j'n, dum li pli'a'n foj'o'n okul'um'is.

“Kiom vi postul'as?” li fin'e demand'is.

Stefano tut'vizaĝ'e esprim'is sen'rev'iĝ'o'n.

“Kiom ajn vi propon'us, mi ne hav'us ŝanc'o'n ricev'i eĉ cent'on'o'n el ĝi, bedaŭr'ind'e, ĉar vi erar'as: mi ne hav'as vi'a'n dokument'o'n. Kaj mi ceter'e ne praktik'as vi'a'n dub'a'n krom'profesi'o'n, kio ajn ĝi est'as.”

La kun'parol'ant'o ĝem'spir'is, kiel lac'a patr'o antaŭ bub'o tro obstin'a.

“Domaĝ'e, ke vi elekt'as tiu'n taktik'o'n. Mi trov'is vi'n simpa*. Sed mi ne pov'as perd'i pli da temp'o kun vi. Se dolĉ'a'j rimed'o'j ne efik'as, vi dev'ig'as mi'n uz'i pli prem'a'j'n.” Kaj li rid'et'is du'on'ŝakal'a'n du'on'leon'a'n rid'et'o'n.

“Mi'a'j dung'ant'o'j ne ŝerc'as pri tia'j afer'o'j,” li daŭr'ig'is. “Ili vol'as tiu'n dokument'o'n, kaj ili ricev'os ĝi'n. Jen kio'n vi far'os. Mi don'as al vi skatol'o'n” — li el'ig'is el si'a tek'o plast'a'n skatol'o'n — “vi met'os la dokument'o'n en ĝi'n kaj en'ŝov'os la tiel plen'ig'it'a'n skatol'o'n en la rub'uj'o'n kun n-ro 6 de Palac-Hotel'o post'morgaŭ vesper'e. Est'as apud la mal'antaŭ'a en'ir'ej'o, sur Koŝmastrato. Trov'iĝ'as mal'grand'a pord'o tie. Tuj kiam oni en'ir'as, dekstr'e star'as tut'a ar'o da rub'uj'o'j; ĉiu sur'hav'as numer'o'n. Ne forges'u: n-ro 6.”

“Sed kiel mi pov'us lud'i vi'a'n felieton'aĵ'o'n? Mi ne hav'as la dokument'o'n,” la jun'ul'o dir'is per kompat'ig'a voĉ'o.

“Se vi ne hav'as ĝi'n, vi sci'as, al kiu vi ĝi'n don'is. Mi las'as al vi du tag'o'j'n por ĝi'n re'kapt'i. Kaj bon'vol'u ne inform'i la polic'o'n aŭ vi'a'j'n amik'o'j'n. Se iu observ'ad'as tiu'n rub'uj'o'n, vi sub'met'iĝ'os al tre'eg'e serioz'a'j risk'o'j. Mi'a'j dung'ant'o'j est'as tre postul'em'a'j kaj ne rid'as pri tia'j afer'o'j. Ili hav'as rimed'o'j'n, pri kiu'j vi'a plej fantazi'a imag'o ne kapabl'us rev'i, rimed'o'j'n baz'it'a'j'n sur super'ter'a'j sci'o'j. Se vi ne plen'um'os ĉi tiu'n ordon'o'n, vi sufer'os. Memor'u pri Rik Ospaci!”.

Kaj prononc'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, li for'ir'is.

*

Strang'e, kiel oni far'as al si antaŭ'bild'o'n pri person'o, kiu'n oni ankoraŭ ne vid'is. Kiam Stefano ek'sci'is, ke la ĵus raport'it'a konversaci'o est'os la tem'o de renkont'iĝ'o kun Jano Karal kaj iu el la kontraŭ'spion'a serv'o, li imag'e atribu'is al ĉi-last'a la fizik'a'n aspekt'o'n de olimpi'a ĉampion'o.

Kiam li en'ir'is la ej'o'n, li sekv'e bezon'is kelk'a'j'n sekund'o'j'n por si'n adapt'i al la real'o: tiu mal'jun'a, mal'alt'kresk'a vir'et'o, kies kap'o form'as renvers'it'a'n tri'angul'o'n, kaj al kiu eks'mod'a'j okul'vitr'o'j don'as vizaĝ'o'n de emerit'a profesor'o, tiu facil'e romp'ebl'a korp'et'o efektiv'e est'as la kontraŭ'spion'a ul'o.

“S-ro Karal klar'ig'is al mi la afer'o'n, sed mi ŝat'us aŭd'i vi'n ĝi'n rakont'i per vi'a'j propr'a'j vort'o'j,” li dir'is per metal'a voĉ'o kun net'a, preskaŭ mal'natur'e net'a artik'ad'o.

Stefano re'rakont'is.

“La alud'o'j al ekster'ter'an'o'j kompren'ebl'e est'as pur'a fantazi'aĵ'o,” li dir'is, “sed laŭ mi ni dev'as pren'i tre serioz'e la minac'o'j'n. Tiu'j hom'o'j ne ŝerc'as.”

“Kio'n vi propon'as?” Karal demand'is.

“Plej saĝ'e est'os, ke ni send'u vi'a'n nev'o'n al iu trankvil'a lok'o, kie li rest'os kaŝ'it'a ĝis ni juĝ'os re'ven'o'n ĉi tie'n re'e sekur'a por li. Tio est'as unu punkt'o. Sed mi pens'as, ke ni dev'as obe'i la ricev'it'a'n ordon'o'n, jen'e: ni met'os la fals'a'n dokument'o'n en la plast'a'n skatol'o'n, kaj Stefano ir'os ŝov'i ĝi'n en tiu'n rub'uj'o'n kun n-ro 6. Unu aŭ du el ni'a'j knab'o'j rest'os tie kaj prov'os fotograf'i kaj sekv'i la person'o'n, kiu ven'os pren'i ĝi'n.”

“Ĉu vi'a'j kun'labor'ant'o'j ne risk'os i'o'n?”

“Ili kutim'as je tia'j risk'o'j kaj sci'as kaŝ'i si'n. Tiu'j detal'et'o'j est'as ni'a ĉiu'tag'a viv'o.”

“Vi'a plan'o plaĉ'as al mi,” Karal dir'is, “sed ni bezon'os est'i inform'at'a'j pri vi'a'j el'trov'o'j. Ĉar ni ne sci'as, kia'manier'e tiu afer'o est'as lig'it'a al la mort'o de Rik Ospaci, kaj dum ni ne sci'as pli pri ĉi-last'a, ni ne pov'as las'i la enket'o'n nur al vi, kvazaŭ tem'us pri spion'a murd'o. Pov'us est'i si'n'mort'ig'o aŭ akcident'o, aŭ murd'o pro ne'politik'a kaŭz'o, ĉu ne?”

“Kompren'ebl'e, ni plu labor'os man-en-man'e, kiel ni far'is ĝis nun. Do, mi dank'as pri vi'a aprob'o, kaj mi gratul'as vi'n, knab'o, pri la manier'o, laŭ kiu vi ag'is.”

*

Tiel est'is aranĝ'it'e. Stefano met'is la dokument'o'n en la skatol'o'n, kaj la skatol'o'n en la difin'it'a'n rub'uj'o'n. Li tiam kviet'e for'ir'is, dum du vir'o'j el la kontraŭ'spion'a serv'o al'ven'is sur'lok'e, prepar'e al long'a pacienc'a atend'o.

La atend'o efektiv'e est'is long'a. Kaj sen'frukt'a.

Ĉirkaŭ la 3-a nokt'e al'ven'is ses aŭ sep jun'ul'o'j zum'bicikl'e*. Ili ar'iĝ'is, kun kap'o klin'it'a, ĉirkaŭ la koncern'a rub'uj'o. Antaŭ ol ili'a'j observ'ant'o'j pov'is kompren'i, kio okaz'as, ĉiu hav'is en la man'o ident'a'n skatol'o'n, kiu'n li ten'is tre vid'ebl'e, kaj ili bru'bru'bru'e for'rajd'is al plej divers'a'j direkt'o'j.

Est'is absolut'e ne'ebl'e sci'i, kiu el ili hav'as la skatol'o'n met'it'a'n de Stefano. Kaj sekv'i du el ili elekt'it'a'j'n hazard'e ne hav'us pli da senc'o. Tio'n tamen konscienc'e far'is la du agent'o'j, sen'rezult'e.

Krom'e ili far'is fot'o'j'n, kvankam ili sci'is, ke tiu'j est'os ne'uz'ebl'a'j. La jun'ul'o'j ja est'is tut'e sam'e vest'it'a'j per bluĝinso kaj nigr'a pseŭdo'led'a jak'o, ili hav'is zum'bicikl'o'j'n kaj ili'a vizaĝ'o est'is kaŝ'it'a per motor'cikl'ist'a kask'o kaj kol'tuk'o met'it'a ĝis la okul'o'j.

La observ'ad'o est'is komplet'a fiask'o.

9

Aŭt'o star'is apud la lign'o'dom'o. Jano Karal rigard'is la pneŭmatik'o'j'n. Li ne bezon'is ili'n long'e observ'i por sci'i, ke tiu'j ne respond'as al la spur'o'j, kiu'j'n li vid'is, kiam li esplor'is la region'o'n antaŭ'a'foj'e.

El la du aŭt'o'j, kiu'j las'is spur'o'j'n, unu jam est'is ident'ig'it'a: est'is la vetur'il'o de Ospaci. Oni trov'is ĝi'n apud Malpaz, kie ĝi est'is for'las'it'a; bedaŭr'ind'e, plej zorg'a tra'serĉ'o ne liver'is eĉ minimum'a'n signif'a'n post'sign'o'n. Pri la ali'a oni sci'is neni'o'n. Karal, kiu far'is mem la muld'aĵ'o'n, sufiĉ'e bon'e memor'is ties ĝeneral'a'j'n karakteriz'o'j'n por tuj rimark'i, ke la koncern'a'j'n spur'o'j'n ne far'is la pneŭmatik'o'j, kiu'j'n li nun ekzamen'is.

Li al'ir'is la dom'o'n kaj frap'is al la pord'o. Aŭd'iĝ'is iom da bru'o intern'e, kaj la pord'o mal'ferm'iĝ'is.

“Kio est'as?” dir'is raŭk'a voĉ'o. Antaŭ la polic'an'o star'is grand'eg'a, dik'eg'a vir'o, kun vast'eg'a gras'a vizaĝ'o plur'tag'e ne raz'it'a, har'tuf'o'j kresk'ant'a'j dis kaj mis, mal'pur'a ĉemiz'o nur du'on'e buton'it'a, sen'form'a pantalon'o, kiu ŝajn'is tuj fal'ont'a, ĉar ĝi'n sur'rajd'is ampleks'a el'star'ant'a ventr'o, kaj nur mirakl'e la zon'o pov'is ĝi'n ten'i, kaj kun la ĝeneral'a for'tim'ig'a si'n'ten'o de sovaĝ'ul'o.

“Mi aparten'as al la polic'o,” Jano Karal si'n prezent'is, “kaj mi ŝat'us ricev'i respond'o'n al kelk'a'j demand'o'j pri la vir'o, kiu mort'is fal'ant'e de sur la Rafunja-teras'o.”

La ali'a rigard'is Janon per mal'grand'a'j dub'em'a'j okul'o'j. Dum li intens'e rigard'is, li balanc'iĝ'is, port'ig'ant'e la gigant'a'n pez'o'n de si'a korp'o jen al unu krur'o, jen al la ali'a, tiel ke en la mens'o de Karal pri'skrib'e form'iĝ'is la vort'o “urs'o”.

“En'ven'u,” la urs'o fin'e dir'is.

Ili en'ir'is ĉambr'o'n, en kiu reg'is ne'ordinar'a mal'ord'o. Est'is iom da ĉio ĉie. La tabl'o est'is kovr'it'a de paper'o'j, gazet'o'j, manĝ'rest'aĵ'o'j kun mult'a'j pan'er'o'j, tond'il'o, mal'pur'a tuk'o, kies destin'o tut'e ne klar'is, kaj mult'a'j ali'a'j afer'o'j. Sur unu el la brak'seĝ'o'j kuŝ'is mal'nov'a ĉif'it'a bluĝinso. En angul'o trov'iĝ'is stabl'o kun pentr'aĵ'o apenaŭ komenc'it'a.

“Sid'u kie vi vol'as, se vi vol'as, kiam vi vol'as,” la raŭk'a bas'o prononc'is. “Ĉi tie est'as la dom'o de l’ libér.”

Jano for'pren'is de sur seĝ'o stak'o'n da libr'o'j, van'e serĉ'is por ili lok'o'n sur la tabl'o, kaj ili'n fin'e lok'is sur la plank'o'n. Li tiel pov'is sid'iĝ'i. Li'a gast'ig'ant'o jam sid'is en brak'seĝ'o.

“Vi'a nom'o est'as Gido Ver'strat'a, ĉu ne?” Karal demand'is. “Ĉu vi loĝ'as ĉi tie?”

“Al la unu'a demand'o mi respond'as jes, al la du'a jes kaj ne,” la pentr'ist'o rasp'voĉ'is. “Mi ven'as ĉi tie'n por kelk'a'j semajn'o'j jar'e, kelk'foj'e monat'o'j. Nur ĉi tie mi pov'as pentr'i. Se mi sent'as inspir'o'n, mi rest'as. Se ne, mi for'ir'as. Kiam inspir'o re'ven'as, mi re'ven'as.”

“Est'as strang'a lok'o por konstru'i dom'o'n,” koment'is Karal.

“Ĉu strang'a?” La urs'o rigard'is la polic'an'o'n kun eg'a mal'estim'o. “Tiu vort'o signif'as neni'o'n. La lok'o plaĉ'as al mi. Eĉ se nur ĉar neni'u promen'ad'as ĉirkaŭ'e.”

“Vi'a dom'o est'as ekip'it'a per ĉio neces'a por komfort'e viv'i: flu'a akv'o, elektr'o...”

“Kompren'ebl'e. Mi est'as riĉ'a. Kiam mi konstru'is ĝi'n, mi est'is sen'hav'a. Dum jar'o'j mi pentr'ad'is laŭ la sam'a stil'o, ĝi est'is sen'valor'a. Nun arab'a'j petrol'reĝ'o'j, japan'a'j industri'ist'o'j, uson'a'j aktor'in'o'j konkur'as kun ambasador'fil'o'j el la prolet'a ruĝ'a mond'o por akir'i mi'a'j'n ĉef'verk'o'j'n, kaj la sum'o'j'n, kiu'j'n ili propon'as, vi ne imag'us. Mi do konserv'is la kar'a'n mal'nov'a'n dom'o'n, sed ĝi'n ig'is pli komfort'a. Sed ĉu por parol'i pri mi'a dom'o vi ven'is, aŭ pri la mort'a plonĝ'o?”

“Efektiv'e, pardon'u mi'n. Ĉu vi sci'as i'o'n pri tiu mort'o?”

“Ne. Kiel mi pov'us sci'i? Mi ne est'is ĉi tie, kiam ĝi okaz'is. Kaj fakt'e, rigard'u...” Li direkt'is la kap'o'n al la fenestr'o. “Eĉ se mi est'us hejm'e mi neni'o'n sci'us. Oni ne vid'as la lok'o'n, de kie li fal'is, nek la lok'o'n, kie li al'ter'iĝ'is... aŭ ver'ŝajn'e est'us pli ĝust'e dir'i: al'mort'iĝ'is.”

“Kie vi est'is, kiam okaz'is la afer'o?”

“Ĉu vi suspekt'as mi'n?”

“Mi suspekt'as ĉiu'n kaj neniu'n. Mi kolekt'as inform'o'j'n. Ĉu mal'plaĉ'as al vi respond'i?”

“Jes, mi ne ŝat'as, ĉar mi alt'e taks'as liber'ec'o'n, kaj al mi ne plaĉ'as dir'i al la polic'o, kie mi est'is, kial, kun kiu, ktp. Mi sent'as tio'n en'trud'iĝ'o en mi'a'n privat'a'n viv'o'n...”

“Sed vi est'as sufiĉ'e prudent'a,” Karal inter'romp'is, “por sci'i, ke kiam tem'as pri mort'o, kiu pov'as est'i murd'o, vi'a interes'o est'as kiel ebl'e plej bon'e kun'labor'i kun la polic'o, eĉ se nur por ke ĝi ne tro oft'e invad'u vi'a'n privat'ec'o'n.”

“Ver'ŝajn'e jes. Mi do respond'os: dum tiu tut'a monat'o mi est'is en Hotel'o Eden en Akvoviva, preskaŭ 300 kilo'metr'o'j'n for de ĉi tie.”

“Ĉu vi kon'is la vir'o'n, kiu mort'is? Li nom'iĝ'is Rikard'o Ospaci.”

“Person'e ne. Sed mi vid'is li'n plur'foj'e ĉi tie.”

“Kie ekzakt'e? Ĉu li ven'is al ĉi tiu dom'o?”

“Ne. Mi vol'as dir'i: ĉi-region'e, ĉi-proksim'e.”

“Kio'n li far'is?”

“Mi ne sci'as. Foj'e mi promen'e al'ven'is al la Rafunja-belveder'o — de kie li fal'is — kaj mi vid'is li'n kri'i kiel frenez'ul'o, kun la brak'o'j etend'it'a'j antaŭ'e'n: ‘Jen mi, jen mi al'ven'as, ne koler'u, jen mi est'as!’.”

“Ĉu vi vid'is al kiu li parol'as?”

“Ne. El la lok'o, kie mi star'is, mi ne pov'us vid'i, sed mi est'as preskaŭ cert'a, ke est'is neni'u. Mi'a impres'o est'is net'e, ke jen frenez'ul'o hav'as halucin'o'n. Kiam mi ek'sci'is pri li'a mort'o, mi memor'is tiu'n scen'o'n kaj mi pens'is: se li est'is sub la influ'o de iu drog'o kiel LSD, li ebl'e halucin'e vid'is pont'o'n ne'ekzist'ant'a'n kaj vol'ant'e kur'i sur ĝi, ek'fal'is.”

“Ne'ebl'e”, Karal respond'is, “ĉar ni sci'as, ke li tre tim'is drog'o'j'n. Li ne fum'is, ne drink'is, est'is vegetar'an'o... Drog'a'n halucin'o'n ni dev'as eksklud'i, sed ne neces'e skizofreni'a'n. Pri tio mi bezon'os konsult'i psikiatr'o'n. Vi'a raport'o pri tiu spert'o tre interes'as mi'n. Vi sci'as, ĉu ne?, pri la parti'o, kiu'n li fond'is, kaj kiu pretend'as ricev'i si'a'j'n instrukci'o'j'n de ven'ant'o'j el ali'a stel'sistem'o.”

“Jes. Kompren'ebl'e, mi sci'as. Sed kiam mi vid'is li'n frenez'e ag'i ĉi-zon'e, mi ne kon'is li'a'n nom'o'n. Nur kiam mi vid'is li'a'n fot'o'n en la gazet'o'j, mi pens'is: ‘jen mi'a frenez'ul'o nun ĵet'as si'n en la politik'a'n ĝangal'o'n!’ Pli'a konfirm'o, ke li frenez'as, ĉu ne? Mi ankaŭ pens'is, ke la lok'o, pri kiu li parol'is, neniam konsent'ant'e rivel'i ĝi'a'n situ'o'n, fakt'e est'as Rafunja.”

“Vi loĝ'as ĉi tie part'o'n de la jar'o, kio'n vi opini'as pri tiu ekster'ter'an'a afer'o?”

Ver'strat'a hezit'is antaŭ ol respond'i. Li rigard'is Janon taks'e. De sur la tabl'o li pren'is pip'o'n kaj ĝi'n plen'ig'is per tabak'o, kiu'n li ek'brul'ig'is kun eg'a mal'rapid'o.

“Ebl'e mi opini'as neni'o'n, ebl'e mi ne sci'as, kio'n mi opini'as, ebl'e mi opini'as afer'o'j'n, kiu'j kontraŭ'dir'as unu la ali'a'n,” li fin'e respond'is.

Jano pens'is, ke plej bon'e est'as atend'i, ĝis la pentr'ist'o mem dis'volv'os si'a'n pens'o'n, kaj li ne far'is demand'o'n. Efektiv'e, Ver'strat'a, post long'a minut'o, dum kiu li bru'e suĉ'is si'a'n pip'o'n, parol'is pli klar'e:

“Kelk'foj'e mi dir'as al mi, ke est'as sen'senc'aĵ'o. Ali'foj'e mi pens'as: kial ne? Ke ekzist'as inteligent'a'j est'aĵ'o'j en ali'a planed'sistem'o, tio est'as statistik'e probabl'a. Ke kelk'a'j el ili ating'is sufiĉ'a'n grad'o'n de civiliz'o por kapabl'i vizit'i ni'n, tio ne est'us mal'logik'a. Kaj krom'e est'as fakt'o, ke mi vid'is...” Li abrupt'e inter'romp'is si'n.

“Ĉu vi vid'is ne'ident'ig'it'a'n flug'ant'a'n objekt'o'n?” ne'kred'em'e demand'is Karal.

“Ne. Neniam. Sed mi foj'foj'e vid'is strang'a'n intens'a'n lum'o'n tie mal'supr'e.”

“Ĉu proksim'e al vi'a dom'o?”

“Nu, mi dir'us, ke la font'o de la lum'o trov'iĝ'is mal'supr'e, sur la rafunja eben'aĵ'o.”

“Ĉu vi ne sci'vol'is kaj ir'is vid'i?”

“Jes ja mi sci'vol'is, sed mi ne ir'is vid'i.”

“Kial?”

La pentr'ist'o re'komenc'is lud'i per alumet'o, ĉar la pip'o est'is esting'it'a.

“Pro tim'o,” li dir'is mal'kaŝ'e.

Jano est'is impres'it'a. Silent'o kelk'minut'e okup'is la ĉambr'o'n. Kiam Jano re'parol'is, li'a voĉ'o preskaŭ redukt'iĝ'is al flustr'o.

“Ĝust'e kio'n vi tim'is?”

La ali'a suĉ'is si'a'n pip'o'n.

“Ekster'ter'an'o'j'n, kompren'ebl'e. Tia lum'o est'is ne'hom'a, ne normal'a, ne natur'a. Mi est'us izol'it'a, pov'us vok'i nenies help'o'n. Se ili vol'us pren'i hom'a'n specimen'o'n ni'a'planed'a'n por si'a'j laboratori'o'j...” Li ek'sku'iĝ'is trem'et'e, kaj tuj post'e ek'hav'is humur'a'n bril'o'n en la okul'o'j. “Des pli,” li al'don'is, “ke mi est'as ampleks'a specimen'o, kiu pov'us liver'i pec'et'o'j'n de karn'o al tre mult'a'j laboratori'o'j.”

Karal rid'et'is, sed baldaŭ demand'is, serioz'iĝ'e:

“Ĉu vi ne pens'as, ke se ili est'as sufiĉ'e civiliz'it'a'j por pov'i vetur'i tra mil'o'j da lum'jar'o'j, ili nepr'e dev'as est'i ankaŭ bon'kor'a'j?”

“Vi ne parol'as sincer'e, ĉu? Vi ne pov'us est'i tia naiv'ul'o. Ĉu vi iam ajn vid'is, ke progres'o'n scienc'a'n aŭ teknik'a'n akompan'as progres'o en la mild'ec'o de la kor'o'j, en hom'a toler'em'o? Ebl'e ili est'as mild'akor'a'j, sed ebl'e ne. La risk'o est'as tro grand'a.”

“Kaj ali'foj'e vi dub'as eĉ pri ili'a ekzist'o, ĉu ne?”

“Jes. Tiam mi pens'as, ke la lum'o est'is nur sonĝ'o. Aŭ ke ĝi est'as real'a, sed hav'as i'a'n raci'a'n klar'ig'o'n, ekzempl'e ke ni'a arme'o nov'a'n arm'il'o'n tie eksperiment'as...”

10

Laŭ inter'konsent'o kun la kontraŭ'spion'a serv'o kaj leŭtenant'o Remon est'is decid'it'e, ke Karal je la unu'a vizit'o ne menci'os al Veronika Munzo la divers'a'j'n strang'a'j'n afer'o'j'n, kiu'j'n oni not'is pri ŝi: pri la mon'kaŝ'ej'o aŭ la tek-inter'ŝanĝ'o neni'o dir'iĝ'os ĉi-stadi'e. Pri tio Karal pens'is, dum li lift'e supr'e'n'ir'is al la apartament'o de la jun'a vir'in'o.

“Ĉu vi sci'as, ke vi est'as la last'a person'o, kiu vid'is Ospacin viv'a'n?” la polic'an'o demand'is kelk'a'j'n minut'o'j'n post'e, kiam ambaŭ sid'is en ŝi'a vast'a salon'o.

“Ne,” ŝi respond'is, “mi tio'n eĉ ne imag'is.”

“Kia'j est'is vi'a'j rilat'o'j kun Rikard'o Ospaci?”.

Ŝi ek'pren'is bukl'o'n el la har'o'j kaj komenc'is ĝi'n mal'rapid'e volv'i ĉirkaŭ si'a montr'a fingr'o. Ŝi rigard'is Janon, kvazaŭ prov'ant'e leg'i el li'a vizaĝ'o, kia'grad'e li risk'as est'i danĝer'a por ŝi.

“Ĵus'a'j,” ŝi respond'is post moment'o. “Mi vol'as dir'i, ke mi apenaŭ kon'at'iĝ'is kun li, kiam li mort'is.”

“Vi tamen hav'is kun li person'a'j'n rilat'o'j'n, ĉu ne?”

“Nom'u ili'n person'a'j, se vi vol'as, sed mi apenaŭ kon'as li'n. Ni vid'is unu la ali'a'n sol'a'j tri foj'o'j'n maksimum'e.”

“Ĉu vi ŝat'is li'n?”

“Ŝat'is? Li interes'is mi'n, sed mi ne dir'us, ke mi li'n ŝat'is.”

“Kiel vi ek'kon'is li'n?”

“Plej simpl'e: mi ir'is aŭskult'i unu el li'a'j parol'ad'o'j, kaj post'e diskut'is kun li.”

“Pri li'a spert'o kun la hom'o'j el la kosm'o. Jen hom'o, kiu publik'e asert'as, ke li renkont'is hom'o'j'n el ekster'ter'a mond'o, kaj ili komisi'is li'n ag'i politik'e ĉi tie. Tio valor'as, ke oni ir'u rigard'i, ĉu ne?”

“Kaj kio'n vi opini'as pri li'a'j asert'o'j?”

“Komenc'e mi ne kred'is. Mi pens'is: kia stult'a naiv'aĵ'o! Sed kiam mi parol'is kun li, far'is al li mult'a'j'n demand'o'j'n, prezent'is al li defi'a'j'n argument'o'j'n, kaj aŭd'is li'a'j'n respond'o'j'n, mi'a opini'o ŝanĝ'iĝ'is. Nun mi ne plu dub'as, ke li est'is sincer'a.”

“Vi do kred'as, ke li renkont'is hom'o'j'n el ali'a planed'o?”

“Jes. Kaj mi opini'as, ke tiu'j renkont'iĝ'o'j okaz'is en Rafunja.”

“Ĉu li tio'n dir'is al vi?”

“Ne, sed mi ig'is li'n don'i mult'a'j'n detal'o'j'n pri la lok'o, kaj ĉiu'j li'a'j pri'skrib'o'j perfekt'e taŭg'as pri Rafunja.”

“Kiel vi klar'ig'as li'a'n mort'o'n?”

“Pov'us est'i mult'a'j klar'ig'o'j. Mi mi'n demand'is, ĉu pov'as est'i akcident'o. Sed li tre bon'e kon'is la lok'o'n, se ĝi est'as tiu de la kosm'a'j rendevu'o'j. Ĉu iu puŝ'is li'n? Laŭ la gazet'a'j pri'skrib'o'j, ŝajn'as est'i ideal'a lok'o tiu'rilat'e. Neni'u tie promen'as. Nek tag'e, nek nokt'e. Plej bon'a pruv'o est'as, ke, se la gazet'o'j ne mensog'as, li'a korp'o kuŝ'is tie tri aŭ kvar tag'o'j'n antaŭ ol oni ĝi'n mal'kovr'is. La murd'ont'o do sci'is, ke oni ne vid'os li'n, ke est'as ne'ebl'e eskap'i el mort'o ĉe tia fal'o sur rok'o'j'n. La nur'a problem'o est'is al'ir'i li'n sen'bru'e. Se iu ek'sci'is, ke li regul'e vizit'as la Rafunja-teras'o'n, tiu pov'is li'n sekv'i kaj puŝ'i en la profund'aĵ'o'n.”

“Ĉu li hav'is mal'amik'o'j'n?”

“Mi ne pov'us dir'i. Mi kon'is li'n tro mal'mult'e. Sed tamen, li est'is ĵurnal'ist'o antaŭ ol prov'i ĵet'i si'n en politik'o'n, kaj kiam li est'is ĵurnal'ist'o, li est'is kon'at'a pro si'a em'o publik'e nud'ig'i mal'honest'aĵ'o'j'n, mis'uz'o'j'n, ktp. El tiu temp'o li cert'e konserv'is mal'amik'o'j'n. Krom'e...” Ŝi subit'e halt'is.

“Krom'e?” eĥ'is Jano.

“Ĉu mi pov'as dir'i suspekt'o'j'n eĉ plej fantazi'a'j'n, aŭ ĉu tio est'us mis'fam'ig'o?” ŝi demand'is kvazaŭ si'n'gard'e.

“Dir'u ĉio'n, kio pas'as tra vi'a kap'o,” Karal konsil'is. “Ĉi tiu est'as pur'e konfidenc'a inter'parol'o. Ĉiu el ni far'as strang'a'j'n supoz'o'j'n, kaj est'as util'e al la polic'o dispon'i kiel ebl'e plej mult'e da hipotez'o'j.”

“Bon'e. Do mi pens'is, ke li'a nov'a politik'a parti'o ebl'e ne plaĉ'as al ĉiu'j. Dank’ al li'a ĉarm'o kaj kapabl'o elokvent'i, li al'tir'is al si mult'a'j'n person'o'j'n. Ebl'e an'o'j de iu parti'o opini'is, ke tio perd'ig'os al ili voĉ'o'j'n nepr'e neces'a'j'n por sukces'i...”

“Ĉu laŭ vi'a sent'o oni murd'us por tio?”

“Mi ne sci'as. Est'is nur ide'o, kiu traf'is mi'n. Sed la politik'a dezir'o sukces'i pov'as est'i pasi'a, preskaŭ frenez'a ĉe kelk'a'j.”

“Mi ne pens'is antaŭ'e pri tio: vid'u, vi ver'e help'as ni'n, jen hipotez'o, kiu'n ni dev'os kontrol'i. Kaj mi ŝat'us aŭd'i vi'a'n opini'o'n pri ali'a fantazi'a hipotez'o, kiu'n mult'a'j person'o'j far'as nun...”

“Ke li'n murd'is la ekster'ter'an'o'j?” ŝi inter'romp'is. “Tio est'as la plej stult'a supoz'o, kiu'n oni pov'as far'i.”

“Kial?”

“Kial ekster'ter'an'o'j sen'ig'us si'n je komisi'it'o, kiu ag'as tre sukces'e laŭ ili'a'j dezir'o'j? Ne dev'as est'i tiel facil'e trov'i hom'o'n, kiu konsent'as ag'i por ili. Mult'a'j fanfaron'as, sed mi ne dub'as, ke la grand'a pli'mult'o el la hom'o'j, kun kiu'j ili prov'is ek'rilat'i, trem'eg'is tim'e, kiam tiu'j strang'a'j est'aĵ'o'j ili'n al'parol'is, kaj ke ili vol'is neniam plu ili'n renkont'i. Rik Ospaci ne tim'is. Li akcept'is la kontakt'o'n. Li post'e akcept'is la labor'o'n, kaj li far'is ĝi'n kun bon'eg'a sukces'o. Est'us stult'e li'n likvid'i.”

Por Karal, ĉi tio est'is nur unu'a kontakt'o. Li ne vol'is esplor'i ver'e profund'e la situaci'o'n de Veronika Munzo.

Nur unu plu'a'n demand'o'n li bezon'is far'i:

“Kie vi est'is dum la nokt'o de la 19-a ĝis la 20-a, tio est'as la lund'mard'a nokt'o?”

Ŝi tut'e ne emoci'iĝ'is, sed la sulk'o sur ŝi'a frunt'o iom profund'iĝ'is.

“Pas'int'a'n semajn'o'n, ĉu ne? Lund'o'n vesper'e... Atend'u... Mi est'is ĉe s-in'o Buf'a, en la apartament'o tuj ĉi-sub'e. Ni rigard'is la televid'o'n kaj plu babil'is...”

“Ĝis la kiom'a?”

“Proksim'um'e nokt'o'mez'o.”

“Kaj post'e?”

“Nu,” ŝi respond'is, el'met'ant'e si'a'n dolĉ'a'n rid'et'o'n, “mi re'ven'is ĉi tie'n, kaj en'lit'iĝ'is kun libr'o. La lum'o'n mi esting'is ĉirkaŭ la unu'a maten'e.”

Karal adiaŭ'is ŝi'n, kaj tuj vizit'is s-in'o'n Buf'a'n, kiu konfirm'is la dir'o'j'n de Veronika. Kompren'ebl'e. Sed, aŭtomobil'e, oni apenaŭ vetur'as pli ol unu hor'o'n por ating'i Rafunjan de Valĉefa. Kaj plej probabl'e est'is, ke ankaŭ la viv'o'n de Rik iu “esting'is ĉirkaŭ la unu'a maten'e.”

*

“Mi vol'as montr'i al vi fot'o'n,” Jano Karal dir'is al si'a nev'o mal'ferm'ant'e la pord'o'n. “En'ir'u.”

Ĉar per la ruz'o kun la zum'bicikl'a'j jun'ul'o'j la dokument'pren'int'o sukces'is ne est'i sekv'at'a, la kontraŭ'spion'a serv'o opini'is, ke Stefano fakt'e risk'as neni'o'n, kaj la knab'o plezur'e re'komenc'is part'o'pren'i en la enket'o. De sur si'a skrib'tabl'o Karal pren'is dosier'o'n kaj tir'is fot'o'n el ĝi.

“Jen,” li simpl'e prononc'is.

Stefano ne hezit'is.

“Est'as la ul'o, kiu vol'is la list'o'n, kiu rab'is la fot'o'kopi'o'j'n, kies tek'o'n la vir'in'o ŝtel'is!” li ek'kri'is. “Do vi fin'fin'e mal'kovr'is, kiu li est'as?”

“Ĉu vi ne diven'as, kiu?”

“Ne.”

“Est'as la vir'o, al kiu Rik Ospaci send'is si'a'n ĉantaĝ'a'n leter'o'n pri Leg'ant'ul'a Plezur'o.”

“La vir'o el CIA?”

“Jes, supoz'ebl'e, la vir'o, kiu labor'as por CIA.”

“Kiel li nom'iĝ'as?”

“Roberto Sulavi, kaj li labor'as ĉe la radi'o. Li part'o'pren'as i.a. en la program'ad'o de la el'send'o'j. Bon'eg'a posten'o por iu, kiu vol'as influ'i la publik'opini'o'n.”

“Kaj pri la vir'in'o, kiu ŝtel'is li'a'j'n dokument'o'j'n kaj ricev'as mon'o'n en mur'fend'o, ĉu vi ek'sci'is i'o'n?”

“Vi'a amik'in'o Veronika, ĉu? Neni'o'n valor'a'n. Mi vizit'is ŝi'n, sed la intervju'o ne liver'is interes'a'j'n detal'o'j'n, ne pli ol vi'a. La kontraŭ'spion'a serv'o ver'ŝajn'e baldaŭ sci'os pli. Ŝi met'is mesaĝ'o'n en la kaŝ'ej'o'n, kaj la fot'sistem'o est'as instal'it'a. La person'o, kiu pren'os la mesaĝ'o'n, est'os fot'at'a. Ni esper'u, ke ne est'os tro mal'facil'e ident'ig'i li'n.”

Ne est'is mal'facil'e.

“Oni tre bon'e vid'as li'n sur la fot'o'j. Est'as iu Igor Kap'lev, KGB-ag'ant'o, komerc'a ataŝe'o de la ambasador'ej'o,” metal'e son'is la voĉ'o de la vir'et'o el la serv'o kontraŭ'spion'a.

“Ŝi do labor'as por KGB!” prononc'is Karal.

“Ne est'as ia dub'o.”

“Interes'e. Nun almenaŭ ni progres'as: ni sci'as la politik'a'n kolor'o'n de du el la ĉef'a'j rol'ul'o'j en ni'a komplik'a afer'o.”

11

Bob Sulavi konsider'is si'n real'ist'o. Eĉ trov'iĝ'is — almenaŭ ĝis tiu tag'o — cinik'a trajt'o en li'a person'ec'o, kaj la bild'o, kiu'n li hav'is pri si, est'is tiu de aŭtent'a part'o'pren'ant'o en danĝer'a politik'a lud'o tut'mond'a. vHardita,” li oft'e pens'is pri si, “hard'it'a mi est'as,” kaj li mem'plaĉ'e rid'et'is pri la karakter'o, kiu'n la propr'a fantazi'o atribu'is al li: fort'a, silent'em'a hard'it'o.

Fakt'e, la viv'o — almenaŭ ĝis tiu tag'o — ne met'is sur li'a'n voj'o'n mult'o'n pen'ig'a'n. Li karier'is ĉe la radi'o sen'problem'e, kaj li'a kun'labor'ad'o kun CIA neniam en'ten'is ver'a'n danĝer'o'n. Pli ol io ali'a, ĝi est'is por li sport'o.

Al ĉio — almenaŭ ĝis tiu tag'o — li rilat'is sport'ist'e. Kiam aper'is problem'o, li al'ir'is ĝi'n kiel pilk'o'n en matĉ'o, kun la fon'a cert'ec'o, ke li solv'os ĝi'n, aŭ ke li sport'ist'e, rid'et'e agnosk'os si'a'n fiask'o'n, sen las'i tio'n ver'e fuŝ'i li'a'n eg'a'n plezur'o'n viv'i. Zorg'o'j en li pez'is pli plum'e ol plumb'e. Almenaŭ ĝis tiu tag'o.

La tag'o est'is bel'eg'a. Sen'nub'a ĉiel'o, komfort'ig'a sun'o, varm'a, sed ne tro, bird'et'o'j ĉie ĉirp'ant'a'j: est'is unu el tiu'j tag'o'j, kiam natur'o lanĉ'as kun ĉiu'j ŝanc'o'j sukces'i si'a'n “ĉarm”-ofensiv'o'n.

Bob Sulavi promen'is apud park'a lag'et'o, si'n demand'ant'e, ĉu li lu'os boat'o'n por la plezur'o rem'i. La voj'o, sur kiu li mal'rapid'e paŝ'is, est'is kovr'it'a per ŝton'plat'o'j, pli mal'pli tri'angul'a'j, aranĝ'it'a'j por plej plaĉ'a efekt'o. La aranĝ'o plaĉ'is al la okul'o'j, sed ĝi hav'is tiu'n mal'avantaĝ'o'n, ke inter tiu'j plat'o'j jen kaj jen trov'iĝ'is inter'spac'o. Mal'avantaĝ'o'n, ver'dir'e, nur por la person'o'j, kiu'j tie promen'is kun mal'dik'a'j alt'a'j kalkan'um'o'j. Kiel la vir'in'et'o nun paŝ'ant'a en la direkt'o renkont'a al Bob.

“Ups!” ŝi ek'kri'is, kaj fal'is en li'a'j'n brak'o'j'n. Ŝi'a kalkan'um'o ĵus fiks'iĝ'is en tru'o'n inter du ŝton'plat'o'j, kaj rest'is tie firm'e ten'at'a, tiel ke ŝi'a pied'o, refleks'e daŭr'ig'ant'e la antaŭ'e'n'ir'o'n, ŝir'is la tro mal'fortik'a'n ŝu-material'o'n, kaŭz'ant'e perd'o'n de ekvilibr'o, kaj ŝi'n stumbl'e fal'ig'ant'e ĝust'e kiam Bob Sulavi trov'iĝ'is apud ŝi. Tiel tru'et'o park'voj'a ŝanĝ'is la viv'o'n de CIA-kun'labor'ant'o.

Se raport'i postul'as temp'o'n, la okaz'o'j mem fulm'e dis'volv'iĝ'is. Dum mal'pli ol sekund'o Bob rigard'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n, dum mal'pli ol sekund'o li percept'is ŝi'a'n voĉ'o'n, sed tiu'j et'a'j sekund'er'o'j sufiĉ'is: jen eksplod'is en li mil sam'temp'a'j orkestr'o'j, kiu'j tondr'is, psalm'is, himn'is plej laŭd'e, dum gong'o'j son'is kaj respond'is sonor'il'o'j, ter'trem'o sku'is li'a'j'n pulm'o'j'n, vulkan'o erupci'is ie ĉe la brust'o, kaj li'a kor'o subit'e decid'is maraton'i, ĝis ĉiu'j intern'a'j organ'a'j for'sven'is por ced'i lok'o'n al bel'eg'a fontan'o, kiu ŝpruc'ig'is or'a'j'n lum'er'o'j'n en pejzaĝ'o el sen'kompar'a tener'o, kun fon'a akompan'o de citr'a'j arpeĝ'o'j kaj de ĥor'o anĝel'a. Li am'is.

Sent'i sub'man'e ŝi'a'n delikat'e varm'a'n korp'o'n est'is la spert'o plej agrabl'a, kiu'n li tra'viv'is ek'de si'a nask'iĝ'o, kaj li em'is ĝi'n daŭr'ig'i kiel ebl'e plej long'e. Sed vir'in'et'a voĉ'o li'n re'fal'ig'is de paradiz'o ter'e'n.

“Sinjor'o!” ŝi dir'is, kaj ŝi'a voĉ'o hav'is sam'temp'e la klar'a'n pur'o'n de hoboj'o kaj la harmon'a'n riĉ'o'n de anĝel'a violon'ar'o.

Li el'las'is ŝi'n kaj direkt'is al ŝi okul'o'j'n de ador'a sklav'o. Li konstat'is, ke ŝi est'as mil'obl'e pli bel'a ol li konsci'is el la unu'a tro mal'long'a rigard'o.

Ŝi rid'is. Li pens'is: “Ĉu tia'n melodi'a'n rid'o'n hom'o'j pov'us el'ig'i? Ne. Nur anĝel'o'j.” Al tiu pens'o la intern'a kobold'et'o al'don'is du'a'n: “Du spec'o'j de ekster'ter'an'o'j ekzist'as: tiu'j, kiu'j ven'as kosm'o'ŝip'e, kaj simpl'a'j paradiz'a'j anĝel'o'j kiel tiu ĉi”, kaj tiu pens'o ig'is li'n rid'i, tiel ke ambaŭ dum moment'o kun'rid'is rigard'ant'e unu la ali'a'n kun kresk'ant'a kor'kun'iĝ'o.

“Mi'a ŝu'o!” ŝi dir'is, montr'ant'e al la plant'it'a kalkan'um'o kaj al la ruin'o de tio, kio iam est'is elegant'a pied'ornam'o.

Li sent'is sam'temp'e dezir'o'n i'o'n komunik'i, em'o'n eksplod'i per rid'o, kaj spec'o'n de paraliz'o, ebl'e ŝuld'at'a al la fakt'o, ke li'a kor'o plu maraton'is, dum la sang'o tikl'is li'n laŭ la tut'a arteri'a vojaĝ'o.

“Mm... fdl... blmps...” son'is li'a voĉ'o, dum li prov'is ord'ig'i la pens'o'j'n, kaj li re'e ek'rid'is. Ŝi ten'is si'n strang'e mal'ekvilibr'e, tial ke nur la ŝu-hav'a pied'o plen'e tuŝ'is la grund'o'n, dum la ali'a tiu'n tanĝ'is sen si'n apog'i. Li rigard'is ŝi'n ador'e. Ne'kapabl'a parol'i, li decid'is ag'i, kaj ek'kaŭr'is por mal'plant'i la ŝu'o'n.

“Vi'a ŝu'o est'as komplet'e difekt'it'a,” li rimark'ig'is re'trov'int'e la kapabl'o'n si'n esprim'i vort'e, “vi ne pov'as ir'i tiel.”

“La trink'ej'o est'as ne tre mal'proksim'e,” ŝi dir'is. “Mi pens'as, ke mi lam'os tie'n kaj trink'os i'et'o'n. Tio help'os pri'pens'i, kiel mi re'ir'os hejm'e'n.”

“Mi hav'as vetur'il'o'n kaj est'as tut'e liber'a: mi volont'e konduk'os vi'n, kie'n vi vol'as, sed vi'a sugest'o est'as bon'eg'a. Ni ir'u unu'e trink'i.” Kaj kelk'a'j'n minut'o'j'n post'e, observ'ant'o pov'us vid'i, ĉe simpati'a tabl'o, par'o'n kiu, iom embaras'it'a, ne sci'is, kiel komenc'i konversaci'o'n. La alt'kresk'a sport'ul-aspekt'a vir'o grat'is al si la naz'o'n, dum la vir'in'et'o volv'is unu el si'a'j bukl'o'j ĉirkaŭ la montr'a fingr'o, laŭ gest'o iom infan'ec'a.

Car la jun'a vir'in'o, kiu kaŭz'is en la CIA-agent'o la am'o'ŝtorm'o'n ĵus pri'skrib'it'a'n, est'is neni'u ali'a ol Veronika Munzo.

*

Ĉi-stadi'e en ni'a raport'o, est'us saĝ'e preciz'ig'i kelk'a'j'n punkt'o'j'n, pri kiu'j la leg'ant'o pov'us hav'i ne'ĝust'a'n kompren'o'n.

Ebl'e ni ne sufiĉ'e klar'e indik'is, rakont'ant'e, kio okaz'is en la ĉio'vend'ej'o, ke pur'e hazard'e Bob Sulavi sekv'is Stefanon, kaj ke li ne vid'is Veronikan Munzon, dum ŝi fot'o'kopi'is. Oni memor'u, ke trov'iĝ'is tiam en la super'magazen'o ekstrem'e dens'a hom'amas'o, kaj ke Veronika sven'is tuj, kiam ŝi ek'vid'is la alt'a'n figur'o'n de la CIA-agent'o. Ne est'is reciprok'ec'o en ili'a kon'ad'o: ŝi li'n kon'is, sed li ne ŝi'n, kaj kiam li al'ven'is apud la fot'o'kopi'a'n maŝin'o'n ŝi kuŝ'is kun la kap'o turn'it'a kaj kun tiom da hom'o'j ĉirkaŭ'e, ke li ne vid'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n. Star'ant'e tie, li instinkt'e, laŭ tip'a refleks'o inform-agent'a, rigard'is la fot'o'kopi'at'a'n dokument'o'n. Unu ek'rigard'o sufiĉ'is, por ke li kompren'u ties grav'ec'o'n, kaj li decid'is kapt'i ĝi'n. Li sam'temp'e rimark'is, ke Stefano pren'as la jam far'it'a'j'n kopi'o'j'n, kaj ties vizaĝ'o gravur'iĝ'is li'a'mens'e. Veronikan, kontraŭ'e, li ne sukces'is vid'i klar'e. Kiam ĵus ek'flam'is en li am'o, li do tut'e ne sci'is, ke ŝi est'as, mond'politik'e, li'a rival'o.

Kial, vi ebl'e demand'os, tiu'foj'e sven'is la jun'a vir'in'o? Pro kun'iĝ'o de divers'a'j faktor'o'j. Unu'e, est'is tre varm'e, kun tro mal'mult'e da aer'o, kaj kun io prem'a en la manier'o, laŭ kiu la hom'o'j puŝ'is si'n reciprok'e pas'ant'e preter la kopi'maŝin'o. Du'e, Veronika sent'is si'n kulp'a: la dokument'o'n, kiu'n ŝi kopi'is, ŝi mem ŝtel'is antaŭ'e. Ŝi decid'is fot'o'kopi'i ĝi'n en la anonim'ec'o de ĉio'vend'ej'o por evit'i la eventual'a'n en'miks'iĝ'o'n de koleg'o, ĉiam ebl'a'n en la ofic'ej'o, sed la fakt'o manipul'i ŝtel'it'a'n dokument'o'n en publik'a lok'o efik'is streĉ'e kaj turment'e.

Sekv'e, kiam ŝi lev'is la okul'o'j'n, pro tiu strang'a, preskaŭ tuŝ'a sent'o, kiu'n ni hav'as, kiam iu ni'n rigard'as fiks'e, kaj vid'is ne'kon'at'a'n jun'ul'o'n — Stefanon — gap'i al ŝi kvazaŭ re'kon'e (Stefano ja ĵus ident'ig'is ŝi'n kiel la vir'in'o'n kaŝ'fot'it'a'n dum ŝi pren'is la mon'o'n el mur'fend'o), la esprim'o de l’ jun'ul'o kvazaŭ dens'ig'is la impres'o'n, ke ŝi est'as tuj kapt'ot'a ĉe la freŝ'a far'o.

La kun'a'n influ'o'n de l’ varm'o, de la kulp'o'sent'o kaj de la stefana rigard'o ŝi ebl'e pov'us el'ten'i, sed kiam ŝi vid'is post la knab'o Roberton Sulavin, kiu'n ŝi kon'is kiel CIA-agent'o'n, la streĉ'o far'iĝ'is ne'toler'ebl'a, kaj ŝi perd'is la konsci'o'n.

Kaj nun, tag'o'j'n post tiu incident'o, ŝi ne plu sci'is, kio'n pens'i. Ŝi'a kor'o kaj instinkt'o dir'is, ke Bob ne sci'as pri ŝi'a KGB-rol'o, kaj ŝi sent'is si'n fizik'e al'log'at'a al tiu grand'a sport'ul'o kun la rimark'ind'a naz'o. Sed ŝi'a kap'o re'bat'is, ke est'i aŭtent'e am'at'a de li supoz'ig'us tia'n hazard'o'n, ke plej ver'ŝajn'e tem'as pri ruz'o kun ia politik'a intenc'o.

Unu part'o de ŝi dezir'is est'i tre si'n'gard'a pri li'a'j eventual'a'j prov'o'j uz'i ŝi'n, dum'e konsci'ant'e, ke KGB pov'us eg'e profit'i de la util'ec'o rekt'e rilat'i kun li en plej natur'a'j cirkonstanc'o'j. Kaj ali'a part'o dir'is: “Ne tim'u, ne neces'as protekt'i vi'n kontraŭ ne'ekzist'ant'a ruz'o: li'a'j ŝaf'id'a'j okul'o'j rakont'as mal'kaŝ'e pri li'a amsincér”.

*

Ek'de kiam ŝi stumbl'is en la park'o, pens'o'j ne ĉes'is turn'iĝ'i tumult'e en ŝi'a kompat'ind'a cerb'o, kaj ŝi ne pli proksim'is al trankvil'o nun, en li'a ĉambr'o sub'tegment'a, ol antaŭ'e ĉe la park'a lag'et'o.

La viv'o ne est'as facil'a. Ĉiam dub'i, dub'i! Kiel lac'ig'e por la nerv'o'j! Ĉiam kontrol'i si'n, observ'i si'n, kaj ĉio'n atent'i por ne koler'ig'i la KGB-monstr'o'j'n. Ĉu ŝi long'e el'ten'os tia'n viv'o'n? Ĉu la fakt'o, ke ŝi sven'is ĉe la fot'o'kopi'a maŝin'o ne est'us avert'o de organism'o tro streĉ'it'a? Ŝi ĝem'spir'is.

“Vi ĝem'spir'as, mi'a bel'a?” Bob dir'is kar'e kun vizaĝ'o pret'a zorg'i.

Ili sid'is kun'e sur la sof'o de li'a loĝ'ej'o, kaj li jam long'a'n temp'o'n rakont'ad'is sen'interes'e pri la bel'ec'o'j de radi'o'program'ad'o. Ŝi decid'is risk'i i'o'n por dev'ig'i li'n si'n mal'kaŝ'i. Ŝi met'is la man'o'n al la kor'o kaj dir'is:

“Vi sci'u, kelk'foj'e mi mi'n demand'as, ĉu mi ne dev'us konsult'i kurac'ist'o'n, mi sent'as mi'n iom streĉ'it'a. Antaŭ ne tre long'e mi eĉ sven'is en super'magazen'o.”

“Ĉu ver'e? Kiel okaz'is?”

“Ho, mi est'is fot'o'kopi'ant'a dokument'o'n. Est'is mult'a'j hom'o'j, kaj subit'e mi fal'is, perd'int'e la konsci'o'n. Tre mal'plaĉ'a spert'o.”

Ŝi tre akr'e memor'is la scen'o'n. Ŝi sci'is, ke li ne rigard'is ŝi'a'direkt'e, dum ŝi fot'o'kopi'is. Ŝi rezon'is jen'e: se li'a am'o est'as sincer'a — kaj tio implic'as, ke li neni'o'n supoz'as pri ŝi'a aparten'o al KGB: CIA-an'o ne sincer'e ek'am'us KoGoBulinon — li nepr'e menci'os si'a'n ĉe'est'o'n en la ĉio'vend'ej'o; se li'a am'o ne est'as sincer'a, li ĝi'n pri'silent'os.

“Kiam tio okaz'is?” li demand'is.

“Ekster'ordinar'e,” li dir'is aŭd'int'e ŝi'a'n respond'o'n. “Mi est'is tie tut'e apud'e. Mi al'ven'is al la fot'o'kopi'a maŝin'o tuj post kiam iu sven'is. Se mi est'us imag'int'a, ke est'as vi! Sed mi ne vid'is vi'n. Est'is tiom da hom'o'j. Oni tuj port'is vi'n for.” Far'is al Bob strang'a'n impres'o'n, mal'kovr'i, ke la hazard'e trov'it'a'n grav'a'n dokument'o'n kopi'is la vir'in'o, kiu'n li am'as. “Ŝi okup'iĝ'as pri politik'o!? Ebl'e ni pov'os kun'labor'i!” li dir'is al si.

“La domaĝ'a afer'o est'as, ke mi'a dokument'o mal'aper'is,” ŝi dir'is plend'e.

Tiu fraz'o traf'is Sulavin kiel sag'o. Li'a unu'a impuls'o est'is ĉio'n klar'ig'i al ŝi. Sed li'a san'a prudent'o re'vek'iĝ'is, ebl'e pro la grand'a risk'o, kiu'n en'hav'us tia konfid'o kaj pro la mult'foj'a ripet'ad'o far'e de li'a'j ĉef'o'j, kiam li akcept'is far'iĝ'i CIA-kun'labor'ant'o, ke absolut'a pri'silent'o neces'as. Unu'a'foj'e en li'a viv'o li'n sufer'ig'is tiu dev'o kaŝ'i la ver'o'n.

“Est'is jun'ul'o tie, kiu pren'is la paper'o'j'n,” li dir'is, kun nebul'a sent'o, mal'agrabl'a, ke li'a univers'o pret'as komplet'e dis'fal'i. “Se ŝi iel diven'us, ke ankaŭ mi kapt'is part'o'n...” li amar'e pens'is.

“Ha!” ŝi respond'is, ĝoj'ant'e pri tio, ke li sen'ĝen'e rakont'is almenaŭ pri si'a ĉe'est'o, sed sam'temp'e observ'ant'e, ke li mord'et'as al si la lip'o'n, kaj la naz'o'n ek'grat'as. Sopir'o est'i am'at'a far'iĝ'is pli kaj pli fort'a en ŝi, pli ol la prudent'a mal'fid'em'o. “Ebl'e li'a am'o est'as sincer'a”, ŝi pens'is, “sed li ne pov'as konfes'i si'a'n aparten'o'n al CIA. Se li tio'n far'us, mi ne pov'us estim'i li'n. Ĉu ebl'as estim'i perfid'ant'o'n? Kaj se la afer'o est'us nur ruz'o, li simpl'e ne menci'us si'a'n ĉe'est'o'n en la magazen'o. Mi do ne vek'u li'a'j'n suspekt'o'j'n kaj ne fuŝ'u ĉio'n dir'ant'e, ke mi perfekt'e sci'as, ke li pren'is la dokument'o'n, kaj ke per ruz'a tek-inter'ŝanĝ'o mi ĝi'n re'hav'ig'is al mi.”

Silent'o ŝveb'is, dum ŝi'a'j pens'o'j dis'volv'iĝ'is tiu'voj'e. Dum'e, ankaŭ en li la psik'a'j fort'o'j mobiliz'iĝ'is por re'konker'i taŭg'a'n ekvilibr'o'n kaj la plaĉ'a'n sent'o'n pov'i am'i sen'problem'e. La silent'o'n li fin'e romp'is:

“Mi apenaŭ pov'as kred'i,” li dir'is, “ke mi est'is tie apud'e, kiam vi sven'is, ke mi eĉ sci'is, ke ĵus sven'is vir'in'o, sed ke...” Li paŭz'is.

“Ĉu tio ne pruv'as, ke la destin'o jam vol'is, ke ni renkont'iĝ'u?” li daŭr'ig'is. “Se antaŭ'e mi ne stult'e hezit'us pri ŝtrump'et'o'j, mi est'us star'int'a apud vi, kiam la mal'feliĉ'o okaz'is. Mi est'us for'port'int'a vi'n en mi'a'j brak'o'j, konsol'int'a vi'n... Kiel stult'a mi est'is perd'ant'e temp'o'n pri ŝtrump'et-problem'o, dum la destin'o puŝ'is mi'n al vi!”

Tiu'j vort'o'j kaŭz'is en ambaŭ bon'ven'a'n mal'streĉ'iĝ'o'n. Ŝi rid'is.

“Vi ver'e est'as lirik'a, kvankam iom ĝen'as la emfaz'o pri ŝtrump'et'a'j problem'o'j en vi'a lirik'aĵ'o.”

Ili rid'is kun'e.

“Mi vol'as respekt'i vi'a'j'n sekret'o'j'n,” li dir'is abrupt'e per ali'a, preskaŭ solen'a ton'o, kaj ŝi si'n demand'is, al kio li cel'as, “sed mi est'as sci'vol'a: ĉu est'as mal'diskret'e demand'i, kio est'is tiu dokument'o, kiu'n tiu jun'ul'o ŝtel'is for?”

“Li jam kon'as la respond'o'n”, ŝi pens'is. “Ĉu li dir'as tio'n, ĉar est'us strang'e ne demand'i? Aŭ ĉu li test'as mi'n, kiel mi li'n ĵus test'is?” Ŝi decid'is dir'i la ver'o'n, aŭ part'o'n de la ver'o.

“Est'as grav'a politik'a dokument'o, kiu'n mi prunt'is de mi'a frat'o. Se est'i sincer'a, mi dir'u, ke mi prunt'is ĝi'n sen li'a sci'o.”

“De vi'a frat'o?”

“Jes. Li est'as grav'a an'o de la faŝism'a mov'ad'o Ord'o kaj Disciplín. Tiu'j hom'o'j prepar'as si'n por la tag'o, kiam okaz'os ŝtat'renvers'o ĉi tie. Ili kolekt'as ĉia'spec'a'j'n inform'o'j'n util'a'j'n en tia cirkonstanc'o. Mi decid'is fot'o'kopi'i tiu'n dokument'o'n kaj ĝi'n hav'ig'i al la leĝ'a'j aŭtoritat'o'j. Mi'a frat'o furioz'us, se li tio'n sci'us, sed ne ĉar li est'as mi'a frat'o mi pov'as aprob'i tiu'n danĝer'a'n faŝism'a'n aktiv'ec'o'n. Tamen mi sent'is mi'n kulp'a pri mi'a ŝtel'o, kaj ebl'e tial mi sven'is, kiam ek'ŝajn'is al mi, ke jen al'ven'as membr'o de ili'a hont'ind'a mov'ad'o.”

“Kompat'ind'ul'in'et'o!” li tener'e muzik'voĉ'is.

Ŝi rigard'is la horloĝ'o'n kaj ĝem'spir'is.

“Mi dev'as ir'i ofic'ej'e'n. La ĉef'o mi'n atend'as,” ŝi dir'is.

“Ĉu ver'e ni jam dev'as dis'iĝ'i,” li prononc'is dub'e. Sed li ja sci'is, ke aliel ne ebl'us, kaj ili ĝis're'vid'is.

Li re'ferm'is la pord'o'n kun miks'it'a'j sent'o'j. Li'n deprim'is la fakt'o, ke ŝi jam for'ir'as, kaj ke li trov'iĝ'as en tiel strang'a situaci'o pro la fot'o'kopi'it'a dokument'o. Ali'flank'e, ili pas'ig'is kun'e long'a'n temp'o'n ĉi-foj'e, ili fiks'is baldaŭ'a'n rendevu'o'n, kaj est'is vid'ebl'e, ke ŝi pozitiv'e respond'as, kvankam pli rezerv'e, al li'a am'a sent'o. Ĉe tia'j favor'a'j cirkonstanc'o'j, plend'i est'us insult'i la sort'o'n.

Li re'pens'is pri ŝi. Kia fajn'a vizaĝ'o! Kia'j bel'a'j krur'o'j! Kia admir'ind'a tali'o! Kun'e kun rafin'it'a'j pens'o'j kaj kultur'it'a parol'manier'o, tamen simpl'a, ne-snob'a, aŭtent'a! Kaj ŝi'a'j man'o'j! Ŝi'a'j et'a'j fot'ind'a'j, kis'ind'a'j man'et'o'j, kiel tener'ig'e ili ir'as al la har'o'j, kiel am-vek'e ili taŭz'as la sen'kompar'a'j'n bukl'o'j'n! Am'i tia'n hom'a'n juvel'o'n est'as honor'o, kaj li ricev'is ĝi'n tut'e simpl'e, sen'merit'e, kiel donac'o'n ĉiel'a'n! Li ne plend'u: li est'as la plej feliĉ'a el la hom'o'j.

Ju pli li pens'is pri ŝi, des pli li entuziasm'iĝ'is, kaj li est'is tut'e ekzalt'it'a, kiam oni sonor'ig'is ĉe la pord'o.

“Sinjor'o Sulavi, ĉu ne?” dir'is la vir'o, kiu star'is tie. “Jano Karal, el la polic'o, ĉu mi pov'us babil'i moment'o'n kun vi?”

*

Karal en'ir'is. Est'is tip'e fraŭl'ec'a loĝ'ej'o. Mult'a'j revu'o'j kaj gazet'o'j kuŝ'is stak'e sur la tabl'o kaj sur du mal'grand'a'j tabl'et'o'j. La vitr'o'j ne est'is tre pur'a'j. Tamen tut'e ne est'is komplet'a ĥaos'o kiel en la lign'o'dom'o de la pentr'ist'o ĉe Rafunja, nur sent'ebl'a mank'o de regul'a ord'ig'ad'o. Ceter'e la simpl'e mebl'it'a lok'o hav'is ĉarm'a'n varm'a'n etos'o'n, al kiu ne mal'mult'e kontribu'is la situ'o tuj sub'tegment'a, kun klin'iĝ'ant'a plafon'o.

“Fizik'e simpati'a”, dir'is al si Karal, dum li unu'rigard'e mens'not'is la mal'ferm'it'a'n skot'desegn'a'n ĉemiz'o'n kaj la griz'a'n perfekt'e glad'it'a'n pantalon'o'n, sub kiu'j atlet'a korp'o diven'iĝ'is.

Est'as vizaĝ'o'j, kiu'j prezent'as si'n kiel mask'o'n de tragedi'o. Ne tiel ĉe Roberto Sulavi. Person'o kelk'e sagac'a vid'ant'a li'n unu'a'foj'e tuj diven'is, ke li est'is la am'at'a id'o de am'ant'a'j ge'patr'o'j, kaj, inform'it'e pri li'a infan'ec'o, ne mir'is pri la fakt'o, ke reklam'agent'ej'o si'a'temp'e vid'is en li tia'n perfekt'a'n tip'o'n de beb'a bon'fart'o, ke ĝi vol'is fot'i li'n por afiŝ'o pri pulvor'a lakt'o, sen'konsider'e pri tio, ke li'n mal'avar'e nutr'is natur'a lakt'o patr'in'a. Bob efektiv'e tra'viv'is infan'ec'o'n en etos'o de varm'a famili'a harmoni'o, kio establ'is li'a'n person'ec'a'n dis'volv'iĝ'o'n sur la fundament'o de plen'a psik'a sekur'ec'o; ĉar la hejm'o tamen spert'is sufiĉ'e da baldaŭ solv'it'a'j konflikt'o'j, li sci'is ankaŭ, ke al'front'iĝ'o'j prezent'as per si normal'a'n aspekt'o'n de la viv'o, kaj li neniam hezit'is lukt'i, se neces'e.

Tiel form'iĝ'is sen'tim'a, eĉ mal'tim'a karakter'o. Bob ŝat'is aventur'o'j'n, kaj la ide'o, ke risk'o pov'us est'i evit'ind'a, neniam traf'is li'n. Kiel mal'tim'a, tiel mal'avar'a li est'is. Li'a'j amik'o'j alt'e taks'is li'a'n sen'rezerv'a'n don'em'o'n. Fakt'e se io mank'is al tiu ceter'e tre ŝat'ind'a vir'o, tio ver'ŝajn'e est'is, ke viv'o tro facil'a ankoraŭ ne hav'ig'is al li tiu'n anim'a'n profund'ec'o'n, kiu'n nur sufer'o pov'as nask'i.

Li invit'is la polic'an'o'n sid'i en brak'seĝ'o, iom tikl'is si'a'n naz'o'n, kaj, sulk'ant'e la frunt'o'n, prononc'is:

“Vi ig'as mi'n eg'e sci'vol'a. Per kio mi pov'as help'i al la polic'o?”

“Mi enket'as pri la mort'o de Rik Ospaci...”

“Mi li'n tut'e ne kon'is,” inter'romp'is Sulavi.

“Sed vi ebl'e sci'as, kio'n oni dir'is pri la radi'o li'a'rilat'e.”

“Ne. Kiel la radi'o pov'us rilat'i kun li? Ni intervju'is li'n unu'foj'e. Aranĝ'is mi la afer'o'n. Sed krom tio...”

“Nu, oni plend'is, ke la radi'o ne est'as simpati'a, kaj ne don'as al li'a politik'a kampanj'o tiom da spac'o, kiom al la tradici'a'j parti'o'j.”

“Ĉu ver'e tio'n oni dir'as? Pardon'u, mi ne sci'is. Mi konfes'u, ke mi far'iĝ'is iom cinik'a koncern'e la koment'o'j'n pri radi'o'program'ad'o. Kio'n ajn mi far'u, hom'o'j mal'kontent'as. Mi de'long'e rezign'is la ide'o'n plaĉ'i al la tut'a publik'o. Mi prov'as plaĉ'i al la pli'mult'o, kaj eĉ ne la tut'a'n temp'o'n. Mi'a dev'o ankaŭ est'as eduk'i, ĉu ne? Kaj tiu afer'o pri ekster'ter'an'o'j ne ŝajn'is al mi sufiĉ'e serioz'a, por ke mi dediĉ'u pli da spac'o al ĝi. Fort'ig'i la ne'raci'a'j'n sopir'o'j'n de la amas'o'j ne respond'as al mi'a manier'o koncept'i mi'a'n profesi'a'n dev'o'n.”

Diskut'ind'a afer'o, taks'is Karal, kiu demand'is al Sulavi, kie li trov'iĝ'is, kiam Ospaci mort'is. Bob Sulavi montr'is mir'a'n esprim'o'n, kiu tuj trans'form'iĝ'is al rid'et'o.

“Ĉu vi mi'n suspekt'as?” li demand'is. “Est'as mi'a unu'a kontakt'o kun polic'o sed ĝi'a'j metod'o'j mi'n eg'e mir'ig'as. Ĉu vi ir'as kiel fiŝ'kapt'ist'o por fiŝ'i, prezent'ant'e la hok'o'n ie hazard'e kun la esper'o, ke foj'e unu fiŝ'o kapt'iĝ'os? Kial vi mi'n suspekt'us?”

“Kaj kial vi ne respond'as al mi'a demand'o?” Jano re'bat'is.

“Pro surpriz'iĝ'o, sinjor'o, pure-nur'e pro surpriz'iĝ'o. Atend'u, ke mi nun memor'u. En la nokt'o de la 19-a al la 20-a, vi dir'is. Nu, dum la tag'o mi est'is en Valĉefa kaj labor'is kiel ĉiu'tag'e en la radi'o.”

“Kaj vesper'e?”

“Vesper'e? Mi re'ven'is hejm'e'n, far'is al mi manĝ'o'n, iom rigard'is la televid'o'n. Sed mi ne ŝat'as televid'o'n. Ili neniam sukces'as far'i tiel bon'a'j'n program'o'j'n kiel ni ĉe la radi'o. Post'e mi leg'is.”

“Ĉu iu pov'us tio'n konfirm'i?”

“Cert'e ne. Aŭ ĉu ebl'e la loĝ'ant'o'j de la ĉi-sub'a etaĝ'o? Ebl'e ili aŭd'is mi'n aŭ vid'is mi'n re'ven'i...”

“Dank'o'n, mi kontrol'os, se far'iĝ'os neces'e.”

“Sed vi ne parol'as serioz'e, ĉu? Permes'u, ke mi re'demand'u. Kial vi suspekt'us mi'n?”

“Pro ĉi tio,” la polic'an'o dir'is, tir'ant'e el la poŝ'o fot'o'kopi'o'n de la ĉantaĝ'a leter'o trov'it'a ĉe Ospaci, kaj streĉ'e rigard'ant'e si'a'n kun'parol'ant'o'n. Sed ĉi ties vizaĝ'o neni'o'n esprim'is.

“Vi hav'us motiv'o'n, ĉu ne?” Karal al'don'is.

La ali'a rid'is.

“Mi hav'us motiv'o'n, se tiu leter'o mi'n koncern'us. Sed tiel ne est'as. Mi efektiv'e ricev'is ĝi'n, sed mi ĝi'n ne kompren'is. Se iu vol'as publik'ig'i, ke Leg'ant'ul'a Plezur'o est'as CIA-el'don'aĵ'o, al mi est'as egal'e, li far'u laŭ'plaĉ'e. Kial tio rilat'us kun mi? La tut'a afer'o est'as frenez'aĵ'o, kio konfirm'is al mi, ke Rik Ospaci ne est'as mens'e san'a. Li ver'ŝajn'e konfuz'is mi'n kun iu ali'a. Supoz'ebl'e, li ag'is sur'baz'e de iu oni'dir'o sen rilat'o kun la vér.”

“Efektiv'e, efektiv'e,” Karal prononc'is kun trankvil'ig'a ton'o, “mi ne dir'as, ke la polic'o opini'as vi'n kulp'a. Ni nur inform'iĝ'as, kiel est'as ni'a dev'o, ĉu ne? Sed unu pli'a demand'o mi'n tikl'as: kial vi ne plend'is ĉe la polic'o?”

“Ĉar tiu leter'o est'is sen'baz'a,” li respond'is. “Se oni dev'us plend'i pri ĉia frenez'a leter'o, kiu'n oni ricev'as... Ni, ĉe la radi'o...”

“Ne, ne pri tio mi parol'as. Pri la ŝtel'o.”

“Ŝtel'o? Kiu ŝtel'o?”

“Ĉu ver'e vi ne kompren'as? La dokument'o'n...”

“Kiu'n dokument'o'n?”

“Est'as ne'konsil'ind'e mensog'i, sinjor'o. Se vi dir'as la ver'o'n pri tiu punkt'o, kiu'n ni kon'as, nu, bon'e. Se ne, ni em'os suspekt'i vi'n pri ĉio. Oni ŝtel'is de vi dokument'o'n, kaj vi akuz'is pri la ŝtel'o jun'ul'o'n, kiu'n vi minac'is...”

“...kaj kiu re'don'is, kio pruv'as, ke li ŝtel'is, ĉu ne? Jes, pardon'u. Ial, kiam vi parol'is pri ŝtel'o, mi pens'is pri mon'o, objekt'o, io simil'a. Mi tut'e forges'is pri tiu dokument'o. Efektiv'e, oni pren'is de mi tiu'j'n paper'o'j'n en la park'a restoraci'o. Mi tie vid'is jun'ul'o'n, kiu iom amator'e est'is prov'int'a ŝanĝ'i si'a'n aspekt'o'n, kaj kiu antaŭ'e kapt'is ali'a'n part'o'n de la sam'a dokument'o. Mi prov'is sci'i, kiu li est'as. Bon'a hazard'o help'is: mi foj'e vid'is li'n sur'strat'e, kaj li'n sekv'is al li'a hejm'o.”

“Vi ne dir'as, ke ankaŭ vi komenc'e ŝtel'is tiu'n foli'ar'o'n ĉe la fot'o'kopi'a maŝin'o de...”

“Ŝtel'is? Tut'e ne est'is ŝtel'o. Ĝi'n fot'o'kopi'is mi'a amik'in'o Veronika Munzo. Ŝi tie sven'is, kaj mi prov'is sav'i la paper'o'j'n por ŝi.”

“Ĉu f-in'o Munzo est'as amik'in'o vi'a?” Karal demand'is kun evident'a dub'o.

“Ho jes, ŝi est'is ĉi tie antaŭ nur kelk'a'j minut'o'j. Ĉu vi ne vid'is ŝi'n al'ven'ant'e? Bel'eg'a knab'in'o, kun delikat'a vizaĝ'et'o, perfekt'a korp'o, rid'et'o anĝel'a, kaj har'bukl'o'j, bukl'o'j, bukl'o'j...” Li paŭz'is. “Bukl'o'j, kiu'j defi'as vort'a'n esprim'o'n.”

Li aspekt'is tiel naiv'a, tiel infan'a en si'a lirik'ec'o, ke Karal konfuz'iĝ'is. Est'is mal'facil'e dub'i li'a'n sincer'o'n, aŭ oni dev'is atribu'i al li ne'oft'a'n aktor'a'n talent'o'n. Sed se li sincer'is, li'a ĵus'a dir'o kaŭz'is perturb'o'n en ret'o de rilat'o'j relativ'e klar'a'j, laŭ kiu'j Veronika est'is politik'a mal'amik'in'o de Bob.

Ĉi-last'a, kiu atent'e observ'is Janon, sent'is, ke est'as oportun'e ekspluat'i si'a'n nun'a'n avantaĝ'o'n:

“Ŝi konfirm'os tio'n al vi, se vi ĉiam bezon'as konfirm'o'j'n,” li dir'is. “Hieraŭ mi vesper'manĝ'is kun ŝi en la restoraci'o Ĉe Ald'o. Hodiaŭ ni tag'manĝ'is kun'e ĉe La Kuk'o kun Suk'o.”

“Kio est'is tiu dokument'o?”

“Mi supoz'as, ke mi rajt'us rifuz'i respond'i al tia ne'diskret'a demand'o, kiu neniel rilat'as kun enket'o pri akcident'a mort'o, sed mi pov'as dir'i al vi, ke est'as politik'a dokument'o, kiu'n mi opini'as tre grav'a, kaj kiu'n tiu jun'ul'o ne rajt'is for'pren'i.”

“Sed ĉu est'is prav'e direkt'i al li minac'o'j'n por ĝi'n re'akir'i?”

“Nu, nu, ni ne tro'ig'u. Mi prov'is persvad'i li'n per normal'a'j argument'o'j, kaj tio ne sukces'is. Tiam mi pens'is: nun mi ag'os per la jun'ul'a ŝat'o al ekster'ter'an'o'j kaj al spion'roman'a atmosfér. Fin'fin'e ĝi efik'is. Bedaŭr'ind'e, mi neniam sci'os, kial tiu jun'ul'o interes'iĝ'is pri tiu'j paper'o'j. Ĉu komun'ist'o, ebl'e? Jes, pov'us est'i komun'ist'o. Sed mi'a tim'ig'o efik'is!”

Li rid'is bel'a'n blank'dent'a'n rid'o'n.

“Vi ne respond'is mi'a'n demand'o'n: kial vi ne plend'is al la polic'o?”

“Pro tre simpl'a kaŭz'o: mi pens'is, ke la polic'o ne kred'os mi'n.”

“Lert'ul'o!” Jano pens'is. Li aspekt'as naiv'e, sed rapid'e trov'as manier'o'n el'turn'iĝ'i el ĉiu tikl'a demand'o, kaj li'a vizaĝ'o neniam montr'as esprim'ŝanĝ'o'n.

Ne'sci'ant'e, kio'n plu demand'i, li adiaŭ'is la radi'o'program'ist'o'n, ne tre kontent'a pri si. La rivel'o pri amik'ec'o inter Bob Sulavi kaj Veronika Munzo konfuz'is la tut'a'n ĝis'tiam'a'n fakt'ar'o'n. Li si'n demand'is, kio'n la hom'o'j el la kontraŭ'spion'a serv'o pri tio opini'os.

12

Jano hav'is la impres'o'n trov'iĝ'i en abel'uj'o atak'at'a de band'o da maŝin'paf'ist'o'j. Abel'uj'o, ĉar hom'o'j rapid'is ĉiu'direkt'e, ne sen'cel'e — la tut'a agit'ad'o aper'is raci'a, sed laŭ mov'regul'o'j, kiu'j'n penetr'i fremd'ul'o ne pov'us. Maŝin'paf'e atak'at'a, ĉar la taktaktak de skrib'maŝin'o'j kre'is konstant'a'n fon'o'n de takt'a klak'a bru'o. Tie produkt'iĝ'is la fam'a Vesper'a Foli'o.

La pomp'a grand'ul'o, kiu star'is antaŭ li, pren'is la telefon'o'n.

“Georg'o?” li boj'is, kaj post kelk'a'j son'o'j ne'kompren'ebl'a'j al Karal, li al'don'is: “Mi for'ir'as por urĝ'a afer'o. Klub'e'n. Se est'as ia far'end'a decid'o, far'u ĝi'n laŭ vi'a plej bon'a juĝ'o.” Li turn'is si'n al la polic'an'o.

“Jen, la afer'o est'as aranĝ'it'a. Mi vetur'ig'os vi'n, se vi konsent'as. Ĉi tie oni konstant'e inter'romp'us, kaj hejm'e...” Li signif'e lev'is la ŝultr'o'j'n, kvazaŭ Karal nepr'e dev'us sci'i, kial ili ne est'us trankvil'a'j li'a'dom'e.

Li est'is eĉ pli alt'kresk'a ol Sulavi, sed laŭ tut'e ali'a tip'o. Li'a grand'ec'o star'is ĉe la lim'o de normal'ec'o, fakt'e. Impres'is, kvazaŭ io patologi'a okaz'is en li'a hormon'a sistem'o, kaj li apenaŭ ne far'iĝ'is gigant'o cirk'e montr'ind'a. La korp'o de Sulavi sugest'is efik'ec'o'n: oni sent'is ĝi'n fleks'ebl'a, rapid'mov'a, kapabl'a fulm'send'i pugn'o'n al cel'at'a makzel'o, dum la figur'o de Oskar'o Kolombét el'vok'is al Jano monstr'a'n id'o'n de buldoz'o kaj buldog'in'o pret'a sen mult'a'j skrupul'o'j sur'tret'i vi'n plat'a. Sed en li'a'j et'a'j okul'o'j inteligent'o bril'is.

Fakt'e, la plej rimark'ind'a kvalit'o de Kolombét est'is li'a inteligent'ec'o. Tiu rest'is viv'a kaj vigl'a, post kiam mult'a'j el li'a'j plej ŝat'ind'a'j trajt'o'j iom post iom mal'akut'iĝ'is. Li komenc'is en la karier'o ĵurnal'ist'a kun la entuziasm'o de jun'a ideal'ist'o; tiu'temp'e li taks'is plej alt'e ol i'o'n ajn honest'ec'o'n kaj sincer'ec'o'n, kiu'j ĉe li oft'e manifest'iĝ'is sub iom tro krud'a form'o. Sed li ne toler'is mal'alt'a'n lok'o'n en hierarki'o, nek mizer'a'n salajr'o'n, kaj li baldaŭ kompren'is, ke tiu'j ambici'o'j ne kongru'as kun akr'a ver'dir'em'o. Tiel ven'is unu'a kompromis'o kun li'a'j princip'o'j, post'e du'a, sekv'at'a de tri'a, ĝis iu'tag'e li moral'e demisi'is. Li pli mal'pli komplet'e rezign'is si'a'j'n ideal'o'j'n, kaj far'iĝ'is cinik'a. Li em'is lim'ig'i si'a'j'n streb'o'j'n al ĝu'ad'o, jen de la bon'a'j ofert'aĵ'o'j de l’ viv'o — kaj sam'e frand'em'o kiel seks'a'j plezur'o'j invad'is pli kaj pli la teren'o'n de li'a'j pri'okup'o'j — jen de la sent'o reg'i: estr'i si'a'n dung'it'ar'o'n est'is por li font'o de preskaŭ fizik'a ĝu'o, kaj ankaŭ el la manipul'ad'o de la publik'opini'o li ĉerp'is la volupt'o'n de bon'gust'a potenc'o. Ne oft'e li profund'iĝ'is en si, sed kiam tio de temp'o al temp'o okaz'is, li trov'is en tiu mem'rigard'o nur motiv'o'j'n naŭz'i si'n. Kio fin'fin'e pruv'is, ke la fund'a ideal'ism'o ne tiel komplet'e for'putr'is, kiel li mem inklin'us pens'i.

Ili vetur'is sen'vort'e. La gazet'estr'o stir'is rapid'e kaj bon'e. Ili laŭ'ir'is Tjazon direkt'e al Valmu tra kamp'ar'o okul'kares'a, ĝis ili turn'is al flank'a mal'larĝ'a voj'o kaj ating'is konstru'aĵ'o'n impon'e star'ant'a'n mez'e de art'e aranĝ'it'a park'o. Post kelk'a'j minut'o'j, ili sid'is en plaĉ'a, ne tre grand'a, salon'et'o sen'dub'e ĝeneral'e uz'at'a por kun'sid'o'j de et'a komitat'o.

“Pri Rik Ospaci vi vol'as babil'i, ĉu ne?” Kolombét demand'is per voĉ'o, kiu pens'ig'is Janon pri la mal'laŭt'a ronk'o de leon'o. La detektiv'o nur kap'jes'is.

“Kio'n mi dir'u?” la ali'a prononc'is preskaŭ grumbl'e, kaj li far'is gest'o'n kvazaŭ por for'pel'i ne'ekzist'ant'a'n muŝ'o'n. “Li met'is mi'n en ne'el'ten'ebl'a'n pozici'o'n, kaj tio'n mi ne ŝat'is.” Li paŭz'is kaj ĝem'spir'is, kvazaŭ la tut'a afer'o li'n eg'e ĝen'us.

“Mi ne est'as tim'em'a hom'o,” li dir'is plu, “sed mi preskaŭ tim'as, kio'n mi dev'as dir'i al vi. Ne est'as en mi'a interes'o kaŝ'i ĝi'n, tamen oni pov'us vid'i en ĝi perfekt'a'n motiv'o'n por krim'o.”

Jano streĉ'is la atent'o'n, sed rest'is silent'a.

“Rik Ospaci est'is unu el mi'a'j plej bon'a'j ĵurnal'ist'o'j, kiel vi cert'e sci'as. Li far'is tre interes'a'j'n enket'o'j'n. Li aper'is al la publik'o kiel just'ul'o, spec'o de hero'o, kiu ne hezit'as dir'i la ver'o'n pri potenc'ul'o'j, rivel'i mal'just'aĵ'o'j'n, ag'i soci'am'e. Por li, ĵurnal'ism'o est'is grav'a soci'a respond'ec'o, kiu'n li pren'is tre serioz'e. Ĉu vi konsent'as?”

“Jes. Mi memor'as kelk'a'j'n el li'a'j artikol'seri'o'j, ekz-e pri la mal'liber'ej'o'j, aŭ pri psikiatri'o. Ili est'is tre interes'a'j, sed cert'e al mult'a'j ne plaĉ'is.”

“Prav'e. Li est'is valor'o por la gazet'o. Ni ŝuld'as al li kresk'o'n de la el'don'nombr'o. Tial est'as domaĝ'e...” Li ek'silent'is, kaj li'a'j gras'a'j vizaĝ'muskol'o'j streĉ'iĝ'is kaj mal'streĉ'iĝ'is buldog'e.

“...ke vi dev'is li'n mal'dung'i,” Karal fraz'fin'is.

“Jes. Se vi memor'as, la unu'a enket'o pri ekster'ter'an'o'j est'is simpl'a sintez'o de tio, kio'n mult'a'j hom'o'j asert'is. Li prezent'is la opini'o'n de part'o el la loĝ'ant'ar'o kun fakt'o'j pens'o'stimul'a'j. Oni sent'is, ke li simpati'as al tiu'j ide'o'j, sed neni'o'n pli. Post'e, kiam li pres'ig'is la raport'o'n pri si'a propr'a spert'o, la mal'facil'aĵ'o'j komenc'iĝ'is.”

“Kiu'j mal'facil'aĵ'o'j?”

“Kun mi'a administr'a konsil'ant'ar'o. Tiu'j hom'o'j furioz'is. Ili dir'is, ke Ospaci ekspluat'as si'a'n popular'ec'o'n por ig'i si'n eĉ pli fam'a kaj sem'i en la mens'o'j'n danĝer'a'j'n ide'o'j'n. Ili pet'is mi'n ne plu al'las'i artikol'o'j'n pri la person'a ‘spert'o’ de s-ro Ospaci. Kiam ĉi-last'a verk'is pli'a'n tekst'o'n pri ĝi, mi postul'is redukt'o'n, for'strek'o'n de mult'a'j dir'aĵ'o'j, kaj komplet'a'n el'las'o'n de ĉio, kio odor'is je ‘person'a atest'o’. Est'is li'a vic'o furioz'i.”

“Kio'n vi far'is?”

“Kio'n mi pov'is far'i? Mi prov'is pled'i ĉe la administr'a konsil'ant'ar'o, sed ties membr'o'j ekscit'iĝ'is kaj incit'iĝ'is, kaj ne vol'is ced'i. Mi dir'is al ili, ke se ili insist'as, ni'a el'don'nombr'o fal'os, ke la publik'o sub'ten'os Ospacin, ke se li vol'us fond'i rival'a'n gazet'o'n, ĝi pren'us de ni grand'a'n part'o'n de ni'a leg'ant'ar'o. Neni'u argument'o traf'is. Ili dir'is: ‘Aŭ s-ro Ospaci ĉes'os aper'ig'i si'a'j'n artikol'o'j'n pri ekster'ter'an'o'j, aŭ vi mal'dung'os lin’. Ili vol'is, ke la gazet'o rest'u prestiĝ'a kaj bon'e konsider'at'a ankaŭ en scienc'a'j, intelekt'a'j medi'o'j. Mi prov'is montr'i al ili, ke Ospaci est'is ĉiam tre rigor'a en si'a argument'ad'o, sed ili ne konsent'is. Ili preskaŭ eks'ig'is mi'n, ĉar mi li'n tro varm'e defend'is.”

“Kial vi defend'is li'n tiel varm'e?” Karal demand'is, pens'ant'e pri la ĉantaĝ'dosier'o, kiu'n Ospaci kompil'is pri si'a estr'o.

“Mi jam dir'is al vi: li est'is unu el ni'a'j plej bon'a'j. Ne. Li est'is la plej bon'a el ni'a tut'a op'o.”

“Kaj kiel li re'ag'is, kiam vi klar'ig'is al li la decid'o'j'n de vi'a konsil'ant'ar'o?”

Re'foj'e Oskar'o Kolombét far'is per la makzel'o maĉ'a'j'n mov'o'j'n, kiu'j kun'tir'is li'a'j'n trajt'o'j'n kun plej strang'a efekt'o.

“Li est'is tre'eg'e mal'kontent'a. Li mi'n minac'is. Li dir'is, ke kadr'e de li'a'j labor'o'j por ni'a gazet'o, li hav'is la okaz'o'n kolekt'i mult'a'j'n inform'o'j'n pri mult'a'j person'o'j, inkluziv'e de mi, inform'o'j'n, kiu'j'n li pov'us dis'kon'ig'i, se mi montr'iĝ'us mal'agrabl'a.”

“Ĉu vi li'n kred'is?”

“Ho jes. Mi kon'is la ul'o'n. Tio ne mir'ig'is mi'n. Mi komenc'e dir'is al li, ke li bluf'as, nur por vid'i, ĉu li parol'as serioz'e. Sed li dir'is al mi kelk'a'j'n afer'o'j'n, kiu'j efektiv'e eg'e mal'util'us al mi, se ili iĝ'us kon'at'a'j.”

“Mi kompren'as.”

“Kio'n mi pov'is far'i? La dilem'o est'i jen'a: se mi ne mal'dung'os li'n, mi perd'os mi'a'n direktor'a'n posten'o'n, kaj mi ne pov'us risk'i trov'i mi'n sen'labor'a ĝust'e nun, mi'a'aĝ'e; ali'flank'e, se mi eks'ig'os li'n, li rivel'os pri mi afer'o'j'n, kiu'j ĉia'okaz'e dev'ig'os mi'n demisi'i... Mi konfes'as, ke li'a mort'o est'is por mi ne'kred'ebl'e bon'ven'a.”

“Mi dank'as kaj gratul'as pri vi'a sincer'ec'o.”

“Est'as laŭ mi'a interes'o, kiel mi jam dir'is. Cert'e Rik hav'is dosier'o'n pri mi, kaj vi nepr'e trov'os ĝi'n. Vi facil'e sci'os la fakt'o'j'n pri li'a mal'dung'o pri'demand'ant'e la gazet'a'n person'ar'o'n. Ni gajn'as temp'o'n, se mi jam ĉio'n rakont'as al vi.”

“Tamen mi dank'as. Vi facil'ig'as mi'a'n labor'o'n. Dir'u: kie vi est'is en la nokt'o de la 19-a al la 20-a de april'o?”

Oskar'o Kolombét far'is grimac'o'n.

“Ne est'as agrabl'e sent'i si'n efektiv'e suspekt'at'a, eĉ se raci'e oni kompren'as la afer'o'n, kaj antaŭ'vid'is, ke tia demand'o neces'os.” Li foli'um'is agend'o'n.

“Mi far'is neni'o'n special'a'n,” li plu dir'is. “Mi labor'is en la gazet'a dom'o. La 19-an mi ir'is al teatr'o kun mi'a edz'in'o — Peer Gynt. Je nokt'o'mez'o mi est'is hejm'e. Mi lud'is iom violonĉel'o'n, sed mi sent'is mi'n lac'a, kaj baldaŭ en'lit'iĝ'is. Mi'a edz'in'o pov'os konfirm'i, se vi nom'as tio'n konfirm'o'n. Mi'a kaz'o ne aper'as tre bril'e favor'a al mi, ĉu?”

“Se vi far'is neni'o'n ne'leĝ'a'n, vi neni'o'n risk'as. Ni ne akuz'as sen'pruv'e. Ĉi-stadi'e ni nur kolekt'as inform'o'j'n, sen antaŭ'juĝ'o.” Karal dir'is tio'n per neŭtr'a voĉ'o ne-si'n'engaĝ'a, sed li intern'e pens'is: “Kaj krom'e vi'a am'don'ant'in'o en'am'iĝ'is al Rik Ospaci, se la inform'o de Joĉjo est'as korekt'a. Du'obl'a'n motiv'o'n vi do hav'as.” Sed tiu'n fakt'o'n li decid'is ne menci'i.

13

“Ĝoja! Vi! Dum jar'cent'o'j mi ne vid'is vi'n!”

“Monika! Kia surpriz'o! Kio far'iĝ'as el vi?”

La edz'in'o de Jano Karal kaj ŝi'a kun'stud'int'in'o obstrukc'is la kruc'voj'o'n mez'e de la super'bazar'o, kie mult'a'j hom'o'j — ĉef'e vir'in'o'j — puŝ'ad'is si'a'n ĉar'et'o'n de sekci'o al sekci'o, halt'ant'e tie kaj ĉi tie, far'ant'e jen kaj jen hezit'a'n danc'o'n, kvazaŭ abel'o'j flug'ant'a'j de flor'o al flor'o por elekt'i la plej taŭg'a'n nektar'o'n.

“Ven'u flank'e'n,” la amik'in'o dir'is, “ni ĝen'as la pas'o'n”, kaj ambaŭ stir'is si'a'n ĉar'et'o'n al pli trankvil'a angul'o.

“Kiel fart'as la revu'o?” Ĝoja demand'is.

“Bon'e, dank'o'n, kvankam est'us pli plaĉ'e, se vi kelk'foj'e send'us al ni artikol'o'n.”

“Artikol'o'n, artikol'o'n... Jam de post la universitat'o mi neniam plu far'is esplor'o'n. Pri kio mi pov'us verk'i?”

“Mult'buŝ'a fam'o rakont'is al mi, ke vi sekv'as de proksim'e plej divers'a'j'n krim-afer'o'j'n, kun vi'a edz'o. Kial ne pri tio?”

“Ne, ne. Mi ne ŝat'as verk'i, kaj mi ne sent'as mi'n kompetent'a. Krom'e, vi'a revu'o mal'oft'e pri'trakt'as krim'ologi'o'n.”

“Efektiv'e. Sed renkont'i vi'n don'as al mi ide'o'n: mi propon'os tiu'n tem'o'n al la ven'ont'a redakt'a komitat'o.”

“Ĉu baldaŭ aper'os unu el la unu'tem'a'j numer'o'j? Tiu'j'n mi tre ŝat'as. Mi trov'as ili'n tre stimul'a'j por la mens'o.”

“Jes, ni pret'ig'as numer'o'n pri la psikologi'o de art'o. Art'a kre'ad'o, ktp. Sed ni ankoraŭ ne sukces'is rikolt'i sufiĉ'e da material'o por plen'ig'i tut'a'n numer'o'n. Ĉu vi ne hav'as kaŝ'it'a'n art'ist'a'n talent'o'n, kiu'n mi pov'us analiz'i? Aŭ ĉu la art'o solv'i krim'a'j'n mister'o'j'n... Ne, tio'n ni konserv'u por la sekv'ant'a unu'tem'a numer'o. Sed se vi kon'as iu'n, kiu pov'us kontribu'i, memor'u mi'n!”

“Mi ne forges'os, sed ne kalkul'u je ĝi, ĉar kun art'ism'a'j medi'o'j mi tut'e ne rilat'as.”

“Aŭskult'u, Ĝoja, mi bedaŭr'ind'e ne hav'as temp'o'n nun, sed ni nepr'e dev'as re'vid'i unu la ali'a'n. Mi telefon'os al vi. Ĉu vi promes'as, ke vi vizit'os mi'n?” Kaj ŝi ek'stir'is la ĉar'et'o'n for.

Nur post kiam ŝi mal'aper'is Ĝoja hav'is la ide'o'n.

*

“Izabela?”

“Jes,” respond'is la agrabl'a voĉ'o en la telefon'o'n.

“Parol'as Ĝoja Karal. Ne dir'u al mi'a edz'o.”

“Konsent'it'e. Kial la mister'o?”

“Nu, mi hav'as ide'o'n, sed mi prefer'us, ke est'u komplet'a surpriz'o por li.”

“Kiel mi pov'as help'i?” demand'is la referenc'ist'in'o/dokument'ist'in'o de la val'ĉef'a ĉef'polic'ej'o.

“Mi ĵus ricev'is taŭg'a'n pretekst'o'n por enket'i pri tiu pentr'ist'o, kiu hav'as izol'it'a'n dom'et'o'n ĉe Rafunja. Mi ne sci'as, ĉu li grav'as por la enket'o, sed nun, kiam mi hav'as pretekst'o'n, est'us stult'e ne uz'i ĝi'n, ĉu ne? Sed mi ne sci'as, kiu'n al'ir'i por inform'iĝ'i pri li. Ebl'e mi vizit'os li'n mem, sed unu'e mi ŝat'us kolekt'i sci'o'j'n pri li ĉe iu ali'a. Kiu'n vi sugest'us?”

“Las'u mi'n serĉ'i. Mi re'vok'os vi'n post kelk'a temp'o. Ĉu bon'e?”

“Kompren'ebl'e, dank'o'n, Izabela. Kaj, mi pet'as vi'n, mut'u pri tio al Jano!”

*

“Ĝoja? Izabela ĉi tie. Ne est'as ia ebl'ec'o hezit'i. Ŝi nom'iĝ'as Laŭra Pergame. Pentr'a recenz'ist'in'o. Est'as ŝi, kiu kon'ig'is al la mond'o la valor'o'n de la verk'o'j de vi'a pentr'ist'o Gido Ver'strat'a. Ŝi verk'is libr'o'n pri li. Vid'ebl'e ŝi est'as unu el li'a'j mal'mult'a'j intim'a'j amik'in'o'j. Ŝi...”

“Ne dir'u plu, sufiĉ'as, mi kur'as intervju'i ŝi'n. Dank'eg'o'n, Izabela!”

“Ej! Ne for'kur'u sen sci'i la adres'o'n. Ĉu vi hav'as i'o'n por not'i?”

*

“Kiam mi est'is du'dek'jar'a, tia si'n'ten'o mi'n impres'us”, Ĝoja pens'is ek'sid'ant'e en la luks'a salon'o de s-in'o Pergame.

Tiu bel'a, alt'kresk'a vir'in'o kun la rigid'a'j nigr'a'j har'o'j kaj la blu'a'j okul'o'j si'n ten'is reĝ'in'e. Ŝi rigard'is, kvazaŭ ŝi'a kun'parol'ant'in'o est'us mizer'a insekt'o, kaj al ŝi'a ton'o, kiam ŝi parol'is, komplet'e mank'is spontan'ec'o. La okul'o'j'n Ĝoja trov'is kalkul'em'a'j, inteligent'a'j, sed ponard'e mal'varm'a'j. Ŝi sur'hav'is blu-griz'a'n tajlor'kostum'o'n ekstrem'e, sed diskret'e, elegant'a'n, kies kost'o'n vir'o ne imag'us, sed kiu'n Ĝoja tuj klas'is inter la plej alt'prez'a'j'n.

“Mi intenc'as vizit'i s-ro'n Ver'strat'a'n,” Ĝoja klar'ig'is, “sed antaŭ'e mi tre ŝat'us babil'i pri li kun vi. Vi ja kon'ig'is al la mond'o li'a'n art'o'n, kaj...”

“Babil'i ne ŝajn'as al mi tre taŭg'a vort'o,” la ali'a dir'is mal'estim'e. “Grand'a art'ist'o ne est'as tem'o kiel la veter'prognoz'o aŭ la last'a film'o mult'milion'dolar'a.”

“Nu, kiel vi vol'as. Help'u mi'n li'n kon'i, li'n kompren'i, se vi bon'vol'os. Mi est'us tre dank'a,” Ĝoja dir'is sen'emoci'e.

“Li'n kompren'i! Kaj vi verk'as por psikologi'a revu'o? Oni ver'e dung'as iu'n ajn ni'a'epok'e, por ia ajn labor'o. Li'n kompren'i! Art'ist'o'n oni ne pov'as kompren'i, sinjor'in'o, nur am'i aŭ mal'am'i, ador'i aŭ abomen'i... Kiel oni pov'us pretend'i kompren'i person'ec'o'n tiel kompleks'a'n?”

“Vi tamen pov'as help'i mi'n iom sci'i, kiel li viv'as, kiel li konsider'as la pentr'o'art'o'n, ĉu est'as aŭ ne konstant'ec'o en li'a inspir'o...”

“Hm! Eventual'e.”

“Ĉu li ĉiam viv'as en tiu strang'a kaban'o sur'mont'e?”

“Ne. Li pas'ig'as tie nur kelk'a'j'n monat'o'j'n ĉiu'jar'e. Tio efektiv'e est'as, kiam li hav'as inspir'o'n. Li pov'as pentr'i nur tie. Se li sent'as inspir'o'n, li ir'as al si'a kaban'o kaj pentr'as. Tie li est'as cert'a, ke neni'u ĝen'os li'n, inter'romp'os li'a'n labor'o'n.” Ŝi rigard'is Ĝojan serpent'e. “Aŭ ven'os li'n intervju'i.”

“Kaj kie li viv'as la rest'o'n de la temp'o?”

“Tie kaj tie ĉi. Li hav'as dom'o'n en Kastelomara, kie li oft'e rest'ad'as. Sed oft'e ankaŭ li ir'as al hotel'o. Ekzempl'e, feliĉ'e por li, kiam okaz'is tiu tut'a skandal'o, ĉar iu hav'is la strang'a'n ide'o'n mort'fal'i tie supr'e, li est'is en Akvoviva. Mi sci'as, ĉar ankaŭ mi tie li'n renkont'is hazard'e. Feliĉ'e, ke li ne hav'is inspir'o'n tiu'temp'e, ĉar se li est'us en Rafunja, ĉu vi imag'as? Ĵurnal'ist'o'j, polic'an'o'j, sci'vol'ul'o'j... Neni'u las'us li'n labor'i trankvil'e.”

“Li dev'as est'i riĉ'a por hav'i dom'o'n en Kastelomara kaj rest'ad'i en Akvoviva hotel'e, ĉu ne?”

“Jes, li est'as riĉ'a. Kompren'ebl'e li est'as riĉ'a. Li'a art'o al'port'as al li mult'e da mon'o. Oni ŝat'as li'a'j'n pentr'aĵ'o'j'n kaj propon'as sum'eg'o'j'n por ili. Bedaŭr'ind'e!”

“Kial bedaŭr'ind'e?”

Ŝi re'foj'e rigard'is Ĝojan kvazaŭ mal'bon'odor'a'n best'aĉ'o'n.

“Ĉar tiu'j, kiu'j aĉet'as li'a'j'n ĉef'verk'o'j'n, ili'n ne ĝu'as,” ŝi respond'is, “ili ne kompren'as ili'n, ili aĉet'as nur invest'e. Ne ĉiu'j, feliĉ'e, sed mi tim'as, ke pli'mult'o.”

“Ĉu ver'e?”

“Ho jes. Ebl'e est'as mi'a kulp'o. Est'as mi, kiu kon'ig'is li'n al la publik'o.”

“Efektiv'e, vi est'as tre fam'a, admir'at'a kaj estim'at'a art'fak'ul'in'o, kaj vi'a'j artikol'o'j pri li sign'is por li komenc'o'n de nov'a epok'o, ĉu ne?”

Ĝoja amuz'iĝ'is konstat'ant'e, kiom vid'ebl'e la flat'a'j vort'o'j plezur'ig'is ŝi'a'n kun'parol'ant'in'o'n. Kiel infan'a'j plen'kresk'ul'o'j oft'e est'as!

“Jes, li est'is tut'e ne'kon'at'a. Mi antaŭ'long'e kon'ig'is li'n al la art'a'j medi'o'j, sed ĉi tie en Sankt'aval'o neni'u interes'iĝ'is pri li. Nur antaŭ kelk'a'j jar'o'j, kiam mi verk'is indign'a'n artikol'o'n, en kiu mi dir'is, ke neni'u respekt'as tiu'n grand'a'n art'ist'o'n ĉi tie, kaj jen la emir'o de Ajn-Muĥra dediĉ'as du'on'milion'o'n al unu el li'a'j kompon'aĵ'o'j, ver'ŝajn'e por ĝi'n met'i en si'a'n kel'o'n, ĉar li'n interes'as nur la invest'o, ne la art'a aspekt'o, subit'e mult'a'j sankt'aval'an'o'j mal'kovr'is, ke merit'as atent'o'n tiu lok'a pentr'ist'o, kiu'n ili ĝis tiam ignor'is!”

“Tiu'epok'e li aranĝ'is ekspozici'o'n, ĉu ne?”

“Jes, tiu'n iniciat'is mi.”

“Kaj nun li fam'iĝ'is en Sankt'aval'o. Dank’ al vi.”

Ŝi rid'et'is mem'plaĉ'e.

“Jes, dank’ al mi. Li iĝ'is fam'a en Sankt'aval'o, kiel ankaŭ dank’ al mi li iĝ'is fam'a en la tut'a mond'o. Mi verk'is mult'a'j'n artikol'o'j'n pri li en mult'a'j lingv'o'j por mult'a'j fak'a'j revu'o'j. Sed bedaŭr'ind'e tiu fam'iĝ'o kaŭz'is alt'ig'o'n de la prez'o'j. Kiam li foj'e ek'sci'is, ke pentr'aĵ'o'n, kiu'n li vend'is je minimum'a prez'o, iu re'vend'is ekster'land'e je prez'o cent'obl'a — ĉu vi aŭd'as mi'n? cent'obl'a — tiam li furioz'is kaj mem ek'vend'is je simil'a'j prez'o'j.”

“Terur'e!”

“Jes. Komenc'e, mi tre ĝoj'is. Mi pens'is, ke fin'fin'e oni re'kon'as la valor'o'n de li'a talent'o. Kiom mi erar'is! Kelk'a'j art'kon'ant'o'j efektiv'e kompren'is tiu'n valor'o'n, sed ili ne pov'is aĉet'i. La ali'a'j vid'is nur, ke de jar'o al jar'o la prez'o'j de li'a'j verk'o'j alt'iĝ'as, kaj ili aĉet'is invest'e! Kia dekadenc'a epok'o!”

“Naŭz'e!”

Ŝi kontempl'is Ĝojan minut'et'o'n kvazaŭ mir'ant'e, ke tia mizer'a insekt'o kapabl'as hav'i civiliz'it'a'j'n sent'o'j'n. “Naŭz'e,” ŝi eĥ'is, “naŭz'e est'as, efektiv'e.”

Ĝoja sent'is, ke ŝi ŝtup'is iom supr'e'n sur la estim'skal'o de la elegant'a snob'ul'in'o. Neces'is profit'i de tiu taŭg'a pozici'o, ver'ŝajn'e ne daŭr'ont'a.

“Ĉu vi opini'as, ke li konsent'us akcept'i mi'n kaj respond'i al kelk'a'j demand'o'j por ni'a revu'o?” ŝi prononc'is, kaj bum!, tuj evident'is al ŝi, ke ŝi re'fal'is sub nul'o'n.

“Mi'a kar'a,” la ali'a respond'is kun eg'e afekt'a el'parol'o, “kiam li est'as en si'a kaban'o, li labor'as. Li pentr'as. Li verk'as. Ĉu dec'us inter'romp'i art'ist'o'n, dum la kre'a febr'o li'n ten'as? Ne, ne. Vi hav'as eĉ ne ŝanc'et'o'n. Li for'pel'as koler'e ĉi'a'n vizit'ant'o'n.” Kaj ŝi al'don'is post paŭz'o, kvazaŭ last'a'n ŝton'o'n por for'kur'ig'i la hund'aĉ'o'n pli rapid'e: “Eĉ psik'o'ĵurnal'ist'o'j'n.”

Antaŭ moment'o Ĝoja far'is demand'o'n, ĉar ŝi hav'is la impres'o'n, ke la art'fak'ul'in'o ŝi'n iom pli akcept'as; nun ŝi prezent'is demand'o'n pro mal'a kaŭz'o: ŝi sent'is si'n tiel neni'ig'it'a en la juĝ'o de la ali'a, ke ŝi pov'is dir'i plej strang'a'j'n afer'o'j'n, Laŭra Pergame ne plu mir'os.

“Kio'n li opini'as pri tiu'j ekster'ter'an'o'j?” ŝi demand'is.

Kontraŭ ĉia probabl'ec'o, la vir'in'o pren'is la demand'o'n tut'e serioz'e:

“Fakt'e, li firm'e kred'as, ke ili al'ter'iĝ'as sur la rafunja eben'aĵ'o. Mi sci'as, ĉar li pentr'is unu el ili'a'j kosm'o'ŝip'o'j. Mi foj'e mir'is pri pentr'aĵ'o, kiu'n mi vid'is ĉe li, kaj kiu tut'e mal'simil'is li'a'n kutim'a'n manier'o'n. Li dir'is al mi: ‘En tia maŝin'o ili tra'flug'as la spac'o'n’, kaj mi tiam ek'sci'is, ke li ili'n vid'is. Mi'a opini'o ŝanĝ'iĝ'is tiu'tag'e. Antaŭ'e mi trov'is tio'n frenez'a, sed kiam mi vid'is, ke tia geni'ul'o, kiu kun mi ĉiam sincer'as (li konsider'as, ke li hav'as grand'a'n dank'ŝuld'o'n al mi, ĉar pro mi li iĝ'is riĉ'a)... ke tia geni'ul'o ne hav'as dub'o'n pri ili'a al'ven'o, mi sci'is, ke mi erar'is antaŭ'e.”

“Sed ĉu art'ist'o ne hav'as preciz'e tia'n rigard'o'n al la mond'o, ke pli ol iu ali'a li kapabl'as kred'i je fantazi'aĵ'o'j?”

Ŝi direkt'is al Ĝoja la ponard'o'n de si'a'j okul'o'j, sed vid'ebl'e ŝi kaŝ'e koler'is pri tio, ke ŝi'a'j jupiter'a'j rigard'o'j Ĝojan tut'e ne impres'as.

“Ĉar por vi, kiu vol'as verk'i artikol'o'j'n pri la psikologi'o de art'a kre'ad'o, art'ist'o est'as frenez'ul'o, ĉu ne? Halucin'iĝ'as, plej cert'e?” Ŝi'a voĉ'o sarkasm'e acid'is. Ŝi al'don'is, sibl'e:

“Mi pens'as, ke ne valor'as daŭr'ig'i ĉi tiu'n konversaci'o'n, sinjor'in'o, mi ne hav'as temp'o'n por perd'i kun person'o'j, kiu'j vid'ebl'e neni'o'n kompren'as pri art'o.” Kaj ŝi star'iĝ'is rigid'e, kun super'ul'a rigard'o al Ĝoja.

Pro la nur'a plezur'o montr'i, ke tia si'n'ten'o ne impon'as al ŝi, Ĝoja rest'is sid'e dum minut'et'o, kvankam ŝi'a gast'ig'ant'in'o — se oni pov'as uz'i tia'n vort'o'n — okul'e ordon'is al ŝi lev'i si'n. Kiam Ĝoja fin'e ek'star'is, ŝi turn'is al Laŭra Pergame radi'a'n rid'et'o'n, kiu konstat'ebl'e ne plaĉ'is.

“Hav'u bon'a'n tag'o'n,” ŝi dir'is. “Mi tre dank'as pri vi'a afabl'a kaj inform'a akcept'o.” Kaj kun reĝ'in'a dign'o ŝi el'ir'is.

14

“Al patr'o'kuz'id'o'j pov'as mank'i takt'o”, pens'is Joĉjo, furioz'a, ke Stefano ne for'ir'as, kaj sopir'ant'a al plaĉ'a ge-sol'ec'o.

“Al patr'o'kuz'id'o'j pov'as mank'i gust'o”, pens'is Stefano, rigard'ant'e la kompakt'a'n vir'in'o'n, kiu vek'as en la joĉja kor'o tiom da fervór kaj favór.

“Al jun'ul'o'j pov'as mank'i takt'o...”, pens'is Lizabeta, kiu ne ŝat'is la vid'ebl'a'n dezir'o'n de Stefano el'pump'i el ŝi ĉio'n eĉ plej privat'a'n pri ŝi'a antaŭ'a rilat'o kun Rik.

“...kaj gust'o”, ŝi plu pens'is, si'n demand'ant'e, kial afabl'a kaj kar'a jun'ul'o kiel Joĉjo asoci'iĝ'is kun tia sen'taŭg'ul'o kiel ĉi tiu knab'o, kiu opini'as si'n prav'ig'it'a lud'i esplor'juĝ'ist'o'n.

“Kiel vi kon'at'iĝ'is kun Ospaci?” demand'is Stefano, kiu decid'is tir'i el ŝi kiom ebl'e plej mult'e da sci'ind'a'j detal'o'j (el hom'o, kiu person'e kon'is la viktim'o'n, oni el'prem'u la tut'a'n inform'a'n suk'o'n, ĉu ne?).

“Mi aŭd'is li'n ĉe la radi'o, foj'e,” ŝi respond'is, “kaj ŝajn'is al mi, ke la intervju'ant'o ne est'as just'a. Tiu parol'is kun aŭd'ebl'a mal'estim'o. Mi ne ŝat'as hom'o'j'n kun antaŭ'juĝ'o'j, kiel tiu radi'o'parol'ant'o. Kiel li pov'us sci'i, ĉu ekster'ter'an'o'j ven'is aŭ ne? Kontrast'e, Rik aper'is al mi sincer'a.”

“Mult'a'j hom'o'j aper'as sincer'a'j, kiam ili mensog'as,” dir'is Stefano incit'e.

“Ne al mi,” ŝi emfaz'e prononc'is. “Mi'a tut'a sekretari'a karier'o...” Ŝi paŭz'is, rimark'ant'e la mal'jun'ig'a'n efik'o'n de tiu esprim'o.“...kvankam ver'e ne tre long'a, tamen komplet'e dis'volv'iĝ'is en jur'ist'a medi'o. Antaŭ ol ĉe la nun'a notari'o mi ofic'is ĉe advokat'o. En simil'a'j ofic'ej'o'j oni vid'as mult'a'j'n mensog'ant'o'j'n, kaj lern'as ili'n disting'i. Sed ke Rik est'as sincer'a, mi ne konklud'is tuj. Tiu'n unu'a'n impres'o'n mi vol'is kontrol'i. Mi do ir'is al unu el li'a'j preleg'o'j...” Ŝi halt'is de'nov'e.

“Kaj tie vi vi'n demand'is, ĉu li ne est'as simpl'e bon'eg'a aktor'o, ĉu ne?, mi'a kar'a” Joĉjo inter'ven'is.

“Tut'e ĝust'e, kar'ul'o, tut'e ĝust'e,” ŝi aprob'is direkt'ant'e al li miel'a'j'n okul'o'j'n. “Tiu pens'o mi'n traf'is, kaj mi decid'is, ke por far'i al mi fid'ind'a'n opini'o'n, mi dev'as parol'i kun li vizaĝ-al-vizaĝ'e. Sekv'e, post unu el li'a'j parol'ad'o'j, mi ir'is diskut'i kun li. Tiel ni kon'at'iĝ'is.”

“Kaj ĉu vi'a opini'o ŝanĝ'iĝ'is?” sci'vol'is Stefano.

“Ne. Ju pli mi kon'is li'n, des pli sincer'a mi li'n trov'is.”

“Dev'is est'i por vi eg'a ŝok'o, kiam vi ek'sci'is pri li'a mort'o!”

“Kompren'ebl'e, kvankam, ial, ĝi ne tut'e surpriz'is mi'n. Ek'de kiam mi ek'kon'is Rikon, mi sent'is i'o'n ne'ordinar'a'n en li, i'o'n, kio pov'us vok'i krim'o'n. Est'as mal'facil'e preciz'ig'i. Ebl'e li est'is tro kuraĝ'a. Ĉu vi memor'as, kiam li est'is ĵurnal'ist'o, kiom da ver'aĵ'o'j li publik'ig'is, kiu'j ne plaĉ'is al la koncern'at'o'j? Kaj ankaŭ rilat'e al la el'kosm'an'o'j li montr'is la sam'a'n kuraĝ'o'n, la sam'a'n kapabl'o'n risk'i la viv'o'n, por ke la soci'o fart'u pli bon'e.”

“Ĉu vi trov'is li'n aŭdac'a en si'a'j rilat'o'j kun tiu'j... kun tiu'j est'aĵ'o'j?”

“Jes. Mi'a'opini'e li ne sufiĉ'e atent'is la risk'o'j'n. Mi tio'n dir'is al li. Li rigard'is tiu'j'n est'aĵ'o'j'n nepr'e bon'a'j. Mi neniam sent'is la sam'a'n konfid'o'n. Kelk'a'j afer'o'j, kiu'j'n li rakont'is pri ili, al mi efik'is terur'e.”

“Ĉu ver'e?”

“Jes. Ekzempl'e, ili'a pov'o penetr'i ni'a'n viv'o'n est'as mult'e pli grand'a ol ni imag'as...”

“Kio'n vi vol'as dir'i?” Joĉjo demand'is.

“Mi ne pov'us rakont'i, ĉar kiam Rik klar'ig'is al mi, li uz'is fak'a'j'n vort'o'j'n super mi'a kler'ec'nivel'o. Sed li klar'ig'is al mi ili'a'n sistem'o'n inform'iĝ'i tre preciz'e pri unu el ni. Li ricev'is de ili tre interes'a'j'n inform'o'j'n pri tiu s-ro Kolomb'et, kiu estr'is la gazet'o'n, kie li labor'is. Rik trov'is tio'n amuz'a, sed al mi ĝi aspekt'is horor'e.”

Joĉjo okul'is al la horloĝ'o, kaj direkt'is al Stefano rigard'o'n signif'o'plen'a'n, sed ne kompren'at'a'n de la jun'a kvazaŭ-detektiv'o. Lizabeta si'a'flank'e kompren'is.

“Ho, kiel mal'fru'e jam est'as!” ŝi ek'kri'is. “Pardon'u mi'n, mi nun dev'as for'ir'i.” Ŝi star'iĝ'is kaj okul'um'is al Joĉjo. Stefano sent'is, ke est'us sen'util'e long'ig'i la kun'sid'o'n. Ankaŭ li adiaŭ'is kaj for'ir'is, si'n demand'ant'e, kio'n onkl'o Karal opini'os pri tiu'j nov'a'j detal'o'j. Tamen, io ig'is li'n si'n sent'i ne'komfort'e. Fund'e de la cerb'o kaŝ'lud'is kun li la ide'o, ke ial Lizabeta mok'e, ruz'e, pri'fripon'is li'n.

*

“Jen. Mi rakont'is al vi ĉio'n,” Jano dir'is al Ĝoja kaj Stefano, dum ili fin'is la bon'gust'a'n vesper'manĝ'o'n.

“Mi ir'as far'i kaf'o'n,” Ĝoja anonc'is, al'don'ant'e: “kaj post'e mi far'os mi'a'n raport'o'n.”

“Pri kio?” la nev'o demand'is.

“Pri la ge'patr'o'j,” son'is ŝi'a voĉ'o el la tuj-apud'a kuir'ej'o.

Mult'a'j'n alt'rang'ul'o'j'n en la polic'o tia kun'ven'o surpriz'us, sed ĝi est'is preskaŭ rutin'aĵ'o en la enket'o'j de Jano Karal. La vir'o, kiu star'is tuj super Jano en la polic'a hierarki'o — leŭtenant'o Remon — sci'is, ke Karal ĉiam raport'as pri si'a labor'o al la edz'in'o, kaj, kvankam tia famili'a inter'konsil'iĝ'o kontraŭ'as la regul'ar'o'n, li aprob'is ĝi'n pro la simpl'a fakt'o, ke ĝi plej oft'e montr'iĝ'is mir'ig'e efik'a. Ĝoja ja, kun psikologi'a trejn'iĝ'o, kiu — mal'oft'aĵ'o — ne detru'is ŝi'a'n natur'a'n pri'psik'a'n intu'o'n, sed ĝi'n akr'ig'is, sci'is kvazaŭ facil'anim'e parol'ig'i la hom'o'j'n kaj mild'e konduk'i ili'n al sen'pez'ig'a trans'don'o de si'a'j sekret'o'j. Krom'e, oni pov'is fid'i, ke ŝi neniam perfid'os polic'a'n konfidenc'o'n. Iom post iom, ankaŭ Stefano al'don'iĝ'is al la par'o. Pri tio Remon est'is iom pli dub'a (kaj Karal neniam konfes'is, kia'grad'e la nev'o li'n help'is en tiu aŭ ali'a enket'o), sed li trov'is la jun'ul'o'n tiel ŝat'ind'a, ke li tamen prefer'is ne star'ig'i al si demand'o'j'n pri li'a kun'labor'o: tiel li ne risk'is ating'i mal'plaĉ'a'j'n respond'o'j'n.

“Jen la kaf'o!” al'ven'ant'e ek'kri'is la edz'in'o/onkl'in'o per la ĝoj'a voĉ'o, kiu ver'e prav'ig'is ŝi'a'n nom'o'n.

“Pri la ge'patr'o'j de Rik vi nun raport'os, ĉu ne?” demand'is Stefano.

“Jes. Ebl'e tiu'j inform'o'j util'os al neni'o,” ŝi respond'is. “Tamen ĉiam est'as bon'e sci'i kiel ebl'e plej mult'e pri la viktim'o, ĉu ne? Mi do vizit'is la ge'patr'o'j'n. Ili prezent'as ne tre simpati'a'n par'o'n. La patr'o est'as sub'mastr'o en paper'fabrik'o, vir'o preskaŭ 60-jar'a. Li aper'as ĉiam grumbl'a. Ŝajn'as, ke li'a'opini'e li'a fil'o est'as monstr'o, kiu'n li neniam kompren'is nek akcept'is, kvazaŭ li dir'us: ‘est'as ne'kred'ebl'e, ke tia'n strang'a'n id'o'n produkt'is mi’. Li dir'is, ke ek'de la nask'iĝ'o li'a fil'o aper'is al li ekster'normal'a, kio al li tut'e ne plaĉ'is.”

“Kaj kio pri la patr'in'o?”

“La patr'in'o montr'iĝ'is al mi obe'em'a vir'in'o, inklin'a ĉiam sub'met'i si'n. Ŝi parol'is pri la fil'o kun trem'o en la voĉ'o. Ŝi rigard'is li'n plej inteligent'a, bril'a, bon'a knab'o. Mi pens'as, ke tiu mal'simil'a si'n'ten'o de la ge'patr'o'j koncern'e la fil'o'n sign'as profund'a'n mal'akord'o'n inter ili. Sed ŝi ver'e am'is kaj admir'is si'a'n fil'o'n. Por ŝi, li est'is antaŭ ĉio la kuraĝ'a ĵurnal'ist'o, kiu ne hezit'is atak'i kom'o'j'n potenc'a'j'n, se li'a konscienc'o tio'n dikt'is.”

“Ĉu ili kred'as je la ekster'ter'an'o'j?”

“La patr'o ne, la patr'in'o jes. Por li est'as unu plu'a frenez'aĵ'o, por ŝi pruv'o pri tio, ke eĉ mal'proksim'e en la stel'o'j oni agnosk'is li'a'n valor'o'n.”

“Ĉu li hav'is ge'frat'o'j'n?”

“Ne. Li est'is ili'a sol'a infan'o.”

“Bon'e. Dank'o'n, Ĝoja,” Karal dir'is kun la ton'o de prezid'ant'o. “Nun mi ŝat'us, ke ni revu'u ĉiu'j'n sci'aĵ'o'j'n, kiu'j pov'as help'i ni'n met'i ord'o'n en ĉi tiu'n mister'a'n enigm'o'n.”

“Mister'a enigm'o! Kia'j'n bel'a'j'n esprim'o'j'n vi trov'as, Kara-Karal! Kvankam iu'j sen'dub'e prefer'us: enigm'a mister'o,” amik'mok'e koment'is la nev'o. Sed tuj li serioz'iĝ'is. “Kiu'j'n materi'a'j'n trov'aĵ'o'j'n ni hav'as?” li demand'is.

Karal ĝem'spir'is respond'ant'e:

“Bedaŭr'ind'e preskaŭ neniu'n. Est'as la aŭt'o'spur'o'j, kiu'j'n mi trov'is tie supr'e. Sed ni hav'as neniu'n rimed'o'n sci'i, kiam ili tie stamp'iĝ'is. La veter'o est'is sek'a dum tut'a semajn'o. La vetur'il'o'j ir'is tie'n post la fort'a pluv'o de la 17-a, ne tuj, ĉar se jes, la pneŭmatik'a'j spur'o'j est'us iom mal'sam'a'j, vid'ebl'e la kot'o jam komenc'is sek'iĝ'et'i, sed mi ne pov'as dir'i kiam. Unu el la vetur'il'o'j est'is la aŭt'o de Rik Ospaci, kiu'n ni re'trov'is mal'supr'e, en Malpaz. Pri la ali'a ni sci'as neni'o'n, krom ke ĝi ir'is tie'n post la 17-a de april'o. Al kiu ĝi aparten'as, ni ankoraŭ ne trov'is. Ni kompar'is la muld'aĵ'o'j'n kun la pneŭmatik'o'j de la aŭt'o'j de ĉiu'j person'o'j, kiu'j'n ni konsider'is ĝis nun, sed sen'rezult'e.”

“Ĉu vi hav'as esper'o'n trov'i?” Ĝoja demand'is.

“Honest'e, ne. Est'as tut'e ordinar'a pneŭmatik'o — unu el la Firestone-seri'o'j — kaj mil'o'j da simil'a'j ekzist'as. La muld'aĵ'o kompren'ebl'e rivel'as trajt'o'j'n, kiu'j ebl'ig'us ident'ig'o'n, sed kie serĉ'i? Ni prov'is pri'demand'i la loĝ'ant'o'j'n plej proksim'a'j'n al la lok'o, de kie la voj'o supr'e'n'ir'as al Rafunja, sed ili ne est'is atent'int'a'j. De temp'o al temp'o aŭtomobil'o'j pas'as, sed se ne est'as io special'a por al'tir'i ili'a'n atent'o'n, kial ili zorg'us?”

“Tamen la polic'o nun cert'e sci'as, kiam Rik mort'is, ĉu ne?” Stefano dir'is.

“Esper'ebl'e jes, kvankam ni'a'j ide'o'j ne est'as tut'e firm'a'j. La polic'a kurac'ist'o, kiu far'is la nekropsi'o'n, taks'as, ke la mort'o okaz'is la 19-an aŭ la 20-an de april'o, plej ver'ŝajn'e en la nokt'o lund'mard'a, sed pli preciz'e li ne pov'as dir'i. La stomak'o de Rik est'is mal'plen'a, sed ĉar ni ne sci'as, kiam okaz'is li'a last'a manĝ'o, tio eĉ ne help'as elimin'i iu'n temp'o'spac'o'n. Juĝ'i laŭ la stat'o de la korp'o ne est'as facil'e post kelk'a'j tag'o'j, des pli ĉar ni tut'e ne sci'as, kia est'is la aer'a temperatur'o tie supr'e dum la koncern'a period'o. Mikro'klimat'o tre vari'as tiu'lok'e, kaj kvankam oni pov'as taks'i laŭ la ali'a'j mete'ologi'a'j don'it'aĵ'o'j, tamen rest'as diven'ad'o sen la ver'a cert'ec'o, kiu'n ni bezon'us.”

“Ĉu ver'e vi ne hav'as pli preciz'a'j'n metod'o'j'n?” mir'is la nev'o.

“Ne,” la polic'an'o respond'is. “Ebl'e en Uson'o aŭ ali'lok'e ili hav'as, sed ne ni. Feliĉ'e, kompar'ant'e tiu'j'n konklud'o'j'n kun la horloĝ-indik'o'j, ni ating'as i'o'n relativ'e probabl'a'n. La brak'horloĝ'o de Rik kompren'ebl'e frakas'iĝ'is, kiam li fal'e bat'traf'is la rok'o'j'n. Ĝi montr'is kiel dat'o'n la 20-an kaj kiel hor'o'n la 01:49. Ni esper'u, ke ĝi est'is sufiĉ'e akurat'a, kaj ke neni'u intenc'e fuŝ'is ĝi'n.”

“Mi supoz'as,” Ĝoja inter'ven'is, “ke en ĉi tia elekt'ad'a period'o, la estr'o de nov'a parti'o hav'is tut'a'n program'o'n: li cert'e dev'is preleg'i, rendevu'i, kun'ven'i...”

“Ankaŭ ĉi-rilat'e ni est'as mal'feliĉ'a'j,” Karal plend'is. “Post la kun'ven'o de la 19-a, kiu'n ni ĉiu'j ĉe'est'is, kaj post kiu vi, Stefano, ir'is al kaf'ej'o kun grup'et'o, kiu inkluziv'is Ospacin, li antaŭ'vid'is tri tag'o'j'n da ripoz'o, ĉar li sent'is si'n tre'eg'e lac'a pro la streĉ'a viv'o de la antaŭ'a'j semajn'o'j. Est'is proksim'um'e mez'e de la politik'a kampanj'o, ĉu ne? Li dir'is al si'a'j kun'labor'ant'o'j, ke li hav'as rendevu'o'n kun la kosm'an'o'j, kaj ke dum tri tag'o'j oni ne ĝen'u li'n: li vol'as ripoz'i, kaj ankaŭ en plen'a trankvil'ec'o verk'i la tekst'o'n de nov'a broŝur'o. Tio kaŭz'is, ke oni trov'is li'n tiel mal'fru'e. Neni'u zorg'is pri li'a mal'aper'o.”

“Kiu li'n trov'is?” demand'is la edz'in'o.

“Arb'ar'gard'ist'o, aŭ pli ĝust'e li'a hund'o. Se ne okaz'us, ke li vizit'is ĝust'e tiu'n lok'o'n, Rik Ospaci pov'us kuŝ'i tie mult'e pli long'e, kvankam ni sen'dub'e komenc'us li'n serĉ'i jam en la sekv'ant'a'j tag'o'j.”

“Ĉu vi ricev'is konfirm'o'n de la alibi'o'j?”.

“Jes, aŭ ne. Ni hav'as kelk'a'j'n konfirm'o'j'n pri la vesper'o. Sed ĉiu el la suspekt'ebl'a'j pov'is vetur'i Rafunjan kaj re'ven'i hejm'e'n. Ĉiu el ili est'is ĉi tie en Valĉefa tiu'temp'e kaj ĉiu dorm'is si'a'dom'e dum la koncern'a nokt'o.”

“Unu ne est'is en Valĉefa,” Ĝoja rimark'ig'is. “La pentr'ist'o Gido Ver'strat'a feri'is en Akvoviva tiu'period'e.”

“Prav'e, sed tio elimin'as nur unu person'o'n.”

“Rest'as do kiu'j?” Stefano demand'is. “Ni list'ig'u ili'n.”

“Bedaŭr'ind'e,” dir'is Karal, “ni pov'as list'ig'i nur tiu'j'n, kiu'j'n ni kon'as.”

“Onkl'o, onkl'o,” la jun'ul'o ek'kri'is, “kia geni'a rimark'o! Vi merit'us katedr'o'n en universitat'o pro tiu profund'a pens'o!”

“Ĉes'u sarkasm'i, idiot'o...”

“La idiot'o ne est'as mi.”

“Sufiĉ'e, mi pet'as. Mi vol'as dir'i i'o'n ver'e grav'a'n. Ni sci'as, ke Rik Ospaci ĉantaĝ'is, sed ni ne sci'as kia'ampleks'e. Ni trov'is en li'a apartament'o fingr'o'spur'o'j'n, kies posed'ant'o'j'n ni serĉ'as, sed ne trov'is. Ebl'e ili signif'as neni'o'n, ĉar tia'j'n fingr'o'prem'o'j'n oni ne pov'as dat'i. Sed ebl'e la murd'int'o ir'is al la apartament'o kaj for'pren'is akuz'a'j'n ĉantaĝ-uz'ebl'a'j'n paper'o'j'n. Krom'e, ebl'e Rik hav'is ie dokument'o'j'n, kiu'j'n ni ankoraŭ ne trov'is, kiel li asert'as en si'a leter'o al Kolombét. Se li ĉantaĝ'is mult'a'j'n person'o'j'n, li hav'as mult'a'j'n mal'amik'o'j'n, kiu'j cert'e dezir'us li'n send'i infer'e'n. El tiu'j nur du est'as al ni kon'at'a'j: Roberto Sulavi kaj Oskar'o Kolombét.”

“Ĉu est'as ver'ŝajn'e, ke li ĉantaĝ'is mult'a'j'n?” prononc'is la nev'o.

“Kial ne? Ne forges'u, ke dum jar'o'j li est'is ĵurnal'ist'o, kiu indign'e rivel'is ĉia'spec'a'j'n ne'bel'aĵ'o'j'n el la viv'o ni'a'land'a. Li hav'is apart'a'n talent'o'n kaj inklin'o'n por el'trov'i kaŝ'it'a'j'n krim'o'j'n.”

“Nu, ni esper'as, ke ni fin'e trov'os komplet'a'n list'o'n de viktim'o'j de li'a ĉantaĝ'o. Aŭ ebl'e ia cirkonstanc'o help'os. Sed ne far'u al vi iluzi'o'j'n. Ne ĉiu'j'n krim'ul'o'j'n ni trov'as. Kaj ĉi tiu mort'o hav'as mult'a'j'n karakteriz'o'j'n de la ne'solv'ebl'a'j.”

“Fin'fin'e, ni eĉ ne sci'as, ĉu en'tut'e est'as krim'o,” Ĝoja dir'is trankvil'e.

“Prav'e. Pov'as est'i akcident'o, ebl'e kaŭz'it'a de halucin'o, aŭ io simil'a.”

“Ĉu si'n'mort'ig'o?” Stefano hipotez'is.

“Tio'n oni ne pov'as eksklud'i, kvankam tiu metod'o ŝajn'as apart'e kruel'a. La ĉef'a argument'o kontraŭ mem'mort'ig'o est'as, ke li ne bezon'is ir'i tiel mal'proksim'e'n por salt'i de alt'e mort'e'n. Tio'n li pov'is far'i en la urb'o mem aŭ en tuj'a proksim'aĵ'o. Tamen ebl'e est'us erar'o atribu'i al li tre raci'a'n kondut'o'n.”

“Mi ne konsent'as,” son'is la voĉ'o de Ĝoja. “Li est'as mult'rilat'e tre raci'a person'o. Por ĉantaĝ'i, neces'as ag'i raci'e, kaj ial ŝajn'as al mi, ke ĉantaĝ'ist'o ne taŭg'as en la rol'o de si'n'mort'ig'ant'o.”

“Fakt'e,” Jano opini'is, “mi sent'as sam'e. Mi dir'is tio'n nur por komplet'ec'o. Ke ni front'as al krim'o, ŝajn'as al mi pli probabl'e. Sed kiu'n ni rigard'u plej ver'ŝajn'a krim'ul'o, se ni akcept'as la ‘murd’-hipotez'o'n?”

“Oskar'o'n Kolombét,” Stefano respond'is. “Li hav'as du'obl'a'n motiv'o'n: Rik Ospaci li'n ĉantaĝ'is, kaj sam'temp'e for'pren'is de li la am'at'in'o'n.”

“Ekzakt'e,” Ĝoja kap'jes'is, “kaj tiu ĉantaĝ'o est'is special'e terur'a. Rik pov'is frakas'i la karier'o'n de Kolombét, kaj nek la aĝ'o nek la epok'o est'as oportun'a'j por re'komenc'i nov'a'n viv'o'n. La minac'o'j de Ospaci cert'e pov'us kaŭz'i panik'o'n ĉe hom'o kiel tiu.”

“Ni do hav'as taŭg'a'n motiv'o'n,” Karal aprob'is. “Kio'n pri fizik'a ebl'ec'o?”

“Ne star'iĝ'as arm'il'a problem'o ĉi-afer'e,” dir'is Stefano. “Puŝ'i iu'n de sur la rafunja teras'o mal'supr'e'n ne est'as apart'e mal'facil'e.”

“Nur neces'as rendevu'i kun li en tia strang'a lok'o,” Ĝoja koment'is. “Sed tiu problem'o prezent'iĝ'as por iu ajn. Kia'manier'e oni pov'is tie'n ven'ig'i Ospacin?”

“Renvers'u vi'a'n fraz'o'n kaj la solv'o iĝ'as facil'a,” Karal dir'is. “Se Ospaci dir'is al iu: ‘Ven'u, mi pruv'os al vi, ke ekster'ter'an'o'j ni'n vizit'as. Mi rendevu'as kun ili ĉe Rafunja,’ cert'e divers'a'j person'o'j akcept'us ir'i vid'i.”

“Jes, sen ia dub'o,” respond'is li'a edz'in'o. “Ĉu vi hav'is konfirm'o'n pri la alibi'o de Kolombét?”

“La vort'o alibi'o ne hav'as signif'o'n en ĉi tiu enket'o. Oskar'o Kolombét hav'is la ebl'ec'o'n vetur'i al Rafunja, se la mort'o okaz'is mard'o'n en la fru'a'j hor'o'j. Li ir'is spekt'i Peer Gynt, kaj tiu prezent'ad'o fin'iĝ'is je la 11-a kaj du'on'o. Oni bezon'as maksimum'e unu hor'o'n kaj du'on'o por aŭt'i de Valĉefa al Rafunja, kaj koleg'o Izidor'o pri'demand'is s-in'o'n Kolombét: ŝi oft'e mal'bon'e dorm'as kaj kurac'ist'o preskrib'is al ŝi dorm'ig'il'o'n. Ŝi glut'is ĝi'n tiu'n lund'o'n, kaj tuj ek'dorm'is. Krom'e, s-ro kaj s-in'o Kolombét kuŝ'as ĉiu en apart'a ĉambr'o. Li do pov'is re'konduk'i la edz'in'o'n hejm'e'n post la teatr'o kaj rapid'i al rendevu'o kun Ospaci.”

Stefano ĝoj'voĉ'is:

“Ni hav'as do materi'a'n ebl'ec'o'n kaj fort'a'n motiv'o'n. Kio'n ni nun bezon'as?”

“Pruv'o'n,” la detektiv'o dir'is serioz'e, “pruv'o'n, ke li ĝi'n far'is, kaj pruv'o'n, ke ali'a kun taŭg'a motiv'o kaj simil'a'j ebl'ec'o'j ne pov'as kulp'i pri la murd'o.”

“Kaj tio'n ni tut'e ne hav'as, mal'e,” daŭr'ig'is li'a edz'in'o. “Roberto Sulavi hav'is tiom da ebl'ec'o'j: li ne pov'as pruv'i, ke li est'is hejm'e. Kaj li cert'e hav'as motiv'o'n.”

“Ĉu tiu motiv'o est'as ver'e valid'a?” dub'e prononc'is la jun'ul'o. “Se rivel'iĝ'us, ke Leg'ant'ul'a Plezúr est'as CIA-el'don'aĵ'o, tio ebl'e ne plaĉ'us al Sulavi, sed ne ating'us li'n person'e. Ne est'us li'a kulp'o, se Rik tio'n ek'sci'is. Kaj ĉi-last'a ne ĉantaĝ'is pri io ali'a, ĉu?”

“Kiom ni sci'as, ne,” dir'is Karal. “Sed tiu rivel'o atenc'us grav'a'j'n interes'o'j'n de CIA, ĉar Leg'ant'ul'a Plezur'o hav'as el'don'o'j'n en pli ol 25 lingv'o'j, est'as legat'a en la tut'a mond'o, kaj oft'e montr'iĝ'is bon'eg'a manier'o orient'i aŭ manipul'i la publik'opini'o'n. Ĉu la koncern'a Agent'ej'o ver'e hezit'us antaŭ ol mort'ig'i tia'okaz'e, mi ne sci'as. Krom'e, se Ospaci ek'sci'is tio'n, li ebl'e mal'kovr'is ankaŭ ali'a'j'n sekret'o'j'n, kies publik'ig'o'n CIA abomen'us.”

“Ni do ne pov'as eksklud'i Sulavin aŭ eĉ ali'a'n CIA-agent'o'n,” Stefano emfaz'is kun io bedaŭr'a en la voĉ'o. “Ĉu ni pov'as eksklud'i li'a'n rival'in'o'n, la vir'in'o'n kun la mur'fend'a mon'o?”

“Ebl'ec'o'n ŝi hav'is,” respond'is Ĝoja,” sed mi mi'n demand'as, ĉu ŝi est'as fizik'e sufiĉ'e fort'a por puŝ'i Ospacin.”

“Est'as mal'facil'e dir'i,” parol'is Karal. “Fakt'e, Ospaci est'is mal'grand'a. Kaj la mis'proporci'o inter la brust'o kaj la mal'fortik'a'j krur'o'j ebl'e help'is ŝancel'i li'n.”

“Sed kiu'n motiv'o'n ŝi hav'us?” Stefano rimark'ig'is. “Laŭ la politik'a'j koment'o'j, kiu'j aper'as gazet'ar'e, la voĉ'o'j favor'a'j al Rik mal'fort'ig'os nur la por'okcident'a'n koalici'o'n. Rik do ag'as favor'e al KGB, eĉ se tio ne est'as li'a intenc'o.”

“Jes,” la polic'an'o dir'is. “Sed ni sci'as, ke ŝi plur'foj'e parol'is kun Ospaci. Fantazi'a hipotez'o foj'foj'e mi'n log'as: imag'u, ke kre'i la kosm'an'a'n parti'o'n decid'is KGB, ĝust'e por mal'fort'ig'i si'a'j'n politik'a'j'n mal'amik'o'j'n. Imag'u, ke la trakt'ad'o okaz'is per'e de Veronika Munzo. Se ŝi aŭ ŝi'a'j mastr'o'j ne pens'is, ke li est'as ĉantaĝ'em'a, ili pren'is sur si'n eg'a'n risk'o'n. Imag'u, ke Ospaci postul'is mon'o'n, minac'ant'e ke, se oni ĝi'n ne don'os, li rakont'os ĉio'n pri si'a parti'o kaj Veronika al la kontraŭ'spion'a serv'o...”

“Efektiv'e,” Stefano dir'is post profund'a spir'o, “pro tiu'j mond'politik'a'j kaŝ'ag'ad'o'j, ĉio est'as fuŝ'it'a, ni ne plu pov'as rezon'i kiel ĉe kutim'a enket'o, ĉar ili dispon'as mult'e pli da materi'a'j rimed'o'j kaj ebl'e hav'as mal'pli da skrupul'o'j ol ordinar'a individu'o. Est'as sen'esper'ig'e. Se al tio vi al'don'us, ke Rik Ospaci hav'is komplik'a'n am'a'n aŭ seks'a'n viv'o'n...”

“Sed feliĉ'e tiel ne est'as,” respond'is Ĝoja, “li ver'ŝajn'e est'is unu el tiu'j abstin'em'ul'o'j ĉiu'flank'a'j: li ne trink'is alkohol'aĵ'o'j'n, ne fum'is, ne manĝ'is viand'o'n kaj ne hav'is seks'a'n viv'o'n.”

“Ĉu ver'e?” Al la jun'ul'o tio ŝajn'is mal'facil'e kred'ebl'a.

“Almenaŭ tio'n dir'is la ge'patr'o'j, kaj, konsent'it'e, neni'u pli blind'as pri la seks'a viv'o de jun'a hom'o ol ties ge'patr'o'j,” Ĝoja klar'ig'is. “Tamen, laŭ ili li neniam hav'is am'at'in'o'n, ne interes'iĝ'as pri la vir'in'o'j, ktp. Li'a patr'in'o sub'strek'is tio'n al mi fier'e, kvazaŭ ŝi dir'us: ‘Admir'u, kiel virt'a mi'a et'a Rik est'as’, kaj la patr'o dir'is la sam'o'n kun tut'e ali'a interpret'o, kvazaŭ jen'e: ‘Vid'u, kia'n ne'normal'a'n id'o'n nask'is mi'a edz'in'o. Tri'dek'jar'a, kaj komplet'a ĉast'ul'o!’ Tio li'n evident'e naŭz'is.”

“Sed,” Stefano kritik'is, “kiel vi ĵus dir'is, kio'n kred'as la ge'patr'o'j, tio signif'as neni'o'n. Krom'e, li pov'us est'i sam'seks'em'ul'o.”

“Ne,” Karal inter'ven'is. “La polic'o kompren'ebl'e enket'is pri tiu'j aspekt'o'j de li'a viv'o. Kiam iu mort'is en suspekt'a'j cirkonstanc'o'j, ni sistem'e inform'iĝ'as pri la am'afer'o'j. Ni ricev'is mult'a'j'n konfirm'o'j'n de tio, kio'n Ĝoja ĵus dir'is. Li neniam hav'is am'at'in'o'n, kaj preskaŭ tut'e cert'e ne est'is sam'seks'em'a, almenaŭ ne praktik'ant'a. Se li hav'is sentimental'a'n aŭ seks'a'n viv'o'n, ĝi est'is tut'e kaŝ'a, sed plej ver'ŝajn'e est'is neni'o. Kamarad'o li'a el la lern'ej'a'j jar'o'j eĉ dir'is, ke la tut'a'n energi'o'n, kiu'n ordinar'ul'o invest'as en tiu'n kamp'o'n, li dediĉ'is antaŭ'e al si'a ĵurnal'ist'a ag'ad'o, nun al la politik'a.”

“Dank'o'n, dank'o'n,” Stefano dir'is kun ton'o esprim'ant'a sen'pez'iĝ'o'n. “Tio almenaŭ simpl'ig'as la kaz'o'n. Sed kiu sci'as, ĉu li ne far'iĝ'is la am-objekt'o de in'o'j el la kosm'o, rival'a'j inter si...”

“Mank'is nur tio,” Karal ŝajn'ig'is koler'o'n. “Se en ni'a'n komplik'a'n suspekt'ar'o'n vi nun en'ŝov'as et'a'j'n verd'a'j'n est'aĵ'o'j'n el ali'a mond'o, mi perd'os la mal'mult'o'n da prudent'o, kiu rest'as al mi.”

“Kaj tamen ili est'as faktor'o, kiu'n mult'a'j en la publik'o pren'as serioz'e,” Stefano re'bat'is. “Ekzempl'e, la barel'form'a hom'in'o, kiu'n vi'a kuz'id'o Joĉjo am'konker'is, kaj kiu rilat'is person'e kun Ospaci, rigard'as ili'n kapabl'a'j je murd'o. Se ni vol'as est'i scienc'e objektiv'a'j, ni ne rajt'as preter'las'i tiu'j'n ul'o'j'n. Pli'e, ne forges'u, ke la sol'a person'o, kiu loĝ'as en tiu mal'ben'it'a Rafunja-region'o — la pentr'ist'o Gido Min'e'sci'a'ski'u — firm'e kred'as je ili'a ekzist'o.”

“Kred'as kaj ne kred'as,” Jano respond'is. “Li tut'e ne est'as cert'a. Tio'n li dir'is al mi person'e.”

“Sed s-in'o Pergame, kiu, laŭ'ŝajn'e, bon'e kon'as li'n, parol'is al mi pri tut'e firm'a konvink'o,” asert'is Ĝoja.

“Mi tre bedaŭr'us, se kulp'us ekster'ter'an'o'j,” Stefano koment'is. “ Mi hav'as antaŭ'juĝ'o'n favor'a'n al ili. Est'as simpati'e, ĉu ne?, komisi'i ter'an'o'n organiz'i la pac'o'n ĉi-mond'e. Est'us domaĝ'e, se simpati'a'j est'aĵ'o'j respond'ec'us pri murd'a apik'a fal'ig'o.”

“Se mal'simpati'ec'o dev'as est'i la kriteri'o por ricev'i la krim'ul'a'n rol'o'n en ĉi tiu afer'o, mi sci'as, kiu'n mi esper'as kulp'a,” Ĝoja sibl'e vort'is.

“Ĉu ver'e?”, “Kiu'n?” son'is sam'temp'e du voĉ'o'j.

“Tiu'n s-in'o'n Pergamen, la art'fak'ul'in'o'n. Mi prov'is rest'i egal'anim'a kaj supr'aĵ'e sukces'is, sed fund'fund'e ŝi vek'is mi'a'j'n plej sovaĝ'a'j'n venĝ-instinkt'o'j'n: mi plezur'e kolekt'us pri ŝi akuz'a'n fakt'ar'o'n, en kiu ŝi kapt'iĝ'us kiel muŝ'o en araneáĵ.” Kaj Ĝoja el'montr'is mien'o'n tiel komik'e kruel'a'n, ke ŝi'a'j edz'o kaj nev'o nur pov'is rid'eg'i.

15

Bob Sulavi grat'is al si la naz'o'n. Li ne ŝat'is kod'i. Tamen kun mult'a'j ĝem'spir'o'j kaj naz'tuŝ'ad'o li fin'fin'e sukces'is en'kod'ig'i jen'a'n mesaĝ'o'n:

“La list'o, pri kiu mi parol'is, ven'as rekt'e el Ord'o kaj Disciplín. Mi kon'at'iĝ'is kun la jun'ul'in'o, kiu hav'as ĝi'n kaj ver'ŝajn'e sukces'os akir'i la ankoraŭ mank'ant'a'n part'o'n. Ŝi est'as...”

Li ek'halt'is, grat'is al si la naz'o'n, rigard'is tra'fenestr'e al la pas'ant'a'j nub'o'j kaj direkt'is al ili beat'a'n rid'et'o'n, kiu'n ili ne merit'is. Sed pri'skrib'i anĝel'o'n neni'u kod'o pov'as. Li for'strek'is la vort'o'j'n “ŝi est'as” kaj re'verk'is la tut'o'n laŭ pli telegraf'a stil'o.

*

Kun har'bukl'o volv'it'a ĉirkaŭ la mal'dekstr'a montr'o'fingr'o, Veronika Munzo kod'is:

“La CIA-agent'o Roberto Sulavi en'am'iĝ'is al mi. Mi est'as cert'a, ke li est'as perfekt'e sincer'a, kaj ke li ne imag'as, ke mi labor'as sam'kamp'e, sed mal'sam'tend'ar'e. Li est'as tiel naiv'a, ke sen'dub'e prezent'iĝ'os okaz'o'j ekspluat'i la situaci'o'n...”

Ŝi ne dub'is, ke ŝi ricev'os pozitiv'a'n re'ag'o'n, sed la efektiv'a respond'o de KGB ŝi'n tamen surpriz'is, tiom ĝi simil'is la konsil'o'j'n de la “kor'rubrik'o” en sentimental'a bild'period'aĵ'o: “Fleg'u la rilat'o'n, sed ne ced'u tro rapid'e, por taŭg'e pli'flam'ig'i li'n.”

*

“Sid'iĝ'u, aŭskult'u, kaj ĝu'u la nov'aĵ'o'n,” bas'is leŭtenant'o Remon.

Karal, mir'ant'a, ek'sid'is.

“Vi plend'is,” Remon daŭr'ig'is, “ke vi'a enket'o pri Ospaci ne progres'as. J'us okaz'is io, kio pov'us help'i.”

Jano streĉ'is la atent'o'n, dum la leŭtenant'o klar'ig'is:

“Iu amik'o de Rik Ospaci ĵus el'met'is formal'a'n plend'o'n al la polic'o pri tio, ke oni ŝtel'is ĉe li kofr'o'n, kiu aparten'is al la viktim'o, kaj kiu est'is plen'a je dokument'o'j.”

“Diabl'e!” ek'kri'is Karal.

“Do plej saĝ'e est'as, ke vi tuj ir'u tie'n. La amik'o est'as strang'a ul'o, nigr'ul'o el la karib'a insul'ar'o. Li ne loĝ'as ĝeneral'e en Valĉefa, sed oft'e ven'as ĉi tie'n. Ĉambr'o est'as daŭr'e rezerv'it'a por li en mal'nov'a dom'o ekster'urb'e. La kofr'o est'is tie...”

*

La dom'o tuj plaĉ'is al Jano. Mal'nov'a dom'o, kun dik'a'j ŝton'mur'o'j, el la 17-a, part'e eĉ ebl'e el la 16-a jar'cent'o. Ĝi star'is mez'e de ĝarden'o minimum'e pri'labor'at'a, kie natur'o liber'vol'e sovaĝ'is.

La polic'a detektiv'o tir'is la mal'nov'stil'a'n tir'il'o'n, kiu drat'e sku'is, ie intern'e, et'a'n sonor'il'o'n long'e re'eĥ'ant'a'n. Post iom'a atend'o la pord'o mal'ferm'iĝ'is. Sur la sojl'o aper'is svelt'a vir'in'o ebl'e tri'dek'jar'a kun long'a'j har'o'j ne'pur'a'j, strikt'a eks'blank'a tors'trik'aĵ'o kaj bluĝinso lav'it'a ĝis sen'kolor'iĝ'o. La ne'bel'a'n, sed iel simpati'a'n, vizaĝ'o'n ornam'is grand'a'j rond'a'j okul'vitr'o'j.

“Sinjor'o...?” ŝi dir'is, kaj ŝi'a voĉ'o tint'is agrabl'e.

“Jano Karal, el la polic'o; mi ven'as rilat'e al la plend'o de s-ro Pitizazo.”

“Ha jes! Maks est'as en'e, li tuj ven'os. Se vi bon'vol'os sekv'i mi'n...”

Li ŝi'n post'paŝ'is al sid'ĉambr'o ne tre bon'stat'a. Sur tabl'et'o kuŝ'is lud'il'et'o'j, sur sof'o gitar'o, kaj aspekt'is, kvazaŭ neni'u el la seĝ'o'j hav'us kvar ver'e stabil'a'j'n pied'o'j'n. Laŭ ŝi'a invit'a gest'o li ek'sid'is en apog'seĝ'o'n, en kiu li tiom profund'iĝ'is, ke li tim'is baldaŭ tuŝ'i la plank'o'n. Ŝi las'is la pord'o'n mal'ferm'it'a kaj kri'eg'is, laŭ melodi'o ne mal'simil'a al la fam'a kri'o de Johnny Weissmuller en la Tarzan-film'seri'o: “Ma-aa-aa-aaks!”

Aŭd'iĝ'is paŝ'o'j ŝtup'ar'e, kaj sur'sojl'e montr'iĝ'is bel'a nigr'a'haŭt'a vir'o kun rekt'angul'a kap'o, rekt'angul'a'j ŝultr'o'j, iom ruĝ'a'j okul'o'j kaj larĝ'a rid'et'o, en kiu rivel'iĝ'is esprim'o plej petol'a. La mal'hel'griz'a'n, preskaŭ nigr'a'n pantalon'o'n super'is mult'efekt'e lum'a ĉemiz'o riĉ'e oranĝ'kolor'a. Karal gimnastik'is star'iĝ'e kun la mal'agrabl'a impres'o, ke la brak'seĝ'o dis'romp'iĝ'os sub li.

“Polic'a detektiv'o Jano Karal,” li si'n prezent'is, dum la ali'a prem'is li'a'n man'o'n.

“Maks Pitizazo. Vi ven'as pro la ŝtel'o, ĉu? Sid'iĝ'u, mi pet'as.”

La polic'an'o tre si'n'gard'e ek'sid'is. La apog'seĝ'o, li konstat'is sen'pez'iĝ'e, rest'is kun'met'it'a. La gast'ig'ant'o iom puŝ'is la gitar'o'n por far'i sid'lok'o'n sur la sof'o. Li tir'is al si la vir'in'o'n, kiu ek'sid'is sur li'a femur'o, dum li ten'is ŝi'n ĉe-tali'e.

“Rakont'u al mi, kio okaz'is,” Karal pet'is amik'a'voĉ'e.

“Nu, iu ŝtel'is de mi kofr'o'n, kiu fakt'e aparten'is al Rik.”

“Kia kofr'o est'is?”

“Ebl'e kofr'o ne est'as la ĝust'a vort'o. Est'as metal'a, sufiĉ'e fortik'a skatol'o, uj'o, afer'o...”

“Kiel grand'a?”

“Ebl'e 35 × 30 × 30 centi'metr'o'j'n, ĉu ne, Sonja?”

Ŝi kap'jes'is.

“Ĉia'okaz'e, tem'as pri metal'a ruĝ'kolor'a kofr'et'o plen'a je dokument'o'j. Rik las'is ĝi'n ĉi tie, ĉar li tim'is, ke iu foj'e en'ŝtel'iĝ'os en li'a'n loĝ'ej'o'n kaj ĝi'n for'pren'os. Est'is dokument'o'j, kiu'j'n li kolekt'is, dum li est'is ĵurnal'ist'o, konfidenc'a'j afer'o'j pri mult'a'j kon'at'a'j person'o'j, li dir'is al mi. Li ne vol'is ili'n detru'i, sed ankaŭ ne vol'is risk'i, ke iu iam vid'u ili'n li'a'hejm'e.”

“Ĉu la kofr'et'o est'is ŝlos'it'a?”

“Jes, sed ankaŭ difekt'it'a, tiel ke ĝi facil'e mal'ferm'iĝ'is.” Ial, Jano hav'is la impres'o'n, ke Maks Pitizazo mem ĝi'n difekt'is mal'ferm'it'a.

“Kial li konfid'is ĝi'n al vi?”

“Ver'ŝajn'e ĉar li pens'is, ke neni'u sci'as, ke ni kon'as unu la ali'a'n. Krom'e, ne est'us facil'e al rab'ist'o en'ŝtel'iĝ'i en ĉi tiu'n dom'o'n.”

“Vi ne konstant'e loĝ'as en Valĉefa, ĉu? Ĉu vi oft'e ven'as ĉi tie'n?”

“De'pend'as. Kelk'foj'e oft'e, kelk'foj'e mal'oft'e. Ne sufiĉ'e oft'e por vi, ĉu?, mi'a kar'a,” li dir'is al la kun'ul'in'o ŝi'n kis'ant'e. Ambaŭ rid'is.

“Kio'n vi far'as profesi'e?”

“Mi est'as muzik'ist'o, ankaŭ kant'ist'o.”

“Kaj vi loĝ'as kutim'e en...”

“Divers'a'j lok'o'j. Mi hav'as ses loĝ'lok'o'j'n: en Montekarl'o, Londono, Los Angeles...”

“Kaj ses feliĉ'a'j'n edz'in'o'j'n,” inter'romp'is la svelt'ul'in'o kun tener'a kares'o.

“Ses edz'in'o'j'n!” Karal ripet'is mir'e. “Sed leĝ'e...”

“Ne leĝ'a'j'n edz'in'o'j'n,” la nigr'ul'o klar'ig'is. “Mi mal'konsil'as al vi leĝ'e edz'iĝ'i. Tio nur kaŭz'as problem'o'j'n. Se vi vol'as for'ir'i, vi dev'as pag'i al eks'edz'in'o aliment'o'n. Ne, Ne. Mi est'as kiel mar'ist'o: unu virín en ĉiu havén.”

“Li hav'as 10 infan'o'j'n,” la long'har'ul'in'o dir'is kun vid'ebl'a, iom ador'a, fier'o.

“Bel'a famili'o, ĉu ne?, mi'a kar'a,” li dir'is, kaj re'kis'is ŝi'n.

“Bon'eg'a famili'o, kiu bon'eg'e ĝu'is la bon'eg'a'n fest'o'n,” ŝi entuziasm'is.

“Fest'o'n?” sci'vol'is la polic'an'o.

“Mi'a nask'iĝ'tag'a fest'o, old'a frat'o,” — kaj la angl'aĵ'o, neniam uz'at'a en Sankt'aval'o, impres'is strang'e al Karal — “la ses kun'edz'in'o'j ĉe'est'is (permes'u, ke mi nom'u ili'n edz'in'o'j, por mi tio ili est'as), kaj la dek infan'o'j. Ni ver'e bon'e amuz'iĝ'is.”

“Pardon'u, se mi est'as ne'diskret'a, aŭ parol'as ekster mi'a enket'o, sed vi tikl'as mi'a'n sci'dezir'o'n. Ĉu vi'a'j... e... vir'in'o'j ne ĵaluz'as inter si?”

“Tut'e ne, old'a frat'o, tut'e ne. Ili est'as bon'a'j amik'in'o'j, ĉu ne, kar'a?”

“Jes,” la kar'ul'in'o dir'is. “Ebl'e, se ni viv'us kun'e, ni disput'us, sed tiel... Ni ĉiu'j egal'e kaj eg'e am'as ni'a'n et'a'n bird'o'n, sed ni'a am'o ne est'as posed'a.”

“Et'a bird'o,” klar'ig'is Pitizazo, al kiu tiu pri'skrib'o absolut'e ne taŭg'is, ĉar li'a dens'a, fortik'a figur'o el'vok'is pli vir'bov'o'n ol bird'o'n, eĉ grand'a'n, “est'as la signif'o de mi'a nom'o en la ge'patr'a dialekt'o.”

“Ha!” dir'is Jano, kiu pen'is bild'ig'i al si, kiel tiu dom'o aspekt'is dum la nask'iĝ'tag'a fest'o, kun tiu bel'a nigr'ul'o ĉirkaŭ'at'a de ses mal'sam'a'j blank'ul'in'o'j, ĉiu pli ador'em'a ol la ali'a, kaj kun svarm'o da infan'o'j kur'ant'a'j ĉia'lok'e'n.

“Kiam vi konstat'is, ke la kofr'o est'as for?” li demand'is.

“Hodiaŭ, nur hodiaŭ,” la karib'an'o respond'is. “Mi neniam special'e atent'as ĝi'n.”

“Kaj kiam vi vid'is ĝi'n last'foj'e?”

“La tag'o'n, kiam mi al'ven'is, t.e. du tag'o'j'n antaŭ la fest'o.”

“Ĉu vi est'as cert'a?”

“Jes, ĉar mi tiam rimark'is, ke la kofr'et'o mal'ferm'iĝ'as facil'e, kaj mi for'pren'is kelk'a'j'n afer'o'j'n el ĝi. Nun, kiam Rik est'as mort'a, li ne plu pov'us pri tio furioz'i, ĉu? Tial mi pren'is fask'o'n hazard'e por vid'i, el kio konsist'as li'a'j laŭ'dir'e eksplod'em'a'j arĥiv'o'j.”

“Ĉu oni ŝtel'is ankaŭ la dokument'o'j'n, kiu'j'n vi est'is el'tir'int'a?”

“Ne, la ŝtel'int'o cert'e ne rimark'is, ke mi for'pren'is i'o'n. Mi ili'n plu hav'as. Ĉu vi ili'n dezir'as, old'a frat'o mi'a?”

“Jes,” Karal respond'is, “ili pov'os help'i al ni'a enket'o.”

La et'a bird'o ek'flug'is el la ĉambr'o. Est'is io tiel kor'simpl'a, kor'varm'a en la si'n'ten'o de tiu mult'edz'in'a vir'o, ke Karal sent'is, kvazaŭ ebri'ec'o traf'us li'n. Li sid'is eĉ ne dek'du kilo'metr'o'j'n for de Valĉefa, sed ŝajn'is al li, ke li trov'iĝ'as sur ali'a planed'o. La valor'o'j kutim'e akcept'it'a'j ali'lok'e ne valid'is ĉi tie, kaj la detektiv'o ek'pens'is, ke ankaŭ la kripl'a brak'seĝ'o est'as pli'a humur'a detal'o en la ĝeneral'a gaj'a atmosfer'o.

La bon'humor'a nigr'ul'o baldaŭ re'ven'is kaj trans'don'is al Karal dokument'uj'o'n plen'a'n je paper'o'j kaj fot'o'j.

“Kiom da temp'o vi'a'j edz'in'o'j kaj infan'o'j rest'is?”

“Mi pens'as, ke ili rest'is mez'nombr'e tri tag'o'j'n, sed kelk'a'j ebl'e rest'is kvar aŭ kvin.”

Mi bezon'os list'o'n de vi'a'j edz'in'o'j kun la adres'o'j kaj la dat'o'j de al'ven'o kaj for'ir'o,” Karal dir'is.

“Suspekt'a'j, ĉiu'j, ĉu ne, old'a frat'o? Nu, nu, kia viv'o! Sonja, mi'a kar'a, ĉu vi pov'as prepar'i tio'n por ni'a gast'o?” la muzik'ist'o demand'is. Ŝi ek'star'is, pren'is paper'o'n, kaj komenc'is skrib'i per krajon'o, kiu'n ŝi de temp'o al temp'o lek'is, dum ŝi lev'is la kap'o'n kaj ŝi'a rigard'o perd'iĝ'is en i'a'n mens'a'n vaku'o'n.

“Ĉu vi ankaŭ dezir'as la profesi'o'n, aĝ'o'n, tali'mezur'o'n, brust'o'mezur'o'n?’ Maks al'don'is ek'rid'ant'e. “Vi vid'us, kia'n perfekt'a'n ĉiel'ark'o'n da vir'in'o'j mi ĝu'as,” kaj li rid'eg'ant'e frap'is al si la femur'o'n tiel fort'e, ke la sof'o grinc'e ek'ĝem'is.

“Ne, dank'o'n,” Karal respond'is, rezist'ant'e la rid'kontaĝ'o'n, “sed dir'u: kiu pov'is pren'i la kofr'o'n? Ĉu vi hav'as ide'o'n? Ĉu ekster'a'j gast'o'j ven'is por la fest'o?”

“Ne, ven'is nur la edz'in'o'j kaj la infan'o'j.” Li dum moment'o for'las'is la gaj'a'n esprim'o'n kaj aspekt'is pli serioz'a. “Fakt'e pov'as est'i nur unu el ili,” li dir'is post paŭz'et'o, “neni'u ja en'ven'is en la dom'o'n.”

“Se est'as tiu el Los Angeles, la serĉ'ad'o risk'as est'i iom komplik'a,” Jano murmur'is kun ne'feliĉ'a mien'o.

“Ej, old'a frat'o, ne las'u vi'a'n humor'o'n griz'iĝ'i pro tiu et'a perd'o. Mi'a sci'vol'em'o tamen sav'is por vi bel'a'n dik'o'n da dokument'o'j, ĉu ne?”

“Ĉu vi hav'as suspekt'o'n pri la ŝtel'int'in'o?”

“Tut'e ne, ĉu vi hav'as, Sonja?”

Ŝi'a respond'o konsist'is el simpl'a kap'ne'o, post kiu ŝi trans'don'is la list'o'n al Karal, dir'ant'e:

“Ceter'e, mi ne kompren'as, kial unu el ni ĝi'n pren'is for.”

“Ankaŭ por mi tio ebl'e est'as la plej mister'a punkt'o,” dir'is Pitizazo, sen'pens'e el'pinĉ'ant'e kelk'a'j'n agord'o'j'n el la gitar'o.

“En kiu lok'o preciz'e trov'iĝ'is la kofr'o?” la polic'an'o demand'is.

“Ĉu vi vol'as vid'i?” prononc'is la ali'a. Ambaŭ vir'o'j ek'star'is. Ili ir'is al dorm'ĉambr'o tut'e sen'ord'a. Vest'o'j kuŝ'is dis'ĵet'it'a'j sur la lit'o, sur seĝ'o, sur tabl'o.

“Ĝi est'is tie, apud la ŝrank'o,” la nigr'ul'o dir'is montr'ant'e lok'o'n inter alt'a ŝrank'o kaj la mur'angul'o. “Iu ajn pov'is for'ŝtel'i ĝi'n kaj ĝi'n met'i en aŭt'o'n.”

“Cert'e ne ĉiu'j hav'is aŭt'o'n ĉi tie, ĉu? Ne tiu el Los Angeles.”

“Ho jes, ŝi ven'is Eŭrop'o'n unu'a'foj'e kaj decid'is vast'e vojaĝ'i. Ŝi ĵus ricev'is re'freŝ'ig'a'n hered'aĵ'o'n, kaj ŝi aĉet'is unu el tiu'j dorm'vetur'il'o'j tuj kiam ŝi met'is la pied'o'n sur la grund'o'n eŭrop'a'n. El la ali'a'j, tri hav'as po aŭtomobil'o'n, inkluziv'e de Sonja. Sed dum la rest'ad'o, ĉiu las'is la ŝlos'il'o'j'n sam'lok'e, tiel ke ĉiu pov'u prunt'e'pren'i unu el la aŭt'o'j, se ŝi ĝi'n bezon'is. Ĉiu ja sci'pov'as stir'i.”

“Sed ĉu vi ne opini'as, ke la ali'a'j vid'us tiu'n, kiu pren'is la kofr'o'n?”

“De'pend'as de la hor'o. Sed est'is tiom da ir'o'j kaj for'ir'o'j, ven'o'j kaj mal'ven'o'j ĉi-dom'e dum tiu period'o, ke neni'u atent'is, kio'n far'as la ali'a'j. Mi eĉ vet'us, ke se unu el ili pet'us la grand'a'j'n infan'o'j'n port'i tiu'n kofr'et'o'n al iu aŭt'o, neni'u rimark'us ĝi'n. Infan'o'j konstant'e kur'ad'is tie'n kaj ĉi tie'n kaj for. Sed pli simpl'e sen'dub'e est'is en'aŭt'ig'i la kofr'o'n nokt'e kaj tuj vetur'i al taŭg'a lok'o en Valĉefa.”

“Kial, vi'a'opini'e, oni ŝtel'is la kofr'o'n?”

“Mi jam dir'is: tio eg'e mir'ig'as mi'n. Rik dir'is, ke est'as mult'e da eksplod'a dokument'a material'o en ĝi. Ebl'e edz'in'o sci'is pri dosier'o rilat'a al person'o, kiu'n ŝi kon'as....”

“Sed kiel oni pov'us sci'i, ke tiu kofr'o aparten'as al Rik Ospaci? Unu'a'vid'e est'is bon'eg'a ide'o ĝi'n las'i ĉe vi. Est'us ne'ebl'e suspekt'i, ke ĝi ne est'as vi'a.”

“Vi prav'as,” la nigr'ul'o dir'is, sid'iĝ'ant'e sur la lit'o'n. “Rik est'is tre inteligent'a. Tial li elekt'is mi'n kiel kofr'o'gard'ist'o'n. Neni'u sci'is, ke ni kon'as unu la ali'a'n. Krom'e, mi oft'e ven'as al Valĉefa, sed ne konstant'e loĝ'as ĉi tie. Rik hav'is facil'a'n, ne'suspekt'ebl'a'n al'ir'o'n al si'a'j dokument'o'j. Li hav'is ŝlos'il'o'n de la dom'o, kaj Sonja, kiu sci'is pri la afer'o, dev'is las'i li'n en'ir'i.”

“Ĉu Sonja ebl'e rakont'is la afer'o'n?”

“Ebl'e jes. Sed kiam ni konstat'is la mal'aper'o'n de la kofr'o, ŝi asert'is, ke mi iu'tag'e mal'kaŝ'is la sekret'o'n, est'ant'e ebri'a, dum amik'a akcept'o. Oj, old'a frat'o, mi ne fier'as pri tio. Ebl'e est'as mi'a kulp'o, se la afer'o dis'kon'iĝ'is.”

“Kiel vi amik'iĝ'is kun Rik Ospaci?”

“Ĉe kongres'o de bird'fot'ant'o'j. Mi pasi'iĝ'is pri fot'ad'o iu'epok'e, kaj, kiel Rik, pas'ig'is hor'o'j'n kaŝ'it'a en vepr'ej'o por fot'i sovaĝ'a'j'n best'o'j'n, ĉef'e bird'o'j'n. Post'e mi'a entuziasm'o por tiu ne'komfort'a okup'o sen'fajr'iĝ'is, dum Rik rest'is — kiom mi sci'as — fanatik'e fot'em'a.”

“Sinjor'o Pitizazo, ŝajn'as al mi, ke la ŝanc'o'j re'trov'i la kofr'o'n est'as formik'e mal'grand'a'j. Feliĉ'e, mi almenaŭ hav'as la list'o'n de vi'a'j.. e... kun'ul'in'o'j kaj...”

“Sed vi ne sci'as, kie ili trov'iĝ'as,” inter'romp'is la ali'a. “Irena, la edz'in'o el Los Angeles, vetur'as tra la tut'a Eŭrop'o kaj pro si'a dorm'aŭt'o ŝi eĉ ne bezon'as tra'nokt'i hotel'e. Est'os des pli mal'facil'e trov'i ŝi'n. Kaj ŝi for'ir'is kun unu el la bo'edz'in'o'j.”

“Bo'edz'in'o? Ha jes! Kun kiu?”

“Kun Doris, la londona.”

Ambaŭ vir'o'j el'ir'is el la ĉambr'o. Karal re'pren'is la dokument'o'j'n hazard'e sav'it'a'j'n de la nigr'a muzik'ist'o, kaj, akompan'at'e de ĉi-last'a, paŝ'is ekster'e'n, zorg'mien'a.

“Esper'ebl'e tiu'j help'os ni'n,” li dir'is, montr'ant'e la dokument'o'j'n.

“Ĉu vi pens'as, ke est'is krim'o?” Pitizazo demand'is.

“Ni ankoraŭ ne sci'as. Kio'n opini'as vi?”

“Pov'us est'i io ajn. Mi ne eksklud'us krim'o'n, old'a frat'o, mi ne eksklud'us.”

“Kial?”

“Kiel ĵurnal'ist'o, Rik tro en'miks'is si'n en privat'a'j'n afer'o'j'n, li ŝat'eg'is el'fos'i sekret'o'j'n, danĝer'a'j'n sekret'o'j'n. Pri'pens'u, kiom da sensaci'a'j rivel'o'j li far'is en Vesper'a Foli'o! Kaj li publik'ig'is nur cent'on'o'n el tio, kio'n li mal'kovr'is. Hom'o, kiu ag'as tiel, al'vok'as murd'o'n al si, ĉu ne, old'a frat'o?”

Re'vetur'ant'e urb'e'n, Karal medit'is pri la mal'facil'ec'o re'trov'i la kofr'o'n. Domaĝ'e! Apenaŭ lev'iĝ'is esper'o fin'e ricev'i util'a'j'n indik'aĵ'o'j'n, kaj jam ĝi dis'solv'iĝ'is tuj. Di'o ben'u la sci'vol'em'o'n de tiu muzik'ist'o. Dank’ al ĝi ne ĉio perd'iĝ'is!

*

En si'a ofic'ej'o Karal tuj stud'is la dokument'o'j'n. La unu'a re'ag'o est'is sen'rev'iĝ'a: li komenc'is per grand'format'a kovert'o, kiu en'ten'is mal'nov'a'j'n fot'o'j'n. Kial tiu'j en'ŝov'iĝ'is kaŝ'lok'e'n est'is ne tre kompren'ebl'e, se la kofr'o dev'is en'ten'i la plej “eksplod'a'j'n” dokument'o'j'n. Est'is ja bel'a'j fot'o'j pri best'o'j, inter kiu'j mult'a'j cerv'o'j kaj cerv'in'o'j. Ali'a seri'o montr'is du vir'o'j'n, kiu'j paŝ'is sur voj'et'o mont'ar'a. Unu el ili hav'is strang'a'j'n vest'o'j'n kaj larĝ'rand'a'n ĉapel'o'n. Li drink'is rekt'e el botel'o kaj aper'is komplet'e ebri'a. Plur'a'j ali'a'j fot'o'j montr'is la sam'a'j'n du vir'o'j'n, ĉiam kun botel'o en'man'e kaj fest'ul'a'j esprim'o'j. Sekv'is de'nov'e best'fot'o'j, ĉef'e bird'a'j.

Trov'iĝ'is ankaŭ tut'a dosier'o pri bank'ofic'ist'o. La koncern'a'j dokument'o'j perfekt'e taŭg'us por ĉantaĝ'o, ĉar ili pruv'is la kulp'ec'o'n de la ul'o pri divers'a'j grand'sum'a'j mal'honest'aĵ'o'j.

Post'e Karal kontempl'is pli strang'a'n dokument'o'n. Tem'as pri fot'o montr'ant'a sovaĝ'a'n rok'a'n lok'o'n (“pov'us est'i en la rafunja region'o”, li pens'is), sur kiu kruc'o kaj tomb'o est'is desegn'it'a'j. Sur la fot'o est'is glu'it'a paper'bend'et'o dir'ant'a: “Jen la lok'o. Tiu fot'o cert'e interes'us la polic'o'n, ĉu ne?”

Fin'is la seri'o'n du fot'o'j, kiu'j eĉ pli surpriz'is Janon. La unu'a montr'is, kvazaŭ ombr'e, la rafunjajn klif'o'j'n, re'kon'ebl'a'j'n, sed apenaŭ vid'ebl'a'j'n, ĉe'flank'e. La rest'o de la fot'o est'is komplet'e okup'it'a de blank'eg'a lum'o, kiu fuŝ'is ĉio'n. La du'a est'is la sol'a kolor'fot'o el la dokument'o'j. Sur ĝi vid'iĝ'is et'a est'aĵ'o star'ant'a apud la aŭt'o de Ospaci. Laŭ la grand'ec'o de la vetur'il'o oni pov'is taks'i la alt'ec'o'n de la est'aĵ'o je 1,5 metr'o. Li, aŭ ŝi, aŭ ĝi, est'is vest'it'a per verd'a super'tut'o kaj la haŭt'o de li'a (ŝi'a? ĝi'a?) vizaĝ'o est'is verd'ec'a. Ne est'is klar'e, ĉu la afer'o sur la kap'o est'is spec'o de ĉapel'o aŭ simpl'e strang'a'j har'o'j. La esprim'o est'is rid'et'a, sed... Karal ne pov'is vort'ig'i al si si'a'n impres'o'n... Ĉio aspekt'is plej embaras'e strang'e. La detektiv'o sent'is, kvazaŭ io, en li'a stomak'o, subit'e nod'iĝ'is mal'agrabl'e.

*

Cert'iĝ'int'e, ke Pitizazo est'as for, Karal foj'e ir'is vizit'i Sonjan, kun kiu li long'e babil'is. Sed la konversaci'o est'is mal'esper'ig'e sen'rezult'a. Ŝi ripet'is, kio'n jam dir'is ŝi'a edz'o, kaj Jano ne vid'is, kia'manier'e li pov'us akir'i per ŝi iom pli da inform'o'j.

La enket'o pri la kvin ali'a'j edz'in'o'j, kiu'j ne loĝ'is en Valĉefa, montr'iĝ'us sam'e sen'iluzi'ig'a, se Karal hav'us iluzi'o'j'n. Fakt'e, li atend'is neni'o'n el tiu esplor'o far'at'a grand'part'e de ekster'land'a'j polic'ist'o'j per'e de la inter'naci'a'j aranĝ'o'j, kiu'j'n uz'i Jano neniam ŝat'is.

Tri vir'in'o'j est'is hejm'e, sed ili'a pri'demand'ad'o rest'is sen'frukt'a.

La du ali'a'j'n oni plu serĉ'is.

*

“Mal'gaj'a, ĉu?” Ĝoja dir'is al la edz'o, kaj ŝi kares'is li'n per gest'o tiel tener'a, ke li'a kor'o fand'iĝ'is. Li ĝem'spir'is.

“Nu, vi sci'as, ĉu ne?” li respond'is, kontent'a pov'i divid'i si'a'j'n zorg'o'j'n kun iu plej fid'ind'a. “Esper'o ŝvel'ig'as, kaj kiam ĝi montr'iĝ'as tromp'o, oni mal'ŝvel'iĝ'as. Mi sent'as mi'n kiel tru'it'a pneŭmatik'o.”

“Ĉu la tut'a rev'o krev'is?”

“Komplet'e. Kiam Remon parol'is pri tiu ŝtel'o, mi pens'is: ‘Jen fin'fin'e situaci'o inform'graved'a’, sed ni trov'iĝ'as antaŭ komplet'a mank'o de spur'o'j. Per kia mirakl'o ni pov'us re'trov'i tiu'n kofr'o'n, eĉ la diabl'o ver'ŝajn'e ne sci'as.”

“Sed vi'a mult'edz'in'a ul'o tamen las'is al vi kelk'a'j'n dokument'o'j'n. Ĉu ili produkt'is neni'o'n?”

“Neni'o'n. La ĉantaĝ'a dosier'o tem'as pri bank'ofic'ist'o, kiu mort'is kancer'e antaŭ tri jar'o'j. La fot'o'j pri best'o'j kaj pri la drink'em'a'j gaj'ul'o'j ne pov'as hav'i ĉantaĝ'a'n signif'o'n kaj konduk'as ni'n al neni'u spur'ar'o. Kaj la desegn'it'a tomb'o...”

“Jes, ĉu almenaŭ tiu ne est'as ŝlos'il'a... mi dir'u... voj'montr'il'o?”

“Ebl'e jes. Mi est'as cert'a, ke ĝi util'is al ĉantaĝ'o, ver'ŝajn'e pri murd'o, kiu ebl'e form'as la baz'o'n de ni'a tut'a afer'o. Sed ĝi pov'is util'i nur kun preciz'a'j indik'o'j pri la lok'o. Pov'as est'i ie ajn. Pov'us est'i en Kolorad'o aŭ Ĉini'o, kiom ni sci'as.”

“Sed vi dir'is al mi, ke mult'a'j labor'as super tiu serĉ'ad'o!”

“Efektiv'e. Kiam la polic'o serĉ'is kaj kvin'foj'e en kvin mal'sam'a'j land'o'part'o'j firm'e kred'is, ke jen ĝi trov'is la lok'o'n, kaj fos'is, fos'is, fos'is, sen mal'kovr'i i'o'n ajn, ni pet'is help'o'n de la arme'o. Tiu hav'as topografi'a'n serv'o'n kaj fak'ul'o'j'n pri la stud'o de fot'o'j, kiu'j kun'ag'is kun la ĉef'urb'a'j polic'a'j special'ist'o'j. Soldat'o'j fos'is, fos'is, fos'is re'foj'e. Kaj re'foj'e van'e. Simil'a'n aranĝ'o'n de rok'o'j oni trov'is almenaŭ 25-foj'e en la land'o. Fakt'e tiu fot'o est'as eg'e mal'preciz'a. Ĝi pov'is impres'i krim'ul'o'n pro la tim'ig'a efik'o sur hom'o'n kun kulp'a sent'o, sed por ekster'ul'o ĝi en'hav'as neniu'n inform'o'n. Kie serĉ'i tiu'n hazard'a'n natur'aranĝ'o'n de rok'o'j? Ne nur tio, sed oni ankaŭ dev'as rigard'i ĝi'n ekzakt'e el la sam'a vid'punkt'o kiel tiu, kiu far'is la fot'o'n; aliel, la perspektiv'o ŝanĝ'iĝ'as, kaj vi ne re'kon'os la lok'o'n eĉ se vi star'os apud ĝi. Ebl'e tio okaz'is al ni, ebl'e eĉ al mi, kiam mi komenc'e part'o'pren'is en la esplor'o'j.”

“Mi kompren'as vi'a'n sen'kuraĝ'iĝ'o'n. Kompat'ind'ul'o! Vi tiom esper'is!”

“Sed mi kondut'as stult'e. Mi edz'iĝ'is al la plej bel'a vir'in'o en la tut'a Sankt'aval'o, kaj zorg'as pri ne'solv'ebl'a krim'o — aŭ eĉ ne'krim'o — dum la polic'a'j arĥiv'o'j jam plen'plen'as per ne'solv'it'a'j mister'o'j. Kial mi tio'n pren'as tiel serioz'e? Fin'fin'e, kiam ni klas'os la dosier'o'n kun la stamp'o “ne'solv'it'a”, ni plu viv'os, kaj ne mal'feliĉ'e, ĉu?”

“Janĉjo! Vi prov'as konsol'i vi'n filozofi'e, kaj vi prav'as, kaj mi admir'as vi'n. Sed ne mensog'u al vi mem. Vi ne kontent'os tiel facil'e. Vi bezon'as sci'i, ĉu ne? Vi ne toler'as mister'o'n, kaj vi ne ripoz'os ver'e ĝis la moment'o, kiam vi est'os cert'a, ke vi far'is ĉio'n ebl'a'n...”

“Prav'e. Krom'e, la publo, kiel vi dir'as en Sankt'aval'o, la publik'o plend'as. En voĉ'don'a period'o, las'i ne'solv'it'a la mister'a'n mort'o'n de vir'o, kiu ĵus fond'is nov'a'n, strang'a'n, kaj surpriz'e sukces'a'n parti'o'n est'as ne'pardon'ebl'e.”

“Efektiv'e, la gazet'ar'o ne dis'ĵet'as laŭd'o'j'n mal'avar'e al la polic'o.”

“Ba, la gazet'o'j...”

“Dir'u: kial Pitizazo ven'is al Valĉefa, ĉu nur por la nask'iĝ'tag'a fest'o?”

“Ne. Li hav'as unu'monat'a'n kontrakt'o'n kun la radi'o-orkestr'o, kaj post'e li part'o'pren'os en popol'kant'a spekt'aĵ'o, kiu rond'ir'os tra la tut'a land'o. Tio'n mi ek'sci'is per Sonja.”

“Interes'e, kio'n vi ĵus dir'is!”

“Interes'e? Kial? Kio?”

“Roberto Sulavi labor'as ĉe la radi'o, ĉu ne? Li eĉ hav'as respond'ec'o'n pri part'o de la program'ad'o. Ĉu ne est'us ia lig'il'o inter Pitizazo kaj li?”

16

“Admir'u!” dir'is Bob Sulavi.

“Mir'ind'e!” Veronika Munzo ekstaz'iĝ'is.

Ili sid'is supr'e de la mont'et'o, kiu super'star'as ĉe Valmu, ĉarm'a urb'et'o je kvar'dek'o da kilo'metr'o'j for de Valĉefa. La kun'flu'ej'o de Tjazo kaj Mikva, la pont'o'j, la mal'nov'stil'a'j dom'o'j ver'e aspekt'is juvel'e, kaj la mont'fon'o emfaz'is ili'a'n bel'ec'o'n.

“Imag'u al vi! Mi loĝ'as de jar'o'j ver'e proksim'e, kaj neniam ven'is ĉi tie'n!” ŝi dir'is.

Li ne respond'is. Li ne pov'us. Vid'i tia'n unik'a'n jun'ul'in'o'n ĉe tia unik'a pejzaĝ'o hav'is kvazaŭ paraliz'a'n efik'o'n. Li komenc'is kompren'i, kio'n la vort'o paradiz'o signif'as.

Por sci'i ĝi'n pli komplet'e, li ŝi'n ek'kis'is. Long'a Hollywooda kis'o. Li prem'is ŝi'n al si tiel fort'e, ke ŝi preskaŭ sufok'iĝ'is. “Strang'e”, ŝi pens'is, vkiel vor'a aper'as am'em'a vir'o al vir'in'o!”. Kaj ŝi al'don'is al si: “Kaj eĉ pli strang'e, ke mi ŝat'as est'i vor'at'a de lib. Ju pli ŝi li'n kon'is, des pli ŝi ŝat'is li'a'n... kiel difin'i? Est'is io pur'a, naiv'a, tre jun'a, tre sen'komplik'a en li. Kaj tio'n ŝi eg'e ŝat'is. Ŝi sent'is li'n kiel fidel'a'n hund'o'n, kiel bon'a'n san'a'n best'o'n kun tre lojal'a kor'o. Est'is apenaŭ pens'ebl'e, ke tiu am'em'a simpl'anim'ul'o labor'as por CIA!

“Ĉu vi permes'us, ke mi spir'u minut'et'o'n?” ŝi dir'is petol'e, liber'ig'ant'e si'n. Ili rid'is.

“La restoraci'o est'as tut'e proksim'a,” li dir'is, montr'ant'e la voj'o'n.

Dum ili paŝ'is tie'n silent'e, Bob si'n demand'is, per kiom da centi'metr'o'j li grand'iĝ'is, aŭ ĉu simpl'e li ne kresk'is, nur li'a'j pied'o'j for'las'is la grund'o'n kaj li nun flug'as? Kvankam ver'dir'e, koncern'e la brust'o'n, ne pov'as est'i dub'o: ĝi ŝvel'as. Strang'e, kiel am'o efik'as al hom'o!

“Jen!” ŝi dir'is ek'sid'ant'e en la restoraci'o. Sed ŝi tuj de'nov'e ek'star'is.

“Mi dev'as ir'i al la tualet'ej'o, vi komplet'e fuŝ'is mi'a'n har'aranĝ'o'n,” ŝi rid'et'is anĝel'e. “Ĉu ne, fripon'o?”, ŝi al'don'is, kaj ŝi pinĉ'is al li la long'a'n pinĉ'o'tent'a'n naz'o'n.

Sur la seĝ'o apud li ŝi las'is si'a'n mantel'o'n. Kial, ebl'e dir'os la leg'ant'o, not'i tiu'n banal'a'n detal'o'n? Nu, ĉar el tiu banal'a gest'o font'is grav'a'j konsekvenc'o'j, pri kiu'j, ebl'e, ne'rid'em'a'j plan'ant'o'j el la sekret'a'j serv'o'j ankoraŭ nun babil'as mal'antaŭ si'a'j kiras'a'j pord'o'j en Moskvo kaj Vaŝington.

Bob am'is. Am'ant'e ŝi'n, li am'is ŝi'a'j'n aĵ'o'j'n. Kaj ĉar li am'is ŝi'a'n mantel'o'n, li pren'is ĝi'n respekt'e por ĝi'n aranĝ'i iom pli bon'ord'e, ke ĝi ne, pro rapid'ĵet'a gest'o, akir'u aĉ'a'n fald'o'n. Tio'n far'ant'e, li i'o'n sens'is, kio tikl'is li'a'n sci'vol'o'n. Sci'vol'a li ja est'is, kiel ni jam rimark'ig'is pri la fot'o'kopi'ad'o, kaj al li'a natur'a jam potenc'a sci-avid'o al'don'iĝ'is la “ĉiam-ĉio'n-atent'u”-refleks'o de la trejn'iĝ'o por CIA.

Li rigard'is. Est'is et'a zip'o lert'e kaŝ'it'a sub la rand'aĵ'o de pseŭdo-sub'ŝtof'o. Li ĝi'n mal'ferm'is. En'est'is paper'et'o. Al Bob ĝi efik'is kiel ŝnur'et'o horizontal'e streĉ'it'a inter du mur'o'j ĉe la unu'a ŝtup'o de mal'supr'e'n konduk'ant'a ŝtup'ar'o, tiel ke oni ĉe ĝi stumbl'as kaj ost'o'romp'e fal'as kel'e'n. El paradiz'o, la sort'o li'n fal'puŝ'is en infer'o'n da turment'a'j dub'o'j, kontraŭ'dir'o'j kaj sen'esper'o. Tiu foli'et'o ja en'hav'is unu'flank'e la cifer'o'j'n 66.01.62 (241) kaj dors'flank'e seri'o'n da indik'o'j kun, ŝajn'e, dat'o'j kaj numer'o'j, kvazaŭ tem'us pri bibliografi'a'j referenc'o'j, kun'e kun du aŭ tri ali'a'j cifer-aranĝ'o'j, kiu'j pov'us aper'i kiel faktur'numer'o'j aŭ io simil'a.

Iu ali'a est'us trov'int'a ĉio'n ĉi plej normal'a, sed Bob est'is sekret'a agent'o. Kaj antaŭ ne'long'e, unu el li'a'j “kontakt'o'j”, kiel oni dir'as spion'ĵargon'e, parol'is al li pri nov'a kod'o de la ĉef'a mal'amik'o, laŭ kiu la person'o, al kiu mesaĝ'o est'as destin'it'a, en'kod'iĝ'as kiel parentez'a numer'o sekv'ant'a la cifer'o'j'n 66.01.62 (tiel ke la tut'a afer'o aspekt'u kiel telefon'numer'o), kaj la tekst'o mem de la mesaĝ'o mask'iĝ'as en kod'o, kiu prezent'iĝ'as kiel seri'o da referenc'o'j. Ne pov'is est'i dub'o. Veronika, en kaŝ'it'a mantel'poŝ'o, hav'is mesaĝ'o'n de aŭ al KGB.

*

“Rigard'u tiu'j'n du, ĉu ne komik'e?” prononc'is Melania Georgido, tiu kar'a grand'aĝ'a sinjor'in'o, kiu, antaŭ ne tre long'e, kaŭz'is ĥaos'a'j'n sent'o'j'n en la publik'opini'o, ĉar, en tiu sam'a tag'o, kiam rivel'iĝ'is la mort'o de Rik Ospaci, ŝi konfuz'is kun la real'o plej fikci'a'n program'o'n de iu for'a televid'a el'send'ej'o. Ŝi ĵus en'ŝov'is en la buŝ'o'n dik'a'n pec'o'n de si'a krem'kuk'et'o, kaj iom de la abund'a krem'o est'is fiks'iĝ'int'a sur la lip'o'j, kio dev'ig'is ŝi'n turn'i la kap'o'n fenestr'e'n por ĝi'n diskret'e for'lang'i.

Adela Gregor direkt'is la rigard'o'n al la strat'o.

“Efektiv'e,” ŝi dir'is rid'et'ant'e. De la etaĝ'a te'trink'ej'o, kie la du mal'jun'a'j vir'in'o'j frand'is si'a'j'n te'o'n kaj kuk'o'j'n, oni bon'e vid'is la aŭtobus'halt'ej'o'n, kaj tie star'is la komik'a du'op'o. Ĝi konsist'is el long'a'krur'a long'brak'ul'o, kiu ten'is si'n iom klin'e, kvazaŭ li sopir'us est'i pli et'a ol natur'o li'n program'is, kaj el plaĉ'vizaĝ'a mez'kresk'ul'o, kiu neniel al'tir'us la atent'o'n, se li ne relief'ig'us la tro'a'j'n alt'o'n kaj mal'dik'o'n de la ali'a jun'ul'o, apud kiu li star'is. Dum la unu'a gest'is plej nerv'e, la du'a rest'is trankvil'e sen'mov'a. Apenaŭ percept'ebl'e li lev'is la ŝultr'o'j'n.

Ke Joĉjo gest'is ekscit'it'e, est'is tut'e natur'e, se konsider'i la fakt'o'j'n. Kaj ke Stefano ne respond'is aliel ol per ŝultr'o'lev'o, ne est'is mal'pli natur'e, ĉar li ne sci'is, kio'n respond'i.

“Ŝi furioz'as,” Joĉjo dir'is, “sed mi tamen ne rezign'os pro ŝi!”

“Ho, vi'a Lizabeta...” Stefano iom lac'e komenc'is, kaj li dank'is la ĉiel'o'n, ke ĝust'e tiu'moment'e al'ven'is la bus'o, tiel ke li ne dev'is trov'i fin'o'n al la fraz'o tuj'tuj.

Ambaŭ knab'o'j en'bus'iĝ'is.

“Kio pri Lizabeta?” Joĉjo demand'is kun ton'o preskaŭ defi'a.

“Nu...” Stefano dir'is ŝancel'iĝ'e. La sentiment'a'j problem'o'j de Joĉjo neniam est'is simpl'a'j, kaj li'a kun'ul'o ne sci'is, kia'manier'e el'turn'iĝ'i. Li ŝat'is Joĉjon kaj ne dezir'is ofend'i li'n, sed sent'is si'n dev'ig'at'a i'o'n dir'i. Li aŭd'is si'n parol'i iom pli krud'e kaj sincer'e ol li vol'is:

“Aŭ vi ver'e am'as ŝi'n, ne pov'as viv'i sen ŝi, kaj rest'os en Valĉefa, aŭ vi prefer'as vojaĝ'i, kaj for'ir'os, sen zorg'i pri ŝi'a grumbl'ad'o, kiu'kaz'e vi ver'ŝajn'e ne tiom am'as ŝi'n.”

“Ho jes, mi am'as ŝi'n!” Joĉjo respond'is kun fervor'o, kiu ig'is Stefanon pens'i: “Jen li re'e teatr'as al si”.

“Do ne est'as problem'o. Se vi ŝi'n am'as, vi dezir'as plezur'ig'i ŝi'n kaj est'i apud ŝi. Ambaŭ afer'o'j signif'as: rezign'i la vojaĝ'o'n.”

“Sed, Stefano, imag'u al vi: sen'pag'a kroz'ad'o sur la Karib'a Már! Vizit'o de insul'o post insul'o! Trinidado, Barbados, Martiniko, ĉu tiu'j nom'o'j ne kant'as al vi tra la tut'a aním?”

“Ho jes, ili mi'n al'log'as. Tia'grad'e, ke mi em'us propon'i ali'a'n solv'o'n: vi rest'as ĉi tie por ne sufer'ig'i vi'a'n kar'a'n kaj sport'am'a'n Lizabetan, kaj donac'as al mi vi'a'n vojaĝ'bilet'o'n.”

“Perfid'a mezetúl! Vi profit'em'a sen'kor'ul'o! Vi ne hezit'us for'las'i enket'o'n, en kiu'n vi vi'n engaĝ'is, por ekspluat'i la frukt'o'j'n de mi'a gajn'o! Kiu gajn'is la konkurs'o'n, ĉu vi aŭ mi? Kiu est'as tiel talent'a elektron'ik'e, ke li trov'is al la problem'o la plej bon'a'n solv'o'n el la tut'a kontinent'o, ĉu vi aŭ mi? Est'us tro facil'e. Vi eĉ ne abon'as la revu'o'n, nek sci'is pri la konkurs'o. Kaj nun, kiam mi far'is la tut'a'n labor'o'n propr'a'ŝvit'e, jen vi al'ven'as, kaj grand'sinjor'e pret'as help'i mi'n for'rab'ant'e mi'a'n premi'o'n. Fi, vi mi'n naŭz'as, vi sen'moral'a moru'o!”

Stefano ĝem'spir'is.

“Mi vol'is nur help'i,” li preskaŭ balbut'is, ek'sci'int'e, ke li'a humur'o ne est'is ĉi-kaz'e el la plej delikat'a spec'o.

“Se mi rezign'os, la kroz'ad'o'n ĝu'os tiu, kiu al'ven'is du'a sur la gajn'o'list'o,” Joĉjo plend'e prononc'is.

“Tiel ke jen ni star'as re'e antaŭ la sam'a dilem'o.”

“Jes. Se ŝi nur konsent'us for'las'i si'a'n ofic'ej'o'n, mi pag'us por ŝi kun'vojaĝ'o'n.”

“Ĉu tiom da mon'o vi hav'as?”

“Mi prunt'us,” Joĉjo dir'is iom dub'e.

“Vi sci'as,” Stefano vort'is kun ton'o filozof'a, “kiam oni hezit'as inter du decid'o'j, kaj sent'as si'n tir'at'a sam'fort'e ambaŭ'flank'e'n, la plej bon'a sistem'o est'as ŝanc'i je kap'o aŭ dors'o. Ĉu vi hav'as mon'er'o'n?”

“Mon'er'o'n?” la mal'dik'a jun'ul'o ripet'is kvazaŭ sonĝ'e. “Ĉu ver'e vi...?”

“Jen!” Stefano tir'is el la poŝ'o mon'er'o'n. “Kap'o: Valĉefa; dors'o: la insul'o'j. La mon'er'o'n ĵet'u vi.”

“Ĉu saĝ'e...?” Joĉjo mol'lip'e dir'et'is, kaj kvazaŭ en stat'o hipnot'a li supr'e'n ĵet'is la mon'er'o'n. Ĝi fal'is sub la seĝ'o'n.

“Kio est'as?” Stefano demand'is, dum li'a kun'ul'o kurb'iĝ'is por ĝi'n serĉ'i.

“Kap'o: mi for'ir'os!” li dir'is triumf'e.

“Kaj kio pri Lizabeta?” la ali'a demand'is.

“Ŝi grumbl'u!” Joĉjo respond'is, kaj sent'iĝ'is, ke li'n plen'ig'as tut'e freŝ'a kuraĝ'o.

Stefano taks'is pli saĝ'a ne rimark'ig'i, ke la decid'o est'is “kap'o: li rest'os en Valĉefa”. Joĉjo evident'e prefer'is la kroz'ad'o'n. Sed io Stefanon tamen tikl'is:

“Kaj la enket'o?” li sci'vol'is.

“Mi re'ven'os,” Joĉjo profet'is, kaj li el'ir'is el la bus'o.

17

“Ho, Jano! Rigard'u!”

“Jes,” distr'iĝ'e respond'is la polic'a detektiv'o plu ĝu'ant'e la bild'o'stri'o'n Asteriks kaj Kleopatra, “kio est'as?”

“Vid'u!” Ĝoja lev'iĝ'is kaj ven'is apud li'n.

Ŝi met'is sub li'a'j'n okul'o'j'n mal'nov'a'n numer'o'n de revu'o pentr'art'a. Ŝi'a fingr'o montr'is portret'o'n.

“Diabl'e!” li ek'kri'is. “Li mult'e simil'as la ul'o'n sur la fot'o. Kiu li est'as?”

“Gido Ver'strat'a, la pentr'ist'o, kiu posed'as la lign'o'dom'o'n ĉe Rafunja. Sur ĉi tiu portret'o, li est'as 25 jar'o'j'n pli jun'a.”

“Du'dek'kvin jar'o'j ŝanĝ'as figur'o'n! Nun li hav'as ventr'o'n de ĉef'kuir'ist'o. Mi ne est'us re'kon'int'a li'n. De kie vi ricev'is tiu'n revu'o'n?”

“Mi prunt'e'pren'is ĝi'n el la bibliotek'o. Mi plu konserv'is la ide'o'n prov'i verk'i intervju'o'n kun tiu art'ist'o malgraŭ la admon'o de s-in'o Pergame.”

“Efektiv'e est'as la ul'o de la fot'o pri la du drink'em'ul'o'j, kiu'n ni posed'as dank’ al Pitizazo. Sed kiu'n signif'o'n pov'us hav'i tiu fot'o? Ĝi ne pov'us est'i ĉantaĝ'a: ili far'as neni'o'n kondamn'ind'a'n, nur drink'is gaj'e kaj zigzag'is sur arb'ar'a voj'et'o.”

“Ni ne kompren'as nun la signif'o'n, sed signif'o cert'e est'as. Almenaŭ nun ni sci'as, ke est'is ia interes'o de Ospaci al li. Se ne, li ne konserv'us tiu'j'n fot'o'j'n.”

“Ej! La tut'a artikol'o est'as pri li!”

“Jes, mi pren'is ĝi'n preciz'e por prepar'i mi'n al diskut'o kun li, ke mi ne erar'u pri grav'aĵ'o'j.”

“Ĉu la artikol'o est'as interes'a?”

“Mi apenaŭ komenc'is leg'i. Oni rakont'as, ke li nask'iĝ'is en Sankt'aval'o, stud'is en la Valĉefa Art'a Lern'ej'o, ktp ktp.”

“Ĉi tie en Valĉefa li stud'is, ĉu? Tio don'as al mi ide'o'n. Morgaŭ mi ir'os al la Art'a Lern'ej'o kun la fot'o'j...”

*

“S-ro Kirilenko?”

“Est'as mi. Kiel mi pov'as al vi serv'i?”

S-ro Kirilenko, 63-jar'a, hav'is flav'a'n pergamen'ec'a'n haŭt'o'n kun mult'eg'a'j sulk'et'o'j, kio aper'ig'is li'n pli aĝ'a. Li est'is tre mal'gras'a, kaj Karal hav'is la mal'agrabl'a'n impres'o'n parol'i al skelet'o, kiu, konsider'e al dec'o, vest'is si'a'j'n ost'o'j'n per haŭt'o. Li ver'ŝajn'e est'is ne tre san'a. Izabela, la polic'a referenc'ist'in'o, rekomend'is al Karal si'n turn'i al s-ro Kirilenko, ĉar li est'is fam'a pro si'a bon'a memor'o kaj sekretari'is en la bel'art'a lern'ej'o jam kvar'dek'o'n da jar'o'j.

Karal prezent'is si'n kaj montr'is la fot'o'j'n ricev'it'a'j'n de Pitizazo.

“Mi bon'e re'kon'as ili'n,” tuj dir'is s-ro Kirilenko. “Amuz'a fot'o, ĉi tiu, kie li en'buŝ'ig'as la botel'o'n. Ho jes, li est'is tia, kaj ĉiam vest'is si'n per simil'a strang'a jak'o kaj larĝ'rand'a ĉapel'o. Li probabl'e vol'is aspekt'i art'ist'e. Li est'is gaj'ul'o. Kaj talent'a hom'o. Mi mi'n demand'as, ĉu li konserv'is si'a'n gaj'ec'o'n, nun kiam li iĝ'is fam'a kaj riĉ'a. Tiu'temp'e neni'u ŝat'is li'a'n stil'o'n, kaj nun ĉiu jun'a sen'talent'a pentr'em'ul'o vol'as li'n imit'i. Strang'a mond'o, ĉu ne?”

“Ĉu li kelk'foj'e re'ven'as salut'i vi'n?”

“Neniam, sinjor'o, kaj mi tio'n bedaŭr'as. Oft'e est'as tiel. Kiam hom'o viv'as en mizer'o, li est'as bon'ul'o. Gido tiu'temp'e ne hav'is mon'o'n, sed est'is eg'e help'em'a kaj mal'avar'a. Nun kiam li far'iĝ'is fam'a, ni por li ne plu ekzist'as.”

“Kaj ĉu ankaŭ la ali'a'n vir'o'n vi kon'as? Tiu'n kun la tut'e ordinar'a'j vest'o'j.”

“Ho jes, cert'e. Est'as Ronaldo.”

“Ronaldo?”

“Ronaldo Ver'o'strat'a, la kuz'o de Gido.”

“Ĉu Ver'o'strat'a?”

“Jes, laŭ'dir'e okaz'is mis'skrib'o de iu nask'iĝ'akt'a ofic'ist'o, tiel ke unu part'o de la famili'o far'iĝ'is Ver'strat'a kaj la ali'a Ver'o'strat'a.”

“Kiel vi kon'as li'n?”

“Ankaŭ li stud'is ĉi tie. Sed talent'o'n li ne hav'is, kaj li for'las'is pentr'ad'o'n.”

“Por kio?”

“Tio'n, sinjor'o, mi tut'e ne sci'as. Li neniam re'ven'is ĉi tie'n, kaj mi neniam aŭd'is pri li, kiel fakt'e pri la pli'mult'o el tiu'j, kiu'j pas'as ĉi-lern'ej'e. Mal'oft'e iu fam'iĝ'as kiel Gido Ver'strat'a.”

*

La mal'varm'a'j okul'o'j de Laŭra Pergame fiks'iĝ'is sur Jano.

“Kio'n vi dezir'as?” ŝi demand'is, kaj est'is io acid'a en ŝi'a voĉ'o.

Jano decid'is ŝi'n flat'i. Li bombast'e emfaz'is ŝi'a'n fam'o'n de pentr'art'a fak'ul'in'o, special'e spert'a pri modern'a art'o kaj pri talent'ul'o'j kiel Gido Ver'strat'a. Li akcent'is ŝi'a'n erudici'o'n. Li sub'strek'is, ke sen'dub'e nur ŝi pov'os help'i la polic'o'n kompren'i la signif'o'n de la mister'a'j fot'o'j. Ŝajn'is al li, ke la flat'o efik'as.

“Ho!” ŝi dir'is en'man'ig'ant'e la fot'o'j'n. “Ĉi tiu'j'n ni neniam vid'is.” Kaj ŝi'a fraz'o son'is kvazaŭ la sort'o ag'is ofend'e al ŝi konserv'ant'e dum jar'o'j simil'a'j'n fot'o'j'n for de ŝi'a vid'o.

“De kie vi ricev'is ĝi'n?” ŝi demand'is kvazaŭ akuz'e.

“Ni trov'is ĝi'n dum la esplor'o'j, kiu'j'n ni far'as kadr'e de la enket'o,” Karal respond'is ne'respond'e. “Ĉu vi kon'as tiu'j'n sinjor'o'j'n?”

“Tiu est'as Majstr'o Ver'strat'a, la fam'a pentr'ist'o, kiam li est'is jun'ul'o,” ŝi dir'is. “La ali'a...” Ŝi hezit'is. Jano rigard'is ŝi'n per akr'a'j okul'o'j.

“Ĉu vi pov'as dir'i al mi, kiu'n rol'o'n tiu fot'o lud'as en vi'a enket'o? Mi ver'e ne kompren'as, kaj est'as tre sci'vol'a. Ĉio, kio koncern'as Majstr'o'n Ver'strat'a'n, mi'n eg'e interes'as.”

“Mi bedaŭr'as, sed mi ne rajt'as dir'i. La postul'o'j de enket'o... Ĉu vi re'kon'as li'n?”

“Ne. Est'as strang'e, mi hav'as la impres'o'n, ke mi jam vid'is li'n ie, sed ne person'e, nur sur fot'o. Ĉu li ebl'e fam'iĝ'is sur kamp'o, kiu'n mi ne kon'as? Aŭ ĉu mi vid'is fot'o'n de li ĉe iu, kiu'n mi vizit'is? Ne, ne. Mi est'as stult'a. Ver'ŝajn'e mi neniam vid'is li'n. Li est'as fin'fin'e banal'aspekt'a vir'o. Da tia'j hom'o'j oni vid'as mil'o'j'n sur la famili'a'j fot'o'j el tiu epok'o.”

Neni'o'n pli Jano tir'is el ŝi. “Tiu'j artifik'a'j vir'in'o'j ne help'as enket'ist'o'n”, li pens'is el'ir'ant'e al la strat'o. Kaj kiel bub'o aĉ'humor'a, li pied'frap'is plast'a'n botel'o'n, kiu est'is fal'int'a el rub'uj'o, kaj kiu rul'iĝ'is mal'proksim'e sur la trotuar'o.

*

Al'ven'ant'e ĉe la lign'o'dom'o, Karal pli'a'n foj'o'n mir'is pli la strang'a ide'o konstru'i dom'o'n tiu'lok'e. Sed — kiel dir'is Laŭra Pergame — kompren'i art'ist'o'n simpl'a hom'o ne pov'as, kaj ne por trov'i respond'o'n al tiu demand'o la polic'a detektiv'o supr'e'n'ir'is.

Gido Ver'strat'a li'n akcept'is ne tre gast'am'e. Li hav'is antaŭ'tuk'o'n kovr'it'a'n de bunt'a makul'ar'o, kaj la ne'komb'it'a'j hirt'a'j har'o'j, la kresk'ant'a barb'o kaj la tru'it'a'j sandal'o'j kvazaŭ proklam'is postul'o'n viv'i ekster la soci'o. Tiel aspekt'ant'e, li tuj memor'ig'is Janon pri la sur-fot'a vir'o trink'ant'a el'botel'e.

“Kio'n vi vol'as?” li urs'e grumbl'is.

“Mi ne ĝen'os vi'n long'e,” respond'is la polic'an'o en'ir'ant'e sen atend'i li'a'n invit'o'n, kiu pov'us neniam ven'i. Li montr'is la fot'o'j'n.

La pentr'ist'o esprim'is eg'a'n surpriz'o'n.

“De kie vi hav'as tiu'j'n fot'o'j'n?”

“Tio est'as polic'a sekret'o,” Jano respond'is.

“Est'as strang'e vid'i fot'o'n de si, kiu'n oni ne kon'as mem. Ĝeneral'e, se hom'o fot'as en simil'a etos'o, li hav'ig'as al la koncern'at'o ekzempler'o'n, sed ĉi tiu'n fot'o'n mi neniam vid'is.”

“Ĉu est'as vi?”

“Ho jes, ne est'as dub'o. Ĉu vi ne re'kon'as mi'n?”

“Vi est'is mult'e pli jun'a tiam, sed efektiv'e est'as simil'ec'o.”

Sur unu el la fot'o'j, la pentr'ist'o ten'is en unu man'o la larĝ'rand'a'n ĉapel'o'n. Tiel vid'iĝ'is li'a'j har'o'j, kiu'j est'is tiam sam'e sen'ord'a'j kiel nun, sed la fot'it'a jun'ul'o esprim'is ĉiu'trajt'e gaj'ec'o'n, kio eg'e kontrast'is kun la grumbl'em'a urs'o de hodiaŭ.

“Kie est'is far'it'a tiu fot'o?”

“Kiel diabl'e mi sci'us? Ĉu vi ne vid'as, ke tiu'moment'e mi est'is komplet'e ebri'a? Mi neniel pov'us memor'i la okaz'aĵ'o'n.”

“Ĉu vi sci'as, kiu est'as la vir'o, kiu akompan'as vi'n?”

Li ne hezit'is.

“Ho jes. Est'as Ronaldo, mi'a kuz'o. Li stud'is kun mi en la Art'a Lern'ej'o.”

“Ĉu vi pov'us don'i al mi li'a'n nun'a'n adres'o'n?”

“Mi pov'as don'i al vi du mal'preciz'a'j'n adres'o'j'n, la detal'a'n vi serĉ'u mem, li est'as ĉe unu el la du, escept'e se li trov'iĝ'as en tut'e ali'a lok'o, kio est'as ĉiam ebl'a.”

“Mi ne postul'as, ke vi est'u perfekt'e preciz'a kaj ekzakt'a, sed ĉia inform'o help'os.”

“Bon'e. Unu adres'o est'as: Amazoni'o, Sud'amerik'o, kaj la du'a: infer'o.”

“Kio'n tio signif'as?”

“Tio signif'as, ke Ronaldo for'ir'is antaŭ du'dek jar'o'j al Sud'amerik'o por viv'i kun la sovaĝ'ul'o'j de Amazoni'o. Li trov'is la civiliz'it'o'j'n ne'el'port'ebl'a'j. Est'is unu el tiu'j naiv'a'j ideal'ist'o'j, kiu'j kred'as, ke ju pli sovaĝ'a la hom'o, des pli bon'a li est'as. Mi supoz'as, ke li'n traf'is sag'o mort'ig'e. Ebl'e oni nun honor'as li'a'n redukt'it'a'n kap'o'n. Aŭ ĉu li nun est'as riĉ'a financ'ist'o en São Paulo aŭ Asunción kun dik'ventr'a edz'in'o kaj svarm'o da infan'o'j...?”

*

“Kiel sci'i?” si'n demand'is Jano foritante. Nu, la polic'o hav'as rimed'o'j'n. Help'os la konsul'ej'o'j en Sud'amerik'o, la pasport'a serv'o ĉi tie, la transport'a'j kompani'o'j, la fisk'a administraci'o, ktp. Izabela komplez'e entrepren'os la neces'a'j'n esplor'o'j'n.

Efektiv'e, kun si'a kutim'a efik'ec'o, Izabela ag'is kaj ricev'is la respond'o'j'n. En 1954 Ronaldo Ver'o'strat'a pet'is viz'o'n por Brazilo, tie'n ŝip'ir'is, kontakt'is pro iu mal'agrabl'a afer'o ni'a'n konsul'ej'o'n en Rio de Janeiro, kaj for'ir'is al amazon'a sovaĝ'ej'o, kie li sen'spur'e kaj definitiv'e mal'aper'is.

Jano registr'is tiu'j'n fakt'o'j'n sen grand'a surpriz'o. Li pri tio interes'iĝ'is nur pro komplet'ec'o, aŭ pro tio, ke polic'e enket'i est'as fund'e esplor'i si'n'sekv'o'n da sak'strat'o'j. Kaj tamen, dum li hejm'e'n re'ven'is tiu'vesper'e, li'n invad'is, kvazaŭ obsed'e, strang'a fantazi'a bild'o: jen Ronaldo el Amazoni'o flug'teler'e ating'as Rafunjan.

18

“Plu'e'n, plu'e'n, plu'e'n!” kri'is la kor'o veronik'a, kaj spec'o de ebri'o ŝi'n kapt'is.

“Plu'e'n, plu'e'n, plu'e'n!” kri'is la kor'o roberta, kaj ankaŭ li si'n sent'is ebri'a.

“Mi ne plu pens'u pri tiu aĉ'a KGB,” ŝi decid'is, “mi ĝu'u pur'e la moment'o'n.”

“For, fi'a CIA!” li pens'is, “temp'o'n ben'it'a'n kial fuŝ'i?”

Kaj ambaŭ for'don'is si'n komplet'e al la ĝu'o.

Ĝu'ind'a la rajd'o montr'iĝ'is trans ĉia atend'ebl'o. Nub'o'j ĉiel'e vag'ad'is, sed nur ornam'e: for'est'is ĉia minac'o. Fru'maten'is, kaj sporad'e ili tra'rajd'is bul'o'j'n da nebul'o. Mal'proksim'a hund'o boj'is. La kamp'o'j ne pov'us pli seren'i.

Ankaŭ la ĉeval'o'j ŝajn'is kapt'it'a'j de rapid-ebri'ec'o. Ili nun galop'is kun percept'ebl'a plezur'o, kaj ambaŭ rajd'ant'o'j sent'is, kvazaŭ intim'a komunik'iĝ'o ili'n lig'us al si'a respektiv'a best'o.

La voj'o ir'is supr'e'n, kaj la ĉeval'o'j mal'akcel'is la kadenc'o'n. Kiam ili ating'is la supr'o'n, ambaŭ rajd'ant'o'j halt'is admir'e, tiel delikat'e la arĝent'a'j apart'ig'it'a'j nebul'zon'o'j sub'strek'is la relief'o'n de ĉiu si'n'sekv'a plan'o. Mal'rapid'e ili direkt'is la ĉeval'o'j'n al la apud'a arb'ar'o. La temperatur'ŝanĝ'o ili'n surpriz'is: tie est'is mal'varm'et'e. Sed la ĝeneral'a mal'hel'ec'o, la ne facil'e interpret'ebl'a'j bru'o'j, ĉiam pli mal'pli sufok'at'a'j, kaj la musk'a odor'o kre'is mister'a'n etos'o'n, kiu'n ĝu'i valor'is iom da mal'varm'iĝ'o.

La sen'rapid'a ir'o kaj la ne'lum'a atmosfer'o instig'is la rajd'ant'o'j'n pens'ad'i, kaj ambaŭ mens'e ripet'is al si, kiel ĝoj'ig'e est'as mal'kovr'i, ke ili sent'as la sam'a'n am'eg'o'n al ĉeval'o'j. Post kio ambaŭ, sen imag'i, ke ankaŭ ĉe la ali'a la pens'o'j ĉen'iĝ'as simil'e, medit'is pri la ekster'ordinar'a sam'ec'o de ili'a'j gust'o'j: rajd'ad'o, naĝ'ad'o, boat'o; popol'muzik'o; mont'a migr'ad'o; roz'kolor'a vin'o kaj ĉampan'o; detektiv'roman'o'j; kaj mult'a'j ali'a'j ne ind'a'j je menci'o ĉi tie, kiel ekzempl'e la sankt'aval'a dialekt'ologi'o.

Ĉu tiu paralel'a ir'o de la pens'o'ĉen'o'j ŝuld'iĝ'as al logik'a si'n'sekv'o, al simil'a mens'o'struktur'o aŭ al fenomen'o telepati'a, la leg'ant'o mem decid'u. Por ni'a rakont'o grav'as nur, ke mens'e revu'ant'e la komun'a'j'n interes'o'j'n, ambaŭ rajd'ant'o'j al'ven'is last'e — kvazaŭ mal'vol'e — al la kulmin'not'o: “plus sam'a implik'iĝ'o en mond'politik'a'n lukt'o'n”. Tiu'punkt'e, simetri'a'j zorg'o'j nigr'a'nub'is en tiu'j du cerb'o'j ĝis tiam ban'at'a'j en lazur'o de feliĉ'ig'a'j pens'o'j.

Veronika ĵus dir'is al si, ke tiel serv'i fremd'a'n grand'potenc'a'n sekret'a'n organiz'o'n est'as ver'e risk'a lud'o, kiam el ia forges'a nebul'o el'iĝ'is iam'a parol'o de Rik Ospaci: “Roberto Sulavi? Mi hav'as ebl'ec'o'n sent'ig'i al li prem'o'n ne'rezist'ebl'a'n. Se mi rivel'us... Mi pov'as far'i el li tio'n, kio'n mi vol'as, sam'e kiel el vi, et'ul'in'o, ĉu ne? Vi pag'os komplez'e, por ke mi ne sci'ig'u al interes'at'o'j, ke vi labor'as por KGB...”

Kia horor'a vir'o li est'is! Nun, memor'ant'e pri li, Veronika sent'is ond'o'n de mal'am'o tiel intens'a'n, ke ŝi'a'j makzel'o'j prem'iĝ'is unu al la ali'a, ke ŝi'a'j okul'o'j mal'grand'iĝ'is malic'e, kaj ke ŝi'a'j'n man'o'j'n ek'tikl'is kvazaŭ'a em'o strangol'i. Terur'it'e ŝi konstat'is, ke ju pli ŝi mal'am'as la mort'int'a'n Ospacin, des pli ŝi am'as la viv'a'n Sulavin, la oficial'a'n mal'amik'o'n, tiu'n naiv'a'n, bon'a'n, kar'a'n Bob. “Viv'ant'a”, ŝi pens'is pri ĉi-last'a, “jes, viv'ant'a.” Kaj kvazaŭ impres'at'a de la taŭg'ec'o de tiu vort'o por li, ŝi murmur'e ripet'is al si, pastiĉ'ant'e Ŝekspiron: “Viv'ant'a en viv'ant'a kór vi sid'as”.

Sam'moment'e, Bob est'is kvazaŭ super'plen'ig'at'a per ond'o de fort'eg'a tener'o al tiu mir'ind'a anĝel'o Veronika. Sed baldaŭ la ŝvel'ig'e am'a sent'o ced'is lok'o'n al fi'brun'a-fi'griz'a angor'o, kiu invad'is li'a'n anim'o'n, kiel kelk'foj'e en kelk'a'j minut'o'j nub'aĉ'o'j sen'ig'as la ĉiel'o'n je ties sen'makul'a blu'o. Ŝi labor'as por KGB, kaj do est'as al li, politik'e, mal'amik'a. Ne nur tio. Rik Ospaci sen'dub'e kon'is tiu'n ŝi'a'n funkci'o'n, kiel li kon'is li'a'n en la CIA-organiz'o. Tiu aĉ'a turment'ist'o mil'obl'e merit'is la mort'o'n, kiu'n li ricev'is. Kaj dum Bob Sulavi tio'n pens'is, li'a vizaĝ'o tord'iĝ'is al esprim'o de infer'a abomen'o, en kiu'n tuj en'ŝov'iĝ'is la satan'a plezur'o pens'i ĝu'e pri tiu mort'o, dank’ al kiu la fi-labor'o de l’ ĉantaĝ'ist'o ĉes'is.

Tiam okaz'is la incident'o.

Veronika ĉirkaŭ'kol'e hav'is kol'tuk'o'n, kiu pro la konstant'a salt'ad'o sur'ĉeval'a pli kaj pli mal'streĉ'iĝ'is, ĝis ĝi fin'e ten'iĝ'is nur per et'a angul'o. Subit'a vent'blov'o ĝi'n lev'is for, kaj ĝi mal'bon'ŝanc'e fal'is sur la okul'o'j'n de la sulavia ĉeval'o. Blind'ig'it'e, la best'o ek'panik'is, hen'is kaj per instinkt'a mov'o ekstrem'e energi'a send'is si'a'n rajd'ant'o'n alt'e'n en aer'o. Fal'ant'e, Bob traf'is per la kap'o branĉ'o'n, kaj sink'is, ne'konsci'a.

Kiam ŝi aŭd'is la hen'o'n, Veronika tuj halt'is kaj rigard'is mal'antaŭ'e'n. Unu rigard'o sufiĉ'is por ke ŝi kompren'u. Unu kompren'o sufiĉ'is por ke ŝi pal'iĝ'u al mort-aspekt'a blank'o. La ĉeval'o de Bob, sen'iĝ'int'a je la tuk'o, halt'is kaj rigard'is la rajd'int'o'n kun stult'a sen'pens'o.

“Bob, Bob, Bob!” ŝi kri'is laŭ kresk'ant'a skal'o.

Li palpebr'um'is, ĝem'is, mal'ferm'is la okul'o'j'n, ferm'is ili'n, frot'is al si la dors'o'n prononc'ant'e profund'gorĝ'a'n “Oj”, re'mal'ferm'is la okul'o'j'n, grat'is al si la naz'o'n, kaj rid'et'is al Veronika. La kor'tuŝ'o, kiu'n li leg'is en ŝi'a'j okul'o'j, ne pov'is est'i komedi'o.

“Kio okaz'is?” li demand'is, ĉar la okaz'aĵ'o'j dis'volv'iĝ'is tiel rapid'e, ke li ne hav'is la temp'o'n ek'vid'i. Ŝi rakont'is.

Li palp'is dolor'a'n lok'o'n sur la krani'o.

“Oj” li ripet'is, kaj al'don'is: “Mi hav'as bel'a'n ŝvel'o'n. Sed serioz'a ĝi ne aspekt'as. Mi aper'as viv'ant'a.”

“Viv'ant'a!” ŝi ek'flustr'is, dum ŝi'a rigard'o kares'is li'a'n tut'a'n korp'o'n. “Ho Bob!”

Li mal'rapid'e, zorg'e re'star'iĝ'is. “Ŝajn'as, ke mi est'as komplet'a, kaj ke ĉio funkci'as,” li dir'is, palp'ant'e la dors'o'n kaj rip'o'j'n, post kio li far'is marionet'a'n gimnastik'o'n per la membr'o'j. Kaj knab'a fier'ec'o lum'is sur'vizaĝ'e dum li dir'is:

“Ĉio en ord'o; mi ne est'as facil'e romp'ebl'a. Sed la kap'o dolor'as, kaj mi ne ĵur'us, ke mi ne perd'is unu aŭ du vertebr'o'j'n, ĉar tamen io grumbl'as ĉe la lumb'o.”

Li'a humur'a rigard'o ig'is ŝi'n rid'i.

“Bob! Mi tiom tim'is!” ŝi kri'is, kaj ĵet'is si'n sur li'a'n brust'o'n. Li'a'j brak'o'j tener'e ferm'iĝ'is ĉirkaŭ ŝi, kvankam la gest'o dolor'ig'is i'o'n en la spin'o.

19

Kiel mult'a'j, Stefano em'is trov'i Lizabetan kompat'ind'a. Ŝi'a naiv'ec'o, io mal'lert'a en ŝi'a'j mov'o'j kaj si'n'ten'o, ŝi'a kor'tuŝ'a bezon'o admir'i vir'o'n — egal'e ĉu Joĉjon aŭ Ospacin — ig'is li'n percept'i en ŝi person'ec'o'n, al kiu baz'a sekur'ec'o mank'is. Li ne pov'is sci'i, ke tiu ĝust'a intu'o rilat'is al viv'o stamp'it'a per seri'o da mal'feliĉ'o'j, inter kiu'j bankrot'o de la patr'o kaj fru'a for'pas'o de la patr'in'o est'is nur la plej profund'e vund'a'j al la psik'o. Konstant'a impres'o, fort'a sed erar'a, ke ŝi ne est'as am'ebl'a, mal'facil'ig'is al Lizabeta la hom'a'j'n rilat'o'j'n, precip'e se iom intim'a'j, tiel ke ŝi em'is rifuĝ'i en sol'ec'o'n: kiel sekretari'in'o, ŝi toler'is nur posten'o'j'n, en kiu'j ŝi dispon'is propr'a'n ofic'ej'o'n kaj pov'is grand'part'e organiz'i mem si'a'n labor'o'n; kiel sport'em'ul'in'o, ŝi'a prefer'o ir'is al long'a'j sol'ec'a'j mont'ekskurs'o'j, al ski'ad'o kaj al naĝ'ad'o en lok'o'j sen'hom'a'j. Ĉar ŝi tamen sopir'is al hom'a kompren'em'o, ŝi vizit'ad'is klub'o'j'n pli mal'pli strang'ul'a'j'n, kie ŝi neniam trov'is la profund'a'j'n amik'ec'o'j'n, kiu'j'n ŝi dezir'is hav'i, sed kiu'j ŝi'n ankaŭ tim'ig'is. Ŝi'a bezon'o est'i am'at'a ig'is ŝi'n far'i por la ali'a'j, kaj ankaŭ por la societ'o'j, en kies viv'o ŝi part'o'pren'is, la plej mal'agrabl'a'j'n task'o'j'n, kiu'j'n ŝi plen'um'is kun pedant'a perfekt'em'o. Sed tio al'tir'is al ŝi pli da kompat'o ol da am'o, kio mal'feliĉ'ig'is ŝi'n. La ne'atend'it'a'n am'o'n de Joĉjo ŝi ne kompren'is. Ŝi akcept'is ĝi'n kiel di'a'n donac'o'n, sen ver'e kred'i — ĉar al ŝi'a naiv'ec'o kombin'iĝ'is sufiĉ'e da san'a prudent'o — ke ĝi hav'as serioz'a'j'n ŝanc'o'j'n daŭr'i. Kaj tamen en Lizabeta mult'o est'is am'ind'a.

Ebl'e pro la ĉi-supr'e menci'it'a sent'o de kompat'o Stefano akcept'is pas'ig'i vesper'o'n kun la fortik'a specimen'o, kiel li em'is en'mens'e nom'i ŝi'n. Sed nun li furioz'is. Li paŝ'is apud ŝi sur la trotuar'o, kaj plen'is, rilat'e al ŝi'a am'at'o, je sent'o plej amar'a.

“Vi'a'n Joĉjon mi memor'os!”, li prononc'is acid'e. “‘Kultur'u vi'a'n mens'o'n’, li dir'is; ‘Ek'kon'u person'o'n, kiu'n vi dev'us koni’, li dir'is; ‘Plen'ig'u per iom da substanc'o la vaku'o'n de vi'a'j pri'pentr'a'j sci'o'j’, li dir'is, ĉu ne? Tia'j'n vort'o'j'n li uz'is en la mesaĝ'o, kiu'n vi trans'don'is al mi. Kaj nun...” Li ne sci'is, kiel fin'i la fraz'o'n, kaj ceter'e tut'e ne zorg'is pri tio, ĉu la fraz'o est'os fin'it'a aŭ ne.

“Kaj nun li lacert'as sub la karib'a sun'o, dum vi furioz'as pri la fiask'o ĉi-vesper'a, kaj mi pro li'a for'ir'o,” Lizabeta dir'is, ne aspekt'ant'e pli kontent'a.

“Mi jam imag'as, kio'n li dir'os, kiam li ek'sci'os: ‘La sort'o ĉiam met'as bar'il'o'n inter vi kaj kultur'o’ aŭ i'o'n simil'a'n.”

“Mi nur trans'don'is la bilet'o'n, kiu'n li pet'is mi'n per'i,” Lizabeta mild'voĉ'is, iom tim'ant'e, ke la koler'o de Stefano ek'direkt'iĝ'us al ŝi.

“Mi vol'is ir'i al Odeon. Ili prezent'is Spion'i en Hongkongo,” li grumbl'is.

“Tio'n vi spekt'os morgaŭ,” ŝi prov'is konsol'i.

“Hodiaŭ est'is la last'a tag'o,” Stefano plend'is. “Se li ne est'us tiom insist'int'a... Kultur'a vesper'o! Preleg'o pri pentr'art'o! Oj! Mi memor'os li'a'j'n sugest'o'j'n!”

“Ankaŭ mi mal'kontent'as. Atend'i, kaj plu atend'i, kaj atend'ad'i, tio ig'as mi'n tre'eg'e nerv'a...”

“Mi efektiv'e rimark'is. Mi eĉ mi'n demand'is, ĉu vi ne hav'as febr'o'n...”

“Ne, ne. Est'as nur tio, ke atend'ad'i van'e tiel long'e for'rab'as mi'a'n nerv'a'n ekvilibr'o'n. Tamen...”

“Tamen, se Joĉjo ne est'us hav'int'a tiu'n stult'a'n ide'o'n, mi est'us vid'int'a film'o'n plen'a'n je streĉ'a'j aventur'o'j.”

“Kaj mi est'us rest'int'a tut'e sol'a dum la tut'a vesper'o, ĉu ne?”

“Vi est'us pov'int'a ven'i kun mi al la kin'ej'o.”

“Ne. Mi ne ŝat'as tia'j'n film'o'j'n. Sed mi konfes'as, ke ni est'us pov'int'a'j far'i i'o'n pli agrabl'a'n ol atend'i kun'e person'o'n, kiu ne ven'as. Ver'dir'e, mi ne kompren'as ŝi'n. Ŝi est'as kon'at'a kiel tre akurat'a, ĝeneral'e. Ŝi est'as tiel orgojl'a, ke ne facil'anim'e ŝi sub'met'iĝ'as al kritik'o ne plen'um'ant'e si'n'dev'ont'ig'o'n.”

“Parol'ant'e pri akurat'a'j person'o'j, vi memor'ig'as mi'n pri mi'a onkl'in'o. Mi promes'is vizit'i ŝi'n tuj post la preleg'o. Se vi permes'as, mi ir'os tuj al ŝi. Est'as pli saĝ'e, ke mi'a koler'o traf'u ŝi'n, ol vi'n, eĉ se nur pro tio, ke ŝi hav'as psikolog'a'n trejn'iĝ'o'n, kiu supoz'ebl'e inkluziv'as la art'o'n el'port'i la furioz'o'n de plej divers'a'j frustr'it'o'j, inkluziv'e de nev'o'j gal'humor'a'j.”

Kaj kun tre abrupt'a ĝis're'vid'o li for'las'is Lizabetan.

*

“Salut'o'n, Stefano!” Karal dir'is amik'e, mal'ferm'int'e la pord'o'n. “Al kio mi ŝuld'as la plezur'o'n de tia surpriz'a vizit'o?”

“Al Joĉjo,” la nev'o akr'a'voĉ'e prononc'is.

“En'ven'u kaj rakont'u.”

“Mi vol'is ir'i al Odeon por spekt'i Spion'i en Hongkongo...” komenc'is la jun'ul'o.

“...kaj vid'ebl'e vi ne ir'is,” daŭr'ig'is la onkl'o. “Kial?”

“Ĉar jen la am'at'in'o de Joĉjo, unu el tiu'j fortik'a'j specimen'o'j, kun kiu'j ne est'as fier'ig'e promen'i — la am'at'in'o, ne Joĉjo; Joĉjo est'as ĉio ajn, sed ne fortik'a — tren'is mi'n al preleg'o pri art'o...”

“Kial do vi las'is tiu'n vir'in'o'n sub'met'i vi'n? Ĉu vi ŝi'n kon'as?”

“Apenaŭ. Ŝi trans'don'is bilet'o'n, kiu'n Joĉjo krajon'aĉ'is la tag'o'n antaŭ ol for'ir'i. En ĝi li pet'is, ke mi invit'u ŝi'n al preleg'o de Laŭra Pergame, kies sub'titol'o pov'us est'i, li'a'opini'e, ‘Ĉu ekster'ter'an'o'j influ'is la art'o'n de Gido Ver'strat'a?’ ...Nu, mi bedaŭr'as la ‘Hongkongan Spion'ad'o'n’...”

“Kio okaz'is?” demand'is la polic'a detektiv'o, sed Stefano ne aŭd'is kaj parol'is plu pri si'a tem'o:

“Mi dir'is al mi: ‘jen, mi vid'os la vir'in'o'n, kiu sukces'is vek'i mal'am'o'n en mi'a onkl'in'o Ĝoja’. Tio'n mi trov'is ver'e vid'ind'a. Iu, kiu sukces'is koler'ig'i — eĉ se mal'varm'e — la person'o'n plej toler'em'a'n el la tut'a univers'o! Kaj kiu grav'as kadr'e de la la enket'o...”

“Kaj vid'ebl'e ŝi vi'n ne kontent'ig'is,” la polic'an'o konstat'is.

“Ŝi ne ven'is. La publik'o komenc'e atend'is pacienc'e, sed la pacienc'o pli kaj pli dis'solv'iĝ'is, kaj fin'e trans'form'iĝ'is al ver'a ribel'o. La organiz'ant'o'j re'pag'is la bilet'o'j'n. Ili dir'is, ke ili kompren'as neni'o'n. Laŭra Pergame ĝeneral'e est'as plej akurat'a, kaj, kiam ŝi ne pov'as ven'i, ŝi telefon'as. Ĉar ŝi neni'o'n dir'is, ili ne dub'is, ke ŝi ven'os. Ili telefon'is al ŝi'a apartament'o, sed neni'u respond'is. Unu'flank'e mi furioz'as, ĉar mi mal'traf'is la film'o'n de Odeon...”

“...kaj ĉar tiu Joĉjo-huri'o vi'n incit'as, ĉu ne?” Jano inter'romp'is kun rid'et'o.

“Ebl'e jes, sed ali'flank'e mi trov'as interes'a la fakt'o'n, ke tiu ĉiam akurat'a person'o ne ven'is far'i preleg'o'n, por kiu la salon'o est'is pli ol plen'plen'a. Parentez'e mi suspekt'as, ke tiu est'as bon'eg'a komerc'ist'in'o, labor'ant'a por Ver'strat'a. En la anonc'o pri ŝi'a preleg'o est'is dir'it'e, ke ŝi parol'os pri la ekster'ter'an'o'j, kaj oni diskret'e menci'is, ke Gido Ver'strat'a ĉiam ir'as al si'a kaban'o apud Rafunja por pentr'i. Rafunja + Ekster'ter'an'o'j = la Krim'o al Ospaci, ĉu ne?”

“Vi prav'as,” la polic'an'o dir'is. “Neniam, normal'e, pri'art'a preleg'o al'tir'us tiom da hom'o'j. Sed ĉi-foj'e ĝi odor'is je sang'o, kaj la amas'o'j ek'sent'is urĝ'o'n alt'ig'i si'a'n kultur'a'n nivel'o'n.”

“Ĉia'okaz'e, est'is bon'eg'a reklam'ad'o, eĉ se ŝi ne ven'is. Ebl'e la pentr'aĵ'o'j de Ver'strat'a vend'iĝ'os pli alt'prez'e. Interes'e, ĉu ne?”

Pli ol interes'a ĝi est'is.

Jam tiu'vesper'e, petit'e de Karal, la kvartal'a polic'o ir'is vizit'i la apartament'o'n, dank’ al la ŝlos'il'o, kiu'n ĝi ricev'is de la mal'jun'a pur'ig'ist'in'o. La apartament'o est'is en ord'o, kaj sen'hom'a, kun neni'u suspekt'a spur'o.

La sekv'ant'a'n maten'o'n, Karal vetur'is al Rafunja, pens'ant'e, ke ebl'e la pentr'ist'o hav'os ide'o'n pri tio, kio okaz'is al la person'o preleg'ont'a pri li.

Du aŭt'o'j star'is apud la lign'o'dom'o. Sed kiom ajn Karal tambur'is sur la pord'o, la mur'o'j, la fenestr'o'j, kiom ajn li kri'is kaj vok'is, la dom'o rest'is silent'a. Li konstat'is, ke la pord'o eĉ ne est'as ŝlos'it'a. Li en'ir'is. En'dom'e est'is neni'u.

La kontraŭ'kutim'a ne'ven'o de Laŭra Pergame ĉe promes'it'a preleg'o kaj la ĉe'est'o de du aŭt'o'j apud mal'plen'a dom'o konduk'is al mal'plaĉ'a antaŭ'sent'o. Perturb'it'a, Karal de'supr'is al la lok'o nom'at'a “Rafunja Teras'o”. De la voj'et'o klif-rand'a, kiu'n li bon'e kon'is nun, li rigard'is en la profund'aĵ'o'n. Streĉ'ant'e la okul'o'j'n, li kun'tir'is la brov'o'j'n, kaj decid'is de'supr'i rapid'eg'e.

*

La tut'a gazet'ar'o bol'is per indign'o. “Kio'n far'as la polic'o?”, “La skandal'o de l’ ne'solv'it'a'j krim'o'j”, “Al kiu nun la vic'o?” la titol'o'j kri'aĉ'is, dum la artikol'o'j konsil'is al ĉiu person'o iom'et'e fam'a evit'i la risk'a'n Rafunjan: fam'a ĵurnal'ist'o/politik'ul'o mort'is tie, kaj nun fam'a pentr'ist'o kaj fam'a verk'ist'in'o pri art'o.

Ne est'is dub'e, ke la du last'a'j, kiel la unu'a, fal'is de la supr'a natur'a teras'o. Sed sam'e kiel pri la mort'o de Rik komplet'e mank'is spur'o'j aŭ indik'aĵ'o'j, kiu'j pov'us help'i sci'i pli.

La horloĝ'et'o de Gido Ver'strat'a — luks'a or'a objekt'o — frakas'iĝ'is kiam la montr'il'o'j indik'is 11:03 kaj la dat'fenestr'et'o la cifer'o'n “6”. Tio'n Karal ĝoj'e raport'is al leŭtenant'o Remon:

“Mi vizit'is Ver'strat'a'n la 6-an post'tag'mez'e,” li klar'ig'is. “Se li'a horloĝ'et'o est'is ĝust'a, li mort'is sam'tag'e je la 23-a.”

Remon grimac'is:

“Murd'ant'o'j ni'a'epok'e ne forges'as aranĝ'i la horloĝ'a'j'n atest'o'j'n laŭ si'a interes'o. Ni esper'u, ke la nekropsi'o inform'os ni'n.”

“Tamen, ĉi-foj'e ne est'as kiel en la kaz'o de Rik Ospaci,” Karal rimark'ig'is. “Mi vizit'is Laŭran Pergamen ĵaŭd'o'n, t. e. la 6-an maten'e, kaj la pentr'ist'o'n la sam'a'n tag'o'n post'tag'mez'e. Ŝi ne far'is si'a'n preleg'o'n vendred'e vesper'e. Kaj mi mal'kovr'is la korp'o'j'n en la maten'o de la 8-a, t. e. sabat'o'n. Ili do mort'is inter ĵaŭd'o post'tag'mez'e kaj sabat'o maten'e, kaj plej probabl'e antaŭ la vendred'a vesper'o.”

Fakt'e, kelner'in'o el restoraci'o en Malpaz, kie la voj'o al Rafunja for'las'as la val'a'n voj'o'n, re'kon'is la portret'o'n de s-in'o Pergame en la gazet'o'j kaj sci'ig'is al la polic'o, ke la pri'pentr'a verk'ist'in'o vesper'manĝ'is en ŝi'a restoraci'o tiu'n ĵaŭd'o'n kun pli jun'a vir'in'o.

La kelner'in'o pri'skrib'is la menu'o'n, kiu'n Laŭra mend'is, kaj la nekropsi'o konfirm'is ŝi'a'n atest'o'n. Kalkul'ant'e laŭ la hor'o de la manĝ'o, oni dedukt'is ne'dub'ind'e, ke Laŭra Pergame mort'is ĵaŭd'o'n inter la 22-a kaj la 24-a.

Kaj jen Tribún publik'ig'is artikol'o'n, kiu prav'ig'is konsider'ind'a'n kresk'o'n de la el'don'nombr'o. “Kial akuz'i la polic'o'n?”, ĝi titol'iĝ'is. La baz'a'n ide'o'n ĝi esprim'is jen'e: “Est'as tut'e kompren'ebl'e, ke la polic'o pov'is far'i neni'o'n pri tiu'j krim'o'j, ĉar ĝi front'as mal'amik'o'n ne'atak'ebl'a'n per normal'a'j rimed'o'j: est'aĵ'o'j'n el la kosm'o”, kaj la gazet'o menci'is plur'a'j'n person'o'j'n loĝ'ant'a'j'n pli mal'pli proksim'e al la rafunja region'o, kiu'j asert'is, ke en tiu'j tag'o'j ili vid'is “teler'form'a'n flug'ant'a'n objekt'o'n” aŭ simpl'e “tre lum'a'n afer'o'n en la ĉiel'o”.

La artikol'o far'is plur'a'j'n hipotez'o'j'n por klar'ig'i la mort'o'n de la pentr'ist'o Ver'strat'a kaj de Laŭra Pergame. Unu est'is, ke la ekster'ter'an'o'j mort'ig'is ili'n — kiel, laŭ tiu teori'o, Rikard'o'n Ospacin — pro ties tro grand'a sci'vol'em'o: la ter'an'o'j proksim'iĝ'is, kiam okaz'is ia eksperiment'o, kiu nepr'e dev'is rest'i sekret'a. Ali'a est'is, ke ili mort'ig'is Ospacin, ĉar tiu ne akcept'is unu (aŭ plur'a'j'n) el ili'a'j instrukci'o'j pri la politik'a kampanj'o, kaj la du ali'a'j est'is likvid'it'a'j, ĉar ili mal'kovr'is i'o'n, kio pov'us help'i kompren'i la for'pas'o'n de la jun'a ĵurnal'ist'o/politik'ul'o.

Ide'o, simil'a al ĉi-last'a, jam de kelk'a temp'o turn'iĝ'is en la mens'o de Karal: ke tiu'j, kiu'j respond'ec'as pri la du'obl'a murd'o — eĉ se ili ne est'as ekster'ter'an'o'j — pov'us est'i ag'int'a'j pro la motiv'o, ke tiu'j du i'o'n ek'sci'is pri la fal'ig'o de Rik.

Kiam li leg'is la artikol'o'n en Tribún, Karal mal'bon'humor'is. Li ne kred'is je tiu ali'mond'a hipotez'o. Kaj tamen, ĝi ĝen'is li'n, kvazaŭ iu part'o de li, ne agnosk'at'a “oficial'e” en li'a mens'o, tim'us kontraŭ ĉia prudent'o, ke trov'iĝ'us io ver'a en tiu fantazi'a supoz'o. Kaj fin'fin'e, ĉu ver'e est'us kontraŭ'prudent'e tio'n pens'i?

Li medit'is pri tio, ĵus leg'int'e la gazet'o'n en si'a ofic'ej'o, kiam oni telefon'is el la akcept'ej'o, ke jun'a vir'in'o dezir'as parol'i kun li pri la Ospaci-afer'o. Tiu jun'ul'in'o, svelt'a, elegant'a, kun rid'em'a'j okul'o'j, ne rest'is long'e, kaj ŝi'a inform'o al'port'is neni'o'n ver'e nov'a'n. Tamen ĝi intens'ig'is la mal'bon'humor'o'n de Jano. Ŝi klar'ig'is, ke ŝi labor'as ĉe Vesper'a Foli'o, kaj ke, trov'iĝ'ant'e en lok'o, kie ŝi dev'us ne est'i, ŝi ne'intenc'e aŭd'is kverel'o'n inter Oskar'o Kolombét, la gazet'direktor'o, kaj li'a am'don'ant'in'o Elga Misur'o: ĉi-last'a postul'is alt'iĝ'o'n en la gazet'a hierarki'o; se Kolombét ne konsent'as, ŝi minac'is rivel'i al person'o, kiu'n amik'in'o ŝi'a kon'as en la administr'a konsil'ant'ar'o, ke Rik Ospaci kolekt'is ĉantaĝ'a'n dosier'o'n pri Kolombét, prov'is uz'i ĝi'n por efektiv'ig'i prem'o'j'n sur la direktor'o, kaj tiel al'tir'is sur si'n murd'o'n far'e de ĉi-last'a...

“La am'don'ant'in'o do kred'as li'n kulp'a”, Jano ripet'is al si, “sed tio ne signif'as, ke ŝi prav'as. Kaj eĉ se jes, kiel pruv'i la afer'o'n?” Li ek'ir'is hejm'e'n grumbl'ant'e.

*

“Trezor'ej'o! Ver'a trezor'ej'o!” ek'kri'is la mal'grand'a dik'ul'o admir'ant'e la pentr'aĵ'o'j'n. Karal, kiu esplor'is kun li la sub'tegment'ej'o'n de la pentr'ist'a dom'o, li'n rigard'is rid'et'ant'e. La et'a sfer'ec'a special'ist'o pri art'aĵ'o'j kaj antikv'aĵ'o'j, kiu laŭ'bezon'e help'is la polic'o'n, ĉiam amuz'is li'n, kun si'a'j lun'ec'a vizaĝ'o kaj krisp'a'j mal'long'a'j har'o'j, kiu'j simil'ig'is li'n al karikatur'o.

La ej'o plen'is je pentr'aĵ'o'j, ĉiu'j kun la tiel karakteriz'a stil'o de Gido Ver'strat'a.

“Ne'kred'ebl'e! Est'as simpl'e ne'kred'ebl'e!” entuziasm'is la puf'a est'ul'et'o.

“Kio est'as tiel mal'facil'e kred'ebl'a?” Karal demand'is.

“Ke li hav'as tiom! Vi star'as antaŭ riĉ'eg'o, kar'a amik'o mi'a, riĉ'eg'o! Ver'strat'a est'as kon'at'a kiel pentr'ist'o, kiu far'as maksimum'e du pentr'aĵ'o'j'n jar'e, kaj ili nun ating'is tia'n prez'o'n, ke tio ebl'ig'as al li tut'e komfort'e viv'i. Ĉiu el ĉi tiu'j est'as facil'e vend'ebl'a. Kun tia jam prepar'it'a stok'o, li pov'us viv'i ankoraŭ du'dek jar'o'j'n... aŭ pli ĝust'e li'a'j hered'ant'o'j pov'os...”

“Li est'is ne nur bon'a pentr'ist'o, sed ankaŭ lert'a negoc'ist'o, ŝajn'as al mi,” respond'is Jano. “Li sci'is, ke se li vend'os si'a'j'n verk'o'j'n tro rapid'e, ili'a valor'o mal'alt'iĝ'os.”

“Rigard'u!” admir'voĉ'is la art'a spert'ul'o. “Ĉi tiu est'as bel'eg'a!”

Pri pentr'ad'o la polic'a detektiv'o est'is tut'e ne'kler'a, sed li ŝat'is la verk'o'j'n de Ver'strat'a, ĉar ili ne est'is abstrakt'a'j. Real'ism'a'j ili ankaŭ ne est'is, sed almenaŭ la tem'o tuj kompren'iĝ'is, kiom ajn simbol'e ĝi est'is prezent'it'a. Plaĉ'is al Karal la elekt'o de la kolor'o'j kaj io tre fajn'a en la kontur'o'j, pro kio la pentr'aĵ'o iel simil'is al simpl'a desegn'o.

“Bel'a ĝi cert'e est'as,” li dir'is, “sed ĉu la astronomi'a'j cifer'o'j, kiu'j'n la milion'ul'o'j pag'as por ti'aĵ'o'j, est'as ver'e prav'ig'ebl'a'j?”

Kelk'moment'e, la fak'ul'o taŭz'is si'a'n menton'o'n, dum li'a'j lip'o'j el'star'is iom paŭt'e kaj li'a tut'a vizaĝ'o esprim'is pri'pens'ad'o'n.

“Nu,” li fin'e dir'is lev'ant'e la ŝultr'o'j'n, “kio'n signif'as prez'o de pentr'aĵ'o? Kompar'e kun mult'a'j ali'a'j, kiu'j'n vi pov'os aĉet'i mal'mult'e'kost'e, ĉi tiu ne est'as ekster'ordinar'e pli bel'a.”

“Fin'fin'e decid'as nur mod'o, ĉu ne?”

“Jes, sed la mod'o'n decid'as la recenz'ist'o'j. Tiu, kiu sukces'is akcept'ig'i si'n kiel taŭg'a'n juĝ'ant'o'n, hav'as grand'eg'a'n pov'o'n.”

“Sed kio ig'as iu'n akcept'it'a recenz'ist'o?”

“Flar'kapabl'o, mi opini'as, spec'o de intu'o. Est'is tip'e en la kaz'o de Ver'strat'a. Li al'ven'is je la ĝust'a moment'o, kiam la snob'o'j komenc'is lac'iĝ'i de la kutim'a stil'o. La subtil'a'n ŝanĝ'o'n de gust'o Laŭra Pergame sent'is, kaj ŝi tuj ag'is. Ŝi verk'is artikol'o'j'n per vigl'a, vek'a, vund'a stil'o, kiu'j ŝok'is mult'a'j'n konserv'em'ul'o'j'n, sed kiu'j al'tir'is al Ver'strat'a tiu'j'n, kiu'j sopir'is al io nov'a. Ŝi sukces'is fam'ig'i si'n kaj Ver'strat'a'n sam'temp'e.”

“Ĉu laŭ vi Ver'strat'a ne merit'as si'a'n fam'o'n?”

“Jes kaj ne. Li cert'e est'as tre bon'a pentr'ist'o, kaj li'a far'manier'o est'as ne'kontest'ebl'e original'a. Tiu'senc'e li do merit'as si'a'n fam'o'n. Sed ali'flank'e ekzist'as mult'a'j ali'a'j pentr'ist'o'j, kiu'j ankaŭ hav'as perfekt'a'n teknik'o'n kaj original'a'n proced'manier'o'n, plus aŭtent'a'n inspir'o'n, sed kiu'j est'as absolut'e ne'kon'at'a'j, kaj ebl'e viv'as en sen'esper'a mizér. Tiu'j ne hav'is la bon'a'n ŝanc'o'n dispon'i la serv'o'j'n de iu Laŭra Pergame...”

Li ĵet'is rigard'o'n al si'a horloĝ'o.

“Hej, mi dev'as for!” li ek'kri'is. “Sinjor'o detektiv'o, mi konsil'as al vi ŝlos'i kun plej grand'a zorg'o ĉi tiu'n ej'o'n. Ĝi'a en'hav'o valor'as milion'o'j'n, mult'a'j'n milion'o'j'n.”

Li far'is mal'preciz'a'n, iom rid'ind'a'n gest'o'n ĝis're'vid'a'n, kaj ŝtup'ar'is mal'supr'e'n.

Karal pens'em'e rigard'is li'n for'ir'i.

20

Est'is unu el tiu'j bel'a'j tag'o'j, kiam la ĉiel'o lazur'as sen'nub'e, la bird'o'j tril'as tut'gorĝ'e kaj ia mal'pez'ec'o de la aer'o ig'as la hom'o'j'n imag'i, ke la zorg'o'j definitiv'e migr'is for. En la tut'a Sankt'aval'o la hom'o'j rid'et'is al si reciprok'e, kaj la harmoni'a etos'o est'is tiel palp'ebl'a, ke al fremd'ul'o'j ating'ant'a'j la staci'dom'o'n de Valĉefa tuj evident'iĝ'is, ke ili ĵus traf'is paradiz'o'n.

Tamen, kiel, ho ve!, oft'e okaz'as sur ĉi tiu ni'a ter'o, la eden'a atmosfer'o est'is pur'e supr'aĵ'a, kaj serioz'a esplor'ant'o ne dev'is long'e serĉ'i antaŭ ol renkont'i grav'a'j'n sign'o'j'n de streĉ'iĝ'o. Fakt'e, special'a'n streĉ'iĝ'a'n punkt'o'n prezent'is per si la nun fam'a Rafunja.

“Ĉu ili inter'batal'os?” ĝendarm'o Garvala demand'is al koleg'o Polonez.

“Ebl'e jes, ebl'e ne,” respond'is ĉi-last'a, kiu ne ŝat'is erar'i.

“Kelk'a'j ŝajn'as pli ol iom ekscit'it'a'j,” la unu'a taks'is.

“Ĝis nun ili ĉef'e vort'as,” koment'is la koleg'o, prefer'ant'e fakt'o'j'n al impres'o'j.

Efektiv'e, “ili” vort'is, vort'ad'is, foj'foj'e eĉ vort'aĉ'is. Kaj “ili” rigard'is unu'j la ali'a'j'n per nigr'a'j rigard'o'j graved'a'j je minac'o.

“Ili” est'is du grup'o'j. Ĉe unu flank'o de la eben'aĵ'o star'is la Raci'ul'a Societ'o, ĉe la ali'a la Klub'o por Esplor'o pri Ne Ident'ig'it'a'j Flug'ant'a'j Objekt'o'j.

“Sen'konsider'e al la postul'o'j de plej element'a raci'o, abomen'e ekspluat'ant'e i'a'n mistik'a'n bezon'o'n, kiu kaŭr'as en la primitiv'a'j tavol'o'j de la hom'a psik'o ĉe individu'o'j ne evolu'int'a'j...” son'is el unu flank'o parol'ad'o.

“Nom'e de iu t.n. scienc'o, kiu uzurp'as ekster'a'j'n kamp'o'j'n kaj rifuz'as humil'e agnosk'i la lim'o'j'n de la hom'a sci'o, t.n. scienc'o, kiu pretend'as juĝ'i eĉ tio'n, kio'n ĝi ne esplor'is...” eĥ'is el la ali'a flank'o.

Tiu'n strang'a'n ceremoni'o'n okaz'ig'is la fam'a artikol'o en Tribún, kiu atribu'is la mort'o'n de Ver'strat'a kaj Pergame al ekster'ter'an'o'j. La Raci'ul'a Societ'o bombast'e anonc'is, ke ĝi organiz'os kun'ven'o'n sur'lok'e, por ke ĝi'a'j membr'o'j kaj ĉiu'j ceter'a'j interes'at'o'j pov'u mem vid'i, ke pri la ĉe'est'o de kosm'o'ŝip'an'o'j trov'iĝ'as eĉ ne unu minimum'a spur'o.

Tuj la Klub'o por Esplor'o pri Nif'o'j deklar'is, ke ĝi piknik'os en Rafunja, eĉ se nur por cert'ig'i, ke la “Raci'ul'o'j” ne for'pren'os indik'aĵ'o'j'n, kiu'j pov'us ili'n ĝen'i. Kaj nun...

“Jen ili komenc'as,” ek'kri'is Polonez, “iu ĵet'is ŝton'o'n.”

“Ne ŝton'o'n,” Garvala korekt'is, “ov'o'n, ŝajn'as al mi”. Ambaŭ ek'kur'is. La lok'o, kie nask'iĝ'is la incident'o, est'is relativ'e mal'proksim'a de la ĝendarm'o'j. Kiam ili al'ven'is, la batal'o jam ŝtorm'is vigl'eg'e. Ĉar ambaŭ parti'o'j kun'pren'is piknik'o'j'n, ĵet'aĵ'o'j ne mank'is. Legom'o'j, ov'o'j, frukt'o'j tra'fulm'is la aer'o'n de unu grup'o al la ali'a. Ver'ŝajn'e, la jun'ul'o'j ambaŭ'grup'e kalkul'is kun probabl'a al'front'iĝ'o kaj organiz'is si'a'n piknik'o'n konsekvenc'e. Sed mult'a'j ali'a'j aĵ'o'j est'is uz'at'a'j, ekzempl'e gazet'foli'o'j bul'ig'it'a'j aŭ lign'o'pec'o'j antaŭ'e kolekt'it'a'j por prepar'i fajr'o'n. Iu'j boks'is, kelk'a'j pied'frap'is, mult'a'j aĵ'ĵet'is, ĉiu'j kri'aĉ'is, jen insult'e al la “mal'amik'o”, jen ordon'e al la propr'a'j trup'o'j, kiu'j'n kviet'ig'i la ĉef'o'j prov'is sen'sukces'e. Ankaŭ al la ĝendarm'o'j ne prosper'is aŭd'ig'i si'n.

Kaj jen subit'e tri afer'o'j okaz'is sam'temp'e. Putr'a pom'o traf'is al ĝendarm'o Garvala rekt'e sur la frunt'o'n, botel'o ating'is la krani'o'n de vir'o, kiu fot'is la scen'o'n, kio ig'is li'n fal'i, kaj ĝendarm'o Polonez paf'is ĉiel'e'n per si'a pistol'o.

La paf'o ag'is mir'ig'e. Post unu sekund'o, ĉiu'j gap'is mir'e al la ĝendarm'o, silent'a'j, kvazaŭ paraliz'it'e. Polonez profit'is la silent'o'n por kri'i per voĉ'o dens'a je aŭtoritat'o:

“Sufiĉ'e! Ĉes'u! Kaj bon'vol'u kondut'i kiel civiliz'it'o'j!”

Post nov'a silent'a sekund'o, ĝeneral'a zum'ad'o lev'iĝ'is, kaj jen iu knab'o pied'frap'is al ali'a, kiu re'bat'e pugn'is la makzel'o'n de la unu'a.

Sed la etos'o ne plu est'is sam'a. Fort'ul'o alt'kresk'a kun gigant'a'j man'o'j kapt'is la brak'o'n de la ĵus boks'int'a kaj dir'is “Halt'u!” per tia impon'a voĉ'o, ke ĉiu'j re'silent'is. Kaj en tiu sen'bru'o li'a impres'a estr'a voĉ'o son'is: “Ĉes'u! Ni jam sufiĉ'e amuz'iĝ'is!”. Tiu rimark'o est'is tiel ne'atend'it'a, ke la hom'amas'o eksplod'is per ek'rid'o. Da streĉ'iĝ'o rest'is neniom.

“Sinjor'in'o Karal!”

Ĝoja, kiu ĉe'est'is la kun'ven'o'n de la raci'ul'o'j kaj serĉ'is Stefanon, kiu sekv'is la ali'a'n, abrupt'e turn'is si'n. Ŝi'n vok'int'a est'is ĵurnal'ist'o, kiu'n ŝi iom kon'is. Vir'o kuŝ'is apud li.

“Mi'a koleg'o ricev'is botel'o'n sur la kap'o'n kaj sven'is,” klar'ig'is la ĵurnal'ist'o, “li nun re'konsci'iĝ'as, kaj ver'ŝajn'e ne est'as tre serioz'e, sed mi tamen ŝat'us rest'i kun li. Ĉu vi baldaŭ mal'supr'e'n'ir'os?”

Ĝoja hezit'is; ŝi intenc'is rest'i ĝis la fin'o.

“Vi pov'us far'i al mi serv'o'n,” la gazet'ist'o daŭr'ig'is. “Ne plu okaz'os io ajn, vid'u, ven'as fulm'o'tondr'o, kaj mult'a'j jam for'ir'as.”

Ŝi rigard'is al la ĉiel'o, kie du et'a'j nub'o'j montr'iĝ'is sen'minac'a'j, kaj al la eben'aĵ'o, kie grup'o'j diskut'is kaj ne ŝajn'is special'e pret'a'j for'migr'i.

“Kiu'n serv'o'n?” ŝi demand'is.

“Se vi bon'vol'us ir'i al la gazet'a ofic'ej'o, trans'don'i ĉi tiu'j'n film'o'j'n, por ke ili rivel'u la fot'o'j'n kiel ebl'e plej rapid'e, kaj anonc'i, ke mi plej baldaŭ telefon'os mi'a'n raport'o'n, mi ver'e est'us eg'e dank'a.”

“Konsent'it'e,” dir'is mal'antaŭ ŝi voĉ'o jun'ul'a, “sed nur kondiĉ'e, ke ni ricev'u kompens'e ekzempler'o'n de ĉiu fot'o. Ni ne vol'us mal'hav'i eĉ moment'et'o'n de l’ ĵus tra'viv'it'a epopé, kaj la gazet'o'j ne publik'ig'os pli ol po unu fot'o'n.”

“Stefano!” admon'is Ĝoja riproĉ'e. “Ĉu vi ne kapabl'as plen'um'i serv'o'n sen'kompens'e? Mi hont'as pri vi.”

La ĵurnal'ist'o rid'is.

“Ne sever'u, sinjor'in'o Karal, li fakt'e tut'e prav'as. Petro ĉi tie abund'e fot'is kaj mal'mult'o el tio traf'os la publik'o'n. Est'as promes'it'e, knab'o, vi ricev'os la tut'o'n.”

*

“Kio est'as al vi, Kara-Karal? Ĉu vi'a kor'o halt'is?”

La polic'an'o ne re'ag'is, tiel absorb'it'a li est'is. Stefano, Ĝoja kaj li jam kelk'a'j'n minut'o'j'n rigard'is si'n'sekv'e la fot'o'j'n de la rafunja batal'o, ili'n trans'pas'ig'ant'e de unu al ali'a. La jun'ul'o star'iĝ'is kaj ir'is mal'antaŭ la onkl'o'n.

“Ĉu ne est'as ĝi?” ĉi-last'a demand'is, percept'int'e la mov'o'n de la nev'o.

La jun'ul'o streĉ'is la okul'o'j'n. “Ĝi?” li ripet'is kun demand'a ton'o, sed li ne bezon'is respond'o'n. La fot'o, kiu'n Karal kontempl'is, est'is far'it'a ekzakt'e de la sam'a lok'o kaj sub la sam'a lum'o kiel la “ĉantaĝ'a” fot'o trov'it'a en la kolekt'o de Maks Pitizazo, kiu fot'o dev'ig'is la polic'o'n kaj arme'o'n al tiom da van'a serĉ'a fos'ad'o.

*

La ĵurnal'a fot'ist'o klar'ig'is tre preciz'e, kie li star'is, kiam li far'is la koncern'a'n fot'o'n. Ĉe la lok'o indik'it'a sur la ĉantaĝ'a fot'o, polic'ist'o'j fos'is. Ĉi-foj'e, ili trov'is.

*

“Ne, ne. Mi ne pov'as parol'i tiel preciz'e, almenaŭ ne tuj,” la nekropsi'a doktor'o dir'is en la telefon'o'n. “Kio'n mi dir'u? Est'as vir'o, kaj li mort'is antaŭ 15 aŭ 20 jar'o'j, aŭ 25, aŭ 30.”

Konstant'as la milit'o inter la polic'an'o'j, kiu'j bezon'as preciz'a'n dat'o'n, eĉ hor'o'n, kaj la medicin'ist'o'j, kiu'j tim'as, ke advokat'o ili'n rid'ind'ig'os tribunal'e, montr'ant'e, ke ili pretend'is al tro'a preciz'ec'o.

“Tamen vi'n interes'os grav'a detal'o,” la nekropsi'ant'o al'don'is. “Mank'as falang'et'o ĉe la ring'a fingr'o mal'dekstr'a. Salut'o'n!”

21

“La list'o'n, la list'o'n, la list'o'n! Mi kraĉ'as sur ili'a'n list'o'n!” Veronika kri'is koler'e, mal'kod'ant'e la mesaĝ'o'n. Laŭ temperament'o, ŝi est'is mild'a kaj kviet'a, sed ŝi'a'j rilat'o'j kun la spion'mastr'o'j iom post iom incit'is ŝi'n al nerv'a'j eksplod'o'j, kiu'j tut'e ne konform'is kun ŝi'a profund'a est'manier'o.

“Pli'a'n mon'o'n en la kutim'a mur'a kaŝ'ej'o!” ŝi dir'is plu mal'kod'ant'e. Ŝi mal'ŝat'is tiu'n manier'o'n komunik'i. Ŝi sci'is, ke KGB uz'as simil'a'j'n “poŝt'kest'o'j'n” tut'mond'e, sed, kvankam oni klar'ig'is al ŝi, ke statistik'e ĝi est'as la plej sekur'a sistem'o, ĉar eg'e mal'oft'e okaz'as, ke iu trov'as la kaŝ'ej'o'n kaj kompren'as ĝi'a'n signif'o'n, tamen ŝi neniam sent'is si'n sen'zorg'a, kiam ŝi al'ir'is la fend'o'n en la mur'o. La antaŭ'a'n foj'o'n, kiam ŝi tie pren'is la mon'o'n destin'it'a'n al Rik kiel help'o'n al li'a politik'a ag'ad'o, ŝi hav'is mal'agrabl'a'n sent'o'n, ke iu observ'as ŝi'n.

Ŝi est'is nun sol'a en si'a apartament'o, kaj de kelk'a temp'o ŝi laŭ'grad'e kutim'iĝ'is laŭt'voĉ'i si'a'j'n zorg'o'j'n, ne tre konven'e, ebl'e, por spion'o (kiu sci'as, ĉu ne trov'iĝ'as mikrofon'o?), sed, nu, hom'e. Kiel el'port'i silent'e tia'n ŝarĝ'o'n?

“Mi kraĉ'as sur ili'a'n list'o'n,” ŝi ripet'is. “Kaj propagand'i favor'e al la parti'o de Rik! Nur tio'n! Ne postul'em'a'j, la kamarad'o'j! Est'as ver'e simpl'e! Agit'i, kiel ili dir'as, agit'i favor'e al la gast'o'j el'kosm'a'j! Kiel mi pov'us far'i? Kiel mi pov'us far'i tut'e sol'a?”

Ŝi met'is la kap'o'n sur la man'o'j'n, kun la brak'o'j apog'it'a'j sur la tabl'o, kaj amar'e plor'singult'is. Sur la mal'dekstr'a flank'o bukl'o izol'it'e el'star'is, kvazaŭ orf'a.

*

“La list'o'n, tiu'n damn'ind'a'n list'o'n re'foj'e,” grumbl'is Bob Sulavi, grat'ant'e al si la long'a'n pint'a'n naz'o'n. “Kaj aper'ig'i artikol'o'j'n pri tio, ke Rik est'is abomen'a ĉantaĝ'ist'o, kaj ke rezult'e li'a'n parti'o'n oni ne pov'as pren'i serioz'e... Nu, tio est'as pli kompren'ebl'a: ke voĉ'o'j ne perd'iĝ'u en tiu'n sen'futur'a'n parti'o'n. Tio est'us por mi ver'ŝajn'e eĉ facil'a. Kial do mi hav'as tia'n naŭz'o'sent'o'n?”

Kaj kun profund'a ĝem'spir'o li star'iĝ'is, pren'is la ĵus mal'kod'it'a'n mesaĝ'o'n, kaj ĝi'n brul'ig'is, laŭ la instrukci'o'j.

Dum la flam'o'j vor'is la paper'o'n, kaj li rigard'is ili'n fiks'e, preskaŭ hipnot'e, ne'kutim'a'j sent'o'j li'n invad'is. Ĉu tiel viv'i valor'as la pen'o'n? Ĉu io valor'as la pen'o'n viv'i, en'tut'e? Al tiu'j demand'o'j la respond'o form'iĝ'is pli kaj pli klar'e, dum li kontempl'is sen'vid'e la foli'o'n cindr'ig'at'a'n: sen Veronika ne valor'as viv'i. Kaj la pens'o'ĉen'o vol'e ne'vol'e konduk'is al konklud'o, kiu'n mult'a'j trov'us stult'e romantik'a, sed kiu est'is por li pur'a evident'aĵ'o: aŭ Veronikan, aŭ mort'i.

La en'trud'o de la mort'koncept'o ne est'is akademi'a. Ĉar viv'i kun Veronika implic'is for'las'i la labor'o'n por CIA. Aliel, li dev'us mensog'i la tut'a'n viv'o'n. Ke ek'de la tag'o, kiam li konsent'is al CIA-dung'iĝ'o, li neces'e viv'is en konstant'a mensog'ad'o, tut'e ne frap'is li'n. Si'n kaŝ'i, komedi'i, tromp'i por politik'a'j cel'o'j, tio est'is sport'o. Sed tromp'i Veronikan, tiu'n sen'kulp'a'n ŝaf'id'in'o'n, tiu'n pur'a'n lili'o'n, tiu'n diafan'a'n kajt'o'n, ne, kajt'o est'as iom tro proz'a, tiu'n lum'a'n sun'radi'o'n, ĉu tromp'i ŝi'n vi postul'us? Ne. Ne'ebl'e. Am'i Veronikan — kaj kio'n ali'a'n oni pov'as far'i, kiam oni renkont'is ŝi'n? — tio signif'as las'i ŝi'n penetr'i en la tut'a'n propr'a'n viv'o'n, divid'i ĉiu'j'n sekret'o'j'n, part'o'pren'i en ĉio ajn...

Ke ŝi labor'as por KGB komplik'as la problem'o'n, jes ja, sed komplik'a'j problem'o'j est'as kiel glav'o'j: long'a vund'a part'o, ebl'e, sed ankaŭ ten'il'o. Nur neces'as trov'i la ten'il'o'n.

Kaj kio se ili ne akcept'os? Aŭ se ankaŭ ŝi, ĉio'n ek'sci'int'e, ne akcept'os?

Tiu'kaz'e, li mort'os. Fin'fin'e est'as tut'e simpl'e. Li mort'ig'os si'n, kaj ĉio est'os fin'it'a. Per firm'a vol'o li decid'is tio'n far'i, kaj la ĝoj'o tuj re'ven'is tut'e. Nur'a vir'ec'a decid'o, kaj ŝajn'e sen'solv'a dilem'o for'vapor'iĝ'as, jen la ver'a fund'fund'a simpl'ec'o de la viv'o. Per unu ag'o de si'a fort'a vol'o, Roberto Sulavi sukces'e elimin'is ĉi'a'n solv'o'n ali'a'n ol viv'o'n kun Veronika, viv'o'n plen'e kaj sincer'e divid'at'a'n, eĉ pri la plej hont'ind'a'j aspekt'o'j de li'a ĝis'nun'a krom'okup'o.

Kiam li ek'star'is, li'a naz'o pint'is pli firm'e, li'a makzel'o aper'is pli kvadrat'a, li'a'j okul'o'j rigard'is pli rekt'e antaŭ'e'n. Plan'it'e, decid'it'e. Kun esprim'o de potenc'a anim'fort'o, li paŝ'is al la frid'uj'o kaj el'pren'is ŝink'o'n kaj fromaĝ'o'n. Ial li'n plen'ig'is ne'rezist'ebl'a em'o vor'i dik'eg'a'n sandviĉ'o'n. Lok'it'a antaŭ la perspektiv'o viv'i kun la am'at'a aŭ mort'i, ĉiu sport'a brav'ul'o unu'e mal'sat'as.

22

“Arnoldo Kastr'it'a, ĉu ver'e?” demand'is Ĝoja. “Kia amuz'a nom'o!”

“Ho, vi sci'as, en sonĝ'o'j...” la edz'o koment'is dub'em'e.

“Kio ali'a est'is? Ĉu vi memor'as?”

“Ne. Nur ke tem'is pri la arme'o, pri la demand'o, ĉu vir'o nom'at'a “Kastr'it'a” pov'as soldat'iĝ'i, se konsider'i, ke la arme'o akcept'as nur vir'o'j'n. Est'is apenaŭ sonĝ'o, nur sonĝ'a demand'o, sed ĝi'n akompan'is tiu sent'o, kiu'n mi foj'foj'e spert'as, ke jen mi sonĝ'as i'o'n grav'a'n.”

“Ŝajn'as, ke vi'a sub'konsci'o vort'ig'is dub'o'j'n pri vi'a vir'ec'o. Est'as ekster'ordinar'e, kiel vi vir'o'j ĉiam tim'as iu'tag'e mal'kovr'i, ke vi perd'is la vir'a'n ident'ec'o'n.”

“Tio est'as vi'a interpret'o. Mi'a'opini'e, tem'as pri mi'a enket'o, kvankam mi tut'e ne vid'as, kiel la arme'o pov'us rilat'i al ĝi.”

“Est'as neni'u Arnoldo inter la rol'ul'o'j, ĉu?”

“Ne. Sed, strang'e, la nom'o tamen ŝajn'as el'vok'i i'o'n...”

“Kaj Kastr'it'a, pri kio tio pens'ig'as vi'n?”

“Atend'u, mi ek'hav'is kvazaŭ-ide'o'n, sed... ve!... ĝi for'flug'is tuj kaj mi ne plu memor'as. Incit'a afer'o. Kastr'it'a? Ĉu tio alud'us al Rik Ospaci? Ĉu sub'konsci'e mi rigard'us li'n ne'vir'o, ĉar li est'is ĉiu'rilat'e, ankaŭ seks'e, abstin'em'a?”

“Aŭ ĉu ebl'e tem'as pri vir'in'o, kiu vol'us soldat'iĝ'i? Simbol'e, tio signif'us: vir'in'o, kiu vol'as ag'i vir'e.”

“La in'o Pergame, ĉu? Laŭ la ekster'a aspekt'o ŝi est'as tre vir'in'a, sed mi imag'as, ke en par'o ŝi lud'us super'reg'a'n rol'o'n. Est'as io ordon'em'a en ŝi. Ĉu ebl'e tio pov'us est'i simbol'it'a per la noci'o ‘arme'o’?” Karal son'is dub'em'a. “Se tiel est'as, la sonĝ'o tut'e ne help'as mi'n.”

“Ni serĉ'u ali'a'n direkt'o'n. Kio'n far'us la arme'o rilat'e al kastr'it'a vir'o?”

“La arme'o? Ĝi registr'us la fakt'o'n ĉe la unu'a pri'san'a ekzamen'o...”

Karal subit'e re'ten'is la spir'o'n.

“Jen mi hav'as ĝi'n,” li dir'is post kelk'sekund'a silent'o. “En mi'a sonĝ'o la vort'o ‘kastr'it'a’ simbol'as la perd'o'n de fingr'o'part'et'o.”

“La en'ter'ig'it'o'n de Rafunja vi alud'as, ĉu ne?”

“Jes, la hom'o'n, kiu'n iu en'ter'ig'is antaŭ mult'a'j jar'o'j en la rafunja eben'aĵ'o, kaj al kiu mank'as part'o de fingr'ost'o.”

“La tomb'o de la ĉantaĝ'a fot'o! Ĉu vi opini'as, ke Ver'strat'a tiu'n murd'is, kaj ke Rik pro tio ĉantaĝ'is li'n?”

“Kial ne?”

“Est'us ebl'e. Sed kiu est'us la murd'it'o?”

“Est'as evident'e, ĉu ne? Mi tuj kontrol'os.”

*

Kiam li re'ven'is hejm'e'n tiu'vesper'e, la respond'o est'is klar'a:

“Kiam la jun'a Gido Ver'strat'a prezent'iĝ'is al la unu'a kontrol'o medicin'a de la rekrut'ekzamen'o, est'is not'it'e, ke falang'et'o de la mal'dekstr'a ring'a fingr'o mank'as al li.”

“Kaj kio pri la pentr'ist'o, kiu fal'is pas'int'a'n semajn'o'n de la Rafunja-teras'o, ĉu al li io mank'is?” Ĝoja demand'is, kvankam ŝi jam ne dub'is pri la respond'o.

“Ne. La vir'o, kiu'n mi trov'is mort'int'a'n sur la rafunja eben'aĵ'o apud la korp'o de Laŭra Pergame, hav'is tut'e normal'a'n man'o'n. Sekv'e, ne est'is la ver'a Gido Ver'strat'a.”

“Ali'vort'e, la ul'o, kiu iĝ'is milion'ul'o vend'ant'e pentr'aĵ'o'j'n, tiu'j'n fakt'e ne far'is mem, ĉu?”

“Plej cert'e. Le tre talent'a Gido Ver'strat'a, kies original'a stil'o jam montr'iĝ'is en la bel'art'a lern'ej'o, mort'is antaŭ du jar'dek'o'j kaj est'is ne'leĝ'e en'ter'ig'it'a en Rafunja. Li hav'is fam'o'n de hom'o kun gigant'a labor'fort'o. Li ver'ŝajn'e pentr'is kaj pentr'ad'is grand'kvant'e. Kaj iu'n tag'o'n, iu li'n elimin'is, pren'is li'a'n lok'o'n kaj profit'is de tiu abund'eg'a produkt'ad'o.”

“Kiu?”

“Se mi'a sonĝ'o prav'as, dev'as est'i la kuz'o. Sonĝ'ant'e mi inter'miks'is la liter'o'j'n — Arnoldo anstataŭ Ronaldo — kaj ankaŭ la vir'o'j'n, ĉar ne al Ronaldo mank'is part'et'o de fingr'o.”

Ĝoja li'n rigard'is kun aprob'o, tamen ne sen'rezerv'a.

“Vi'a teori'o est'as tut'e koher'a,” ŝi dir'is. “Ronaldo ĵaluz'is Gidon, kaj li'n mort'ig'is, li en'ter'ig'is la korp'o'n en la rafunja eben'aĵ'o, for'ir'is al Sud'amerik'o sub la propr'a nom'o “Ronaldo”, tie aranĝ'is taŭg'a'n mal'aper'o'n, kaj re'aper'is ĉi tie sub la nom'o “Gido”. Bedaŭr'ind'e prezent'iĝ'as serioz'a argument'o kontraŭ tiu hipotez'o: kial pren'i sur si'n tiom da risk'o'j, se konsider'i, ke tiu'epok'e, ja, Gido Ver'strat'a est'is nur et'a pentr'ist'o tut'e ne'kon'at'a?”

*

“Est'as la kofr'o de Rik Ospaci!” ek'kri'is Jano Karal al la polic'ist'o, kiu akompan'is li'n. Ili tra'serĉ'is la apartament'o'n de Laŭra Pergame — rutin'a far'o polic'a en simil'a kaz'o — kaj, kvankam ili esper'is trov'i interes'a'j'n las'aĵ'o'j'n, ili ne antaŭ'vid'is i'o'n tiel grav'a'n por la enket'o.

“Mi tuj telefon'os al Remon, ke li send'u iu'n por daŭr'ig'i la serĉ'ad'o'n kun vi, kaj mi re'ir'os al la ofic'ej'o por stud'i ĉi tiu'j'n,” Karal dir'is montr'ant'e la dokument'o'j'n en la kofr'o.

Leg'i ili'n postul'os mult'a'j'n hor'o'j'n, sed rapid'a tra'rigard'o jam montr'is, ke tio ne est'os temp'o perd'it'a. El tiu'j paper'o'j kaj fot'o'j Rik aper'is kiel majstr'a ĉantaĝ'ist'o. La tut'a dosier'o pri Kolombét trov'iĝ'is ĉi tie, kaj ĝi est'is reputaci'murd'a por la gazet'direktor'o, kiu laŭ tiu'j dokument'o'j neniam hezit'is akcept'i mon'o'n por manipul'i la inform'ad'o'n favor'e al tiu aŭ ali'a industri'ist'o, afer'ist'o aŭ politik'ul'o.

Ne rest'is dub'o ankaŭ pri tio, ke Rik Ospaci hav'ig'is al si bel'a'j'n sum'o'j'n ĉantaĝ'ant'e Gidon Ver'strat'a'n. Kiel komenc'iĝ'is tiu profit'don'a afer'o, tio'n klar'ig'is jen'a leter'o, skrib'it'a per man'o impres'e trem'ant'a:

Estim'at'a Sinjor'o Ospaci,

Vi ne kon'as mi'n, ebl'e ŝajn'os strang'e al vi ricev'i leter'o'n de ne'kon'at'o. Mi est'as baldaŭ mort'ont'a. La mal'san'o, kiu traf'is mi'n, ne plus las'os al mi, post kelk'a'j hor'o'j, sufiĉ'a'n fort'o'n por plu skrib'i. Kaj tamen mi ne vol'as for'las'i ĉi tiu'n mond'o'n sen konfes'i mi'a'n hont'ind'aĵ'o'n, kaj tiu'n de ali'ul'o, kies kulp'ec'o'n mi profit'e ekspluat'is. Mi konfid'as tio'n al vi, ĉar vi est'as kon'at'a kiel honest'a ĵurnal'ist'o, kaj ankaŭ ĉar vi est'as fam'a kiel fot'o'amator'o special'e ŝat'ant'a fot'i best'o'j'n.

Ankaŭ mi dum mi'a tut'a viv'o est'is eg'e entuziasm'a fot'em'ul'o, kaj mi'a plej ŝat'at'a tem'o est'is, kiel ĉe vi, sovaĝ'a'j best'o'j. Tiu'cel'e mi, la 27-an de juli'o 1954, kaŭr'is kun mi'a fot'o'aparat'o inter la pin'arb'o'j, kiu'j trov'iĝ'as apud la voj'o konduk'ant'a al la t.n. rafunja teras'o (vid'u la ĉi-kun'a'n skiz'o'n, kiu indik'as, kiel oni ating'as tiu'n lok'o'n de'ir'ant'e de Malpáz), kiam al'ven'is du vir'o'j al mi ne'kon'at'a'j, kiu'j vid'ebl'e jam drink'is mult'eg'e.

Unu, iom rid'ind'e vest'it'a, kun strang'a mal'nov'mod'a ĉapel'o kaj larĝ'eg'a kravat'o pentr'ist'a, hav'is la man'o'n sur la ŝultr'o de si'a kun'ul'o, kaj ambaŭ zigzag'is sur la voj'et'o raŭk'e kant'ant'e obscen'aĵ'o'j'n. Ili form'is tiel rid'ig'a'n bild'o'n, ke mi ne rezist'is la plezur'o'n far'i pri ili kelk'a'j'n fot'o'j'n, kiu'j'n mi send'as al vi ĉi-kun'e. Mi tiu'cel'e ili'n sekv'is, ne'vid'at'e.

Ve! La komik'a marŝ'ad'o fin'iĝ'is tragik'e: la ĉapel'ul'o ating'is la rand'o'n de la teras'o, stumbl'is ĉe ŝton'o kaj fal'is. Tiu'moment'e li ne plu ten'is la ali'a'n, kiu rest'is long'e ĉe la apik'aĵ'o, gap'ant'e. Mi est'is tut'e proksim'a kaj pov'as cert'ig'i, ke li ne puŝ'is si'a'n kun'ul'o'n.

Mi pens'is: “Ni dev'as rapid'e de'supr'i, ĉar, kvankam est'as mult'eg'a'j ŝanc'o'j, ke la fal'int'o mort'is, se pro mirakl'a hazard'o li plu viv'as, ni dev'as tuj aranĝ'i la fleg'ad'o'n”.

Ŝajn'as, ke la tragik'a fal'o mal'ebri'ig'is la ali'a'n, kaj ke tiu sam'pens'is kiel mi, ĉar li tuj ek'ir'is mal'supr'e'n'voj'et'o'n pri kies ekzist'o mi antaŭ'e ne sci'is. Li ir'is mult'e pli rapid'e ol mi, ĉar vid'ebl'e li perfekt'e kon'is la region'o'n, mal'e al mi. Mi mis'voj'is, perd'is temp'o'n, kaj kiam mi fin'e ating'is la mal'supr'a'n eben'aĵ'o'n, li jam kaŭr'is apud la korp'o.

Mi intenc'is kri'i: “Jen mi al'ven'as help'i”, sed kio'n li far'is, tio est'is tiel ne'atend'it'a, ke mi rest'is apud'e kaj kvazaŭ instinkt'e — mi nun ne bon'e kompren'as kial — komenc'is fot'ad'i li'n, kvankam mi dev'is sci'i, ke tiam est'is tro mal'hel'e por ricev'i bon'a'n rezult'o'n. La pentr'ist'e vest'it'o tut'e cert'e est'is mort'a, kaj la ali'a komplet'e sen'vest'ig'is li'n, sur'met'is li'a'j'n vest'o'j'n, kaj vest'is per si'a'j la for'pas'int'o'n.

Tiu'moment'e mi kompren'is, ke tio est'as unik'a okaz'o por ĉantaĝ'i. La vir'o for'ir'is, sed ne laŭ la voj'o mal'supr'e'n. Tiam mi memor'is, ke en la lign'o'dom'o supr'e de la Rafunja-teras'o viv'as kaj labor'as pentr'ist'o. Dum la vir'o est'is for, mi tra'serĉ'is la poŝ'o'j'n de la fal'int'o, aŭ pli ĝust'e de la ali'a, ĉar nun la vest'o'j est'is inter'ŝanĝ'it'a'j, kaj pren'is li'a'j'n paper'uj'o'n kaj not'libr'et'o'n. Tiel mi ek'sci'is, ke mi'a baldaŭ'a ĉantaĝ'a viktim'o nom'iĝ'as Ronaldo Ver'o'strat'a.

Mi atend'is por kontrol'i, ĉu tiu sinjor'o re'ven'os. Kaj tio efektiv'e okaz'is: li re'ven'is kun pioĉ'o kaj ŝpat'o. Tut'e cert'e li ili'n pren'is el la menci'it'a lign'o'dom'o. Li ek'fos'is.

Kiam la kav'aĵ'o est'is fin'it'a, la vir'o ŝov'is en ĝi'n si'a'n kun'ul'o'n, re'ŝtop'is la tru'o'n, kaj for'ir'is. Ebl'e mi dev'as menci'i, ke ambaŭ vir'o'j mult'e — preskaŭ frat'e — simil'is unu la ali'a'n. Ambaŭ est'is kolos'o'j. Ne mi pov'us port'i korp'o'n tiel facil'e. Kiam mi est'i cert'a, ke li est'is for, mi far'is fulm'fot'o'j'n de la lok'o kaj not'is re'trov'sign'o'j'n. Tiam, strang'e, mi konfes'as, por hom'o decid'int'a ĉantaĝ'i, mi ir'is al la improviz'it'a tomb'o, kiu'n li est'is tre lert'e mask'int'a per ŝton'o'j kaj taŭg'e aranĝ'it'a ter'o, kaj mi preĝ'is. Ial, ŝajn'is al mi ne'dec'e, ke tiu for'las'u ni'a'n mond'o'n sen ia ajn ceremoni'o.

Mi ne tuj entrepren'is la ĉantaĝ'o'n. Mi unu'e far'is enket'et'o'n por ek'sci'i kiel ebl'e plej mult'e da fakt'o'j pri la fal'int'a pentr'ist'o kaj pri la ali'a. Tiel mi est'is inform'it'a, ke Gido Ver'strat'a ĵus hered'is astronomi'a'n sum'o'n de riĉ'eg'ul'o, kiu jam aĉet'is de li plur'a'j'n pentr'aĵ'o'j'n kaj trov'is li'n eg'e talent'a. La drink'ad'o okaz'is por fest'i tiu'n tut'e ne'atend'it'a'n hered'o'n. Mi ek'sci'is krom'e, ke la ali'a est'as li'a kuz'o, kiu ankaŭ hav'is pentr'ist'a'j'n ambici'o'j'n, sed al kiu talent'o (aŭ ĉu pli ĝust'e labor'em'o?) grand'part'e mank'is.

Kiam la fals'a Gido Ver'strat'a re'ven'is el vojaĝ'o, kiu'n li tiu'epok'e far'is, mi vizit'is li'n kaj prezent'is al li mi'a'j'n fot'o'j'n. Ek'de tiam, mi'a financ'a situaci'o komplet'e ali'iĝ'is...”

Tiu dokument'o ig'is Janon rev'ad'i. “Kia ironi'o”, li pens'is, “ke la unu'a ĉantaĝ'ist'o de la fals'a Gido elekt'is por si'a'j rivel'o'j hom'o'n fam'a'n pro si'a honest'ec'o kaj anim'a pur'ec'o, dum fakt'e tiu est'is ne mal'pli aĉ'e profit'em'a!”

Li ne plu dub'is, ke la mort'o'n de Ospaci kaŭz'is ĉantaĝ'viktim'o, sed el ĉiu'j koncern'at'o'j, kiu puŝ'is li'n abism'e'n?

23

“Notari'o Viljemín,” anonc'is la voĉ'o en la intern'a telefon'o, “dezir'as parol'i kun vi sen'prokrast'e. Urĝ'a afer'o koncern'e la akcident'o'n de Rafunja.”

Tiu notari'o est'is plej bon'fam'a en la tut'a Val'o de Tjazo, kon'at'a kiel ekstrem'e honest'a, skrupul'a, fid'ind'a rigor'ul'o. Rigard'ant'e li'n en'ir'i, la detektiv'o rapid'e mens'not'is la or'rand'a'j'n okul'vitr'o'j'n, or'a'n horloĝ'et'o'n, or'a'n kravat'pingl'o'n kaj la insign'o'n de Rotari-klub'o. “Or'o kaj prospér”,li dir'is al si, resum'ant'e la ĝeneral'a'n impres'o'n, kiu'n al li far'is tiu ses'dek'kvin'jar'ul'o. La notari'o klin'is si'n iom ceremoni'e, kaj, ĉe invit'a gest'o de Jano, ek'sid'is trans la skrib'o'tabl'o.

“Mi est'is for, tial ne ven'is pli fru'e,” li komenc'is. “Mult'milion'ul'o, kiu est'as klient'o mi'a, ven'ig'is mi'n al si'a vila'o ĉe-ocean'a por redakt'i nov'a'n testament'o'n. Grav'eg'a afer'o. Mi ne pov'is ne ir'i.”

Ĉu li sent'as si'n kulp'a? Karal si'n demand'is. Kaj se jes, pri kio ver'e?

“Dum mi est'is tie, li hav'is kor'kriz'o'n, ne eg'e grav'a'n, sed tamen... Mi ne sci'is, kio'n far'i. Li est'as tre bon'a klient'o, pli ol tre bon'a klient'o... Mi do dev'is rest'i. La afer'o fin'iĝ'is kontent'ig'e.”

Ĉu li mort'is kaj testament'is ĉio'n al vi? la detektiv'o preskaŭ demand'is, sed li tamen reg'is si'n.

“Li nun bon'e fart'as, kaj feliĉ'e, la afer'o est'as fin'far'it'a.”

“Sed ne por parol'i pri tio vi pet'is renkont'i mi'n, ĉu?” Jano demand'is.

“Ne. Pardon'u. Mi ven'is pro tre konfidenc'a komisi'o.” La notari'o serĉ'is en si'a tek'o, kaj fin'e el'tir'is sigel'it'a'n kovert'o'n. “S-ro Ver'strat'a pet'is mi'n don'i ĉi tio'n propr'a'man'e post li'a mort'o, ĉu al la polic'estr'o, ĉu al la polic'a funkci'ul'o, kiu okup'iĝ'os pri li'a mort'o, se iu dev'as okup'iĝ'i pri ĝi. Li tiom insist'is, ke mi person'e ir'u kaj trans'don'u propr'a'man'e, ke kiam mi ek'sci'is pri la dram'o, mi eĉ ne konsider'is la ebl'ec'o'n telefon'i al vi.”

“Dank'o'n, mi kompren'as,” Karal afabl'e respond'is. “Kaj vi sen'dub'e dezir'as ricev'atest'o'n, ĉu ne?”

“Se vi tiom komplez'us... Jes, dank'o'n”, li dir'is, dum Jano rapid'skrib'is not'et'o'n. “Sed ne est'as ĉio.”

“Kio ali'a?” Karal demand'is surpriz'it'e.

La notari'o de'nov'e palp'is en la tek'o.

“Tut'e simil'a trans'don'aĵ'o de s-in'o Pergame,” li anonc'is kun esprim'o de magi'ist'o, kiu ĵus el'tir'is viv'ant'a'n kunikl'o'n el ĉapel'o, kaj li en'man'ig'is al Karal du'a'n sigel'it'a'n kovert'o'n.

“Ĉu vi sci'as, pri kio tem'as?” la detektiv'o demand'is.

“Tut'e ne. Mi est'as nur fidel'a gard'ant'o kaj per'ant'o. Ili ne konfidenc'is al mi. Mi plen'um'is mi'a'n komisi'o'n, kaj nun dev'as re'tir'iĝ'i.” Li adiaŭ'is, kaj est'is tuj for. Ŝajn'is al Karal, ke li for'kur'as de tiu'j leter'o'j, kvazaŭ ili en'ten'us dinamit'o'n.

*

“Kaj kio'n en'hav'as tiu'j leter'o'j?” Ĝoja demand'is.

“Tiu de Gido Ver'strat'a (ni plu nom'u li'n tiel, se vi konsent'as, por ne konfuz'iĝ'i, kvankam ver'dir'e li est'as Ronaldo) komenc'iĝ'as impres'e, jen'e: ‘Polic'a Moŝt'o, se vi leg'as ĉi tiu'n leter'o'n, tio signif'as, ke mi mort'is. Mi salut'as vi'n el trans'tomb'e.’ Kiam mi leg'is tio'n, ŝajn'is al mi, ke ia glaci'a sensac'o laŭ'ir'as mi'a'n spin'o'n.”

“Sed kial li skrib'as el trans'tomb'e? Ĉu por konfes'i?” sci'vol'is Stefano.

“Unu'e por pet'i ni'n far'i plej zorg'a'n nekropsi'a'n ekzamen'o'n de li'a korp'o.”

“Ĉu li suspekt'is, ke oni li'n mort'ig'os?”

“Jes. Li est'is cert'a, ke Laŭra Pergame vol'as met'i fin'o'n al li'a viv'o. Fakt'e, li kred'is, ke ŝi intenc'as venen'i li'n.”

“Pro kio?”

“Est'as iom komplik'e. Mi ne memor'as, ĉu mi dir'is al vi, Stefano, ke ili est'is ge'edz'o'j.”

La nev'o gap'is.

“Ge'edz'o'j? Gido Ver'strat'a kaj Laŭra Pergame, ĉu? Ne, vi neniam dir'is.”

“Ni ek'sci'is tio'n nur, post kiam ili mort'is, pro la neces'a'j formal'aĵ'o'j.”

“Ĉu antaŭ long'e ili ge'edz'iĝ'is?”

“Jes, ver'ŝajn'e ŝi de'komenc'e part'o'pren'is en la tromp'o pri la pentr'aĵ'o'j. En la leter'o li dir'as, ke, se juĝ'i laŭ divers'a'j sign'o'j, ŝi ne plu el'port'as la viv'o'n kun li. Li'a tekst'o est'as tre krud'a. Li dir'as ekzempl'e: ‘Ŝi ne plu vol'as sub'met'iĝ'i al kelk'a'j kapric'o'j de la mal'bel'a mal'jun'a mal'pur'a mal'ĉast'ul'o kiu mi, ŝi'a'opini'e, est'as’ kaj tio est'as tre mild'a lok'o, se kompar'i kun mult'a'j ali'a'j. Nu, li pens'as, ke ŝi dezir'as re'trov'i si'a'n sen'de'pend'ec'o'n, sed konserv'i la milion'o'j'n, kiu'j'n li posed'as, kio signif'as: sen'iĝ'i je li.”

“Sed se ili jam long'e viv'as ge'edz'e, kial nur nun ŝi vol'us li'n likvid'i?” Stefano rezon'is.

“Ebl'e ŝi antaŭ'e li'n ankoraŭ sufiĉ'e am'is, aŭ ŝi atend'is, ke la stok'o de pentr'aĵ'o'j sufiĉ'e mal'kresk'u. Li'a reputaci'o pentr'i mal'mult'e ne ebl'ig'us vend'i la tut'a'n antaŭ'a'n stok'o'n,” supoz'is Ĝoja.

“Jes, tio est'as ver'ŝajn'a,” la nev'o aprob'is. “Kaj nun pri Laŭra Pergame. Kio'n ŝi dir'as en si'a leter'o?”

“Plej strang'e, ĝi simil'as tiu'n de la edz'o. La cel'o est'as la sam'a: ke, se ŝi mort'os kiel unu'a, la polic'o aranĝ'u nekropsi'o'n.”

“Ĉu ver'e?”

“Jes. Ŝi asert'as, ke Ver'strat'a konvink'iĝ'is pri ŝi'a dezir'o li'n murd'i por ĝu'i li'a'n riĉ'eg'o'n sen sub'met'iĝ'i al la mal'plaĉ'a'j aspekt'o'j de kun'viv'ad'o, kaj ke li minac'is likvid'i ŝi'n antaŭ ol ŝi sukces'os.”

“Ĉarm'e!” taks'is Stefano. “Ĉarm'a par'o, ver'e! Kiel harmoni'a'j rilat'o'j! Kiel agrabl'e dev'as est'i viv'i kun'e en tia'j kondiĉ'o'j!”

“Mi trov'as tio'n terur'a,” Ĝoja sam'opini'is, “du ge'edz'o'j, kiu'j tiel mal'fid'as si'n reciprok'e, ke ambaŭ kred'as la ali'a'n kapabl'a murd'i li'n aŭ ŝi'n!”

“Ebl'e tio efektiv'e okaz'is,” Stefano dir'is. “Ebl'e Gido ir'ig'is Laŭran al la Rafunja-teras'o por ŝi'n fal'mort'ig'i, kaj ŝi facil'e akcept'is, ĉar ŝi opini'is, ke ŝi profit'os la okaz'o'n por li'n puŝ'i mal'supr'e'n. Ebl'e ambaŭ lukt'is prov'ant'e puŝ'i la ali'a'n, kaj tiel ambaŭ fal'is mort'iĝ'e.”

“Tio est'as tut'e probabl'a,” la detektiv'o jes'is. “Sed mi bedaŭr'as, ke en vi'a dir'aĵ'o est'as tiom da ‘ebl'e’; mi ŝat'us pruv'i la afer'o'n. Kvankam ver'dir'e tiom da polic'a'j konklud'o'j fakt'e est'as ne'pruv'ebl'a'j...”

“Ĉu vi plu serĉ'os, nun kiam vi hav'as tiu'n du'obl'a'n reciprok'a'n akuz'o'n?” Ĝoja demand'is.

“Mi klar'ig'os la afer'o'n al la prokuror'ej'o, kaj ni vid'os. Mi konfes'as — ebl'e ĉar mi est'as lac'a — ke mi nun ne sci'as, kie serĉ'i plu.”

“Kiu hered'as tiu'n gigant'a'n riĉ'o'n?” Ĝoja demand'is.

“Fakt'e, mi vol'is demand'i pri tio la notari'o'n — ver'ŝajn'e li sci'as, se al li ili konfid'is la leter'o'j'n — sed li for'ir'is tiel urĝ'e, ke ne prosper'is al mi. Mi dub'as, ke est'as io trov'ind'a tiu'rilat'e. Oni dir'is al mi en la komenc'a enket'o, ke ambaŭ est'as sen'parenc'a'j. Sed mi kompren'ebl'e dev'os kontrol'i... Ej! Telefon'o! Mi ir'as respond'i.”

Dek minut'o'j'n daŭr'is la telefon'a konversaci'o.

“Kiu est'is?” sci'vol'is Ĝoja, kiam ŝi'a edz'o re'ven'is.

“Izidor'o, mi'a koleg'o. Li nun deĵor'as en la polic'ej'o, kaj Pitizazo ĵus ir'is tie'n.”

“La nigr'a muzik'ist'o, ĉu ver'e? Kio'n li vol'is? Ĉu anonc'i sep'a'n edz'in'o'n?” ironi'is Stefano.

“Ne. Li pet'is, ke ni sen'valid'ig'u li'a'n plend'o'n pri kofr'o'ŝtel'o. Li'a ‘edz'in'o’ Sonja — la val'ĉef'a — si'n deklar'is kulp'a al li. Kiam ŝi ek'sci'is pri la mort'o de Laŭra Pergame, la ide'o est'i implik'it'a en murd'o'afer'o ŝi'n ek'tim'ig'is. Ŝajn'as, ke Laŭra inform'iĝ'is pri Pitizazo per'e de privat'a detektiv'a agent'ej'o, tiel ek'sci'is mult'o'n pri la ses edz'in'o'j, kaj i.a. mal'kovr'is, ke Sonja hav'as grav'a'j'n financ'a'j'n zorg'o'j'n. Ŝi tiam al'ir'is ĉi-last'a'n kaj promes'is al ŝi alt'a'n sum'o'n, se ŝi — Sonja — hav'ig'os al ŝi — Laŭra — la kofr'et'o'n. Est'is tre facil'e, kaj Sonja ne hezit'is. Se mi bon'e kompren'as, Pitizazo tut'e ne pren'as la afer'o'n serioz'e, kaj pardon'is tuj.”

“Kio'n tiu inform'o signif'as por ni?” son'is la voĉ'o de Ĝoja.

“Ĝi instru'as al ni i'o'n grav'a'n: ke Laŭra Pergame sci'is, ke la kofr'o est'as ĉe Pitizazo. Kiel do ŝi pov'is ek'sci'i tiel bon'e gard'it'a'n sekret'o'n?”

“Per'e de unu el la edz'in'o'j,” Stefano hipotez'is.

“Ne'ebl'e, ŝi ek'kon'is la ekzist'o'n de la edz'in'o'j nur pro tio, ke ŝi esplor'is pri Pitizazo, ali'vort'e nur post kiam ŝi jam sci'is, kie trov'iĝ'as la kofr'o, kaj jam komenc'is serĉ'i metod'o'n por ĝi'n ŝtel'i. Kia'manier'e ŝi akir'is tiu'n inform'o'n? Trov'i respond'o'n al tio cert'e eg'e help'us.”

“Domaĝ'e, ke pro tiu damn'ind'a rafunja fal'o, vi ne plu pov'as demand'i ŝi'n,” la jun'ul'o dir'is.

“Almenaŭ est'os facil'e trov'i la koncern'a'n detektiv'a'n agent'ej'o'n,” Jano konsol'iĝ'is. “Ne est'as mult'a'j en Valĉefa. Ni demand'os ĉiu'n, ĝis ni traf'os la ĝust'a'n. Ebl'e tiel ni sukces'os...”

*

Karal ne sukces'is. Li trov'is la privat'a'n detektiv'a'n ofic'ej'o'n, sed tiu neni'o'n sci'is pri la kaz'o. S-in'o Pergame eĉ ne menci'is la kofr'o'n. Ŝi nur pet'is kiel ebl'e plej mult'e da inform'o'j pri Pitizazo kaj pri la dom'o, kie li loĝ'as en Valĉefa. Kiam ŝi ek'sci'is pri la “edz'in'o'j”, ŝi pet'is kiel ebl'e plej mult'e da inform'o'j pri ili. Ŝi propon'is tiel alt'a'n pag'o'n, ke la detektiv'a agent'ej'o tre'eg'e diligent'is, sen demand'i pri ŝi'a'j motiv'o'j.

“Pli'a esper'o tromp'it'a!” konklud'is Ĝoja.

“Jes, pli'a sak'strat'o. Enket'o ĉiam konsist'as el la sam'a procez'o: oni mal'kovr'as voj'o'n, ĝi'n en'ir'as esper'e, kaj subit'e trov'iĝ'as antaŭ mur'o. Ne strat'o est'is, nur sak'o, kaj eĉ sen'tru'a.”

“Kio'n vi nun far'os?”

“Mi komenc'os per la hered'o-afer'o, kvankam mi ne mult'e kred'as je ĝi. Tamen, ili est'is riĉ'eg'a'j, ili mort'is. Kiu profit'os? Tio'n ni ne pov'as neglekt'i.”

*

“Se vi bon'vol'os en'ir'i,” susur'is la fort'a, ne tre vir'in'a, in'o, kiu ofic'is kiel sekretari'in'o. Ĉio tie ĉi el'vok'is komfort'o'n kaj silent'o'n. La pord'o de la notari'a kabinet'o est'is du'obl'a, kun led'e teg'it'a rembur'o destin'it'a sufok'i la trans'pas'o'n de la son'o'j. Karal sid'iĝ'is en profund'a'n, komfort'a'n brak'seĝ'o'n.

Li neniam dir'is al Viljemín, ke la riĉ'eg'o de l’ fals'a pentr'ist'o kaj de ties edz'in'o ne trans'pas'os al ili'a'j eventual'a'j parenc'o'j, sed al la hered'ant'o'j de la ver'a Gido, se tia'j hered'ant'o'j ekzist'as. Ne de ŝtel'int'o oni ja hered'as, sed de la laŭ'leĝ'a posed'int'o. Tamen la afer'o est'is esplor'ind'a, ĉar la murd'int'o de la par'o — se li murd'is por hered'i — probabl'e ne kon'is la de'ven'o'n de ties riĉ'eg'o.

“Mi serĉ'as, sed ankoraŭ neni'o'n trov'is,” flustr'a'voĉ'e dir'is notari'o Viljemín kun et'a gest'o sen'kulp'iĝ'a. “Mi tamen pov'as dir'i al vi tut'e cert'e, ke s-ro Ver'strat'a ne plu hav'as viv'ant'a'j'n parenc'o'j'n. Ke ekzist'as testament'o nek de li, nek de ŝi, ankaŭ tio'n ni pov'as tut'e cert'e dir'i nun, des pli, ĉar la polic'o tre zorg'e tra'serĉ'is ili'a'j'n hav'aĵ'o'j'n, ĉu ne?” Karal silent'e kap'jes'is. “Pri s-in'o (Ver'strat'a-)Pergame mi met'is anonc'o'n en la notari'a serĉ'a bulten'o. Ŝi hav'is frat'in'o'n, sed ni ne sci'as, kie'n tiu mal'aper'is. Ŝi for'las'is la land'o'n kaj establ'iĝ'is en Brit'a Kolombio antaŭ long'e. Ĵur'ist'a firma'o tie serĉ'as por ni. Tamen est'as tre tikl'a problem'o...” Li subit'e halt'is.

Karal el'montr'is mien'o'n sen'vort'e demand'a'n. La notari'o re'parol'is:

“Eĉ se hipotez'i, ke tiu frat'in'o aŭ infan'o'j ŝi'a'j nun viv'as, ili hered'os nur, se hered'is s-in'o Pergame, aŭ, se vi prefer'as, s-in'o Ver'strat'a, sed por pruv'i, ke ŝi hered'is, neces'us pruv'i, ke ŝi mort'is post si'a edz'o. Kaj laŭ tio, kio'n al mi dir'is la nekropsi'int'o, tio est'as ne'pruv'ebl'a. Juĝ'ist'o dev'os fin'decid'i tiu'n punkt'o'n, sed kia'manier'e li far'os, mi ver'e demand'as mi'n.”

“Ĉu vi ne pri'diskut'is la testament'a'n afer'o'n, kiam ili don'is al vi la leter'o'j'n destin'it'a'j'n al la polic'o?”

“Tut'e ne. Ceter'e, nur s-ro Ver'strat'a ven'is. Li klar'ig'is al mi, ke mi dev'os propr'a'man'e don'i la kovert'o'n al la polic'o, se li mort'os antaŭ si'a edz'in'o. Li tre insist'is, por ke mi ag'u person'e.”

“Kaj kio pri Laŭra Pergame?”

“S-in'o Pergame ne ven'is person'e. Ŝi send'is si'a'n kovert'o'n en pli grand'a kovert'o per registr'it'a poŝt'o. Fakt'e, ŝi ne postul'is, ke mi ĝi'n don'u al vi propr'a'man'e.”

“Ambaŭ kontakt'is vi'n tiu'rilat'e en la sam'a period'o, ĉu ne?”

“Jes. Apenaŭ unu semajn'o'n antaŭ ol ili mort'is. La leter'o de s-in'o Ver'strat'a-Pergame al'ven'is kelk'a'j'n tag'o'j'n post tiu de la pentr'ist'o.”

“Bon'e. Mi tre dank'as vi'n, sinjor'o notari'o. Esper'ebl'e vi baldaŭ ek'sci'os i'o'n pri tiu frat'in'o!”

“Mi fort'e esper'as, ke jes,” la notari'o dir'is kun rid'et'o sam'temp'e dub'a kaj larĝ'a.

Nur tiam Karal rimark'is, ke or'o'n s-ro Viljemín hav'as abund'e ankaŭ en la dent'ar'o.

24

La sekv'ant'a'n tag'o'n, je la kvin'a post'tag'mez'e, dum Karal, ĵus re'ven'int'a al la polic'ej'o, ek'leg'is leter'o'n ricev'it'a'n de la notari'o — ĝi skrib'e konfirm'is la inform'o'j'n don'it'a'j'n en la notari'a kabinet'o: s-ro Viljemín est'is tre ord'em'a person'o, kiu ĉiam konfirm'is leter'e la en'hav'o'n de konversaci'o'j, se ne est'is special'a kaŭz'o tio'n evit'i — en tiu preciz'a moment'o, en ali'a part'o de la urb'o, vir'in'o preskaŭ ŝtel'mov'e en'ir'is preĝ'ej'o'n.

Ŝi ne est'is special'e fervor'a pi'ul'in'o, mult'e mank'is ĝis tio, sed ŝi nepr'e bezon'is parol'i kun iu, kaj tiu sopir'o al ver'a konfidenc'ul'o re'vek'is memor'o'j'n el ŝi'a katolik'a infan'ec'o: kio est'as dir'it'a ĉe la konfes'a sakrament'o, oni al ŝi tiam dir'is, tio'n la pastr'o ne perfid'os, eĉ sub tortur'o aŭ sub minac'o de mort'o. Ŝi do unu'e telefon'is al la paroĥ'o Sankt'a Monika por cert'iĝ'i, ĉu pastr'o Varga pov'os aŭskult'i ŝi'a'n konfes'o'n, kaj tiu jes'is. Pastr'o Varga est'is fam'a en la tut'a Valĉefa kiel sam'temp'e bon'kor'a, indulg'em'a kaj ĝis'fund'e fid'ind'a hom'o.

“Patr'o,” ŝi murmur'is, volv'ant'e bukl'o'n ĉirkaŭ fingr'o de la mal'dekstr'a man'o, “mi far'is..., mi..., est'as terur'e..., mi ne plu pov'as el'port'i...” Kaj ŝi kompat'ig'e ek'plor'is.

*

Ekstrem'e mal'oft'e Karal hav'is okaz'o'n rilat'i kun la eklezi'a hierarki'o, kaj kiam la telefon'o anonc'is, ke la sekretari'o de la episkop'o urĝ'e dezir'as vid'i li'n, li sent'is si'n pik'it'a de fort'a sci'vol'em'o.

La sekretari'o est'is alt'kresk'a hom'o kun sulk'it'a vizaĝ'o kaj okul'o'j rivel'a'j pri profund'a lac'ec'o. “Jen hom'o, kiu ne sufiĉ'e dorm'as”, Karal pens'is rigard'ant'e li'n en'ir'i.

“Sinjor'o Karal,” la vir'o komenc'is per re'son'a voĉ'o, “mi ven'as komisi'e de li'a episkop'a moŝt'o.”

Jano nur silent'e kap'jes'is.

“Tem'as pri la mort'o de s-ro Ver'strat'a kaj de s-in'o Pergame...”

“Ĉu?” Karal dir'is supr'iz'iĝ'e. “Kiel do ni'a episkop'a moŝt'o rilat'as al ĉi tiu afer'o?” li demand'is.

“Tem'as pri la konfes'sakrament'o. Vi sci'as, ke la konfes'a sekret'o est'as absolut'a, ĉu ne?”

Karal de'nov'e kap'jes'is sen'vort'e.

“Nu, kio'n mi est'as petit'a dir'i al vi, tio'n ni ek'sci'is per konfes'o. La person'o, pri kiu tem'as, long'e diskut'is kun la konfes'pren'ant'a pastr'o. Li aŭ ŝi vol'as, ke vi sci'u i'o'n, sed ne kiu li aŭ ŝi est'as. Laŭ la konfes'pren'int'o, tio est'as prav'ig'ebl'a ĉi-kaz'e.”

“Mank'is nur tio”, pens'is Jano, “ni sci'os ĉiu'j'n detal'o'j'n pri la krim'o, escept'e de la ĉef'a: kiu kulp'as?”.

“La pastr'o est'is tre embaras'it'a kaj konsult'is la episkop'o'n, kompren'ebl'e sen mal'kaŝ'i la nom'o'n de la koncern'a person'o. Monsinjor'o Gabriel decid'is, ke vi ricev'os la alud'it'a'n inform'o'n, sed neni'o'n ali'a'n. Ceter'e, nek li nek mi sci'as, pri kiu tem'as, kaj ankaŭ la konfes'pren'int'a pastr'o ne kon'as la person'o'n, kiu konfes'is al li.”

“Pli kaj pli help'e”, la polic'an'o pens'is, kaj li ĝem'spir'is, kio vek'is rid'et'o'n sur la ali'ul'a vizaĝ'o.

“Mi kompren'as, ke ne est'as agrabl'e aŭd'i tia'n antaŭ'parol'o'n,” la episkop'a sekretari'o dir'is bon'humor'e, “sed jen la fakt'o, kies signif'o'n mi ceter'e tut'e ne kompren'as. Mi est'is instrukci'it'a dir'i al vi nur tio'n, ke... Mi leg'os al vi la ekzakt'a'n fraz'o'n, kia mi ĝi'n not'is,” kaj li tir'is el si'a poŝ'o not'libr'et'o'n, kiu'n li rapid'e foli'um'is. “Jen. La konfes'ant'a person'o dir'is: Mi solen'e atest'as, ke okaz'is daŭr'o, dum kiu nur s-ro Ver'strat'a kuŝ'is mort'a fund'e de Rafunja. La mesaĝ'o, kiu est'as tre grav'a por vi do est'as: dum iu period'o, s-ro Ver'strat'a est'is sol'a — mort'int'a — pied'e de la klif'ec'a rok'mur'o. Kaj nun, sinjor'o Karal, mi pet'as vi'a'n pardon'o'n, sed mi dev'as for'ir'i. Mi mem sci'as neni'o'n pli, kaj la mesaĝ'o surpriz'as mi'n ne mal'pli ol vi'n, bon'vol'u mi'n kred'i.”

*

“Strang'a histori'o, ĉu ne, Ĝoja?”

“Efektiv'e,” ŝi murmur'is, “uz'i religi'aĵ'o'n por defend'i ĉe la polic'o si'a'j'n hered-interes'o'j'n ne est'as oft'a proced'o.”

Ili est'is preskaŭ sol'a'j en la naĝ'ej'a trink'ej'o, kie ili sid'is babil'ant'e, ĝu'ant'e la plaĉ'a'n fizik'a'n lac'o'n, kiu'n kaŭz'as ĵus'a korp'a ekzerc'ad'o.

“Mi dev'os pri'pens'i, kio'n ĝi implic'as. Sed vi'n cert'e interes'os ali'a afer'o, kiu'n mi ek'kon'is dank’ al polic'a'j raport'o'j el Kastelomara kaj Akvoviva, kaj ankaŭ al esplor'o'j far'it'a'j de Izidor'o en Malpaz.”

“Ĉu fin'e klar'iĝ'as la aŭt'o'spur'o'j, kiu'j'n vi trov'is proksim'e al la Rafunja-teras'o?” ŝi demand'is, pren'lev'ant'e ban'tuk'o'n, kiu est'is glit'e fal'int'a sub la seĝ'o'n de la edz'o.

“Ne. Tiu'j spur'o'j konduk'as ni'n neni'e'n. Unu spec'o atribu'iĝ'as sen ebl'a erar'o al la aŭt'o de Rik, kiu'n ni re'trov'is en Malpaz, kaj la ali'a rilat'as al neni'u suspekt'at'o.”

“Eĉ ne Laŭra Pergame, ĉu ver'e?” Ĝoja prononc'is kun preskaŭ malic'a esprim'o.

“Ne. Eĉ ne ŝi. Ver'ŝajn'e tiu'j spur'o'j neniel koncern'as la Ospaci-afer'o'n.”

“Se ne pri la spur'o'j, pri kio do tem'as vi'a'j polic'a'j raport'o'j?”

“Pri Ver'strat'a. Aŭ, pli ĝust'e, pli li'a du'obl'ec'o. Li organiz'is si'a'n viv'o'n laŭ du person'ec'o'j. Kiam li est'is en si'a lign'o'dom'o, en Valĉefa, en Malpaz, li aranĝ'is si'n al la fam'a aspekt'o de la fam'a pentr'ist'o: mal'pur'a'j vest'o'j, har'o'j sen'ord'a'j, kresk'ant'a barb'o, pantalon'o ĉiam pret'a fal'i de sub la dik'a ventr'o, ktp. Ver'a original'ul'o, kiu'n neni'u pov'us preter'vid'i. Sed kiam li est'is en Kastelomara, en Akvoviva aŭ en ali'a lok'o, kie li ĝu'is si'a'n riĉ'o'n kaj ne bezon'is komedi'i je pentr'ist'o, li aspekt'is tut'e aliel. Li sur'hav'is komplet'o'n da vest'o'j fason'it'a'n por aper'ig'i li'n pli mal'dik'a, li est'is freŝ'e raz'it'a, kaj komb'it'a kiel civiliz'ul'o, li ornam'is si'n per bel'a ĉemiz'o kaj sobr'a kravat'o, li hav'is okul'vitr'o'j'n... La ali'vest'ad'o tia'grad'e ŝanĝ'is li'n, ke neni'u pov'is diven'i, ke tiu disting'it'a elit'ul'o kaj la sovaĝ'aspekt'a urs'o est'as unu kaj sam'a person'o!”

“Interes'e. Kio'n tio ŝanĝ'as en la enket'o?”

“Est'as tro fru'e por dir'i. Mi prov'os medit'i pri la implic'aĵ'o'j. Sed ni ne hav'u iluzi'o'j'n. Ebl'e tiu nov'aĵ'o montr'iĝ'os sen'util'a.”

“Tamen, ĝi est'as interes'a...”

Ĝoja si'n inter'romp'is, dum jun'a kvar'op'o ban'kostum'a pas'is preter ili. Ŝi ĝi'n rigard'is, kun ia envi'o al la bel'ec'o de tiu'j jun'a'j korp'o'j — la du knab'in'o'j eĉ ne hav'is unu unc'o'n da gras'o — kaj ŝi ne rimark'is la amuz'iĝ'a'n rigard'o'n, kiu'n Jano ĵet'is al ŝi.

“Dum ni parol'as pri polic'a'j raport'o'j,” ŝi re'komenc'is post tiu estetik'e taks'a paŭz'o, “ĉu vi hav'as tiu'n de la fotograf'o pri la fot'o kun eksterterán?”

“Ha jes! Mi forges'is ĝi'n menci'i al vi. Est'is du fot'o'j, ĉu ne? Unu simpl'e est'as fuŝ'it'a kliŝ'o, kiu hazard'e pov'us el'vok'i tre intens'a'n blu'e blank'a'n lum'o'n mez'e de Rafunja. La ali'a, kiu montr'is strang'a'n est'aĵ'et'o'n, est'is far'it'a ver'ŝajn'e kun la help'o de infan'o aŭ de nan'o, plus ia optik'a truk'o. Ni supoz'as, ke Rik foj'e konsider'is uz'i ili'n en si'a propagand'o, kaj post'e rezign'is, ĉar ne sufiĉ'e konvink'a'j. Li est'is bon'eg'a fot'ist'o, kaj sen'dub'e li'n amuz'is prov'i kre'i special'a'j'n efekt'o'j'n per si'a fot'o'aparat'o.”

“Jes, tio ne mir'ig'as mi'n, mi atend'is simil'a'n konklud'o'n.”

Kelk'a'j'n metr'o'j'n for, la naĝ'em'ul'a kvar'op'o ial eksplod'is per bru'eg'a rid'o. Ĝoja al ĝi rid'et'is, kvankam neni'u el la grup'o ŝi'n atent'is.

“Kaj kio'n vi opini'as pri la strang'a'j lum'o'j, kiu'j'n mult'a'j vid'is, laŭ'dir'e?” demand'is ŝi'a edz'o.

“Mi ne pren'as ili'n serioz'e. Mis'kompren'at'a'j natur'a'j fenomen'o'j, tut'e cert'e. Mult'a'j eksperiment'o'j pruv'is, ke oni percept'as grand'part'e laŭ tio, kio'n oni atend'as, aŭ esper'as, aŭ tim'as. Krom'e, person'o'j rakont'as tia'j'n afer'o'j'n por sent'i si'n interes'a'j, grav'a'j. Kelk'a'j sukces'as si'n tromp'i mem, ali'a'j konsci'as pri la mensog'o.”

Re'foj'e la kvar jun'a'j hom'o'j ek'rid'is. El la konfuz'a bru'o aŭd'iĝ'is la esprim'o “et'a'j verd'a'j est'aĵ'o'j”, sekv'at'a de nov'a rid'eg'o. Nur Ĝoja turn'is la okul'o'j'n al ili dum Karal koment'is serioz'e:

“Vi prav'as. Stefano probabl'e mi'n trov'os ne'al'las'ebl'e skeptik'a, sed mi kred'os je ekster'ter'an'o'j nur, kiam mi front'os unu vizaĝ-al-vizaĝ'e...”

25

La kaj'o'j'n laŭ'long'e de Tjazo, kie Stefano nun paŝ'is kun la man'o'j en'poŝ'e, pentr'is roz'a'j la okcident'a sun'o, kaj la bel'ec'o de la Grand'a Pont'o antaŭ li est'is relief'ig'at'a de tiu mild'a lum'o sun'sub'ir'a kvazaŭ far'e de magi'a art'ist'o.

La jun'ul'o fajf'is. Li est'is plen'e feliĉ'a. La vesper'o bel'eg'is, li rapid'is al unu el tiu'j bon'eg'a'j manĝ'o'j, kiu'j'n nur onkl'in'o Ĝoja kapabl'as kuir'i, kaj li hav'is kun si dokument'o'n, kiu'n Kara-Karal nur pov'os ĝu'i avid'e.

“Hm! Kia arom'o!” li dir'is en'ir'ant'e. Kaj li tuj ir'is kuir'ej'e'n.

“Est'u bon'kor'a,” onkl'in'o Ĝoja flustr'is, “ne tortur'u li'n! Vi sukces'is voĉ'i tiel mister'e ĉe la telefon'o, ke vi'a onkl'o far'iĝ'is ne'el'port'ebl'e nerv'a. Kaj li...”

“Ha, Stefano!” Jano inter'romp'is en'ven'ant'e. “Ĉu vi re'foj'e bluf'is por aspekt'i impon'a?”

“Vi'a detektiv'a moŝt'o, mi ne permes'us al mi,” ironi'is la jun'ul'o.

“Ĉio est'as pret'a,” Ĝoja inter'ven'is. “Ni tuj ĉe'tabl'iĝ'u kaj vi rakont'os al ni dum la manĝ'o, ĉu konsent'it'e?”

“Bon'e, bon'e, mi ne tortur'e sen'pacienc'ig'os vi'a'n kar'ul'o'n,” Stefano dir'is kun ton'o de favor'don'ant'o. “Mi opini'is, ke por far'iĝ'i polic'an'o, neces'as hav'i ŝtal'a'j'n nerv'o'j'n kaj ne'el'ĉerp'ebl'a'n stok'o'n da pacienc'o, sed mi vid'ebl'e erar'is.”

“Grrr!” mok'e sovaĝ'is la onkl'o.

“Ne nur sen'pacienc'a'j'n, eĉ agres'em'a'j'n oni elekt'as! Nu, nu, nu. Kia dekadenc'o! Kiam mi est'is jun'a, polic'an'o'j sci'is reg'i si'n. ‘Eĉ ne unu muskol'et'o sur li'a vizaĝ'o mov'iĝ'is’ oni dir'is pri ili epope'ant'e ili'a'j'n hero'aĵ'o'j'n. Nu, nu, nu, nu. La soci'o ne plu est'as, kia ĝi iam est'is. La gard'ant'o'j de l’ publa bon'ord'o — pardon'u, detektiv'a moŝt'o, mi'a'n sanktavalaĵon, mi vol'is dir'i ‘publik'a bon'ord'o’ — perd'is la anim'a'n fort'o'n, kiu ig'is ili'n fam'a'j tra la mónd.”

La tri'op'o sid'iĝ'is ĉe'tabl'e.

“Ĉu vi aŭd'is tiu'n muk'naz'ul'o'n bluf'i pri si'a aĝ'o?” Karal demand'is la edz'in'o'n. “Ĉu vi aŭd'is li'n dir'i: ‘kiam mi est'is jun'a’? Tut'e cert'e li simil'e bluf'as pri la grav'eg'a inform'o, kiu'n li anonc'is al ni.”

“Tut'e ne, Kara-Karal,” la jun'ul'o re'bat'is, “kaj mi hav'as ĉi tie la dokument'o'n.” Li tir'is paper'o'n el poŝ'o.

“Kio est'as?” Karal demand'is serioz'iĝ'e.

“Leter'o de Joĉjo.”

“Ha! Kiel li fart'as?” Ĝoja dir'is. “Ĉu plu sur la karib'a mar'o?”

“Jes, li ŝip'as riĉ'ul'e de insul'o al insúl, kun ĝust'a ĝu'a ĝój.”

“Kio'n li far'as en la Antiloj?” Karal sci'vol'is.

“Onkl'o! Vi polic'o ĉiam mir'ig'os mi'n. Kia'n proced'o'n vi uz'as por ĉiam sukces'i est'i tiel perfekt'e ne'inform'it'a'j? Vi ver'e hav'as special'a'n talent'o'n por evit'i, ke la plej fam'a'j fam'o'j traf'u vi'n!”

Jano rid'is, sed ne tut'e rid'e.

“La tut'a urb'o sci'as, ke Joĉjo gajn'is la unu'a'n premi'o'n ĉe inter'naci'a konkurs'o pri elektron'ik'o. Neces'is solv'i delikat'a'n teknik'a'n problem'o'n, kaj prosper'is al li.”

“Kaj la premi'o est'is antila kroz'ad'o,” klar'ig'is Ĝoja.

“Ni polic'an'o'j est'as eĉ pli stult'a'j ol vi imag'as,” Jano dir'is, kaj ŝajn'is, kvazaŭ ver'a humil'o tra'sorb'ig'us li'a'n fraz'o'n, “ĉar mi tut'e ne kompren'as, kia'manier'e karib'a Joĉjo pov'as send'i inform'o'j'n util'a'j'n al ni ĉi tie.”

“Sen'dub'e vi tro labor'is last'a'temp'e,” li'a nev'o respond'is. “Mi ne re'kon'as vi'a'n kutim'a'n vigl'a'n mens'o'n kun ties fam'a fulm'a kompren'em'o. Fakt'e, est'as tut'e simpl'e, li rakont'as afer'o'n, kiu okaz'is antaŭ li'a for'ir'o.”

“Kio'n?” streĉ'e unu'vort'is la onkl'o.

“Jen,” Stefano dir'is, kaj la unu'a'n foj'o'n li'a voĉ'o plen'e serioz'is. “Joĉjo aŭtomobil'is per la vetur'il'o de si'a patr'o en Malpaz la 6-an de maj'o ĉirkaŭ la 8-a vesper'e...”

“Tio est'as la tag'o, kiam mort'is Ver'strat'a kaj Pergame!” ek'kri'is la detektiv'o.

Stefano paŭz'is kun la evident'a dezir'o intens'ig'i la sci'soif'o'n.

“Feliĉ'e,” li fin'e daŭr'ig'is, “la plac'o est'as tre bon'e pri'lum'at'a. Mi parol'as pri la Platan'a Plac'o, kie li pas'is. Kaj jen li vid'is neni'o'n ali'a'n ol...”

Li de'nov'e si'n inter'romp'is, pli kaj pli incit'e.

“Dir'u rekt'e, korp'o de pork'o!” Karal preskaŭ koler'is.

“...la aŭt'o'n de Bob Sulavi.”

“Ĉu li est'as cert'a?”

“Jes, vi tuj vid'os. Ceter'e, ĉu vi ne memor'as, ke la kontraŭ'spion'a ul'o don'is al ni preciz'a'n pri'skrib'o'n pri la aŭt'o kun'e kun ties plat'numer'o?”

“Efektiv'e. Kaj post'e?”

“La vetur'il'o est'is halt'ig'it'a, sed Sulavi sid'is ĉe la stir'rad'o. Joĉjo trov'is tio'n strang'a kaj decid'is observ'i, kio okaz'os. Bedaŭr'ind'e, li ne pov'is trov'i lok'o'n por rest'ig'i si'a'n aŭt'o'n. Li rond'ir'is la plac'o'n, serĉ'e al liber'a lok'o, kaj kiam li re'ven'is tie'n, kie antaŭ'e star'is la vetur'il'o de Sulavi, ĉi-last'a est'is for. Joĉjo akcel'is kaj tuj vid'is la aŭtomobil'o'n. Li decid'is sekv'i ĝi'n.”

“Kie'n li ir'is?”

“Al Rafunja.”

Ŝveb'is moment'a silent'o.

“Kie'n?” Jano ripet'is, kvazaŭ li est'us aŭd'int'a mal'bon'e.

“Al Rafunja. Bedaŭr'ind'e est'is nokt'o. Tie Sulavi perd'iĝ'is en la natur'o, t.e. Joĉjo ne sukces'is li'n sekv'i.”

“Domaĝ'e, sed tamen tio est'as tre grav'a. Kiom'a hor'o est'is?”

“Li skrib'is, ke est'is la 20:47, kiam li el'ir'is el la aŭt'o tie supr'e. La preciz'a'n hor'o'n li not'is, kiel detektiv'o/spion'o tut'e konscienc'a.”

“Ĉu li sci'as, kiom da temp'o Sulavi tie rest'is?”

“Ne, ĉar Joĉjo dev'is re'ir'i hejm'e'n. Li dev'is prepar'i si'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, ĉar jam la sekv'ant'a'n maten'o'n li for'flug'is al Trinidado, kaj li tim'is, ke li'a'j ge'patr'o'j mal'trankvil'iĝ'os pro li'a for'est'o. Li ne hav'is temp'o'n telefon'i, ke li sekv'as Sulavi, kaj tie supr'e kompren'ebl'e ne trov'iĝ'as telefon'bud'o'j. Li do decid'is re'ven'i Valĉefan. Sed tio ne est'as ĉio.”

“Kio pli?”

“Li est'is vetur'ant'a sen'lum'e por ne tir'i al si la atent'o'n de Sulavi. Est'is sufiĉ'e lum'a nokt'o. Al'ven'ant'e supr'e, li vid'is de mal'proksim'e, ke Sulavi halt'as kaj mem las'as la aŭt'o'n ĉe la en'ir'ej'o de voj'et'o ir'ant'a en la pin'arb'ar'o'n. Nu, post kiam li van'e serĉ'is Sulavin, re'ven'ant'e al si'a aŭt'o, li ek'vid'is iu'n ali'a'n.”

“Kiu'n? Ĉu iu'n kon'at'a'n?”

“Jes, Veronikan.”

“Diabl'e! Sed ĉu li est'as cert'a?”

“Jes, li bon'e re'kon'is ŝi'n. Li si'a'temp'e fund'e stud'is la fot'o'n ĉe la en'mur'a mon'kaŝ'ej'o, kaj Veronika Munzo tie sub la bril'a lun'o far'is ekzakt'e la sam'a'n gest'o'n volv'ant'e bukl'o'n ĉirkaŭ'fingr'e.”

“Ankaŭ ŝi do tie est'is! Ĉu kun Sulavi?”

“Ne. Ili ne est'is kun'e, kiam li ŝi'n vid'is. Ceter'e, est'as ŝi'a mal'amik'o ĉu ne?”

“Ĉu ili vid'is Joĉjon?”

“Li est'as cert'a, ke ne. Li zorg'is, ke ili ne konsci'u pri li'a ĉe'est'o, kaj Joĉjo tiom leg'is da spion'roman'o'j, tiom lud'is indi'an'o'j'n, ke li kapabl'as sekv'i iu'n laŭ'spur'e kaj tut'e ne perfid'i si'n. Ebl'e pro tro'a si'n'gard'o li ne sukces'is sekv'i Sulavin. Domaĝ'e, ke li dev'is for'vetur'i, ĉu ne?”

“Kaj kio'n Joĉjo opini'as pri la mort'o de la pentr'ist'o kaj de ties edz'in'o?” la onkl'in'o demand'is streĉ'e.

“Joĉjo? Neni'o'n. Li ne sci'as, ke ili mort'is.”

“Kiel...?” ŝi komenc'is demand'i, sed ŝi tuj kompren'is.

“Efektiv'e,” ŝi plu dir'is, “ se li for'ir'is la morgaŭ'o'n, li ne pov'us sci'i. La karib'a'j gazet'o'j cert'e ne raport'is tiu'n afer'et'o'n. Aŭ ĉu Ver'strat'a est'is tiel universal'e kon'at'a?”

“Mi ne sci'as, sed mi kon'as Joĉjon sufiĉ'e por dir'i al vi, ke li ver'ŝajn'e tut'e ne leg'as gazet'o'j'n tie. Krom'e, mi ne skrib'is al li, ankaŭ ne li'a'j ge'patr'o'j, ĉar ni ne sci'as li'a'n adres'o'n. Li ŝanĝ'as la lok'o'n ĉiu'tag'e, kaj li for'vetur'is tiel kur'eg'e, ke li forges'is las'i al ili eĉ si'a'n vojaĝ'plan'o'n.”

“Feliĉ'e, ke li jam rakont'is al vi ĉio'n leter'e.”

“Jes, li opini'is la afer'o'n grav'a, ĉar Rik fal'is de la Rafunja-teras'o, kaj est'is ia rilat'o inter li, Sulavi kaj Veronika Munzo. Tial li nepr'e vol'is en'met'i en la leter'o'n kiel ebl'e plej mult'e da akurat'a'j detal'o'j.”

“Interes'eg'e, interes'eg'e!” Jano varm'voĉ'is. “Ni do nun sci'as, ke proksim'um'e je la temp'o, kiam Gido Ver'strat'a kaj Laŭra Pergame mort'is en Rafunja, sur'lok'e trov'iĝ'is ni'a'j du spion'o'j! Tiu inform'o est'as ekstrem'e valor'a, sed bedaŭr'ind'e ne help'as! Al kiu nov'a voj'o ĝi konduk'os ni'n?”

“Al la solv'o, ebl'e,” optimism'is Stefano.

“Ebl'e jes,” Karal dir'is pens'em'e

*

Bob Sulavi grat'is al si la naz'o'n, grat'is al si la har'o'j'n ĉe la nuk'o, rigard'is si'a'j'n ung'o'j'n kun dub'em'a esprim'o, kaj fin'e lev'is la okul'o'j'n al Karal.

“Mi sekv'is iu'n,” li simpl'e dir'is.

“Kiu'n?” la detektiv'o demand'is, kun tiu si'a amik-am'a ton'o, kiu stimul'as konfidenc'o'j'n.

“Ekster'ordinar'a'n vir'in'o'n.”

“...kies nom'o est'as...”

Li re'grat'is si'n ĉe-nuk'e.

“Veronika Munzo,” li fin'e dir'is lev'ant'e la ŝultr'o'j'n.

“Kial vi ŝi'n sekv'is?”

“Ĉar mi am'as ŝi'n. Mi pas'is tra Malpaz kaj vid'is ŝi'a'n aŭt'o'n rest'ig'it'a'n ĉe Platan'plac'o. Feliĉ'e trov'iĝ'is liber'a lok'o, kie mi pov'is met'i mi'a'n, kaj observ'i. Mi hezit'is, ĉu mi al'parol'os ŝi'n, kiam ŝi re'ven'os al ĝi, aŭ simpl'e ŝi'n sekv'os... Mi decid'is sekv'i ŝi'n, ĉar... tio... Kiel bel'a ŝi est'as!” li abrupt'e dir'is anstataŭ daŭr'ig'i la fraz'o'n, kaj li profund'e ĝem'spir'is.

“Ĉu long'e vi atend'is?”

“Mi ne sci'as. Ĉu jar'cent'o'j'n? Ĉu sekund'o'j'n? Mi rev'is pri ŝi. Mi est'is sen'pacienc'a, kaj mi est'is eg'e pacienc'a. Mi far'us i'o'n ajn... Nu, jen ŝi el'ven'is el flank'a strat'o kaj en'iĝ'is en la aŭt'o'n. Mi vetur'is post ŝi.”

“Kaj kie'n vi ir'is?”

“Al Rafunja.”

“Kio'n vi far'is tie?’

“Mi prov'is sekv'i ŝi'n, sed ŝi elekt'is voj'et'o'n ne tre vid'ebl'a'n... Est'is hel'a nokt'o kun bel'a lun'o, sed ankaŭ mult'a'j nub'o'j. Kiam nub'et'o pas'is antaŭ la lun'o, subit'e far'iĝ'is mal'lum'e. Tio okaz'is ĝust'e, kiam ŝi ek'ir'is la voj'et'o'n kaj mi ŝi'n perd'is.”

“Kaj kio post'e?”

“Post'e mi vag'ad'is serĉ'e al ŝi, sed ŝi'n ne trov'is. Mi do re'ven'is hejm'e'n.”

“Post kiom da temp'o?”

“Mi ne sci'as. Mi ne rigard'is mi'a'n horloĝ'o'n. Mi tra'viv'is tio'n kvazaŭ sonĝ'e. Mi en'lit'iĝ'is kvazaŭ sonĝ'e. Kelk'foj'e mi preskaŭ mi'n demand'as, ĉu ne est'is en'tut'e sonĝ'o. Ĉio est'is tiel ne'real'a! Mi est'is en strang'a stat'o, rev'em'a, kvazaŭ hipnot'a...”

“Kial vi ne inform'is ni'n, kiam vi ek'sci'is, ke du person'o'j mort'is terur'a'n mort'o'n tie je proksim'um'e la sam'a temp'o?”.

“Mi ne sci'as. Mi ne rigard'is mi'a'n horloĝ'o'n. Mi tra'viv'is tio'n kvazaŭ sonĝ'e. Mi en'lit'iĝ'is kvazaŭ sonĝ'e. Kelk'foj'e mi preskaŭ mi'n demand'as, ĉu ne est'is en'tut'e sonĝ'o. Ĉio est'is tiel ne'real'a! Mi est'is en strang'a stat'o, rev'em'a, kvazaŭ hipnot'a...”

“Kial vi ne inform'is ni'n, kiam vi ek'sci'is, ke du person'o'j mort'is terur'a'n mort'o'n tie je proksim'um'e la sam'a temp'o?”

“Kiel mi pov'us sci'i pri la temp'o? La gazet'o'j neniam dir'is, je kiu hor'o nek je kiu tag'o ili mort'is: tio est'as polic'a sekret'o, aŭ polic'a ne'sci'o. Ĉu ver'e ili mort'is tiu'nokt'e? Brrr... tio ig'as mi'n frost'trem'i!”

“Kaj vi ne vol'us suspekt'i vi'a'n Veronikan, ĉu?”

“Prav'e, prav'e, sinjor'o. Mi hav'is pri ŝi'a ĉe'est'o tie plej terur'a'j'n ide'o'j'n...”

“Kio'n vi suspekt'is?”

“Jes,” la ali'a respond'is pens'em'e kaj sen'senc'e, dum Karal mir'is pri la strang'a lum'o, kiu tiu'moment'e bril'ig'is al li la okul'o'j'n. Kaj pli mal'laŭt'e, kvazaŭ tim'ant'e aŭd'i la propr'a'n fraz'o'n, Bob al'don'is:

“Rendevu'o'n kun kosm'o'ŝip'an'o'j”.

*

Veronika Munzo montr'iĝ'is si'n'gard'a.

“Ver'ŝajn'e polic'an'o'j est'as t.n. real'ism'ul'o'j. Vi do ne kompren'os mi'n,” ŝi dir'is.

“Ni hav'as mens'o'n ebl'e pli mal'ferm'it'a'n ol vi imag'as,” re'bat'is Jano. “Klar'ig'u do.”

“Fakt'e, est'as simpl'e,” ŝi rid'et'is. “An'in'o el la Nif'o-Klub'o anonc'is, ke el'kosm'a vetur'il'o al'ter'iĝ'os en Rafunja, mi vol'is ir'i kaj vid'i mem.”

“Kiel ŝi sci'is?”

“Ŝi ricev'as mesaĝ'o'j'n el la kosm'o. Ŝi est'is bon'a amik'in'o de Rik.”

“Kia'manier'e ŝi ricev'as la mesaĝ'o'j'n?”

“Telepati'e.”

“Kiel ŝi nom'iĝ'as?”

“La famili'a'n nom'o'n mi ne kon'as. Ni nom'as ŝi'n Lizabeta.”

“Ĉu vi vid'is i'o'n en Rafunja tiu'nokt'e, la 6-an de maj'o?”

“Ne. Mi vid'is strang'a'n lum'o'n, sed kosm'o'ŝip'o'n ne vid'is.”

“Kia'n lum'o'n?”

“Mi est'is en la pin'arb'ar'o, ŝajn'is, ke ie tre proksim'e est'as ne'kutim'a lum'o, sed ebl'e mi mis'percept'is.”

“Je kiom'a hor'o vi est'is tie?”

“Mi al'ven'is inter la ok'a kaj du'on'o kaj la naŭ'a.”

“Kaj kiom long'e vi rest'is?”

“Tri kvar'on'hor'o'j'n. Mi intenc'is rest'i pli long'e, sed mi stult'e ne antaŭ'vid'is, kiom mal'varm'os tie supr'e. Mi frost'is kaj re'ven'is hejm'e'n. Ebl'e la kosm'o'ŝip'o tamen ven'is pli post'e. Mi ne sci'as.”

“Kie preciz'e vi est'is?”

“Mi moment'e perd'iĝ'is inter la pin'arb'o'j, kaj tiam mi ver'e tim'is, ĉar mis'orient'iĝ'i nokt'e en arb'ar'o est'as spert'o tre angor'a. Sed bon'ŝanc'e mi re'trov'is la voj'o'n. Mi ĉef'e est'is sur la voj'o de la t.n. teras'o. Mi konsider'is la ide'o'n de'supr'i al la eben'aĵ'o, kie laŭ'dir'e la kosm'o'ŝip'o'j al'ter'iĝ'as, sed mi ne kuraĝ'is ir'i tiu'n voj'o'n dum'nokt'e, ĉar est'is al mi tre mal'varm'e, mi do re'vetur'is hejm'e'n.”

“Ĉu vi vid'is aŭ aŭd'is i'o'n, kio pov'us help'i al ni'a enket'o pri la du'obl'a mort'o?”

“Ne. Se jes, mi est'us inform'int'a vi'n. Okaz'is neni'o special'a, dum mi est'is tie supr'e.”

“Kial vi ne opini'is saĝ'a tamen sci'ig'i al la polic'o, ke vi est'i tie proksim'um'e kiam tiu'j du mort'o'j okaz'is?”

“Mi ne sci'as, kiam la mort'o'j okaz'is. Ĉu vi kon'as la ĝust'a'n temp'o'n?”

Karal ne respond'is.

“Mi vid'is neni'o'n, aŭd'is neni'o'n, mi ne pov'us kontribu'i i'o'n ajn al vi'a esplor'o. Mi bedaŭr'as...”

Li for'las'is ŝi'n.

“Ekster'ordinar'e”, li pens'is sur'voj'e al la centr'a polic'ej'o, vfermitaj kiel ostr'o'j ili est'as. Ebl'e ili dir'is la ver'o'n. Sed ankaŭ ebl'as ke...”

26

Eĉ kun la mont'o'ŝu'o'j ŝi sukces'as bel'i, Bob pens'is, dum li paŝ'is mal'antaŭ Veronika laŭ krut'a arb'ar'a voj'et'o. Ali'a person'o, rigard'ant'a de mal'antaŭ'e la jun'a'n vir'in'o'n kun ŝi'a'j dors'o'sak'o, krud'a pantalon'o kaj dik'a'j ŝu'o'j iom alt'a'kol'a'j, preskaŭ cert'e ne konsent'us, kaj vid'us en tia opini'o pli'a'n pruv'o'n, ke pasi'o blind'ig'as. Sed am'o est'as am'o, kaj ĝi oft'e vid'ig'as real'a'n bel'o'n, kiu al ne'am'ant'o'j rest'as plen'e kaŝ'it'a.

“Vi'a vic'o!” ŝi dir'is, direkt'int'e okul'o'n al si'a horloĝ'et'o, kaj ŝi de'pren'is la sak'o'n. Bob sur'dors'ig'is ĝi'n.

“Ĉu ne lac'a?” li demand'is.

“Tut'e ne. Sed la nub'o'j mi'n zorg'ig'as.”

Li turn'is la kap'o'n ĉiel'e'n. La tag'o, kiu komenc'iĝ'is sen'makul'a, ŝajn'is rapid'i al fulm'o'tondr'o.

“Damn'e!” li sakr'is. “Ĉu est'as saĝ'e plu al'supr'i?”

“Mi dub'as,” ŝi respond'is, “sed al'val'i ne est'us pli prudent'e. Ĉu vi kon'as la rifuĝ'kaban'o'n de Grizalúp? Dev'as est'i pli mal'pli je ĉi tiu alt'ec'o, sed kiel ĝi'n ating'i mi ne sci'as.”

“Mi tuj rigard'os, ni halt'u moment'o'n,” li dir'is pren'ant'e el sak'poŝ'o map'o'n kaj kompas'o'n.

Post unu hor'o ili ek'vid'is la lign'a'n primitiv'a'n ŝirm'ej'o'n. Komenc'is pluv'et'i.

“Ni est'as relativ'e bon'ŝanc'a'j, ke ne pluv'is ĝis nun, sed ni tamen ne ating'os la rifuĝ'ej'o'n antaŭ dek minut'o'j,” Bob koment'is, dum li el'sak'ig'is la fald'ebl'a'j'n pluv'bluz'o'j'n.

“Ĉu ni kur'u?” ŝi propon'is, si'n kapuĉ'ant'e.

Ili kur'is. La pluv'o far'iĝ'is dens'a kaj pez'a, kaj apenaŭ ili puŝ'is la pord'o'n de l’ kaban'o, jam tondr'o vibr'ig'is la tut'a'n mont'ar'o'n.

“Ĝust'a'temp'e!” ŝi vort'is, kun tiu dolĉ'a rid'et'o, kiu ĉiu'foj'e fand'is al li la kor'o'n.

Dum ili for'pren'is la pluv'bluz'o'j'n, Bob pens'is: Jen ven'is la moment'o. Li est'is sugest'int'a tiu'n mont'a'n ekskurs'o'n kun la intenc'o kre'i favor'a'j'n kondiĉ'o'j'n por konfes'i al ŝi si'a'n aparten'o'n al CIA, demand'i pri ŝi'a KGB-an'ec'o, kaj decid'i pri ili'a est'ont'ec'o. La decid'o est'is firm'a en li, sed nun, kiam la temp'o ĝi'n plen'um'i al'ven'is, spec'o de ŝtop'a bul'o form'iĝ'is en'gorĝ'e, kaj li sent'is si'n sen'help'a.

“Kial vi gap'as al mi kiel vend'ot'a fiŝ'o?” ŝi demand'is, kaj la humur'a'j okul'o'j pardon'ig'is la ofend'a'n fraz'o'n.

“Mi... flms... blk... e... e...” li balbut'is.

“Ha jes! Mi kompren'as, vi vol'as dir'i, ke vi am'as mi'n, ĉu ne?” ŝi interpret'is, ĉerp'ant'e sci'o'n el precedenc'o'j. Sed li energi'e kap'ne'is.

“Kio'n? Ĉu vi ne am'as mi'n?” ŝi demand'is du'on'petol'e du'on'zorg'e.

“Jes, sed... gblks... umf...” La gorĝ'o ne mal'streĉ'iĝ'is.

“Vi am'as mi'n, sed ne tio'n vi vol'as dir'i?”

Li ĵet'is al ŝi rigard'o'n de bon'vol'a, sed sen'konsil'a hund'o. Fulm'o sekund'e lum'ig'is la ej'o'n, kaj ek'tondr'is.

“Se vi est'as kvazaŭ paraliz'it'a laring'e, tio signif'as, ke vi vol'as komunik'i al mi i'o'n grav'a'n, ĉu ne?” ŝi sugest'is.

“Grv...” li respond'is dank'e kaj kap'jes'e. Li vol'is dir'i “grav'a”, sed nur “grv” el'iĝ'is, kvazaŭ li parol'us per hebre'a aŭ arab'a skrib'o, sen'vokal'e.

“La grav'a afer'o pri vi kaj mi est'as ke vi mi'n am'as kaj mi vi'n, sed ne tio'n vi klopod'as pri'trakt'i.” Ŝi paŭz'is, dum re'bru'eg'is tondr'o.

“Do,” ŝi daŭr'ig'is, “tem'as pri la du'a grav'a afer'o rilat'a al ni, nom'e, ke vi est'as kun'labor'ant'o de CIA.” Ŝi dir'is tio'n, kvazaŭ tem'us pri la plej banal'a natur'a fenomen'o, kvazaŭ ŝi dir'us “strang'e, fulm'o'tondr'o ĉi-sezon'e”, sed al li efik'is tiel ŝok'e, ke li ne sci'is, ĉu li aŭd'is ĝust'e, aŭ ĉu fulm'o ĵus traf'is la kaban'o'n. Tamen la ŝok'o iom san'ig'is li'a'n voĉ'paraliz'o'n.

“Ki... ki... kiel vi...?” li balbut'is.

“Kia'n mien'o'n vi far'as! Ĉu la ĉiel'o fal'is al vi sur la kap'o'n?” Ŝi rid'is plen'gorĝ'e mir'ind'a'n, arĝent'a'n rid'o'n.

“Kogobokogobo,” li el'gargar'is, sed li sent'is, ke la pov'o parol'i re'ven'as. “Ĉu kadr'e de vi'a'j KGB-funkci'o'j vi ek'sci'is?”

Li atend'is mir'o'n, ek'salt'o'n, akr'a'n surpriz'iĝ'a'n koment'o'n, ebl'e eĉ furioz'a'n aŭ humil'iĝ'a'n re'ag'o'n, sed ŝi nur ĵet'is al li kares'a'n, tener'a'n rigard'o'n, dum ŝi am'em'e murmur'is: “Bob!”

Fulm'o fal'is tiel proksim'e, ke sku'iĝ'is la pord'o, kaj ambaŭ re'ten'is dum sekund'o la spir'o'n. Kiam ili re'parol'is, du voĉ'o'j son'is sam'temp'e.

“Vi do sci'is!” la in'a kri'et'is.

“Ĉu mi far'u kaf'o'n?” la vir'a propon'is, kaj Sulavi komenc'is aranĝ'i lign'o'n en la kamen'o.

Post ne'long'e ili ĝu'is varm'eg'a'n kaf'o'n kaj dik'a'j'n sandviĉ'o'j'n. Simil'a'j cirkonstanc'o'j ĉiam akr'ig'is la apetit'o'n de Bob, kaj vid'i li'n manĝ'i efik'is al ŝi imit'e.

La en'kamen'a fajr'o, la pluv'eg'o ekster'e, la plaĉ'a konsum'o de l’ rest'o de l’ piknik'o tag'mez'a kun'form'is etos'o'n apart'e taŭg'a'n por konfidenc'o'j, kaj tut'e natur'e, sen plu'a ĝen'o, ili komenc'is rakont'i unu al la ali'a si'a'n spion'a'n viv'o'n. Al la sent'o de kor-ĉe-kor'a intim'ec'o laŭ'grad'e miks'iĝ'is komfort'a sen'pez'iĝ'o, kiu por ambaŭ valor'is pli ol la plej riĉ'a diamant'ej'o.

“Ĉu vi sci'as de long'e, ke mi labor'as por CIA?” li demand'is.

“Jes. Unu el mi'a'j ‘kontakt'o'j’ tio'n sci'ig'is al mi. Kaj vi, de kiam vi kon'as mi'a'n krom'labor'o'n?”

“Ek'de tiu tag'o en Valmu. Mi vid'is mesaĝ'o'n en vi'a mantel'o. Mi tuj re'kon'is la kod'o'n.”

Maĉ, maĉ, maĉ, son'is la makzel'o'j, dum ambaŭ pri'pens'is.

“Kio'n ni far'u, vi'a'opini'e?” dir'is Veronika.

“Ni dev'as el'iĝ'i, aŭ la viv'o est'os por ni ne'viv'ebl'a. Kial ne ĉio'n konfes'i al la kontraŭ'spion'a serv'o? Ni'a'j sci'o'j valor'as, se ne mon'o'n, almenaŭ sen'pun'ec'o'n. Mi est'as cert'a, ke ili ĝi'n hav'ig'os al ni.”

“Sed ĉu ni'a'j dung'int'o'j ne vol'os ni'n likvid'i?”

“Tio'n mi antaŭ'e opini'is, sed pri'pens'u, kial ili far'us tio'n?”

“Por instig'i ali'a'j'n kun'labor'ant'o'j'n gard'i si'n kontraŭ simil'a perfid'o.”

“Ne est'us tiel facil'e. Se ni konfes'os, la kontraŭ'spion'a serv'o tuj atent'os pri eventual'a akcident'o aŭ mal'aper'o de unu el ni. Ĝi far'os taŭg'a'n enket'o'n, kiu pov'us est'i nur ĝen'a por la grand'a'j potenc'o'j, kiu'j varb'is ni'n. Tiu'j prefer'os akcept'i, ke ili perd'is du agent'o'j'n, kaj ili rapid'os re'organiz'i si'a'j'n ret'o'j'n por korekt'i ni'a'j'n mal'diskret'aĵ'o'j'n. Ne est'us laŭ ili'a interes'o mal'aper'ig'i ni'n. Se ni est'us grav'ul'o'j, ebl'e, sed fakt'e ni ambaŭ est'is tre sub'a'j kun'labor'ant'o'j. Ni ne sci'as i'o'n ver'e danĝer'a'n.” Kaj kvazaŭ por emfaz'i li'a'n fraz'o'n, tondr'o longeĥe tambur'is.

Veronika met'is man'o'n sur li'a'n genu'o'n kaj turn'is al li vizaĝ'o'n kvazaŭ lum'ig'it'a'n per sen'fin'o da dolĉ'ec'o.

“Bob,” ŝi dir'is mild'a'voĉ'e, “kiel agrabl'e est'as vi'n aŭskult'i! De jar'o'j kaj jar'o'j mi sopir'as aŭd'i i'o'n simil'a'n.”

“Ne plaĉ'is al vi vi'a labor'o por KGB, ĉu?”

“Ne, absolut'e ne.”

“Kial vi ĝi'n far'is?”

“Mi ne hav'is elekt'o'n. Foj'e, mi stult'e kuŝ'is kun bel'a oficir'o el ili'a land'o. Li'a interes'o al mi mi'n flat'is, fier'ig'is. Mi sent'is mi'n super'a al mi'a'j kamarad'in'o'j pro tiu am-aventur'o kun grav'ul'o el iom ekzotik'a potenc'eg'o. Fakt'e, ĉio — inkluziv'e de li'a “am'o” al mi — est'is antaŭ'plan'it'a, pro la simpl'a fakt'o, ke mi'a patr'o est'as stab'oficir'o kaj mi'a frat'o alt'rang'ul'o en Ord'o kaj Disciplín, la mov'ad'o plej bon'e inform'at'a pri ĉio ĉi-land'a, ĉu ne? Fot'ist'o trov'iĝ'is kaŝ'it'a en apud'a ĉambr'o kaj ĉio'n fot'is tra iu tru'o. Ne daŭr'is long'e antaŭ ol iu vizit'is mi'n, montr'is la fot'o'j'n, kaj minac'is vid'ig'i ili'n al mi'a patr'o, se mi rifuz'os kun'labor'i. La unu'a task'o est'is tiel simpl'a, ke mi tuj akcept'is. Ne est'is proporci'o inter la facil'a komisi'o kaj la risk'o, ke mi'a patr'o vid'us... Rigard'i mi'n sur tiu'j fot'o'j est'is terur'a spert'o por mi. La oficir'o intenc'e pren'is kaj pren'ig'is al mi poz'o'j'n plej obscen'a'j'n. Mi sent'is mi'n redukt'it'a al la nivel'o de best'o. Mi aspekt'is putin'e. Neniam mi tiom hont'is en mi'a viv'o. La ide'o, ke mi'a patr'o pov'us vid'i... La fot'o'j fizik'e naŭz'is mi'n... Mi pret'is far'i i'o'n ajn por tio'n evit'i.”

“Kompat'ind'a!” Bob dir'is tener'e, plu met'ant'e kelk'a'j'n pec'o'j'n da lign'o en la fajr'o'n.

“Post tiu unu'a task'o ven'is du'a, kaj tri'a, kaj kvar'a, ktp, ĉiam pli kaj pli ne'leĝ'a'j. Mi sent'is mi'n kapt'it'a. Mi akcept'us, ke ili montr'u la fot'o'j'n al mi'a'j patr'o kaj frat'o, se tio pov'us liber'ig'i mi'n, sed tiam ili minac'us denunc'i mi'a'j'n ne'leĝ'a'j'n ag'o'j'n...”

“Kaj nun, ĉu vi ne plu tim'as?”

“Ne plu. Pro vi, ver'ŝajn'e. Est'as tut'e ne'raci'a re'ag'o, mi konsci'as. Sed ial mi fid'as vi'n. Mi'a instinkt'o dir'as, ke vi est'as fid'ind'a, eĉ se mi'a raci'o konsil'as si'n'gard'o'n.”

Pli ol iam ajn antaŭ'e Bob sent'is si'n port'it'a al kulmin'o de feliĉ'o. Neniam li est'us imag'int'a, ke hom'a voĉ'o pov'us regal'i li'n per tiom da profund'a anim'a plen'kontent'o. Li ne vid'is la fulm'o'j'n, li ne aŭd'is la tondr'o'n, la pluv'o ne plu ekzist'is; post long'a naĝ'ad'o en ŝtorm'a ocean'o, jen li traf'is flor'plen'a'n insul'o'n; post long'a vag'ad'o en dezert'o, mult'fontan'a oaz'o li'n akcept'is. Kar'a, kar'a, kar'a ŝi est'as. Li ŝi'n kis'is.

“Kio'n vi far'os, se ili rakont'os al vi'a patr'o?” li demand'is, dum ŝi prov'is re'akir'i spir'o'n.

“Mi klar'ig'os la ver'o'n. Mi'a patr'o ebl'e ne kompren'os, ĉar li est'as mal'jun'a oficir'o, iom patr'uj'am'e rigid'a, sed tio est'os li'a problem'o, ne mi'a. Kaj ebl'e li tamen kompren'os. Ebl'e mi imag'as li'n mal'pli hom'a ol li efektiv'e est'as. Sed eĉ se li furioz'os, kiel kompar'i tiu'n mal'agrabl'aĵ'o'n kun tut'a viv'o sen vi, kun tut'a viv'o krom'e direkt'at'a de fremd'a land'o al risk'a'j entrepren'o'j?”

“Jes. Vi prav'as. Tial ankaŭ mi decid'is konfes'i.”

“Ĉu ankaŭ vi'n ili varb'is ĉantaĝ'e?”

“Ne. Mi... Est'as mal'facil'e dir'i. Mi est'is spec'o de naiv'a ideal'ist'o, kiam mi komenc'is. Tiu'epok'e, por mi, la mond'o est'is divid'it'a en du hom'spec'o'j, la bon'a'j kaj la aĉ'a'j. Mi vol'is help'i la bon'a'j'n. Fakt'e, mi'a'mens'e, tiu ag'ad'o est'is pli sport'o ol io ajn. Mank'is spic'o en mi'a viv'o. Labor'i por CIA en'met'is en ĝi'n element'o'n de risk'o, de interes'o, de aventur'o....”

“Kiu'j est'is vi'a'j task'o'j?”

“Ĉef'e manipul'i la inform'ad'o'n, sed ankaŭ ali'a'j'n mi hav'is: serĉ'i dokument'o'j'n — ceter'e, oft'e laŭ'leĝ'e hav'ebl'a'j'n; ili uz'is mi'n, ĉar est'is pli facil'e per'e de mi ol ali'metod'e — aŭ el'pump'i inform'o'j'n de tiu aŭ ali'a ul'o. Ebl'e pli laŭ'leĝ'a'j ag'o'j ol vi'a'j, sed etik'e ne pli bon'odor'a'j. Strang'e, la moral'a'n flank'o'n mi neniam atent'is, antaŭ ol renkont'i vi'n, kvankam mi ne pov'as klar'ig'i al mi kial...”

Sam'e subit'e, kiel ĝi est'is al'ven'int'a, la fulm'o'tondr'o mal'aper'is. La nigr'a'j nub'o'j fuĝ'is for, la komenc'e tim'em'a pec'et'o da blu'o ĉiel'a kresk'is kaj kresk'is, kaj la du ekskurs'ant'o'j el'ir'is el la rifuĝ'kaban'o.

“Ho! Vi'a sulk'o!” Sulavi ek'kri'is, mir'e rigard'ant'e la am'at'a'n.

“Kio'n? Pri kio vi parol'as?” ŝi demand'is ne'kompren'e.

“Sur vi'a frunt'o, la sulk'o, le etern'a sulk'o mal'aper'is!”

“Ĉu ver'e?”

“Tio'n ni dev'as fest'i!” li dir'is. Kaj, kiel grand'a frat'o, li kis'is ŝi'a'n frunt'o'n.

27

Izabela, la polic'a referenc'ist'in'o, slip'kolekt'ant'in'o, ĉio'trov'ist'in'o, ĉi-foj'e ne sukces'is. Ŝi telefon'is, telefon'is, telefon'is al ĉiu'j ebl'a'j inform'ant'o'j. Ŝi tra'serĉ'is dokument'o'j'n, leter'o'j'n, slip'o'j'n, dosier'o'j'n. Van'e. Neni'u pov'is don'i tiel minimum'a'n inform'o'n, kiel la famili'a'n nom'o'n de la jun'ul'in'o, kiu anonc'is al Veronika Munzo la al'ter'iĝ'o'n de la kosm'o'ŝip'o. Lizabeta est'is Lizabeta, kaj neni'o pli.

La sort'o foj'foj'e ironi'as. Se Izabela — aŭ Karal — demand'us Stefanon, ili tuj ricev'us la tiel mal'facil'e trov'ebl'a'n respond'o'n. Sed kiel ili pov'us sci'i, ke li sci'as? Stefano ja plur'foj'e menci'is la serĉ'at'a'n vir'in'o'n, sed neniam laŭ'nom'e — li uz'is esprim'o'j'n kiel “la am'at'in'o de Joĉjo”, “la barel'form'a in'o, al kiu Joĉjo en'am'iĝ'is” aŭ “la fortik'a specimen'o, kiu...” — kaj li neniam parol'is pri ŝi'a'j sonĝ'a'j mesaĝ'o'j. Krom'e, ĉar la feri'o'j nun jam fin'iĝ'is, la jun'a student'o dispon'is mult'e mal'pli da temp'o, tiel ke li ne hav'is okaz'o'n parol'i kun si'a onkl'o post kiam ĉi tiu pri'demand'is Veronikan kaj decid'is inform'iĝ'i pri Lizabeta. Ankaŭ li do ne imag'is, ke la onkl'o ne sci'as, kaj ke van'e serĉ'as Izabela...

“Oj! Tiu'j jun'ul'o'j!” Izabela grumbl'is. Sed eĉ en ŝi'a propr'a famili'o est'as ge'knab'o'j, kiu'j tre amik'e rilat'as al tiu aŭ tiu ĉi, sed sci'as pri li neni'o'n ali'a'n ol la individu'a'n nom'o'n. Ili re'trov'iĝ'as en kaf'ej'o'j aŭ klub'ej'o'j, aŭ eĉ ĉe manifestaci'o'j, aŭ ankaŭ sur teren'o sport'a; ili diskut'as, kun'lud'as aŭ am'ind'um'as, sed neniam sci'as pli ol tio'n, ke la ali'a nom'iĝ'as Paŭlo aŭ Bert'a, Ivan'o aŭ Johán, kaj ke li aŭ ŝi est'as simpa, kiel ili dir'as, ĉar dir'i “simpati'a” plen'vort'e est'us tro lac'ig'e por tiu mal'labor'em'a generaci'o.

“Oj! Jun'ul'o'j!” ŝi ripet'is. Tiu viv'manier'o eg'e komplik'as la labor'o'n de polic'a referenc'ist'in'o. Se ili almenaŭ sci'us la adres'o'n, aŭ labor'lok'o'n, aŭ profesi'o'n! Est'us tro bel'e. Bert'o, Paŭla, Johana, Iván, ili est'as simpaj, neces'as neni'o pli.

Veronika Munzo kon'is nur la individu'a'j'n nom'o'j'n de la membr'o'j el la tut'a grup'o, kiu'j'n ŝi tamen pli mal'pli oft'e renkont'is. Feliĉ'e, dank’ al divers'a'j pacienc'a'j esplor'o'j, Izabela sukces'is trov'i kelk'a'j'n ident'ig'a'j'n detal'o'j'n pri du an'o'j el la rond'o, en kies babil'ad'o Lizabeta abund'e part'o'pren'is. Karal ir'is ili'n vizit'i.

La unu'a est'is skelet'e mal'dik'a jun'ul'o alt'a ebl'e 1,75 metr'o'n. Li aspekt'is kvazaŭ li neniam manĝ'us, kaj li'a'j bukl'a'j har'o'j ŝajn'e ne oft'e percept'is la kontakt'o'n kun ŝampu'o. Kun mal'alt'a frunt'o, profund'e lok'it'a'j okul'o'j, ne'mult'e da re'tir'iĝ'ant'a menton'o, tors'o preskaŭ diafan'a, li impres'is, kvazaŭ li facil'e romp'iĝ'us.

Tamen, en la rigard'o bril'is lum'o tre ard'a, kies intens'ec'o preskaŭ ĝen'is. “Se mi hav'us fil'o'n kiel li, ni tra'viv'us terur'a'n konflikt'o'n generaci'a'n”, Karal pens'is. Kaj li al'don'is en'mens'e: “kaj mi cert'e est'us mal'just'a”. Ĉiam mal'plaĉ'is al li, kiam li front'is al propr'a antaŭ'juĝ'o.

“Lizabeta?”, la jun'ul'o ripet'is per kavern'ec'a voĉ'o surpriz'e bas'a. “Ho jes, mi bon'e kon'as ŝi'n.” En Karal ek'vibr'is esper'o.

“Bon'e, vi do pov'os dir'i al mi, kiel ŝi nom'iĝ'as, kie ŝi labor'as aŭ stud'as, kaj kie est'as ŝi'a loĝ'ej'o,” li dir'is optimism'e.

Li'a atend'o est'is tuj tromp'it'a.

“Ho ne, mi vid'as ŝi'n oft'e, sed tiu'j'n afer'o'j'n mi ne sci'as. Tamen mi pov'as pri'skrib'i ŝi'n al vi, kaj mi opini'as, ke ŝi est'as sten'o'tajp'ist'in'o ie. Ŝi est'as sport'em'a, iom tro biceps'a por mi. Ĉeval'rajd'a tip'o. Ĉu vi kompren'as?”

“Ĉu ŝi efektiv'e rajd'as?”

“Ne. Aŭ jes. Mi ne sci'as. Sed ŝi est'as tia tip'o. Ŝi ver'ŝajn'e far'as long'a'j'n ekskurs'o'j'n en la natur'o, sur la mont'o'j. Ŝi pov'us est'i fleg'ist'in'o,” li al'don'is, ne tre kompren'ebl'e. Ial Jano ek'pens'is, ke tiu jun'ul'o fum'ad'as haŝiŝ'o'n.

“Ĉu vi oft'e renkont'as ŝi'n?”

“Ho, oft'e, ne'oft'e. Ebl'e ĉiu'semajn'e? Ni renkont'iĝ'as en kaf'ej'o Garagán, sur Urb'o'dom'a Plac'o. La mal'nov'a'j amik'o'j de Rik.”

“Mi aŭd'is, ke ŝi ricev'as mesaĝ'o'j'n de ekster'ter'an'o'j? Ĉu est'as ver'e?”

“Ĉu vi kred'us tia'n fabel'o'n?” La jun'ul'o rigard'is Janon ironi'e. “Ne. Ŝi est'as kar'a est'aĵ'o. Melankoli'a. Sed ŝi est'as iom tro rev'em'a por mi'a gust'o.”

“Vi do ne kred'as je ŝi'a'j mesaĝ'o'j, ĉu?”

“Ne. Mi firm'e kred'as je ekster'ter'an'o'j. Mi est'as cert'a, ke ni'a planed'o est'is oft'e vizit'at'a. Mi kred'as je tio, kio'n la publik'o nom'as flug'ant'a'j teler'o'j. Se oni stud'as la dosier'o'n, ne est'as ebl'e evit'i tio'n kred'i. Fakt'e, tio ĉiam frap'is mi'n, ke la kontraŭ'ul'o'j ne konsider'as la fakt'o'j'n, ili elimin'as ili'n, preter'vapor'ig'as.”

Karal sent'is, ke li'a komenc'a antaŭ'juĝ'o pli kaj pli for'fal'as. Li pens'is, ke tiu dir'o pri fakt'o'j valid'us ankaŭ pri mult'a'j polic'a'j enket'o'j.

“Do, laŭ vi, la fakt'o'j est'as ne'dub'ebl'a'j, ĉu?” li prononc'is, por instig'i la ali'a'n parol'i plu.

“Jes. Kaj la plej impres'a fakt'o est'as la rifuz'o konsider'i la fakt'o'j'n far'e de la t.n. scienc'ul'o'j aŭ real'ist'o'j. Mi do kred'as je la ekzist'o de tiu'j ali'planed'an'o'j, kaj ebl'e est'as ver'e, ke Rik hav'is kontakt'o'n kun ili. Kial ne? Plur'a'j person'o'j vid'is strang'a'j'n flug'aĵ'o'j'n aŭ lum'o'j'n en la najbar'ec'o de Rafunja. Kaj tio est'us ideal'a lok'o por ekster'ter'a'j est'aĵ'o'j, ĉu ne? Tut'e izol'it'a, krom la dom'et'o de l’ pentr'ist'o, tiel ke ili pov'as tut'e trankvil'e al'ter'iĝ'i.”

“Kiel Lizabeta ricev'as la mesaĝ'o'j'n?”

“Sonĝ'e. Kaj pro tio mi ne kred'as ili'n. Ŝi asert'as, ke tem'as pri telepati'a trans'send'o. Sed tio'n mi ne pov'as akcept'i. Se ekster'ter'an'o'j vol'us komunik'i kun ni, ili ne elekt'us person'o'n tiel stult'a'n.”

“Ĉu vi trov'as ŝi'n stult'a?”

“Ebl'e est'as iom tro'ig'e uz'i tia'n vort'o'n, sed ŝi est'as mal'saĝ'a, ne tre inteligent'a knab'in'o. Ne matur'a, malgraŭ si'a'j tri'dek aŭ kvar'dek jar'o'j da viv'o. Ŝi asert'is, ke Rik vizit'is ŝi'n dum'sonĝ'e, dir'is, ke ekzist'as viv'o trans'mort'a, ke li trov'iĝ'as en ekster'ordinar'a lok'o, ke la ‘ekster'ter'an'o'j’ est'as tut'e ali'a afer'o ol ni imag'as, ke ili ven'as ne de ie en la spac'o sed de ie en la temp'o, kaj ke kelk'a'j el ili ven'os al Rafunja tiu'n difin'it'a'n nokt'o'n.”

“Ĉu ŝi dir'is tio'n al la grup'o?”

“Jes, ĉe Garagán. Mi pret'as kred'i, ke ŝi tio'n sonĝ'is, ŝi est'as tut'e kapabl'a sonĝ'ig'i al si i'o'n simil'a'n. Sed mi rifuz'as konfuz'i tio'n kun aŭtent'a mesaĝ'o. Tial mi ne ir'is.”

“Ĉu iu'j dir'is, ke ili vizit'os Rafunjan tiu'nokt'e?”

“Ho jes, est'as kelk'a'j fanatik'ul'o'j kiel ŝi. Tri aŭ kvar dir'is, ke ili ir'os, sed mi dub'as, ĉu ili hav'is la kuraĝ'o'n. Far'i tiu'n long'a'n voj'o'n nokt'e...”

“Kiu'j ili est'is?”

“Mi ne memor'as ekzakt'e. Ver'ŝajn'e Ksandro, Lina kaj Samuel. Ebl'e ankaŭ Veronika kaj Delja. Mi ne memor'as.”

“Ĉu vi kon'as ili'a'j'n famili'a'j'n nom'o'j'n kaj adres'o'j'n?”

“Tut'e ne, sed mi sci'as, ke Ksandro labor'as en la vojaĝ'agent'ej'o Transvetúr.”

“Do est'as Aleksandro Gavi'n,” Jano dir'is konsult'ant'e la not'o'j'n prepar'it'a'j'n de Izabela.

“Pov'as est'i,” la nur-ost'ul'o respond'is.

“Kio'n vi opini'is, kiam vi ek'sci'is, ke en tiu sam'a nokt'o okaz'is la fal'o de Gido Ver'strat'a kaj Laŭra Pergame?”

“Ĉu ĝi okaz'is en tiu nokt'o? Mi ne sci'is. Des pli kontent'a mi est'as, ke mi ne ir'is, kaj mi kompat'as la amik'o'j'n, kiu'j ebl'e ir'is tie'n! Vi ili'n suspekt'os!”

“Ĉu vi sci'as, ĉu iu efektiv'e ir'is?”

“Ne. Neni'u menci'is tio'n antaŭ mi, kaj mi ne demand'is.”

“Ĉu vi ne trov'as strang'a, ke Lizabeta du'foj'e anonc'is afer'o'j'n, kiu'j montr'iĝ'is ver'a'j?”

“Ĉu ver'a'j? Mi ne kompren'as vi'n.”

“Mi mi'n mal'bon'e esprim'is. Mi vol'as dir'i nur, ke du'foj'e ŝi atent'ig'is pri Rafunja. Unu'a'foj'e okaz'is la mort'o de Rik, du'a'foj'e tiu de la art'ist'a par'o. Ĉu ne strang'e?”

“Mi ne sci'as, kiu inform'is vi'n,” la knab'o respond'is kun ia percept'ebl'a mal'estim'o, “sed tiu ne respekt'is la fakt'o'j'n. Lizabeta foj'e dir'is tut'e mal'preciz'e, ke iam ekster'ter'an'o'j fal'ig'os iu'n en Rafunja. Iom post'e Rik fal'mort'is. Jes. Sed ne est'as iu pruv'er'o, ke kulp'as ekster'ter'an'o'j, kaj ŝi neniam don'is ver'a'n preciz'ig'o'n, kiel dat'o'n, ekzempl'e. Antaŭ'vid'i, ke iu tie fal'os, ne est'as mal'facil'e. Ĉiu, kiu vid'is tiu'n voj'et'o'n laŭ'rand'e de la klif'o sci'as, ke de temp'o al temp'o iu tie fal'as. Ne pov'us est'i aliel, ĉu? Est'as skandal'o, ke la aŭtoritat'o'j far'is neni'o'n por protekt'i la vizit'ant'o'j'n!”

“La kaŭz'o simpl'e est'as, ke ne est'as vizit'ant'o'j,” Karal respond'is, sed la jun'ul'o ne aŭskult'is li'n.

“La du'a'n foj'o'n ŝi ne anonc'is mort'o'n, nur vizit'o'n de ul'o'j el ali'a mond'o. Pri tia vizit'o neni'u sci'as i'o'n ajn. La fakt'o'j do ne kongru'as. Sed plej grav'e est'as, ke ŝi anonc'is tiom da afer'o'j, ke kelk'foj'e neces'e io real'iĝ'as. Ŝi anonc'is ankaŭ, ke okaz'os ŝtorm'o'j, milit'o'j, grand'a politik'a manifestaci'o, alt'iĝ'o de la dolar'o kaj simil'a'j afer'o'j, kiu'j tut'e ne okaz'is. Fakt'e ŝi eĉ anonc'is, ke Rik far'os bril'a'n politik'a'n karier'o'n! Hom'o'j kiel Lina aŭ Samuel forges'as ĉiu'j'n ŝi'a'j'n mal'ĝust'a'j'n prognoz'o'j'n, relief'ig'as la du mal'preciz'a'j'n, kiu'j pli mal'pli ek'rilat'is kun io ver'a, kaj admir'e konklud'as: ‘Tamen, Lizabeta ricev'as mesaĝ'o'j'n el ali'a mond'o, kiu'j real'iĝ'as’. Sen'senc'ul'o'j! Ili tut'e ne hav'as prudent'a'n al'ir'o'n al la fakt'o'j!”

Karal adiaŭ'is la mal'gras'a'n jun'ul'o'n, promes'ant'e al si, ke li pet'os Stefanon ven'ont'semajn'e vizit'i tiu'n rond'o'n ĉe Garagán, kaj ke dum'e li kontakt'os (Al'e)Ksandron.

Tiu'n li trov'is ĉe la turism'a agent'ej'o.

Ksandro alt'is preskaŭ sam'e, kiel la ĵus vid'it'a, sed li aspekt'is tut'e aliel. Li hav'is larĝ'a'j'n ŝultr'o'j'n, larĝ'a'n kap'o'n. Li don'is en'tut'e impres'o'n de dens'ec'o, kvazaŭ mult'e da energi'o, efik'e uz'ebl'a, ek'loĝ'is koncentr'it'e en li'a korp'o. Ankaŭ ĉe ĉi tiu la okul'o'j rigard'is intens'e, kun nuanc'o de verd'o mal'oft'e vid'at'a.

Bedaŭr'ind'e, la pri'demand'ad'o ne est'is pli frukt'a ol ĉe li'a antaŭ'ul'o. Ksandro komenc'e intenc'is ir'i al Rafunja, sed ju pli li pri'pens'is, des mal'pli li fid'is la serioz'ec'o'n de Lizabeta. Fin'fin'e, li decid'is ne ir'i, kaj tio'n ne bedaŭr'is. Li ne sci'is, ĉu iu ali'a el la grup'o tie'n al'supr'is.

Pri Lizabeta, li pov'is neni'o'n dir'i, nur ke ŝi ven'as regul'e al la rond'o ĉe Garagan, kaj regul'e vizit'is la kun'ven'o'j'n, kiam Rik ankoraŭ viv'is. Li konsider'as ŝi'n iom mal'saĝ'a: ŝi'a interes'o pri ekster'ter'an'o'j est'as pli superstiĉ'a ol ĉe la pli'mult'o, kvankam ŝi tut'e ne est'as sol'a tiu'rilat'e. Delja kaj Samuel, ekzempl'e, vid'is mister'a'j'n sign'o'j'n en tre proz'a'j okaz'aĵ'o'j. Li ne sci'is, kie ŝi labor'as, nek kio est'as ŝi'a famili'a nom'o aŭ ŝi'a adres'o. Sam'e pri Delja, Samuel, Lina kaj la ali'a'j. Nur kaf'ej'a'j renkont'at'o'j ili est'as. Ke tiu'j jun'ul'o'j ne intenc'as kaŝ'i i'o'n ajn al la polic'o pov'is konklud'iĝ'i el la fakt'o, ke Ksandro propon'is al Karal ven'i mem al la ven'ont'a kun'ven'o ĉe Garagán...

28

Jano Karal long'e diskut'is la last'a'j'n mal'kovr'o'j'n kun leŭtenant'o Remon, kaj post'e kun si'a edz'in'o Ĝoja. El tio rezult'is, la sekv'ant'a'n tag'o'n, telefon'al'vok'o al la episkop'ej'o.

Okaz'is plur'a'j telefon'a'j komunik'o'j inter la polic'ej'o kaj la episkop'a sekretari'o, kaj inter ĉi-last'a kaj pastr'o Varga el Sankt'a Monika.

La morgaŭ'o'n aper'is en ĉiu'j gazet'o'j de Valĉefa kaj eĉ en kelk'a'j tut'land'a'j jen'a strang'a anonc'o: “Se la nom'o de la person'o, kiu parol'is kun pastr'o Varga, en la preĝ'ej'o Sankt'a Monika la 15-an de maj'o je la 17-a, komenc'iĝ'as per la liter'o'j RS aŭ VM, tiu person'o est'as urĝ'e kaj insist'e pet'at'a re'kontakt'i la sam'a'n pastr'o'n.”

*

“Ĉi tie parol'as pastr'o Varga, el Sankt'a Monika,” dir'is varm'a voĉ'o en la telefon'o'n, “vi'a rezon'o est'is ĝust'a, kaj ŝi konsent'as vid'i vi'n.”

Re'met'ant'e la telefon'a'n aŭd'parol'il'o'n, Karal rid'et'is plezur'e. Nun li ver'e ek'sci'os i'o'n klar'ig'a'n.

*

“Mi est'is viktim'a al ĉantaĝ'prov'o,” dir'is Veronika Munzo. “Mi konsider'is la ide'o'n parol'i al polic'an'o, al vi fakt'e, ĉar mi trov'as vi'n simpa, sed mi tim'is, ke vi ne kred'os mi'n, ial la sent'o pri ĉantaĝ'o terur'is mi'n, kaj mi pens'is, ke plej bon'a sistem'o est'as konfes'i al pastr'o.”

“Kiu prov'is ĉantaĝ'i?” Jano prononc'is kun si'a konfid'inspir'a mien'o.

“Mi ne sci'as,” ŝi respond'is, “la afer'o okaz'is telefon'e. Voĉ'o dir'is al mi... Sed ver'ŝajn'e pli plaĉ'os al vi aŭd'i la bend'o'n.”

Ŝi rigard'is al Karal kun eg'a fier'o, kvazaŭ ŝi atend'us gratul'o'n, sed la polic'an'o nur okul'um'is kun amuz'iĝ'a rid'et'o:

“Jes,por spion'in'o, est'as saĝ'e sur'bend'ig'i ĉiu'n telefon'a'n inter'parol'o'n.”

Se fulm'o traf'us ŝi'n, Veronika ne aspekt'us pli idiot'ig'it'a. Ŝi gap'is kun la esprim'o de iu, kiu si'n demand'as, ĉu li sonĝ'as aŭ ne.

“Mi, spion'o? De kie vi pren'is tiu'n fantazi'a'n akuz'o'n?” ŝi fin'e akr'e demand'is.

Karal plu rid'et'is.

“Ni sci'as,” li dir'is simpl'e.

“Mi spion'o!” ŝi ripet'is kun strang'e miks'it'a'j sent'o'j. Kiam ŝi re'komenc'is parol'i, ŝi'a voĉ'o est'is pli pac'a. “Unu'flank'e mi'n humil'ig'as, ke vi mal'kovr'is, mi kred'is mi'n pli lert'a, sed ali'flank'e mi ĝoj'as tio'n sci'i. Mi intenc'is el'iĝ'i el tiu aktiv'ec'o, kaj vi'a sci'o eĉ pli stimul'os mi'n konfes'i la ver'o'n. Sed al kiu mi turn'u mi'n tiu'rilat'e? Ĉu nun tuj al vi?”

“Ne. Tio koncern'as ne la val'ĉef'a'n polic'o'n, nur la land'a'n serv'o'n de kontraŭ'spion'ad'o.” Li skrib'is nom'o'n kaj telefon'numer'o'n sur slip'o, kiu'n li pas'ig'is al ŝi. “Kontakt'u tiu'n sinjor'o'n sed nun ni re'ven'u al ni'a tem'o kaj aŭd'u vi'a'n bend'o'n.”

“Dank'o'n,” ŝi dir'is, kaj ŝi trans'don'is kased'o'n, kiu'n la polic'an'o tuj met'is sur la magnetofon'o'n.

“F-in'o Munzo,” son'is la registr'it'a voĉ'o, kiu aŭd'ebl'e pen'is far'iĝ'i ne're'kon'ebl'a (ebl'e la parol'ant(in)o pinĉ'is al si la naz'o'n), “mi sci'as, ke vi est'is en Rafunja la 6-an de maj'o nokt'e. Mi ĝis nun ne inform'is la polic'o'n, sed mi tio'n nepr'e far'os, kaj ĝi'n tre interes'os aŭd'i pri vi'a ag'ad'o tiu'lok'e, se vi ne obe'os je mi'a'j instrukci'o'j. Elekt'u mem la rimed'o'n, sed, kio ajn ĝi est'os, neces'as, ke la polic'o ek'sci'u kaj firm'e kred'u, ke Laŭra Pergame mort'is post Gido Ver'strat'a. Rakont'u kio'n vi vol'as, sed est'as nepr'e neces'e, ke la juĝ'ist'o'j sci'u, ke Gido Ver'strat'a jam mort'is, kiam fal'is Laŭra Pergame. Ĉi vi bon'e kompren'is? Mi ripet'as...” La mesaĝ'o est'is ripet'it'a, kaj post'e abrupt'e fin'iĝ'is.

“Kio'n tio signif'as?” ŝi demand'is.

“Ne polic'o'n oni demand'as, sed polic'o oni'n,” sentenc'is Karal, kiu tuj al'don'is: “Kio'n vi fakt'e far'is tie supr'e? Ĉu vi dezir'as ŝanĝ'i la deklar'o'n, kiu'n vi far'is al mi kiam mi vi'n vizit'is por pri'demand'i vi'n tiu'rilat'e?”

Veronika li'n rigard'is plor'e'pet'e, kaj subit'e ek'larm'is.

Karal star'iĝ'is, rond'ir'is ĉirkaŭ si'a skrib'tabl'o, ir'is al ŝi, kaj met'is konsol'a'n man'o'n sur ŝi'a'n ŝultr'o'n.

“Ĉu vi'a'j KGB-mastr'o'j instrukci'is vi'n far'i i'o'n tie?”

Ŝi kap'jes'is, kaj tuj post'e kap'ne'is.

“Ne. Ne preciz'e. Ili pet'is, ke mi ag'u kiel ebl'e plej lert'e por ig'i la publik'o'n favor'a al la Afer'o de la ekster'ter'an'o'j. Kiam Lizabeta parol'is pri la al'ter'iĝ'o de kosm'a vojaĝ'il'o, kiel mi rakont'is al vi last'foj'e, mi pens'is, ke tio est'os bon'a pretekst'o por ir'i esplor'i la teren'o'n kaj ebl'e eĉ el'pens'i renkont'iĝ'o'n kun ekster'ter'an'o'j aŭ i'o'n simil'a'n, kio'n mi pov'us publik'ig'i, plaĉ'e por mi'a'j mastr'o'j. Mi'a ide'o est'is profit'i la ‘mesaĝ'o'n’ de Lizabeta por serĉ'i, kia'manier'e aranĝ'i afer'o'j'n en Rafunja tiel, ke oni ver'e kred'u mi'a'n el'pens'aĵ'o'n. Ju pli da hom'o'j vid'os mi'n vetur'i tie'n, mi pens'is, des pli konfirm'iĝ'os mi'a atest'ad'o. Konkret'e mi ne sukces'is trov'i eĉ et'a'n help'a'n ide'o'n, nek aranĝ'i ‘pruv'a'n’ spur'et'o'n. Kiel mi dir'is al vi, mi tiel mal'varm'is, ke mi eĉ ne kuraĝ'is rest'i tut'a'n hor'o'n.”

“Dank'o'n, fraŭl'in'o, mi pli facil'e kred'as tio'n ol vi'a'n unu'a'n klar'ig'o'n. Sed ĉu ver'e vi sci'as neni'o'n pri la du mort'o'j? Ĉu vi ne aŭd'is disput'a'j'n voĉ'o'j'n aŭ i'a'j'n rivel'a'j'n bru'o'j'n, dum vi rest'is en Rafunja?”

“Ne. Tut'e ne,” ŝi respond'is, kaj ĉi-foj'e ŝi aper'is tut'e sincer'a. “Mi ĵur'as al vi. Dum mi est'is tie, neni'o ne'normal'a okaz'is.”

Kaj ŝi al'don'is kun iom mal'ĝoj'a rid'et'o:

“Eĉ ne al'ter'iĝ'is flug'ant'a teler'o.”

*

“Tiu klopod'o ĉantaĝ'e prem'i Veronikan Munzon est'as ag'o de iu, kiu sen'esper'iĝ'as, ĉu ne?” Karal prononc'is.

“Sen ia dub'o,” respond'is Ĝoja, dum tint'is ŝi'a'j trik'il'o'j.

Karal plu paŝ'is en la ĉambr'o tie'n kaj re'e'n, tie'n kaj re'e'n, lert'e funkci'ig'ant'e lud'boben'o'n. Kvazaŭ fascin'at'e, Ĝoja rigard'is la boben'o'n ritm'e mal'supr'e'n mal'boben'iĝ'i, ĝis la ŝnur'et'o est'is komplet'e streĉ'it'a kaj ĝi re'boben'iĝ'is ĝis la man'o de Jano, por tuj re'komenc'i si'a'n sen'erar'a'n danc'o'n.

“Vi est'as infan'o,” ŝi dir'is tener'e.

“Ĉu ne ni ĉiu'j?” li respond'is. “Est'u kiel ajn, lud'boben'o eg'e help'as mi'n pens'i.” Kaj li plu marŝ'is boben'lud'ant'e, vid'ebl'e streĉ'e pens'ant'a.

“Jes,” li ripet'is, “est'is sen'esper'a ag'o de person'o, kiu risk'as ĉio'n, por ĉio'n ne perd'i. Ĉia'okaz'e, tio signif'as, ke iu vol'as nepr'e ne for'las'i la hered'aĵ'o'n. Do est'as parenc'o de Laŭra. Sed, ke tiu person'o prov'as ricev'i la hered'aĵ'o'n, ne signif'as, ke li aŭ ŝi mort'ig'is. Nur ke li aŭ ŝi ek'sci'is pri la mort'o, kaj la riĉ'eg'o'n ne vol'as perd'i.”

“Prav'e. Kaj tamen...” Ĝoja inter'romp'is si'n, en'pens'iĝ'ant'e.

“Tamen...” la edz'o mild'e eĥ'is.

“Tamen, tiu person'o sci'is, ke Veronika Munzo trov'iĝ'is sur Rafunja. Kiel li pov'is sci'i, se li ne ĉe'est'is mem? Kaj kio'n li far'is tie, se ne murd'o'n, kun tia ekstrem'a interes'o en la mort'o de tiu'j du...”

“Vi prav'as, vi tut'e prav'as. Ĉu pov'us est'i Bob Sulavi?”

“Ĉu li pov'us ŝanĝ'i si'a'n voĉ'o'n al tiu de la bend'o?”

“Kial ne? La voĉ'o est'is naz'a, ne'natur'a, pli in'a ol vir'a, laŭ'ŝajn'e, sed vir'o kun iom da aktor'a talent'o cert'e pov'us produkt'i tia'n voĉ'o'n, des pli, ĉar ne daŭr'is long'e la mesaĝ'o.”

“Vi do dev'os kontrol'i, ĉu Bob Sulavi iel pov'us parenc'i al Laŭra.”

“Jes, mi tio'n kontrol'os,” Jano dir'is koncentr'iĝ'e, dum la lud'boben'o daŭr'ig'is si'a'n regul'a'n danc'o'n.

Kaj jen subit'e li halt'is kaj turn'is al Ĝoja zorg'o'plen'a'n vizaĝ'o'n. Ankaŭ la trik'il'o'j halt'is. Ĝoja direkt'is al li sci'vol'a'j'n okul'o'j'n.

“Ĉu vi sci'as, kial ĉiu enket'o mi'n sufer'ig'as?” li demand'is.

“Ĉar vi tro dezir'as solv'i. Sed ĝust'e tial vi est'as bon'eg'a enket'ist'o.”

“Mi est'as bon'eg'a enket'ist'o, ĉar mi facil'e el'pens'as mult'a'j'n hipotez'o'j'n rilat'e al seri'o da fakt'o'j...”

“Efektiv'e,” inter'ven'is la edz'in'o. “Tio'n Remon oft'e dir'is. Oft'e kaj prav'e.”

“Sed tio est'as la kaŭz'o de mi'a sen'fin'a turment'o. Jen mi est'is cert'a, ke tiu ĉantaĝ'o al Veronika Munzo mal'ŝtop'is ni'a'n voj'o'n, kaj ĵus mi'a tortur'a kobold'o inspir'is al mi du hipotez'o'j'n, kiu'j for'rab'as la tut'a'n ĝoj'o'n fin'e trov'iĝ'i en iom da klar'ec'o.”

Ĝoja sent'is simpati'o'n.

“Jano! Ĉu ver'e? Kiu'j'n?” ŝi demand'is kun sufer-part'o'pren'a voĉ'o.

“Hipotez'o n-ro unu: imag'u, ke la krim'o hav'as politik'a'n, spion'a'n aŭ ali'a'n kaŭz'o'n, ĉu ne est'us bon'eg'a ide'o, por ke la suspekt'o'j mis'direkt'iĝ'u for, el'pens'i sistem'o'n, kiu tuj pens'ig'os, ke la krim'motiv'o est'as hered'i? La ĉantaĝ'o al Veronika pov'us serv'i tiu'n cel'o'n kaj hav'i neniu'n serioz'a'n baz'o'n.”

“Interes'a ide'o, efektiv'e.”

“Hipotez'o n-ro du: Veronika Munzo el'pens'is mem la tut'a'n ĉantaĝ'a'n afer'o'n, kaj mem sur'bend'ig'is pseŭd'a'n telefon'al'vok'o'n, ĉar ŝi imag'as, ke la suspekt'o'j iom tro proksim'iĝ'as al ŝi, kaj aper'i kiel viktim'o ig'os la polic'o'n serĉ'i ali'voj'e.”

“Sed kial ŝi pren'us sur si'n la risk'o'n kon'ig'i al la polic'o, per'e de pastr'o, ke ŝi est'is en Rafunja?”

“Ebl'e ŝi vid'is Joĉjon aŭ iu'n ali'a'n en Rafunja, kaj pens'is, ke ni jam sci'as, ke ŝi trov'iĝ'is tie supr'e. Kiam mi ir'is pri'demand'i ŝi'n post la leter'o de Joĉjo, tio far'iĝ'is cert'ec'o por ŝi; ŝi ek'tim'is, kaj eĉ mult'e pli kiam la gazet'o'j aper'ig'is anonc'o'n kun la komenc'liter'o'j de ŝi'a nom'o, kio pruv'is al ŝi — laŭ tiu manier'o interpret'i ni'a'n ag'o'n — ke la polic'o ver'e suspekt'as ŝi'n. Ebl'e nur tiam ŝi el'pens'is la ĉantaĝ'a'n telefon-al'vok'o'n...”

“Grrr!” re'ag'is Ĝoja, preskaŭ koler'e. “Ankaŭ mi hav'as murd'a'j'n ide'o'j'n. Mi ŝat'us murd'i la aĉ'a'n kobold'o'n, kiu inspir'as al vi tiel ĝen'a'j'n hipotez'o'j'n. Ni est'is tut'e kontent'a'j, ke la enket'o progres'as, kaj jen ĉio re'far'iĝ'as komplik'a! Ĉu ver'e ni neniam trankvil'os?” Kaj per la dekstr'a trik'il'o ŝi agres'e pik'is sen'kulp'a'n kusen'o'n.

29

“Jen ĝi de'nov'e okaz'is,” Jano dir'is kun mien'o iom kulp'a, buter'ant'e al si pan'tranĉ'o'n.

“Kio?” la edz'in'o mir'e demand'is, sed, tiu'hor'e, ŝi tuj intu'is la afer'o'n: “Ha! Vi sonĝ'is!” kaj ŝi re'plen'ig'is li'a'n kaf'tas'o'n.

“Tut'e mal'long'a sonĝ'o,” li dir'is. “Mi memor'as nur leter'o'n, tajp'it'a'n leter'o'n pur'e sankt'aval'a'n. Ne. Pli ol sankt'aval'a'n. Vi loĝ'ant'o'j de la Sankt'a Val'o de Tjazo nepr'e met'as kelk'a'j'n elizi'o'j'n en ĉiu'n leter'o'n, ĉar tio plaĉ'as al vi'a estetik'a gust'o, sed ne mult'a'j'n, kelk'foj'e eĉ nur unu. En mi'a sonĝ'o, ĉiu substantiv'o est'is elizi'it'a: Sinjór Notarí, Est'as plezúr vid'i el vi'a letér ke ni'a interparól de last'a juní... aŭ io simil'a. Ej! Mi sci'as! Mi ne bezon'as vi'a'n help'o'n! Mi ir'os tuj kontrol'i!” Kaj li subit'e lev'iĝ'is.

“Ho ne,” ŝi plend'is, “ne for'ir'u tuj, ĝi pov'as atend'i kvin minut'o'j'n, vi maten'manĝ'u trankvil'e, vi mal'bon'e digest'os! Kaj est'as ne'ĝentil'e las'i mi'n en ne'sci'o...”

Sed tia plend'o, rit'a en ili'a par'a viv'o, ne pov'is venk'i li'a'n labor-avid'o'n, kaj long'a kutim'o tio'n jam instru'is al ŝi.

“Mi telefon'os,” li dir'is. “Promes'it'e”.

*

Efektiv'e, post du'on'hor'o, li telefon'is. Li'a voĉ'o son'is tre feliĉ'a.

“Ĝoja! Mi prav'is!”

“Dir'u, Jano, mi febr'as pro sci'vol'o.”

“Est'as la sam'a skrib'maŝin'o! La sam'a!”

“Kio? Kiu skrib'maŝin'o?”

“La leter'o, kiu'n la notari'o send'is por resum'i si'a'n konversaci'o'n pri la hered'o kaj la leter'o de Laŭra Pergame est'is tajp'it'a'j per la sam'a skrib'maŝin'o. Est'as io ne'normal'a en la klin'iĝ'o kaj pozici'o de la super'sign'o'j. Tio'n mi du'on'konsci'e mens'e registr'is, kiam mi leg'is la leter'o'n de la notari'o, sed nur ĉi-nokt'e la pri'pens'ad'o ig'is mi'n per sonĝ'o serioz'e atent'i la afer'o'n.”

“Kaj kio'n vi konklud'as? Ĉu tio signif'as ke...?”

“Mi kur'as al la skrib'fak'ul'o. Mil kis'o'j'n, kar'a. La enket'o proksim'iĝ'as al la fin'o.”

*

Jano unu'e pet'is la polic'a'n skrib'fak'ul'o'n kompar'i la sub'skrib'o'n “Laŭra Pergame” sur divers'a'j dokument'o'j, kiu'j'n li pren'is el la dosier'o. Inter tiu'j trov'iĝ'is la leter'o akuz'ant'a ŝi'a'n edz'o'n pri murd'o'intenc'o'j.

“Mi rigard'os unu'e per lupe'o, post'e mikroskop'e,” la fak'ul'o dir'is, “sed eĉ per nud'a'j okul'o'j mi jam est'as preskaŭ konvink'it'a. Ĉi tiu,” kaj li tuŝ'is la akuz'a'n leter'o'n adres'it'a'n al la polic'o per'e de la notari'o, “ne est'is skrib'it'a de la sam'a person'o. Ĝi aper'as al mi fals'a.”

Li rigard'is atent'e per lupe'o.

“Jes, ĉi tiu'n ne sub'skrib'is la sam'a person'o. Tio'n mi pov'as garanti'i. Mi kontrol'os mikroskop'e antaŭ ol don'i definitiv'a'n juĝ'o'n, sed kred'u mi'n, ĉi tiu est'as fals'aĵ'o, kaj eĉ ne tre bon'a.”

La detektiv'o nun trans'don'is al li fask'o'n da paper'o'j skrib'it'a'j de la pseŭd'a Gido Ver'strat'a, inter kiu'j trov'iĝ'is la leter'o si'a'temp'e konfid'it'a al notari'o Viljemín. Ankaŭ ĉi-kaz'e la fak'ul'o ne long'e hezit'is.

“Ĉi tiu est'as fals'a,” li dir'is, elekt'ant'e la koncern'a'n leter'o'n, kaj li ek'pren'is si'a'n lupe'o'n por ĝi'n pli bon'e ekzamen'i.

“Ŝajn'as al mi...” li komenc'is, sed anstataŭ fin'i la fraz'o'n, li prononc'is: “Pli bon'e tuj uz'i mikroskop'o'n.”

Post kelk'a temp'o, Karal sci'is la respond'o'n: la sam'a person'o sub'skrib'is “Laŭra Pergame” sur unu el la leter'o'j trans'don'it'a'j de la notari'o al Jano, kaj man'skrib'is mem tut'e la ali'a'n leter'o'n, sub'skrib'it'a'n — laŭ'ŝajn'e — de la “pentr'ist'o”.

Kun kor'o vigl'e bat'ant'a, Karal rapid'is al la notari'o.

“Kiu tajp'is ĉi tiu'n leter'o'n?” li demand'is tuj, kiam li trov'iĝ'is sol'a kun Viljemín, montr'ant'e la resum'o'n send'it'a'n de ĉi-last'a pri la hered'problem'o.

La ali'a li'n rigard'is ne'kompren'e.

“Kia strang'a demand'o!” li fin'e dir'is mild'voĉ'e. “Mi'a sekretari'in'o, kompren'ebl'e.”

El la apud'a ĉambr'o percept'iĝ'is bru'et'o apenaŭ aŭd'ebl'a pro la rembur'it'a pord'o. Karal fulm'rapid'e ek'star'is antaŭ la mir'plen'a'j okul'o'j de la notari'o, ŝok'at'a per tia ne'normal'a, ne'ĝentil'a kondut'o; li mal'ferm'is la pord'o'n kaj kri'is:

“Rest'u ĉi tie! Kie'n vi ir'as?”

La sekretari'in'o, ĵus komenc'int'a mal'ferm'i la ali'a'n pord'o'n, kiu konduk'is al la koridor'o kaj de tie ekster'e'n, halt'is hezit'em'e. Mastr'o Viljemín, sekv'int'a Janon, parol'is kun eg'a surpriz'o:

“Elizabeta! Ĉu io est'as ne en ord'o? Kie'n vi ir'as?” Kaj li direkt'is al Karal mild'e riproĉ'a'n rigard'o'n, kvazaŭ tiu respond'ec'us pri la perturb'o, mal'oft'aĵ'o ofend'a por la dign'o de ĉi tiu konstant'e pac'a ofic'ej'o.

“Mi... mi...,” la sekretari'in'o balbut'is kun la esprim'o de best'o traf'int'a en kapt'il'o'n, “mi hav'as fort'a'n kap'dolor'o'n kaj ir'is al la apotek'o por...”

“Sed,” la notari'o inter'romp'is per si'a mal'rapid'a, trankvil'a ton'o, kies mild'ec'o'n, ŝajn'e, eĉ la plej perturb'a'j cirkonstanc'o'j ne pov'is modif'i, “est'is aranĝ'it'e, ke vi ne rajt'as for'las'i la ofic'ej'o'n sen inform'i mi'n... Se okaz'us telefon'al'vok'o aŭ vizit'o, mi dev'as pov'i kalkul'i je vi!”

“Efektiv'e, sinjor'o, efektiv'e, vi... vi... vi tut'e prav'as,” ŝi panik'voĉ'is, “nur est'as tiel dolor'e, ke mi iom perd'as la kap'o'n.”

“Se vi permes'as...,” Karal dir'is rigard'ant'e la notari'o'n, kiu eĉ antaŭ ol sci'i, pri kio tem'os, jam kap'gest'is jes'e, “mi ŝat'us pet'i i'o'n de f-in'o aŭ s-in'o Elizabeta.”

“F-in'o,” ŝi dir'is glaci'ton'e, kaj ŝi rigard'is li'n kun vid'ebl'a pen'o kaŝ'i si'a'n angor'o'n.

“Pren'u pec'o'n da paper'o kaj vi'a'n kutim'a'n skrib'il'o'n,” la detektiv'o instrukci'is. Ŝi sid'iĝ'is ĉe si'a tabl'o kaj atend'is kun glob'krajon'o en'man'e, kvazaŭ bild'o de perfekt'a sekretari'in'o.

“Bon'vol'u skrib'i la nom'o'n Laŭra Pergame.”

Ŝi'a korp'o far'is et'a'n kvazaŭ'salt'a'n ek'mov'o'n, tuj reg'it'a'n, sed ŝi skrib'is diligent'e, tro diligent'e.

“Tri'foj'e, mi pet'as,” ordon'is la polic'an'o. Ŝi obe'is kaj trans'don'is al li la paper'o'n.

“Nun,” plu parol'is Karal, “mi bezon'us tekst'o'n, kiu'n vi skrib'is antaŭ'e. Ne grav'as la tem'o.”

“Mi ne hav'as,” ŝi dir'is. “Aŭ mi tajp'as, aŭ mi skrib'as stenografi'e. Fakt'e mi eĉ uz'as tre mal'mult'e stenografi'o'n, ek'de kiam ni hav'as dikt'o'kased'a'n maŝin'o'n.”

La notari'o ŝi'n rigard'is kvazaŭ li'a univers'o dis'romp'iĝ'us. Post embaras'e long'a silent'o, li dir'is:

“Ho jes vi hav'as, vi hav'as list'o'n de adres'o'j el la tut'a mond'o, kiu'n ni kompil'is hieraŭ. Vi ne stenografi'is ĝi'n, ĉar est'is ĉia'lingv'a'j nom'o'j, kaj vi est'is en mi'a kabinet'o, kie vi ne pov'us tajp'i. Vi dir'is, ke vi ne hav'os temp'o'n tajp'i ĝi'n antaŭ hodiaŭ post'tag'mez'e. Nu, rigard'u, jen ĝi est'as sur vi'a skrib'tabl'o.” Kaj li trans'don'is la foli'o'n al Karal.

“Mi'n okul'frap'as,” ĉi-last'a dir'is, “ke vi orient'is vi'a'n skrib'o'n mal'dekstr'e'n, kiam mi dikt'is “Laŭra Pergame”, sed sur ĉi list'o, vi'a skrib'o est'as iom klin'it'a dekstr'e'n, strang'e, ĉu ne? Ĉu vi vol'is kaŝ'i vi'a'n normal'a'n skrib'manier'o'n?”

Ŝi rigard'is li'n kun tre lac'a esprim'o.

“Vi sci'as, ke tio tut'e ne est'as strang'a. Bon'vol'u ne turment'i mi'n plu. Jes, la sub'skrib'o sur la leter'o de Laŭra Pergame al la polic'o est'as mi'a, ne ŝi'a.” Ŝi ek'plor'is amar'e. “Mi est'as venk'it'a, kaj mi ne plu hav'as la fort'o'n lukt'i. Mi est'is stult'a. Krim'i postul'as pli da nerv'a energi'o ol mi imag'is. Mi prefer'as konfes'i ĉio'n. Konduk'u mi'n, kie'n vi vol'as.”

“Elizabeta!” la notari'o dir'is kun percept'ebl'a sufer'o. “Ĉu ver'e vi far'is delikt'o'n? Mi ne pov'as kred'i.” Kaj li al'don'is per voĉ'o emoci'plen'a: “Ĉu vi ne est'is feliĉ'a ĉi tie?”

Tio plor'ig'is ŝi'n eĉ pli.

“Ho jes, mi est'is feliĉ'a. Est'is bon'a, agrabl'a ofic'o. Mi ag'is ne'pardon'ebl'e stult'e.” Ŝi'a voĉ'o iom firm'iĝ'is, kaj ŝi ĉes'is larm'i. “Mi'n tent'is la milion'o'j. Tio est'is mi'a stult'ec'o. Mi hav'is bon'a'n viv'o'n kiel sekretari'in'o, neniam rev'is pri io ali'a. Sed kiam mi ek'sci'is pri la milion'o'j...”

Ŝi pren'is poŝ'tuk'o'n el la man'sak'et'o, kaj sek'ig'is al si la okul'o'j'n, dum la du vir'o'j rigard'is ne'kompren'e. Ŝi re'parol'is:

“Hom'o viv'as simpl'a'n, normal'a'n, dung'it'ul'a'n viv'o'n kaj hav'as psik'a'n ekvilibr'o'n. Ĉiu'j opini'as li'n stabil'a. Sed jen al'ven'as ekster'ordinar'a inform'o kaj la tut'a fortik'aĵ'o ŝancel'iĝ'as. Mi est'is eg'e mal'saĝ'a. Mi konsci'as klar'e nun, ke eĉ se mi est'us sukces'int'a, mi ne pov'us el'port'i ĝi'n, mi mal'feliĉ'us dum la tut'a viv'o.”

“Sed kio est'is tiu nov'aĵ'o? Mi neni'o'n kompren'as,” la notari'o dir'is.

“La edz'in'iĝ'o de onkl'in'o Laŭra al milion'ul'o” ŝi respond'is. “Mi est'as la nev'in'o de Laŭra Pergame.” Kaj, ek'star'int'e, ŝi ir'is pren'i si'a'n mantel'o'n.

30

Jano Karal kaj la notari'a sekretari'in'o sid'is en la polic'ej'o.

“Mi'n de'voj'ig'is mi'a sci'vol'em'o,” ŝi dir'is amar'e.

La polic'an'o mir'is pri ŝi'a komplet'a psik'a ŝanĝ'o. En la notari'ej'o, ŝi montr'is la re'ag'o'j'n de best'o persekut'at'a. Sed tuj kiam ŝi decid'is dir'i la ver'o'n, ŝi'a si'n'ten'o tut'e ali'iĝ'is. Ŝajn'is, kvazaŭ ven'us en ŝi'n grand'a pac'o, grand'a psik'a trankvil'o, kvankam miks'it'a kun profund'a mal'ĝoj'o.

“Mi ag'is saĝ'e dum mi'a tut'a viv'o,” ŝi daŭr'ig'is. “Mi tut'e ne hav'as bril'a'n intelekt'o'n. Mi'a inteligent'ec'o ebl'e eĉ situ'as iom sub la mez'a nivel'o. Sed mi ĉiam hav'is san'a'n prudent'o'n, kaj mi est'as ĝeneral'e fid'ind'a, serioz'a en mi'a labor'o. Tio'n la notari'o ŝat'is en mi. Mi akir'is la posten'o'n dank’ al mi'a ofic'a fid'ind'ec'o.

“Vi sci'u, ke labor'i ĉiu'tag'e en la plej fam'a notari'ej'o de la region'o est'as strang'a spert'o. Vizit'ad'as la ofic'ej'o'n ĉia'spec'a'j hom'o'j, kelk'a'j vid'ebl'e tre riĉ'a'j, kaj ili en'ferm'iĝ'as en la notari'a kabinet'o por babil'i, babil'i... Kio okaz'as trans tiu rembur'it'a du'obl'a pord'o? Mi est'is konfidenc'a sekretari'in'o kaj jam sci'is aŭ diven'is mult'o'n pro mi'a ofic'o, sed mi eg'e sci'vol'is pri ĉio, kio rest'is al mi kaŝ'it'a.

“Kiam mi instal'is mikrofon'et'o'n, kiu ebl'ig'is al mi ĉio'n aŭd'i, mi tut'e ne hav'is krim'a'j'n intenc'o'j'n.”

“Kiam vi ĝi'n aranĝ'is?” demand'is Karal.

“Foj'e, kiam la notari'o dev'is en'hospital'iĝ'i. Li hav'as plen'a'n konfid'o'n al mi, kaj mi daŭr'e ven'is al la ofic'ej'o por tajp'i, klas'i, ktp. Ĉiam est'as labor'o far'end'a. Mi hav'is la ŝlos'il'o'n kaj pov'is facil'e rest'i, post kiam la ali'a'j ofic'ist'o'j est'is for. Mi'a amik'o Joĉjo, knab'o tre kompetent'a pri elektron'ik'o, don'is al mi ĉiu'j'n neces'a'j'n indik'o'j'n, por ke mi taŭg'e aranĝ'u la afer'o'n.”

“Joĉjo, ĉu tiu knab'o, kiu gajn'is premi'o'n, kaj nun kroz'ad'as sur la karib'a mar'o?”

“Jes, ĉu vi kon'as li'n?”

Jano ŝi'n rigard'is: la kompakt'a korp'o, la sport'em'a aspekt'o, la si'n'ĝen'a mien'o, jes, ĉio ĉi jam est'is menci'it'a de Stefano. Kia strang'aĵ'o! Kaj kiel stult'e, ke la nev'o neniam menci'is ŝi'a'n nom'o'n!

“Est'is bon'e organiz'it'e,” ŝi plu dir'is. “Mi eĉ ne dev'is kaŝ'i mi'n, ĉar mi tajp'as el dikt'o'kased'o'j kaj oft'e hav'as aŭd'il'o'j'n sur la orel'o'j por trans'skrib'i, kio'n li dikt'is. Mi pov'as konekt'i la aŭd'il'o'j'n al la drat'o de la kabinet'a mikrofon'o kaj far'as ĝi'n oft'e, kiam iu tie trov'iĝ'as kun la notari'o.

“Est'is por mi tre agrabl'a kaj sen'kulp'a lud'o. Neniam est'is mi'a intenc'o tir'i el tiu lud'o profit'o'n, sed est'is eg'e kontent'ig'e sci'i, kio est'as tie dir'at'a.

“Kiam la pentr'ist'o ven'is, mi aŭskult'is des pli ekscit'iĝ'e, ĉar li est'as intim'a amik'o de mi'a onkl'in'o, kaj ĉar li epizod'e loĝ'as ne mal'proksim'e de la lok'o, kie Rik Ospaci fal'is. Vi sci'as, ĉu ne?, ke mi aparten'is al la grup'o de Rik?”

“Ne. Aŭ pli ĝust'e, mi komenc'e ne sci'is, sed antaŭ ne tre long'e mi suspekt'is. Vi est'as Elizabeta por la notari'o, sed Lizabeta por la Nif'o-grup'o, kaj est'as vi, kiu ricev'as sonĝ'e mesaĝ'o'j'n, ĉu ne?”

“Jes, est'as mi. Kiel mi dir'is, mi trov'is la si'n'ten'o'n de s-ro Ver'strat'a eg'e strang'a... kaj mi eg'e sci'vol'is. La gard'o'ŝrank'o de kar'a Viljemín est'as mal'nov'a afer'o, tut'e bon'ord'a kaj fortik'a, sed bru'a. Mi sci'is, kiu'numer'e mal'ŝlos'i ĝi'n, ĉar mi rimark'is, ke ĉiu cifer'o el la ŝlos'a cifer'plat'o far'as definitan nombr'o'n da tiktik-bru'et'o'j, simil'e al telefon'a'j cifer'o'j, kaj mi aŭd'is tiu'j'n mult'foj'e tra la mikrofon'o.

“Ju pli la notari'o mal'jun'iĝ'as, des pli oft'e li for'las'as la ofic'ej'o'n, kaj mi rest'as sol'a en ĝi, kiom mi dezir'as. Mi sekv'e profit'is de unu el tiu'j okaz'o'j por serĉ'i en la gard'o'ŝrank'o. Mi tuj trov'is la leter'o'n de s-ro Ver'strat'a. Ĝi sur'hav'is vaks'a'n sigel'o'n, kaj adres'o'n tajp'it'a'n per tip'o'j tut'e ident'a'j al tiu'j de unu el ni'a'j skrib'maŝin'o'j. Mi pens'is, ke mi pov'os mal'ferm'i ĝi'n sen'risk'e. Re'met'i la leter'o'n en simil'a'n kovert'o'n, tajp'i la adres'o'n simil'e, kaj re'far'i ne-net'a'n vaks'a'n sigel'o'n ja ne est'os mal'facil'e. Mi est'is cert'a, ke la notari'o ne kontrol'os tre atent'e la sigel'o'n, ĉar neniam li imag'us, ke oni pov'us mal'ŝlos'i la mon'ŝrank'o'n. Mi'a rezon'o post'e montr'iĝ'is tut'e prav'a.

“Tiu'moment'e, mi dezir'is nur leg'i la leter'o'n, ne anstataŭ'ig'i ĝi'n per ali'a, fals'a. Sed kiam mi ĝi'n leg'is...” Ŝi ĉes'is parol'i, kaj ŝi'a gorĝ'o vid'ebl'e streĉ'iĝ'is.

“Kio est'is skrib'it'a? Ĉu vi konserv'is la leter'o'n?” Karal dir'is, kaj tiu konkret'a demand'o efik'is mal'streĉ'e.

“Ne. Mi ĝi'n brul'ig'is,” ŝi respond'is pli trankvil'e. “Ĝi est'is tro danĝer'a por mi. Ĝi en'hav'is komplet'a'n konfes'o'n far'e de l’ fals'a pentr'ist'o. Sed ĉar mi hav'as la mani'o'n — tip'e notari'ec'a'n — konserv'i arĥiv'o'j'n, antaŭ ol cindr'ig'i la leter'o'n, mi kopi'is ĝi'n stenografi'e. Mi'a stenografi'o est'as absolut'e ne'leg'ebl'a por iu ali'a, ĝi est'as tiom sekret'a skrib'o, kiom stenografi'o, tiel ke mi risk'is neni'o'n tio'n far'ant'e.”

“Ĉu vi bon'vol'os tajp'i por mi la tekst'o'n, kiu'n vi tiel trans'skrib'is? Ankaŭ ni ĉe la polic'o ŝat'as komplet'a'j'n arĥiv'o'j'n.”

“Jes, se vi vol'as, mi tio'n far'os,” ŝi promes'is iom rev'e. “Sed kio'n mi rakont'is? Ha jes! Kiam mi leg'is la leter'o'n... Mi'a'j sent'o'j pli kaj pli flam'is. Mi indign'is. Mi bol'is per indign'o. Jen Ver'strat'a profit'is dum mult'a'j jar'o'j de alies labor'o kaj talent'o. Mi ne kapabl'us pri'skrib'i, kio'n mi tra'viv'is leg'ant'e. Mi'a indign'o mi'n frenez'ig'is, trans'form'iĝ'is al koler'o. Ke li viv'is tiel luks'e, ĝu'is fam'o'n kaj vojaĝ'o'j'n, kiu'j'n mi, et'a honest'a sekretari'in'o, neniam pov'os ĝu'i, est'is ne'el'port'ebl'e. Krom'e, li detru'is mi'a'n naiv'a'n estim'o'n al Rik, montr'ant'e li'n ĉantaĝ'ist'o.

“En tiu'j tag'o'j, mi eĉ pli kaj pli sent'is ĝeneral'a'n ĵaluz'o'n, ĉar mi'a jun'et'a amik'o Joĉjo nur pro bon'a ŝanc'o far'is tia'n vojaĝ'o'n, al kia mi sopir'as de jar'o'j sen pov'i ĝi'n pag'i por mi.

“Mi unu'e konsider'is inform'i la polic'o'n, sed kiel mi klar'ig'us mi'a'n sci'o'n? Ali'flank'e, mi'n impres'is la sekret'a edz'iĝ'o kun onkl'in'o Laŭra. Eĉ al mi la nev'in'o — ceter'e neniam de ŝi tre ŝat'at'a — ili ĝi'n pri'silent'is, mi ek'sci'is ĝi'n nur per tiu leter'o.

“Tiam mi memor'is konversaci'o'n, kiu'n mi foj'e aŭd'is, inter kelk'a'j notari'o'j, kiu'j kun'ven'is en la kabinet'o de Viljemín. Mi streĉ'e aŭskult'is tiu'foj'e, ĉar est'is strang'e interes'e, kaj mi special'e dank'is mi'a'n inspir'o'n instal'i mikrofon'o'n. Prezent'iĝ'is moment'o, kiam ili'a diskut'o de'flank'iĝ'is al la grand'a'j riĉ'o'j de Sankt'aval'o, kaj iu menci'is s-ro'n Ver'strat'a'n, akcent'ant'e, ke li ne hav'as hered'ont'o'j'n, kaj ke li foj'e dir'is, ke li neniam far'os testament'o'n, tiel ke li'a tut'a hav'aĵ'o ir'os al la ŝtat'o.

“Memor'ant'e tiu'n inter'parol'o'n, mi pens'is: nun la edz'ec'o tio'n ŝanĝ'is, nun hered'os mi'a onkl'in'o, kaj kiam ŝi mort'os... Kiam ŝi mort'os, hered'os mi'a kanada frat'in'o kaj mi. Kiel kontraŭ'batal'i la pens'o'n, ke, se ambaŭ mort'us, mi tuj far'iĝ'us riĉ'eg'a? En kelk'a'j sekund'o'j, dum mi leg'is tiu'n leter'o'n, komplet'e renvers'iĝ'is mi'a mens'a univers'o. Kompren'u mi'n...”

Ŝi ek'plor'is, singult'e, dum en Jano kirl'iĝ'is, kiel oft'e simil'kaz'e, divers'a'j emoci'o'j. Al konfes'ant'a'j krim'ul'o'j li oft'e sent'is kompren'o'n, kaj li ili'n rigard'is kor'tuŝ'it'e, pri kio li kelk'foj'e si'n demand'is, ĉu est'as ver'e san'a, ver'e normal'a re'ag'o. Li konsci'is la horor'a'n karakter'o'n de la ag'o de Lizabeta, li abomen'is murd'o'n kiel manier'o'n solv'i la problem'o'j'n, sed la sent'o de kompat'o, kontraŭ kiu li prov'is si'n defend'i, est'is pli fort'a ol li'a vol'o.

“Rakont'u,” li simpl'e dir'is, kun tia percept'ebl'a for'est'o de moral'a juĝ'o, ke Lizabeta li'n rigard'is akr'e, kaj sam'moment'e ĉes'is plor'i. Ŝi'a'j okul'o'j kelk'sekund'e montr'is mir'o'n, kaj tuj post'e re'far'iĝ'is mal'ĝoj'a'j.

“Mi subit'e vid'is antaŭ mi mi'a'n tut'a'n est'ont'a'n viv'o'n: mi est'as pli ol tri'dek'jar'a, inter kroz'ad'o kaj mi Joĉjo elekt'is la kroz'ad'o'n, kaj li est'as la sol'a hom'o, kiu iam iom am'is mi'n. Mi neniam est'os bel'a. Mi neniam est'os riĉ'a. Sekv'e, mi ĉiam est'os sol'a, kapt'it'a inter la kvar mur'o'j de ofic'ej'o, frap'ant'e la klav'o'j'n de skrib'maŝin'o ĝis, ankoraŭ pli sol'a, mi pensi'iĝ'os. Neni'u am'os mi'n. Ĉu vi sci'as, kio'n mi vid'as en la okul'o'j de la notari'o, en la okul'o'j de la Nif'o-grup'o, en la vi'a'j? Ĉu vi sci'as?”

Jano sent'is embaras'o'n.

“Kompat'o'n. Oni kompat'as mi'n. Povr'ul'in'o, jen kio mi est'as, jen kio mi est'os, ĝis'mort'e kompat'ind'a povr'ul'in'o. La hom'o'j divid'iĝ'as en du grup'o'j'n, la ne'aĉ'ul'o'j'n, kiel vi, kiu'j sent'as kompat'o'n, kaj la aĉ'ul'o'j'n, kiel onkl'in'o Laŭra, kiu'j rigard'as mi'n de alt'e, kun klar'a malestím.

“Ĉu vi ne kompren'as, ke hom'o bezon'as dign'o'n? Eĉ ne tre inteligent'a tajp'ist'in'o bezon'as dign'o'n! Se vi nur sci'us, kiom mi don'us, por ke foj'e oni respekt'u mi'n!

“Kiel mi eskap'us el la pens'o, ke se mi est'os milion'riĉ'a, oni respekt'os mi'n? S-ro Ver'strat'a est'is aĉ'ul'o, kaj ĉiu'j li'n respekt'is. Rik es..., Rik... Rik...”

Larm'kriz'o ŝi'n de'nov'e sku'is. Evident'e, ŝi antaŭ'e ideal'ig'is Ospacin, kaj la rivel'o de li'a fi'a kondut'o efik'is dis'romp'e al ŝi.

“Ankaŭ Rik est'is aĉ'ul'o,” mild'e prononc'is Karal.

“Jes. Mi kred'is je la ekster'ter'an'o'j. Ili por mi prezent'is la ebl'ec'o'n fid'i al ali'a mond'o, kie pli da just'ec'o reg'us, kie neni'u mal'estim'us mi'n... Sed ili est'is nur fantazi'a el'pens'aĵ'o de Rik, favor'a al la propr'a'j interes'o'j. Efektiv'e, ankaŭ Rik est'is aĉ'ul'o, sed li est'is respekt'at'a, kaj — mi tio'n bon'e vid'is en la grup'o — plur'a'j li'n real'e am'is. Mi est'is moral'a, honest'a, bon'a, komplez'em'a, serv'em'a, kaj neni'u respekt'is mi'n, kaj neni'u iam ajn serioz'e am'is mi'n... Mi valor'as mal'pli ol karib'a kroz'ad'o! Sed se mi hav'us milion'o'j'n, mi ir'us al la plej kost'a'j hotel'o'j, kaj oni klin'us si'n antaŭ mi, mi invit'us kon'at'o'j'n al la plej kar'a'j restoraci'o'j, kaj ĉiu ek'ŝat'us mi'n. Ne simpl'a'n leter'o'n mi ten'is en'man'e, sed Eldorad'o'n...”

Ŝi paŭz'is, kaj Karal, kiu, mal'e al ŝi'a opini'o, ŝi'n respekt'is, respekt'is ŝi'a'n silent'o'n.

“Mi est'is stult'a,” ŝi re'parol'is pli sobr'e, “sed esprim'ant'e al vi mi'a'j'n tiu'temp'a'j'n sent'o'j'n, ŝajn'as, ke eĉ kun la konsci'o, ke ĝi ver'ŝajn'e fiask'os, la tent'o est'us tro fort'a, kaj mi re'far'us ĝi'n. Se ili est'us bon'ul'o'j, tiu riĉ'o ne al'log'us mi'n. Sed likvid'i du komplot'int'a'j'n ŝtel'ist'o'j'n, kiu'j ag'is tromp'e al la tut'a mond'o, por don'i tiu'n riĉ'o'n al iu honest'a, tio ŝajn'as logik'a, ĉu ne? Mi kompren'as, raci'e, ke tiu rezon'o ne est'as ĝust'a: se mi mem murd'as, mi far'iĝ'as aĉ'a kiel ili, kaj perd'as la merit'o'n al riĉ'ec'o. Sed tamen, tamen, nur puŝ'et'o, kaj respekt'o'n akir'i...”

“Kiel vi far'is por ili'n al'tir'i al la Rafunja-teras'o?” la polic'an'o demand'is post paŭz'o emoci'plen'a.

“Mi kontakt'is s-ro'n Ver'strat'a'n, dir'is al li, ke mi hav'as li'a'n leter'o'n, ke mi re'don'os ĝi'n al li kontraŭ mon'o. Mi sci'is, ke li ne pov'us far'i i'o'n ali'a'n ol obe'i mi'n, se li vol'is ne iĝ'i arest'it'a. En tia situaci'o, mi pov'is dikt'i mi'a'j'n kondiĉ'o'j'n. Mi fiks'is rendevu'o'n al li ĉe Rafunja, klar'ig'ant'e, ke tio montr'as mi'a'n bon'vol'em'o'n, ĉar mi facil'ig'as al li la afer'o'n propon'ant'e lok'o'n proksim'a'n al li'a sur'mont'a dom'o. Mi dir'is — kaj tio est'is ver'a, kaj mi post'e sci'is, ke li kontrol'is — ke mi dev'os ir'i tie'n supr'e'n pro promes'o far'it'a al la grup'o de Rik ir'i serĉ'i spur'o'n, kiu'n la ekster'ter'an'o'j tie las'is.

“Kiam li ven'is, mi stumbl'ig'is li'n kaj li fal'is. Ne est'is ver'e mal'facil'e. Mi est'as tre fort'a. Li komenc'e est'is suspekt'em'a, sed kiam mi dir'is, ke mi hav'as la original'o'n de li'a leter'o, li sekund'et'o'n rigard'is la paper'o'n tre atent'e, kaj mi profit'is tiu'n okaz'o'n por li'n puŝ'i.”

“Kaj pri vi'a onkl'in'o?” Karal demand'is.

“Est'is eĉ pli simpl'e. Mi ir'is al la lign'o'dom'o, klar'ig'is, ke mi est'is tie pro labor'o koncern'e la ekster'ter'an'o'j'n, kaj ke mi vid'is vir'o'n stumbl'i kaj fal'i. Ŝi tuj ven'is. Ŝi jam mal'trankvil'iĝ'is pri li'a long'a for'est'o — li est'is for jam unu hor'o'n — kaj est'is facil'e puŝ'i ŝi'n.”

“Ĉu ŝi kutim'as loĝ'i kun li tie supr'e?”

“Mi opini'as, ke ne, sed mi sci'is, ke tiu'nokt'e ŝi ir'os al Rafunja. Iu dir'is al ŝi, ke li vid'is Gidon en'ir'i la notari'ej'o'n, kaj ŝi sci'vol'is kial. Ĉar ŝi sci'is, ke mi labor'as en tiu ofic'ej'o, ŝi propon'is al mi vesper'manĝ'i kun ŝi. Est'as mi, kiu sugest'is restoraci'o'n en Malpaz, ĉar mi dev'is ir'i tie'n pli fru'e la sam'a'n vesper'o'n. Kiam ŝi propon'is al mi kun'manĝ'i ie, ŝi menci'is, ke Malpaz tre taŭg'os por ŝi, ĉar post'e ŝi ir'os al la dom'o de Gido en Rafunja. Tiam mi decid'is ag'i tiu'n nokt'o'n, kaj mi aranĝ'is la rendevu'o'n kun s-ro Ver'strat'a.

“Kiel vi diven'is, mi est'as tiu, kiu ricev'as mesaĝ'o'j'n sonĝ'e de la ekster'ter'an'o'j. Mi'a'n last'a'n sonĝ'mesaĝ'o'n mi rakont'is abund'e, kiam la renkont'iĝ'o kun mi'a onkl'in'o en Malpaz kaj kun la pentr'ist'o en Rafunja est'is fiks'it'a. Mi pens'is, ke ju pli da hom'o'j ir'os tie'n, des mal'pli oni suspekt'os mi'n, ĉar esper'ebl'e iu el la ali'a'j est'os vid'it'a kaj la afer'o'n oni raport'os al la polic'o.”

“Sed ĉu vi ne tim'is, ke ili vid'os ankaŭ vi'n?”

“Ili vid'os mi'n, sed tio est'is favor'a al mi. Mi ja anonc'is, ke mi nepr'e ne vol'as mal'traf'i tiu'n al'ter'iĝ'o'n de kosm'o'ŝip'o, kaj ĉiu'j en la grup'o sci'is, ke mi ir'os. Krim'ul'o ĝeneral'e ne anonc'as antaŭ'e, ke li trov'iĝ'os sur la lok'o de l’ krim'o, ĉu? Do ver'ŝajn'e tio est'os argument'o favor'a al mi'a sen'kulp'ec'o.”

“Sed oni pov'us vid'i vi'n efektiv'ig'i la murd'o'n!”

“Ne, ĉar mi indik'is al la ali'a'j hor'o'n konsider'ind'e pli fru'a'n ol tiu de la rendevu'o kun s-ro Ver'strat'a. Atend'i plur'a'j'n hor'o'j'n en la mal'varm'o tie supr'e, dum neni'o okaz'as... tio'n ili ne far'os. Pli'e, ĉar mi sci'is, ke est'as grav'e ne montr'iĝ'i je la mort'o'hor'o, mi intenc'is est'i tre si'n'gard'a, dum la ali'a'j hav'is neniu'n kaŭz'o'n kaŝ'i si'n. Mi ankaŭ pens'is, ke kelk'a'j hav'os neniu'n ebl'ec'o'n pruv'i, je kiu hor'o preciz'e ili for'las'is Rafunjan, tiel ke la diferenc'o inter la hor'o'j ne star'ig'is serioz'a'n problem'o'n. Tamen mi pren'is sur mi'n stult'e grav'a'n risk'o'n prov'ant'e al'tir'i plur'a'j'n Nif'o-ŝat'ant'o'j'n al mi'a krim'ej'o. Kiel mi dir'is, mi ne est'as tre inteligent'a. Kaj mi tiom avid'is la mon'o'n! Fakt'e ven'is nur Veronika, aŭ almenaŭ nur ŝi'n mi vid'is.”

“Kaj vi pens'is pri ŝi, kiam vi konsci'is, ke la polic'o ne kon'as la ĝust'a'n hor'o'n de la mort'o de Laŭra, ĉu ne?”

“Est'is por mi terur'a bat'o, kiam la notari'o klar'ig'is tio'n. Mi aŭskult'is per mi'a'j aŭd'il'o'j, kiel kutim'e, kiam vi est'is kun li. Mi antaŭ'e pens'is, ke polic'o ĉiam pov'as akurat'e difin'i la temp'o'n de mort'o per nekropsi'o. Mi ne sci'is, ke kelk'foj'e oni ne hav'as cert'ec'o'n.

“Tiam mi sam'temp'e furioz'is kaj panik'is: jen mi akcept'is eg'a'n risk'o'n, mi far'iĝ'is murd'int'o, kaj nun ebl'e la tut'a riĉ'eg'o, por kiu mi ag'is, ek'fuĝ'os for! Mi ne pov'is toler'i tiu'n pens'o'n, sed mi ne sci'is, kiel el'turn'i mi'n. Tiam mi pens'is al Veronika, sed mi jam dub'is pri mi'a'j ŝanc'o'j sukces'i, kaj mi jam du'on'kompren'is, ke mi neniam pov'os ver'e ĝu'i tiu'j'n milion'o'j'n. Mi'a kulp'o'sent'o mal'ebl'ig'os.”

“Ĉu vi pens'is, ke Veronika pov'os negativ'e respond'i al vi'a ĉantaĝ'prov'o? Ĉu vi ne konsider'is la ebl'ec'o'n, ke ŝi dir'os: ‘Kial mi komunik'u tio'n al la polic'o? Rakont'u al ĝi, kio'n vi vol'as, al mi est'as egal'e’?”

“Mi suspekt'is, ke Veronika hav'as i'a'n sekret'o'n, kaj ke ebl'e ŝi'a ĉe'est'o en Rafunja est'as lig'it'a al tiu sekret'o. Sed mi risk'is fiask'i. Mi far'is tio'n nur, ĉar mi ne hav'is ali'a'n elekt'o'n. Absolut'e neces'is, ke oni sci'u, ke Laŭra mort'is post'e”.

“Ĉu ne ven'is al vi la ide'o, ke oni tuj suspekt'os vi'n, kiam vi dev'os dir'i, ke vi est'as la nev'in'o de Laŭra Pergame, por ricev'i la hered'aĵ'o'n? Ke la polic'o tiam inform'iĝ'os pri tio, kio'n vi far'is dum la koncern'a nokt'o, ktp.?”

“Jes, mi pens'is pri tio. Mi'a plan'o est'is ir'i al Kanado al mi'a frat'in'o kaj tie instal'iĝ'i por kelk'a'j monat'o'j. Mi tiam aranĝ'us hazard'o'n, kiu kon'ig'us al ni la mort'o'n de onkl'in'o Laŭra, kaj mi ag'us per'e de jur'ist'a firma'o kanada. Mi propon'us al tiu rilat'i kun notari'o en Valĉefa, kiu est'as ver'a mal'amik'o de s-ro Viljemín, tiel ke ĉi tiu neni'o'n sci'us. Se iu dev'us person'e ven'i, mi send'us mi'a'n frat'in'o'n kun plen'pov'o sub'skrib'it'a de mi. Ŝi tut'e ne simil'as mi'n. Est'us tre ne'probabl'e, ke la polic'o rilat'ig'us tiu'n person'o'n el Kanado kun sekretari'in'o de notari'o ni'a'urb'a.”

“Ne'stult'e. Ebl'e tio est'us pov'int'a sukces'i...” Jano dir'is pens'em'e, kaj li al'don'is: “Kial vi skrib'is al la polic'o fals'a'n leter'o'n, kiu'n ĝi atribu'u al Laŭra Pergame? Tio ne est'is neces'a.”

“Mi opini'is, ke tio for'turn'os de mi la suspekt'o'n. Mi hav'is la ide'o'n pro la ali'a leter'o. Kiel vi vid'os, kiam mi est'os tajp'int'a la ver'a'n leter'o'n de s-ro Ver'strat'a, li efektiv'e pet'is la polic'o'n far'i nekropsi'o'n, se li mort'os antaŭ ol onkl'in'o Laŭra. Fakt'e, la fals'a leter'o, kiu'n mi verk'is imit'ant'e la skrib'o'n de s-ro Ver'strat'a, plej'part'e nur re'kopi'is li'a'n aŭtent'a'n tekst'o'n. Sed ĝi est'is mult'e mal'pli long'a, ĉar mi for'pren'is la tut'a'n konfes'o'n, nur las'is la part'o'j'n pri tio, ke li suspekt'as ĉe Laŭra intenc'o'n li'n likvid'i. Tio don'is al mi la ide'o'n verk'i simil'a'n leter'o'n atribu'ot'a'n al Laŭra Pergame. Por la polic'o, mi rezon'is, tio est'os kvazaŭ pruv'o, ke ambaŭ mort'is prov'ant'e fal'ig'i unu la ali'a'n. Ver'ŝajn'e ne est'is tre saĝ'e tio'n far'i, ĉar pro tiu fals'a leter'o mi iĝ'is perd'it'a.”

Karal ne far'is koment'o'n, sed last'a'n demand'o'n sub'met'is al ŝi:

“Ĉu ne ven'is al vi la ide'o, ke, ĉia'okaz'e, vi ne hered'os, ĉar ne al Ronaldo Ver'o'strat'a ver'e — kaj do leĝ'e — aparten'is la riĉ'eg'o, sed al la aŭtent'a pentr'ist'o, al tiu Gido Ver'strat'a, kiu mort'is antaŭ du'dek'o da jar'o'j?”

“Mi imag'is, ke vi neniam sci'os pri la inter'ŝanĝ'o. Ĝi est'is konfes'it'a en la leter'o, kiu'n mi ŝtel'is el la gard'o'ŝrank'o notari'a, sed mi opini'is, ke sen tiu konfes'o, vi hav'as neniu'n rimed'o'n kon'i la koncern'a'j'n fakt'o'j'n. Ĉar mi'a fals'a leter'o ne inkluziv'is tiu'n tut'a'n rakont'o'n, mi kred'is mi'n sen'risk'a tiu'rilat'e.”

“Mi kompren'as,” simpl'e dir'is la detektiv'o, pens'ant'e, ke jen re'foj'e krim'ul'o sub'taks'is la ŝanc'o'j'n de la polic'o iĝ'i plen'e inform'it'a.

“Kio okaz'os al mi?” ŝi demand'is humil'e.

“Tio'n decid'os la tribunal'o, ne la polic'o. Kie est'as la stenografi'a kopi'o de la ŝtel'it'a leter'o?”

“Sur not'blok'o en mi'a ofic'ej'o, kun'e kun divers'a'j ali'a'j stenograf'it'a'j tekst'o'j.”

“Akompan'u mi'n, mi ir'os ĝi'n pren'i, kaj vi ĝi'n tajp'os por mi. Ĉu vi ankaŭ konsent'os tajp'i mem vi'a'n depozici'o'n?”

“Se vi dezir'as,” dir'is la ĉiam komplez'em'a vir'in'o. “Mi maŝin'skrib'as tre net'e.” Kaj ŝi rid'et'is si'a'n mal'lert'a'n, tim'em'a'n rid'et'o'n, kiu'n ĉe'est'unt'o mal'facil'e pov'us akord'ig'i kun la ide'o, ke tiu tajp'ist'in'o antaŭ ne'long'e mal'varm'e mort'ig'is du person'o'j'n.

31

“Kaj ĉu vi ek'sci'is i'o'n grav'a'n el la ver'a leter'o?” Ĝoja demand'is.

“Ho jes,” la edz'o rakont'is. “Ver'strat'a klar'ig'as en ĝi, kiel Rik est'is murd'it'a.”

“Ĉu ver'e? Ĉu kulp'as li? Kiel ili pov'is far'i?” la nev'o sci'vol'is, kun streĉ'iĝ'a intens'ec'o en la voĉ'o. “Mi est'is cert'a, ke la fals'a Gido Ver'strat'a kaj li'a kar'a Laŭra trov'iĝ'is en hotel'o je 270 kilo'metr'o'j for de Rafunja en tiu fam'a nokt'o.”

“Neni'u pov'as asert'i, ke ili efektiv'e pas'ig'is la tut'a'n nokt'o'n en Akvoviva. Fakt'e, dank’ al la aŭt'o'voj'o'j, tiu'j 270 kilo'metr'o'j for'glut'iĝ'as en tri hor'o'j, aŭ tri hor'o'j kaj du'on'o. Nur la last'a pec'o, la zigzag'a mont'a supr'e'n'ir'o de Malpaz al Rafunja est'as mal'rapid'e far'ebl'a.”

“Sed kiel diabl'e ili far'is?” demand'is la ekscit'it'a nev'o. “Ĉu ili rendevu'is kun Ospaci en lok'o tiel inspir'a por murd'i ĉantaĝ'ist'o'n, kaj tiu akcept'is? Mi tio'n ne pov'as kred'i. Li ne est'is tia'grad'e naiv'a!”

“Ebl'e est'os pli bon'e,” Goj'a admon'is, “se vi las'os vi'a'n onkl'o'n ĉio'n rakont'i de la komenc'o, sen konstant'e inter'romp'i li'n.”

Ne atent'ant'e la grimac'o'n, kiu'n la knab'o direkt'is al Ĝoja, Jano komenc'is:

“Kiam Rik decid'is lanĉ'i si'n en politik'o'n, li postul'is de Ver'strat'a mult'e pli da mon'o ol antaŭ'e. Laŭ la leter'o, li est'is tre ambici'a kaj pens'is, ke per mult'e da mon'o, li pov'os fin'e ating'i plej alt'a'n pozici'o'n en la land'o. Tiu postul'o ne plaĉ'is al la fals'a pentr'ist'o, kaj Rik ver'ŝajn'e ek'tim'is, ke tiu prov'os li'n likvid'i. Por tio'n mal'ebl'ig'i, li dir'is al Ver'strat'a, ke part'o de la dokument'o'j pruv'ant'a'j ties kulp'o'n trov'iĝ'as ĉe amik'o, kiu daŭr'ig'os la ĉantaĝ'o'n post la mort'o de Rik.”

“Ĉu ankaŭ Pitizazo si'n for'don'as al ĉantaĝ'o?” Ĝoja demand'is, ŝajn'e sen skrupul'i pri inter'romp'ad'o.

“Mi opini'as, ke ne,” la edz'o respond'is. “Tio est'is bluf'o, kaj Ver'strat'a ĝi'n percept'is, kvankam li tamen est'is cert'a, ke efektiv'e Rik kaŝ'is dokument'o'j'n ali'lok'e ol hejm'e. Aŭ almenaŭ li opini'is, ke la eventual'e nov'a ĉantaĝ'ist'o ne est'os tiel financ'e avid'a, kiel la ali'a ĵus far'iĝ'is. Li do decid'is ĉes'ig'i la viv'o'n de Ospaci.”

“Kia'manier'e?”

“Tre simpl'e, fakt'e. Rik postul'is tre alt'a'n sum'o'n sub form'o de mon'bilet'o'j. Ver'strat'a ŝajn'ig'is, ke li konsent'as pag'i, sed pet'is temp'o'spac'o'n por kolekt'i la mon'o'n ne'suspekt'at'e. Ospaci akcept'is. La fals'a pentr'ist'o tiam dir'is, ke plur'a'j person'o'j jam sci'as, ke li intenc'as feri'i tuj en Akvoviva kun Laŭra Pergame, kaj ke la plej diskret'a manier'o trans'don'i tiu'n grand'a'n kvant'o'n da bilet'o'j est'us, ke Rik tie'n ven'u nokt'e. La ĉantaĝ'ist'o aprob'is kaj ili fiks'is rendevu'o'n.”

“La murd'o tamen ne okaz'is tie, ĉu?” dir'is Stefano.

“Ne. Tie nur komenc'iĝ'is la scen'ar'o. La hotel'o, kie ili loĝ'is, konsist'as el konstru-unu'o'j apart'ig'it'a'j unu'j de la ali'a'j. Je la fiks'it'a hor'o, Rik frap'is al la pord'o de ili'a loĝ'unu'o, kaj en'ir'is. Gido kaj Laŭra star'is kaŝ'it'a'j ambaŭ'flank'e de la pord'o, ĉiu kun revolver'o en'man'e. Per la konstant'a minac'o de ambaŭ revolver'o'j, ili dev'ig'is li'n re'vetur'i kun ili tiu'n nokt'o'n la tut'a'n voj'o'n de Akvoviva ĝis la Rafunja-teras'o, kie ili ordon'is al li star'i sur la ekstrem'a rand'o de l’ klif'o. Laŭra promes'is, ke ili ne mort'ig'os li'n, se li mal'kaŝ'os la nom'o'n kaj adres'o'n de la amik'o, kiu hav'as la dokument'o'j'n...”

“Kaj li kompren'ebl'e rifuz'is,” la jun'ul'o asert'is.

“Tut'e ne. Kiel dir'as la leter'o: ‘Li est'is terur'it'a, kaj kroĉ'is si'n iom stult'e al tiu last'a ŝanc'o plu viv'i’. Li fakt'e nom'is Pitizazon, kaj klar'ig'is, kie star'as la kofr'o.”

“Mi trov'as tio'n ekster'ordinar'a,” Stefano koment'is. “En la sam'a situaci'o mi dir'us i'a'n ajn mensog'o'n.”

“Ne est'as tiel strang'e el psikologi'a vid'punkt'o,” dir'is la psikolog'in'o el la tri'op'o. “Li'a fort'o kuŝ'is en la saĝ'ul'a ĉarm'o, kiu'n li dis'radi'is, en li'a ĵurnal'ist'a trov'kapabl'o, en li'a talent'o organiz'i kaj intelekt'e koncept'i. Sed li est'is seks'e, viand'e, alkohol'e abstin'em'a. Tia'j'n hom'o'j'n oft'e terur'as minac'o de per'fort'o, aŭ la vid'o de revolvér, tiel ke ili'a cerb'o preskaŭ paraliz'iĝ'as. Ili ne est'as nerv'e ekip'it'a'j por batal'i kaj barakt'i. Ili estr'as situaci'o'j'n nur per intelekt'o aŭ ordon'a dokument'o, inkluziv'e ĉantaĝ'a'n, t.e. per io, kio de'komenc'e cert'ig'as, ke ne pov'os okaz'i al'front'iĝ'o, ĉar la viktim'o de'komenc'e ne pov'as si'n defend'i.”

“Ĉia'okaz'e, li don'is la neces'a'j'n indik'o'j'n al Ver'strat'a, sed tiu ne intenc'is las'i li'n viv'i. Li simpl'e puŝ'is, kaj Rik fal'is mort'e'n.”

“Kial,” Stefano demand'is, “ili re'ven'is al Rafunja, proksim'e al la dom'o de l’ pentr'ist'o? Ĉu tio ne est'is ne'raci'a manier'o al'tir'i al si la atent'o'n?”

“Li menci'as tio'n en la leter'o. Li dir'as, ke li decid'is mort'ig'i Ospacin en Rafunja, ĉar la afer'o pri ekster'ter'an'o'j pov'os proviz'i klar'ig'o'n pri li'a tie'a ĉe'est'o, kaj krom'e ĉar oni mal'pli suspekt'os, se li mort'os proksim'e al Valĉefa, kie mult'a'j ebl'a'j suspekt'at'o'j cert'e viv'as, ol se oni trov'os li'n ie for'e — ekzempl'e en Akvoviva — kie oni risk'us pli facil'e rimark'i la sam'temp'a'n ĉe'est'o'n de Ver'strat'a.”

“Tio est'as la raci'a klar'ig'o,” Ĝoja dir'is, “sed mi mi'n demand'as, ĉu ne ekzist'as ali'a kaŭz'o, kuŝ'ant'a en la ne'konsci'a'j profund'o'j de li'a psik'o, nom'e, ke li vol'is, ke Ospaci traf'u la sam'a'n mort'o'n kiel la ver'a Gido. Iel, la mort'o de ĉi-last'a est'is kvazaŭ model'o de facil'a manier'o likvid'i hom'o'n. Kaj en tut'e ne'raci'a tavol'o de la psik'o pov'is viv'i la ide'o, ke la korp'o de tiu, kiu prov'is mal'help'i plen'a'n ĝu'o'n de la riĉ'o, ir'u re'trov'i la korp'o'n de tiu, el kiu tiu riĉ'o font'is.”

“Ŝajn'as al mi, ke vi aranĝ'as tre kompleks'e tut'e simpl'a'n afer'o'n,” la polic'an'o dir'is. “Fakt'e, ni ne suspekt'is Ver'strat'a'n antaŭ ol li mort'is, kio pruv'as, ke li rezon'is ĝust'e.”

“Vi ne konsider'is li'n, sed mi tuj suspekt'is Laŭran,” dir'is Ĝoja, kun io infan'e triumf'a en la voĉ'o.

“Vi ne suspekt'is,” kontraŭ'dir'is la edz'o, “vi dezir'is, ke ŝi est'u kulp'a. Tio est'as tut'e ali'a afer'o.”

“Kio'n ili far'is post la krim'o, ĉu vi sci'as? Ĉu vi kompren'is, kial la aŭt'o de Rik re'trov'iĝ'is en Malpaz?” Ĝoja dezir'is sci'i.

“Ili bezon'is aŭt'o'n por re'vetur'i mal'supr'e'n, kaj ili hav'is nur tiu'n de Rik. Ver'ŝajn'e ili tra'nokt'is en la lign'o'dom'o, kaj re'ven'is val'e'n la sekv'ant'a'n maten'o'n, por ir'i trajn'e de Malpaz al Akvoviva.”

“Kial ne la tut'a'n voj'o'n aŭt'e?” voĉ'is Stefano, sed parol'ant'e li jam diven'is la respond'o'n: “Ha jes! Kompren'ebl'e. Por ne las'i spur'o'n pri Rik tro mal'proksim'e de Rafunja.”

“Sen'dub'e,” aprob'is Karal, kiu al'don'is: “Izidor'o enket'is pri tio sur'lok'e. Ili cert'e trov'iĝ'is en Malpaz la tag'o'n post la krim'o, kiam ili supoz'ebl'e est'is en Akvoviva. Bilet'deĵor'ant'o en la malpaza staci'dom'o re'kon'is fot'o'n de la “civiliz'it'a” Ver'strat'a, kaj — parentez'e — apenaŭ kred'is Izidor'o'n, kiam tiu dir'is, ke la fot'it'o est'as la fam'a pentr'ist'o.”

“Kio pruv'as,” Stefano dir'is, “ke la aspekt'o'ŝanĝ'o de Ver'strat'a est'is ver'e efik'a.”

La tri'op'o silent'is, pri'pens'ant'e, ĝis la jun'ul'o el'ig'is profund'a'n ĝem'spir'o'n.

“Kio est'as al vi?” la onkl'in'o demand'is. “Ĉu io mal'plaĉ'as?”

“Mi nur bedaŭr'as,” la knab'o respond'is, “ke ĉiu'j ĉi raci'a'j klar'ig'o'j ne plu las'as rol'o'n al la ekster'ter'an'o'j. Mi ŝat'is ili'a'n ĉe'est'o'n fon'e de ĉi tiu afer'o. Est'is io poezi'e fantazi'a en ĝi, ĉu vi ne trov'as?”

“Ebl'e jes,” la onkl'o respond'is, “sed, se dir'i la ver'o'n, mi prefer'as rilat'i kun ter'an'o'j. Mi sent'as mi'n pli hejm'e.”

Kaj, strang'e — ĉar ne est'is tre varm'e en la ĉambr'o — li poŝ'tuk'e viŝ'is al si la frunt'o'n.

32

“Bob!”

“Veronika!”

Ili inter'kis'is pasi'e.

“Veronika!”

“Bob!”

Flam'o'j flu'is en li'a'j vejn'o'j, sed tio est'is tre agrabl'a sensac'o, ebl'e ĉar sam'temp'e anĝel'a ĥor'o mild'e muzik'is, kaj ili flug'is tra la spac'o akompan'at'e de mil'o'j da bird'o'j, kiu'j proklam'is al la kosm'o li'a'n paradiz'a'n feliĉ'o'n.

“Ili kondamn'us ni'n,” ŝi dir'is tiel proz'e, ke li abrupt'e re'trov'iĝ'is sur'ter'e, “je tre grav'a pun'o, se ni ne est'us sukces'int'a'j negoc'i ni'a'j'n sci'o'j'n kun la kontraŭ'spion'a serv'o kontraŭ promes'o de sen'pun'ec'o. Ni neniam plu ag'os kontraŭ'leĝ'e, ĉu?”

“Neniam plu,” li dir'is, kaj li de'nov'e regal'is ŝi'n per long'a, long'a, Hollywooda kis'o.

Ili promen'is sur la Rafunja-eben'aĵ'o. Post la streĉ'a'j tag'o'j tra'viv'it'a'j jen dis'e jen kun'e, tiu sovaĝ'a natur'o ŝajn'is pli taŭg'a ol iu ajn kadr'o por re'pac'ig'i la kor'o'j'n kaj ili'n proviz'i per anim'a trankvil'o sopir'e bezon'at'a. Ŝi romp'is la silent'o'n.

“Li est'is ne'kred'ebl'e afabl'a, ĉu vi ne trov'is?”

“Jes,” ŝi'a am'at'o dir'is, sed li'a mens'o rigard'is tro mal'proksim'e'n por pov'i ver'e memor'i pri la grav'ul'o el la kontraŭ'spion'a serv'o, kun kiu ili ĵus hav'is long'a'n konfes'a'n kun'sid'o'n.

“Li eĉ ne montr'is mal'estim'o'n,” ŝi prononc'is, “li kompren'is, ke mi est'is viktim'o, simpl'a viktim'o.”

Li ne respond'is, nur plu kontempl'is rev'e la rok'a'n ocean'o'n.

Ŝi halt'is por for'pren'i ŝton'et'o'n el la ŝu'o. Sub la vesper'iĝ'a sun'o, la rok'o'j de Rafunja aspekt'is pli kaj pli sonĝ'esk'a'j. Ili'n — sed ankaŭ ŝi'n — Bob rigard'is admir'e. Ŝi re'met'is la ŝu'o'n kaj re'komenc'is paŝ'i. Tener'e, li met'is la man'o'n sur ŝi'a'n ŝultr'o'n. Kvankam li hav'is long'a'j'n krur'o'j'n, kaj ŝi relativ'e et'a'j'n, ambaŭ ir'is sam'paŝ'e, kaj tiu komun'a kadenc'o est'is por li pac'e feliĉ'ig'a simbol'o.

“Nu,” ŝi dir'is, “la ĉef'a afer'o est'as, ke ni kuraĝ'is front'i unu la ali'a'n, kaj dir'i al ni reciprok'e la ver'o'n pri ni mem. Tio est'as mirakl'a, ĉu ne?”

“Ĉu mirakl'a? Mi opini'as, ke tut'e simpl'e ambaŭ sent'is, ke li aŭ ŝi am'as la ali'a'n, kaj ke viv'i mensog'e ne koher'as kun la postul'o'j de feliĉ'a am'o. Ni ag'is nur pro propr'a interes'o.”

“Ebl'e jes, sed feliĉ'e ni'a'j person'a'j interes'o'j koincid'as.”

Li rigard'is ŝi'n oblikv'e.

“Mult'o en ni em'as koincid'i, ĉu ne?” li susur'is.

Kaj du'a'foj'e en tiu sam'a tag'o la ĥaos'a natur'o de Rafunja liver'is kadr'o'n al unu el la plej pasi'a'j kis'o'j en la hom'a histori'o. Sed io li'n ĝen'et'is.

“Kial vi ĉiam kvazaŭ sub'prem'as rid'o'n, kiam mi vi'n kis'as?” li demand'is kun nuanc'o kelk'e ĉagren'a en la voĉ'o.

Ŝi el'ig'is et'a'n feliĉ'a'n rid'o'n.

“Kar'ul'o! Mi trov'as vi'n tiom am'ind'a! Nur...”

“Nur kio?”

“Nur tio, ke vi'a naz'o mi'n tikl'as ĉiu'foj'e.”

Ambaŭ rid'is.

“Ne kalumni'u mi'a'n naz'o'n. Bon'a'n flar'o'n mi hav'as, eg'e util'a'n en la viv'o!”

“Ĉu ver'e? Kaj kio'n vi flar'as nun? Ĉu plej am'ind'a'n spion'in'o'n?”

“Eks'spion'in'o'n,” li dir'is per kares'a voĉ'o, “kaj ankaŭ...”

“Ankaŭ kio'n?”

Li komik'e flar'is plur'direkt'e, kaj li'a mien'o far'iĝ'is amuz'e mister'a.

“Ekster'ter'an'o'j'n!” li prononc'is per dram'e trem'a voĉ'o. Kaj rid'ant'e ili salt'e-danc'e brak-en-brak'e paŝ'is for.

De mal'antaŭ apud'a rok'o et'a hom'aspekt'a est'aĵ'o, alt'a ebl'e 1,40 metr'o'n, vest'it'a per strang'material'a super'tut'o kun re'bril'o'j griz'e verd'a'j, rigard'is ili'n for'ir'i. Li rid'et'is. Li'a task'o est'is fin'it'a. Post unu (ter'a) hor'o, la spac'vetur'il'o re'ven'os sen'bru'e por li'n for'konduk'i. La du for'ir'ant'o'j'n li kontempl'is kun simpati'a, iom nostalgi'a esprim'o, kaj li direkt'is al ili amik'a'n gest'o'n, kiu signif'is “adiaŭ”. Sed pri tiu salut'o, kaj pri la emoci'o, kiu ĝi'n akompan'is, ili neniam sci'os. Kaj, sen'dub'e, tiel est'as pli bon'e.