La fil'in'o de la kapitan'o - Verk'is Aleksandr Puŝkin

• Statistik'o'j
• Font'o de la dokument'o
• Ali'a'j dokument'o'j en la korpus'o

En'hav'o

• Ĉapitr'o I La gvardi'a serĝent'o
• Ĉapitr'o II La vojaĝ'o
• Ĉapitr'o III La citadel'o
• Ĉapitr'o Iv La duel'o
• Ĉapitr'o V La am'o
• Ĉapitr'o Vi La ribel'o de Pugaĉov
• Ĉapitr'o Vi'i La atak'o
• Ĉapitr'o VIII La mal'bon'ven'a gast'o
• Ĉapitr'o IX La dis'iĝ'o
• Ĉapitr'o X La sieĝ'o de Orenburgo
• Ĉapitr'o XI La ribel'ul'a antaŭ'urb'o
• Ĉapitr'o XII La orf'in'o
• Ĉapitr'o XIII La arest'o
• Ĉapitr'o XIV La juĝ'o

Antaŭ'parol'o

La rus'a kritik'ist'o Ajĥenvald, parol'ant'e pri la proz'o de Puŝkin, nom'as ĝi'n ”geometri'a,” ĉar Puŝkin ĉiam don'as preciz'a'n kaj sam'temp'e konciz'a'n bild'o'n de la real'a viv'o. En li'a proz'o mal'est'as patos'o, sed reg'as tiu mir'ig'a simpl'ec'o, kiu est'as karakteriz'a por la viv'o mem. Ĉi rilat'e li'a'j histori'a'j verk'o'j ne diferenc'as de li'a'j ceter'a'j proz'aĵ'o'j. El la biografi'o de Puŝkin ni sci'as, ke antaŭ ol li verk'is la roman'o'n ”La fil'in'o de la kapitan'o” en la jar'o 1833, li vizit'is la apud'volg'a'j'n guberni'o'j'n, kie okaz'is la Pugaĉova ribel'o: tie li stud'is arĥiv'a'j'n material'o'j'n, kolekt'is popol'a'j'n legend'o'j'n kaj re'memor'aĵ'o'j'n de sam'temp'an'o'j. Posed'ant'e alt'grad'a'n art'ec'a'n intuici'o'n, Puŝkin tia'manier'e far'is al si tut'e klar'a'n bild'o'n de la epok'o kaj pov'is verk'i kvazaŭ laŭ natur'o, not'ant'e sur paper'o'n kun plej'a simpl'ec'o kaj naiv'ec'o la trajt'o'j'n de tiam'a'j mor'o'j kaj kutim'o'j, de tiam'a'j hom'o'j, ĝust'e tia'j, kia'j ili re'spegul'iĝ'is en li'a poet'a imag'o. Kvazaŭ li person'e est'us viv'int'a mez'e de la hom'o'j, pri kiu'j li rakont'as, kvazaŭ li mem est'us observ'int'a ili'a'n viv'o'n ... Li'a task'o est'is nur elekt'i tiu'n aŭ ali'a'n manier'o'n de ”pentr'ad'o”, kaj li kun geni'ul'a sen'konsci'ec'o ankaŭ ĉi tiu'n foj'o'n elekt'as si'a'n ĉiam'a'n plej simpl'a'n manier'o'n por re'viv'ig'i antaŭ la okul'o'j de la leg'ant'ar'o la histori'a'n epok'o'n en ĝi'a plen'a viv'konform'a real'ec'o. Efektiv'e, li'a manier'o de verk'ad'o, la stil'o de Puŝkin en li'a'j histori'a'j verk'o'j ĝeneral'e kaj precip'e en ”La fil'in'o de la kapitan'o” impon'as per mir'ig'a simpl'ec'o. En ”La fil'in'o de la kapitan'o” Puŝkin prefer'e uz'as mal'pez'a'j'n, mal'long'a'j'n fraz'o'j'n.

Per tia stil'o li diferenc'as ne nur de ĉiu'j si'a'j antaŭ'ul'o'j, ne escept'ant'e ankaŭ la patr'o'n de la rus'a proz'o, Karamzin, kiu verk'is en bel'a'j long'a'j kaj zorg'e pri'labor'it'a'j period'o'j, sed ankaŭ de mult'a'j el si'a'j post'e'ul'o'j, kiel ekzempl'e L. Tolstoj, I. Turgenjev, kies stil'o'n karakteriz'as iom'a long'period'ec'o. Inter'ali'e L. Tolstoj nom'as ”La fil'in'o de la kapitan'o'n” la plej alt'a pint'o de la tut'a verk'ar'o de Puŝkin.

M. Ŝidlovskaja

Ĉapitr'o I La gvardi'a serĝent'o

Mi'a patr'o, Andre'o Petroviĉ Grinjov, en si'a jun'ec'o milit'serv'is sub graf'o Münich kaj eks'iĝ'is en la jar'o 17... kiel ”unu'a'rang'a major'o”. De tiam li loĝ'is en si'a bien'o en Simbirska guberni'o, kie li edz'iĝ'is je fraŭl'in'o Eŭdonio Vasiljevna Ju..., fil'in'o de lok'a mal'riĉ'a nobel'o. Ni est'is naŭ infan'o'j. Ĉiu'j mi'a'j ge'frat'o'j mort'is en si'a'j infan'a'j jar'o'j. Mi est'is en'registr'it'a kiel serĝent'o ĉe la Simeona regiment'o, dank’al afabl'a'j klopod'o'j de gvardi'a major'o princ'o B., mi'a proksim'a parenc'o. Mi est'is konsider'at'a kiel for'permes'it'a, ĝis kiam fin'iĝ'os mi'a'j jar'o'j de lern'ad'o 1 . En tiu epok'o la infan'o'j de nobel'o'j ne est'is eduk'at'a'j kiel nun'temp'e. De post mi'a 5-jar'a aĝ'o oni komisi'is

mi'a'n eduk'ad'o'n al servut'ul'o-ĉeval'ist'o Saveljiĉ, al kiu oni don'is, konsider'ant'e li'a'n sobr'a'n kondut'o'n, titol'o'n de mi'a vart'ist'o. Sub li'a gard'o mi en mi'a 12-a viv'jar'o lern'is rus'lingv'e leg'i kaj skrib'i kaj sci'pov'is tut'e sen'erar'e pri'juĝ'i ĉiu'j'n ec'o'j'n de lepor'hund'o. Tiam mi'a patr'o dung'is por mi franc'o'n, ”musje”

Beaupré 1 , kiu'n oni al'vetur'ig'is el Moskvo kun'e kun la por'jar'a proviz'o da vin'o kaj oliv'ole'o. Li'a al'ven'o tut'e ne plaĉ'is al Saveljiĉ.

”Oni dank'u Di'o'n,” li grumbl'is, ”ŝajn'e la infan'o est'as lav'it'a, komb'it'a, nutr'it'a. Por kio oni van'e perd'is la mon'o'n, dung'ant'e iu'n musje, kvazaŭ ne sufiĉ'us propr'a'j hom'o'j 2 .”

Sinjor'o Beaupré en si'a patr'o'land'o est'is friz'ist'o, post'e soldat'o en Prus'uj'o, post'e li al'vetur'is Ruslandon ”pour être 3 outchitel 4 ,” ne bon'e kompren'ant'e la signif'o'n de tiu vort'o. Li est'is bon'a hom'o, sed vent'anim'a kaj ekstrem'e diboĉ'em'a. La ĉef'a mal'fort'aĵ'o de li'a natur'o est'is li'a ĉiam'a pasi'o por la bel'a seks'o; ne'mal'oft'e li ricev'is rekompenc'e por si'a am'ind'um'ad'o bat'o'j'n, kio ig'is li'n ĝem'ad'i dum tut'a'j tag'o'j. Krom'e li ne est'is (laŭ propr'a dir'o) ”mal'amik'o de botel'o”, t. e. (rus'e parol'ant'e) li volont'e drink'is pli ol est'is dec'e. Sed ĉar en ni'a dom'o oni trink'is vin'o'n nur ĉe tag'manĝ'o kaj trink'is ĝi'n el mal'grand'a'j glas'et'o'j, — kaj ankaŭ tiam ne mal'oft'e okaz'is, ke serv'ist'o, ĉirkaŭ'ir'ant'e la tabl'o'n kun botel'o, kvazaŭ sen'intenc'e forges'is plen'ig'i la glas'et'o'n de la instru'ist'o, — mi'a Beaupré iom post iom al'kutim'iĝ'is al la rus'a brand'o, kaj baldaŭ li eĉ prefer'is ĝi'n

al la vin'o'j de si'a patr'o'land'o, dir'ant'e, ke brand'o est'as mult'e pli util'a por la stomak'o.

Ni tuj bon'e aranĝ'is ni'a'n kun'viv'ad'o'n, kaj kvankam laŭ kontrakt'o li pren'is sur si'n la dev'o'n, instru'i al mi ”franc'a'n kaj german'a'n lingv'o'j'n kaj ĉiu'j'n scienc'o'j'n”, tamen sinjor'o Beaupré prefer'is kiel ebl'e plej rapid'e lern'i de mi parol'aĉ'i rus'e, post kio ĉiu el ni pov'is jam si'n for'don'i al si'a am'at'a okup'o. Ni viv'is amik'e. Ali'a'n instru'ist'o'n mi eĉ ne dezir'is. Sed baldaŭ dis'ig'is ni'n la sort'o post jen'a okaz'int'aĵ'o.

Foj'e ni'a lav'ist'in'o Palaŝka, jun'a, plen'korp'a servut'ul'in'o kun variol'difekt'it'a vizaĝ'o, kaj la strab'ant'a melk'ist'in'o Akulka inter'konsent'int'e ven'is kun'e al mi'a patr'in'o, fal'is ter'e'n antaŭ ŝi konfes'ant'e si'a'n pek'a'n am'o'n kaj plor'eg'ant'e plend'is kontraŭ la ”musje,” kiu est'is de'log'int'a la ne'spert'a'j'n knab'in'o'j'n. La patr'in'o serioz'e trakt'is simil'a'j'n afer'o'j'n, do ŝi ĉio'n raport'is al la patr'o. La patr'o ordinar'e ag'is sen'ŝancel'iĝ'e. Li tuj ordon'is al'ven'ig'i la kanajl'a'n franc'o'n. Oni raport'is al li, ke la ”musje”

don'as al mi lecion'o'n. La patr'o en'ir'is mi'a'n ĉambr'o'n. Sinjor'o Beaupré est'is dorm'ant'a en si'a lit'o dorm'o'n de sen'kulp'ul'o. Mi mi'n okup'is pri propr'a afer'o. Oni dev'as sci'i, ke por mi est'is aĉet'it'a en Moskvo geografi'a kart'o. Ĝi pend'is sur'mur'e tut'e ne uz'at'a kaj jam de long'a temp'o al'log'is mi'n per si'a larĝ'ec'o kaj la bon'kvalit'a paper'o. Mi decid'is far'i el ĝi kajt'o'n, kaj profit'ant'e la dorm'a'n stat'o'n de mi'a instru'ist'o, mi ĵus komenc'is la labor'o'n. La patr'o en'ir'is en la moment'o, kiam mi est'is al'fiks'ant'a bast'a'n vost'o'n al la promontor'o de Bon'a Esper'o. Vid'ant'e mi'a'j'n geografi'a'j'n ekzerc'o'j'n, la patr'o ek'tir'is mi'n je orel'o, tuj rapid'e al'ir'is al sinjor'o Beaupré, vek'is li'n sen iu si'n'gard'em'o kaj super'ŝut'is li'n per riproĉ'o'j. Tut'e konfuz'it'a, sinjor'o Beaupré prov'is lev'et'iĝ'i, sed ne pov'is: la kompat'ind'a franc'o est'is mort'e ebri'a. Dek'o da pek'o'j — unu la pun'o! La patr'o pren'is li'n je la nuk'o, lev'is super la lit'o, el'ĵet'is el la ĉambr'o kaj en tiu sam'a tag'o for'pel'is li'n el la dom'o, ne'pri'skrib'ebl'e ĝoj'ig'ant'e per tio mi'a'n vart'ist'o'n Saveljiĉ. En tia manier'o est'is met'it'a fin'o ankaŭ al mi'a eduk'ad'o.

Mi kresk'is tut'e liber'e, ĝu'is kolomb'a'n sport'o'n kaj lud'is ĉeĥardon 1 kun la kort'a'j bub'et'o'j. Dum'e fin'iĝ'is mi'a dek'ses'a jar'o.

Tiam mi'a viv'o ŝanĝ'iĝ'is.

En iu aŭtun'a tag'o la patr'in'o kuir'is en la gast'o'ĉambr'o miel'a'n konfit'aĵ'o'n, dum mi, lekant'e la lip'o'j'n, okul'um'is la dolĉ'a'n ŝaŭm'aĵ'o'n. La patr'o sid'is ĉe fenestr'o kaj leg'is la ”Kort'eg'a'n Jar'libr'o'n,” ĉiu'jar'e de li abon'at'a'n. Tiu libr'o ĉiam far'is al li fort'a'n impres'o'n, neniam li leg'is ĝi'n sen'emoci'e, sed ĉiu'foj'e tiu leg'ad'o ekscit'is li'a'n gal'o'n. La patr'in'o, bon'e sci'ant'e ĉiu'j'n li'a'j'n manier'o'j'n kaj kutim'o'j'n, ĉiam pen'is kaŝ'i kiel ebl'e plej bon'e la mal'feliĉ'ig'a'n libr'o'n; tia'manier'e okaz'is, ke la ”Kort'eg'a Jar'libr'o”

dum tut'a'j monat'o'j ne ven'is antaŭ la okul'o'j'n de la patr'o. Sed se li fin'e okaz'e trov'is la libr'o'n, li tut'a'j'n hor'o'j'n ne plu el'las'is ĝi'n el la man'o'j. Do la patr'o leg'is la ”Kort'eg'a'n Jar'libr'o'n,” de temp'o al temp'o mov'ant'e la ŝultr'o'j'n kaj du'on'voĉ'e murmur'ant'e: ”general'o-leŭtenant'o! ... En mi'a rot'o li ja est'is serĝent'o! ... Kavalir'o de ambaŭ rus'a'j orden'o'j! ... Ĉu antaŭ long'e ni kun'e ...?” Fin'e la patr'o ĵet'is la ”Jar'libr'o'n” sur kanap'o'n kaj en'profund'iĝ'is en medit'ad'o, antaŭ'sign'ant'a neni'o'n bon'a'n.

Subit'e li si'n turn'is al la patr'in'o: ”Avdotja 2 Vasiljevna, kiom aĝ'as Peĉjo?”

”Li komenc'is si'a'n dek'sep'a'n jar'o'n,” respond'is la patr'in'o;

”Peĉjo nask'iĝ'is en la sam'a jar'o, kiam onkl'in'o Nastasja Gerasimovna difekt'is la okul'o'n, kaj kiam ankoraŭ ...”

”Bon'e,” inter'romp'is ŝi'n la patr'o. ”Jam ven'is temp'o, ke li serv'u. Sufiĉ'a'n temp'o'n li perd'is en la ĉambr'o de serv'ist'in'o'j kaj en kolomb'ej'o'j.”

La ide'o pri ni'a baldaŭ'a dis'iĝ'o tiel frap'is mi'a'n patr'in'o'n, ke ŝi las'is fal'i la kuler'o'n en la kaserol'o'n, kaj larm'o'j ek'flu'is sur ŝi'a vizaĝ'o.

Kontraŭ'e, mi'a entuziasm'o ne est'us facil'e pri'skrib'ebl'a. La pens'o pri milit'ist'a serv'ad'o kun'iĝ'is en mi'a kap'o kun ide'o'j pri liber'ec'o, kun plezur'o'j de la Peterburga viv'o. En mi'a imag'o mi est'is jam gvardi'a oficir'o, kio mi'a'opini'e est'is la supr'o de hom'a feliĉ'o.

La patr'o ne ŝat'is ŝanĝ'i si'a'j'n decid'o'j'n nek prokrast'i ili'a'n plen'um'o'n. La tag'o de mi'a for'vetur'o est'is fiks'it'a. En la antaŭ'tag'o la patr'o deklar'is, ke li vol'as send'i per mi leter'o'n al mi'a est'ont'a estr'o, kaj postul'is plum'o'n kaj paper'o'n.

”Ne forges'u, Andre'o Petroviĉ,” dir'is la patr'in'o, ”trans'don'i mi'a'n salut'o'n al princ'o B. Bon'vol'u skrib'i, ke mi esper'as, ke li ne rifuz'os si'a'n favor'o'n al Peĉjo.”

”Sen'senc'aĵ'o!” respond'is la patr'o, kaj li'a frunt'o sulk'iĝ'is.

”Pro kio mi skrib'u al princ'o B.?”

”Vi ja dir'is, ke vi vol'os skrib'i al la estr'o de Peĉjo?”

”Nu, jes!”

”Sed la estr'o de Peĉjo est'as princ'o B. Peĉjo ja est'as en'registr'it'a ĉe la Simeona regiment'o.”

”En'registr'it'a! Ĉu mi'n interes'as, kie li est'as en'registr'it'a?

Peĉjo ne vetur'os Peterburgon. Kio'n bon'a'n li lern'us, serv'ant'e en Peterburgo? Diboĉ'ad'i kaj mal'ŝpar'i mon'o'n! Ne, li serv'u en la arme'o 1 , li lern'u tir'i la ŝnur'eg'o'n 2 , li flar'u pulv'o'n kaj iĝ'u soldat'o, sed ne gvardi'a dand'o. Kie kuŝ'as li'a pasport'o? Don'u ĝi'n.”

La patr'in'o ir'is serĉ'i mi'a'n pasport'o'n, gard'at'a'n en ŝi'a skatol'o kun'e kun mi'a bapt'a ĉemiz'et'o, kaj per trem'ant'a man'o don'is ĝi'n al la patr'o. La patr'o atent'e ĝi'n tra'leg'is, met'is ĝi'n antaŭ si sur la tabl'o'n kaj komenc'is si'a'n leter'o'n.

Sci'vol'o turment'is mi'n. Kie'n do oni mi'n for'send'os, se ne en Peterburgon? Mi ne de'turn'is la okul'o'j'n de la plum'o de mi'a patr'o, sed la plum'o est'is mov'at'a sufiĉ'e mal'rapid'e. Fin'e, met'int'e la leter'o'n kun'e kun mi'a pasport'o en kovert'o'n, li sigel'is ĉi tiu'n, de'met'is la okul'vitr'o'j'n kaj al'vok'is mi'n, dir'ant'e: ”’Jen leter'o por Andre'o Karloviĉ R., mi'a iam'a kamarad'o kaj amik'o. Vi vetur'os Orenburgon por serv'i sub li'a komand'o.”

Do ĉiu'j mi'a'j bril'a'j esper'o'j krev'is. Anstataŭ gaj'a viv'ad'o en Peterburgo atend'is mi'n izol'it'ec'o kaj enu'o en mal'proksim'a kaj sovaĝ'a provinc'o. La milit'ist'a serv'ad'o, pri kiu mi antaŭ moment'o rev'is kun tia entuziasm'o, nun jam ŝajn'is al mi grand'a mal'feliĉ'aĵ'o. Sed ĉu est'is ebl'e protest'i?

La sekv'ant'a'n maten'o'n antaŭ la dom'a peron'o jam star'is kovr'it'a vojaĝ'a sled'o; oni met'is intern'e'n mi'a'n valiz'o'n, mi'a'n vojaĝ'a'n proviz'o'skat'al'o'n kaj pak'et'o'j'n kun bulk'o'j kaj kuk'o'j, la last'a'j memor'aĵ'o'j pri la hejm'a dorlot'ad'o. Mi'a'j ge'patr'o'j ben'is mi'n. La patr'o dir'is al mi: ”Adiaŭ, Peĉjo! Serv'u fidel'e al tiu, al kiu vi est'os ĵur'int'a; obe'u vi'a'j'n estr'o'j'n, ne serĉ'u flat'e ili'a'j'n laŭd'o'j'n; serv'ant'e ne ŝov'u vi'n antaŭ la ali'a'j'n, sed ankaŭ ne evit'u plen'um'ad'o'n de

ofic'a'j dev'o'j, memor'u ni'a'n proverb'o'n: ĉiam gard'u nov'a'n vest'o'n, gard'u de jun'a ̧’ honest'o'n.”

La patr'in'o plor'ant'e pet'eg'is mi'n zorg'i pri mi'a bon'fart'o kaj insist'e ripet'ad'is al Saveljiĉ, ke li ĉiam bon'e gard'u la infan'o'n.

Oni vest'is mi'n per lepor'fel'a palt'o, sur'met'is krom'e larĝ'bask'a'n vulp'o'fel'a'n pelt'o'n. Mi kun'e kun Saveljiĉ en'ir'is en la sled'o'n kaj ek'vetur'is, verŝ'ant'e abund'a'j'n larm'o'j'n.

En la sam'a nokt'o ni ating'is Simbirskon, kie ni est'is rest'ont'a'j unu tag'o'n por akir'i kelk'a'j'n neces'aĵ'o'j'n: la aĉet'ad'o est'is komisi'it'a al Saveljiĉ. Mi lu'is ĉambr'o'n en gast'ej'o. Maten'e Saveljiĉ ir'is en butik'o'j'n. Ĉar ted'is al mi rigard'i tra la fenestr'o al kot'a strat'et'o, mi ek'vag'is tra ĉiu'j ĉambr'o'j de la gast'ej'o. En'ir'int'e bilard'ĉambr'o'n, mi vid'is alt'kresk'a'n sinjor'o'n ĉirkaŭ 35-jar'a'n, kun long'a'j nigr'a'j lip'har'o'j, en ĥalato 1 , kun bilard'baston'o en la man'o kaj kun pip'o en la buŝ'o. Li lud'is kun bilard'a mark'ist'o, kiu gajn'ant'e ricev'is glas'et'o'n da brand'o, sed mal'gajn'ant'e dev'is kvar'pied'ul'e ramp'i sub la bilard'o'n. Mi halt'is por observ'i la lud'o'n. Ju pli long'e ĝi daŭr'is, des pli oft'e ripet'iĝ'is tiu'j kvar'pied'ul'a'j promen'ad'o'j, ĝis fin'e la mark'ist'o rest'is sub la bilard'o. La sinjor'o el'dir'is super li kelk'a'j'n insult'o'j'n anstataŭ'e de epitaf'o kaj propon'is al mi lud'i kun li. Mi rifuz'is, pretekst'ant'e mi'a'n ne'sci'o'n. Tio vid'ebl'e ŝajn'is strang'a al la vir'o.

Li al'rigard'is mi'n iom kompat'e; tamen ni'a inter'parol'ad'o daŭr'is. Mi ek'sci'is, ke la nom'o de la sinjor'o est'as Iv'a'n Ivanoviĉ Zurin, ke li, kiel husar'a kapitan'o, al'ven'is nun en Simbirsko pro rekrut'varb'ad'o kaj loĝ'as en la sam'a gast'ej'o. Zurin invit'is mi'n tag'manĝ'i kun li sen'pretend'e, laŭ soldat'a kutim'o. Mi volont'e konsent'is. Ni al'tabl'iĝ'is. Zurin fervor'e trink'is, regal'is ankaŭ mi'n per brand'o, insist'ant'e, ke mi al'kutim'ig'u mi'n al

milit'ist'a serv'ad'o; li rakont'is arme'a'j'n anekdot'o'j'n, ĉe kio mi preskaŭ fal'is pro rid'eg'o, kaj la tag'manĝ'o'n ni fin'is jam kiel ver'a'j amik'o'j. Tiam li propon'is instru'i al mi la bilard'lud'o'n.

”Por milit'ist'o'j,” li dir'is, ”tio est'as nepr'e neces'a. Kiam ekzempl'e dum milit'ir'o oni ven'as en urb'et'o'n, kio'n oni hav'us por far'i? Ja ne ĉiam est'as ebl'e buĉ'i hebre'o'j'n. Vol'e-ne'vol'e oni ir'as en gast'ej'o'n kaj ek'lud'as bilard'o'n. Sed por lud'i oni ja dev'as sci'pov'i lud'i!”

Mi est'is plen'e konvink'it'a kaj komenc'is lern'i tre fervor'e.

Zurin laŭt'voĉ'e kuraĝ'ig'is mi'n, mir'is pri mi'a'j rapid'a'j sukces'o'j kaj post kelk'e da lecion'a'j parti'o'j propon'is lud'i pro mon'o, je unu groŝ'o por ĉiu lud'o, sen iu mon'gajn'a cel'o, sed nur por ne lud'i sen'mon'e, ĉar tio, li'a'opini'e, est'as plej mal'bon'a kutim'o.

Mi akcept'is ankaŭ tiu'n propon'o'n, dum Zurin ordon'is al'port'i punĉ'o'n kaj konvink'is mi'n gust'um'i ĝi'n, ripet'ant'e, ke oni dev'as si'n al'kutim'ig'i al serv'ad'o, ĉar ĉu serv'ad'o est'as ebl'a sen punĉ'o? Mi obe'is. Dum'e mi'a lud'ad'o daŭr'is. Ju pli oft'e mi al'buŝ'ig'is mi'a'n glas'et'o'n, des pli kuraĝ'a mi far'iĝ'is. La glob'o'j de mi puŝ'at'a'j ĉiu'moment'e fal'is trans la rand'o'n; mi flam'iĝ'ad'is, insult'ant'e la mark'ist'o'n, kiu kalkul'is Di'o sci'as kiel; ĉiu'hor'e mi pli'alt'ig'is la lud'skal'o'n, unu'vort'e: mi kondut'is kiel knab'aĉ'o, el'ŝir'int'a si'n al liber'ec'o. Dum'e la temp'o pas'is ne'rimark'at'e.

Zurin ek'rigard'is la horloĝ'o'n, flank'e'n'met'is la bilard'baston'o'n kaj dir'is, ke mi mal'gajn'is kaj ŝuld'as al li 100 rubl'o'j'n. Tio mi'n iom'et'e konfuz'is. Mi'a mon'o trov'iĝ'is ĉe Saveljiĉ. Mi pet'is sinjor'o'n Zurin mi'n sen'kulp'ig'i. Zurin mi'n inter'romp'is: ”Ne grav'e. Ne mal'trankvil'iĝ'u. Mi pov'as atend'i. Sed nun ni vetur'u al Arinjo!”

Kio est'is por far'i? La tag'o'n mi fin'is sam'e diboĉ'e, kiel ĝi est'is komenc'it'a. Ni vesper'manĝ'is ĉe Arinjo. Zurin ĉiu'moment'e al'verŝ'is vin'o'n en mi'a'n glas'et'o'n, ripet'ant'e, ke oni dev'as si'n al'kutim'ig'i al serv'ad'o. For'las'ant'e la tabl'o'n, mi apenaŭ mi'n ten'is sur la pied'o'j. Nokt'o'mez'e Zurin vetur'ig'is mi'n al la gast'ej'o.

Saveljiĉ renkont'is ni'n sur la peron'o. Li ve'kri'is, vid'ant'e la sen'dub'a'j'n sign'o'j'n de mi'a serv'ad'a fervor'ec'o.

”Kio okaz'is al vi, sinjor'o?” li parol'is plend'voĉ'e, ”kie do vi vi'n tiel pez'e ŝarĝ'is 1 ? Ha, mi'a Di'o! tia pek'o neniam ĝis nun okaz'is!”

”Silent'u, mal'jun'ul'aĉ'o!” mi dir'is balbut'e, ”ebl'e vi mem est'as ebri'a! Ir'u dorm'i ... kaj help'u en'lit'ig'i mi'n!”

En la sekv'ant'a maten'o mi vek'iĝ'is kun kap'dolor'o, mal'klar'e re'memor'ant'e la hieraŭ'a'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n. Mi'a medit'ad'o est'is inter'romp'it'a de Saveljiĉ, kiu ven'is en mi'a'n ĉambr'o'n kun tas'o da te'o.

”Tro fru'e, Petro Andreiĉ,” li komenc'is, balanc'ant'e la kap'o'n, ”tro fru'e vi komenc'as diboĉ'i. — Kiu'n do vi imit'as? Ŝajn'e nek vi'a patr'o nek vi'a av'o est'is drink'ul'o'j, mi jam ne parol'u pri vi'a patr'in'o: de si'a nask'iĝ'o ŝi neni'o'n trink'is ol kvas'o'n 2 .

Sed kiu est'as kulp'a pri ĉio ĉi tio? La mal'ben'ind'a musje ...

Ĉiu'tag'e li ted'is al Antipievna 3 : ’madame, ĵe vu pri, da vodk'a 4 ’. Jen nun ni hav'as ’ĵe vu pri’! Mi konfes'as: bon'o'n al vi instru'is la hund'a fil'o. Oni ne dev'us dung'i fremd'ul'aĉ'o'n kiel vart'ist'o'n. Ĉu al ni'a sinjor'o ne sufiĉ'is li'a'j propr'a'j hom'o'j?”

Mi sent'is hont'o'n. Mi mi'n de'turn'is, dir'ant'e: 1 2 3 4 Ebri'iĝ'is.

Acid'a sen'alkohol'a trink'aĵ'o.

Kred'ebl'e ekonom'in'o.

Mokimitaĵo de parol'o de la franc'a instru'ist'o, kiu inter'miks'is rus'a'j'n kaj franc'a'j'n vort'o'j'n. Ĝi signif'as: ”sinjor'in'o, mi pet'as vi'n — brand'o'n!”

”Las'u mi'n, Saveljiĉ, mi ne vol'as trink'i te'o'n.” Sed est'is mal'facil'e halt'ig'i Saveljiĉon, kiam li komenc'is predik'i.

”Jen vid'u, Petro Andreiĉ, kiel agrabl'e est'as diboĉ'ad'i! La kap'o dolor'as, apetit'o for'est'as. Drink'ul'o taŭg'as por neni'o. — Bon'vol'u, mi'a kar'a, trink'i kukum'a'n pekl'aĵ'akv'o'n kun miel'o!

Sed ankoraŭ pli bon'e est'us re'freŝ'ig'i si'n per du'on'glas'et'o da brand'o. Ĉu vi permes'as?”

En la sam'a moment'o en'ir'is knab'o kaj trans'don'is al mi leter'et'o'n de I. I. Zurin. Mi mal'ferm'is ĝi'n kaj leg'is jen'o'n:

Neni'o est'is far'ebl'a. Mi ŝajn'ig'is indiferent'a'n mien'o'n kaj mi'n turn'is al Saveljiĉ — mi'a kas'ist'o, mi'a administr'ant'o pri tol'aĵ'o kaj ĉi'a'j afer'o'j — kun la ordon'o, pag'i al la knab'o 100 rubl'o'j'n.

”Kiel? Por kio?” demand'is Saveljiĉ mir'eg'ig'it'e.

”Mi ŝuld'as al li la mon'o'n,” mi respond'is kiel ebl'e plej trankvil'e.

”Vi ŝuld'as?” ripet'is Saveljiĉ, ĉiam pli kaj pli mir'eg'ant'e; ”kiam do vi, sinjor'o, hav'is la temp'o'n, far'i tia'n ŝuld'o'n? La afer'o ne ŝajn'as al mi bon'a. Ĉu vi vol'as aŭ ne, sinjor'o, la mon'o'n mi ne don'os.”

Mi ek'pens'is, ke se en tia decid'a moment'o mi ne venk'os la obstin'ec'o'n de la mal'jun'ul'o, est'os al mi en la est'ont'ec'o tre'eg'e mal'facil'e mi'n liber'ig'i de li'a protekt'ad'o. Tial mi dir'is, ĵet'ant'e sur li'n fier'eg'a'n rigard'o'n: ”Mi est'as vi'a mastr'o, vi est'as mi'a serv'ist'o. La mon'o aparten'as al mi. Mi ĝi'n lud'e mal'gajn'is, ĉar tia est'is mi'a vol'o; mi konsil'as al vi ne saĝ'um'ad'i, sed far'i tio'n, kio'n oni al vi ordon'as.”

Saveljiĉ est'is tiel frap'it'a de mi'a parol'ad'o, ke li frap'is per la man'o'j kaj rigid'iĝ'is.

”Nu, kial vi star'as?” ek'kri'is mi kun koler'o. Saveljiĉ ek'plor'is.

”Sinjor'o Petro Andreiĉ,” li dir'is per voĉ'o trem'ant'a, ”ne las'u mi'n mort'i pro ĉagren'o. Mi'a lum'o! obe'u mi'n, mal'jun'ul'o'n: bon'vol'u skrib'i al tiu rab'ist'o, ke vi est'is ŝerc'ant'a, ke ni eĉ ne hav'as tiom da mon'o. Cent rubl'o'j! Di'o kompat'em'a! Bon'vol'u skrib'i al li, ke la ge'patr'o'j sever'eg'e mal'permes'is al vi lud'i ali'e ol pro nuks'o'j ...”

”Ĉes'u mensog'i,” mi inter'romp'is li'n sever'ton'e, ”tuj al'port'u la mon'o'n, aŭ mi vi'n puŝ'e for'pel'os.”

Saveljiĉ ek'rigard'is mi'n kun profund'a mal'ĝoj'o kaj ir'is por al'port'i mi'a'n ŝuld'o'n. Mi sent'is kompat'o'n por la mal'jun'ul'o, tamen mi vol'is gajn'i liber'ec'o'n kaj vid'ig'i, ke mi ne est'as plu infan'o.

La mon'o est'is for'send'it'a al Zurin. Saveljiĉ ek'rapid'is por for'vetur'ig'i mi'n el la mal'ben'ind'a gast'ej'o. Li baldaŭ re'ven'is, raport'ant'e, ke la ĉeval'o'j est'as pret'a'j. Kun mal'kviet'a konscienc'o kaj sen'parol'a pent'o mi el'vetur'is el Simbirsko, ne adiaŭ'int'e mi'a'n instru'int'o'n kaj ne esperant'e li'n vid'i iam post'e.

15e Libr'o La Fil'in'o De La Kapitan'o

Ĉapitr'o II La vojaĝ'o

Mi'a vojaĝ'a medit'ad'o ne est'is agrabl'a. Mi'a mon'a mal'gajn'o est'is, laŭ tiam'a'j prez'o'j, ne sen'signif'a. Mi ne pov'is ne konfes'i en la anim'o, ke mi'a kondut'o en la Simbirska gast'ej'o est'is mal'saĝ'a, kaj mi sent'is mi'n kulp'a koncern'e Saveljiĉon. Ĉio ĉi ig'is mi'n sufer'i. La mal'jun'ul'o mal'gaj'e sid'is sur la konduk'sid'lok'o, de mi for'turn'it'e; li silent'is kaj nur grak'is de temp'o al temp'o. Mi nepr'e vol'is re'pac'iĝ'i kun li, sed mi ne sci'is, per kio komenc'i. Fin'e mi dir'is: ”Nu, nu, ĉes'u, Saveljiĉ! Ni re'pac'iĝ'u! Mi est'as kulp'a, mi mem kompren'as, ke mi est'as kulp'a. Cert'e, hieraŭ mi grav'e pek'is, kaj ankaŭ vi'n mi mal'prav'e ofend'is. Mi promes'as de nun kondut'i pli prudent'e kaj obe'i vi'n! Nu, ne koler'u plu, ni re'pac'iĝ'u!”

”He, sinjor'o Petro Andreiĉ,” — respond'is li kun profund'a ek'spir'o, ”mi koler'as kontraŭ mi mem, mi ja mem est'as plej kulp'a. Ĉu est'is bon'e las'i vi'n sol'a en la gast'ej'o? Kio'n far'i nun?

Ek'reg'is mi'n pek'o: ven'is al mi en la kap'o'n la ide'o vizit'i mi'a'n bapt'an'in'o'n, la edz'in'o'n de la psalm'ist'o. Jen, kio okaz'is: mi ven'is al la bapt'an'in'o kaj rest'is tie kvazaŭ arest'it'a. Kia mal'feliĉ'o! Kiel nun mi mi'n montr'os antaŭ la okul'o'j de mi'a'j ge'mastr'o'j? Kio'n ili dir'os, ek'sci'int'e, ke la infan'o lud'as kaj drink'as?”

Por konsol'i la kompat'ind'a'n Saveljiĉon mi don'is al li honor'vort'o'n, ke mi neniam post'e el'spez'os sen li'a konsent'o eĉ unu groŝ'o'n. Iom post iom li trankvil'iĝ'is, tamen daŭr'ig'ant'e de temp'o al temp'o murmur'et'ad'o'n al si sub la naz'o'n, balanc'ant'e la kap'o'n: ”Cent rubl'o'j'n! Ne mal'grand'a sum'o!”

Mi trov'iĝ'is jam proksim'e al la cel'o de mi'a vojaĝ'o. Ĉirkaŭ mi kuŝ'is mal'gaj'ig'a dezert'a step'o kun mult'a'j mont'et'o'j kaj ter'kav'aĵ'o'j. Ĉio'n kovr'is neĝ'o.

La sun'o est'is sub'ir'ant'a. La sled'o vetur'is laŭ mal'larĝ'a voj'o, ĝust'a'dir'e laŭ post'sign'o, las'it'a de kamp'ar'an'a sled'o. Subit'e la vetur'ig'ist'o komenc'is rigard'i unu flank'o'n kaj fin'e, de'met'int'e la ĉap'o'n, si'n turn'is al mi, dir'ant'e: ”Sinjor'o, ĉu vi ebl'e permes'os al mi vetur'i re'turn'e?”

”Pro kio?”

”La veter'o ne est'as fid'ind'a: vent'et'o ek'blov'is. Jen kiel ĝi for'bala'as la neĝ'o'n!”

”Kio grav'a ĝi est'as?”

”Rigard'u tie'n, sinjor'o. Ĉu vi vid'as?”

La vetur'ig'ist'o montr'is per si'a vip'o orient'e'n.

”Mi vid'as neni'o'n krom blank'a step'o kaj sen'nub'a ĉiel'o.”

”Ne, sinjor'o. Bon'vol'u rigard'i tie'n, — jen tiu'n nub'et'o'n!”

Efektiv'e, mi ek'vid'is ĉe la horizont'o blank'a'n nub'et'o'n, kiu'n en la komenc'o mi opini'is mal'proksim'e kuŝ'ant'a mont'et'o. La vetur'ig'ist'o klar'ig'is al mi, ke la nub'et'o antaŭ'sci'ig'as ŝtorm'o'n.

Mi est'is aŭd'int'a pri la tie'a'j neĝ'a'j ŝtorm'o'j, kaj mi sci'is, ke iu'foj'e tut'a'j ŝarĝ'vetur'il'ar'o'j est'is tiam sub'neĝ'ig'it'a'j. Saveljiĉ, sub'ten'ant'e la opini'o'n de la vetur'ig'ist'o, konsil'is vetur'i re'turn'e'n. Sed la vent'o ne ŝajn'is al mi fort'a; mi esper'is ating'i la proksim'a'n staci'o'n antaŭ la ven'o de ŝtorm'o, kaj mi ordon'is vetur'i pli rapid'e.

La vetur'ig'ist'o pli'rapid'ig'is la ĉeval'o'j'n, ĉiam rigard'ant'e orient'e'n. La ĉeval'o'j kur'is akord'e. Dum'e la vent'o ĉiu'hor'e pli kaj pli fort'iĝ'is. La nub'et'o ali'form'iĝ'is en blank'kolor'a'n nub'eg'o'n, kiu pez'e si'n lev'is, kresk'ant'e kaj ĉiam pli kaj pli mult'e kovr'ant'e la ĉiel'o'n. Ek'neĝ'is, komenc'e mal'grand'pec'e, post'e ek'fal'is grand'a'j neĝ'a'j flok'o'j. La vent'o ek'muĝ'is, komenc'iĝ'is ŝtorm'o.

En unu moment'o la mal'hel'a ĉiel'o kun'miks'iĝ'is kun la neĝ'a mar'o. Ĉio mal'aper'is.

”Nu, sinjor'o!” kri'is la vetur'ig'ist'o, ”mal'feliĉ'o! Neĝ'o'ŝtorm'o!”

Mi el'rigard'is el sub la kovr'aĵ'o de la sled'o: ĉie ĉirkaŭ'e est'is mal'lum'o kaj turn'o'blov'o. La vent'o muĝ'eg'is tiel sovaĝ'e, tiel aŭtoritat'e, ke ĝi ŝajn'is viv'ant'a est'aĵ'o; neĝ'o kovr'is mi'n kaj Saveljiĉon; la ĉeval'o'j ek'ir'is paŝ'e kaj baldaŭ halt'is.

”Kial do vi ne vetur'as?” mi mal'pacienc'e demand'is la vetur'ig'ist'o'n.

”Por kio vetur'i?” respond'is li, mal'supr'e'n'ir'ant'e de la konduk'sid'lok'o, ”mi eĉ ne sci'as, kie'n ni ven'is: la voj'o mal'est'as, kaj mal'lum'o ĉirkaŭ'e.”

Mi komenc'is li'n insult'i. Saveljiĉ defend'is li'n.

”Vi dev'us tiam kred'i al ni,” li parol'is koler'et'e, ”se ni est'us re'ven'int'a'j en la gast'ej'o'n, vi nun, trink'int'e te'o'n, bon'e dorm'us ĝis maten'o; la vent'eg'o ĉes'us, kaj maten'e ni daŭr'ig'us ni'a'n vojaĝ'o'n. Pro kio tiel rapid'eg'i? Ŝajn'e ne pro edz'iĝ'a festen'o?”

Saveljiĉ est'is prav'a. Sed nun neni'o plu est'is far'ebl'a. La neĝ'o fal'is kaj fal'is. Apud la sled'o form'iĝ'is neĝ'a mont'et'o. La ĉeval'o'j star'is kun mal'lev'it'a'j kap'o'j, trem'et'ant'e de temp'o al temp'o. La vetur'ig'ist'o promen'is ĉirkaŭ ili, pro nenio'n'farad'o ord'ig'ant'e la jung'il'ar'o'n. Saveljiĉ murmur'ad'is; mi rigard'is al ĉiu'j flank'o'j, esperant'e vid'i post'sign'o'n de iu loĝ'ej'o aŭ voj'o, sed mi ne pov'is vid'i i'o'n krom la nebul'it'a turn'o'vent'o. Subit'e mi rimark'is i'o'n nigr'a'n.

”He, vetur'ig'ist'o!” mi kri'is, ”jen, rigard'u — kio nigr'a tie vid'iĝ'as?”

La vetur'ig'ist'o fiks'e al'rigard'is.

”Di'o sci'as, sinjor'o,” li dir'is, re'sid'ig'ant'e si'n sur la konduk'sid'lok'o'n, ”ŝajn'e ne sled'o, ne arb'o, sed io mov'iĝ'ant'a. Kred'ebl'e aŭ lup'o aŭ hom'o.”

Mi ordon'is vetur'i al la ne'kon'at'a objekt'o, kiu tuj ek'mov'iĝ'is renkont'e al ni. Du minut'o'j'n post'e apud ni est'is hom'o.

”He, bon'ul'o!” kri'is al li la vetur'ig'ist'o, ”dir'u, ĉu vi ebl'e sci'as, kie trov'iĝ'as la voj'o?”

”La voj'o est'as ĉi tie: mi star'as sur tut'e firm'a lok'o,” respond'is la renkont'it'o, ”sed kio'n ĝi util'as?”

”Aŭskult'u, kamp'ar'an'o,” mi dir'is al li, ”ĉu vi kon'as la land'o'n? Ĉu vi ebl'e konsent'as al'vetur'ig'i ni'n ĝis la proksim'a tra'nokt'ej'o?”

”La land'o est'as kon'at'a de mi,” respond'is la preter'pas'ant'o, ”dank'o'n al Di'o, mi ĝi'n est'as tra'vetur'int'a kaj tra'paŝ'int'a laŭ'long'e kaj laŭ'larĝ'e. Sed rigard'u, kia veter'o! Facil'e est'as perd'i la voj'o'n. Mi konsil'as al vi halt'i ĉi tie kaj atend'i: ebl'e la vent'eg'o kviet'iĝ'os, kaj la ĉiel'o seren'iĝ'os, — tiam ni trov'os la voj'o'n per la stel'o'j.”

Li'a trankvil'a ton'o mi'n kuraĝ'ig'is. Mi jam decid'is, for'don'ant'e ni'n al la di'a vol'o, pas'ig'i la nokt'o'n mez'e de la step'o, kiam subit'e la preter'pas'ant'o viv'e sid'ig'is si'n sur la konduk'sid'lok'o'n, dir'ant'e al la vetur'ig'ist'o: ”Nu, dank'o'n al Di'o, proksim'e est'as loĝ'ej'o. Turn'u dekstr'e'n kaj vetur'u!”

”Kial mi vetur'u dekstr'e'n?” demand'is la vetur'ig'ist'o ne kontent'e, ”kie vi vid'as la voj'o'n? Kompren'ebl'e: ĉeval'o — mi'a, jung'il'ar'o — ne vi'a, antaŭ'e'n do, ne star'u 1 !”

La vetur'ig'ist'o, ŝajn'is al mi, est'is prav'a. ”Efektiv'e,” mi inter'dir'is, ”kial vi opini'as, ke loĝ'ej'o est'as proksim'e?”

”Ĉar vent'o ĵus de tie ek'blov'is,” respond'is la kamp'ar'an'o, ”kaj mi ek'flar'is fum'a'n odor'o'n, do — loĝ'ej'o est'as proksim'e.”

Li'a sagac'ec'o kaj li'a subtil'a flar'sent'o mi'n mir'ig'is. Mi ordon'is al la vetur'ig'ist'o vetur'i. La ĉeval'o'j pez'e paŝ'is en la profund'a neĝ'o. La sled'o mal'rapid'e est'is mov'at'a antaŭ'e'n, jen supr'e'n'tir'at'a sur neĝ'a'n mont'et'o'n, jen fal'ant'a en kav'aĵ'o'n, altern'e klin'at'a jen al la dekstr'a, jen al la mal'dekstr'a flank'o. Tio simil'is navig'ad'o'n de ŝip'o sur mal'kviet'a'j mar'a'j ond'o'j. Saveljiĉ ĝem'ad'is, ĉiu'moment'e tuŝ'eg'ant'e mi'a'n flank'o'n. Mi mal'lev'is la antaŭ'a'n mat'kovr'aĵ'o'n, en'volv'is mi'n en la pelt'o'n kaj en'dorm'iĝ'is, lul'at'a de la vent'eg'a kant'ad'o kaj de balanc'iĝ'ad'o de mal'rapid'eg'a vetur'ad'o.

Mi ek'sonĝ'is i'o'n, kio'n mi neniam post'e pov'is forges'i, kaj en kio mi ĝis nun vid'as spec'o'n de profet'aĵ'o, konsider'ant'e la strang'a'j'n cirkonstanc'o'j'n de mi'a sekv'int'a viv'o.

La leg'ant'o sen'kulp'ig'os mi'n, kred'ebl'e sci'ant'e laŭ propr'a spert'o, kiel mult'e hom'o inklin'as si'n for'don'i al superstiĉ'o'j, malgraŭ plen'a mal'ŝat'o de antaŭ'juĝ'o'j.

Mi'a'j sent'o'j kaj mi'a anim'o trov'iĝ'is en tia stat'o, kiam la real'a viv'o, ced'ant'e al dorm'a'j rev'o'j, kun'iĝ'as kun ili en nebul'a'j

fantom'o'j de la apenaŭ komenc'iĝ'int'a dorm'ad'o. Al mi ŝajn'is, ke la ŝtorm'o ĉiam ankoraŭ furioz'as, ke ni vag'as mez'e de la neĝ'a dezert'o. Subit'e mi vid'is pord'eg'o'n kaj en'vetur'is en la kort'o'n de ni'a hejm'a bien'o. Mi'a unu'a pens'o est'is la tim'o, ke la patr'o koler'os kontraŭ mi pro la ne'vol'a re'ven'o sub la patr'o'dom'a'n tegment'o'n kaj pov'os ĝi'n kompren'i kiel intenc'it'a'n mal'obe'o'n. Plen'a de mal'trankvil'o mi for'salt'is de la sled'o, kaj mi vid'as: mi'a patr'in'o renkont'as mi'n sur la peron'o kun mien'o profund'e ĉagren'a. — ”Ne far'u bru'o'n,” ŝi dir'as al mi, ”la patr'o est'as mort'e mal'san'a. Li dezir'as adiaŭ'i vi'n!” Konstern'it'a mi sekv'is ŝi'n en la dorm'o'ĉambr'o'n. Jen mi vid'as: la ĉambr'o est'as mal'fort'e lum'ig'it'a, ĉe la lit'o star'as hom'o'j kun mal'ĝoj'a'j mien'o'j. Mi sen'bru'e al'ir'as la lit'o'n; la patr'in'o sub'lev'as la lit'kurten'o'n kaj dir'as: ”Andre'o Petroviĉ! Peĉjo al'vetur'is: li re'ven'is, ek'sci'int'e pri vi'a mal'san'o! Ben'u li'n.” — Mi genu'is kaj lev'is la okul'o'j'n al la mal'san'ul'o. Kio do? Anstataŭ mi'a patr'o, mi vid'as en la lit'o kamp'ar'an'o'n nigr'a'barb'a'n, kiu mi'n gaj'e rigard'is. Mir'eg'ant'e mi mi'n turn'as al la patr'in'o, demand'ant'e: ”Kio'n tio signif'as? Li ne est'as la patr'o. Por kio do mi pet'u pri ben'o tiu'n kamp'ar'an'o'n?” — ”Tut'e egal'e, Peĉjo,” respond'is la patr'in'o, ”tio est'as vi'a edz'iĝ'ben'a patr'o; kis'u li'a'n man'o'n, kaj li ben'u vi'n!” Mi ne vol'is obe'i. Tiam la kamp'ar'an'o salt'e lev'iĝ'is de la lit'o, el'tir'is hak'il'o'n de post la dors'o kaj sving'is ĝi'n al ĉiu'j flank'o'j. Mi vol'is kur'i, sed jam ne pov'is; la ĉambr'o plen'iĝ'is je mal'viv'ul'o'j; mi fal'puŝ'iĝ'is kontraŭ kadavr'o'j kaj glit'fal'et'is en sang'a'n mal'sek'aĵ'o'n ... La terur'a kamp'ar'an'o afabl'e mi'n al'vok'is, dir'ant'e: ”Ne tim'u, ven'u, ke mi vi'n ben'u!” Terur'o kaj mir'eg'o ek'posed'is mi'n. En la sam'a moment'o mi vek'iĝ'is. La ĉeval'o'j star'is. Saveljiĉ ten'is mi'n je la brak'o kaj dir'is: ”Bon'vol'u el'ir'i, sinjor'o, ni al'ven'is.”

”Kie?” mi demand'is, frot'ant'e la okul'o'j'n.

”En gast'ej'o. Help'is sinjor'o Di'o, ni rekt'e al la kort'a bar'il'o ven'is. El'ir'u pli rapid'e, sinjor'o, varm'ig'u vi'n.”

Mi el'ig'is mi'n el la sled'o. La vent'eg'o ankoraŭ blov'is, kvankam kun mal'pli grand'a fort'o. Est'is tiel mal'lum'e, ke oni pov'us al si el'pik'i la okul'o'n 1 . La mastr'o renkont'is ni'n ĉe la pord'eg'o, ten'ant'e lantern'o'n sub la bask'o; li en'ir'ig'is ni'n en ĉambr'o'n ne vast'a'n, sed sufiĉ'e pur'a'n; ken'o 2 lum'ig'is la ĉambr'o'n. Sur la mur'o pend'is paf'il'o kaj alt'a kozak'a ĉap'o.

La mastr'o, urala kozak'o, ŝajn'is vir'o ĉirkaŭ 60-jar'a, ankoraŭ freŝ'a kaj vigl'a. Saveljiĉ en'port'is ni'a'n skatol'o'n kun proviz'o'j, postul'is fajr'o'n por prepar'i te'o'n; neniam antaŭ'e te'o ŝajn'is al mi tiel neces'a. La mastr'o klopod'e el'ir'is.

”Kie do est'as ni'a konduk'int'o?” mi demand'is Saveljiĉon.

”Ĉi tie, vi'a moŝt'o,” respond'is al mi voĉ'o de supr'e.

Mi supr'e'n'rigard'is al la kuŝ'bret'o kaj vid'is nigr'a'n barb'o'n kaj du bril'ant'a'j'n okul'o'j'n.

”Ŝajn'e, amik'o, vi tra'frost'iĝ'is?”

”Kiel mi pov'us ne tra'frost'iĝ'i, vest'it'a per nur'a mal'nov'a kaftan'o! Mi hav'is pelt'o'n, sed — mi ne mal'konfes'u la pek'o'n — hieraŭ mi ĝi'n las'is kiel garanti'aĵ'o'n ĉe drink'ej'mastr'o: la frost'o ŝajn'is al mi ne fort'a.”

En tiu moment'o la mastr'o en'ir'is kun bol'ant'a samovar'o.

Mi propon'is al ni'a konduk'int'o tas'o'n da te'o; li mal'supr'e'n'ven'is de la kuŝ'bret'o. Li'a ekster'aĵ'o ŝajn'is al mi rimark'ind'a. Li est'is vir'o preskaŭ 40-jar'a, mez'kresk'a, ne dik'a, sed lar ̧ŝultra.

En li'a nigr'a barb'o vid'iĝ'is jam griz'a'j har'o'j; li'a'j viv'o'plen'a'j

grand'a'j okul'o'j est'is ekster'ordinar'e mov'iĝ'em'a'j. Li'a fizionomi'o hav'is esprim'o'n sufiĉ'e agrabl'a'n, sed fripon'ec'a'n. La kap'har'o'j est'is tond'it'a'j cirkl'e 1 ; li sur'hav'is dis'ŝir'it'a'n kaftan'o'n kaj tatar'a'n sak'pantalon'o'n. Mi don'is al li tas'o'n da te'o; li gust'um'is, far'is grimac'o'n.

”Vi'a moŝt'o, est'u afabl'a, bon'vol'u ordon'i, ke oni regal'u mi'n per glas'o da brand'o: te'o ne est'as ni'a kozak'a trink'aĵ'o.”

Mi volont'e plen'um'is li'a'n dezir'o'n.

La mastr'o pren'is el si'a ŝrank'o botel'o'n kaj glas'o'n, al'ir'is, al'rigard'is li'n kaj dir'is: ”He, he, de'nov'e vi ven'is en ni'a'n land'o'n! De kie Di'o vi'n al'port'is?”

Mi'a konduk'int'o signif'o'plen'e palpebr'um'is kaj respond'is per proverb'o: ”Flug'is bird'o super kamp'o, bek'is ĝi kanab'o'n, ĵet'is la av'in'o ŝton'o'n, — mal'traf'is la bird'o'n. Nu, kiel fart'as la vi'a'j?”

”La ni'a'j?” ripet'is la mastr'o, daŭr'ig'ant'e inter'parol'o'n alegori'a'n, ”oni vol'is sonor'ig'i por vesper'a preĝ'o, la edz'in'o de la pastr'o ne permes'is: dum la pastr'o gast'e sid'is, en tomb'ej'o diabl'o'j rid'is ...”

”Silent'u, amik'o,” respond'is la vag'ul'o, ”kiam est'os pluv'o, tiam est'os fung'o'j; kiu hav'os fung'o'j'n, tiu korb'o'n hav'os. Sed dum'e (li re'foj'e palpebr'um'is) met'u la hak'il'o'n post la dors'o'n, ĉar jam ven'as arb'ar'ist'o. Je vi'a san'o, Moŝt'a sinjor'o!”

Li pren'is la glas'o'n, far'is kruc'o'sign'o'n kaj unu'spir'e el'trink'is la brand'o'n; post'e li salut'is mi'n kaj re'ir'is sur la kuŝ'bret'o'n.

En tiu vesper'o mi tut'e ne pov'is kompren'i ili'a'n rab'ist'a'n inter'parol'o'n, nur post'e mi konjekt'is, ke ĝi'a tem'o est'is la antaŭ'ne'long'e kviet'ig'it'a ribel'o de la urala kozak'a arme'o. Saveljiĉ

aŭskult'is, ne kaŝ'ant'e grand'a'n mal'plezur'o'n. Li suspekt'e al'rigard'is jen la mastr'o'n, jen la konduk'int'o'n. La gast'ej'o star'is izol'it'e en la step'o, mal'proksim'e de kia ajn vilaĝ'o, kaj tre simil'is rab'ist'a'n nest'eg'o'n. Sed neni'o est'is far'ebl'a. Ne est'is ebl'e eĉ pens'i pri daŭr'ig'o de la vojaĝ'o. La mal'trankvil'a humor'o de Saveljiĉ mi'n amuz'is. Dum'e mi mi'n prepar'is por dorm'i kaj kuŝ'ig'is mi'n sur benk'o'n. Saveljiĉ aranĝ'is si'a'n dorm'o'lok'o'n sur la forn'o; la mastr'o kuŝ'ig'is si'n sur la plank'o'n. Baldaŭ la tut'a ĉambr'o ek'ronk'is; ankaŭ mi dorm'is ŝton'a'n dorm'o'n.

Vek'iĝ'int'e maten'e sufiĉ'e mal'fru'e, mi vid'is, ke la vent'eg'o kviet'iĝ'is. La sun'o bril'is. Neĝ'o per blind'ig'a tavol'o kovr'is la sen'lim'a'n step'o'n. La ĉeval'o'j est'is jung'it'a'j. Mi pag'is al la mastr'o, kiu pren'is de ni tiel moder'a'n sum'o'n, ke eĉ Saveljiĉ ne vol'is disput'i kaj marĉand'i laŭ si'a kutim'o, kaj li'a'j hieraŭ'a'j suspekt'o'j tut'e mal'aper'is. Mi vok'is la konduk'int'o'n, dank'is li'n pro la al ni don'it'a help'o kaj ordon'is al Saveljiĉ don'i al li du'on'rubl'a'n trink'mon'o'n. Saveljiĉ sulk'ig'is la vizaĝ'o'n.

”Du'on'rubl'a'n trink'mon'o'n?” li mir'e dir'is, ”por kio? Ĉu por tio, ke vi bon'vol'is al'vetur'ig'i li'n al la gast'ej'o? Bon'vol'u ag'i, kiel vi vol'as, sinjor'o, sed ni ne hav'as super'flu'a'j'n mon'rubl'o'j'n. Se al ĉiu ni don'as trink'mon'o'n, ni mem baldaŭ est'os mal'sat'ant'a'j.”

Mi ne pov'is disput'i kontraŭ Saveljiĉ. Ni'a mon'o, laŭ mi'a promes'o, trov'iĝ'is en li'a plen'a dispon'o. Tamen est'is al mi bedaŭr'ind'e, ke mi ne pov'is dec'e dank'i la hom'o'n, kiu ni'n sav'is, se ne el mal'feliĉ'o, almenaŭ el situaci'o tre mal'agrabl'a.

”Bon'e,” mi dir'is tut'e trankvil'e, ”se vi ne vol'as don'i du'on'rubl'o'n, al'port'u iu'n el mi'a'j vest'o'j. Li ja est'as vest'it'a ne sufiĉ'e varm'e. Don'u al li mi'a'n lepor'fel'a'n palt'o'n.”

”Kompat'o'n, sinjor'o Petro Andreiĉ!” dir'is Saveljiĉ, ”por kio serv'os al li vi'a lepor'fel'a palt'o? La hund'o ja for'drink'os ĝi'n en la unu'a renkont'ot'a gast'ej'o.”

”Ne est'as vi'a zorg'o, mal'jun'ul'et'o,” dir'is la vag'ul'o, ”ĉu mi ĝi'n for'drink'os aŭ ne. Li'a moŝt'o mal'avar'e donac'as al mi si'a'n propr'a'n sinjor'a'n palt'o'n: tia est'as li'a sinjor'a vol'o, kaj vi'a sklav'a dev'o est'as ne disput'i, sed obe'i.”

”Di'o'n vi ne tim'as, rab'ul'o,” koler'e si'n turn'is al li Saveljiĉ, ”vi ja vid'as, la moŝt'a infan'o ne est'as ankoraŭ tut'e prudent'a, kaj vi ĝoj'as, ke vi pov'as li'n pri'rab'i pro li'a naiv'ec'o. Por kio vi bezon'as la sinjor'a'n palt'o'n? Vi eĉ ne pov'us ĝi'n sur'tir'i sur vi'a'j'n mal'ben'ind'a'j'n ŝultr'o'j'n.”

”Mi pet'as vi'n, Saveljiĉ, ĉes'u saĝ'um'i,” mi dir'is al mi'a vart'ist'o, ”tuj al'port'u la palt'o'n!”

”Sinjor'o Di'o!” ĝem'is ni'a Saveljiĉ, ”la lepor'fel'a palt'o ja est'as preskaŭ nov'a! Se vi al iu ali'a donac'us, sed ne al drink'ul'o ĉifon'vest'it'a.”

Tamen la lepor'fel'a palt'o aper'is. La kamp'ar'an'o tuj ĝi'n prov'e vest'is. Efektiv'e, la palt'o, kiu eĉ por mi jam ne tut'e taŭg'is, est'is por li iom mal'vast'a. Tamen li sagac'e trov'is rimed'o'n kaj, antaŭ ol gin sur'tir'i, mal'kudr'is ĝi'n kelk'lok'e. Saveljiĉ preskaŭ plor'ĝem'is, aŭd'ant'e la krak'o'n de faden'o'j.

La vag'ul'o est'is tre kontent'a, ricev'int'e mi'a'n donac'o'n. Li akompan'is mi'n ĝis la sled'o kaj dir'is kun profund'a salut'o: ”Dank'o'n, vi'a sinjor'a moŝt'o! Di'o vi'n rekompenc'u por vi'a virt'o. Neniam mi forges'os vi'a'n mal'avar'ec'o'n.”

Li ek'ir'is laŭ la hieraŭ'a voj'o, dum mi ek'vetur'is plu, don'ant'e neniu'n atent'o'n al Saveljiĉ, kaj baldaŭ mi forges'is pri la hieraŭ'a ŝtorm'o, pri ni'a konduk'int'o kaj pri la lepor'fel'a palt'o.

Al'ven'int'e en Orenburgo, mi tuj prezent'is mi'n al la general'o. Mi ek'vid'is vir'o'n de alt'a kresk'o, sed jam kurb'iĝ'int'a'n pro mal'jun'ec'o. Li'a'j long'a'j har'o'j est'is jam tut'e blank'a'j. Li'a mal'nov'a kolor'perd'int'a uniform'a surtut'o re'memor'ig'is milit'ist'o'n el la epok'o de Anna Ivanovna 1 ; li parol'is kun rimark'ebl'a german'a akcent'o. Mi en'man'ig'is al li la leter'o'n de mi'a patr'o.

Aŭd'int'e tiu'n nom'o'n, li rapid'e rigard'is mi'n: ”Mi'a Di'o!” li dir'is, ”ŝajn'e, antaŭ ne'long'e Andre'o Petroviĉ est'is en vi'a aĝ'o, kaj jen: kia'n brav'ul'o'n-fil'o'n li jam hav'as! Ha, temp'o, temp'o!”

Li mal'sigel'is la leter'o'n kaj ek'leg'is ĝi'n du'on'voĉ'e, far'ant'e propr'a'j'n rimark'ig'o'j'n: ” ’Estim'at'a sinjor'o Andre'o Karloviĉ, mi esper'as, ke vi'a ekscelenc'o ...’ Por kio tia ceremoni'ec'o! Fi, kial li ne hont'as? Cert'e, disciplin'o est'as afer'o plej grav'a, tamen ĉu oni skrib'as tia'manier'e al si'a mal'nov'a kamarad'o? — ’... ekscelenc'o ne forges'is’ ... m. m. ...’kaj ... kiam ... la mort'int'a ĉef'marŝal'o Münich ... la milit'ir'o ... ankaŭ Karolinjon ...’ He, Bruder 2 , do li ankoraŭ memor'as ni'a'j'n tiam'a'j'n petol'aĵ'o'j'n? ... Nun pri la afer'o ... ’al vi mi'a'n petol'ul'o'n’ ... m. m. ... ’ten'i en erinac'a'j gant'o'j’ ...

Kio est'as tio, ’erinac'a'j gant'o'j’? ... Kio est'as tio, ’erinac'a'j gant'o'j’? Tio, ver'ŝajn'e, est'as rus'a proverb'o ... Kio'n signif'as ’erinac'a'j gant'o'j’ ...?” ripet'is li, si'n turn'ant'e al mi.

”Tio signif'as,” respond'is mi kun mien'o plej sen'kulp'a, ”trakt'i kun mild'ec'o, ne tro sever'e, don'ad'i pli da liber'ec'o, t. e.

ten'i en erinac'a'j gant'o'j.”

”M. m. ... mi kompren'as ... ’kaj ne don'ad'i al li mult'a'n liber'ec'o'n’. ... Ne, vid'ebl'e, la ’erinac'a'j gant'o'j’ signif'as i'o'n ali'a'n ... ’Al'don'e ... li'a'n pasport'o'n’ ... Kie ĝi est'as, vi'a pasport'o? Ha, jen ... ’Inform'i la Simeonan regiment'o'n’ ... Nu, bon'e, bon'e.

Mi ĉio'n far'os ...’Vi permes'os ekster'rang'e ĉirkaŭ'pren'i vi'n kaj ... vi'a mal'jun'a kamarad'o kaj amik'o’ ... he! fin'e li trov'is la ton'o'n ... k. t. p. kaj t. p. — Nu, mi'a kar'a!” li dir'is, fin'leg'int'e la leter'o'n kaj met'int'e flank'e'n mi'a'n pasport'o'n, ”ĉio est'os far'at'a: vi est'os trans'registr'at'a kiel oficir'o en la *** regiment'o'n.

Sed por ke vi dum'e ne perd'u la temp'o'n, vetur'u morgaŭ en la Bjelogorskan citadel'o'n, kie vi rest'os sub komand'o de kapitan'o Mir'o'nov, vir'o bon'a kaj honest'a. Tie vi est'os efektiv'a milit'ist'o, vi lern'os disciplin'o'n. En Orenburgo vi hav'as neni'o'n por far'i: distr'ec'o mal'util'as al jun'ul'o'j. Sed hodiaŭ mi pet'as vi'n ven'i al mi por tag'manĝ'i.”

”De hor'o al hor'o far'iĝ'as al mi pli mal'facil'e!” pens'is mi; ”kio'n util'is al mi, ke mi preskaŭ de nask'iĝ'o jam est'is gvardi'a serĝent'o? Kio'n mi per tio profit'is? Nun mi dev'as vetur'i en la *** regiment'o'n kaj en la dezert'a'n citadel'o'n, ĉe la lim'o de la kirgiz'o-kajsacaj step'o'j!”

Mi tag'manĝ'is ĉe Andre'o Karloviĉ kun'e kun li'a mal'jun'a adjutant'o. Sever'a german'a ekonomi'o reg'is ĉe li'a tabl'o, kaj mi pens'is, ke la tim'o vid'i plur'foj'e mi'n gast'o ĉe li'a fraŭl'a manĝ'o'tabl'o, est'is iom'a kial'o de mi'a rapid'a for'send'o en la garnizon'o'n.

En la sekv'ant'a tag'o mi adiaŭ'is la general'o'n kaj ek'vetur'is al la por mi destin'it'a ofic'lok'o.

Ĉapitr'o III La citadel'o

La Bjelogorska citadel'o trov'iĝ'is 40 verst'o'j'n de Orenburgo.

La voj'o konduk'is laŭ la krut'a bord'o de Uralo. La river'o ankoraŭ ne est'is glaci'iĝ'int'a, kaj ĝi'a'j plumb'o'nigr'a'j ond'o'j mal'gaj'e rul'iĝ'is inter la unu'form'a'j bord'o'j, kovr'it'a'j de blank'a neĝ'o. Trans'e etend'iĝ'is la kirgiz'a step'o.

Mi en'profund'iĝ'is en medit'ad'o, plej'part'e mal'gaj'a. La garnizon'a viv'o ne est'is por mi al'log'a. Mi'a imag'o pen'ad'is far'i al mi la bild'o'n de kapitan'o Mir'o'nov, mi'a est'ont'a estr'o, kaj mi prezent'is li'n al mi kiel sever'a'n, mal'bon'kor'a'n mal'jun'ul'o'n, neni'o'n konsider'ant'a'n krom milit'ist'a serv'ad'o kaj pret'a'n, pro ĉia bagatel'o ten'i mi'n sub akvopana arest'o. Dum'e iom post iom krepusk'iĝ'is. Ni vetur'is sufiĉ'e rapid'e.

”Ĉu mal'proksim'e ankoraŭ est'as la citadel'o?” mi demand'is la vetur'ig'ist'o'n.

”Proksim'e,” li respond'is, ”jen, ĝi jam est'as vid'ebl'a.”

Mi rigard'is al ĉiu'j flank'o'j, atend'ant'e vid'i minac'a'j'n bastion'o'j'n, tur'o'j'n kaj rempar'o'n, sed mi vid'is neni'o'n krom mizer'a vilaĝ'o, ĉirkaŭ'it'a de trab'a bar'il'o. Ĉe unu flank'o star'is tri-kvar amas'eg'o'j da fojn'o, ĉe la ali'a flank'o kurb'iĝ'int'a vent'muel'ej'o kun bast'a'j flug'il'o'j negliĝ'e pend'ant'a'j.

”Kie do est'as la citadel'o?” mi mir'e demand'is.

”Jen ĝi est'as,” respond'is la vetur'ig'ist'o, montr'ant'e la vilaĝ'o'n. En la sam'a moment'o ni vetur'is intern'e'n.

Ĉe la ĉef'a pord'eg'o ni vid'is mal'nov'a'n paf'il'eg'o'n el krud'a fer'o; la strat'o'j est'is mal'larĝ'a'j kaj kurb'a'j, la dom'et'o'j mal'alt'a'j kaj plej'part'e pajl'o-kovr'it'a'j.

Mi ordon'is vetur'i al la citadel'estr'o, kaj post moment'o la sled'o halt'is antaŭ lign'a dom'et'o, star'ant'a sur alt'aĵ'o, apud preĝ'ej'o, sam'e lign'a.

Neni'u ven'is al ni renkont'e. Mi en'ir'is la vestibl'o'n kaj mal'ferm'is la pord'o'n de la antaŭ'ĉambr'o. Mal'jun'a invalid'o, sid'ant'a sur tabl'o, est'is kudr'ant'a blu'a'n flik'aĵ'o'n al kubut'o de verd'a uniform'a surtut'o. Mi pet'is li'n, ke li mi'n anonc'u.

”En'ir'u, kar'a sinjor'o,” respond'is la invalid'o, ”la dom'an'o'j est'as hejm'e.”

Mi en'ir'is pur'a'n ĉambr'et'o'n, aranĝ'it'a'n laŭ antikv'a mod'o.

En angul'o star'is ŝrank'o kun vaz'ar'o; sur'mur'e pend'is oficir'a diplom'o en vitr'um'it'a kadr'o; apud'e — ali'a'j ornam'aĵ'o'j en form'o de mal'mult'e'kost'a'j pentr'aĵ'o'j, prezent'ant'a'j la venk'o'j'n ĉe Küstrin kaj Oĉakov, ankaŭ la elekt'ad'o'n de fianĉ'in'o kaj la en'ter'ig'o'n de kat'o. Apud la fenestr'o sid'is mal'jun'ul'in'o en tali'vest'o kaj kun tuk'o sur la kap'o. Ŝi est'is okup'it'a per mal'volv'ad'o de faden'ar'o, kiu'n ten'is per la dis'etend'it'a'j brak'o'j mal'jun'ul'o kun difekt'it'a okul'o, en oficir'a uniform'o.

”Kio'n vi dezir'as, kar'ul'o?” ŝi demand'is, daŭr'ig'ant'e si'a'n labor'o'n.

Mi respond'is, ke mi al'vetur'is por milit'ist'a serv'ad'o, kaj ke mi ven'as nun al sinjor'o kapitan'o, plen'um'ant'e mi'a'n ofic'a'n dev'o'n. Mi jam est'is mi'n turn'ont'a al la unu'okul'a mal'jun'ul'o, pren'int'e li'n por la citadel'estr'o, sed la mastr'in'o inter'romp'is la de mi parker'e lern'it'a'n parol'o'n.

”Iv'a'n Kuzmiĉ ne est'as hejm'e,” ŝi dir'is, ”li ir'is vizit'i patr'o'n 1 Gerasim; sed tio est'as por vi indiferent'a, kar'ul'o: mi est'as li'a edz'in'o. Bon'vol'u ni'n am'i kaj favor'i. Sid'iĝ'u, mi pet'as!”

Ŝi vok'is serv'ist'in'o'n kaj ordon'is ven'ig'i polic'ist'o'n. La mal'jun'ul'o sci'vol'e rigard'is mi'n per si'a sol'a vid'ant'a okul'o.

”Mi kuraĝ'as demand'i, sinjor'o,” li dir'is, ”en kiu regiment'o vi bon'vol'is serv'i?”

Mi kontent'ig'is li'a'n sci'vol'o'n.

”Mi kuraĝ'as demand'i,” li daŭr'ig'is, ”pro kio vi bon'vol'is ŝanĝ'i la gvardi'o'n por la garnizon'o?”

Mi respond'is, ke tia est'as la vol'o de mi'a estr'ar'o.

”Kred'ebl'e pro la por gvardi'a oficir'o ne tut'e konven'a kondut'o?” daŭr'ig'is la sen'lac'a demand'ant'o.

”Ĉes'u babil'i sen'senc'aĵ'o'n!” si'n turn'is al li la edz'in'o de la kapitan'o, ”ĉu vi ne vid'as, ke la jun'a sinjor'o lac'iĝ'is de vojaĝ'o, do ne pov'as nun est'i por li interes'a vi'a babil'ad'o. Ten'u pli rekt'e la brak'o'j'n ... Sed vi, kar'ul'o,” ŝi daŭr'ig'is, si'n turn'ant'e al mi, ”ne mal'ĝoj'u, ke oni vi'n send'is en ni'a'n dezert'o'n! Vi ne est'as la unu'a nek la last'a. Iom post iom vi al'kutim'iĝ'os. Aleksej Ivanoviĉ Ŝvabrin jam antaŭ tri jar'o'j est'is al ni send'it'a — pro mort'ig'o: Di'o sci'as, kiel li las'is la pek'o'n li'n ek'posed'i. Jen, bon'vol'u ek'sci'i: li est'is ekster'urb'e kun koleg'o-leŭtenant'o; ambaŭ hav'is ĉe si spad'o'j'n, — kaj jen ili komenc'is si'n pik'ad'i reciprok'e, kaj Aleksej Ivanoviĉ mort'ig'is la leŭtenant'o'n en ĉe'est'o de du atest'ant'o'j! Kio est'is far'ebl'a? De pek'o kaj mizer'o est'as plen'a la ter'o ...”

En tiu sam'a moment'o en'ir'is polic'ist'o, jun'a bel'statur'a kozak'o.

”Maksimiĉ!” dir'is al li la edz'in'o de la kapitan'o: ”vi dev'as serĉ'i loĝ'ej'o'n por sinjor'o oficir'o, — i'o'n pur'a'n.”

”Jes, Vasilisa Jegorovna,” respond'is la polic'ist'o, ”ĉu ebl'e ni en'loĝ'ig'u li'a'n moŝt'o'n ĉe Iv'a'n Poleĵaev?”

”Ne fantazi'aĉ'u, Maksimiĉ,” dir'is la edz'in'o de la kapitan'o, ”ĉe Poleĵaev tut'e mank'as lok'o; li ja est'as mi'a bapt'an'o kaj ne forges'as, ke ni est'as li'a'j ge'estr'o'j. Loĝ'ig'u sinjor'o'n oficir'o'n ...

kia est'as vi'a nom'o kaj vi'a patr'a nom'o, kar'ul'o?”

”Petro Andreiĉ.”

”Loĝ'ig'u do sinjor'o'n Petro Andreiĉ ĉe Simeono Kuzov. La fripon'o las'is si'a'n ĉeval'o'n si'n paŝt'i en mi'a legom'ĝarden'o. Nu, Maksimiĉ, ĉu ĉio est'as en ord'o?”

”Dank'o'n al Di'o, ĉio est'as en ord'o,” respond'is la kozak'o, ”nur kaporal'o Proĥorov inter'bat'iĝ'is en la ŝvit'ban'ej'o kun Ustinja 1 Pegulina pro kuv'et'o da varm'eg'a akv'o.”

”Iv'a'n Ignatjiĉ,” dir'is la mal'jun'ul'in'o al la unu'okul'a mal'jun'ul'o, ”bon'vol'u esplor'i la mal'pac'o'n inter Proĥorov kaj Ustinja, kiu el ili est'as prav'a, kiu mal'prav'a. Sed pun'u ili'n ambaŭ!

Nu, Maksimiĉ, ir'u kun Di'o! — Petro Andreiĉ, Maksimiĉ tuj montr'os al vi vi'a'n loĝ'ej'o'n.”

Mi adiaŭ'e salut'is. La polic'ist'o al'ven'ig'is mi'n al dom'et'o, star'ant'a sur alt'a river'bord'o, ĉe la lim'o de la citadel'o. Du'on'o de la dom'et'o est'is okup'at'a de la famili'o de Simeono Kuzov, la du'a'n du'on'o'n oni destin'is por mi. Ĝi konsist'is el unu ĉambr'o, sufiĉ'e pur'a, du'on'ig'it'a per vand'o, ne ating'ant'a la plafon'o'n.

Saveljiĉ tuj si'n ek'okup'is per aranĝ'ad'o de ni'a'j aĵ'o'j.

Mi rigard'is tra la mal'larĝ'a fenestr'o. Antaŭ mi etend'iĝ'is

mal'gaj'ig'a step'o. Ne rekt'e kontraŭ ni'a dom'et'o star'is kelk'e da kamp'ar'an'a'j dom'o'j; sur la strat'o promen'is kok'in'o'j. Mal'jun'ul'in'o star'is sur peron'o kun trog'et'o, kun'vok'ant'e pork'o'j'n, kiu'j respond'is al ŝi per amik'a grunt'ad'o. Jen en kia land'angul'o mi est'is kondamn'it'a pas'ig'i mi'a'n jun'ec'o'n. Ĉagren'o ek'posed'is mi'n; mi for'ir'is de la fenestr'o kaj en'lit'iĝ'is, ne vesper'manĝ'int'e, malgraŭ la admon'o'j de Saveljiĉ, kiu ripet'ad'is ĉagren'it'e: ”Sinjor'o Di'o! La infan'o neni'o'n manĝ'as! Kio'n dir'os ni'a sinjor'in'o, se la infan'o mal'san'iĝ'os!”

En la sekv'ant'a maten'o, kiam mi apenaŭ komenc'is mi'n vest'i, la pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj en la ĉambr'o'n en'ir'is jun'a, ne alt'kresk'a oficir'o, kun vizaĝ'o brun'haŭt'a, ne bel'a, sed mir'ig'e mov'iĝ'em'a.

”Bon'vol'u sen'kulp'ig'i mi'n,” li dir'is franc'e, ”ke mi sen'ceremoni'e ven'as por kon'at'iĝ'i kun vi. Hieraŭ mi ek'sci'is pri vi'a al'ven'o; la dezir'o de'nov'e vid'i hom'a'n vizaĝ'o'n tiel ek'reg'is mi'n, ke mi ne el'ten'is. Vi tio'n kompren'os, kiam vi est'os tra'viv'int'a ĉi tie kelk'a'n temp'o'n.”

Mi konjekt'is, ke tio est'is la oficir'o for'send'it'a el la gvardi'o pro duel'o. Ni rapid'e inter'kon'at'iĝ'is. Ŝvabrin est'is hom'o inteligent'a. Li'a'j parol'o'j est'is sprit'a'j kaj interes'a'j. Li gaj'humor'e pri'skrib'is al mi la famili'o'n de ni'a citadel'estr'o, li'a'n kon'at'ar'o'n kaj la region'o'n, en kiu'n ven'ig'is mi'n mi'a sort'o. Mi tut'kor'e rid'is; sed ven'is la invalid'o, kiu hieraŭ flik'is si'a'n uniform'o'n en la antaŭ'ĉambr'o de la citadel'estr'o, kaj je la nom'o de Vasilisa Jegorovna invit'is mi'n al ili por tag'manĝ'o. Ŝvabrin propon'is mi'n akompan'i.

Al'ir'ant'e la dom'o'n de la citadel'estr'o, ni vid'is sur la plac'o du'dek mal'jun'a'j'n invalid'o'j'n kun long'a'j har'lig'o'j kaj en tri'angul'a'j ĉap'o'j. Ili est'is star'ig'it'a'j front'e. Antaŭ ili star'is la citadel'estr'o, mal'jun'ul'o vigl'a, alt'kresk'a, en konus'a ĉap'et'o kaj en ĥalato. Vid'int'e ni'n, li ni'n al'ir'is, dir'is al mi kelk'a'j'n afabl'a'j'n vort'o'j'n kaj daŭr'ig'is la komand'ad'o'n. Ni iom halt'is por observ'i la milit'ekzerc'ad'o'n, sed li pet'is ni'n ir'i al Vasilisa Jegorovna, promes'ant'e ven'i tuj post ni.

”Ĉi tie,” li al'don'is, ”vi hav'as neni'o'n por rigard'i.”

Vasilisa Jegorovna akcept'is mi'n mal'oficial'e kaj bon'kor'e; ŝi trakt'is mi'n kiel si'a'n de'jar'cent'a'n kon'at'o'n. La invalid'o kaj Palaŝka prepar'is la tabl'o'n.

”Kial mi'a Iv'a'n Kuzmiĉ hodiaŭ tiel long'e instru'as?” dir'is la edz'in'o de la kapitan'o. ”Palaŝka, vok'u la sinjor'o'n por tag'manĝ'i! Kie do est'as Maŝ'a?”

En la ĉambr'o'n en'ir'is jun'ul'in'o 18-jar'a, rond'vizaĝ'a, ru ̧vanga, kun hel'blond'a'j har'o'j, glat'e komb'it'a'j mal'antaŭ'e'n de la orel'o'j, kiu'j en tiu moment'o ard'e brul'is. Ĉe la unu'a rigard'o ŝi ne tre plaĉ'is al mi. Mi rigard'is ŝi'n kun antaŭ'juĝ'o. Ŝvabrin est'is pri'skrib'int'a al mi Maŝ'a'n, la fil'in'o'n de ni'a estr'o, kiel absolut'a'n stult'ul'in'o'n. Marja Ivanovna sid'ig'is si'n en angul'o'n kaj ek'kudr'is. Dum'e oni al'port'is brasik'a'n sup'o'n. Vasilisa Jegorovna, ne vid'ant'e la edz'o'n, du'a'n foj'o'n send'is Palaŝkan por ven'ig'i la mastr'o'n.

”Dir'u al la sinjor'o: la gast'o'j jam atend'as, la sup'o mal'varm'iĝ'as. Dank’al Di'o, ne for'ir'os de li la instru'ad'o, li hav'os ankoraŭ sufiĉ'a'n temp'o'n por sat'kri'i.”

La kapitan'o baldaŭ ven'is, akompan'at'a de la unu'okul'a mal'jun'ul'o.

”Kio'n vi far'as, mi'a kar'a?” dir'is al li la edz'in'o, ”la manĝ'o jam de'long'e est'as sur la tabl'o, sed vi'n oni neniel pov'as al'ven'ig'i.”

”Ĉar, Vasilisa Jegorovna, mi est'is okup'it'a per milit'ekzerc'ad'o: la soldat'o'j'n mi instru'is.”

”Bagatel'o!” re'dir'is la edz'in'o de la kapitan'o, ”nur'a'j parol'o'j pri vi'a instru'ad'o, — la soldat'o'j neni'o'n de vi lern'os, kaj vi ja mem ne mult'o'n kompren'as pri la afer'o. Pli bon'e est'us, se vi sid'us hejm'e kaj preĝ'us al Di'o. Kar'a'j gast'o'j, bon'vol'u al'tabl'iĝ'i!”

Ni sid'iĝ'is por tag'manĝ'i. Vasilisa Jegorovna eĉ por moment'o ne ĉes'is parol'i kaj super'ŝut'is mi'n per demand'o'j: kiu'j est'as mi'a'j ge'patr'o'j, ĉu ili viv'as ankoraŭ, kie ili loĝ'as, ĉu riĉ'a'j ili est'as? Aŭd'int'e, ke mi'a patr'o posed'as 300 kamp'ar'an'o'j'n, ŝi dir'is: ”Ĉu ver'e? Ekzist'as do ankoraŭ riĉ'a'j hom'o'j en la mond'o! Sed ni, kar'ul'o, posed'as unu sol'a'n servut'ul'in'o'n, jen tiu'n Palaŝkan; tamen, dank’al Di'o, ni ankaŭ ne mal'bon'e viv'as.

Unu zorg'o'n mi hav'as! Maŝ'a est'as en aĝ'o de edz'in'iĝ'o, sed kia'n dot'o'n ŝi pov'us hav'i? Komb'il'o'n, el'branĉ'a'n bala'il'o'n kaj tri kopek'o'j'n da mon'o (pardon'u mi'n Di'o!): ĉio ĉi sufiĉ'os por si'n ban'i en ŝvit'ban'ej'o 1 . Est'os feliĉ'o, se trov'iĝ'os bon'a vir'o, ali'e ŝi rest'os viv'daŭr'a fraŭl'in'o.”

Mi ek'rigard'is Maŝ'a'n: ŝi fort'e ruĝ'iĝ'is, kaj eĉ larm'er'o'j gut'is sur ŝi'a'n teler'o'n. Mi ek'kompat'is ŝi'n kaj rapid'is ŝanĝ'i la tem'o'n de la inter'parol'ad'o.

”Mi aŭd'is,” mi dir'is ne tut'e ĝust'a'lok'e, ”ke baŝkir'o'j est'as atak'ont'a'j vi'a'n citadel'o'n?”

”De kiu vi tio'n aŭd'is, kar'ul'o?” demand'is Iv'a'n Kuzmiĉ.

”En Orenburgo oni ĝi'n al mi dir'is!” respond'is mi.

”Sen'senc'aĵ'o!” dir'is la citadel'estr'o, ”ĉe ni jam de'long'e mal'est'as iu'j fam'o'j pri atak'ad'o. La baŝkir'o'j nun est'as for'tim'ig'it'a'j; ankaŭ la kirgiz'o'j'n oni dec'e prudent'ig'is. Ili cert'e ne kuraĝ'os

plu ni'n atak'i. Sed se ili tio'n risk'os, mi instru'os al ili disciplin'o'n, tiel ke ili por dek jar'o'j est'os kviet'ig'it'a'j.”

”Ĉu vi ne tim'as,” daŭr'ig'is mi, mi'n turn'ant'e al la edz'in'o de la kapitan'o, ”rest'i en la citadel'o mez'e de tia'j danĝer'o'j?”

”Ni al'kutim'iĝ'is, kar'ul'o,” respond'is ŝi. ” Antaŭ du'dek jar'o'j, kiam oni ni'n el la regiment'o trans'loĝ'ig'is ĉi tie'n, Di'o sci'as, kiel mi tim'is tiu'j'n mal'ben'ind'a'j'n mal'pi'ul'o'j'n! Ĉiu'foj'e, kiam mi vid'is link'o'fel'a'n ĉap'o'n aŭ aŭd'is ili'a'j'n kri'et'ant'a'j'n voĉ'o'j'n, kred'u, sinjor'o, mi'a kor'o kun'tir'iĝ'is. Sed nun mi tiel al'kutim'iĝ'is, ke mi eĉ ne mov'iĝ'as, kiam oni ven'as dir'i, ke ĉirkaŭ la citadel'o rajd'as mal'bon'ul'o'j.”

”Vasilisa Jegorovna est'as sinjor'in'o kuraĝ'eg'a,” grav'e dir'is Ŝvabrin. ”Iv'a'n Kuzmiĉ pov'as tio'n cert'ig'i.”

”Jes, jes,” dir'is Iv'a'n Kuzmiĉ, ”la vir'in'o ne aparten'as al dek'o da tim'ul'o'j 1 .”

”Ĉu Marja Ivanovna est'as sam'e kuraĝ'a kiel vi?” mi demand'is la mastr'in'o'n.

”Ĉu kuraĝ'a est'as Maŝ'a?” respond'is la patr'in'o, ”ne, Maŝ'a est'as tim'em'ul'in'o. Ĝis nun ŝi ne pov'as aŭd'i paf'il'a'n son'o'n, ĉiam ŝi tuj ek'trem'et'as. Kiam antaŭ du jar'o'j Iv'a'n Kuzmiĉ el'pens'is paf'ig'i ni'a'n paf'il'eg'o'n en mi'a nom'fest'o, tiam ŝi, kar'ul'in'o, preskaŭ mort'is pro terur'o. De tiam ni tut'e ne plu paf'ig'as la mal'ben'ind'a'n paf'il'eg'o'n.”

Ni'a tag'manĝ'o est'is fin'it'a. La kapitan'o kaj li'a edz'in'o ir'is por dorm'i; mi ir'is al Ŝvabrin, kaj kun li mi pas'ig'is tiu'n tut'a'n vesper'o'n.

Ĉapitr'o Iv La duel'o

Pas'is kelk'e da semajn'o'j, kaj mi'a viv'o en la Bjelogorska citadel'o far'iĝ'is por mi ne nur toler'ebl'a, sed eĉ agrabl'a. En la famili'o de la citadel'estr'o mi est'is akcept'at'a kiel parenc'o. La ge'edz'o'j est'is hom'o'j plej respekt'ind'a'j. Iv'a'n Kuzmiĉ, fil'o de simpl'a soldat'o, komenc'is si'a'n serv'ad'o'n kiel soldat'o kaj nur post'e ricev'is oficir'a'n rang'o'n; li est'is do simpl'ul'o tut'e ne kler'a, sed hom'o plej honest'a kaj bon'a. Li'a edz'in'o estr'is li'n, kio konform'iĝ'is kun li'a sen'zorg'em'o. Vasilisa Jegorovna konsider'is li'a'j'n ofic'a'j'n afer'o'j'n sam'e kiel si'a'j'n mastr'um'a'j'n kaj administr'is la citadel'o'n sam'e kiel si'a'n dom'o'n. Marja Ivanovna baldaŭ ĉes'is mi'n evit'i. Ni inter'kon'at'iĝ'is. Mi trov'is en ŝi fraŭl'in'o'n prudent'a'n kaj sent'em'a'n. Ne'rimark'ebl'e mi ek'am'is la bon'a'n famili'o'n, eĉ la unu'okul'a'n garnizon'a'n leŭtenant'o'n Iv'a'n Ignatjiĉ, al kiu Ŝvabrin kalumni'e imput'is mal'permes'it'a'j'n inter'rilat'o'j'n kun Vasilisa Jegorovna, kio ne hav'is eĉ ombr'o'n de ver'ŝajn'ec'o; sed por Ŝvabrin tio est'is indiferent'a.

Mi est'is promoci'it'a oficir'o. Mi'a'j serv'ad'a'j dev'o'j ne est'is tro mal'facil'a'j. En la de Di'o protekt'at'a citadel'o ne okaz'is milit'parad'o'j, nek ekzerc'ad'o aŭ gard'o'star'ad'o. La citadel'estr'o ia'foj'e propr'a'vol'e instru'is la soldat'o'j'n, sed ĝis nun li ne sukces'is ating'i, ke ili diferenc'ig'u sen'erar'e la dekstr'a'n flank'o'n de la mal'dekstr'a. Ŝvabrin hav'is kelk'a'j'n franc'a'j'n libr'o'j'n.

Mi komenc'is leg'i, kaj en mi nask'iĝ'is am'o por literatur'o.

Maten'e mi leg'ad'is aŭ ekzerc'iĝ'is en traduk'ad'o, eĉ en verk'ad'o de vers'aĵ'o'j; preskaŭ ĉiu'tag'e mi tag'manĝ'is ĉe la citadel'estr'o, kie mi ordinar'e pas'ig'is la rest'o'n de la tag'o. Vesper'e vizit'is ili'n ia'foj'e patr'o Gerasim kun si'a edz'in'o Akulina Pamfilovna, la unu'a sci'ig'ant'in'o de nov'aĵ'o'j en la tut'a ĉirkaŭ'ej'o.

Ŝvabrinon mi, kompren'ebl'e, vid'is ĉiu'tag'e; sed de hor'o al hor'o la inter'rilat'o'j kun li iĝ'is por mi mal'pli agrabl'a'j. Li'a ĉiam'a mok'ad'o pri la famili'o de la citadel'estr'o tut'e ne plaĉ'is al mi, precip'e li'a'j ofend'a'j dir'aĵ'o'j pri Marja Ivanovna. En la citadel'o mal'est'is krom'a societ'o, sed mi eĉ ne dezir'is krom'a'n.

Malgraŭ la antaŭ'dir'o'j, la baŝkir'o'j ne ribel'is. Pac'o reg'is en la ĉirkaŭ'ej'o de ni'a citadel'o. Sed tut'e ne'atend'it'e inter'romp'is ĝi'n intern'a mal'pac'iĝ'o.

Mi jam ĉi supr'e menci'is pri mi'a'j literatur'a'j ekzerc'o'j. Mi'a'j prov'o'j est'is por la tiam'a epok'o sufiĉ'e bon'a'j, kaj la poet'o Aleksandr Petroviĉ Sumarokov kelk'a'j'n jar'o'j'n post'e ili'n tre laŭd'is. Foj'e mi sukces'is verk'i kant'et'o'n, pri kiu mi mem est'is tre kontent'a. Kon'at'e est'as, ke verk'ist'o'j ia'foj'e sub form'o de konsil'ant'o serĉ'as bon'vol'a'n aŭskult'ant'o'n. Do, trans'skrib'int'e mi'a'n kant'et'o'n, mi port'is ĝi'n al Ŝvabrin, kiu sol'a en la tut'a citadel'o est'is kapabl'a taks'i la valor'o'n de la vers'aĵ'o. Post mal'long'a antaŭ'parol'o mi el'tir'is el la poŝ'o mi'a'n kajer'o'n kaj leg'is al li jen'a'n vers'aĵ'o'n:

”Kiel vi trov'as la kant'et'o'n?” mi demand'is Ŝvabrinon, atend'ant'e dec'a'n laŭd'o'n. Sed je mi'a ĉagren'o Ŝvabrin, ordinar'e plen'a de indulg'em'o, ĉi tiu'n foj'o'n kategori'e konstat'is, ke mi'a kant'et'o ne est'as bon'a.

”Kial?” mi demand'is, kaŝ'ant'e mi'a'n mal'kontent'o'n.

”Ĉar,” respond'is li, ”tia'j vers'aĵ'o'j est'us ind'a'j al mi'a instru'ist'o Vasilij Kiriloviĉ Tretjakovskij 1 kaj memor'ig'as al mi li'a'j'n am'kant'et'o'j'n.”

Li pren'is mi'a'n kajer'o'n kaj komenc'is sen'kompat'e kritik'i ĉiu'n strof'o'n, ĉiu'n vort'o'n, pri'mok'ant'e mi'n en plej ofend'a manier'o. Mi ne pov'is tio'n toler'i, el'tir'is el li'a'j man'o'j la kajer'o'n, dir'ant'e, ke neniam plu mi montr'os al li mi'a'j'n vers'aĵ'o'j'n. Ŝvabrin mok'is ankaŭ pri tiu mi'a minac'o.

”Ni vid'u, ĉu vi ten'os vi'a'n parol'o'n: la vers'far'ist'o'j ja bezon'as aŭskult'ant'o'j'n ne mal'pli ol Iv'a'n Kuzmiĉ bezon'as karaf'o'n da brand'o antaŭ tag'manĝ'o. Sed dir'u al mi, kiu est'as tiu Manj'o, al kiu vi el'dir'as am'pasi'o'n kaj delikat'a'j'n sent'o'j'n? Ĉu ne Marja Ivanovna?”

”Por vi dev'as est'i tut'e indiferent'e, kiu est'as tiu Manj'o,”

respond'is mi, sulk'ig'ant'e la frunt'o'n. ”Mi ne dezir'as aŭd'i vi'a'n opini'o'n nek vi'a'j'n konjekt'o'j'n.”

”Ho, ho! Ambici'a vers'far'ist'o kaj modest'a am'ant'o!” daŭr'ig'is Ŝvabrin, mi'n incit'ant'e ĉiam pli kaj pli. ”Tamen sekv'u mi'a'n amik'a'n konsil'o'n: se vi dezir'as hav'i sukces'o'n, mi konsil'as ag'i ne per kant'et'o'j.”

”Kio'n tio signif'as, sinjor'o? Bon'vol'u klar'ig'i!”

”Volont'e. Ĝi signif'as, ke se vi vol'as, ke Marja Ivanovna vizit'u vi'n en vesper'a'j hor'o'j, donac'u al ŝi orel'ring'o'j'n anstataŭ vi'a'j'n am'kant'et'o'j'n.”

Mi'a tut'a sang'o ek'bol'is.

”Kial vi hav'as pri ŝi tia'n opini'o'n?” mi demand'is, pen'e re'ten'ant'e mi'a'n indign'o'n.

”Kial?” ripet'is Ŝvabrin kun infer'a rid'et'o, ”ĉar mi laŭ'spert'e kon'as ŝi'a'j'n kutim'o'j'n kaj mor'o'j'n.”

”Vi mensog'as, mal'nobl'ul'o!” mi kri'is tut'e furioz'a. ”Vi mensog'as plej sen'hont'e ...”

Li'a vizaĝ'kolor'o ŝanĝ'iĝ'is.

”Tio ne pas'os por vi sen'rezult'e: vi don'os al mi kontent'ig'o'n.”

”Volont'e. Kiam vi dezir'as?” respond'is mi ĝoj'ig'it'e.

En tiu moment'o mi est'is pret'a li'n dis'ŝir'i.

Mi tuj ir'is al Iv'a'n Ignatjiĉ kaj trov'is li'n sid'ant'a kun kudr'il'o en la man'o'j: plen'um'ant'e la komisi'o'n de la edz'in'o de la kapitan'o, li sur'faden'ig'is fung'o'j'n sek'ig'ot'a'j'n por vintr'a uz'ad'o.

”Ha, Petro Andreiĉ!” li dir'is, vid'ant'e mi'n. ”Bon'ven'o'n! Pro kio Di'o vi'n al'ven'ig'is? Pro kia'j afer'o'j, se mi kuraĝ'as demand'i?”

Per mal'mult'a'j vort'o'j mi klar'ig'is al li, ke mi mal'pac'iĝ'is kun Aleksej Ivanoviĉ, kaj ke mi pet'as li'n, Ivan'o'n Ignatjeviĉ, est'i mi'a duel'atest'ant'o. Li fin'aŭskult'is mi'n plej atent'e, fiks'ant'e sur mi'n si'a'n sol'e vid'ant'a'n okul'o'n.

”Vi bon'vol'is dir'i,” li ripet'is, ”ke vi vol'as mort'pik'i Aleksejon Ivanoviĉ, kaj ke vi dezir'as hav'i mi'n kiel atest'ant'o'n ĉe tio?

Ĉu jes, se mi kuraĝ'as demand'i?”

”Jes, jes!”

”Indulg'u, Petro Andreiĉ! Kio'n vi el'pens'is? Vi mal'pac'iĝ'is kun Aleksej Ivanoviĉ? Kio grav'a ĝi est'as? Insult'o ne al'glu'iĝ'as.

Se li vi'n insult'is, vi li'n sam'e insult'u; se li vi'n frap'is sur vizaĝ'o'n, vi frap'u li'n sur orel'o'n, frap'u du'a'n foj'o'n, tri'a'n foj'o'n, — kaj vi dis'iĝ'u; post'e ni vi'n re'pac'ig'os. Ĉar ĉu bon'e est'as mort'pik'i si'a'n proksim'ul'o'n, se mi kuraĝ'as demand'i? Se efektiv'e vi li'n mort'pik'os, nu bon'e! ni las'u li'n ... mi mem li'n ne ŝat'as ...

Sed pov'as ja okaz'i, ke li vi'n tra'bor'os! Ĉu bon'a tio est'os? Kiu tiam rest'os mal'saĝ'ul'o, se mi kuraĝ'as demand'i?”

La rezon'ad'o de la prudent'a leŭtenant'o mi'n tut'e ne ŝancel'is. Mi'a decid'o est'is firm'a.

”Kiel vi vol'as,” dir'is Iv'a'n Ignatjiĉ, ”far'u, kiel vi vol'as. Sed por kio do mi est'u vi'a atest'ant'o? Por kio? Du vir'o'j inter'bat'iĝ'as, — ĉu ne'vid'it'aĵ'o tio est'as, se mi kuraĝ'as demand'i? Dank'o'n al Di'o, mi part'o'pren'is milit'o'n kontraŭ Sved'uj'o, kontraŭ turk'o'j, mult'o'n ja mi est'as vid'int'a.”

Mi komenc'is konciz'e klar'ig'i al li la dev'o'n de sekundant'o, sed Iv'a'n Ignatjiĉ neniel pov'is mi'n kompren'i.

”Vi'a vol'o, sinjor'o,” li dir'is, ”se mi efektiv'e dev'as en'miks'iĝ'i en ĉi tiu'n afer'o'n, ebl'e mi ir'u al Iv'a'n Kuzmiĉ kaj raport'u al li, laŭ mi'a ofic'a dev'o, ke en la citadel'o est'as intenc'at'a mal'bon'ag'o, mal'util'ont'a la regn'a'j'n interes'o'j'n: ĉu do sinjor'o citadel'estr'o ne bon'vol'os pren'i antaŭ'gard'a'j'n rimed'o'j'n?”

Mi ek'tim'is kaj pet'is Ivan'o'n Ignatjiĉ neni'o'n dir'i al la citadel'estr'o; kun grand'a pen'o mi sukces'is li'n konvink'i: li don'is honor'vort'o'n, kaj mi for'ir'is.

La vesper'o'n mi pas'ig'is laŭ'kutim'e ĉe la citadel'estr'o. Mi pen'is ŝajn'ig'i gaj'ec'o'n kaj trankvil'anim'ec'o'n, por ne vek'i suspekt'o'n kaj evit'i ted'a'n demand'ad'o'n, sed, mi konfes'as, al mi mank'is la anim'a indiferent'ec'o, pri kiu ordinar'e fanfaron'as hom'o'j, trov'iĝ'ant'a'j en mi'a situaci'o. En tiu vesper'o mi est'is inklin'a al sentimental'ec'o. Marja Ivanovna rav'is mi'n pli ol ordinar'e. La pens'o, ke ebl'e mi vid'as ŝi'n la last'a'n foj'o'n, est'is kor'tuŝ'a. Ankaŭ Ŝvabrin ĉe'est'is. Mi vok'is li'n flank'e'n kaj inform'is li'n pri mi'a inter'parol'o kun Iv'a'n Ignatjiĉ.

”Por kio ni bezon'as sekundant'o'j'n?” li dir'is sek'e, ”ni ja pov'as aranĝ'i la afer'o'n sen ili.”

Ni inter'konsent'is duel'i mal'antaŭ la fojn'amas'eg'o'j apud la citadel'o kaj ven'i tie'n morgaŭ maten'e antaŭ la sep'a. Ni'a inter'parol'o laŭ'vid'e est'is tiel amik'a, ke Iv'a'n Ignatjiĉ pro ĝoj'o preskaŭ el'babil'is la sekret'o'n.

”Jen, de'long'e vi dev'us sam'e far'i, kiel nun,” li dir'is al ni kun kontent'a mien'o, ”pli mult'e valor'as pac'o mal'bon'a ol mal'pac'o plej bon'a, kontent'ec'o ja est'as pli bon'a ol riĉ'ec'o.”

”Pri kio vi parol'as, Iv'a'n Ignatjiĉ?” demand'is la edz'in'o de la kapitan'o, kiu en angul'o de la sam'a ĉambr'o dis'met'ad'is kart'o'j'n, sort'o'diven'ant'e, ”mi ne bon'e aŭd'as.”

Iv'a'n Ignatjiĉ rimark'is mi'a'j'n sign'o'j'n de mal'kontent'o kaj, re'memor'ant'e si'a'n promes'o'n, konfuz'iĝ'is kaj ne sci'is, kio'n respond'i. Ŝvabrin tuj rapid'is help'i al li.

”Iv'a'n Ignatjiĉ,” li dir'is, ”aprob'as ni'a'n re'pac'iĝ'o'n.”

”Kun kiu vi mal'pac'is, kar'ul'o?”

”Okaz'is akr'a disput'o inter mi kaj Petro Andreiĉ.”

”Pro kio?”

”Pro ver'a bagatel'o, pro kant'et'o.”

”Bon'a kial'o! Kant'et'o? Rakont'u, Aleksej Ivanoviĉ, kiel okaz'is la afer'o?”

”Jen kiel! Petro Andreiĉ antaŭ ne'long'e verk'is kant'et'o'n kaj, hieraŭ ek'kant'is ĝi'n en mi'a ĉe'est'o, sed mi inter'romp'is li'n, ek'kant'ant'e mi'a'n am'at'a'n ari'o'n:

Kaj ni mal'pac'iĝ'is. Petro Andreiĉ en la komenc'o ek'koler'is, post'e li konsent'is, ke ĉiu est'as liber'a, kant'i kio'n ajn laŭ si'a plaĉ'o. Per tio fin'iĝ'is la afer'o.”

La sen'hont'ec'o de Ŝvabrin mi'n preskaŭ furioz'ig'is. Sed neni'u krom mi kompren'is li'a'j'n trivial'a'j'n alud'o'j'n, almenaŭ neni'u ili'n atent'is. La konversaci'o trans'ir'is de kant'et'o'j al verk'ist'o'j, kaj la citadel'estr'o dir'is, ke ĉiu'j verk'ist'o'j est'as diboĉ'ul'o'j kaj drink'em'ul'o'j, kaj amik'e konsil'is al mi ĉes'ig'i vers'farad'o'n kiel okup'o'n, mal'help'ant'a'n bon'a'n ofic'serv'ad'o'n kaj al neni'o bon'a konduk'ant'a'n.

La ĉe'est'o de Ŝvabrin est'is por mi ne'toler'ebl'a. Mi baldaŭ adiaŭ'is la citadel'estr'o'n kaj li'a'n famili'o'n; re'ven'int'e hejm'e'n, mi esplor'is mi'a'n spad'o'n, ĝi'a'n akr'ec'o'n kaj en'lit'ig'is, ordon'int'e al Saveljiĉ vek'i mi'n morgaŭ antaŭ la sep'a.

En la sekv'ant'a tag'o mi jam star'is je la destin'it'a hor'o mal'antaŭ la fojn'amas'eg'o'j, atend'ant'e mi'a'n kontraŭ'ul'o'n. Baldaŭ li ven'is.

”Oni pov'as ni'n surpriz'i,” li dir'is, ”ni dev'as rapid'i.”

Ni de'met'is la surtut'o'j'n, rest'is en kamizol'o'j kaj el'ing'ig'is la spad'o'j'n. En la sam'a moment'o de post la fojn'amas'eg'o'j aper'is Iv'a'n Ignatjiĉ kaj kvin invalid'o'j. Li postul'is, ke ni ir'u al la kapitan'o. Ni obe'is kun grand'a bedaŭr'o; la soldat'o'j ni'n ĉirkaŭ'is, Iv'a'n Ignatjiĉ ir'is antaŭ'e'n, konduk'ant'e ni'n kun triumf'o kaj paŝ'ant'e ekster'ordinar'e grav'e.

Ni en'ir'is en la dom'o'n de la estr'o. Iv'a'n Ignatjiĉ mal'ferm'is la pord'o'n, solen'e raport'ant'e: ”Jen mi al'konduk'is ili'n!”

Vasilisa Jegorovna ven'is renkont'e al ni.

”Ha, kar'a'j sinjor'o'j! Kio'n vi far'is? Ĉu ebl'e? Kio? Aranĝ'i mort'ig'o'n en ni'a citadel'o? Iv'a'n Kuzmiĉ, tuj arest'u ili'n! Petro Andreiĉ, Aleksej Ivanoviĉ, tuj for'don'u vi'a'j'n spad'o'j'n, jes, for'don'u! Palaŝka, for'port'u la spad'o'j'n en la proviz'ej'o'n. Petro Andreiĉ, tio'n ĉi mi ne atend'is de vi. Ĉu vi ne hont'as? Ni las'u Aleksejon Ivanoviĉ: li pro mort'ig'o est'as for'pel'it'a el la gvardi'o, li eĉ Di'o'n ne kred'as. Sed vi? Por kio vi li'n imit'as?”

Iv'a'n Kuzmiĉ plen'e konsent'is kun si'a edz'in'o kaj al'don'is: ”Aŭskult'u do: Vasilisa Jegorovna dir'as la ver'o'n. Duel'ad'o est'as oficial'e mal'permes'it'a de la milit'ist'a regul'ar'o.”

Dum'e Palaŝka pren'is ni'a'j'n spad'o'j'n kaj for'port'is ili'n en la proviz'ej'o'n. Mi ne pov'is ne rid'i. Ŝvabrin konserv'is si'a'n grav'ec'o'n.

”Malgraŭ mi'a plen'a respekt'o por vi,” li dir'is al Vasilisa Jegorovna kun mien'o tut'e indiferent'a, ”mi ne pov'as ne rimark'ig'i, ke vi vi'n sen'kaŭz'e mal'trankvil'iĝ'as, el'met'ant'e vi'n al vi'a juĝ'o. Las'u tio'n al Iv'a'n Kuzmiĉ: tio ja est'as li'a afer'o.”

”Ha, mi'a kar'a!” inter'romp'is Vasilisa Jegorovna. ”Ĉu edz'o kaj edz'in'o ne est'as unu anim'o kaj unu karn'o? Iv'a'n Kuzmiĉ, ne prokrast'u! Tuj sid'ig'u ili'n en mal'sam'a'j'n angul'o'j'n por panakva arest'o, por ke el'vapor'iĝ'u ili'a tut'a mal'saĝ'o; patr'o Gerasim si'a'vic'e sur'met'u sur ili'n eklezi'a'n pun'o'n, por ke ili el'pet'u por si pardon'o'n de Di'o kaj pent'u antaŭ la hom'o'j.”

Iv'a'n Kuzmiĉ ne sci'is, je kio decid'iĝ'i. Marja Ivanovna est'is tre pal'a. Iom post iom la vent'eg'o kviet'iĝ'is, la edz'in'o de la kapitan'o trankvil'iĝ'is kaj ordon'is al ni kis'i unu la ali'a'n. Palaŝka al'port'is ni'a'j'n spad'o'j'n. Ni for'las'is la dom'o'n laŭ'vid'e re'pac'iĝ'int'a'j. Iv'a'n lgnatjiĉ ni'n akompan'is.

”Kiel hont'ind'e dev'us est'i al vi,” mi dir'is al li indign'ant'e, ”ke vi perfid'is ni'n al la estr'o, post kiam vi per honor'vort'o promes'is, tio'n ne far'i!”

”Je sankt'a Di'o, mi neni'o'n dir'is al Iv'a'n Kuzmiĉ,” respond'is li; ”Vasilisa Jegorovna ĉio'n diven'is kaj rakont'ig'is al si ĉio'n. Ŝi far'is si'a'j'n dispon'o'j'n sen sci'o de la kapitan'o. Ceter'e, ni dank'u Di'o'n, ke ĉio tiel fin'iĝ'is.”

Kun tiu'j vort'o'j li si'n turn'is al si'a hejm'o, kaj Ŝvabrin kaj mi rest'is sol'a'j.

”Ni'a afer'o ne pov'as est'i fin'it'a tia'manier'e,” mi dir'is al li.

”Kompren'ebl'e,” respond'is Ŝvabrin, ”vi per vi'a sang'o respond'os al mi pro vi'a arogant'ec'o. Sed sen'dub'e nun ni ĉiam est'os observ'at'a'j. Dum kelk'e da tag'o'j ni dev'os hipokrit'i. Ĝis re'vid'o!”

Ni dis'iĝ'is, kvazaŭ neni'o est'us okaz'int'a.

Re'ven'int'e al la citadel'estr'o, mi laŭ'kutim'e sid'iĝ'is apud Marja Ivanovna. Iv'a'n Kuzmiĉ ne est'is hejm'e; Vasilisa Jegorovna est'is okup'it'a per mastr'um'a'j klopod'o'j. Ni inter'parol'is du'on'voĉ'e. Marja Ivanovna kor'tuŝ'e riproĉ'is mi'n pro la mal'trankvil'o kaŭz'it'a per mi'a mal'pac'o kun Ŝvabrin.

”Mi preskaŭ mort'is pro terur'o,” ŝi dir'is, ”kiam oni dir'is al ni, ke vi est'as duel'ont'a'j per spad'o'j. Kiel strang'a'j est'as la vir'o'j! Pro unu sol'a vort'o, pri kiu ili kred'ebl'e post semajn'o tut'e forges'os, ili est'as pret'a'j duel'i kaj per tio ofer'i ne nur si'a'n viv'o'n, sed eĉ si'a'n konscienc'o'n kaj la bon'stat'o'n de tiu'j, kiu'j ...

Sed mi est'as cert'a, ke ne vi est'is la iniciat'int'o de la mal'pac'o.

Kred'ebl'e, Aleksej Ivanoviĉ est'as kulp'a?”

”Kial vi tiel opini'as, Marja Ivanovna?”

”Kial? Ĉar li est'as tia mok'em'ul'o! Mi ne ŝat'as Aleksejon Ivanoviĉ. Mi sent'as abomen'o'n por li. Tamen — strang'a afer'o — mi ne dezir'us, ke mi sam'e ne plaĉ'u al li. Tio por mi est'us tre mal'agrabl'a.”

”Kiel vi supoz'as, Marja Ivanovna? Ĉu vi plaĉ'as al li aŭ ne?”

Marja Ivanovna silent'is, sed ruĝ'iĝ'is.

”Ŝajn'as al mi,” ŝi dir'is iom post'e, ”mi kred'as, ke mi plaĉ'as al li.”

”Kial tio al vi ŝajn'as?”

”Ĉar li si'n svat'is je mi.”

”Jes? Li si'n svat'is je vi? Kiam?”

”En la pas'int'a jar'o, du monat'o'j'n antaŭ vi'a al'vetur'o.”

”Ĉu vi rifuz'is?”

”Kiel vi vid'as. Aleksej Ivanoviĉ cert'e est'as hom'o inteligent'a kaj el bon'a famili'o kaj ne mal'riĉ'a. Sed se mi prezent'as al mi en la imag'o, ke mi dev'os li'n kis'i publik'e dum edz'iĝ'a ceremoni'o ... ne, ne, tio'n mi ne pov'us! por ĉiu'j riĉ'aĵ'o'j de la mond'o mi ne pov'us ...”

La parol'o'j de Marja Ivanovna mal'ferm'is al mi la okul'o'j'n kaj klar'ig'is mult'o'n. Mi kompren'is nun la persist'a'n kalumni'ad'o'n, per kiu Ŝvabrin ŝi'n persekut'ad'is. Kred'ebl'e li rimark'is ni'a'n reciprok'a'n simpati'o'n, kaj li pen'is dis'intim'ig'i ni'n. Li'a fraz'o, kiu est'is kaŭz'int'a ni'a'n mal'pac'o'n, nun ŝajn'is al mi ankoraŭ pli mal'nobl'a, kiam anstataŭ mal'delikat'a, mal'dec'a sarkasm'o mi ek'vid'is en ĝi konsci'a'n kalumni'aĵ'o'n. La dezir'o pun'i la arogant'a'n kalumni'int'o'n far'iĝ'is en mi ankoraŭ pli fort'a, kaj mi sen'pacienc'e atend'is favor'a'n okaz'o'n. Mi atend'is ne long'e.

En la sekv'ant'a tag'o, kiam mi sid'is, verk'ant'e elegi'o'n, kaj mord'et'ad'is la plum'o'n, serĉ'ant'e rim'o'n, Ŝvabrin frap'is mi'a'n fenestr'o'n. Mi las'is la paper'o'n, pren'is la spad'o'n kaj el'ir'is ekster'e'n.

”Ni ne prokrast'u plu,” dir'is al mi Ŝvabrin, ”oni ni'n ne observ'as nun. Ni ir'u al la river'o. Tie neni'u ni'n mal'help'os.”

Ni ir'is silent'e. Ven'int'e sur krut'a voj'et'o mal'supr'e'n, ni halt'is ĉe la bord'o mem kaj el'ing'ig'is ni'a'j'n spad'o'j'n. Ŝvabrin est'is pli lert'a ol mi, sed mi est'is pli fort'a kaj pli kuraĝ'a; sinjor'o Beaupré, est'int'a soldat'o, si'a'temp'e don'is al mi kelk'a'j'n lecion'o'j'n de skerm'ad'o, kiu'j'n mi nun util'ig'is. Ŝvabrin ne supoz'is en mi tia'n danĝer'a'n kontraŭ'ul'o'n. Long'e ni ne pov'is vund'i unu la ali'a'n, fin'e, rimark'ant'e, ke Ŝvabrin mal'fort'iĝ'as, mi vigl'e li'n ek'atak'is kaj jam preskaŭ en'pel'is li'n en la river'o'n. Subit'e mi aŭd'is voĉ'o'n, laŭt'e mi'n vok'ant'a'n. Mi ĵet'is rigard'o'n post'e'n kaj vid'is Saveljiĉ, kur'ant'a'n al mi mal'supr'e'n de la krut'a bord'o ... En tiu sam'a moment'o, mi sent'is akr'a'n pik'dolor'o'n sub la dekstr'a ŝultr'o; mi fal'is kaj perd'is la konsci'o'n.

Ĉapitr'o V La am'o

Re'konsci'iĝ'int'e, mi kelk'a'n temp'o'n ne pov'is kompren'i, kio okaz'is al mi. Mi kuŝ'is en lit'o en ne'kon'at'a ĉambr'o kaj sent'is grand'a'n mal'fort'ec'o'n. Antaŭ mi star'is Saveljiĉ kun kandel'o en la man'o'j. Iu si'n'gard'e mal'volv'is la bandaĝ'o'n, per kiu est'is ĉirkaŭ'lig'it'a'j mi'a'j brust'o kaj ŝultr'o. Iom post iom mi'a'j pens'o'j pli klar'iĝ'is. Mi re'memor'is mi'a'n duel'o'n kaj kompren'is, ke mi est'as vund'it'a. En la sam'a moment'o knar'is la pord'o.

”Nu, kiel li fart'as?” ek'son'is mal'laŭt'a voĉ'et'o, kiu mi'n trem'et'ig'is.

”Ĉiam en la sam'a stat'o,” respond'is Saveljiĉ kun ek'spir'o, ”ĉiam sen'konsci'a, jam la kvin'a'n tag'o'n.”

Mi vol'is mi'n turn'i, sed ne pov'is. ”Kie mi est'as? Kiu est'as ĉi tie?” mi dir'is kun pen'o. Marja Ivanovna al'ir'is mi'a'n lit'o'n kaj si'n klin'is super mi'n.

”Kiel vi fart'as?” ŝi demand'is.

”Dank'o'n al Di'o,” respond'is mi per mal'fort'a voĉ'o, ”ĉu est'as vi, Marja Ivanovna? Dir'u al mi ...” Mank'is al mi la fort'o'j por daŭr'ig'i, kaj mi ek'silent'is. Ĝoj'o ek'bril'is sur la fizionomi'o de Saveljiĉ.

”Ha!” li murmur'et'is, ”jen ni'a sinjor'o re'konsci'iĝ'is, fin'e li re'konsci'iĝ'is. Dank'o'n al vi, Di'o sinjor'o. Nu, kar'ul'o'j Petro Andreiĉ, kiel vi mi'n tim'ig'is! Bon'vol'u imag'i! Jam la kvin'a'n tag'o'n ...”

Marja Ivanovna inter'romp'is li'n: ”Ne parol'u kun li mult'e, Saveljiĉ: li est'as ankoraŭ mal'fort'a.”

Ŝi el'ir'is kaj sen'bru'e ferm'is post si la pord'o'n. Mi'a kap'o est'is plen'plen'a je pens'o'j. Mi trov'iĝ'is do en la dom'o de la citadel'estr'o; Marja Ivanovna mi'n vizit'ad'is. Mi vol'is far'i al Saveljiĉ ankoraŭ kelk'a'j'n demand'o'j'n, sed la mal'jun'ul'o balanc'is la kap'o'n kaj man'kovr'is al si la orel'o'j'n. Mal'kontent'e mi ferm'is la okul'o'j'n kaj tuj en'dorm'iĝ'is.

Vek'iĝ'int'e, mi vok'is Saveljiĉon per la nom'o, sed anstataŭ'e mi vid'is antaŭ mi Marjan Ivanovnan; per anĝel'a voĉ'o ŝi mi'n salut'is. Mi ne pov'as el'dir'i la dolĉ'a'n sent'o'n, kiu mi'n ek'posed'is en tiu moment'o. Mi kapt'is ŝi'a'n man'o'n kaj al'prem'iĝ'is al ĝi, super'verŝ'ant'e ĝi'n per larm'o'j de kor'tuŝ'ec'o. Maŝ'a ne for'tir'is si'a'n man'o'n ... Subit'e ŝi'a'j lip'o'j tuŝ'et'is mi'a'n vang'o'n, kaj mi sent'is varm'eg'a'n freŝ'a'n kis'o'n. Fajr'o tra'kur'is mi'a'n tut'a'n korp'o'n.

”Mi'a kar'a, mi'a bon'a Marja Ivanovna,” mi dir'is al ŝi, ”est'u mi'a edz'in'o, ne rifuz'u don'i al mi feliĉ'o'n!”

Ŝi re'konsci'iĝ'is: ”Pro Di'o, trankvil'iĝ'u!” ŝi dir'is, for'pren'ant'e de mi si'a'n man'o'n, ”vi est'as ankoraŭ en danĝer'o, la vund'o pov'as re'sang'ad'i. Gard'u vi'n, mi pet'as, almenaŭ pro mi!”

Kun tiu'j vort'o'j ŝi for'ir'is, las'ant'e mi'n en stat'o de plen'a ekstaz'o. La feliĉ'o mi'n re'viv'ig'is. Ŝi est'os mi'a! Ŝi mi'n am'as! Ĉi tiu ide'o plen'ig'is mi'a'n tut'a'n est'aĵ'o'n.

De tiu temp'o mi ĉiu'n hor'o'n fart'is pli kaj pli bon'e. Mi'n kurac'is la regiment'a barbir'o, ĉar en la citadel'o mal'est'is ali'a kurac'ist'o, kaj, dank'o'n al Di'o, li ne mult'e cerb'um'is pri mi. Mi'a jun'ec'o kaj la natur'o pli rapid'ig'is la re'san'iĝ'o'n. La tut'a famili'o de la estr'o mi'n fleg'is. Marja Ivanovna mi'n preskaŭ ne for'las'is. Kompren'ebl'e, ĉe la unu'a favor'a okaz'o mi re'nov'ig'is ni'a'n inter'romp'it'a'n inter'parol'o'n, kaj Marja Ivanovna tiam aŭskult'is mi'n jam pli pacienc'e. Sen iu afekt'it'a si'n'ĝen'o ŝi konfes'is si'a'n am'o'n por mi kaj dir'is, ke ŝi'a'j ge'patr'o'j sen'dub'e ĝoj'os pri ŝi'a feliĉ'o.

”Sed pri'pens'u bon'e,” ŝi al'don'is, ”ĉu vi'a'j ge'patr'o'j ne mal'konsent'os?”

Mi en'pens'iĝ'is. Pri la kor'a am'o de mi'a patr'in'o mi ne dub'is; sed, kon'ant'e la karakter'o'n kaj la pens'manier'o'n de mi'a patr'o, mi sent'is, ke mi'a am'o tut'e ne kor'tuŝ'os li'n kaj ke li konsider'os ĝi'n jun'ul'a mal'saĝ'aĵ'o. Mi sincer'e konfes'is tio'n al Marja Ivanovna, tamen mi decid'is skrib'i al la patr'o en manier'o plej elokvent'a, pet'ant'e pri la ge'patr'a ben'o. Mi montr'is la leter'o'n al Marja Ivanovna, kiu trov'is ĝi'n tiel konvink'a kaj kor'tuŝ'ant'a, ke ŝi eĉ ne dub'is pri ĝi'a favor'a efekt'o kaj si'n for'don'is al la postul'o'j de si'a sent'em'a kor'o kun la tut'a konfid'em'o de jun'ec'o kaj am'o.

Kun Ŝvabrin mi re'pac'iĝ'is en la unu'a'j tag'o'j de mi'a re'san'iĝ'ad'o. Iv'a'n Kuzmiĉ, riproĉ'ant'e mi'n pro la duel'o, dir'is: ”He, Petro Andreiĉ, mi dev'us vi'n arest'ig'i, sed vi jam est'as pun'it'a.

Tamen Aleksej Ivanoviĉ sid'as en ni'a gren'ej'o sub gard'o, kaj li'a spad'o est'as ŝlos'it'a ĉe Vasilisa Jegorovna. Li medit'u kaj pent'u.”

Mi est'is tro feliĉ'a por konserv'i en la kor'o mal'am'o'n. Mi pet'is pri Ŝvabrin, ke oni li'n liber'ig'u, kaj la bon'kor'a citadel'estr'o, inter'konsent'int'e kun si'a edz'in'o, decid'is ag'i laŭ mi'a pet'o. Ŝvabrin ven'is al mi; li el'dir'is profund'a'n bedaŭr'o'n pri la okaz'int'aĵ'o, konfes'is, ke la tut'a kulp'o est'as li'a, kaj pet'is mi'n ĉio'n forges'i. Est'ant'e ne venĝ'em'a laŭ natur'o, mi tut'kor'e pardon'is al li ni'a'n mal'pac'iĝ'o'n kaj la ricev'it'a'n vund'o'n. En li'a kalumni'o mi vid'is nun ĉagren'o'n pro la ofend'it'a ambici'o kaj mal'akcept'it'a am'o, kaj mi grand'anim'e pardon'is al mi'a mal'feliĉ'a rival'o.

Baldaŭ mi re'san'iĝ'is kaj pov'is jam trans'loĝ'iĝ'i en mi'a'n loĝ'ej'o'n. Sen'pacienc'e mi atend'is leter'o'n respond'a'n je mi'a send'it'a leter'o, tim'ant'e esper'i kaj pen'ant'e silent'ig'i la mal'ĝoj'a'n antaŭ'sent'o'n. Kun Vasilisa Jegorovna kaj ŝi'a edz'o mi ankoraŭ ne est'is parol'int'a, tamen mi'a edz'i ̧propono ne dev'os ili'n mir'ig'i. Nek mi nek Maŝ'a klopod'is kaŝ'i ni'a'j'n reciprok'a'j'n sent'o'j'n, kaj ni jam est'is tut'e cert'a'j pri ili'a konsent'o.

Fin'e iu'n maten'o'n Saveljiĉ ven'is al mi, ten'ant'e en la man'o leter'o'n. Mi ĝi'n kapt'is trem'et'ant'e. La adres'o est'is skrib'it'a de la patr'o mem. Tio antaŭ'prepar'is mi'n al io grav'a, ĉar ordinar'e skrib'is al mi la patr'in'o, kaj la patr'o si'n kontent'ig'is per al'skrib'o de kelk'e da lini'o'j. Long'e mi ne mal'sigel'is la leter'o'n kaj kelk'foj'e re'leg'is la majest'a'n sur'skrib'o'n: al mi'a fil'o Petro Andreeviĉ Grinjov, Orenburga guberni'o, Bjelogorska citadel'o.

Mi pen'ad'is, laŭ la skrib'manier'o diven'i la anim'stat'o'n, en kiu la leter'o est'is skrib'at'a. Fin'e mi ĝi'n mal'sigel'is, kaj tuj de la komenc'o mi konjekt'is, ke la tut'a afer'o ir'is al la diabl'o 1 . La leter'o est'is jen'a:

La leg'ad'o de tiu leter'o vek'is en mi divers'a'j'n sent'o'j'n. La kruel'a'j esprim'o'j, kiu'j'n la patr'o ne mal'ŝpar'is, profund'e mi'n ofend'is. La mal'respekt'o, kun kiu li skrib'is pri Marja Ivanovna, ŝajn'is al mi sam'e mal'dec'a kiel mal'just'a. La intenc'o ekzil'i mi'n el Bjelogorska citadel'o mi'n terur'is. Sed plej mult'e ĉagren'is mi'n la nov'aĵ'o pri la mal'san'iĝ'o de mi'a patr'in'o. Mi indign'is kontraŭ Saveljiĉ, ne dub'ant'e, ke li est'is inform'int'a mi'a'j'n ge'patr'o'j'n pri la duel'o. Paŝ'ant'e tie'n kaj re'e'n en mi'a mal'grand'a ĉambr'o, mi fin'e halt'is antaŭ li kaj dir'is, ĵet'ant'e sur li'n rigard'o'j'n plej minac'a'j'n: ”Vid'ebl'e, ankoraŭ ne sufiĉ'as por vi, ke mi pro vi'a kulp'o

est'is vund'it'a kaj kuŝ'is tut'a'n monat'o'n ĉe la rand'o de la ĉerk'o 1 : ankaŭ mi'a'n patr'in'o'n vi dezir'as mort'ig'i.”

Saveljiĉ est'is kvazaŭ fulm'o'traf'it'a.

”Pardon'u, sinjor'o,” li dir'is preskaŭ plor'eg'ant'e, ”kio'n vi bon'vol'as parol'i? Ĉu mi est'as kulp'a, ke vi est'is vund'it'a! Di'o sci'as, ke mi est'is kur'ant'a por ŝirm'i vi'n per mi'a propr'a brust'o kontraŭ la spad'o de Aleksej Ivanoviĉ! Mi'a mal'ben'ind'a mal'jun'ec'o tio'n mal'ebl'ig'is. Sed kio'n mal'bon'a'n mi far'is por vi'a patr'in'o?”

”Kio'n vi far'is?” mi ripet'is. ”Kiu pet'is vi'n skrib'e mi'n denunc'i? Ĉu mi'a spion'o vi est'as?”

”Vi dir'as, ke mi vi'n skrib'e denunc'is?” respond'is Saveljiĉ plor'ant'e. ”Di'o, Reĝ'o Ĉiel'a! Bon'vol'u do tra'leg'i, kio'n al mi skrib'as mi'a sinjor'o, tiam vi sci'os, ĉu mi vi'n denunc'is.”

Li el'pren'is el la poŝ'o leter'o'n kaj leg'is jen'o'n: ”Hont'u, mal'jun'a hund'aĉ'o, ke vi, malgraŭ mi'a'j sever'a'j ordon'o'j, ne raport'is al mi pri mi'a fil'o Petro Andreiĉ, tiel ke person'o'j fremd'a'j est'is dev'ig'at'a'j, inform'i mi'n pri li'a'j petol'aĵ'o'j. Ĉu tiel vi plen'um'as vi'a'n ofic'a'n dev'o'n kaj la sinjor'a'n ordon'o'n? Mi send'os vi'n, mal'jun'a'n hund'aĉ'o'n, por paŝt'i pork'o'j'n pro tio, ke vi kaŝ'is al ni la ver'o'n, kaj pro vi'a dorlot'a mal'sever'ec'o koncern'e la jun'ul'o'n.

Post ricev'o de ĉi tiu leter'o sen'prokrast'e skrib'u al mi, kiel fart'as nun Petro, ĉu est'as ver'o, ke li re'san'iĝ'is, kiel oni skrib'is al mi, kiu lok'e trov'iĝ'as li'a vund'o, kaj ĉu bon'e oni li'n re'san'ig'is.”

Evident'iĝ'is do, ke Saveljiĉ est'is tut'e sen'kulp'a antaŭ mi kaj ke mi mal'just'e ofend'is li'n per mi'a'j riproĉ'o'j kaj suspekt'o'j. Mi pet'is li'n pri pardon'o, sed la mal'jun'ul'o rest'is ne'konsol'ebl'a.

”Jen, kio'n mi ĝis'viv'is,” li ripet'ad'is, ”jen, kia'n favor'o'n mi

ricev'is de mi'a'j ge'mastr'o'j! Mi do est'as mal'jun'a hund'aĉ'o, paŝt'ist'o de pork'o'j, mi ankaŭ est'as kulp'a pri vi'a vund'o! ... Ne, kar'a Petro Andreiĉ, ne mi est'as kulp'a pri tio, sed la mal'ben'ind'a musje: li ja instru'is al vi la inter'pik'ad'o'n per fer'a'j turn'rost'il'o'j kaj la pied'frap'ad'o'n, kvazaŭ per tiu inter'pik'ad'o kaj pied'frap'ad'o oni pov'us si'n sav'i kontr'a malic'a hom'o! Ĉu est'is neces'e dung'i musjeon, perd'ant'e car'a'n mon'o'n?”

Tamen, kiu do est'is pren'int'a sur si'n la task'o'n inform'i mi'a'n patr'o'n pri mi'a kondut'o? Ĉu la general'o? Sed, ŝajn'e, li ne mult'e zorg'is pri mi, kaj ke Iv'a'n Kuzmiĉ ne trov'is neces'e raport'i al li pri mi'a duel'o. Mi el'ĉerp'is ĉiu'j'n supoz'o'j'n. Fin'e mi ek'suspekt'is Ŝvabrinon. Al li sol'a pov'is util'i la denunc'o, kies sekv'o dev'is est'i mi'a ekzil'o el la citadel'o kaj la inter'romp'o de mi'a'j rilat'o'j al la famili'o de la kapitan'o. Mi ir'is al Marja Ivanovna por ĉio'n al ŝi sci'ig'i. Ŝi renkont'is mi'n sur la peron'o.

”Kio okaz'is al vi?” ŝi demand'is, vid'ant'e mi'n, ”kiel pal'a vi est'as!”

”Ĉio est'as fin'it'a!” mi respond'is kaj don'is al ŝi la patr'a'n leter'o'n. Ŝi si'a'vic'e pal'iĝ'is. Leg'int'e la leter'o'n, ŝi trans'don'is ĝi'n al mi per man'o trem'ant'a kaj dir'is trem'voĉ'e.

”Do, ĝi ne est'as mi'a sort'o! ... Vi'a'j parenc'o'j ne vol'as akcept'i mi'n en si'a famili'o. Est'u en ĉio Di'a vol'o! Di'o pli bon'e ol ni sci'as, kio'n ni bezon'as. Neni'o est'as far'ebl'a, Petro Andreiĉ!

Est'u almenaŭ vi feliĉ'a! ...”

”Tio ne okaz'u!” mi ek'kri'is, kapt'ant'e ŝi'a'n man'o'n, ”vi mi'n am'as; mi do est'as pret'a por ĉio. Ni ir'u, ni fal'u al la pied'o'j de vi'a'j ge'patr'o'j, ili est'as hom'o'j simpl'a'j, ili ne est'as mal'mol'kor'a'j fier'ul'o'j. Ili ni'n ben'os kaj ge'edz'ig'os ... kaj post'e, iom post iom, mi est'as cert'a, ni per pet'ad'o konsent'ig'os mi'a'n patr'o'n; la patr'in'o cert'e simpati'as al ni, ŝi mi'n pardon'os.”

”Ne, Petro Andreiĉ,” respond'is Maŝ'a, ”mi ne edz'in'iĝ'os je vi sen la ben'o de vi'a'j ge'patr'o'j. Sen ili'a ben'o ni ne hav'os feliĉ'o'n. Ni sub'met'iĝ'u al la Di'a vol'o! Se vi trov'os edz'in'o'n, por vi destin'it'a'n de la sort'o, se vi ek'am'os iu'n fraŭl'in'o'n, Di'o tio'n vol'u, Petro Andreiĉ, — tiam mi por vi ambaŭ Preĝ...”

Ŝi ek'plor'is kaj for'ir'is de mi; mi vol'is ir'i post ŝi en ŝi'a'n ĉambr'o'n, sed mi sent'is mi'n ne kapabl'a reg'i mi'n mem, kaj mi re'ir'is hejm'e'n.

Mi sid'is profund'e en'pens'iĝ'int'e, kiam subit'e Saveljiĉ inter'romp'is mi'a'n medit'ad'o'n.

”Jen, sinjor'o,” li dir'is, prezent'ant'e al mi per skrib'aĵ'o kovr'it'a'n paper'foli'o'n, ”rigard'u, mi pet'as, ĉu mi est'is la denunc'int'o de mi'a sinjor'o, kaj ĉu mi klopod'is far'i mal'pac'o'n inter la patr'o kaj la fil'o.”

Mi pren'is el li'a'j man'o'j la paper'o'n; tio est'is li'a respond'o je la ĵus ricev'it'a leter'o. Jen tiu leter'o, de vort'o al vort'o:

Mi ne pov'is ne rid'et'i, leg'ant'e la skrib'aĵ'o'n de la bon'a mal'jun'ul'o. Respond'i al la patr'o mi ne pov'is, por trankvil'ig'i la patr'in'o'n sufiĉ'as mi'a'opini'e la leter'o de Saveljiĉ.

De tiam mi'a situaci'o ŝanĝ'iĝ'is. Marja Ivanovna preskaŭ ne parol'is plu kun mi kaj ĉiel klopod'is evit'i mi'n. La dom'o de la estr'o perd'is por mi ĉi'a'n ĉarm'o'n.

Iom post iom mi al'kutim'iĝ'is pas'ig'i la temp'o'n hejm'e en sol'ec'o. Vasilisa Jegorovna en la komenc'o oft'e riproĉ'is mi'n pro tio, sed vid'ant'e mi'a'n obstin'o'n, las'is mi'n trankvil'a. Kun Iv'a'n Kuzmiĉ mi sub'ten'is nur ofic'a'j'n inter'rilat'o'j'n; Ŝvabrinon mi vid'is mal'oft'e kaj ne volont'e, tiom pli, ke mi rimark'is li'a'n mal'simpati'o'n por mi, kio ig'is mi'n cert'iĝ'i pri mi'a'j suspekt'o'j.

Mi'a viv'o far'iĝ'is ne'toler'ebl'a. Mi fal'is en mal'gaj'a'n melankoli'o'n, kiu'n sub'ten'is mi'a sol'ec'o kaj la nenio'n'farad'o. Mi'a am'o far'iĝ'is en la sol'ec'o ĉiam pli ard'a kaj turment'is mi'n pli kaj pli fort'e. La inklin'o al libr'o'j kaj al literatur'o mal'aper'is. Mi'a spirit'o mal'pli'alt'iĝ'is. Mi pov'us aŭ frenez'iĝ'i aŭ far'iĝ'i diboĉ'ul'o.

Ne'atend'it'a'j okaz'int'aĵ'o'j, kiu'j hav'is grand'a'n influ'o'n je mi'a tut'a viv'o, subit'e don'is al mi'a anim'o potenc'a'n kaj bon'far'a'n ek'sku'o'n.

Ĉapitr'o Vi La ribel'o de Pugaĉov

Antaŭ ol mi komenc'os rakont'i la strang'a'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n, kies atest'ant'o mi est'is, mi dir'u kelk'a'j'n vort'o'j'n pri la situaci'o de la Orenburga guberni'o ĉe la fin'o de 1773.

Tiu vast'a kaj riĉ'a guberni'o est'is loĝ'at'a de mult'a'j du'on'sovaĝ'a'j popol'o'j, kiu'j antaŭ ne'long'e sub'iĝ'is al la rus'a regn'o.

Ili'a'j oft'a'j ribel'o'j, ili'a ne'sufiĉ'a al'kutim'iĝ'o al la jur'o kaj civil'a viv'o, ili'a facil'anim'ec'o kaj kruel'ec'o ig'is la reg'ist'ar'o'n sen'inter'romp'e vigl'e observ'ad'i ili'n por sub'ten'i neces'a'n disciplin'o'n.

En kelk'a'j tre'eg'e danĝer'a'j lok'o'j est'is aranĝ'it'a'j citadel'o'j, loĝ'ig'at'a'j precip'e de kozak'o'j, kiu'j jam de'long'e est'is posed'ant'o'j de la bord'o'j de Uralo. Sed la uralaj kozak'o'j, dev'ig'at'a'j gard'i la sen'danĝer'ec'o'n kaj pac'o'n en tiu region'o, de kelk'a temp'o mem far'iĝ'is reg'at'o'j ne pac'a'j, sed eĉ danĝer'a'j por la reg'ist'ar'o. En 1772 okaz'is ribel'o en ili'a ĉef'urb'o. La kaŭz'o de tiu ribel'o est'is la sever'a'j rimed'o'j, aplik'it'a'j de la ĉef'general'o Traubenberg por ating'i dec'a'n disciplin'o'n de la kozak'a arme'o.

Sekv'e de tio Traubenberg est'is barbar'e mort'ig'it'a, la tut'a administr'ant'ar'o est'is kontraŭ'leĝ'e eks'ig'it'a, kaj fin'e la ribel'o est'is reg'ist'ar'e kviet'ig'it'a per kartoĉ'o'j kaj kruel'a'j pun'o'j.

Tio okaz'is kelk'a'n temp'o'n antaŭ mi'a al'ven'o en la Bjelogorska citadel'o. Nun ĉio est'is jam kviet'a aŭ ŝajn'is kviet'a; la reg'ist'ar'o tro facil'anim'e kred'is je la ŝajn'ig'at'a pent'o de la rus'a'j ribel'ul'o'j, kiu'j kaŝ'e malic'e insid'is, atend'ant'e nur favor'a'j'n kondiĉ'o'j'n por re'nov'ig'i la ribel'o'n.

Mi re'ven'as al mi'a rakont'ad'o.

Foj'e vesper'e (tio est'is en la komenc'o de oktobr'o 1773) mi sid'is en mi'a hejm'o tut'e sol'a, aŭskult'ant'e la muĝ'ad'o'n de la aŭtun'a vent'o kaj rigard'ant'e tra fenestr'o al nub'eg'o'j, preter'kur'ant'a'j la lun'o'n. Oni ven'is por vok'i mi'n al la citadel'estr'o.

Mi tuj ir'is. Ĉe la estr'o mi trov'is Ŝvabrinon, Ivan'o'n Ignatjiĉ kaj la kozak'a'n polic'ist'o'n. En la ĉambr'o for'est'is Vasilisa Jegorovna kaj Marja Ivanovna. La estr'o salut'is mi'n kun mien'o zorg'o'plen'a. Li ferm'is la pord'o'n, invit'is ni'n ĉiu'j'n sid'iĝ'i, krom la polic'ist'o star'ant'a ĉe la pord'o, el'tir'is el la poŝ'o paper'o'n kaj dir'is: ”Sinjor'o'j oficir'o'j, grav'a nov'aĵ'o! Bon'vol'u aŭskult'i, kio'n skrib'as li'a general'a moŝt'o.” Li sur'met'is okul'vitr'o'j'n kaj leg'is jen'o'n:

”Aplik'i la neces'a'j'n rimed'o'j'n,” re'leg'is la estr'o, de'met'is la okul'vitr'o'j'n kaj kun'volv'is la paper'o'n. — ”Tio est'as facil'e dir'ebl'a. La krim'ul'o, vid'ebl'e, est'as fort'a, dum ni posed'as nur 30 hom'o'j'n, ne en'kalkul'ant'e la kozak'o'j'n, ne tut'e fid'ind'a'j'n, ne ofend'iĝ'u, Maksimiĉ! (la polic'ist'o ek'rid'et'is). Tamen, neni'o est'as far'ebl'a, sinjor'o'j oficir'o'j! Est'u ĉe vi ĉio bon'ord'a! Ni aranĝ'u gard'o'star'ad'o'n tag'a'n kaj nokt'a'n; en okaz'o de atak'o ni ferm'u la pord'eg'o'n kaj el'ir'ig'u la soldat'o'j'n. Maksimiĉ, vigl'e observ'u vi'a'j'n kozak'o'j'n. Oni kontrol'u la paf'il'eg'o'n kaj bon'e pur'ig'u ĝi'n. Sed — kio est'as la plej neces'a afer'o, — bon'vol'u ten'i ĉio'n en absolut'a sekret'o, por ke neni'u en la citadel'o pov'u pri tio ek'sci'i antaŭ'temp'e.”

Dis'don'int'e tiu'j'n ordon'o'j'n, Iv'a'n Kuzmiĉ permes'is al ni for'ir'i. Mi el'ir'is kun'e kun Ŝvabrin, pri'diskut'ant'e la ĵus aŭd'it'a'n nov'aĵ'o'n.

”Kio est'as vi'a opini'o, per kio tio fin'iĝ'os?” mi demand'is.

”Di'o sci'as,” li respond'is. ”Ni rigard'u. Neni'o'n grav'a'n mi vid'as ĝis nun. Sed se ...”

Li en'pens'iĝ'is kaj distr'it'e ek'fajf'is franc'a'n ari'et'o'n.

Malgraŭ ĉiu'j ni'a'j antaŭ'gard'a'j rimed'o'j la nov'aĵ'o pri Pugaĉov dis'vast'iĝ'is tra la citadel'o. Kiom ajn Iv'a'n Kuzmiĉ respekt'is si'a'n edz'in'o'n, li por neni'o en la mond'o mal'kaŝ'us al ŝi la sekret'o'n, konfid'it'a'n al li laŭ'ofic'e. Kiam li est'is ricev'int'a tiu'n ordon'skrib'o'n de la general'o, li lert'e liber'iĝ'is de si'a Vasilisa Jegorovna, dir'ant'e al ŝi, ke patr'o Gerasim ĵus ricev'is el Orenburgo i'a'j'n mir'ig'a'j'n nov'aĵ'o'j'n, kiu'j'n li ten'as en grand'a sekret'o. Vasilisa Jegorovna, kompren'ebl'e, tuj ek'dezir'is vizit'i la edz'in'o'n de la pastr'o kaj, laŭ konsil'o de Iv'a'n Kuzmiĉ, kun'pren'is Maŝ'a'n, por ke ŝi ne ek'enu'u, rest'ant'e hejm'e. Iv'a'n Kuzmiĉ, post ili'a for'ir'o, tuj ven'ig'is ni'n, en'ferm'int'e Palaŝkan en la proviz'ej'o, por ke ŝi ne pov'u ni'n sub'aŭskult'i.

Tamen Vasilisa Jegorovna, ne sukces'int'e i'o'n ek'sci'i en la pastr'a dom'o, re'ven'is hejm'e'n, kaj jen ŝi aŭd'as, ke dum ŝi'a for'est'o ĉe Iv'a'n Kuzmiĉ okaz'is inter'konsil'iĝ'o, ke Palaŝka sid'is en'ŝlos'it'a en la proviz'ej'o. Ŝi konjekt'is, ke ŝi'a edz'o ŝi'n tromp'is, kaj tuj al'paŝ'is al esplor'ad'o de la afer'o. Sed Iv'a'n Kuzmiĉ est'is jam si'n prepar'int'a por la atak'o. Tial li tut'e ne konfuz'iĝ'is kaj vigl'e respond'is al si'a sci'vol'em'a edz'in'o: ”Ni'a'j kozak'in'o'j el'pens'is hejt'i forn'o'j'n per pajl'o, sed ĉar ĝi pov'us kaŭz'i mal'feliĉ'o'n, mi el'don'is sever'a'n mal'permes'o'n, kaj ili est'ont'e hejt'ad'u per sek'a branĉ'aĵ'o.”

”Sed kial vi en'ŝlos'is Palaŝkan?” demand'is la edz'in'o. ”Kial la mal'feliĉ'a knab'in'o sid'is en la proviz'ej'o ĝis ni re'ven'is?”

Por tiu demand'o Iv'a'n Kuzmiĉ ne si'n est'is prepar'int'a: li implik'iĝ'is en klar'ig'ad'o kaj ek'balbut'is i'o'n sen'senc'a'n. Vasilisa Jegorovna kompren'is la ruz'ec'o'n de la edz'o, sed sci'ant'e, ke nun ŝi neni'o'n de li ek'sci'os, ĉes'ig'is la demand'ad'o'n kaj ek'parol'is pri pekl'it'a'j kukum'o'j, kiu'j'n Akulina Pamfilovna prepar'as en si'a propr'a manier'o. Dum tiu tut'a nokt'o Vasilisa Jegorovna ne pov'is dorm'i kaj neniel pov'is diven'i, kio okaz'as en la kap'o de la edz'o, pri kio ŝi ne rajt'as sci'i.

En la sekv'ant'a maten'o, re'ven'ant'e el la preĝ'ej'o, ŝi vid'is Ivan'o'n Ignatjeviĉ el'tir'ant'a el la paf'il'eg'o ĉifon'o'j'n, ŝton'et'o'j'n, lign'aĵ'et'o'j'n, ost'o'j'n kaj ĉiu'spec'a'n bala'aĵ'o'n, en'ŝov'it'a'n intern'e'n de la lok'a infan'ar'o. ”Kio'n pov'as signif'i tiu'j ĉi milit'a'j prepar'o'j?”

ŝi pens'is. ”Ebl'e oni atend'as kirgiz'a'n atak'o'n. Sed dub'ebl'e Iv'a'n Kuzmiĉ est'us kaŝ'int'a al mi tia'n bagatel'o'n.”

Ŝi al'ven'ig'is Ivan'o'n Ignatjiĉ kun la firm'a decid'o el'demand'i la sekret'o'n, kiu sufer'ig'is ŝi'a'n sci'vol'a'n vir'in'a'n natur'o'n.

Vasilisa Jegorovna far'is al li kelk'a'j'n rimark'ig'o'j'n pri la mastr'um'ad'o, komenc'ant'e, kiel spert'a juĝ'a esplor'ist'o, per demand'o'j tut'e flank'a'j, al'cel'ant'e per tio tuj de la komenc'o paraliz'i la si'n'gard'em'o'n de la juĝ'at'o. Post kelk'minut'a silent'ad'o ŝi profund'e ek'spir'is kaj dir'is, balanc'ant'e la kap'o'n: ”Di'o sinjor'o!

Kia'j nov'aĵ'o'j! Kio el tio far'iĝ'os?”

”Bon'vol'u ne mal'trankvil'iĝ'i, sinjor'in'o,” dir'is Iv'a'n Ignatjeviĉ, ”Di'o est'as favor'kor'a. Ni hav'as sufiĉ'a'j'n soldat'o'j'n, mult'a'n pulv'o'n, la paf'il'eg'o'n mi ĵus pur'ig'is. Sen'dub'e, ni sukces'os re'bat'i Pugaĉovon. Di'o ne perfid'as, se hom'o li'n fid'as.”

”Sed dir'u, kia hom'o est'as tiu Pugaĉov?” demand'is la edz'in'o de la kapitan'o.

Tiam la mal'jun'a leŭtenant'o kompren'is, ke li el'babil'is la sekret'o'n, kaj vol'is neni'o'n dir'i plu. Sed est'is jam tro mal'fru'e.

Vasilisa Jegorovna dev'ig'is li'n mal'kaŝ'i ĉio'n, promes'ant'e al neni'u i'o'n rakont'i. Ŝi plen'um'is la promes'o'n, kaj al neni'u dir'is eĉ vort'o'n, escept'e de la edz'in'o de la pastr'o, al kiu ŝi ne pov'is ne dir'i i'o'n, ĉar la pastr'a bov'in'o ankoraŭ si'n paŝt'is en la step'o kaj risk'is est'i kapt'ot'a de la ribel'int'o'j.

Baldaŭ ĉiu'j ek'parol'is pri Pugaĉov. La oni'dir'o'j est'is divers'a'j. La citadel'estr'o send'is la polic'ist'o'n kun la komisi'o plej bon'e esplor'i, kio est'as parol'at'a en apud'a'j vilaĝ'o'j kaj citadel'o'j. La polic'ist'o re'ven'is post du tag'o'j kaj raport'is, ke en la step'o, je distanc'o de 60 verst'o'j, li vid'is mult'a'j'n fajr'o'j'n, kaj ke li aŭd'is de baŝkir'o'j pri al'proksim'iĝ'o de ne'kon'at'a milit'ist'ar'o.

Ceter'e li pov'is komunik'i neni'o'n pozitiv'a'n, ĉar rajd'i pli mal'proksim'e'n li ne risk'is.

En la citadel'o est'is rimark'at'a ekster'ordinar'a ekscit'iĝ'o inter la kozak'ar'o: sur ĉiu'j strat'o'j ili grup'e kun'venad'is, mal'laŭt'e inter'parol'ant'e kaj tuj dis'ir'ant'e, kiam al'ir'is dragon'o aŭ garnizon'a soldat'o. Al la kozak'o'j est'is al'send'it'a'j milit'spion'o'j. Bapt'it'a kalmiko Jul'a'j vizit'is la kapitan'o'n por far'i al li grav'a'n raport'o'n: la last'a raport'o de la polic'ist'o, laŭ la cert'ig'o de Jul'a'j, est'is fals'a, ĉar, re'ven'int'e el si'a esplor'ekskurs'o, la ruz'a kozak'o rakont'is al si'a'j kamarad'o'j, ke li est'is ĉe la ribel'ant'o'j, est'is parol'int'a kun ili'a estr'o, kiu bon'vol'is permes'i al li kis'i li'a'n man'o'n kaj long'e inter'parol'is kun li. La citadel'estr'o tuj arest'is la polic'ist'o'n, anstataŭ'ig'ant'e li'n per Jul'a'j. Tio vek'is inter la kozak'o'j evident'a'n mal'kontent'o'n. Ili mal'kaŝ'e plend'is, kaj Iv'a'n Ignatjiĉ, la plen'um'int'o de tiu kapitan'a ordon'o, per propr'a'j orel'o'j aŭd'is, kiel oni parol'is: ”Atend'u, vi hav'os, kio'n vi merit'as, garnizon'a rat'o!” La citadel'estr'o intenc'is esplor'demand'i si'a'n arest'it'o'n en la sam'a tag'o, sed la polic'ist'o for'kur'is el la arest'ej'o, ver'ŝajn'e help'at'a de si'a'j sam'ide'an'o'j.

Nov'a cirkonstanc'o pli'fort'ig'is la mal'trankvil'o'n de la kapitan'o: oni milit'kapt'is baŝkir'o'j'n kun ribel'ig'a'j proklam'aĵ'o'j. La citadel'estr'o de'nov'e kun'ven'ig'is si'a'j'n oficir'o'j'n kaj por tio re'e est'is el'dom'ig'ont'a Vasilisan Jegorovnan per bon'ŝajn'a pretekst'o. Sed ĉar Iv'a'n Kuzmiĉ est'is hom'o plej sincer'a, plej ver'em'a, li trov'is neniu'n ali'a'n rimed'o'n krom la unu'foj'e jam uz'it'a.

”Aŭskult'u, Vasilisa Jegorovna,” li dir'is tus'et'ant'e, ”patr'o Gerasim, laŭ'dir'e, ricev'is el la urb'o ...”

”Ĉes'u mensog'i, Iv'a'n Kuzmiĉ,” inter'romp'is li'n la edz'in'o, ”vid'ebl'e vi de'nov'e bezon'as aranĝ'i inter'konsil'iĝ'o'n kaj en mi'a for'est'o inter'parol'i pri Jemeljan Pugaĉov; sed ĉi tiu'n foj'o'n vi mi'n ne tromp'os.”

Iv'a'n Kuzmiĉ larĝ'e mal'ferm'is la okul'o'j'n: ”Nu, patr'in'o 1 ,” li dir'is, ”se vi jam ĉio'n sci'as, rest'u, mi pet'as: ni pov'as inter'parol'i en vi'a ĉe'est'o.”

”Jes, jes, patr'o,” respond'is ŝi, ”ne por vi ekzist'as ruz'ec'o.

Bon'vol'u kun'ven'ig'i la oficir'o'j'n!”

Ni re'foj'e kun'ven'is. Iv'a'n Kuzmiĉ en ĉe'est'o de si'a edz'in'o leg'is al ni la al'vok'o'n de Pugaĉov, skrib'it'a'n de iu du'on'e analfabet'a kozak'o. La rab'ist'o proklam'as si'a'n intenc'o'n sen'prokrast'e atak'i ni'a'n citadel'o'n, invit'as la kozak'o'j'n kaj soldat'o'j'n al'iĝ'i al li'a band'o; la estr'o'j'n li admon'as, ke ili sub'met'iĝ'u, minac'ant'e per ekzekut'o en okaz'o de kontraŭ'star'o. La al'vok'o est'is verk'it'a en vulgar'a, sed potenc'a stil'o kaj sen'dub'e dev'is danĝer'e impres'i ni'a'j'n simpl'ul'o'j'n.

”Kia fripon'o!” indign'is la edz'in'o de la kapitan'o. ”Kio'n li arog'as propon'i al ni! El'ir'i renkont'e al li kaj met'i la standard'o'j'n al li'a'j pied'o'j? Ha, hund'a fil'o! Ĉu li ne sci'as, ke ni milit'serv'as jam 40 jar'o'j'n kaj, dank'o'n al Di'o, ni jam ĉio'n est'as vid'int'a'j? Ĉu iu'j citadel'estr'o'j jam obe'is la rab'ist'o'n?”

”Dub'ebl'e,” dir'is Iv'a'n Kuzmiĉ, ”tamen laŭ'dir'e la rab'ist'o jam konker'is mult'a'j'n citadel'o'j'n.”

”Do efektiv'e en li'a posed'o est'as grand'a milit'ist'a fort'o,”

dir'is Ŝvabrin.

”Ni tuj tio'n ek'sci'os,” dir'is la estr'o. ”Vasilisa Jegorovna, don'u al ni la ŝlos'il'o'n de la gren'ej'o. Iv'a'n Ignatjiĉ, bon'vol'u al'ven'ig'i la baŝkir'o'n, kaj ordon'u al Jul'a'j al'port'i skurĝ'o'j'n.”

”Atend'u, Iv'a'n Kuzmiĉ,” dir'is la edz'in'o de la kapitan'o lev'iĝ'ant'e, ”las'u mi'n for'konduk'i Maŝ'a'n, ali'e ŝi, aŭd'ant'e kri'o'j'n, ek'tim'os. Por dir'i la ver'o'n, ankaŭ mi ne ŝat'as per'skurĝ'a'n esplor'ad'o'n. Bon'a'n sukces'o'n!”

En tiu epok'o tortur'ad'o est'is tiel fort'e en'radik'iĝ'int'a en la mor'o'j, ke la bon'far'a leĝ'o ĝi'n nul'ig'ant'a, ankoraŭ long'temp'e rest'is ne'aplik'at'a. Oni kred'is, ke propr'a konfes'o de krim'ul'o est'as neces'a, por li'n definitiv'e kulp'atest'i, — ide'o ne nur ne ver'a, sed eĉ tut'e kontraŭ'a al la ĝust'a jur'koncept'o; ĉar se la mal'konfes'o ne est'is rigard'at'a kiel pruv'atest'o pri sen'kulp'ec'o de juĝ'at'o, kiom mal'pli li'a konfes'o dev'us est'i pruv'atest'o pri li'a kulp'ec'o. Eĉ nun mi aŭd'as ia'foj'e mal'jun'a'j'n juĝ'ist'o'j'n plend'i kontraŭ nul'ig'o de tiu barbar'a kutim'o. Sed en ni'a epok'o ne ekzist'is eĉ dub'o pri la neces'o de tortur'ad'o, nek inter la juĝ'ist'o'j, nek inter la juĝ'at'o'j mem. Do la ordon'o de ni'a estr'o neniu'n el ni mir'ig'is nek mal'trankvil'ig'is.

Iv'a'n Ignatjiĉ ir'is por ven'ig'i la baŝkir'o'n, kiu sid'is en'ŝlos'it'a en la gren'ej'o de Vasilisa Jegorovna, kaj post kelk'a'j minut'o'j oni en'konduk'is la mal'liber'ul'o'n en la antaŭ'ĉambr'o'n. La citadel'estr'o ordon'is prezent'i la en'konduk'it'o'n al li.

La baŝkir'o kun grand'a pen'o trans'paŝ'is la sojl'o'n (li sur'hav'is pied'halt'ig'il'o'n) kaj, de'met'int'e si'a'n alt'a'n ĉap'o'n, halt'is ĉe la pord'o. Mi al'rigard'is li'n kaj ek'trem'et'is. Neniam mi forges'os tiu'n vir'o'n. Li est'is ver'ŝajn'e 70-jar'a. Li hav'is nek naz'o'n nek orel'o'j'n. Li'a kap'o est'is raz'it'a, anstataŭ barb'o pend'is kelk'e da griz'a'j har'o'j de sur li'a vizaĝ'o; li est'is de mal'alt'a kresk'o, mal'dik'a, kurb'iĝ'int'a, sed li'a'j mal'larĝ'a'j okul'o'j ankoraŭ fajr'e brul'is.

”He, he!” dir'is la estr'o, re'kon'ant'e en li laŭ la terur'a'j post'sign'o'j unu el la ribel'ul'o'j pun'it'a'j en 1741, ”vid'ebl'e vi, mal'jun'a lup'o, jam est'is en ni'a kapt'il'o. Cert'e vi ne ribel'as jam unu'a'foj'e, ĉar vi'a kap'aĉ'o est'as tiel glat'e raz'it'a. Ven'u pli proksim'e'n, dir'u, kiu vi'n send'is?”

La mal'jun'a baŝkir'o neni'o'n respond'is, rigard'ant'e la kapitan'o'n kun aspekt'o de plen'a ne'kompren'o.

”Kial do vi silent'as?” daŭr'ig'is Iv'a'n Kuzmiĉ. ”Ĉu ebl'e vi tut'e ne kon'as la rus'a'n lingv'o'n? Jul'a'j, demand'u li'n en vi'a lingv'o, kiu al'send'is li'n en ni'a'n citadel'o'n?”

Jul'a'j ripet'is la demand'o'n de la estr'o en tatar'a lingv'o. Sed la baŝkir'o rigard'is li'n kun la sam'a vizaĝ'esprim'o kaj neni'o'n respond'is.

”Bon'e!” dir'is la kapitan'o, ”vi tuj ek'parol'os. Soldat'o'j! de'met'u de li la arleken'a'n stri'it'a'n kaftan'o'n kaj stri'vip'u li'a'n dors'o'n!

Nu, Jul'a'j, bon'e li'n vip'u!”

Du invalid'o'j komenc'is sen'vest'ig'i la baŝkir'o'n. La fizionomi'o de la kompat'ind'ul'o vid'ig'is nun mal'trankvil'o'n. Li ĉirkaŭ'rigard'is al ĉiu'j flank'o'j, kvazaŭ best'et'o kapt'it'a de infan'o'j.

Sed kiam unu invalid'o pren'is li'a'j'n brak'o'j'n, met'is ili'n ĉirkaŭ si'a'n kol'o'n kaj lev'is la mal'jun'ul'o'n sur si'a'j'n ŝultr'o'j'n, kiam Jul'a'j pren'is skurĝ'o'n kaj ek'sving'is ĝi'n, — la baŝkir'o ek'ĝem'is per voĉ'o mal'fort'a, pet'eg'ant'a kaj, sku'ant'e la kap'o'n, mal'ferm'is la buŝ'o'n, en kiu anstataŭ lang'o mov'iĝ'is mal'long'a stump'o.

Kiam nun mi re'memor'as, ke tio okaz'is dum mi'a viv'o, kaj ke nun mi ĝis'viv'is la human'a'n reg'ad'o'n de imperi'estr'o Aleksandro 1 , mi ne pov'as ne mir'i pri la rapid'a progres'ad'o de la civilizaci'o kaj pri la nun'a dis'vast'iĝ'o de human'a'j ide'o'j. Jun'ul'o!

se mi'a memor'skrib'o ven'os en vi'a'j'n man'o'j'n, re'memor'u, ke plej bon'a'j, plej firm'a'j re'form'o'j est'as tiu'j, kiu'j de'ven'as de pli'mild'ig'at'a'j mor'o'j sen iu per'fort'a ag'ad'o.

Ĉiu'j est'is konstern'it'a'j.

”Nu!” dir'is la citadel'estr'o. ”Vid'ebl'e, ni hav'os de li neniu'n util'o'n. Jul'a'j, re'konduk'u la baŝkir'o'n en la gren'ej'o'n. Sed ni, sinjor'o'j, inter'parol'u ankoraŭ!”

Ni pri'diskut'is ni'a'n situaci'o'n, kiam subit'e Vasilisa Jegorovna spir'eg'ant'e en'ir'is la ĉambr'o'n, tre'eg'e ekscit'it'a.

”Kio est'as al vi?” demand'is la mir'ig'it'a estr'o.

”Mal'feliĉ'o, patr'o!” respond'is la vir'in'o. ”La citadel'o Niĵneozerna

est'as hodiaŭ pren'it'a de la uzurp'ul'o. Ĵus re'ven'is de tie labor'ist'o de patr'o Gerasim. Li vid'is la batal'o'n. La citadel'estr'o kaj ĉiu'j oficir'o'j est'as pend'ig'it'a'j, ĉiu'j soldat'o'j — milit'kapt'it'a'j.

Ĉiu'moment'e la rab'ist'o'j pov'as est'i ĉi tie.”

La ne'atend'it'a nov'aĵ'o tre'eg'e ni'n frap'is. Mi kon'is la estr'o'n de la Niĵneozerna citadel'o, delikat'a'n, modest'a'n jun'a'n oficir'o'n: antaŭ du monat'o'j li, preter'vetur'ant'e el Orenburgo kun si'a jun'a edz'in'o, gast'is ĉe Iv'a'n Kuzmiĉ. La Niĵneozerna citadel'o trov'iĝ'is proksim'um'e du'dek verst'o'j'n de ni'a. Do ĉiu'hor'e ni pov'is atend'i atak'o'n de Pugaĉov. La sort'o de Marja Ivanovna viv'e pentr'iĝ'is antaŭ mi'a'j okul'o'j, kaj mi'a kor'o kun'prem'iĝ'is.

”Aŭskult'u, Iv'a'n Kuzmiĉ!” mi dir'is al la kapitan'o. ”Ni'a dev'o est'as defend'i la citadel'o'n ĝis ni'a last'a spir'o, pri tio ne pen'valor'as eĉ parol'i. Sed ni dev'as zorg'i pri la sen'danĝer'ec'o de la vir'in'o'j. Las'u ili'n vetur'i Orenburgon, se la voj'o ankoraŭ ne est'as okup'it'a, aŭ ebl'e en iu'n pli fid'ind'a'n mal'proksim'a'n citadel'o'n, kie'n la rab'ist'o'j ankoraŭ long'e ne pov'os penetr'i.”

Iv'a'n Kuzmiĉ si'n turn'is al la edz'in'o kaj dir'is: ”Prav'e dir'as Petro Andreiĉ: efektiv'e, patr'in'o, ebl'e est'us pli bon'e send'i vi'n i'e'n pli mal'proksim'e'n, ĝis kiam ni venk'o'bat'is la ribel'ul'o'j'n?”

”Bagatel'o!” ŝi dir'is. ”Kie trov'iĝ'as tia citadel'o, en kiu'n penetr'us neni'u kugl'o? Kial ni'a Bjelogorska citadel'o ne est'as fid'ind'a? Dank'o'n al Di'o, la du'dek'du'a'n jar'o'n ni en ĝi loĝ'as. Ni vid'is baŝkir'o'j'n kaj kirgiz'o'j'n. Sen'dub'e, ankaŭ kontraŭ Pugaĉov ni ĝi'n ŝirm'os.”

”Nu, bon'e, patr'in'o, rest'u,” dir'is Iv'a'n Kuzmiĉ, ”rest'u, se vi esper'as je ni'a citadel'o. Sed kio'n ni far'os kun Maŝ'a? Est'os bon'e, se ni sukces'os el'ten'i la sieĝ'o'n aŭ ricev'os help'o'n, sed se la rab'ist'o'j ni'n venk'o'bat'os kaj pren'os la citadel'o'n?”

”Nu tiam ...” Vasilisa Jegorovna ne fin'is la fraz'o'n kaj ek'silent'is kun vid'ebl'a grand'a ekscit'iĝ'o.

”Ne, Vasilisa Jegorovna,” daŭr'ig'is la kapitan'o, vid'ant'e, ke li'a parol'o hav'is ĝust'a'n efik'o'n ebl'e unu'a'foj'e en li'a viv'o, ”Maŝ'a ne rest'u ĉi tie. Ni for'vetur'ig'u ŝi'n Orenburgon al ŝi'a bapt'o'patr'o: tie ili hav'as mult'a'j'n soldat'o'j'n, sufiĉ'e mult'a'j'n paf'il'o'j'n kaj ŝton'a'j'n mur'eg'o'j'n. Al vi mi ankaŭ konsil'as for'vetur'i; kvankam vi est'as mal'jun'ul'in'o, mi ne dezir'us vid'i, kio okaz'os al vi, se ili venk'o'bat'os ni'a'n citadel'o'n.”

”Bon'e,” dir'is la edz'in'o de la kapitan'o, ”mi konsent'as, ni for'vetur'ig'u Maŝ'a'n. Sed mi'n ne pet'u eĉ en sonĝ'o, mi ne for'vetur'os; ne dec'as al mi en mi'a'j mal'jun'a'j jar'o'j for'las'i vi'n kaj serĉ'i sen'famili'a'n tomb'o'n en fremd'a land'o. Kun'e ni viv'is, kun'e ni mort'os!”

”Vi est'as prav'a,” dir'is la estr'o. ”Nu, ni ne prokrast'u. Tuj ir'u por prepar'i ĉio'n por la vojaĝ'o de Maŝ'a. Morgaŭ fru'maten'e ŝi for'vetur'os; ni liver'os al ŝi eskort'o'n, kvankam ni ne hav'as super'flu'a'j'n hom'o'j'n. Kie do est'as Maŝ'a?”

”Ĉe Akulina Pamfilovna: ŝi sent'is kap'turn'iĝ'o'n, ek'sci'int'e pri la fal'o de la Niĵneozerna citadel'o; mi tim'as pro ŝi, ke ŝi mal'san'iĝ'os. Di'o Sinjor'o, kio'n ni ĝis'viv'is!”

Vasilisa Jegorovna ir'is por aranĝ'i la for'vetur'o'n de la fil'in'o.

La inter'konsil'iĝ'o ĉe la estr'o daŭr'is, sed mi ĝi'n ne part'o'pren'is kaj neni'o'n plu aŭd'is. Marja Ivanovna ven'is al la vesper'manĝ'o pal'a kaj kun plor'ruĝ'a'j okul'o'j. Ni manĝ'is silent'e kaj pli rapid'e ol ordinar'e; adiaŭ'int'e la tut'a'n famili'o'n, mi ir'is hejm'e'n, — sed mi intenc'e forges'is mi'a'n spad'o'n kaj re'ven'is por ĝi'n pren'i; mi antaŭ'sent'is, ke mi trov'os Marjan Ivanovnan sol'a.

Efektiv'e, ŝi ven'is renkont'e al mi kaj trans'don'is al mi la spad'o'n.

”Adiaŭ, Petro Andreiĉ,” ŝi dir'is plor'ant'e, ”oni for'vetur'ig'os mi'n Orenburgon. Viv'u kaj est'u feliĉ'a! Ebl'e Di'o vol'os, ke ni vid'u ankoraŭ unu la ali'a'n. Se ne ...”

Ŝi ek'plor'eg'is. Mi ĉirkaŭ'pren'is ŝi'n.

”Adiaŭ, mi'a anĝel'o!” mi dir'is. ”Adiaŭ, mi'a kar'a, mi'a aspir'at'a! Kio ajn okaz'u al mi, kred'u, ke mi'a last'a pens'o, mi'a last'a preĝ'o est'os por vi!”

Mi plor'eg'is ŝi'n al'prem'ant'e al mi'a brust'o. Mi varm'eg'e ŝi'n kis'is kaj rapid'e el'kur'is el la ĉambr'o.

Ĉapitr'o Vi'i La atak'o

En tiu nokt'o mi ne dorm'is kaj eĉ ne de'met'is la vest'o'n. Mi intenc'is ĉe matenrugo ir'i al la citadel'a pord'eg'o, el kiu Marja Ivanovna est'is for'vetur'ont'a, kaj tie last'foj'e adiaŭ'i ŝi'n.

Mi sent'is en mi grand'a'n ŝanĝ'o'n: mi'a nun'a ekscit'iĝ'o est'is por mi mult'e mal'pli turment'a ol la melankoli'o, kun kiu mi viv'is antaŭ ne'long'e. Kun mal'ĝoj'o de dis'iĝ'o kun'iĝ'is en mi ne klar'a'j, sed dolĉ'a'j esper'o'j, mal'pacienc'a soif'o je danĝer'o'j kaj sent'o de nobl'a glor'am'o.

La nokt'o pas'is ne'rimark'it'e. Mi jam est'is el'ir'ont'a, kiam mi'a pord'o mal'ferm'iĝ'is kaj ven'is kaporal'o kun anonc'o, ke ni'a'j kozak'o'j en tiu nokt'o for'las'is la citadel'o'n, per'fort'e kun'pren'ant'e Julajon, kaj ke apud la citadel'o vag'as ne'kon'at'a'j rajd'ant'o'j. La pens'o, ke Maŝ'a ne pov'os el'vetur'i, mi'n terur'is; rapid'e mi far'is al la kaporal'o kelk'a'j'n ordon'o'j'n kaj tuj rapid'eg'is al la citadel'estr'o.

Jam tag'iĝ'is. Mi rapid'e kur'is tra la strat'o, kiam mi aŭd'is ies al'vok'o'n. Mi halt'is.

”Kie'n vi rapid'as?” demand'is Iv'a'n Ignatjiĉ, kur'ating'ant'e mi'n. ”Iv'a'n Kuzmiĉ est'as sur la rempar'o kaj send'is mi'n por vi'n al'ven'ig'i. Pugaĉov ven'is.”

”Ĉu Marja Ivanovna for'vetur'is?” mi demand'is kun kor'trem'o.

”Ne!” dir'is Iv'a'n Ignatjiĉ, ”la voj'o al Orenburgo jam est'as barit'a, la citadel'o est'as ĉirkaŭ'it'a. Mal'bon'eg'a afer'o, Petro Andreiĉ!”

Ni ni'n direkt'is al la rempar'o, laŭ'natur'a alt'aĵ'o, fortik'ig'it'a per palis'ar'o. Tie jam amas'iĝ'is ĉiu'j log'ant'o'j de la citadel'o. La garnizon'a'j soldat'o'j star'is kun paf'il'o'j, la paf'il'eg'o est'is transport'it'a tie'n jam hieraŭ. La citadel'estr'o marŝ'is antaŭ si'a nemultenrombra front'o. La proksim'a danĝer'o vigl'ig'is kaj entuziasm'ig'is la mal'jun'a'n milit'ist'o'n. En la step'o, je kelk'a distanc'o de la citadel'o, rajd'is ĉirkaŭ du'dek vir'o'j. Ŝajn'e ili est'is kozak'o'j, sed inter ili trov'iĝ'is ankaŭ baŝkir'o'j, facil'e re'kon'ebl'a'j laŭ link'o'fel'a'j ĉap'o'j kaj sag'uj'o'j. La citadel'estr'o ĉirkaŭ'ir'is si'a'n taĉment'o'n, dir'ant'e al la soldat'o'j: ”Nu, mi'a'j infan'o'j, ni batal'u hodiaŭ pro ni'a imperi'estr'in'o; ni montr'u al la tut'a mond'o, ke ni est'as hom'o'j brav'a'j kaj ĵur'fidel'a'j.”

La soldat'o'j aklam'e atest'is si'a'n fervor'ec'o'n. Ŝvabrin star'is apud mi kaj fiks'e rigard'is al la mal'amik'o.

La vir'o'j en la step'o, rimark'int'e la mov'ad'o'n en la citadel'o, kun'rajd'is grup'e kaj ŝajn'e inter'konsil'iĝ'is. La kapitan'o ordon'is al Iv'a'n Ignatjiĉ direkt'i la paf'il'eg'o'n al ili'a grup'o kaj li mem ek'brul'ig'is la meĉ'o'n. La kugl'eg'o ek'zum'is kaj flug'is super la mal'amik'o'j'n, al neni'u mal'util'int'e. La rajd'ant'o'j tuj dis'iĝ'is, ek'galop'is re'turn'e kaj baldaŭ mal'aper'is el la vid'o, tiel ke la step'o sen'hom'iĝ'is.

Nun ven'is sur la rempar'o'n Vasilisa Jegorovna kun Maŝ'a, kiu ne vol'is post'rest'i.

”Nu?” demand'is la edz'in'o de la kapitan'o, ”kiel ir'as la batal'o? Kie do est'as ni'a mal'amik'o?”

”La mal'amik'o est'as proksim'e,” respond'is Iv'a'n Kuzmiĉ, ”vol'u Di'o, ke ĉio est'u bon'a. Nu, Maŝ'a, ĉu vi ne tim'as?”

”Ne, pa'ĉj'o!” ŝi respond'is, ”mi pli mult'e tim'as hejm'e, kiam mi rest'as sol'a.”

Ŝi ek'rigard'is mi'n kaj si'n'dev'ig'e ek'rid'et'is. Mi ne'vol'e kun'prem'is la ten'il'o'n de mi'a spad'o, kvazaŭ vol'ant'e jam defend'i la am'at'a'n fraŭl'in'o'n, re'memor'ant'e, ke tiu'n spad'o'n mi ricev'is hieraŭ el ŝi'a'j man'o'j.

Mi'a kor'o brul'is. Mi imag'is mi'n ŝi'a kavalir'o. Mi soif'is montr'i mi'n ind'a je ŝi'a konfid'o kaj mal'pacienc'e atend'is la decid'ig'a'n moment'o'n.

En la sam'a temp'o de post la mont'et'o, trov'iĝ'ant'a je du'on'verst'o de la citadel'o, montr'iĝ'is nov'a'j grup'o'j da rajd'ist'o'j, kaj baldaŭ la step'o svarm'is je mult'eg'o da vir'o'j, arm'it'a'j per lanc'o'j kaj sajdakoj 1 . Inter ili rajd'is sur blank'a ĉeval'o vir'o en ruĝ'a kaftan'o kun nud'ig'it'a sabr'o en la man'o: tio est'is Pugaĉov mem. Li halt'is; oni li'n ĉirkaŭ'is kaj, vid'ebl'e, laŭ li'a ordon'o kvar vir'o'j galop'e ek'rajd'is al la citadel'o. Ni ek'kon'is ni'a'j'n perfid'ul'o'j'n. Unu el ili ten'is super la kap'o paper'foli'o'n, la du'a hav'is ĉe la pint'o de si'a lanc'o la kap'o'n de Jul'a'j, kiu'n li sving'ĵet'is al ni trans la mur'o'n. La kap'o de la mal'feliĉ'a baŝkir'o fal'is al la pied'o'j de la citadel'estr'o. La perfid'ul'o'j kri'is:

”Ne paf'u! El'ir'u ĉiu'j al la imperi'estr'o. La imperi'estr'o est'as ĉi tie.”

”Tuj vi hav'os regal'o'n,” kri'is Iv'a'n Kuzmiĉ. ”Paf'u, kar'ul'o'j!”

Ni'a'j soldat'o'j salv'e ek'paf'is. La kozak'o ten'ant'a la leter'o'n ek'ŝancel'iĝ'is kaj fal'is de la ĉeval'o, la ali'a'j ek'galop'is re'turn'e. Mi ek'rigard'is Marjan Ivanoviĉ. Konstern'it'a de la vid'o de la sang'ant'a kap'o de Jul'a'j, surd'ig'it'a de la salv'o, ŝi ŝajn'is sen'konsci'a.

La kapitan'o al'vok'is la kaporal'o'n kaj ordon'is al li pren'i la paper'foli'o'n el la man'o'j de la mort'ig'it'a kozak'o. La kaporal'o el'ir'is sur la kamp'o'n kaj re'ven'is, konduk'ant'e per la brid'o la ĉeval'o'n de la mort'int'a kozak'o. Li en'man'ig'is al la citadel'estr'o la leter'o'n. Iv'a'n Kuzmiĉ leg'is ĝi'n silent'e kaj tuj pec'et'e ĝi'n dis'ŝir'is. Dum'e la mal'amik'o'j vid'ebl'e si'n prepar'is al batal'o. Baldaŭ kugl'o'j ek'fajf'is ĉirkaŭ ni'a'j orel'o'j, kaj kelk'e da sag'o'j en'iĝ'is apud ni en la ter'o'n kaj en la palis'ar'o'n.

”Vasilisa Jegorovna,” dir'is la kapitan'o, ”tio ne est'as afer'o por vir'in'o'j. For'konduk'u Maŝ'a'n, vi ja vid'as, la knab'in'o est'as nek mort'int'a, nek viv'ant'a 1 .

Vasilisa Jegorovna, mal'kuraĝ'ig'it'a per la kugl'o'j, al'rigard'is la step'o'n, kie est'is rimark'ebl'a vigl'a mov'ad'o, post'e ŝi si'n turn'is al la edz'o kaj dir'is: ”Iv'a'n Kuzmiĉ, ni'a viv'o kaj mort'o est'as en la man'o'j de Di'o.

Ben'u Maŝ'a'n! Maŝ'a, al'ir'u la patr'o'n!”

Maŝ'a pal'iĝ'is kaj trem'et'ant'e al'ir'is al Iv'a'n Kuzmiĉ, ek'genu'is kaj klin'is antaŭ li la kap'o'n ĝis'ter'e. La mal'jun'a kapitan'o kruc'o'sign'is ŝi'n tri'foj'e, post'e li ŝi'n lev'is, kis'is kaj dir'is per ŝanĝ'it'a voĉ'o: ”Nu, Maŝ'a, est'u feliĉ'a! Preĝ'u al Di'o. Li vi'n ne for'las'os. Se trov'iĝ'os bon'a fianĉ'o, Di'o don'u al vi ambaŭ reciprok'a'n am'o'n

kaj konkord'o'n. Viv'u sam'e, kiel mi kun Vasilisa Jegorovna viv'is. Nu, adiaŭ, Maŝ'a! Vasilisa Jegorovna, rapid'u for'konduk'i ŝi'n!”

Maŝ'a ĉirkaŭ'pren'is li'a'n kol'o'n kaj ek'plor'eg'is.

”Ni ankaŭ kis'u ni'n reciprok'e,” plor'ant'e dir'is la edz'in'o de la kapitan'o. ”Adiaŭ, mi'a Iv'a'n Kuzmiĉ! Bon'vol'u mi'n pardon'i, se mi est'as koler'ig'int'a vi'n per io!”

”Adiaŭ, adiaŭ, patr'in'o,” dir'is la kapitan'o, ĉirkaŭ'pren'ant'e si'a'n mal'jun'ul'in'o'n, ”nu, sufiĉ'e, ir'u hejm'e'n, se ebl'e, vest'u Maŝ'a'n per sarafan'o 1 .”

La edz'in'o de la kapitan'o kaj ŝi'a fil'in'o for'ir'is. Mi rigard'is al la for'ir'ant'a Marja Ivanovna, ŝi si'n re'turn'is kaj kap'salut'is mi'n.

Iv'a'n Kuzmiĉ mi'n al'ir'is, kaj de nun li'a plen'a atent'o al'cel'is la mal'amik'o'n. La ribel'ul'o'j kun'rajd'ant'e ĉirkaŭ'is si'a'n estr'o'n kaj subit'e komenc'is mal'supr'e'n'iĝ'i de la ĉeval'o'j.

”Nun star'u firm'e,” dir'is al ni la citadel'estr'o, ”tuj komenc'iĝ'os la atak'o!”

En la sam'a moment'o ek'son'is akr'a kri'et'ad'o kaj laŭt'a'j kri'o'j; la ribel'ul'o'j ek'kur'eg'is al la citadel'o. Ni'a paf'il'eg'o est'is ŝarĝ'it'a per kartoĉ'o'j; la citadel'estr'o las'is la mal'amik'o'j'n al'kur'i ĝis plej mal'grand'a distanc'o kaj tiam de'nov'e ek'paf'ig'is ni'a'n paf'il'eg'o'n.

La kartoĉ'o'j fal'is en la mez'o'n de la atak'ant'a trup'o. La ribel'ul'o'j si'n ĵet'is al ambaŭ flank'o'j kaj pas'is iom re'turn'e. Ili'a ĉef'o sol'a rest'is antaŭ'e. Li sving'ad'is la sabr'o'n, vid'ebl'e, kun verv'o ili'n admon'ant'e ... La kri'ad'o, por moment'o silent'iĝ'int'a, re'nov'iĝ'is.

”Nu, infan'o'j,” dir'is la citadel'estr'o, ”nun mal'ŝlos'u la pord'eg'o'n kaj tambur'u. Soldat'o'j, antaŭ'e'n! Sekv'u mi'n! Ekster'e'n el la citadel'o!”

La citadel'estr'o, Iv'a'n Ignatjiĉ kaj mi post moment'o jam

est'is ekster la rempar'o, sed la mal'kuraĝ'ig'it'a garnizon'o star'is sen'mov'e.

”Kial do vi star'as, infan'o'j?” kri'is Iv'a'n Kuzmiĉ. ”Se ni dev'as mort'i, ni mort'u, tio est'as ja ni'a ofic'a dev'o.”

En tiu sam'a moment'o la ribel'ul'o'j jam al'kur'is al ni kaj penetr'is en la citadel'o'n. La tambur'ist'o ĉes'is bat'i; la garnizon'o ĵet'is la paf'il'o'j'n ter'e'n; mi'n oni fal'ig'is, sed mi tuj lev'iĝ'is kaj kun'e kun la ribel'ul'o'j en'ir'is en la citadel'o'n. La citadel'estr'o, vund'it'a je la kap'o, star'is en la grup'o de krim'ul'o'j; oni postul'is, ke li don'u la ŝlos'il'o'j'n. Mi vol'is help'i al li, sed kelk'a'j fort'a'j kozak'o'j mi'n kapt'is kaj kun'lig'is per zon'o, parol'ant'e: ”Atend'u, oni dec'e regal'os vi'n, la car'a'j'n mal'obe'ul'o'j'n!” Oni tren'is ni'n tra la strat'o'j; la loĝ'ant'o'j el'ir'is el si'a'j dom'o'j kun pan'o kaj sal'o. Ek'son'is preĝ'ej'a sonor'ig'ad'o. Subit'e el la amas'o da popol'o aŭd'iĝ'is la kri'o, ke la imperi'estr'o sur la plac'o atend'as la milit'kapt'it'o'j'n por juĝ'i pri ili. La tut'a popol'o si'n ĵet'is sur la plac'o'n; ankaŭ ni'n oni pel'is tie'n.

Pugaĉov sid'is en apog'seĝ'o sur la peron'o de la kapitan'a dom'o. Li sur'hav'is ruĝ'a'n kozak'a'n kaftan'o'n, border'it'a'n per galon'o'j. Alt'a zibel'fel'a ĉap'o kun or'a'j fask'o'j est'is sur'ŝov'it'a ĝis la bril'ant'a'j okul'o'j. Li'a fizionomi'o ŝajn'is al mi kon'at'a. Li'n ĉirkaŭ'star'is la kozak'a estr'ar'o. Patr'o Gerasim, pal'a kaj trem'ant'a, star'is apud la peron'o kun krucifiks'o en la man'o'j kaj kvazaŭ sen'parol'e pet'eg'is la estr'o'n por la ĉe'est'ant'a'j minac'at'o'j.

Sur la plac'o oni urĝ'e konstru'is pend'ig'il'o'n. Kiam ni al'proksim'iĝ'is, la baŝkir'o'j dis'puŝ'eg'is la popol'amas'o'n kaj prezent'is ni'n al Pugaĉov. La preĝ'ej'a sonor'ad'o ĉes'is; ek'reg'is profund'a silent'o.

”Kiu est'as la citadel'estr'o?” demand'is la uzurp'ul'o.

Ni'a polic'ist'o el'paŝ'is el la popol'amas'o kaj fingr'o'montr'is Ivan'o'n Kuzmiĉ. Pugaĉov minac'e al'rigard'is la mal'jun'ul'o'n kaj dir'is: ”Kiel vi arog'is kontraŭ'batal'i mi'n, vi'a'n regn'estr'o'n?”

La kapitan'o, sufer'ant'a pro la vund'o, kolekt'is si'a'j'n last'a'j'n fort'o'j'n kaj respond'is per firm'a voĉ'o: ”Vi ne est'as mi'a regn'estr'o, vi est'as rab'ist'o kaj uzurp'ul'o. Ĉu vi aŭd'as?”

Pugaĉov minac'e sulk'ig'is la vizaĝ'o'n kaj ek'sving'is si'a'n blank'a'n tuk'o'n. Kelk'e da kozak'o'j kapt'is la mal'jun'a'n kapitan'o'n kaj tir'eg'is li'n al la pend'ig'il'o. Sur ĝi'a trans'trab'o jam rajd'e sid'is la kripl'ig'it'a baŝkir'o, kiu'n ni hieraŭ esplor'demand'is. Li ten'is en la man'o ŝnur'eg'o'n, kaj post moment'o mi vid'is la mal'feliĉ'a'n Ivan'o'n Kuzmiĉ jam pend'ant'a en la aer'o. Tiam oni al'konduk'is al Pugaĉov Ivan'o'n Ignatjiĉ.

”Ĵur'u al vi'a regn'estr'o Petro Fedoroviĉ!” dir'is Pugaĉov.

”Vi ne est'as ni'a regn'estr'o,” ripet'is Iv'a'n Ignatjiĉ la parol'o'n de si'a kapitan'o, ”vi bub'eg'o, est'as rab'ist'o kaj uzurp'ul'o.”

Pugaĉov sving'is la tuk'o'n, kaj la bon'kor'a leŭtenant'o ek'pend'is apud si'a mal'jun'a estr'o.

Ven'is mi'a vic'o. Mi sen'tim'e rigard'is al Pugaĉov, est'ant'e pret'a ripet'i la respond'o'n de mi'a'j alt'anim'a'j kun'ul'o'j. Je mi'a ne'dir'ebl'a surpriz'o mi ek'vid'is inter la ribel'ul'a estr'ar'o Ŝvabrinon, tond'it'a laŭ kozak'a mod'o kaj vest'it'a per kozak'a kaftan'o. Li al'ir'is Pugaĉovon kaj dir'is al li i'o'n en la orel'o'n.

”Oni pend'ig'u li'n!” dir'is Pugaĉov, eĉ ne rigard'int'e mi'n.

Oni ĵet'is maŝ'o'n ĉirkaŭ mi'a'n kol'o'n. Mi silent'e leg'is preĝ'o'n, sincer'e pent'ant'e antaŭ Di'o pro ĉiu'j mi'a'j pek'o'j kaj pet'ant'e Di'o'n sav'i ĉiu'j'n, kiu'j al mi est'is kar'a'j. Oni mi'n al'tren'is ĝis la pend'ig'il'o.

”Ne tim'u, ne tim'u!” ripet'ad'is al mi la ribel'ul'o'j, ebl'e efektiv'e vol'ant'e mi'n kuraĝ'ig'i.

Subit'e mi aŭd'is kri'o'n: ”Atend'u! mal'ben'it'o'j, atend'u!” La ekzekut'ist'o'j halt'is. Jen mi vid'as: Saveljiĉ kuŝ'as ĉe la pied'o'j de Pugaĉov: ”Est'u patr'o!” parol'is la kompat'ind'a vart'ist'o. ”Kio'n util'os al vi la mort'o de mi'a sinjor'id'o! Liber'ig'u li'n; vi ricev'os por li el'aĉet'o'n, sed se vi nepr'e dezir'as iu'n pend'ig'i, por ekzempl'o kaj for'tim'ig'o, bon'vol'u pend'ig'i mi'n, mal'jun'a'n!”

Pugaĉov man'sign'is, kaj oni tuj mi'n mal'lig'is kaj las'is liber'a.

”Ni'a patr'o vi'n kor'favor'as,” oni dir'ad'is ĉirkaŭ'e.

Mi ne pov'as dir'i, ke en tiu moment'o mi ĝoj'is pri mi'a liber'iĝ'o, nek bedaŭr'is pri ĝi. Mi'a'j sent'o'j est'is tro mal'klar'a'j. Oni de'nov'e al'konduk'is mi'n al la uzurp'ul'o kaj star'ig'is mi'n sur'genu'e antaŭ li. Pugaĉov etend'is al mi si'a'n muskol'a'n man'o'n: ”Kis'u la man'o'n! Kis'u la man'o'n!” oni parol'is ĉirkaŭ'e.

Sed mi prefer'us la plej kruel'a'n ekzekut'o'n al tia mal'nobl'a humil'iĝ'o.

”Kar'a Petro Andreiĉ!” murmur'et'is al mi Saveljiĉ, star'ant'e post mi kaj tuŝ'et'ant'e mi'n, ”ne obstin'u! Kio'n ĝi kost'as al vi!

Kraĉ'u sed kis'u la man'o'n de la krim ... (fi!] ... li'a'n man'o'n.

Mi ne mov'iĝ'is. Pugaĉov mal'lev'is si'a'n man'o'n, dir'ant'e kun rid'et'o: ”Li'a moŝt'o vid'ebl'e mal'saĝ'iĝ'is pro ĝoj'o. Lev'u li'n!”

Oni mi'n lev'is kaj las'is liber'a. Mi rigard'is la daŭr'ig'at'a'n terur'a'n spektakl'o'n.

La loĝ'ant'o'j far'is si'a'n ĵur'o'n. Unu post la ali'a ili al'ir'is, kis'is la krucifiks'o'n kaj si'n klin'is antaŭ la uzurp'ul'o. Tie star'is ankaŭ ni'a'j garnizon'a'j soldat'o'j; la rot'a tajlor'o, arm'it'a per mal'akr'a tond'il'o, for'tranĉ'ad'is ili'a'j'n har'lig'o'j'n. For'sku'ant'e har'er'o'j'n de si'a'j vest'o'j, ili al'ir'is al la man'o de Pugaĉov, kiu don'is al ili si'a'n pardon'o'n kaj akcept'is ili'n en si'a'n band'o'n. Ĉio ĉi daŭr'is proksim'um'e tri hor'o'j'n. Fin'e Pugaĉov si'n lev'is de la seĝ'o kaj mal'supr'e'n'ir'is de la peron'o, akompan'at'a de kozak'a'j estr'o'j. Oni al'konduk'is por li blank'a'n ĉeval'o'n en riĉ'a jung'il'ar'o. Du kozak'o'j, sub'ten'ant'e Pugaĉovon sub la brak'o'j, help'is li'n sur'ĉeval'iĝ'i. Pugaĉov dir'is al patr'o Gerasim, ke li tag'manĝ'os ĉe li. En la sam'a moment'o aŭd'iĝ'is vir'in'a kri'ad'o. Kelk'a'j el la rab'ist'o'j tir'tren'is sur la peron'o'n Vasilisan Jegorovnan, tut'e nud'a'n, kun dis'lig'it'a'j har'o'j; unu el ili jam si'n vest'is per ŝi'a tali'vest'o; ali'a'j el'port'ad'is kusen'eg'o'j'n, kest'eg'o'j'n, te'vaz'ar'o'n, tol'aĵ'o'n kaj ceter'a'n dom'aĵ'ar'o'n.

”Kar'ul'o'j!” kri'is la kompat'ind'ul'in'o, ”las'u mi'n pent'o'far'i 1 .

Patr'o'j! Konduk'u mi'n al Iv'a'n Kuzmiĉ!”

Subit'e ŝi ĵet'is rigard'o'n sur la pend'ig'il'o'n kaj re'kon'is si'a'n edz'o'n.

”Rab'ist'o'j!” kri'is ŝi kvazaŭ frenez'a, ”kio'n vi al li far'is? Mi'a lum'o, Iv'a'n Kuzmiĉ, brav'ul'a soldat'a kap'o! Ne tuŝ'is vi'n rus'a'j bajonet'o'j nek turk'a'j kugl'o'j; ne en honor'a batal'o vi fin'is vi'a'n viv'o'n, vi pere'is de la man'o de krim'ul'o for'kur'int'a!”

”Kviet'ig'u la mal'jun'a'n sorĉ'ist'in'o'n!” dir'is Pugaĉov. Jun'a kozak'o sabr'o'frap'is ŝi'n sur la kap'o'n, kaj ŝi fal'is sen'viv'a sur la ŝtup'o'j'n de la peron'o.

Pugaĉov for'rajd'is; la popol'amas'o si'n ĵet'is post li.

Ĉapitr'o VIII La mal'bon'ven'a gast'o

La plac'o sen'hom'iĝ'is. Mi star'is ankoraŭ sam'lok'e kaj ne pov'is re'kolekt'i mi'a'j'n pens'o'j'n, mal'ord'ig'it'a'j de la terur'a'j impres'o'j.

Ne'sci'ad'o pri la sort'o de Marja Ivanovna plej mult'e mi'n terur'is. Kie ŝi est'as? Kio okaz'is al ŝi? Ĉu ŝi sukces'is kaŝ'i si'n?

Ĉu fid'ind'a est'as ŝi'a rifuĝ'lok'o? Plen'a de kor'ŝir'ig'a'j pens'o'j mi en'ir'is la kapitan'a'n dom'o'n ... La ĉambr'o'j est'as mal'plen'a'j: ĉiu'j seĝ'o'j, tabl'o'j, kest'eg'o'j est'as dis'romp'it'a'j, la vaz'ar'o — dis'pec'ig'it'a, ĉio — dis'ĵet'it'a. Mi supr'e'n'kur'is la mal'larĝ'a'n ŝtup'ar'o'n, konduk'ant'a'n en la sub'tegment'ej'o'n, kaj unu'a'foj'e mi en'ir'is la ĉambr'et'o'n de Marja Ivanovna. Mi vid'is ŝi'a'n lit'o'n, vid'ebl'e tra'serĉ'it'a'n de la rab'ist'o'j; la ŝrank'o est'is dis'bat'it'a, ĉio el ĝi for'rab'it'a; lamp'et'o lum'et'is ankoraŭ antaŭ la kadr'o'j, el kiu'j ĉiu'j sankt'pentr'aĵ'o'j est'is mal'aper'int'a'j. Sen'difekt'a rest'is spegul'et'o inter du fenestr'o'j. Kie do est'is la loĝ'ant'in'o de ĉi tiu modest'a virg'ul'in'a ĉel'o? Terur'a pens'o tra'kur'is mi'a'n kap'o'n: mi'a imag'o pentr'is al mi ŝi'n en la man'o'j de rab'ist'o'j ... Mi'a kor'o kun'tir'iĝ'is ... Mi mal'dolĉ'e, mal'dolĉ'e ek'plor'is kaj laŭt'e el'dir'is la nom'o'n de mi'a kar'a Marja Ivanovna ...

En tiu moment'o aŭd'iĝ'is mal'fort'a bru'et'o, kaj de post la

ŝrank'o el'ir'is Palaŝka, pal'a, trem'et'ant'a. — ”Ha, Petro Andreiĉ!” ŝi dir'is kun'frap'ant'e la man'o'j'n. ”Kia tag'o! Kia'j terur'aĵ'o'j!”

”Kie est'as Marja Ivanovna?” mi demand'is mal'pacienc'e.

”Kio okaz'is al ŝi?”

”Ni'a fraŭl'in'o est'as viv'ant'a,” respond'is Palaŝka; ”ŝi si'n kaŝ'as ĉe Akulina Pamfilovna.”

”Ĉe la edz'in'o de la pastr'o!” kri'is mi terur'it'e. ”Mi'a Di'o! Tie ja est'as nun Pugaĉov!”

Mi rapid'e el'kur'is ekster'e'n kaj kur'eg'is al la pastr'a dom'o, neni'o'n vid'ant'e nek sent'ant'e! De tie aŭd'iĝ'is kri'ad'o, rid'eg'ad'o, kant'ad'o ... Pugaĉov festen'is kun si'a'j kamarad'o'j. Ankaŭ Palaŝka kur'is post mi al la pastr'a dom'o. Mi pet'is ŝi'n ne'rimark'ebl'e el'vok'i al mi Akulinan Pamfilovnan. Post moment'o la edz'in'o de la pastr'o ven'is al mi en la vestibl'o'n kun mal'plen'a brand'botel'o en la man'o'j.

”Pro Di'o! Kie est'as Marja Ivanovna?” mi demand'is kun ne'pri'skrib'ebl'a mal'trankvil'o.

”Ŝi kuŝ'as, mi'a kar'ul'in'o, en mi'a lit'o, tie, mal'antaŭ la vand'o!” respond'is la edz'in'o de la pastr'o.

”Nu, Petro Andreiĉ, preskaŭ okaz'is mal'feliĉ'o, sed dank'o'n al Di'o! ĉio feliĉ'e pas'is. Apenaŭ la rab'ist'o sid'iĝ'is ĉe la manĝ'o'tabl'o, ŝi, la kompat'ind'a knab'in'o, re'gajn'is la konsci'o'n kaj ek'ĝem'is! Mi preskaŭ mort'is pro tim'eg'o! Li aŭd'is ...”Kiu tie ĉe vi ĝem'as, mal'jun'ul'in'o?” Mi humil'eg'e salut'is la rab'ist'o'n, ĝis'zon'e klin'iĝ'ant'e: ”Mi'a nev'in'o est'as mal'san'a, vi'a imperi'estr'a moŝt'o!” — ”Vid'ig'u al ni vi'a'n nev'in'o'n, mal'jun'ul'in'o!” Ek'bat'is mi'a kor'o, sed est'is neni'o far'ebl'a. — ”Se vi vol'as, vi'a imperi'estr'a moŝt'o. Sed la knab'in'o ne pov'as lev'iĝ'i kaj al vi ven'i.”

”Ne grav'e, mal'jun'ul'in'o, mi mem ir'os por ŝi'n vid'i.” Kaj li ek'ir'is, la mal'ben'it'o, mal'antaŭ la vand'o'n, flank'e'n'tir'is la kurten'o'n, rigard'is al la lit'o per si'a'j akcipitr'a'j okul'o'j, — kaj neni'o'n plu! Help'is al mi Di'o! Bon'vol'u kred'i, mi kaj la pastr'o tiam jam est'is prepar'it'a'j al mort'o martir'a. Feliĉ'e, la kompat'ind'ul'in'o ne re'kon'is li'n. Sinjor'o Di'o! Ĝis'viv'is ni tia'j'n fest'o'tag'o'j'n 1 ! Terur'aĵ'o! La kompat'ind'a Iv'a'n Kuzmiĉ! Kiu pov'us tio'n supoz'i? Kaj ankaŭ Vasilisa Jegorovna! Kaj Iv'a'n Ignatjiĉ! Pro kio ankaŭ li?

Pro kio vi est'as indulg'it'a? — Kio'n vi dir'os pri Ŝvabrin, Aleksej Ivanoviĉ? Jen li jam tond'ig'is al si la har'o'j'n laŭ kozak'a kutim'o kaj nun festen'as tie kun ili. Ver'e, lert'ul'o, oni pov'as dir'i!

Kiam mi dir'is pri mi'a mal'san'a nev'in'o, kred'u al mi, li al'rigard'is mi'n, kvazaŭ vol'ant'e tranĉ'i mi'a'n kor'o'n, tamen li ne perfid'is i'o'n, dank'o'n al li!”

En tiu moment'o aŭd'iĝ'is ebri'a'j kri'o'j de la gast'o'j kaj la voĉ'o de patr'o Gerasim. La gast'o'j postul'is brand'o'n, la pastr'o vok'is la edz'in'o'n. Tiam la edz'in'o de la pastr'o ek'rapid'is: ”Ir'u hejm'e'n, Petro Andreiĉ, nun mi ne pov'as kun vi parol'i.

Jen la rab'ist'o'j diboĉ'as. Okaz'os mal'feliĉ'o, se ili en ebri'a stat'o vi'n vid'os. Adiaŭ, Petro Andreiĉ! Est'u kio est'os! Ni esper'u, ke Di'o ni'n ne for'las'os.”

La edz'in'o de la pastr'o for'ir'is. Iom trankvil'ig'it'a, mi ir'is en mi'a'n loĝ'ej'o'n. Preter'ir'ant'e la plac'o'n, mi vid'is ĉirkaŭ la pend'ig'il'o kelk'a'j'n baŝkir'o'j'n, kiu'j, si'n inter'puŝ'eg'ant'e, for'tir'is bot'o'j'n de la pend'ig'it'o'j. Kun grand'a pen'o mi for'prem'is mi'a'n indign'o'n, sent'ant'e tut'a'n sen'util'ec'o'n de mi'a nun'a en'miks'iĝ'o.

Tra ĉiu'j strat'o'j kur'is rab'ist'o'j, pri'rab'ant'e la oficir'a'j'n loĝ'ej'o'j'n.

Ĉie son'is kri'o'j de ebri'a'j ribel'ul'o'j. Mi ven'is en mi'a'n hejm'o'n.

Saveljiĉ renkont'is mi'n ĉe la sojl'o.

”Dank'o'n al Di'o,” li kri'is, vid'ant'e mi'n, ”mi jam est'is tim'ant'a,

ke la rab'ist'o'j vi'n de'nov'e kapt'is ... Kar'a Petro Andreiĉ, bon'vol'u kred'i! ĉio'n ĉe ni la fripon'o'j for'rab'is: vest'o'j'n, vaz'ar'o'n, ĉiu'j'n aĵ'o'j'n, neni'o'n oni por ni las'is. Nu, ne grav'e! Ni dank'u Di'o'n, ke vi'n oni las'is viv'ant'a! Kar'ul'o, ĉu vi re'kon'is la hetman'o'n?”

”Ne. Kiu do li est'as?”

”Do vi ne re'kon'is? ... Ĉu vi forges'is la drink'ul'o'n, kiu en la gast'ej'o el'pet'is por si vi'a'n palt'o'n? palt'o'n lepor'fel'a'n, tut'e nov'a'n; sur'tir'ant'e ĝi'n, la kanajl'o eĉ la kun'kudr'o'j'n krev'ig'is.”

Mi ek'mir'is. Efektiv'e, la simil'ec'o inter Pugaĉov kaj mi'a iam'a konduk'int'o est'is okul'frap'a. Mi est'is cert'a, ke Pugaĉov kaj tiu vir'o est'as la sam'a person'o, kaj nun mi kompren'is la kaŭz'o'n de mi'a ĵus'a pardon'iĝ'o. Mi ne pov'is ne mir'i pri tiu strang'a kun'ĉen'iĝ'o de la cirkonstanc'o'j: la infan'a palt'o, iam donac'it'a de mi al vag'ul'o, nun liber'ig'is mi'n de pend'ig'il'a maŝ'o; drink'ul'o kiu iam vag'ad'is tra gast'ej'o'j, en la nun'a temp'o sieĝ'as citadel'o'j'n kaj sku'eg'as la regn'o'n.

”Ĉu vi ne dezir'as manĝ'i?” dir'is Saveljiĉ, sen'ŝanĝ'a pri si'a'j kutim'o'j. ”Hejm'e ni neni'o'n hav'as, sed mi tuj ir'os por serĉ'i i'o'n kaj kuir'os por vi.”

Rest'ant'e sol'a mi en'profund'iĝ'is en medit'ad'o.

Kio'n nun mi dev'as far'i? Rest'i en la citadel'o, sub'iĝ'int'a al la krim'ul'o, aŭ al'iĝ'i al li'a band'o — tio ne konven'is al oficir'o. Mi'a ofic'a dev'o postul'is, ke mi urĝ'e direkt'u mi'n tie'n, kie mi'a serv'ad'o pov'os ankoraŭ util'i al la patr'o'land'o en la nun'a'j mal'facil'a'j cirkonstanc'o'j ... Sed mi'a am'o potenc'e postul'is, ke mi rest'u apud Marja Ivanovna, est'u ŝi'a protekt'ant'o kaj defend'ant'o. Kvankam mi antaŭ'vid'is sen'dub'a'n kaj baldaŭ'a'n ŝanĝ'o'n de la cirkonstanc'o'j, tamen mi ne pov'is ne trem'i, prezent'ant'e al mi ŝi'a'n danĝer'a'n situaci'o'n.

Mi'a'j medit'o'j est'is inter'romp'at'a'j de al'kur'ant'a kozak'o, kiu ven'is por anonc'i al mi: ”Li'a imperi'estr'a moŝt'o postul'as vi'n al si.”

”Kie li nun est'as?” mi demand'is, pret'a obe'i.

”En la dom'o de la citadel'estr'o,” respond'is la kozak'o. ”Post la tag'manĝ'o li'a moŝt'o bon'vol'is vizit'i ŝvit'ban'ej'o'n, kaj nun li dorm'as. Jen, vi'a moŝt'o, laŭ ĉio est'as vid'ebl'a li'a alt'a de'ven'o: tag'manĝ'ant'e li bon'vol'is for'manĝ'i du rost'it'a'j'n pork'id'o'j'n, kaj en la ŝvit'ban'ej'o li ordon'is hejt'i tiel varm'eg'e, ke eĉ Taraso Kuroĉkin ne el'ten'is, for'don'is la branĉ'a'n bala'il'o'n al Tomĉjo Bikbaev kaj kun pen'o re'akir'is la spir'o'n, sur'verŝ'int'e si'n per mal'varm'a akv'o. Jes, mi konfes'as, ĉiu'j li'a'j manier'o'j est'as tiel grav'a'j ... Si'n lav'ant'e en la ŝvit'ban'ej'o, li montr'is si'a'j'n car'a'j'n stamp'sign'o'j'n, kiu'j'n li hav'as sur la brust'o: ĉe unu flank'o du'kap'a'n agl'o'n, grand'a'n kiel kvin'kopek'a mon'er'o, ĉe la du'a li'a'n propr'a'n portret'o'n.”

Mi ne trov'is neces'e refut'i la opini'o'j'n de la kozak'o kaj mi ir'is kun'e kun li en la kapitan'a'n dom'o'n, antaŭ'pentr'ant'e al mi mi'a'n inter'vid'iĝ'o'n kun Pugaĉov kaj pen'ant'e diven'i, kia est'os ĝi'a rezult'o. La leg'ant'o cert'e bon'e prezent'as al si, ke mi ne est'is tut'e trankvil'a.

Krepusk'iĝ'is, kiam mi al'ir'is la dom'o'n de la citadel'a estr'o. La terur'a pend'ig'il'o kun si'a'j viktim'o'j kontur'iĝ'is kiel nigr'a siluet'o.

La kadavr'o de la kompat'ind'a edz'in'o de la kapitan'o ankoraŭ kuŝ'is ĵet'it'a sub la peron'o, antaŭ kiu gard'e star'is du kozak'o'j.

Mi'a akompan'ant'o en'ir'is por anonc'i mi'n kaj, tuj re'ven'int'e, en'ir'ig'is mi'n en la ĉambr'o'n, en kiu mi hieraŭ tiel emoci'e adiaŭ'is la kar'a'n Marjan Ivanovnan.

Mi ek'vid'is scen'o'n ne'ordinar'a'n. Ĉirkaŭ la tabl'o, kovr'it'a per tabl'o'tuk'o kaj sur'ŝarg'it'a per botel'o'j kaj glas'o'j, sid'is Pugaĉov kun dek'kelk'o da kozak'a'j ĉef'o'j en ĉap'o'j kaj divers'kolor'a'j ĉemiz'o'j, ĉiu'j jam varm'eg'ig'it'a'j per brand'o, kun ruĝ'a'j vizaĝ'aĉ'o'j, kun bril'a'j okul'o'j. Inter ili ne est'is Ŝvabrin, nek ni'a polic'ist'o, la nov'e'bak'it'a'j perfid'ul'o'j.

”Ha, Moŝt'a sinjor'o,” dir'is Pugaĉov, vid'ant'e mi'n, ”bon'ven'o'n; honor'o'n al vi kaj lok'o'n! Est'u bon'ven'a!”

Li'a'j kun'ul'o'j iom kun'ŝov'iĝ'is. Mi silent'e sid'iĝ'is ĉe la rand'o de la tabl'o. Mi'a najbar'o, jun'a kozak'o, bon'statur'a kaj bel'a, en'verŝ'is por mi glas'o'n da brand'o, kiu'n mi eĉ ne gust'um'is.

Sci'vol'e kaj atent'e mi observ'is la kun'ven'int'o'j'n. Pugaĉov okup'is la ĉef'a'n lok'o'n, kubut'apog'int'e kaj sub'ten'ant'e la nigr'a'barb'a'n menton'o'n per si'a potenc'a pugn'o. Li'a'j regul'a'j kaj sufiĉ'e agrabl'a'j vizaĝ'trajt'o'j tut'e ne vid'ig'is kruel'ec'o'n. Li oft'e al'parol'is vir'o'n proksim'um'e 50-jar'a'n, nom'ant'e li'n jen graf'o, jen Simofejiĉ, iafoie eĉ onkl'o. Ĉiu'j si'n trakt'is reciprok'e kiel kamarad'o'j kaj montr'is neniu'n humil'a'n prefer'o'n por si'a hetman'o. La konversaci'o koncern'is la maten'a'n atak'o'n, la progres'ad'o'n de la ribel'o kaj la est'ont'a'n ag'ad'o'n. Ĉiu si'n laŭd'eg'is, far'is propon'o'j'n kaj sen'ĝen'e kritik'is la opini'o'j'n de Pugaĉov. Ĉi tiu strang'a milit'a konferenc'o far'is la decid'o'n marŝ'i kontraŭ Orenburgo, arogant'aĵ'o, kiu preskaŭ est'is kron'at'a de bedaŭr'eg'ind'a sukces'o. La milit'ir'o est'is destin'it'a por la morgaŭ'a tag'o.

”Nu, frat'o'j, antaŭ ol ir'i dorm'i, ni kant'u ni'a'n am'at'a'n kant'o'n! Ĉumakov! komenc'u!”

Mi'a najbar'o alt'tenor'e ek'kant'is mal'gaj'son'a'n bur'lak'a'n 1 kant'o'n; ĉiu'j ali'a'j ĥor'e kun'kant'is:

Ne est'as ebl'e rakont'i, kiel fort'e emoci'ig'is mi'n tiu popol'kant'o pri pend'ig'il'o, kantat'a de hom'o'j, destin'it'a'j al pend'ig'o.

Ili'a'j minac'a'j mien'o'j, la agord'a kant'ad'o, la mal'gaj'ig'a nuanc'ad'o de la tekst'o, per si mem plen'signif'a, ĉio ĉi plen'ig'is mi'a'n poet'a'n anim'o'n per ver'e trem'ig'a terur'o.

La gast'o'j trink'is ankoraŭ po unu glas'o'n da brand'o, lev'iĝ'is kaj adiaŭ'is Pugaĉovon. Mi vol'is el'ir'i kun ili, sed Pugaĉov dir'is: ”Re'sid'iĝ'u! mi vol'as kun vi parol'i.”

Ni rest'is okul'o kontraŭ okul'o.

Dum kelk'e da minut'o'j daŭr'is ni'a ambaŭ'flank'a silent'ad'o.

Pugaĉov fiks'e mi'n rigard'is, de temp'o al temp'o ferm'et'ant'e la mal'dekstr'a'n okul'o'n kun esprim'o de fripon'ec'a ironi'o. Fin'e li ek'rid'is kun tia sincer'a gaj'ec'o, ke ankaŭ mi, vid'ant'e tio'n, sam'e ek'rid'is, ne sci'ant'e pro kio.

”Nu, konfes'u, vi'a moŝt'o!” li dir'is. ”Ĉu fort'e vi ek'tim'is, kiam mi'a'j brav'ul'o'j ĵet'is al vi ŝnur'o'n ĉirkaŭ la kol'o'n? Cert'e, la ĉiel'o ŝajn'is al vi ŝaf'o'fel'o 1 ? Jes, jes, vi nepr'e balanc'iĝ'us nun sub la trans'trab'o, se tiam ne est'us al'kur'int'a vi'a serv'ist'o. Mi li'n tuj re'kon'is, la mal'jun'ul'aĉ'o'n. Ĉu ven'is al vi en la kap'o'n, vi'a moŝt'o, ke la vir'o, kiu vi'n al'konduk'is al gast'ej'o, est'is la imperi'estr'o mem? (Li pen'is si'n ŝajn'ig'i grav'a kaj mister'a.) Vi grav'e kulp'iĝ'is antaŭ mi,” daŭr'ig'is li, ”tamen mi indulg'is vi'n pro vi'a virt'o, pro tio, ke vi far'is al mi serv'o'n, kiam mi est'is dev'ig'at'a mi'n kaŝ'i al mi'a'j mal'amik'o'j. Ĉu nur tio'n vi vid'os? Ĉu, nur tiel mi rekompenc'os vi'n, kiam mi re'ricev'os mi'a'n regn'o'n? Ĉu vi promes'as serv'i al mi fervor'e?”

La demand'o de la rab'ist'o kaj li'a arogant'ec'o ŝajn'is al mi tiel amuz'a'j, ke mi ne pov'is ne rid'et'i.

”Pri kio vi rid'et'as?” li demand'is, sulk'ig'ant'e la frunt'o'n. ”Ĉu ebl'e vi ne kred'as, ke mi est'as la imperi'estr'o? Dir'u mal'kaŝ'e!”

Mi konfuz'iĝ'is. Nom'i la vag'ul'o'n imperi'estr'o, mi neniel pov'is: tio ŝajn'is al mi ne'pardon'ebl'a kuraĝ'mank'o. Sed se mi nun nom'us li'n uzurp'ul'o, mi el'met'us mi'n al cert'a pere'o; tamen, tio, por kio mi est'is pret'a sub la pend'ig'il'o, antaŭ la okul'o'j de la tut'a popol'o, en la unu'a flam'o de indign'o, tio nun est'is konsider'at'a de mi sen'util'a fanfaron'aĵ'o. Mi hezit'is. Pugaĉov kun sever'a mien'o atend'is mi'a'n respond'o'n. Fin'e (eĉ hodiaŭ mi

kun kontent'iĝ'o re'memor'as la tiam'a'n moment'o'n) la dev'o'sent'o ek'super'is en mi la hom'a'n mal'fort'ec'o'n. Mi respond'is: ”Aŭskult'u! mi dir'os al vi la tut'a'n ver'o'n. Konsider'u mem, ĉu mi pov'as kred'i, ke vi est'as la imperi'estr'o. Vi, hom'o prudent'a, tuj mem kompren'us, ke mi ruz'as.”

”Kiu do mi est'as, laŭ vi'a konsider'o?”

”Di'o sci'as! Sed kiu ajn vi est'as, vi far'as danĝer'a'n ŝerc'o'n.”

Pugaĉov flug'e mi'n al'rigard'is.

”Do vi ne kred'as, ke mi est'as la car'o Petro Fedoroviĉ? Nu, bon'e. Sed ĉu hom'o kuraĝ'a ne ating'as ĉio'n? Ĉu Griŝka Otrepjev 1 ne iam est'is car'o? Pens'u pri mi kio'n ajn, sed ne for'las'u mi'n. Ĉio ceter'a est'u por vi indiferent'a. Ĉiu pastr'o est'as patr'o 2 .

Serv'u al mi kun plen'a fidel'ec'o, kaj mi vi'n nom'os princ'o Potjomkin kaj ĉef'marŝal'o. Kio'n vi opini'as pri tio?”

”Ne,” respond'is mi firm'e, ”mi est'as nask'it'a nobel'o, mi ĵur'is fidel'ec'o'n al ni'a imperi'estr'in'o; serv'i al vi mi ne pov'as. Se vi efektiv'e dezir'as far'i al mi bon'aĵ'o'n, permes'u al mi for'ir'i Orenburgon.”

Pugaĉov en'pens'iĝ'is.

”Sed se mi vi'n nun for'ir'ig'os,” li dir'is, ”ĉu vi promes'as almenaŭ ne serv'i kontraŭ mi?’, ”Kiel mi pov'as tio'n promes'i?” mi respond'is. ”Vi ja mem sci'as, ke tio ne okaz'os laŭ mi'a vol'o: se oni send'os mi'n kontraŭ vi'n, mi ir'os, neni'o rest'os al mi por far'i. Jen vi mem nun est'as hetman'o, vi mem postul'as obe'ad'o'n de vi'a'j sub'ul'o'j. Kio okaz'us, se mi ne plen'um'us mi'a'n milit'serv'a'n dev'o'n, kiam mi'a

serv'o est'os postulat'a? Mi'a kap'o est'as en vi'a'j man'o'j: se vi liber'ig'os mi'n, mi vi'n dank'os; se vi ekzekut'os mi'n, Di'o vi'n juĝ'u; tamen mi dir'is al vi la ver'o'n.”

Mi'a sincer'ec'o vid'ebl'e mir'frap'is Pugaĉovon.

”Est'u tiel!” li dir'is, frap'ant'e mi'n sur la ŝultr'o'n, ”laŭ mi'a vol'o, mi pun'as, laŭ mi'a vol'o — indulg'as. Ir'u al ĉiu'j kvar flank'o'j 1 , far'u kio'n vi vol'as. Morgaŭ ven'u por adiaŭ'i mi'n, sed nun ir'u dorm'i; ankaŭ mi sent'as mi'n dorm'em'a.”

Mi for'las'is Pugaĉovon kaj el'ir'is ekster'e'n. La nokt'o est'is sen'vent'a kaj frost'a. La lun'o kaj stel'o'j fort'e bril'is, lum'ig'ant'e la plac'o'n kaj la pend'ig'il'o'n. La citadel'o star'is silent'a kaj sen'lum'a. Nur en la trink'ej'o vid'iĝ'is lum'o kaj bru'is mal'fru'iĝ'int'a'j diboĉ'ul'o'j. Mi al'rigard'is la pastr'a'n dom'o'n. La fenestr'o'kovr'il'o'j kaj pord'eg'o est'is ŝlos'it'a'j. Ŝajn'e en la dom'o ĉio est'is trankvil'a.

Mi ven'is en mi'a'n loĝ'ej'o'n kaj trov'is Saveljiĉon mal'ĝoj'eg'a'n pro mi'a for'est'o. La sci'ig'o pri mi'a liber'iĝ'o li'n ne'dir'ebl'e ĝoj'ig'is.

”Dank'o'n al vi, Sinjor'o Di'o!” li dir'is, far'ant'e sign'o'n de kruc'o, ”morgaŭ en la plej fru'a maten'o ni for'las'u la citadel'o'n kaj ni ir'u, kie'n la okul'o'j rigard'as 1 . Mi prepar'is al vi i'o'n por manĝ'i, kar'ul'o; manĝ'u kaj post'e dorm'u ĝis maten'o kvazaŭ en Di'a sin'o 1 .

Mi sekv'is li'a'n konsil'o'n kaj, vesper'manĝ'int'e kun grand'eg'a apetit'o, mi ek'dorm'is sur la nud'a plank'o, lac'a korp'e kaj anim'e.

Ĉapitr'o IX La dis'iĝ'o

Fru'maten'e vek'is mi'n tambur'son'o'j. Mi mi'n direkt'is al la kun'ven'ej'o. Tie, apud la pend'ig'il'o, jam aranĝ'is si'n laŭ milit'ist'a manier'o la band'o de Pugaĉov. La kozak'o'j est'is sur'ĉeval'e, la infanteri'a'j soldat'o'j star'is ĉe paf'il'o. Standard'o'j flirt'is.

Kelk'e da paf'il'eg'o'j, inter kiu'j mi re'kon'is ankaŭ ni'a'n, est'is met'it'a'j sur milit'ir'a'j'n afust'o'j'n. La tut'a loĝ'ant'ar'o amas'iĝ'is tie, atend'ant'e la uzurp'ul'o'n. Ĉe la peron'o de la kapitan'a dom'o kozak'o ten'is je la brid'o bel'a'n blank'a'n ĉeval'o'n de kirgiz'a spec'o. Mi serĉ'is per la okul'o'j la kadavr'o'n de la edz'in'o de la kapitan'o. Ŝi est'is for'port'it'a iom flank'e'n kaj kovr'it'a per mat'o.

Fin'e Pugaĉov el'ir'is el la dom'o. Ĉiu'j de'met'is la ĉap'o'j'n. Pugaĉov halt'is sur la peron'o kaj salut'is la popol'o'n. Unu el la kozak'o'j don'is al li sak'o'n kun kupr'a'j mon'er'o'j, kaj Pugaĉov plen'man'e dis'ĵet'ad'is ili'n. La popol'o kri'eg'ant'e kolekt'is la mon'er'o'j'n, kaj ne mank'is kripl'ig'o'j. Pugaĉovon ĉirkaŭ'is li'a'j ĉef'a'j kun'kulp'ul'o'j. Inter ili star'is ankaŭ Ŝvabrin. Ni'a'j rigard'o'j renkont'iĝ'is; en mi'a li pov'is leg'i mal'estim'o'n; kaj li si'n de'turn'is kun esprim'o de ne'kaŝ'at'a mal'am'o kaj ŝajn'ig'a mok'em'o. Pugaĉov, rimark'int'e mi'n en la popol'amas'o, kap'sign'is al mi, ke mi al'ir'u.

”Aŭskult'u,” li dir'is, ”ir'u tuj Orenburgon kaj anonc'u, laŭ mi'a komisi'o, al la guberni'estr'o kaj al la general'o'j, ke ili atend'u mi'n en la urb'o post semajn'o. Konsil'u al ili, ke ili akcept'u mi'n kun infan'a am'o kaj obe'em'o, ali'e ili ne evit'os kruel'a'n ekzekut'o'n. Feliĉ'a'n vojaĝ'o'n, vi'a moŝt'o!”

Post'e li si'n turn'is al la popol'o, montr'ant'e Ŝvabrinon.

”Jen vi'a nov'a citadel'estr'o, infan'o'j! Obe'u ĉiu'j'n li'a'j'n ordon'o'j'n, li respond'as antaŭ mi por vi kaj por la citadel'o!”

Konstern'it'e mi aŭd'is tiu'j'n vort'o'j'n. Ŝvabrin far'iĝ'as citadel'estr'o, Marja Ivanovna rest'as en li'a'j man'o'j, Di'o! Kio est'os al ŝi!

Pugaĉov mal'supr'e'n'ir'is de la peron'o. Oni al'konduk'is li'a'n ĉeval'o'n. Li vigl'e sur'sel'iĝ'is, ne atend'ant'e la kozak'o'n, kiu est'is li'n help'ant'a.

En la sam'a moment'o mi vid'is, ke el la popol'amas'o ir'as mi'a Saveljiĉ rekt'e al Pugaĉov kaj prezent'is al li paper'foli'o'n. Mi ne pov'is diven'i, kio sekv'os.

”Kio ĝi est'as?” grav'e demand'is Pugaĉov.

”Bon'vol'u leg'i, tiam vi sci'os,” respond'is Saveljiĉ. Pugaĉov pren'is la paper'o'n kaj long'e pri'rigard'is ĝi'n kun mien'o signif'o'plen'a.

”Tro sagac'e vi skrib'is,” li dir'is fin'e, ”mi'a'j klar'a'j okul'o'j neni'o'n pov'as deĉifr'i. Kie est'as mi'a ĉef'sekretari'o?”

Jun'ul'o en kaporal'a uniform'o rapid'e al'kur'is al Pugaĉov.

”Leg'u laŭt'e!” ordon'is la uzurp'ul'o, don'ant'e al li la paper'o'n.

Mi est'is tre sci'vol'a sci'i, pri kio mi'a vart'ist'o el'pens'is skrib'i al Pugaĉov.

La ĉef'sekretari'o laŭt'e ek'silab'is jen'o'n: ”Du ĥalatoj, unu el krud'a kalikot'o, ali'a el stri'it'a silk'o, sum'e 6 rubl'o'j'n ...”

”Kio tio est'as?” dir'is Pugaĉov, sulk'ig'ant'e la frunt'o'n.

”Bon'vol'u ordon'i leg'i plu,” trankvil'e respond'is Saveljiĉ.

La ĉef'sekretari'o daŭr'ig'is: ”Uniform'a surtut'o el mal'dik'a verd'a drap'o 7 rubl'o'j'n. Blank'a drap'a pantalon'o — 5 rubl'o'j'n. Dek'du ĉemiz'o'j el holanda tol'o kun man'um'o'j – 10 rubl'o'j'n. Vojaĝ'a skatol'o kun te'vaz'ar'o — 2 rubl'o'j'n kaj du'on'a'n ...

”Kia mensog'aĵ'o tio est'as?” inter'romp'is Pugaĉov. ”Kiu'n interes'o'n mi hav'as pri iu'j voj'a ̧skatolo kaj pantalon'o kun man'um'o'j?”

Saveljiĉ ek'grak'int'e komenc'is klar'ig'i: ”Tio est'as, kar'ul'o, registr'o de la sinjor'a hav'aĵ'o, ŝtel'it'a de la rab'ist'o'j ...”

”De kiu'j rab'ist'o'j?” minac'e demand'is Pugaĉov.

”Mi pet'as pardon'o'n, mi erar'is, vi'a moŝt'o: ne rab'ist'o'j, sed vi'a'j bub'eg'o'j ĉio'n tra'serĉ'is kaj for'rab'is. Bon'vol'u ne koler'i: eĉ kvar pied'o'j de ĉeval'o ne sav'as ĝi'n de fal'o. Ordon'u fin'leg'i, vi'a moŝt'o!”

”Leg'u plu!” dir'is Pugaĉov.

La sekretari'o daŭr'ig'is: ”Katun'a lit'kovr'il'o, ali'a kovr'il'o, silk'a, vat'it'a – 4 rubl'o'j'n.

Vulp'o'fel'a pelt'o kovr'it'a per ruĝ'a saten'o — 40 rubl'o'j'n. Krom tio la lepor'fel'a palt'o, donac'it'a al vi'a moŝt'o en la gast'ej'o — 15 rubl'o'j'n.”

”Kio ĝi est'as fin'e?” ek'tondr'is Pugaĉov, bril'ig'ant'e si'a'j'n flam'a'j'n okul'o'j'n.

Mi dev'as konfes'i: en tiu moment'o mi ek'tim'is pro mi'a mal'feliĉ'a vart'ist'o. Li est'is re'komenc'ont'a si'a'j'n klar'ig'o'j'n, sed Pugaĉov li'n inter'romp'is.

”Kiel vi arog'is ted'i mi'n per tia'j bagatel'o'j?” kri'is li, el'tir'is la paper'o'n el la man'o'j de la sekretari'o kaj ĵet'is ĝi'n al Saveljiĉ en la vizaĝ'o'n. ”Mal'saĝ'a mal'jun'ul'o! Oni vi'n pri'rab'is? Kia mal'feliĉ'o! Vi dev'us, mal'jun'ul'aĉ'o, etern'e pet'eg'i Di'o'n por mi kaj por mi'a'j hom'o'j, pro tio, ke vi kun vi'a sinjor'o ne pend'as tie ĉi kun'e kun mi'a'j mal'obe'ul'o'j ... Lepor'fel'a palt'o! Mi montr'os al vi lepor'fel'a'n palt'o'n! Ĉu vi sci'as, ke mi hav'as la pov'o'n ordon'i, ke oni sen'haŭt'ig'u vi'n viv'ant'a kaj el vi'a haŭt'o far'u fel'palt'o'n?”

”Kiel vi vol'as,” respond'is Salveljiĉ, ”sed mi est'as servut'ul'o, mi dev'os respond'i pri la hav'aĵ'o de mi'a sinjor'o.”

Pugaĉov vid'ebl'e hav'is paroksism'o'n de grand'anim'ec'o. Li si'n for'turn'is kaj ek'rajd'is, ne dir'int'e vort'o'n. Ŝvabrin kaj la kozak'a estr'ar'o sekv'is li'n. La band'o en plen'a ord'o for'marŝ'is el la citadel'o. La popol'o ek'kur'is post ili. Mi rest'is sur la plac'o sol'a kun Saveljiĉ. Mi'a vart'ist'o ten'is en la man'o'j si'a'n registr'o'n kaj rigard'is ĝi'n kun profund'a bedaŭr'o.

Vid'ant'e mi'a'j'n konkord'a'j'n rilat'o'j'n kun Pugaĉov, li cert'e est'is dezir'int'a util'ig'i ili'n, sed li'a sagac'a entrepren'o mal'sukces'is.

Mi insult'is li'n pro li'a ne'ĝust'lok'a serv'ist'a fervor'o, sed mi ne pov'is mi'n de'ten'i de rid'o.

”Rid'u, sinjor'o, rid'u! Sed kiam ni dev'os de'nov'e aranĝ'i ni'a'n mastr'um'aĵ'ar'o'n, tiam vi vid'os, ĉu rid'ind'a ĝi est'os!”

Mi kur'is en la pastr'a'n dom'o'n por vid'i Marjan Ivanovnan.

La edz'in'o de la pastr'o ven'is renkont'e al mi kun mal'ĝoj'a sci'ig'o. Nokt'e Marja Ivanovna mal'san'iĝ'is je fort'a febr'o. Ŝi kuŝ'as nun sen'konsci'a kaj delir'as. La edz'in'o de la pastr'o en'ir'ig'is mi'n en ŝi'a'n ĉambr'et'o'n. Sen'bru'e mi al'ir'is la lit'o'n. Ŝi'a ŝanĝ'iĝ'int'a vizaĝ'o mi'n frap'is. Ŝi ne re'kon'is mi'n. Long'e mi star'is antaŭ ŝi, ne aŭd'ant'e, kiel patr'o Gerasim kaj li'a edz'in'o mi'n konsol'ad'is.

Mal'ĝoj'eg'a'j pens'o'j ek'posed'is mi'n. La situaci'o de la kompat'ind'a orf'in'o, sen'defend'a, for'las'it'a inter la kanajl'a'j ribel'ul'o'j, mi'a propr'a sen'fort'ec'o mi'n terur'is. Ŝvabrin plej turment'is mi'a'n imag'o'n. Ricev'int'e reg'ad'pov'o'n el la man'o'j de la uzurp'ul'o mem, li, la estr'o de citadel'o, en kiu rest'as la kompat'ind'a knab'in'o — la sen'kulp'a objekt'o de li'a mal'am'o — li pov'os far'i al ŝi kia'n ajn mal'bon'aĵ'o'n. Kio rest'is al mi por far'i? Kia'manier'e help'i al ŝi? Kia'manier'e liber'ig'i ŝi'n el la man'o'j de la kanajl'o? Rest'is unu sol'a rimed'o: mi decid'is sen'prokrast'e vetur'i Orenburgon por pli'rapid'ig'i la re'konker'o'n de la citadel'o. Mi do adiaŭ'is la pastr'o'n kaj li'a'n edz'in'o'n, varm'eg'e komisi'ant'e al ili'a'j zorg'o'j tiu'n, kiu'n mi jam konsider'is mi'a edz'in'o.

Mi pren'is la man'o'n de la knab'in'o kaj kis'is ĝi'n, verŝ'ant'e larm'o'j'n.

”Adiaŭ!” dir'is al mi la edz'in'o de la pastr'o, kiam ni kun'e el'ir'is el la dom'o, ”adiaŭ, Petro Andreiĉ. Ni esper'u, ke ni re'vid'os unu la ali'a'n en pli bon'a temp'o. Ne forges'u ni'n, skrib'u oft'e. La mal'feliĉ'a Marja Ivanovna nun hav'as neniu'n konsol'ant'o'n krom vi, neniu'n protekt'ant'o'n.”

Sur la plac'o mi halt'is moment'o'n, al'rigard'is la pend'ig'il'o'n, pi'e klin'is antaŭ ĝi la kap'o'n, for'las'is la citadel'o'n kaj ek'ir'is laŭ la voj'o al Orenburgo, akompan'at'a de Saveljiĉ, kiu pen'ad'is ne post'rest'i.

Mi paŝ'is en'profund'iĝ'int'e en medit'ad'o, kiam subit'e mi aŭd'is post mi ĉeval'a'n pied'frap'ad'o'n. Mi rigard'is re'turn'e kaj vid'is: el la citadel'o galop'e post'rajd'as al mi kozak'o, ten'ant'a baŝkir'a'n ĉeval'o'n je la brid'o kaj de mal'proksim'e far'ant'a al mi sign'o'j'n. Mi halt'is kaj baldaŭ re'kon'is ni'a'n polic'ist'o'n. Al'rajd'int'e, li mal'supr'e'n'ir'is de si'a ĉeval'o kaj trans'don'is al mi la konduk'il'o'j'n de la du'a ĉeval'o, dir'ant'e: ”Vi'a moŝt'o! Ni'a patr'o-imperi'estr'o donac'as al vi la ĉeval'o'n kaj si'a'n propr'a'n pelt'o'n (al la sel'o est'is al'lig'it'a ŝaf'o'fel'a pelt'o).

Krom tio,” balbut'e al'dir'is la polic'ist'o, ”Li'a moŝt'o bon'vol'is donac'i al vi du'on'rubl'o'n, sed mi ĝi'n perd'is rajd'ant'e, — bon'vol'u pardon'i al mi.”

Saveljiĉ de'flank'e li'n al'rigard'is kaj murmur'is: ”Perd'is rajd'ant'e? Kio do tint'as en vi'a sur'brust'aĵ'o? Sen'hont'ul'o!”

”En mi'a sur'brust'aĵ'o?” ripet'is la polic'ist'o tut'e ne konfuz'it'a. ”Gard'u vi'n Di'o, mal'jun'ul'o! Tint'as ne mon'er'o'j, sed la brid'o ...”

”Bon'e!” inter'romp'is mi la disput'o'n, ”trans'don'u mi'a'n dank'o'n al tiu, kiu vi'n send'is: la perd'it'a'n du'on'rubl'o'n pen'u re'trov'i, rajd'ant'e re'turn'e, kaj pren'u ĝi'n kiel trink'mon'o'n.”

”Mult'a'j'n dank'o'j'n al vi'a moŝt'o!” li dir'is, re'turn'ant'e la ĉeval'o'n, ”etern'e mi est'os preĝ'ant'a al Di'o por vi'a moŝt'o!”

Li ek'galop'is re'turn'e, ten'ant'e per unu man'o la sur'brust'aĵ'o'n, kaj post moment'o mal'aper'is el la vid'o.

Mi mi'n vest'is per la pelt'o, kaj ni du'op'e sur'ĉeval'iĝ'is.

”Jen vi vid'as, sinjor'o,” dir'is la mal'jun'ul'o, ”ne van'e mi prezent'is mi'a'n pet'skrib'o'n al la kanajl'o: hont'o'n li ek'sent'is. Kvankam la baŝkir'a long'krur'a ĉeval'aĉ'o kun'e kun la ŝaf'pelt'o ne valor'as eĉ du'on'o'n de tio, kio'n la kanajl'ar'o de ni ŝtel'is, kaj de tio, kio'n vi mem est'as al li donac'int'a, tamen eĉ tio ĉi nun est'os util'a: de ŝaf'o sen'lan'a eĉ lan'er'o taŭg'as.

Ĉapitr'o X La sieĝ'o de Orenburgo

Apud Orenburgo ni vid'is ar'o'n da pun'labor'ist'o'j kun raz'it'a'j kap'o'j, kun vizaĝ'o'j kripl'ig'it'a'j per ekzekut'ist'a man'o. Ili labor'is ĉe la fortik'aĵ'o sub gard'o de garnizon'a'j invalid'o'j. Iu'j en ĉar'et'o'j for'vetur'ig'is rub'o'n el la fos'aĵ'o, ali'a'j per fos'il'o'j el'fos'ad'is ter'o'n; mason'ist'o'j al'port'ad'is brik'o'j'n sur la rempar'o'n, ripar'ant'e la urb'a'n mur'eg'o'n. Ĉe la pord'eg'o ni'n halt'ig'is la gard'o'star'ant'o'j kaj postul'is ni'a'j'n pasport'o'j'n. Aŭd'int'e, ke ni ven'as el la Bjelogorska citadel'o, la serĝent'o tuj konduk'is mi'n en la dom'o'n de la general'o.

Mi trov'is li'n en li'a ĝarden'o. Li esplor'rigard'is si'a'j'n pom'arb'o'j'n, sen'foli'ig'it'a'j'n de la aŭtun'o, kaj help'at'e de mal'jun'a ĝarden'ist'o, zorg'e en'volv'is ili'n per pajl'o. Li'a mien'o spir'is trankvil'ec'o'n, bon'fart'o'n kaj bon'kor'ec'o'n. Li ĝoj'e mi'n akcept'is kaj pet'is rakont'i pri la terur'a'j okaz'int'aĵ'o'j, kies atest'ant'o mi est'is.

Mi rakont'is al li ĉio'n. La mal'jun'ul'o aŭskult'is mi'n atent'e, sam'temp'e for'tranĉ'ant'e sek'a'j'n branĉ'o'j'n.

”Mal'feliĉ'a Mir'o'nov!” li dir'is, kiam mi fin'is mi'a'n mal'ĝoj'a'n rakont'o'n, ”kia domaĝ'o! Li est'is brav'a oficir'o! Ankaŭ sinjor'in'o Mir'o'nov'a est'is bon'a sinjor'in'o kaj majstr'e pekl'is fung'o'j'n.

Sed kie do est'as Maŝ'a, la fil'in'o de la kapitan'o?”

Mi respond'is, ke ŝi rest'is en la citadel'o, sub zorg'ad'o de la edz'in'o de la pastr'o.

”Ne bon'e, ne bon'e,” rimark'ig'is la general'o, ”oni tut'e ne pov'as fid'i je ili'a rab'ist'a disciplin'o! Kio far'iĝ'os al la kompat'ind'a fraŭl'in'o!”

Mi respond'is, ke la Bjelogorska citadel'o ja ne est'as mal'proksim'a, ke cert'e li'a ekscelenc'o sen'prokrast'e send'os taĉment'o'n por liber'ig'i la mal'feliĉ'a'n loĝ'ant'ar'o'n. La general'o mal'konfid'e balanc'is la kap'o'n.

”Ni vid'u, ni vid'u!” li dir'is, ”pri tio ni ankoraŭ post'e parol'os. Bon'vol'u vizit'i mi'n por trink'i tas'o'n da te'o: hodiaŭ mi aranĝ'as milit'a'n inter'konsil'iĝ'o'n. Vi pov'os don'i al ni preciz'a'j'n sci'ig'o'j'n pri la sen'taŭg'ul'o Pugaĉov kaj pri li'a arme'o. Dum'e ir'u ripoz'i!”

Mi ir'is en la loĝ'ej'o'n al mi destin'it'a'n, kie Saveljiĉ jam mastr'um'is, kaj mi mal'pacienc'e atend'is la hor'o'n de la kun'ven'o. La leg'ant'o pov'as bon'e prezent'i al si, ke mi ne prokrast'is aper'i antaŭ la konsil'ant'ar'o, kiu est'is hav'ont'a tia'n influ'o'n je mi'a sort'o. Je la destin'it'a hor'o mi jam est'is ĉe la general'o.

Mi trov'is tie urb'a'n ofic'ist'o'n, ŝajn'e dogan'estr'o'n, dik'a'n kaj ruĝ'vang'a'n mal'jun'ul'o'n en or'ŝtof'a kaftan'o. Li demand'is mi'n pri la sort'o de Iv'a'n Kuzmiĉ, kiu'n li nom'is bapt'an'o, kaj inter'romp'ad'is mi'a'n rakont'o'n per mult'a'j al'don'a'j demand'o'j kaj moral'a'j sentenc'o'j, kiu'j evident'ig'is en li ne nur hom'o'n kompetent'a'n pri la milit'a scienc'o, sed atest'is ankaŭ pri li'a saĝ'o kaj natur'a prudent'o. Dum'e kun'ven'is la ceter'a'j invit'it'o'j.

Kiam ĉiu'j sid'iĝ'is kaj ĉiu ricev'is tas'o'n da te'o, la general'o klar'e kaj detal'e raport'is pri la tem'o de la inter'konsil'iĝ'o.

”Nun, sinjor'o'j,” daŭr'ig'is li, ”est'as neces'e decid'i, kiel ni ag'u kontraŭ la ribel'int'o'j, ĉu atak'e aŭ defend'e? Ĉiu el ambaŭ manier'o'j de ag'ad'o hav'as si'a'n profit'a'n kaj si'a'n mal'profit'a'n flank'o'n. Atak'ad'o prezent'as pli grand'a'n esper'o'n je pli baldaŭ'a eksterm'o de la mal'amik'o; defend'ad'o est'as rimed'o pli cert'a kaj pli sen'danĝer'a. Do ni kolekt'u la voĉ'o'j'n laŭ leĝ'a ord'o, t. e.

komenc'ant'e de la plej mal'alt'rang'a'j oficir'o'j. Sinjor'o sign'o'junkr'o!” li si'n turn'is al mi, ”bon'vol'u el'dir'i vi'a'n opini'o'n!”

Mi lev'iĝ'is kaj per mal'mult'a'j vort'o'j rakont'is pri Pugaĉov kaj li'a band'o; post'e mi kategori'e cert'ig'is, ke la uzurp'ul'o ne pov'os kontraŭ'star'i la regul'e aplik'at'a'n milit'fort'o'n.

Mi'a opini'o est'is akcept'at'a de la ofic'ist'ar'o kun evident'a mal'bon'vol'o. Oni vid'is en ĝi jun'ul'a'n sen'pri'pens'em'o'n kaj arogant'ec'o'n. Oni ek'murmur'is ĉirkaŭ mi, kaj mi klar'e aŭd'is la du'on'voĉ'e dir'it'a'n epitet'o'n ”flav'bek'ul'o”. La general'o kun rid'et'o mi'n al'parol'is: ”Sinjor'o sign'o'junkr'o! La unu'a'j voĉ'o'j en ĉiu'j milit'a'j konsil'iĝ'o'j ordinar'e sub'ten'as atak'ad'o'n: tia jam est'as la kutim'o! Ni daŭr'ig'u la voĉ'don'ad'o'n. Sinjor'o kolegi'a konsil'ant'o! vi'a'n opini'o'n mi pet'as.”

La mal'jun'ul'o en or'ŝtof'a kaftan'o rapid'e fin'trink'is si'a'n tri'a'n tas'o'n da te'o kun sufiĉ'a al'miks'o de rum'o kaj respond'is: ”Mi opini'as, ekscelenc'o, ke ni dev'as ag'i nek atak'e, nek defend'e.”

”Kiel do, sinjor'o kolegi'a konsil'ant'o!” demand'is la mir'ig'it'a general'o, ”la taktik'o ja ne hav'as ali'a'j'n manier'o'j'n de ag'ad'o: aŭ atak'ad'o aŭ defend'ad'o ...”

”Vi'a ekscelenc'o, bon'vol'u aplik'i sub'aĉet'ad'o'n.”

”He, he, he! vi'a opini'o est'as tre prudent'a. Sub'aĉet'ad'o est'as permes'at'a de la taktik'o, kaj ni uz'os vi'a'n konsil'o'n. Oni pov'as promes'i por la kap'o de la uzurp'ul'o ... 70 rubl'o'j'n ... eĉ 100 rubl'o'j'n ... el la sekret'a sum'o.”

”Kaj tiam”, inter'dir'is la dogan'estr'o, ”est'u mi ne kolegi'a konsil'ant'o, sed kirgiz'a vir'ŝaf'o, se tiu'j ribel'ul'o'j ne perfid'os si'a'n hetman'o'n, ne al'vetur'ig'os li'n al ni kun katen'it'a'j krur'o'j kaj brak'o'j!”

”Ni tio'n ankoraŭ pri'pens'os kaj pri'parol'os,” respond'is la general'o. ”Tamen ĉiu'okaz'e oni dev'as aplik'i milit'a'j'n rimed'o'j'n ... Sinjor'o'j, bon'vol'u voĉ'don'i laŭ la leĝ'a ord'o!”

Ĉiu'j opini'o'j montr'iĝ'is kontraŭ'a'j al mi'a. Ĉiu'j ofic'ist'o'j parol'is pri ne'fid'ind'ec'o de la arme'o, pri ne'cert'ec'o pri sukces'o, pri si'n'gard'em'o ktp. Ĉiu'j opini'is, ke est'os pli prudent'e rest'i mal'antaŭ la fortik'a'j mason'it'a'j mur'o'j sub la ŝirm'o de paf'il'eg'o'j, ol el'prov'i la fortun'o'n sur batal'kamp'o. Fin'e la general'o, aŭskult'int'e ĉies opini'o'j'n, for'ŝut'is cindr'o'n el si'a pip'o kaj dir'is jen'o'n: ”Sinjor'o'j! Mi dev'as sci'ig'i al vi, ke mi plen'e al'iĝ'as al la opini'o de sinjor'o sign'o'junkr'o, ĉar tiu opini'o est'as baz'it'a sur ĉiu'j regul'o'j de prudent'a taktik'o, kiu preskaŭ sen'erar'e prefer'as atak'a'n mov'ad'o'n ol la defend'a'n.”

Li halt'is, ŝtop'ant'e si'a'n pip'o'n. Mi'a ambici'o triumf'is. Mi fier'e rigard'is la ofic'ist'o'j'n, kiu'j dum'e inter'murmur'et'is kun vid'ebl'a mal'kontent'o kaj mal'trankvil'o.

”Sed, sinjor'o'j,” daŭr'ig'is li, el'spir'int'e dens'a'n tabak'nub'o'n: ”Mi ne kuraĝ'as pren'i sur mi'n tiel grand'a'n respond'ec'o'n, kiam tem'as pri la sekur'ec'o de la provinc'o, komisi'it'a al mi de ŝi'a imperi'estr'in'a moŝt'o mem, de ni'a kor'favor'a regn'estr'in'o. Do mi konsent'as kun la pli'mult'o da voĉ'o'j, kiu decid'is, ke plej prudent'e kaj plej sen'danĝer'e est'as atend'i sieĝ'o'n inter la urb'a'j mur'eg'o'j kaj re'bat'ad'i mal'amik'a'j'n atak'o'j'n per ni'a artileri'a fort'o kaj, se ebl'e, per el'ir'atak'ad'o.”

Nun la ofic'ist'o'j si'a'vic'e mok'e rigard'is mi'n. La konsil'ant'ar'o dis'iĝ'is. Mi ne pov'is ne bedaŭr'i pri la fort'o'mank'o de tiu respekt'ind'a milit'ist'o, kiu, malgraŭ si'a propr'a konvink'o, decid'is ag'i laŭ la opini'o'j de hom'o'j ne'kompetent'a'j kaj ne'spert'a'j.

Kelk'e da tag'o'j post tiu rimark'ind'a inter'konsil'iĝ'o ni ek'sci'is, ke Pugaĉov, plen'um'ant'e si'a'n promes'o'n, al'proksim'iĝ'as al Orenburgo. Mi jam vid'is la ribel'ul'a'n arme'o'n de la supr'o de la urb'a mur'eg'o. Al mi ŝajn'is, ke ili'a nombr'o dek'obl'iĝ'is de post la last'a atak'o, kies atest'ant'o mi est'is. Ili kun'vetur'ig'is la paf'il'eg'o'j'n, pren'it'a'j'n de Pugaĉov en mal'grand'a'j citadel'o'j de li venk'it'a'j. Memor'ant'e la decid'o'n de la konsil'ant'ar'o, mi antaŭ'vid'is long'daŭr'a'n sieĝ'ad'o'n de la urb'o kaj preskaŭ plor'is pro ĉagren'o.

Mi ne intenc'as pri'skrib'i la sieĝ'o'n de Orenburgo, ĉar tio est'as objekt'o de histori'o pli mult'e ol tiu de famili'a memor'skrib'o. Mi dir'os nur per mal'mult'a'j vort'o'j, ke tiu sieĝ'ad'o, pro la ne'si'n'gard'em'o de la lok'a estr'ar'o, montr'iĝ'is pere'ig'a por la loĝ'ant'ar'o, kiu dev'is terur'e sufer'i pro mal'sat'o kaj ĉiu'spec'a'j mizer'o'j. Oni facil'e imag'as, ke la viv'o en Orenburgo est'is tut'e ne'toler'ebl'a. Ĉiu'j mal'gaj'e atend'is la decid'o'n de si'a sort'o; ĉiu'j plend'e ĝem'ad'is pro kar'ec'o, kiu efektiv'e est'is terur'a. La loĝ'ant'o'j al'kutim'iĝ'is al kugl'o'j, en'flug'ant'a'j en ili'a'j'n kort'o'j'n; eĉ la atak'ad'o de Pugaĉov ne al'tir'is plu grand'a'n sci'vol'em'o'n. Mi preskaŭ mort'is pro enu'o. La temp'o pas'is. El la Bjelogorska citadel'o mi tut'e ne ricev'is leter'o'j'n. Ĉiu'j voj'o'j est'is barit'a'j. La mal'kun'a viv'ad'o kun Marja Ivanovna far'iĝ'is por mi ne'toler'ebl'a. Ne'sci'ad'o pri ŝi'a sort'o mi'n sufer'ig'is. Mi'a sol'a distr'iĝ'o est'is rajd'sport'o. Dank’al Pugaĉov mi posed'is bon'a'n ĉeval'o'n, kun kiu mi divid'is mi'a'n mal'abund'a'n nutr'aĵ'o'n kaj sur kiu mi ĉiu'tag'e el'rajd'is ekster la urb'o'n por reciprok'a inter'paf'ad'o kun rajd'ist'o'j de Pugaĉov. En tiu inter'paf'ad'o la rab'ist'o'j, sat'a'j, ebri'a'j kaj bon'ĉeval'a'j, ordinar'e hav'is super'ec'o'n. La mal'fort'a Orenburga rajd'ist'ar'o ne pov'is ili'n venk'o'bat'i. Ia'foj'e el'ir'is ekster'urb'e'n ankaŭ ni'a mal'sat'a infanteri'o, sed profund'a neĝ'o mal'help'is al ĝi sukces'e ag'i kontraŭ dis'a'j mal'amik'a'j rajd'ist'o'j.

La artileri'o sen'rezult'e tondr'is de la supr'o de la rempar'o, sed el'ir'ant'e sur la batal'kamp'o'n, ĝi dron'is en neĝ'o kaj ne mov'iĝ'is antaŭ'e'n pro ni'a'j mal'bon'e nutr'at'a'j ĉeval'o'j. Tia est'is ni'a milit'ist'a ag'ad'o. Jen kia'n ag'ad'o'n la Orenburgaj ofic'ist'o'j est'is nom'int'a'j si'n'gard'a kaj prudent'a!

Foj'e, kiam mi sukces'is ia'manier'e dis'rajd'ig'i kaj for'pel'i sufiĉ'e grand'a'n taĉment'o'n, mi rajd'ating'is kozak'o'n, rest'int'a'n mal'antaŭ si'a'j kamarad'o'j; mi est'is jam frap'ont'a li'n per mi'a turk'a sabr'o, kiam li subit'e de'met'is si'a'n ĉap'o'n kaj kri'is: ”Bon'a'n tag'o'n, Petro Andreiĉ! Ĉu vi bon'e fart'as?”

Mi re'kon'is ni'a'n polic'ist'o'n. Mi ne'dir'ebl'e ek'ĝoj'is.

”Bon'a'n tag'o'n, Maksimiĉ!” mi dir'is. ”Ĉu antaŭ long'e vi est'is en la Bjelogorska citadel'o?”

”Ne, Petro Andreiĉ, nur hieraŭ mi ven'is de tie. Mi hav'as leter'et'o'n por vi.”

”Kie ĝi est'as?” mi kri'is ruĝ'iĝ'ant'e.

”Ĉi tie, mi ĝi'n kun'pren'is,” dir'is Maksimiĉ, met'ant'e la man'o'n en si'a'n sur'brust'aĵ'o'n, ”mi promes'is al Palaŝka trov'i rimed'o'n por trans'don'i al vi la leter'et'o'n.”

Li trans'don'is al mi fald'it'a'n paper'o'n kaj tuj for'galop'is. Mi mal'volv'is ĝi'n kaj trem'et'ant'e leg'is la sekv'ant'a'j'n lini'o'j'n:

Leg'int'e la leter'o'n, mi preskaŭ frenez'iĝ'is. Mi ek'galop'eg'is en la urb'o'n, sen'kompat'e spron'ant'e mi'a'n ĉeval'o'n. Rajd'ant'e, mi tra'pens'is tio'n kaj jen'o'n por sav'i la kompat'ind'a'n knab'in'o'n, sed neni'o'n mi pov'is el'pens'i. Galop'int'e ĝis la urb'o, mi tuj direkt'is mi'n al la general'o kaj viv'e en'kur'is en li'a'n dom'o'n.

La general'o paŝ'is tie'n kaj re'e'n en la ĉambr'o, fum'ant'e si'a'n pip'o'n. Vid'int'e mi'n, li halt'is. Kred'ebl'e mi'a vizaĝ'esprim'o li'n frap'is: li kompat'e inform'iĝ'is pri la kaŭz'o de mi'a urĝ'a ven'o.

”Vi'a ekscelenc'o!” mi dir'is, ”mi ven'as al vi kvazaŭ al mi'a propr'a patr'o. Pro Di'o, ne mal'akcept'u mi'a'n pet'o'n: tio koncern'as la feliĉ'o'n de mi'a tut'a viv'o!”

”Kio okaz'is, mi'a kar'a?” demand'is la mal'jun'ul'o mir'ig'it'e, ”kio'n mi pov'as al vi far'i? Parol'u do!”

”Vi'a ekscelenc'o, permes'u al mi kun'pren'i rot'o'n da soldat'o'j kaj du'on'cent'o'n da kozak'o'j kaj las'u mi'n liber'ig'i la Bjelogorskan citadel'o'n!”

La general'o atent'e mi'n al'rigard'is, kred'ebl'e pens'ant'e, ke mi frenez'iĝ'is. (Tio est'is ja preskaŭ ver'a.) ”Kiel? Liber'ig'i la Bjelogorskan citadel'o'n?” li demand'is fin'e.

”Mi garanti'as al vi sukces'o'n,” mi respond'is kun ard'ec'o, ”nur don'u al mi permes'o'n tie'n vetur'i.”

”Ne, jun'ul'o,” li dir'is, balanc'ant'e la kap'o'n, ”je tia grand'a distanc'o la mal'amik'o facil'e pov'os dis'ig'i ni'n de la komunik'iĝ'o kun la ĉef'a strategi'a punkt'o kaj plen'e ni'n venk'o'bat'i. La barit'a komunik'iĝ'o ...”

Mi ek'tim'is, vid'ant'e li'n en'profund'iĝ'ant'a en taktik'a'j konsider'o'j, do mi rapid'e inter'romp'is li'n: ”La fil'in'o de kapitan'o Mir'o'nov skrib'is al mi leter'o'n. Ŝi pet'as pri help'o. Ŝvabrin dev'ig'as ŝi'n edz'in'iĝ'i je li!”

”Ĉu ver'e? Ha, tiu Ŝvabrin est'as ver'a ”Schelm” 1 , kaj se li iam ven'os en mi'a'j'n man'o'j'n, mi ordon'os juĝ'i li'n en 24 hor'o'j, kaj ni li'n mort'paf'os sur ni'a rempar'o. Sed dum'e oni dev'as al'pren'i pacienc'o'n 2 ...

”Al'pren'i pacienc'o'n!” kri'is mi indign'it'e, ”sed li ja edz'iĝ'os je Marja Ivanovna!”

”Ho!” re'dir'is la general'o, ”tio ankoraŭ ne est'os mal'feliĉ'o.

Ŝi est'u dum'e edz'in'o de Ŝvabrin. Li pov'as protekt'i ŝi'n, sed kiam ni li'n mort'paf'is, tiam kun Di'a help'o trov'iĝ'os por ŝi ali'a fianĉ'o. Am'ind'a'j vidv'in'o'j ne long'e rest'as ne'edz'in'iĝ'int'a'j, t. e.

mi vol'is dir'i, ke vidv'in'o pli facil'e ol fraŭl'in'o trov'as por si edz'o'n.”

”Prefer'e mi konsent'us mort'i!” kri'is mi furioz'e, ”ol ced'i ŝi'n al Ŝvabrin ...”

”He, he, he!” dir'is la mal'jun'ul'o. — ”Nun mi kompren'as ...

Vi cert'e est'as en'am'iĝ'int'a je Marja Ivanovna ... Tiu'kaz'e la afer'o ŝanĝ'iĝ'as. Vi kompat'ind'ul'o! ... Tamen mi ne pov'as don'i al vi rot'o'n da soldat'o'j kaj du'on'cent'o'n da kozak'o'j. Tia ekspedici'o est'us mal'prudent'a. Mi ne pov'as pren'i sur mi'n la respond'ec'o'n.”

Mi mal'lev'is la kap'o'n; mal'esper'o ek'posed'is mi'n. Subit'e tra'kur'is mi'a'n kap'o'n ide'o: kia ĝi est'is, la leg'ant'o ek'sci'os el la sekv'ont'a ĉapitr'o, kiel parol'is antikv'a'j verk'ist'o'j de roman'o'j.

Ĉapitr'o XI La ribel'ul'a antaŭ'urb'o

El la dom'o de la general'o mi rapid'is en mi'a'n loĝ'ej'o'n.

Saveljiĉ akcept'is mi'n kun si'a kutim'a admon'ad'o.

”Por kio vi, sinjor'o, batal'as kontraŭ la ebri'a'j rab'ist'o'j? Ĉu tio konven'as al bojar'a fil'o? Ĉio pov'as okaz'i: pere'os vi pro neni'o! Se vi almenaŭ kontraŭ turk'o'j aŭ sved'o'j batal'us, sed nun — est'as hont'o eĉ dir'i — kontraŭ kiu.”

Mi inter'romp'is li'a'n parol'ad'o'n per demand'o, kiom da mon'o mi hav'as.

”Sufiĉ'os por vi,” li dir'is kontent'e, ”kvankam la fripon'o'j ĉio'n tra'serĉ'is, tamen mi sukces'is kaŝ'i ĝi'n al ili!”

Li el'tir'is el la poŝ'o trik'it'a'n mon'uj'o'n, plen'a'n je arĝent'a'j mon'er'o'j.

”Saveljiĉ,” mi dir'is al li, ”don'u nun al mi la du'on'o'n, la rest'o'n pren'u por vi. Mi rajd'as en la Bjelogorskan citadel'o'n.”

”Kar'a Petro Andreiĉ!” dir'is la bon'a vart'ist'o per trem'ant'a voĉ'o. ”Tim'u Di'o'n! Kiel vi kuraĝ'as vojaĝ'i nun, kiam la tut'a ĉirkaŭ'ej'o est'as okup'it'a de rab'ist'o'j! Kompat'u almenaŭ vi'a'j'n ge'patr'o'j'n, se vi vi'n mem ne kompat'as! Kie'n vi bezon'as rajd'i? Por kio? Atend'u iom'et'e: al'ven'os al ni nov'a taĉment'o, kapt'os ĉiu'j'n fripon'o'j'n, tiam for'rajd'u, kie'n ajn vi vol'os.”

Sed mi'a intenc'o est'is ne'ŝancel'ebl'a.

”Van'e vi perd'as la vort'o'j'n,” mi dir'is al la mal'jun'ul'o, ”mi dev'as est'i en la Bjelogorska citadel'o, kaj mi est'os tie. Ne mal'ĝoj'u, Saveljiĉ! Di'o est'as favor'kor'a. Ebl'e ni ankoraŭ re'vid'os unu la ali'a'n. — Nun pri vi: ne ĝen'u vi'n kaj ne avar'u. Aĉet'u, kio'n vi bezon'os, eĉ se alt'prez'e. Ĉi tiu'n mon'o'n mi donac'as al vi. Se post tri tag'o'j mi ne re'ven'os ...”

”Kio'n vi parol'as?” inter'romp'is mi'n Saveljiĉ, ”ĉu mi las'os vi'n rajd'i sol'a? Pri tio vi mi'n eĉ en sonĝ'o ne pet'u! Se vi jam efektiv'e decid'is for'rajd'i, mi sekv'os vi'n, eĉ se pied'e, mi vi'n ne for'las'os. Ĉu vi vol'as, ke mi sid'u sen vi mal'antaŭ la urb'a'j mur'o'j? Ĉu vi frenez'iĝ'is? Ĉu vi vol'as aŭ ne vol'as, mi vi'n ne for'las'os, kar'a sinjor'o!”

Mi sci'is, ke disput'i kontraŭ Saveljiĉ est'as sen'util'e, do mi permes'is al li si'n prepar'i por la vojaĝ'o. Post du'on'hor'o mi jam sid'is sur mi'a bon'a ĉeval'o kaj Saveljiĉ sur mal'dik'a lam'ant'a ĉeval'aĉ'o, kiu'n sen'pag'e for'don'is al li iu urb'an'o, al kiu mank'is furaĝ'o por la ĉeval'o. Ni al'rajd'is al la urb'a pord'eg'o, la gard'ist'ar'o ni'n ne re'ten'is, kaj ni for'las'is Orenburgon.

Vesper'iĝ'is. Mi'a voj'o konduk'is preter la Berda antaŭ'urb'o, la tiam'a loĝ'lok'o de Pugaĉov. La ĉef'a voj'o est'is super'ŝut'it'a de neĝ'o, sed tra la tut'a step'o est'is vid'ebl'a'j ĉeval'a'j post'sign'o'j, ĉiu'tag'e re'nov'ig'at'a'j. Mi'a ĉeval'o rapid'e ek'trot'is. Saveljiĉ pen'e pov'is sekv'i mi'n je sufiĉ'e grand'a distanc'o kaj ĉiu'moment'e kri'is al mi: ”Pli mal'rapid'e, pro Di'o, pli mal'rapid'e. Mi'a mal'ben'it'a ĉeval'aĉ'o ne pov'as kur'ating'i vi'a'n long'krur'a'n diabl'o'n. Kie'n vi rapid'as? Ĉu por festen'o? Ebl'e eĉ sub hak'il'o'n? ... Petro Andreiĉ ... sinjor'o Petro Andreiĉ ... Di'o Sinjor'o, pere'os la sinjor'a infan'o ...”

Baldaŭ ek'bril'is la lum'o'j de la antaŭ'urb'o. Ni al'rajd'is al la ter'kav'aĵ'o'j, la natur'a fortik'aĵ'o de la antaŭ'urb'o. Saveljiĉ ne perd'is mi'n el la vid'o, ne ĉes'ant'e mi'n plend'e pet'eg'i. Mi esper'is feliĉ'e ĉirkaŭ'rajd'i la antaŭ'urb'o'n, kiam subit'e, en la mal'lum'o antaŭ mi, mi vid'is kvin kamp'ar'an'o'j'n, arm'it'a'j'n per baston'eg'o'j; tio est'is la antaŭ'gvardi'o de la tend'ar'o de Pugaĉov. Oni al'vok'is mi'n. Ne kon'ant'e la signal'fraz'o'n, mi vol'is silent'e preter'rajd'i, sed ili mi'n tuj ĉirkaŭ'is, kaj unu el ili pren'is mi'a'n ĉeval'o'n je la brid'o. Mi el'ing'ig'is la sabr'o'n kaj frap'is la vir'o'n sur la kap'o'n; li'a ĉap'o sav'is li'n, tamen li ŝancel'iĝ'is kaj el'las'is la brid'o'n el la man'o. La ceter'a'j konfuz'iĝ'is kaj kur'is flank'e'n; mi uz'is la moment'o'n, spron'is mi'a'n ĉeval'o'n kaj for'galop'is.

La komenc'iĝ'int'a nokt'a mal'lum'o pov'us sav'i mi'n de kia ajn danĝer'o, sed subit'e, rigard'int'e post'e'n, mi konstat'is, ke Saveljiĉ ne est'as post mi. La kompat'ind'a mal'jun'ul'o sur si'a lam'a ĉeval'aĉ'o ne pov'is for'galop'i de la rab'ist'o'j. Kio'n mi dev'is far'i?

Atend'int'e li'n dum kelk'e da minut'o'j kaj cert'iĝ'int'e, ke li efektiv'e est'as milit'kapt'it'a, mi galop'ig'is la ĉeval'o'n re'turn'e por li'n liber'ig'i.

Ating'ant'e la ter'kav'aĵ'o'n, mi de mal'proksim'e aŭd'is bru'o'n, kri'o'j'n kaj la voĉ'o'n de mi'a Saveljiĉ. Mi rapid'ig'is la ĉeval'o'n, kaj baldaŭ mi de'nov'e est'is apud la sam'a'j gard'o'star'ant'a'j kamp'ar'an'o'j, kiu'j antaŭ kelk'a'j minut'o'j mi'n halt'ig'is. Saveljiĉ trov'iĝ'is en ili'a mez'o. Ili jam de'tir'is la mal'jun'ul'o'n de la ĉeval'aĉ'o kaj est'is li'n lig'ont'a'j. Vid'ant'e mi'n, ili ek'ĝoj'eg'is, kri'ant'e si'n ĵet'is sur mi'n kaj en unu moment'o for'ŝir'is ankaŭ mi'n de la ĉeval'o. Unu el ili, vid'ebl'e ili'a ĉef'o, anonc'is, ke oni tuj konduk'os ni'n al la regn'estr'o.

”Ni'a patr'o bon'vol'u ordon'i,” al'don'is li, ”ĉu oni vi'n pend'ig'u hodiaŭ aŭ morgaŭ.”

Mi ne kontraŭ'star'is; Saveljiĉ imit'is mi'a'n ekzempl'o'n, kaj la gard'o'star'ant'o'j triumf'e ek'konduk'is ni'n.

Ni trans'paŝ'is la ter'kav'aĵ'o'n kaj en'ir'is en la antaŭ'urb'o'n. En ĉiu'j dom'o'j est'is lum'o'j. Ĉie aŭd'iĝ'is bru'ad'o, kri'ad'o. Sur la strat'o'j mi renkont'is mult'eg'o'n da hom'o'j, sed en la mal'lum'o neni'u ni'n rimark'is, neni'u re'kon'is en mi Orenburgan oficir'o'n.

Oni konduk'is ni'n rekt'e al dom'o, star'ant'a ĉe voj'kruc'iĝ'o.

Ĉe la pord'eg'o mi vid'is kelk'a'j'n brand'o'barel'o'j'n kaj du paf'il'eg'o'j'n.

”Jen la car'a palac'o!” dir'is unu el la kamp'ar'an'o'j, ”tuj ni anonc'os vi'n!”

Li ir'is en la dom'o'n. Mi rigard'is Saveljiĉon, la mal'jun'ul'o farad'is sign'o'j'n de kruc'o, silent'e preĝ'ant'e. Mi long'e atend'is, fin'e la kamp'ar'an'o re'ven'is kaj dir'is al mi: ”Ven'u, ni'a patr'o ordon'is en'ir'ig'i la oficir'o'n.”

Mi en'ir'is la vilaĝ'a'n dom'o'n, aŭ palac'o'n, kiel ĝi'n nom'is la kamp'ar'an'o'j. Ĝi est'is lum'ig'at'a per du seb'a'j kandel'o'j, la mur'o'j est'is tapet'it'a'j per or'a paper'o; ceter'e benk'o'j, tabl'o'j, lav'uj'o pend'ant'a sur ŝnur'o, man'tuk'o sur najl'o, pot'pren'il'o en angul'o kaj larĝ'a antaŭ'forn'a plat'aĵ'o kun pot'o'j, ĉio est'is kvazaŭ en ordinar'a vilaĝ'a dom'o. Pugaĉov grav'mien'e sid'is sub la sankt'a'j pentr'aĵ'o'j en ruĝ'a kaftan'o, en alt'a ĉap'o, kun la man'o'j ĉe la koks'o'j. Apud li star'is kelk'a'j el li'a'j ĉef'a'j kun'batal'ant'o'j kun sign'o'j de ŝajn'ig'a humil'ec'o. Vid'ebl'e, la nov'aĵ'o pri milit'kapt'it'a oficir'o el Orenburgo vek'is inter la ribel'ul'o'j grand'eg'a'n sci'vol'o'n, kaj ili pret'iĝ'is por impon'i al mi per si'a akcept'o. Pugaĉov re'kon'is mi'n je la unu'a rigard'o. Li'a ŝajn'ig'it'a grav'ec'o tuj mal'aper'is.

”Ha, vi'a moŝt'o!” li si'n turn'is al mi kun viv'ec'o, ”kiel vi fart'as? Por kio vi'n Di'o al'port'is?”

Mi respond'is, ke mi est'is preter'rajd'ant'a pro mi'a'j propr'a'j afer'o'j, kaj ke li'a'j hom'o'j mi'n halt'ig'is.

”Pro kiu'j afer'o'j?” li demand'is.

Mi ne sci'is, kio'n respond'i. Pugaĉov, supoz'ant'e, ke mi ne vol'as parol'i ĉe atest'ant'o'j, si'n turn'is al si'a'j kamarad'o'j kaj ordon'is al ili el'ir'i. Ĉiu'j obe'is, krom du, kiu'j ne mov'iĝ'is de la lok'o.

”Parol'u sen'tim'e en ili'a ĉe'est'o,” dir'is Pugaĉov, ”al ili mi neni'o'n kaŝ'as.”

Mi ĵet'is flank'a'n rigard'o'n al la favor'at'o'j de la uzurp'ul'o.

Unu el ili, mal'dik'eg'a kurb'iĝ'int'a mal'jun'ul'o kun griz'a barb'et'o, prezent'is neni'o'n rimark'ind'a'n, krom la hel'blu'a ruband'o, met'it'a ĉirkaŭ'ŝultr'e super li'a griz'a kamp'ar'an'a kaftan'o. Sed neniam en mi'a viv'o mi forges'os li'a'n kamarad'o'n. Li est'is alt'kresk'a, plen'korp'a kaj larĝ'ŝultr'a kaj ŝajn'is al mi proksim'um'e kvar'dek'kvin'jar'a. Dens'a flav'ruĝ'a barb'o, griz'a'j bril'ant'a'j okul'o'j, naz'o sen naz'tru'o'j kaj i'a'j ruĝ'et'a'j makul'o'j sur la frunt'o kaj vang'o'j hav'ig'is al li'a variol'difekt'it'a larĝ'ost'a vizaĝ'o ne'pri'skrib'ebl'a'n esprim'o'n. Li sur'hav'is ruĝ'a'n ĉemiz'o'n, kirgiz'a'n ĥalaton kaj kozak'a'n sak'pantalon'o'n. La unu'a (kiel mi post'e ek'sci'is) est'is for'kur'int'a kaporal'o Bjeloborodov; la du'a est'is Afonasij Sokolov, nom'at'a ̆lopuŝa, ekzil'it'a krim'ul'o, kiu jam tri foj'o'j'n for'kur'is el siberiaj min'ej'o'j. Malgraŭ mi'a grand'eg'a ekscit'o, la societ'o, en kiu mi mi'n tiel ne'atend'it'e vid'is, distr'is mi'a'n imag'o'n. Sed Pugaĉov re'ven'ig'is mi'n al la real'aĵ'o per si'a demand'o: ”Dir'u do, pro kiu'j afer'o'j vi for'las'is Orenburgon?”

Strang'a ide'o ven'is al mi en la kap'o'n: al mi ŝajn'is, ke la Providenc'o, du'a'n foj'o'n al'konduk'ant'e mi'n al Pugaĉov, don'as al mi la okaz'o'n efektiv'ig'i mi'a'n intenc'o'n. Mi decid'is el'uz'i la okaz'o'n kaj, ĉar mank'is al mi la temp'o por pri'medit'i tio'n, je kio mi ĵus decid'iĝ'is, mi tuj respond'is al Pugaĉov: ”Mi rajd'as al la Bjelogorska citadel'o por liber'ig'i la orf'in'o'n, kiu'n oni tie ofend'as.”

La okul'o'j de Pugaĉov ek'bril'is: ”Kiu el mi'a'j hom'o'j arog'as ofend'i orf'in'o'n?” kri'is li. ”Est'u li kiom ajn saĝ'a, li ne evit'os mi'a'n juĝ'o'n. Dir'u, kiu est'as la kulp'ul'o?”

”Tio est'as Ŝvabrin,” mi respond'is. ”Li ten'as en sklav'ec'o tiu'n knab'in'o'n, kiu'n vi vid'is mal'san'a ĉe Ia edz'in'o de la pastr'o; li dezir'as per'fort'e edz'iĝ'i je ŝi.”

”Mi li'n pun'os!” minac'e dir'is Pugaĉov, ”li sci'u, ĉu iu rajt'as en mi'a regn'o far'i per'fort'aĵ'o'n kaj ofend'i mi'a'n popol'o'n. Mi ordon'os pend'ig'i li'n!”

”Permes'u al mi dir'i vort'o'n,” dir'is ̆lopuŝa per raŭk'a voĉ'o, ”vi tro'rapid'is, nom'ant'e Ŝvabrinon citadel'estr'o, nun vi tro'rapid'as, vol'ant'e li'n pend'ig'i. Vi jam ofend'is la kozak'o'j'n per tio, ke vi donac'is al ili nobel'o'n kiel estr'o'n; ne for'tim'ig'u do nun la nobel'o'j'n, ekzekut'ant'e Ŝvabrinon pro nur'a kalumni'aĵ'o!”

”La nobel'ar'o ne merit'as kompat'o'n,” dir'is la mal'jun'ul'o kun la hel'blu'a ruband'o; ”ne grav'as, se oni ekzekut'os Ŝvabrinon; sed est'as neces'e ord'e esplor'demand'i la sinjor'o'n oficir'o'n: pro kio li'a moŝt'o ven'is al ni? Se li ne konsider'as vi'n regn'estr'o, pro kio do li serĉ'as nun vi'a'n juĝ'o'n? Sed se vi est'as por li regn'estr'o, pro kio li ĝis hodiaŭ sid'is en Orenburgo, kun vi'a'j mal'amik'o'j? Ĉu vi ne ordon'os pren'i li'n en la ofic'ej'o'n kaj el'prov'i li'n per fajr'o: ŝajn'as al mi, ke li'a moŝt'o est'as spion'send'it'a al ni de la Orenburgaj estr'o'j.”

La argument'ad'o de la mal'jun'a rab'ist'o ŝajn'is al mi sufiĉ'e konvink'a. Frost'o tra'kur'is mi'a'n dors'o'n, kiam mi pens'is, en kies man'o'j mi nun trov'iĝ'as. Pugaĉov rimark'is mi'a'n konfuz'iĝ'o'n.

”Ĉu vi aŭd'is?” okul'sign'ant'e li dir'is al mi, ”ŝajn'e, mi'a ĉef'marŝal'o prav'e parol'as. Kiel vi opini'as pri tio?”

La mok'a parol'o de Pugaĉov re'don'is al mi la kuraĝ'o'n. Mi trankvil'e respond'is, ke mi est'as nun en li'a potenc'o, kaj ke li hav'as plen'a'n liber'ec'o'n ag'i kun mi laŭ si'a plaĉ'o.

”Bon'e,” dir'is Pugaĉov, ”nun dir'u, en kia stat'o est'as vi'a urb'o?”

”Dank'o'n al Di'o,” respond'is mi, ”en plen'a bon'stat'o.”

”Ĉu en bon'stat'o?” re'dir'is li; ”sed la hom'o'j ja mort'as pro mal'sat'o.”

La uzurp'ul'o parol'is la ver'o'n, sed, memor'ant'e mi'a'n ĵur'de'ven'a'n dev'o'n, mi pen'is nun kred'ig'i al li, ke tio est'as fals'a'j oni'dir'o'j, kaj ke Orenburgo posed'as sufiĉ'e da ĉia'spec'a'j proviz'o'j.

”Jen, vi vid'as,” inter'dir'is la mal'jun'ul'o, ”li sen'hont'e vi'n tromp'as. Ĉiu'j for'kur'int'o'j el Orenburgo unu'anim'e rakont'as, ke en Orenburgo reg'as mal'sat'eg'o kaj mort'ig'a epidemi'o, ke tie oni manĝ'as mort'int'aĵ'o'n kaj ĝoj'as, se oni ĝi'n trov'as, — kaj jen li'a moŝt'o vol'as kred'ig'i al ni, ke tie oni hav'as sufiĉ'o'n da ĉio ... Se vi vol'as pend'ig'i Ŝvabrinon, bon'vol'u kun'e pend'ig'i ankaŭ ĉi tiu'n brav'ul'aĉ'o'n, por ke ne far'iĝ'u mal'just'aĵ'o!”

La parol'o de la mal'ben'ind'a mal'jun'ul'aĉ'o ŝajn'e ig'is Pugaĉovon ŝancel'iĝ'i. Je mi'a feliĉ'o, ̆lopuŝa si'n montr'is kontraŭ'a al la opini'o de si'a kamarad'o.

”Ĉes'u, Naumiĉ 1 ,” li dir'is, ”ĉiam vi vol'as nur pend'ig'i kaj sen'kap'ig'i. Kia hero'o, oni bon'vol'u rigard'i! Apenaŭ viv'ant'a laŭ'aspekt'e, vi ja ver'e rigard'as jam en vi'a'n tomb'o'n 2 , tamen vi ĉiam est'as pret'a pere'ig'i ali'ul'o'j'n. Ĉu ne sufiĉ'e da sang'o jam ŝarĝ'as vi'a'n konscienc'o'n?”

”Ĉu ebl'e vi mem est'as sankt'ul'o?” respond'is Bjeloborodov; ”pro kio vi'a hodiaŭ'a kompat'em'o?”

”Vi est'as prav'a,” respond'is ̆lopuŝa, ”ankaŭ mi est'as pek'a: ĉi tiu man'o (li pugn'ig'is si'a'n mal'mol'a'n man'o'n kaj, supr'e'n'lev'int'e la manik'o'n, nud'ig'is la har'o'riĉ'a'n brak'o'n) ankaŭ est'as kulp'a pri verŝ'ad'o de krist'an'a sang'o. Sed mi pere'ig'is mal'amik'o'j'n, ne gast'o'j'n; mi mort'ig'is en nigr'a arb'ar'o aŭ mez'e de la voj'o, sed ne hejm'e sid'ant'e post la forn'o; mi mort'ig'is per hak'il'o kaj kistenjo 3 , sed mi ne aŭskult'is vir'in'aĉ'a'j'n kalumni'o'j'n.”

La mal'jun'ul'o si'n for'turn'is, murmur'ant'e: ”dis'ŝir'it'a'j naz'tru'o'j ...”

”Kio'n vi tie murmur'as, mal'jun'ul'aĉ'o?” kri'is ̆lopuŝa; ”mi montr'os al vi la dis'ŝir'it'a'j'n naz'tru'o'j'n; atend'u, ven'os ankaŭ vi'a temp'o: se Di'o vol'as, vi ankaŭ kon'at'iĝ'os kun la varm'eg'a pinĉ'il'o ... Dum'e, gard'u vi'n, ke mi ne el'ŝir'u vi'a'n barb'aĉ'o'n ...”

”Sinjor'o'j general'o'j!” grav'mien'e dir'is Pugaĉov, ”ĉes'u inter'disput'i. Ne est'us mal'feliĉ'o, se ĉiu'j Orenburgaj hund'aĉ'o'j balanc'us la pied'o'j'n sub unu pend'ig'il'a trans'trab'o, sed est'us mal'feliĉ'o, se ni'a'j vir'hund'o'j si'n inter'mord'us. Nu, nu, re'pac'iĝ'u!”

̆lopuŝa kaj Bjeloborodov, ne dir'ant'e vort'o'n, mal'afabl'e

rigard'is si'n reciprok'e. Mi trov'is neces'e far'i fin'o'n al la inter'parol'ad'o, kiu pov'us hav'i por mi la plej mal'favor'a'n rezult'o'n; do mi mi'n turn'is al Pugaĉov kaj dir'is gaj'aspekt'e: ”Ha! mi preskaŭ forges'is dank'i vi'n pro la ĉeval'o kaj la pelt'o: sen vi'a komplez'o mi dub'ebl'e est'us ating'int'a Orenburgon; cert'e mi est'us frost'mort'int'a sur'voj'e.”

Mi'a ruz'aĵ'o efik'is: Pugaĉov gaj'iĝ'is.

”Serv'o postul'as re'serv'o'n,” li dir'is, palpebr'um'ant'e kaj ferm'et'ant'e la okul'o'j'n. ”Sed dir'u, mi pet'as, kial vi'n interes'as la knab'in'o, kiu'n Ŝvabrin ofend'as? Ĉu ebl'e vi'a moŝt'o en'am'iĝ'is?”

”Ŝi est'as mi'a fianĉ'in'o,” mi respond'is al Pugaĉov, vid'ant'e la favor'a'n ŝanĝ'o'n de la veter'o kaj ne trov'ant'e neces'e kaŝ'i la ver'o'n.

”Vi'a fianĉ'in'o?” kri'is Pugaĉov, ”kial vi tio'n ne dir'is antaŭ'e?

Ni vi'n ge'edz'ig'os, ni festen'os okaz'e de vi'a ge'edz'iĝ'o!” Kaj si'n turn'ant'e al Bjeloborodov: ”Aŭskult'u, ĉef'marŝal'o! Mi kaj li'a moŝt'o est'as mal'nov'a'j amik'o'j, do ni al'tabl'iĝ'u nun kaj vesper'manĝ'u. Post dorm'o trankvil'a ja ven'os bon'a konsil'o! Morgaŭ ni vid'u, kio'n ni dev'os far'i por li.”

Mi volont'e for'rifuz'us la propon'it'a'n honor'o'n, sed neni'o est'is far'ebl'a. Du jun'a'j kozak'in'o'j, fil'in'o'j de la dom'mastr'o, kovr'is la tabl'o'n per blank'a tabl'o'tuk'o, al'port'is pan'o'n, fiŝ'sup'o'n kaj kelk'a'j'n botel'eg'o'j'n da brand'o kaj bier'o, kaj la du'a'n foj'o'n mi est'is manĝ'ont'a kun Pugaĉov kaj li'a'j terur'a'j kamarad'o'j.

La orgi'o, kies ne'vol'a atest'ant'o mi est'is, daŭr'is ĝis mal'fru'a nokt'o. Fin'e ebri'ec'o ek'posed'is la kun'fest'ant'o'j'n. Pugaĉov sid'e dorm'et'is. Li'a'j kamarad'o'j lev'iĝ'is kaj per sign'o'j kompren'ig'is al mi, ke mi li'n for'las'u. Mi kun'e kun ili el'ir'is el la dom'o. Laŭ ordon'o de ̆lopuŝa la gard'o'star'ant'o konduk'is mi'n en la ofic'ej'o'n, kie mi trov'is Saveljiĉon, kaj kie oni ni'n ambaŭ en'ŝlos'is. Mi'a vart'ist'o est'is tiel mir'ig'it'a de ĉio okaz'int'a, ke li eĉ pri neni'o mi'n demand'is. Li kuŝ'iĝ'is en la mal'lum'o kaj long'e mal'dorm'is, oft'e ek'spirant'e kaj ek'ĝem'ant'e, fin'e li ek'ronk'is, dum mi en'profund'iĝ'is en medit'ad'o, kio ne permes'is al mi dorm'et'i eĉ por moment'o.

Maten'e oni ven'is kaj vok'is mi'n al Pugaĉov. Mi ek'ir'is. Ĉe li'a pord'eg'o star'is sled'o kun tri al'jung'it'a'j tatar'a'j ĉeval'o'j. Sur la strat'o amas'iĝ'is la popol'o. En la vestibl'o mi renkont'is Pugaĉovon, por'vojaĝ'e vest'it'a'n per pelt'o kaj kirgiz'a ĉap'o. Li'a'j hieraŭ'a'j kun'ul'o'j est'is apud li, sed hodiaŭ ili'a kondut'o est'is plaĉ'a, tut'e kontraŭ'a al ĉio, kies atest'ant'o mi est'is hieraŭ vesper'e.

Pugaĉov gaj'e mi'n bon'maten'ig'is kaj ordon'is al mi sid'iĝ'i apud li en la sled'o. Ni ambaŭ en'ig'is ni'n.

”En Bjelogorskan citadel'o'n,” dir'is Pugaĉov al la larĝ'ŝultr'a tatar'o, kiu star'ant'e en la sled'o direkt'is la ĉeval'o'j'n.

Mi'a kor'o fort'e ek'bat'is. La ĉeval'o'j ek'trot'is, la sonor'il'et'o'j ek'tint'is, la vetur'il'o rapid'e ek'glit'is ...

”Halt'u, halt'u!” aŭd'iĝ'is voĉ'o, bon'e de mi kon'at'a, kaj mi vid'is Saveljiĉon kur'ant'a renkont'e al ni. Pugaĉov ordon'is halt'i.

”Sinjor'o Petro Andreiĉ!” kri'is mi'a vart'ist'o, ”ne for'las'u mi'n mal'jun'ul'o'n mez'e inter tiu'j ĉi frip ...”

”Ha, mal'jun'ul'aĉ'o!” dir'is al li Pugaĉov, ”de'nov'e Di'o ni'n kun'ven'ig'is. Nu, sid'iĝ'u sur la konduk'sid'lok'o!”

”Dank'o'n, vi'a imperi'estr'a moŝt'o, dank'o'n mi'a patr'o, Di'o don'u al vi san'o'n por cent jar'o'j pro tio, ke vi eĉ mal'jun'ul'o'n atent'is kaj trankvil'ig'is. Etern'e mi preĝ'os al Di'o por vi, kaj pri la lepor'fel'a palt'o mi neniam plu parol'os ...”

Tiu lepor'fel'a palt'o pov'os fin'e serioz'e koler'ig'i Pugaĉovon.

Feliĉ'e li aŭ ne aŭd'is, aŭ intenc'e mal'atent'is la ne'ĝust'lok'a'n alud'o'n. La ĉeval'o'j trot'eg'is; ĉiu'j sur la strat'o halt'is kaj salut'is, klin'iĝ'ant'e ĝis'zon'e. Pugaĉov ambaŭ'flank'e'n kap'salut'is. Post moment'o ni for'las'is la antaŭ'urb'o'n kaj rapid'e glit'is sur la glat'a vintr'a voj'o.

Mi'a'j tiam'a'j sent'o'j est'as facil'e imag'ebl'a'j. Post kelk'e da hor'o'j mi est'is vid'ont'a la fraŭl'in'o'n, kiu'n mi jam konsider'is por mi perd'it'a. Mi prezent'is al mi la moment'o'n de ni'a re'vid'o. Mi pens'is ankaŭ pri la vir'o, en kies man'o'j trov'iĝ'is nun mi'a sort'o kaj kiu, dank’al strang'a inter'plekt'iĝ'o de la cirkonstanc'o'j, est'is mister'e kun mi kun'lig'it'a. Mi re'memor'is la sen'pri'pens'a'n kruel'ec'o'n, la sang'avid'a'j'n kutim'o'j'n de tiu, kiu nun si'n propon'is kiel liber'ig'ont'o de mi'a am'at'a fianĉ'in'o! Pugaĉov ne sci'is, ke ŝi est'as fil'in'o de kapitan'o Mir'o'nov; Ŝvabrin koler'ant'e pov'os tio'n mal'kaŝ'i al li; Pugaĉov pov'os ek'sci'i pri tio ankaŭ ali'manier'e. Kio est'os tiam kun Marja Ivanovna? Frost'o tra'kur'is mi'a'j'n membr'o'j'n, mi'a'j har'o'j star'iĝ'is ...

Subit'e Pugaĉov inter'romp'is mi'a'n medit'ad'o'n, si'n turn'ant'e al mi kun demand'o: ”Pri kio vi en'pens'iĝ'is, vi'a moŝt'o?”

”Kial ne en'pens'iĝ'i?” mi respond'is, ”mi est'as oficir'o kaj nobel'o; ankoraŭ hieraŭ mi milit'is kontraŭ vi, kaj jen mi sid'as en vi'a sled'o, kaj la feliĉ'o de mi'a tut'a viv'o de'pend'as de vi.”

”Nu?” li demand'is. ”Ĉu vi tim'as, vi'a moŝt'o?”

Mi respond'is, ke post kiam mi unu foj'o'n jam est'is de li amnesti'it'a, mi ankaŭ nun esper'as ne nur li'a'n indulg'o'n, sed eĉ li'a'n help'o'n.

”Vi est'as prav'a, je Di'o, prav'a!” dir'is la uzurp'ul'o. ”Vi vid'is, ke mi'a'j kun'ul'o'j ne afabl'e vi'n al'rigard'is; la mal'jun'ul'o ankoraŭ hodiaŭ insist'is pri tio, ke vi est'as spion'o, ke oni dev'us vi'n tortur'esplor'i kaj pend'ig'i. Sed mi ne don'is mi'a'n konsent'o'n,”

daŭr'ig'is li per mal'laŭt'ig'it'a voĉ'o, por ke ne aŭd'u li'n Saveljiĉ kaj la tatar'o, ”memor'ant'e vi'a'n glas'o'n da brand'o kaj la lepor'fel'a'n palt'o'n. Vi vid'as ja, ke mi ne est'as tia sang'avid'ul'o, kiel mi'n pentr'as vi'a'j sam'parti'an'o'j.”

Mi tuj re'memor'is la al'milit'o'n de la Bjelogorska citadel'o, sed mi ne trov'is neces'e refut'i li'a'n parol'o'n, do mi neni'o'n respond'is.

”Kio'n oni parol'as pri mi en Orenburgo?” li demand'is post mal'long'a silent'ad'o.

”Oni parol'as, ke ne facil'e est'as vi'n venk'o'bat'i. Jes, oni dev'as konfes'i, vi ver'e fam'iĝ'is.”

Li'a mien'o vid'ig'is kontent'ig'it'a'n ambici'o'n.

”Jes,” li dir'is gaj'mien'e, ”mi ne mal'bon'e milit'as. Ĉu oni sci'as ĉe vi en Orenburgo pri la batal'o apud Juzeeva? Kvar'dek general'o'j est'is mort'ig'it'a'j, kvar arme'o'j milit'kapt'it'a'j. Kiel vi opini'as, ĉu la prus'a reĝ'o pov'us konkur'i kun mi?”

La fanfaron'ad'o de la rab'ist'o ŝajn'is al mi amuz'a. ”Sed kio'n vi mem opini'as,” mi demand'is, ”ĉu vi pov'us venk'o'bat'i Frederik'o'n?”

”Ĉu mi pov'us? Kial ne? Mi ja venk'o'bat'as vi'a'j'n general'o'j'n, kiu'j est'as li'n venk'int'a'j pli ol unu foj'o'n. Ĝis nun mi'a'j batal'il'o'j port'is al mi feliĉ'o'n. Atend'u: ne tio ankoraŭ est'os, kiam mi milit'marŝ'os al Moskvo.”

”Ĉu vi intenc'as marŝ'i kontraŭ Moskvo?”

La uzurp'ul'o post pri'pens'o dir'is du'on'voĉ'e: ”Di'o sci'as. Mi'a strat'o est'as mal'larĝ'a. Mi ne hav'as sufiĉ'a'n liber'ec'o'n. Mi'a'j hom'o'j ne est'as facil'e disciplin'ebl'a'j. Ili est'as rab'ul'o'j. Mi dev'as est'i tre si'n'gard'a: ĉe mi'a unu'a mal'sukces'o ili el'aĉet'os si'a'n viv'o'n per mi'a kap'o.”

”Jen, vi ja mem vid'as!” mi dir'is, ”ĉu ne est'us prefer'ind'e sen'prokrast'e ili'n for'las'i kaj pet'i la imperi'estr'in'o'n pri indulg'o?”

Pugaĉov mal'dolĉ'e ek'rid'et'is.

”Ne,” li dir'is, ”tro mal'fru'e jam est'as por pent'o'far'i. Indulg'o'n mi ne pov'os ricev'i. Mi daŭr'ig'u tio'n, kio'n mi komenc'is.

Kiu sci'as? Ebl'e mi hav'os sukces'o'n. Griĉjo Otrepjev ja reg'is super Moskvo.”

”Sed vi ja sci'as, per kio li fin'is? Oni li'n ĵet'is el la fenestr'o, sen'kap'ig'is, for'brul'ig'is la kadavr'o'n, kaj per la cindr'o ŝarg'is paf'il'eg'o'n!”

”Aŭskult'u!” dir'is Pugaĉov kun ia sovaĝ'ul'a emfaz'o, ”mi rakont'os al vi fabel'o'n, kiu'n mi kiel infan'o aŭd'is de mal'jun'a kalmikino 1 . Foj'e agl'o demand'is korv'o'n: ’dir'u, korv'o, pro kio vi viv'as 300 jar'o'j'n, sed mi nur 33 jar'o'j'n?’ — ’Pro tio, patr'o,’ respond'is la korv'o, ’ke vi trink'as sang'o'n de viv'ul'o'j, kaj mi mi'n nutr'as per mort'int'aĵ'o!’ La agl'o pens'is: ’mi prov'u mi'n nutr'i sam'manier'e’. Konsent'it'e. Ek'flug'is la agl'o kaj la korv'o.

Jen ili vid'is ĉeval'a'n kadavr'o'n, mal'supr'e'n'flug'is kaj sid'iĝ'is sur ĝi. La korv'o manĝ'is kaj laŭd'is. Li agl'o bek'pik'is unu foj'o'n, du foj'o'j'n, sving'is la flug'il'o'j'n kaj dir'is al la korv'o: ’ne, frat'o-korv'o, prefer'e mi unu foj'o'n sat'trink'u sang'o'n de viv'ul'o, ol mi dum 300 jar'o'j mi'n nutr'u per mort'int'aĵ'o. Post'e est'u, kio'n Di'o vol'as!’ — Ĉu plaĉ'as al vi la kalmika fabel'o?”

”Sagac'a fabel'o,” mi respond'is. ”Sed, mi'a'opini'e, viv'i per mort'ig'ad'o kaj rab'ad'o egal'as manĝ'ad'o'n de mort'int'aĵ'o.”

Pugaĉov mir'e mi'n al'rigard'is kaj neni'o'n respond'is. Ni ambaŭ silent'is, ĉar ĉiu el ni en'profund'iĝ'is en propr'a medit'ad'o.

La tatar'o per tir'at'a voĉ'o kant'is mal'gaj'son'a'n kant'o'n; Saveljiĉ dorm'et'ant'e balanc'iĝ'is sur la konduk'sid'lok'o. La sled'o flug'kur'eg'is

sur la glat'a vintr'a voj'o ... Subit'e mi vid'is ĉe la krut'a bord'o de Uralo vilaĝ'et'o'n kun trab'a bar'il'o kaj sonor'il'ej'o, — post kvar'on'hor'o ni en'vetur'is en la Bjelogorskan citadel'o'n.

Ĉapitr'o XII La orf'in'o

La sled'o halt'is ĉe la peron'o de la kapitan'a dom'o. La loĝ'ant'ar'o re'kon'is la sonor'il'et'o'n de Pugaĉov kaj amas'e kur'is post ni. Ŝvabrin atend'is sur la peron'o. Li est'is vest'it'a kiel kozak'o, eĉ barb'et'o'n li por si kresk'ig'is. La perfid'ul'o help'is al Pugaĉov el'iĝ'i el la sled'o, per humil'eg'a'j vort'o'j esprim'ant'e si'a'j'n ĝoj'o'n kaj fervor'o'n. Vid'int'e mi'n, li iom konfuz'iĝ'is, sed tuj si'n reg'is, etend'is al mi la man'o'n kaj dir'is: ”Ankaŭ vi aparten'as al ni! De long'e vi dev'us tio'n far'i.”

Mi mi'n for'turn'is, neni'o'n dir'ant'e.

Mi'a kor'o ek'dolor'is, kiam ni en'ir'is la de long'e kon'at'a'n ĉambr'o'n, kie sur'mur'e pend'is ankoraŭ la diplom'o de la mort'int'a citadel'estr'o kiel mal'gaj'a epitaf'o de la pas'int'aĵ'o. Pugaĉov sid'iĝ'is sur la sam'a kanap'o, sur kiu iam dorm'et'ad'is Iv'a'n Kuzmiĉ, en'lul'at'a de murmur'ad'o de si'a edz'in'o. Ŝvabrin mem en'verŝ'is por li brand'o'n. Pugaĉov trink'is glas'et'o'n kaj dir'is: ”Regal'u ankaŭ li'a'n moŝt'o'n!”

Ŝvabrin al'ir'is al mi kun si'a plet'o, sed mi la du'a'n foj'o'n mi'n for'turn'is de li. Li vid'ebl'e sent'is si'n ĝen'at'a. Kiel hom'o ne malŝaga, li konjekt'is, ke Pugaĉov est'as pri li ne kontent'a. Li tim'is Pugaĉovon, kaj mi'n li rigard'is kun fort'a mal'fid'o. Pugaĉov inform'iĝ'is pri la stat'o de la citadel'o, pri la fam'o'j koncern'e la mal'amik'o'n ktp. Subit'e li demand'is li'n tut'e ne'atend'it'e: ”Dir'u, mi pet'as, kiu'n knab'in'o'n vi hav'as ĉi tie arest'it'a?

Montr'u ŝi'n al mi!”

Ŝvabrin mort'e pal'iĝ'is.

”Vi'a imperi'estr'a moŝt'o,” li dir'is per trem'ant'a voĉ'o, ”vi'a imperi'estr'a moŝt'o, ŝi ne est'as arest'it'a, ŝi est'as mal'san'a, ŝi kuŝ'as en la sub'tegment'a ĉambr'o.”

”Konduk'u mi'n al ŝi,” dir'is la uzurp'ul'o lev'iĝ'ant'e.

Ne est'is ebl'e mal'obe'i. Ŝvabrin konduk'is Pugaĉovon en la sub'tegment'a'n ĉambr'et'o'n de Marja Ivanovna. Mi sekv'is ili'n.

Ŝvabrin halt'is sur la ŝtup'ar'o.

”Vi'a imperi'estr'a moŝt'o! Vi rajt'as postul'i de mi ĉio'n, kio'n vi vol'as, nur bon'vol'u ne permes'i, ke flank'a person'o en'ir'u la dorm'o'ĉambr'o'n de mi'a edz'in'o.”

Mi ek'trem'et'is.

”Do vi est'as edz'iĝ'int'a ...” mi dir'is al Ŝvabrin, pret'a li'n dis'ŝir'i.

”Trankvil'o'n!” inter'romp'is mi'n Pugaĉov, ”tio est'as mi'a afer'o. Sed vi,” li si'n turn'is al Ŝvabrin, ”ne saĝ'um'u kaj ne afekt'u: ĉu ŝi est'as aŭ ne est'as vi'a edz'in'o, tio por mi est'as indiferent'a, mi en'ir'ig'os al ŝi tiu'n, kiu'n mi vol'as. Vi'a moŝt'o, bon'vol'u sekv'i mi'n!”

Ĉe la pord'o de la ĉambr'o Ŝvabrin re'e halt'is kaj dir'is per inter'romp'at'a voĉ'o: ”Vi'a imperi'estr'a moŝt'o, mi avert'as vi'n, ke ŝi hav'as fort'a'n febr'o'n kaj jam la tri'a'n tag'o'n sen'inter'romp'e delir'as.”

”Mal'ŝlos'u!” ordon'is Pugaĉov.

Ŝvabrin palp'serĉ'is en si'a'j poŝ'o'j kaj dir'is, ke li ne kun'pren'is la ŝlos'il'o'n. Pugaĉov pied'puŝ'is la pord'o'n, la serur'o for'salt'is, la pord'o mal'ferm'iĝ'is, ni en'ir'is.

Mi rigard'is kaj rigid'iĝ'is. Sur la plank'o sid'is Marja Ivanovna, pal'a, mal'dik'a, kun sen'ord'e pend'ant'a'j har'o'j, en ĉifon'it'a kamp'ar'an'in'a vest'o. Antaŭ ŝi star'is kruĉ'o da akv'o, kovr'it'a per pec'o da pan'o. Vid'ant'e mi'n, ŝi ek'trem'is kaj ek'kri'is. Kio'n mi tiam sent'is, mi nun ne memor'as.

Pugaĉov rigard'is Ŝvabrinon kaj dir'is kun mal'dolĉ'a rid'et'o: ”Bel'a'n mal'san'ul'ej'o'n vi hav'as!” Post'e, al'ir'ant'e al Marja Ivanovna, li demand'is: ”Dir'u, kar'ul'in'o, pro kio vi'a edz'o vi'n tiel pun'as? Kio est'as vi'a kulp'o?”

”Mi'a edz'o?” ŝi ripet'is; ”li ne est'as mi'a edz'o. Mi neniam est'os li'a edz'in'o. Mi decid'is prefer'e mort'i, kaj mi mort'os, se oni mi'n ne liber'ig'os.”

Pugaĉov minac'e al'rigard'is Ŝvabrinon.

”Vi arog'is tromp'i mi'n,” li dir'is, ”ĉu vi ne sci'as, sen'taŭg'ul'o, kio'n vi merit'as?”

Ŝvabrin fal'is sur'genu'e'n. En tiu moment'o mal'estim'o silent'ig'is en mi mal'am'o'n kaj koler'o'n. Kun abomen'o mi vid'is nobel'o'n kuŝ'ant'a ĉe la pied'o'j de for'kur'int'a kozak'o. Pugaĉov mild'iĝ'is.

”Mi indulg'as vi'n ĉi tiu'n foj'o'n,” li dir'is al Ŝvabrin, ”sed sci'u, ke ĉe vi'a unu'a kulp'o pli'a mi ne forges'os ankaŭ ĉi tiu'n.”

Post'e li kares'e dir'is al Marja Ivanovna: ”El'ir'u, bel'ul'in'o, mi donac'as al vi liber'ec'o'n. Mi est'as la imperi'estr'o.”

Marja Ivanovna flug'e rigard'is li'n kaj kompren'is, ke antaŭ ŝi est'as la mort'ig'int'o de ŝi'a'j ge'patr'o'j. Ŝi kovr'is la vizaĝ'o'n per ambaŭ man'o'j kaj fal'is sen'konsci'a. Mi mi'n ĵet'is al ŝi, sed en la sam'a moment'o en'kur'is en la ĉambr'o'n mi'a iam'a kon'at'in'o Palaŝka kaj ek'fleg'is si'a'n fraŭl'in'o'n. Pugaĉov el'ir'is. Ni tri'op'e mal'supr'e'n ven'is en la gast'o'ĉambr'o'n.

”Nu, vi'a moŝt'o!” rid'ant'e dir'is Pugaĉov, ”jen ni sav'is la bel'ul'in'o'n. Kiel vi opini'as, ĉu ni ebl'e ven'ig'u la pastr'o'n kaj ordon'u al li far'i la ge'edz'iĝ'a'n rit'o'n por vi kaj li'a nev'in'o? Mi volont'e konsent'as est'i vi'a edz'ben'a patr'o, Ŝvabrin est'u fianĉokunulo, ni drink'ad'u, festen'ad'u, la pord'eg'o'n ni ferm'ad'u 1 !”

Nun okaz'is tio, kio'n mi tim'e est'is atend'ant'a.

Ŝvabrin, aŭd'int'e la propon'o'n de Pugaĉov, perd'is la ekvilibr'o'n.

”Vi'a imperi'estr'a moŝt'o!” li dir'is preskaŭ frenez'a, ”mi est'as kulp'a: mi mensog'is al vi, sed ankaŭ Grinjov vi'n tromp'as. Ĉi tiu knab'in'o ne est'as nev'in'o de la ĉi tie'a pastr'o, ŝi est'as fil'in'o de Iv'a'n Mir'o'nov, ekzekut'it'a dum la venk'o'bat'o al ni'a citadel'o.”

Pugaĉov fiks'is sur mi'n si'a'j'n fajr'a'j'n okul'o'j'n.

”Kio ĝi est'as?” li demand'is mir'eg'ig'it'e.

”Ŝvabrin dir'is la ver'o'n,” respond'is mi per firm'a voĉ'o.

”Sed vi ja tio'n al mi ne dir'is antaŭ'e,” rimark'ig'is Pugaĉov, kaj li'a vizaĝ'o mal'seren'iĝ'is.

”Konsider'u mem, mi pet'as,” mi dir'is al li, ”ĉu est'is ebl'e kon'ig'i al vi antaŭ vi'a'j hom'o'j, ke la fil'in'o de Mir'o'nov viv'as?

Ili ja est'us pere'ig'int'a'j ŝi'n. Neni'o pov'us ŝi'n sav'i.”

”Prav'e vi dir'as,” rid'ant'e jes'is Pugaĉov, ”mi'a'j drink'ul'o'j ne est'us indulg'int'a'j la kompat'ind'ul'in'o'n. Bon'e far'is tiam la edz'in'o de la pastr'o, tromp'ant'e ili'n.”

”Aŭskult'u,” mi daŭr'ig'is, vid'ant'e li'a'n bon'vol'o'n, ”mi ne sci'as, kiel oni dev'as vi'n nom'i, kaj mi eĉ ne vol'as tio'n sci'i ...

Sed Di'o vid'as, ke mi per mi'a viv'o pag'us al vi pro tio, kio'n vi por mi far'is. Nur ne postul'u de mi tio'n, kio est'us kontraŭ'a al mi'a honor'o kaj krist'an'a konscienc'o. Vi est'as mi'a bon'far'ant'o. Bon'vol'u fin'ig'i tio'n, kio'n vi komenc'is: permes'u al mi kaj al la kompat'ind'a orf'in'o for'vetur'i tie'n, kie'n Di'o ni'n al'vok'as. Ni ambaŭ ĉiu'n tag'o'n preĝ'os al Di'o por vi'a pek'a anim'o, kie ajn vi est'os kaj kia ajn est'os vi'a sort'o.”

Ŝajn'e li'a krud'a anim'o est'is kor'tuŝ'it'a.

”Est'u laŭ vi'a vol'o!” li dir'is. ”Aŭ plej sever'e ekzekut'i, aŭ plen'e kor'favor'i, — tio est'as mi'a ĉiam'a kutim'o. Nun pren'u vi'a'n bel'ul'in'o'n, vetur'ig'u ŝi'n, kie'n vi vol'as, kaj Di'o don'u al vi ambaŭ prudent'o'n kaj am'o'n.”

Post'e li si'n turn'is al Ŝvabrin kaj ordon'is, ke li sen'prokrast'e prepar'u por mi pas'permes'o'n por ĉiu'j voj'o'j kaj citadel'o'j, reg'at'a'j de Pugaĉov. Ŝvabrin star'is rigid'a, preskaŭ neni'ig'it'a.

Pugaĉov ir'is por reviz'i la citadel'o'n. Ŝvabrin li'n akompan'is; mi rest'is en la dom'o sub pretekst'o, ke mi dev'as mi'n prepar'i por la vojaĝ'o.

Mi kur'is en la sub'tegment'a'n ĉambr'et'o'n. La pord'o est'is ŝlos'it'a. Mi ek'frap'is.

”Kiu ven'as?” demand'is Palaŝka.

Mi dir'is mi'a'n nom'o'n. La kar'a voĉ'et'o de Marja Ivanovna ek'son'is post la pord'o: ”Atend'u, Petro Andreiĉ, mi mi'n ali'vest'as. Bon'vol'u ir'i al Akulina Pamfilovna, ankaŭ mi tuj ven'os al ŝi.”

Mi obe'is kaj ir'is en la pastr'a'n dom'o'n. La pastr'o kun la edz'in'o el'kur'is renkont'e al mi: Saveljiĉ jam est'is ili'n inform'int'a.

”Bon'a'n tag'o'n, Petro Andreiĉ,” dir'is la edz'in'o de la pastr'o, ”Di'o vol'is, ke ni re'foj'e renkont'iĝ'u! Kiel vi fart'as? Ĉiu'tag'e ni re'memor'is pri vi. La kompat'ind'a Marja Ivanovna tiom sufer'is en vi'a for'est'o! ... Unu'e, dir'u, kar'ul'o, kia'manier'e vi aranĝ'is vi'a'j'n rilat'o'j'n kun Pugaĉov? Pro kio li ne mort'ig'is vi'n? Dank'o'n al la rab'ist'o, almenaŭ pro tio!”

”Ĉes'u, mal'jun'ul'in'o,” inter'romp'is ŝi'n patr'o Gerasim, ”ne ĉio'n dir'u, kio'n vi sci'as. Mult'e parol'ad'i ne est'as bon'farad'i.

Kar'a Petro Andreiĉ, en'ir'u, mi pet'as! Est'u bon'ven'a! Kiel long'e mi vi'n ne vid'is!”

La edz'in'o de la pastr'o regal'is mi'n per io kaj ali'o, sen'inter'romp'e babil'ant'e. Ŝi rakont'is, kiel Ŝvabrin dev'ig'is ili'n for'don'i al li Marjan Ivanovnan; kiel Marja Ivanovna plor'is kaj ne vol'is ili'n for'las'i; kiel ili dum la tut'a temp'o inter'rilat'is kun Marja Ivanovna per Palaŝka (knab'in'o energi'a, kiu eĉ la polic'ist'o'n sci'as obe'ig'i al ŝi); kiel ŝi, la edz'in'o de la pastr'o, konsil'is al Marja Ivanovna skrib'i al mi leter'o'n, ktp. Mi'a'vic'e mi rakont'is al ŝi per mal'mult'a'j vort'o'j mi'a'n histori'o'n. Ambaŭ ge'edz'o'j komenc'is si'n sign'ad'i kruc'e, aŭd'int'e ke Pugaĉov sci'as pri ili'a mensog'o.

”Gard'u ni'n Di'o kruc'um'it'a!” parol'is Akulina Pamfilovna.

”Di'o preter'port'u la nub'eg'o'n! Jen kia mal'bon'eg'a hom'o est'as Aleksej Ivanoviĉ!”

En la sam'a moment'o la pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj Marja Ivanovna en'ir'is kun rid'et'o sur la pal'a vizaĝ'o. Ŝi est'is for'met'int'a si'a'n kamp'ar'an'in'a'n vest'o'n kaj est'is vest'it'a kiel antaŭ'e, modest'e, sed bel'e.

Mi kapt'is ŝi'a'n man'o'n kaj long'e ne pov'is el'dir'i eĉ vort'o'n.

Ni ambaŭ silent'is pro plen'ec'o de ni'a'j kor'o'j. Ni'a'j ge'mastr'o'j ek'sent'is, ke ili nun est'as por ni super'flu'a'j, kaj for'las'is ni'n.

Ni rest'is sol'a'j. Ĉio est'is forges'it'a. Ni long'e inter'parol'is, kaj ĉiam ankoraŭ ŝajn'is al ni ne'sufiĉ'e. Marja Ivanovna rakont'is al mi ĉio'n, kio al ŝi okaz'is de post la fal'o de la citadel'o; ŝi pri'skrib'is al mi ĉiu'j'n si'a'j'n terur'a'j'n tra'viv'aĵ'o'j'n, ĉiu'j'n sufer'o'j'n, al kiu'j la mal'nobl'a Ŝvabrin ŝi'n est'is el'met'int'a. Ni re'memor'is la iam'a'n feliĉ'a'n temp'o'n ... Ni ambaŭ plor'is ... Fin'e mi klar'ig'is al ŝi mi'a'j'n plan'o'j'n. Ŝi ne rest'u en la citadel'o, reg'at'a de Pugaĉov kaj administr'at'a de Ŝvabrin. Ŝi ankaŭ ne pov'us vetur'i Orenburgon, kie oni sufer'as ĉiu'j'n mizer'eg'o'j'n de sieĝ'ad'o.

Ŝi ne hav'is eĉ unu parenc'o'n en la tut'a mond'o. Mi propon'is al ŝi vetur'i al mi'a'j ge'patr'o'j. En la komenc'o ŝi ŝancel'iĝ'is: tim'ig'is ŝi'n la kon'at'a mal'favor'a opini'o de mi'a patr'o pri ŝi. Mi ŝi'n trankvil'ig'is. Mi sci'is, ke la patr'o konsider'os si'a feliĉ'o kaj dev'o rifuĝ'ig'i en si'a dom'o fil'in'o'n de merit'o'plen'a milit'ist'o, pere'int'a pro la patr'o'land'o.

”Kar'a Marja Ivanovna,” mi dir'is fin'e, ”mi konsider'as vi'n mi'a edz'in'o. Mir'ig'a'j cirkonstanc'o'j kun'lig'is ni'n ne'romp'ebl'e; neni'o en la mond'o ni'n pov'os dis'ig'i.”

Marja Ivanovna aŭskult'is mi'n sen'afekt'e, sen ia ŝajn'ig'it'a si'n'ĝen'em'o, sen ceremoni'a'j el'turn'iĝ'o'j. Ŝi sent'is, ke de nun ŝi'a sort'o est'as kun'lig'it'a kun mi'a. Tamen ŝi ripet'is, ke ŝi est'os mi'a edz'in'o nur post kiam ni ricev'is la konsent'o'n de mi'a'j ge'patr'o'j.

Mi ne kontraŭ'parol'is. Ni kis'is unu la ali'a'n varm'eg'e, tut'kor'e, kaj tia'manier'e ĉio inter ni est'is decid'it'a.

Post unu hor'o la polic'ist'o al'port'is al mi la pas'permes'o'n, sub'skrib'it'a'n de Pugaĉov per iu'j fuŝ'liter'o'j, kaj dir'is, ke Pugaĉov invit'as ni'n al si. Mi trov'is li'n jam pret'a por for'vojaĝ'i.

Mi ne pov'as klar'ig'i, kio'n mi sent'is, adiaŭ'ant'e la terur'a'n vir'o'n, kiu por ĉiu'j krom mi est'is mal'bon'eg'ul'o, monstr'o. Ĉu mi dev'as kaŝ'i la ver'o'n? En tiu moment'o sincer'a simpati'o al'tir'is mi'n al li. Mi sent'is ard'a'n dezir'o'n el'ŝir'i li'n el la kompani'o de rab'ul'o'j, kiu'j'n li estr'is, kaj sav'i li'a'n kap'o'n, dum est'is ankoraŭ temp'o. Ŝvabrin kaj la hom'o'j, amas'e si'n inter'puŝ'ant'a'j ĉirkaŭ ni, mal'help'is al mi el'dir'i ĉio'n, de kio est'is super'plen'a mi'a kor'o.

Ni dis'iĝ'is amik'e. Pugaĉov, rimark'int'e en la popol'amas'o Akulinan Pamfilovnan, fingr'o'minac'is al ŝi kaj plen'signif'e palpebr'um'is, post'e li en'iĝ'is en la sled'o'n kaj ordon'is vetur'i al la Berda antaŭ'urb'o, kaj, kiam la ĉeval'o'j ek'trot'is, li ankoraŭ unu foj'o'n el'ŝov'iĝ'is el la vetur'il'o kaj kri'is al mi: ”Adiaŭ, vi'a moŝt'o! Ebl'e ni ankoraŭ inter'vid'iĝ'os.”

Efektiv'e, ni inter'vid'iĝ'is ... sed en kia'j cirkonstanc'o'j! ...

Pugaĉov for'vetur'is. Long'e mi rigard'is al la blank'a step'o, tra kiu galop'eg'is li'a ĉeval'tri'o. La popol'amas'o dis'iĝ'is. Ŝvabrin for'ir'is. Mi re'ven'is en la pastr'a'n dom'o'n. Ĉio est'is pret'a por ni'a for'vetur'o: mi ne vol'is ĝi'n prokrast'i plu. Ni'a tut'a hav'aĵ'o est'is pak'it'a kaj met'it'a en mal'nov'a'n kapitan'a'n sled'o'n. La vetur'ig'ist'o'j unu'moment'e jung'is la ĉeval'o'j'n. Marja Ivanovna ir'is por adiaŭ'i la tomb'o'j'n de si'a'j ge'patr'o'j, en'ter'ig'it'a'j mal'antaŭ la preĝ'ej'o. Mi vol'is ŝi'n akompan'i, sed ŝi pet'is, ke mi las'u ŝi'n sol'a. Post kelk'e da minut'o'j ŝi re'ven'is, sen'parol'e verŝ'ant'e mal'dolĉ'a'j'n larm'o'j'n. La sled'o star'is tut'e pret'a. Patr'o Gerasim kaj li'a edz'in'o el'ir'is sur la peron'o'n. Ni tri'op'e en'iĝ'is en la sled'o'n: Marja Ivanovna, Palaŝka kaj mi. Saveljiĉ sur'grimp'is la konduk'sid'lok'o'n.

”Adiaŭ, Marja Ivanovna, adiaŭ, mi'a kar'a! Adiaŭ, Petro Andreiĉ, ni'a kar'a falk'o!” parol'is la edz'in'o de la pastr'o. ”Feliĉ'a'n vojaĝ'o'n! Di'o bon'vol'u don'i feliĉ'o'n al vi ambaŭ!”

Ni ek'vetur'is. Ĉe la fenestr'o de la kapitan'a dom'o mi vid'is Ŝvabrinon. Li'a mien'o vid'ig'is nigr'a'n mal'am'o'n. Mi sent'is neniu'n dezir'o'n triumf'i super mi'a neni'ig'it'a mal'amik'o, kaj mi turn'is la okul'o'j'n al la kontraŭ'a flank'o. Fin'e ni tra'vetur'is la citadel'a'n pord'eg'o'n kaj for'las'is la Bjelogorskan citadel'o'n por ĉiam.

Ĉapitr'o XIII La arest'o

Tiel ne'atend'it'e kun'ig'it'a kun la am'ind'a fraŭl'in'o, pri kiu mi ankoraŭ hodiaŭ maten'e tiel dolor'e sufer'is, mi ne kred'is al mi mem, kaj ĉio okaz'int'a ŝajn'is al mi nur'a sonĝ'o. Marja Ivanovna en'pens'e rigard'is jen mi'n, jen al la voj'o kaj ŝajn'e ankoraŭ ne plen'e konsci'is la okaz'aĵ'o'j'n. Ni silent'is. Ni'a'j kor'o'j est'is tro el'turment'it'a'j. Tut'e ne'rimark'ebl'e ni post du hor'o'j est'is jam en la plej proksim'a citadel'o, ankaŭ reg'at'a de Pugaĉov. Tie oni ŝanĝ'is la ĉeval'o'j'n. Laŭ la manier'o jung'i la ĉeval'o'j'n, laŭ la humil'eg'a komplez'em'o de la long'barb'a kozak'o, promoci'it'a de Pugaĉov, estr'o de la citadel'o, mi kompren'is, ke dank’al ni'a babil'em'a vetur'ig'ist'o oni konsider'is mi'n favor'at'o de la kort'eg'o de Pugaĉov.

Ni vetur'is plu. Krepusk'iĝ'is. Ni proksim'iĝ'is al urb'et'o, kie, laŭ la dir'o de la long'barb'a citadel'estr'o, trov'iĝ'is fort'a taĉment'o, kun'iĝ'ont'a kun la arme'o de la uzurp'ul'o. Ni'n halt'ig'is la gard'o'star'ant'o'j. Aŭd'int'e la demand'o'n: ”Kiu vetur'as?” ni'a vetur'ig'ist'o laŭt'voĉ'e respond'is: ”La imperi'estr'a bapt'an'o kun si'a edz'in'o.” Tuj amas'o da husar'o'j ni'n ĉirkaŭ'is, kaj oni super'ŝut'is ni'n per terur'a'j insult'kri'o'j. ”El'ir'u, diabl'a bapt'an'o!” si'n turn'is al mi lip'har'a ĉef'soldat'o. ”Atend'u, baldaŭ oni hav'ig'os ban'o'n al vi kaj al vi'a edz'in'o!”

Mi el'ir'is el la sled'o kaj postul'is, ke oni konduk'u mi'n al ili'a estr'o. Vid'int'e mi'a'n oficir'a'n uniform'o'n, la soldat'o'j ĉes'is insult'i. La ĉef'soldat'o konduk'is mi'n al la major'o. Saveljiĉ ir'is post ni, parol'ant'e du'on'voĉ'e: ”Jen ni vid'os, kio'n signif'as est'i imperi'estr'a bapt'an'o! Mal'antaŭ'e mizer'o, antaŭ'e mal'esper'o! Di'o Sinjor'o, per kio ĉio ĉi fin'iĝ'os?” La sled'o mal'rapid'e tren'iĝ'is post ni.

Kvin minut'o'j'n post'e ni ven'is al dom'et'o hel'e lum'ig'it'a. La ĉef'soldat'o las'is mi'n sub gard'o de la soldat'o'j kaj ir'is por anonc'i mi'n. Baldaŭ li re'ven'is, dir'ant'e al mi, ke li'a moŝt'o nun ne pov'as mi'n akcept'i, ke li est'as okup'it'a, ke li ordon'is for'konduk'i mi'n en la arest'ej'o'n, sed la sinjor'in'o'n ven'ig'i al li.

”Kio?” kri'is mi tut'e furioz'e. ”Ĉu li ebl'e frenez'iĝ'is?”

”Mi ne pov'as sci'i 1 , vi'a moŝt'o,” respond'is la ĉef'soldat'o. ”Sed la moŝt'a major'o ordon'is for'konduk'i vi'a'n moŝt'o'n en la arest'ej'o'n, kaj ŝi'a'n sinjor'in'a'n moŝt'o'n li'a moŝt'o ordon'is ven'ig'i al si, jen ĉio, vi'a moŝt'o!”

Mi mi'n ĵet'is en la dom'o'n. La gard'o'star'ant'o'j hav'is neniu'n intenc'o'n mi'n halt'ig'i, kaj mi en'kur'is rekt'e en la ĉambr'o'n, kie ses husar'a'j oficir'o'j lud'is bank'o'n 2 . La major'o ankaŭ kun'lud'is.

Kia est'is mi'a mir'eg'o, kiam mi re'kon'is en li Ivan'o'n Ivanoviĉ Zurin, pro kies kulp'o mi iam mal'gajn'is mon'o'n en la Simbirska gast'ej'o.

”Ĉu ebl'e?” ek'kri'is mi, ”Iv'a'n Ivanoviĉ, ĉu est'as vi?”

”Ha, Petro Andreiĉ! Kia'manier'e? De kie vi ven'as? Ĉu vi bon'e fart'as? Ĉu vi vol'as kun'lud'i?”

”Mi dank'as. Prefer'e ordon'u, ke oni destin'u por mi loĝ'ej'o'n.”

”Por kio loĝ'ej'o'n? Rest'u ĉe mi.”

”Ne ebl'e. Mi ne est'as sol'a.”

”Nu, kun'ven'ig'u vi'a'n kun'ul'o'n.”

”Mi ne hav'as kun'ul'o'n: tie rest'is sinjor'in'o ...”

”Sinjor'in'o? Kie vi ŝi'n kapt'is? He, he, frat'o!”

Ĉe tiu'j vort'o'j Zurin ek'fajf'is tiel plen'signif'e, ke ĉiu'j ek'rid'eg'is, dum mi tut'e konfuz'iĝ'is.

”Nu, bon'e,” daŭr'ig'is Zurin, ”est'u laŭ vi'a vol'o! Vi hav'os loĝ'ej'o'n. Tamen domaĝ'e est'as ... Ni pov'us iom diboĉ'et'i, laŭ la iam'a manier'o. He, hom'o! ... Kial do oni ne ven'ig'as ĉi tie'n la bapt'an'in'o'n de Pugaĉov? Ĉu ŝi obstin'aĉ'as? Oni dir'u al ŝi, ke ŝi ne tim'u: la sinjor'o ja est'as bon'a kaj far'os al ŝi neni'o'n mal'bon'a'n, — kaj oni dec'e pugn'o'puŝ'u ŝi'n je la kol'o ...”

”Kio'n vi parol'as?” mi dir'is al Zurin, ”kiu bapt'an'in'o de Pugaĉov? Ŝi est'as la fil'in'o de mort'int'a kapitan'o Mir'o'nov. Mi liber'ig'is ŝi'n el la kapt'it'ec'o, kaj nun mi vetur'ig'as ŝi'n en la bien'o'n de mi'a patr'o, kie mi ŝi'n las'os!’ ”Kiel? Do pri vi oni ĵus al mi raport'is! Bon'vol'u pardon'i!

Kio'n ĉio ĉi signif'as?”

”Post'e mi ĉio'n al vi rakont'os. Sed nun pro Di'o trankvil'ig'u la kompat'ind'a'n fraŭl'in'o'n, kiu'n vi'a'j husar'o'j jam est'as tim'ig'int'a'j.”

Zurin tuj far'is si'a'j'n ordon'o'j'n. Li mem el'ir'is sur la strat'o'n por pet'i Marjan Ivanovnan pri pardon'o pro la kontraŭ li'a vol'o okaz'int'a mal'kompren'iĝ'o kaj tuj ordon'is vetur'ig'i ŝi'n en la plej bon'a'n loĝ'ej'o'n de la urb'et'o. Mi rest'is por tra'nokt'i ĉe li.

Ni vesper'manĝ'is kaj, kiam ni rest'is sol'a'j, mi rakont'is al li mi'a'n aventur'o'n. Zurin aŭskult'is mi'n tre atent'e. Kiam mi fin'is, li balanc'is la kap'o'n kaj dir'is: ”Ĉio tio est'as bon'a, amik'o, sed jen kio est'as mal'bon'a: pro kiu diabl'o vi vol'as edz'iĝ'i? Mi est'as honest'a oficir'o, mi ne dezir'as vi'n tromp'i; kred'u do al mi, edz'iĝ'o est'as mal'saĝ'aĵ'o. Nu, ĉu konven'as al vi zorg'i pri edz'in'o, vart'i infan'o'j'n? Ne, kraĉ'u je tio 1 ... Bon'vol'u mi'n obe'i: for'las'u la fil'in'o'n de la kapitan'o.

La voj'o al Simbirsko est'as jam de mi sen'danĝer'ig'it'a. Morgaŭ las'u ŝi'n sol'a vetur'i al vi'a'j ge'patr'o'j, sed vi mem rest'u en mi'a taĉment'o. Vi ne bezon'as re'ven'i Orenburgon, ĉar vi pov'us ankoraŭ fal'i en la man'o'j'n de la ribel'ul'o'j, kaj ĉi tiu'n foj'o'n vi dub'ebl'e sukces'us vi'n el'turn'iĝ'i. Tia'manier'e la amula mal'saĝ'ec'o el'vapor'iĝ'us el vi, kaj ĉio est'os bon'a!”

Kvankam mi ne plen'e sam'opini'is kiel li, tamen mi sent'is, ke mi'a oficir'a dev'o postul'as mi'a'n est'ad'o'n en la arme'o de la imperi'estr'in'o. Mi decid'is sekv'i la konsil'o'n de Zurin: Marja Ivanovna vetur'u sol'a en ni'a'n bien'o'n, kaj mi rest'u en li'a taĉment'o.

Saveljiĉ ven'is por sen'vest'ig'i mi'n; mi dir'is al li, ke morgaŭ li est'u pret'a daŭr'ig'i la vojaĝ'o'n kun Marja Ivanovna. En la komenc'o li protest'is: ”Kio'n vi el'pens'is, sinjor'o? Ĉu mi pov'as vi'n las'i sol'a? Kiu do zorg'os pri vi? Kio'n dir'os vi'a'j ge'patr'o'j?”

Kon'ant'e la obstin'ec'o'n de mi'a vart'ist'o, mi prefer'is konsent'ig'i li'n per kares'o'j kaj sincer'ec'o.

”Mi'a kar'a amik'o, Arĥipo Saveljiĉ,” mi dir'is. ”Bon'vol'u ne rifuz'i, est'u mi'a bon'far'ont'o. Serv'ist'o'j ne mank'os al mi ĉi tie, sed mi ne rest'os trankvil'a, se Marja Ivanovna vetur'os sen vi. Serv'ant'e

al ŝi, vi serv'os ankaŭ al mi, ĉar mi definitiv'e decid'is edz'iĝ'i je ŝi tuj, kiam tio'n permes'os la cirkonstanc'o'j.”

Tiam Saveljiĉ kun'frap'is la man'o'j'n kun aspekt'o de ne'dir'ebl'a mir'eg'o.

”Edz'iĝ'i?” ripet'is li. ”La infan'o vol'as edz'iĝ'i! Sed kio'n dir'os la patr'o, la patr'in'o?”

”Ili konsent'os, sen'dub'e konsent'os,” mi dir'is, ”kiam ili kon'at'iĝ'os kun Marja Ivanovna. Mi esper'as ankaŭ je vi. Mi'a'j ge'patr'o'j fid'as je vi. Vi est'os ni'a pro'pet'ant'o, ĉu ne, Saveljiĉ?”

La mal'jun'ul'o est'is kor'tuŝ'it'a.

”’Ho, sinjor'o Petro Andreiĉ,” li dir'is, ”kvankam tro jun'a vi vol'as edz'iĝ'i, sed efektiv'e Marja Ivanovna est'as tiel bon'a fraŭl'in'o, ke est'us pek'o, preter'las'i la okaz'o'n. Est'u laŭ vi'a vol'o! Mi al'vetur'ig'os ŝi'n, la di'a'n anĝel'o'n, kaj mi sklav'e raport'os tie pri ŝi, ke tia fianĉ'in'o est'os bon'a eĉ sen dot'o.”

Mi dank'is Saveljiĉon kaj kuŝ'iĝ'is por dorm'i en la sam'a ĉambr'o kun Zurin. Pro grand'a ekscit'iĝ'o mi ne pov'is ĉes'i babil'i.

Zurin en la komenc'o part'o'pren'is la inter'parol'ad'o'n, sed iom post iom li'a'j respond'o'j far'iĝ'is mal'pli oft'a'j, mal'pli traf'a'j; fin'e li, anstataŭ respond'i iu'n el mi'a'j demand'o'j, ek'son'ig'is raŭk'a'n fajf'ad'o'n. Tiam ankaŭ mi ek'silent'is kaj baldaŭ sekv'is li'a'n ekzempl'o'n.

En la sekv'ant'a maten'o mi ir'is al Marja Ivanovna. Mi kon'ig'is al ŝi mi'a'n plan'o'n. Ŝi trov'is ĝi'n prudent'a kaj tuj don'is si'a'n konsent'o'n. La taĉment'o de Zurin est'is for'las'ont'a la urb'et'o'n en la sam'a tag'o. Neni'u prokrast'o est'is ebl'a. Mi tuj adiaŭ'is Marjan Ivanovnan, komisi'is ŝi'n al la zorg'o'j de Saveljiĉ, don'int'e al ŝi leter'o'n por mi'a'j ge'patr'o'j. Marja Ivanovna ek'plor'is.

”Adiaŭ, Petro Andreiĉ!” ŝi dir'is mal'laŭt'voĉ'e; ”ĉu ni pov'os inter'vid'iĝ'i, ĉu ne, Di'o, sol'a tio'n sci'as. Sed mi neniam vi'n forges'os, ĝis mi'a mort'o vi sol'a rest'os en mi'a kor'o!”

Mi neni'o'n respond'is. Tuj ĉirkaŭ'is ni'n fremd'a'j hom'o'j. Mi ne vol'is en ili'a ĉe'est'o vid'ig'i la sent'o'j'n, kiu'j bol'is en mi'a kor'o.

Fin'e ŝi for'vetur'is. Mi re'ven'is al Zurin mal'ĝoj'a kaj silent'em'a.

Li vol'is mi'n gaj'ig'i, mi ankaŭ dezir'is mi'n distr'i, do ni pas'ig'is tiu'n tag'o'n gaj'e kaj bru'eg'e; vesper'e ni'a taĉment'o jam ek'marŝ'is.

Tio okaz'is en la fin'o de februar'o. La vintr'o, kiu mult'e mal'facil'ig'is la milit'ist'a'n afer'o'n, est'is fin'iĝ'ant'a, kaj ni'a'j general'o'j si'n prepar'is por konkord'a kun'ag'ad'o. Pugaĉov ankoraŭ ĉiam star'is apud Orenburgo. Dum'e ĉirkaŭ Orenburgo ni'a'j taĉment'o'j inter'proksim'iĝ'is, al'ir'ant'e al la rab'ul'a nest'eg'o. La ribel'int'a'j vilaĝ'o'j, ĉe la vid'o de ni'a milit'ist'ar'o, tuj far'iĝ'is obe'em'a'j; band'o'j da rab'ist'o'j ĉie for'kur'is pro ni, ĉio antaŭ'promes'is baldaŭ'a'n kaj feliĉ'a'n fin'o'n.

Baldaŭ princ'o Golicin venk'o'bat'is Pugaĉovon ĉe la citadel'o Tatiŝĉeva, dis'pel'is li'a'j'n band'o'j'n, liber'ig'is Orenburgon kaj ŝajn'e fin'is la ribel'o'n per last'a decid'ig'a ek'bat'o. Tiam Zurin est'is send'it'a kun'e kun li'a taĉment'o kontraŭ band'o da ribel'int'a'j baŝkir'o'j, kiu'j dis'kur'is antaŭ ol ili ni'n vid'is. Printemp'o sieĝ'is ni'n en tatar'a vilaĝ'et'o. Dis'flu'is ĉiu'j river'et'o'j, la voj'o'j far'ig'is ne'tra'ir'ebl'a'j. En ni'a sen'okup'a viv'o konsol'is ni'n la pens'o pri baldaŭ'a fin'iĝ'o de la enu'ig'a kaj mizer'a milit'o kontraŭ rab'ul'o'j kaj sovaĝ'ul'o'j.

Tamen Pugaĉov ankoraŭ ne est'is kapt'it'a. Li re'aper'is en siberiaj fabrik'o'j, kolekt'is tie nov'a'j'n band'o'j'n kaj re'nov'ig'is si'a'j'n kruel'a'j'n atak'o'j'n. Re'e dis'vast'iĝ'is fam'o'j pri li'a'j sukces'o'j. Ni sci'iĝ'is pri ruin'ig'o de siberiaj fortik'aĵ'o'j. Baldaŭ ven'is la nov'aĵ'o, ke Pugaĉov konker'is Hazanjon 1 kaj marŝ'as kontraŭ Moskvo, kaj tio mal'trankvil'ig'is ni'a'j'n sen'zorg'e kaj apati'e viv'ant'a'j'n milit'estr'o'j'n, esperant'a'j'n je sen'fort'ec'o de la mal'ŝat'ind'a ribel'ul'o. Zurin ricev'is la ordon'o'n trans'vetur'i Volg'o'n.

Mi ne intenc'as pri'skrib'i ni'a'n milit'a'n marŝ'ad'o'n kaj la epilog'o'n de tiu milit'o. Mi dir'u nur per mal'mult'a'j vort'o'j, ke ni'a'j sufer'o'j ating'is la ekstrem'o'n. Administr'ant'ar'o ĉie for'est'is; lok'a'j taĉment'o'j si'n kaŝ'is en arb'ar'o'j. Rab'ist'a'j band'o'j ĉie furioz'is; estr'o'j de apart'a'j taĉment'o'j aŭtokrat'e dis'don'is pun'o'j'n kaj favor'o'j'n; la stat'o de tiu vast'a teritori'o, sur kiu furioz'is la incendi'o 2 , est'is terur'a ... Gard'u ni'n Di'o vid'i rus'a'n ribel'o'n, sen'senc'a'n kaj sen'indulg'a'n!

Pugaĉov for'kur'is, persekut'at'a de Iv'a'n Ivanoviĉ Miĥelson.

Baldaŭ ni sci'iĝ'is, ke li est'as definitiv'e venk'o'bat'it'a. Fin'e Zurin ricev'is la sci'ig'o'n, ke Pugaĉov est'as milit'kapt'it'a, kaj la ordon'o'n halt'ig'i ni'a'n marŝ'ad'o'n. La milit'o est'is fin'it'a. Fin'e mi est'is pov'ont'a vetur'i al mi'a'j ge'patr'o'j. La pens'o ĉirkaŭ'pren'i ili'n, vid'i Marjan Ivanovnan, pri kiu mi hav'is neniu'j'n sci'ig'o'j'n, mi'n entuziasm'ig'is. Mi salt'is kiel infan'o. Zurin rid'et'is kaj parol'is, lev'ant'e la ŝultr'o'j'n: ”Ne, vi ne plu est'as sav'ebl'a! Vi edz'iĝ'os kaj pere'os pro neni'o!”

Tamen strang'a sent'o venen'is mi'a'n ĝoj'o'n: la pens'o pri la mal'bon'ul'o, sur'ŝpruc'it'a per sang'o de tiom da sen'kulp'a'j viktim'o'j, pri la ekzekut'o li'n atend'ant'a, mal'trankvil'ig'is mi'n kontraŭ mi'a vol'o. ”Emelĉjo, Emelĉjo!” pens'is mi ĉagren'it'e, ”kial vi ne ig'is vi'n tra'pik'i per bajonet'o aŭ vund'i per kartoĉ'o? Neni'o'n pli bon'a'n vi pov'us por vi el'pens'i.” Kio'n mi dev'is far'i? La pens'o pri li est'is en mi ne'dis'ig'ebl'a de la re'memor'o pri tio,

kiel li en unu el la plej terur'a'j moment'o'j de mi'a viv'o mi'n indulg'is kaj kial li liber'ig'is mi'a'n fianĉ'in'o'n el la man'o'j de la mal'nobl'a Ŝvabrin.

Zurin don'is al mi for'permes'o'n. Post kelk'e da tag'o'j mi est'is re'e vid'ont'a mi'a'n famili'o'n, mi'a'n Marjan Ivanovnan ... Subit'e traf'is mi'n ne'atend'it'a mal'feliĉ'o.

En la tag'o destin'it'a por mi'a for'vetur'o, en la moment'o mem de mi'a el'vetur'o, Zurin en'ir'is mi'a'n loĝ'ej'o'n kun paper'o en la man'o kaj kun mien'o zorg'o'plen'a. Io kvazaŭ pik'is mi'a'n kor'o'n. Mi ek'sent'is tim'o'n, ne sci'ant'e mem kial. Li for'ir'ig'is mi'a'n serv'o'soldat'o'n kaj dir'is, ke li hav'as por mi afer'o'n.

”Kio okaz'is?” mi demand'is mal'trankvil'e. ”Mal'grand'a mal'agrabl'aĵ'o,” li respond'is, don'ant'e al mi la paper'o'n, ”leg'u, kio'n mi ĵus ricev'is!”

Mi leg'is: tio est'is konfidenc'a ordon'o, adres'it'a al ĉiu'j taĉment'estr'o'j, arest'i mi'n, kie ajn mi est'us trov'at'a, kaj sen'prokrast'e send'i mi'n al Kazanjo, al special'a propugaĉova esplor'komision'o.

La paper'o preskaŭ el'fal'is el mi'a'j man'o'j.

”Neni'o est'as far'ebl'a!” dir'is Zurin. ”Mi'a dev'o est'as plen'um'i la ordon'o'n. Kred'ebl'e la fam'o'j pri vi'a amik'a vojaĝ'ad'o kun Pugaĉov ia'manier'e ating'is la orel'o'j'n de la reg'ist'ar'o. Mi esper'as, ke la afer'o ne hav'os mal'bon'a'j'n sekv'o'j'n, kaj ke vi sen'kulp'ig'os vi'n antaŭ la komision'o. Ne mal'ĝoj'u, sed vetur'u tuj!”

Mi'a konscienc'o est'is pur'a; la juĝ'o'n mi ne tim'is, sed terur'is mi'n la perspektiv'o prokrast'i la dolĉ'a'n inter'vid'iĝ'o'n ebl'e ankoraŭ por mult'a'j monat'o'j.

La vetur'il'o est'is pret'a. Zurin amik'e mi'n adiaŭ'is. Mi en'iĝ'is en la vetur'il'o'n, apud mi sid'iĝ'is du husar'o'j kun nud'ig'it'a'j sabr'o'j, kaj ni ek'vetur'is laŭ la ĉef'voj'o.

Ĉapitr'o XIV La juĝ'o

Mi est'is cert'a, ke ĉio'n kaŭz'is mi'a propr'a'decid'a ne're'ven'o al Orenburgo. Mi pov'is mi'n tre facil'e sen'kulp'ig'i: en tiu epok'o oni ne nur ne mal'permes'is, sed eĉ ĉiel aprob'ad'is simil'a'n milit'ist'a'n ag'ad'o'n de izol'a'j rajd'ist'o'j. Oni pov'is imput'i al mi tro'a'n fervor'o'n, sed ne mal'obe'o'n. Tamen mi'a'j amik'a'j rilat'o'j kun Pugaĉov pov'us est'i pri'atest'at'a'j de mult'a'j person'o'j kaj dev'is ŝajn'i almenaŭ tre suspekt'ind'a'j. Dum la tut'a vojaĝ'o mi medit'is pri la esplor'demand'ad'o mi'n atend'ant'a, mi prepar'is mi'a'j'n respond'o'j'n, decid'int'e deklar'i al la juĝ'ist'ar'o la pur'a'n ver'o'n, konsider'ant'e tia'n manier'o'n de sen'kulp'ig'o plej simpl'a kaj sam'temp'e plej fid'ind'a.

Mi en'vetur'is Kazanjon, dezert'ig'it'a'n kaj brul'ig'it'a'n. Sur la strat'o'j anstataŭ dom'o'j kuŝ'is amas'o'j da karb'o kaj star'is fum'nigr'ig'it'a'j mur'o'j sen tegment'o'j kaj fenestr'o'j. Tia'j est'is la post'sign'o'j las'it'a'j de Pugaĉov.

Oni vetur'ig'is mi'n en la fortik'aĵ'o'n, rest'int'a ne'difekt'it'a mez'e de la for'brul'int'a urb'o. La husar'o'j trans'don'is mi'n al deĵor'ant'a gard'oficir'o. Li ordon'is ven'ig'i forĝ'ist'o'j'n. Oni met'is sur mi'a'j'n pied'o'j'n katen'o'j'n kaj kun'forĝ'is ili'n. Post'e oni for'konduk'is mi'n en mal'liber'ej'o'n kaj las'is mi'n sol'a en mal'vast'a mal'lum'a kamer'o kun nud'a'j mur'o'j kaj mal'grand'a fenestr'et'o kun fer'a krad'o.

Tia komenc'o antaŭ'dir'is neni'o'n bon'a'n. Tamen mi ne perd'is kuraĝ'o'n, nek esper'o'n. Mi uz'is la kutim'a'n konsol'a'n rimed'o'n de ĉiu'j sufer'ant'o'j: unu'a'foj'e en mi'a viv'o mi sent'is la tut'a'n dolĉ'ec'o'n de preĝ'ad'o flu'ant'a el kor'o pur'a, sed dis'bat'it'a; post'e mi trankvil'e ek'dorm'is, ne zorg'ant'e pri tio, kio sekv'os.

En la sekv'ant'a maten'o la mal'liber'ej'a gard'ist'o mi'n vek'is kaj raport'is, ke oni vok'as mi'n en la komision'o'n. Du soldat'o'j konduk'is mi'n tra la kort'o ĝis la dom'o de la estr'o; tie ili rest'is en la antaŭ'ĉambr'o kaj las'is mi'n sol'a ir'i en la intern'a'j'n ĉambr'o'j'n.

Mi en'ir'is salon'o'n sufiĉ'e grand'a'n. Ĉe tabl'o, kovr'it'a per paper'o'j, sid'is du vir'o'j: ne'jun'a general'o kun sever'a kaj rigid'a aspekt'o kaj jun'a gvardi'a kapitan'o ĉirkaŭ 28-jar'a kun fizionomi'o impon'a, kun si'n'ten'ad'o sen'ĝen'a kaj plen'a de graci'o. Ĉe fenestr'o, antaŭ apart'a tabl'o, sid'is protokol'ist'o kun plum'o inter la orel'o kaj la kap'o, klin'iĝ'ant'e super la paper'o'j, pret'a skrib'i mi'a'j'n respond'o'j'n. Komenc'iĝ'is esplor'demand'ad'o. Oni demand'is, mi'n pri mi'a'j nom'o kaj rang'o. La general'o dezir'is sci'i, ĉu mi est'as fil'o de Andre'o Petroviĉ Grinjov. Ricev'int'e mi'a'n jes'a'n respond'o'n, li dir'is: ”Domaĝ'e est'as, ke tia respekt'ind'a hom'o hav'as tia'n mal'ind'a'n fil'o'n.” Mi respond'is trankvil'e, ke, kia ajn est'us la akuz'o mi'n ŝarĝ'ant'a, mi esper'as for'ig'i ĝi'n per sincer'a konfes'o de nur'a ver'o. Mi'a konvink'it'ec'o ne plaĉ'is al la general'o.

”Tro mem'fid'a vi est'as,” li dir'is, sulk'ig'ant'e la brov'o'j'n, ”sed por ni tio ne est'as io nov'a.”

Nun la jun'a oficir'o si'n turn'is al mi, demand'ant'e, kial kaj kiam mi ek'okup'is ofic'o'n ĉe Pugaĉov kaj por kia'j komisi'o'j mi est'is de li uz'at'a.

Mi indign'it'e respond'is, ke mi, kiel oficir'o kaj nobel'o, ne pov'is okup'i kia'n ajn ofic'o'n ĉe Pugaĉov aŭ plen'um'i kia'j'n ajn komisi'o'j'n de li.

”Kial do!” daŭr'ig'is mi'a esplor'demand'ant'o, ”la oficir'o kaj nobel'o sol'a est'is indulg'at'a de la uzurp'ul'o, dum ĉiu'j li'a'j kamarad'o'j est'as kruel'e mort'ig'it'a'j? Kial tiu sam'a oficir'o kaj nobel'o amik'e festen'is kun la ribel'ul'o'j, akcept'is el la man'o'j de ili'a ĉef'o donac'o'j'n: pelt'o'n, ĉeval'o'n kaj du'on'rubl'o'n? Kio est'as la kial'o de tiu strang'a amik'ec'o? Je kio ĝi pov'is baz'i krom perfid'o aŭ almenaŭ mal'nobl'a kaj krim'a kuraĝ'o'mank'o?”

Mi sent'is mi'n profund'e ofend'it'a per la parol'o de la gvardi'a oficir'o kaj komenc'is flam'e klar'ig'i mi'a'n sen'kulp'ec'o'n. Mi rakont'is, kiel komenc'iĝ'is mi'a kon'at'ec'o kun Pugaĉov en la step'o dum ŝtorm'o; kiel li mi'n re'kon'is kaj indulg'is ĉe li'a invad'o en la Bjelogorskan citadel'o'n. Mi konfes'is, ke mi ne hont'is akcept'i de la uzurp'ul'o donac'e ĉeval'o'n kaj pelt'o'n, sed mi cert'ig'is, ke mi ĝis la last'a ebl'ec'o defend'is la citadel'o'n kontraŭ la invad'int'o'j. Fin'e mi pet'is inform'iĝ'i ĉe mi'a general'o, kiu pov'us atest'i pri mi'a fervor'a milit'ist'a ag'ad'o dum la mal'feliĉ'a Orenburga sieĝ'ad'o.

La sever'aspekt'a mal'jun'ul'o pren'is de la tabl'o leter'o'n kaj leg'is ĝi'n voĉ'e:

Ĉi tie li inter'romp'is si'a'n leg'ad'o'n kaj dir'is al mi sever'e: ”kio'n vi dir'os nun por vi'n sen'kulp'ig'i?”

Mi vol'is daŭr'ig'i la komenc'it'a'n klar'ig'o'n pri mi'a am'o al Marja Ivanovna tiel sam'e sincer'e, kiel ĉio'n ali'a'n, sed subit'e mi sent'is ne'venk'ebl'a'n abomen'o'n. Mi pens'is, ke se mi nom'us ŝi'n, la komision'o postul'us, ke ankaŭ ŝi est'u esplor'demand'at'a, kaj la perspektiv'o en'miks'i ŝi'a'n nom'o'n en la mal'nobl'a'n kalumni'o'n de mi'a'j spion'o'j kaj met'i ŝi'n okul'o kontraŭ okul'o kun ili, — tiu terur'a perspektiv'o konstern'is mi'n tiel, ke mi ek'ŝancel'iĝ'is kaj konfuz'iĝ'is.

Mi'a'j juĝ'ist'o'j, ŝajn'e jam inklin'a'j aŭskult'i mi'a'j'n respond'o'j'n kun iom'a bon'vol'em'o, vid'ant'e mi'a'n konfuz'iĝ'o'n, re'e mi'n ek'suspekt'is. La gvardi'a oficir'o postul'is, ke oni met'u mi'n okul'o kontraŭ okul'o kun la ĉef'a denunc'int'o. La general'o ordon'is vok'i la ”hieraŭ'a'n mal'bon'ul'o'n”. Mi viv'ec'e mi'n turn'is al la pord'o, atend'ant'e mi'a'n aper'ont'a'n akuz'ant'o'n. Post kelk'e da sekund'o'j ek'son'is katen'o'j, la pord'o mal'ferm'iĝ'is kaj en'ir'is ...

Ŝvabrin. Mi'n mir'ig'is li'a ŝanĝ'iĝ'int'a aspekt'o. Li est'is terur'e mal'dik'a kaj pal'a, li'a'j har'o'j, antaŭ ne'long'e korv'o'nigr'a'j, est'is nun tut'e griz'a'j, li'a long'a barb'o est'is dis'taŭz'it'a.

Li ripet'is si'a'n akuz'o'n per voĉ'o mal'fort'a, sed mal'tim'a. Li cert'ig'is, ke mi est'is send'it'a de Pugaĉov kiel spion'o, ke mi ĉiu'tag'e part'o'pren'is milit'a'j'n ekskurs'o'j'n por trans'send'i al Pugaĉov skrib'a'j'n inform'o'j'n pri ĉio, kio okaz'is en la urb'o; ke fin'e mi mal'kaŝ'e mi'n for'don'is al Pugaĉov, vojaĝ'is kun li el citadel'o en citadel'o'n, pen'ant'e ĉia'manier'e mal'util'i al mi'a'j kamarad'o'j-perfid'ul'o'j por okup'i ili'a'n ofic'o'n kaj ricev'i donac'o'j'n de la uzurp'ul'o. Mi silent'e li'n aŭskult'is kaj est'is kontent'a pri unu'nur'o: la nom'o de Marja Ivanovna ne est'is el'parol'it'a de la mal'nobl'ul'o, ĉu pro tio, ke li'a ambici'o sufer'is ĉe la nom'o de tiu, kiu mal'ŝat'e li'n est'is for'puŝ'int'a, ĉu pro tio, ke en li'a kor'o ankoraŭ brul'et'is fajr'er'o de tiu sam'a sent'o, kiu ankaŭ mi'n ig'is hodiaŭ silent'i. Ĉiu'okaz'e, la nom'o de la fil'in'o de la kapitan'o ne est'is menci'it'a dum la esplor'demand'ad'o. Mi ankoraŭ pli'firm'iĝ'is en mi'a intenc'o, kaj kiam la juĝ'ist'o demand'is, per kio mi pov'as refut'i la akuz'o'n de Ŝvabrin, mi respond'is, ke mi mi'n ten'as je mi'a unu'a klar'ig'o kaj ke mi pov'as al'don'i neni'o'n krom'a'n por mi'n sen'kulp'ig'i. La general'o ordon'is for'ir'ig'i ni'n. Ni el'ir'is kun'e. Mi trankvil'e al'rigard'is Ŝvabrinon, sed neni'o'n al li dir'is. Li malic'e ek'rid'et'is kaj, lev'int'e si'a'n katen'o'n, antaŭ'ig'is je mi kaj pli'rapid'ig'is la paŝ'o'j'n. Oni mi'n de'nov'e for'konduk'is en la mal'liber'ej'a'n ĉel'o'n, kaj de tiam neniu'foj'e oni mi'n vok'is por esplor'demand'ad'o.

Mi ne est'is atest'ant'o de ĉio, pri kio mi ankoraŭ dev'as inform'i la leg'ant'o'j'n, sed mi tiel oft'e aŭd'is rakont'o'j'n pri tio, ke ĉiu'j plej mal'grand'a'j detal'o'j en'gravur'iĝ'is en mi'a memor'o, tiel ke ŝajn'as al mi, ke mi mem ne'vid'at'e tio'n ĉe'est'is.

Marja Ivanovna est'is akcept'it'a de mi'a'j ge'patr'o'j kun tiu sincer'a gast'am'ec'o, kiu disting'as la nom'o'j'n antikv'amor'a'j'n. Ili vid'is Di'a'n ben'o'n en la okaz'o, laŭ kiu ili pov'as rifuĝ'ig'i kaj bon'ven'ig'i la mal'feliĉ'a'n orf'in'o'n. Baldaŭ ili ŝi'n kor'e ek'am'is, ĉar ne est'is ebl'e ŝi'n ek'kon'i kaj ne ek'am'i. Mi'a'n am'o'n la patr'o ne plu rigard'is kiel mal'saĝ'a'n infan'aĵ'o'n; la patr'in'o eĉ dezir'eg'is, ke ŝi'a Peĉjo edz'iĝ'u je la am'ind'a fil'in'o de la kapitan'o.

La sci'ig'o pri mi'a arest'o kor'frap'is mi'a'n tut'a'n famili'o'n.

Marja Ivanovna tiel sincer'e est'is rakont'int'a al mi'a'j ge'patr'o'j pri mi'a mir'ig'a kon'at'iĝ'o kun Pugaĉov, ke tio ili'n ne nur ne mal'trankvil'ig'is, sed eĉ ig'is ili'n tut'kor'e rid'i. Ili ne vol'is kred'i, ke mi pov'us est'i part'o'pren'int'a la mal'nobl'a'n ribel'o'n, kies cel'o est'is tron'renvers'o, kaj neni'ig'o de la tut'a nobel'ar'o. La patr'o sever'e esplor'demand'is Saveljiĉon. La vart'ist'o ne mal'konfes'is, ke mi vizit'is Emelĉjon Pugaĉov, ke la uzurp'ul'o mi'n ĉiam favor'e akcept'is, sed li ĵur'is, ke neniam li aŭd'is pri kia ajn perfid'o. La ge'mal'jun'ul'o'j trankvil'iĝ'is kaj sen'pacienc'e atend'is bon'a'j'n sci'ig'o'j'n. Marja Ivanovna est'is profund'e ekscit'it'a, sed ŝi silent'is, ĉar ŝi est'is tre'eg'e modest'a kaj delikat'sent'a fraŭl'in'o.

Pas'is kelk'a'j semajn'o'j. Subit'e la patr'o ricev'is leter'o'n el Peterburgo de ni'a parenc'o, princ'o ***. La princ'o skrib'is pri mi. Post la kutim'a antaŭ'parol'o li inform'is la patr'o'n, ke bedaŭr'ind'e la suspekt'o'j pri mi'a part'o'pren'ad'o en la ribel'o de Pugaĉov montr'iĝ'is tro baz'it'a'j, ke mi'n minac'as ekzekut'o, sed ke la imperi'estr'in'o, honor'ant'e la merit'o'j'n kaj la ag'o'n de mi'a mal'jun'a patr'o, decid'is amnesti'i li'a'n krim'a'n fil'o'n kaj anstataŭ'ig'i la sen'honor'ig'a'n ekzekut'o'n per mi'a ekzil'iĝ'o por etern'o en mal'proksim'a'n region'o'n de Siberio.

Ĉi tiu ne'atend'it'a frap'o est'is preskaŭ mort'ig'a por mi'a patr'o. Li'a tut'a fort'ec'o ek'ŝancel'iĝ'is, kaj li'a ĉagren'o (ordinar'e sen'parol'a) el'verŝ'iĝ'is per mal'dolĉ'a plend'ad'o.

”Kiel?” li ripet'ad'is indign'ant'e, ”mi'a fil'o part'o'pren'is la krim'a'n ag'ad'o'n de Pugaĉov! Di'o favor'kor'a! Kio'n mi ĝis'viv'is! La imperi'estr'in'o bon'vol'is liber'ig'i li'n de ekzekut'o! Ĉu tio pov'as mal'pez'ig'i mi'a'n kor'o'n? Ne la ekzekut'o terur'as: mi'a pra'av'o mort'is sur eŝafod'o, defend'ant'e tio'n, kio'n li konsider'is sankt'aĵ'o de si'a konscienc'o; mi'a patr'o est'is sufer'ant'a kun'e kun Volinskij kaj ̆ruŝĉov 1 . Sed se nobel'o romp'as si'a'n ĵur'promes'o'n,

kun'iĝ'as kun rab'ist'o'j, murd'ist'o'j kaj for'kur'int'a'j servut'ul'o'j ... Hont'o kaj mal'honor'o por ni'a famili'o!”

La patr'in'o, tim'ig'it'a de li'a mal'esper'o, ne kuraĝ'is plor'i en li'a ĉe'est'o kaj pen'ad'is re'kuraĝ'ig'i li'n, parol'ant'e, ke la fam'o'j pov'as est'i fals'a'j, ke la hom'a opini'o ŝanĝ'iĝ'as. La patr'o rest'is ne'konsol'ebl'a.

Marja Ivanovna sufer'is plej mult'e. Est'ant'e tut'e cert'a, ke mi pov'us mi'n sen'kulp'ig'i, se mi vol'us, ŝi diven'is la ver'o'n kaj konsider'is si'n mem kulp'a pri ĉiu'j mi'a'j mal'feliĉ'o'j. Ŝi zorg'e al ĉiu'j kaŝ'is si'a'j'n larm'o'j'n kaj sufer'o'j'n kaj dum'e sen'ĉes'e pri'medit'is rimed'o'j'n por mi'n sav'i.

Foj'e vesper'e la patr'o sid'is sur kanap'o, turn'ant'e la foli'o'j'n de la ”Kort'eg'a Jar'libr'o,” sed li'a'j pens'o'j est'is mal'proksim'e, kaj la leg'ad'o ne efik'is kiel kutim'e. Li fajf'et'ad'is mal'nov'mod'a'n milit'marŝ'o'n. La patr'in'o silent'e trik'is lan'a'n kamizol'o'n, kaj de temp'o al temp'o larm'o'j gut'is sur ŝi'a'n trik'aĵ'o'n. Subit'e Marja Ivanovna, kiu apud'e sid'is kun man'labor'o, el'dir'is, ke neces'o ig'as ŝi'n vetur'i Peterburgon, ŝi do pet'as facil'ig'i al ŝi la for'vetur'o'n. La patr'in'o ek'mal'ĝoj'is: ”Por kio vi vetur'os Peterburgon?” ŝi dir'is. ”Jen ankaŭ vi vol'as ni'n for'las'i!”

Marja Ivanovna respond'is, ke ŝi'a tut'a est'ont'a sort'o de'pend'as de tiu vojaĝ'o, kiu'n ŝi entrepren'as por serĉ'i protekt'o'n kaj help'o'n de hom'o'j potenc'a'j, kiel fil'in'o de hom'o, kiu pere'is pro si'a fidel'a serv'ad'o.

La patr'o mal'lev'is la kap'o'n: ĉiu vort'o, memor'ig'ant'a la kvazaŭ'a'n krim'o'n de li'a fil'o, est'is por li kor'ŝir'ant'a kaj ŝajn'is akr'a riproĉ'o.

”Vetur'u, mi'a kar'a,” li dir'is ĝem'spirant'e, ”ni ne vol'as mal'help'i vi'a'n feliĉ'o'n. Di'o don'u al vi bon'a'n edz'o'n, ne sen'honor'ig'it'a'n perfid'ul'o'n.”

Li lev'iĝ'is kaj el'ir'is el la ĉambr'o.

Marja Ivanovna, rest'ant'e sol'a kun mi'a patr'in'o, part'e klar'ig'is al ŝi si'a'j'n plan'o'j'n. La patr'in'o, plor'ant'e kaj ĉirkaŭ'pren'ant'e ŝi'n, pet'eg'is Di'o'n pri bon'a sukces'o de la entrepren'o. Oni prepar'is ĉio'n por la vojaĝ'o de Marja Ivanovna, kaj post kelk'e da tag'o'j ŝi for'vetur'is kun la fidel'a Palaŝka kaj kun Saveljiĉ, kiu, per'fort'e dis'ig'it'a de mi, si'n konsol'is almenaŭ per la ide'o, ke li serv'as al mi'a fianĉ'in'o.

Marja Ivanovna feliĉ'e al'ven'is en Sofio 1 kaj, sci'iĝ'int'e, ke la kort'eg'o trov'iĝ'as en Carskoje Sel'o, decid'is tie rest'i. Oni lu'ig'is al ŝi ĉambr'et'o'n post mal'dik'a vand'o. La edz'in'o de la administr'ant'o tuj kon'at'iĝ'is kun ŝi, rakont'is, ke ŝi est'as nev'in'o de kort'eg'a hejt'ist'o, kaj sci'ig'is al ŝi ĉiu'j'n mister'o'j'n de la kort'eg'a viv'o. Ŝi rakont'is, je kiom'a hor'o la imperi'estr'in'o ordinar'e vek'iĝ'as, trink'as kaf'o'n, promen'as, kiu'j grand'sinjor'o'j si'n trov'as ĉe ŝi en tiu'j tag'hor'o'j; kio'n ŝi bon'vol'is hieraŭ parol'i en si'a manĝ'o'ĉambr'o, kiu'n ŝi bon'vol'is akcept'i hieraŭ vesper'e. Unu'vort'e, la konversaci'o kun Anna Vlasjevna egal'is mult'a'j'n paĝ'o'j'n de histori'a'j memor'skrib'o'j kaj est'us valor'a por post'e'ul'ar'o. Marja Ivanovna aŭskult'is plen'atent'e. Ili ir'is en ĝarden'o'n. Anna Vlasjevna rakont'is la histori'o'n de ĉiu ale'o, de ĉiu pont'et'o, kaj, kun plezur'o promen'int'e, ili re'ven'is en la poŝt'staci'o'n, tre kontent'a'j pri si reciprok'e.

En la sekv'ant'a maten'o Marja Ivanovna vek'iĝ'is, si'n vest'is kaj sen'bru'e ir'is en la ĝarden'o'n. La maten'o est'is bel'eg'a, la sun'o lum'ig'is la supr'o'j'n de tili'o'j, jam flav'iĝ'int'a'j sub la freŝ'a spir'ad'o de aŭtun'o. La grand'a lag'o sen'mov'e bril'is. Vek'iĝ'ant'a'j

cign'o'j grav'e el'naĝ'is el sub la arb'et'aĵ'o, ĉirkaŭ'kresk'ant'a la bord'o'n. Marja Ivanovna promen'is en ale'o apud la bel'a herb'ej'o, kie antaŭ ne'long'e est'is star'ig'it'a monument'o je honor'o de la last'a'j venk'o'j de graf'o Petro Aleksandroviĉ Rumjancev. Subit'e hund'et'o de angl'a spec'o ek'boj'is kaj kur'is renkont'e al ŝi; Marja Ivanovna tim'em'e halt'is. En la sam'a moment'o ŝi aŭd'is bel'son'a'n vir'in'a'n voĉ'o'n: ”Ne tim'u: ĝi ne mord'os.”

Kaj Marja Ivanovna vid'is sinjor'in'o'n, sid'ant'a sur benk'o kontraŭ la monument'o. Marja Ivanovna sid'iĝ'is sur la du'a ekstrem'aĵ'o de la benk'o. La sinjor'in'o rigard'is ŝi'n tre atent'e; si'a'flank'e Marja Ivanovna per ne'mult'a'j flank'a'j rigard'o'j sukces'is ĉirkaŭ'rigard'i la sinjor'in'o'n de la kap'o ĝis la pied'o'j. La sinjor'in'o sur'hav'is blank'a'n maten'a'n rob'o'n, nokt'a'n kuf'o'n kaj tali'vest'o'n. Ŝi est'is proksim'um'e 40-jar'a. Ŝi'a vizaĝ'o, rond'et'a kaj ruĝ'vang'a, esprim'is trankvil'ec'o'n kaj grav'ec'o'n, ŝi'a'j blu'a'j okul'o'j kaj la mal'fort'a rid'et'o hav'is ne'pri'skrib'ebl'a'n ĉarm'o'n. La sinjor'in'o unu'e inter'romp'is la silent'o'n.

”Vid'ebl'e, vi ne est'as el Carskoje Sel'o?”

”Jes, sinjor'in'o: nur hieraŭ mi al'vetur'is el la provinc'o.”

”Ĉu vi al'vetur'is kun vi'a'j parenc'o'j?”

”Ne, sinjor'in'o, mi al'vetur'is sol'a.”

”Ĉu sol'a ? Sed vi est'as ankoraŭ tiel jun'a ...”

”Mi hav'as nek patr'o'n nek patr'in'o'n.”

”Kred'ebl'e vi est'as ĉi tie pro iu'j afer'o'j?”

”Jes, sinjor'in'o: mi al'vetur'is por direkt'i pet'skrib'o'n al la imperi'estr'in'o.”

”Vi est'as orf'in'o: kred'ebl'e vi plend'as pri mal'just'ec'o kaj ofend'o.”

”Ne, sinjor'in'o: mi al'vetur'is, por pet'i pri favor'o, ne pri just'ec'o.”

”Ĉu vi bon'vol'os dir'i, kiu vi est'as?”

”Mi est'as fil'in'o de kapitan'o Mir'o'nov.”

”De kapitan'o Mir'o'nov? De tiu sam'a, kiu est'is citadel'estr'o de unu el la Orenburgaj citadel'o'j?”

”Jes, sinjor'in'o.”

La sinjor'in'o est'is vid'ebl'e kor'tuŝ'it'a.

”Bon'vol'u pardon'i”, ŝi dir'is per voĉ'o ankoraŭ pli kares'a, ”se mi mi'n en'miks'as en vi'a'j'n afer'o'j'n. Sed mi vizit'as la kort'eg'o'n.

Klar'ig'u do al mi, en kio konsist'as vi'a pet'o, kaj ebl'e mi sukces'os vi'n help'i.”

Marja Ivanovna lev'iĝ'is kaj respekt'plen'e dank'is la sinjor'in'o'n. Ĉio en la ne'kon'at'a sinjor'in'o ne'vol'e al'tir'is la kor'o'n kaj vek'is konfid'o'n. Marja Ivanovna el'pren'is el la poŝ'o fald'it'a'n paper'o'n kaj trans'don'is ĝi'n al si'a ne'kon'at'a protektontino, kiu silent'e ek'leg'is.

En la komenc'o ŝi leg'is kun mien'o atent'a kaj bon'vol'em'a, sed subit'e okaz'is ŝanĝ'o, kaj Marja Ivanovna, sekv'ant'a per la okul'o'j ĉiu'j'n ŝi'a'j'n mov'o'j'n, ek'tim'is pro la sever'a esprim'o de tiu vizaĝ'o, antaŭ moment'o tiel al'log'a kaj trankvil'a.

”Vi pet'as pri Grinjov!” ŝi dir'is mal'varm'ton'e. ”La imperi'estr'in'o ne pov'as li'n amnesti'i. Li al'iĝ'is al la uzurp'ul'o ne pro ne'kler'ec'o aŭ facil'anim'ec'o, sed kiel mal'moral'a kaj danĝer'a sen'taŭg'ul'o.”

”Ne, tio est'as mal'ver'a!” ek'kri'is Marja Ivanovna.

”Kiel mal'ver'a?” re'dir'is la sinjor'in'o ruĝ'iĝ'ant'e.

”Mal'ver'a, je Di'o, mal'ver'a! Mi sci'as ĉio'n, mi ĉio'n al vi rakont'os. Pro mi sol'a li si'n el'met'is al ĉio, kio'n li tra'sufer'is. Cert'e, li ne est'as si'n prav'ig'int'a antaŭ la juĝ'o nur pro tio, ke li ne vol'is en'miks'i mi'n en la afer'o'n!”

Kaj ŝi kun verv'o rakont'is ĉio'n, kio'n la leg'ant'o'j jam sci'as.

La sinjor'in'o plej atent'e aŭskult'is ŝi'n ĝis la fin'o.

”Kie vi loĝ'as?” ŝi demand'is post'e kaj, sci'iĝ'int'e ke Marja Ivanovna lu'is ĉambr'o'n ĉe Anna Vlasjevna, al'don'is kun rid'et'o: ”Jes, mi sci'as... Adiaŭ! Al neni'u parol'u pri ni'a konversaci'o.

Mi esper'as, ke vi ne long'e est'os atend'ant'a respond'o'n je vi'a leter'o.”

Kun tiu'j vort'o'j ŝi si'n lev'is kaj en'ir'is la kovr'it'a'n ale'o'n, kaj Marja Ivanovna re'ven'is al Anna Vlasjevna, plen'a je ĝoj'a'j esper'o'j.

La mastr'in'o riproĉ'is al ŝi la fru'maten'a'n aŭtun'a'n promen'ad'o'n, kiu ŝi'a'opini'e pov'us mal'util'i la san'o'n de jun'a fraŭl'in'o. Ŝi al'port'is samovar'o'n kaj dum te'trink'ad'o est'is jam re'komenc'ont'a si'a'j'n sen'fin'a'j'n rakont'o'j'n pri la kort'eg'o, kiam subit'e kort'eg'a kaleŝ'o halt'is antaŭ la peron'o, kaj kort'eg'a lake'o anonc'is en'ir'int'e, ke ŝi'a imperi'estr'in'a moŝt'o bon'vol'as invit'i al si fraŭl'in'o'n Mir'o'nov'a.

Anna Vlasjevna ek'mir'is kaj ek'klopod'is.

”Ha, mi'a Di'o!” ŝi mal'trankvil'iĝ'is, ”ŝi'a imperi'estr'in'a moŝt'o bon'vol'as invit'i vi'n al la kort'eg'o! Kiel ŝi ek'sci'is pri vi? Kiel do vi vi'n prezent'os antaŭ la imperi'estr'in'o? Kred'ebl'e vi ne sci'as eĉ paŝ'i laŭ kort'eg'a ceremoni'ar'o? Ĉu mi prefer'e akompan'u vi'n? Mi ja pov'as vi'n instrukci'i almenaŭ iom'et'e ... Ĉu en vi'a vojaĝ'a vest'o vi vetur'os? Ebl'e mi send'u al ni'a akuŝ'ist'in'o kaj prunt'e'pren'u ŝi'a'n flav'a'n rob'o'n?”

La lake'o anonc'is la vol'o'n de la imperi'estr'in'o, ke Marja Ivanovna vetur'u sol'a, ne ŝanĝ'int'e la vest'o'n. Kio'n oni dev'is far'i?

Marja Ivanovna sid'iĝ'is en kaleŝ'o kaj ek'vetur'is en la palac'o'n, sekv'at'a de mult'a'j konsil'o'j kaj ben'o'j de Anna Vlasjevna.

Marja Ivanovna antaŭ'sent'is la decid'o'n de si'a sort'o; ŝi'a kor'o fort'e bat'is kaj trem'is. Post kelk'e da minut'o'j la kaleŝ'o halt'is antaŭ la palac'o. Marja Ivanovna trem'ant'e supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n. La pord'o antaŭ ŝi larĝ'e mal'ferm'iĝ'is. Ŝi tra'ir'is long'a'n, bel'eg'a'n, mal'plen'a'n ĉambr'ar'o'n; la lake'o montr'is al ŝi la voj'o'n. Fin'e, al'ir'int'e pord'o'n ferm'it'a'n, li klar'ig'is, ke li tuj ŝi'n anonc'os kaj las'is ŝi'n sol'a.

La pens'o, ke tuj ŝi vid'os la imperi'estr'in'o'n, tiel terur'is ŝi'n, ke ŝi apenaŭ pov'is si'n ten'i sur la pied'o'j. Post moment'o la pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj ŝi en'ir'is la tualet'ej'o'n de la imperi'estr'in'o.

La imperi'estr'in'o sid'is antaŭ si'a tualet'a tabl'o. Kelk'e da kort'eg'an'o'j ĉirkaŭ'is ŝi'n kaj respekt'o'plen'e dis'iĝ'is nun por las'i voj'o'n al Marja Ivanovna. La imperi'estr'in'o kares'e al'parol'is ŝi'n, kaj Marja Ivanovna re'kon'is en ŝi la sam'a'n sinjor'in'o'n, kun kiu ŝi tiel sincer'e inter'parol'is en la maten'o. La imperi'estr'in'o vok'is ŝi'n al si kaj dir'is rid'et'ant'e: ”Mi est'as ĝoj'a, ke mi pov'is rest'i fidel'a al mi'a vort'o kaj plen'um'i vi'a'n pet'o'n. Vi'a afer'o est'as fin'it'a. Mi konvink'iĝ'is pri la sen'kulp'ec'o de vi'a fianĉ'o. Jen leter'o, kiu'n vi bon'vol'u mem trans'don'i al vi'a est'ont'a bo'patr'o.”

Marja Ivanovna akcept'is la leter'o'n per trem'ant'a man'o, plor'ant'e fal'is al la pied'o'j de la imperi'estr'in'o, kiu ŝi'n lev'is kaj kis'is. La imperi'estr'in'o far'is al ŝi kelk'a'j'n demand'o'j'n: ”Mi sci'as, ke vi ne est'as riĉ'a,” ŝi dir'is, ”sed mi ŝuld'as dank'o'n al la fil'in'o de kapitan'o Mir'o'nov. Ne mal'trankvil'iĝ'u pri vi'a est'ont'ec'o. Mi mem zorg'os pri vi'a material'a viv'o.”

Kares'e akcept'int'e la orf'in'o'n, la imperi'estr'in'o ŝi'n for'ir'ig'is.

Marja Ivanovna for'vetur'is en la sam'a kort'eg'a kaleŝ'o. Anna Vlasjevna, mal'pacienc'e atend'int'a ŝi'a'n re'ven'o'n, super'ŝut'is ŝi'n per demand'o'j, je kiu'j Marja Ivanovna respond'is distr'it'e. Anna Vlasjevna, kvankam ne kontent'a pri ŝi'a forges'em'o, klar'ig'is ĉio'n per provinc'a konfuz'iĝ'em'o kaj pardon'is grand'anim'e.

En la sekv'ant'a tag'o Marja Ivanovna for'vetur'is en la kamp'ar'o'n, eĉ ne interes'iĝ'int'e pri la vid'ind'aĵ'o'j de Peterburgo ...

* * * Ĉi tie est'as inter'romp'it'a la memor'skrib'o de Petro Andreiĉ Grinjov. El famili'a'j rakont'o'j ni sci'as, ke li est'is liber'ig'it'a en la fin'o de 1774 laŭ imperi'estr'in'a ordon'o; ke li ĉe'est'is la ekzekut'o'n de Pugaĉov, kiu re'kon'is li'n en la popol'amas'o kaj sign'is al li per la kap'o, kiu post moment'o, mort'a kaj sang'o'kovr'it'a, est'is montr'at'a al la popol'o. Baldaŭ post'e Petro Andreiĉ edz'iĝ'is je Marja Ivanovna. Ili'a post'e'ul'ar'o hav'as feliĉ'a'n viv'o'n en la Simbirska guberni'o. Je tri'dek verst'o'j de *** trov'iĝ'as vilaĝ'o, aparten'ant'a al dek bien'posed'ant'o'j. En unu el la flank'a'j bien'dom'et'o'j oni montr'as propr'a'man'a'n leter'o'n de Katarino II-a sub'vitr'e en'kadr'ig'it'a'n. Ĝi est'is skrib'it'a al la patr'o de Petro Andreiĉ kaj en'hav'as plen'a'n amnesti'o'n por li'a fil'o kaj laŭd'o'j'n pri la kor'o kaj saĝ'o de la fil'in'o de kapitan'o Mir'o'nov. — La manuskript'o'n de P. A. Grinjov ni ricev'is de unu el li'a'j nep'o'j sci'ant'a, ke ni pri'labor'as la epok'o'n, pri'skrib'it'a'n de li'a av'o. Ni decid'is, ricev'int'e permes'o'n de la parenc'ar'o, el'don'i la manuskript'o'n apart'e, al'don'ant'e al ĉiu ĉapitr'o konform'a'n epigraf'o'n kaj permes'int'e al ni nur ŝanĝ'i kelk'a'j'n propr'a'j'n nom'o'j'n.

L A El'don'ist'o La 16-an de oktobr'o 1836