PIV provizor'a versi'o far'it'a je 2012-04-03 20:00

Mi ankoraŭ pli'bon'ig'os kelk'a'j'n afer'o'j'n. La font'o de tiu dokument'o est'as skan'it'a dokument'o de la paper'a PIV, ne la nun'a ret'a versi'o.

• Statistik'o'j kaj korekt'o'j de Ret'a PIV
• Ali'a'j dokument'o'j en la korpus'o

===-a===

1. est'as en aparten'a rilat'o kun la ide'o en'ten'at'a en la koncern'at'a morfem'o (hom'a man'o, koton'a industri'o).

2. hav'as tut'e aŭ part'e ties kvalit'o'n (reĝ'a person'o, leĝ'o).

3. est'as tut'e aŭ part'e el ties material'o (ŝton'a statu'o, ter'o).

4. simil'as tut'e aŭ part'e ties aspekt'o'n (ole'a likv'aĵ'o, karakter'o).

• a -vort'o
  Adjektiv'o.

• *a
  I - Unu el la kvin vokal'o'j de Esperant'o, la centr'a, plej vast'a, kaj nom'o de tiu fonem'o.

  a

  II - La unu'a grafem'o de la Esperant'a alfabet'o, uz'at'a inter'ali'e kiel:
  A. (majuskl'e)
  1. [MUZIKO] nom'o de la ses'a ton'o de la C -maĵor'a gam'o (440 Hz ; absolut'solfeĝ'a la) konvenci'e uz'at'a kiel baz'o por agord'i instrument'o'n kaj por kun'agord'i la instrument'o'j'n de orkestr'o: A bemol'a, dies'a.
  2. simbol'o de: [KEMIO] argon'o, [FIZIKO] amper'o;
  3. kod'o norm'ig'it'a'j format'o'j de foli'o'j: A 4 (297 x 210 mm).
  
  B. (minuskl'e) simbol'o de ar'o.

• volv'it'a a
  [KOMPUTIKO] la sign'o kaj ali'a'j Sinonim'o: helik'o.

• aboc'o [VIDU] aboc'o.

===Aarono===

===Abadono===

===abak'o===

1. [ARKITEKTURO] Supr'a plat'a, oft'e kvadrat'a part'o de kolon'a kapitel'o.

2. Kalkul'il'o, konsist'ant'a el bid'o'j tra'ir'it'a'j de stang'et'o'j, laŭ kiu'j ili est'as ŝov'ebl'a'j. [SAMSENCA] soroban'o.

===abandon'o===

• abandon'i (transitiv'a) Ced'i per abandon'i.

• abandon'ism'o [PSIKOLOGIO] Psik'a perturb'o, karakteriz'it'a de grand'a mal'facil'o al'front'i ebl'a'n for'las'it'ec'o'n.

===abatis'o===

===abat'o===

• abat'ec'o Funkci'o, ofic'o de abat'o.

• abat'ej'o
  1. Viv'ej'o de la plej mal'nov'a'j monaĥ'a'j orden'o'j: benedikt'an'a, cisterci'an'a abat'ej'o.
  2. Ar'o de la tie loĝ'ant'a'j monaĥ'o'j, rigard'at'a kiel societ'o: tiu abat'ej'o posed'is mult'a'j'n vilaĝ'o'j'n.
  3. Preĝ'ej'o aŭ loĝ'ej'o, kiu est'is iam difin'it'a por tiu uz'o: la abat'ej'o de Vestminstr'o, de Mikael'mont'o.

• abat'in'o Estr'in'o de monaĥ'in'ej'o en iu'j mal'nov'a'j orden'o'j.

===abazi'o===

===abdik'i===

1. [JURO] Formal'e de'met'i ĉiu'j'n rajt'o'j'n pri reg'ec'o, imperi'estr'ec'o kaj simil'e.

2. [JURO] Mem'vol'e for'las'i alt'a'n ofic'o'n aŭ rang'o'n: abdik'i la prezid'ant'ec'o'n. [SAMSENCA] demisi'i, eks'iĝ'i.

• abdik'o Ag'o de tiu, kiu abdik'as: kaŭz'i la abdik'o'n de diktator'o; la abdik'o de pap'o.

===abdomen'o===

1. [ANATOMIO] Part'o de la korp'o de la vertebr'ul'o'j, situ'ant'a inter la torak'o kaj la pelv'o kaj en'ten'ant'a la intest'o'j'n kaj divers'a'j'n viscer'o'j'n en'volv'it'a'j'n de la peritone'o. [SAMSENCA] ventr'o.

2. [ZOOLOGIO] La mal'antaŭ'a part'o de la korp'o de divers'a'j sen'vertebr'ul'o'j. [SAMSENCA] torak'o.

===abdukci'o===

===abduktor'o===

===Abelard'o===

===abel'o===

• abel'a
  1. Rilat'a al abel'o(j): abel'a pik'il'o; la abel'a sens'o de orient'iĝ'o; abel'a (ne art'e'far'it'a) miel'o.
  2. (figur'a'senc'e) Kompar'ebl'a al tiu de abel'o'j: abel'a diligent'ec'o; abel'a'j (tre et'a'j) klopod'o'j (L.L. Zamenhof).

• abel'ej'o Lok'o, kie bred'ist'o aranĝ'is abel'uj'o'j'n.

• abel'ist'o Abel'bred'ad'ist'o.

• abel'uj'o Dom'et'o, destin'it'a por loĝ'ig'i abel'o'j'n: en abel'uj'o'n ne blov'u (L.L. Zamenhof) (ne incit'u koler'em'ul'o'n).

• abel'kest'o Modern'a form'o de abel'uj'o, kun vertikal'e mov'ebl'a'j kadr'o'j.

===aberaci'o===

1. [ASTRONOMIO] Diferenc'o inter la ŝajn'a kaj la ver'a situ'o de astr'o.

2. [FIZIKO] Dispers'o de la lum'radi'o'j, kiu kontraŭ'star'as la form'iĝ'o'n de preciz'a bild'o: sfer'a, kromat'a aberaci'o.

3. [ANATOMIO] Devi'o dis'de la normal'a tip'o.

4. [MEDICINO] De'flank'iĝ'o dis'de la normal'a stat'o: aberaci'o de la sens'o'j, de la juĝ'o'kapabl'o; gener'a aberaci'o.

• aberaci'i (ne'transitiv'a) Prezent'i aberaci'o'n.

===abevili'o===

===abi'o===

1. [BOTANIKO] (strikt'a'senc'e) Genr'o (Abies el pin'ac'o'j) de pingl'arb'o'j sen ŝos'et'o'j, kun plat'a'j pingl'o'j, kiu'j de'fal'int'e post'las'as rond'a'j'n, ne el'star'a'j'n cikatr'o'j'n, kaj kun star'a'j konus'o'j, kies skvam'o'j iom post iom de'fal'as; 49 speci'o'j, nord-hemisfer'a'j.

• balzam'a abi'o Spec'o (Abies balsamea), el Kanado, kun ruĝ'a'j, rezin'kovr'it'a'j burĝon'o'j kaj kun pingl'o'j simil'a'j al tiu'j de la blank'a abi'o, karakteriz'e arom'a'j kaj oblikv'e supr'e'n'direkt'a'j.

• blank'a abi'o Spec'o (Abies alba) el Eŭrop'o, kun obtuz'aspekt'a'j pingl'o'j, kies sub'a flank'o hav'as du blank'a'j'n stri'o'j'n, kaj sid'ant'a'j laŭ du vic'o'j ambaŭ'flank'e plat'a'j, tiel form'ant'a'j kvazaŭ dis'ig'a'n mez'a'n lini'o'n sur la ŝos'o.

• Hispania abi'o Spec'o (Abies pinsapo), el sud'a Hispanio, kun mal'long'a'j, ne pik'a'j pingl'o'j, form'ant'a'j sur la ŝos'o'j, kvazaŭ tub'o'bros'o'n.

• skvam'a abi'o Spec'o (Abies squamata), el Ĉini'o, kun oranĝ'a kaj roz'et'e brun'a ŝel'o est'ig'ant'a grand'a'j'n skvam'o'j'n paper'ec'a'j'n, volv'iĝ'em'a'j'n.
  2. [BOTANIKO] (vast'a'senc'e) Abi'o 1 kaj parenc'a'j genr'o'j (inter ali'a'j cug'o, pseŭdocug'o kaj pice'o), forst'um'at'a'j por lign'o oft'e ĉarpent'e ekspluat'a; iu'j spec'o'j est'as uz'at'a'j en plur'a'j land'o'j kiel ornam'aĵ'o ĉe Krist'nask'a fest'o: abi'o vi, kun foli'ar’ fidel'a! [SAMSENCA] krist'arb'o, cedr'o, larik'o, pin'o.

• abi'ar'o (L.L. Zamenhof)
  Arb'ar'o el abi'o'j.

===abiogenez'o===

===abisen'o===

• Abiseni'o Abisen'uj'o (L.L. Zamenhof)
  Eks'a nom'o de Etiopio.

===abism'o===

1. [BIBLIO] La pra'ĥaos'o: la ter'o est'is sen'form'a kaj dezert'a, kaj mal'lum'o est'i super la abism'o (Hebrea Biblio).

2. Lok'o, en mont'o'j aŭ en mar'o'j, tiel profund'a, ke ĝi ŝajn'as sen'fund'a: la agl'o kvazaŭ fal'is en la abism'o'n kaj tuj aspekt'i kiel mus'et'o; esplor'i la ocean'a'j'n abism'o'j'n. [SAMSENCA] faŭk'o.

3. (figur'a'senc'e) Profund'o, kiu'n la mens'o ne pov'as ĝis'fund'e esplor'i: fremd'a anim'o est'as abism'o sen lim'o (L.L. Zamenhof) ; abism'o da silent'o, da scienc'o kaŝ'as abism'o (ne'akord'ig'ebl'a mal'sam'o) inter tiu'j du opini'o'j.

4. (figur'a'senc'e) Profund'eg'o, ekstrem'o kie oni est'as for'perd'it'a: abism'o de mizer'o est'i sur la rand'o de la abism'o (tuj pere'ont'a) ŝi ripoz'is antaŭ nov'a mal'supr'e'n'iĝ'o en la mal'lum'a'n abism'o'n de si'a sort'o (L.L. Zamenhof) ; la amas'o'j vi'n dis'prem'os per la pied'o'j, la abism'o vi'n en'glut'os! (L.L. Zamenhof) ; mi'a'j esper'o'j for'fal'is en la abism'o'n (L.L. Zamenhof).

• abism'a
  1. Rilat'a al abism'o: abism'a perspektiv'o; (figur'a'senc'e) abism'a ne'sci'ad'o.
  2. [GEOGRAFIO] Situ'ant'a pli profund'e ol 2 000 metr'o'j en la mar'o: la abism'a faŭn'a; abism'a'j sediment'o'j.

• en'abism'iĝ'i Fal'i, sink'i en abism'o'n (propr'a- kaj figur'a-senc'e).

===Abiŝag===

===abiturient'o===

===abĵur'i===

1. Mal'agnosk'i

2. For'ĵur'i.

===ablaci'o===

1. [MEDICINO] For'tranĉ'o de hist'o, organ'o aŭ membr'o: ablaci'o de ovari'o. [SAMSENCA] de'sekc'o, ektomi'o.

2. [GEOLOGIO] Faz'o de erozi'o, konsist'ant'a en for'ig'o de solid'a'j material'o'j: ablaci'o de glaĉer'o (konsum'iĝ'o de glaci'o pro vent'o, fand'iĝ'o kaj ali'a'j).

3. a) [ASTRONOMIO] Konsum'iĝ'o de objekt'o (ekzempl'e meteorit'o) pro frot'ad'o tra la atmosfer'o

b) [ASTRONOMIO] Konsum'iĝ'o de material'o pro intern'a radi'ad'o.

===ablativ'o===

===abnegaci'o===

• abnegaci'i (transitiv'a) For'ofer'i (si'n mem aŭ si'a'n bon'stat'o'n): se iu vol'as ven'i post mi, li abnegaci'u si'n kaj lev'u si'a'n kruc'o'n (Nova Testamento).

===Abner'o===

===abnorm'a===

===aboc'o===

1. Alfabet'o.

2. (figur'a'senc'e) Element'a instru'o pri iu sci'ar'o: aboc'o de fizik'o, de sen'naci'ism'o. [SAMSENCA] kompendi'o, rudiment'o.

• aboc'o'libr'o (L.L. Zamenhof)
  Lern'o'libr'o de la aboc'o. Sinonim'o: alfabet'um'o.

===abol'i===

• abol'o Ag'o de instanc'o, kiu abol'as: voĉ'don'i la abol'o'n de la mort'o'pun'o.

• abol'ism'o Doktrin'o kaj mov'ad'o de tiu'j, kiu'j kontraŭ'star'is la leĝ'ar'o'n. [SAMSENCA] abrog'i.

===abolici'i===

===abomas'o===

===abomen'i===

1. Mal'am'eg'i pro fizik'e naŭz'a'j ec'o'j: abomen'i odor'o'n, ostr'o'j'n; abomen'i trink'i akv'o'n.

2. Mal'am'eg'i pro moral'e tre mal'plaĉ'a'j ec'o'j: oni perfid'o'n pren'as, sed perfid'ul'o'n abomen'as (L.L. Zamenhof) ; ne abomen'u Edom'id'o'n, ĉar li est'as vi'a frat'o (Hebrea Biblio) ; abomen'at'o de la popol'o'j (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) ĉu ĝi posed'is tiu'n fier'ec'o'n, kiu abomen'as tim'o'n? (L.L. Zamenhof).

• abomen'o Fort'a antipati'o, kaŭz'at'a de tre mal'agrabl'a'j aŭ mal'nobl'a'j ec'o'j de objekt'o, person'o aŭ ag'o: abomen'o de iu pri io; sent'i abomen'o'n al iu; ŝi sent'is eĉ i'a'n abomen'o'n kontraŭ manĝ'ad'o (L.L. Zamenhof) ; se okaz'as al mi ek'vid'i ekzempl'e i'a'n karo'a'n reĝ'o'n, tiam atak'as mi'n tia abomen'o, ke mi simpl'e kraĉ'as! (L.L. Zamenhof).

• abomen'a Tia, ke ĝi, li, ŝi kaŭz'as abomen'o'n: kia abomen'a urb'et'o! (L.L. Zamenhof) ; neni'u kre'aĵ'o est'as por mi tiel abomen'a, kiel arane'o kaj mal'jun'a vir'in'o (L.L. Zamenhof).

• abomen'aĵ'o Io abomen'a: ĉiu abomen'aĵ'o trov'as si'a'n ador'ant'o'n (L.L. Zamenhof).

• abomen'ig'i Far'i i'o'n abomen'a: se oni pens'as abomen'ig'i al vi ni'a'n afer'o'n kaj ĝi'a'j'n labor'ant'o'j'n […] (L.L. Zamenhof).

• abomen'ind'a Ind'a je abomen'o; tiel fi'a, ke oni dev'as ĝi'n abomen'i: lepr'o kovr'is mi'a'n korp'o'n per abomen'ind'a ŝel'o (L.L. Zamenhof) ; sur la flug'il'o'j de la sankt'ej'o est'os abomen'ind'a dezert'ec'o (Hebrea Biblio) ; mi'a projekt'o de re'form'o'j, kiu'n mi mem trov'as nun terur'e abomen'ind'a (L.L. Zamenhof) ; vi abomen'indig'is vi'a'n bel'ec'o'n (Hebrea Biblio).

===abon'i===

• abon'o
  1. Tiu'cel'a kontrakt'o: akcept'i la nov'a'j'n kondiĉ'o'j'n de abon'o (L.L. Zamenhof) ; kiel prov'o rekomend'as si'n la abon'o de kvin membr'o'j po 0,90 fr (L.L. Zamenhof) ; abon'kart'o, abon'prez'o.
  2. Daŭr'o de tiu kontrakt'o: vi'a abon'o fin'iĝ'as en Maj'o; ili'a temp'o de abon'ad'o fin'iĝ'is kun tiu ĉi numer'o (L.L. Zamenhof).

• abon'ant'o Tiu, kiu abon'as i'o'n: varb'ad'i nov'a'j'n abon'ant'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; literatur'a'j gazet'o'j mal'oft'e trov'as sufiĉ'e da abon'ant'o'j, por mem'star'e viv'i; rilat'o inter abon'ant'o'j kaj ili'a abon'at'a gazet'o (L.L. Zamenhof).

• abon'ebl'a Tia, ke oni pov'as ĝi'n abon'i: per tia manier'o ĝi est'os nun facil'e abon'ebl'a eĉ al la plej mal'riĉ'a amik'o (L.L. Zamenhof) ; tiu suplement'o ne est'as abon'ebl'a apart'e.

• abon'pag'o Kost'o de la abon'o: la amik'o'j, kiu'j ne al'send'is ankoraŭ […] abon'pag'o'n por la jar'o 1893 […] (L.L. Zamenhof).

• ek'abon'i (transitiv'a) Kontrakt'i abon'o'n.

• mal'abon'i (transitiv'a) ĉes'ig'i si'a'n abon'o'n.

• re'abon'i (transitiv'a) Re'nov'ig'i abon'o'n: ni pet'as re'abon'i! (L.L. Zamenhof).

===aborigen'o===

1. [HISTORIO] Mit'a pra'loĝ'ant'o de Latio.

2. [KOMUNUZO] Pra'loĝ'ant'o: la Aŭstrali'a'j aborigen'o'j. [SAMSENCA] indiĝen'o.

===abort'i===

1. Nask'i antaŭ'temp'e ne'viv'i'pov'a'n id'o'n: se vir'o'j […] frap'os graved'a'n vir'in'o'n, kaj ŝi abort'os […] (Hebrea Biblio). [SAMSENCA] akuŝ'i.

2. (figur'a'senc'e) Halt'i en si'a evolu'o, kresk'ad'o: kiom da laŭt'e reklam'it'a'j projekt'o'j de lingv'o inter'naci'a rid'ind'e abort'is! [SAMSENCA] fiask'i.

• abort'o Ag'o de in'o, kiu abort'as: abort'o de bov'in'o, de mal'san'ul'in'o.

• abort(it)aĵ'o Ne'viv'i'pov'a antaŭ'temp'e nask'it'a id'o: fin'e li aper'is al mi ankaŭ, kiel al la abort'aĵ'o (Nova Testamento) ; kiel abort'it'aĵ'o kaŝ'it'a mi ne ekzist'us (Hebrea Biblio).

• abort'ig'i
  1. Kaŭz'i abort'o'n ĉe in'o: la abort'ig'o est'as mal'permes'it'a en plur'a'j land'o'j; abort'ig'a operaci'o, drog'o.
  2. (figur'a'senc'e) Halt'ig'i la evolu'o'n, kresk'ad'o'n de io: per lert'a'j manovr'o'j li abort'ig'is la ribel'o'n.

• abort'ig'il'o Il'o, per kiu oni est'ig'as abort'o'n.

===Abrahamo===

• Abrahama Rilat'a al Abrahamo: la tri Abrahamaj religi'o'j (la monoteism'a'j hebre'o'j, krist'an'o'j kaj islam'an'o'j).

===abrazi'o===

1. [GEOLOGIO] Erozi'o pro frot'ad'o de material'o transport'it'a de akv'o, glaci'o aŭ vent'o. [VIDU] ablaci'o.

2. [MEDICINO] Dis'ig'o aŭ for'tranĉ'o de et'a'j supr'aĵ'a'j er'o'j de haŭt'o aŭ mukoz'o.

• abrazi'a
  1. Rilat'a al abrazi'o.
  2. (parol'ant'e pri substanc'o) Kapabl'a for'grat'i la supr'aĵ'a'j'n er'o'j'n de korp'o.

===abrikot'o===

• abrikot'a El aŭ kun abrikot'o'j: abrikot'a likvor'o; abrikot'a'j knedlik'o'j

• abrikot'uj'o (L.L. Zamenhof), abrikot'arb'o
  Grav'a frukt'arb'o de la genr'o prunus'o (Armeni'a prunus'o), kun petiol'a'j, kor'form'a'j, du'obl'a dent'a'j foli'o'j, kun blank'a'j aŭ hel'eg'e ruĝ'et'a'j flor'o'j aper'ant'a'j antaŭ la el'foli'ad'o, kaj kies frukt'o'j est'as abrikot'o'j: hejm'a en centr'a Azi'o, kultiv'at'a en varm'a'j-sek'a'j region'o'j inter'ali'e de sud'a Eŭrop'o kaj de nord'a Afrik'o. [SAMSENCA] anzu'o, persik'o, ume'o.

===abrogaci'i===

===abrog'i===

• abrog'o Ag'o de instanc'o, kiu abrog'as.

===abrotan'o===

===abrupt'a===

• abrupt'e En abrupt'a manier'o: en la kant'o abrupt'e altern'is tir'at'a mol'ec'o kaj raŭk'a mal'mol'ec'o; mi ĝoj'as […] (subit'e kaj abrupt'e:) Mon'o'n vi ne hav'as? (L.L. Zamenhof) ; abrupt'e turn'i al iu la dors'o'n.

===Abruz'o===

===absces'o===

• absces'i (ne'transitiv'a) Form'iĝ'i en absces'o'n.

• gum'absces'o [MEDICINO] Mol'a tumor'o nod'o'form'a, el kiu pov'as el'flu'i gum'simil'a solv'aĵ'o, aŭ kiu post'las'as profund'a'n ulcer'o'n: sifilis'a'j, tuberkul'oz'a'j, micet'oz'a'j gum'absces'o'j.

===abscis'o===

===absid'o===

• absid'et'o ĉiu el la akcesor'a'j absid'form'a'j kapel'et'o'j, kiu'j kron'as la absid'o'n en kelk'a'j preĝ'ej'o'j.

===absint'o===

1. [BOTANIKO] Spec'o de artemizi'o (Artemisia absinthium) el Eŭrop'o, plur'jar'a herb'o kun unu aŭ du'obl'e plum'e divid'a'j, silk'har'e felt'a'j foli'o'j; amar-arom'a ekstrakt'o el la plant'o est'as uz'at'a por fabrik'ad'o de absint'o 2.

2. [KUIRARTO] Verd'a, fort'e alkohol'it'a likvor'o, en'ten'ant'a inter'ali'e ekstrakt'o'n de absint'o 1. Sinonim'o: absint'a likvor'o. [VIDU] vermut'o.

• absint'aĵ'o La ekstrakt'o el la absint'o 1.

• absint'ism'o [MEDICINO] Venen'iĝ'o per absint'a likvor'o.

===absolut'a===

1. Tut'e sen'de'pend'a de ĉia potenc'o aŭ kontrol'o: absolut'a reĝ'o (reg'ant'a nur laŭ si'a arbitr'o) oni dir'is pri car'ism'o, ke ĝi est'as absolut'a monarki'o, moder'ig'at'a de atenc'o'j.

2. Ne el'met'it'a al ia kondiĉ'o, rezerv'o aŭ lim'ig'o: absolut'a princip'o, regul'o, logik'o (L.L. Zamenhof) absolut'a mank'o de si'n'gard'o (L.L. Zamenhof) mi est'is amik'o absolut'a de vi'a entrepren'o (L.L. Zamenhof) mi far'os el la land'o absolut'a'j'n ruin'o'j'n (Hebrea Biblio) absolut'a mal'lum'o reg'is ĉirkaŭ ĝi. [SAMSENCA] nepr'a, radikal'a, perfekt'a, pur'a.

3. [LINGVOSCIENCO] Sen sintaks'a rilat'o kun sintagm'o de la sam'a fraz'o: En Esperant'o ne ekzist'as absolut'a particip'o.

4. [KEMIO] Sen'miks'a, tut'e pur'a: absolut'a alkohol'o.

5. [FIZIKO] Sen'de'pend'a de arbitr'a mezur'il'o: absolut'a temperatur'o absolut'a nul'punkt'o absolut'a'j elektr'a'j unu'o'j.

6. a) [MATEMATIKO] (parol'ant'e pri reel'a valor'o) Sen'sign'um'a: la absolut'a valor'o de - 3 est'as 3.

b) [MATEMATIKO] (parol'ant'e pri. kompleks'a valor'o) Est'ant'a la distanc'o al la origin'o: la absolut'a valor'o de 4 + 3 i est'as 5.

• absolut'e
  1. En absolut'a manier'o: neni'u verk'o en la mond'o est'as nek pov'as est'i perfekt'a absolut'e (L.L. Zamenhof) ; lingv'o absolut'e logik'a est'as lingv'o sen'viv'a (L.L. Zamenhof).
  2. (kun negaci'o) Tut'e, nepr'e: ekzist'as absolut'e neni'a neces'ec'o, por ke ni for'ĵet'u […] (L.L. Zamenhof) ; rest'is neni'o absolut'e nek por mord'i nek por glut'i (L.L. Zamenhof) ; ili absolut'e ne vol'is kred'i, ke […] (L.L. Zamenhof).
  3. [LINGVOSCIENCO] Sen'komplement'e, ne sekv'at'a de la atend'ebl'a objekt'o: en la fraz'o'j ’konfid'u, sed vid'u’ aŭ ’la edz'in'o de Abram ne nask'is al li’, la verb'o'j est'as uz'at'a'j absolut'e.

• absolut'o [FILOZOFIO] Est'o, kiu ne de'pend'as de ali'a est'o, ekzist'as per si mem kaj est'as kaŭz'o de la ceter'a'j est'o'j.

• absolut'ism'o [POLITIKO] Sistem'o de reg'ad'o per absolut'a aŭtoritat'o.

===absolv'i===

1. Pardon'i kaj nul'ig'i la pek'o'j'n de iu. Sinonim'o: pek'liber'ig'i.

2. (figur'a'senc'e) Deklar'i iu'n sen'kulp'a. Sinonim'o: mal'kondamn'i.

===absorb'i===

1. Ekskluziv'e okup'i (la spirit'o'n aŭ atent'o'n): fabel'o'j, kies en'hav'o […] tiel fort'e absorb'as la mens'o'n kaj rav'as la imag'o'n de infan'o'j (L.L. Zamenhof) ; li kaj la mastr'o de la magazen'o est'is ebl'e absorb'it'a'j de si'a komun'a okup'o (L.L. Zamenhof) ; la esprim'o de li'a vizaĝ'o est'is absorb'it'a (K. Bein). [SAMSENCA] obsed'i.

2. (evit'ind'a) = sorb'i: tiu'j libr'o'j est'is tiel gras'makul'a'j, ili cert'e absorb'is en si'n tut'a'j'n torent'o'j'n da larm'o'j (L.L. Zamenhof).

• absorb'iĝ'i Far'iĝ'i absorb'it'a: li tiel absorb'iĝ'is en si'a task'o, ke li ne aŭd'is mi'n. [SAMSENCA] en'profund'ig'i.

• absorb'iĝ'o absorb'it'ec'o
  Stat'o de iu absorb'it'a.

===abstemi'o===

===abstinenc'o===

===abstin'i===

1. Si'n de'ten'ad'i, pro princip'o, de la uz'ad'o de io plezur'ig'a (ekzempl'e alkohol'o, viand'o, tabak'o, seks'a'j rilat'o'j kaj tiel plu). [VIDU] asket'o.

2. [KRISTANISMO] Si'n de'ten'i de la manĝ'ad'o de viand'o aŭ lim'ig'i tro'a'n konsum'ad'o'n, precip'e dum vendred'o, la mort'o'tag'o de Jesuo. [SAMSENCA] fast'i, ofer'i 2.

• abstin'ad'o Kondut'o de tiu, kiu abstin'as.

• abstin'em'o Tendenc'o al abstin'o.

• abstin'ul'o Tiu, kiu abstin'as (plej oft'e pri alkohol'aĵ'o'j).

===abstrakt'a===

1. [FILOZOFIO] Pri'trakt'ant'a nur pur'a'j'n ec'o'j'n, ne real'aĵ'o'j'n: abstrakt'a ide'o. [SAMSENCA] ide'a, ne'percept'ebl'a.

2. [LINGVOSCIENCO] (parol'ant'e pri substantiv'o) Esprim'ant'a ec'o'n, est'manier'o'n (parol'ant'e pri substantiv'o): ’kuraĝ'o’, ’bel'ec'o’ est'as abstrakt'a'j vort'o'j.

3. [BELARTOJ] Cel'ant'a ne la pli-mal'pli ĝust'a'n prezent'ad'o'n de la real'aĵ'o, sed nur la lud'a'n kombin'o'n de form'o'j, kolor'o'j kaj simil'e: abstrakt'a pentr'o'art'o; abstrakt'a skulpt'aĵ'o. [SAMSENCA] figur'a.

4. Ne hav'ant'a kontakt'o'n kun la real'aĵ'o'j, ne'praktik'a: batal'ad'o abstrakt'a kaj teori'o (L.L. Zamenhof) ; ĉiu ver'aĵ'o, dum ĝi rest'as abstrakt'a doktrin'o, hav'as neni'a'n influ'o'n en la mond'o'n (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] metafizik'a, nebul'a, ĥimer'a, spekulativ'a.

• abstrakt'i (transitiv'a) Konsider'i part'o'n aŭ ec'o'n, izol'ant'e ĝi'n el la tut'o, al kiu ĝi aparten'as: oni nom'as substanc'o tio'n, kiu rest'as el unu objekt'o, kiam oni abstrakt'is de ĝi ĉiu'j'n ĝi'a'j'n percept'ebl'a'j'n ec'o'j'n.

• abstrakt'aĵ'o Io abstrakt'a: geometri'a punkt'o est'as abstrakt'aĵ'o.

• abstrakt'ec'o Karakter'o de io abstrakt'a: la abstrakt'ec'o de li'a'j rezon'o'j lac'ig'as la leg'ant'o'n.

• abstrakt'ism'o [BELARTOJ] Tendenc'o en pentr'o'art'o, aper'int'a en Eŭrop'o ĉirkaŭ 1910, rifuz'ant'a ĉiu'j'n lig'o'j'n kun la real'o: la romantik'a (aŭ emoci'a) abstrakt'ism'o re'spegul'as la intern'a'n mond'o'n de la pentr'ist'o; la geometri'a abstrakt'ism'o konsist'as el konsci'a'j serĉ'o'j de form'o kaj kolor'o kun uz'o de matematik'a'j metod'o'j. [SAMSENCA] suprematism'o, makul'ism'o.

===absurd'a===

1. Kontraŭ'a al la komun'a saĝ'o: tiel blind'ig'it'a per la rutin'a'j kutim'o'j, ke ĝi tamen far'os tia'n absurd'a'n elekt'o'n (L.L. Zamenhof) ; vi'a iniciativ'o est'is absurd'a en tia'j cirkonstanc'o'j. [SAMSENCA] sen'senc'a, idiot'a.

2. [FILOZOFIO] Ofend'ant'a la regul'o'j'n de la logik'o: ’mi tio'n kred'as, ĉar tio est'as absurd'a’ est'as sprit'a resum'o de la pens'o de Origen'o; la ide'o de sen'fin'a mov'ad'o est'as absurd'a hipotez'o. [SAMSENCA] mal'raci'a, mem'kontraŭ'dir'a.

• absurd'o
  1. Tio, kiu est'as absurd'a en si mem: la absurd'o est'as la baz'a element'o de la divers'a'j ekzistencialism'o'j; pruv'i geometri'a'n propon'o'n per absurd'o (pruv'ant'e, ke, se oni ne akcept'as ĝi'n, oni ricev'as absurd'a'j'n konsekvenc'o'j'n); redukt'o al absurd'o.
  2. Absurd'aĵ'o aŭ absurd'ec'o: ekzist'as grand'a nombr'o da vort'o'j (inter'naci'a'j), kiu'j al ĉiu'j est'as kon'at'a'j sen el'lern'ad'o kaj kiu'j'n ne uz'i est'us rekt'a absurd'o (L.L. Zamenhof).

• absurd'aĵ'o Io absurd'a: tiu rezon'o est'as absurd'aĵ'o.

• absurd'ec'o Ec'o de io absurd'a: la absurd'ec'o de la milit'o ĉiam pli kaj pli evident'iĝ'as.

===Absalom'o===

===Abudabi'o===

===Abuĝ'o===

===abuli'o===

===abund'a===

1. Est'ant'a en pli ol sufiĉ'a kvant'o aŭ nombr'o: abund'a rikolt'o (K. Bein) ; abund'a manĝ'aĵ'o (L.L. Zamenhof) ; abund'a program'o; saĝ'o abund'a, sed ne profund'a (L.L. Zamenhof) ; abund'a'j larm'o'j (L.L. Zamenhof), har'o'j (L.L. Zamenhof).

2. En'ten'ant'a en pli ol sufiĉ'a kvant'o aŭ nombr'o: mal'jun'ul'o abund'a je proverb'o'j; ter'o abund'a je rikolt'o'j. [SAMSENCA] riĉ'a, svarm'ant'a. [VIDU] naĝ'i, bon'i, pluv'o, mot'o.

• abund'e En abund'a manier'o: mi'a'j okul'o'j abund'e flu'ig'as akv'o'n (Hebrea Biblio) ; kiu ripet'as abund'e, lern'as plej fund'e (L.L. Zamenhof) ; abund'e ven'is la protest'o'j.

• abund'o Pli ol sufiĉ'a kvant'o aŭ nombr'o, mal'mank'o: abund'o da frukt'o'j, da pluv'o, da vizit'ant'o'j, da parol'o'j; Li don'os al vi abund'o'n da bon'o (Hebrea Biblio) ; fiŝ'o serĉ'as profund'o'n, hom'o serĉ'as abund'o'n (L.L. Zamenhof) (da mon'o); el la abund'o de la kor'o la buŝ'o parol'as (Nova Testamento) (montr'as la ver'a'n intern'o'n de hom'o). [SAMSENCA] super'flu'o.

• abund'i (ne'transitiv'a) Est'i, montr'i si'n abund'a: la land'o abund'is je river'o'j kaj lag'o'j. [SAMSENCA] svarm'i.

• abund'ec'o Stat'o karakteriz'at'a de abund'o: jen ven'os sep jar'o'j de abund'ec'o en la tut'a land'o (Hebrea Biblio). [VIDU] korn'o.

• mal'abund'a Est'ant'a en nepr'e ne sufiĉ'a kvant'o aŭ nombr'o: mal'abund'a font'o; font'o mal'abund'a je akv'o; mal'abund'ec'o ruin'ig'as la hom'a'n dign'o'n.

• super'abund'a Est'ant'a en tia kvant'o aŭ nombr'o, kia'n oni ne pov'as util'e uz'i: super'abund'a porci'o, rikolt'o.

• super'abund'i (ne'transitiv'a) Est'i super'abund'a: super'abund'i je gren'o; kie pek'o pli'mult'iĝ'is, grac'o mult'e pli super'abund'is (Nova Testamento).

===abutil'o===

===abutment'o===

1. [ARKITEKTURO] Fortik'a mason'aĵ'o, konstru'it'a ĉe la flank'o'j de ark'o, pont'o aŭ volb'o, por kontraŭ'star'i ĝi'a'n puŝ'o'n. [SAMSENCA] apog'ark'o

2. [TEKNIKOJ] Apog'surfac'o, real'ig'it'a per pli'grand'ig'o de la sekc'o.

===-ac===

===ac'e===

1. rilat'o'n al et'in'o aŭ et'en'o.

2. - C-C -grup'o'n lig'it'a'n al du'cikl'a sistem'o inter la 1 a, 7a kaj la 8a karbon'atom'o: ace'naften'o.

===acerb'a===

1. Adstring'a'gust'a, kiel ne'matur'a frukt'o.

2. (figur'a'senc'e) Kritik'e, ofend'intenc'e pik'a, mord'a.

===acer'o===

• Japani'a acer'o Spec'o (Acer japonicum), el nord'a Japani'o, mal'alt'a arb'o kun 5-7 lob'a'j, du'obl'e dent'a'j foli'o'j, por'ornam'e kultiv'it'a.

• platan'acer'o Spec'o (Acer pseŭdoplatanus), el Eŭrop'o kaj uest'a Azi'o, arb'o kun pint'e 5-lob'a'j, foli'o'j kaj kun samaroj form'ant'a'j angul'o'n ne pli ol 90°.

• platan'ec'a acer'o Spec'o (Acer platanoides), el Eŭrop'o kaj uest'a Azi'o, arb'o vast'e kultiv'at'a, kun long'pint'e 5-7-lob'a'j foli'o'j kaj kun samaroj form'ant'a'j angul'o'n preskaŭ 180°.

• suker'acer'o Spec'o (Acer saccharum), el nord'a Amerik'o, arb'o kun 3-5-lob'a'j foli'o'j (emblem'o de Kanado), kun lign'o util'ig'at'a por mebl'o'j kaj kun suk'o, el kiu oni ricev'as suker'o'n. [SAMSENCA] negund'o. [VIDU] platan'o.

===acetabul'o===

===acetilen'o===

===acet'o===

• acet'at'o [KEMIO] (L.L. Zamenhof)
  Sal'o aŭ ester'o de acet'at'a acid'o: acet'at'a silk'o konsist'as el ŝpin'it'a'j fibr'o'j el celuloz'a acet'at'o.

• acet'at'a acid'o [KEMIO] Sen'kolor'a, pik'odor'a likv'o, CH₃COOH. Sinonim'o: et'an'at'a acid'o.

• glaci'a acet'at'a acid'o [KEMIO] La pur'a acid'o, kiu solid'iĝ'as de 16° C al glaci'ec'a mas'o.

• acet'at'a aldehid'o [KEMIO] Sen'kolor'a, akr'a pom'odor'a likv'o, CH₃CHO.

• acet'at'a anhidrid'o [KEMIO] Sen'kolor'a akr'e pik'odor'a likv'o, (CH₃CO₂O.

• butil'a acet'at'o [KEMIO] CH₃-CO-O-C₄H₉, grav'a solv'ant'o por plast'o'j, vernis'o'j, lak'o'j.

• et'il'a acet'at'o [KEMIO] CH₃-CO-O-CH₂-CH₃, likv'o kun agrabl'a, frukt'ec'a odor'o, uz'at'a kiel solv'ant'o, en parfum'o'j kaj por art'e'far'it'a'j frukt'esenc'o'j.

• acet'ig'i [KEMIO] Trans'form'i i'o'n en aceton'o: acet'ig'a bakteri'o (Sinonim'o: acet'bakteri'o).

• acetil'o [KEMIO] La radik'o CH₃CO-: acetil'kolin'o, CH₃-CO-O-CH₂-N(CH₃)₃₊; acetil-klorid'o, CH₃-CO-Cl.

• acetil'i (transitiv'a) [KEMIO] En'konduk'i en molekul'o'n acetil'a'n grup'o'n.

• acet'acid'o, acet'at'a acid'o [KEMIO] CH₃COOH.

===aceton'o===

• aceton'emi'o [MEDICINO] En'est'o de aceton'o en la sang'o, precip'e por diabet'o.

• acetonil'o [KEMIO] Radik'o de aceton'o, CH₃-CO-CH₂-.

• aceton'uri'o [MEDICINO] En'est'o de aceton'o en la urin'o.

===acidimetr'o===

===acid'o===

• *acid'a
  1. Hav'ant'a la ec'o'j'n de acid'o: acid'a solv'aĵ'o, [KEMIO] fend'ad'o, fend'iĝ'o ( [VIDU] fend'i), [GEOLOGIO] petro (magm'a petro riĉ'a (≥ 66% laŭ'mas'e) je di'oksid'o de silici'o SiO₂), [EKOLOGIO] pluv'o ([VIDU] acid'iĝ'o).
  2. [KOMUNUZO] Hav'ant'a tia'n akr'a'n gust'o, kiel vinagr'o aŭ citron'o: acid'a'j pom'o'j, bombon'o'j. [VIDU] amar'a, ranc'a.
  3. (figur'a'senc'e) Mal'agrabl'e pik'a: acid'a humor'o (L.L. Zamenhof), ton'o, respond'o; ŝi tre acid'a'n hav'is mien'et'o'n (A. Grabowski). [SAMSENCA] mal'dolĉ'a, akr'a, acerb'a.

• *acid'aĵ'o Likv'o acid'a: vi'a vin'o est'as nur abomen'a acid'aĵ'o (L.L. Zamenhof).

• *acid'ec'o
  1. [KEMIO] Grad'o, en kiu acid'o ĉe'est'as: la stomak'a acid'ec'o.
  2. [KEMIO] pH.

• acid'et'a (L.L. Zamenhof)
  Nur iom acid'a: acid'et'a saŭc'o.

• acid'ig'i
  1. Far'i acid'o.
  2. [KOMUNUZO] Far'i acid'a.

• acid'et'ig'i Far'i acid'et'a.

• acid'iĝ'o [EKOLOGIO] Acid'iĝ'o de pluv'o'j (acid'a'j pluv'o'j), nebul'o'j, river'o'j, lag'o'j, grund'o kaj simil'e, kiu est'iĝ'as pro el'las'o'j de acid(ig) aj gas'a'j substanc'o'j (sulfur'di'oksid'o, nitrogen'oksid'o) el industri'o, elektro'central'o'j kaj simil'e: la arb'ar'mort'ad'o en centr'a Eŭrop'o est'as unu el la rezult'o'j de acid'iĝ'o.

• acid'oz'o [MEDICINO] Hist'a acid'ec'o, renkont'ebl'a en iu'j mal'san'o'j, ĉef'e en diabet'o.

• acid'o'metr'o Aparat'o, serv'ant'a por mezur'i la koncentr'it'ec'o'n de acid'o.

• ami'n(o)acid'o [KEMIO] Organik'a substanc'o de la viv'ul'o'j, kun funkci'o amin'o kaj funkci'o karboksil'a acid'o, R-CH(NH₂)-COOH, konsist'ig'a element'o de la protein'o'j: la protein'o'j de la viv'ul'o'j konsist'as el 20 ĉef'a'j amin'o'acid'o'j;
  [BIOLOGIO] esenc'a amin'acid'o (ne'sintez'ebl'a de la organism'o kaj tial nepr'e ricev'at'a el la nutr'aĵ'o'j).

• dolĉ'acid'a Hav'ant'a gust'o'n sam'temp'e acid'et'a'n kaj dolĉ'a'n: dolĉ'acid'a'j ĉeriz'o'j; ĉin'a dolĉ'acid'a saŭc'o; (figur'a'senc'e) dolĉ'acid'a'j salut'vort'o'j.

• gras'acid'o [KEMIO] Kolektiv'a nom'o de natur'a'j, organik'a'j acid'o'j, ĝeneral'e mono'karboksil'a'j, kiu'j est'as plej grand'part'e sub form'o de ester'o'j, kaj kiu'j konsist'ig'as inter'ali'e gras'o'j'n kaj ole'o'j'n: satur'it'a'j gras'acid'o'j (CH₃-(CH₂)n-COOH, ekzempl'e palmit'at'a, stear'at'a acid'o'j); ne'satur'it'a'j gras'acid'o'j (kun unu aŭ plur'a'j du'obl'a'j lig'o'j, ekzempl'e ole'at'a, lin'ole'at'a acid'o'j); [BIOLOGIO] esenc'a gras'acid'o (ne'sintez'ebl'a de la organism'o kaj tial nepr'e ricev'at'a el la nutr'aĵ'o'j). [SAMSENCA] lipid'o, glicerid'o.

===acin'o===

===acipenser'o'j===

• acipenser'o'form'a'j Ord'o (Acipenseriformes) el la super'ord'o de kondroste'o'j, al kiu aparten'as acipenser'o kaj huz'o.

===Acis'o===

===Acor'o'j===

===-aĉ===

aĉ

• aĉ'a Kaŭz'ant'a mal'agrabl'a'n impres'o'n: aĉ'a, raŭk'a voĉ'o de publik'ul'in'o.

• aĉ'aĵ'o Sen'valor'a, mal'bel'a objekt'o.

• aĉ'aĵ'ar'o Sen'ord'a ar'o da sen'valor'aĵ'o'j. [SAMSENCA] fatras'o, brikabrak'o.

• aĉ'iĝ'i Mal'bon'iĝ'i: li'a stat'o pli kaj pli aĉ'iĝ'is.

• aĉ'ul'o Hom'o mal'agrabl'a aŭ ne'fid'ind'a; [SAMSENCA] fripon'o, kanajl'o.

===aĉet'i===

1. Akir'i kiel propr'aĵ'o'n per pag'o de mon'o: aĉet'i i'o'n de iu, dis'de iu; la kamp'o kaj kavern'o […] aĉet'it'a'j de el la fil'o'j de ĥet (Hebrea Biblio) ; aĉet'i te'o'n por unu frank'o (L.L. Zamenhof) ; David aĉet'is […] bov'o'j'n pro 50 sikl'o'j (Hebrea Biblio) ; aĉet'i bird'o'j'n kontraŭ kelk'a'j spes'dek'o'j; ĉiu'j'n ĉi bien'o'j'n li aĉet'is per la hered'aĵ'o de si'a patr'o; absolut'e aĉet'i firm'e, kontant'e, kredit'e; marĉand'o aĉet'i ne dev'ig'as (L.L. Zamenhof).

2. Akir'i per mon'o la uz'o'n de io, la ĝu'o'n de iu: aĉet'i saĝ'o'n (Hebrea Biblio), am'o'n (L.L. Zamenhof) ; ali'a vid'as en mi nur ne'mal'bel'a'n vir'in'o'n, kiu'n oni pov'as aĉet'i (L.L. Zamenhof).

3. Sub'aĉet'i: la Esperant'ist'ar'o nun est'as tro grand'a, por ke kelk'a'j sub'aĉet'it'a'j person'o'j pov'u mult'e far'i (L.L. Zamenhof).

• aĉet'o Unu'op'a ag'o de tiu, kiu aĉet'as: dum ŝi far'is si'a'j'n aĉet'o'j'n (L.L. Zamenhof) (en butik'o); mi ne pov'as permes'i al mi la aĉet'o'n de tiu luks'aĵ'o.

• aĉet'ad'o La komerc'a ag'ad'o de tiu, kiu regul'e aĉet'as: grup'o da labor'ist'o'j por komun'a aĉet'ad'o.

• aĉet'ant'o Tiu, kiu aĉet'as: ju pli da aĉet'ant'o'j, des pli alt'a la prez'o (L.L. Zamenhof) ; konstant'a aĉet'ant'o (regul'a klient'o).

• aĉet'ebl'a Pov'ant'a est'i aĉet'it'a: aĉet'ebl'a dom'o; aĉet'ebl'a juĝ'ist'o.

• aĉet'ej'o Vend'ej'o.

• aĉet'ist'o Tiu, kiu profesi'e aĉet'ad'as por iu firm'o.

• el'aĉet'i (transitiv'a)
  1. Pag'i, por liber'ig'i iu'n el kapt'it'ec'o: ĉe la Roman'o'j la sklav'o'j pov'is si'n el'aĉet'i; ni el'aĉet'is ni'a'j'n frat'o'j'n, kiu'j est'is vend'it'a'j al la naci'o'j (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) sen'pag'e vi est'is vend'it'a, kaj ne per arĝent'o vi est'os el'aĉet'it'a (Hebrea Biblio) ; la el'aĉet'it'o'j de la Etern'ul'o re'ven'os (Hebrea Biblio).
  2. Liber'ig'i el pek'a stat'o: Krist'o el'aĉet'is ni'n el la mal'ben'o de la Leĝ'o (Nova Testamento) ; la El'aĉet'int'o (Sav'int'o).

• el'aĉet'o Ag'o de tiu, kiu el'aĉet'as, kaj ofer'o tiu'cel'e far'it'a: frat'o ne don'os el'aĉet'o'n por li (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) la Fil'o de hom'o ven'is […] por don'i si'a'n viv'o'n kiel el'aĉet'o'n por mult'a'j (Nova Testamento) ; ne'kred'ebl'a est'is la el'aĉet'a mon'o, kiu est'is postulat'a (L.L. Zamenhof).

• for'aĉet'i Akapar'i.

• *sub'aĉet'i De'log'i per mon'donac'o kaŝ'it'a: li sub'aĉet'is la ĉambr'ist'in'o'n, ke ŝi las'u la pord'o'n ne'ŝlos'it'a; nu, en form'o de hund'id'o'j aŭ de io ali'a, ĝi iam est'as sub'aĉet'o'j! (L.L. Zamenhof) ; sub'aĉet'ebl'a atest'ant'o. [VIDU] ŝmir'i. [SAMSENCA] vend'i 4.

===aĉeŭle'o===

===-ad===

1. El morfem'o signif'ant'a objekt'o'n, por signif'i pli-mal'pli daŭr'a'n ag'o'n far'it'a'n per la koncern'a objekt'o: martel'ad'o, telefon'ad'o bros'ad'o, kron'ad'o, afiŝ'ad'o.

2. El morfem'o signif'ant'a ag'o'n, por signif'i:

b) long'daŭr'ec'o'n aŭ ripet'iĝ'o'n de la ag'o esprim'ant'a de la radik'o: li'a hieraŭ'a parol'o est'is tre bel'a, sed la tro mult'a parol'ad'o lac'ig'is li'n (L.L. Zamenhof), la paf'ad'o daŭr'is tre long'e (L.L. Zamenhof) mal'riĉ'ig'as ne ne'hav'ad'o, sed tro grand'a dezir'ad'o (L.L. Zamenhof) don'ad'o de almoz'o'j neniam mal'riĉ'ig'as (L.L. Zamenhof) putr'ad'o de fiŝ'o komenc'iĝ'as de l’ kap'o (L.L. Zamenhof).
B. Verb'o'j'n el morfem'o'j signifik'ant'a'j ag'o'n aŭ objekt'o'n, por prezent'i la ag'o'n de ĝi'a mal'volv'iĝ'o kaj insist'i pri ĝi'a daŭr'o aŭ ripet'iĝ'o: martel'ad'i (long'e m.) vizit'ad'i (oft'e aŭ regul'e vizit'i) mi salt'ad'is la tut'a'n tag'o'n de lok'o al lok'o (L.L. Zamenhof) Karolin'o ĉiam obe'ad'is ordon'o'j'n de si'a patr'in'o, sed hodiaŭ ŝi ne obe'is (L.L. Zamenhof) kiam mi ven'is al li, li fin'ad'is si'a'n labor'o'n (L.L. Zamenhof) dum en unu ĉambr'o la gast'o'j danc'ad'is, en la du'a ĉambr'o est'is prepar'at'a la vesper'manĝ'o (L.L. Zamenhof).

ad

• ad'as'ism'o
  1. La kutim'o rim'i per sufiks'o'j (kiel am'ad'as/vid'ad'as, ekzempl'e labor'ad'o/bat'ad'o, soif'ant'a/milit'ant'a).
  2. Tia rim'o mem: vi'n gard'u, kiel abism'o, de la mucid'a, ted'a ad'as'ism'o (K. Kalocsay).

===adaĝ'o===

• adaĝ'e Mal'rapid'e.

===adamantin'o===

===Adamo===

===adapt'i===

1. Konform'ig'i al special'a'j cel'o'j aŭ kondiĉ'o'j: oni dev'as adapt'i si'a'n parol'o'n al la cirkonstanc'o'j; adapt'i roman'o'n al la ekran'o, poem'o'n al ari'o; adapt'i teatr'aĵ'o'n (ĝi'n modif'i, por facil'ig'i ĝi'a'n sukces'o'n ĉe ali'kultur'a publik'o).

2. Taŭg'e, ĝust'e kun'ig'i i'o'n materi'a'n al iu material'o: adapt'i kovr'il'o'n al kest'o, ten'il'o'n al tin'o. [SAMSENCA] al'far'i, al'ĝust'ig'i.

• adapt(ad)o
  1. Ag'o de tiu, kiu adapt'as.
  2. [FOTOGRAFIO] Konform'iĝ'o de teatr'aĵ'o, novel'o aŭ roman'o al film'ad'o.

• adapt'aĵ'o Io adapt'it'a: ekzist'as plur'a'j adapt'aĵ'o'j de la teatr'aĵ'o ’Volpono’.

• adapt'iĝ'i Iĝ'i adapt'at'a: ŝi rapid'e adapt'iĝ'is al si'a nov'a situaci'o; [MEDICINO] la retin'a adapt'iĝ'em'o (kapabl'o adapt'iĝ'i al mal'sam'a'j lum'intens'o'j); [EKOLOGIO] adapt'iĝ'o al ekstrem'a medi'o.

• adapt'il'o
  1. [KEMIO] Distil'a ricev'il'o, trov'iĝ'ant'a ĉe la fin'o de distil'a kondens'il'o.
  2. [TEKNIKOJ] Aparat'o, organ'o, cirkvit'o aŭ element'o de cirkvit'o, al'don'it'a por adapt'i ali'a'n aparat'o'n al antaŭ'e ne'intenc'it'a'j uz'o'j.
  3. [TEKNIKOJ] Tub'o'pec'o, pli larĝ'a aŭ pli mal'larĝ'a je unu fin'o, serv'ant'a por kun'lig'i du mal'sam'diametr'a'j'n tub'o'j'n.

• adapt'o'metri'o [MEDICINO] Mezur'o de retin'a adapt'iĝ'em'o.

• re'adapt'ad'o For'ig'ad'o de la sekv'o'j de akcident'o, operaci'o kaj simil'e, kun la cel'o de'nov'e adapt'i la sufer'int'o'n al normal'a viv'o kaj profesi'a aktiv'ec'o.

===adekvat'a===

1. [FILOZOFIO] Klar'e kaj tut'e ampleks'ant'a ĉiu'j'n karakter'o'j'n de la objekt'o: adekvat'a difin'o, sci'o, kaŭz'o.

2. [KOMUNUZO] ĝust'e konform'a al la cirkonstanc'o'j: preskrib'o'j, prepar'o'j, instrukci'o'j.

===Adelajd'o===

===Adeliland'o===

===adenin'o===

=== aden'o ===

• adenit'o Kolektiv'a nom'o de la gland'a'j inflam'o'j.

• aden'oid'a Gland'o'simil'a: aden'oid'a'j veget'aĵ'o'j (hipertrofi'o de la aden'oid'a tavol'o de la naz'o'faring'o).

• aden'oid'ism'o Karakteriz'a aspekt'o de iu mal'san'a pro aden'oid'a'j veget'aĵ'o'j.

• aden'oid'it'o Inflam'o de la aden'oid'a'j veget'aĵ'o'j.

• aden'om'o Gland'a tumor'o.

• aden'o'pati'o ĉiu afekci'o de gland'o.

• Adeno
  Urb'o en la sud-uest'a part'o de la Arabi'a du'on'insul'o (45°03’ E, 12°50’ N).

• Aden'a Rilat'a al Adeno : la Aden'a Golf'o, la iam'a Brit'a Aden'a Protektorat'o.

===adenozil'o===

===adenozin'o===

===adept'o===

1. Majstr'o en alkemi'o.

2. Person'o inic'it'a en sekt'o'n aŭ doktrin'o'n kaj kon'ant'a ĉiu'j'n ties sekret'o'j'n.

3. (figur'a'senc'e) Person'o

b) al'iĝ'int'a al iu ideal'o, viv'manier'o kaj simil'e, kaj aktiv'ant'a por ĝi: se Volapük akir'is cert'a'n nombr'o'n da adept'o'j, tio okaz'is nur tial, ke […] (L.L. Zamenhof) ; Esperant'o est'as lingv'o hav'ant'a jam mult'a'j'n adept'o'j'n en divers'a'j land'o'j (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] an'o, al'iĝ'int'o, disĉipl'o, parti'an'o, esoter'a, okult'a

===adher'i===

• adher'o [FIZIKO] Fort'o inter du divers'a'spec'a'j substanc'o'j, de'ven'ant'a de molekul'a al'tir'o: adher'o pov'as ekzist'i inter du solid'o'j, inter solid'o kaj likv'o aŭ inter du likv'o'j. [SAMSENCA] koher'o.

• adher'a Tia, ke ĝi adher'as: adher'a ruband'o. ( [SAMSENCA] glu'bend'o, sparadrap'o).

• adher'aĵ'o [MEDICINO] Okaz'a al'glu'iĝ'o de du apud'a'j hist'o'surfac'o'j.

===adiabat'a===

1. [FIZIKO] Okaz'ant'a sen al'don'o aŭ de'pren'o de varm'o.

2. [FIZIKO] Ne kaŭz'ant'a trans'ir'o'n de unu kvantum'stat'o al ali'a.

• adiabat'o Kurb'a lini'o en termo'dinamik'a diagram'o, esprim'ant'a adiabat'a'n procez'o'n.

• pseŭdo'adiabat'o [METEOROLOGIO] Kurb'a lini'o en diagram'o prem'a kaj temperatur'a, prezent'ant'a la stat'o'n de er'et'o da humid'a aer'o.

===adiant'o===

• venus'har'a adiant'o Speci'o de adiant'o (Adiantum capillus-veneris), kosmopolit'a. Sinonim'o: venus'har'ar'o.

===adiaŭ===

• adiaŭ'o Salut'o per tiu vort'o aŭ sam'signif'a gest'o: kap'sign'i adiaŭ'o'n al iu (L.L. Zamenhof).

• adiaŭ'a Esprim'ant'a adiaŭ'o'n: adiaŭ'a ben'o; ĉi tiu salut'o est'is klar'e adiaŭ'a (L.L. Zamenhof) ; adiaŭ'a kun'ven'o. [VIDU] re'vid'o.

• adiaŭ'i
  1. (transitiv'a) Dir'i adiaŭ al iu: li adiaŭ'is ĝi'n kun larm'o'j.
  2. [KOMPUTIKO] Indik'i al komput'il'o la fin'o'n de seanc'o. [SAMSENCA] salut'i.

===adici'i===

• adici'o La operaci'o, kiu al du aŭ plur'a'j nombr'o'j asoci'as ili'a'n sum'o'n: la sign'o de la adici'o est'as plus (+); far'i long'a'n adici'o'n [VIDU] sum'o.

• adici'at'o Nombr'o, kiu'n oni adici'as.

• adici'il'o sum'ig'il'o.

===-adien===

===Adiĝ'o===

• Alt'a Adiĝ'o Sud'tirol'o.

===adip'o===

• adip'at'a acid'o [KEMIO] Du'baz'a organik'a acid'o, COOH-(CH₂)₄-COOH, en form'o de blank'a'j kristal'o'j, uz'at'a en la fabrik'ad'o de nilon'o.

• adip'oz'o [MEDICINO] Patologi'a tro'gras'ec'o. [VIDU] adip'o'ĉel'o, steat'oz'o.

• adip'o'genez'o [BIOLOGIO] [KEMIO] Form'iĝ'o de gras'o 1 ĉe animal'o'j.

===Adis-Abebo===

===Adison'o===

• adison'a [MEDICINO] (parol'ant'e pri morb'o) Kaŭz'at'a de lez'o de la sur'ren'a'j gland'o'j kaj karakteriz'at'a de asteni'o, hipotensi'o, lumb'a'j dolor'o'j kaj bronz'a kolor'o de la haŭt'o.

===adjektiv'o===

• adjektiv'ig'i Trans'form'i en adjektiv'o'n (ekzempl'e tie al tie'a).

===adjekt'o===

• adjekt'a propozici'o Sub'propozici'o, lud'ant'a la rol'o'n de adjekt'o.

===adjudant'o===

• ĉef'adjudant'o Grad'o super'a al adjudant'o.

===adjudik'i===

===adjunkt'o===

• adjunkt'a [MATEMATIKO] (parol'ant'e pri bild'ig'o) Reprezent'ant'a la bild'ig'o'n, dual'a'n al la don'it'a bild'ig'o help'e de du'linear'a form'o.

• mem'adjunkt'a [MATEMATIKO] Koincid'ant'a kun si'a adjunkt'a bild'ig'o. [SAMSENCA] simetri'a.

===adjutant'o===

===administraci'o===

1. Administr'ej'o.

2. Administr'ist'ar'o.

3. [JURO] ŝtat'a aŭ ŝtat'karakter'a funkci'o, konsist'ant'a en la aplik'ad'o de la leĝ'o'j kaj en la ĉiu'tag'a plen'um'ad'o de publik'a'j serv'o'j konform'e al jur'a'j preskrib'o'j kaj direktiv'o'j de la reg'ist'ar'o, por kiu'j la ofic'ist'o est'as rajt'ig'it'a: la administraci'o de la justic'o, de la fer'voj'o'j, de distrikt'o.

• administraci'a Rilat'a al administraci'o: administraci'a honest'ec'o, pedant'ec'o, mal'rapid'ec'o. [VIDU] burokrat'ism'o.

• forst'administraci'o [ARBARKULTIVO] ŝtat'a administraci'o, zorg'ant'a pri la konserv'ad'o de la ŝtat'a'j arb'ar'o'j.

• proviant'administraci'o [ARMEOJ] Part'o de arme'o, zorg'ant'a pri la proviant'ad'o de la trup'o'j.

===administrator'o===

===administr'i===

1. Pri'zorg'i la afer'o'j'n de person'o aŭ de organiz'aĵ'o, ekzempl'e pri financ'o'j kaj hav'aĵ'o'j: administr'i societ'o'n, privat'a'n lern'ej'o'n, bank'o'n; li administr'ad'is la mal'grand'a'n ter'posed'aĵ'o'n (L.L. Zamenhof) ; mi ne est'is tro mal'just'a administr'ant'o de la hav'o konfid'it'a al mi (L.L. Zamenhof) ; la administr'ant'o de la dom'o akcept'is ŝi'n (L.L. Zamenhof) ; la administr'ant'ar'o de la sinagog'o (L.L. Zamenhof) ; [JURO] kurator'o administr'as la posed'aĵ'o'j'n de orf'o. [VIDU] direkt'i, estr'i, gvid'i, reg'i.

2. Plen'um'i administraci'o'n 3.

• administr(ad)o Ag'ad'o de tiu, kiu administr'as: observ'i la regul'o'j'n de bon'a administr'ad'o.

• administr'a Rilat'a al administr'ad'o: la administr'a konsil'ant'ar'o de el'don'ej'o, de ŝip'kompani'o.

• administr'ej'o
  1. Lok'o, kie la koncern'at'o'j plen'um'as administr'ad'o'n.
  2. Tiu'j administr'ant'o'j mem, kiel tut'o.

• administr'ist'ar'o Ar'o de la administr'ant'o'j de entrepren'o, precip'e komerc'a aŭ industri'a.

===admiralitat'o===

1. Ar'o de la admiral'o'j de iu regn'o.

2. Lok'o, kie ili administr'as.

3. La organiz'aĵ'o, kiu komand'as la milit'flot'o'n kaj ties person'ar'o'n.

===admiral'o===

===Admiralt'o'j===

===admir'i===

1. Sent'i entuziasm'a'n rav'o'n, rigard'ant'e aŭ aŭskult'ant'e iu'n aŭ i'o'n apart'e bel'a'n: Marion, tiel am'ind'a kaj admir'at'a! (L.L. Zamenhof) ; edz'in’ admir'at'a-edz'o mal'sat'a (L.L. Zamenhof) ; eĉ monstr'o'n admir'as, kiu am'e delir'as (L.L. Zamenhof) ; kiel ne admir'i tia'n muzik'o'n?; admir'i pejzaĝ'o'n, statu'o'n; oni mar'o'n admir'as, se oni mar'o'n ne ir'as (L.L. Zamenhof) ; du pentr'aĵ'o'j kolekt'is ĉirkaŭ si amas'o'n da admir'ant'o'j. [SAMSENCA] ador'i.

2. Sent'i profund'a'n respekt'o'n kun ia anim'alt'iĝ'o antaŭ iu aŭ io rar'a pro apart'a bon'ec'o: admir'i la antikv'a'j'n hero'o'j'n; admir'i la virt'o'n, la asket'ism'o'n; stult'ul'o ĉiam trov'as pli grand'a'n stult'ul'o'n, kiu li'n admir'as; (ironi'e) mi admir'as mi'a'n mal'feliĉ'o'n! (L.L. Zamenhof).

• admir'o Sent'o de tiu, kiu admir'as: A. rigard'is si'n kun grand'a interes'o, eĉ kun admir'o (L.L. Zamenhof) ; est'is mal'facil'e de'ten'i si'n de admir'o: kiel ili danc'ad'is! (L.L. Zamenhof) ; la knab'o star'is antaŭ la montr'o'fenestr'o, mut'a de admir'o.

• admir'ind'a Tia, ke admir'o est'as vek'at'a: admir'ind'a poem'o, hero'aĵ'o, aktor'o.

===admitanc'o===

===admon'i===

1. Instig'i per parol'o al la plen'um'o de ag'o aŭ dev'o: la instru'ist'o admon'is la lern'ant'o'j'n al diligent'ec'o (L.L. Zamenhof) ; vi pov'as almenaŭ admon'i ili'n, ke oni pro si'n'gard'ec'o uz'u ne la vort'o'n […] (L.L. Zamenhof) ; oni admon'as mi'n, ke mi ne miks'u mi'n en la afer'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; la polic'an'o admon'is la popol'amas'o'n dis'ir'i (K. Bein). [SAMSENCA] instig'i.

2. Sever'e riproĉ'i, mal'laŭd'i pro mal'bon'a kondut'o: la instru'ist'o admon'as la lern'ant'o'j'n pro ili'a mal'diligent'ec'o; mok'ant'o ne am'as tiu'n, kiu li'n admon'as (L.L. Zamenhof) ; ne por hont'ig'i vi'n mi tio'n skrib'as, sed por admon'i vi'n (Nova Testamento). [SAMSENCA] skold'i.

• admon'o Ag'o kaj vort'o'j de tiu, kiu admon'as:
  1. per lert'a admon'o al'flu'as la mon'o (L.L. Zamenhof) ; oni pli facil'e don'as admon'o'n ol mon'o'n; mi'a'n admon'o'n, ke oni pli rapid'e labor'u, oni ne obe'is.
  2. al mal'saĝ'ul'o ne help'as admon'o, nur baston'o (L.L. Zamenhof) ; la admon'o de la juĝ'ist'o al la kondamn'it'o por pli bon'a kondut'o.

• de'admon'i Instig'i iu'n ne far'i i'o'n: de'admon'i infan'o'n leg'i roman'aĉ'o'n; mi de'admon'as vi'n de tia'j film'o'j; general'o'j asert'as, ke la atom'bomb'o est'as de'admon'a arm'il'o.

• Re'admon'o (L.L. Zamenhof)
  [BIBLIO] La kvin'a libr'o de la Tora'o, en kiu Jave'o de'nov'e admon'as la Izrael'id'o'j'n al si'a serv'o.

• moral'admon'o Instig'o al pli moral'a kondut'o.

===adob'o===

===adolesk'i===

• adolesk'ant'o Jun'ul'o inter 14 kaj 20 jar'o'j.

• adolesk'ant'in'o Jun'ul'in'o inter 12 kaj 18 jar'o'j.

• adolesk(ant)ec'o Period'o inter infan'aĝ'o kaj plen'kresk'ec'o: la adolesk'ant'ec'o komenc'iĝ'as ĉe la puber'iĝ'o kaj fin'iĝ'as per adolt'iĝ'o.

===Adolf'o===

===adolt'o===

=== Adonaj ===

===adonid'o===

• aŭtun'a adonid'o Spec'o (Adonis annua, Sinonim'o: Adonis autumnalis), unu'jar'a.

• printemp'a adonid'o Spec'o (Adonis vernalis), plur'jar'a.

• somer'a adonid'o Spec'o (Adonis aestivalis), unu'jar'a.

===Adonis'o===

1. [MITOLOGIO] Di'o de la veget'aĵ'ar'o ĉe la fenic'o'j, helen'o'j kaj Roman'o'j; bel'a jun'ul'o, am'at'a de Iŝtar, mort'ig'it'a de apr'o, li mal'supr'e'n'ir'is en Seolon, re'lev'iĝ'is kaj supr'e'n'ir'is en la ĉiel'o'n.

2. (figur'a'senc'e) Bel'a jun'ul'o.

===adopt'i===

1. [JURO] Al'pren'i, per oficial'a laŭ'leĝ'a akt'o, iu'n kiel si'a'n propr'a'n fil'o'n aŭ fil'in'o'n: Aŭgust'o adopt'is Tiberion; la rilat'o'j inter adopt'it'o kaj adopt'int'o. [SAMSENCA] fil'ig'i.

2. (figur'a'senc'e) Al'propr'ig'i al si'a mens'o, kondut'o kaj simil'e: adopt'i opini'o'n, metod'o'n, kondut'o'n, lingv'o'n, kostum'o'n, mod'o'n, viv'aranĝ'o'n.

• adopt'o Ag'o de tiu, kiu adopt'as, kaj kontrakt'o, kiu tio'n sankci'as: la adopt'o est'as sub'met'at'a al divers'a'j kondiĉ'o'j de aĝ'o kaj ali'a'j

• adopt'a
  1. Rilat'a al la adopt'o: la adopt'a'j leĝ'o'j.
  2. Karakteriz'at'a de adopt'o: ĉu vi vol'as far'iĝ'i mi'a adopt'a fil'in'o? (L.L. Zamenhof) ; adopt'a'j ge'patr'o'j.

===ador'i===

1. [RELIGIO] Honor'i kiel di'aĵ'o'n per la dec'a'j vort'o'j kaj gest'o'j: li far'is al si idol'o'n, li ador'as ĝi'n (Hebrea Biblio) ; la ver'a'j ador'ant'o'j ador'os la Patr'o'n laŭ spirit'o kaj ver'o (Nova Testamento) ; for'rab'i sankt'a'n, al mi konfid'it'a'n kaj ador'at'a'n bild'o'n (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] kult'i. [VIDU] ador'klin'iĝ'i.

2. (figur'a'senc'e) Am'i per respekt'o'plen'a pasi'o: viv'ant'o'n ni mal'honor'as, mort'int'o'n ni ador'as (L.L. Zamenhof) ; kiu si'n mem ador'as neni'o'n valor'as (L.L. Zamenhof) ; ŝi est'as vidv'in'o, kiu merit'as est'i ador'at'a (L.L. Zamenhof) ; hero'o'j de mi en infan'ec'o ador'at'a'j (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] admir'i.

3. Hav'i pasi'a'n em'o'n al io: ador'i la poezi'o'n (K. Bein) ; mi ador'as pal'a'j'n vizaĝ'o'j'n kaj sentimental'a'j'n okul'o'j'n ĉe la vir'in'o'j (L.L. Zamenhof) ; ĉiu abomen'aĵ'o trov'as si'a'n ador'ant'o'n (L.L. Zamenhof).

• ador'o Ag'o kaj sent'o de tiu, kiu ador'as: la vir'o klin'iĝ'is kaj far'is ador'o'n al la Etern'ul'o (Hebrea Biblio) ; ’la ador'o de la Mag'o'j’ est'as la tem'o de mult'a'j pentr'aĵ'o'j.

• ador'ad'i Regul'e kaj tradici'e ador'i: ni'a'j patr'o'j ador'ad'is sur ĉi tiu mont'o (Nova Testamento) ; la idol'o'j, kiu'j'n li far'as al si por ador'ad'o (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) la ide'o merit'as ador'ad'o'n (L.L. Zamenhof).

• ador'ej'o Lok'o de ador'ad'o. [SAMSENCA] preĝ'ej'o, templ'o, sankt'ej'o.

• ador'ind'a Tia, ke ador'o est'as ŝuld'at'a: ador'ind'a knab'in'o, patr'in'o.

===ADP===

===adrenalin'o===

• nor-adrenalin'o Antaŭ'ant'o de adrenalin'o, sam'e sekreci'at'a kaj grand'part'e sam'efik'a kiel adrenalin'o, medicin'e uz'at'a. Sinonim'o: nor-epinefrin'o.

===adres'o===

1. Preciz'a loĝ'lok'o de person'o, firm'o kaj simil'e, difin'it'a per strat'o, urb'o kaj tiel plu: mi'a nun'a adres'o est'as la sekv'ant'a (L.L. Zamenhof) ; telegraf'a adres'o (mal'long'ig'it'a aŭ simbol'form'a, por uz'ad'o en telegram'o'j).

2. Sur'skrib'o, sur kovert'o aŭ pak'o, montr'ant'a la nom'o'n kaj la preciz'a'n loĝ'lok'o'n de la person'o, firm'o kaj simil'e, al kiu ĝi est'as send'it'a: sub la adres'o de s-ro Bourlet mi mult'e korespond'is kun la grup'o Pariza (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) ili esprim'is sub mi'a adres'o si'a'n favor'o'n por la afer'o Esperant'o. (L.L. Zamenhof) ; la kritik'o traf'is si'a'n adres'o'n.

3. [KOMPUTIKO] Nombr'o indik'ant'a la lok'o'n, kie daten'o est'as ten'at'a en memor'o: absolut'a, relativ'a, virtual'a, fizik'a adres'o; adres'spac'o; adres'ing'o (daten'ing'o por ten'i adres'o'n).

• adres'i (transitiv'a)
  1. Skrib'i adres'o'n sur leter'o'n, pak'o'n kaj simil'e.
  2. Send'i i'o'n al ies loĝ'lok'o: mi adres'is la manuskript'o'n rekt'e al la pres'ist'o.
  3. (figur'a'senc'e) Direkt'i parol'o'n al iu: adres'i al iu si'a'n dank'o'n (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] si'n turn'i.

• adres'ant'o Tiu, kiu adres'as.

• adres'ar'o Kajer'et'o, kun la adres'o'j de ies kon'at'o'j.

• adres'at'o (L.L. Zamenhof)
  1. Tiu, kies nom'o'n sur'hav'as leter'o aŭ pak'o.
  2. [LINGVOSCIENCO] Tiu, al kiu est'as direkt'at'a mesaĝ'o.

• adres'aparat'o Maŝin'o por sur'pres'i la adres'o'j'n sur leter'o'j'n, banderol'o'j'n kaj simil'e.

• ret'adres'o [KOMPUTIKO] Sign'o'ĉen'o uz'at'a en ret'poŝt'o por indik'i uz'ant'o'n kaj komput'il'o'n.

===Adri'a===

===Adrian'o===

===Adriatik'o===

===adsorb'i===

===adstring'i===

• adstring'a Hav'ant'a la ec'o'n adstring'i: alun'o est'as adstring'a substanc'o; adstring'a gust'o.

===adukci'o===

===aduktor'o===

===adulari'o===

===adulter'i===

===adult'i===

1. [BIBLIO] Atenc'i la rajt'o'n de vir'o je posed'o de vir'in'o, koit'ant'e

b) (parol'ant'e pri edz'in'o) kun ali'a vir'o, ol si'a edz'o: se iu adult'is kun la edz'in'o de si'a proksim'ul'o, est'u mort'ig'it'a'j la adult'int'o kaj la adult'int'in'o (Hebrea Biblio) ; ĉiu, kiu rigard'as vir'in'o'n, por dezir'i ŝi'n, jam adult'as je ŝi en si'a kor'o (Nova Testamento).

2. [BIBLIO] (figur'a'senc'e) Kult'i ali'a(j)n di'o(j)n, ol Jave'o, konsider'at'a kiel la edz'o de la Izraela popol'o: ili adult'is kun si'a'j idol'o'j (Hebrea Biblio).

3. (en la burĝ'a'j moral'o kaj jur'o) Koit'i kun ali'a partner(in)o, ol si'a edz(in)o. [SAMSENCA] kokr'i.

• adult(ad)o Ag(ad)o de iu, kiu adult'as: Farise'o'j al'konduk'is vir'in'o'n, kapt'it'a'n en adult'o (Nova Testamento) ; adult'ad'o tre dis'vast'iĝ'is (Hebrea Biblio).

• adult'ig'i Far'i, ke iu adult'u: se mi'a kor'o for'log'iĝ'is al vir'in'o, tiam mi'a edz'in'o est'u adult'ig'at'a de ali'ul'o! (Hebrea Biblio)

• adult'ul'o Iu kulp'a je adult'o: la okul'o de adult'ul'o atend'as la krepusk'o'n (Hebrea Biblio) ; id'o'j de adult'ul'o kaj mal'ĉast'ul'in'o! (Hebrea Biblio).

• sang'adult'o (L.L. Zamenhof) (arkaik'a)
  Incest'o.

• vir'adult'o (L.L. Zamenhof) (arkaik'a)
  Vir'a sam'seks'em'o.

===advekci'o===

===adventic'o===

1. [MEDICINO] La ekster'a tunik'o de arteri'o aŭ vejn'o.

2. [BOTANIKO] Plant'o, kiu antaŭ'e fremd'a al iu teritori'o, koloni'as aŭ antaŭ ne'long'e koloni'is ĝi'n spontan'e post ne'vol'a en'port'o (ekzempl'e per la ŝel'o de ŝip'o aŭ lan'a'j fel'o'j). [SAMSENCA] trud'herb'o [VIDU] natur'ig'i.

===adventiv'a===

===Advent'o===

• Advent'ist'o An'o de grup'o de komun'um'o'j, kiu'j kred'as je la baldaŭ'a re'ven'o de Krist'o.

===adverb'o===

===advers'a===

• advers'ul'o Tiu, kiu'n oni kontraŭ'batal'as: vi ne dev'is ja respond'i advers'ul'o'n ne'kon'at'a'n (K. Kalocsay).

===advokat'o===

1. [JURO] Person'o oficial'e rajt'ig'it'a defend'i en juĝ'ej'o la interes'o'j'n de proces'ant'o aŭ de akuz'it'o: pastr'o viv'as de preĝ'o'j, advokat'o de leĝ'o'j (L.L. Zamenhof).

2. Person'o, kiu parol'as aŭ pled'as favor'e al afer'o, aŭ vic'e de ali'a person'o: mi elekt'is li'n kiel advokat'o'n, kiu dev'us defend'i antaŭ la Delegaci'o la ĝis'nun'a'n Esperant'o'n (L.L. Zamenhof) ; est'u mi'a advokat'o antaŭ mi'a edz'in'o! (K. Bein).

• advokat'ar'o Korporaci'o de la advokat'o'j ĉe iu juĝ'o'centr'o.

• advokat'ec'o Ofic'o aŭ profesi'o de advokat'o.

===adz'o===

===aed'o===

1. [BELETRO] Helen'a pra'temp'a poet'o, kiu kant'is, akompan'e de lir'o, la glor'a'j'n ag'o'j'n de di'o'j kaj hero'o'j. [SAMSENCA] bard'o, rapsod'o, skald'o. [VIDU] lirik'o.

2. [ZOOLOGIO] Genr'o (Aedes) de moskit'o'j, kies plej kon'at'a speci'o, Aedes aegypti, transport'as la flav'a'n febr'o'n.

===aerobatik'o===

===aer'o===

1. [KEMIO] Spir'ebl'a ne'simpl'a gas'o, kiu ĉirkaŭ'as Ter'o'n: aer'o konsist'as precip'e el nitrogen'o kaj oksigen'o; pes'i, mal'kompon'i la aer'o'n, aer'flu'o, aer'ond'o, aer'hejt'ad'o (help'e de varm'a aer'o), aer'tir'o (art'e'far'it'a aer'flu'o en forn'o'j, por ekscit'i la fajr'o'n), aer'tru'o (por al'las'i aer'o'n), aer'vezik'et'o ( [SAMSENCA] bobel'o); kun'prem'it'a aer'o.

2. [KOMUNUZO] (en kun'met'aĵ'o'j) Tiu gas'o aŭ ali'a, uz'at'a en pneŭmat'a'j objekt'o'j: aer'kusen'o, aer'matrac'o, aer'paf'il'o, aer'brems'o.

3. Tiu gas'o, rigard'at'a kiel la medi'o de la viv'o: la aer'o tie est'as ja mult'e tro pez'a, ke prudent'a ekzist'aĵ'o tie pov'us viv'i (L.L. Zamenhof) ; sek'a, humid'a, san'ig'a sufok'a aer'o; freŝ'ig'i la aer'o'n (L.L. Zamenhof) ; pren'i iom da freŝ'a aer'o (L.L. Zamenhof) ; ŝanĝ'o de aer'o (de klimat'o, por re'san'ig'o), april'a veter'o-tromp'a aer'o (L.L. Zamenhof) ; viv'i en la liber'a (L.L. Zamenhof), en plen'a aer'o; aer'ŝakt'o (por al'las'i aer'o'n en la min'o'j'n); aer'terapi'o (per dens'ig'it'a aŭ mal'dens'ig'it'a aer'o), aer'viv'a (aer'bezon'a).

4. La liber'a spac'o ĉirkaŭ kaj super ni: la lun'o est'is grand'a lamp'o alt'e en la blu'a aer'o (L.L. Zamenhof) ; ili ten'is la man'o'j'n el'tir'it'e en la aer'o (L.L. Zamenhof) ; ĝi est'as ankoraŭ paser'o en la aer'o (L.L. Zamenhof) (ne'cert'aĵ'o); cel'i anser'o'n, paf'i aer'o'n (L.L. Zamenhof) (mis'traf'i), kastel’ en aer'o-mal'sat'o sur ter'o (L.L. Zamenhof) (ĥimer'ad'o ne riĉ'ig'as); projekt'o'j en aer'o (van'a'j, sen'baz'a'j); se li mort'os, aŭ for'vetur'os Afrik'o'n, tiam mi rest'os kun mi'a famili'o en la aer'o (L.L. Zamenhof) ; el aer'o al la ter'o (L.L. Zamenhof) (tut'e ne'atend'it'e), aer'dis'iĝ'i (mal'aper'i subit'e).

5. Tiu spac'o, rigard'at'a kiel la medi'o de la aviad'o: aer'arme'o, aer'atak'o, aer'invad'o, aer'flot'o; aer'fotograf'ad'o (el'de aviad'il'o); aer'lini'o (regul'a kurs'o de aviad'il'o'j); aer'kav'o (lok'o kun mal'dens'a aer'o), aer'mal'san'o, aer'ministr'o, aer'poŝt'o, aer'ŝip'o, aer'vetur'ad'o. [SAMSENCA] flug'i.

• aer'a
  1. Konsist'ant'a el aer'o: aer'a vezik'et'o (K. Bein) ; konstru'i aer'a'j'n kastel'o'j'n (L.L. Zamenhof) (ĥimer'a'j'n projekt'o'j'n). [SAMSENCA] vent'a.
  2. Est'ant'a en la aer'o: kelk'a'j veget'aĵ'o'j hav'as aer'a'j'n radik'o'j'n; tut'e liber'a, kiel bird'o aer'a (L.L. Zamenhof).
  3. Rilat'a al aer'o: aer'a konvenci'o (pri flug'rajt'o'j); institut'o de aer'a'j esplor'o'j.
  4. (figur'a'senc'e) Mal'firm'a, sen'baz'a: la glor'am'o hav'as esenc'o'n aer'a'n kaj sen'fundament'a'n (L.L. Zamenhof).

• aer'i (transitiv'a) ŝvel'ig'i aer'tub'o'n de aŭt'o per kun'prem'it'a aer'o: sen'pag'a aer'ad'o.

• aer'uj'o Part'o de aparat'o, kiu en'ten'as aer'o'n, ĝeneral'e kun'prem'it'a'n: aer'uj'o de pneŭmatik'o; aer'uj'o de spir'aparat'o de sub'akv'a ĉas'ist'o. [SAMSENCA] aerofor'o.

• *aer'um'i (transitiv'a) El'met'ad'i al la aer'o, por san'ig'i aŭ for'ig'i haladz'o'j'n: aer'um'i lit'aĵ'o'n, vest'o'j'n (L.L. Zamenhof), ĉambr'o'n; aer'um'i i'o'n fundament'e (L.L. Zamenhof) ; aer'um'ad'o de tunel'o, de akvari'o.

• aer'emi'o [MEDICINO] En'est'o de liber'a aer'o en la sang'o kaj difekt'o'j kaŭz'at'a'j de ĝi: aer'emi'o ĉef'e traf'as la labor'ist'o'j'n en kason'o. [SAMSENCA] kason'mal'san'o.

• aer'bezon(ant)a [BIOLOGIO] Bezon'ant'a oksigen'o'n (O₂) por viv'i. inonimo: aerobi'a.

• aer'ne'toler(ant)a [BIOLOGIO] Ne'toler'ant'a oksigen'o'n por viv'i. Sinonim'o: mal'aerobi'a.

• aer'toler(ant)a [BIOLOGIO] Ne bezon'at'a oksigen'o'n por viv'i, sed toler'ant'a ĝi'n. Sinonim'o: ne'aerobi'a.

• plen'aer'e Ekster'e de ĉia konstru'aĵ'o.

===aerobi'a===

• mal'aerobi'a aer'ne'toler'a.

• ne'aerobi'a aer'toler'a.

===aerobik'o===

===aerodin'o===

===aerodrom'o===

===aerofagi'o===

===aerofor'o===

===aerofram'o===

===aerogram'o===

• aerogram'o [METEOROLOGIO] Special'a diagram'o de la rilat'o inter temperatur'o kaj humid'ec'o en la atmosfer'o.

===aerolit'o===

===aerolog'o===

• aerologi'o Scienc'o pri la esplor'ad'o de la alt'a'j aer'tavol'o'j en la atmosfer'o.

===aerometr'o===

• aer'o'metri'o Scienc'o pri la fizik'a'j ec'o'j de la aer'o.

===aeronaŭt'o===

• aeronaŭt'ik'o Art'o kaj scienc'o pri aer'vetur'ad'o.

===aeroplan'o===

===aerosol'o===

===aerostatik'o===

===aerostat'o===

===afabl'a===

1. (iu) Kondut'ant'a plaĉ'i'vol'e kun agrabl'a'j vort'o'j kaj komplez'o: est'i afabl'a al, kontraŭ iu; apud plen'a manĝ'o'tabl'o ĉiu est'as tre afabl'a (L.L. Zamenhof) ; ĉu vi ne vol'as est'i tiel afabl'a kaj traduk'i por mi la tekst'o'n? (L.L. Zamenhof) ; mi afabl'e pet'is li'n, ke li sid'iĝ'u (K. Bein) ; la firm'o afabl'e propon'is al mi, ke […] (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] ĝentil'a, galant'a.

2. (io) Plaĉ'a pro la montr'at'a bon'vol'em'o aŭ komplez'o: afabl'a inform'o (L.L. Zamenhof), invit'o (L.L. Zamenhof) ; afabl'a vort'o pli ating'as ol fort'o (L.L. Zamenhof) ; nur pan'o kun fromaĝ'o, sed afabl'a vizaĝ'o (L.L. Zamenhof) ; graf'o per rid'et’ afabl'a ŝajn'e dank'is por tiom da laŭd'o (A. Grabowski) ; afabl'aspekt'a dom'o (L.L. Zamenhof).

3. [KOMPUTIKO] Facil'e uz'ebl'a por ne'spert'a uz'ant'o: afabl'a program'o.

• afabl'aĵ'o Io, per kiu oni montr'as si'n afabl'a.

• afabl'ec'o Ec'o de iu afabl'a: dank'o'n pro la special'a afabl'ec'o, kiu'n ili montr'is al mi per si'a por ni tre kar'a memor'aĵ'a donac'o (L.L. Zamenhof) ; hav'u la afabl'ec'o'n skrib'i […] (L.L. Zamenhof).

• *mal'afabl'a Montr'ant'a aŭ esprim'ant'a mal'bon'vol'o'n, mal'favor'a'n humor'o'n: mal'afabl'a akcept'o; mal'afabl'e rigard'i (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] acid'a, grumbl'em'a.

===afanipter'o'j===

===Afar'o===

===afazi'o===

===afekci'i===

1. [FILOZOFIO] Est'ig'i ŝanĝ'o'n en la anim'stat'o de ekzist'aĵ'o: objekt'o'j'n ni kon'as nur per tio, ke ili afekci'as ni'a'n konsci'o'n.

2. [PSIKOLOGIO] Fort'e tuŝ'i la sent'o'j'n. Sinonim'o: emoci'i.

3. [MEDICINO] Mal'san'e ali'ig'i la fizik'a'n stat'o'n: i'a'j venen'o'j afekci'as apart'e tiu'n aŭ ali'a'n organ'o'n; mar'aer'o afekci'as la nervoz'ul'o'j'n. [SAMSENCA] atak'i, traf'i.

• afekci'o
  1. ŝanĝ'iĝ'o en ies stat'o: laŭ Spinoz'o, ĉiu'j fenomen'o'j est'as afekci'o'j de la substanc'o; sens'a afekci'o.
  2. [PSIKOLOGIO] Subit'a ŝanĝ'iĝ'o en la psik'a ekvilibr'o; pli-mal'pli fort'a sent'o'sku'o: koler'o, mir'o, envi'o kaj simil'e est'as afekci'o'j; estr'i si'a'j'n afekci'o'j'n.
  3. [MEDICINO] Mal'san'o.

• afekci'a Ekscit'ant'a ni'a'n sent'o'kapabl'o'n; rigard'at'a nur el la vid'punkt'o de la agrabl'o aŭ mal'agrabl'o: la afekci'a valor'o de la vort'o'j est'as pli grav'a en poezi'o aŭ en reklam'ad'o, ol ili'a intelekt'a signif'o. [VIDU] el'vok'iv'a.

===afekt'i===

1. (transitiv'a) ŝajn'ig'i i'o'n per ne'natur'a'j, ne'simpl'a'j manier'o'j: afekt'i solen'a'n si'n'ten'ad'o'n, grav'a'n mien'o'n, modest'ec'o'n, interes'iĝ'o'n; ili afekt'is ne sci'i si'a'n naci'a'n lingv'o'n. [SAMSENCA] hipokrit'i.

2. (ne'transitiv'a) Far'i mien'o'j'n, kvazaŭ oni ne vol'us, dum oni ja vol'as; montr'ad'i ne'simpl'a'n, pretend'em'a'n, atent'o'vek'a'n si'n'ten'ad'o'n: ne afekt'u, infan'o, kaj ne en'met'u al vi frenez'aĵ'o'j'n en la kap'o'n! (L.L. Zamenhof) ; ŝi aŭd'is, ke la poŝt'estr'o est'as ĉi tie kaj jen ŝi komenc'as afekt'ad'i antaŭ la spegul'o! (L.L. Zamenhof) ; ĉu vi jam aŭd'is, ke la ekzekut'ist'o afekt'us, kiam li dev'as plen'um'i juĝ'a'n decid'o'n? (L.L. Zamenhof).

• afekt(ad)o Kondut'o de tiu, kiu afekt'as: moral'a, bigot'a afekt'ad'o.

• afekt'ul(in)o Tiu, kiu kutim'e afekt'as: hipokrit'ul'o ŝajn'ig'as por kaŝ'i, afekt'ul'o por parad'i.

• sen'afekt'a Tut'e natur'a en si'a'j manier'o'j: la ver'e grand'a'j hom'o'j est'as sen'afekt'a'j. [SAMSENCA] naiv'a, sen'art'a.

• pi'afekt'a sankt'afekt'a
  Bigot'a.

===afeli'o===

===aferez'o===

===afer'o===

1. ĉio, kio est'as en la mond'o konkret'a aŭ abstrakt'a, montr'at'a en ne'difin'it'a manier'o: dum mi'a vojaĝ'o mi vid'is interes'a'j'n afer'o'j'n; pri kiu afer'o li parol'as?; eĉ la plej ne'kred'ebl'a'j'n afer'o'j'n li kred'as (L.L. Zamenhof) ; tri afer'o'j est'as ne'kompren'ebl'a'j por mi, kaj kvar'a'n mi ne sci'as (Hebrea Biblio) ; sen pov'o koler'o est'as rid'ind'a afer'o (L.L. Zamenhof). [VIDU] aĵ'o, objekt'o.

2. Tio, pri kio oni okup'iĝ'as, kio'n oni far'as aŭ intenc'as far'i: la afer'o ne urĝ'as (L.L. Zamenhof) ; mi aranĝ'is la afer'o'n; nun ni trans'ir'u al la afer'o (L.L. Zamenhof) (diskut'ot'a tem'o); saĝ'a ten'as afer'o'n, mal'saĝ'a esper'o'n (L.L. Zamenhof) ; la afer'o ne ir'as glat'e (L.L. Zamenhof) ( [VIDU] tuber'o), mal'sukces'is (L.L. Zamenhof) ( [VIDU] fiask'o); la afer'o est'as plen'um'it'a (L.L. Zamenhof) ; tio est'as ali'a afer'o, kon'at'a afer'o, mal'nov'a afer'o (L.L. Zamenhof) ; tio est'as li'a afer'o (koncern'as nur li'n); hav'i afer'o'n kun (trakt'i kun, pri'trakt'i); vi kutim'is hav'i afer'o'n kun ali'a'j, mi ne est'as tia'spec'a! (L.L. Zamenhof) ; ambaŭ lingv'o'j, kun kiu'j vi ĉi tie hav'is afer'o'n […] (L.L. Zamenhof).

3. Tio, kio koncern'as la privat'a'j'n aŭ publik'a'j'n interes'o'j'n: tio est'as ŝtat'a afer'o; ministr'o pri intern'a'j, ekster'land'a'j afer'o'j; religi'a'j afer'o'j; zorg'u pri vi'a'j propr'a'j afer'o'j, plen'um'i la kur'ant'a'j'n afer'o'j'n (L.L. Zamenhof). [VIDU] afer'vojaĝ'o.

4. [JURO] Tio, kio est'as diskut'at'a antaŭ juĝ'ist'o(j): defend'u afer'o'n de vidv'in'o (Hebrea Biblio) ; hav'i afer'o'n kun iu (L.L. Zamenhof) ; kiam oni est'as mal'just'a kontraŭ hom'o en li'a juĝ'a afer'o […] (L.L. Zamenhof) ; mi esper'as, ke mi'a afer'o ven'os baldaŭ antaŭ la tribunal'o'n; krim'a, sensaci'a afer'o. [SAMSENCA] proces'o.

5. Tio, kio est'as diskut'at'a inter propon'ant'o kaj postul'ant'o: negoc'a'j afer'o'j est'as sever'a'j (L.L. Zamenhof) ; lud'o apart'e kaj afer'o apart'e (L.L. Zamenhof) ; tag'o fest'a for afer'o'j! (L.L. Zamenhof) ; sen ord'o en afer'o ne ekzist'as prosper'o (L.L. Zamenhof) ; ne taŭg'as la ver'o por komerc'a afer'o (L.L. Zamenhof).

6. La Esperant'a mov'ad'o: rapid'e kresk'as la afer'o (L.L. Zamenhof) ; se ni ne observ'os sever'a'n ord'o'n kaj disĉipl'in'o'n, ni'a afer'o baldaŭ pere'os (L.L. Zamenhof) ; mi for'met'as de mi ĉi'a'n oficial'a'n rol'o'n en ni'a afer'o (L.L. Zamenhof).

• afer'ist'o
  1. Tiu, kiu okup'as si'n pri negoc'a'j afer'o'j.
  2. Tiu, kiu pri'zorg'as administr'ad'o'n de ies hav'aĵ'o'j.

===afgan'o===

• Afgani'o Afgan'uj'o, Afgan'land'o
  Regn'o en centr'a Azi'o (Kabul'o).

===afidavit'o===

===afid'o===

• afid'ed'o'j Famili'o (Aphididae) de insekt'o'j el la ord'o de hemipter'o'j, sub'ord'o de sternorink'o'j, al kiu aparten'as la afid'o'j.

===afiks'o===

===afin'a===

1. [KOMUNUZO] Prezent'ant'a simil'ec'o'j'n de struktur'o, humor'o, karakter'o kaj simil'e.

2. [BOTANIKO] [ZOOLOGIO] Sistematik'e parenc'a: eruk'o est'as afin'a al brasik'o.

3. [KEMIO] Kombin'iĝ'em'a: fer'o est'as afin'a al sulfur'o, hidrogen'o al oksigen'o.

4. [SCIENCOJ] Facil'e kolor'ig'ebl'a, solv'iĝ'ant'a, sorb'ebl'a, al'tir'iĝ'em'a: [FIZIKO] [KEMIO] akv'o'afin'a, akv'o-ne'afin'a substanc'o ([VIDU] akv'o); [ANATOMIO] acid'afin'a granulocit'o (facil'e kolor'ig'ebl'a per acid'a'j kolor'il'o'j, ekzempl'e eozin'o); [MEDICINO] nerv'afin'a virus'o. [SAMSENCA] trop/.

5. a) [MATEMATIKO] (parol'ant'e pri trans'form'o) Konserv'ant'a rekt'o'j'n kaj paralel'ec'o'n inter tiu'j ĉi.

b) [MATEMATIKO] (parol'ant'e pri spac'o) Rilat'a al afin'a'j trans'form'o'j.

• afin'i (ne'transitiv'a) Est'i afin'a (al).

• afin'ec'o Propr'ec'o est'i afin'a: du substanc'o'j pov'as montr'i apart'a'n kemi'a'n afin'ec'o'n; ’La elekt'a'j afin'ec'o'j’ (al'tir'iĝ'em'o inter du sam'karakter'a'j hom'o'j) est'as roman'o de Goet'o.

===afinaci'i===

• afinaci'o Metalurgi'a proced'o, konsist'ant'a en la ŝanĝ'ad'o de krud'fer'o en ŝtal'o'n pen'e de oksid'ig'o de la krom'a'j substanc'o'j (al'don'ad'o de oksid'o'j) en Mart'in-forn'o. [SAMSENCA] pudl'i, rafin'i.

===afis'o===

===afiŝ'o===

1. Sci'ig'o al la publik'o, pres'it'a sur paper'o kaj ordinar'e glu'it'a sur mur'o, kolon'o kaj simil'e: teatr'a, reklam'a, balot'a afiŝ'o; afiŝ'tabul'o. [SAMSENCA] aviz'o. [VIDU] afiŝ'hom'o.

2. [KOMPUTIKO] Publik'a mesaĝ'o en komput'il'a ret'o. [SAMSENCA] ret'nov'aĵ'o'j.

• afiŝ'i (transitiv'a) Sci'ig'i per afiŝ'o: tiu magazen'o afiŝ'as grand'rabat'a'n vend'o'n; mal'permes'at'e afiŝ'i!

• afiŝ'ej'o [KOMPUTIKO] Sekci'o aŭ forum'o por afiŝ'o'j 2. [SAMSENCA] bulten'ej'o.

• afiŝ'ist'o Tiu, kiu sur'glu'as afiŝ'o'j'n.

===aflikt'i===

• aflikt'o Sent'o de iu aflikt'it'a: sur la vizaĝ'o de M. aper'is mir'o, aflikt'o kaj konfuz'o (L.L. Zamenhof) ; mi ne vol'as far'i al mi aflikt'o'n pro tio (L.L. Zamenhof).

• aflikt'iĝ'i Iĝ'i aflikt'it'a: kial tiel aflikt'iĝ'as vi'a kor'o? (Hebrea Biblio) ; kiu aflikt'iĝ'os pri vi? (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] zorg'i.

• aflikt'iĝ'o Stat'o de iu aflikt'it'a: ŝi'a patr'o perd'is si'a'n ofic'o'n, kaj de aflikt'iĝ'o li mal'san'iĝ'is (L.L. Zamenhof) ; ni ne konsum'u ni'a'j'n kor'o'j'n per van'a'j aflikt'iĝ'o'j! (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] melankoli'o.

===afoni'o===

===aforism'o===

===afrank'i===

• afrank'o
  1. Ag'o afrank'i.
  2. La difin'it'a send'o'kost'o pag'ot'a: kiom kost'as la afrank'o por ĉi tiu pres'aĵ'o?; pun'pag'o pro ne'sufiĉ'a afrank'o; la korespond'o kun soldat'o'j est'as sen'afrank'a.

===afrikans'o===

===afrikat'o===

===Afrik'o===

• Afrik'a Rilat'a aŭ aparten'ant'a al Afrik'o: la Afrik'a'j regn'o'j; la Afrik'a'j bord'o'j de mar'o (L.L. Zamenhof).

• Afrik'an'o Loĝ'ant'o en Afrik'o. [SAMSENCA] arab'o, negr'o.

• Centr-Afrik'o Regn'o en centr'a Afrik'o (Bang'o).

• Sud-Afrik'o Regn'o en la plej sud'a part'o de Afrik'o (Pretori'o).

===afrodit'o===

• Afrodit'o (W)
  [MITOLOGIO] Helen'a di'in'o de la bel'o kaj am'o. [VIDU] Venus'o, Iŝtar.

===afrodizi'o===

• afrodizi'ig'a Est'ig'ant'a afrodizi'o'n.

• afrodizi'ig'aĵ'o Substanc'o, kiu est'ig'as afrodizi'o'n.

• mal'afrodizi'o ne'afrodizi'o
  Pli-mal'pli komplet'a mank'o de seks'a ekscit'iĝ'o. [SAMSENCA] nimf'o'mani'o, satiriaz'o.

===aft'o===

1. [MEDICINO] Sen'danĝer'a ulcer'et'o de la buŝ'a mukoz'o.

2. [MEDICINO] Febr'o'don'a ŝvel'aĵ'o ĉe la buŝ'o, mam'o kaj pied'o de kelk'a'j best'o'j, bov'o'j, pork'o'j, ŝaf'o'j: aft'a epidemi'o.

===afust'o===

===agac'o===

• agac'i (transitiv'a) Kaŭz'i tia'n sent'o'n: Di'o manĝ'o'n donac'is, sed la dent'o'j agac'as (L.L. Zamenhof) ; frot'ad'o de kret'pec'o sur vitr'o agac'as; la patr'o'j manĝ'is ne'matur'a'j'n vin'ber'o'j'n kaj la dent'o'j de fil'o'j agac'iĝ'is (Hebrea Biblio). [SAMSENCA] irit'i.

===Agamemnon'o===

===agami'a===

1. = ne'seks'e re'produkt'iĝ'ant'a.

2. = ne'seks'a, sen'seks'a.

===agami'o===

===agam'o===

• agam'ed'o'j Famili'o (Agamidae) de lacert'ul'o'j, al kiu aparten'as agam'o, drak'o kaj ali'a'j

===aga'o===

===agapant'o===

===agap'o===

===agaragar'o===

===agarik'o===

===agar'o===

===agatid'o===

• aŭstral'a agatid'o (Agathis australis). Kaŭri'o. [SAMSENCA] araŭkari'o.

===agat'o===

===agav'o===

• Amerik'a agav'o Spec'o (Agave americana), el eost'a Meksiko, natur'ig'it'a en sud'a Eŭrop'o, nord'a Afrik'o kaj ĉe part'o de Azi'o.

• sisal'a agav'o Spec'o (Agave sisalana), el eost'a Meksiko, liver'ant'a sisal'o'n. [SAMSENCA] juka'o. [VIDU] alo'o.

• agav'brand'o Tekil'o.

• agav'a Rilat'a al agav'o: agav'a fibr'o, kanab'o ( [SAMSENCA] sisal'o), vin'o (Sinonim'o: pulk'o).

===agend'o===

===agent'o===

1. Person'o, komisi'it'a de iu, por konstant'e far'i i'o'n: administr'a, diplomati'a agent'o.

2. Tiu, kiu reprezent'as person'o'n aŭ firm'o'n en komerc'a'j afer'o'j: kiu est'as vi'a agent'o en Parizo?

• agent'ej'o Ofic'ej'o, reg'at'a de unu aŭ plur'a'j agent'o'j: teatr'a agent'ej'o; patent'agent'ej'o, vojaĝ'agent'ej'o.

• inform'agent'ej'o nov'aĵ'agent'ej'o
  Entrepren'o, liver'ant'a inform'o'j'n al gazet'o'j kaj ali'a'j amas'inform'il'o'j: ŝtat'a, privat'a, fak'a inform'agent'ej'o.

• svat'agent'ej'o Komerc'a entrepren'o, kiu far'as svat'ad'o'j'n.

===agentur'o===

===agerat'o===

===ag'i===

1. Ekster'ig'i si'a'j'n kapabl'o'j'n; uz'i si'a'j'n fizik'a'j'n aŭ mens'a'j'n fort'o'j'n, por produkt'i i'a'n efik'o'n: las'u mi'n nur ag'i! (L.L. Zamenhof) ; kiu bon'e ag'as, tim'i ne bezon'as (L.L. Zamenhof) ; kiu ag'as afabl'e, viv'as agrabl'e (L.L. Zamenhof) ; ag'i just'e (L.L. Zamenhof), nobl'e mal'prudent'e (L.L. Zamenhof), ne'si'n'gard'e, kun koler'o (L.L. Zamenhof) ; se vi tiel ag'os, vi est'os gramatik'e tut'e prav'a (L.L. Zamenhof) ; tiel ag'as la ĉef'a'j eŭrop'a'j lingv'o'j. [SAMSENCA] far'i.

2. Kondut'i iel kontraŭ iu, trakt'i iu'n ia'manier'e: ag'i afabl'e kontraŭ iu (L.L. Zamenhof) ; ag'u kun ali'a'j, kiel vi vol'as, ke oni ag'u kun vi (L.L. Zamenhof) ; kiu pov'us supoz'i, ke s-ino H. iam ag'os kun vi en tiel kruel'a manier'o! (L.L. Zamenhof).

3. [KEMIO] [FIZIKO] Efik'i sur: klor'o ag'as sur hidrokarbon'o'j'n; la fort'o ag'as sur la pez'o'centr'o'n; du fort'o'j, kiu'j ag'as en mal'a'j direkt'o'j.

• ag'o
  1. Ekster'a montr'o de ies fort'o aŭ kapabl'o: kon'iĝ'as bird'o laŭ flug'o kaj hom'o laŭ ag'o (L.L. Zamenhof) ; vort'o'j'n ŝpar'u, ag'o'j'n far'u (L.L. Zamenhof) ; dir'u al mi vi'a'n kred'o'n kaj montr'u ĝi'n al mi en vi'a'j ag'o'j (L.L. Zamenhof) ; post ĉiu ag'o ven'as la temp'o de pag'o (L.L. Zamenhof) ; la Ag'o'j de la apostol'o'j (Nova Testamento) ; ĝi est'as ag'o de Belialo (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] akt'o.
  Rimark'o. Inter ’ag'o’ kaj ’far'o’ ekzist'as tiu nuanc'o, ke per ’ag'o’ oni akcent'as la intenc'it'ec'o'n aŭ la ekster'a'n aspekt'o'n, dum ’far'o’ al'tir'as la atent'o'n pli'e al konkret'ec'o.
  2. ĝeneral'a ide'o pri efik'produkt'o: se mi parol'as ne pri la ag'o de ek'okup'o mem, sed pri la stat'o, en kiu mi trov'iĝ'as […] (L.L. Zamenhof) ; verb'o de ag'o; la ag'o demand'i.
  3. [FIZIKO] Fizik'a grand'o egal'a al integral'o de energi'o laŭ temp'o: la ag'kvantum'o de Planck indik'as la skal'o'n de kvantum'a'j efik'o'j.

• ag'a
  1. Rilat'a al ag'o: ag'a substantiv'o.
  2. [FIZIKO] (parol'ant'e pri altern'a kurent'o) Reel'a kompon'ant'o de grand'o en ĝi'a kompleks'a form'o: ag'a kurent'o; ag'a pov'um'o.

• ag'ad'o
  1. Long'a aŭ ripet'it'a ag'o; seri'o, kompleks'o da ag'o'j: mi'a manier'o de ag'ad'o ne kontent'ig'as vi'n (L.L. Zamenhof) ; hav'i plen'a'n liber'ec'o'n de ag'ad'o (L.L. Zamenhof) ; ili'a ag'ad'o est'as danĝer'eg'a por ni'a afer'o (L.L. Zamenhof) ; soci'a ag'ad'o; ag'ad'a komitat'o. [VIDU] plen'um'i, ekzekutiv'o.
  2. La tut'o de la ag'o'j, konsist'ig'ant'a'j literatur'a'n rakont'o'n: lok'o de ag'ad'o: arb'ar'et'o (L.L. Zamenhof) ; la komplik'a mal'rapid'a ag'ad'o de tragedi'o. [SAMSENCA] scen'o.

• ag'ant'o [FIZIKO] [KEMIO] [MEDICINO] Substanc'o, kiu efik'e ag'as. [VIDU] agent'o.

• stres'a ag'ant'o ĉiu ag'ant'o, kiu trud'as nov'a'j'n kondiĉ'o'j'n al la organism'o: mal'varm'o, akcident'o, venen'o, emoci'o kaj tiel plu est'as stres'a'j ag'ant'o'j.

• ag'em'a Inklin'a far'i ag'o'j'n. [SAMSENCA] aktiv'a, diligent'a, vigl'a.

• ag'ig'i Far'i, ke iu ag'u, las'i liber'e ag'i: mi plen'e ag'ig'os mi'a'n koler'o'n (Hebrea Biblio).

• inter'ag'i Efik'i aŭ influ'i al si reciprok'e: la ide'o'j inter'ag'as; oni inter'ag'as kun ali'a'j uz'ant'o'j.

• inter'ag'a [KOMPUTIKO] Ebl'ig'ant'a aŭ rilat'ant'a ambaŭ'direkt'a'n komunik'ad'o'n kun uz'ant'o dum funkci'ad'o: inter'ag'a komput'il'a sistem'o: inter'ag'a televid'o. [SAMSENCA] dialog'o, real'temp'a.

• kontraŭ'ag'i [FIZIKO] Ag'i en kontraŭ'a direkt'o: kontraŭ'ag'ant'a'j fort'o'j.

• kun'ag'i
  1. Sam'cel'e kun'labor'i: ĉiu'j parti'o'j kun'ag'is por evit'i intern'a'n milit'o'n.
  2. [FIZIKO] Ag'i en unu sam'a direkt'o: du fort'o'j kiu'j kun'ag'as adici'iĝ'as.

• mis'ag'o [PSIKOLOGIO] Ag'o far'at'a erar'e pro kaŭz'o, kiu'n la ag'ant'o ne konsci'as, anstataŭ la intenc'at'a ag'o, ekzempl'e mis'prononc'o, mis'leg'o, mis'lok'ad'o.

• ne'ag'a [FIZIKO] Imaginar'a; karakteriz'ant'a la ne'aktiv'a'n kompon'ant'o'n: ne'ag'a kurent'o, ne'ag'a pov'um'o.

• ne'ag'em'a Ne inklin'a ag'ad'i. [SAMSENCA] inert'a, langvor'a, mal'diligent'a, mal'vigl'a.

• re'ag'i
  1. Est'ig'i respond'a'n aŭ reciprok'a'n ag'o'n; ag'i sur la ag'ant'o'n: ili re'ag'as unu sur la ali'a'n; tiran'ec'o re'ag'as sur la tiran'o'n; [BIOLOGIO] re'ag'i al stimul'o per mov'iĝ'o.
  2. Respond'i al ekster'a ekscit'o, stimul'o: ne las'u vi'n deprim'i, re'ag'u!; kiel re'ag'is al tiu sci'ig'o?; ni dev'as re'ag'i al tiu propagand'o.
  3. [KEMIO] Reakci'i.

• re'ag'o
  1. Re'turn'a efik'o de io, sur kio'n io ali'a efik'is: ni ne pov'as las'i tiu'n provok'o'n sen re'ag'o; la atmosfer'o satur'it'a de inter'gent'a mal'pac'o per ne'evit'ebl'a natur'a re'ag'o nask'is la Esperant'ism'a'n mov'ad'o'n (L.L. Zamenhof) ; la temp'o de re'ag'o ( [BIOLOGIO] la daŭr'o inter la ekscit'o kaj la respond'o). [SAMSENCA] reakci'o.
  2. [KEMIO] Reakci'o 3.
  3. [FIZIKO] Ag'o en la mal'a direkt'o: la leĝ'o pri ag'o kaj re'ag'o.
  4. [FIZIKO] La efik'o de la kupl'o inter du cirkvit'o'j tra'pasat'a'j de period'a'j kurent'o'j, kiu'j pov'as influ'i la natur'o'n de la oscil'o'j; la rezult'o de la kupl'o inter la en'met'o kaj la el'met'o de amplif'a cirkvit'o, per kiu la en'met'a tensi'o ŝanĝ'ig'as kaj rezult'e ŝanĝ'as la valor'o'n de la el'met'o.

• re'ag'o de indukt'at'o [FIZIKO] La magnet'a re'ag'o, rezult'ant'a el la pas'o de kurent'o en la volv'aĵ'o'j de la indukt'at'o de elektr'a maŝin'o.

• kontraŭ'a re'ag'o [BIOLOGIO] Reakci'o 2.

• re'ag'ant'o [KEMIO] Reakci'ant'o.

• retro'ag'i Efik'i per retro'ag'o.

• retro'ag'o
  1. [SCIENCOJ] Re'ag'o kontraŭ'a al la efik'o de perturb'o de fenomen'o: nerv'a, hormon'a retro'ag'o. Sinonim'o: retro'efik'o. [SAMSENCA] retro'regul'ig'o.
  2. [TEKNIKOJ] Re'ag'o aŭtomat'e est'ig'at'a de perturb'o, kaj kontraŭ'a al tiu ĉi: termostat'o funkci'as laŭ la princip'o de retro'ag'o.

• sen'ag'ad'o Plen'a mank'o de ag'ad'o. [SAMSENCA] dorm'o, neni'farad'o, mal'vigl'ec'o.

• super're'ag'o [TELEKOMUNIKOJ] Metod'o de amplif'o per re'ag'o, uz'at'a en la pra'temp'a'j aŭ nun'a'j hiper'frekvenc'a'j radi'o'ricev'il'o'j.

• juĝ'ag'ad'o Procedur'o.

===agit'i===

1. Varb'i por politik'a, social'a, religi'a kaj simil'e cel'o, ekscit'ant'e la sent'o'j'n: agit'i la popol'amas'o'n kontraŭ la reĝ'o; absolut'e tio far'us la impres'o'n, kvazaŭ mi kaŝ'it'e agit'as kontraŭ tiu aŭ ali'a parti'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] propagand'i, polemik'i.

2. Nask'i en anim'o si'n'sekv'a'j'n sent'o'j'n, kiu'j ĝi'n mal'kviet'ig'as: ŝi'a spirit'o est'is agit'at'a de mal'lum'a'j antaŭ'sent'o'j. [VIDU] mal'trankvil'ig'i, sku'i.

3. [KEMIO] Sku'i likv'o'n, ne mov'ant'e la uj'o'n.

• agit'ad'i Agit'i kutim'e aŭ long'a'temp'e: ĉiu Esperant'ist'o hav'os la plen'a'n ebl'o'n fru'temp'e agit'ad'i (L.L. Zamenhof).

• agit'ad'o Ag'ad'o de tiu, kiu agit'as: li komenc'is vast'a'n sistem'a'n agit'ad'o'n per publik'a'j parol'ad'o'j (L.L. Zamenhof) ; ili pen'as renvers'i tio'n, kio'n kre'is la kongres'o'j, kaj per flank'a agit'ad'o kre'i i'o'n nov'a'n (L.L. Zamenhof) ; sub la influ'o de antaŭ'kongres'a agit'ad'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] kampanj'o.

• agit'iĝ'o [MEDICINO] Mal'san'ec'a ekscit'iĝ'o de la sens'o'j aŭ sent'o'j.

• agit'il'o [KEMIO] Stang'et'o, ĝeneral'e vitr'a, por agit'i aŭ kirl'i likv'o'n.

• magnet'a agit'il'o Mal'grand'a cilindr'a magnet'o, kovr'it'a de plast'o (teflon'o) kaj rapid'e turn'at'a per ekster'a motor'o kun magnet'o; uz'at'a por agit'i likv'o'j'n.

===Aglaj'o===

===agl'o===

1. [ZOOLOGIO] Grand'a rab'o'bird'o (Aquila kaj parenc'a'j genr'o'j) el la famili'o de akcipitr'ed'o'j, kun kurb'a bek'o kaj akr'a vid'o: la agl'o est'as rigard'at'a kiel la reĝ'o de la bird'o'j; agl'o trumpet'as; kie ajn est'os la kadavr'o, tie'n kolekt'iĝ'os la agl'o'j (Nova Testamento) ; agl'id'o, agl'in'o, agl'o'nest'o. [SAMSENCA] harpi'o, vultur'o.

2. Ties figur'o, uz'at'a kiel milit'a emblem'o: la roma'j, la napoleonaj agl'o'j (arme'o'j).

3. [HERALDIKO] Ties figur'o en front'poz'o kun etend'it'a'j flug'il'o'j: la Prus'a agl'o; la Aŭstria du'kap'a agl'o.

4. (figur'a'senc'e) Hom'o kun tre penetr'ant'a inteligent'o: li ne est'as agl'o (L.L. Zamenhof) ( [VIDU] pulvor'o).

• imperi'a agl'o Speci'o de agl'o (Aquila heliaca).

• reĝ'a agl'o Speci'o de agl'o (Aquila chrysaetos).

• agl'a
  1. Rilat'a al agl'o(j): agl'a kri'o.
  2. Simil'a al tiu de agl'o: agl'a rigard'o; agl'a (hok'a) naz'o; agl'a rapid'ec'o (Hebrea Biblio).

• bot'agl'o [ZOOLOGIO] Speci'o de agl'o (Hieraaetus pennatus).

• fiŝ'agl'o [ZOOLOGIO] Pandonio.

• et'a kri'agl'o [ZOOLOGIO] Speci'o de agl'o (Aquila pomarina).

• grand'a kri'agl'o [ZOOLOGIO] Speci'o de agl'o (Aquila clanga).

• mar'agl'o [ZOOLOGIO] Haliaet'o.

• niz'agl'o [ZOOLOGIO] Mediterane'a speci'o de agl'o (Hieraaetus fasciatus).

• rab'agl'o [ZOOLOGIO] Speci'o de agl'o (Aquila rapax).

• serpent'agl'o [ZOOLOGIO] Cirkaet'o.

• Agl'o [ASTRONOMIO] Ekvator'a konstelaci'o (Aquila).

===aglomer'i===

===aglutin'i===

1. [KEMIO] Kun'ig'i glu'ant'e en unu mas'o'n: la ser'o de la grup'o A aŭ B aglutin'as la sang'o'glob'et'o'j'n de ĉiu ali'a grup'o; aglutin'aĵ'o da bakteri'o'j. [SAMSENCA] glu'i.

2. [LINGVOSCIENCO] Form'i vort'o'j'n, kun'met'ant'e morfem'o'j'n leksik'a'j'n kaj gramatik'a'j'n. Sinonim'o: al'glu'i.

• aglutin'a (parol'ant'e pri lingv'o) Karakteriz'a por lingv'o, kies vort'o'j konsist'as plej'part'e el morfem'o'j sen'ŝanĝ'a'j aŭ kun regul'a'j vari'o'j: Esperant'o est'as la tip'o perfekt'a de aglutin'a lingv'o.

• aglutin'in'o [KEMIO] (kolektiv'a nom'o) Ser'a antikorp'o, kiu aglutin'as antigen'o'n.

===agnat'o===

===Agni'o===

===agnosk'i===

===agnostik'a===

• agnostik'ism'o Noetik'a doktrin'o, laŭ kiu esenc'o de fenomen'o ne est'as kogn'ebl'a.

• agnostik'ul'o Hom'o, kiu opini'as, ke oni neni'o'n pov'as kogn'i pri la ekzist'o de Di'o aŭ di'aĵ'o. [SAMSENCA] ateist'o.

===agnozi'o===

===agoni'i===

1. Sufer'i la last'a'j'n dolor'o'j'n antaŭ la mort'o: pren'u tiu'n ĉi glav'o'n, li dir'is agoni'ant'e (L.L. Zamenhof) ; satur'i la kresk'aĵ'o'j'n agoni'ant'a'j'n de soif'o (K. Bein) ; sen'fort'ig'it'a, kun mal'san'a korp'o kaj agoni'ant'a spirit'o (L.L. Zamenhof) ; preĝ'o por la agoni'ant'o'j.

2. (figur'a'senc'e) Est'i tuj fin'iĝ'ont'a: tiu bril'a epok'o nun agoni'as; la somer'a tag'o agoni'is. [SAMSENCA] aŭtun'o, kaduk'a, krepusk'o.

• agoni'o (1)
  Dolor'plen'a last'a batal'o de mort'ant'o kontraŭ la mort'o: kaj est'ant'e en agoni'o, li preĝ'is pli fervor'e (Nova Testamento).

===agorafobi'o===

===agord'i===

1. [MUZIKO] Star'ig'i la ĝust'a'n rilat'o'n inter la son'o'j de instrument'o aŭ de plur'a'j instrument'o'j de orkestr'o: la violon'ist'o agord'is si'a'n violon'o'n; ĉe cimbal’ (zimbalon'o) du lern'ant'o'j agord'as nov'e kord'o'j'n, prov'as ili'n zum'e (A. Grabowski) ; en la kap'o de violon'o est'as agord'a'j kejl'o'j.

2. [TELEKOMUNIKOJ] Al'ĝust'ig'i cirkvit'o'n, por ke ĝi funkci'u laŭ la dezir'at'a frekvenc'o: agord'i radi'o'ricev'il'o'n.

3. (figur'a'senc'e) Vibr'ig'i la kord'o'j'n de ies anim'o en difin'it'a manier'o: dir'u, frat'et'o, ĉu ne la mizer'o vi'n tiel agord'as? (L.L. Zamenhof) ; re'e ŝi agord'is la vizaĝ'o'n sever'e (A. Grabowski) ; tiu'j mensog'o'j agord'is vi'n mal'just'e kontraŭ li.

4. [KOMPUTIKO] Elekt'i konven'a'j'n valor'o'j'n por la parametr'o'j, kiu'j difin'as la funkci'ad'o'n de komput'il'a program'o: agord'i nov'a'n program'o'n. [SAMSENCA] instal'i.

• agord'o
  1. [MUZIKO] ĝust'a rilat'o est'ig'it'a inter la divers'a'j son'o'j de unu aŭ plur'a'j instrument'o'j: la agord'o de vi'a tri'a kord'o est'as mal'ĝust'a. [SAMSENCA] akord'o.
  2. [TELEKOMUNIKOJ] Egal'ec'o de frekvenc'o de la oscil'o'j en du kupl'it'a'j cirkvit'o'j: akut'a agord'o (per kiu ĉiu send'o'staci'o est'as subtil'e agord'ebl'a inter tre najbar'a'j lim'o'j sur la staci'plat'o); unu'turn'il'a agord'o (en kiu la regul'il'o'j por la divers'a'j alt'frekvenc'a'j cirkvit'o'j est'as grup'ig'it'a'j kaj mov'ebl'a'j per unu sol'a turn'il'o).
  3. (figur'a'senc'e) Em'o, humor'o: don'i al la inter'parol'o pli ĉiu'tag'a'n agord'o'n (K. Bein) ; tia politik'a situaci'o kre'as agord'o'j'n moment'e mal'favor'a'j'n por ni'a mov'ad'o. [SAMSENCA] ton'o.
  4. [BELETRO] Spec'o de rim'o, en kiu samson'as nur la konsonant'a'j element'o'j, ekzempl'e ’ond'o/abund'o’ aŭ ’post fest'o ven'as fast'o’. [SAMSENCA] asonanc'o.

• agord'iĝ'i Iĝ'i agord'it'a: li'a anim'o agord'iĝ'is pi'e (L.L. Zamenhof).

• agord'il'o
  1. Lev'il'o, proviz'it'a per ing'o por turn'i la agord'o'stift'o'j'n.
  2. (evit'ind'a) = son'fork'o.

• agord'ist'o Tiu, kiu profesi'e agord'as la instrument'o'j'n: agord'ist'o de pian'o.

• al'agord'i Ig'i taŭg'a per ag'o simil'a al agord'o: ŝi ne kapabl'is al'agord'i si'a'n voĉ'o'n […] al la ton'o'j de almoz'pet'ad'o (L.L. Zamenhof).

• mis'agord'i
  1. Mal'ĝust'e agord'i muzik'il'o'n.
  2. [TELEKOMUNIKOJ] Tiel agord'i cirkvit'o'n (ricev'il'o'n kaj tiel plu), ke ĝi ne funkci'as laŭ la dezir'at'a frekvenc'o.
  3. (figur'a'senc'e) Mal'bon'humor'ig'i.

===agor'o===

===agrabl'a===

• *agrabl'e En agrabl'a manier'o: ŝi kant'is agrabl'e, sed ne ĉiam ĝust'e; est'as al mi tre agrabl'e, ke mi hav'as nun la okaz'o'n salut'i vi'n (L.L. Zamenhof) ; est'us al mi agrabl'e, se vi vol'us komunik'i mi'a'n leter'o'n al s-ro S. (L.L. Zamenhof).

• agrabl'aĵ'o Ag'o, afer'o agrabl'a: far'i al iu agrabl'aĵ'o'n (L.L. Zamenhof).

• agrabl'ec'o Ec'o de iu, io agrabl'a: mi ĝu'is la agrabl'ec'o'n de li'a konversaci'o; sent'o de agrabl'ec'o (L.L. Zamenhof).

• agrabl'ig'i Far'i agrabl'a: kiel oni distr'iĝ'u, kaj viv'o'n al si agrabl'ig'u! (A. Grabowski).

• *mal'agrabl'a Ne kontent'ig'ant'a ies ĝust'o'n aŭ em'o'j'n; ĝen'e impres'ant'a: mal'agrabl'a odor'o, voĉ'o; mal'agrabl'a renkont'o, surpriz'o; ne uz'u la vort'o'n ’majstr'o’, kiu est'as al mi tre mal'agrabl'a (L.L. Zamenhof) ; la grand'a'n mal'util'o'n kaj divers'a'j'n mal'agrabl'aĵ'o'j'n, kiu'j'n don'us mi'a ne'vetur'ad'o (ĝenevon) mi vid'as tro bon'e (L.L. Zamenhof) ; la mal'agrabl'ec'o'n de vi'a ĉe'est'o mi dev'as tamen el'port'i.

• ne'agrabl'a Ne konform'a al ies gust'o'j: la uz'ad'o de ’vi’ (anstataŭ ’ci’) ŝajn'as ne'agrabl'a nur en la unu'a temp'o (L.L. Zamenhof).

===agrafi'o===

===agraf'o===

1. Metal'hok'et'o, kiu, en'ig'ant'e en ring'et'o'n (agraf'ing'o'n), kun'fiks'as du rand'o'j'n de vest'aĵ'o aŭ tuk'o.

2. Simil'a il'o, serv'ant'a por ten'i ferm'it'a'j la du kovr'o'plat'o'j'n de libr'o, la du fin'o'j'n de kolier'o.

3. Simil'a il'o, uz'at'a por kun'fiks'i plur'a'j'n paper'foli'o'j'n, la rand'o'j'n de vund'o kaj simil'e. [SAMSENCA] buk'o, pingl'o, vinkt'o, zip'o.

4. Super'sign'o en la vjetnam'a lingv'o kun la form'o sen'punkt'a demand'o'sign'o.

• agraf'i (transitiv'a) Kun'fiks'i per 1 aŭ 2: agraf'i rob'o'n, kolier'o'n.

• agraf'il'o Aparat'o por kun'fiks'i per agraf'o'j 3: ofic'ej'a, bind'ist'a, kirurgi'a agraf'il'o.

• agraf'ing'o Ring'et'o, en kiu'i en'ig'as agraf'o.

• mal'agraf'i Mal'fiks'i, el'ig'ant'e agraf'o'j'n el agraf'ing'o'j: mal'agraf'i si'a'n jup'o'n.

===agregaci'o===

1. En Franci'o, plej alt'a konkurs'o por dung'o de lice'a'j aŭ universitat'a'j instru'ist'o'j: agregaci'o pri filozofi'o, pri matematik'o.

2. Rang'o de sukces'int'o en tiu konkurs'o.

• agregaci'ul'o Person'o hav'ant'a tiu'n rang'o'n.

===agregat'o===

===agreg'i===

• agreg'aĵ'o [FIZIKO] Amas'iĝ'o, kun'ten'at'a per ne'kemi'a'j fort'o'j.

===agres'i===

• agres'a Rilat'a al agres'o: agres'a ton'o, agres'a'j riproĉ'o'j.

• agres'em'a ĉiam pret'a atak'i, eĉ ne provok'it'e.

• agres'em'o [PSIKOLOGIO] Tendenc'o atak'i, ĉu por sent'i aŭ el'montr'i super'ec'o'n, ĉu por kompens'i mank'o'n, ĉu re'ag'e al frustr'iĝ'o.

• agres'iv'a agres'em'a; kapabl'a kre'i aŭ ŝajn'ig'i agres'o'n: evit'i ĉio'n agres'iv'a'n! (L.L. Zamenhof).

===Agrigent'o===

===Agrikol'o===

===agrikultur'o===

• agrikultur'ist'o Praktik'ant'a fak'ul'o de agrikultur'o. [SAMSENCA] agr'ar'ul'o, kamp'ar'an'o, agronom'o.

===agrimoni'o===

===Agrip'o===

• Agrip'in'o Vir'in'a nom'o, inter'ali'e de la patr'in'o de Nerono.

===agr'o===

• agr'ar'o Kamp'ar'o, rigard'at'a kiel rimed'o produkt'i nutr'aĵ'o'j'n.

• agr'ar'a (L.L. Zamenhof)
  Rilat'a al agr'ar'o: agr'ar'a kriz'o, program'o, leĝ'o, agr'ar'a konflikt'o (pri posed'rajt'o'j de la agr'o'j).

• agr'ar'ul'o (L.L. Zamenhof)
  Hom'o, labor'ant'a en agr'ar'o. [SAMSENCA] agrikultur'ist'o, kamp'ar'an'o.

===agronom'o===

• agronomi'o (1) Scienc'o aŭ teori'o de ter'kultur'o, precip'e de agrikultur'o en vast'a senc'o kaj kelk'a'foj'e inklud'ant'a ankaŭ hortikultur'o'n kaj arb'ar'kultiv'o'n: inĝenier'o de agronomi'o (diplom'it'o el agronomi'a alt'lern'ej'o aŭ universitat'o, instru'it'a precip'e por teknik'a konsil'ad'o en la praktik'o); magistr'o de agronomi'o (plej alt'grad'a diplom'it'o el agronomi'a altern'ej'o aŭ universitat'o, instru'it'a precip'e por scienc'a esplor'labor'ad'o).

• agronomi'a Rilat'a al agronomi'o: agronomi'a alt'lern'ej'o; agronomi'a eksperiment'o'staci'o.

===agropir'o===

1. [BOTANIKO] Genr'o (Agropyron el po'ac'o'j) de plur'jar'a'j herb'o'j kun spik'o el spik'et'o'j unu'op'a'j sur ĉiu nod'o de la aks'o; ĉirkaŭ 15 spec'o'j el la mez'varm'a'j region'o'j.

2. [BOTANIKO] (arkaik'a) = elitrigi'o kaj parenc'a'j genr'o'j.

===agrostem'o===

===agrostid'o===

===aguti'o===

===agvara'o===

===aĝi'o===

===aĝiot'i===

===aĝ'o===

1. Kvant'o da temp'o, pas'int'a ek'de la nask'iĝ'o de ekzist'aĵ'o, aŭ ek'de la ek'est'o de io: li hav'is la aĝ'o'n de ĉirkaŭ 25 jar'o'j (L.L. Zamenhof) ; en la aĝ'o de 8 tag'o'j (L.L. Zamenhof) ; ĝi est'is vir'in'o de mez'a aĝ'o (L.L. Zamenhof) ; kia est'as vi'a aĝ'o? (L.L. Zamenhof) ; kia'n aĝ'o'n vi hav'as? (L.L. Zamenhof) ; aĝ'o tro matur'a ne est'as plezur'a (L.L. Zamenhof) ; la aĝ'o de hund'o, de kverk'o; la aĝ'o de Lun'o (faz'o'j); aĝ'o de milit'ŝip'o. [SAMSENCA] infan'o, (mal)jun'a, adolesk'i, adolt'o. [VIDU] aĝ'piramid'o, aĝ'o'prezid'ant'o.

2. Baz'a geokronologi'a unu'o, respond'a al la stratigrafi'a unu'a etaĝ'o: aĝ'o ĝeneral'e daŭr'as 5-6 milion'o'j'n da jar'o'j. [VIDU] geokronologi'o.

• aĝ'a Hav'ant'a i'a'n aĝ'o'n: mi est'as pli aĝ'a ol vi; est'i 5 jar'o'j'n aĝ'a; aĝ'ul'o de unu monat'o (L.L. Zamenhof).

• aĝ'i Est'i ating'int'a la aĝ'o'n de: li nun aĝ'as ses'dek jar'o'j'n.

• grand'aĝ'a
  1. Pli ol iom mal'jun'a.
  2. (evit'ind'a) = adolt'a, matur'aĝ'a.

• infan'aĝ'o La temp'o, dum kiu oni est'as infan'o.

• jar'aĝ'a Hav'ant'a la aĝ'o'n de unu jar'o: pret'ig'u jar'aĝ'a'n ŝaf'id'o'n kiel brul'ofer'o'n (Hebrea Biblio) ; jar'aĝ'a ĉeval'o.

• matur'aĝ'a Adolt'a.

• ne'plen'aĝ'a [JURO] Ne ating'int'a la aĝ'o'n, postulat'a'n de la leĝ'o por ĝu'i ĉiu'j'n civil'a'j'n rajt'o'j'n.

• ne'plen'aĝ'ec'o Stat'o de hom'o ne'plen'aĝ'a.

• plej'aĝ'ul'o (Hebrea Biblio)
  Plej respekt'at'a an'o de komun'um'o pro si'a aĝ'o kaj saĝ'o.

• *plen'aĝ'a [JURO] Hav'ant'a la aĝ'o'n, je kiu la leĝ'o agnosk'as al person'o la kapabl'o'n plen'um'i si'a'j'n rajt'o'j'n, respond'ec'i pri si'a'j ag'o'j kaj simil'e.

• plen'aĝ'ec'o [JURO] Stat'o de hom'o plen'aĝ'a.

• profund'aĝ'a (L.L. Zamenhof)
  Tre mal'jun'a.

• sam'aĝ'a Hav'ant'a la sam'a'n aĝ'o'n kiel ali'a: li est'as sam'aĝ'a kiel mi; ne ĉio sam'aĝ'a est'as ankaŭ sam'temp'a; li'a'j sam'aĝ'ul'o'j jam mal'aper'is.

• temp'aĝ'o ĉiu el la grand'a'j period'o'j, per kiu'j oni divid'as la histori'o'n kaj pra'histori'o'n: la temp'aĝ'o de la tajl'it'a ŝton'o; re'ven'ig'i la or'a'n temp'aĝ'o'n (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] aĝ'o 2, epok'o, era'o.

===ah!===

• ahi (ne'transitiv'a) El'dir'i ’ah’, ĝem'i.

===aha!===

===Ahasver'o===

===ahims'o===

• ahims'a Konform'a al ahims'o: ahims'a lukt'o kontraŭ la imperi'ism'o.

• ahims'an'o Adept'o de ahims'o: mult'a'j ahims'an'o'j est'as vegetar'an'o'j.

===Ahura===

===Aĥabo===

===Aĥajo===

• Aĥaj'an'o Helen'o.

===Aĥaŝveroŝo===

===Aĥemeno===

• Aĥemen'id'o'j La unu'a dinasti'o de la persaj reĝ'o'j.

===Aĥeno===, ===Aken'o===

===Aĥeron'o===

===aĥeronti'o===, ===akeronti'o===

===Aĥil'o===

===aidos'o===

===Aiks'o===

===ailant'o===

===ain'o===

===air'o===

===aizo'o===

• aizo'ac'o'j Famili'o (Aizoaceae) de du'kotiledon'a'j plant'o'j plej'part'e sukulent'a'j herb'o'j, sed ankaŭ arbust'et'o'j kaj tuf'arbust'o'j; precip'e sud'a Afrik'a famili'o de ĉirkaŭ 1 850 spec'o'j el ĉirkaŭ 128 genr'o'j, inter ali'a'j aizo'o, litops'o, mezembriant'o kaj tetragoni'o.

===aj !===

• aji Ek'kri'i pro dolor'o.

===Ajaks'o===

===ajapan'o===

===ajatol'o===

===ajl'o===

1. [BOTANIKO] Speci'o de alium'o (Allium sativum), plur'jar'a legom'o kun specif'a odor'o kaj gust'o, kun foli'o'j simil'a'j al la pore'a'j kaj kun akr'a'gust'a bulb'o; uz'at'a por spic'ad'o kaj medicin'o. [SAMSENCA] ampelopraz'o, cep'o, pore'o, ŝalot'o, ŝenopraz'o.

2. [KOMUNUZO] Bulb'er'o de ajl'o 1: ŝaf'rost'aĵ'o kun ajl'o.

• ajl'a
  1. En'ten'ant'a ajl'o'n: ajl'a saŭc'o, ajl'ole'a saŭc'o.
  2. [BOTANIKO] Karakteriz'at'a de odor'o aŭ gust'o de ajl'o: li el'blov'is ajl'a'n spir'aĵ'o'n.

• ajl'i (transitiv'a) [KUIRARTO] Spic'i per ajl'o: kapr'in'femur'aĵ'o ajl'it'a.

• ajl'o'bulb'o = ajl'o 2.

• ajl'er'o ajl'o'bulb'er'o
  Bulb'er'o de ajl'o.

===ajn===

• ajn'a Iu ajn arbitr'a: ajn'a nombr'o.

• ajn'e… ajn'e
  Konjunkci'a par'o, per kiu esprim'iĝ'as la plen'a indiferent'ec'o de elekt'o inter du ebl'o'j: kaj nun vi pov'as ajn'e leg'i, ajn'e promen'i.

• ajn'o Io ajn: hom'o sen'help'a ne rest'as pri ajn'o futur'a (K. Kalocsay).

• ajn'ist'o Hom'o sen princip'o'j, gvid'lini'o aŭ logik'o en si'a kondut'o aŭ si'a'j parol'o'j: ’La Kancer'klinik'o’, gazet'o ajn'ist'a.

===ajnu'o===

===ajug'o===

===Ajun'o===

===ajut'o===

===-aĵ===

1. konkret'a'n objekt'o'n, koncern'at'a'n de la radik'o: bon'aĵ'o, bel'aĵ'o, neces'aĵ'o, manĝ'ebl'aĵ'o, uz'aĵ'o (ĉiu uz'at'a objekt'o aŭ il'o); kav'aĵ'o, arane'aĵ'o, franc'aĵ'o, ĉirkaŭ'aĵ'o, krom'aĵ'o; sen'senc'aĵ'o, tol'aĵ'o (io el tol'o), lign'aĵ'o, fer'aĵ'ist'o'j kaj kupr'aĵ'ist'o'j (Hebrea Biblio).

2. ekster'a'n manifest'iĝ'o'n de ag'o aŭ sent'o: flu'aĵ'o (io flu'ant'a); skrib'aĵ'o (io skrib'it'a); konstru'aĵ'o, veget'aĵ'o, akir'aĵ'o; okaz'int'aĵ'o; en'teks'it'aĵ'o (Hebrea Biblio) ; kre'ot'aĵ'o; amik'aĵ'o'j, pork'aĵ'o'j, azen'aĵ'o'j, infan'aĵ'o (ag'o'j ind'a'j je amik'o, pork'o, azen'o, infan'o); fier'ind'aĵ'o (L.L. Zamenhof), abomen'ind'aĵ'o (L.L. Zamenhof).

3. (post radik'o'j) montr'ant'a'j manĝ'ebl'a'j'n best'o'j'n aŭ material'o'n) manĝ'aĵ'o'n far'it'a'n el tiu material'o: ov'aĵ'o; glaci'aĵ'o est'as dolĉ'a glaci'ig'it'a frand'aĵ'o (L.L. Zamenhof) ; pork'aĵ'o, kok'id'aĵ'o, bov'id'aĵ'o.

aĵ

• aĵ'o Objekt'o, afer'o konkret'a: li pren'is si'a'j'n aĵ'o'j'n sur la ŝultr'o'n kaj el'ir'is (L.L. Zamenhof) ; inter etern'a'j'n aĵ'o'j'n plekt'iĝ'u vi'a fam'o! (Hebrea Biblio).

• aĵ'et'o Mal'grand'a aŭ mal'grav'a objekt'o: mi bezon'as aĉet'i kelk'a'j'n aĵ'et'o'j'n.
  Rimark'o. 2 Substantiv'o , form'it'a per al'don'o de ’-aĵ’ al morfem'o esprim'ant'a ec'o'n, diferenc'as de la vort'o ’aĵ'o’ mem'star'e uz'at'a en akompan'o de adjektiv'o per tio, ke la unu'a montr'as esenc'a'n konstant'a'n ec'o'n de la pri'parol'at'aĵ'o, dum la du'a signif'as nur, ke ia aĵ'o hav'as i'a'n okaz'a'n ne'esenc'a'n ec'o'n, ekzempl'e: ne est'as nov'aĵ'o, ke nov'a aĵ'o plaĉ'as; ŝi'a'j bel'aĵ'o'j super'bril'is la bel'a'j'n aĵ'o'j'n ĉirkaŭ ŝi; tiu aĵ'o est'as mal'pur'a, sed ĝi ne est'as mal'pur'aĵ'o.

===aĵur'o===

1. Stri'o, far'it'a per el'tir'o de plur'a'j veft'er'o'j aŭ varp'er'o'j, en kiu la rest'int'a'j faden'o'j est'as divers'manier'e ornam'e fask'iĝ'it'a'j: tajl'i aĵur'o'j'n en lit'tuk'o, en tabl'o'tuk'o.

2. Simil'a stri'o, far'it'a per el'tond'o'j.

• aĵur'a Prezent'ant'a aĵur'o'j'n: aĵur'a'j vir'in'ĉemiz'o'j; Zonjo sur'met'as aĵur'a'j'n ŝtrump'et'o'j'n (A. Grabowski), (figur'a'senc'e) la aĵur'a siluet'o de la Ejfel'tur'o.

• aĵur'i (transitiv'a) Far'i aĵur'o'j'n en teks'aĵ'o.

• mis'aĵur'o Difekt'o en trik'aĵ'o, ekzempl'e en vir'in'a ŝtrump'o.

===a.K.===

===Akab'o===

===akaci'o===

• Farnez'a akaci'o Speci'o de akaci'o (Acacia farnesiana), arbust'o el sud'a Amerik'o, kultiv'at'a, eĉ en ne tropik'a'j region'o'j kaj sud-uest'a Eŭrop'o, por arom'a'j flor'o'j en'ten'ant'a'j farnezol'o'n.

• kateĉu'akaci'o Speci'o de akaci'o (Acacia catechu), arb'o hejm'a de Hindio ĝis Ĉini'o, el kiu oni ricev'as kateĉu'o'n 1.

• Sen'egal'a akaci'o Speci'o de akaci'o (Acacia senegal) el arid'a tropik'a afrik'o, arb'o el kiu oni ricev'as arab'a'n gum'o'n.

• ŝajn'akaci'o ŝajn'akaci'a robini'o.

===akademi'o===

1. Societ'o, konstant'a kaj oficial'a, de beletr'ist'o'j, art'ist'o'j aŭ scienc'ist'o'j: la franc'a Akademi'o est'is fond'it'a en 1635; la Akademi'o de Esperant'o (ek'de 1908 la maksimum'e 18-membr'a super'a komision'o de la Lingv'a Komitat'o, ek'de 1948 la 45-membr'a anstataŭ'ant'o de ĉi tiu): viv'u do l’ Akademi’ saĝ'a kaj tre kler'a! (R. Schartz).

2. (evit'ind'a) = super'a lern'ej'o.

• Akademi'o [HISTORIO] La ĝarden'o apud Ateno, en kiu filozof'ad'is Platon'o kaj li'a skol'o.

• Akademi'a Rilat'a al Akademi'o: Akademi'a'j premi'o'j; (ironi'e) poem'o en la Akademi'a gust'o (banal'e tradici'a).

• Akademi'an'o
  1. Membr'o de Akademi'o 1: mi demand'is la Akademi'an'o'j'n pri ĉiu'j punkt'o'j de alfabet'o kaj gramatik'o, skrib'is Boirac ; ĉi kuŝ'as, kiu est'is van'o, kaj eĉ ne Akademi'an'o!
  2. (evit'ind'a) = student'o.

===Akad'o===

===akaĵu'o===

• akaĵu'arb'o Okcident'a anakardi'o.

• akaĵu'nuks'o Ver'a frukt'o de akaĵu'arb'o; mal'mol'ŝel'a drup'o, en'hav'ant'a sem'o'n manĝ'at'a'n krud'a aŭ rost'it'a.

• akaĵu'pom'o Frukt'o'simil'e ŝvel'int'a, flav'a aŭ ruĝ'a supr'a part'o de la pedunkl'o de akaĵu'arb'o, port'ant'a la akaĵu'nuks'o'n; ĝi gust'as kvazaŭ pom'o kaj est'as uz'at'a por farad'o de suk'o, kaĉ'o, konfit'aĵ'o, vin'o kaj brand'o.

===akantias'o===

===akant'o===

===akantocefal'o'j===

===akantopterig'o'j===

===akapar'i===

1. Aĉet'i kiel ebl'e plej mult'a'j'n var'o'j'n, kaj post'e per re'ten'o mal'oft'ig'i ili'n sur la merkat'o, por pov'i vend'i ili'n pli kar'e: akapar'i la gren'o'n; dum la franc'a Revoluci'o la akapar'ist'o'j est'is pun'at'a'j je mort'o. [SAMSENCA] monopol'ig'i.

2. (figur'a'senc'e) Propr'ig'i al si, kaŭz'ant'e al ali'a'j mal'util'o'n: la Romia imperi'estr'o iom post iom akapar'is ĉiu'j'n pov'o'j'n.

• akapar(ad)o Ag'o de tiu, kiu akapar'as. [SAMSENCA] kartel'o, trust'o.

===akar'o===

• akar'oz'o [MEDICINO] Mal'san'o, kaŭz'at'a de akar'o'j. [SAMSENCA] skabi'o.

• akar'ul'o'j [ZOOLOGIO] Ord'o (Acarina) de arane'oid'o'j, al kiu aparten'as akar'o, sarkopt'o, iksod'o kaj ali'a'j

===akcel'i===

1. [FIZIKO] Kresk'ig'i la rapid'o'n de korp'o aŭ atom'o'j: akcel'i mov'o'n; mov'o unu'form'e akcel'at'a; akcel'i la pelad'o'n de motor'o, de raket'o.

2. Pli'rapid'ig'i komenc'it'a'n ag'o'n: akcel'i la ir'ad'o'n de la natur'o (L.L. Zamenhof) ; akcel'i kemi'a'n reakci'o'n; febr'o akcel'as la puls'o'n; akcel'i la marŝ'o'n de trup'o, la kadenc'o'n de danc'o; akcel'i la evaku'ad'o'n de vund'it'o'j; ili akcel'is la mal'feliĉ'o'n (L.L. Zamenhof).

3. (figur'a'senc'e) Pli'fru'ig'i: akcel'i tio'n, kio mi'n minac'as? (L.L. Zamenhof) ; ni dev'is akcel'i ni'a'n re'ven'o'n hejm'e'n; per dub'o ni akcel'as danĝer'o'n (L.L. Zamenhof) ; tio nur akcel'os la ruin'o'n de la imperi'o (K. Bein).

4. (figur'a'senc'e) Progres'ig'i, antaŭ'e'n'ig'i: la al'iĝ'o de scienc'ul'o'j fort'e akcel'us la progres'o'n de Esperant'o. (L.L. Zamenhof) ; ĉio'n, kio akcel'as frat'ec'o'n inter la hom'o'j, ni salut'ad'os ĉiam kun ĝoj'o (L.L. Zamenhof) ; juĝ'ist'o cel'ant'a just'ec'o'n, akcel'ant'a la ver'o'n (Hebrea Biblio).

• akcel'iĝ'i Mov'iĝ'i, antaŭ'e'n'ir'i aŭ progres'i pli rapid'e.

• akcel(ad)o
  1. [FIZIKO] Vari'ad'o de la rapid'o en la temp'unu'o: centripet'a, tanĝ'a, gravit'a akcel'o.
  2. Pli'rapid'ig'o de fenomen'o, ag'o kaj tiel plu: tro rapid'a akcel'o ne konduk'as al cel'o (L.L. Zamenhof) ; akcel'ad'o de la kor'a ritm'o; postul'i akcel'ad'o'n de la labor'o'j, de la labor'kadenc'o; (figur'a'senc'e) akcel'ad'o de la histori'o (ek'de la fin'o de la 18a je, pli rapid'a si'n'sekv'o de la politik'a'j kaj ekonomi'a'j trans'form'iĝ'o'j).
  3. (figur'a'senc'e) Stimul'ad'o, favor'a help'o: la art'o'j ricev'is grand'a'n akcel'o'n dum tiu epok'o; societ'o por la akcel'ad'o de la scienc'o'j.

• akcel'ant'o [KEMIO] Substanc'o kiu akcel'as reakci'o'n. [SAMSENCA] kataliz'ant'o.

• akcel'il'o
  1. Pedal'o, regul'ant'a la kvant'o'n de al'las'at'a benzin'o, kaj sekv'e la rapid'o'n de la motor'o: prem'i la akcel'il'o'n. Sinonim'o: gas'pedal'o.
  2. [FIZIKO] Maŝin'o, per kiu elektron'o'j aŭ jon'o'j est'as akcel'at'a'j: lini'a akcel'il'o (akcel'il'o, en kiu la partikl'o'j mov'iĝ'ant'a'j tra seri'o da tub'o'j rekt'lini'e aranĝ'it'a'j est'as akcel'at'a'j per elektr'a'j kamp'o'j inter'tub'a'j, oscil'ant'a'j sam'faz'e kun la pas'ad'o de la partikl'o'j de unu tub'o al la sekv'ant'a). [SAMSENCA] ciklotron'o, betatron'o, sinkrotron'o).

• mal'akcel'i
  1. Mal'kresk'ig'i la rapid'ec'o'n de korp'o aŭ atom'o: mal'akcel'i la mov'o'n; kemi'a mal'akcel'ant'o ( [SAMSENCA] kataliz'ant'o).
  2. (figur'a'senc'e) Mal'help'i, brems'i, prokrast'i: tia'j iniciat'o'j pov'as nur mal'akcel'i ni'a'n progres'o'n.

• mal'akcel'ad'o [FIZIKO] Negativ'a akcel'ad'o de mov'ad'o.

===akcent'o===

1. [LINGVOSCIENCO] Emfaz'o de silab'o, morfem'o, vort'o, vort'grup'o aŭ fraz'o per pli'ig'o de la son'fort'o aŭ modif'o de la alt'ec'o aŭ long'ec'o; ĝi'a cel'o est'as disting'o de la koncern'a unu'o dis'de ali'a'j sam'nivel'a'j unu'o'j: en Esperant'o la vort'akcent'o est'as ĉiam sur la antaŭ'last'a silab'o (L.L. Zamenhof) ; akcent'a, sen'akcent'a silab'o. [SAMSENCA] ton'o, enkliz'o, prokliz'o, oksiton'a, proparoksiton'a, paroksiton'a.

2. [MUZIKO] La relativ'a fort'o (emfaz'o) de difin'it'a puls'o aŭ ton'o.

3. (figur'a'senc'e) Klar'a kaj fort'a prononc'o de ĉiu'j silab'o'j de vort'o aŭ vort'grup'o, por relief'ig'i ties signif'o'n: dir'i kun akcent'o (L.L. Zamenhof) ; ili akcent'e cit'is vi'a'n nom'o'n ( [SAMSENCA] martel'i, insist'i).

• akcent'i (transitiv'a) Intens'ig'i la prononc'o'n de silab'o, de vort'o: mi fort'e akcent'as la ’tre’ por ke li mi'n kompren'u (L.L. Zamenhof) ; jen est'as la kaŭz'o kial la silab'o'j akcent'it'a'j oft'e rest'ad'is sen'ŝanĝ'a'j (L.L. Zamenhof) ; la unu'a puls'o de mezur'o (kaj de ton'o sur tiu puls'o) est'as natur'e akcent'it'a; (figur'a'senc'e) mi kompren'ebl'e fort'e akcent'os, ke tio est'as mi'a afer'o pur'e privat'a (L.L. Zamenhof). [VIDU] akĉent'o.

===akcept'i===

1. (iu i'o'n) Konsent'i ricev'i i'o'n, kio'n iu don'as aŭ propon'as: akcept'i mon'o'n, rekompenc'o'n, orden'o'n; ĉu bon'o'n ni akcept'u de Di'o kaj mal'bon'o'n ni ne akcept'u? (Hebrea Biblio) ; akcept'u mi'a'n plej kor'a'n dank'o'n (L.L. Zamenhof), mi'a'n funebr'a'n salut'o'n! (L.L. Zamenhof).

2. (iu iu'n) Las'i en'ir'i en si'a'n dom'o'n, hejm'o'n kaj simil'e: la mal'feliĉ'a knab'in'o, trov'int'e neniu'n, kiu vol'us ŝi'n akcept'i, mort'is en arb'ar'o (L.L. Zamenhof) ; komun'um'o, kiu akcept'as en si'n tut'a'j'n amas'o'j'n da for'kur'int'o'j (L.L. Zamenhof) ; nun tiu sam'a ĉambr'eg'o akcept'as la reprezent'ant'o'j'n de la mond'o Esperant'ist'a (L.L. Zamenhof) ; (special'e pri instru-instituci'o) en la gimnazi'o'j'n kaj en la universitat'o'j'n oni akcept'as la hebre'o'j'n nur en la nombr'o de difin'it'a procent'o (L.L. Zamenhof) ; se mi'a fil'o vol'as en'ir'i en la tri'a'n klas'o'n, […] li est'os cert'e akcept'it'a (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] en'las'i.

3. (iu iu'n) Tiel aŭ tiel kondut'i kontraŭ invit'it'o, gast'o kaj simil'e: dec'e (L.L. Zamenhof), mal'bon'e (L.L. Zamenhof) akcept'i iu'n; oni akcept'as laŭ vizaĝ'o, oni for'las'as laŭ saĝ'o (L.L. Zamenhof) ; la land'o, kiu gast'am'e ni'n akcept'is (L.L. Zamenhof) ; neni'u forges'is, kiel amik'e ni est'is akcept'it'a'j en la brit'a'j urb'o'j (L.L. Zamenhof).

4. (iu i'o'n) Konsent'i pri io, aprob'e al'las'i: mi atent'ig'is li'n, ke li ne hav'as la rajt'o'n i'o'n akcept'i en la nom'o de la Esperant'ist'o'j (L.L. Zamenhof) ; akcept'i propon'o'n (L.L. Zamenhof), Deklaraci'o'n (L.L. Zamenhof), projekt'o'n (L.L. Zamenhof), postul'o'j'n (L.L. Zamenhof), rol'o'n (L.L. Zamenhof) ; akcept'i la batal'o'n; ili postul'is, ke tiu'j decid'o'j est'u akcept'at'a'j tuj (L.L. Zamenhof) ; ia propon'o por tia organiz'o ne est'as ankoraŭ akcept'it'a (L.L. Zamenhof) ; garanti'o, ke ĝi'a'j decid'o'j est'os sen'disput'e akcept'it'a'j de ĉiu'j (L.L. Zamenhof) ; la Deklaraci'o est'is unu'anim'e akcept'it'a en la Bulonj'a Kongres'o (L.L. Zamenhof) ; tia'n vort'o'n est'as akcept'it'e uz'i tiel, kaj tial ni dev'as akcept'i uz'i tiel (L.L. Zamenhof) ; komun'e akcept'at'a opini'o'n, tekst'o.

5. (io, iu i'o'n) Est'i traf'it'a de ag'o, kiu modif'as la stat'o'n de la traf'it'aĵ'o aŭ don'as al ĝi i'a'n ec'o'n: la lingv'o dev'as akcept'i definitiv'a'n por'ĉiam'a'n form'o'n (L.L. Zamenhof) ; la pol'a lingv'o akcept'is konstant'a'n akcent'o'n sur la antaŭ'last'a silab'o (L.L. Zamenhof) ; por respond'i al la demand'o kie'n, la vort'o'j akcept'as la fin'iĝ'o'n de l’ akuzativ'o (L.L. Zamenhof) ; regul'o, kiu akcept'as mult'a'j'n escept'o'j'n; ili akcept'is plej divers'a'j'n form'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; la okul'o'j akcept'is esprim'o'n de prudent'o kaj mem'konsci'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] ricev'i

6. [KOMERCO] Dev'ont'ig'i si'n pag'i: akcept'i kambi'o'n; (figur'a'senc'e) vi akcept'as por kontant'a mon'o vort'o'j'n, kiu'j ne en'hav'as ind'o'n (L.L. Zamenhof).

• akcept'a Esprim'ant'a akcept'o'n: akcept'a salut'o (L.L. Zamenhof) ; la akcept'a'j ceremoni'o'j.

• akcept'o Ag'o de tiu, kiu akcept'as:
  1. la akcept'o de posten'o trud'as dev'o'j'n;
  2. , 3 akcept'o de gast'ig'ant'o al gast'o, de gast'o far gast'ig'ant'o; far'i (L.L. Zamenhof), aranĝ'i (L.L. Zamenhof), pret'ig'i (L.L. Zamenhof), prepar'i (L.L. Zamenhof) akcept'o'n al iu, por iu; varm'a akcept'o;
  4. la akcept'o de la projekt'o far'os al mi i'a'n agrabl'aĵ'o'n (L.L. Zamenhof) ;
  5. akcept'o de kambi'o (ag'o, per kiu la trat'at'o sub'skrib'as sur la kambi'o deklar'o'n, ke li plen'um'os la pag'ordon'o'n far'it'a'n de la trat'ant'o); blank'a akcept'o (de kambi'o, sur kiu la sum'o est'as ankoraŭ ne menci'it'a).

• akcept'ad'i Regul'e, konstant'e akcept'i: s-ino X akcept'ad'as ĉiu'n ĵaŭd'o'n.

• akcept'ant'o
  1. [FIZIKO] Mal'pur'aĵ'o en du'on'kondukt'ant'o em'ant'a kapt'i elektron'o'j'n. [SAMSENCA] don'ant'o, bend'o'struktur'o.
  2. [KEMIO] Substanc'o, kiu akcept'as ali'a'n substanc'o'n aŭ akcept'as elektron'o'j'n: en hist'o'j trov'iĝ'as oksigen'akcept'ant'o'j; elektron'akcept'ant'o.

• akcept'ebl'a Tia, ke ĝi pov'as est'i akcept'it'a: ĉu princip'e ĝi trov'as, ke la en'konduk'o de tabel'o de neolog'ism'o'j est'as nun akcept'ebl'a? (L.L. Zamenhof) ; se mi trov'os vi'a'n propon'o'n akcept'ebl'a por mi […] (L.L. Zamenhof) ; ne'akcept'ebl'a kondiĉ'o; la akcept'ebl'ec'o aŭ ne'akcept'ebl'ec'o de vi'a nobl'a propon'o de'pend'os de tio, ĉu […] (L.L. Zamenhof).

• akcept'ej'o Lok'o, ĉambr'o, kie oni akcept'ad'as vizit'ant'o'j'n: akcept'ej'o de kurac'ist'o, de kongres'o.

• mal'akcept'i Rifuz'i.

===akcesor'a===

1. Akompan'ant'a, sed ne neces'a ne'ĉef'a, krom'a: akcesor'a demand'o, profit'o; [GEOLOGIO] akcesor'a mineral'o.

2. Help'a, kvankam mal'pli grav'a ol io ali'a akcesor'a defend'aĵ'o; akcesor'a nerv'o ( [MEDICINO] la 11a par'o de la krani'a'j nerv'o'j, Nervus accessorius). [SAMSENCA] flank'a, suplement'a.

• akcesor'aĵ'o Objekt'o, il'o, mebl'o kaj simil'e ne nepr'e neces'a, sed oportun'a por iu ag'ad'o: akcesor'aĵ'o'j por prezent'ad'o ( [SAMSENCA] rekvizit'o); akcesor'aĵ'o'j de filatel'ist'o (ekzempl'e album'o, lupe'o kaj tiel plu). [SAMSENCA] il'ar'o, uz'aĵ'o.

===akcidenc'o===

• akcidenc'a Rilat'a al akcidenc'o: akcidenc'a rezult'o.

===akcident'o===

• akcident'a
  1. Rilat'a al akcident'o: akcident'a mort'o; tio est'is ĉe li nur akcident'a (ne kutim'a) preter'atent'o.
  2. = akcidenc'a.

• labor'akcident'o [JURO] ĉia vund'o aŭ korp'o'difekt'o, ricev'it'a dum la profesi'a labor'o aŭ dum la ir'ad'o inter la hejm'o kaj la labor'lok'o.

===akci'o===

1. [FINANCO] Frakci'o de la kapital'o de financ'a societ'o aŭ industri'a entrepren'o, kies posed'o rajt'ig'a part'o'pren'i en ĝi'a'j propriet'aĵ'o'j kaj en ĝi'a'j profit'o'j.

2. [FINANCO] Atest'o pri tia part'o'pren'o, valor'paper'o: ordinar'a akci'o; fond'int'a akci'o (L.L. Zamenhof) (sub'skrib'it'a jam ĉe la fond'o de la kompani'o kaj rajt'ig'ant'a je apart'a'j avantaĝ'o'j); prefer'a, privilegi'a (L.L. Zamenhof) akci'o (don'ant'a privilegi'o'n aŭ en la decid'o'j, aŭ en la elekt'o'j aŭ en la profit'o'j); akci'o je montr'ant'o, je nom'o.

• akci'a Karakteriz'at'a de akci'o'j: akci'a kompani'o.

• akci'an'o (L.L. Zamenhof), akci'ul'o
  Posed'ant'o de unu aŭ plur'a'j akci'o'j en akci'a kompani'o.

===akcipitr'o===

• akcipitr'ed'o'j Famili'o (Accipitridae) de rab'o'bird'o'j el la ord'o de falk'o'form'a'j, al kiu aparten'as agl'o, akcipitr'o, bute'o, cirku'o, niz'agl'o, grif'o, milv'o kaj la mal'nov'mond'a'j vultur'o'j. [SAMSENCA] falk'ed'o'j.

===akciz'o===

• akciz'i Impost'i per akciz'o.

• akciz'end'a (parol'ant'e pri var'o) Sub'met'at'a al akciz'o.

===akĉent'o===

===akebi'o===

===aken'o===

1. [BOTANIKO] (strikt'a'senc'e) Sek'a frukt'o (precip'e de la aster'ac'o'j) ne dehisk'a, unu'sem'a, kies perikarp'o ne est'as kun'iĝ'int'a kun la sem'o: la frukt'o'j de heliant'o, de kalendul'o est'as aken'o'j.

2. [BOTANIKO] (vast'a'senc'e) Aken'ec'a frukt'o: ne dehisk'a sek'a frukt'o divers-form'a kaj -struktur'a. [SAMSENCA] kariops'o, nukul'o, nuks'o, samaro.

• aken'ar'o Grup'o de aken'o'j, de'ven'ant'a'j el flor'o kun plur'a'j karpel'o'j aŭ liber'a'j ( [SAMSENCA] plur'aken'o) aŭ kun'iĝ'int'a'j ( [SAMSENCA] fend'aken'o, kvar'aken'o).

• du'aken'o Fend'aken'o el du karpel'o'j, inter'ali'e de la api'ac'o'j.

• kvar'aken'o Fend'aken'o de lami'ac'o'j kaj de borag'ac'o'j, de'ven'ant'a el flor'o kun du kun'iĝ'int'a'j aken'o'j du'sem'a'j, kaj kiu fend'iĝ'as en 4 er'o'j'n ĉe la matur'iĝ'o.

• plur'aken'o Aken'ar'o el liber'a'j aken'o'j, ekzempl'e ĉe ranunkol'o kaj potentil'o.

• fend'aken'o Aken'ar'o el kun'iĝ'int'a'j aken'o'j, kiu'j fin'evolu'e fend'iĝ'as kaj apart'iĝ'as unu'j de la ali'a'j (ekzempl'e ĉe malv'o).

• Aken'o Urb'o ĉe la uest'a lim'o de Germanio, iam'a kort'eg'urb'o de Karolo la Grand'a (6°05’ E, 50°46’ N).

===ake'o===

• Ake'o, Aĥaj'an'o.
  Rimark'o. Pri ali'a'j propr'a'j nom'o'j ne trov'ebl'a'j sub Ak…
  [VIDU] Aĥ…

===Akeron'o===

===akeronti'o===

===akile'o===

• mil'foli'a akile'o Speci'o de akile'o (Achillea millefolium) el Eŭrop'o, kun plum'e divid'a'j foli'o'j. Sinonim'o: mis'foli'o 1.

===akinezi'o===

===akir'i===

1. Ig'i posed'ant'o de io konkret'a per aĉet'o, inter'ŝanĝ'o aŭ ali'e: akir'i dom'o'n; akir'i pentr'aĵ'o'n je mal'alt'a prez'o; ĉu ni ne pov'us akir'i la ŝnur'o'n per kiu oni li'n pend'ig'os? (K. Bein) ; rigard'i kaj aspir'i ne dev'ig'as akir'i (L.L. Zamenhof) ; pek'o akir'it'a ne est'as profit'a (L.L. Zamenhof) ; kiel akir'it'e, tiel perd'it'e (L.L. Zamenhof).

2. Sukces'i ricev'i i'o'n petit'a'n: tie vi pet'os, vi pet'os, vi neni'o'n akir'os (L.L. Zamenhof) ; la katolik'a'j pastr'o'j akir'is pap'a'n dekret'o'n, kiu mal'permes'is […] (L.L. Zamenhof) ; vi dev'as akir'i por tio la permes'o'n de la Akademi'o (L.L. Zamenhof).

3. Per propr'a klopod'o sukces'i hav'ig'i al si ies favor'o'n help'o'n, apog'o'n: akir'i amik'o'n, prozelit'o'j'n; se ni sukces'os akir'i por ni'a afer'o unu el la riĉ'a'j amerik'an'o'j, tio ĉi est'os por ni tre grav'a (L.L. Zamenhof) ; per flat'o'j ŝi akir'is mi'a'n kor'o'n (L.L. Zamenhof).

4. Hav'ig'i al si i'o'n abstrakt'a'n per pen'ad'o aŭ klopod'o: akir'i influ'o'n, saĝ'o'n, potenc'o'n; sci'o'n akir'u, sed ne ĉio'n el'dir'u (L.L. Zamenhof) ; kiu mal'mult'e dezir'as, feliĉ'o'n akir'as (L.L. Zamenhof) ; neni'a ofer'o est'us tro grand'a, se ni pov'us per ĝi akir'i al ni lingv'o'n komun'e'hom'a'n (L.L. Zamenhof) ; neolog'ism'o'j, kiu'j ne romp'us la unu'ec'o'n inter la akir'it'a kaj la akir'ot'a (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) tiu propon'o akir'is ĉies aprob'o'n; la legend'o tiam akir'is grand'a'n dis'vast'iĝ'o'n. [SAMSENCA] ating'i, gajn'i.

• akir'o
  1. Ag'o de iu, kiu akir'as: akir'o kaj perd'o rajd'as du'op'e (L.L. Zamenhof) ; ŝat'u amik'o'n laŭ la dat'o de akir'o (L.L. Zamenhof).
  2. Io akir'it'a: mal'saĝ'ul'o en foir'o est'as bon'a akir'o (L.L. Zamenhof) ; ju pli grand'a la dezir'o, des pli la akir'o (L.L. Zamenhof) ; la hom'ar'o far'iĝ'is pli riĉ'a per unu nov'a grav'a akir'o (L.L. Zamenhof) ; leon'o, kiu avid'as akir'o'n (Hebrea Biblio).

• akir(it)aĵ'o Akir'o 2: li ĵaluz'e kaŝ'as si'a'j'n akir'aĵ'o'j'n; ĉu de fort'ul'o oni pov'as for'pren'i la akir'it'aĵ'o'n? (Hebrea Biblio). [SAMSENCA] kapt'aĵ'o, pred'o.

• akir'ant'o Tiu, kiu akir'as: li far'iĝ'is akir'ant'o de la pli'mult'o de la akci'o'j; se (vir'in'o) ne trov'as por si akir'ant'o'n, ŝi far'ig'as nul'o (L.L. Zamenhof).

• akir'ebl'a Tia, ke oni pov'as ĝi'n akir'i: ĉiu'j produkt'o'j de la hom'a spirit'o far'iĝ'us akir'ebl'a'j por ĉiu'j; ne'akir'ebl'a vir'in'o.

• akir'ig'i Far'i, ke iu akir'u: akir'ig'u al li favor'kor'ec'o'n antaŭ ĉi tiu hom'o (Hebrea Biblio) ; per mezur'o kaj pes'o akir'iĝ'as sukces'o (L.L. Zamenhof).

• re'akir'i De'nov'e akir'i i'o'n perd'it'a'n: en la dorm'o la lac'a'j re'akir'is la fort'o'j'n (K. Bein) ; re'akir'i si'a'n tron'o'n.

• flat'akir'i Akir'i per flat'ad'o: li flat'akir'os vi'a'n pardon'o'n (L.L. Zamenhof).

• milit'akir'i Akir'i milit'ant'e: Holger, la Dan'o, milit'akir'is la grand'a'n land'o'n Hind'uj'o'n (L.L. Zamenhof).

• batal'akir'o (Hebrea Biblio), ĉas'akir'o (Hebrea Biblio), labor'akir'o (L.L. Zamenhof), rab'akir'o (Hebrea Biblio)
  Io akir'it'a per batal'o kaj simil'e: la leon'id'o'j kri'as pri rab'akir'o (Hebrea Biblio).

===aklam'i===

===aklimatiz'i===

===akme'o===

1. [MEDICINO] Tiu period'o de mal'san'o, en kiu la simptom'o'j ating'as la maksimum'o'n de intens'o.

2. Kulmin'a punkt'o de ies karier'o, de mov'ad'o kaj ali'a'j

===akne'o===

===akn'o===

===akoli'o===

===akolit'o===

===akomod'i===

• akomod'o Ag'o de iu, io akomod'at'a: la pov'o de akomod'o de la hom'a'j okul'o'j.

===akompan'i===

1. Est'i aŭ ir'i kun iu: ĉu vi permes'as, sinjor'in'o, ke mi vi'n akompan'u? (L.L. Zamenhof) ; mi akompan'os vi'n al la nov'a loĝ'ej'o (L.L. Zamenhof) ; akompan'i iu'n ĝis la pord'o; li rajd'is akompan'at'a de du adjutant'o'j (K. Bein) ; (analog'e) ŝi akompan'is la donac'o'n per vort'o'j (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] eskort'i, kompani'o.

2. Al'don'iĝ'i al io, okaz'i sam'temp'e kaj oft'e inter'lig'it'e kun io: filantropi'o ne ĉiam akompan'as riĉ'ec'o'n; tiu'n teatr'a'n poz'o'n akompan'as vizaĝ'esprim'o, kiu signif'is rav'it'ec'o'n (L.L. Zamenhof) ; ĉi tiu'j ek'kri'o'j est'is akompan'at'a'j de sek'a rid'o (L.L. Zamenhof).

3. [MUZIKO] Sub'ten'i, lud'ant'e aŭ kant'ant'e sam'temp'e akcesor'a'n part'o'n: akompan'i kant'ist'in'o'n, ĥor'o'n; ŝi akompan'is mi'n per gitar'o.

• akompan'o Ag'o de iu, io akompan'ant'a:
  1. jen est'as vi'a'j ge'patr'o'j en akompan'o de vi'a edz'o (L.L. Zamenhof) ;
  2. mild'e, mild'e! li dir'is kun akompan'o de kares'et'o;
  3. kant'i kun akompan'o de liut'o (L.L. Zamenhof).

• akompan'a Akompan'ant'a: ( [GEOLOGIO] akompan'a mineral'o; [EKOLOGIO] akompan'a speci'o.

• akompan'ad'i Regul'e aŭ konstant'e akompan'i: mi'a ben'o vi'n akompan'ad'u! (L.L. Zamenhof) ; tiu ĉi ide'o akompan'ad'is Esperant'o'n de ĝi'a nask'iĝ'o ĝis la nun'a temp'o (L.L. Zamenhof).

• akompan'aĵ'o Muzik'aĵ'o por akompan'i.

• akompan'ant(in)o Iu akompan'ant'a: la ministr'o prezent'is si'a'j'n akompan'ant'o'j'n; li palpebr'um'as kaj montr'as per la okul'o'j la akompan'ant'in'o'n (L.L. Zamenhof) ; ŝi est'as la akompan'ant'in'o de la fam'a violon'ist'o. [SAMSENCA] kavalir'o, serv'ant'o.

• akompan'ant'ar'o Tut'o de la hom'o'j, kiu'j akompan'as iu'n: la reĝ'in'o de ŝeba ven'is Jerusalemon kun tre grand'a akompan'ant'ar'o (Hebrea Biblio). [SAMSENCA] eskort'o.

• el'akompan'i Por honor'o akompan'i ĝis la el'ir'ej'o de la dom'o.

===akonit'o===

1. [BOTANIKO] Genr'o (Aconitum el ranunkol'ac'o'j) de unu- kaj plur-jar'a'j herb'o'j tre venen'a'j, kun blu'a'j, viol'a'j, flav'a'j aŭ blank'a'j flor'o'j kask'o'form'a'j; ĉirkaŭ 300 spec'o'j, nord-hemisfer'a'j, inter ali'a'j napel'o. Sinonim'o: kask'o'flor'o.

2. [BOTANIKO] (evit'ind'a) = napel'o.

• akonit'in'o [KEMIO] [FARMACIO] Eg'e toks'a alkaloid'o, ekstrakt'at'a el akonit'o, precip'e pas'int'ec'e uz'at'a et'doz'e kontraŭ dolor'o kaj febr'o.

===Akonkagv'o===

===akonti'o===

===akordion'o===

===akord'o===

1. Sam'ec'o de sent'o'j aŭ opini'o'j inter du aŭ plur'a'j person'o'j: dum ni'a kun'labor'ad'o ni ĉiam trov'is ni'n en perfekt'a akord'o; ven'i en akord'o'n pri io. [SAMSENCA] harmoni'o, kun'sent'o.

2. ĝust'a konven'ec'o inter du aŭ plur'a'j afer'o'j: est'as ia mir'ind'a akord'o inter la mov'o'j de la astr'o'j; est'i en akord'o, kiel pet'o kaj mord'o (L.L. Zamenhof) (plen'a mal'akord'o; [SAMSENCA] kat'o); [FIZIKO] leĝ'o de la inter'akord'a'j stat'o'j (de van der Waals).

3. [GEOLOGIO] Sur'met'iĝ'o de sediment'a formaci'o sur pli mal'jun'a formaci'o nek falt'it'a nek baskul'ig'it'a, eĉ se ekzist'as tavol'mank'o inter la du formaci'o'j: akord'a tavol'iĝ'o. [SAMSENCA] ne'akord'o.

4. [LINGVOSCIENCO] Sintaks'a fenomen'o, laŭ kiu la form'o de iu vort'o vari'as de'pend'e de ties rilat'o kun ali'a vort'o: en Esperant'o ekzist'as akord'o de la epitet'a adjektiv'o kun la substantiv'o, sed ne de la verb'o kun la subjekt'o.

5. [MUZIKO] Kombin'o de ton'o'j, konsonanc'a aŭ disonanc'a: akord'o tri'not'a; oni disting'as diaton'a'n kaj kromat'a'n akord'o'j'n; akord'o'j est'as nom'at'a'j laŭ la gam'nom'o de la radik'o: tonik'a, super'tonik'a, mediant'a akord'o'j kaj tiel plu; se l’ harp'o est'as eĉ romp'it'a, l’ akord'o ankoraŭ do plor'as (A. Grabowski) ; glor'kant'o, kiu lev'iĝ'is per dank'a'j akord'o'j (L.L. Zamenhof) ; ĵus fals'akord'e son'as sibl'o de serpent'o (A. Grabowski). [SAMSENCA] kadenc'o, agord'o.

• akord'i (ne'transitiv'a) Est'i en akord'o: tomat'o, ajl'o kaj oliv'ole'o mir'ind'e akord'as.

• akord'ig'i Far'i, ke du aŭ plur'a'j afer'o'j aŭ person'o'j ven'u en akord'o'n: pen'i akord'ig'i la naci'a'j'n fier'ec'o'j'n; akord'ig'i horloĝ'o'n (kun ali'a referenc'a horloĝ'o); [LINGVOSCIENCO] kaz'e akord'ig'i vort'o'n kun ali'a (L.L. Zamenhof).

• akord'iĝ'i Ven'i en akord'o'n: ili akord'iĝ'as por vi'n tromp'i (L.L. Zamenhof) ; la humor'a stat'o de la spirit'o akord'iĝ'as kun la mov'o'j de la materi'o (L.L. Zamenhof) ; kun la kresk'ad'o de la temp'o ĉio akord'iĝ'os (K. Bein) ; ili'a privat'a interes'o tut'e ne akord'iĝ'as kun la ĝeneral'a.

• akord'iĝ'em'a Volont'e akord'iĝ'ant'a.

• ne'akord'o
  1. Mank'o de akord'o.
  2. [GEOLOGIO] Sur'met'iĝ'o de sediment'a formaci'o sur pli mal'jun'a formaci'o falt'it'a aŭ baskul'ig'it'a kaj part'e erozi'it'a: ne'akord'a tavol'iĝ'o; angul'a ne'akord'o.

• mal'akord'o Plen'a mank'o de akord'o: [FIZIKO] mal'akord'o de la mekanik'a'j vibraci'o'j (L.L. Zamenhof) ; [MATEMATIKO] mal'akord'a'j ekvaci'o'j (ekzempl'e du ekvaci'o'j kun du ne'kon'at'o'j, kiu'j ne hav'as solv'o'n).

• ne'akord'ig'ebl'a Tia, ke oni ne pov'as trov'i akord'o'n: ne'akord'ig'ebl'a konflikt'o.

• re'akord'iĝ'i Akord'iĝ'i de'nov'e.

===akori'o===

===akor'o===

===akr'a===

1. Tia, ke ĝi'a rand'o est'as tranĉ'a aŭ ĝi'a pint'o pik'a: akr'a glav'o (L.L. Zamenhof), tranĉ'il'o (L.L. Zamenhof) ; akr'a'j dent'o'j (L.L. Zamenhof), sag'o'j (Hebrea Biblio) ; mal'grand'a bird'o, sed akr'a ung'et'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] akut'a.

2. Viv'e kaj penetr'e ekscit'ant'a la sens'o'j'n: akr'a kren'o (L.L. Zamenhof), pipr'o, vent'o (L.L. Zamenhof) ; akr'a son'o (L.L. Zamenhof), voĉ'o (L.L. Zamenhof), boj'ad'o (L.L. Zamenhof) ; akr'a haladz'o; akr'a bril'o (L.L. Zamenhof), ruĝ'o, kontrast'o (L.L. Zamenhof) ; akr'a dolor'o; tro akr'a, fajr'o est'as sen daŭr'o (L.L. Zamenhof) ; la mal'varm'o est'is tiel akr'a, ke eĉ la Azi'an'o'j blov'is en la man'o'j'n (K. Bein). [SAMSENCA] mord'a, ŝir'i, tra'bor'i, blind'ig'a.

3. (figur'a'senc'e) Mal'agrabl'e kaj ofend'e impres'ant'a la sent'o'j'n: akr'a'j mok'o'j (L.L. Zamenhof), riproĉ'o'j (L.L. Zamenhof) ; per akr'a ton'o (L.L. Zamenhof) ; evit'i ĉio'n akr'a'n kaj polemik'a'n (L.L. Zamenhof) ; li'a (de Cart) akr'a manier'o de ag'ad'o far'as al ni mult'e da mal'bon'o (L.L. Zamenhof) ; la plej akr'a'j mal'amik'o'j de la hom'ar'an'ism'o (L.L. Zamenhof) ; akr'a kriz'o, batal'o; li akr'e atak'is la pastr'o'j'n (K. Bein). [SAMSENCA] amar'a, sever'a.

4. (parol'ant'e pri sens'o'j aŭ, figur'a'senc'e, pri la intelekt'o) Kapabl'a percept'i tre et'a'j'n, mal'facil'e disting'ebl'a detal'o'j'n: gast'o hav'as akr'a'j'n okul'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; ili ĉiu'j hav'is akr'a'j'n orel'o'j'n, ili aŭd'is ĉiu'n vort'o'n (L.L. Zamenhof) ; ŝi observ'is li'n akr'e per ŝajn'e mal'lev'it'a'j okul'o'j (L.L. Zamenhof) ; akr'e'vid'a spirit'o. [SAMSENCA] sagac'a, penetr'i.

• akr'aĵ'o
  1. Tranĉ'rand'o: li frap'is ĉio'n per la akr'aĵ'o de la glav'o (Hebrea Biblio). [SAMSENCA] pint'o.
  2. Eĝ'o.

• akr'ec'o Ec'o de io akr'a: la akr'ec'o de kling'o, de voĉ'o, de kritik'o'j, de ies orel'o.

• akr'ig'i Far'i akr'a:
  1. akr'ig'i glav'o'n (L.L. Zamenhof), plug'il'o'n (Hebrea Biblio), fos'il'o'n (L.L. Zamenhof), hak'il'o'n (L.L. Zamenhof), rikolt'il'o'n (Hebrea Biblio) ; akr'ig'it'a raz'il'o (L.L. Zamenhof), krajon'o; bon'odor'a fojn'o ig'is ĉiu'n preter'ir'ant'a'n ĉeval'o'n akr'ig'i la orel'o'j'n (L.L. Zamenhof)
  2. la apetit'o akr'ig'ad'os dum la manĝ'ad'o (L.L. Zamenhof) ;
  3. tiu'j, kiu'j akr'ig'as si'a'n lang'o'n kiel serpent'o (Hebrea Biblio) ; tiu deklar'o akr'ig'is la disput'o'n;
  4. spert'o sak'o'n akr'ig'as (L.L. Zamenhof) ; ĉe li precip'e akr'ig'it'a est'is la sent'o de aŭd'ad'o (L.L. Zamenhof).

• akr'ig'il'o ĉia il'o por akr'ig'i pint'o'n aŭ rand'o'n: rotaci'a, plat'a, ŝton'a, rimen'a akr'ig'il'o; akr'ig'il'o de krajon'o'j, de raz'kling'o.

• akr'iĝ'i Iĝ'i akr'a: la ekonomi'a kriz'o akr'iĝ'is.

• for'akr'ig'i For'ig'i, akr'ig'ant'e: for'akr'ig'i la breĉ'et'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; (de glav'o).

• mal'akr'a Tia, ke ĝi ne penetr'e vund'as la sens'o'j'n aŭ sent'o'j'n: mal'akr'a skrib'o'plum'o, injekt'il'a nadl'o; brul'ig'i herez'ul'o'n per mal'akr'a fajr'o (por daŭr'ig'i la tortur'o'n); mal'akr'a ŝerc'o; la tranĉ'rand'o'j de la plug'il'fer'o'j mal'akr'iĝ'is (Hebrea Biblio) ; li'a vid'ad'o komenc'is mal'akr'iĝ'i kaj li ne pov'is vid'i (L.L. Zamenhof).

• franĝ'akr'ig'i [TEKNIKOJ] Franĝ'ig'i.

• vid'akr'ec'o [MEDICINO] Penetr'em'o de la vid'kapabl'o, difin'ebl'a kiel la angul'a distanc'o inter la du plej proksim'a'j punkt'o'j, kiu'j'n la okul'o pov'as disting'i, kaj mezur'ebl'a per opt'o'metr'o'j.

===akredit'i===

1. [JURO] Oficial'e akcept'ig'i iu'n proviz'ant'e tiu'n person'o'n per tiu'cel'a'j rajt'ig'il'o'j; ambasador'o akredit'it'a ĉe la pap'o.

2. [KOMERCO] Komisi'i al bank'o, ke ĝi pag'u el la kredit'o de la akredit'ant'o difin'it'a'n sum'o'j'n ĝis difin'it'a lim'o al tri'a person'o, la akredit'at'o.

===akreditiv'o===

===akre'o===

===akrid'o===

1. [ZOOLOGIO] Genr'o (Acrida) de salt'ant'a'j insekt'o'j el la ord'o de ortopter'o'j, sub'ord'o de kelifer'o'j, kun long'a'j abdomen'o kaj torak'o pli'long'ig'it'a'j de long'a kap'o, kaj kiu'j ne muzik'as.

2. [KOMUNUZO] Salt'ant'a insekt'o el la ord'o de ortopter'o'j, sub'ord'o de kelifer'o'j, kun mal'long'a'j, dik'a'j anten'o'j, kaj ĝeneral'e kapabl'a muzik'ad'i per frot'ad'o de la post'a'j krur'o'j sur la elitr'o'j'n: la akrid'o'j ampleks'as preskaŭ ĉiu'j'n ĉiz'salt'ul'o'j'n; ven'is akrid'o'j kaj for'manĝ'is la tut'a'n herb'o'n en ili'a land'o (Hebrea Biblio) ; li'a nutr'aĵ'o est'is akrid'o'j kaj sovaĝ'a miel'o (Nova Testamento). [SAMSENCA] gril'o, lokust'o.

3. (evit'ind'a) = herb'salt'ul'o.

• migr'a akrid'o Akrid'o 2, kiu en varm'a'j land'o'j de temp'o al temp'o amas'e migr'as, detru'ant'e la veget'aĵ'ar'o'n kaj kultiv'o'j'n: migr'a'j akrid'o'j aparten'as al la genr'o'j lokust'o kaj parenc'a'j.

• akrid'ed'o'j
  1. [ZOOLOGIO] Famili'o (Acrididae) de kelifer'o'j, ĝeneral'e kapabl'a'j muzik'ad'i per frot'ad'o de la post'a'j krur'o'j sur la elitr'o'j'n, al kiu aparten'as la akrid'o 1 kaj lokust'o.
  2. (arkaik'a) = [ZOOLOGIO] kelifer'o'j.

===akril'o===

• akril'at'a acid'o Propenat'a acid'o.

• akril'aldehid'o Propenal'o.

• met'akril'at'a acid'o Karboksil'a acid'o, CH₂=C(CH₃)-COOH : pol'i(metil)met'akril'at'o est'as oft'e uz'at'a plast'o, ali'nom'e vitr'o'plast'o.

===akr'o===

• Akr'o ĉef'urb'o de Ganao (0°12’ U, 5°33’ N).

===akrobat'o===

• akrobat'aĵ'o
  1. Mal'facil'a, oft'e danĝer'a gimnastik'aĵ'o.
  2. (figur'a'senc'e) El'montr'o de grand'a lert'ec'o: lingv'a akrobat'aĵ'o (L.L. Zamenhof) ; rim'a'j akrobat'aĵ'o'j.

===akrocefal'a===

===akrocefal'o===

===akrocianoz'o===

===akroĥord'o===

===akrolein'o===

===akromat'a===

===akromatopsi'a===

===akromegali'o===

===akromi'o===

===akronim'o===

===akropol'o===

===akrostik'o===

1. [BELETRO] Poem'o, en kiu la vers'a'j komenc'liter'o'j, si'n'sekv'e leg'it'a'j, form'as vort'o'n, nom'o'n kaj tiel plu, ekzempl'e: Kiu rival'e Al ĉi stil'ist'o Bril'us egal'e En stel'o'list'o? [SAMSENCA] mezostik'o, telestik'o.

2. [BIBLIO] Poem'o, en kiu ĉiu vers'o aŭ du'on'vers'o komenc'iĝ'as per unu el la si'n'sekv'a'j liter'o'j de la alfabet'o (ekzempl'e Psalm'o 119). Sinonim'o: alfabet'a kompon'aĵ'o.

===akroter'o===

===aksel'o===

1. [ANATOMIO] (fossa axillaris) Kav'o ĉe la artik'o de la brak'o kun la trunk'o. Sinonim'o: sub'brak'o.

2. a) [BOTANIKO] (parol'ant'e pri flor'plant'o'j) La angul'o inter petiol'o kaj tig'o.

b) [BOTANIKO] (parol'ant'e pri liken'o'j, ekzempl'e kladoni'o'j) La angul'o inter du vic'ord'e diferenc'a'j branĉ'o'j.

• aksel'a Trov'iĝ'ant'a en la aksel'o: aksel'a flor'o.

===aksiometr'o===

===aksiom'o===

1. Asert'o, rigard'at'a kiel evident'a per si mem aŭ ĝeneral'e akcept'at'a: la tre mal'nov'a aksiom'o, ke ekzist'as neni'o cert'a en la mond'o (L.L. Zamenhof) ; la am'o mal'jun'iĝ'as, velk'as, pas'as-mi pruv'os, ke ĉi tiu aksiom'o koncern'as nur hom'o'j'n mal'saĝ'a'j'n! (K. Bein) ; la oft'e tro subjektiv'a'j'n hipotez'o'j'n oni ne al'trud'u al la kred'em'a'j hom'o'j kiel aksiom'o'j'n (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] aforism'o, maksim'o, sentenc'o.

2. [MATEMATIKO] Fundament'a asert'o, el kiu oni el'ir'as por pruv'i teorem'o'j'n. [SAMSENCA] lem'o, propozici'o, teorem'o, korolari'o.

===aksis'o===

===aks'o===

1. [TEKNIKOJ] Mekanik'aĵ'o stang'o'form'a (oft'e cilindr'a), ĉirkaŭ kiu turn'iĝ'as pec'o'j de maŝin'o, aŭ kiu turn'as tiu'j'n pec'o'j'n: aks'o de rad'o, de puli'o; kopl'it'a, liber'a aks'o. [SAMSENCA] ŝaft'o.

2. [BOTANIKO] Pedunkl'o de infloresk'o aŭ de infruktesk'o: aks'o port'as flor'o'j'n, frukt'o'j'n, spik'et'o'j'n aŭ pedunkl'et'o'j'n.

3. a) [MATEMATIKO] Rekt'o, rilat'e al kiu figur'o est'as simetri'a: aks'o de elips'o, de hiperbol'o, de cilindr'o; aks'o de voj'o.

b) [MATEMATIKO] Rekt'o, laŭ kiu est'as determin'it'a koordinat'o de punkt'o: koordinat'a aks'o; aks'o'kruc'o; tri'aks'a koordinat'ar'o. [VIDU] abscis'o, ordinat'o, kartezia.

4. [ASTRONOMIO] Imag'a rekt'a lini'o, ĉirkaŭ kiu rotaci'as astr'o: la aks'o de la planed'o Ter'o est'as klin'it'a sur la eben'o de la ekliptik'o.

5. [BOTANIKO] [GEOLOGIO] Imag'a rekt'a lini'o, kiu tra'ir'as la centr'o'n de objekt'o kaj rilat'e al kiu ties part'o'j est'as simetri'e aranĝ'it'a'j: aks'o de kristal'o, de tig'o, de infloresk'o; ĉe'faks'o, krom'aks'o de kristal'o.

6. (figur'a'senc'e) Centr'a, plej grav'a organ'o en organiz'o: tiu komitat'o est'is la ver'a aks'o de la societ'o.

7. (figur'a'senc'e) Politik'a alianc'o: la aks'o Berlino-Romo-Tokio en 1942.

• optik'a aks'o [FIZIKO] Rekt'a lini'o, kiu pas'as tra la okul'o kaj fal'as ort'e al surfac'o, aŭ tra la lens'o'centr'o'j de optik'a sistem'o.

• aks'a Rilat'a al aks'o: aks'a pri'lum'ad'o de strat'o.

• aks'ing'o Nab'o.

• aks'um'i (ne'transitiv'a) Rotaci'i ĉirkaŭ aks'o.

• aks'oid'o [ANATOMIO] Aksis'o.

• cilindr'aks'o = akson'o.

• rad'aks'o [FERVOJO] Komplet'o el cilindr'o'form'a ŝtal'stang'o kun du rad'o'j fiks'it'a'j en distanc'o inter si laŭ la ŝpur'o: ŝpur'ŝanĝ'ebl'a rad'aks'o; rad'aks'lagr'o; rad'aks'pivot'o; rad'aks'ŝaft'o.

===aksolotl'o===

===akson'o===

===aksung'o===

===akte'o===

===Akteon'o===

===aktin'a===

• aktin'o'metr'o [METEOROLOGIO] Instrument'o, por mezur'i la intens'o'n de la sun'radi'ad'o.

===aktinidi'o===

• ĉini'a aktinidi'o Spec'o (Actinidia deliciosa, Sinonim'o: Actinidia chinensis), hejm'a en eost'a Azi'o, kultiv'at'a en mult'a'j region'o'j ne tro mal'varm'a'j, inter'ali'e en Nov-Zelando, por bon'gust'a ber'o riĉ'a je vitamin'o C

• aktinidi'ber'o Frukt'o de aktinidi'o, pli special'e de la ĉini'a aktinidi'o. [SAMSENCA] kiv'o.

===aktini'o===

1. [ZOOLOGIO] Roz'o'simil'a ses-koral'ul'o (Actinia kaj parenc'a'j genr'o'j), viv'ant'a unu'op'e, fiks'iĝ'int'a sur ŝton'o'j kaj simil'e en la mar'o. Sinonim'o: mar'roz'o.

2. [KEMIO] Radioaktiv'a element'o, Ac, atom'numer'o 89, atom'mas'o 227,03.

• aktini'id'o'j [KEMIO] ĉiu element'o el seri'o de 15 radioaktiv'a'j element'o'j, aktini'o kaj la sekv'ant'a'j, kun atom'numer'o'j de 89 ĝis 103, inter si tre parenc'a'j: tori'o, protaktini'o, urani'o kaj la trans'urani'a'j element'o'j est'as aktini'id'o'j.

• aktini'ul'o'j [ZOOLOGIO] Ord'o (Actiniaria) de ses-koral'ul'o'j, al kiu aparten'as inter ali'a'j la aktini'o'j. Sinonim'o: mar'anemon'o'j.

===aktinist'o'j===

===aktin'o===

===aktinolit'o===

===aktinomicet'o===

1. [BAKTERIOJ] Genr'o (Actinomyces) el la grup'o de aktinomicet'o'j.
   2. [BAKTERIOJ] An'o de la aktinomicet'o'j.
   • aktinomicet'o'j Grup'o de gram'pozitiv'a'j eŭ'bakteri'o'j, ne mov'iĝ'em'a'j, ĝeneral'e plur'ĉel'a'j, faden'form'a'j, branĉ'iĝ'ant'a'j, oft'e supr'aĵ'e simil'a'j al ne'perfekt'a'j aŭ mal'super'a'j fung'o'j; mult'a'j spec'o'j grav'e rol'as en la grund'o'genez'o, plur'a'j produkt'as antibiotik'o'j'n kaj ali'a'j kaŭz'as mal'san'o'j'n ĉe hom'o'j, best'o'j aŭ plant'o'j. [SAMSENCA] mikobakteri'o, streptomicet'o. [VIDU] tuberkul'oz'o, ter'pom'skab'o.
   • aktinomicet'oz'o ĉiu mal'san'o, est'ig'at'a de aktinomicet'o.

===aktinopterig'o'j===

===aktiv'a===

1. Tia, ke li/ŝi/ĝi kapabl'as ag'i, efik'i sur i'o'n: aktiv'a membr'o de UEA ; aktiv'a loĝ'ant'ar'o (tiu part'o de la loĝ'ant'ar'o, kiu kapabl'as labor'i); aktiv'a firm'an'o (kiu part'o'pren'as en la administr'ad'o); [GEOLOGIO] aktiv'a marĝen'o; [ASTRONOMIO] aktiv'a galaksi'o; (analog'e) la aktiv'a viv'o (dum kiu individu'o kapabl'as labor'i); aktiv'a milit'serv'o (dum kiu civit'an'o efektiv'e deĵor'as en arme'o; [SAMSENCA] rezerv'o).

2. Plen'a je vigl'ec'o kaj energi'o; mult'e ag'ant'a: li est'as tiel aktiv'a, ke li apenaŭ dorm'as; aktiv'a komerc'ist'o; (analog'e) aktiv'a propagand'o, trafik'o.

3. Rezult'o'don'e, energi'e efik'ant'a: aktiv'a kurac'il'o; aktiv'a pruv'o de kompat'o (L.L. Zamenhof) ; est'is inter ili mult'e da mal'konfid'o, oft'e eĉ aktiv'a'j eksplod'o'j de pasi'o (L.L. Zamenhof).

4. [LINGVOSCIENCO] Esprim'ant'a procez'o'n plen'um'at'a'n de iu aŭ io, reprezent'at'a per la sintaks'a subjekt'o: ’am'ant'a’ est'as particip'o aktiv'a; ĉu la verb'o est'as aktiv'a aŭ ne (L.L. Zamenhof).

5. Uz'ant'a instru'metod'o'n, per kiu oni ig'as la infan'o'j'n efektiv'e part'o'pren'i en si'a propr'a eduk'iĝ'o.

6. [FINANCO] Koncern'ant'a la pozitiv'a'j'n part'o'j'n de propriet'o, entrepren'o kaj simil'e: aktiv'a ŝuld'o.

• aktiv'o
  1. Aktiv'ec'o.
  2. [LINGVOSCIENCO] La aktiv'a voĉ'o de verb'o.
  3. [FINANCO] Tut'o de la var'o'j kaj de la posed'at'a'j aŭ ricev'ot'a'j sum'o'j: la aktiv'o de tiu bank'o mal'super'as ĝi'a'n pasiv'o'n. [SAMSENCA] valut'a, hav'o.

• aktiv'i (ne'transitiv'a) Est'i produkt'ant'a, efik'ant'a, funkci'ant'a: li aktiv'is en la Rezist'ad'o.

• aktiv'aĵ'o [FINANCO] ĉiu element'o de aktiv'o 3.

• aktiv'aĵ'o'j Aktiv'ec'o'j.

• aktiv'ec'o Ec'o de iu, io aktiv'a: oni admir'is la aktiv'ec'o'n de la ĝeneral'a sekretari'o.

• aktiv'ec'o'j Tut'o de ies ag'o'j: konciz'a'j inform'o'j pri la aktiv'ec'o'j de Sat.

• aktiv'ig'i Far'i aktiv'a. [SAMSENCA] akcel'i, stimul'i.

• aktiv'iĝ'i Iĝ'i aktiv'a.

• aktiv'ism'o
  1. [POLITIKO] Politik'a si'n'ten'o, kiu rekomend'as la rekt'a'j'n ag'ad'o'n kaj propagand'o'n.
  2. [FILOZOFIO] Pragmat'ism'a doktrin'o, rigard'ant'a la ver'o'n afer'o de viv'o kaj ag'ad'o, mult'e pli ol de intelekt'o.

• aktiv'ul'o Tiu, kiu aktiv'as en organiz'aĵ'o, parti'o kaj simil'e: medi'aktiv'ul'o (kiu aktiv'as por la defend'o de la natur'o kaj de la viv'medi'o, kontraŭ divers'a'j form'o'j de polu'ad'o).

• retro'aktiv'a (L.L. Zamenhof) Valid'a por la temp'o antaŭ'a al la koncern'a decid'o: tiu dispozici'o retro'aktiv'e efik'as de la unu'a de Januar'o 99; [JURO] leĝ'o ne hav'as retro'aktiv'a'n efik'o'n.

===akt'o===

1. [SPEKTAKLO] Part'o de teatr'aĵ'o, en'hav'ant'a kelk'a'j'n scen'o'j'n kun'lig'it'a'j'n: tragedi'o en kvin akt'o'j (L.L. Zamenhof).

2. Oficial'a grav'a far'o aŭ decid'o: mi, kiu post la publik'a'j akt'o'j en Buljon'o kaj ĝenevo, hav'as nun neni'a'n moral'a'n rajt'o'n miks'i mi'n en tiu'n afer'o'n (L.L. Zamenhof) ; li'a'j pens'o'j est'is tiel solen'a'j, kiel ĉe la plej sankt'a akt'o (L.L. Zamenhof) ; (edz'in'iĝ'o) est'as akt'o de pri'kalkul'o en escept'a'j afer'o'j kaj cirkonstanc'o'j, sed ĝeneral'e ĝi est'as akt'o de am'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] ag'o.

3. Oficial'a dokument'o atest'ant'a tia'n far'o'n: la akt'o'j de ni'a'j kongres'o'j; la testament'o est'as leĝ'a akt'o; akt'o de nask'iĝ'o, de edz'iĝ'o, de akuz'o; trans'don'a akt'o; dum la tag'o mi sid'as en la polic'ej'o ĉe la enu'ig'a'j akt'o'j (L.L. Zamenhof) ; la stil'o de la akt'o'j.

• akt'ar'o Kolekt'o de akt'o'j rilat'a'j al difin'it'a afer'o.

• akt'ist'o Ofic'ist'o, kiu redakt'as kaj konserv'as la oficial'a'j'n akt'o'j'n. [SAMSENCA] arkiv'ist'o.

• akt'uj'o
  1. Dosier'o.
  2. Tek'o.

• inter'akt'o [SPEKTAKLO] La temp'o inter du akt'o'j en teatr'o, du film'o'j en kin'ej'o kaj simil'e.

• sub'akt'o [SPEKTAKLO] Divid'o intern'e de akt'o, kun ŝanĝ'o de dekoraci'o.

===aktor'o===

• aktor'i Lud'i kiel aktor'o; li aktor'is en ’Hamlet'o’.

• aktor'ad'o Ag'o de lud'ant'a aktor'o, manier'o aktor'i: ŝi'a aktor'ad'o est'as tre afekt'a.

• film'aktor'o Aktor'o, kiu lud'as en film'o.

===aktual'a===

1. Efektiv'e ekzist'ant'a en la nun'temp'o: potencial'a signif'o de vort'kun'met'o, kiu far'iĝ'as aktual'a dank’ al la kun'tekst'o.

2. Interes'ant'a pro la nun'temp'ec'o: verk'o, kiu trakt'as pri unu el la aktual'a'j soci'a'j demand'o'j (L.L. Zamenhof) ; la problem'o est'as aktual'a, tre grav'a por la mond'o (L.L. Zamenhof) ; la televid'a'j aktual'aĵ'o'j; la aktual'ec'o de la klopod'o'j por la L. I.

• aktual'ig'i Ig'i aktual'a per proviz'o de nov'a'j inform'o'j aŭ princip'o'j. [SAMSENCA] ĝis'dat'ig'i.

• aktual'ism'o [GEOLOGIO] Teori'o, laŭ kiu la leĝ'o'j de la nun'a'j geologi'a'j fenomen'o'j valor'is ankaŭ en la pas'int'ec'o: hodiaŭ la aktual'ism'o venk'is la katastrof'ism'o'n, eĉ se la ekzist'o de katastrof'a'j event'o'j ne pov'as est'i ne'at'a. [SAMSENCA] katastrof'ism'o.

===aktuari'o===

===aktuar'o===

===akumulator'o===

===akumul'i===

1. Pli ol sufiĉ'e amas'ig'i, kun'ig'i: akumul'i (transitiv'a): akumul'i la pruv'o'j'n kontraŭ la akuz'it'o'j; akumul'i la erar'o'j'n.

2. [MATERIISMO] Uz'i part'o'n de la plus'valor'o ne por person'a konsum'ad'o, sed por pli'grand'ig'o de la produkt'iv'a kapital'o.

• akumul'a (parol'ant'e pri rent'o aŭ interez'o). Ne konsum'at'a, sed al'don'at'a al la kapital'o, kiu ĝi'n produkt'is.

• akumul'ad'o Ag'o de tiu, kiu regul'e akumul'as: scienc'o est'as akumul'ad'o de et'a'j fakt'o'j.

• akumulator'o Aparat'o, por amas'ig'i proviz'o'n da elektr'o kaj ĝi'n re'e liver'i laŭ bezon'e: Edison'a, nikel'a, fer'a akumulator'o; akumulator'o kun sen'mov'ig'it'a likv'o (kun gelaten'ec'a elektrolit'o, simil'a al tiu de sek'a bateri'o).

• akumul'ej'o [KOMPUTIKO] Daten'ing'o, kiu ten'as unu el la argument'o'j kaj la rezult'o'n de aritmetik'a operaci'o.

• akumul'iĝ'i Iĝ'i akumul'it'a: mult'a'j faktor'o'j akumul'iĝ'is kaj kaŭz'is la katastrof'o'n; [MATEMATIKO] akumul'iĝ'a punkt'o.

• akumul'il'o Akumulator'o.

• (bi'o)akumul'iĝ'o [BIOLOGIO] [ZOOLOGIO] Akumul'iĝ'o de substanc'o kun aŭ sen metabol'a rol'o, toks'a aŭ ne: akumul'iĝ'o de plumb'o en plant'o, en ost'o'j de hom'o. [SAMSENCA] bio'koncentr'iĝ'o.

===akupunktur'o===

===akurat'a===

• akurat'e En akurat'a manier'o: li promes'is re'ven'i al ni akurat'e je la ok'a hor'o (L.L. Zamenhof) ; mi am'as, ke oni pag'u akurat'e la lu'a'n pag'o'n (L.L. Zamenhof) ; don'ad'u akurat'e la medikament'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; tiam li akurat'e ricev'ad'os per la poŝt'o ĉiu'n nov'a'n nom'ar'o'n, tuj kiam ĝi est'os pres'it'a (L.L. Zamenhof) ; ni am'u ni'n frat'e, sed kalkul'u akurat'e (L.L. Zamenhof) (tio est'as ne preter'atent'ant'e la pag'dat'o'j'n).

• akurat'ec'o Ec'o de iu akurat'a: oni mult'e plend'as pro vi'a ne sufiĉ'a akurat'ec'o; (figur'a'senc'e) la akurat'ec'o, kun kiu la sun'o lev'iĝ'as maten'e (K. Bein).

===akustik'o===

1. [FIZIKO] Tiu part'o de la fizik'o, kiu koncern'as la son'o'j'n.

2. [FIZIKO] Son'aŭd'ebl'ec'o: bon'a akustik'o de salon'o, teatr'o.

• akustik'a Rilat'a al la son'percept'o.

• elektro'akustik'o [TELEKOMUNIKOJ] Tiu part'o de la akustik'o, kiu tem'as pri la trans'form'o de kurent'o'j en akustik'a'j'n signal'o'j'n kaj reciprok'e.

===akuŝ'i===

1. El'puŝ'i matur'a'n fet'o'n el la uter'o: akuŝ'i je ĝemel'o'j, je mal'viv'a infan'o; la patr'in'o akuŝ'is bel'a'n infan'o'n (K. Bein). [SAMSENCA] nask'i, abort'i.

2. (figur'a'senc'e) Mal'facil'e kaj pen'e produkt'i: li akuŝ'is antaŭ ne'long'e dik'a'n disertaci'o'n.

• akuŝ'o Ag'o de in'o, kiu akuŝ'as: normal'a, antaŭ temp'a akuŝ'o; akuŝ'lit'o.

• akuŝ'ej'o Hospital'o, special'e destin'it'a por akuŝ'o'j.

• akuŝ'ig'i Help'i la akuŝ'o'n: kiam vi akuŝ'ig'os la Hebre'in'o'j'n […], se est'as fil'o, mort'ig'u li'n (Hebrea Biblio).

• akuŝ'il'o Forceps'o.

• *akuŝ'ist'in'o Vir'in'o, kies profesi'o est'as pri'zorg'i la akuŝ'o'j'n: antaŭ ol ven'is al ili la akuŝ'ist'in'o, ili jam est'as nask'int'a'j (Hebrea Biblio).

• akuŝ'ologi'o Obstetrik'o.

• post'akuŝ'o El'puŝ'o de la fet'a'j membran'o'j.

===akut'a===

1. [LINGVOSCIENCO] (parol'ant'e pri angul'o) Mal'pli grand'a ol ort'o: tri'angul'o hav'as almenaŭ du akut'a'j'n angul'o'j'n.

2. [MEDICINO] Prezent'ant'a fort'a'j'n simptom'o'j'n, rapid'e grav'iĝ'ant'a: li sufer'as akut'a'n kriz'o'n. [VIDU] kronik'a.

3. (parol'ant'e pri son'o) hav'ant'a alt'a'j'n frekvenc'o'j'n: akut'a voĉ'o de knab'in'o; [LINGVOSCIENCO] akut'a'j vokal'o'j (ekzempl'e i), konsonant'o'j (ekzempl'e t, d); (analog'e) akut'a super'sign'o (’). [SAMSENCA] akr'a.

• mal'akut'a Obtuz'a: mal'akut'a murmur'o de river'o. [SAMSENCA] surd'a 3.

===akuzativ'o===

• akuzativ'o de direkt'o (L.L. Zamenhof)
  En Esperant'o la uz'o de ’n’ por montr'i la al'mov'o'n, aŭ sol'a: mi vetur'os Parizon (L.L. Zamenhof) ; aŭ post prepozici'o ne montr'ant'a la al'mov'o'n: mi vojaĝ'as en Hispan'uj'o'n (L.L. Zamenhof) ; analog'e, por montr'i nov'a'n stat'o'n, rezult'ant'a'n de ag'o: dis'romp'i vaz'o'n en mil pec'o'j'n; organiz'i popol'o'n en regn'o'n.

• anstataŭ'a akuzativ'o En Esperant'o la uz'o de ’n’ kiel anstataŭ'aĵ'o de prepozici'o en la temp'a'j, daŭr'a'j, mezur'a'j kaj ali'a'j adjekt'o'j: mi promen'is la tut'a'n tag'o'n (L.L. Zamenhof) ; la dom'o est'as tri metr'o'j'n larĝ'a kaj tiel plu.

• sisteron'a akuzativ'o (R. Schartz) (familiar'e) Mal'ĝust'a uz'o de la akuzativ'o (pro iam'a gazet'et'o, el'don'at'a en Sisteron'o, kaj en kiu la akuzativ'o est'is mis'trakt'at'a): el'ing'ig'u la sisteron'a'j'n akuzativ'o'j'n! (W).

===akuz'i===

• akuz'o Tio, pri kio oni akuz'as: ĝis nun vi mok'is mi'a'j'n akuz'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; pri unu akuz'o mi decid'is nun don'i klar'ig'o'n (L.L. Zamenhof) ; mal'ver'a'j akuz'o'j (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] riproĉ'o.

• akuz'ad'o [JURO] Ag'o de tiu, kiu akuz'as: la akt'o de akuz'ad'o (difin'ant'a la fakt'o'j'n, pri kiu'j la akuz'it'o est'os juĝ'at'a).

• akuz'ant'o Tiu, kiu akuz'as: tio'n dis'trumpet'is mi'a'j akuz'ant'o'j mem (L.L. Zamenhof).

• akuz'ist'o [JURO] ŝtat'a ofic'ist'o, kiu en iu'j land'o'j prezent'as la akuz'o'j'n en kriminal'a proces'o. [SAMSENCA] prokuror'o.

• akuz'it'o Tiu, kiu est'as akuz'it'a: ne ĉiu akuz'it'o est'os kulp'ul'o. [SAMSENCA] juĝ'ot'o.

• mis'akuz'i Fals'e, erar'e akuz'i.

• si'n'akuz'o Spontane'a akuz'ad'o de si mem: li far'is publik'a'n si'n'akuz'o'n. [SAMSENCA] mem'kritik'o.

===akvafort'o===

1. [BELARTOJ] Kupr'a plat'o, gravur'it'a per fort'akv'o.

2. [TIPOGRAFIO] Paper'a gravur'o, pres'it'a per tia plat'o.

===akvamarin'o===

===akvarel'o===

===akvari'o===

===akvatint'o===

===akvedukt'o===

===akvifoli'o===

1. [BOTANIKO] (arkaik'a) Ali'a nom'o (Aquifoliuna, nomenklatur'e ne legitim'a) de ileks'o.

2. [BOTANIKO] Speci'o de ileks'o (Ilex aquifolium). Sinonim'o: ordinar'a ileks'o.

• akvifoli'ac'o'j Famili'o (Aquifoliaceae) de du'kotiledon'a'j plant'o'j-arb'o'j kaj arbust'o'j-kun plej'oft'e daŭr'a'j, led'ec'a'j foli'o'j, kun unu'seks'a'j flor'o'j kaj kun drup'ec'a'j frukt'o'j; 420 spec'o'j el 4 genr'o'j, inter ali'a'j ileks'o, el la mez'varm'a'j kaj tropik'a'j region'o'j.

===akvilegi'o===

===akvilon'o===

• Akvilon'o [MITOLOGIO] Di'o de la nord'a mal'mild'a vent'o.

===Akvino===

• akvin'an'o Loĝ'ant'o en Akvino, inter'ali'e krom'nom'o de la teolog'o Tomas'o la Akvin'an'o.

===Akvitan'o===

• Akvitani'o Akvitan'uj'o
  1. [HISTORIO] Provinc'o de la Romia Gaŭli'o, inter Luar'o kaj Pirene'o'j.
  2. [GEOGRAFIO] sud-uest'a part'o de Okcitani'o.

===akv'o===

1. [KEMIO] Likv'a kombinaĵ'o de hidrogen'o kaj oksigen'o, H₂O : pur'a, distil'it'a akv'o; mol'a akv'o (en'ten'ant'a mal'pli ol 0,6 g da sal'o'j, precip'e kalci'a'j kaj magnezi'a'j, en litr'o); mal'mol'a, dur'a akv'o (en'ten'ant'a pli ol 0,6 g da sal'o'j en litr'o); sal'a, mar'a, sal'et'a, sen'sal'a (Sinonim'o: dolĉ'a) akv'o; filtr'i akv'o'n; ili akord'as kiel akv'o kaj fajr'o; ili simil'as unu la ali'a'n kiel du gut'o'j da akv'o; ni simil'as al akv'o, kiu est'as verŝ'at'a sur la ter'o'n kaj kiu'n oni ne pov'as en'kolekt'i (Hebrea Biblio).

2. Tiu likv'o, el kiu konsist'as pluv'o, mar'o, lag'o'j kaj river'o'j: la spirit'o de Di'o si'n port'is super la akv'o (L.L. Zamenhof) ; la akv'o ne far'iĝ'os plu diluv'o (Hebrea Biblio) ; nur unu klaft'o'n sub la akv'o star'is (ŝip'et'o) (L.L. Zamenhof) ; naĝ'i sub la akv'o; feliĉ'a, kiel fiŝ'o en akv'o; tra'pas'i la akv'o'n (mar'o'n, river'o'n kaj simil'e); vetur'i per akv'o (L.L. Zamenhof) (ŝip'e); fal'i en la akv'o'n; la ŝu'o'j ne el'ten'is la akv'o'n; akv'o silent'a sub'fos'as la bord'o'j'n (L.L. Zamenhof) ; akv'o kur'a, akv'o pur'a (L.L. Zamenhof) ; en akv'o mal'klar'a oni fiŝ'kapt'as facil'e (L.L. Zamenhof) ; ĝi est'as akv'o al li'a muel'il'o (L.L. Zamenhof) (al'port'as al li profit'o'n, help'o'n). [VIDU] akv'o'kok'o.

3. Tiu likv'o, serv'ant'a al la divers'a'j uz'o'j de la hom'a viv'o: trink'u akv'o'n el vi'a cistern'o (Hebrea Biblio) ; vi'a vitr'o miks'iĝ'is kun akv'o (Hebrea Biblio) ; lakt'o kun akv'o; kiu trink'ig'os nur tas'o'n da mal'varm'a akv'o […] neniel perd'os si'a'n rekompenc'o'n (Nova Testamento) ; tremp'i haring'o'n en akv'o (por sen'sal'ig'i); akv'o kaj pan'o serv'as al san'o (L.L. Zamenhof) ; se mi lav'us mi'n per neĝ'a akv'o […] (Hebrea Biblio) ; post'lav'a akv'o; (figur'a'senc'e) ĵet'i mal'varm'a'n akv'o'n sur ies entuziasm'o'n; [RELIGIO] sankt'a akv'o; [VIDU] mineral'a'j akv'o'j.

4. Nom'o de divers'a'j likv'o'j: lavend'a, roz'a, Kolonj'a akv'o (por la tualet'o); gliciriz'a akv'o; plumb'acet'at'a akv'o, oksigen'a akv'o ([VIDU] oksigen'a; [SAMSENCA] hidrogen'a per'oksid'o); hipo'klorit'a akv'o (por blank'ig'i tol'aĵ'o'j'n kaj tiel plu); pez'a akv'o ( [KEMIO] kombinaĵ'o el oksigen'o kaj deŭteri'o, D₂O, dens'o 1,106; trov'iĝ'as en la ordinar'a akv'o, en proporci'o de 1/5 000).

5. Likv'a sekreci'o de la korp'o: de ni'a'j palpebr'o'j el'verŝ'iĝ'u akv'o! (Hebrea Biblio) ; tiu respond'o ven'ig'is akv'o'n en ŝi'a'j'n okul'o'j'n; ĉe la nur'a vid'o kolekt'iĝ'as al mi akv'o en la buŝ'o; el'las'i akv'o'n (L.L. Zamenhof) (urin'i).

6. Tra'vid'ebl'ec'o kaj pur'ec'o de gem'o: diamant'o de plej pur'a akv'o; (figur'a'senc'e) li est'as kanajl'o de la plej bel'a akv'o.

• oranĝ'o'flor'a akv'o Akv'o kun dolĉ'a parfum'o (pro en'hav'o de iom da neroli'o), uz'at'a por arom'ig'i divers'a'j'n prepar'aĵ'o'j'n en apotek'o, kuir'ej'o kaj tiel plu; krom'produkt'o de la ekstrakt'ad'o de neroli'o el bigarad'o.

• reĝ'a akv'o [KEMIO] Miks'aĵ'o de 3 part'o'j da klorid'a acid'o kaj unu part'o da nitr'at'a acid'o, kiu solv'as inter'ali'e or'o'n (la reĝ'o'n de la metal'o'j) kaj platen'o'n.

• akv'a
  1. Konsist'ant'a el akv'o: akv'a solv'aĵ'o, trink'aĵ'o, medi'o.
  2. Viv'ant'a en akv'o: akv'a'j plant'o'j, best'et'o'j.

• akv'i (transitiv'a) (L.L. Zamenhof)
  Don'i al veget'aĵ'o'j la bezon'at'a'n akv'o'n: ŝi akv'is si'a'n ĉarm'a'n piz'o'n. [SAMSENCA] akv'um'i, ŝpruc'ig'i, asperg'i, irigaci'i.

• akv'ad'o Ag'o de tiu, kiu akv'as plant'o'j'n.

• akv'ar'o Amas'o da akv'o.

• akv'ec'a En'ten'ant'a tiom da akv'o, ke ĝi iel simil'as al ĝi: akv'ec'a teren'o; akv'ec'a'j legom'o'j; akv'ec'a kaĉ'o.

• akv'er'o Gut'o da akv'o.

• akv'il'o Il'o, konsist'ant'a el uj'o, verŝ'il'o kaj roz'o por akv'um'i.

• Akv'ist'o [ASTRONOMIO] Konstelaci'o (Aquarius) de la aŭstral'a hemisfer'o. Sinonim'o: Amfor'o.

• akv'uj'o Uj'o aŭ lok'o, por ricev'i kaj konserv'i akv'o'n.

• akv'um'i (transitiv'a) Mal'sek'ig'i, sur'ŝpruc'ig'ant'e aŭ tra'flu'ig'ant'e akv'o'n: ŝi akv'um'as si'a'n roz'arb'et'o'n (L.L. Zamenhof) ; vi est'as kiel ĝarden'o akv'um'at'a (Hebrea Biblio) ; akv'um'i ŝtof'o'n antaŭ ol ĝi'n glad'i; akv'um'vetur'il'o.

• akv'afin'a (parol'ant'e pri substanc'o) Facil'e sorb'ant'a akv'o'n kaj/aŭ solv'iĝ'ant'a en akv'o: koloid'o'j est'as akv'afin'a'j. Sinonim'o: hidrofil'a.

• akv'al'tir'a Em'a sorb'i la aer'a'n mal'sek'o'n: kalci'a klorid'o est'as akv'o'al'tir'a substanc'o.

• akv'imun'a Ne tra'las'ant'a akv'o'n. [SAMSENCA] permeabl'a.

• el'akv'iĝ'i El'iĝ'i el akv'o: ĉe la for'ced'o de la inund'o la kamp'o'j iom post iom el'akv'iĝ'is.

• en'akv'iĝ'i En'iĝ'i en akv'o'n: la en'akv'iĝ'int'a'j salik'o'j ankoraŭ desegn'is la lini'o'n de la iam'a voj'o; la ŝip'o en'akv'iĝ'as tri metr'o'j'n. ( [SAMSENCA] merg'i. [VIDU] flos'lini'o.)

• sen'akv'a
  1. Ne hav'ant'a akv'o'n: sen'akv'a region'o. ( [SAMSENCA] dezert'o, arid'a).
  2. [KEMIO] Anhidr'a.

• sub'akv'ig'i (L.L. Zamenhof)
  Met'i sub akv'o'n.

• sub'akv'iĝ'i Profund'iĝ'i sub la akv'o'n: la sub'mar'ŝip'o, la balen'o sub'akv'iĝ'is.

• sub'akv'ist'o (L.L. Zamenhof)
  Tiu, kiu profesi'e labor'as sub la akv'o. [SAMSENCA] skafandr'ist'o, plonĝ'i.

• *super'akv'i Inund'i: la ŝtorm'o super'akv'is part'o'n de la eben'a land'o; la herb'ej'o'j est'is super'akv'it'a'j (K. Bein).

• super'akv'eg'o (L.L. Zamenhof)
  Diluv'o.

• sur'akv'iĝ'i [AVIADO] Ek'tuŝ'i la akv'a'n supr'aĵ'o'n, perd'ant'e flug'rapid'ec'o'n, por halt'i flos'ant'e.

• tra'akv'ig'i Irigaci'i.

• balast'akv'uj'o [ŜIPOJ] Akv'uj'o, kies plen'ig'ad'o ebl'ig'as al sub'mar'ŝip'o mal'lev'iĝ'i en la akv'o, kaj invers'e.

• fal'akv'o (L.L. Zamenhof) = akv'o'fal'o.

• flu'akv'o Akv'o flu'ant'a: ban'u vi'a'n korp'o'n en flu'akv'o (Hebrea Biblio).

• flu'akv'ej'a [EKOLOGIO] (parol'ant'e pri viv'ul'o) Ekskluziv'e aŭ prefer'e viv'ant'a en rapid'e flu'ant'a akv'o.

• fort'akv'o Nitr'at'a acid'o, miks'it'a kun akv'o, uz'at'a en gravur'ad'o.

• gas'akv'o Trink'akv'o, en'ten'ant'a natur'e aŭ art'e'far'e solv'it'a'n gas'o'n (karbon'a'n di'oksid'o'n). Sinonim'o: ŝaŭm'akv'o.

• kinin'akv'o ŝaŭm'akv'o kun kinin'o, tonik'a, uz'at'a kun alkohol'aĵ'o (ĝin'o).

• kran'akv'o Akv'o liver'at'a dom'e'n per tub'o'j.

• melis'akv'o Alkoholat'o kun esenc'o de foli'o'j de citron'melis'o, uz'at'a kontraŭ sven'o'j.

• miel'akv'o (L.L. Zamenhof) Med'o.

• akv'o-ne'afin'a (parol'ant'e pri substanc'o) Ne aŭ mal'facil'e sorb'ant'a akv'o'n kaj/aŭ solv'iĝ'ant'a en akv'o. Sinonim'o: hidrofob'a.

• okul'akv'o (L.L. Zamenhof) Koliri'o.

• reĝ'akv'o = reĝ'a akv'o.

• sankt'akv'uj'o (L.L. Zamenhof) [KRISTANISMO] Special'a kuv'o, ĉe la en'ir'ej'o de preĝ'ej'o'j katolik'a'j, por dispon'ig'i sankt'a'n akv'o'n al la pi'ul'o'j.

• sod'akv'o
  1. Origin'e mineral'a gas'akv'o aŭ simil'a art'e'far'it'a solv'aĵ'o, en'ten'ant'a natri'a'n karbonat'o'n (sod'o'n 2) kaj karbon'a'n di'oksid'o'n.
  2. [KUIRARTO] Re'freŝ'ig'a, dolĉ'a trink'aĵ'o kun frukt'o'ekstrakt'o, ŝaŭm'a pro karbon'a di'oksid'o: sod'akv'o citron'a ( [SAMSENCA] limonad'o), oranĝ'a, sasafras'a, zingibr'a. [SAMSENCA] limonad'o, gas'akv'o, ŝaŭm'akv'o, kola'o 2.

• stagn'akv'ej'a [EKOLOGIO] (parol'ant'e pri viv'ul'o) Ekskluziv'e aŭ prefer'e viv'ant'a en stagn'ant'a akv'o.

• sterk'akv'o Mal'pur'a likv'o, kiu de'flu'as de sterk'amas'o.

• ŝaŭm'akv'o Gas'akv'o.

• trink'akv'o (L.L. Zamenhof)
  Akv'o sufiĉ'e pur'a, por est'i sen'danĝer'e trink'at'a de hom'o'j.

• tualet'akv'o Alkohol'it'a kaj arom'ig'it'a akv'o, uz'at'a kvazaŭ parfum'o.

• turn'akv'o (L.L. Zamenhof)
  Amas'o da akv'o, rapid'e turn'iĝ'ant'a pli-mal'pli funel'form'e, en river'o, lag'o aŭ mar'o.

===al===

1. Fizik'a'n proksim'iĝ'o'n en iu direkt'o: ir'i al la urb'o, al la lern'ej'o, al la onkl'o (L.L. Zamenhof) ; el'ir'i renkont'e al iu (L.L. Zamenhof) ; apog'i si'n al iu (L.L. Zamenhof) ; al la mur'o; la river'et'o'j flu'as al river'o'j (L.L. Zamenhof) ; la sun'o klin'iĝ'as al la okcident'o (L.L. Zamenhof) ; nun de lok'o flug'u ĝi al lok'o! (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) de tag'o al tag'o; de temp'o al temp'o (L.L. Zamenhof) ; ven'os al vi mizer'o (L.L. Zamenhof).

2. Direkt'o'n aŭ cel'o'n de ia mov'o aŭ fizik'a ag'o: frap'i al la pord'o (L.L. Zamenhof) ; ĵet'i i'o'n al iu, prezent'i i'o'n al iu, etend'i la man'o'n al iu (L.L. Zamenhof) ; direkt'i si'a'n voĉ'o'n (L.L. Zamenhof), lev'i la okul'o'j'n (L.L. Zamenhof) al iu, si'n turn'i al iu (L.L. Zamenhof) ; (propr'a'senc'e, figur'a'senc'e) rigard'i al la strat'o; dir'i, skrib'i, respond'i al iu; pag'i i'o'n al iu, tiu pord'o konduk'as al la park'o; en'ir'ej'o al la ĝarden'o; jen la voj'o al Parizo; (figur'a'senc'e) la kongres'o est'as en bon'a voj'o al efektiv'iĝ'o.

3. Cel'o'n de ia sent'o, pens'o aŭ vol'o: vi'a kor'o si'n tir'u ne al pek'ul'o'j (Hebrea Biblio) ; sopir'i al la hejm'o (L.L. Zamenhof) ; dezir'i bon'o'n al iu; minac'i, flat'i, kontraŭ'star'i, pardon'i, ordon'i al iu; am'o, abomen'o, inklin'o al io; montr'i entuziasm'o'n al Esperant'o; intenc'o'j al bon'o kaj mal'bon'o (L.L. Zamenhof) ; la mal'am'o, kiu'n li ek'sent'is al ag'i (L.L. Zamenhof) ; ni est'u amik'o'j al ĉiu'j popol'o'j!; ne est'u tro sever'a al li.

4. Atribu'o'n, destin'o'n, aparten'ec'o'n: don'i, propon'i, komisi'i, send'i i'o'n al iu; prezent'u al vi mi'a'n embaras'o'n; aplik'i teori'o'n al la praktik'o; kondamn'i iu'n al mort'o; konven'i, aparten'i al; akir'i al si glor'o'n (L.L. Zamenhof) ; pren'i al si la liber'ec'o'n, la rajt'o'n far'i i'o'n; ĉio bon'a est'as al vi'a dispon'o (L.L. Zamenhof) ; knab'o las'it'a al si mem (L.L. Zamenhof) ; al kio oni est'as nask'it'a, tio'n oni tuj pov'as vid'i laŭ la ekster'aĵ'o (L.L. Zamenhof) ; sklav'o'j al Faraon'o (Hebrea Biblio) ; al vi'a san'o! (L.L. Zamenhof).

5. Interes'at'ec'o'n, profit'o'n aŭ mal'profit'o'n, kiu'n iu ricev'as per la ag'o: serv'i, mal'util'i al iu; de'tranĉ'u al mi pec'o'n (L.L. Zamenhof) ; star'ig'i al iu monument'o'n; lav'i al iu la pied'o'j'n, bat'i al si la brust'o'n (L.L. Zamenhof) ; leg'i, kant'i i'o'n al iu (L.L. Zamenhof) ; est'as al mi varm'e, mal'varm'e (L.L. Zamenhof), bon'e (L.L. Zamenhof), ĝoj'e (L.L. Zamenhof) ; li far'is al si vest'o'n (Hebrea Biblio) ; mi plan'os al mi ĝarden'o'n (Hebrea Biblio) ; mi kolekt'is al mi arĝent'o'n (Hebrea Biblio) ; ŝi mal'ferm'as si'a'n man'o'n al la mal'riĉ'ul'o (Hebrea Biblio).

6. Rilat'o'n de koncern'ec'o, esprim'ebl'a'n ankaŭ per akuz.: dank'i, help'i, alud'i, kompat'i, obe'i, plaĉ'i, rilat'i al iu, io; konform'a, fremd'a al io.

7. Adici'o'n, komplet'ig'o'n: al'don'i du al kvar; li en'ferm'is ĝi'n en la kok'in'ej'o'n, al la kok'in'o'j kaj anas'o'j (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) al'don'iĝ'os al vi jar'o'j da viv'o (L.L. Zamenhof) ; por kio ni bezon'as apart'a'n seri'o'n da fin'iĝ'o'j por ĉiu person'o kaj nombr'o, kaj al (krom) tio ĉi en ĉiu temp'o kaj mod'o nov'a'n seri'o'n da fin'iĝ'o'j? (L.L. Zamenhof) ; al tio ĉi ne forges'u, ke […] (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] plus.

8. (arkaik'a) Dat'o'n aŭ moment'o'n, ĉe kiu oni far'u i'o'n: dank'o'n por vi'a amik'a send'aĵ'o al mi'a nask'o'tag'o (L.L. Zamenhof) ; kor'a'n dank'o'n por vi'a amik'a gratul'o al la dat're'ven'o de mi'a nask'iĝ'o (L.L. Zamenhof) ; al la baldaŭ'a komenc'iĝ'ont'a nov'a jar'o mi send'as al vi la plej kor'a'n gratul'o'n (L.L. Zamenhof) ; la fig'arb'o'j, ĉe kiu'j la vojaĝ'ant'o'j sid'iĝ'as al la vesper'manĝ'o (K. Bein) ; la plej am'at'a ĉeval'et'o, sur kiu ili el'vetur'as al ĉiu okaz'o (L.L. Zamenhof) ; al la mal'feliĉ'o (L.L. Zamenhof) (mal'feliĉ'e); = okaz'e de.

9. Gramatik'a'n rilat'o'n inter ag-substantiv'o. kaj ties objekt'a suplement'o: estim'o al la tradici'o (L.L. Zamenhof) ; akcept'o al la kongres'an'o'j; sub'ten'ad'o al io; ofend'o, persekut'o, protekt'ad'o, ŝat'o, tim'o, vok'o al iu, io.

10. Post adjektiv'o, aŭ adverb'o:

b) bon'a'n aŭ mal'bon'a'n ec'o'n de iu aŭ io rilat'e al la koncern'at'aĵ'o: abomen'a, agrabl'a, antipati'a, kar'a, simpati'a al;

c) konkret'a'n aŭ metafor'a'n proksim'ec'o'n aŭ mal'proksim'ec'o'n: konform'a, egal'a, simil'a, parenc'a, najbar'a al iu, io; dank'e al, spit'e al.

al

• al'aĵ'o Io, kio est'as al'don'it'a al io, de'pend'aĵ'o, flank'aĵ'o, akcesor'aĵ'o.

• al'ig'i
  1. Al'don'i, al'met'i: al tiu gest'o li al'ig'is ironi'e mild'a'n vort'o'n.
  2. Far'i, ke iu, io far'iĝ'u part'o, an'o de: ĉiu'n bon'a'n esprim'o'n, kiu ekzist'as en kiu ajn lingv'o, lingv'o art'a hav'as plen'a'n rajt'o'n al'ig'i al si (L.L. Zamenhof) ; ili disciplin'e al'ig'os si'a'j'n fort'o'j'n al ni'a grand'a arme'o (L.L. Zamenhof).

• al'iĝ'i
  1. Al'don'iĝ'i, al'met'iĝ'i: se gut’ al gut'o al'iĝ'as, mar'o far'iĝ'as (L.L. Zamenhof) ; al tio ĉi al'iĝ'as mult'eg'o da deklinaci'o'j ne'regul'a'j (L.L. Zamenhof) ; al la kor'ec'o al'iĝ'ad'is vid'ebl'a nuanc'o de silent'a kompat'o (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) li turn'is la portret'o'n de la pra'av'o al la mur'o, por ke ĝi ne pov'u al'iĝ'i al la inter'parol'ad'o (L.L. Zamenhof).
  2. An'iĝ'i, aparten'iĝ'i al: al'iĝ'i al Esperant'ist'a grup'o; por kaj ali'a'j la Lig'o pov'u facil'e al'iĝ'i ĉiu […] (L.L. Zamenhof) ; ĝi (Esperant'o) dev'as ne sol'e al'log'i al'iĝ'ont'o'j'n, sed est'i oportun'a por si'a'j uz'ant'o'j (L.L. Zamenhof) ; ĉu vi ricev'is ankoraŭ de iu al'iĝ'o'n al la hom'ar'an'ism'o? (L.L. Zamenhof).
  Rimark'o. 6 La kun'met'o kun reprezent'as ebl'o'n de konfuz'o kun la radik'o ’real’; tial est'as konsil'ind'e uz'i ’re'an'iĝ'i’ anstataŭ ’real'iĝ'i’.

• al'iĝ'il'o Dokument'o, per kiu oni deklar'is si'a'n al'iĝ'o'n al asoci'o, kongres'o kaj simil'e: plen'ig'i la al'iĝ'il'o'n.

al-

1. al'ven'i, al'port'i, al'kur'i, al'est'i;

2. al'konduk'i, al'rigard'i, al'parol'i;

4. al'mezur'i, al'propag'i, al'far'i, al'ĝust'ig'i;

5. al'don'i, al'dir'i, al'met'i kaj tiel plu.

• -al/ [BOTANIKO] Sufiks'o , uz'at'a por form'i nom'o'j'n de plant'ord'o'j el la genr'a nom'o uz'at'a por la tip'a famili'o de la ord'o: roz'al'o'j, poligon'al'o'j, kukurb'al'o'j, orkid'al'o'j. [SAMSENCA] -ac/, - e /, -in'e/, -id'e/.

• al/ [KEMIO] Sufiks'o , uz'at'a por form'i nom'o'j'n de aldehid'o'j: met'an'al'o, et'an'al'o.

• mono'al'o di'al'o
  Aldehid'o kun unu, du grup'o'j -CH=O. [SAMSENCA] -ol/.

• al/ (evit'ind'a) Sufiks'o , uz'at'a por form'i nom'o'j'n de ost'o'j.

===Alabam'o===

===alabastr'o===

• alabastr'a Simil'a al alabastr'o per si'a blank'o aŭ diafan'ec'o: alabastr'a kol'o, ŝultr'o, man'o de vir'in'o (L.L. Zamenhof).

===Alah'o===

===alambik'o===

===aland'o===

===alanin'o===

• fen'il'alanin'o Aromat'a amin'acid'o, C₆H₅-CH₂CH(NH₂)-COOH, unu el la 20 ĉef'a'j amin'acid'o'j de la protein'o'j, esenc'a por la hom'o.

===alantoid'o===

===Alarik'o===

===alarm'i===

1. [ARMEOJ] Al'vok'i al batal'pret'ec'o: mi tuj alarm'os la divizi'o'n; alarm'i la trup'o'j'n kontraŭ aer'atak'o.

2. Avert'i pri danĝer'o per son'a signal'o, kri'o'j kaj tiel plu: taĉment'o da flam'a'j rajd'ant'o'j kri'as: frakas'u! frakas'u! la tut'a vilaĝ'o est'as alarm'it'a (L.L. Zamenhof) ; (analog'e) oni pend'ig'is la flag'o'n de alarm'o (L.L. Zamenhof) (pri danĝer'o de dron'o).

3. (figur'a'senc'e) Mal'trankvil'ig'i pri minac'ant'a danĝer'o, obstakl'o: alarm'ant'a nov'aĵ'o; est'i alarm'it'a de kalumni'a kampanj'o.

• alarm'o
  1. [ARMEOJ] Signal'o, al'vok'ant'a al batal'o: kial vi trumpet'as alarm'o'n? (K. Bein) ; ni kur'u, ĉu vi ne aŭd'as la alarm'o'n? (K. Bein).
  2. [ARMEOJ] Avert'a son'o, inform'ant'a pri minac'a danĝer'o: kri'i alarm'o'n (L.L. Zamenhof) ; sonor'ig'i alarm'o'n (L.L. Zamenhof) ; trajn'a alarm'o'signal'o.
  3. [ARMEOJ] (figur'a'senc'e) Ekscit'a atend'o de danĝer'o, mal'feliĉ'o kaj simil'e kun dezir'o ŝirm'iĝ'i: la anonc'o ĵet'is la urb'o'n en alarm'o'n.

• alarm'a
  1. Signif'ant'a alarm'o'n: trumpet'o'j lud'is alarm'a'n al'vok'o'n (K. Bein) ; brul'alarm'a sonor'il'o (L.L. Zamenhof).
  2. Mal'trankvil'ig'a, danĝer'o'plen'a: la alarm'a stat'o de la land'o.

• alarm'ej'o Lok'o, kie la trup'o'j kolekt'ik'iĝ'as ĉe alarm'o.

• alarm'il'o Aparat'o por alarm'i: ŝnur'a, vapor'a, aŭtomat'a alarm'il'o.

===Alasko===

• Alaska Mar'kol'o Mar'kol'o inter nord'a Amerik'o kaj Azi'o (169° U, 65° N).

===alatern'o===

===alaŭd'o===

• tuf'alaŭd'o Speci'o de alaŭd'o (Galerida cristata).

• alaŭd'ed'o'j Famili'o (Alaŭdidae) de paser'o'form'a'j bird'o'j, al kiu aparten'as inter ali'a'j la alaŭd'o'j.

• kamp'alaŭd'o [ZOOLOGIO] Speci'o de alaŭd'o (Alaŭda arvensis), hel'brun'a kun mal'hel'a'j strek'o'j laŭ'long'a'j kaj kun blank'a'j vost'flank'o'j; ĝi lev'iĝ'as vertikal'e dum kant'ad'o, kaj post'e las'as si'n fal'i vertikal'e ter'e'n.

• step'alaŭd'o Speci'o de alaŭd'o (Melanocorypha calandra) mediterane'a, kun nigr'a makul'o sur la kol'o.

===alban'o===

• Albanio Alban'uj'o
  Regn'o en Balkani'o, ĉe Adriatik'o (Tiran'o).

===albatros'o===

===albed'o===

===Albert'o===

• Albert'in'o Vir'in'a nom'o.

===albigens'o===

===albin'o===

• albin'ec'o [MEDICINO] Stat'o de albin'o.

===Albion'o===

===albit'o===

===albizi'o===

===alb'o===

• Alb'o Italia urb'o, kies koloni'o est'is Romo (12°42’ E, 41°46’ N).

===albugine'o===

• albugine'it'o [MEDICINO] Inflam'o de albugine'o.

===albug'o===

===albumen'o===

1. [BOTANIKO] Nutr'aĵ'rezerv'a, triploid'a hist'o (riĉ'a je protein'o'j kaj amel'o, hemiceluloz'o… aŭ lipid'o'j) de la sem'o de iu'j angiosperm'o'j, kiu nutr'as kaj pli-mal'pli ĉirkaŭ'as la embri'o'n dum la ĝerm'ad'o: sem'o sen'albumen'a (ekzempl'e de fazeol'o), albumen'o'hav'a (ekzempl'e de ricin'o). [SAMSENCA] endosperm'o, perisperm'o, migdal'o.

2. (arkaik'a) = albumin'o.

===albumin'o===

• lakt'albumin'o ov'albumin'o, ser'albumin'o
  [KEMIO] Albumin'o de lakt'o, ov'o'blank'o, ser'o.

• albumin'uri'o (L.L. Zamenhof)
  [MEDICINO] Mal'san'o, karakteriz'at'a de la ĉe'est'o de albumin'o en la urin'o.

===album'o===

1. Bind'aĵ'o libr'o'form'a por ten'i not'o'j'n, fot'o'j'n, desegn'o'j'n kaj simil'e: skrib'u al mi pro memor'o i'a'j'n vers'o'j'n en la album'o'n! (L.L. Zamenhof).

2. Libr'o, konsist'ant'a preskaŭ ekskluziv'e el bild'o'j: album'o pri Parizo.

3. [MUZIKO] El'don'it'a son'registr'aĵ'o sub form'o de disk'o(j), kased'o(j) kaj simil'e.

===albumoz'o===

===alburn'o===

• alburn'o
  1. [ZOOLOGIO] Mal'grand'a speci'o (Alburn'us alburn'us) de fiŝ'o el la ord'o de ciprin'o'form'a'j kaj famili'o de ciprin'ed'o'j, kun mol'a'j naĝ'il'a'j radi'o'j kaj mal'grand'a buŝ'o; ties skvam'o'j'n oni uz'as en fabrik'ad'o de art'e'far'it'a'j perl'o'j.
  2. [ZOOLOGIO] Genr'o Alburn'us kaj tre parenc'a'j genr'o'j, kun la sam'a'j karakter'o'j kiel alburn'o. Sinonim'o: blank'fiŝ'o.

===alced'o===

• alced'ed'o'j Famili'o (Alcedinidae) de koraci'form'a'j bird'o'j, al kiu aparten'as inter ali'a'j alced'o.

===alcelaf'o===

===alce'o===

• Alce'o = Alkaj'o.

===Alcestis'o===

===Alcibiad'o===

===Alcino'o===

===alcioni'o===

• alcioni'ul'o'j Ord'o (Alcyonaria) de ok'koral'ul'o'j, al kiu aparten'as inter ali'a'j alcioni'o.

===alcion'o===

• Alcion'o [ASTRONOMIO] ĉef'a stel'o en la Plejad'o'j.

===alĉemil'o===

===Aldebaran'o===

===aldehid'o===

• tio'aldehid'o = tial'o.

===Aldernej'o===

===ald'o===

1. [MUZIKO] Kord'instrument'o, mez'a inter violon'o kaj violon'cel'o.

2. [MUZIKO] = kontralt'o.

• ald'a (parol'ant'e pri registr'o de instrument'o) Inter sopran'a kaj tenor'a: ald'a bek'flut'o, saksofon'o.

• ald'o [KEMIO] Aldehid'o (en kun'met'aĵ'o'j): ald'oz'o, ald'o'heks'oz'o; ald'oksim'o est'as oksim'o de aldehid'o.

• aldol'o
  1. Substanc'o, CH₃-CHOH-CH₂-CHO, est'iĝ'int'a per kombin'ad'o de du molekul'o'j de acet'aldehid'o (et'an'al'o) kataliz'it'a de alkal'o.
  2. Kolektiv'a nom'o de molekul'o'j kun ĝeneral'a formul'o R-CH₂-CHOH-CH(R’)-CHO.

• aldol'a kondens'ad'o Kombin'ad'o de du aldehid'o'j, en'hav'ant'a'j α -hidrogen'o'j'n.

===aldol'o===

===aldosteron'o===

===aleator'a===

===Aleĉjo===

===Alegan'o'j===

===alegori'o===

1. Metafor'a parol'o, kiu sub la propr'a senc'o alud'as kaŝ'it'a'n signif'o'n pli profund'a'n, plej oft'e moral'a'n: apolog'o kaj parabol'o est'as spec'o'j de alegori'o'j.

2. [BIBLIO] Simil'aĵ'o, en kiu la cel'at'a ide'o est'as instru'at'a per verk'element'o'j, unu'op'e konsider'at'a'j.

3. [BELARTOJ] [BELETRO] Literatur'a aŭ plastik'a prezent'o, per kiu oni konkret'ig'as abstrakt'a'j'n ide'o'j'n: bronz'a matron'o kun pes'il'o, alegori'o de la Justic'o. [SAMSENCA] simbol'o, emblem'o.

• alegori'a Prezent'ant'a alegori'o'n: alegori'a parol'o, rakont'o.

===alegr'o===

• alegr'e Viv'e kaj gaj'e lud'ot'e.

• alegr'et'o Tia kompon'aĵ'o kun moder'e rapid'et'a mov'ad'o.

===Aleksandrio===

1. Helen'a urb'o, fond'it'a en Egipti'o de Aleksandro la Grand'a en 332 antaŭ Krist'o , fam'a pro si'a lum'tur'o kaj si'a bibliotek'o, for'brul'ig'it'a en 391.

2. Haven'urb'o en Egipti'o (29°58’ E, 31°12’ N).

3. Nom'o de ali'a'j urb'o'j en Italio, Aŭstrali'o, Uson'o kaj ali'a'j

• Aleksandri'an'ism'o [BELETRO] Tre rafin'it'a'j poezi'o kaj kultur'o el la Ptoleme'a epok'o, post'e imit'it'a en Romo de la Aleksandriaj verk'ist'o'j, ekzempl'e Katul'o. [SAMSENCA] helen'ism'o.

===aleksandro===

• Aleksandro Vir'a nom'o, inter'ali'e de la Makedonia reĝ'o (Aleksandro 3a la Grand'a, 4a jar'cent'o antaŭ Krist'o), konker'int'o de la Persa imperi'o. (kares'form'o: * Aleĉjo).

===aleksin'o===

===aleksi'o===

• Aleksi'o Vir'a nom'o, inter'ali'e de rus'a sankt'ul'o kaj de mult'a'j slav'a'j princ'o'j.

===alektor'o===

===alel'o===

===aleman'o===

• aleman'a
  1. [HISTORIO] Rilat'a al la aleman'o'j.
  2. [LINGVOSCIENCO] Rilat'a al la german'a'j dialekt'o'j nun parol'at'a'j en Badeni'o kaj ŝvabi'o, en part'o'j de Alzaco kaj Svis'land'o, kaj pli special'e al la koncern'a teritori'o en Svis'land'o. [SAMSENCA] svis'german'a.

===alen'o===

===alenson'o===

• Alenson'o [GEOGRAFIO] Franci'a urb'o (0°05’ E, 48°26’ N).

===ale'o===

1. Ir'voj'o en ĝarden'o aŭ park'o, inter du vic'o'j de arb'o'j: karpen'ale'o.

2. Larĝ'a urb'a strat'o, kun du vic'o'j de arb'o'j. [SAMSENCA] avenu'a, bulvard'o.

===alergi'o===

• alergi'a Rilat'a al alergi'o: individu'o alergi'a al ov'o'blank'o; alergi'a'j perturb'o'j; kontraŭ'alergi'a medikament'o.

===aler'o===

===aleron'o===

===Aleut'o'j===

===aleŭrit'o===

===aleŭrod'o===

• aleŭrod'ed'o'j Famili'o (Aleyrodidae) de insekt'o'j el la ord'o de hemipter'o'j, sub'ord'o de sternorink'o'j, kies in'o'j kaj vir'seks'ul'o'j hav'as 4 membran'ec'a'j'n flug'il'o'j'n; ili parazit'as sur vaskul'plant'o'j kaj grav'e damaĝ'as kultiv'at'a'j'n plant'o'j'n precip'e en tropik'a'j region'o'j kaj forc'ej'o'j.

===alez'i===

• alez(ad)o Ag'o alez'i.

• alez'il'o Il'o, uz'at'a por alez'i.

===alf'a===

===alfabet'o===

1. List'o de ĉiu'j grafem'o'j uz'at'a'j en iu lingv'o kaj aranĝ'it'a'j en difin'it'a ord'o: se mi nun, post tiu grand'a spert'o, kiu'n mi hav'as, dev'us kre'i Esperant'o'n de'nov'e, mi ne don'us al ĝi ali'a'n alfabet'o'n (L.L. Zamenhof) ; la Mors'a alfabet'o; la Inter'naci'a Fonetik'a alfabet'o (Ifa).

2. Tiu list'o, lern'ot'a de tiu, kiu vol'as sci'pov'i leg'i: li neniam venk'is la alfabet'o'n (L.L. Zamenhof) ; li ŝvit'as ankoraŭ super la alfabet'o (L.L. Zamenhof) (li est'as mal'kler'a aŭ stult'a). [SAMSENCA] aboc'o.

• alfabet'a Rilat'a al alfabet'o: alfabet'a ord'o.

• alfabet'ig'i Instru'i iu'n pri la leg'o'kapabl'o.

• alfabet'um'o (L.L. Zamenhof)
  Aboc'o'libr'o.

===alfenid'o===

===alf'o===

===Alfons'o===

• Alfons'in'o Vir'in'a nom'o.

===Alfred'o===

===algebr'o===

• ŝalt'algebr'o [KOMPUTIKO] Bule'a algebr'o aplik'at'a al la konstru'ad'o de cifer'ec'a'j cirkvit'o'j. [SAMSENCA] kombin'il'o.

• algebr'a Rilat'a al algebr'o: algebr'a ekvaci'o (ekvaci'o egal'ig'ant'a polinom'o'n al nul'o); algebr'a nombr'o (nul'ej'o de algebr'a ekvaci'o kun entjer'a'j koeficient'o'j). [SAMSENCA] transcend'a.

===algid'a===

• algid'ec'o Hipo'termi'o.

===algi'o===

===alg'o===

• alg'o'j Mult'form'a grup'o de klorofil'hav'a'j, sen'arkegoni'a'j, unu- kaj mult'a-ĉel'a'j tal'o'fit'o'j, plej'part'e viv'ant'a'j en akv'o.

• alg'in'o [KEMIO] [FARMACIO] Miks'aĵ'o el alg'a'j poli'sakar'id'o'j, uz'at'a kiel medikament'a substrat'o.

• alginat'o [KEMIO] Sal'o de alginat'a acid'o, makro'molekul'a ĉef'a konsist'aĵ'o de alg'in'o.

• alg'olog'o Special'ist'o pri alg'ologi'o.

• alg'ologi'o Scienc'o, pri la alg'o'j.

• blu'alg'o'j Cian'o'bakteri'o'j.

• brun'alg'o'j Grup'o de mult'a'ĉel'a'j alg'o'j, kies ĉel'o'j en'ten'as brun'a'n pigment'o'n, proksim'um'e ampleks'ant'a la klas'o'n fuk'ofic'o'j. [SAMSENCA] feofit'o'j.

• flav'alg'o'j Grup'o de unu'ĉel'a'j aŭ koloni'form'ant'a'j alg'o'j, kies ĉel'o'j en'ten'as pli-mal'pli flav'a'n pigment'o'n, proksim'um'e respond'a al la filum'o Xanthophyta. [SAMSENCA] diatome'o'j.

• or'alg'o'j Grup'o de unu'ĉel'a'j aŭ koloni'form'ant'a'j alg'o'j, kies ĉel'o'j en'ten'as pli-mal'pli or'flav'a'n pigment'o'n, proksim'um'e respond'a al la filum'o Chriysophyta. [vidu] diatome'o'j.

• ruĝ'alg'o'j Grup'o de unu- kaj mult'a-ĉel'a'j alg'o'j, preskaŭ ekskluziv'e mar'a'j, kies ĉel'o'j en'ten'as ruĝ'a'n pigment'o'n, kaj kiu proksim'um'e ampleks'as la filum'o'n rodofit'o'j.

• verd'alg'o'j Grup'o de unu- kaj mult'a-ĉel'a'j alg'o'j, en kiu'j la verd'a kolor'o de la klorofil'o ne est'as kaŝ'it'a de ali'a'j pigment'o'j kiel ekzempl'e ĉe la ruĝ'alg'o'j kaj brun'alg'o'j, kaj kiu proksim'um'e ampleks'as la filum'o'n klorofit'o'j.

===Algol'o===

• Algol'o [KOMPUTIKO] Matematik'ec'a program'lingv'o aper'int'a en la 1960aj jar'o'j.

===algonki'o===

===algoritm'o===

1. [MATEMATIKO] [KOMPUTIKO] Eksplic'it'e preskrib'it'a proced'o por plen'um'i iu'n kalkul'o'n: la algoritm'o de Eŭklid'o (por trov'i la plej grand'a'n komun'a'n divizor'o'n de du entjer'a'j nombr'o'j); algoritm'o por ord'ig'i list'o'n en temp'o n log n. [SAMSENCA] program'o.

2. (vast'a'senc'e, inter'ali'e en didaktik'o) Metod'o, kiu uz'as seri'o'n de regul'o'j por aŭtomat'e plen'um'i plan'o'n.

===algvazil'o===

===alĝebr'o===

===Alĝero===

• Alĝerio (8) nord-Afrik'a regn'o.

• alĝeri'an'o Civit'an'o de Alĝerio.

===Alhambr'o===

===alĥemi'o===

===ali'a===

1. Ne la sam'a, kiel iu aŭ iu'j jam menci'it'a(j), ne ident'a kun: ŝi edz'in'iĝ'is kun si'a kuz'o, kvankam ŝi'a'j ge'patr'o'j vol'is ŝi'n edz'in'ig'i kun ali'a person'o (L.L. Zamenhof) ; la hirund'o flug'is trans la river'o'n, ĉar trans la river'o si'n trov'is ali'a'j hirund'o'j (L.L. Zamenhof) ; transport'u la seĝ'o'n de ĉi tie sur ali'a'n lok'o'n (L.L. Zamenhof) ; skatol'o aŭ ali'a objekt'o (L.L. Zamenhof) ; sen ia ali'a vort'o li el'ir'is; kelk'a'j ekzempl'o'j; divers'a'j ali'a'j kresk'aĵ'o'j (L.L. Zamenhof) ; kia'n ali'a'n, pli bon'a'n form'o'n oni pov'us trov'i (L.L. Zamenhof) ; inter ali'a'j afer'o'j ŝi dev'is ir'i ĉerp'i akv'o'n (L.L. Zamenhof) ; ne ekzist'as ali'a di'o, kiu pov'us vi'n sav'i (Hebrea Biblio) ; mi est'as la Etern'ul'o kaj ne ekzist'as ali'a (Hebrea Biblio) (sub'kompren'u Di'o); divers'a'j acid'o'j: vinagr'o, sulfur'acid'o, azot'acid'o kaj ali'a'j (L.L. Zamenhof) (sub'kompren'u acid'o'j).

2. Diferenc'a per unu aŭ plur'a'j ec'o'j: tio est'as tut'e ali'a afer'o (L.L. Zamenhof) ; la rezult'o est'is tut'e ali'a, ol ni esper'is; nun ŝi'a rid'et'o est'is ali'a, ol maten'e; kun la temp'o la form'o de la lingv'o ebl'e est'os ali'a, ol tiu, pro kiu ni nun labor'as (L.L. Zamenhof) ; ŝi est'is tut'e ali'a, ol kiel li ĝi'n imag'is al si (L.L. Zamenhof).

3. Du'a el du person'o'j, objekt'o'j aŭ grup'o'j: la lingv'o trans'ir'ad'is de unu hom'o al ali'a nur per la orel'o (L.L. Zamenhof) ; la transport'ad'o de l’ akcent'o de unu silab'o sur ali'a'n (L.L. Zamenhof) ; kre'i mal'am'o'n inter unu'j gent'o'j kaj ali'a'j (L.L. Zamenhof) ; tiu'j frat'o'j far'iĝ'is tut'e fremd'a'j unu'j al ali'a'j (L.L. Zamenhof) ; el ŝi'a'j infan'o'j unu'j est'as bon'a'j kaj ali'a'j mal'bon'a'j (L.L. Zamenhof).

4. (pronom'e uz'at'a) Iu ali'a hom'o: tiam mi sem'u kaj ali'a manĝ'u! (Hebrea Biblio) ; ne kondamn'u ali'a'n, oni vi'n ne kondamn'os (L.L. Zamenhof) ; ali'a'j'n gvid'as kaj mem ne vid'as (L.L. Zamenhof) ; ne mok'u mizer'o'n de ali'a, ĉar baldaŭ ven'os vi'a (L.L. Zamenhof) ; am'u unu la ali'a'n (Hebrea Biblio).

• ali'a… ali'a…
  Korelativ'aĵ'o, esprim'ant'a, ke, se unu afer'o ŝanĝ'iĝ'as, ankaŭ sam'e la du'a afer'o ŝanĝ'iĝ'as: ali'a'j dom'o'j, ali'a'j hom'o'j (L.L. Zamenhof) ; ali'a'j temp'o'j, ali'a'j mor'o'j (L.L. Zamenhof).

• tiu aŭ ali'a Iu ajn: far'i oficial'a'n decid'o'n pri tiu aŭ ali'a dub'a lingv'a demand'o (L.L. Zamenhof) ; hom'o'j, kiu'j perd'is ĉiu'n kred'o'n je la dogm'o'j de tiu aŭ ali'a religi'o (L.L. Zamenhof).

• ali'e
  1. En ali'a manier'o: ĝi est'os tiel kaj ne ali'e! (L.L. Zamenhof) ; ni hav'as sufiĉ'e da temp'o, por prepar'i la afer'o'n ali'e (L.L. Zamenhof) ; ag'i ali'e mi ne pov'is (L.L. Zamenhof) ; long'a'n temp'o'n neni'u en la mond'o respond'is tiu'n ĉi demand'o'n ali'e ol ’Jes’ (L.L. Zamenhof) ; ne parol'i ali'e, ol kun ironi'a rid'et'o (L.L. Zamenhof).
  2. En ali'a supoz'o; se ne: mi ja bezon'as manĝ'i, ali'e mi pov'as tut'e mal'dik'iĝ'i! (L.L. Zamenhof) ; ali'e oni pens'os, ke ni ĉiu'j hav'as tiu'n ide'o'n (L.L. Zamenhof) ; obe'u, ali'e vi est'os pun'at'a.

• ali'e… ali'e…
  Unu'manier'e… ali'manier'e…: infan'o'j, kiu'j konstant'e vid'as ke ili'a patr'o parol'as ali'e kaj ag'as ali'e (L.L. Zamenhof) ; (analog'e) unu parol'is tiel, ali'a parol'is ali'e (Hebrea Biblio).

• ali'o ali'aĵ'o
  Io ali'a: sem'u, ĉar vi ne sci'as, ĉu tio aŭ ali'o est'os pli ĝust'a (Hebrea Biblio) ; dum vi'a serv'ant'o est'is far'ant'a tio'n kaj ali'o'n […] (Hebrea Biblio) ; nek io, nek ali'o (L.L. Zamenhof) ; la spert'o baldaŭ montr'is tut'e ali'o'n (L.L. Zamenhof) ; al'send'i korespond'o'j'n al gazet'o'j kaj inter ali'aĵ'o'j rakont'i, ke […] (L.L. Zamenhof).

• ali'i (ne'transitiv'a) Diferenc'i: vest'o nobel'in'a plej mal'riĉ'a ali'as ol jup’ kamp'ul'in'a (A. Grabowski).

• ali'ec'o Mal'sam'ec'o: hom'o'j ver'e pens'ant'a'j neniam mal'am'as ali'gent'an'o'n pro la ali'ec'o de li'a religi'o (L.L. Zamenhof).

• ali'ig'i Far'i i'o'n ali'a, ŝanĝ'i, modif'i: por ke oni li'n ne re'kon'u, li ali'ig'is si'a'n voĉ'o'n; sorĉ'e ali'ig'i hom'o'n en pork'o'n. [SAMSENCA] metamorfoz'i, trans'form'i.

• ali'ul'o Iu ali'a: sekret'o'n de ali'ul'o ne mal'kaŝ'u (Hebrea Biblio) ; la kamp'o de ali'ul'o.

• inter'ali'e Inter ali'a'j afer'o'j.

• kun'ali'e Sen'disting'e kun ali'aĵ'o'j: kred'ebl'e mi met'is ĝi'n kun'ali'e en mi'a'n pak'o'n (L.L. Zamenhof).
  Rimark'o 3 La vort'o ’ali'a’ kaj ĝi'a'j deriv'aĵ'o'j ne aparten'as al la tabel'o de korelativ'o'j. Maksimum'e al'las'ebl'a est'as la form'o posed'a: ies gajn'o, alies perd'o.

===alianc'o===

• alianc'i (transitiv'a) Lig'i per alianc'o: si'n alianc'i kun najbar'a regn'o. [SAMSENCA] aks'o, lig'o.

===aliari'o===

===alibi'o===

===alicikl'a===

===Alic'o===

===alidad'o===

===aliel===

===alien'i===

• alien'a [MEDICINO] Traf'it'a de alien'ec'o.

• alien'ec'o Genr'a termin'o por ĉiu'j intelekt'a'j perturb'o'j. [SAMSENCA] demenc'o, frenez'ec'o.

• alien'ist'o Kurac'ist'o, zorg'ant'a pri alien'ul'o'j.

• alien'ul'o Mal'san'ul'o, traf'it'a de alien'ec'o.

===alies===

===alifat'a===

===aligator'o===

===alil'o===

===aliment'o===

===aline'o===

1. [TIPOGRAFIO] Pec'o de tekst'o, normal'e konsist'ant'a el plur'a'j fraz'o'j, komenc'iĝ'ant'a per nov'a lini'o kaj oft'e disting'it'a de ali'a'j aline'o'j per vertikal'a spac'o, de'ŝov'o de la unu'a lini'o kaj simil'e: paĝ'o 13 a, du'a aline'o. [SAMSENCA] paragraf'o.

2. [TIPOGRAFIO] De'ŝov'o de la unu'a lini'o de aline'o 1.

===Ali'o===

===alism'o===

• alism'ac'o'j Famili'o (Alismataceae) el plur'jar'a'j herb'ec'a'j marĉ'plant'o'j kun el'baz'a'j foli'o'j kaj regul'a'j, tri'nombr'a'j flor'o'j; 100 spec'o'j el 14 genr'o'j, inter ali'a'j alism'o kaj sagitari'o.

• plantag'alism'o Speci'o de alism'o (Alisma plantago-aquatica) kun blank'a'j aŭ hel'ruĝ'a'j flor'o'j en 2-3 vic'o'j da verticil'o'j sur ĝis 80 cm alt'a pedunkl'o; kresk'as en marĉ'o aŭ mal'profund'a akv'o. Sinonim'o: akv'o'plantag'o.

===alis'o===

===aliteraci'o===

• aliteraci'i (ne'transitiv'a) (parol'ant'e pri vort'o) Prezent'i aliteraci'o'n kun ali'a vort'o.

===alit'o===

===alium'o===

• tub'a alium'o Speci'o de alium'o (Allium fistulosum). Sinonim'o: tub'o'cep'o. [SAMSENCA] ajl'o, ampelopraz'o, cep'o, pore'o, ŝenopraz'o, ŝalot'o.

===alizarin'o===

===alize'o===

• kontraŭ'alize'o Vent'o, kiu blov'as en la sam'a'j kondiĉ'o'j, sed en mal'a direkt'o en la stratosfer'o. [SAMSENCA] muson'o.

===aliz'o===

• aliz'arb'o aliz'uj'o
  ĉiu arb'o aŭ arbust'o el grup'o de spec'o'j de sorbus'o kun dent'a'j aŭ ne profund'e lob'a'j foli'o'j. [SAMSENCA] sorp'uj'o, sorbus'o.

• blank'a aliz'arb'o Blank'a sorbus'o.

• adstring'a aliz'arb'o Adstring'a sorbus'o.

===alk===

• alk'adien'o Ne'satur'it'a ne'cikl'a hidrokarbon'o kun du du'obl'a'j lig'o'j, C_nH_{2 n -2}: but'adien'o.

• alk'an'o Satur'it'a hidrokarbon'o, C_nH_{2 n +2}, ekzempl'e met'an'o, et'an'o, propan'o, but'an'o, okt'an'o. [SAMSENCA] parafin'o.

• alk'an'al'o Aldehid'o deriv'it'a de alk'an'o. [VIDU] alkal'o.

• alk'an'ol'o Alkohol'o, deriv'it'a de alk'an'o.

• alk'an'ol'at'o Metal'a kombinaĵ'o de alk'an'ol'o (ankaŭ: alk'oksid'o).

• alk'an'on'o Keton'o deriv'it'a de alk'an'o.

• alken'o Ne'satur'it'a, ne'cikl'a hidrokarbon'o kun unu du'obl'a lig'o, Cnh₂n : et'en'o, propen'o.

• alkil'o Radik'o de alk'an'o, Cnh_{2 n -1} ; simbol'o en formul'o'j: R.

• alkin'o Ne'satur'it'a ne'cikl'a hidrokarbon'o kun unu tri'obl'a lig'o, Cnh₂n +1-, ekzempl'e et'in'o (acetilen'o).
  Rimark'o. La menci'it'a nomad'o valid'as ankaŭ por ali'a'j substanc'o'grup'o'j de la organik'a kemi'o, kies nom'o'j ne est'is en'met'it'a'j en ĉi tiu vort'ar'o, ekzempl'e alken'al'o.

• cikl'o'alkan'o Molekul'o simil'a al alk'an'o, sed kun unu cikl'o en la karbon'a skelet'o: cikl'o'propan'o.

• cikl'o'alk'adien'o cikl'o'alken'o
  Molekul'o simil'a al alk'adien'o (respektiv'e alken'o), sed kun unu cikl'o en la karbon'a skelet'o: 1,3-cikl'o'heks'adien'o.

• cikl'o'alkin'o Molekul'o simil'a al alkin'o, sed kun unu cikl'o en la karbon'a skelet'o.

===alkad'o===

===Alkaj'o===

1. [MITOLOGIO] Fil'o de Perse'o kaj pra'patr'o de Heraklo.

2. Helen'a poet'o (ĉirkaŭ 630-580) el Mitileno.

• alkaj'a [BELETRO] (parol'ant'e pri strof'o) Kvar'vers'a jamb'a, laŭ'dir'e kre'it'a de Alkaj'o. [SAMSENCA] sapf'a.

===alkali'o===

===alkal'o===

1. [KEMIO] Oksid'o aŭ hidroksid'o de kelk'a'j metal'o'j (Li, Na, K, Rb, Cs, Fr).

2. [KEMIO] (vast'a'senc'e) Hidroksid'o de metal'o kaj, pli ĝeneral'e, substanc'o, kiu, kombin'iĝ'ant'e kun acid'o, nask'as sal'o'n. [VIDU] alkal'blu'o, alk/al/ o.

• alkal'a Rilat'a al alkal'o: alkal'a reakci'o; alkal'a ter'o ([VIDU] ter'o 11, 7); alkal'a, ter'alkal'a metal'o ([VIDU] metal'o).

• alkalec'o Ec'o de io alkal'a: la alkalec'o de la ŝvit'o.

• alkal'oz'o [MEDICINO] Tro'ec'o de la sang'a alkalec'o. [SAMSENCA] acid'oz'o.

• alkal'o'metri'o [KEMIO] Titr'ad'o per alkal'o'j, aŭ doz'ad'o de alkalec'o.

• ter'alkal'o (evit'ind'a) = ter'alkal'a metal'o.

===alkaloid'o===

===alka'o===

===alkaraz'o===

===alkazab'o===

===alkazar'o===

===alkekeng'o===

===alkemil'o===

===alkemi'o===

• alkemi'ist'o Tiu, kiu praktik'as alkemi'o'n.

===Alkmen'o===

===alk'o===

===alkoholat'o===

===alkoholatur'o===

===alkohol'o===

1. [KEMIO] Organik'a substanc'o kun hidroksi'o (- OH). [SAMSENCA] ol/.

2. [KOMUNUZO] Likv'o, akir'it'a per distil'ad'o de ferment'int'a'j suker'hav'a'j substanc'o'j, kiel gren'o, vin'ber'o'j kaj tiel plu. Sinonim'o: et'an'ol'o, C₂H₅OH.

• pent'il'a alkohol'o Pent'an'ol'o.

• alkohol'aĵ'o Trink'aĵ'o, en'hav'ant'a pli aŭ mal'pli da alkohol'o 2; brand'o. [SAMSENCA] drink'aĵ'o, ebri'ig'aĵ'o.

• alkoholat'o [KEMIO] Metal'a sal'o de alkohol'o 1. [VIDU] alkoholat/ o.

• alkohol'i Al'don'i alkohol'o'n al io: delikat'e alkohol'it'a krem'aĵ'o, kuk'o.

• alkohol'emi'o ĉe'est'o de et'il'a alkohol'o (et'an'ol'o) en la sang'o: la toler'ec'o al et'il'a alkohol'o tre divers'as laŭ la individu'o'j: ĝeneral'e, de 1 ĝis 2,5 ‰ ĝi est'ig'as eŭfori'a'n aŭ ekscit'a'n stat'o'n; ek'de 2,5 ‰ aper'as narkoz'a stat'o; komat'o est'iĝ'as ĉirkaŭ 4 aŭ 5 ‰ ; risk'o de voj'akcident'o jam ekzist'as kun alkohol'emi'o je 0,3 ‰.

• alkohol'ism'o [MEDICINO] Stat'o, konsider'at'a mal'san'o, karakteriz'at'a de tro'a alkohol'trink'ad'o, de mal'kapabl'o ĉes'ig'i ĝi'n kaj de ĝi'a'j psik'a'j, korp'a'j kaj soci'a'j konsekvenc'o'j.

• alkohol'o'metr'o Mezur'il'o por taks'i la en'hav'o'n je alkohol'o.

• brul'alkohol'o Kolor'ig'it'a, de'natur'ig'it'a alkohol'o, serv'ant'a por hejt'i kaj bol'ig'i.

• tio'alkohol'o [KEMIO] Tiol'o.

===alkov'o===

===Alah'o===

===almagest'o===

• Almagest'o [ASTRONOMIO] Grav'a astronomi'a verk'o far'e de Klaŭdi'o Ptoleme'o.

===almanak'o===

===almandin'o===

===almenaŭ===

1. ’eĉ lim'ig'ant'e si'n je la plej mal'grand'a kvant'o’, ’ne mal'pli ol’, ’se ne pli’: la fos'o […] hav'is almenaŭ ok fut'o'j'n da larĝ'ec'o (L.L. Zamenhof) ; tio kost'os almenaŭ dek milion'o'j'n; lingv'o art'a est'as almenaŭ kvin'dek foj'o'j'n pli facil'a, ol ĉia lingv'o natur'a (L.L. Zamenhof) ; io tia, kio al'proksim'iĝ'us la cel'o'n almenaŭ je unu paŝ'o (L.L. Zamenhof) ; neni'u pov'as dub'i, ke ĉiu'j'n, aŭ almenaŭ la grand'a'n pli'mult'o'n da person'o'j lig'as unu komun'a ide'o (L.L. Zamenhof) ; ŝi est'as almenaŭ kvar'dek'jar'a; vi ŝajn'as almenaŭ tiel jun'a, kiel vi'a kuz'in'o.

2. ’eĉ en la plej mal'favor'a okaz'o’, ’se est'as ne'ebl'e far'i pli bon'e’, ’se ne est'as pli kontent'ig'a solv'o’: vi pov'as tut'e ĝi'n (la artikol'o'n) ne uz'ad'i, almenaŭ ĝis la temp'o, kiam vi tut'e bon'e sci'os ĝi'a'n signif'o'n (L.L. Zamenhof) ; la ver'a stil'o Esperant'a est'as, aŭ almenaŭ dev'as est'i, nur stil'o simpl'a kaj logik'a (L.L. Zamenhof) ; ha, mi'a Di'o! almenaŭ i'a'n simpl'a'n brasik'aĵ'o'n! (L.L. Zamenhof) ; almenaŭ neniu'n ili hav'u viv'a! (L.L. Zamenhof) ; sed mi almenaŭ est'as trankvil'a en mi'a kor'o; tio prezent'as est'ont'ec'o'n mal'gaj'a'n, nud'a'n, sed almenaŭ jam klar'e difin'it'a'n (L.L. Zamenhof) ; post tia skandal'o li almenaŭ dev'us silent'i.

===alme'o===

===alm'o===

===almoz'o===

• almoz'i (ne'transitiv'a) Pet'i almoz'o'n: kiu tro ripoz'as, baldaŭ almoz'as (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] kvest'i. [VIDU] almoz'don'i, almoz'pet'i.

• almoz'ul'o Hom'o, kiu pet'ad'as almoz'o'j'n: en ŝi'a penetr'ant'a voĉ'o son'is jam tir'at'a'j kaj plend'a'j son'o'j de almoz'ul'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] tramp'o, vagabond'o. [VIDU] monaĥ'o.

• almoz'ul'ej'o Rifuĝ'dom'o por almoz'ul'o'j.

===aln'o===

===al'o===

1. a) [ANATOMIO] ĉiu el la du flank'a'j part'o'j de la naz'o.

b) [ANATOMIO] Pli ĝeneral'e, ĉia flank'a element'o de organ'o.

2. [BOTANIKO] Lamen'form'a el'kresk'aĵ'o de tig'o, petiol'o, sepal'o, frukt'o aŭ sem'o; al'o de frukt'o aŭ sem'o oft'e facil'ig'as dis'port'ad'o'n far'e de la vent'o kaj tial est'as nom'at'a ankaŭ flug'il'o.

3. [BOTANIKO] ĉiu el la du liber'a'j mez'a'j petal'o'j de la korol'o de la fab'ac'o'j kun papili'form'a'j flor'o'j. [SAMSENCA] karen'o, standard'o.

4. Flug'il'o de bird'o.

5. [TEKNIKOJ] ĉiu el la flug'il'form'a'j ekstrem'aĵ'o'j de helic'o.

6. [AVIADO] ĉiu el la flank'a'j port'a'j surfac'o'j de aviad'il'o: al'a ŝarĝ'o. Sinonim'o: plane'o.

7. [ARKITEKTURO] ĉiu el la du flank'a'j part'o'j de konstru'aĵ'o: mez'epok'a kastel'o kun du renesanc'a'j al'o'j.

8. [ARMEOJ] ĉiu el la du ekstrem'o'j de arme'o: la mal'amik'a kavaleri'o preter'galop'is la dekstr'a'n al'o'n; (figur'a'senc'e) tiu frakci'o est'as la marŝ'ant'a al'o de la parti'o.

9. Part'o de kutim'e par'a'j spegul'bild'e aranĝ'it'a'j objekt'o'j: fenestr'a al'o (L.L. Zamenhof).

10. [TEKNIKOJ] ĉiu el la rotaci'ant'a'j vel'port'a'j fram'o'j de vent'muel'il'o.

11. Rand'o de larĝ'rand'a ĉapel'o.

• al'et'o [TEKNIKOJ] Flug'il'form'a apendic'o ĉiu'flank'e de ŝraŭb'o aŭ ŝraŭb'ing'o, serv'ant'a por facil'ig'i ties turn'ad'o'n per man'o.

• ĉirkaŭ'al'a [BOTANIKO] (parol'ant'e pri rond'a aŭ oval'a sem'o aŭ frukt'o) ĉirkaŭ'it'a de al'o.

• frog'al'o [VIDU] frog'o.

===alod'o===

===alofon'o===

• alofon'a (parol'ant'e pri trans'skrib'o) Inkluziv'ant'a special'a'j'n simbol'o'j'n, por figur'i alofon'o'j'n.

===aloj'o===

• aloj'ig'i Far'i aloj'o'n.

===alokazi'o===

===alokton'o===

===alomorf'o===

===alonĝ'o===

1. [KOMERCO] Paper'a foli'o, kiu'n oni al'glu'as al kambi'o, kiam sur ties dors'a flank'o ne plu est'as lok'o por ĝir'o'j.

2. [KEMIO] Long'ig'a tub'o, oft'e kurb'a, por flu'ig'i distil'aĵ'o'n en ricev'il'o'j'n: plur'alonĝ'a tub'o.

3. Tabul'o, kiu'n oni pov'as adapt'i al tabl'o, por pli'grand'ig'i ĝi'a'n surfac'o'n.

===alo'o===

• alo'aĵ'o [FARMACIO] Laks'ig'a rezin'o, ricev'at'a el foli'o'j de iu'j spec'o'j de alo'o.

• akv'o'alo'o Stratiot'o.

===alopat'o===

• alopati'o (L.L. Zamenhof)
  [MEDICINO] Doktrin'o, laŭ kiu oni kurac'as per la kontraŭ'aĵ'o'j; krom'nom'o de la klasik'a medicin'o, kontrast'e kun homeopati'o.

===alopeci'o===

===alopekur'o===

===aloritmi'o===

===aloster'a===

===alotrofi'o===

===alotrop'a===

• alotrop'aĵ'o alotrop'a form'o.

• alotrop'ec'o Ec'o de alotrop'a substanc'o.

===aloz'o===

1. [ZOOLOGIO] Genr'o (Alosa) de mez'grand'a'j uest-Eŭrop'a'j kaj uest-Marokaj fiŝ'o'j el la famili'o klupe'ed'o'j, kun vic'o de mal'hel'a'j makul'o'j ambaŭ'flank'e; viv'as en mar'o, fraj'as en river'o. [SAMSENCA] haring'o.

2. [ZOOLOGIO] La plej kon'at'a, Atlantik'a speci'o de aloz'o (Alosa alosa).

===alpak'o===

1. [ZOOLOGIO] Speci'o de lam'o (Lama pacos), mal'pli grand'a ol la ĉef'a speci'o (Lama glama), kun mal'long'a'j orel'o'j kaj kap'o, kaj kun korp'o kovr'it'a de long'a har'ar'o ĝeneral'e mal'hel'brun'a, preskaŭ nigr'a; ĝi viv'as en Peruo kaj Bolivio. [SAMSENCA] gvanak'o, vikun'o.

2. Lan'o de tiu best'o.

3. Teks'aĵ'o el tiu lan'o: somer'a vest'o el alpak'o.

===alpar'o===

===alpini'o===

===alp'o===

• Alp'o'j (L.L. Zamenhof)
  Nom'o de la plej grand'a Eŭrop'a mont'ar'o, kiu ir'as de Mediterane'o ĝis Aŭstrio: la franc'a'j, svis'a'j, dinar'a'j Alp'o'j; (analog'e) la Aŭstrali'a'j Alp'o'j.

• alp'a Rilat'a al alp'o'j: alp'a falt'iĝ'o, val'o; [GEOLOGIO] alp'a mont'ar'iĝ'o; la alp'a roz'o (rododendr'o).

• alp'ism'o Sport'o de la sur'grimp'ad'o de alt'a'j mont'o'j.

• alp'ist'o Mont'grimp'ist'o.

• cis'alp'a [HISTORIO] Trov'iĝ'ant'a sur la Italia flank'o de Alp'o'j.

• trans'alp'a [HISTORIO] Trov'iĝ'ant'a sur la ali'a flank'o de Alp'o'j, el vid'punkt'o de Roman'o'j.

===alt'a===

1. Grand'a en vertikal'a kaj supr'e'n'ir'a direkt'o: alt'a arb'o, mont'o, dom'o, tur'o; alt'a hom'o. [SAMSENCA] el'star'a.

2. Hav'ant'a difin'it'a'n dimensi'o'n en tiu direkt'o: mur'o du'on'metr'o'n alt'a; hom'et'o alt'a je iom mal'pli ol unu klaft'o.

3. Trov'iĝ'ant'a je grand'a distanc'o super la ter'o: alt'a'j nub'o'j; alt'a ĉiel'o (Hebrea Biblio).

4. (figur'a'senc'e) Super'ant'a la ordinar'a'n nivel'o'n, intens'a, eg'a: alt'a prem'o, varm'o, temperatur'o; ju pli da aĉet'ant'o'j, des pli alt'a la prez'o (L.L. Zamenhof) ; en plej alt'a mizer'o al Di'o esper'u! (L.L. Zamenhof) ; mi'a alt'a estim'o por vi; la alt'a saĝ'o de la raben'o.

5. Super'a al ali'a'j sam'spec'a'j afer'o'j: alt'a ofic'o, rang'o (L.L. Zamenhof), de'ven'o (L.L. Zamenhof) ; alt'a lern'ej'o; la Alt'a ĉambr'o (ekzempl'e ĉambr'o de la lord'o'j en Briti'o […]); la alt'a matematik'o; la pec'o ne plaĉ'is al la amas'o, ĝi est'is tro alt'a por la popol'o (L.L. Zamenhof) ; la alt'a'j latitud'o'j (pli mal'proksim'a'j de la ekvator'o).

6. Moral'e super'a, nobl'a: alt'a'j pens'o'j, sent'o'j; ni'a alt'a cel'o; li est'is alt'a figur'o en ĉi tiu proz'a jar'cent'o; la Alt'a Kant'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] majest'a, sublim'a.

7. Konsci'ant'a pri si'a super'ec'o: de rigard'o tro alt'a mal'san'iĝ'as la okul'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] fier'a, orgojl'a.

8. Hav'ant'a alt'a'n frekvenc'o'n: alt'a'j ton'o'j (L.L. Zamenhof) ; la last'a ton'o de tiu kanzon'o est'as tro alt'a por vi'a voĉ'o. [SAMSENCA] akut'a.

• alt [MATEMATIKO] [VIDU] eksponent'o 1.

• alt'e En alt'a pozici'o aŭ situaci'o:
  1. rok'mur'o'j star'is alt'e (L.L. Zamenhof) ; la neĝ'o kuŝ'is alt'e ekster'e (L.L. Zamenhof) ; sabl'a mont'et'o est'is amas'iĝ'int'a ĝis alt'e super la pord'o de la preĝ'ej'o (L.L. Zamenhof) ;
  2. al'log'is la vin'ber'o, sed est'is iom alt'e (K. Kalocsay) ; la lun'o est'is alt'e supr'e (L.L. Zamenhof) ; ĵet'i alt'e'n en la aer'o'n (L.L. Zamenhof) ; Vi supr'e'n'ir'is alt'e'n (Hebrea Biblio) ;
  3. alt'e ŝat'i, taks'i, favor'i;
  4. generaci'o, kiu tiel alt'e ten'as si'a'j'n okul'o'j'n (Hebrea Biblio) ; ne ten'u vi'n alt'e, sed tim'u (Nova Testamento) ; rigard'i iu'n de alt'e (L.L. Zamenhof).

• alt'o
  1. Vertikal'a dimensi'o en la supr'e'n'ir'a direkt'o: kvar'angul'a est'u la altar'o kaj ĝi'a alt'o est'u tri uln'o'j (Hebrea Biblio) ; ĝi hav'is la alt'o'n de 90 metr'o'j (L.L. Zamenhof) ; ĝi'a alt'o ating'as la ĉiel'o'n (Hebrea Biblio).
  2. [MATEMATIKO] Distanc'o inter la baz'o kaj la supr'o.
  3. [MATEMATIKO] Rekt'o ort'ant'a al later'o de plur'angul'o kaj tra'pas'ant'a vertic'o'n, aŭ ort'ant'a al fac'o de plur'edr'o kaj tra'pas'ant'a vertic'o'n.
  4. [MATEMATIKO] La strek'o de alt'o 3 inter la vertic'o kaj la later'o aŭ fac'o.
  5. = altitud'o.
  6. Alt'aĵ'o aŭ alt'ec'o: Di'o en la alt'o! (Hebrea Biblio).

• *alt'aĵ'o
  1. Ia alt'a lok'o: ĉe la baz'o de la alt'aĵ'o star'is dom'o (L.L. Zamenhof) ; la alt'aĵ'o'j de Romo; anonc'i sur la pint'o'j de la alt'aĵ'o'j de la urb'o (Hebrea Biblio) ; mi supr'e'n'ir'os sur la alt'aĵ'o'n de la nub'o'j (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) la temp'o de la infan'ec'o hav'as si'a'j'n lum'a'j'n alt'aĵ'o'j'n (L.L. Zamenhof).
  2. [BIBLIO] Kult'ej'o de pagan'a'j di'o'j, aranĝ'it'a sur mont'o'supr'o: li for'ig'is la altar'o'j'n de fremd'a'j di'o'j kaj la alt'aĵ'o'j'n (Hebrea Biblio).

• *alt'ec'o
  1. Ec'o de io alt'a: la alt'ec'o de tur'o, de mont'o (L.L. Zamenhof) alt'ec'o de prez'o salajr'o'j la alt'ec'o de tiu'j kost'o'j est'as difin'it'a per […] (L.L. Zamenhof) tim'i la alt'ec'o'n de la nombr'o (L.L. Zamenhof) ho, alt'ec'o de la Di'a'j juĝ'o'j! (kort'eg'a titol'o) Vi'a Reĝ'a, Seren'eg'a Alt'ec'o ĝi (najtingal'o) jam ating'is la alt'ec'o'n de grand'imperi'estr'a kant'ist'o (L.L. Zamenhof)
  2. a) = alt'o.

  b) = altitud'o: en la lok'o Kalaveraso sur la alt'ec'o de 1400 metr'o'j super la nivel'o de la mar'o (L.L. Zamenhof).

• absolut'a alt'ec'o = altitud'o.

• alt'ej'o = alt'aĵ'o 2.

• alt'ig'i Far'i i'o'n, iu'n alt'a: alt'ig'i la man'o'n super iu; alt'ig'i la ton'o'n, la prez'o'j'n; (figur'a'senc'e) per tio ni mem tre alt'ig'os la sen'signif'a'n Delegaci'o'n (L.L. Zamenhof) ; kio est'as alt'ig'it'a inter hom'o'j, tio est'as abomen'aĵ'o antaŭ Di'o (Nova Testamento) ; alt'ig'ad'o de la valor'o de la Delegaci'o (L.L. Zamenhof). [SAMSENCA] lev'i.

• alt'ig'il'o [ARMEOJ] Il'o, serv'ant'a por alt'ig'i la cel'fend'o'n de paf'il'o laŭ la paf'distanc'o. [SAMSENCA] cel'grajn'o.

• alt'iĝ'i Iĝ'i alt'a: alt'iĝ'as la nebul'o, baldaŭ ni pov'os voj'ir'i; alt'iĝ'os la korn'o'j de virt'ul'o'j (Hebrea Biblio) ; (figur'a'senc'e) precip'e dank'e al la lingv'o la hom'o'j alt'iĝ'is super la best'o'j (L.L. Zamenhof) ; alt'iĝ'o de rang'o ( [SAMSENCA] avanc'i, promoci'o).

• alt'o'metr'o
  1. [FIZIKO] Iu ajn instrument'o, por mezur'i alt'o'n.
  2. [FIZIKO] [AVIADO] Instrument'o, lok'it'a sur aviad'il'o, por mezur'i ĝi'a'n alt'o'n super la ter'o.

• alt'o'metri'o Part'o de la geodezi'o koncern'ant'a la mezur'ad'o'n de alt'aĵ'o'j, al'ir'ebl'a'j aŭ ne.

• *mal'alt'a
  1. Ne ating'ant'a la ordinar'a'n nivel'o'n: mal'alt'a pord'o, fenestr'o, kaban'o, seĝ'o, plafon'o; mal'alt'a relief'o; la mal'alt'a'j ter'o'j de Skot'land'o; la akv'o en la basen'o est'is mal'alt'a. [SAMSENCA] bas'a, profund'a.
  2. Trov'iĝ'ant'a ne tre mal'proksim'e de la ter'nivel'o: mal'alt'a'j nub'o'j; mal'alt'a'j branĉ'o'j de arb'o.
  3. (figur'a'senc'e) Ne ating'ant'a la normal'a'n nivel'o'n aŭ intens'o'n: mal'alt'a tensi'o; mal'alt'a sang'o'prem'o; region'o de mal'alt'a aer'prem'o; mal'alt'a temperatur'o; vend'i je mal'alt'a'j prez'o'j.
  4. (figur'a'senc'e) Soci'e aŭ moral'e mal'super'a: hom'o'j de mal'alt'a nivel'o; la mal'alt'a'j klas'o'j; la mal'alt'a nobel'ar'o, eklezi'ul'ar'o (kontrast'e al la pli honor'at'a part'o).
  5. [MUZIKO] Hav'ant'a mal'alt'a'n frekvenc'o'n: mal'alt'a ton'o.

• mal'alt'e
  1. En mal'alt'a pozici'o aŭ situaci'o: la sun'o star'is mal'alt'e sur la horizont'o; la hirund'o'j mal'alt'e flug'ad'is; mal'alt'e klin'ig'i (L.L. Zamenhof).
  2. Mal'alt'e edz'in'iĝ'i.

• mal'alt'o Stat'o, ec'o de iu, io mal'alt'a.

• mal'alt'aĵ'o (L.L. Zamenhof)
  Ia mal'alt'a lok'o.

• mal'alt'ig'i (L.L. Zamenhof)
  Far'i iu'n aŭ i'o'n mal'alt'a: mal'alt'ig'i la nivel'o'n de likv'o en vaz'o; (figur'a'senc'e) mal'alt'ig'i ies fier'ec'o'n; mal'alt'ig'i la voĉ'o'n. [SAMSENCA] humil'ig'i, mal'lev'i.

• mal'alt'iĝ'i Iĝ'i mal'alt'a: li ne tim'as mal'alt'iĝ'i je tia'j et'a'j detal'o'j; mal'alt'iĝ'i al iu (L.L. Zamenhof).

• pli'alt'ig'i Ig'i pli alt'a (ekzempl'e prez'o'n).

• pli'alt'iĝ'i Trans'ir'i al stat'o pli alt'a (ekzempl'e parol'ant'e pri prez'o'j).

• Plej'alt'a Epitet'o de Di'o: antaŭ la vizaĝ'o de la Plej'alt'ul'o (Hebrea Biblio).

• dik'mal'alt'a Dens'korp'a.

• kurz'alt'iĝ'o [KOMERCO] Pli'alt'iĝ'o de la prez'o de bors'a valor'o.

• prez'alt'iĝ'o Pli'alt'iĝ'o de la prez'o de var'o. [SAMSENCA] inflaci'o.

• rang'alt'iĝ'o Promoci'o.

• ton'alt'o Referenc'a son'alt'o de ton'o, gam'o, instrument'o aŭ voĉ'o: la plej kutim'a ton'alt'o de A est'as 440 Hz ; lev'i la ton'alt'o'n. Sinonim'o: piĉ'o.

===Altair'o===

=== Altajo ===

===altan'o===

===altar'o===

1. Rit'a tabl'o, sur kiu est'as far'at'a'j la religi'a'j ofer'o'j en di-serv'o: far'u la altar'o'n el akaci'a lign'o (Hebrea Biblio) ; li konstru'is tie altar'o'n al la Etern'ul'o (Hebrea Biblio) ; la fajr'o sur la altar'o ne esting'iĝ'u; ĉiu fremd'a dev'is si'a'n viv'o'n sur la altar'o de Dian'o perd'i (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) la sun'o star'is kiel grand'a lum'a altar'o mal'proksim'e (L.L. Zamenhof) ; (figur'a'senc'e) star'ig'i altar'o'n al iu (L.L. Zamenhof) (li'n ador'i kiel di'o'n).

2. (figur'a'senc'e) Preĝ'ej'o aŭ eklezi'o: li ŝtel'as de najbar'o por don'i al altar'o (L.L. Zamenhof) ; ricev'i griz'a'n har'o'n, ne vid'int'e altar'o'n (L.L. Zamenhof) (fraŭl'in'e mal'jun'iĝ'i); la tron'o kaj la altar'o (la ŝtat'o kaj la eklezi'o).

• ripoz'altar'o ĉiu el la altar'o'j aranĝ'it'a'j laŭ la voj'o de procesi'o.

===alte'o===

• roz'alte'o Speci'o de alce'o (Alcea rosea, Sinonim'o: Althaea rosea), herb'o kun rekt'a, fortik'a tig'o, kun grand'a'j, man'e lob'a'j foli'o'j kaj kun mult'a'j, grand'a'j, silk'ec'a'j, funel'form'a'j flor'o'j; ĝarden'e kultiv'at'a en la mez'varm'a'j region'o'j. [SAMSENCA] alce'o, malv'o.

===alteraci'o===

• alteraci'i Far'i alteraci'o'n al.

• alteraci'iĝ'i Iĝ'i alteraci'it'a.

===alternanc'o===

===alternativ'o===

1. Neces'a elekt'o inter du ebl'a'j kaj oft'e kontraŭ'a'j decid'o'j aŭ propon'o'j: est'i malic'a aŭ stult'a, ni pen'u evit'i tiu'n alternativ'o'n; silent'i aŭ mort'i, jen kia alternativ'o si'n trud'is al la surpriz'it'a gard'o'star'ant'o; solv'i alternativ'o'n (L.L. Zamenhof).

2. Ali'a ebl'a manier'o solv'i problem'o'n aŭ plen'um'i i'o'n.

• alternativ'a
  1. Rilat'a al alternativ'o.
  2. (parol'ant'e pri ide'ar'o, mov'ad'o kaj simil'e) Opon'ant'a al la divers'a'j aspekt'o'j de la reg'ant'a'j soci'ord'o kaj ideologi'o, aŭ klopod'ant'a ag'i ekster ili: est'ig'is alternativ'a'j mov'ad'o'j (M) ; alternativ'a medicin'o.
  3. [EKOLOGIO] (parol'ant'e pri energi'o) Propon'it'a por anstataŭ'i la tradici'a'j'n energi'font'o'j'n.

• alternativ'ul'o An'o de alternativ'a ide'ar'o aŭ mov'ad'o: tiu'j alternativ'ul'o'j, inter ili oft'e verd'ul'o'j […] (M).

===altern'i===

1. Si'n sekv'i laŭ'vic'e, kun pli-mal'pli da regul'ec'o: la sezon'o'j altern'as; sun'o kaj lun'o altern'as en la ĉiel'o; silent'o kaj tondr'o altern'is (L.L. Zamenhof) ; terur'e nun altern'as la koler'o en mi'a kor’ jen kontraŭ ŝi jen kontraŭ mi (L.L. Zamenhof).

2. [FIZIKO] Est'i laŭ'vic'e pozitiv'a kaj negativ'a.

• altern'o altern'ad'o
  Ag'o de afer'o'j, kiu'j altern'as.