Li jam re'ven'is al Karakorum, long'e atend'at'a, long'e sur'voj'e, antaŭ'it'a de mesaĝ'o'j pri la venk'o'j okcident'e kaj sen'el'ĉerp'a flu'o de milit'pred'o.
Tiel long'e kaj tiel dist'e for li est'is ke la ne'el'dir'it'a demand'o lev'iĝ'is, ĉu li iam re'ven'os, ĉu la milit'ir'o ne konduk'os li'n ĉiam pli distanc'e for, ĝis li fin'e ating'os trans la lim'o'j'n de la mond'o.
Sed nun li jam re'ven'is, subit'e li est'as mez'e inter ili kaj li'a ĉe'est'o si'n sent'ig'as ĉie, sent'iĝ'as kiel streĉ'iĝ'o en paf'ark'o streĉ'at'a, sent'iĝ'as kiel prem'o de fort'a vent'o, sed ankaŭ kiel freŝ'o de mont'a river'et'o en la degel'a sezon'o.
Kaj mult'a'j met'as al si la ne'el'dir'it'a'j'n demand'o'j'n: ĉu li aĝ'iĝ'is, ĉu li lac'as, ĉu li far'iĝ'is pli mild'a, ĉu li jam sat'as je milit'o'j kaj konker'o'j, ĉu li nun rest'os en Karakorum dum iom long'a temp'o de pac'o?
Aŭ ĉu li est'as ne'ŝanĝ'it'a kaj ne'ŝanĝ'ebl'a, sen aĝ'o, neniam kontent'a per tio kio'n li ating'is, ĉu li post mal'long'e re'komenc'os la milit'o'n kaj ek'ir'os por nov'a'j konker'o'j, nov'direkt'e?
Neni'u menci'as li'a'n nom'o'n, eĉ li mem ne uz'as si'a'n nom'o'n, est'as mal'permes'it'e ĝi'n skrib'i krom per or'o, li est'as la Ĥan'o kaj tio sufiĉ'as, neni'u li'n miks'as kun ali'a'j ĥan'o'j.
Ne konven'as al li las'i si'n disting'i per alt'a'j nom'o'j kaj frap'a'j titol'o'j, li ne bezon'as nom'i si'n tio kio li est'as: Regent'o super ĉiu'j mongol'o'j, anstataŭ'ant'o sur la ter'o de la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, mastr'o de la Mond'o.
Kiu temp'o reg'as en la mond'o? La erud'it'o'j de la Ĥan'o ven'int'a'j el ĉiu'j direkt'o'j pov'us li'n inform'i pri tio, atent'ig'ant'e ke la temp'o est'as kalkul'at'a mal'sam'e en mal'sam'a'j direkt'o'j kaj tamen ĝi est'as unu sam'a temp'o.
Okcident'e en la krist'an'a mond'o reg'as la jar'o de la Sinjor'o 1225, sed en Islam'o oni nombr'is nur ĝis la jar'o 603, orient'e en Ĉini'o kur'as la 265a jar'o de la Sung-dinasti'o, jam 1500 jar'o'j pas'is de la ek'konstru'o de la Grand'a Mur'o, kaj sud'e en Hindujo la nov'a sultan'ec'o du'dek'jar'as dum la apoge'o de la Gupto-regn'o est'as pas'int'a per preskaŭ 700 jar'o'j kaj pli ol 2500 jar'o'j pas'is ek'de la arj'a konker'o de la land'o.
Tiu'j inform'o'j tamen sci'ig'us al la Ĥan'o neni'o'n krom tio ke la mond'o est'as grand'a kaj plen'a de koncept'o'j kiu'j pov'as valid'i si'a'lok'e sed est'as nur mis'koncept'o'j sub la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, kaj tio'n li kompren'is jam long'e.
Temp'o'nombr'ad'o est'as tio kio mal'plej ŝarĝ'as la pens'o'j'n de la Ĥan'o, sufiĉ'as por li ke li trov'iĝ'as en si'a propr'a temp'o, la temp'o de la Ĥan'o, kiam la plej grand'a'j event'o'j okaz'as kaj si'n plen'um'as la vol'o de la Ĉiel'o.
Iu'j'n foj'o'j'n li ebl'e imag'as al si la temp'o'n kvazaŭ etend'iĝ'ad'o'n en spac'o, simil'a'n al ne'super'vid'ebl'a eben'aĵ'o, kie li mem si'n trov'as mez'e, en la nun'o, en tiu tag'o kiu ĝust'e nun reg'as, dum ceter'e la temp'o si'n etend'as sen difin'it'a lim'o mal'antaŭ'e'n al la pas'int'ec'o de li'a famili'o kaj antaŭ'e'n al la est'ont'ec'o de li'a'j post'e'ul'o'j.
Se li plu pri'medit'us la temp'o'n kiel pas'o'n li cert'e ĝi'n imag'us kiel kur'o'n super sen'lim'a'j vast'o'j, ne'romp'at'a'n rajd'o'n sur'ĉeval'e dum kiu la mond'o aper'as kaj est'iĝ'as, sam'temp'e for'tir'iĝ'ant'e kaj mal'aper'ant'e retren.
Li, la Ĥan'o, kiel neni'u ali'a el si'a famili'o spert'is kiel la mond'o vast'iĝ'is: dum vast'iĝ'is li'a'j konker'o'j kaj penetr'o'j ankaŭ la mond'o est'iĝ'is por li kaj sen'halt'e kresk'is.
Antaŭ ĉio ĝi vast'iĝ'is en orient'a kaj okcident'a direkt'o'j, gigant'a etend'iĝ'o inter sun'aper'o kaj sun'sub'ir'o, ĝis ambaŭ ŝajn'is pov'i renkont'iĝ'i kaj si'n penetr'i reciprok'e: preskaŭ sen'fin'a etend'iĝ'o sed tamen ne mal'super'ebl'a por hom'o mov'iĝ'ant'a sur'ĉeval'e.
Li star'is ĉe la bord'o de la orient'a mar'o, akv'o'vast'o sen fin'o kie hom'o rajd'ant'a dev'as halt'i, kaj ebl'e trov'iĝ'as neni'o trans'e krom akv'o, dezert'a'j akv'o'vast'o'j kiu'j fand'iĝ'as kaj unu'iĝ'as kun la Ĉiel'o.
Li penetr'is okcident'e'n distanc'e trans dezert'o'j'n kaj mont'ar'o'j'n, kie la grand'a'j akv'o'j de'nov'e komenc'iĝ'as kaj la mond'o proksim'iĝ'as al la fin'o en tiu direkt'o, kvankam fam'o'j li'n ating'is ke ali'a'j land'o'j trov'iĝ'as ankoraŭ pli mal'proksim'e for en la direkt'o de la mez'tag'a sun'o aŭ sub'ir'ant'a vesper'sun'o.
Nord'e kaj sud'e est'as la direkt'o'j de la terur'a frid'eg'o kaj la terur'a varm'eg'o, kiu'j mal'log'as hom'o'j'n kaj ĉeval'o'j'n.
Nord'e li renkont'is la grand'a'j'n arb'ar'o'j'n, la profund'a'n neĝ'o'n kaj tiu'j'n best'o'simil'a'j'n hom'est'aĵ'o'j'n kiu'j vetur'as help'at'e de hund'o'j kaj ne kon'as ĉeval'o'j'n, for'puŝ'a'n mond'o'n sen io kio pov'as log'i konker'ant'o'n.
Sud'e li ating'is ĝis la ne'super'ebl'a'j mont'ar'o'j, sed li sci'as ke tiu'j ne form'as la fin'o'n de la mond'o en tiu direkt'o: li mem ĉirkaŭ'ir'is la mont'o'j'n kaj penetr'is ĝis la sun'brul'ig'it'a'j eben'aĵ'o'j, sed ankoraŭ pli distanc'e sud'e trov'iĝ'as ne'penetr'ebl'a'j vepr'o'j, sen'fund'a'j marĉ'o'j kaj ĉiam pli ne'el'ten'ebl'a varm'eg'o, ĝis ard'as la ŝton'o'j kaj bol'as la akv'o'j, kaj la est'aĵ'o'j kiu'j malgraŭ tio tamen tie viv'as, est'as laŭ'dir'e nigr'ig'it'a'j de la sun'o kaj pov'as apenaŭ est'i konsider'at'a'j hom'o'j.
Ankaŭ nord'e kaj sud'e (tio'n hom'o'j kun rar'a'j sci'o'j dir'is al li) renkont'at'as fin'e la mar'o, la sen'fin'a mar'o kiu ĉirkaŭ'as la mond'o'n kaj si'n unu'ig'as kun la Ĉiel'o: nord'e kiel glaci'o kiu neniam degel'as, sud'e mal'aper'ant'a inter lev'iĝ'ant'a'j vapor'o'j.
La Ĥan'o tamen ne fid'as la lim'o'j'n de la mond'o, trans ĉiu'j tiu'j land'o'j kiu'j'n la plej'sci'ant'o'j kon'as ebl'e trov'iĝ'as ali'a'j, ne'kon'at'a'j, atend'ant'a'j: kiu sci'as krom sol'e nur la Ĉiel'o?
Li ja vid'is la mond'o'n kresk'i kaj vast'iĝ'i ĉiam pli, ĝi'n vid'is propr'okul'e, ĝi'n spert'is antaŭ'e'n'klin'it'e sur si'a rapid'a ĉeval'o, dum tag'nokt'o'j kaj lun'pas'o'j, tra sezon'o post sezon'o, kun la rigard'o jen kontraŭ la preter'flu'ant'a grund'o, jen flug'ant'a kiel sag'o kontraŭ la for'a'n horizont'o'n.
Li mal'mult'e fid'as kio'n li mem ne spert'is, kio'n ali'a'j dir'is al li, tio'n li ĉiam pri'dub'is kaj oft'e trov'is erar'a: kial tio ne valid'us ankaŭ pri la mond'o kiu'n li ankoraŭ ne vid'is?
Kun mir'o li foj'foj'e pens'as pri si'a unu'a mond'o, la mond'o de infan'aĝ'o kaj jun'iĝ'o, komenc'e etend'it'a nur kelk'a'j'n tag'etap'a'j'n rajd'o'j'n en divers'a'j direkt'o'j, ampleks'ant'a kelk'a'j'n paŝt'ej'o'j'n inter la plej proksim'a'j river'o'j, kelk'a'j'n val'o'j'n inter la mont'o'j kaj la tend'ar'o'n de la propr'a trib'o kun ĝi'a'j el'uz'it'a'j nigr'a'j jurt'o'j.
Post'e ven'is la kon'at'iĝ'o kun ali'a'j trib'o'j, batal'o'j kaj pred'o'kapt'o'j, mal'venk'o'j kaj fuĝ'o'j, atak'o'j kaj venk'o'j, distanc'e for en la dezert'o'vast'o'j, en la mont'region'o'j, inter ĉiam pli for'a'j kaj fremd'a'j popol'o'j, en urb'o'j kun ne'mov'ebl'a'j dom'o'j el lign'o aŭ ŝton'o.
La mond'o nur kresk'is kaj vast'iĝ'is, ĝi ŝajn'is ne hav'i fin'o'n: oni bezon'is nur penetr'i antaŭ'e'n kaj ĝi'n sub'met'i al si, neces'is nur vir'o'j kaj ĉeval'o'j, kaj vol'o kiu kun'ig'is la dis'a'j'n trib'o'j'n kaj konduk'is ili'n al venk'o: vol'o kiu plen'um'as la vol'o'n de la Ĉiel'o kaj kiu'n tial neni'o pov'as rezist'i.
La task'o kresk'is kun la mond'o, li mem kresk'is kun la task'o, neni'o li'n re'ten'is, la ne'imag'ebl'e grand'a li'n ne for'tim'ig'is sed li'n ekscit'is plu'e'n, li'n pel'is antaŭ'e'n.
Neni'o rest'is simil'a al si, ankaŭ ne li mem, li pov'is si'n re'trov'i tia kia li iam est'is nur per la pen'o de memor'o, simil'a al est'ul'et'o aŭ idol'o for'kaŝ'it'a profund'e en li mem.
Kaj sam'temp'e, dum la mond'o si'n vast'ig'is en la temp'o, en la temp'o de li'a propr'a viv'o sam'kiel en la temp'o de la mond'o: li'a viv'o komenc'is en'hav'i pli kaj pli, ĝi si'n etend'is ĉiam pli mal'antaŭ'e'n, kvazaŭ si'n al'lig'is al kaj daŭr'ig'is la viv'o'n de antaŭ'a'j generaci'o'j, kun tiu'j ĥan'o'j kiu'j'n la memor'o de la trib'o konserv'is kaj kiu'j est'is mal'klar'e kon'at'a'j laŭ ag'o'j kaj fam'o'j.
En la pas'int'ec'o vid'et'iĝ'is je mal'preciz'a distanc'o la legend'o de origin'o pri la lup'o de la mont'o'j sud'e kiu unu'iĝ'is kun la cerv'in'o de la arb'ar'o'j nord'e: la Nigr'a'makul'a Lup'o kaj la Blank'a Cerv'in'o, simbol'o'j de ĉef'ul'infan'o'j kiu'j unu'ig'is mal'sam'a'j'n trib'o'j'n al unu potenc'o.
Sed la Ĥan'o grad'e trov'is ke la viv'o de la mongol'o'j est'as sen'temp'a kaj sen'spur'a kompar'e kun la viv'o de mult'a'j ali'a'j popol'o'j, ĝi est'is kiel vent'o super la dezert'o'step'o, kun ĉiu'j spur'o'j for'viŝ'it'a'j, kun nur tag'o al'don'it'a al tag'o, jar'o al jar'o, popol'o sen histori'o.
Neni'o'n daŭr'a'n ĝi post'las'is, neni'a'j'n urb'o'j'n, neni'a'j'n en'skrib'o'j'n aŭ bild'o'j'n, ne daŭr'ant'a'n tomb'o'n nek eĉ ŝton'o'n kun spur'o de hom'a man'o: nur la gres'o'j'n kiu'j kresk'is kaj post'e for'velk'is, la neĝ'o'n kiu si'n stern'is kaj post'e for'degel'is, cindr'o'n post fajr'o'j kaj pied'spur'o'j'n de ĉeval'o'j kiu'j'n for'bala'is la sabl'o.
Li trov'is ke eĉ kiam ĉiu'j mongol'o'j kolekt'iĝ'is sub li'a reg'ad'o ĝi tamen ne est'as la plej grand'a popol'o en la mond'o, ne, ĝi est'as unu el la plej mal'grand'a'j kaj plej mal'riĉ'a'j, ĝi pov'is lev'iĝ'i al pov'o kaj potenc'o nur per la vol'o de la Ĉiel'o, per tio ke ĝi est'is elekt'it'a de la Ĉiel'o.
En ĉiu'j direkt'o'j krom nord'e trov'iĝ'is popol'o'j kiu'j est'is sen'nombr'a'j simil'e al sabl'er'o'j aŭ gres'tig'o'j, ili si'n en'fortik'ig'is per alt'a'j mur'o'j kaj ili'a'j urb'o'j est'is kolos'eg'a'j, bril'a'j de riĉ'o kaj pomp'o.
Tiu'j est'is popol'o'j kiu'j posed'is histori'o'n, ili'a'j monument'o'j kaj kronik'o'j si'n etend'is long'e mal'antaŭ'e'n, long'e trans hom'o'memor'o'n kaj migr'o'legend'o'j'n, jes, trans la ekzist'ant'a'j regn'o'j kaj popol'o'j trov'iĝ'is atest'aĵ'o'j pri eĉ pli mal'nov'a'j regn'o'j kaj gent'o'j, sink'int'a'j en la ter'o'n, tavol'it'a'j unu sur ali'a'j'n.
La temp'o'spac'o mal'antaŭ'e'n aper'is pli grand'eg'a ol la pens'o pov'us ampleks'i, kaj kial do la temp'o'spac'o antaŭ'e'n ne pov'us est'i sam'e aŭ eĉ pli ampleks'a?
Tamen li aŭd'is fam'o'j'n ke tiu'j fremd'a'j popol'o'j oft'e opini'is la temp'o'n est'ant'a antaŭ si'a fin'o kaj proksim'a la pere'o'n de la mond'o: tia est'us la vol'o ĉe ili'a'j di'o'j, kaj ili'a'j saĝ'ul'o'j instru'is ke la fin'o pov'as al'ven'i en kiu ajn tag'o aŭ hor'o.
Sed por li, la Ĥan'o, tiu parol'o ne valid'is, li est'is cert'a ke li si'n trov'as en la mez'o de la mond'o kaj temp'o, cert'a ke li'a imperi'o long'e rest'os, laŭ la vol'o de la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
Nun li jam re'ven'is kaj en'rajd'as Karakorum front'e de si'a arme'o kaj si'a ne'super'vid'ebl'a akompan'ant'ar'o el sklav'o'j kaj milit'kapt'it'o'j, meti'ist'o'j kaj instru'it'ul'o'j, transport'karavan'o'j kaj ĉeval'greg'o'j.
Li rajd'as kelk'paŝ'e antaŭ la ali'a'j komand'ant'o'j, li'a'j elekt'it'a'j ĥan'o'j kaj orkhonoj, li sid'as sur si'a blank'a batal'ĉeval'o kun supr'e'n'tir'it'a'j genu'o'j kaj alt'a'j pied'ing'o'j, sen'mov'a, iom kun'tir'iĝ'int'e, en la sol'ec'o de regent'o, ne'penetr'ebl'a kiel ĉiam.
Li ne rigard'as flank'e'n, ŝajn'as ne'konsci'a ke li en'rajd'as si'a'n propr'a'n ĉef'urb'o'n, venk'ant'o sen'kompar'a, renkont'at'a de hom'amas'o'j en dens'a inter'prem'o jam kie la unu'a'j jurt'o'j star'as dis'e ĉe la dezert'rand'o.
Kviet'o kaj silent'o reg'as kie li rajd'as, la polv'o supr'e'n'kirl'iĝ'as ĉirkaŭ la ĉeval'huf'o'j kaj ŝveb'as kiel nub'o mal'antaŭ ili, sed en la hom'amas'o neni'u si'n mov'as kaj neni'a vok'o aŭd'iĝ'as, la plej proksim'a'j genu'as kaj klin'as si'n kontraŭ la ter'o, ĉies vizaĝ'o est'as sob'turn'it'a pro respekt'eg'o, neni'u li'n rigard'as preter'pas'ant'a'n, nur percept'as li'a'n potenc'a'n ĉe'est'o'n.
Iu ebl'e aŭdac'as per kaŝ'rigard'o kapt'i li'a'n vid'o'n, tiam ebl'e ankaŭ kuraĝ'as pens'i ke la Ĥan'o ŝajn'as lac'a kaj oldiĝ'int'a, ne montr'as sign'o'j'n de ĝoj'o pro la re'ven'o nek ŝajn'as eĉ rimark'i ke li nun de'nov'e renkont'as si'a'n popol'o'n en si'a propr'a urb'o Karakorum post tiel long'a temp'o.
La korp'o ŝajn'as pez'a, la ŝultr'o'j klin'it'a'j kvazaŭ sub ŝarĝ'o, la ruĝ'brun'a'j har'o'j est'as arĝent'o'stri'a'j, la menton'barb'o kaj la sob'klin'it'a'j lip'har'o'j sam'e, la vang'o'j el'volb'as tiel ke la vizaĝ'o larĝ'iĝ'is, far'iĝ'is tiel larĝ'a kiel long'a, preskaŭ kvadrat'a, kaj la okul'o'j en'sink'is en profund'a'j'n falt'o'j'n en la sulk'o'dens'a haŭt'o.
Kiam li lant'e for'las'as la ĉeval'dors'o'n por ir'i al la grand'a blank'a regent'o'tend'o oni pov'as rimark'i ke li lam'as, iom tren'as unu pied'o'n, li'a mal'nov'a koks'vund'o ĉiam pli si'n memor'ig'as.
La Ĥan'o en'ir'as la tend'o'n kaj kapt'as per unu rigard'o ke ĉio est'as ne'ŝanĝ'it'a tie, kiel li atend'is: la silk'a sub'ŝtof'o re'bril'et'as en rapid'a'j muar'iĝ'o'j sub vent'et'o, la arĝent'a tabl'o star'as proviz'it'a ĉe la en'ir'ej'o, sur la fajr'o'stabl'o mez'e en la tend'o brul'as fajr'et'o el dorn'a'j branĉ'et'o'j, klar'a kaj preskaŭ sen'fum'a, ne por varm'ig'o sed por lum'ig'o, kiel viv'sign'o kaj pur'ig'a fort'o.
La Ĥan'o ir'as al la podi'et'o apud la fajr'o, kie li'a'j pied'o'j merĝ'as en la mal'oft'a'j, dens'har'a'j fel'o'j kiu'j ĝi'n kovr'as, kaj li ek'sid'as sur la bas'a, larĝ'a benk'o, kruc'as la krur'o'j'n sub si kaj apog'as la man'o'j'n sur la femur'o'j, du'on'e en poz'o de rajd'ant'o eĉ nun kiam li ek'ripoz'as post la vojaĝ'o.
Li'a'j komand'ant'o'j kaj ali'a'j el'star'a'j vir'o'j sekv'as li'n en la jurt'o'n, unu post ali'a, post dec'a atend'o, kaj ek'sid'as sur la ĉirkaŭ'a'j benk'o'j, ĉiu laŭ si'a'j rang'o kaj dign'o, ĉiu'j silent'a'j, atend'ant'e parol'o'n de la Ĥan'o.
Sed tio mal'fru'as, li sid'as profund'iĝ'ant'e en pens'o'j, sen'mov'a, kun la okul'o'j kaŝ'it'a'j en la profund'a'j haŭt'falt'o'j kaj la arĝent'o'ring'o'j en la orel'o'j de temp'o al temp'o ek'glim'ant'a'j, li pov'us ŝajn'i dorm'ant'a se li ne hav'us la sid'a'n pozici'o'n, kaj tamen ver'ŝajn'e neni'o eskap'as li'a'n atent'o'n, la ordinar'a afer'o ja est'as ke li ĉio'n vid'as kvazaŭ rimark'ant'e neni'o'n.
Eĉ ne unu vir'in'o vid'ebl'as en la regent'o'tend'o, la hor'o de vir'o'j reg'as, silent'o kun'e post la hejm'e'n'ven'o; la vir'in'o'j ne si'n al'trud'as ĉe la mongol'o'j, ili hav'as si'a'j'n propr'a'j'n jurt'o'j'n kaj viv'as si'a'n viv'o'n apart'e kun infan'o'j kaj hejm'labor'o'j.
La Ĥan'o hav'as mult'a'j'n edz'in'o'j'n kaj eĉ pli da vir'in'o'j kiu'j li'n aparten'as ne hav'ant'e status'o'n de edz'in'o, sed el ĉiu'j nur Byrte liber'e rajt'as en'ir'i li'a'n regent'o'tend'o'n, Byrte kiu est'as li'a unu'a edz'in'o kaj la plej alt'rang'a.
Post dec'a temp'o'pas'o ja ĝust'e Byrte en'paŝ'as tra la tendapertur'o, stret'okul'as al la fajr'o kaj ir'as rekt'e al si'a edz'o kaj mastr'o, klin'et'as la kap'o'n antaŭ li kaj li'n rigard'as sen ke iu el ili ŝanĝ'as si'a'n vizaĝ'esprim'o'n aŭ el'dir'as vort'o'n.
Byrte ek'sid'as sur la podi'o, mal'dekstr'e de li, kaj sid'as tie kun inter'kruc'a'j krur'o'j, silent'a kaj sen'mov'a kiel la Ĥan'o kaj la ceter'a'j vir'o'j, super ŝi sam'kiel super li pend'as mal'grand'a idol'o, nigr'a kaj ruĝ'a, pret'ig'it'a el felt'o, kaj iom sving'iĝ'as pro ne'rimark'ebl'a'j vent'o'tir'o'j.
Kiam la Ĥan'o fin'e ek'parol'as li far'as tio'n en si'a kutim'a mal'rapid'a manier'o, pens'ant'e, vort'ŝpar'e, pez'e pes'ant'e: li ordon'as tri'tag'a'n fest'ad'o'n por ĉiu'j, por hejm'ul'o'j sam'kiel por re'ven'ant'o'j, kaj nur en la kvar'a tag'o li komenc'os akcept'i tiu'j'n send'it'o'j'n, kurier'o'j'n, pastr'o'j'n, komerc'ist'o'j'n kaj ali'a'j'n kiu'j atend'is li'a'n hejm're'ven'o'n kaj dezir'as aŭdienc'o'n ĉe li.
La vort'o'j de la Ĥan'o est'as sekv'at'a'j de iom'a silent'o, kvazaŭ por ke ili rest'u tie intern'e kaj penetr'u ĉiu'j'n, antaŭ ol la hom'o'j kun'iĝ'int'a'j en la jurt'o voĉ'ig'as si'a'n aklam'o'n kaj post man'mov'o de la Ĥan'o ek'star'as, mov'iĝ'as, pren'as por si frukt'o'j'n, viand'o'n, trink'aĵ'o'j'n, kiu'j est'as dis'met'it'a'j sur la arĝent'a tabl'o.
Dis'krev'as do la fest'ad'o kaj ĉia silent'ad'o ĉes'as, ĉia solen'a dign'o for'bala'iĝ'as de la orduo de la Ĥan'o, en li'a urb'o Karakorum.
Ŝaf'o'j kaj bov'o'brut'o'j est'as mult'nombr'e buĉ'at'a'j, fajr'o'j flam'as inter la jurt'o'j kaj intern'e de la dom'o'j, la trink'aĵ'o'j flu'ad'as, la fort'ferment'int'a kumis'o, la import'it'a'j riz'vin'o kaj uv'o'vin'o.
La voĉ'o'j laŭt'iĝ'as per kri'o'j kaj kant'o'j, laŭt'a'j rid'o'j eĥ'iĝ'as, la vir'o'j danc'as kaj lukt'as, ĉirkaŭ'stumbl'as, vom'as kaj plen'ig'as si'n per manĝ'aĵ'o kaj trink'aĵ'o de'nov'e, tir'as unu alies orel'o'j'n kred'ant'e ke tio help'os al ili en'ventr'ig'i eĉ pli, renvers'iĝ'as kaj rest'as dorm'e kuŝ'ant'a'j sur'grund'e, post'e ili de'nov'e ek'stumbl'ad'as kaj daŭr'ig'as la diboĉ'ad'o'n.
Ĉio est'as tiel kiel konven'as en ver'a mongol'a ĝoj'fest'o kiam super'abund'o kaj super'mezur'o reg'as en ĉio, kiam neni'a re'ten'em'o est'as dec'a kaj neni'a si'n'brid'o postulat'as de iu.
Sed la Ĥan'o mem part'o'pren'as nur la plej neces'a'n por honor'i la fest'o'n kaj ĝust'a'manier'e inaŭgur'i ĝi'n per si'a ĉe'est'o, ne kiel antaŭ'e li trov'as plezur'o'n en la super'abund'o, pens'as ke li hav'as nek temp'o'n nek fort'o'j'n por for'disip'i en ebri'o'j kaj plezur'o'j, mult'o li'n okup'as kaj ne em'as for'las'i li'a'j'n pens'o'j'n.
Li el'serĉ'as Byrte en ŝi'a jurt'o, la serv'ist'in'o'j est'as for'send'it'a'j kaj ili ek'sid'as unu apud la ali'a, sol'a'j kun'e la unu'a'n foj'o'n post li'a re'ven'o, ili turn'as la vizaĝ'o'n unu kontraŭ la ali'a kaj mild'ec'o stern'iĝ'as sur la trajt'o'j, lum'as el la okul'fend'et'o'j de la Ĥan'o, kaj li'a mal'hel'e tan'it'a, profund'e sulk'it'a vizaĝ'o perd'as iom da si'a ne'penetr'ebl'o.
Kiam li romp'as la silent'o'n, li tio'n far'as por dir'i al ŝi ke ŝi bon'e zorg'is pri la orduo dum li'a for'est'ad'o, ŝi ten'is bon'a'n ord'o'n, evit'ig'is mal'pac'o'n kaj kverel'o'n, li est'as pri tio tre kontent'a.
Byrte respond'as ke ŝi jam long'e sci'as si'a'n pozici'o'n kaj si'a'n respond'ec'o'n kiel khatuno, unu'a edz'in'o de la Ĥan'o, ŝi far'is tio'n kio end'as al ŝi kaj la Ĉiel'o est'is kun ŝi sam'e kiel kun li, ŝi'a mastr'o.
Li rimark'as neni'a'n sub'ton'o'n de amar'o aŭ riproĉ'o en ŝi'a'j vort'o'j, ŝi est'as tro fier'a por plu montr'i i'o'n tia'n, ŝi menci'as neni'o'n pri tio ke la jar'o'j dum kiu'j li for'est'is est'is long'a'j aŭ pez'a'j, ankaŭ neni'o'n alud'as pri tio ke li long'e prokrast'is la hejm'ven'o'n, pli long'e ol pov'us ŝajn'i neces'a, ŝi tut'e ne alud'as al la merkitin'o al kiu lic'is akompan'i li'n dum la tut'a kampanj'o, eĉ mal'pli al la ali'a'j vir'in'o'j pri kiu'j ŝi ebl'e aŭd'is fam'o'j'n.
Ne, tiu temp'o pas'is dum kiu ŝi sufer'is pro mal'atent'o tiu'rilat'e, nun sufiĉ'as al ŝi est'i khatuno, kun tiu'j potenc'o kaj pozici'o kiu'j aparten'as al ŝi.
Li pov'as vid'i ke ŝi mal'mult'e oldiĝ'is dum tiu'j jar'o'j, nur far'iĝ'is iom pli ost'ec'a, dur'a, simil'e arb'o'n kiu kresk'as dezert'rand'e, la haŭt'o strikt'as super la vang'ost'o'j kaj subtil'e sulk'iĝ'as ĉirkaŭ la buŝ'o, sed ŝi'a'j okul'o'j sam'as kiel dum la jun'ec'o, griz'a'j kiel granit'o, akr'a'j kaj klar'a'j en la rigard'o: okul'o'j kiu'j'n li ĉiam iom tim'is kaj kies rigard'o'n li foj'e mal'facil'e renkont'is.
La Ĥan'o pren'as la man'o'n de Byrte kaj ŝi'n konduk'as al la dorm'lok'o, ili si'n etend'as unu apud la ali'a sur la mol'a'j fel'o'j, kaj tiel ili ripoz'as kun'e sen tio ke unu montr'as dezir'o'n por la ali'a; neni'o'n neces'as dir'i, ĉar ambaŭ sci'as ke tiu manier'o de kun'ec'o jam pas'is por ili.
Dum ili silent'e ripoz'as la Ĥan'o re'pens'as pri ili'a long'a viv'o kun'e, bild'o'j emerĝas el la pas'int'ec'o kaj kvazaŭ profund'ig'as la ripoz'o'n, don'as al li nur nun klar'a'n sent'o'n de hejm'ven'o, kaj ebl'e Byrte re'pens'as sam'manier'e, tiel ke ili sen vort'o'j unu'iĝ'as en si'a'j memor'o'j.
Byrte est'is la infan'edz'in'o de la jun'ul'a temp'o, li long'e ŝi'n atend'is antaŭ ol li pov'is ŝi'n konduk'i al la jurt'o de si'a orduo, ili divid'is mank'o'j'n kaj danĝer'o'j'n antaŭ ol li sekur'ig'is si'a'j'n reg'o'n kaj potenc'o'n kiel ĥan'o, sen ŝancel'iĝ'o ŝi li'n flank'is kaj nask'is al li kvar fil'o'j'n, nun ĉiu'j glor'a'j vir'o'j kaj grand'a'j arme'estr'o'j, nom'um'it'a'j Orluk-agl'o'j, imperi'estr'a'j princ'o'j, hered'ont'o'j de la mongol'imperi'o.
Dur'a kaj lukt'o'kapabl'a edz'in'o ŝi est'is, la fru'a bril'o kaj lud'em'o ŝi'n for'las'is, sed ne la vol'fort'o, ne la akr'ec'o de pens'o kaj lang'o: ŝi parol'is kun li kiam neni'u ali'a kuraĝ'is kaj ne mal'oft'e konvink'is li'n pri la saĝ'ec'o de si'a opini'o.
Kiam li nun rigard'as sub'e'n en la klar'a'j'n profund'o'j'n de la memor'o li vid'as si'n mem kiel knab'o'n, li jam kapabl'is rajd'i ĉeval'o'n kaj de'paf'i sag'o'n sam'bon'e kiel mult'a'j matur'ul'o'j, li est'is ek'koler'em'a kiel taŭr'id'o, sed tamen tuj'a al re'ekvilibr'o, inklin'is subit'e frid'ig'i si'a'n varm'eg'o'n kaj pens'i klar'e, sam'kiel ard'ant'a fer'o est'as merg'it'a en akv'o'n kaj ĉe tio hard'iĝ'as.
Li nom'iĝ'is Timuĝin, tio est'is li'a fru'a nom'o en la temp'o antaŭ ol li far'iĝ'is la Ĥan'o kaj ricev'is la tim'ig'a'n regent'o'nom'o'n, kaj li'a patr'o est'is Jesugaj, kun al'nom'o Bagatur, La Fort'a, ĉef'o super la griz'okul'a'j kiutoj kaj respekt'at'a en si'a region'o.
Ven'is do la okaz'o kiam lic'is al li rajd'i for kun la patr'o, arm'it'a kiel batal'ul'o, fin'fin'e for'liber'a de paŝt'ad'o de ŝaf'o'j kaj brut'o'j kun'e kun infan'o'j, nun li vid'os la mond'o'n ekster la propr'a'j paŝt'ej'o'j, la kutim'a'j somer'a'j kaj vintr'a'j lok'o'j.
Tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n ili rajd'is super la dezert'o'vast'o'j kaj renkont'is karavan'o'j'n de katajaj komerc'ist'o'j, vir'in'e febl'ig'it'a'j vir'o'j kiu'j plen'ig'is la knab'o'n per mal'estim'o, tia'j hom'o'j kiu'j viv'as en urb'o'j, en'ferm'it'a'j kaj tim'ant'a'j.
Post'e ili en'ven'is inter la arb'ar'kovr'it'a'j'n mont'dekliv'o'j'n ĉirkaŭ la river'o Onon kaj li unu'a'foj'e vid'is akv'o'n kiu torent'is antaŭ'e'n, muĝ'ant'e, kun fort'a violent'o, kaj arb'o'j'n kiu'j tiom alt'is ke ili ŝajn'is ating'i ĝis inter la nub'o'j.
Apud lag'o, klar'a kiel spegul'o, ili al'ven'is al la plej grand'a orduo kiu'n li iam vid'is, kun sen'nombr'a'j jurt'o'j kaj gras'a'j fum'o'j, kaj mult'a'j rajd'ant'o'j ven'is kontraŭ ili'n akompan'at'a'j de boj'ant'a'j hund'o'j — li net'e memor'as la hund'o'j'n ĉar hund'o'j ek'de li'a infan'aĝ'o kre'is en li abomen'o'n, preskaŭ tim'o'n.
Ili est'is konduk'at'a'j al la ĥan'o, la ĉef'ul'o Daj-Seĉen de la khungiro-trib'o, nom'at'a La Saĝ'a, fam'a kiel batal'ant'o sed eĉ pli fam'a pro si'a saĝ'o kaj klar'vid'o, kaj tiu akcept'is Jesugaj kiel proksim'a'n amik'o'n kaj frat'o'n, montr'is ankaŭ al Timuĝin tiu'n atent'o'n kiu ŝuld'iĝ'as al jun'a batal'ul'o kaj ĉef'ul'id'o.
En la jurt'o trov'iĝ'is ankaŭ fil'in'o de la ĥan'o, knab'in'o ankoraŭ sen sign'o'j de ek'mam'o'j, sed mal'kaŝ'e sincer'a kaj glitre viv'mov'a kiel fiŝ'o en sun'bril'a akv'o, tiel ke ŝi lum'is en la okul'o'j'n de la jun'ul'o kaj tuj si'n plaĉ'ig'is al li.
La knab'in'o nom'iĝ'is Byrte, La Griz'okul'a, kaj baldaŭ al Timuĝin est'is klar'e ke ĝust'e ŝi'n li dezir'as, ŝi est'os li'a nupt'ul'in'o kiam ven'os la temp'o.
Li si'n turn'is al si'a patr'o kun si'a dezir'o kaj ĝi ne est'is mal'bon'e akcept'it'a, la patr'o nur tio'n obĵet'is ke la knab'in'o ankoraŭ est'as tre jun'a, sed post kelk'e da jar'o'j ŝi supoz'ebl'e est'os bel'a kaj taŭg'a jun'ul'in'o, kiu pov'os melk'i bov'in'o'j'n kaj tan'i fel'o'j'n, tio est'os en konven'a temp'o kiam la fil'o efektiv'e est'os edz'matur'a.
Kaj Jesugaj parol'is kun Daj-Seĉen, kiu'n kontent'ig'is la svat'o, li rigard'is Timuĝin kun aprez'o, rimark'is kaj ek'ŝat'is li'a'j'n verd'e'griz'a'j'n kat'okul'o'j'n kaj tiu'n klar'a'n lum'o'n kiu el'ir'is de li'a vizaĝ'o, sam'e li'a'j'n rekt'a'j'n ŝultr'o'j'n kaj graci'a'j'n membr'o'j'n, kaj li dir'is ke en sonĝ'o li vid'is blank'a'n agl'o'n kiu port'is la sun'o'n kaj la lun'o'n en si'a'j krif'o'j, tio aŭgur'is bon'o'n, kaj li kred'is ke Timuĝin kaj Byrte oportun'os unu al la ali'a, sam'temp'e la amik'ec'o ankoraŭ pli firm'iĝ'os inter ili'a'j klan'o'j.
La est'ont'a ge'edz'iĝ'o est'is pri'konsent'it'a kaj celebr'at'a per festen'ad'o'j, post'e Jesugaj ek'ir'is hejm'e'n kaj Timuĝin rest'is sol'a por serv'i al Daj-Seĉen la Saĝ'a, aŭskult'i li'n kaj lern'i ĉio'n kio'n est'ont'a batal'ul'o kaj regent'o bezon'as, dum li volont'e per rigard'o sekv'is la rapid'a'n Byrte.
Kiel kutim'e la printemp'o ven'is al la alt'region'o kiel ŝtorm'o kaj inund'o, ven'is kun ŝtorm'o varm'eg'a kiel spir'o de best'o kaj ig'is la grund'o'n vapor'i kaj ĉiu'n rest'ant'a'n neĝ'o'n degel'i, ven'is kun inund'o de ĉiu'j river'o'j, roj'et'o'j, akv'o'flu'o'j en val'o'j kaj profund'o'j.
La pur'ŝvabr'it'a'n spac'o'n plen'ig'is kojn'o'form'a'j bird'o'vic'o'j sur'voj'e nord'e'n, lorlant'a'j kaj trumpet'ant'a'j, la best'o'j tir'iĝ'is antaŭ'e'n en rot'o'j, ven'is el la arb'ar'o'j kaj kolekt'iĝ'is sur la eben'aĵ'o'j, cerv'o'j ŝajn'ant'e makul'it'a'j de neĝ'o far'is alt'a'j'n kapriol'o'j'n, urs'o'j al'pret'is kaj frap'is brut'o'j'n, la marmot'o'j fos'is si'a'j'n kav'o'j'n enter'e kaj sid'is tie fajf'ant'e.
La gres'o ŝos'is preskaŭ de unu tag'o al la ven'ont'a, se iu ek'dorm'ont'e kuŝ'iĝ'is sur ĝi ĝi ŝajn'is al li pli alt'e'n kresk'int'a kiam li vek'iĝ'is, brut'o'j kaj ĉeval'o'j sam'kiel mult'a'j spec'o'j de sovaĝ'best'o'j si'n paŝt'is per dent'o'j kaj lang'o'j, ĉiu laŭ si'a speci'o, la ŝaf'in'o'j nask'is ŝaf'id'o'j'n kaj rapid'e gras'iĝ'is, la lakt'o abund'is el plen'a'j mam'o'j.
La flor'o'j el'burĝon'is kiel fajr'o en mult'a'j kolor'o'j, lukt'is inter si por spac'o, alt'e'n si'n paf'is unu preter ali'a'n, tut'a'j kamp'o'j kun ĉiel'blu'a'j narcis'o'j kaj violeaj hiacint'o'j, peoni'o'j kaj papav'o'j kiu'j dis'volv'is si'a'j'n ruĝ'a'j'n kap'o'j'n en dens'a'j amas'iĝ'o'j, flam'stri'a'j tigrolilioj kiu'j vir'o'j'n ating'is ĝis'brust'e, ranunkol'o'j simil'a'j al grand'eg'a'j stri'lini'o'j el flav'fand'it'a buter'o, kampanul'o'j grand'a'j kiel infan'kap'o'j.
La odor'o'j lev'iĝ'is narkot'e kaj sven'ig'e, flor'odor'o kaj polen'o port'iĝ'is per la vent'o for'e'n super la dezert'o, driv'is antaŭ'e'n en rozeaj aŭ oroŝimraj nub'o'j, sovaĝ'a'j abel'o'j, burd'o'j kaj ĉia'spec'a'j insekt'o'j zum'is, zumris, flimris en'aer'e kaj sur'grund'e, la flav'a flor'farun'o kolekt'iĝ'is akv'o'rand'e kiel or'a'j border'o'j kaj la fiŝ'id'ar'o sen'halt'e buŝ'ad'is por ĝi, far'is ring'o'j'n akv'o'surfac'e, simil'e kiel far'as pluv'o de pez'a'j akv'o'gut'o'j.
Por la nomad'o'j tio est'is temp'o de sat'iĝ'o post la vintr'a mal'sat'o, ili vor'is lakt'o'n kaj viand'o'n, ten'is bol'ant'a'j la kaldron'o'j'n kun viand'manĝ'aĵ'o'j super la fajr'o'j, ĵet'is ost'o'j'n nur du'on'e de'rod'it'a'j'n al la hund'o'j, facil'e rid'is kaj tio'n far'is fund'e, kun mal'ferm'it'a'j buŝ'o'faŭk'o'j kaj salt'ant'a'j ventr'o'j, sed ankaŭ pov'is facil'e raptiĝ'i de subit'a koler'o kaj el'krev'i en per'fort'aĵ'o'j.
Ili viv'is kun la best'o'j pli ol iam, tumult'is kun si'a'j ĉeval'o'j, kur'ant'e far'is supr'e'n'salt'o'j'n sur ties dors'o'j'n, rajd'is en vast'a'j rond'o'j tra la gres'eben'o, re'ven'is kaj al'salt'is la grund'o'n antaŭ ol halt'i, la melk'ad'o postul'is temp'o'n, la vir'o'j fajf'is por la ĉeval'in'o'j kiu'j star'is flank'at'e de la ĉeval'id'o'j dum ili est'is melk'at'a'j, la brut'ar'o re'maĉ'ad'is kaj en'spir'is la kviet'ig'a'n fum'o'n de la sub'ĉiel'a'j fajr'o'j.
Ankaŭ la kapr'in'o'j est'is melk'at'a'j, ili hav'is sku'et'iĝ'ant'a'j'n, nigr'a'makul'a'j'n mam'o'j'n kiu'j preskaŭ tren'iĝ'is sur la grund'o, la knab'in'et'o'j komenc'is lern'i melk'i ili'n, la ŝvel'puf'a'j mam'pint'o'j ŝpruc'is preskaŭ el'mem'e, sed la knab'o'j lud'is kun la ŝaf'o'j, dis'gamb'is super ili aŭ rajd'is kun supr'e'n'tir'it'a'j krur'o'j, pen'is ili'n direkt'i ten'ant'e ili'n ĉe la orel'o'j, aŭ instru'is al la vir'ŝaf'o'j korn'o'bat'i, star'is antaŭ ili kun al'turn'it'a post'aĵ'o kaj las'is si'n al'frap'i tiel ke ili rid'ant'e flug'is super la grund'o.
Timuĝin mez'is inter infan'o kaj adolt'o, li altern'e part'o'pren'is en lud'o'j kaj labor'o'j, rajd'is la plej kontraŭ'streb'a'j'n vir'ŝaf'o'j'n kaj lukt'is kun ili, al'est'is kiam la ĉeval'in'o'j est'is melk'at'a'j kaj part'o'pren'is la bat'ad'o'n de la grand'a'j led'o'sak'o'j kun ĉeval'lakt'o por ig'i ĝi'n ferment'i, kun'help'is kolekt'i la ekskrement'o'j'n de la brut'ar'o en korb'o'j kaj en la sun'bril'o sek'ig'i ili'n en hejt'aĵ'o'n.
Li rigard'is la fekund'ig'o'j'n de bov'in'o'j kaj ĉeval'in'o'j, la nask'o'j'n de bov'id'o'j kaj ĉeval'id'o'j, li part'o'pren'is tir'ant'e la el'montr'iĝ'ant'a'j'n post'krur'o'j'n kiam la nask'o est'is mal'facil'a, kapt'is ŝaf'o'j'n kaj ili'n lig'is kiam la lan'o est'is tranĉ'ot'a, vad'is en la inund'a akv'o kaj el'tir'is fiŝ'o'j'n per maŝ'o aŭ dig'is mal'profund'a'j'n akv'o'golf'et'o'j'n kiu'j post'e est'is ĉerp'at'a'j ĝis la fiŝ'o'j barakt'is en la mal'alt'a akv'o'tavol'o kaj pov'is kapt'iĝ'i per la man'o'j, li lert'is maŝ'kapt'i marmot'o'j'n, ŝtel'iĝ'is al ili'a'j ter'kav'et'o'j kaj tir'is la maŝ'o'n kiam kap'o si'n el'ŝov'is.
Timuĝin ja est'is fil'o de la ĥan'o kaj pov'is pli liber'i ol la ali'a'j knab'o'j, li jam hav'is propr'a'n ĉeval'o'n kaj for'galop'is sur ĝi tra la eben'aĵ'o, li en'spir'is la preter'blov'ant'a'n aer'o'n kaj lev'is laŭt'a'j'n vok'o'j'n pro ĝoj'o, neniam li erar'voj'is eĉ se li est'is distanc'e for de la ordua vid'o, eĉ ne bezon'is li rimark'i spur'o'j'n kaj direkt'o'j'n, malgraŭ'e li sci'is kiel re'ven'i.
Kaj la bard'o'j ven'is, la vag'ant'a'j bard'o'j, rajd'ant'a'j sur'ĉeval'e kun si'a unu'kord'a instrument'o ĉe'flank'e, kaj ebl'e rest'is ili sur'ĉeval'e kant'ant'e si'a'j'n kant'o'j'n, dum la hom'o'j kolekt'iĝ'is ĉirkaŭ ili, sur'ĉeval'e ankaŭ tiu'j, aŭ ili descend'is kaj ek'sid'is sur ŝaf'o'fel'o apud aperta fajr'o, tiel ke pov'is ĉiu'j ar'iĝ'i tie kaj aŭskult'i ili'n, aŭ ili est'is invit'it'a'j en la spac'a'n jurt'o'n de la ĥan'o por kant'i antaŭ elekt'it'a rond'o.
La mono'kord'o'n ili apog'is kontraŭ la grund'o kaj ten'is ĝi'n rekt'e supr'e'n antaŭ si, sid'ant'e kun kruc'it'a'j krur'o'j, la long'a kol'o el pal'a lign'o aspekt'is kiel kol'o de grand'a bird'o kaj la ventr'o konsist'is el puf'blov'it'a'j urin'vezik'o'j don'ant'e obtuz'a'n sonor'o'n al la zum'ant'a kord'o, ili lud'is kvazaŭ sen'zorg'e, ne pens'ant'e pri ĝi, dum ili'a'j buŝ'o'j form'is la kant'o'n kaj ili'a'j okul'o'j re'bril'is de la sent'o kiu ili'n plen'ig'is.
Pri la ĥan'o'j kaj batal'ul'o'j de la klan'o ili kant'is, pri la sort'o de la klan'o dum mult'a'j generaci'o'j, simil'e al ŝtup'ar'o ir'ant'a retren kaj sub'e'n en la temp'o'n, ebl'e tre lontan'a'n sed tamen tut'e proksim'a'n, kun terur'a sun'o kaj eĉ pli terur'a frid'eg'o, kaj la river'o'j est'is pli profund'a'j kaj pli akv'oz'a'j, la paŝt'ej'o'j ne fin'iĝ'is, la gres'o kresk'is ĝis'ĉiel'e kaj la Ĉiel'o est'is alt'a kaj etern'a kaj blu'a, sed tamen tut'e proksim'a, kaj trov'iĝ'is batal'ul'o'j kiu'j kapt'is stel'o'n en la man'o por si'n varm'ig'i en la vintr'a nokt'o, trov'iĝ'is vir'in'o'j kiu'j viv'is nud'a'j en la akv'o'j, kaj nask'iĝ'is gigant'infan'o'j kiu'j tuj en'paŝ'is la brul'ant'a'n fajr'o'n kaj rid'is inter la flam'o'j, ne'venk'ebl'a'j de'komenc'e.
La klan'o aparten'is al la fam'a Burĉikuno-trib'o, la Griz'okul'a'j, kiu'j pov'is re'spur'iĝ'i ĝis la unu'iĝ'o inter la Nigr'a Lup'o kaj la Blank'a Cerv'in'o, du trib'o'j el sud'o kaj el nord'o kiu'j inter'pac'iĝ'is kaj far'iĝ'is potenc'a'j sur la alt'eben'o inter la mont'o'j sud'e kaj la arb'ar'o'j nord'e, ili batal'is kontraŭ ali'a'j trib'o'j kaj kapt'is abund'a'n pred'o'n kaj for'pel'is ili'n de la bon'a'j paŝt'ej'o'j, ili milit'is ankaŭ kontraŭ Kataj kaj hejm'port'is grand'a'j'n trezor'o'j'n, ili'a'j kest'o'j est'is plen'ig'it'a'j per kost'aĵ'o'j kaj sur la mur'o'j de la jurt'o'j pend'is vest'o'j el silk'o kaj la plej bel'a'j zibel'mantel'o'j, flank'e de or'a'j glav'o'j kaj paf'ark'o'j inkrust'it'a'j per gem'o'j, kaj ili'a orduo star'is ĉe la bord'o de Orkhon sub la ŝirm'o de la mont'o Burkhan Khaldun, kaj tie viv'is Bataĉi, la Blank'a Ĥan'o kun la firm'a'j paŝ'o'j, kaj Koritĉar-Margan la tre lert'a, kaj Aŭdan kiu nom'iĝ'is la Griz'a kaj simil'is al lup'o, kaj Sali kiu nom'iĝ'is la Kapric'a ĉar li'a mens'o est'is enigm'e mal'trankvil'a simil'e al mont'river'o'j en la degel'a sezon'o, kaj Jeke-Nidun kun la Grand'a Okul'o, li kiu vid'is pli ol iu ajn ali'a, kaj la saĝ'a Burĝidigat-Merken kun si'a bel'eg'a edz'in'o Mongolajna, kaj Torkoldaj la riĉ'a, la mastr'o super la plej grand'a'j greg'o'j, kaj Kabul ĥan'o kiu en'sturm'is en Kataj kaj tir'is ili'a'n imperi'estr'o'n ĉe la barb'o, brav'aĵ'o kiu'n la katajoj ne pov'is pri'venĝ'i aliel ol ig'i perfid'ul'o'n li'n venen'i, kaj jen la bard'o'j fin'e ating'is ĝis Jesugaj-Bagatur, la nun reg'ant'a ĥan'o de la klan'o, la Fort'a, la Sen'tim'a, la mastr'o super la Grand'mongol'o'j, regent'o super kvar'dek mil jurt'o'j kaj sen'nombr'a'j greg'o'j de ĉeval'o'j kaj brut'o'j, ne'kontest'ebl'a okup'ant'o de la land'o inter la river'o'j, neniam mank'is kumis'o en li'a'j sak'o'j kiam la vintr'o plej sever'is, neniam li'a'j brut'o'j mort'mal'sat'is, neniam al lup'o'j lic'is liber'e vandali li'a'j'n greg'o'j'n, neniu'j rab'ist'o'j kaj ŝtel'ist'o'j kuraĝ'is proksim'iĝ'i, kaj printemp'e la ĉeval'in'o'j nask'is kaj riĉ'abund'is per lakt'o, la ŝaf'in'o'j frukt'is kaj nask'is kaj la ŝaf'id'o'j danc'is blank'a'j kiel neĝ'makul'o'j en la alt'a gres'o, la vir'in'o'j graved'is kaj nask'is kaj la viv'o ating'is si'a'n flus'o'mark'o'n en la jurt'o'j, laŭd'o kaj glor'o al la ĥan'o de la Grand'mongol'o'j, al Jesugaj, la fort'a kaj fortun'a!
Tiel la bard'o'j kant'is akompan'at'e de si'a'j zum'ant'a'j kord'o'j, kaj inter la aŭskult'ant'o'j kun brul'o en la sang'o est'is la knab'o Timuĝin, la unu'e'nask'it'a fil'o de la ĥan'o, kiu jam decid'iĝ'is far'iĝ'i la plej grand'a el ĉiu'j ĥan'o'j, far'iĝ'i tiu kiu est'os pri'kantat'a dum sen'nombr'a'j generaci'o'j.
Timuĝin est'is la gvid'ant'o kiu'n la pli jun'a'j frat'o'j sekv'is en ĉio, li est'is la plej saĝ'a kaj la plej lert'a, la plej aŭdac'a kaj fort'a, escept'e de la du jar'o'j'n pli jun'a Kassar kiu est'is pli alt'kresk'a, pli fort'a kaj pli lert'a pri paf'arkad'o, sed kiu est'is tre si'n'don'a al Timuĝin kaj en ĉio si'n sub'ord'ig'is al li, ankaŭ kiam ili lukt'is li volont'e las'is al la frat'o venk'i ne uz'ant'e ĉiu'j'n fort'o'j'n, nur en paf'arkad'o li montr'is si'a'n super'ec'o'n, li'a fier'o est'is nom'iĝ'i Kassar la Paf'ark'ist'o.
Timuĝin respond'is per fervor'a admir'o al la paf'ark'a lert'o de la frat'o kaj li'n oft'e demand'is kiel est'as ebl'a li'a lert'o, li pov'is traf'i ĵet'it'a'n ŝton'o'n per si'a sag'o, pov'is fal'ig'i flug'ant'a'n bird'o'n kaj tra'penetr'i fiŝ'o'n en la akv'o, tio last'a est'as la plej mal'facil'a, li klar'ig'is, ĉar la akv'o far'as ali'a'n kaj pli mal'facil'e pre'kalkul'ebl'a'n kontraŭ'star'o'n ol la aer'o, eĉ se reg'us fort'a vent'o, la traf'cert'o de'pend'as de sent'o kiu'n li hav'as en si kaj kiu dir'as al li jam en la moment'o antaŭ ol la sag'o for'las'as la kord'o'n ĉu ĝi traf'os aŭ ne, tio neniam mis'as, kiam li'a sent'o antaŭ'vid'is kiu'n kur'o'n far'os la sag'o por ne'evit'ebl'e traf'i si'a'n cel'o'n, tiam la sag'o sekv'os tiu'n kurb'o'n kvazaŭ ĝi est'us ne'vid'ebl'a trak'o en la aer'o, kaj ĉar li ne las'as la sag'o'n flug'i antaŭ ol li sent'as ke ĝi traf'os, tial ĝi sen'escept'e ating'as si'a'n cel'o'n, krom iu'j'n rar'a'j'n foj'o'j'n kiam li'a sent'o hezit'as kaj li tamen las'as la sag'o'n, tiel Kassar mem klar'ig'is si'a'n paf'ark'a'n lert'o'n.
Pri la tri'a frat'o, Katĉiun, tiu est'is tro jun'a kaj tro infan'ec'a por ver'e konsider'iĝ'i, kaj la plej jun'a, Temugu, ankoraŭ tren'iĝ'is ĉe la patr'in'a'j jup'o'j, dum la frat'in'et'o Temulun nutr'iĝ'ant'e kuŝ'is ĉe la mam'o'j de la patr'in'o, sed trov'iĝ'is ankaŭ mult'a'j du'on'frat'o'j kaj la plej respekt'at'a'j inter ili est'is Bektar, Belgutej kaj Targutaj, ili tamen ne est'is sam'rang'a'j kun Timuĝin kaj ties frat'o'j, ne hered'ont'o'j de la ĥan'o, tamen kun favor'a'j ebl'ec'o'j matur'iĝ'i ĝis potenc'a'j vir'o'j en la klan'o kaj bril'a'j komand'ant'o'j inter la batal'ul'o'j.
Timuĝin kaj Kassar tumult'is kun la du'on'frat'o'j en sovaĝ'a'j lud'o'j kaj petol'o'j, en konkur'o'j kaj lukt'o'j, reg'is tensi'o inter ili sed ankaŭ si'n'don'em'o, ĝis nun ankoraŭ ne mal'am'o nek ver'e pri'potenc'a lukt'o, Timuĝin fru'e kompren'is ke li saĝ'e ag'us gajn'ant'e la du'on'frat'o'j'n por si ne for'puŝ'ant'e ili'n, li klopod'is montr'i just'ec'o'n kontraŭ ili sam'temp'e percept'ig'ant'e al ili si'a'n fort'a'n vol'o'n, sed li ankaŭ rimark'is kiel ili'a patr'in'o kuraĝ'ig'is ili'a'n tro'aplomb'o'n kaj en tio ŝi hav'is apog'o'n de la ŝaman'o Tebtengi.
La ali'a'j du'on'frat'o'j est'is mal'pli reputataj, preskaŭ ekster kalkul'ad'o, ĉar malgraŭ ke Jesugaj patr'is ankaŭ ili'n ili'a'j patr'in'o'j pli mal'alt'e rang'is kiel edz'in'o'j aŭ krom'edz'in'o'j, tial la status'o de tiu'j du'on'frat'o'j est'is mal'cert'a kaj tut'e ne respekt'at'a, ili ne mal'oft'e montr'is morn'a'n kaj ne'pre'kalkul'ebl'a'n karakter'o'n, malic'o'n kaj insid'em'o'n, ili volont'e help'is si'n per ruz'o kaj tromp'a'j truk'o'j, kaj pro tio ili est'is pun'at'a'j per bat'ad'o kaj el'pel'it'ec'o de la ceter'a'j Jesugaj-fil'o'j, kaj foj'e kiam ili kun'e fiŝ'kapt'is, Timuĝin mal'kovr'is ne'ordinar'e grand'a'n kaj grandioz'a'n fiŝ'o'n kiu star'is en mal'profund'a akv'o kun etend'it'a'j or'o'bril'a'j naĝ'il'o'j kaj koral'e ruĝ'a'j brank'o'j kiu'j mov'iĝ'is ĉe ĉiu spir'o, Timuĝin mal'laŭt'e fajf'ant'e ŝtel'paŝ'is tra la akv'o kun la kor'o fort'e bat'ant'a pro ekscit'o, li etend'is si'a'n verg'o'n kun la maŝ'o kaj mal'lev'is ĝi'n tre si'n'gard'e antaŭ la fiŝ'o, tir'is ĝi'n mal'antaŭ'e'n ĉirkaŭ la kap'o kaj la brank'o'j, ek'tir'is kaj sent'is la inert'o'n, la barakt'ant'a'n pez'o'n de la fiŝ'o kiam ĝi ark'flug'e tra'aer'is, sed la fiŝ'o el'glit'is la maŝ'o'n kaj fal'is sur la gres'o'n, kaj antaŭ ol Timuĝin ĝi'n ating'is la insid'a du'on'frat'o Ossgin salt'e si'n ĵet'is sur ĝi'n, kapt'is ĝi'n per ambaŭ man'o'j kaj for'kur'eg'is kun ĝi akr'e kaj triumf'e kri'ant'e ke la fiŝ'o est'as li'a, la fiŝ'o aparten'as al li! kaj Timuĝin tiam kapt'is violent'a koler'eg'o pel'ant'a la sang'o'n for de li'a vizaĝ'o kaj trem'ig'ant'a li'a'j'n membr'o'j'n, li ek'kur'is post la fiŝ'o'ŝtel'int'o Ossgin kun la verg'o en si'a man'o, li'n ĉas'is tra la gres'o kaj vok'is al li ke li las'u la fiŝ'o'n, sed Ossgin kur'is ĝis li anhel'ant'e fal'is, ĉiam plu kun la fiŝ'o en si'a'j man'o'j, fort'e prem'at'a al si'a brust'o, sam'moment'e Timuĝin li'n ĝis'ating'is kaj komenc'is li'n sen'brid'e bat'i per la verg'o, ĝi'n romp'is mez'e kaj kontinu'is bat'ad'i per la pli dik'a part'o, bat'ad'is, bat'ad'is ĝis Ossgin kuŝ'is tie sen'mov'a kun sang'o flu'ant'a el la buŝ'o kaj la fiŝ'o dis'ŝir'it'a sur la sin'o, Timuĝin tiam tuj ĉes'is kaj for'ir'is ne re'turn'ant'e si'n, pli mal'fru'e kelk'a'j el la ali'a'j du'on'frat'o'j ven'is dir'ant'e ke Ossgin mort'is, Timuĝin neni'o'n respond'is sed ir'is rekt'e al la patr'o, trov'is Jesugaj en ties jurt'o, genu'is antaŭ li kaj dir'is: Mi mort'bat'is Ossgin! kaj la ĥan'o mal'seren'iĝ'is pro koler'o kaj el'kri'is: Vi frat'mort'ig'int'o, kial vi ĝi'n far'is? kaj Timuĝin respond'is: Li ŝtel'is mi'a'n fiŝ'o'n kaj vi instru'is mi'n ke ŝtel'ist'o'j est'u pun'at'a'j! kaj Jesugaj aŭskult'is kiel la tut'o okaz'is kaj re'gajn'is si'a'n trankvil'o'n, post'e li dir'is: La ek'koler'em'o vi hered'is de mi, mi'a fil'o, vi dev'as lern'i ĝi'n brid'i, ali'e ĝi kaŭz'os vi'a'n mal'fortun'o'n, sed nun for'ir'u kaj ni ne plu parol'os pri la afer'o!
Kaj Timuĝin vid'is vir'in'o'n rajd'i sol'a tra la gres'o, li rajd'is post ŝi kaj ek'flank'is apud ŝi, ŝi okul'angul'e li'n rigard'is kaj rid'is, ŝi'a'j ruĝ'a'j vang'o'j kaj san'a'j dent'o'j dir'is al li ke ŝi est'as tut'e jun'a, kaj li demand'is kie'n ŝi voj'as kaj kial ŝi rajd'as sol'a, kaj la vir'in'o kun sincer'a mal'kaŝ'o dir'is: Mi sur'voj'as fiŝ'kapt'i, mi'a edz'o est'is batal'ul'o kiu est'is mort'ig'it'a kaj ĝis nun neni'u ali'a mi'n al'pren'is al si! kaj ŝi pri'parol'is ke ŝi hav'as propr'a'n jurt'o'n kaj propr'a'j'n ĉeval'o'j'n, sed infan'o'j'n ŝi ankoraŭ ne ating'is nask'i, tiel mal'long'a'n temp'o'n ŝi est'is edz'in'o, ŝi nom'iĝ'as Djuma kaj bon'e sci'as kiu est'as Timuĝin, malgraŭ ke li kompren'ebl'e neniam rimark'is ŝi'n, kaj Timuĝin dir'is ke li ŝi'n akompan'os kaj fiŝ'kapt'os kun ŝi se ŝi vol'as, kaj ŝi respond'is ke li bon'vol'u tio'n far'i, ŝi jam trov'is bon'a'n lok'o'n kie'n neniu'j ali'a'j kutim'as ven'i, kaj ili rajd'is unu apud la ali'a tra la gres'o kiu sving'iĝ'is kontraŭ la ventr'o'j'n de la ĉeval'o'j, ili ankaŭ ne ĉirkaŭ'voj'is pro la alt'a'j stri'o'j el flor'o'j kiu'j send'is si'a'j'n ruĝ'a'j'n, flav'a'j'n kaj blu'a'j'n re'bril'o'j'n kontraŭ ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n, Timuĝin neniam est'is timid'a antaŭ vir'in'o'j, li mal'kaŝ'e rigard'is al ili en la okul'o'j'n kaj sent'is neni'a'n konfuz'iĝ'o'n, li sci'is al kio ili util'as sed ankoraŭ neniu'n el'prov'is laŭ la manier'o de vir'o'j, tio okaz'os iam en la futur'o, kaj nun li akompan'is Djuma, la jun'a'n vir'in'o'n kiu tro'fru'e perd'is si'a'n edz'o'n, ili al'ven'is al valet'o kaj jen ĝi est'is: akv'o'flu'o kiu glitris en la gres'o, ne ver'a roj'o, nur unu el tiu'j okaz'a'j flu'o'j kiu'j ek'est'is dum la printemp'o kaj trov'iĝ'is tie dum mal'long'e ĝis ili de'nov'e sek'iĝ'os, sed tre ver'ŝajn'e pov'us tie trov'iĝ'i fiŝ'o'j, fiŝ'o'j kiu'j'n obsed'is la em'o sekv'i ĉiu'j'n flu'a'j'n akv'o'j'n kontraŭ'flu'e, tut'e ĝis ili plaŭd'ant'e pel'is si'n antaŭ'e'n en tiel mal'abund'a akv'o ke la dors'o el'pint'is super'akv'e kaj nepr'is al ili re'naĝ'i, ili descend'is la ĉeval'o'j'n kaj ĉe ili'a'j pied'o'j la akv'o'flu'o far'is apertaĵ'o'n tra la gres'o, Djuma kun'port'is neni'a'j'n rimed'o'j'n por la fiŝ'kapt'ad'o krom oblong'a korb'o de mal'dens'a plekt'o, Timuĝin sci'vol'is kia'manier'e ŝi fiŝ'kapt'os kaj ŝi don'is al li long'a'n rigard'o'n, ak enigm'a'n ak petol'a'n, ŝi sen'ceremoni'e komenc'is si'n mal'vest'i, ne hezit'is, ŝi jam hav'is vir'o'n kaj ne est'as knab'in'o, kaj tie ŝi star'is nud'a en la gres'o, paŝ'is en la akv'o'n kun la korb'o en la man'o kaj montr'is al Timuĝin kiel ŝi kutim'as fiŝ'kapt'i, ŝi ek'kuŝ'is en la akv'o'flu'o tiel ke ŝi'a korp'o dig'is ĝi'n, krom unu'flank'e kie ŝi ten'is la korb'o'n tiel ke la akv'o tra'ir'is ĝi'n, kaj la fiŝ'o'j ven'is, barakt'is kontraŭ ŝi'a korp'o kaj serĉ'is voj'o'n laŭ ĝi, tiel ili traf'is en la korb'o'n kaj ŝi rapid'e ili'n kapt'is unu post la ali'a, romp'is al ili la kol'o'n kaj ili'n ĵet'is sur la gres'o'n, Djuma fier'is pri tiu manier'o de fiŝ'kapt'ad'o kiu'n ŝi el'trov'is, ŝi rigard'is al Timuĝin kaj rid'is, ruĝ'vang'a pro fervor'o, man'sving'is al li kun barakt'ant'a fiŝ'o en la man'o kaj vok'is al li ke ankaŭ li mal'vest'u si'n kaj help'u al ŝi fiŝ'kapt'i, Timuĝin est'is ek'star'int'a tie rigard'ant'e iom surpriz'it'e, ne apart'e pri'pens'ant'e ŝi'a'n nud'ec'o'n, li sufiĉ'e sci'is pri tio kiel vir'in'o'j aspekt'as sub la vest'o'j, sed nun ek'plaĉ'is al li ek'kuŝ'i en la akv'o sam'e kiel Djuma kaj part'o'pren'i en la fiŝ'kapt'ad'o, li si'n mal'vest'is kaj glit'is en la akv'o'n apud ŝi'n, ĝi est'is agrabl'e frid'et'a, ne tre mal'varm'a, kaj la flu'o tikl'is la haŭt'o'n, li sent'is la fiŝ'o'j'n tuŝ'et'i li'a'n korp'o'n, per rapid'eg'a'j, glat'a'j tik'o'j kaj tuŝ'o'j, aŭ en long'a'j stri'o'j kiam la akv'o prem'as ili'n kontraŭ li'n, li help'is al Djuma pel'i fiŝ'o'j'n en la korb'o'n kaj kapt'i ili'n per la man'o'j, kelk'foj'e ili'a'j kapt'o'j ĉirkaŭ sam'a fiŝ'o renkont'iĝ'is kaj kiam ambaŭ klopod'is ten'i ĝi'n okaz'is ke ĝi for'glit'is de ili kaj for'rapid'is, tiam ili mez'e de la fervor'o rid'is kaj rigard'is unu la ali'a'n, li sent'is ŝi'a'j'n membr'o'j'n kontraŭ si'a'j propr'a'j, frid'et'a'j kaj glat'a'j en la akv'o, fiŝ'o'j ven'is inter ili'a'j'n korp'o'j'n kaj subit'e ek'barakt'is, tio tiel amuz'e tikl'is ke ili de'nov'e dev'is rid'i, kaj Timuĝin komenc'is prov'i kapt'i fiŝ'o'j'n kiu'j en'glit'is inter ili'n, li bar'is al ili la voj'o'n per si'a korp'o prem'it'a kontraŭ la ŝi'a kaj palp'is por la fiŝ'o'j per la man'o'j, inter ŝi'a'j mam'o'j, inter ŝi'a'j femur'o'j, est'is ak lud'o ak manier'o kapt'i fiŝ'o'j'n, volont'e Djuma kun'lud'is kaj mult'e rid'is, Timuĝin trov'is ne nur fiŝ'o'j'n sed ankaŭ ŝi'a'n korp'o'n per la man'o'j, kaj baldaŭ li ne plu kapt'is fiŝ'o'j'n sed ŝi'a'j'n membr'o'j'n, ŝi'a'j'n firm'a'j'n femur'o'j'n, ŝi'a'n pli mol'a'n ventr'o'n, ŝi'a'j'n glat'a'j'n, for'glit'a'j'n mam'o'j'n, kaj tio fajr'ig'is li'a'n sang'o'n ali'manier'e ol la fiŝ'kapt'fervor'o, don'is al li sent'o'n en la korp'o kiu est'is nov'a kaj tamen re'kon'ebl'a, intuici'a aŭ du'on'spert'it'a jam antaŭ'e, subit'e li ŝi'n ĉirkaŭ'brak'is kaj lev'is ŝi'n el la akv'o, ŝi'n port'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n for en la gres'o kaj sink'is sur ŝi'n, ili'a'j korp'o'j prem'iĝ'is mal'sek'a'j kaj frid'et'a'j unu kontraŭ la ali'a, ĝis la ard'o ek'flam'is kie ili unu la ali'a'n tuŝ'is kaj li sent'is ke li ŝi'n penetr'as ne apart'e klopod'ant'e tio'n, li'a puls'ant'a dur'o serĉ'is por si tio'n kiel sen'dolor'iĝ'o'n, kiu tamen ne mild'ig'is sed intens'ig'is la tensi'a'n sent'o'n, ŝi'a mola-raspeta intern'o ak li'n al'suĉ'is al si ak li'n klopod'is for'puŝ'i de si, tio est'is ia'spec'a lukt'o kie ili est'is ak kontraŭ ak kun unu la ali'a, ĝis ven'is la el'las'iĝ'o ili'n unu'ig'ant'a, tiel perplekse kiel ne'evit'ebl'e, kaj post'e Timuĝin re'memor'is tiu'n hor'o'n kiel difuz'a'n sed al'log'a'n unu'iĝ'o'n de akv'o'frid'et'o kaj puls'ant'a ard'o, de barakt'ant'a'j fiŝ'o'j kaj rasp'a gres'o, de glat'a'j membr'o'j kiu'j kvazaŭ miks'iĝ'is kun la mukoz'a'j korp'o'j de la fiŝ'o'j, en la leĝer'a susur'o de la vent'o en la gres'o sub la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
La jurt'o de la Ĥan'o, la grand'eg'a regent'o'tend'o el blank'a felt'o super'tur'as la ĉirkaŭ'o'n simil'e al mont'et'o el neĝ'o en la sun'bril'o, star'as kvazaŭ ekster la sezon'o'j, blind'ig'as la rigard'o'n kaj sam'temp'e ĝi'n frisk'ig'as.
La tend'o're'fald'o'j est'as supr'e'n'ŝov'it'a'j form'ant'e pint'a'n apertur'o'n ĉe la en'ir'ej'o, alt'a'n kaj spac'a'n kiel pord'eg'o, ili est'as akr'a'kolor'e ornam'it'a'j per pentr'aĵ'o'j pri best'o'j kaj bird'o'j, flor'o'j kaj sun'o'j, kaj ambaŭ'flank'e star'as el'rekt'ig'it'e idol'o el lign'o, teg'it'a per felt'o, kun spur'o'j ĉirkaŭ la buŝ'o de lakt'o kaj gras'o kiu'j est'as ofert'at'a'j al ĝi ĉiu'n maten'o'n kaj vesper'o'n.
Sur si'a fost'o si'n lev'as la blank'a trib'o'flag'o kun en'teks'it'a'j bild'o'j de korv'o kaj falk'o, ĝi si'n divid'as en naŭ pint'o'j'n unu super ali'a, ĉiu el ili ornam'it'a per long'har'a blank'a poefag'a vost'o: simbol'o de fort'o, kaj la nombr'o naŭ respond'as al la naŭ plej alt'rang'a'j arme'estr'o'j.
Apud'e star'as la standard'o de la Ĥan'o kun par'o da potenc'a'j blank'a'j poefag'a'j korn'o'j super kvar nigr'a'j ĉeval'vost'o'j: la fort'o unu'ig'it'a kun la rapid'ec'o kaj turn'it'a al la kvar mond'o'direkt'o'j.
La trib'o'flag'o est'as nur unu, star'ig'it'a antaŭ la regent'o'tend'o kaj en neni'u ali'a lok'o, dum la standard'o'j est'as mult'a'j, star'ig'it'a'j antaŭ la jurt'o'j de ĉiu'j plej alt'rang'a'j sub'ĉef'o'j, kie ili laŭ difin'it'a rang'ord'o ĉirkaŭ'as la grand'a'n mal'ferm'a'n spac'o'n antaŭ la jurt'o de la Ĥan'o, ĉiu'j turn'it'a'j sud'e'n kvazaŭ respekt'e al la sun'o kaj ebl'e ŝirm'e kontraŭ la plej sever'a'j vent'o'j.
Mez'e sur la lok'o brul'as du fajr'o'j tag'e kaj nokt'e, kun gard'ist'o'j front'e, kaj ĉiu fremd'ul'o konduk'at'a ĝis antaŭ la Ĥan'o unu'e dev'as pas'i inter tiu'j fajr'o'j, se tiam li hav'as mal'bon'a'j'n intenc'o'j'n la flam'o'j ek'flagr'os kaj li'n brul'ig'os kaj danĝer'a'j spirit'o'j kiu'j'n li ebl'e ven'ig'as kun si fuĝ'as antaŭ la pur'ig'a fajr'o.
Mult'a'j hom'o'j konstant'e si'n mov'as sur la lok'o, rajd'ant'o'j ven'as aŭ mal'ven'as, descend'as aŭ ek'sid'as sur si'a'j ĉeval'o'j, komerc'ist'o'j al'ven'as kun si'a'j ŝarĝ'o'best'o'j por ekspon'i si'a'j'n var'o'j'n, pastr'o'j kaj monaĥ'o'j, lama'o'j kaj ŝaman'o'j preter'pas'as en si'a'j ne'kutim'a'j vest'o'j, fremd'a'j send'it'o'j ven'as eskort'it'e de mongol'a'j oficir'o'j kaj est'as trans'don'at'a'j al la Mastr'o de Leĝ'o kaj Pun'o'j, tiu hom'o kiu ankaŭ respons'as pri akcept'a'j ceremoni'o'j kaj far'end'a'j rit'o'j.
Trup'o de katajaj danc'ist'in'o'j en long'a'j, strikt'a'j silk'rob'o'j vid'iĝ'as elscendi el apertaj port'il'o'j kaj far'i trot'et'a'j'n paŝ'o'j'n direkt'e al la tend'o de la Ĥan'o, sekv'at'a'j de liut'lud'ant'o'j kaj flut'blov'ant'o'j por spektakl'i plezur'e al la regent'o kaj la alt'rang'a'j general'o'j.
Aŭ pov'as okaz'i ke kelk'a'j vir'o'j mort'ig'it'a'j de fulm'o nun est'as port'at'a'j kun si'a'j posed'aĵ'o'j en procesi'o inter ambaŭ fajr'o'j, ke la mort'int'o'j kaj ili'a'j posed'aĵ'o'j liber'iĝ'u el la danĝer'o kiu ili'n kontaĝ'is, la rest'ant'a risk'o de la ĉiel'a fajr'o.
Nobel'a'j mongol'dam'o'j el'paŝ'as si'a'j'n jurt'o'j'n, sekv'at'a'j de serv'ist'in'o'j kaj ornam'it'a'j per baktago, la alt'a kap'vest'o el arb'o'ŝel'o, teg'it'a per silk'o kaj kron'it'a per plum'o'j, garn'it'a per glitrant'a'j kaj tint'ant'a'j pend'aĵ'o'j el or'o kaj arĝent'o.
Tiu'j vir'in'o'j oft'e est'as tre gras'a'j kaj si'n mov'as anhel'ant'e, kun ŝvit'o sob'flu'ant'a sur la krud'e ŝmink'it'a'j vizaĝ'o'j, kaj se ili ek'sid'as sur'ĉeval'e por mal'long'a rajd'o neces'as ke ili pen'e est'u help'at'a'j sur la sel'o'n, kun la ĉeval'dors'o ark'iĝ'ant'a sub la pez'o.
Ĉirkaŭ ĉio mov'iĝ'ant'a polv'as kaj fum'as, kaj la muŝ'o'j trov'iĝ'as ĉie, svarm'as ĉirkaŭ vizaĝ'o'j kaj best'o'korp'o'j, ĉirkaŭ la jurt'o'j kaj la nutr'aĵ'o'j kaj la trink'aĵ'o'j, krabl'as dens'e kiel viv'ant'a nigr'a kovr'il'o ĉiu'lok'e kie io verŝ'iĝ'is, kie rest'as makul'o de humid'o.
Jes, la Ĥan'o jam re'ven'is al Karakorum kaj ĉiu'tag'e oni vid'as li'n el'rajd'i, for inter la vic'o'j de jurt'o'j kaj dom'o'j, li sid'as kiel kutim'e iom mal'rekt'iĝ'int'e sur la ĉeval'o kaj ŝajn'as neni'o'n vid'i tra si'a'j okul'fend'et'o'j, ŝajn'as mal'ĉe'est'a, sink'int'a en si mem, sed tio pov'as est'i tromp'a impres'o.
Li port'as nun dum la somer'o leĝer'a'n vest'o'n kun or'a zon'o, sur'kap'e blank'a'n felt'a'n ĉapel'o'n kun supr'e'n'fald'it'a ĉirkaŭ'rand'o kaj fask'o de nigr'a'j agl'o'plum'o'j, super la orel'o'j kaj mal'supr'e'n sur la ŝultr'o'j pend'as ruĝ'a'j bend'o'j por al'lig'i la ĉapel'o'n kiam vent'o ek'blov'as.
Li volont'e rajd'as sol'a, kaj se iu'j li'n akompan'as tiu'j si'n ten'as kelk'a'j'n ĉeval'long'o'j'n mal'antaŭ li, kondiĉ'e ke li ne sign'as al iu el ili ek'rajd'i apud li, silent'e, ĝis la Ĥan'o ebl'e subit'e i'o'n dir'as.
Supr'e'n ĉirkaŭ la ĉeval'huf'o'j kirl'iĝ'as la fajn'a polv'o kiu dum la sek'a somer'sezon'o est'iĝ'as el la dezert'o'sabl'o kaj pend'as super la urb'o kiel nebul'o, met'iĝ'as sur la kupol'o'j'n de la jurt'o'j kaj supr'e'n'fum'iĝ'as ĉe ĉiu plej febl'a blov'et'o, stern'iĝ'as kiel hel'a farun'o sur ĉiu'j'n objekt'o'j'n kaj ig'as la aer'o'n ŝimrad'i ore'e aŭ ruĝ'e.
La Ĥan'o dev'as rajd'i long'e por el'paŝ'i el la vast'a urb'o'spac'o, ĝis kie la jurt'o'j'n anstataŭ'as stok'ej'o'j kaj best'en'ferm'ej'o'j, kie la akr'a odor'o de hom'o'j, ĉeval'o'j, brut'o'j, sterk'o kaj ferment'ant'a lakt'o ced'as al la pur'a aer'o de la dezert'eben'o kun stri'o'j de sek'a'j odor'o'j el nan'iĝ'int'a'j dorn'kresk'aĵ'o'j kaj sun'lez'it'a'j veget'aĵ'o'j.
Oft'e la Ĥan'o halt'as antaŭ la dezert'grund'o kvazaŭ por en'spir'i pli profund'e, liber'ig'it'e, dum li gvat'as super la eben'vast'o kie la varm'o'nebul'o flimras kiel bol'ant'a akv'o, en arĝent'a scintil'ad'o kiu ig'as ĉiu'j'n dist'a'j'n kontur'o'j'n dis'solv'iĝ'i, rok'o aŭ kelk'a'j rajd'ant'o'j ŝajn'as ŝveb'i super la grund'o, grand'ig'it'a'j en petol'e tromp'a manier'o, kaj la Ĥan'o dev'as lev'i si'a'n kap'o'n kaj rigard'o'n por pov'i vid'i super si la bluviolean spac'o'n simil'a'n al kolos'a tend'o'kupol'o.
Karakorum, tio signif'as La Nigr'a Mont'o, est'as urb'o kiel nub'o sur la ter'o, volv'it'a en fum'o'j kaj polv'o'j, ne'super'vid'ebl'a amas'iĝ'o de mal'alt'a'j dom'o'j kaj nigr'a'j aŭ blank'e'farb'it'a'j felt'o'tend'o'j, kun mal'mult'a'j larĝ'a'j sabl'o'strat'o'j ebl'ig'ant'a'j al rajd'ant'o'j kaj bov'tir'at'a'j ĉar'o'j tra'vetur'i.
Tuj okcident'e de la urb'o Orkhon inert'e flu'as nord'e'n, dum la sen'pluv'a sezon'o kun mal'abund'a akv'o, mal'klar'e griz'blank'a kvazaŭ dilu'it'a per lakt'o kaj preskaŭ sen'mov'a, fos'it'a kanal'o gvid'as tra la urb'o al river'branĉ'o orient'e kaj est'as mal'abund'a akv'o'don'ant'o, ŝirm'at'a per sever'a'j preskrib'o'j.
Nord'e si'n lev'as la eben'aĵ'o en ĉiam pli alt'a'j ond'o'j, supr'e'n kontraŭ la mont'o'j kiu'j siluet'ig'as si'a'j'n alt'a'j'n krest'o'j'n kontraŭ la spac'o, pal'blu'a'j pro distanc'o per kiu ili kaŝ'as val'o'j'n kun freŝ'a'j flu'o'j kaj dens'a arb'ar'o kiu grimp'as supr'e'n laŭ la dekliv'o'j.
Tio est'as la land'o inter la river'o'j kiu'j ek'flu'as sur la alt'eben'o, kvazaŭ nask'iĝ'int'a'j el la dezert'o mem, kaj nord'e'n en'flu'as inter la mont'o'j'n, tra ravin'o'j kaj profund'e en'tranĉ'it'a'j river'kuŝ'ej'o'j: Selenga kaj Orkhon, Onon kaj Kerulen, river'o'j kiu'j tir'iĝ'as kiel lum'ant'a'j arĝent'a'j vejn'o'j tra la sonĝ'o'j de la nomad'o'j, kun nom'o'j kiu'j son'as simil'e muzik'o'n en ili'a'j orel'o'j.
La kiutoj, la trib'o de la Ĥan'o, iam ven'is tie'n el okcident'e al la paŝt'ej'o'j inter Onon kaj Kerulen, kaj post kelk'a temp'o de perfid'a amik'ec'o kun la karajtoj okcident'e tiu'j est'is venk'it'a'j, ili'a'j teritori'o'j kaj klan'o'j aneks'iĝ'is al la imperi'o de la Ĥan'o kaj ili'a ĉef'urb'o Karakorum far'iĝ'is la sid'ej'o de la nov'a potenc'o.
Ĝi est'is la unu'a urb'o kiu'n Timuĝin kiel jun'a trib'ĉef'o vid'is, kaj ĝi li'n surpriz'is, vek'is li'a'n sci'vol'o'n, li'a'n sen'kaŝ'a'n mal'estim'o'n kaj ebl'e eĉ kaŝ'it'a'n admir'o'n aŭ envi'o'n: tiu'j en li'a'j okul'o'j sen'util'a'j mur'o'j kun bastion'o'j kaj tur'o'j, tiu'j pavim'strat'o'j kaj mal'hel'a'j dom'o'j kiu'j ŝajn'is al li mal'liber'ej'e tim'ind'a'j, tiu'j vent'blov'at'a'j silk'flag'o'j kaj leon'o'j skulpt'it'a'j el ŝton'o, tiu'j super'pomp'a'j palac'o'j kaj bibliotek'o'j plen'a'j de skrib'aĵ'o'j.
Nun Karakorum mal'pli est'as en'ferm'it'a urb'o ol grand'eg'a, aperta orduo, la plej grand'a orduo en la mond'o, sen'fin'a tend'ar'o el jurt'o'j, kie la mal'nov'a'j urb'o'mur'o'j situ'as for'kaŝ'it'e, ruin'iĝ'ant'e, sen ajn'a signif'o, ĉar Karakorum ne plu bezon'as defend'o'n kontraŭ atak'ant'o'j, nur venk'it'a'j mal'amik'o'j trov'iĝ'as ĉiu'direkt'e kaj neni'u pov'as minac'i la urb'o'n dum daŭr'os la reg'ad'o de la Ĥan'o.
Dum la okcident'a milit'kampanj'o Karakorum dis'kresk'is, tiel ke la Ĥan'o grand'part'e ne re'kon'as la urb'o'n, ĝi dis'vast'iĝ'is sur la eben'aĵ'o'n ĉiu'direkt'e, kun vast'eg'a'j teren'o'j por stal'o'j kaj ĉirkaŭ'bar'ej'o'j, stapl'ej'o'j kaj magazen'o'j, karavan'serajl'o'j kaj meti'ej'o'j.
Milit'pred'o kaj tribut'o'j el konker'it'a'j land'o'j sen'inter'romp'e al'flu'is tie'n kaj amas'iĝ'is, karavan'o'j ŝarĝ'it'a'j per tut'mond'a'j produkt'o'j kaj riĉ'aĵ'o'j al'ven'is kaj daŭr'e al'venad'as praktik'e ĉiu'tag'e, objekt'o'j kies egal'aĵ'o'j'n la nomad'popol'o neniam antaŭ'e vid'is, kun'e kun hom'o'j plej'ebl'e fremd'spec'a'j, mal'oft'a'j best'o'j kaj bel'a'j bird'o'j.
Karakorum ne pov'as ne met'i dub'em'o'n en la oldnomad'a'n mens'o'n de la Ĥan'o, li est'as mal'cert'a antaŭ ĝi en si'a'j sent'o'j kaj si'a vol'o, ĝi li'n for'puŝ'as kaj du'on'vek'as en li em'o'n pere'ig'i aŭ for'las'i ĝi'n, sed ankaŭ efik'as ne'difin'it'e al'log'e al li per io el tiu'j sci'vol'em'o kaj mir'o kiu'j'n li sent'is antaŭ ĉio ek'de si'a'j jun'a'j jar'o'j, kompren'ebl'e kun klar'a kompren'o pri la neces'o kaj ne'evit'ebl'o de tiu urb'o.
Mult'o plaĉ'as al la Ĥan'o kiam li rajd'as tra Karakorum, ĉio kio'n li kutim'is kaj re'kon'as ek'de antaŭ'e, la svarm'a viv'o kaj fort'a odor'o de la grand'a orduo, ĉio kio ankoraŭ est'as nomad'a kaj mongol'a.
Sed ali'o al li tro fremd'as, vek'as li'a'n mir'o'n kaj cert'a'n ĉagren'o'n, irit'iĝ'o'n kia'n tigr'o pov'as sent'i antaŭ muŝ'o, fenomen'o'j kontraŭ kiu'j li'a instinkt'o si'n defend'as kaj pri kiu'j li'a prudent'o hezit'as: ĉu ne kaŝ'iĝ'as en ili ŝtel'e proksim'iĝ'ant'a danĝer'o, minac'ant'a degener'o, komenc'iĝ'ant'a dekadenc'o?
Mult'lok'e la nov'a riĉ'o kaj pomp'o tranĉ'as al li la okul'o'j'n, ankaŭ kelk'a'j el li'a'j plej fid'at'a'j vir'o'j montr'as febl'ec'o'n por tiaĵoj, ĉiam pli ili si'n garn'as kiel ekster'land'a'j sinjor'o'j, en silk'a'j vest'o'j kaj or'brod'aĵ'o'j, ornam'o'j ĉia'spec'a'j, pli simil'e al vir'in'o'j ol hard'it'a'j vir'o'j kaj batal'ul'o'j.
Por ĉiu'j labor'o'j ili ĉiam pli fid'as sklav'o'j'n kaj milit'kapt'it'o'j'n, ili'a'j jurt'o'j far'iĝ'as ĉiam pli luks'e ekip'it'a'j, pomp'eg'a'j kaj komfort'a'j, mult'a'j eĉ ne plu kontent'as per jurt'o'j sed konstru'ig'as al si dom'o'j'n, ĉiam pli alt'a'j'n kaj impon'a'j'n simil'e tiu'j'n ekster'land'a'j'n palac'o'j'n kiu'j'n ili vid'is, tiel ili si'n fiks'as lok'e kaj si'n lig'as al objekt'o'j, tut'e kvazaŭ Karakorum est'us urb'o kiel la urb'o'j en fremd'a'j land'o'j.
Ili trink'as ekster'land'a'j'n vin'o'j'n kaj prefer'as rar'a'j'n plad'o'j'n al kumis'o kaj ŝaf'viand'o, ili si'n ĉirkaŭ'as per bel'a'j neni'far'ul'in'o'j kiu'j art'e stapl'as la har'o'j'n sur la kap'o kaj si'n ornam'as per long'a'j, lak'it'a'j ung'o'j, ili odor'as pli fort'e ol printemp'a'j flor'buked'o'j kaj pli inklin'as al rafin'it'a'j korp'a'j lud'o'j ol gener'i infan'o'j'n.
La Ĥan'o ankaŭ vid'as la kresk'ant'a'n komerc'ad'o'n, la amas'iĝ'o'n de log'a'j objekt'o'j, de pli mal'pli sen'util'a'j afer'o'j, ĝis minac'as form'iĝ'i ver'ver'a'j bazar'o'j sam'kiel for'e ĉe la islam'an'o'j, malgraŭ ke nur inter'ŝanĝ'a komerc'o est'as permes'it'a kaj ĉia marĉand'ad'o risk'ig'as konfisk'o'n kaj proskripci'o'n.
La pastr'o'j kaj monaĥ'o'j kaj la divers'a'j spec'o'j de sankt'ul'o'j ĉiam pli mult'iĝ'as ĉar ŝirm'at'a'j dum ili mem ten'as pac'o'n inter si, eĉ, ili est'as mal'ŝarĝ'it'a'j je ĉiu'j impost'o'j: la Ĥan'o re'kon'as ili'n en la svarm'o kaj kapabl'as ili'n disting'i, morn'a'j'n nestori'an'o'j'n en long'a'j nigr'a'j vest'o'j, islam'an'o'j'n en vast'a'j turban'o'j kaj ĉemiz'o'simil'a'j blank'a'j vest'o'j, lama'o'j'n en si'a'j alt'a'j tibetaj ĉapel'o'j, katajajn buddh'an'o'j'n en fajr'o'flav'a'j mantel'o'j, kun raz'it'a'j kap'o'j, kaj ta'o'ist'o'j'n kun si'a'j ĝis'tali'a'j, mal'dens'har'a'j barb'o'j.
La divers'a'j sankt'ej'o'j mal'ĉes'as kresk'i plur'lok'e en Karakorum, griz'a'j lign'o'kirk'o'j de la nestori'an'o'j kun spajr'o kaj kruc'o, moske'o'j de la islam'an'o'j kun mal'hel'blu'a'j kupol'o'j kaj alt'kol'a'j, blank'farb'it'a'j minaret'o'j, buddh'o'templ'o'j kun si'a'j pomp'a'j portal'o'j kaj or'um'it'a'j skulpt'aĵ'o'j, lama'ism'a'j monaĥ'ej'o'j kun si'a'j rotaci'ant'a'j paper'rad'o'j kaj sonor'il'o'j kiu'j tint'ad'as en'vent'e.
Foj'o'n post foj'o, kiam li vid'as ĉiu'j'n tiu'j'n templ'o'j'n kaj pastr'o'j'n la Ĥan'o vek'iĝ'as al re'nov'a pri'pens'o, el'prov'as en'e en si ĉu li ag'as ĝust'e don'ant'e al ili tiu'n liber'o'n, ŝajn'e je la kost'o de Tengri, la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, sed li tamen plu'e rest'as ĉe si'a konvink'o ke ĉiu kred'o est'u respekt'at'a, ĉiu'j di'o'j kaj instru'o'j est'u konsider'at'a'j egal'valor'a'j, li ja ankaŭ tre bon'e sci'as ke tio est'as saĝ'a politik'o.
Li preter'rajd'as la mult'a'j'n gast'ej'o'j'n kaj la vast'a'j'n karavan'bivak'o'j'n, kie ĉeval'o'j puŝ'iĝ'as kun kamel'o'j kaj poefag'o'j, kie eĉ ne mank'as kelk'a'j elefant'o'j, kie hom'o'j el ĉiu'j angul'o'j de la mond'o kolekt'iĝ'as, en si'a'j strang'a'j vest'o'j, en la rumor'ad'o de ne'kompren'ebl'a'j lingv'o'j: ho jes, ankaŭ tiu'j fremd'ul'o'j supoz'ebl'e est'as ne'evit'ebl'a'j kaj si'a'manier'e util'a'j, dev'as est'i zorg'at'e por ili, ili si'n sent'u bon'ven'a'j ĉe la Ĥan'o en la plej grand'a imperi'o de la mond'o.
Ĉio kio est'as labor'o kaj util'a aktiv'ec'o en Karakorum plezur'ig'as la Ĥan'o'n, li ĝi'n observ'as kun interes'o tamen ne montr'ant'e tio'n en rimark'ebl'a manier'o, eĉ ne la dom'konstru'ad'o pov'as vek'i li'a'n antipati'o'n, kvankam li rest'as ĉe si'a opini'o pri la vant'ec'o de ĉia sen'migr'a loĝ'ad'o.
Li'n delekt'as la vid'o de la sen'nombr'a'j meti'ist'o'j, la meti'kapabl'a'j kaj art'spert'a'j vir'o'j kies viv'o'n li sav'is dum la milit'kampanj'o'j kaj al'konduk'is el divers'a'j direkt'o'j, precip'e de tiu'j potenc'a'j land'o'j kiu'j'n li sub'dev'ig'is orient'e kaj okcident'e, la lert'a'j katajoj kaj persoj, turk'o'j kaj arab'o'j.
Ili fand'as fer'o'n kaj ali'a'j'n metal'o'j'n, ili forĝ'as arm'il'o'j'n kaj labor'il'o'j'n, martel'as or'o'n kaj arĝent'o'n, prepar'as lan'o'n kaj teks'as ŝtof'o'j'n, stamf'as felt'o'j'n kaj prepar'as fel'o'j'n, farb'as kaj tan'as, tord'as ŝnur'o'j'n kaj kudr'as tend'o'j'n, tajl'as bot'o'j'n el bov'haŭt'o'j kaj ankaŭ ŝild'o'j'n, maŝ'kiras'o'j'n, nuk'ŝirm'il'o'j'n kaj helm'o'j'n, ĉarpent'as kibitkojn, la grand'a'j'n jurt'o'port'a'j'n ĉar'o'j'n kun plur'a'j par'o'j da masiv'a'j lign'o'rad'o'j, kaj mal'pez'a'j'n du'rad'a'j'n ĉar'et'o'j'n por vetur'ig'i idol'o'j'n kaj valor'aĵ'o'j'n.
Li vid'as kiel nov'a'j jurt'o'j est'as konstru'at'a'j kaj la urb'o sen'inter'romp'e kresk'as, kiel la mur'o'j el branĉ'plekt'aĵ'o'j est'as el'rekt'ig'it'a'j ĝis pli ol vir'alt'ec'o, kiel la kupol'o est'as format'a el long'a'j, fleks'it'a'j ĉevron'et'o'j kaj kiel la dik'a, dur'stamf'it'a felt'o, tra'ŝmir'it'a per gras'o por ĝi'n akv'o'rezist'ig'i, est'as stern'at'a super la lign'o'skelet'o simil'e la haŭt'o'n sur best'o'korp'o.
La plank'o est'as stamf'at'a dur'a kun pajl'o aŭ sek'iĝ'int'a gres'o, antaŭ ol ĝi est'as kovr'it'a per tapiŝ'o'j aŭ fel'o'j kaj felt'o'j, la fajr'uj'o mez'e est'as met'at'a per ŝton'o'j kaj gruz'tavol'o, la fumapertur'o en la plafon'o est'as format'a per fer'a ring'o kiu kun'ten'as la branĉ'o'fram'o'n kaj kun'kudr'it'a'j'n felt'o'pec'o'j'n, sur la fajr'uj'o est'as met'it'a la grand'a kuir'kaldron'o sur si'a tri'pied'o, la kaldron'o kiu kapt'os fajr'er'o'j'n per si'a fulg'a ventr'o kaj ebl'ig'as ke veter'o kaj grav'a'j event'o'j est'os tie legat'a'j anticip'e.
Ĉirkaŭ la mur'o'j est'as fiks'it'a'j kapr'o'korn'o'j en konven'a alt'o: tie est'os pend'ig'it'a'j vest'o'j apud paf'ark'o'j kaj sag'uj'o'j, manĝ'o'vaz'o'j kaj sek'ig'it'a'j viand'pec'o'j, dum mal'dekstr'e en la jurt'o la grand'a'j argil'kruĉ'o'j star'as for'met'it'e kun si'a'j proviz'o'j kaj la tin'o'j el el'kav'it'a'j arb'o'trunk'o'j plen'ig'it'a'j per lakt'o aŭ kumis'o.
Tia ek'de antikv'e est'as la jurt'o de la mongol'o, tiel ĝi daŭr'e est'as el'rekt'ig'at'a kaj ekip'at'a, kaj ĉiu'foj'e kiam la Ĥan'o vid'as tio'n ĝi don'as al li sekur'ig'a'n sent'o'n, sam'e kiam li vid'as la ongoton, la felt'idol'o'n, kiu est'as pend'ig'it'a super la lit'o por super'vid'i labor'o'n kaj ripoz'o'n, aŭ kiam li vid'as hom'o'j'n el'paŝ'i el la jurt'o'j por verŝ'i si'a'n trink'aĵ'ofer'o'n al la sun'o, la vent'o kaj la mond'o'direkt'o'j: tiel la mond'o tamen daŭr'as spit al ĉiu'j ŝanĝ'o'j!
La Ĥan'o antaŭ'e'n'rajd'as inter bud'o'j kaj magazen'o'j, kie fojn'o kaj pajl'o, mili'o kaj riz'o est'as ten'at'a'j en grand'a'j proviz'o'j, aŭ inter stapl'o'j de arb'o'trunk'o'j kaj fer'blok'et'o'j, haŭt'o'j kaj lan'pak'o'j, aŭ inter tend'o'alt'a'j krest'o'j de amas'iĝ'int'a sterk'o, kiu konsist'ig'as la precip'a'n hejt'aĵ'o'n kaj nutr'as la fajr'o'j'n en ĉiu'j jurt'o'j kaj dom'o'j de la urb'o.
Kaj jen la kanal'o kun al'kupl'it'a'j akv'o'cistern'o'j, teg'it'a'j kvazaŭ de sulk'et'a'j palpebr'o'j el pal'e ŝim'verd'a'j membran'o'j, kaj tie sob'merg'it'a'j kuv'o'j kun farb'likv'aĵ'o'j, fort'e lum'ant'a'j en la okul'o'j'n, kaj sekigtrestoj kun ĵus farb'it'a'j ŝtof'o'j kiu'j ond'iĝ'as och frap'iĝ'as en la vent'o simil'e al tiu'j vel'o'j kiu'j'n li vid'is sur la akv'o'voj'o'j de Kataj, jen lan'amas'o'j el kiu'j est'os prepar'at'a felt'o, jen dis'streĉ'it'a'j haŭt'o'j de ĉia'spec'a'j best'o'j, de krisp'a'j ĉeval- kaj bov'o'fel'o'j ĝis dens'har'e re'bril'a'j aŭ dis'tuf'e radi'ant'a'j pelt'aĵ'o'j.
Al'don'iĝ'as al tio ĉiu'j son'o'j kaj odor'o'j fand'iĝ'ant'a'j en unu sol'a'n dens'iĝ'int'a'n percept'aĵ'o'n de la viv'o en la orduo: odor'o'j de divers'a'j spec'o'j de best'o'j, de ekskrement'o kaj urin'o, de intest'o'j el'ŝir'at'a'j kaj de nov'buĉ'it'a viand'o, de brul'ant'a peĉ'o kaj lak'o, de lign'o'karb'o kaj fulg'o el la forĝ'ej'o'j, de sek'ig'it'a'j veget'aĵ'o'j, stapl'it'a'j lign'o'spec'o'j kaj tan'il'o'j, kaj la son'o'j de la labor'o de meti'ist'o'j, ĉio kio klingas, klangas, grinc'as, grunt'as, kaj la vok'o'j de hom'o'j, hen'o'j de ĉeval'o'j kaj muĝ'o'j de brut'o'j, kontrast'ant'e al la fon'o de la urb'a rumor'o, la lorlo el la grand'a orduo kvazaŭ el iu enorm'a formik'stak'o.
Fin'e, plej rand'e en la periferi'o, la stal'o'j kaj la brut'ferm'ej'o'j komenc'iĝ'as, tra'vintr'ej'o'j kaj kolekt'ej'o'j por la ĉeval'o'j kun la brul'stamp'it'a'j mark'o'j de la Ĥan'o aŭ de la klan'o sur la lumb'o, en'ferm'ej'o'j por la greg'o'j el brut'o'j, kapr'o'j kaj ŝaf'o'j, kun'puŝ'it'a'j ventr'o ĉe ventr'o intern'e de vast'a'j teren'o'j, en la vapor'o de si'a'j fek'aĵ'o'j kaj la supr'e'n'fum'ant'a polv'o, en nub'o'j de obtuz'e zum'ant'a'j muŝ'o'j.
Tie sen'inter'romp'e est'as melk'at'a'j ĉeval'in'o'j, kapr'in'o'j kaj bov'in'o'j, laŭ mal'nov'a ord'o tiel divid'it'e ke nur vir'o'j melk'as la ĉeval'in'o'j'n, nur vir'in'o'j la kapr'in'o'j'n kaj bov'in'o'j'n, sub super'vid'o de el'rekt'ig'it'a'j idol'o'j kiu'j ĉiam ricev'as gust'um'i iom el la lakt'o kaj respons'as pri tio ke ĝi si'n ten'u freŝ'a en la led'o'sitel'o'j kaj lign'o'tin'o'j.
Vir'a labor'o ankaŭ est'as per dik'a'j baston'o'j bat'i la pend'ig'it'a'j'n led'o'sak'o'j'n kun ĉeval'in'lakt'o, por akcel'i la ferment'ad'o'n kaj ŝanĝ'i ĝi'n en kumis'o'n, dum la vir'in'o'j zorg'as pri la bovinkaj kapr'in'lakt'o por prepar'i el ĝi buter'o'n kaj kaze'o'n.
Daŭr'e por la Ĥan'o est'as ĝu'o en'spir'i la acid'et'a'n odor'o'n ĉirkaŭ tiu'j labor'o'j: tiam li sci'as ke li est'as proksim'a al la pra'old'a kaj daŭr'em'a en la mal'nov'a viv'manier'o de la mongol'o'j.
Sed ankaŭ la ŝanĝ'o'j'n li vid'as, ili'n percept'as preskaŭ de tag'o al tag'o, nov'a'j'n mor'o'j'n kaj kutim'o'j'n kiu'j en'penetr'as, tiom da element'o'j de fremd'ul'o'j kaj fremd'a'j afer'o'j: Mal'san'o'j est'as kurac'at'a'j per ard'ig'it'a'j pingl'o'j profund'e en'pik'it'a'j en la korp'o'n, tumor'o'j est'as for'tranĉ'it'a'j per tranĉ'il'o kaj for'ĵet'it'a'j al la atend'ant'a'j hund'o'j, ĝemel'o'j ne plu est'as mort'ig'it'a'j en sekret'o per maŝ'o ĉirkaŭ la kol'o, kiel io hont'a kaj danĝer'a, sed tio est'as turn'it'a en ceremoni'o'n kun spekt'ant'o'j.
Ŝaman'o'j ne plu for'tir'iĝ'as por ekzorc'i mal'bon'a'j'n spirit'o'j'n el for'las'it'a'j tend'um'ej'o'j, skrib'ist'o'j akcept'as la karavan'o'j'n kaj kontrol'as la en'stok'ad'o'n de la var'o'j en la magazen'o'j, vir'ĉeval'id'o'j ne plu est'as kastr'it'a'j de si'a posed'ant'o sed de iu mal'hel'haŭt'a fremd'ul'o kun vir'in'man'o'j, mult'a'j est'as ebri'a'j kiam la lan'o de la ŝaf'o'j est'as tond'at'a kaj don'as al la best'o'j sang'ant'a'j'n vund'o'j'n.
Viand'o ĉiam pli oft'e est'as rost'at'a sur ŝton'o'j aŭ fer'plat'o'j hejt'it'a'j en la fajr'o, majstr'o'forĝ'ist'o mal'ŝpar'as si'a'n temp'o'n forĝ'ant'e bird'o'j'n el fer'o pli grand'a'j'n ol agl'o'j, nan'o'j est'as indulg'it'a'j por est'i uz'at'a'j por special'a'j komisi'o'j en milit'o'j, vir'o ek'trov'is manĝ'ebl'a'n rezin'o'n de arb'o kaj ĝi'n dis'don'ad'as inter la infan'o'j.
Anstataŭ vir'in'o'j kiu'j kudr'as fel'bot'o'j'n per ost'a'j kudr'il'o'j vir'o'j komenc'is far'i tiu'n sam'a'n labor'o'n per kudr'il'o'j el metal'o, nur iu'j unu'op'ul'o'j ankoraŭ est'as lert'a'j en la art'o tajl'i fiŝ'kapt'a'j'n hok'o'j'n el ost'o'j, divers'spec'a'j lud'o'j per glob'et'o'j, kub'et'o'j aŭ kart'o'j far'iĝ'as ĉiam pli popular'a'j kaj dev'as pli mal'pli fru'e est'i mal'permes'it'a'j.
Konk'o'j el la mar'o far'iĝ'is ŝat'at'a'j, ir'as de man'o al man'o por ke oni aŭskult'u la ond'o'muĝ'et'o'n en ili, kaj oni mir'as pri tio sam'e kiel pri la inform'o ke best'et'o'j viv'is en la konk'o'j kaj ili'n est'ig'is.
Plej'part'e oldul'o'j si'n okup'as per sur'glu'ad'o de stir'plum'o'j al sag'o'j, la plum'o'j ven'as de anas'o'j kaj est'as mol'ig'it'a'j per merg'ad'o en ole'o, ĉiam mal'pli mult'a'j far'as al si ĝen'o'n ir'i en la kan'ej'o'j'n por kolekt'i bird'ov'o'j'n por manĝ'o'j, sed ankoraŭ okaz'as ke iu ven'as rajd'ant'e kun rab'it'a vir'in'o antaŭ si sur la ĉeval'o, li ŝi'n tren'as en si'a'n jurt'o'n kaj mult'a'j aŭskult'as por ŝi'a'j kri'o'j aŭ ŝi'a silent'o.
Simi'o'j vek'as atent'o'n kaj log'as al rid'o ĉar ili imit'as hom'o'j'n, inter la katajoj est'as dir'at'e ke ili'a'j cerb'o'j est'as bon'gust'a'j se manĝ'at'a'j viv'a'j, far'iĝ'is neces'e ke vir'in'o'j kiu'j plor'as kaj plend'as tro long'e post iu mort'o est'u pun'at'a'j per cert'a nombr'o da vip'o'frap'o'j, daŭr'e okaz'as ke marmot'o'j est'as kapt'it'a'j por est'i kuir'it'a'j en si'a haŭt'o kaj sen'fel'ig'at'a'j dum la manĝ'ad'o.
Ne pok'a'j tra'viv'is romp'int'e la spin'o'n kaj est'as paraliz'it'a'j tiel ke ili dev'as est'i port'at'a'j de vir'in'o'j el kaj en la jurt'o'j'n, mal'san'ul'o'j dorm'as inter best'o'j por san'iĝ'i nun kiel antaŭ'e, sed ĉeval'o'j kiu'j perd'is unu okul'o'n ne plu est'as mort'ig'it'a'j sed est'as trans'ig'it'a'j al la trajn'o, el hund'o'j kiu'j boj'as dum la dorm'o ĉiam mal'pli oft'e la kor'o est'as ŝir'it'a de ŝaman'o por ke rivel'iĝ'u ili'a'j sekret'o'j.
Ĉiam pli da vir'in'o'j las'as la ung'o'j'n kresk'i tro long'a'j, tio atest'as pri kresk'ant'a neni'farad'o kaj pigr'o, mult'a'j ankaŭ ne kontent'iĝ'as je si'a natur'a odor'o sed asperg'as sur si'n odor'ant'a'n akv'o'n el mal'grand'a'j flakon'o'j, fremd'ul'o'j ven'as el ĉiu'j direkt'o'j kaj kred'as ke ili pov'as for'ir'i laŭ si'a plaĉ'o, al ĉiu'j est'as prepar'at'a'j ripoz'lok'o kaj nutr'aĵ'o sed ili dev'as hav'i permes'o'n por plu'ir'i.
La ŝtorm'o for'ŝov'eg'as la tegment'o'n de kelk'a'j dom'o'j, aspekt'as sufiĉ'e komik'e kaj est'as mal'facil'e ne rid'i pri tio, tut'e ali'a afer'o est'as kiam jurt'o est'as ŝir'it'a de la grund'o kaj for'turb'as dum la perpleksit'a famili'o volv'as si'n en fel'o'j'n kaj tapiŝ'o'j'n por tiu'j'n rest'ig'i, sed est'as rul'at'a en ili'n de la vent'o kaj for'port'iĝ'as super la grund'o.
Iu ven'as kun ŝton'iĝ'int'a'j dezert'roz'o'j kaj montr'as ili'n, laŭ la kolor'o ili est'as kiel ekskrement'o kaj sen bel'o kaj ili sent'iĝ'as pez'a'j kaj aspr'a'j por la man'o, al kio do ili serv'u, est'as parol'at'e pri arb'o'j el fer'o kiu'j nigr'ad'as sen foli'o'j tra la jar'o, sam'kiel est'as asert'at'e ke trov'iĝ'as mont'o'j el metal'o kaj mont'o'j kiu'j sang'as ĉiu'monat'e kiel vir'in'o'j.
Kur'as fam'o'j pri fremd'a'j vir'in'o'j kiu'j hav'as la kutim'o'n man'prem'i la testik'o'j'n de la vir'o'j tiel ke la sem'o el'ŝpruc'as tro'fru'e, kelk'a'j el la fremd'ul'vir'in'o'j asert'as ke la vir'o'j fetor'as el la buŝ'o kiel rab'o'best'o'j, sed ĉu ili al'log'iĝ'as de tio aŭ for'puŝ'iĝ'as ŝajn'as mal'cert'e, okaz'as ĉiam pli oft'e ke la vir'in'o'j ne port'as si'a'j'n mam'o'j'n natur'e plat'ig'it'a'j sed ne'natur'e lev'it'a'j de la vest'o aŭ de apart'a'j vind'o'j, tiel ke aspekt'as kvazaŭ ili hav'us pli da lakt'o ol ili ver'e hav'as.
Oft'e okaz'as nun'temp'e ke batal'ul'o dev'as est'i mort'ig'it'a ĉar li'a arm'il'o rust'iĝ'is aŭ est'as mal'zorg'it'a ali'manier'e, kelk'a'j vir'o'j kiu'j vid'is la mar'o'n ŝajn'as neniam pov'i ĝi'n forges'i sed plu'daŭr'e parol'as kaj sonĝ'as pri la grand'a akv'o, pri ĝi'a potenc'o kaj sen'fin'o, io kio facil'e pov'as vek'i mal'trankvil'o'n je neni'a util'o.
Rajd'ant'o persekut'at'a de vesp'o'j vek'as rid'o'n kiam li klopod'as rajd'i for de ili, tio simil'as al batal'o kontraŭ ne'vid'ebl'a mal'amik'o, la kamel'pel'ist'o'j est'as mal'estim'at'a'j de la rajd'ist'o'j, sed la kamel'o'j mem mal'estim'as ĉiu'j'n sam'e kaj aspekt'as kvazaŭ ili intenc'us kraĉ'i sur ili'n, tiu'j est'as best'o'j al kiu'j mal'facil'as kutim'iĝ'i por tiu kiu ĉiam kutim'is viv'i inter ĉeval'o'j.
Ĉiu'j'n tiaĵo'j'n la Ĥan'o rimark'as kiam li pas'as, ne'rimark'it'e de la plej mult'a'j, en si'a simpl'a rajd'vest'o, kun la ĉapel'o sob'tir'it'a sur la frunt'o'n, mal'rekt'iĝ'int'e sur si'a ĉeval'o, sen vid'ebl'a fier'o kaj sen regent'o'sign'o'j, ĉiam pens'ant'e, medit'ant'e, plan'ant'e en si mem.
La jun'a Timuĝin rest'ad'is jam kelk'a'n temp'o'n ĉe la ĥan'o Daj-Seĉen, part'e kiel batal'ul'o kaj ĉeval'pri'zorg'ant'o, part'e kiel honor'at'a gast'o kaj est'ont'a bo'fil'o, kun la rapid'a Byrte antaŭ la okul'o'j: tiam ven'is sci'ig'o ke li'a patr'o kuŝ'as mort'iĝ'ant'a post kiam li est'is venen'it'a ĉe vizit'o al fremd'a orduo, kaj Timuĝin urĝ'e adiaŭ'is, for'rajd'is sol'a kun tri ĉeval'o'j ne ripoz'ant'e dum la long'a kaj dur'a rajd'o, nur de temp'o al temp'o ŝanĝ'ant'e ĉeval'o'n, sed kiam li hejm'e'n'ven'is al la orduo de la trib'o la ĥan'o est'is jam mort'int'a, kaj Timuĝin malgraŭ si'a jun'o pren'is lok'o'n kiel ĥan'o en la jurt'o de la patr'o, sid'is tie sur la blank'a ĉeval'fel'o kun la regent'o'klab'o en si'a man'o, jun'a knab'o kiu far'is si'a'n vizaĝ'o'n sever'a, kaj apud li sid'is la patr'in'o, la mal'hel'a Ulun kun la nigr'e fajr'er'ant'a'j okul'o'j kaj la larĝ'a'j koks'o'pelv'o'j.
La mal'bon'sort'o ili'n frap'is dur'e, la mort'o de Jesugaj-Bagatur sekv'ig'is katastrof'o'n al la trib'o, li ĝi'n kun'ten'is kaj vast'ig'is ĝi'a'n potenc'o'n, ten'is ali'a'j'n trib'o'j'n sub'ig'it'a'j kaj dev'ig'is ili'n tribut'i dek'on'aĵ'o'n, grand'a est'is li'a fam'o kiel batal'ant'o kaj ĥan'o, nun kiam li est'is for la dis'er'iĝ'o tuj efik'is, la sub'ig'it'a'j trib'o'j ribel'is, mult'a'j ankaŭ en la propr'a trib'o rifuz'is agnosk'i la jun'a'n Timuĝin ĥan'o kaj komenc'is for'ir'i en divers'a'j direkt'o'j, por mem serĉ'i paŝt'ej'o'j'n kaj milit'pred'o'n aŭ met'i si'n sub ŝirm'o'n de iu ali'a ĥan'o, sed la ag'o'fort'a Ulun raptis al si la regent'o'sign'o'n, la standard'o'n kun la naŭ poefag'vost'o'j, kaj ĵet'is si'n sur ĉeval'o'n, rajd'is post la for'tir'iĝ'ant'a'j ar'o'j kaj klopod'is halt'ig'i ili'n, teren'plant'is la standard'o'n antaŭ ili'n kaj ĵur'pet'is ili'n re'ir'i kun si'a'j tend'o'ĉar'o'j kaj greg'o'j: kelk'a'j ek'hezit'is kaj akompan'is Ulun re'e'n al la orduo, sed la pli'mult'a'j plu'ir'is.
Timuĝin daŭr'e sid'is en la regent'o'jurt'o, obstin'e okup'is la lok'o'n de la ĥan'o kaj rifuz'is fuĝ'i, malgraŭ ke li kompren'is ke la advers'ul'o'j vol'as li'n for'eksped'i kaj nom'um'i iu'n ali'a'n ĥan'o, Ulun ne bezon'is persvad'i al li kuraĝ'o'n, ŝi ir'ad'is tie morn'a kaj mal'ced'a, atend'ant'e la plej mal'bon'o'n.
Iam ŝi mem far Jesugaj est'is for'rab'it'a de la merkitoj, la sovaĝ'a batal'ul'a trib'o kiu ven'is de la tundr'o'j kaj pra'arb'ar'o'j nord'e, ne'vol'a nupt'ul'in'o kiu'n la ĥan'o dev'is klin'i kaj ced'ig'i per'fort'e, ĝis ŝi nask'is li'a'j'n fil'o'j'n kaj trans'iĝ'is al la lukt'em'a si'n'don'o de lupin'o, sed ankoraŭ ne la merkitoj ven'is por venĝ'i si'n, sed la mal'amik'a'j kaj insid'a'j tajĝigutoj, gvid'at'a'j de si'a ĥan'o Targutaj, kiu kun grand'a'j rajd'ant'ar'o'j tir'iĝ'is al la orduo de Timuĝin, for'pel'is la greg'o'j'n kaj ek'atak'is la ĉef'ul'a'n tend'o'n, kontraŭ'star'o est'us sen'ŝanc'a, nur fuĝ'o ebl'is, Timuĝin kaj li'a'j tri frat'o'j kun ili'a'j plej proksim'a'j du'on'frat'o'j sukces'is sur'ĉeval'e eskap'i supr'e'n sur arbarozajn mont'dekliv'o'j'n, serĉ'ant'e al si voj'o'n inter rok'fend'eg'o'j kaj profund'a'j ravin'o'j, inter klif'o'j kaj ŝton'blok'o'j, ĝis ili ĉe la al'ven'o de mal'lum'o si'n kaŝ'is en grot'o, krom Timuĝin kiu sol'a plu'ir'is supr'e'n sur la mont'o'n kaj malgraŭ si'a el'ĉerp'it'a ĉeval'o sukces'is evit'i ke la persekut'ant'o'j li'n ating'u, sed li ne kun'port'is proviant'o'n kaj pov'is trov'i neni'o'n manĝ'ebl'a'n, tial la mal'sat'o baldaŭ dev'ig'is li'n far'i klopod'o'n tra'ir'i la vic'o'j'n de la tajĝigutoj, tiam li est'is mal'kaŝ'it'a kaj kapt'it'a, konduk'it'a ĝis antaŭ Targutaj kaj oni dev'ig'is li'n genu'i antaŭ tiu, la ĥan'o ruz'e rid'et'is kaj mal'estim'e rigard'is la kapt'it'o'n, ne mort'ig'is li'n sed anstataŭ'e li'n humil'ig'is ĉen'ant'e li'n al kango, pez'a lign'a jug'o sur la ŝultr'o'j, kun la brak'o'j etend'it'a'j kaj lig'it'a'j per fer'a'j katen'o'j, post kio li est'is met'it'a en sever'e gard'at'a'n jurt'o'n sur kibitko, kiu balanc'iĝ'ant'e kaj grinc'ant'e for'rul'iĝ'is kun'e kun greg'o'j kaj batal'ul'ar'o'j, li ne pov'is vid'i ekster'e'n sed klopod'is el'aŭskult'i kie'n ili vetur'as, de kie ven'as la vent'o, ĉu susur'as en arb'o'j, ĉu ili vetur'as tra alt'a gres'o aŭ ĉu la son'o de akv'o indik'as river'pas'o'n, li kred'is ke li est'as cert'a ke ili part'e vetur'as tra arb'ar'o kaj ke ili tra'pas'is river'o'n kun akv'o kiu ating'is ĝis super la rad'aks'o'j, kaj sam'vesper'e kiam ili jam bivak'is li aŭd'is kiel la batal'ul'o'j for'ir'is al ia celebr'ad'o kaj nur unu sol'a gard'ist'o rest'is en la tend'o'ĉar'o, li kapt'is la okaz'o'n, far'is subit'a'n salt'o'n kontraŭ la gard'ist'o'n kaj al'sving'is la kangon tiel ke tiu fal'is kaj rest'is sen'mov'a, li el'iĝ'is el la jurt'o, de'salt'is de la ĉar'o kaj si'n ĵet'is en arbed'ar'o'n, el'met'it'e al la lum'o de la lev'iĝ'int'a plen'lun'o, post'e li kur'is kiom'pov'e rapid'e tra la arb'ar'o kun la pez'a kango sur la ŝultr'o'j kaj kun la etend'it'a'j brak'o'j, kiu'j frap'is kontraŭ arb'o'trunk'o'j'n kaj risk'is fiks'iĝ'i en la vepr'o'j, li direkt'is si'n re'e'n al la river'o kiu'n ili pas'is kaj ĝi'n ĝis'ven'is antaŭ ol la persekut'ant'o'j li'n ating'is, li paŝ'is en la river'o'n, vad'is tra la zon'o de kan'o'j kaj merg'is si'n en la frid'et'a'n akv'o'n, tiel ke li ripoz'is kun la dors'o kaj la kango kontraŭ la fund'o kaj ten'is nur la vizaĝ'o'n super la akv'o'surfac'o, la persekut'ant'o'j cirkumrajd'is sur la bord'o'j kaj serĉ'is li'n, ili'a'j hund'o'j perd'is la spur'o'j'n apud la river'o kaj la batal'ul'o'j ŝajn'is ne'decid'em'a'j, sed kiam Timuĝin sekv'is ili'n per la rigard'o, ne'si'n'gard'e kun mal'ferm'it'a'j okul'o'j, li subit'e renkont'is la rigard'o'n de unu el la persekut'ant'o'j, li kompren'is ke li est'as mal'kovr'it'a kaj ke la fuĝ'o al neni'o util'is, sed post mal'long'a hezit'o la vir'o for'turn'is la kap'o'n kaj plu'ir'is kun la ali'a'j ne perfid'ant'e li'n, Timuĝin jam pov'is rimark'i ke la vir'o ne est'as unu el la tajĝigutoj, sed fremd'ul'o kiu rest'as inter ili, kaj pri'pens'int'e si'a'n situaci'o'n li decid'iĝ'is por aŭdac'a prov'o, li re'ŝtel'iĝ'is en la lagron kaj sukces'is trov'i tiu'n jurt'o'n kie la fremd'ul'o si'n ten'as, mal'sek'a kaj ŝlim'a li tren'is si'n en la tend'o'n, la vir'o tim'ig'it'e li'n al'gap'is en la mal'abund'a lum'o de la fajr'o, la jun'ul'o si'n ĵet'is antaŭ li'n kaj pet'is li'a'n help'o'n, la fremd'ul'o kiu gast'is ĉe la tajĝigutoj traf'is en mal'facil'a'n situaci'o'n, li opini'is ke li ne pov'as el'liver'i la jun'ul'o'n, sed risk'os si'a'n propr'a'n viv'o'n se li help'os li'n, cert'e est'is io ĉe Timuĝin kio ig'is li'n venk'i si'a'n hezit'o'n, li romp'is la fer'a'j'n katen'o'j'n, dis'hak'is la kangon kaj ĝi'n ĵet'is sur la fajr'o'n, las'is la jun'ul'o'n si'n kaŝ'i en ĉar'o ŝarĝ'it'a per lan'o, ke li ne est'u trov'it'a se la tajĝigutoj ek'suspekt'os kaj tra'serĉ'os la jurt'o'n, kiam la danĝer'o ŝajn'is pas'int'a Timuĝin ricev'is manĝ'i kaj trink'i, antaŭ ol for'kur'i li dank'is la vir'o'n kaj demand'is li'n kiu li est'as, ricev'is la respond'o'n ke li nom'iĝ'as Sorku-Ĉira kaj est'as ĉas'ist'o de la Suldu-trib'o, la jun'ul'o tiam dir'is kun la dign'o de jun'a ĥan'o ke rekompenc'o pro li'a ag'o ne mal'est'os, post tio Timuĝin si'n'gard'e el'ŝtel'is si'n el la jurt'o, trov'is ĉeval'o'n kaj for'rajd'is rapid'e de la tend'ar'o de la tajĝigutoj.
Byrte ir'ad'is hejm'e en la jurt'o de la patr'o kaj atend'is, ŝi'a'j griz'a'j okul'o'j radi'is de viv'em'o, la pint'a'j mam'o'j siluet'is tra la vest'o, ŝi est'is tut'e pret'a akompan'i la jun'a'n ĥan'o'n kiam ajn li ven'os por akompan'ig'i ŝi'n, sed tio daŭr'e mal'fru'is, Timuĝin ankoraŭ ne pov'is pens'i pri ven'ig'i si'a'n nupt'ul'in'o'n, li est'is tro okup'at'a por sav'i si'a'n viv'o'n en ne'egal'a lukt'o kontraŭ si'a'j mal'amik'o'j.
Re'ven'int'e post la fuĝ'o el la kapt'it'ec'o li trov'is la tend'ej'o'n de la famili'o for'las'it'a, sen eĉ post'las'it'a sign'o, neni'o krom stamf'it'a cindr'o kaj iom da brut'fek'aĵ'o ne util'ig'it'a, sed li trov'is la spur'o'j'n de kelk'a'j ĉeval'o'j kaj sekv'is ili'n, fin'e ĝis'ven'is la famili'o'n, la patr'in'o'n kun la re'ven'int'a'j frat'o'j kaj du'on'frat'o'j, la frat'in'et'o Temulun kaj kelk'a'j grav'e el'ĉerp'it'a'j ĉeval'o'j, ili serĉ'is ĝis ili trov'is orduon kie ili hav'is fidel'a'j'n parti'an'o'j'n kaj komenc'is post tio cirkumvag'ad'i vizit'ant'e divers'a'j'n tend'ar'o'j'n por el'postul'i la dek'on'aĵ'o'n de la ĥan'o, kiu est'is ne'vol'e aŭ tut'e ne don'at'a, ĉar ja Timuĝin ne hav'is potenc'o'n iu'n dev'ig'i.
Antaŭ ĉio ili nun dev'is trans'viv'i per ruz'o kaj si'n'mov'ad'o, evit'i la mal'amik'o'j'n, rezign'i pri la bon'a'j paŝt'ej'o'j ĉirkaŭ la river'o'j kaj ten'i si'n sur la alt'eben'o, Timuĝin en tio si'n montr'is ak ruz'a ak persist'a, li gajn'is kresk'ant'a'n respekt'o'n kaj ĉiam pli mult'a'j li'n sekv'is, precip'e jun'a'j batal'ant'o'j kiu'j tir'iĝ'is al li pro li'a'j aŭdac'o kaj ag'em'o, li ĉiam ripet'e far'is rapid'a'j'n atak'o'j'n kontraŭ mal'amik'a'j klan'o'j, ŝtel'is brut'ar'o'j'n kaj pri'rab'is jurt'o'j'n antaŭ la okul'o'j de la super'fort'o, tuj mal'aper'is kiel ŝtorm'vent'o kaj ne ebl'is kapt'i li'n, ĉirkaŭ'is li'n aplomb'o kaj gaj'o, bru'a'j laŭt'a'j rid'o'j, sovaĝ'a'j brav'aĵ'o'j, ŝtrapacoj kalkul'at'a'j kiel neni'o kaj subit'a'j mal'avar'a'j festen'o'j, sed ĉiam li prokrast'is vizit'i Daj-Seĉen, la potenc'a'n ĥan'o'n, kies fil'in'o li'n atend'is, ĉar li mal'vol'is ven'i kiel help'o'pet'ant'o kaj sen'posed'ul'o, povr'a mizer'ul'o, kaj el tiu sam'a motiv'o li ankaŭ ne turn'is si'n al la ĥan'o de la karajtoj, la eĉ pli potenc'a Togril, la batal'frat'o kaj alianc'ul'o de li'a patr'o, kiu sid'is en'fortik'ig'it'a en riĉ'a'j, mur'ĉirkaŭ'it'a'j urb'o'j pli okcident'e.
Pas'is du tri jar'o'j antaŭ ol li pret'is ven'ig'i si'a'n nupt'ul'in'o'n, sent'is si'n sufiĉ'e fort'a kaj sukces'a, jun'a ĥan'o kiu'n akompan'as batal'fortun'o, kaj tiam li ven'is surpriz'e kiel kirl'o'vent'o, akompan'at'e de plur'cent'o'j da jun'a'j batal'ant'o'j, kun mult'a'j ĉeval'o'j ŝarĝ'it'a'j per donac'o'j, silk'a'j vest'o'j, arĝent'a'j vaz'o'j, pelt'a'j mantel'o'j, kost'a'j arm'il'o'j kaj ornam'aĵ'o'j, ĉio rab'it'a de karavan'o'j en la dezert'o aŭ el riĉ'a'j jurt'o'j, la rajd'ant'ar'o sturm'is en la orduon de Daj-Seĉen, kri'ant'e kaj gest'ant'e per la arm'il'o'j kvazaŭ tem'us pri atak'o, ili est'is vest'it'a'j en tan'it'a led'o kaj port'is brust'kiras'o'j'n kun tim'ig'a'j bild'o'j en fort'a'j lak'farb'o'j, ili sving'is long'a'j'n lanc'o'j'n kun flirt'ant'a'j ĉeval'vost'o'j kaj ornam'a'j ruband'o'j, ili'a'j vizaĝ'o'j est'is ŝmir'it'a'j per ŝaf'seb'o kontraŭ la frost'o kaj stri'a'j pro ŝvit'o kaj mal'pur'o, la hund'o'j ĵet'is si'n kontraŭ la en'trud'iĝ'ant'o'j sed est'is for'tim'ig'it'a'j de la kirl'iĝ'ant'a'j ĉeval'huf'o'j, neni'u trov'is temp'o'n ek'kapt'i la arm'il'o'j'n antaŭ ol la rajd'ant'o'j kun laŭt'a rid'ad'o jam subit'e ek'halt'is en polv'o'nub'o antaŭ la jurt'o de la ĥan'o, Timuĝin salt'is de la ĉeval'o kaj kur'is al Daj-Seĉen, ĵus paŝ'int'a el la tendapertur'o, fleks'is si'a'j'n genu'o'j'n antaŭ li kaj post'e rapid'e ek'star'is kaj si'n ĵet'is en li'a'n brak'um'o'n.
Post'e ek'ir'is la festen'o'j kiu'j daŭr'is dum tri tag'o'j kaj nokt'o'j, ŝaf'o'j kaj ĉeval'o'j est'is buĉ'at'a'j, viand'o est'is sen'inter'romp'e bol'ig'at'a en la grand'a'j kaldron'o'j, la fajr'o'j flam'is alt'e'n, kumis'o kaj riz'vin'o est'is en'verŝ'at'a'j, la trink'aĵ'o'j super'ond'et'is la trink'vaz'o'j'n kaj flu'is mal'supr'e'n laŭ la menton'o'j kaj vest'o'j, buŝ'harp'et'o'j kaj flut'o'j son'ig'is si'a'n muzik'o'n kaj la vir'o'j danc'is unu'j ĉirkaŭ ali'a'j, profund'e genu'fleks'ant'e en si'a'j mol'a'j cerv'o'fel'a'j bot'o'j, en la tri'a tag'o Byrte est'is pret'e vest'it'a en si'a edz'in'iĝ'a kostum'o kaj atend'is en la jurt'o, sid'is kviet'a kaj silent'a, aŭskult'ant'e la bru'o'n de la festen'o kaj de temp'o al temp'o en'tir'is profund'a'n spir'o'n, sid'ant'e en si'a ĝis'pied'a vest'o el blank'a felt'o kun alt'a baktago sur'kap'e, konus'form'a betul'ŝel'a ĉap'et'o kovr'it'a per silk'o kaj glim'ant'a de arĝent'mon'er'o'j kaj mal'grand'a'j spegul'pec'o'j, kun la mal'hel'brun'a'j har'o'j plekt'it'a'j kaj volv'it'a'j ĉirkaŭ la vert'o, ŝi atend'is la for'ir'o'n, streĉ'it'a kaj fervor'a antaŭ tio kio okaz'os, enu'ant'a pri tiu festen'o kiu est'is precip'e por la vir'o'j kaj preskaŭ ne koncern'is ŝi'n, nur ig'is ŝi'n sent'i si'n ekster'ul'o, brul'e sen'pacienc'a nun post si'a long'a atend'ad'o kaj preskaŭ ofend'it'a, sed la moment'o ĉiam plu si'n al'ven'ig'is, kaj tuj kiam ŝi aŭd'is ke la for'vetur'o al'nun'as, ke la gast'o'j pret'as ek'sid'i la ĉeval'o'j'n, tiam ŝi el'fuĝ'is el la jurt'o rapid'e kiel mustel'o malgraŭ ke la long'a vest'aĵ'o mal'help'is al ŝi kur'eg'i kaj la tint'ad'o de la arĝent'mon'er'o'j kaj la re'bril'et'o'j en spegul'pec'et'o'j tuj perfid'is kie ŝi est'as, Timuĝin ek'kur'ad'is post ŝi, inter la jurt'o'j'n, inter vir'in'o'j kaj serv'ist'in'o'j kiu'j laŭ la mor'o si'n met'is en la voj'o'n kaj far'is si'a'n plej'ebl'o'n por li'n mal'help'i, vok'ant'e kaj rid'ant'e, sed neni'o pov'is halt'ig'i la jun'a'n ĥan'o'n, li ating'is si'a'n nupt'ul'in'o'n kaj ŝi'n kapt'is, tio ne ir'is tro rapid'e nek daŭr'is tro long'e, la ceremoni'o port'is honor'o'n al ambaŭ, kaj li port'is la barakt'ant'a'n Byrte al si'a ĉeval'o, ŝi'n lev'is ĝis sur la alt'a sel'o kaj sving'is si'n mem supr'e'n mal'antaŭ ŝi'n, tiel Timuĝin el'rajd'is el la orduo for'e'n al la dezert'eben'o kun si'a edz'in'o, sekv'at'e de si'a kant'ant'a kaj vok'ant'a ar'o da jun'a'j batal'ant'o'j.
Nov'edz'a kaj aplomb'a Timuĝin nun decid'is vizit'i la grand'ĥan'o'n Togril, ven'is al li konfid'plen'e kiel adopt'o'fil'o en li'a'n urb'o'n Karakorum, kun'port'is taŭg'a'j'n donac'o'j'n kaj mir'is pri ĉio kio'n li ek'vid'is en tiu ĉef'urb'o de la karajtoj kun ĝi'a'j mal'larĝ'a'j strat'o'j intern'e de la mur'o'j, inter dom'o'j el ruĝ'bak'it'a argil'o aŭ sun'pal'ig'it'a lign'o, sed ver'dir'e li tut'e ne las'is si'n blind'um'i sed sent'is si'n kritik'em'a kontraŭ mult'o, li atent'e mal'ferm'ad'is la okul'o'j'n kaj zorg'e rimark'is ĉio'n, sam'temp'e li zorg'is ke Togril li'n trov'u pli naiv'a kaj ne'spert'a ol tiu atend'is, sufiĉ'e ne'danĝer'a kaj mal'ferm'a por ke la si'n'gard'a mal'jun'a ĥan'o permes'u al si li'n ek'ŝat'i.
Timuĝin ne pet'is help'o'n, nur for'rajd'is kun la re'donac'o'j kiu'j'n li ricev'is kaj kun'port'is si'a'j'n impres'o'j'n, si'a'j'n sekret'a'j'n pens'o'j'n: Togril cert'e est'as super'mezur'e riĉ'a kun signif'a potenc'o, avar'a kaj ruz'a, sed ankaŭ pigr'a kaj komfort'em'a, mal'jun'a vulp'o kiu neni'o'n risk'us sen plan'i en ĉio nur si'a'n propr'a'n avantaĝ'o'n, kaj li'a urb'o al Timuĝin pli mal'plaĉ'is ol al'log'is, en'ferm'it'a kaj sufok'a kun si'a'j dom'o'j kaj fortik'aĵ'o'j, kun sen'senc'a super'abund'o, eksces'o'j kaj mal'virt'o'j, febl'ig'it'a'j vir'o'j ornam'it'a'j preskaŭ kiel ili'a'j putin'a'j vir'in'o'j kaj ĉirkaŭ'at'a'j de art'e'far'it'a bon'odor'o, kun akv'o mal'ŝpar'at'a por sen'util'a'j ĝarden'o'j kaj flor'amas'o'j, kun mur'o'j ebl'e ne'penetr'ebl'a'j sed kred'ebl'e venk'ebl'a'j ali'manier'e.
Timuĝin re'ven'is al si'a orduo kaj atend'is en fid'o, sed sur la alt'eben'o kaj en la river'val'o'j reg'is mal'kviet'o, divers'a'j trib'o'j de'nov'e ek'batal'is reciprok'e kaj subit'e la terur'a'j merkitoj ven'is el nord'e, ili est'is tiel ruz'a'j kaj rapid'a'j ke ili fulm'atak'is la jun'a'n ĥan'o'n en li'a orduo, en'sturm'is tie mez'nokt'e, hojl'ant'e pli terur'e ol lup'o'j sur si'a'j ĉeval'o'j, ĵet'is brul'ant'a'j'n torĉ'o'j'n en la jurt'o'j'n kaj mort'hak'is tiu'j'n kiu'j el'ven'is, Timuĝin sukces'is eskap'i, ĵet'is si'n sur ĉeval'o'n kaj mal'aper'is en la mal'lum'o'n sur la eben'aĵ'o, dum la orduo mal'antaŭ li brul'is kaj la ulul'o'j de tiu'j kiu'j mort'ig'is kaj de tiu'j kiu'j est'is mort'ig'at'a'j daŭr'is son'ant'e en li'a'j orel'o'j, en la sekv'a tag'o li kolekt'is si'a'j'n trans'viv'ant'a'j'n batal'ul'o'j'n ĉirkaŭ si kaj kiam ili re'ven'is al la orduo ili trov'is la mal'amik'o'j'n for sed la pli mult'a'j'n jurt'o'j'n brul'ig'it'a'j aŭ pri'rab'it'a'j, mult'a'j'n hom'o'j'n mort'int'a'j kaj kelk'a'j'n el la vir'in'o'j for'konduk'it'a'j, inter ili ankaŭ Byrte, la jun'a edz'in'o de la ĥan'o kiu'n li tiel ĵus'e al'ven'ig'is.
Nun Timuĝin de'nov'e direkt'is si'n al Togril en Karakorum kaj pet'is pri ties apog'o por atak'i la merkito'j'n, kio est'is en la interes'o de la grand'ĥan'o mem ĉar la merkitoj pov'us si'n turn'i ankaŭ kontraŭ li'n, li tial dispon'ig'is ne'grand'a'n arme'o'n por pli'fort'ig'i la mongol'a'n batal'ant'ar'o'n, la merkitoj est'is persekut'at'a'j sub la gvid'o de Timuĝin kaj est'is surpriz'e atak'it'a'j en si'a tend'ar'o en nokt'o kun lun'lum'o, grand'a konfuz'o ek'est'is, la konfuz'vek'it'a'j merkitoj dev'is lukt'i sur'pied'e dum la atak'ant'o'j al'sturm'is sur'ĉeval'e, al'galop'is inter la jurt'o'j, ŝrikad'is har'star'ig'e, mort'pik'is per la lanc'o'j, hak'is per la glav'o'j, las'is pluv'i la sag'o'j'n, la venk'o nepr'is jam de'komenc'e kaj Timuĝin precip'e serĉ'is Byrte, cirkumkur'e si'n ĵet'is per si'a ĉeval'o inter la tend'o'j'n kaj vok'is ŝi'a'n nom'o'n foj'o'n post foj'o, ĝis ŝi aŭd'is ĝi'n kaj el'kur'eg'is el jurt'o, li rapid'e lev'is ŝi'n sur la ĉeval'o'n kaj for'galop'is el la batal'tumult'o kun ŝi.
Krom est'i rab'ekspedici'o, la atak'o de la merkitoj kontraŭ la orduo de Timuĝin est'is plan'it'a vir'in'rab'o, rankor'a si'n'venĝ'o pro tiu vir'in'o kiu'n li'a patr'o rab'is de la merkitoj kaj far'is si'a edz'in'o, okaz'is eĉ ke Byrte est'is don'it'a al tiu sam'a vir'o kiu perd'is Ulun antaŭ jar'dek'o'j, kaj nun Byrte montr'iĝ'is graved'a per si'a unu'a infan'o, kiu pov'us est'i de Timuĝin sed sam'e pov'us est'i de la ali'a vir'o, la jun'a'j ge'edz'o'j neniam pri'parol'is tio'n unu kun la ali'a, sed la dub'o al'est'is, ĉe Timuĝin kaj ebl'e ĉe Byrte mem, la ne'el'dir'it'a daŭr'is star'ant'e inter ili, sed est'is re'puŝ'at'a de ili'a reciprok'a fier'o, kiam fil'o nask'iĝ'is tamen li'n bon'ven'ig'is Timuĝin kaj li neniam sufer'is pro la dub'o pri si'a origin'o, sed li ricev'is la nom'o'n Djutji kiu signif'as Gast'o.
De'komenc'e reg'is tensi'o inter Byrte kaj Ulun, la jun'a edz'in'o montr'is vol'o'n kiu ne volont'e si'n klin'is sub tiu de la bo'patr'in'o, Ulun ne vol'is rezign'i pri io el si'a influ'o sur la fil'o'n kaj Byrte si'a'flank'e ne prokrast'is prov'i real'ig'i si'a'n potenc'o'n super la edz'o, ĉiu el ili vol'is turn'i li'n kontraŭ la ali'a'n, nun la pozici'o de Byrte est'is eĉ fort'ig'it'a pro ŝi'a for'rab'o, ŝi far'iĝ'is eĉ pli valor'a por Timuĝin post kiam li perd'is kaj re'pren'is ŝi'n, objekt'o de li'a kresk'int'a fier'o kiel vir'o kaj kiel batal'ul'o, ĉar ke ŝi al'aparten'is ali'ul'o'n per fort'o ne mal'pli'ig'is li'a'n sent'o'n por ŝi, mal'e, kaj Byrte re'ven'is ne nur kiel est'ont'a patr'in'o sed kiel pli spert'a vir'in'o, kiu el'toler'is super'fort'o'n kaj sufer'is ne ruin'iĝ'ant'e, ŝi per tio gajn'is kresk'int'a'n respekt'o'n ĉe Ulun, kiu krom'e si'n sent'is mal'klar'e kun'kulp'a pri ŝi'a sort'o, tial ke ŝi mem est'is tiu for'rab'it'a vir'in'o je kiu Byrte est'us venĝ'aĵ'o kaj kiu'n ŝi anstataŭ'us.
Timuĝin daŭr'e star'is inter la edz'in'o kaj la patr'in'o, rok'o kontraŭ kiu ambaŭ martel'is kiel ond'o'j, ne mov'ant'e li'n sed tamen iom post iom efik'ant'e sur li'n, kelk'foj'e unu'ig'ant'e si'a'j'n vir'in'vol'o'j'n kontraŭ li, kelk'foj'e efik'ant'e en kontraŭ'a'j direkt'o'j, ambaŭ saĝ'a'j kaj klar'pens'a'j, akr'ig'it'a'j per si'a reciprok'a mal'fid'o kaj si'a mal'fid'o kontraŭ ĉio kio pov'us de'log'i la jun'a'n ĥan'o'n, tromp'i li'n aŭ en'lul'i li'n en sekur'ec'o'n, kaj ĉiam futur'e, ankaŭ est'ant'e la potenc'a Ĥan'o, li neniam ĉes'is aŭskult'i ili'n ambaŭ, pens'i pri ili'a'j konsil'o'j kaj ebl'e pes'i ili'n unu kontraŭ la ali'a, honor'i tiu'j'n du plej grav'a'j'n vir'in'o'j'n en li'a viv'o kaj met'i ili'n antaŭ ĉiu'j ali'a'j, sam'temp'e ebl'e je foj'o'j fuĝ'ant'e for de ili'a rod'a vol'fort'o, ili'a obstin'e al'trud'a vir'in'reg'em'o, kaj spirant'e pli liber'e dum si'a'j mult'a'j kaj long'a'j milit'kampanj'o'j.
Timuĝin sekur'ig'is si'a'n reg'ad'o'n super la divers'a'j mongol'a'j klan'o'j, ŝirm'it'e okcident'e de la alianc'o kun Togril, sed en konstant'a batal'pret'ec'o kontraŭ tajĝigutoj kaj tatar'o'j kiu'j al'puŝ'iĝ'is el orient'e en la region'o inter Onon kaj Kerulen, daŭr'ig'o de la oldmal'nov'a lukt'o inter la nomad'o'j pri la paŝt'ej'o'j en la river'val'o'j kaj laŭ la akv'o'flu'o'j.
Aŭtun'iĝ'is iu'jar'e kiam Timuĝin sur'voj'is al nov'a'j paŝt'ej'o'j en val'long'ej'o, li rajd'is front'e de dek tri mil bon'e ekip'it'a'j batal'ul'o'j kaj long'a'j vic'o'j de kibitkoj ŝarĝ'it'a'j per jurt'o'j kaj sekv'at'a'j de brut'greg'o'j kiu'j driv'is kvazaŭ mal'hel'a'j nub'o'j super gres'riĉ'a'j dekliv'o'j, la jun'a ĥan'o komenc'is sent'i si'n fals'e sekur'a en si'a fort'o kaj jam vid'is si'a'n viv'cel'o'n antaŭ si: unu'ig'i ĉiu'j'n mongol'o'j'n sub si'a reg'o kaj cert'ig'i si'a'n rajt'o'n pri tiu part'o de la alt'eben'o kaj la river'val'o'j kiu'j'n li kon'as.
Tiam subit'e re'ven'is kelk'a'j el'send'it'a'j gvat'ant'o'j sur anhel'ant'a'j ĉeval'o'j kaj sci'ig'is al la ĥan'o ke mal'amik'a arme'o aper'is kaj proksim'iĝ'as kun grand'a rapid'o, tio est'as tajĝigutoj gvid'at'a'j de Targutaj, la mal'nov'a mal'amik'o kaj kapt'int'o de Timuĝin, kaj ili'a nombr'o est'is taks'at'a je tri'dek mil, Timuĝin pov'us fuĝ'i kun si'a'j batal'ant'o'j kaj eskap'i sur freŝ'e ripoz'int'a'j ĉeval'o'j, sed li ne pov'us pren'i kun si la tend'o'ĉar'o'j'n, la famili'o'j'n kaj la greg'o'j'n, la posed'aĵ'o'j'n kaj ekzist'o'rimed'o'j'n de la klan'o, kaj rajd'i kontraŭ la mal'amik'o'j'n kaj renkont'i ili'n batal'e al'port'us cert'a'n mal'venk'o'n, est'is neni'a temp'o por pri'pens'ad'o aŭ konsil'iĝ'o, Timuĝin ag'is rapid'e kaj klar'vid'e, kun si'a apart'a kapabl'o tuj koncentr'iĝ'i kaj akr'ig'i si'n plej ekstrem'e, li signal'is al si'a'j batal'ul'o'j kaj al si'a'j ceter'a'j hom'o'j per trumpet'son'o'j kaj lev'it'a'j standard'o'j, la kibitkoj est'is met'it'a'j tiel ke ili form'is vast'a'n, apertan kvadrat'o'n kaj tie'n la greg'o'j est'is kun'pel'at'a'j, vir'in'o'j kaj knab'o'j arm'it'a'j per paf'ark'o'j dev'is lok'i si'n en la jurt'o'j sur la ĉar'o'j aŭ en ŝirm'o mal'antaŭ ili, dum la rajd'ant'o'j ek'posten'is inter la arb'ar'kovr'it'a'j dekliv'o'j kaj la kvadrat'o form'it'a per la kibitkoj, kie ili si'n form'is en taĉment'o'j'n, ĉiu kun cent rajd'ant'o'j en lini'o kaj dek vic'o'j unu'j post la ali'a'j, tiel ke la tut'a batal'ant'ar'o nombr'is dek tri formaci'o'j'n de po mil vir'o'j.
La mal'amik'a arme'o antaŭ'e'n'sturm'is kontraŭ ili'n en pli leĝer'a'j formaci'o'j, ĉiu taĉment'o est'is profund'a nur kvin lini'o'j'n kaj la unu'a'j du lini'o'j est'is bon'e ŝirm'at'a'j per kiras'o'j kaj helm'o'j, la unu'a'j el fer'lad'o'j aŭ plekt'it'a'j fer'a'j ĉen'o'j, la ali'a'j el dur'lak'it'a led'o, kaj arm'it'a'j per rond'a'j, facil'e manovr'ebl'a'j ŝild'o'j kaj long'a'j lanc'o'j kun kvast'o'j el ĉeval'krin'o'j, tiu'j antaŭ'a'j lini'o'j subit'e for'ced'is ĵus antaŭ la batal'kontakt'o kaj tra'las'is la tri mal'antaŭ'a'j'n lini'o'j'n, kiu'j konsist'is el pli leĝer'e arm'it'a'j, pli mov'a'j rajd'ant'o'j, kiu'j antaŭ'e'n'galop'is por de'paf'i si'a'j'n sag'o'j'n kaj ĵet'i si'a'j'n mal'long'a'j'n lanc'o'j'n, antaŭ ol ili rapid'e ĉirkaŭ'turn'iĝ'is kaj retro'rajd'is, tiel prepar'ant'e voj'o'n por la pli pez'a'j rajd'ist'lini'o'j.
Sed la paf'ark'ist'o'j de Timuĝin en la dek lini'o'j'n profund'a'j formaci'o'j renkont'is la atak'ant'o'j'n per mort'ig'a'j sag'o'skual'o'j de paf'ark'o'j fortik'ig'it'a'j per korn'a'j garn'aĵ'o'j kaj est'is mem ŝirm'at'a'j de rajd'ist'lini'o'j kun lev'it'a'j ŝirm'il'o'j kaj led'o'kovr'it'a'j ĉeval'o'j, post'e tiu'j tra'breĉ'is kun grand'a pez'o, dens'e kun'ten'a'j ak flank'direkt'e ak profund'e, flank'e ŝirm'at'a'j de la arb'ar'dekliv'o'j kaj la fortik'aĵ'o el ĉar'o'j, la kun'ten'o kaj fort'o en la atak'o de la formaci'o'j de Timuĝin dis'ŝir'is la mult'e pli nombr'a'j'n sed pli mal'dens'a'j'n rajd'ist'o'taĉment'o'j'n, ĝis la ripet'a'j atak'o'j trans'ir'is en dens'lukt'o'j'n kun kri'eg'o'j kaj sovaĝ'a furioz'o, kie la batal'ul'o'j atak'is unu ali'a'j'n per lanc'o'j kaj kurb'a'j sabr'o'j, puŝ'is la advers'ul'o'j'n el la sel'o aŭ ili'n sob'tir'is per ĵet'it'a'j ŝnur'maŝ'o'j, dum sen'inter'romp'a zum'ad'o de sag'o'j kiu'j en'frap'iĝ'is en best- kaj hom'korp'o'j'n kun dur'a'j bat'o'j kaj strid'a'j son'o'j de vibr'ant'a'j sag'ot'ig'o'j, la lukt'o'j ond'is antaŭ'e'n kaj re'e'n kun ne'febl'iĝ'ant'a furioz'o ĝis la vesper'a krepusk'iĝ'o, kiam Targutaj ordon'is re'tir'iĝ'o'n kaj fuĝ'is kun si'a rest'ant'a arme'o, las'ant'e preskaŭ ses mil fal'int'o'j'n, kun sep'dek el si'a'j plej grav'a'j ĉef'ul'o'j kapt'it'a'j.
Per tio Timuĝin gajn'is si'a'n unu'a'n grand'a'n venk'o'n, kaj li ordon'is bivak'i sur la lok'o, far'i fajr'o'j'n kaj prepar'i la viand'o'n de mort'int'a'j ĉeval'o'j, la kapt'it'a'j ĉef'ul'o'j est'is konduk'it'a'j antaŭ li'n kaj dev'is genu'i kiel sign'o de si'a sub'met'iĝ'o, Timuĝin hezit'is en la elekt'o inter mort'ig'i ili'n aŭ pren'i ili'n en si'a'n serv'o'n, mez'e en la triumf'o li est'is iom desrevita pro tio ke Targutaj mem ne trov'iĝ'as inter la kapt'it'o'j, ne spert'as la hont'o'n sid'i humil'ig'at'a kun kango sur la ŝultr'o'j.
La alianc'o inter Timuĝin kaj la karajto-ĥan'o Togril konfirm'iĝ'is, kaj la mongol'a'j rajd'ant'o'j nun batal'is ĉe la flank'o de la karajtoj por re'bat'i ripet'a'j'n atak'o'j'n de okcident'a'j trib'o'j, kiu'j ĝis tiam est'is ne'kon'at'a'j al Timuĝin, kaj li daŭr'ig'is ĉiam pli tir'i al si jun'a'j'n aŭdac'a'j'n komand'ant'o'j'n kaj batal'ul'o'j'n, dum li'a'j sci'o'j pri milit'art'o ĉiam kresk'is.
Grand'a'n sukces'o'n li ating'is kiam prosper'is al li persvad'i Togril part'o'pren'i kun arme'o en atak'o kontraŭ la tatar'o'j orient'e ĉe Kerulen, kie ili en tiu temp'o si'n trov'is en milit'o kontraŭ kataja arme'o, send'it'a de la Or'a Imperi'estr'o de Kin, la nord'a part'o de Kataj, la tatar'o'j traf'is inter la katajo'j'n kaj la trup'o'j'n gvid'at'a'j'n de Timuĝin, subit'e ili trov'is si'n ĉirkaŭ'it'a'j kaj sufer'is terur'a'n mal'venk'o'n, pri kiu la kataja general'o honor'is si'n, sed kiu tamen konduk'is al tio ke Togril est'is nom'um'it'a Wang-Ĥano, aŭ Princ'o super la ĥan'o'j, kaj Timuĝin ricev'is la titol'o'n Komand'ant'o kontraŭ la ribel'ant'o'j kaj krom tio lul'il'o'n el arĝent'o kiel donac'o'n.
Tiu sukces'o plur'flank'e vek'is envi'o'n kaj tim'o'n pro la kresk'ant'a potenc'o de Timuĝin, mult'a'j trib'o'j pret'is si'n turn'i kontraŭ li'n por ne fal'i sub li'a'n reg'o'n, kaj li'a antaŭ'a sekv'ant'o Djamuga ek'gvid'is ili'n, la fil'o de Togril mem sub'fos'is la pozici'o'n de la jun'a mongol'ĥan'o inter la karajtoj, la olda WangĤano ŝancel'iĝ'is en mal'plaĉ'a ne'decid'em'o, tromp'o kaj perfid'o ŝveb'is ĉie en la aer'o, kaj iu'tag'e kiam Timuĝin trov'iĝ'is en grand'a ĉas'o kun kelk'mil'o'j da si'a'j batal'ul'o'j, ne mal'proksim'e de la region'o'j de la karajtoj, li ek'sci'is de iu'j paŝt'ist'o'j ke batal'ant'ar'o sub la gvid'o de Djamuga est'as sur'voj'e, cel'ant'e surpriz'e super'venk'i li'n kaj rab'i al li la viv'o'n, rapid'tuj'e kun si'a'j ĉeval'o'j li for'las'is la tend'ej'o'n sed rest'ig'is la jurt'o'j'n kaj las'is brul'i la fajr'o'j'n, kaj kiam Djamuga atak'is li trov'is nur for'las'it'a'n tend'o'vilaĝ'o'n kaj dev'is ek'persekut'i, kaj ĉe tio Timuĝin ek'hav'is la avantaĝ'o'n pov'i elekt'i teren'o'n li'n favor'ant'a'n por renkont'i la al'sturm'o'n de la karajtoj, far'iĝ'is desper'a lukt'o por la tre sub'nombr'a'j fort'o'j de Timuĝin, ĝis la fil'o de Togril est'is vund'it'a en la vang'o kaj la karajtoj provizor'e re'tir'is si'n, inter'romp'o kiu'n Timuĝin tamen tuj pov'is el'uz'i por for'fuĝ'i de tie kun si'a'j batal'ant'o'j kaj eskap'i en la arb'ar'o'j'n sur la dekliv'o'j de la Khingan-mont'o, por post'e klopod'i ating'i la ĉef'tend'ar'o'n de la mongol'o'j ĉe la lag'o Baljuna, nord'orient'e de Onon.
Est'is printemp'o kaj Timuĝin rest'is kun si'a'j hom'o'j kaj si'a'j greg'o'j en la gres'oz'a'j region'o'j ĉirkaŭ Baljuna, li pli'fort'ig'is si'a'n arme'o'n per ĉiu'j rimed'o'j, ĝis li en la aŭtun'o est'is prepar'it'a por la grand'a atak'o kontraŭ la karajtoj kaj ties alianc'an'o'j, ne'rimark'it'e li konduk'is si'a'j'n trup'o'j'n ĝis Orkhon kaj ĉirkaŭ'is la tend'ej'o'n de la mal'amik'o'j, atak'is surpriz'e el ĉiu'j flank'o'j sam'temp'e kaj daŭr'ig'is la buĉ'ad'o'n sen'inter'romp'e dum tri tag'o'j kaj nokt'o'j: tiam la kontraŭ'star'o romp'iĝ'is, la trup'o'j kapitulac'is, la Wang-Ĥano kaj li'a fil'o fuĝ'is, ankaŭ Djamuga est'is venk'it'a kaj sen'pardon'e persekut'at'a, la ĥan'o'j kaj ĉef'ul'o'j de la merkitoj kaj najmanoj est'is kapt'it'a'j kaj mort'ig'it'a'j.
Tio est'is la turn'o super ĉiu'j turn'o'j en la karier'o de Timuĝin, la potenc'o de la karajtoj est'is romp'it'a, ili'a'j urb'o'j kaj paŝt'ej'o'j kuŝ'is mal'ferm'a'j por la konker'ad'o de la mongol'o'j, la jun'a ĥan'o rapid'e proksim'iĝ'is al la cel'o unu'ig'i ĉiu'j'n mongol'o'j'n kaj ĉiu'j'n gent'o'j'n sur la alt'eben'o sub unu sol'a'n reg'o'n.
Ekster Karakorum dis'vast'as la dezert'o, la ard'a alt'eben'o, for'iĝ'ant'a en preskaŭ ne'rimark'ebl'a'j ond'o'j, kelk'lok'e romp'it'a de ŝton'oz'a ravin'o aŭ dis'a'j ŝton'blok'o'j.
La sabl'o kuŝ'as en stri'o'j kaj lini'o'j, konstant'e ŝanĝ'iĝ'ant'a kaj migr'ant'a, supr'e'n'ŝir'iĝ'as pro vent'o'puŝ'o'j kaj lev'iĝ'as kirl'e aŭ blov'iĝ'as raslant'e super la grund'o, subit'e kaj kviet'e re'met'ant'e si'n en hel'flav'a'j'n stri'o'j'n aŭ pal'e rozeajn amas'et'o'j'n, oft'e kun en'ŝov'o'j de nigr'a sabl'o farb'ant'a la eben'aĵ'o'n tigr'o'stri'a, aŭ ĝi pov'as aper'i leopard'e makul'a pro nub'o'ombr'o'j, nigr'a'j preskaŭ kiel tuĉ'o.
Tuj kiam la Ĥan'o ven'is ekster Karakorum kaj vid'as la dezert'o'vast'o'n antaŭ si li viv'iĝ'as kaj galop'ig'as la ĉeval'o'n, li spert'as la etern'a'n ĝoj'o'n rajd'i, sent'i la ĉeval'o'n sub si kaj ĉirkaŭ'prem'i la viv'ant'a'n korp'o'n inter si'a'j femur'o'j, kvazaŭ far'iĝ'ant'e part'o de la best'o sur kiu li rajd'as, dum li sens'as la vent'o'tir'o'n ĉirkaŭ si kaj antaŭ'e'n'sturm'as sen'obstakl'e, hav'ant'e nur la eben'aĵ'o'n antaŭ si kaj la spac'o'n super si.
La urb'o, tiu gigant'a orduo, baldaŭ est'as kvazaŭ glut'it'a de la grund'o, for'viŝ'it'a, sen'signif'a, kaj la Ĥan'o est'as liber'a kiel flug'ant'a bird'o, sen aĝ'o, sol'a kun si mem kaj si'a ĉeval'o, aŭ ebl'e kun kelk'e da akompan'ant'o'j mal'antaŭ si.
La ter'o vast'iĝ'as sen'lim'a ĉirkaŭ li kaj aparten'as al li kiel ĝi ĉiam aparten'is al ĉiu rajd'ant'a nomad'o, super li volb'iĝ'as la Etern'a Blu'a Ĉiel'o kun kiu li est'as alianc'a kaj de kiu li las'as si'n gvid'i, tiu sen'fin'o kie la sun'o flam'as kiel viv'don'ant'o, origin'o de ĉiu'j fajr'o'j, aŭ kie la nub'o'j tur'as pli gigant'e ol ajn'a'j urb'o'j en la mond'o, aŭ kie la stel'o'j flam'as kiel popol'o migr'ant'a en la mal'lum'o kun si'a'j torĉ'o'j.
La ĉagren'o'j for'las'as la Ĥan'o'n, la pens'o'j merg'iĝ'as en la profund'o'n en'e en li, li pli'long'ig'as la rajd'o'n ne rimark'ant'e la pas'o'n de la temp'o, kaj se li distanc'e vid'as karavan'o'n, ramp'ant'a'n antaŭ'e'n kiel mil'pied'ul'o sub long'a stri'o el polv'o simil'a al hel'a fum'o, tiam li for'voj'as de ĝi, sed ebl'e rajd'as ĝis proksim'e al kelk'a'j kibitkoj, al unu aŭ kelk'a'j famili'o'j est'ant'a'j sur'voj'e kun si'a'j jurt'o'j sur bov'o'ĉar'o'j por trans'mov'iĝ'i al iu nov'a lok'o.
Se li renkont'as kelk'a'j'n vir'o'j'n cel'ant'a'j'n kapt'i liber'vag'a'j'n ĉeval'o'j'n, tiam li ne pov'as ne interes'at'e observ'i ili'a'j'n far'o'j'n, ili ven'as galop'ant'e en la ĉeval'ar'o'n kaj etend'as antaŭ si si'a'j'n long'a'j'n stang'o'j'n kun ŝnur'maŝ'o ĉe la pint'o, kaj la Ĥan'o sci'as ĝust'e aprez'i ili'a'j'n lert'o'n kaj fort'o'n kiam ili dum plej ebl'a rapid'o met'as la maŝ'o'n super la kap'o'n de ĉeval'o, renvers'tir'as ĝi'n kaj al'rapid'as por sekur'ig'i la kapt'o'n.
Kelk'foj'e li ĝis'ven'as kelk'a'j'n jurt'o'j'n, ebl'e okaz'e star'ig'it'a'j'n sur la eben'aĵ'o, aŭ mal'grand'a'n orduon kiu ek'loĝ'is tie, kaj distanc'e li vid'as la jurt'o'j'n blank'e pal'a'j'n kiel vesp'o'nest'o'j aŭ nigr'a'j'n kiel ŝton'blok'o'j, subtil'a'j stri'o'j de blu'a fum'o supr'e'n'kirl'iĝ'as tra la fumapertur'o'j kaj puŝ'et'o de la fum'o ating'as li'a'j'n naz'tru'o'j'n, akr'a kaj ekscit'a en la dezert'aer'o.
Se li tiam al'rajd'as li ebl'e est'as re'kon'it'a kiel la Ĥan'o aŭ ebl'e ne, sed la gast'am'o sam'as, simpl'a kaj sen'hezit'a, li de'sel'iĝ'as kaj en'ir'as jurt'o'n por ripoz'i dum kelk'iom'a temp'o, aŭ li rest'as sid'ant'a sur la ĉeval'o kaj vir'in'o al'ven'as kaj regal'as al li bovl'et'o'n kun kumis'o aŭ nigr'a te'o kun al'don'it'a ranc'a buter'o, ali'a vir'in'o ven'as kun mal'grand'a lign'a plet'o kun fromaĝ'kub'et'o'j, kiu'j'n li unu post ali'a fingr'o'pint'e pinĉ'o'pren'as kaj lev'as al la buŝ'o, kaj ebl'e al'paŝ'as oldul'o kun flut'o el kan'o aŭ ost'o, pren'as ĝi'n per si'a'j mal'hel'a'j, sulk'a'j man'o'j kaj ek'blov'as melodi'o'n, krud'a'n kaj klar'a'n kiel verd'a junk'o en flu'ant'a akv'o.
Preskaŭ ĉiu'tag'e la Ĥan'o el'sorb'as re'kre'iĝ'o'n kaj nov'a'n fort'o'n el si'a'j rajd'o'j for de Karakorum, ekster'e'n sur la dezert'eben'o'n, en'e'n en la liber'a'n mond'o'n de la nomad'o'j kiu ĉiam konstant'e rest'as sam'a sub la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
La Ĥan'o jam antaŭ long'e el'kompren'is ke pens'o'j kaj ag'o'j nask'iĝ'as unu el la ali'a'j, pren'kapt'as unu ali'a'j'n kaj si'n ŝanĝ'as reciprok'e: la pens'o pli'long'ig'as si'n en far'o'n, la far'o plu'etend'as si'n per si'a'j efik'o'j kiel nov'a pens'o.
Pens'o'j kiu'j konduk'u al ven'ont'a'j ag'o'j pov'as esprim'iĝ'i en vort'o'j kaj ating'i daŭr'o'n per skrib'o, tial la skrib'art'o ne est'as nur sen'util'a kaj vant'a.
Tio est'as la opini'o de la Ĥan'o, malgraŭ ke li mem ne pov'as leg'i nek skrib'i, li re'puŝ'iĝ'as antaŭ tiu'j lert'o'j preskaŭ kiel antaŭ magi'a'j art'o'j, li ankaŭ trov'as tia'n okup'o'n sub'nivel'a al si'a dign'o kiel regent'o, li est'as la batal'ul'o kiu konker'as la mond'o'n kaj ĝi'n reg'as aŭtokrat'e, ali'a'j pov'as registr'i li'a'j'n ag'o'j'n kaj la pens'o'j'n kiu'j si'n unu'ig'as kun la ag'o'j.
Pens'o'j pov'as met'i fundament'o'n ig'ant'e ag'o'j'n daŭr'i, pov'as kontribu'i far'ant'e la konker'it'a'n kaj ating'it'a'n daŭr'em'a, pov'as est'i skrib'at'a'j per vort'o'j kaj far'iĝ'i leĝ'o'j kiu'j konserv'as si'a'j'n fort'o'n kaj valid'o'n distanc'e preter la viv'o de unu'op'ul'o.
Jen kio okup'as la Ĥan'o'n pli ol ebl'e ĉio ali'a: star'ig'int'e la reg'o'n de la mongol'o'j en la mond'o la rest'ant'a far'end'aĵ'o nun antaŭ ĉio est'as zorg'i pri ĝi'a daŭr'o, per'help'e de pens'o'j kaj vort'o'j etend'i si'n en la ven'ont'ec'o'n kaj konserv'i la imperi'o'n kontraŭ degener'o kaj dis'er'iĝ'o.
Dum viv'o da batal'o'j la Ĥan'o lern'is fid'i nur si'n mem, neniam tut'e fid'i ali'a'j'n, ne frat'o'j'n nek fil'o'j'n, ne la plej fidel'a'j'n kun'batal'ant'o'j'n nek la plej si'n'don'a'j'n sekv'ant'o'j'n: ĉiu'j hav'as febl'aĵ'o'j'n, ĉiu'j hav'as devi'a'j'n vol'o'j'n kaj ĉiu'j pov'as perfid'i.
Nur unu vol'o pov'as reg'i, tiu vol'o kiu el'kresk'as el li mem sed est'as pli ol li mem, vol'o kiu harmoni'as kun la vol'o de la Ĉiel'o, tiu Ĉiel'vol'o kiu'n ali'a'j ol li tiel facil'e pov'us mis'interpret'i, met'ant'e si'a'n propr'a'n vol'o'n en ties lok'o'n.
La vol'o de la Ĉiel'o, tia kiel li sol'a ĝi'n kon'as, tial dev'as est'i formul'it'a en klar'a'j pens'o'j kaj ne'ambigu'a'j vort'o'j, dum ankoraŭ est'as temp'o, kaj kiu sci'as kiel long'e li'a temp'o daŭr'os?
La Ĥan'o ne kutim'as nombr'i si'a'j'n jar'o'j'n kaj cert'e neni'u ali'a aŭdac'as memor'ig'i pri ili, li sci'as aŭ kred'as ke li sci'as ke li nask'iĝ'is en la jar'o de la Pork'o, en'e de la dek'du'jar'a best'o'cikl'o, sed kiom'foj'e la jar'o de la Pork'o re'ven'is dum li'a viv'o, pri tio li ne plen'e cert'as: probabl'e li si'n trov'as ĉe la fin'o de la kvin'a jar'cikl'o, sed ebl'e de la ses'a.
Tio ne mult'e li'n koncern'as, ĉar li dir'as al si ke neni'a aĝ'o est'as fiks'it'a kaj ne'ŝancel'ebl'a, hom'o'j kiu'j viv'is sam'e long'e kiel li tamen ne est'as sam'a'j laŭ aĝ'o, ĝi dev'as est'i kalkul'at'a de la direkt'o de la rest'ant'a'j jar'o'j kaj sekv'e neni'u kon'as si'a'n ver'a'n aĝ'o'n, li mem si'n konstant'e sent'as sub'met'it'a al la ŝanĝ'o'j de la aĝ'o, foj'e li ŝajn'as al si ankoraŭ jun'a kaj plen'a de fort'o, ali'foj'e li sent'as la pez'o'n de la jar'o'j kaj la mal'kresk'o'n de la fort'o.
Sed ne'mort'em'a li eĉ dum moment'o ne kred'as si'n, eĉ ne li'a sen'lim'a potenc'o ating'as tio'n ke ĝi ampleks'as ankaŭ la propr'a'n viv'o'n, kaj ke neni'u ali'a kon'as sekret'o'n kiu pov'as konserv'i la viv'o'n, tio'n li zorg'e cert'ig'is al si.
Li sci'as ke li ĉiam pli si'n proksim'ig'as al la nombr'o'lim'o de si'a'j tag'o'j kaj li far'as al si neni'a'j'n fals'a'j'n imag'o'j'n, ŝaman'o'j'n kaj ĉarlatan'o'j'n kiu'j klopod'as kred'ig'i al li i'o'n ali'a'n li ne aprez'as: mongol'o sci'as kiel renkont'i la mort'o'n, ajn'e kiam al'ven'as ĝi.
Jam long'e la Ĥan'o est'is okup'at'a el'pens'i kaj el'form'i si'a'n leĝ'ar'o'n Jassa, tiel ke la mort'o ne surpriz'u li'n kun tiu part'o de li'a viv'ag'o ne'plen'um'it'a, kun tiu grand'eg'a hered'aĵ'o kiu est'as la mongol'a imperi'o ne'ŝirm'at'a kontraŭ la dis'blov'o far la vent'o'j.
La Ĥan'o est'as la unu'a regent'o inter la mongol'o'j kiu romp'is la potenc'o'n de la ŝaman'o'j, tiel ke neni'u plu star'os inter li kaj la Ĉiel'o: ĝi est'is unu el li'a'j pli grav'a'j venk'o'j, kiu far'is li'n Ĥan'o super ali'a'j ĥan'o'j.
La ŝaman'o'j anstataŭ'is pastr'o'j'n inter la mongol'o'j kaj grand'e influ'is la popol'o'n, ili'n oni pli tim'is ol i'a'j'n mond'a'j'n monark'o'j'n, ĉar ili potenc'is super la spirit'o'j, tiu'j mister'a'j fort'o'j kiu'j ĉirkaŭ'as la hom'o'n ĉiu'flank'e.
La ŝaman'o'j viv'is en proksim'a lig'it'ec'o kun Möngke Kökö Tengri, tio est'as la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, kaj interpret'is ties vol'o'n, ili tambur'is kaj danc'is ĝis violent'a ekstaz'o ili'n ek'posed'is kaj la spirit'o parol'is el ili'a buŝ'o, ili vid'is futur'a'j'n event'o'j'n en la flam'o'j aŭ braĝ'o'j de fajr'o, en intest'o'j de ŝaf'o'j, en flug'o de bird'o'j, en fask'o de baston'et'o'j ĵet'it'a'j sur la grund'o'n.
Revelaci'o'j'n ili ricev'is en sonĝ'o'j kaj voĉ'o'j parol'is al ili el la vent'o, mult'a'j'n sekret'a'j'n afer'o'j'n ili kon'is kaj sci'pov'is rimark'ind'a'j'n art'o'j'n, halt'ig'is sang'o'flu'o'j'n per rigard'o, kurac'is febr'o'j'n kaj ali'a'j'n mal'san'o'j'n per man'sur'met'o aŭ per sekret'a'j trink'aĵ'o'j.
Ĉiu'j blind'e kred'is la ŝaman'o'j'n kaj neni'u aŭdac'is kontest'i ili'n, la potenc'o de ĥan'o'j komenc'iĝ'is kie ili'a potenc'o ĉes'is, ili eĉ ne evit'is sub'min'i la potenc'pozici'o'n de la ĥan'o'j kaj vast'ig'i si'a'n propr'a'n, en lukt'o kaŝ'it'a sed malgraŭ tio ne mal'pli amar'a.
La Ĥan'o fru'e kompren'is ke nur unu vol'o dev'as reg'i, li'a propr'a en alianc'o kun la Ĉiel'o, kaj ke mal'ebl'as por li divid'i la potenc'o'n kun ajniu ŝaman'o se li ating'u kio'n li al'streb'as.
Kiu plej mult'e li'n kontraŭ'is est'is la potenc'a Tebtengi, majstr'o de ruz'a'j intrig'o'j kiu hav'is mult'a'j'n parti'an'o'j'n eĉ inter la plej proksim'ul'o'j de la tiam'e jun'a ĥan'o, el kiu'j li'a stifpatro Munlik kaj ties sep fil'o'j aparten'is al la apog'ant'o'j de la ŝaman'o.
La regent'ovol'o de Timuĝin ĉiam al'puŝ'iĝ'is kontraŭ tiu'j obstakl'o'j, kiu'j konsist'is el la aŭgur'o'j kaj antaŭ'dir'o'j de Tebtengi, la ŝaman'o en'paŝ'is inter li'n kaj la Ĉiel'o'n por nul'ig'i li'a'j'n far'o'j'n, halt'ig'i li'n sur li'a voj'o far'iĝ'i la regent'o de ĉiu'j mongol'o'j.
Tebtengi ĉirkaŭ'e mov'iĝ'ad'is atak'ant'e la frat'o'n de Timuĝin, la grand'a'n paf'ark'ist'o'n Kassar, kaj las'is al si'a'j vir'o'j sever'e draŝ'i tiu'n, post kio Kassar plend'is ĉe Timuĝin, kiu tamen ne vol'is aperte ag'i kontraŭ la ŝaman'o.
Pro tio Kassar koler'a re'tir'is si'n al si'a tend'ej'o, kaj Tebtengi aper'is ĉe la ĥan'o kaj klar'ig'is ruz'e ke li hav'is revelaci'o'n: est'is al li rivel'it'e ke Kassar al'streb'as far'iĝ'i ĥan'o kaj se Timuĝin ne likvid'os tiu'n frat'o'n li'a imperi'o baldaŭ ek'aparten'os al tiu.
La vort'o'j de la ŝaman'o impres'is la ĥan'o'n kaj vek'is li'a'n suspekt'o'n kontraŭ Kassar, li ek'ir'is kun kelk'a'j batal'ant'o'j por kapt'o'pren'i la frat'o'n, sed Ulun, li'a akr'e'vid'a patr'in'o li'n post'kur'is en ĉar'o kaj en'ven'is la jurt'o'n de Kassar ĝust'e kiam Timuĝin minac'e al'front'is la genu'ant'a'n frat'o'n.
Ulun dis'ŝir'is si'a'j'n vest'o'j'n kaj nud'ig'is si'a'j'n mam'o'j'n, parol'is koler'e al ambaŭ si'a'j fil'o'j kaj admon'is kiel patr'in'o ili'n ten'i pac'o'n reciprok'e, Timuĝin silent'e aŭskult'is ŝi'a'j'n riproĉ'o'j'n kaj subit'e kviet'iĝ'is, ek'kompren'is ke li ag'is el tim'o kaj permes'is al si est'i tromp'it'a de la ŝaman'o, li hont'is kaj for'las'is la tend'o'n.
Tebtengi aŭtem per tio ne kontent'iĝ'is, sed kontinu'is ofend'i Temugu, la plej jun'a'n frat'o'n de la ĥan'o, kaj dev'ig'is li'n genu'i antaŭ li, la ŝaman'o, kaj honor'i li'a'n potenc'o'n.
Tiam Timuĝin las'is liber'a'j la man'o'j'n de Temugu kontraŭ la ŝaman'o kaj aranĝ'is tiel ke ili renkont'iĝ'is en la regent'o'jurt'o dum la stifpatro Munlik kaj ties fil'o'j ankaŭ trov'iĝ'is tie, tiam Temugu ek'lukt'is kontraŭ la ŝaman'o kaj komenc'is mezur'i si'a'j'n fort'o'j'n kontraŭ tiu, sen tio ke la ali'a'j kuraĝ'is inter'ven'i.
Timuĝin mal'seren'iĝ'is kaj vok'is al la lukt'ant'o'j ke ili tuj el'paŝ'u la jurt'o'n, ekster'e atend'is tri fort'a'j vir'o'j kiu'j kapt'o'pren'is la ŝaman'o'n, romp'is al li la dors'o'n kaj li'n ĵet'is sur la grund'o'n inter la ĉar'o'rad'o'j: jen kuŝ'is mort'a la tim'ig'a Tebtengi.
Munlik kaj li'a'j fil'o'j nun si'a'vic'e vol'is atak'i la jun'a'n ĥan'o'n kaj mort'ig'i li'n, sed tiu per tiom'a fort'o ordon'is al ili ced'i kaj las'i li'n el'paŝ'i la jurt'o'n ke ili ne'vol'e obe'is kaj las'is li'n eskap'i.
Timuĝin mov'ig'is si'a'n regent'o'tend'o'n ĝis super la kadavr'o kaj ŝnur'lig'is la apertur'o'n, la kadavr'o est'is lev'it'a dum la nokt'o tra la fumapertur'o kaj for'ig'it'a, en la maten'o la mal'plen'a tend'o est'is montr'at'a al la ekscit'it'a'j hom'o'j kaj Timuĝin klar'ig'is ke Tebtengi kontraŭ'is la vol'o'n de la Ĉiel'o, kaj tial la spirit'o'j pren'is li'a'n viv'o'n kaj for'ig'is li'a'n korp'o'n.
Post tiu decid'a paŝ'o al sen'divid'a potenc'o, al unu sol'a ne'split'iĝ'ant'a vol'o, la jun'a ĥan'o neniam plu permes'is al ŝaman'o ricev'i pli ol sub'ord'it'a'n influ'o'n.
Propr'e la Ĥan'o ankaŭ far'iĝ'is la plej alt'a ŝaman'o, malgraŭ ke li rezign'is pri revelaci'o'j kaj profet'aĵ'o'j, li las'is la serv'em'a'n ŝaman'o'n Kokekü proklam'i li'n mem anstataŭ'ant'o de Tengri sur'ter'e, apoteoz'i li'n Bogdo, send'it'o de la Ĉiel'o, en'korp'ig'it'a di'aĵ'o.
Sed kio'n la Ĥan'o kred'as kaj kio'n li ne kred'as, tio'n li ebl'e eĉ mem ne preciz'e sci'as, sed cert'e li divid'as la mal'nov'a'n mongol'a'n koncept'o'n pri la potenc'o de la Ĉiel'o, ebl'e ankaŭ pri la ĉie'a'j ĉe'est'o kaj inter'ven'o'j de la spirit'o'j.
Kiu aŭ kio do est'as Tengri, la Ĉiel'o, la Etern'a Blu'a Ĉiel'o: gigant'a di'aĵ'o aŭ ne'difin'it'a potenc'o pri'serv'at'a de am'a'j fe'edz'in'o'j, kies mal'ul'o'j est'as la malic'a'j natur'spirit'o'j, gvid'at'a'j de la fajr'o'demon'o Ebliss?
La Ĥan'o kiu konsider'as ĉiu'j'n ali'a'j'n di'o'j'n egal'a'j, ĉu li escept'as Tengri kiel apart'a'n di'o'n de la mongol'o'j, ĉu li glor'alt'ig'as Tengri super ĉiu'j di'o'j sam'kiel Tengri glor'alt'ig'is la mongol'o'j'n super ĉiu'j ali'a'j gent'o'j, ĉu la mongol'o'j est'as elekt'it'a'j de la Ĉiel'o ĉar ili ĝi'n ador'as aŭ ĉu ili ador'as la Ĉiel'o'n ĉar tiu elekt'is ili'n?
Neni'u sci'as kio'n la Ĥan'o plej intern'e pens'as pri tiu'j afer'o'j, kio'n li si'a'part'e kred'as aŭ kio'n li honor'as nur ostente antaŭ la popol'o, li ja ne kiel la ŝaman'o'j pov'as met'i si'n en ekstaz'o'n kaj parol'i per la lang'o de la Ĉiel'o, li ne pov'as vid'i ĝi'a'n vol'o'n en fajr'o aŭ flug'ad'o de bird'o'j, eĉ ne en la sonĝ'o'j de la nokt'o: al li nur ebl'as rigard'i en si'n mem kaj tie el'serĉ'i la plej'intern'a'n vol'o'n de la Ĉiel'o.
Jes, li en'rigard'as si'n mem kiel en profund'a'n font'o'n kie la lum'o po'iom'e vanuas en la mal'lum'o'n, li tie vid'as si'a'j'n imag'o'j'n est'iĝ'i kvazaŭ el mal'rapid'a kirl'mov'iĝ'o kaj klar'iĝ'i al bild'o'j, kiu'j si'a'vic'e trans'ŝanĝ'iĝ'as en pens'o'j'n, komenc'e palp'a'j, difuz'a'j, ĝis ili po'iom'e pren'as ĉiam pli firm'a'n form'o'n, far'iĝ'as vol'o, decid'o, ag'o.
Tio est'as imag'o'j kiu'j est'as inspir'it'a'j en li de la Ĉiel'o sed kiu'j tamen est'iĝ'as en li, el'aper'as el li'a'j intern'a'j profund'o'j kaj pren'as li'n sub si'a'n potenc'o'n, li tamen dev'as est'i vigl'a kaj zorg'e atent'i ĉiu'n vid'et'ebl'a'n kompren'o'n, por ke neni'o eskap'u li'n kaj la vol'o de la Ĉiel'o ne est'u mis'interpret'at'a.
Li est'as la instrument'o kaj port'as la respond'ec'o'n de instrument'o, la Ĉiel'o neniam mal'prav'as kaj la Ĥan'o kiu est'as ĝi'a interpret'ant'o dev'as ne far'i erar'o'j'n, kiu'j pov'us dis'ig'i li'n de la vol'o de la Ĉiel'o kaj konduk'i al mal'venk'o'j.
Antaŭ mal'facil'a'j decid'o'j, precip'e en prem'a'j situaci'o'j, la Ĥan'o kutim'is re'tir'i si'n kaj rajd'i sol'a sur la eben'aĵ'o'n aŭ eĉ prefer'e sur mont'o'n, la plej alt'a'n en la region'o, por kiel ebl'e plej proksim'iĝ'i al la Ĉiel'o, kaj tie li genu'is kun la zon'o ĵet'it'a super la ŝultr'o'n kaj la vizaĝ'o supr'e'n'turn'it'a, tie li long'e rigard'is supr'e'n en la spac'o'n, en la sen'fin'a'n Ĉiel'o'n, kaj al'vok'is ĝi'n per laŭt'a voĉ'o: Tengri, Tengri! Aŭskult'u vi'a'n serv'ant'o'n, ilumin'u mi'n pri vi'a vol'o, gvid'u mi'n sur la voj'o kaj est'u kun mi!
Asist'u vi'a'n Ĥan'o'n kiel vi ĉiam far'is kaj don'u al li part'o'n de vi'a ne'super'venk'ebl'a potenc'o!
Tie sur la alt'aĵ'o li rest'is, ne ĉes'is apelaci'i al la Ĉiel'o, ĝis li sent'is si'n cert'a pri ĝi'a vol'o kaj ĝi'a help'o en si'a entrepren'o, ĝis li pov'is klar'e vid'i la ĝust'a'j'n voj'o'n kaj ag'o'n.
La fulm'o'tondr'o'j kutim'as ven'i subit'e kiel atak'o, nigr'a'j nub'o'j tir'iĝ'as antaŭ la sun'o'n, mal'lum'o, kvazaŭ du'on'e est'us nokt'o, vast'iĝ'as super la eben'aĵ'o, kirl'o'vent'o'j supr'e'n'ŝir'as alt'a'j'n kolon'o'j'n el polv'o kaj sabl'o, altern'e de mort'o'simil'a kviet'o, prem'e pez'a sen'mov'ec'o.
Arĝent'a glitrad'o kiel de mal'sek'a fiŝ'ret'o tir'iĝ'as super la grund'o, la objekt'o'j ricev'as akr'a'j'n kontur'o'j'n kiel glim'ant'a'j tranĉ'il'eĝ'o'j, dorn'o'vepr'o'j kaj sek'iĝ'int'a'j tamarik'o'j ek'trem'as kvazaŭ ili lukt'us kun ne'vid'ebl'a'j mal'amik'o'j, flav'a lum'o el'fal'as el la spac'o kiel mal'san'o, brut'o'j ark'ig'as la dors'o'n kaj cirkumtret'ad'as, sci'as neniu'lok'e'n al'voj'i.
Serv'as al neni'o for'rajd'i plen'rapid'e, la fi'veter'o baldaŭ ating'as ĉiu'j'n kiu'j mov'iĝ'as sur la alt'eben'o, trov'iĝ'as neni'a ŝirm'o kiu'n oni pov'us serĉ'i kaj se oni trov'as i'o'n simil'a'n al ŝirm'ej'o ĝi baldaŭ est'as sent'at'a kapt'il'o, plej bon'e oni renkont'as la fi'veter'o'n kuŝ'iĝ'ant'e plat'e sur'grund'e, kiel ebl'e plej mal'alt'e, sed tiel kuŝ'i ŝajn'as tamen ne mal'alt'e sed el'met'it'e, sen'ŝirm'ig'it'e.
Kiam la Ĥan'o tiel est'as surpriz'it'a de fulm'o'tondr'o li renkont'as tio'n kiel el'prov'o'n de la Ĉiel'o, kiel for'las'it'ec'o'n de la Ĉiel'o, mal'lum'o'n kiu lev'iĝ'as el iu sub'a mond'o kaj tra'stri'iĝ'as de koler'a'j fulm'o'j, minac'o'n kiu'n neni'u pov'as kontraŭ'batal'i, nur el'ten'i, neni'o'n simil'a'n al batal'o potenc'o kontraŭ potenc'o, sed atak'o'n kie neni'a defend'o ebl'as, kie fort'o, kuraĝ'o, furioz'o neni'o'n signif'as.
Ankaŭ la Ĥan'o, la reg'ant'o de la mond'o, est'as dev'ig'it'a descend'i de si'a ĉeval'o kiel ĉiu'j ali'a'j kaj kuŝ'iĝ'i sur la grund'o simil'e al mort'int'o, stern'it'a kun la vizaĝ'o kontraŭ la grund'o, distanc'e de la ĉeval'o, kiu sekv'as la ekzempl'o'n de si'a mastr'o kaj ankaŭ kuŝ'iĝ'as kun la kap'o etend'it'a antaŭ'e'n, dum trem'o'j tir'iĝ'as tra la haŭt'o kvazaŭ ĝi mal'varm'us.
La fulm'o'tondr'o antaŭ'e'n'rul'iĝ'as super la eben'aĵ'o kiel fal'eg'ant'a'j mont'o'j, tondr'o'j kiu'j sekv'as unu ali'a'j'n sen'inter'romp'e, en ond'o'j kiu'j romp'iĝ'as unu super ali'a, krak'eg'o'j kiu'j trem'ig'as la grund'o'n kaj kvazaŭ fal'as for'e'n kiel romp'iĝ'ant'a'j tur'o'j, dum la fulm'o'j tra'tranĉ'as el ĉiu'j direkt'o'j, plant'as si'a'j'n blind'ig'a'j'n flam'o'j'n simil'e arb'o'j'n rond'e ĉirkaŭ'e, dis'fend'as ĉiel'o'n kaj ter'o'n, branĉ'iĝ'as kiel flagr'ant'a'j radik'o'j, lek'as kiel ard'ig'it'a'j serpent'o'lang'o'j ankaŭ supr'e'n el la grund'o.
La pluv'o ven'as kiel dur'a'j vip'o'bat'o'j el akv'o, glaci'e mal'varm'a, ne divid'it'e en gut'o'j'n sed ŝpruc'ant'e en radi'o'j, fal'ant'e kvazaŭ en form'o de kun'ten'at'a'j akv'o'flak'o'j, sob'flu'ant'e kiel de romp'iĝ'int'a'j dig'o'j, ĝis akv'o stamf'as en akv'o kiu'n la ter'o ne kapabl'as glut'i, akv'o kiu dis'vast'iĝ'as kiel grajn'e dis'ŝir'at'a surfac'o sur la grund'o, gargar'iĝ'as en unu direkt'o kaj baldaŭ re'ven'as en ali'a, pov'ant'e neni'e'n voj'ad'i.
Sed la akv'o'lavang'o ne ĉes'ig'as la fulm'o'j'n sed anstataŭ'e ekscit'as ili'n, pel'as ili'n antaŭ'e'n en furioz'a lukt'o inter akv'o kaj fajr'o, la fulm'o'j flug'as kiel navedoj el fajr'o tra la krud'a varp'o de pluv'o kaj post'las'as stri'o'j'n el blank'a vapor'o, tra'kliv'as la sur'grund'a'n akv'o'n per rapid'a'j tranĉ'o'j kiu'j fum'as bluviolee.
Dorn'o'vepr'o'j ek'krak'as kaj star'as dum moment'o tra'ard'it'a'j antaŭ ol ili nigr'iĝ'as en la pluv'o, tamarik'o'j fal'as kvazaŭ traf'it'a'j de gigant'a'j hak'il'o'j kaj ek'brul'as per alt'a flam'o, kaj kiam est'as mult'a'j rajd'ant'o'j en unu grup'o kaj la ĉeval'o'j kuŝ'as dens'e sur la grund'o, unu sol'a fulm'o pov'as salt'i kiel fulm'rapid'a fiŝ'o el blind'ig'a lum'o de unu ĉeval'o al ali'a, ili'n ĉiu'j'n mort'ig'i en unu sam'a moment'o kaj brul'ig'i ili'n en nigr'a'n karb'o'n aŭ nur paraliz'i ili'n tiel ke ili kuŝ'as tie barakt'ant'e kaj tik'ant'e sur la grund'o, ŝrias sen'saĝ'e kaj barakt'as por ek'star'i.
Ankaŭ la plej bon'a'j batal'ĉeval'o'j facil'e ek'panik'as dum la fulm'o'tondr'o, ebl'e ek'star'iĝ'as ĉe fulm'o'frap'o kaj for'panik'as sur la eben'aĵ'o, pel'at'a'j de la fi'veter'o divers'direkt'e, baŭm'as kaj re'turn'iĝ'as, glim'ad'as kiel mal'hel'iĝ'int'a arĝent'o kun si'a'j tra'mal'sek'ig'it'a'j korp'o'j kaj dis'ŝpruc'ig'as akv'o'n ĉirkaŭ si, ĝis fulm'o ili'n tra'bala'as kun si'a fajr'o'falĉ'il'o kaj ili'n rikolt'as kiel tig'o'j'n, kie ili fal'ad'as en long'a vic'o, tumult'as super unu ali'a'j, mort'int'o'j kaj viv'ant'o'j kun'e.
Vanu'ant'e sam'e subit'e kiel ven'int'e la fulm'o'tondr'o ĉes'as, la mal'lum'o apertiĝ'as, la fulm'o'j for'pal'iĝ'as, blind'ig'a lum'o sub'e'n'bala'as el la spac'o, la last'a'j pez'a'j pluv'o'gut'o'j plaŭd'ant'e fal'as en la akv'o'n kiu inund'as la grund'o'n, la tra'viv'int'o'j lev'as la kap'o'n, ek'star'as kun akv'o de'flu'ant'a, mov'iĝ'as en ŝmac'ant'a'j vest'o'j, en'spir'as la freŝ'ig'a'n aer'o'n kie stri'o'j de la akr'a odor'o de brul'ig'it'a karn'o ankoraŭ daŭr'as.
La sun'bril'o ig'as vest'o'j'n kaj korp'o'j'n vapor'i kvazaŭ ili brul'us, la akv'o est'as trink'at'a de la grund'o kiu komenc'as sek'iĝ'i en pal'blu'a nebul'aĵ'o, post kelk'a'j hor'o'j rest'as neni'a spur'o de la akv'o'inund'o krom kelk'a'j sulk'o'j en la sabl'o, la hom'o'j de'nov'e vojaĝ'as, rajd'as si'a'j'n tra'viv'int'a'j'n ĉeval'o'j'n, plen'a'j de nov'a fid'o, sen'zorg'e fajf'as.
La grand'a Ĥan'o dum mal'long'a temp'o est'is ne pli super'a ol iu ajn ali'a mortalo, el'met'it'a al la koler'o de la Ĉiel'o kiel ĉiu'j ali'a'j.
La karajtoj est'is venk'it'a'j kaj ili'a urb'o Karakorum okup'it'a sen'kontraŭ'star'e, est'ant'e regent'o Timuĝin nun en'rajd'is kie li antaŭ'a'n foj'o'n est'is okaz'a gast'o ne tir'ant'e al si grand'a'n atent'o'n, ĉi'a'j'n rab'o'j'n kaj damaĝ'o'j'n li mal'permes'is, la rest'int'a'j'n katajo'j'n oni konsider'u mongol'o'j, Karakorum ne nur plu ekzist'u, sed krom'e est'u konsider'at'a urb'o de la ĥan'o mem, Timuĝin ĉirkaŭ'rajd'is la fortik'aĵ'o'j'n, zorg'e inspekt'is la mur'o'j'n el bak'it'a argil'o, la palis'ar'o'j'n el dik'a'j cedr'o'trunk'o'j, la ĉirkaŭ'fos'o'j'n kun akv'o al'konduk'it'a de la river'o, la pord'eg'volb'o'j'n kiu'j'n ebl'is ferm'i per pez'a'j, fer'garn'it'a'j pord'eg'o'j, la gard'ist'o'tur'o'j'n kun ili'a'j krenel'a'j supr'o'j kaj fend'o'j por paf'ark'ist'o'j, kun miks'o de mir'o kaj mal'estim'o li ĉio'n rigard'is: tiom da pen'o kaj lert'o uz'it'a'j por defend'o'prepar'o'j post'e ne'uz'at'a'j, atest'ant'a'j pri tim'o kaj mal'sekur'o ĉe la regent'o, potenc'o kaj fort'o kiu'j li'n perfid'is! dum'e li mem est'is cert'a ke li neniam fid'os tia'j'n fortik'aĵ'o'j'n, ili'a sekur'o tromp'as, li neni'a'n uz'o'n hav'os de ili, sed la oldaj mur'o'j pov'os rest'i tie atest'ant'e, kia urb'o iam est'is Karakorum, Timuĝin rajd'is ĝis en la palac'o de la grand'ĥan'o, kie li'a ĉeval'o preskaŭ glit'fal'is sur la spegul'e re'bril'ant'a marmor'plank'o, sed la pomp'o ne ŝajn'is al li tiel blind'ig'a kiel pas'int'foj'e, ĝi pal'iĝ'is kaj komenc'is esting'iĝ'i, aŭ ebl'e li'a'j propr'a'j okul'o'j nun ĝi'n percept'is aliel, la or'um'o, la kost'a'j inkrust'aĵ'o'j, la art'objekt'o'j, la tapiŝ'o'j kiel arb'ar'musk'o profund'a'j kaj mol'a'j, la gobelin'o'j kun si'a'j kolorŝimraj pejzaĝ'o'j kaj batal'scen'o'j, la fontan'o'j kiu'j art'e ŝpruc'ig'is si'a'j'n akv'o'radi'o'j'n kaj kre'is si'a'n propr'a'n muzik'o'n el lirl'ant'a akv'o, la gras'a'j kaj inert'a'j or'o'karp'o'j buŝ'faŭk'ant'e ĉe la akv'o'surfac'o kaj de'frot'ant'e or'o'skvam'o'j'n kontraŭ la ŝton'rand'o'j de la basen'o'j: ĉio ŝajn'is al li strang'e indiferent'a, tro vir'in'ec'a aŭ infan'ec'a, neni'o por batal'ul'o'j kaj regent'o'j, li prov'sid'is la tron'o'n de la Wang-Ĥano, kiu spark'is de inkrust'it'a'j gem'o'j kaj ombr'iĝ'is de pav'o'plum'o'j, sed li ĝi'n trov'is mal'komfort'a kaj iom rid'ind'a, li rifuz'is sid'i tie, ebl'e ankaŭ nebul'e koncept'is ke tio est'as danĝer'a, ĝi pov'us tir'i kun si i'o'n el la febl'ec'o kaj mis'fortun'o de la antaŭ'ul'o, anstataŭ'e li ordon'is ke li'a jurt'o est'u star'ig'it'a ekster la urb'o'mur'o, de tie li'a potenc'o est'u praktik'at'a, kaj ĉirkaŭ'e la nov'a urb'o kresk'u kaj ĉirkaŭ'rond'u la mal'nov'a'n, far'iĝ'u grand'a orduo de la nomad'o'j, rezid'ej'o de la venk'int'o'j.
La Wang-Ĥano Togril kaj li'a mal'am'ind'a fil'o jam fuĝ'ad'is kun tia hast'o kaj tim'eg'o ke la plej rapid'a'j persekut'ant'o'j de Timuĝin ne ating'is ili'n, ili mal'aper'is okcident'e'n inter fremd'a'j popol'o'j kaj nur long'e post'e ven'is la fam'o ke ili est'is mort'ig'it'a'j de turk'a gent'o, kiu bol'ig'is pur'a'j ili'a'j'n krani'o'j'n, ili'n garn'is per arĝent'o kaj turn'is ili'n en trink'pokal'o'j'n, sed precip'e kontraŭ la perfid'a Djamuga Timuĝin vol'is si'n venĝ'i, tiu vir'o el li'a propr'a klan'o kaj kresk'int'a en sam'a orduo kiel eduk'frat'o, li kiu proklam'is si'n grand'ĥan'o kaj alianc'iĝ'is kun la mal'amik'o'j de Timuĝin, ek'serv'is ĉe Togril por de'log'i la mal'jun'a'n regent'o'n kaj turn'i ties amik'ec'o'n por Timuĝin en mal'am'o'n, venk'it'a li nun est'is, frap'it'a ĝis'grund'e, kaj kiel hund'o li est'u re'konduk'at'a al si'a mastr'o kiu'n li prov'is mord'i, Timuĝin send'is si'a'j'n plej rapid'a'j'n kaj si'n'don'a'j'n komand'ant'o'j'n post li, tiu'j'n kiu'j est'is nom'at'a'j la Furioz'a'j Pluv'eg'o'j kaj jam est'is tim'at'a'j en tut'a Gobio, kaj Timuĝin mem sid'is kiel regent'o en Karakorum kaj atend'is si'a'n mal'amik'o'n, la Furioz'a'j Pluv'eg'o'j ne tromp'is li'a'j'n esper'o'j'n, sed ĉas'is kaj kapt'is Djamuga, konduk'is li'n ĝis antaŭ Timuĝin kaj dev'ig'is li'n sur la genu'o'j'n kun li'a romp'it'a paf'ark'o ĉirkaŭ la kol'o, sed li'a spito tamen ne est'is romp'it'a, li fier'e kaj mal'am'e rigard'is al Timuĝin, kiu li'n demand'is: Kio'n vi atend'as nun, vi kiu perfid'is mi'n kaj vol'is mi'n mort'ig'i? kaj dur'e li respond'is: Neni'o'n ali'a'n ol mort'o'n, la plej kruel'a'n mort'o'n kiu'n vi pov'as el'trov'i! ĉe tio Timuĝin kap'jes'is kaj post'e al'don'is kiel mok'a'n grac'o'n: Sed neni'u dev'u aŭd'i vi'n kri'i kaj lament'ad'i, kaj vi'a sang'o ne verŝ'iĝ'u sur la grund'o'n! Malgraŭ ĉio vi mort'u kiel ĉef'ul'o!
kaj Timuĝin ordon'is ven'ig'i unu el la grand'a'j led'o'sak'o'j en kiu'j oni vip'is ĉeval'lakt'o'n en kumis'o'n, li met'ig'is Djamuga en la sak'o'n, ig'is ŝnur'lig'i ĝi'n fortik'e kaj pend'ig'i ĝi'n en vip'ad'ot'rest'o, post'e kelk'a'j el la batal'ul'o'j en'man'ig'is krud'a'j'n klab'o'j'n kaj per ĉiu'j fort'o'j bat'is la led'o'sak'o'n, ĝis neni'o mov'iĝ'as en ĝi kaj la korp'o ne plu montr'as rezist'o'n sed sent'iĝ'as kiel mol'a past'o sub la klab'o'j, kaj neni'a son'o penetr'is tra la sak'o, nek eĉ gut'o da sang'o, Timuĝin post tio ordon'is ke la sak'o kun si'a en'hav'o est'u en'ter'ig'it'a laŭ mongol'a manier'o, sed la mort'int'o, ĉar perfid'ul'o, ne est'u honor'at'a per la arm'il'o'j de batal'ul'o apud si, ankaŭ ne per ĉeval'o ripoz'ant'a ĉe si'a flank'o: en la regn'o de mort'int'o'j li mov'iĝ'u pied'e kaj sen'arm'il'e simil'e al almoz'ul'o.
Timuĝin nun fin'e sukces'is en si'a streb'o unu'ig'i ĉiu'j'n trib'o'j'n kaj gent'o'j'n en orient'a Gobio sub si'a'n potenc'o'n, kaj en la jar'o 1206 de la krist'an'ar'o, kiu est'is la jar'o de la Tigr'o en la tri'a dek'du'jar'a cikl'o en la viv'o de Timuĝin, li est'is proklam'it'a Ĝingis Ĥan'o aŭ reg'ant'o de ĉiu'j mongol'o'j, elekt'it'a de la Etern'a Blu'a Ĉiel'o por real'ig'i ĝi'a'n vol'o'n sur la ter'o, kun kurultajo aŭ grand'a asemble'o de ĥan'o'j sub si.
Timuĝin kiu per tio ĉes'is est'i Timuĝin kaj far'iĝ'is la Ĥan'o super ĉiu'j ĥan'o'j est'is tiam supoz'e tri'dek'tri'jar'a, spert'a kaj pre'zorg'em'a batal'ul'o kiu fru'e lern'is ke batal'o'j'n oni gajn'as ne per violent'a sturm'ad'o kaj sovaĝ'a furioz'o, sed per plan'ad'o kaj ekip'it'ec'o, taktik'o kaj strategi'o, kaj kiel Ĥan'o de ĉiu'j mongol'o'j li dev'as ĝis'ekstrem'e aplik'i tiu'n sci'o'n por konserv'i si'a'n batal'fort'o'n kaj firm'ig'i si'a'n potenc'o'n.
Kio antaŭ'e est'is loz'e kun'ten'at'a'j rajd'ist'o'hord'o'j dev'is kun'forĝ'iĝ'i en plan'e form'it'a'j'n arme'o'j'n, kie mal'pli grand'a'j unu'o'j konsist'ig'is pli grand'a'j'n, mem'decid'a'j'n ĝis cert'a lim'o sed trans ĝi absolut'e sub'ord'it'a'j'n sub la komun'a ag'ad'o, sub la sol'a vol'o kiu el'ir'is de la Ĥan'o kaj penetr'is tra la tut'a vic'o de komand'ant'o'j ĝis ĉiu unu'op'a batal'ul'o.
La dek'um'a sistem'o est'is konsekvenc'e uz'at'a en tiu organiz'aĵ'o: la plej mal'grand'a unu'o est'is arbano je dek vir'o'j, la pli grand'a ĝeguno je cent, post tio mingano je mil kaj fin'e timeno je dek'mil, ĉiu formaci'o sub si'a komand'ant'o ĝis la plej alt'rang'a'j nojonoj kaj orkhonoj.
La solidar'ec'o intern'e de dek'vir'a arbano est'is ekstrem'e sever'a kaj konsist'ig'is la baz'o'n de la fort'o kaj fid'ind'o de la tut'a arme'o: ili respond'ec'is per si'a viv'o unu por la ali'a, neni'u vund'it'o est'is for'las'end'a, neni'u rajt'is ced'i aŭ fuĝ'i antaŭ ol la standard'o est'is for'tir'it'a, neni'a rab'ad'o lic'is antaŭ ol signal'o ven'is.
La milit'operac'o'j est'is gvid'at'a'j de la standard'o'j per apart'a signal'sistem'o kaj krom tio de trumpet'signal'o'j, por ke mal'bon'a vid'ebl'ec'o aŭ surd'ig'a bru'o ne mal'help'u ke la ordon'o'j est'u percept'at'a'j, sag'o'j kun fajf'ant'a'j kap'o'j est'is de'paf'at'a'j por montr'i la voj'o'n dum atak'o'j, grand'a'j tambur'o'j el bronz'o kaj led'o al'son'ad'is kun tondr'a'j ritm'o'j kaj la ĉeval'o'j ek'kur'is kun kirl'a rapid'ec'o kiu est'is nom'at'a lup'o'salt'o'j.
La nombr'o de la ĉeval'o'j est'is mult'obl'e pli grand'a ol tiu de la batal'ant'o'j, ĉiu kun'mov'is tri aŭ kvar aŭ ankoraŭ pli da ĉeval'o'j rezerv'e aŭ por ŝanĝ'o dum la long'a'j kaj pen'a'j rajd'o'marŝ'o'j, ili kutim'e est'is mal'alt'a'j kaj hirt'a'j sed ne'kred'ebl'e fort'a'j kaj el'ten'em'a'j, ekip'it'a'j per brust'o'ŝirm'o el led'o, kaj la du'on'long'a vost'o fin'iĝ'is per lig'aĵ'o.
La batal'ul'o'j sid'is kun supr'e'n tir'it'a'j genu'o'j, en sel'o'j kiu'j ating'is alt'e'n kaj est'is art'e ornam'it'a'j, ili port'is maŝ'kiras'o'j'n el fer'a plekt'aĵ'o kun ne'kovr'it'a'j kubut'o'j kaj kun long'a'j led'o'gant'o'j sen fingr'um'o'j, pli tard'e post la milit'o kontraŭ Kataj ili est'is proviz'it'a'j per sub'kiras'a'j ĉemiz'o'j el krud'a silk'o kiu'j'n la sag'o'kap'o'j ne pov'is penetr'i, pro kio ili est'is facil'e el'tir'ebl'a'j el la vund'o'j.
Sur'pied'e ili port'is mal'alt'a'j'n bot'o'j'n el felt'o aŭ fel'o, sur'kap'e helm'o'j'n el lak'it'a led'o, rond'a'j'n kaj form'it'a'j'n kiel jurt'o'j, kun supr'a pint'o kie mal'grand'a ruĝ'a vimplo flagr'ad'is, kaj ĉirkaŭ la kol'o ili hav'is ŝirm'o'n el felt'o kiu kovr'is la menton'o'n kaj la orel'o'j'n kaj plu'e la nuk'o'n.
En la arm'il'ar'o est'is lanc'o kaj laz'o, mal'long'a glav'o aŭ kurb'a sabr'o, unu aŭ du paf'ark'o'j kaj sag'ing'o, mal'pez'a'j sag'o'j por long'a'j distanc'o'j, pli pez'a'j kaj pli penetr'a'j por pli kurt'a'j, krom tio kelk'iam ĵet'lanc'o kaj batal'hak'il'o.
Al la vintr'a ekip'aĵ'o aparten'is felt'a'j ŝtrump'o'j kiu'j'n oni sur'tir'is super la bot'o'j'n kaj du'obl'a pelt'mantel'o kun har'flank'o'j intern'e kaj ekster'e, la proviant'o kun'port'at'a de ĉiu batal'ul'o konsist'is el sun'sek'ig'it'a viand'o, kaze'o kiu far'iĝ'is ŝton'dur'a kaj est'is solv'end'a en varm'a akv'o, buter'o el bol'ig'it'a ĉeval'lakt'o kiu prem'iĝ'is en led'o'sak'o'j'n kaj neniam ranc'iĝ'is.
Afer'o ne mal'plej grav'a est'is la organiz'o de inform'iĝ'ad'o, kiu ĉiam pli est'is vast'ig'at'a, kun fiks'a'j inter'lig'a'j staci'o'j kiu'j proviz'is la rajd'mesaĝ'ist'o'j'n per nov'a'j ĉeval'o'j dum ili mov'iĝ'is sen'paŭz'e tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n, kun la korp'o dur'e vind'it'a kontraŭ la streĉ'a pen'o, kaj son'ig'ant'e et'a'j'n sonor'il'o'j'n por pre'atent'ig'i ĉiu'j'n ke ili ven'as: oni vid'is la simil'ec'o'n inter ili'a rapid'ec'o kaj tiu'n de la sag'o'j kaj oni nom'is ili'n sag'o'kurier'o'j.
La leĝ'o'n de la Ĥan'o mem, Jassa, li komenc'is en'konduk'i kaj ĝi iom post iom ĉiam pli perfekt'iĝ'is, fundament'a leĝ'o'kolekt'o kie la vol'o de la Ĥan'o mem, li'a spert'o kaj saĝ'o unu'iĝ'is kun la plej bon'a'j trib'o'mor'o'j, la viv'kapabl'a mongol'a tradici'o.
Jassa sever'is sed al'streb'is just'ec'o'n, la ordon'o de obe'ad'o rang'is unu'a, la obe'o de infan'o'j sub la ge'patr'o'j, tiu de edz'in'o sub la edz'o, de unu'op'ul'o'j sub ĉef'ul'o'j kaj komand'ant'o'j, de ĉiu'j fin'last'e sub la Ĥan'o.
Mort'pun'o'j oft'is: pro ŝtel'o kaj adult'o, pro sodomi'o kaj spion'ad'o, pro nigr'a magi'o kaj fals'a atest'ad'o, pro ne'permes'it'a rab'ad'o kaj mal'pur'ig'o de akv'o, per'fort'o inter mongol'o'j est'is kondamn'it'a kaj la inklin'o al drink'ad'o hont'stamp'it'a, ebri'o tri'foj'e monat'e est'is opini'at'e sufiĉ'a kaj est'is konsider'at'a hom'e ne'evit'ebl'a.
Tro'a amas'ig'o de propr'aĵ'o'j est'is kondamn'it'a sam'e kiel ĉia'spec'a'j avid'o kaj vor'em'o, tiu'j'n kiu'j posed'is mult'o'n Jassa dev'ont'ig'is divid'i kun tiu'j kiu'j sufer'is mank'o'n, ĉia marĉand'ad'o est'is mal'permes'it'a kaj la komerc'ad'o ricev'is la form'o'n de inter'ŝanĝ'o, manier'o don'i kaj ricev'i donac'o'j'n.
Konker'it'a'j region'o'j est'is bon'e traktat'a'j se la loĝ'ant'ar'o ne si'n montr'is mal'amik'a, sed en tia'j kaz'o'j ĉiu'j vir'o'j en la reg'ant'a tavol'o est'is mort'ig'it'a'j, la batal'ul'o'j est'is al'pren'it'a'j al la arme'o se ili si'n ten'is lojal'a'j, lert'a'j meti'ist'o'j sam'kiel erud'it'o'j, pastr'o'j kaj art'ist'o'j est'is indulg'it'a'j kaj pren'it'a'j en serv'o'n, la plej bel'a'j vir'in'o'j est'is edz'in'ig'it'a'j al batal'ul'o'j, ali'a'j far'iĝ'is sklav'in'o'j, sen'hejm'a'j infan'o'j est'is pri'zorg'at'a'j kaj adopt'it'a'j.
Venk'it'a'j gent'o'j en'ord'it'a'j en la mongol'imperi'o est'is protekt'at'a'j de Jassa kaj hav'is sam'a'j'n rajt'o'j'n kiel ali'a'j, kun plen'a liber'ec'o praktik'i si'a'n religi'o'n, tiel long'e kiel ili ne klopod'is sub'prem'i ali'a'j'n religi'o'j'n: per tio la Ĥan'o far'iĝ'is protekt'ant'o de religi'a toler'em'o kaj kontraŭ'ant'o de la fanatik'ul'o'j.
La potenc'o de la Ĥan'o ampleks'is ili'n ĉiu'j'n kaj ili'n unu'ig'is sub li'a'n reg'o'n, form'is unu grand'eg'a'n klan'o'n kiu sub'port'is la ne'venk'ebl'a'j'n rajd'ist'arme'o'j'n, kaj milit'farad'o est'is la plej grav'a task'o kaj la baz'o de la regn'o, kun konstant'a'j konker'o'j kiel en'konstru'it'a premis'o, pac'o rest'is ne'imag'ebl'a kaj mal'ebl'a.
Mal'long'a'j ripoz'period'o'j dum la vintr'a sezon'o est'is uz'at'a'j por ĉas'ad'o, ĉas'ad'o por batal'ul'o'j sam'ampleks'a kiel mal'grand'a milit'ekspedici'o, danĝer'a kaj ŝtrapaca, kun ebl'ec'o'j por la part'o'pren'ant'o'j gajn'i pred'o'n kaj glor'o'n, la arm'il'ar'o tamen pro sekur'ec'o est'is tre leĝer'a, la pli pez'a'j arm'il'o'j dev'is rest'i en la proviz'ej'o'j pri kiu'j respond'ec'is la komand'ant'o'j kaj est'is dis'don'it'a'j nur ĉe ek'marŝ'o milit'e'n.
La arme'o'j de la Ĥan'o si'n disting'is precip'e per si'a'j ne'kred'ebl'e rapid'a'j mov'iĝ'o'j, per si'a kapabl'o surpriz'i kaj ĉirkaŭ'i kaj si'a violent'o en la atak'o'j, el'ten'em'a furioz'o kiu sam'temp'e ŝajn'is zorg'e pri'kalkul'it'a kaj util'ig'at'a, krom tio per aŭdac'a mem'star'ec'o ĉe ĉiu batal'ul'o en kun'ec'o kun ne'riproĉ'ebl'a kun'ag'ad'o inter ĉiu'j, tamen tiu'j kvalit'o'j ne est'is gajn'it'a'j per unu foj'o sed konstru'iĝ'is po'iom'e, ĉiam pli perfekt'iĝ'is koneks'e kun nov'a'j spert'o'j dum unu long'daŭr'a milit'o post ali'a, komenc'e en sud'o, post'e en orient'o kaj okcident'o.
Jam kiam Timuĝin elekt'iĝ'is grand'a Ĥan'o li klar'e vid'is la cel'o'n de la ven'ont'a grand'signif'a milit'entrepren'o: ĝi si'n direkt'os al Kataj, tiu kolos'a land'o orient'e kiu pli post'e est'is nom'at'a Ĉini'o, ĉar tie pli fru'a'j mongol'ĥan'o'j sufer'is mal'venk'o'j'n kaj humil'iĝ'is, tie ankaŭ la pred'o est'is plej al'log'a kaj venk'o ne'kompar'ebl'e plej glor'a, sed tio est'is milit'o kiu postul'is long'daŭr'a'j'n prepar'o'j'n kaj sekur'ig'o'n de la lim'o'j en ali'a'j direkt'o'j, plur'a'j arme'o'j est'is send'it'a'j en divers'a'j direkt'o'j por vast'ig'i kaj cert'ig'i la lim'region'o'j'n, sub'prem'i ĉiu'j'n mal'amik'aĵ'o'j'n kaj ribel'tendenc'o'j'n kaj el'dev'ig'i tribut'o'j'n, la plej grand'a el tiu'j entrepren'o'j est'is gvid'at'a de la Ĥan'o mem kap'e de fort'a arme'o, kaj ĝi cel'is la regn'o'n Hsia en la sud'o, nom'at'a'n rab'ist'o'regn'o, lok'o de nomad'a'j tangutoj el Tibeto.
Hsia situ'is en la Ordos-dezert'o, daŭr'ig'o de Gobio, kaj est'is ĉirkaŭ'at'a de alt'a'j mont'o'j sud'e kaj orient'e, kun la ĉef'urb'o Erikaja aŭ Chungsing potenc'e fortik'ig'it'a kaj ŝirm'at'a de kanal'sistem'o, kie la akv'o de la Huang-ho-river'o tra'flu'ad'is kaj ig'is la urb'o'n ak mal'facil'e sieĝ'ebl'a ak mal'pli difekt'ebl'a de la efik'o'j de sieĝ'o.
Hsia renkont'is la Ĥan'o'n per super'nombr'o da rajd'ant'o'j kaj pied'soldat'o'j, sed la mongol'o'j kaŭz'is al ĝi vic'o'n de mal'venk'o'j dum rapid'a'j atak'o'j, rab'is kaj brul'ig'is, eben'ig'is urb'o'j'n ĝis'grund'e, mort'ig'is aŭ for'pel'is la hom'o'j'n, tamen sen decid'a venk'o, nov'a arme'o de kvin'dek mil soldat'o'j mal'help'is dum du monat'o'j la rajd'ant'o'j'n de la Ĥan'o ĝis'ating'i la ĉef'urb'o'n, kaj tiam la Ĥan'o ek'praktik'is milit'ruz'o'n kiu'n li ankaŭ post'e oft'e uz'is: li ŝajn'ig'is fuĝ'o'n kaj log'is la mal'amik'o'j'n el ties fortik'aĵ'o'j, ili'n atak'is el embusk'o kaj ili'n mort'ig'is, post tio Erikaja est'is sieĝ'at'a, sed la mongol'o'j ne hav'is fort'o'n super'venk'i la fortik'aĵ'o'j'n el mur'o'j kaj kanal'o'j, la sturm'atak'o'j ĉiam est'is re'puŝ'at'a'j kun rimark'ebl'a'j perd'o'j, rapid'ec'o kaj furioz'o de la mongol'a'j rajd'ist'o'j ne pov'is help'i ili'n antaŭ masiv'a'j mur'o'j kaj profund'a'j akv'o'dukt'o'j, la Ĥan'o el'trov'is konstru'i bar'aĵ'o'n trans Huang-ho, sub la urb'o tiel ke la akv'o alt'iĝ'is en la kanal'o'j kaj enondis la strat'o'j'n, penetr'is dom'o'j'n kaj proviz'ej'o'j'n, kie ĝi kaŭz'is grand'a'n damaĝ'o'n, kun'tren'is mal'sat'o'n kaj mal'san'o'j'n, sen ke la kontraŭ'star'o tamen romp'iĝ'is.
Post long'a sieĝ'o la bar'aĵ'o tamen romp'iĝ'is, kaj la Ĥan'o kapt'ig'is mult'a'j'n kat'o'j'n kiu'j est'is el'pel'it'a'j el si'a'j rest'ej'o'j dum la inund'o, oni lig'is al ili'a'j vost'o'j brul'ant'a'j'n torĉ'o'j'n antaŭ ol ili est'is liber'las'it'a'j kaj ili tiam tuj rifuĝ'is al la nun re'e sek'iĝ'int'a'j ir'ej'o'j kaj en'ramp'ej'o'j, pro kio incendi'o'j okaz'is mult'lok'e en la urb'o, pli'ig'is la konfuz'o'n kaj kontribu'is al la romp'o de la defend'o'vol'o, la tangutoj kapitulac'is, la plej alt'rang'a komand'ant'o est'is trans'las'it'a kiel kapt'it'o kaj la reĝ'o alianc'iĝ'is kun la Ĥan'o, kio sigel'iĝ'is per tio ke unu el la reĝ'a'j princ'in'o'j est'is send'it'a kiel edz'in'o al la venk'int'o, kaj la urb'o est'is escept'it'a de detru'o pro mal'avar'a'j tribut'o'j.
Sam'temp'e ribel'o eksplod'is for'e okcident'e, en la regn'o Karakataj aŭ Nigr'a Kataj, kiu si'n trov'is en ruin'iĝ'ad'o sub kataja dinasti'o, la loĝ'ant'ar'o ĉef'e konsist'is el uiguraj turk'o'j, kiu'j al'pren'is katajan kultur'o'n kaj buddh'an'a'n religi'o'n, la du vasal reĝ'o'j Biŝbalik kaj Almalik jam ribel'is kontraŭ la regent'o en la ĉef'urb'o Balasaghun sud'e de Balkhaŝ-lag'o kaj proklam'is si'a'n al'iĝ'o'n al Ĝingis Ĥan'o, kiu tuj al'send'is arme'o'n kaj en'ord'ig'is la region'o'n en si'a'n imperi'o'n: per tio li ne'pre'vid'ebl'e vast'ig'is kaj fort'ig'is la lim'land'o'n okcident'e, kaj en la jar'o de la Ŝaf'o intern'e la mongol'a'n dek'du'jar'a'n cikl'o'n, jar'o 1211 de la krist'an'ar'o, la Ĥan'o est'is pret'a por atak'o orient'e'n kontraŭ Kataj, li'a ĝis tiam sen'kompar'e plej grand'a milit'entrepren'o.
La re'ven'o al Karakorum apenaŭ est'as hejm'e'n'ven'o por la Ĥan'o, se li kiel nomad'o sent'as tir'iĝ'o'n al iu apart'a lok'o tio est'as al la region'o de li'a origin'o, la river'val'o'j, paŝt'ej'o'j kaj mont'o'dekliv'o'j de li'a infan'aĝ'o, krom al la propr'a klan'o, la propr'a hom'trib'o, sed jam antaŭ long'e li trov'is ke tio est'as io pli mal'pli perd'it'a, precip'e ĝi ekzist'as kiel imag'o en'e en li sen ia ver'a simil'o en la real'o, li vid'is kaj spert'is tro mult'e, li'a mond'o tiel sen'mezur'e vast'iĝ'is ke la origin'a mond'o mal'vast'iĝ'is ĝis ne're'kon'ebl'o, river'val'o'j'n, eben'aĵ'o'j'n kaj mont'o'j'n li renkont'is en tiel mult'a'j direkt'o'j ke li ne plu pov'as ili'n net'e disting'i, kaj la propr'a klan'o plej'e simil'as al parenc'ar'o kiu li'n ĉirkaŭ'as, jam antaŭ long'e li unu'ig'is la inter si milit'ant'a'j'n mongol'o'j'n kaj post'e ili'n alianc'ig'is kun mult'a'j ali'a'j gent'o'j, kiu'j nun ĉiu'j konsist'ig'as li'a'n popol'o'n, ankaŭ la plej for'a'j kiu'j part'as en li'a imperi'o.
Tial la Ĥan'o neni'e pov'as hejm'i aŭ apart'e prefer'i iu'n lok'o'n al ali'a, Karakorum li ne elekt'is pro inklin'o sed pro hazard'o kun'efik'e kun la si'n'prezent'a neces'o.
Kiel nomad'o li ne vol'as fiks'iĝ'i en iu ajn urb'o, sed kiel reg'ant'o de la mond'o li dev'as hav'i ĉef'urb'o'n, lok'o'n de kolekt'iĝ'o, fiks'a'n punkt'o'n, ĉar tio'n postul'as imperi'o sam'e kiel rad'o neces'ig'as nab'o'n.
Karakorum kompar'ebl'as kun la kalm'o en la mez'o de uragan'o aŭ al la plej intern'a dig'o kie la fort'o'j si'n kolekt'as kaj ŝarg'iĝ'as antaŭ ol ili liber'iĝ'as, ia grand'a oaz'o de pac'o kaj abund'o mez'e en la dezert'a land'o, font'o de la ĉiam're'nov'a'j milit'kampanj'o'j el'ir'ant'a'j de tie.
Ne ripoz'o'n nek liber'iĝ'o'n de reg'ad'zorg'o'j signif'as Karakorum al la Ĥan'o, nek temp'o'n dum kiu li ne plu bezon'us pens'i pri milit'o'j kaj konker'o'j, nur pri pac'a firm'ig'o de si'a reg'ad'o: ne, eĉ tro bon'e li sci'as ke li'a rest'ad'o en Karakorum ne pov'as long'daŭr'i, ke la batal'o'j neniam fin'iĝ'os, ke li'a ĉe'est'o kaj inter'ven'o baldaŭ est'os postulat'a'j ali'lok'e.
La Ĥan'o tio'n tra'kompren'as pli bon'e ol ajniu: la imperi'o dev'as est'i konstant'e re'firm'ig'at'a kaj vast'ig'at'a por ne regres'i, la leĝ'o de milit'ad'o sen'indulg'as kaj ne konced'as spir'paŭz'o'n, pac'o kaj trankvil'o signif'us dis'er'iĝ'o'n de la regn'o, sink'o'n de la popol'o'j en pigr'o'n kaj komfort'o'n, dum sam'temp'a ek'flagr'o de intern'a'j antagonism'o'j kaj lukt'o'j: tio valid'as por ĉiu'j popol'o'j sed plej'e por la li'a, la milit'em'a'j mongol'o'j, por kiu'j iom long'a pac'o est'us fatal'a, amas'iĝ'o de sovaĝ'a'j instinkt'o'j sen el'las'o, violent'a'j pasi'o'j sen cel'o kaj mal'ŝarg'o.
Viv'o kaj mort'o de'pend'as unu de ali'a, kie la viv'o kresk'as fort'a la mort'o dev'as rikolt'i sam'e fort'e, la mongol'o'j est'as gent'o de la liber'a'j eben'o'j kaj neniam pov'as radik'i kiel arb'o'j, neniam rest'i en sen'mov'o: tiam ili sen'ig'us si'n de si'a rajt'o de unu'e'nask'it'o al vag'ad'o, al viv'o sur ĉeval'o'j kaj en jurt'o'j, al vast'o'j kun gres'o kaj brut'ar'o, rul'iĝ'ant'a'j ĉar'o'j, mov'ebl'a'j tend'vilaĝ'o'j.
Sub Jassa, tiu leĝ'o kiu'n li est'as establ'ant'a por la futur'o, la reg'ad'o de la mongol'o'j rest'os kaj mal'hav'os simil'aĵ'o'n sur'ter'a'n, ĉar tia est'as la leĝ'o de la lukt'o'pov'a mov'iĝ'ad'o, diktat'a de la vol'o de la Ĉiel'o, per sever'a'j sed just'a'j ordon'o'j, konstant'a kaj san'a altern'ad'o inter ŝarg'o kaj el'las'iĝ'o, inter violent'o kaj volupt'o, inter neces'a ripoz'o kaj sam'e neces'a sturmasalto.
Tia est'as la konvink'o de la Ĥan'o, sam'temp'e ricev'it'a hered'o kaj konfirm'it'a spert'o, tamen ne sen kontraŭ'dir'o'j kaj hezit'o'j kiu'j si'n montr'is ĉiam pli net'e dum la imperi'o kresk'is kaj la mond'o si'n vast'ig'is.
Oft'e dum si'a'j ĉiu'tag'a'j rajd'o'j la Ĥan'o pens'as pri Jassa, rigard'as en si'n mem kaj ĝis'atend'as ke la vort'o'j el'font'iĝ'u, ke ili kuŝ'u pret'a'j sur la lang'o por el'parol'i, la ĝust'a'j vort'o'j kun tiu fort'o kiu ili'n port'os antaŭ'e'n dum mult'a'j generaci'o'j kaj ne permes'os ili'n mis'interpret'i aŭ disip'iĝ'i.
Kiam li do re'ven'as, satur'it'a de si'a'j vort'o'j, li tuj vok'as skrib'ist'o'n kaj ek'sid'as sol'a kun li, neni'u rajt'as ili'n ĝen'i, neni'u rajt'as aŭskult'i, kvazaŭ ĉirkaŭ'ŝveb'as mal'laŭt'a flustr'o la jurt'o'n de la regent'o: La Ĥan'o dikt'as si'a'n leĝ'o'n.
Iu'j'foj'e la skrib'ist'o est'as Tatatunga, la lert'a kaj alt'e fid'at'a turk'o, kiu en'konduk'is la mongol'a'n uigurskrib'o'n: skrib'art'o kiu sugest'as pri serpent'o'j sinu'ant'a'j ĉirkaŭ flut'o'j kaj nod'lig'ant'a'j si'n mem kaj ankaŭ subit'e el'ŝov'ant'a'j korn'o'n aŭ akr'a'n dorn'o'n, skrib'o kiu art'lert'e desegn'at'as per pint'a penik'o merg'it'a en tuĉ'o.
Sed Tatatunga est'as tre okup'at'a hom'o, konserv'ant'o de la grand'sigel'o kiu'n li invent'is por bon'o de la Ĥan'o kaj krom tio juĝ'ist'o kun task'o sekv'i la preskrib'o'j'n en Jassa kaj zorg'e aplik'i ili'n en la real'o, krom'e li est'as vir'o oldiĝ'ant'a, ĝen'at'a de pez'a ventr'o.
Li'a anstataŭ'ant'o tial oft'e est'as Ŝigi-Kutuku, li'a disĉipl'o plej eminent'a, ne mal'pli lert'a skrib'ist'o ol Tatatunga mem, krom tio mult'e pli jun'a kaj rapid'a, zorg'at'a de la Ĥan'o kiel infan'et'o ek'de kiam li ĉirkaŭ'krabl'is inter mort'fal'int'a'j tatar'o'j post batal'o, iu milit'a trov'infan'et'o de fremd'a sang'o sed kresk'int'a kaj eduk'it'a inter mongol'o'j.
La Ĥan'o sid'as en si'a kutim'a rajd'poz'o kun supr'e'n'tir'it'a'j krur'o'j kaj kun la okul'fend'et'o'j kun'tir'it'a'j, nur la lip'o'j si'n mov'as dum lant'e kaj net'e li prononc'as si'a'j'n vort'o'j'n, si'a'j'n formul'o'j'n de la leĝ'o, kaj li neni'o'n ŝanĝ'as, nur don'as al la skrib'ist'o temp'o'n not'i la vort'o'j'n antaŭ ol li daŭr'ig'as per la sekv'a fraz'o.
Kiam la Ĥan'o est'as pret'a li montr'as per kap'klin'o ke la skrib'ist'o pov'as for'ir'i kaj etend'as la man'o'n por la pergamen'rul'o, li rigard'as la ĵus registr'it'a'n tekst'o'n zorg'e, sed je distanc'o de preskaŭ brak'long'o, mal'miop'e, kaj ŝajn'as kvazaŭ li ĝi'n leg'us, ĝi'n pri'medit'us.
Ebl'e de'pend'as de profund'e sid'ant'a mal'fid'o pri la magi'a art'o de skrib'ad'o, ebl'e de li'a mal'fid'o kontraŭ ĉiu hom'o krom li mem, sed li ne permes'as al la skrib'ist'o laŭt'leg'i la tekst'o'n kiu'n tiu skrib'is, sed al'vok'as ali'a'n kiu prezent'as la skrib'o'n al li, mal'rapid'e, fraz'o'n post fraz'o, kaj la Ĥan'o zorg'e aŭskult'as, aprob'e kap'sign'as, cert'as nun ke ĉio est'as korekt'e kompren'it'a kaj not'it'a, leg'ebl'a por iu ajn kiu majstr'as la art'o'n kaj sci'kapabl'as la lingv'o'n.
Tiel Jassa kre'iĝ'as simil'e al lant'e kresk'ant'a konstru'aĵ'o, mur'o kie ĉiu vort'o est'as ŝton'o ek'okup'ant'e si'a'n difin'it'a'n lok'o'n, sed flank'e de Jassa la Ĥan'o dikt'as ankaŭ pli ĝeneral'a'j'n, util'a'j'n vort'o'j'n de saĝ'o por tiu kolekt'o kiu nom'iĝ'as Bilik.
Pri la batal'ul'o hav'as por dir'i ĉi tio'n Jassa: La batal'ul'o ne pens'u pri si'a viv'o, tio est'as la plej bon'a manier'o evit'i si'a'n mort'o'n.
Kiu pens'as pri si'a viv'o facil'e ĝi'n perd'os, kiu ne zorg'as ĉu li mort'os pli ver'ŝajn'e tra'viv'os.
En la batal'o ĉiu est'as la ali'a'j, li si'n konserv'as perd'ig'ant'e si'n inter la batal'kamarad'o'j.
En la batal'o la plej bon'a batal'ul'o est'as divid'it'a en du, unu berserk'e batal'as ekster si'n'reg'o, la ali'a li'n pri'gard'as kaj konserv'as la si'n'reg'o'n.
La fort'a batal'ul'o ne postul'u sam'e mult'e de la pli mal'fort'a'j kiel de si mem, li est'u ili'a ŝpar'it'a fort'o.
La batal'ul'o spir'u profund'e kiel dorm'ant'o mez'e en la batal'o, tio don'as al li el'ten'iv'o'n kaj long'ig'as li'a'n brak'o'n.
La batal'ul'o neniam sub'taks'u si'a'n advers'ul'o'n, sed el si'a mal'super'ec'o li ĉerp'u fort'o'n kaj ruz'o'n por super'venk'i li'n.
Por fal'ig'i bov'id'o'n oni ne uz'as sam'grand'a'n fort'o'n kiel por fal'ig'i bov'o'n.
Kompat'i mal'amik'o'n est'as kvazaŭ met'i vipur'o'j'n sub la vest'o'j'n.
Est'as pli saĝ'e mort'ig'i tuj ol pli tard'e.
Al kiu ebl'as viv'i iom long'e, tiu oft'e kred'as ke li en'tut'e ne bezon'os mort'i.
Mal'amik'o kiu pov'as uz'iĝ'i kontraŭ mal'amik'o per tio ne far'iĝ'as unu el la ni'a'j.
Kiu perfid'as unu pov'as sam'facil'e perfid'i ali'a'n, tial neniam li'n fid'u.
Kiu si'n sub'met'as ne plu est'as mal'amik'o, li gajn'is si'a'n viv'o'n, sed far'int'e ne'si'n'gard'a'n mov'o'n li pov'os ĝi'n perd'i.
La batal'ul'o ne pens'u pri pred'o antaŭ ol li jam venk'is en la batal'o.
Pred'ad'o neniam est'as rajt'o sed ĉiu'foj'e donac'o.
Konker'it'a'j'n vir'in'o'j'n la batal'ul'o ne dev'as el'met'i al mal'neces'a per'fort'o, ili soltas nask'i al li fil'o'j'n kiu'j glor'os li'a'n nom'o'n.
Arm'il'o'j kiu'j neniam trink'is sang'o'n baldaŭ ĉes'as est'i arm'il'o'j.
Kie la batal'ul'o pas'is, tie la gres'o la plej bon'e kresk'as.
La Ĥan'o el'rajd'as el Karakorum, ekip'it'a por iom long'a marŝ'o, akompan'at'a de kelk'a'j konfidenc'ul'o'j kaj je iom'a distanc'o de trup'o da batal'ul'o'j, tia'j'n marŝ'o'j'n daŭr'ant'a'j'n kelk'a'j'n tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n li de temp'o al temp'o far'as.
En'pens'e li tiam kaj oft'e ankaŭ ali'temp'e re'ven'as al la ne'evit'ebl'a est'ont'a milit'o, la kampanj'o sud'e'n por obe'ig'i la aplomb'a'n kaj ribel'a'n Hsia, kun pli'long'iĝ'o orient'e'n por la fin'a inter'puŝ'iĝ'o kun la du Katajo-regn'o'j.
Li sent'as ke li'a temp'o for'flu'as, flu'as for kiel man'plen'o da sabl'o inter la fingr'o'j, tio li'n far'as jen sen'pacienc'a, kvazaŭ li vol'us rapid'ig'i la event'o'j'n kaj met'i ĉio'n en la pas'int'ec'o'n, jen pens'em'e kviet'a, pri'medit'a, kvazaŭ li vol'us rest'i ĉe ĉiu moment'o, kapt'i ĝi'n per la man'o'j kaj ĝi'n re'ten'i.
Li rajd'as kun si'a akompan'ant'ar'o supr'e'n laŭ la val'o de Orkhon, hav'as la river'o'n en'lim'e de proksim'a vid'kamp'o tamen ne si'n ten'ant'e apud la bord'o, kaj en la du'a tag'o ili ating'as tiom for'e'n ke la ĉeval'o'j huf'as en alt'a, ankoraŭ freŝ'a gres'o kaj la ombr'o fal'as sur ili'n de arb'o'j kresk'ant'a'j ĉiam pli dens'e kaj pli alt'e'n.
Inter la pli mal'hel'a'j konifer'o'j kun ties rekt'a'j trunk'o'j la betul'o'j star'as kun dens'tuf'a'j kron'o'j kie kelk'a'j foli'o'j jam komenc'is flav'iĝ'i kaj sob'ŝveb'i ter'e'n, dum la trunk'o'j blank'as lakt'e, iu'j'foj'e nigr'a'makul'a'j, kun ŝel'o skvam'iĝ'ant'a kaj flagr'ant'a en la vent'o.
Kapreol'o'j for'fuĝ'as de la rajd'ant'o'j, sci'vol'em'e halt'as kaj si'n re'turn'as por vid'i, kun fervor'e flar'ant'a'j muzel'o'j, kaj pez'a'j arb'ar'a'j bird'o'j krak'e ek'flug'as inter la arb'o'j tiel ke la ĉeval'o'j ĵet'mov'as la kap'o'n.
Oft'e ili trans'rajd'as river'et'o'j'n kiu'j blank'ŝaŭm'e si'n ĵet'as dekliv'e mal'supr'e'n kaj inter la ŝton'o'j ili pov'as vid'i trut'o'j'n kiu'j for'salt'as, urs'o kiu prov'as kapt'i fiŝ'o'j'n en la mal'profund'a akv'o montr'as la dent'o'j'n kontraŭ ili antaŭ ol li pez'e for'pied'as.
Ili al'ven'as oblong'a'n lag'o'n kiu spegul'as la blu'a'n spac'o'n kaj montr'as stri'o'j'n en la akv'o post rot'o de cign'o'j kiu'j for'naĝ'as kun la kol'o'j leĝer'e klin'it'a'j, ne turn'ant'e la kap'o'n.
La Ĥan'o oft'e aŭd'is pri pli grand'a lag'o pli nord'e, kie la fajf'ant'a'j demon'o'j ten'as si'n kaj vek'as la subit'a'j'n puŝ'vent'o'j'n, sed tio est'as ie trans tiu lok'o kie Orkhon kun'flu'as kun Selenga, kaj tiel for'e'n li neniam ir'is laŭ tiu direkt'o.
Li pens'as pri tio ke ĉi tiu region'o est'as strang'e ne'tuŝ'it'a kaj sen'hom'a, kvazaŭ trans'ir'a region'o inter mal'sam'a'j gent'o'j kaj viv'form'o'j, la nomad'o'j de la alt'eben'o'j mal'oft'e penetr'as tie'n kaj la ĉas'ist'a'j trib'o'j si'n ten'as pli intern'e en la sovaĝ'a'j teren'o'j.
Li pri'medit'as ĉu ebl'e est'as tro mal'mult'e da hom'o'j en iu'j part'o'j de la mond'o kaj tro mult'a'j ali'lok'e, ĉu ne est'us ebl'a ia egal'ig'o: ver'a imperi'o pov'as vast'iĝ'i nur en iom popol'at'a'j region'o'j, potenc'o ĉiam signif'as potenc'o'n super hom'o'j, sed kie tro mult'a'j trov'iĝ'as la potenc'o ankaŭ pov'as signif'i mal'mult'ig'i ili'n.
La Ĥan'o ne cert'e sci'as kial li far'as tiu'n marŝ'o'n supr'e'n laŭ la val'o, en'e'n en la arb'ar'region'o, sed est'as kvazaŭ li i'o'n serĉ'us aŭ kvazaŭ io li'n tir'us tie'n, ebl'e nur iu memor'o el la infan'ec'o li'n pel'as, iu du'on'e forges'it'a impres'o de tiu region'o.
Li oft'e halt'as kaj ĉirkaŭ'rigard'as de la ĉeval'dors'o, neni'o'n dir'ant'e, ebl'e de iu tia val'o inter arb'o'kovr'it'a'j dekliv'o'j ven'is iu branĉ'o de li'a klan'o, kaj ebl'e iu dorm'et'ant'a instinkt'o vek'iĝ'is en li.
Ar'et'o da alt'a'j arb'o'j kiu'j kresk'as apart'e sur mal'grand'a alt'aĵ'o nun li'n tir'as al si, li halt'as antaŭ tiu'j arb'o'j kaj ili'n zorg'esplor'e rigard'as, post'e li descend'as la ĉeval'o'n kaj ir'as inter la rekt'a'j'n, kolon'simil'a'j'n trunk'o'j'n.
Est'as larik'o'j kun si'a'j kron'o'j sving'iĝ'ant'a'j unu'j kontraŭ ali'a'j alt'e en la spac'o, la sun'o tie vid'iĝ'as kiel flug'il'flirt'ant'a bird'o el fajr'o inter la branĉ'ar'o kun la fajn'a'j, verd'a'j pingl'o'j, la trunk'o'j star'as tie kiel martel'it'a'j el kupr'o, la vent'susur'o en la kron'o'j ating'as la grund'o'n kiel ritm'a muĝ'et'ad'o.
La Ĥan'o long'e star'as tie en la arb'ar'et'o, kun supr'e'n'turn'it'a vizaĝ'o, kvazaŭ rav'it'e: li aŭskult'as, en'spir'as la freŝ'a'n odor'o'n de la arb'o'j, dum li sam'temp'e si'n turn'as en'e'n en si mem, ebl'e al lev'iĝ'ant'a memor'o, mal'klar'a re'memor'o pri io.
Daŭr'as long'e antaŭ ol li re'ven'as al si'a'j akompan'ant'o'j, sed tiam li'a decid'o est'as far'it'a kaj li ĝi'n sci'ig'as decid'vort'e, tiu'n arb'ar'et'o'n sur la kolino li elekt'as si'a est'ont'a ripoz'ej'o, tie li en'tomb'iĝ'u mongol'manier'e, akompan'at'e de ĉeval'o'j kaj serv'ist'o'j kiel dec'as al ĥan'o, kaj la arb'ar'et'o post nun est'u protekt'at'a, arm'it'a gard'o deĵor'u ĉe ĝi tag'e kaj nokt'e tiel long'e kiel daŭr'os la imperi'o de la mongol'o'j, sed neni'u ŝton'o aŭ en'skrib'o atest'u pri li kiu tie ripoz'as, nur tiu'j alt'a'j arb'o'j kiu'j ating'as Ĉiel'e'n kaj susur'as pro vent'o'j el ĉiu'j direkt'o'j.
Post temp'o de dec'a silent'o post la vort'o'j de la Ĥan'o ili ĉiu'j de'nov'e ek'sid'as ĉeval'e'n kaj ek'ir'as re'voj'e al Karakorum.
Pri la rilat'o inter fajr'o kaj akv'o la Ĥan'o not'ig'as en si'a kolekt'o de saĝ'o, en Bilik: Fajr'o kaj akv'o est'as ne'unu'ig'ebl'a'j fort'o'j kiu'j ne est'u direkt'it'a'j unu kontraŭ la ali'a.
Fajr'o kaj akv'o ambaŭ est'as sam'e neces'a'j por la konserv'o de la viv'o, kaj por la gent'o'j sur la alt'eben'o'j ambaŭ est'as sam'e kar'a'j kaj dev'as est'i util'ig'at'a'j ŝpar'e, la fajr'o pro la mal'mult'a dispon'ebl'o de hejt'aĵ'o, la akv'o pro si'a mal'abund'o.
Fajr'o pur'ig'as sam'e kiel akv'o, sed en mal'sam'a'j manier'o'j: fajr'o pur'ig'as for la ne'vid'ebl'a'n, akv'o la vid'ebl'a'n.
La fajr'o obe'as la vol'o'n de la Ĉiel'o, sed ankaŭ afin'as al la demon'o Ebliss: el tio ven'as la du'obl'a natur'o de la fajr'o, ĝi'a ne'taks'ebl'a ben'o kaj la danĝer'o kiu'n ĝi sam'temp'e ĉiam en'hav'as.
La fajr'o pro tio ĉiam dev'as est'i gard'at'a, nutr'at'a si'n'gard'e, simil'e sovaĝ'best'a'n id'o'n kies mal'sovaĝ'o'n oni ne pov'as fid'i.
La fajr'o est'as vir'a, tial ĝi precip'e est'u pri'zorg'at'a de vir'in'o'j.
Neni'u tranĉ'il'o kaj neni'u arm'il'o proksim'u la fajr'o'n, viand'o en kaldron'o bol'ig'it'a super fajr'o ne est'u tranĉ'at'a de tranĉ'il'o.
Est'as je mort'pun'o mal'permes'it'e esting'i fajr'o'n per akv'o, ĝi est'u sufok'it'a aŭ el'stamf'it'a.
Sam'a mal'permes'o kaj pun'o valid'as kontraŭ urin'ad'o en fajr'o'n sam'e kiel en'e en jurt'o aŭ en flu'ant'a'n akv'o'n.
Tiel sam'e ĉiu ali'a mal'pur'ig'o de akv'o est'as mal'permes'it'a, neni'u rajt'as ban'iĝ'i en flu'ant'a akv'o aŭ ig'i trink'i si'a'j'n brut'o'j'n tie, ĉar ambaŭ mal'pur'ig'as.
Vest'o'j ne est'u lav'at'a'j, ankaŭ ne vaz'o'j uz'at'a'j en la mastr'um'ad'o, tio est'as sen'neces'a mal'ŝpar'o de akv'o.
Ĉe fulm'o'tondr'ad'o valid'as apart'a'j preskrib'o'j, ĉar la fulm'o'tondr'o'j prezent'as okaz'a'j'n el'las'iĝ'o'j'n de la demon'a furioz'o de Ebliss, permes'it'a'j'n de la Ĉiel'o: terur'a kun'sturm'iĝ'o inter la fajr'o kaj la akv'o.
Kio far'as la fulm'o'tondr'o'j'n tiel terur'a'j al la hom'a natur'o est'as ĝust'e tiu kun'sturm'iĝ'o inter la mal'kongru'a'j fort'o'j fajr'o kaj akv'o.
La plej kuraĝ'a'j batal'ul'o'j ne mal'oft'e raptiĝ'as de panik'o dum fulm'o'tondr'o'j kaj ili sen'saĝ'e si'n ĵet'as en plej proksim'a'n akv'o'n, en river'o'n aŭ lag'o'n.
Akv'o aŭtem ne ŝirm'as kontraŭ la tondr'o'fajr'o sed anstataŭ'e ĝi'n tir'as al si, sam'kiel la pluv'eg'o ŝajn'as el'vok'i la fulm'o'j'n kaj al'don'i al ili'a furioz'o anstataŭ esting'i ili'n.
Tial al neni'u lic'as proksim'iĝ'i al akv'o dum fulm'o'tondr'o kaj kiu hav'as okup'o'n ĉe akv'o tuj ĝi'n ĉes'ig'u kaj for'iĝ'u de tie.
Ordinar'a fajr'o ne pov'as kontraŭ'rimed'i la tondr'o'fajr'o'n, mal'e ĝi provok'as la fulm'o'n kaj ĝi'n tir'as al si, tial la fajr'o en'e en jurt'o'j est'u esting'it'a ĉe fulm'o'tondr'o kaj neni'u fum'o dev'as elscendi tra la tendapertur'o, ĉar ankaŭ la fum'o pov'as al'tir'i al si la fulm'o'n.
Jurt'o'j ne est'as plej bon'a rest'ej'o ĉe fulm'o'tondr'o'j, ili facil'e el'met'iĝ'as al traf'o'j kaj ek'brul'as, precip'e antaŭ ol la pluv'o ating'is tra'mal'sek'ig'i la felt'o'ŝtof'o'n sufiĉ'e.
La plej sekur'e ĉe ĉiu'j fulm'o'tondr'o'j est'as si'n plat'e met'i sur la grund'o'n, dist'e for de ĉiu'j el'star'a'j objekt'o'j, precip'e arb'o'j sed ankaŭ alt'a'j rok'o'j.
Best'o'j est'as pli vund'ebl'a'j de la fulm'o ol hom'o'j, precip'e ĉeval'o'j kiu'j hav'as abund'e sang'o'n kaj plen'as de varm'eg'o, tial batal'ul'o'j kaj ali'a'j rajd'ist'o'j for'las'u si'a'j'n ĉeval'o'j'n dum fulm'o'tondr'o, tiel ke ili ne est'os fal'ig'it'a'j de la fulm'o kun'e kun ili.
Tiel la hom'o en mult'a'j manier'o'j dev'as kontribu'i por ten'i apart'a'j fajr'o'n kaj akv'o'n, dum li ĉiam ili'n ambaŭ uz'as en ĝust'a manier'o por pov'i viv'i.
Kataj est'is divid'it'a en du regn'o'j'n milit'ant'a'j'n inter si: la nord'a Kin-regn'o kaj la sud'a Sung-regn'o, la unu'a nom'at'a La Or'a kaj ĝi'a regent'o La Or'a Imperi'estr'o, ĝi'n ŝirm'is okcident'e kontraŭ atak'o'j de nomad'a'j hord'o'j la grand'a mur'o kaj nord'e vasal'a ŝtat'o sub la princ'o de Liao.
Plur'a'j el la plej fid'at'a'j arme'estr'o'j de la Ĥan'o iu'period'e est'is en la serv'o de la Kin-imperi'estr'o dum ties batal'o'j kontraŭ la Sung-regn'o, kaj dum tiu temp'o ili hav'ig'is al si valor'eg'a'j'n sci'o'j'n pri la land'o kaj re'ven'is por rakont'i pri la fantast'a'j riĉ'aĵ'o'j tie atend'ant'a'j konker'ant'o'n, pri la grand'eg'a'j kaj pomp'a'j urb'o'j, pri land'o kiu est'is en si'a tut'o flor'ant'a ĝarden'o kaj sam'temp'e pri'ramp'at'a kiel formik'ej'o de nigr'a'har'a'j hom'o'j, pri river'o'j kaj kanal'o'j kie flos'ant'a'j dom'o'j mov'iĝ'is per vel'o'j, pel'at'a'j de la vent'o.
Cent'o'j da dis'send'it'a'j gvat'ist'o'j sam'e re'ven'is de Kin kaj pov'is inform'i pri la fortik'aĵ'o'j de la urb'o'j kaj pri tiu'j apart'a'j fortres'o'j kiu'j ŝirm'ad'is la mont'pas'ej'o'j'n, pri arme'o kiu nombr'is du'on'a'n milion'o'n da soldat'o'j, el kiu'j tamen nur kvar'on'o est'is rajd'ant'o'j kaj ekip'it'a'j per paf'ark'o'j, pri la bol'ant'a mal'kontent'o en la nord'a vasal'a regn'o kie la fer'a'j vir'o'j de la Liao-dinasti'o est'is pret'a'j ribel'i kontraŭ si'a'j katajaj sub'prem'ant'o'j.
La Or'a Imperi'estr'o konsider'is ankaŭ la mongol'o'j'n unu el si'a'j sub'ord'it'a'j popol'o'j kaj la Ĥan'o'n si'a Komand'ant'o kontraŭ La Ribel'ant'o'j, kaj kiam la olda imperi'estr'o mort'is li'n sukcedis fil'o kiu si'n nom'is Wai Wang kaj postul'is ne nur impost'o'n de la mongol'o'j sed ankaŭ ke la Ĥan'o ceremoni'e per genu'ad'o si'n sub'met'u antaŭ la el'send'it'a'j dekret'o'j de la imperi'estr'o.
Kiam la printemp'o en la jar'o de la Ŝaf'o ek'flor'is super la alt'eben'o'j la Ĥan'o ek'mov'is si'a'j'n milit'fort'o'j'n, li dis'part'ig'is ili'n en tri arme'o'j'n por marŝ'i tra Gobio laŭ mal'sam'a'j voj'o'j kaj atak'i la Kin-regn'o'n el tri direkt'o'j sam'temp'e, la Ĥan'o mem komand'is la mez'a'n arme'o'n, ĉiu'j abund'e dispon'is pri transport'kamel'o'j kolekt'it'a'j en sud'a kaj okcident'a Gobio dum la kampanj'o'j de la last'a'j jar'o'j, kaj ĉiu rajd'soldat'o kiel kutim'e hav'is plur'a'j'n ĉeval'o'j'n, fort'a'j'n kaj bon'e nutr'it'a'j'n post la abund'a printemp'a paŝt'iĝ'ad'o.
Komenc'e en la fru'somer'o la arme'o'j de la Ĥan'o jam pas'is tra la dezert'region'o kaj ating'is la gras'a'j'n paŝt'ej'o'j'n en Ongüt, ĝust'e antaŭ la mont'ĉen'o kun la grand'a mur'o kiu ŝirm'is la Kin-regn'o'n kaj Chung-tu, la imperi'estr'a'n ĉef'urb'o'n.
De si'a'j gard'o'tur'o'j la katajoj pov'is vid'i la tri arme'o'j'n proksim'iĝ'i el mal'sam'a'j direkt'o'j tra la alt'eben'o, komenc'e vid'ebl'a'j kiel grand'eg'a'j nub'o'j el polv'o, dis'vast'ig'ant'e si'n kiel gigant'a'j drak'o'j, sed la mesaĝ'o'j tiam send'at'a'j al la imperi'estr'o est'is mal'favor'e ricev'at'a'j, li ne las'is si'n ĝen'i dum si'a pentr'ad'o sur silk'o'ŝtof'o aŭ en si'a'j tre ceremoni'a'j ĉaspartioj, kiom koncern'is li'n kaj la Or'a'n Regn'o'n kelk'a'j barbar'hord'o'j proksim'iĝ'ant'a'j?
La sekret'a'j parti'an'o'j de la mongol'o'j inter la lim'gard'ist'ar'o mal'ferm'is unu el la pord'eg'o'j en la grand'a mur'o por la arme'o de la Ĥan'o, kiu en'marŝ'is renkont'ant'e neni'a'n grand'a'n kontraŭ'star'o'n kaj si'n divid'is en mal'sam'a'j'n taĉment'o'j'n por vent'um'il'form'e dis'vast'iĝ'i en la land'o'n, ili atak'is la imperi'estr'a'j'n trup'o'j'n en pere'ig'a'j kur'atak'o'j, antaŭ'e'n'sturm'is super la pied'soldat'o'j kaj falĉ'is ili'n per sag'o'svarm'o'j, de'paf'it'a'j dum plen'a galop'o, la fortik'ig'it'a'j urb'o'j sub'met'iĝ'is aŭ est'is en'ferm'it'a'j, la kamp'ar'o est'is pri'rab'at'a, la vilaĝ'o'j brul'is, la rikolt'o'j est'is distr'et'it'a'j, best'o'j kaj hom'o'j mort'ig'it'a'j, en la river'o'j flos'is kadavr'o'j kaj la akv'o ruĝ'iĝ'is pro sang'o.
La soldat'ar'o'j de la Ĥan'o penetr'is ĝis antaŭ la ĉef'urb'o, kie la imperi'estr'o Wai Wang est'is kapt'it'a de panik'o kaj vol'is fuĝ'i, sed est'is dev'ig'it'a rest'i kaj flam'inspir'i la si'a'j'n al rezist'o, la Ĥan'o cirkumrajd'is kun si'a gvardi'o sur grand'kresk'a'j, nigr'a'j ĉeval'o'j kaj inspekt'is el ekster'e la impon'a'j'n fortik'aĵ'o'j'n, la alt'a'j'n mur'o'j'n kaj batal'tur'o'j'n, la akv'o'plen'a'j'n ĉirkaŭ'fos'o'j'n kaj masiv'a'j'n defend'konstru'o'j'n kun ili'a'j ŝton'ĵet'a'j katapult'o'j kaj fajr'o'ŝpruc'a'j tub'o'j.
Ili rajd'is tra ĝarden'o'j inter flor'o'j kaj frukt'o'j de spec'o'j kiu'j'n ili neniam antaŭ'e vid'is, la ĉeval'o'j distr'et'is matur'a'j'n melon'o'j'n kaj kukurb'o'j'n, ruĝ'ec'e ore'a'j frukt'o'j fal'is nombr'e sur ili'n de la arb'o'j, kaj ili tra'marŝ'is papav'o'kamp'o'j'n kiu'j flimris per si'a silk'simil'a ruĝ'a bril'o antaŭ ili, akv'o glitrant'e flu'is en long'a'j flu'il'o'j kaj ĉie si'n lev'is konstru'et'o'j, apertaj pavilon'o'j kun rand'e supr'e'n'volb'it'a'j vitr'o'verd'a'j tegment'o'j kaj kolon'o'j pentr'it'a'j sang'o'ruĝ'a'j kun inkrust'aĵ'o'j el or'o.
Atent'e kaj sam'temp'e pens'em'e la Ĥan'o rigard'is ĉio'n tra si'a'j okul'fend'et'o'j, li'a vol'o konker'i est'is ne'mal'pli'iĝ'int'a kaj ne'romp'ebl'a, sed la task'o kontinu'e kresk'is antaŭ li, Kin est'is grand'eg'a regn'o, tamen ne nur per si'a vast'ec'o, ĉar la distanc'o'j al la ĉef'o de rajd'ant'o'j ne ŝajn'is tre grand'a'j, sed per si'a dens'ec'o, si'a ne'kred'ebl'a kun'dens'iĝ'o de hom'o'j, si'a'j konstru'o'j kaj kultiv'at'a fertilo, si'a konstern'a kombin'o de fort'o kaj febl'o, masiv'a potenc'o kaj fragil'a delikat'o.
La Ĥan'o mal'insist'is sieĝ'i Chung-tu kaj re'tir'is si'a'j'n trup'o'j'n, post kio la re'marŝ'o tra Gobio okaz'is komenc'aŭtun'e, venk'int'o kiu jes cert'e ĉi'foj'e ne pov'is plen'um'i la konker'o'n, sed plen'iĝ'int'o de util'a spert'o kaj de ne'ŝancel'ebl'a rezolut'o re'ven'i.
Ankaŭ post'e la Ĥan'o neniam ĉes'is surpriz'iĝ'i en Kataj: io est'is tro grand'a, ali'o tro mal'grand'a, sed la okul'o oft'e est'is tromp'at'a kaj kio komenc'e ŝajn'is mal'grand'a est'is grand'a kaj invers'e, la distanc'o'j ne est'is fid'ind'a'j, ili oft'e ŝajn'is sen'signif'a'j sed erar'ig'is per si'a kun'dens'ec'o, kvazaŭ grand'a'j region'o'j est'us kun'pak'it'a'j, kun'fald'it'a'j, plen'ig'it'a'j ĝis'ekstrem'e, pejzaĝ'o'j kaj urb'o'j si'n penetr'is reciprok'e, perd'is si'n en labirint'o'j kun flor'kovr'it'a'j mur'o'j kaj gres'teg'it'a'j rempar'o'j kiu'j si'n turn'is rond'e unu en'e en kaj post ali'a, tiel ke ir'voj'o est'is kvazaŭ ruband'o volv'it'a en ŝnur'bul'o'n, kaj la en'ir'ej'o'j de la palac'o'j est'is ŝirm'at'a'j ne de gard'ist'o'j sed de ŝild'o'j sur'pentr'it'a'j per drak'o'j kaj leon'o'j, tiel ke infan'o'j pov'us ili'n renvers'i kaj en'penetr'i tie'n, sonor'il'o'j sonor'is febl'e kaj fajn'e kvazaŭ flor'kalik'o'j pov'us tint'i, sed tio ne est'is avert'o sed nur por bel'son'o, por orel'a ĝu'o, kaj la grand'eg'a'j gong'o'j de la templ'o'j ne anstataŭ'is batal'tambur'o'j'n, ili'a'j eĥ'iĝ'ant'a'j klangoj ŝajn'is est'i nur por ten'i la di'o'j'n mal'dorm'a'j, di'o'j kiu'j oft'e ver'e aspekt'is sen'help'e dorm'em'a'j aŭ dorm'ant'a'j kun si'a'j pez'e pend'a'j palpebr'o'j, kaj se subit'e fajr'o dis'flam'is en la mal'lum'o kaj turn'is si'n en kirl'iĝ'ant'a'j'n flor'o'j'n, fal'ant'a'j'n stel'o'j'n, sun'o'j'n krev'ant'a'j'n, tio neni'o'n signif'is, est'is nur por amuz'o dum iu ĝarden'a banked'o, lantern'o'j pend'is arb'e kaj brul'is ne'konsum'iĝ'ant'e malgraŭ ke ili est'is el paper'o kaj sving'iĝ'is en la vent'o, tut'a'j salon'o'j est'is plen'a'j de paper'rul'aĵ'o'j kiu'j est'is libr'o'j, ili kolekt'iĝ'is tie dum jar'mil'o'j kaj neces'us mil hom'viv'o'j aŭ pli por ĉiu'j'n tra'leg'i, oni asert'is ke trov'iĝ'as rakont'o'j tiel long'a'j ke mult'a'j jar'o'j est'us bezon'a'j por ili'n sekv'i de komenc'o ĝis fin'o, pentr'aĵ'o'j est'is volv'it'a'j sam'manier'e kiel la libr'o'j kaj pov'is komenc'i per urb'o kaj daŭr'ig'i per kamp'ar'o, supr'i al mont'o'j, kaj re'e re'ven'i al la urb'o, ĉeval'o'j aper'is sur la eben'aĵ'o, tiel grand'eg'a'j ke ili pov'is port'i dek'o'j'n da rajd'ant'o'j kaj tiel gras'a'j, ke ili apenaŭ aspekt'is kapabl'a'j kur'i, sed proksim'iĝ'int'e oni pov'is vid'i ke ili est'as el ŝton'o kaj pentr'it'a'j verd'a'j aŭ ruĝ'a'j, ili star'ad'is sam'lok'e dum mult'a'j generaci'o'j kaj la gres'o kresk'is sovaĝ'e ĉirkaŭ ili, ne'manĝ'it'e, ĉie trov'iĝ'is tro mult'a'j hom'o'j, ili ŝajn'is vag'i hazard'e ĉiu'direkt'e'n sed tamen evident'e hav'is si'a'j'n difin'it'a'j'n cel'o'j'n, ili hast'ad'is sed de temp'o al temp'o tio'n forges'is kaj ek'medit'is mal'ĉe'est'e aŭ halt'is en grup'o'j kaj inter'babil'is, per kvak'aĉ'a lingv'aĵ'o kiel bird'o'j, pov'is ankaŭ impres'i kiel aŭtun'e kolekt'iĝ'int'a'j migr'o'bird'o'j, ili est'is mal'grand'a'j ebl'e ĉar ili est'is mult'a'j kaj por ke ĉiu hav'u spac'o'n por si, vir'o'j kaj vir'in'o'j preskaŭ neniom si'n disting'is unu'j de la ali'a'j, ĉiu'j aspekt'is kiel vir'in'o'j, febl'a'j kaj rond'et'a'j, la vir'o'j kun sam'grand'a'j mam'o'j kiel la vir'in'o'j, ili ankaŭ ĉiu'j port'is har'plekt'o'j'n kaj oft'e ombrel'o'j'n kun pentr'it'a'j bird'o'j, sed la vir'in'o'j hav'is mal'grand'ig'it'a'j'n pied'o'j'n, kun'tir'it'a'j'n kiel pugn'et'o'j kaj mal'facil'e per'ir'ebl'a'j'n, tio est'is sign'o de bel'o kaj alt'aprez'at'a, ver'a vir'o pov'is trov'i la katajajn vir'in'o'j'n tro mal'grand'a'j, sed kiu'j ili'n prov'is asert'is ke ili hav'as tut'sufiĉ'e grand'a'j'n sin'o'j'n, foj'e eĉ tro grand'a'j'n tiel ke ili lern'is fort'e kun'ten'i la femur'o'j'n kiam ili sub'kuŝ'as vir'o'n, sed ili ankaŭ volont'is plur'a'j kun'e serv'i unu sam'a'n vir'o'n, kun'ag'ant'e kiel bon'a'j frat'in'o'j, ili'a'j soldat'o'j est'is komik'a'j kaj ne facil'e konsider'ind'a'j serioz'e, aspekt'is kvazaŭ ili est'us promen'ont'a'j kun si'a'j sandal'o'j kaj ombrel'o'j, si'a'j mal'long'a'j gras'a'j membr'o'j kaj fald'oz'a'j silk'ĉemiz'o'j, ili far'is terur'a'j'n grimac'o'j'n kiu'j'n ili ŝajn'e ekzerc'is, kvazaŭ tem'us pri tim'ig'o al infan'o'j, kaj oft'e ili hav'is eĉ ne po unu ĉeval'o'n sed mal'rapid'e si'n mov'ad'is pied'e, ili ankaŭ facil'e est'is tim'ig'at'a'j de ĉeval'o'j kvazaŭ ili ne hav'us kutim'o'n pri tiu'j sed tim'is ili'n kiel sovaĝ'best'o'j'n, tiel ke ili oft'e ĵet'is si'a'j'n arm'il'o'j'n kaj fuĝ'is, sed met'it'a'j vir'o kontraŭ vir'o ili lukt'is ne mal'bon'e kaj bon'e sci'is kiel mort'i, la soldat'o'j hav'is ne pli grand'a'n reputaci'o'n ol ke ili dev'is ced'i voj'o'n al vir'o'j en long'a'j vest'o'j kaj al vir'in'o'j en port'seĝ'o'j, kant'ist'o'j kun kastr'it'voĉ'o'j est'is mult'e pli aprez'at'a'j, la potenc'o oft'e trov'iĝ'is ĉe vir'o'j kiu'j aspekt'is mild'a'j kaj sen'fort'a'j, fragil'a'j, kun long'a mal'dens'a barb'o, kaj kun tiel long'a'j kaj larĝ'a'j manik'o'j ke ili mal'facil'e pov'is trov'i si'a'j'n propr'a'j'n man'o'j'n, ili'a nobl'ec'o montr'iĝ'is ĝust'e en tio ke ĉiam ili est'is okup'at'a'j lev'i la man'o'j'n antaŭ si kaj re'sku'i la manik'o'j'n, vir'o'j kiu'j'n traf'is la leĝ'a sever'o est'is pun'at'a'j per tio ke ili est'is ekspon'it'a'j nud'a'j en bambu'a'j kaĝ'o'j, kie kiu ajn vol'ant'o pov'us al'ir'i kaj ili'n pik'i per pint'a'j baston'o'j aŭ kraĉ'i al ili en la vizaĝ'o'n, insult'a humil'ig'o kiu dev'as est'i pli terur'a ol mort'pun'o, mult'a'j okup'iĝ'is pret'ig'ant'e strang'a'j'n objekt'o'j'n, skatol'o'j'n kiu'j lok'iĝ'is en'e en skatol'o'j, tajl'it'a'j'n bild'o'j'n en vic'o'j kie ili ĉiam plu mal'grand'iĝ'ad'is, fin'e far'iĝ'is tiel mal'grand'a'j ke oni apenaŭ pov'is ili'n disting'i per la okul'o'j sed tamen perfekt'e simil'a'j al la pli grand'a'j, kaj kiel mal'o al la mal'grand'a'j objekt'o'j trov'iĝ'is la super'hom'e grand'a'j, di'o'j kaj grand'sinjor'o'j skulpt'it'a'j el grand'eg'a'j arb'o'trunk'o'j kaj klar'kolor'e pentr'it'a'j, kuŝ'ant'a'j sankt'ul'o'j long'a'j je dek ĉeval'long'o'j, blind'ig'e or'um'it'a'j, kaj leon'o'j fand'it'a'j el bronz'o aŭ fer'o kun kap'o'j kiu'j est'is mult'obl'e pli grand'a'j ol la korp'o'j, larĝ'e rid'ant'a'j kun hom'simil'a'j dent'o'j, aŭ furioz'ant'a'j drak'o'j kiu'j ŝajn'is pret'a'j dis'ŝir'i si'n mem per si'a'j sen'nombr'a'j brak'o'j, si'a'j dorn'o'j kaj krif'o'j kaj el'ŝov'iĝ'ant'a'j ruĝ'a'j lang'o'j, tut'e sen'danĝer'a'j monstr'o'j kiu'j malgraŭ si'a grand'ec'o ŝajn'is far'it'a'j por amuz'i infan'o'j'n, sam'kiel la sankt'a'j templ'o'j far'is infan'ec'a'n impres'o'n de ŝerc'a'j tro'ig'o'j kun si'a'j grimac'ant'a'j batal'ul'o'j aŭ di'o'j kun grand'a'j ventr'o'j kaj juvel'ornam'it'a'j umbilik'o'j, jen tim'ig'ad'o kiel komik'aĵ'o, ŝajn'kruel'a kaj ŝajn'danĝer'a por konfuz'i simpl'a'j'n est'aĵ'o'j'n aŭ for'tim'ig'i spirit'o'j'n kiu'j evident'e est'is taks'at'a'j sam'e naiv'a'j kiel hom'o'j, la basen'o'j est'is ia'spec'a'j spegul'o'j por la pigr'ul'o'j kun ties pentr'it'a'j boat'o'j kaj klingant'a'j instrument'o'j, la akv'o'lili'o'j tie flos'is kiel dens'a'j tapiŝ'o'j, blank'a'j aŭ ruĝ'a'j sur la tuĉ'e nigr'a akv'o, la or'karp'o'j est'is brak'long'a'j kaj gras'a'j, ili si'n inert'e mov'is kaj las'is si'n glat'um'i sur la dors'o de gracil'a'j, blank'a'j fingr'o'j kiu'j neniam ten'is arm'il'o'n nek eĉ melk'is ĉeval'in'o'n aŭ bov'in'o'n, pont'o'j alt'ark'e volb'is, ruĝ'lak'it'a'j, kaj ŝajn'is ne destin'it'a'j por sur'ir'ad'o, ili est'is tro mal'vast'a'j kaj tro krut'a'j ak por rajd'ant'o'j ak por ĉar'o'j, blank'a'j verm'o'j est'is nutr'at'a'j per foli'o'j kiel mal'grand'a'j brut'et'o'j, ĝis ili en'ŝpin'is si'n en silk'a faden'o kiu dis'solv'iĝ'is kiam ili mort'is en bol'ant'a akv'o kaj est'is el'tir'at'a de vir'in'o'j kaj infan'o'j kun ŝvel'int'a'j man'o'j, ruĝ'a'j kaj vund'oz'a'j kiel viand'bul'o'j, dolĉ'a vin'o est'is varm'ig'at'a super fajr'o kaj trink'at'a el bovl'et'o'j tiel mal'grand'a'j ke oni apenaŭ pov'is ten'i ili'n fingr'o'pinĉ'e, oni ili'n mal'plen'ig'is kiel bird'o trink'as kun lev'it'a bek'o, unu post unu, sen pli da prokrast'o ol ke la dolĉ'a gust'o re'ten'is si'n en la buŝ'o, tiel mild'a ke la ebri'o ven'is kiel surpriz'o, bird'o'j'n por manĝ'i oni bred'is en mal'vast'a'j kaĝ'o'j por ke ili sufiĉ'e gras'iĝ'u, ankaŭ hund'o'j est'is gras'ig'at'a'j en kaĝ'o'j kaj est'is manĝ'at'a'j rost'it'a'j, kun kap'o kaj vost'o, sed sen'haŭt'ig'it'a'j, kun delikat'gust'a or'brun'a krust'o, kaj rot'o'j'n da pork'o'j oni ten'is en kort'o'j kie ili si'n rul'is en ŝlim'o kaj ekskrement'o'j, ili'a viand'o est'is tiel gras'a ke ĝi fand'iĝ'is en'buŝ'e sed post'e brul'ig'is la gorĝ'o'n, art'a'j pavilon'o'j kie viv'is neni'u el'star'is inter svarm'o'j da mal'alt'a'j kaban'o'j kun mal'hel'iĝ'int'a pajl'o'tegment'o, la hom'o'j kiu'j pri'labor'is la ter'o'n ir'is mem kun mal'grand'a'j pajl'o'tegment'o'j sur'kap'e, ili tret'ad'is en akv'o kaj ŝlim'o kun nud'a'j pied'o'j kaj krur'o'j, tiu'j blank'a'j grajn'et'o'j kiu'j'n ili tiel volont'e manĝ'is kresk'is en akv'o kaj est'is kolekt'at'a'j en amas'et'o'j'n simil'a'j'n al rest'ant'a'j neĝ'amas'o'j ĉirkaŭ la kort'o'j, ĉie ili dev'ig'is la grund'o'n kaj la arb'o'j'n port'i rikolt'o'j'n kaj frukt'o'j'n, tiu'j tro mult'a'j hom'o'j viv'is sol'e por est'ig'i nutr'aĵ'o'j'n por si mem kaj inter si, ili ankaŭ ĉiam est'is okup'at'a'j port'ad'i ĉio'n imag'ebl'a'n, unu'op'e aŭ plur'a'j kun'e, kun long'a'j stang'o'j sur la ŝultr'o'j, tiel ili port'ad'is korb'o'j'n kun frukt'o'j kaj sak'o'j'n kun gren'o aŭ riz'o, vin'o'n en fel'sak'o'j, buĉ'it'a'j'n best'o'korp'o'j'n kaj viv'ant'a'j'n animal'o'j'n kun kun'lig'it'a'j krur'o'j, fask'o'j'n da bird'o'j, vaz'o'j'n kun or'fiŝ'o'j en akv'o kaj vaz'o'j'n kun nur akv'o, ŝarĝ'o'j'n el branĉ'o'j kaj verd'a'j kresk'aĵ'o'j, kaj mult'a'j port'is inter si mal'grand'a'j'n dom'et'o'j'n en kiu'j sid'is unu aŭ plur'a'j hom'o'j, ŝirm'at'a'j per sob'pend'ant'a ŝtof'o, vir'o'j kiu'j port'ad'is kun preskaŭ nud'a'j, ŝvit'bril'a'j korp'o'j kaj raz'it'a'j kap'o'j, vir'in'o'j kiu'j port'ad'is kun nud'ig'it'a'j tors'o'j kaj balanc'iĝ'ant'a'j mam'o'j, foj'foj'e kun la ventr'o ŝvel'int'a de fet'o nask'iĝ'ont'a, la pejzaĝ'o mem est'is el'form'it'a por port'ist'o'j, konstru'it'a aŭ el'fos'it'a far hom'a'j man'o'j kun teras'o'j el agr'o'j unu'j super ali'a'j kaj ŝtup'ar'o'j en la grund'o kie la port'ist'o'j sor- aŭ sob'tret'ad'is kun si'a'j ŝarĝ'o'j de tio kio est'is rikolt'it'a supr'e aŭ sub'e, kun la fum'o'j de la kaban'o'j sinu'ant'a'j supr'e'n kiel long'a'j ŝnur'o'j de teras'o al teras'o, sed ali'lok'e la grund'o est'is el'triv'it'a, tro mal'alt'a kaj tial minac'at'a de inund'o'j kiu'j ŝanĝ'is la pejzaĝ'o'n en mal'profund'a'j'n lag'o'j'n kie hom'o'j si'n transport'is en plat'a'j boat'o'j aŭ pen'e vad'is sink'int'a'j ĝis'koks'e, la river'o'j tie flu'is alt'e kiel la ŝvel'int'a'j vejn'o'j sur la man'o de oldul'o, ili est'is ten'at'a'j en si'a'j fos'aĵ'o'j per ter'dig'o'j, pri kies konstant'a fortik'ig'ad'o mult'a'j okup'is si'n por ke la akv'o ne tra'breĉ'u, jes, ĝi est'is land'o kiu facil'e brul'is kaj sam'e facil'e inund'iĝ'is de akv'o, komenc'e la fajr'o darfis furioz'i kaj brul'ad'is tiel dist'e'n kie'n pov'us okul'o vid'i, kamp'o'j kaj rikolt'o'j, arb'o'j kaj brut'o'j, vilaĝ'o'j kaj eĉ hom'o'j kiu'j fuĝ'ant'a'j renkont'is la fajr'o'n kaj komenc'is brul'i, post'e la river'dig'o'j est'is mal'ferm'it'a'j kaj la akv'o ven'is, la inund'o esting'is la fajr'o'j'n kaj dron'ig'is la ruin'o'j'n, ĝis nur nigr'iĝ'int'a'j arb'o'kron'o'j el'tur'is kaj la mur'o'j de unu aŭ ali'a grand'a konstru'aĵ'o, eĉ ne la boat'o'j sur river'o'j kaj kanal'o'j eskap'is, ili sen'disting'e brul'is, mal'alt'a'j sed alt'e ŝarĝ'it'a'j aŭ el'rekt'ig'it'a'j kiel potenc'a'j dom'o'j, kaj antaŭ'e'n'flos'is kiel vag'ant'a'j fajr'o'j sur la akv'o, antaŭ ol ili esting'iĝ'is en fum'o kaj vapor'o, Kataj do est'is rimark'ind'a land'o kiu ĉiam vek'is la mir'o'n de la Ĥan'o, tiom por mal'kovr'i tie kaj tiom por neni'ig'i.
La Ĥan'o konduk'is la milit'o'n kontraŭ la Kin-regn'o dum kvin jar'o'j, re'tir'iĝ'is antaŭ la vintr'o kaj re'ven'is printemp'e, ĉiu'foj'e kun re'nov'ig'it'a'j fort'o'j kiu'j si'a'vic'e renkont'is nov'a'j'n katajajn arme'o'j'n, fort'a'j fortik'aĵ'o'j kaj urb'o'j est'is okup'it'a'j, re'perd'iĝ'is al la katajoj kaj est'is re'konker'it'a'j, foj'o'n post foj'o, kaj grand'a'j part'o'j de la land'o est'is vandalit'a'j ĝis nur ar'o'j da korv'o'j grak'is super ruin'amas'o'j kaj dezert'ig'it'a'j kamp'o'j.
Sed daŭr'e la ĉef'urb'o Chung-tu ne'venk'ebl'is, ĝi'a'j fortik'aĵ'o'j rezist'is ĉiu'j'n atak'o'j'n, ĉiu'n sieĝ'o'n, kaj obstin'e rifuz'is la propon'o'j'n de la Ĥan'o pri trakt'ad'o'j, intern'e de la mur'o'j tamen fatal'is antagonism'o'j, la imperi'estr'o Wai Wang est'is ekzekut'it'a de la plej'alt'a arme'estr'o Chichung, kiu post'e mem est'is murd'it'a, plur'a'j alt'rang'a'j general'o'j perfid'is kaj trans'ir'is al la mongol'o'j.
En si'a koler'o pro la obstin'a kontraŭ'star'o la Ĥan'o dezert'ig'is ĉiam pli grand'a'j'n part'o'j'n de la land'o, eksterm'is la popol'o'n, mort'ig'is la brut'o'j'n, brul'ig'is la kamp'o'j'n kun rikolt'o'j kaj ĉio ali'a, las'is la kanal'o'j'n ruin'iĝ'i kaj la river'o'j'n tra'breĉ'i si'a'j'n dig'o'j'n, re'ven'is kun tri arme'o'j en vast'a'j ĉirkaŭ'pren'a'j operac'o'j, tut'e ĝis Huang-ho kaj ĝis la mar'bord'o, al'e al Koreio.
La Ĥan'o turn'is katajo'j'n kontraŭ katajo'j'n, dev'ig'is ili'n konstru'i por li ĉiu'spec'a'j'n sieĝ'o'maŝin'o'j'n kaj en'met'i ili'n en la batal'o'j'n, ŝton'ĵet'a'j'n katapult'o'j'n, gigant'a'j'n arbalest'o'j'n kiu'j est'is streĉ'at'a'j de plur'a'j par'o'j da bov'o'j, fajr'o'sput'a'j'n tub'o'j'n kun si'a'j radi'o'j el brul'ant'a naft'o, kaj ĉie dum la sturm'atak'o'j tiu'j katajoj dev'is lukt'i por si'a viv'o inter atak'ant'o'j kaj atak'at'o'j.
Fin'e la nov'a imperi'estr'o Huan-tsung akcept'is trakt'i pri pac'o je la kondiĉ'o'j de la Ĥan'o, li trans'don'is unu el la fil'in'o'j de Wai Wang kun'e kun abund'a'j donac'o'j de or'o kaj silk'o, de ĉeval'o'j kaj ge'jun'ul'o'j, sed kiam la mongol'o'j jam re'tir'iĝ'is la imperi'estr'o hast'is trans'lok'iĝ'i al la sud'a ĉef'urb'o Ta-liang trans Huang-ho, ag'o de sekur'ig'o kiu'n mult'a'j katajoj kompren'is kiel poltron'ec'o'n kaj perfid'a'n rezign'o'n pri la nord'a'j part'o'j de la regn'o.
Mal'fid'o invad'is la Ĥan'o'n pro la manovr'o de la imperi'estr'o kaj li prepar'is si'n por ankoraŭ'foj'e en'marŝ'i en Kin, li ven'is front'e de mongol'a arme'o pli grand'a ol iam kaj re'sieĝ'is Chung-tu, kiu tiel plen'e izol'iĝ'is dis'de la ĉirkaŭ'ant'a land'o ke la mal'sat'o dev'ig'is la katajo'j'n mal'ferm'i la pord'o'j'n de la urb'o antaŭ ĝi'a'j sieĝ'ant'o'j, si'n'rezign'o al kiu kontribu'is la for'est'o kaj supoz'at'a perfid'o de la imperi'estr'o.
La mongol'o'j ĉi'foj'e terur'e si'n venĝ'is pro la long'a kontraŭ'star'o kaj mal'sincer'a pac'trakt'ad'o, ili amas'ig'is la kadavr'o'j'n sur'strat'e, pred'is kaj brul'ig'is, ĉio'n frakas'is ĝis'grund'e, kaj ĉiu'j ili'a'j soldat'o'j ricev'is si'a'n part'o'n de la grand'eg'a milit'pred'o, la Ĥan'o mem re'port'is kun si al Karakorum inter ali'e grand'a'n nombr'o'n da eminent'a'j erud'it'o'j, art'ist'o'j kaj special'ist'o'j, kaj inter ili li apart'e fiks'is si'a'n atent'o'n al vir'o de nobl'a famili'o, Je-liu, kiu posed'is grand'a'n sci'o'n en tiel dis'a'j kamp'o'j kiel medicin'o kaj astronomi'o, matematik'o kaj administr'ad'o, eĉ est'is li'a'j dign'o kaj fier'o tia'j ke li tuj gajn'is la fid'o'n de la Ĥan'o kaj ricev'is alt'a'n posten'o'n kiel ties konsil'ist'o.
La Kin-regn'o sub la imperi'estr'o Huan-tsung redukt'iĝ'is al la region'o sud'e de Huang-ho kie ĝi re'bat'is plur'a'j'n invad- kaj ribel'prov'o'j'n, fortik'ig'is la nov'a'n ĉef'urb'o'n kaj rifuz'is si'n sub'met'i al la reg'ad'o de la mongol'o'j, sam'temp'e ĝi daŭr'e kaj konstant'e konflikt'is kun si'a sud'a najbar'o, la Sung-regn'o.
Nun la Ĥan'o reg'is la tut'a'n nord'a'n katajan region'o'n kaj li task'is al arme'o sub la arme'estr'o Mukali daŭr'ig'i la milit'o'n, dum li mem kun la ceter'a'j trup'o'j re'ir'is al Karakorum, en la jar'o 1216 de la krist'an'ar'o, la jar'o de la Rat'o en la mongol'a kalendar'o kaj la kvar'dek'naŭ'a viv'o'jar'o de la Ĥan'o.
Periferi'e de Karakorum trov'iĝ'as aperta spac'o por lud'o'j, lu do'j de batal'ul'o'j kaj plen'kresk'a'j vir'o'j, kiu'j'n spekt'i ankaŭ la Ĥan'o ŝat'as, sid'ant'e sur si'a ĉeval'o: tio est'as konkurs'o'j de ark'paf'ad'o, rajd'ad'o kaj lukt'ad'o, lanc'o'ĵet'o'j, hak'il'ĵet'o'j kaj pilk'ĵet'ad'o (per pez'a pilk'o ŝtop'it'a per ĉifon'o'j kaj lign'o'split'o'j).
Precip'e ĉe fest'o'j, post mult'a drink'ad'o, la lud'o'j violent'iĝ'as, oft'e kost'as romp'it'a'j'n membr'o'j'n aŭ dors'o'j'n, dum la rid'o'j kaj vok'o'j bru'as kaj send'it'o'j de divers'a'j fremd'a'j land'o'j est'as log'it'a'j aŭ eĉ dev'ig'it'a'j part'o'pren'i, rol'ant'e komik'e pro embaras'o kaj tim'o inter la furioz'em'a'j mongol'o'j, sen ke la Ĥan'o inter'ven'as nek i'o'n dir'as, li'a vizaĝ'o konserv'as dec'a'n sen'mov'ec'o'n kaj sen'esprim'o'n, sed iu'j'foj'e li glat'um'as la lip'har'o'j'n per la revers'a flank'o de si'a man'o.
La grand'a fort'o'prov'o konsist'as en lukt'ad'o kun urs'o, nigr'a, ne tre grand'a urs'o kun muzel'ing'o kaj tond'it'a'j ung'o'j, kiu ek'star'as sur la post'a'j pied'o'j kaj per la antaŭ'a'j ĉirkaŭ'pren'as la lukt'ant'o'n, tiu si'a'vic'e est'as vest'it'a en urs'a fel'o kaj ŝirm'at'a per fortik'a'j bot'o'j kaj gant'o'j, pro tio la lud'o ne est'as tro mal'egal'ec'a.
La urs'o cert'e est'as pli fort'a ol la plej fort'a el la vir'o'j, sed ĝi ne kompren'as sam'e lert'e uz'i si'a'j'n fort'o'j'n, ĝi ek'pen'as tiom ke la dent'o'j grinc'as, dum la lukt'ant'o streĉ'as si'n nur moder'e por kontraŭ'star'i ĝis li trov'as la ĝust'a'n okaz'o'n, tiam li abrupt'e impet'as por renvers'i la urs'o'n sur ĝi'a'n dors'o'n kaj ĝi'n re'ten'i en tiu situ'o.
La rimed'o de la urs'o est'as daŭr'ig'i la ĉirkaŭ'ten'o'n ĝis'ekstrem'e, met'i si'a'j'n tut'a'j'n pez'o'n kaj fort'o'n en la pren'o'n per la krur'o'j, ĝis la rip'o'j de la kontraŭ'ul'o krak'e romp'iĝ'as aŭ la dors'o dis'ced'as kun frakas'a son'o, akompan'at'a de kri'o de la vir'o antaŭ ol li pend'as mort'int'a aŭ paraliz'it'a en la ĉirkaŭ'pren'o de la urs'o.
La urs'o kiu iu'j'foj'e est'as venk'it'a sed neniam sever'e lez'it'a premi'iĝ'as per pelv'o da miel'o kiam ĝi super'venk'is aŭ mort'ig'is vir'o'n.
La liut'lud'ist'o Oribar ne hav'as pied'o'j'n, port'at'a de vir'in'o'j li est'as konduk'at'a al la regent'o'tend'o kiam la Ĥan'o ordon'as, li est'as vir'o magr'a sen barb'o'kresk'o, la rip'o'j stri'as brust'o'n kaj dors'o'n tiel ke li'a korp'o hav'as cert'a'n simil'o'n al muzik'instrument'o.
Oribar ne est'as bril'a kant'ist'o, li'a voĉ'o ne klar'as nek fort'as, sed li sen'kompar'as kiel liut'lud'ant'o, la man'o'j si'n mov'as kiel flagr'ant'a'j bird'o'j kaj la ton'o'j son'as el la liut'o kun rar'a profund'o kaj pur'o.
La Ĥan'o volont'e aŭskult'as la liut'lud'ad'o'n de Oribar, kelk'foj'e nur ĝi li'n delekt'as kaj tiam li sid'as pli ne'penetr'ebl'e absorb'it'a en si mem ol iam, dum Oribar kaŝ'e rigard'as li'n, pret'a obe'i eĉ plej et'a'n mov'o'n de li'a man'o.
Jam long'e reg'as ne'el'dir'it'a akord'o inter la Ĥan'o kaj la liut'lud'ist'o, akord'o kiu ankaŭ en'hav'as kaŝ'it'a'n konflikt'o'n, kie ambaŭ hav'as i'o'n pro kio la ali'a'n dank'i.
Oribar neniam est'is batal'ul'o kaj ver'a vir'o, li rest'ad'is inter la vir'in'o'j kaj praktik'is fingr'o'lud'o'n sur divers'a'j instrument'o'j, sed ĉiam sent'is la ŝarĝ'o'n de si'a ne'vir'ec'o kaj si'n konsol'is per drink'ad'o, ĉiu'tag'a ebri'iĝ'o.
Post ol la Ĥan'o milit'is kontraŭ la nigr'a'har'a popol'o orient'e li kiel pac'o'sign'o'n inter ali'a'j donac'o'j de la imperi'estr'o de Kin akcept'is kost'a'n liut'o'n, or'um'it'a'n kaj rar'e bel'sonor'a'n, al la Ĥan'o ĝi tre plaĉ'is kaj li kelk'foj'e ĝi'n don'is al Oribar por ke tiu ĝi'n lud'u dum hor'et'o.
La Ĥan'o tre domaĝ'is la bel'eg'a'n instrument'o'n kaj kompren'ig'is al Oribar ke kost'os al li la viv'o'n se la liut'o ia'manier'e difekt'iĝ'os, li ankaŭ ne hav'is permes'o'n ĝi'n pren'i el la regent'o'jurt'o.
Sed Oribar est'is kapt'it'a de tia avid'o por la mir'ind'a liut'o ke li ne pov'is kontraŭ'star'i la tent'o'n unu foj'o'n ĝi'n kun'port'i, sen ke iu ajn ŝajn'is rimark'i.
Li est'is jam iom ebri'a, kaj dum li lud'is por si mem per la liut'o, en'ferm'it'a en si'a propr'a jurt'o, li drink'is eĉ pli, ĉar ju pli mal'sobr'a li far'iĝ'is des pli bon'e li lud'is aŭ opini'is lud'i.
Li tiom rav'iĝ'is de si'a propr'a muzik'o, li plen'iĝ'is de tia feliĉ'o ke li ne pov'is si'n ten'i en'e en la jurt'o, li stumbl'ad'is ekster'e'n por lud'i sub la nokt'a ĉiel'o, por la lun'o kaj la stel'o'j.
Li far'is danc'o'paŝ'o'j'n por si mem laŭ la muzik'o kaj si'n sent'is feliĉ'eg'a, sed subit'e li fal'stumbl'is kaj fal'is vizaĝ'antaŭ'e, kun la liut'o en ĉirkaŭ'brak'o, kaj li aŭd'is frakas'a'n son'o'n, rest'is kuŝ'ant'a simil'e al mort'int'o kie li fal'is kaj ne pov'is tut'e kompren'i la mis'fortun'o'n kiu okaz'is.
Ven'ont'tag'e li ŝtel'ir'is pal'a kaj trem'ant'a en la jurt'o'n de la Ĥan'o kun la ruin'ig'it'a liut'o en si'a'j man'o'j, si'n ĵet'is antaŭ la regent'o'n kaj plor'is pli sen'hont'e ol vir'in'o.
Violent'a koler'o kapt'is la Ĥan'o'n, kaj li dir'is kun mal'laŭt'a voĉ'o inter la dent'o'j: La or'a liut'o ne hav'is egal'aĵ'o'n, nun vi pag'os per vi'a viv'o ĉar vi ĝi'n ruin'ig'is!
Oribar desper'e pet'is por si'a viv'o kaj kulp'ig'is si'a'n ebri'ec'o'n, li am'is la or'um'it'a'n liut'o'n super ĉio kaj ne pov'is kontraŭ'star'i la tent'o'n ĝi'n kun'port'i por lud'i por si mem.
La Ĥan'o re'gajn'is si'a'n ekvilibr'o'n kaj dir'is: Pro tio vi pag'u per vi'a'j man'o'j kiu'j pren'is la liut'o'n, tiel ke vi pov'os nek lud'i plu nek port'i drink'aĵ'o'n al vi'a buŝ'o!
Sed Oribar pet'is sam'e mal'esper'e por si'a'j man'o'j kiel por si'a viv'o, li pov'os rezign'i drink'ad'o'n, sed kiel li pov'os el'ten'i ne lud'ant'e, kaj tiam la Ĥan'o respond'is ke li anstataŭ'e ofer'u si'a'j'n pied'o'j'n, ĉar ĉiu'kaz'e li tre mal'bon'e star'as sur ili kaj ne bezon'as ili'n por lud'i.
Tiel far'iĝ'is, la pied'o'j de Oribar est'is de'hak'it'a'j, li vojaĝ'is kun la vir'in'o'j en ĉar'o, ne plu pov'is rajd'i sur ĉeval'o, li est'is port'at'a de vir'in'o'j inter si'a propr'a jurt'o kaj ali'a'j, pov'is nur ramp'ant'e si'n mov'i sur la grund'o, sed lud'i kaj drink'i li pov'is pli bon'e ol iam.
Sorĉ'ist'o ven'as el nord'e, akompan'at'a de du lup'hund'o'j, li est'as vest'it'a en krud'e stink'ant'a fel'o kaj hav'as nigr'a'j'n, gras'bril'a'j'n har'o'j'n kiu'j pend'as ĝis sur la vang'o'j, kaj li'a'j okul'o'j glim'as kiel inkrust'aĵ'o'j el spegul'vitr'o.
La hirt'har'a'j hund'o'j si'n prem'as dens'e al li, ĉirkaŭ'rigard'as per flam'a'j okul'o'j kaj montr'as si'a'j'n akr'a'j'n dent'o'j'n ĉiu'direkt'e, tamen neniu'n atak'as.
La sorĉ'ist'o est'as konduk'at'a inter la fajr'o'j sur la aperta spac'o antaŭ la regent'a tend'o, li etend'as dis'fingr'e la man'o'j'n kontraŭ la flam'o'j kaj ili kvazaŭ re'ced'as kiam li pas'as, la hund'o'j kaŭr'ant'e li'n sekv'as sen eĉ iom brul'iĝ'i.
La sorĉ'ist'o postul'as al'paŝ'o'n ĝis antaŭ la Ĥan'o por montr'i si'a'j'n artifik'o'j'n, li asert'as ke ili sufiĉ'e rimark'ind'as ankaŭ por la plej grand'a el ĉiu'j regent'o'j, kaj li akcept'as la risk'o'n perd'i si'a'n viv'o'n se li mal'plaĉ'os al la Ĥan'o.
La artifik'o'j aŭtem ne pov'as est'i el'far'it'a'j en'e en la regent'o'jurt'o, tio dev'as okaz'i ekster'e sur la grund'o kaj post sun'sub'ir'o.
La Ĥan'o si'n montr'as ne'atend'it'e degn'a kaj ek'ĉe'est'as societ'e kun si'a'j ĉef'ul'o'j, ili ek'sid'as sur la dis'met'it'a'j benk'o'j kaj la sorĉ'ist'o salut'as la Ĥan'o'n per genu'iĝ'o ĝis'grund'e, la hund'o'j ĉe li'a flank'o montr'as si'a'j'n blank'a'j'n dent'vic'o'j'n.
La Ĥan'o sign'as al li komenc'i, tin'o en'hav'ant'a fum'ant'e varm'eg'a'n sang'o'n al'port'iĝ'as kaj la hund'o'j ĝi'n fervor'e lek'ad'as, post'e la sorĉ'ist'o brul'ig'as fajr'o'n sur la grund'o, kaj ĝi brul'as kun rar'e verd'e'blu'a'j flam'o'j.
La sorĉ'ist'o ek'kaŭr'as antaŭ la hund'o'j, rigard'as gap'e al ili'a'j flav'e'flam'a'j okul'o'j kaj rapid'ritm'e bat'ad'as tambur'et'o'n inter la genu'o'j, la hund'o'j iom ĝem'as kaj ramp'ant'e ek'kuŝ'as sur la grund'o.
Post'e ili ek'star'as rigid'krur'e, la har'o'j hirt'as sur ili'a'j dors'o'j, la sorĉ'ist'o tambur'as ĉiam pli sovaĝ'e kaj raŭk'e vok'as fund'e en la gorĝ'o, la hund'o'j proksim'iĝ'as al la blu'verd'a fajr'o kaj lant'e en'paŝ'as la flam'o'j'n.
La hund'o'j aspekt'as ek'flam'i kaj brul'i, kun flav'ruĝ'a'j flam'o'j inter la blu'verd'a'j, kaj ili'a'j korp'o'j inkandesk'as kiel fer'o en fajr'o, dum ili si'n tord'as, si'n mov'as, trans'form'iĝ'as, ŝvel'as.
Kaj nun'e ne plu hund'o'j sed monstr'o'j kresk'as kaj trans'form'iĝ'as antaŭ ĉies okul'o'j, turn'iĝ'as en flam'ant'a'j'n leon'o'j'n kun kolos'a'j kap'o'j kaj dis'ant'a'j buŝ'faŭk'o'j, ili si'n turn'as unu kontraŭ ali'a kaj komenc'as lukt'i, unu ali'a'n dis'ŝir'i.
Tiam unu leon'o trans'form'iĝ'as en potenc'a'n serpent'o'n kiu sinu'as ĉirkaŭ la ali'a'n por ĝi'n dis'prem'i, sed tiu si'a'vic'e turn'iĝ'as en drak'o'n kun dorn'a korp'o kaj mult'par'a'j krur'o'j kaj pied'o'j kun long'a'j ung'eg'o'j.
La monstr'o'best'o'j daŭr'ig'as si'a'n feroc'a'n lukt'o'n unu kontraŭ la ali'a sen ke iu ŝajn'as kapabl'i venk'i la ali'a'n, anstataŭ dis'ŝir'iĝ'i aŭ rimark'ebl'e vund'iĝ'i ili nur ŝanĝ'as form'o'n, kvazaŭ ili posed'us sen'nombr'a'j'n viv'o'j'n en kiu'j'n ili pov'us fuĝ'i.
La sorĉ'ist'o star'as antaŭ'e'n'klin'it'e kaj al'gap'as ili'n, tambur'ad'as sen'inter'romp'e kaj intermit'e ek'vok'as, la ŝvit'o flu'as en roj'et'o'j sub'e'n de li'a mal'hel'a vizaĝ'o.
Ĉiu'j streĉ'e spekt'ad'as la montr'ad'o'n, dum silent'o kaj sen'mov'o, kaj se iu ĵet'as rigard'o'n al la vizaĝ'o de la Ĥan'o li pov'as neni'o'n mal'ĉifr'i el ĝi'a sfinks'ec'o.
Kiam la monstr'o'best'o'j en la fajr'o jam turn'iĝ'is en tim'ig'eg'a'j'n monstr'o'j'n kia'j'n pov'is antaŭ'e vid'i neni'u krom ebl'e en sonĝ'o, la sorĉ'ist'o trans'ir'as fin'e al lant'iĝ'ant'a tambur'ad'o kaj la flam'o'j komenc'as mal'kresk'i.
Dum la fajr'o esting'iĝ'as la hund'o'j re'pren'as si'a'n form'o'n, ili kaŭr'e al'glit'as al si'a mastr'o, ili'a'j fel'o'j aspekt'as eĉ ne iom brul'ig'it'a'j.
La sorĉ'ist'o fleks'as si'a'j'n genu'o'j'n antaŭ la Ĥan'o, kies vizaĝ'o mal'seren'iĝ'is, kaj nur post mav'aŭgur'a silent'o li dir'as al la sorĉ'ist'o: Vi bon'e sci'as ke sorĉ'ad'o est'as prohib'it'a en Jassa kaj tamen vi kuraĝ'as ven'i antaŭ mi'n kiel sorĉ'ist'o!
La vir'o respond'as: Ho grand'a Ĥan'o, tio ne est'as sorĉ'ad'o, nur art'o kiu'n mi vol'is montr'i al vi kaj pri'esper'is, ke vi en ĝi trov'u plezur'o'n!
Sed la Ĥan'o sever'mal'mild'e decid'as: Tio ne est'as art'o kio'n vi montr'as sed potenc'o, danĝer'a kaj demon'a potenc'o! Vi est'u pel'at'a el mi'a regn'o kaj vi'a'j hund'o'j est'u mort'ig'it'a'j!
Post tio la Ĥan'o ek'star'as kaj en'ir'as la regent'o'tend'o'n, for'las'ant'e la sorĉ'ist'o'n al si'a verdikt'o.
Jen est'as la sankt'a'j ĉeval'o'j kiu'j elekt'iĝ'as ĉe si'a nask'iĝ'o far la ŝaman'o'j, sen ke est'as klar'ig'it'e kial kaj pro kiu'j motiv'o'j, ebl'e la temp'o'punkt'o decid'as, la konjunkci'o de stel'o'j aŭ renkont'o de vent'o'j, ebl'e la manier'o mem de nask'iĝ'o aŭ iu sign'o sur la nov'nask'it'a ĉeval'id'o, perfekt'a stel'o sur la frunt'o aŭ rimark'ind'a desegn'o sur la fel'o.
Unu'foj'e elekt'it'a'j tiu'j ĉeval'o'j est'as objekt'o'j de tim'em'a pri'zorg'ad'o, ne lic'as ili'n rajd'i, ne permes'at'as ili'n sur'met'i per sel'o aŭ brid'rimen'o'j, ne pun'i nek eĉ for'pel'i: ili dev'as rest'i liber'a'j kaj ne'tuŝ'it'a'j en ĉio, se ili for'kur'as tio est'as mal'bon'ŝanc'e, sed ili ne est'u kapt'it'a'j, nur liber'vol'e ili akompan'as en batal'o'j kaj milit'o'j, se ili tiam vund'iĝ'as aŭ est'as mort'ig'it'a'j est'as mal'favor'e, ali'e ili al'port'as prosper'o'n kaj fortun'o'n.
Ŝtel'ist'o'j aŭ rab'ist'o'j kiu'j ebl'e pro mis'paŝ'o for'konduk'as la sankt'a'j'n ĉeval'o'j'n renkont'as sever'a'n fat'o'n, ili sen'indulg'e est'as persekut'at'a'j kaj ĉas'at'a'j, mort'ig'it'a'j tuj post ating'o, aŭ renkont'as la pun'o'n ali'manier'e se ili eskap'as.
La spirit'o'j rajd'as tiu'j'n ĉeval'o'j'n, la spirit'o'j kiu'j trov'iĝ'as ĉie, vojaĝ'as ne'vid'ebl'a'j kie hom'o'j vojaĝ'as, la spirit'o'j kiu'j pov'as est'i bon'mens'a'j kaj feliĉ'gener'a'j, sed ankaŭ facil'e pov'as ofend'iĝ'i kaj turn'iĝ'i malic'intenc'a'j, mal'amik'a'j.
Ebl'e la Ĥan'o mem divid'as tiu'n kred'o'n pri la sankt'a'j ĉeval'o'j aparten'a'j al la spirit'o'j, li respekt'as ili'n kaj ne inter'ven'as kontraŭ la elekt'o'j far la ŝaman'o'j de tia'j ĉeval'o'j, ebl'e li zorg'as ke ne est'u tro mult'a'j da ili.
Pied'e de la mont'o Burkhan Khaldun trov'iĝ'as font'o, ĝi est'is kon'at'a al la mongol'o'j ĉiam, ĝi ne'tuŝ'it'e flu'ad'as eĉ en la plej varm'eg'a'j somer'o'j kaj neniam frost'iĝ'as dum la vintr'o'j, ĝi ankaŭ posed'as la rimark'ind'a'n kvalit'o'n ke ĝi'a akv'o si'n ten'as mal'varm'a dum la somer'o'j kaj varm'a dum la vintr'o'j.
Ĉiu'jar'e komenc'e de la vintr'a mal'varm'o ĉeval'o est'as ofer'it'a al la font'o, blank'a ĉeval'o sen ajn'a makul'o, kaj la sang'o verŝ'iĝ'u en la font'o'n, kiu kolor'iĝ'as ruĝ'a dum mal'long'a temp'et'o, ĝi sorb'as la sang'o'n kaj post'e ĝi est'as tiel klar'a aŭ eĉ pli klar'a ol antaŭ'e.
Ĝi est'as font'o sen fund'o, ĝi'a radik'o el akv'o en'ating'as la intern'o'n de la ter'o, ebl'e tut'e ĝis la sen'fin'a'j akv'o'j sur kiu'j flos'as la ter'o, kaj sob'rigard'ant'e en ĝi'n oni vid'as nur si'n mem kaj la mond'o'n ĉirkaŭ'e, et'ig'e spegul'at'a'j en la profund'o, ĝis oni ombr'as per la man'o super la okul'o'j kaj disting'as la ruĝ'ec'a'j'n flank'o'j'n kiel kolos'a'n gorĝ'o'n abism'ant'a'n krut'mal'supr'e'n.
Ek'de antikv'e est'as mal'permes'it'e prov'i mezur'i la profund'o'n de la font'o, tio est'us al'paŝ'i ĝi'a'n sekret'o'n tro proksim'e'n kaj neni'u sci'as kio tiam okaz'us, sed se iu ĝi'n far'us li est'us pun'mort'ig'it'a, kio aŭtem neniam dev'is okaz'i.
Ĉeval'o'j kaj brut'o'j ne rajt'as trink'i ĉe la font'o, tio est'us mal'pur'ig'o ĝi'n kaj la best'o'j mort'us pro la mal'varm'a akv'o, eĉ hom'o'j dev'as si'n'gard'e trink'i de ĝi, lant'e, klin'it'e super la font'o, kun la lip'o'j al la akv'o: en la plej varm'eg'a'j tag'o'j ĝi long'e post'e mal'varm'ig'as la ventr'o'n, sed en la vintr'a mal'varm'o ĝi varm'ig'as.
Iu aŭ ali'a kiu tro avid'e trink'is el la akv'o de la font'o mal'san'iĝ'is, eĉ mort'is, ĉar frap'is li'n sever'a kramf'o: tia est'as la pun'o pro sen'respekt'o kaj hast'a avid'o.
La Ĥan'o mem dum si'a tut'a viv'o foj'o'n post foj'o re'ven'is al tiu font'o pied'e de la mont'o Burkhan Khaldun, li sci'as kiel trink'i el ĝi en la ĝust'a manier'o kaj ĉiam ĉerp'as nov'a'n fort'o'n el ĝi'a akv'o.
Est'as nun, dum ĉi tiu temp'o de pac'o kaj atend'o en Karakorum, ke sonĝ'o'j pli kaj pli ĝen'as la Ĥan'o'n, la nokt'o ne don'as al li ver'a'n ripoz'o'n, li ĵet'iĝ'as kaj vok'as dum la dorm'o, spir'as pen'e kaj subit'e vek'iĝ'as mal'sek'a pro ŝvit'o kun fort'e bat'ant'a kor'o, sonĝ'o kiu'n li ĵus mez'is ne em'as li'n for'las'i, ĝi ŝajn'as al li satur'it'a per sekret'a signif'o kaj glu'iĝ'as en li'a memor'o.
Ne mal'oft'e vek'iĝ'as en li ne'rezist'ebl'a bezon'o rakont'i la sonĝ'o'n al iu, tuj aŭ en la post'a tag'o, por tiel ĝi'n sam'temp'e pli bon'e re'ten'i ak pli facil'e liber'ig'i si'n de ĝi, sed li ne send'as por skrib'ist'o, li ne vol'as ke la sonĝ'o est'u not'it'a, ĉar tio pov'us far'i ĝi'n tro real'a kaj don'i al ĝi pli'grand'ig'it'a'n signif'o'n, pli'ig'it'a'n potenc'o'n, kaj ebl'e tia'j skrib'it'a'j sonĝ'o'j ankaŭ pov'as est'i mis'uz'at'a'j iel aŭ aliel.
Anstatŭe li send'as por iu kiu nur aŭskult'as kio'n li rakont'as pri si'a sonĝ'o, iu al kiu si'n konfid'i, iu kiu'n li tia'kaz'e fid'as, foj'foj'e la saĝ'a'n katajon Je-liu kiu'n li al'vok'as mez'nokt'e, por ricev'i li'a'n help'o'n eksplik'i la sonĝ'o'n aŭ por ia'grad'e for'ig'i la mir'ind'o'n, minac'o'n aŭ tim'o'n en ĝi.
Foj'foj'o'j'n li si'n turn'as al iu el si'a'j plej fid'at'a'j ŝaman'o'j, ali'foj'o'j'n li prefer'as si'n konfid'i al vir'in'o'j, ebl'e al la inteligent'a Byrte aŭ al la rav'a Khulan, sed neniam al iu el la fil'o'j aŭ al la lert'spert'a'j arme'estr'o'j, kiom ajn li taks'as ili'n ili aparten'as al ali'a plan'o kaj si'a'j'n sonĝ'o'j'n li ne vol'us el'las'i al ili.
La Ĥan'o neniam antaŭ'e est'is traf'it'a de sonĝ'o'j de tia fort'o kaj persist'o, li demand'as al Je-liu de kio ĝi pov'as de'pend'i, ĉu ĝi est'as sign'o de aĝ'o, ĉu tiu'j sonĝ'o'j i'o'n apart'a'n signif'as, ĉu ili ebl'e aŭgur'as aŭ avert'as pri io grav'a kio okaz'os, aŭ ĉu simpl'e ili'n kaŭz'as la ne'natur'e pac'a viv'o tie en Karakorum.
Je-liu respond'as ke la sonĝ'o'j pov'as hav'i ĉiu'j'n tiu'j'n kaŭz'o'j'n sam'foj'e aŭ cert'a'j'n el ili mal'sam'foj'e, li opini'as saĝ'e observ'i ili'n kaj prov'i eksplik'i ili'a'n kaŝ'a'n lingv'aĵ'o'n, iu'j ebl'e est'as pur'e okaz'a'j kaj al ili mank'as profund'a signif'o, pri ali'a'j pov'as fakt'i mal'e.
Sed kiel est'iĝ'as la sonĝ'o'j, demand'as la Ĥan'o, de kie ili ven'as, ĉu ili sob'send'iĝ'as de la Ĉiel'o mem aŭ ĉu ili'n inspir'as anstataŭ'e la dis'vag'a'j demon'o'j, mav'ovol'a'j spirit'o'j, aŭ ĉu ili origin'as el la intern'o de la hom'o mem, el li'a'j memor'o'j, aŭ ĉu ili eĉ ven'as de la intest'o'j?
Pli'e, opini'as Je-liu, pov'as est'i unu kaj ali'a, sonĝ'o'j pov'as hav'i tut'e mal'sam'a'j'n origin'o'j'n kaj instig'o'j'n, ili'n oni dev'as prov'i el'serĉ'i apart'e en ĉiu kaz'o, sonĝ'o'j'n oni nur ne kred'u ke ili est'as kia'j ili ŝajn'as est'i, ili est'as plen'a'j de mistifik'ant'a'j kontraŭ'o'j kaj tromp'a'j trans'form'iĝ'o'j, ili ŝat'as kaŝ'i si'a'n ver'a'n senc'o'n aŭ hav'i plur'a'j'n signif'o'j'n sam'temp'e.
La Ĥan'o: Ĉu la sonĝ'o'j'n oni pov'as kompar'i kun ia'spec'a mal'san'o, simil'e la febr'o'n kiu hant'as oni'n per terur'a'j halucin'o'j, kaj se tiel, ĉu ekzist'as iu kurac'il'o kontraŭ ili, ĉu oni iel aŭ aliel pov'as eskap'i la sonĝ'o'j'n?
Je-liu: Ekzist'as ja rimed'o'j por don'i pli profund'a'n dorm'o'n, sed tio ne neces'e efik'as al la sonĝ'o'j, ebl'e ili pli est'as sign'o de san'o ol mal'san'aĵ'o, ili est'as el'las'o de io, intern'a ag'ad'o kiu cert'e est'as grav'a, ebl'e neces'a.
La Ĥan'o kompren'as la dir'it'a'n tiel ke ne est'us saĝ'e evit'i la sonĝ'o'j'n eĉ se tio ebl'us, kaj li konklud'as ke li'a'j nun'a'j sonĝ'o'j rilat'as al ŝanĝ'iĝ'o'j en'e de li mem, li nun komenc'is pri'medit'i aŭ eĉ pri'dub'i mult'o'n, kio pli fru'e est'is mem'evident'a al li, la violent'a ag'ad'o for'flu'is, almenaŭ por kurt'a temp'o, kaj anstataŭ'e la ekzamen'a'j pens'o'j ven'is, preskaŭ kiel al'ŝtel'iĝ'ant'a dub'o pri li'a propr'a viv'ag'o, pri la senc'o en ĉio kio'n li far'is.
Ĉi tiu est'as unu el la oft'e re'ven'ant'a'j kaj plej maltrankvi lig'a'j sonĝ'o'j de la Ĥan'o: Li si'n trov'as mez'e de batal'o kiu ond'as antaŭ'e'n re'e'n sen ating'i decid'iĝ'o'n, la sag'o'j strid'as kaj stri'as la aer'o'n kiel pluv'o, la polv'o lev'iĝ'as en dens'a'j nub'o'j ĉirkaŭ la atak'ant'a'j rajd'ant'o'j, ĉeval'o'j baŭm'as unu kontraŭ ali'a, batal'ul'o'j est'as engaĝ'it'a'j en violent'a lukt'o, ŝrias kun apertaj buŝ'o'j aŭ nud'ig'as fort'e kun'mord'it'a'j'n dent'o'j'n, mult'a'j ĵet'iĝ'as ter'e'n, kap'o'j for'rul'iĝ'as en torent'o da sang'o aŭ pend'as du'on'e de'hak'it'a'j de la kol'o.
Tio est'as vid'o'j bon'e'kon'at'a'j al la Ĥan'o, neni'o apart'a disting'as la batal'o'j'n de la sonĝ'o ab tiu'j de la real'o, li ne sent'as tim'o'n, terur'iĝ'as de neni'o, sed mal'e est'as plen'a de la kutim'a rav'iĝ'o pro la batal'o, de intens'iĝ'o de ĉiu'j fort'o'j, spec'o de frid'a varm'eg'o, brid'at'a feroc'o, stat'o en kiu la temp'o kvazaŭ vast'ig'as si'n, ĉiu moment'o far'iĝ'as ne'ordinar'e palp'ebl'a kaj tra'vid'ebl'a, port'at'a de vol'o kiu kun'est'as en ĉiu mov'iĝ'o, sed dum ĉiu moment'o est'as strang'e vast'ig'it'a kaj daŭr'a, la temp'o en si'a tut'ec'o ir'as tre rapid'e, est'as kvazaŭ la sun'o si'n mov'us salt'e sur la ĉiel'o, la tag'o apenaŭ ating'is la mez'tag'a'n alt'ec'o'n antaŭ ol ĝi rapid'e sink'as vesper'e'n, la mal'hel'o baldaŭ fal'os kaj la batal'o'j ĉes'os, tiam li ek'vid'as unu el la arme'estr'o'j de la mal'amik'o ven'i al si kontraŭ'e'n, evident'e la plej eminent'a el ili, unu kiu opini'as si'n li'a egal'ul'o, kaj subit'e frap'as li'n la pens'o ke li mem est'as tiu kiu ven'as renkont'e al li mem, li si'n re'kon'as tut'e kaj tra'e, kvazaŭ li vid'us spegul'aĵ'o'n de si mem: la Ĥan'o atak'as la Ĥan'o'n, kaj tio li'n plen'ig'as per tim'o kia'n li neniam antaŭ'e sent'is, li star'as antaŭ la sol'a kiu ver'e pov'as egal'mezur'i kun li, la sol'a kiu'n li ne pov'as venk'i, ĉar se li venk'us tio signif'us ke li venk'us si'n mem, kaj se la ali'a venk'us tio signif'us sam'o'n!
Ebl'e ĝust'e tiu mal'ebl'o li'n paraliz'as, inokul'as al li tiu'n tim'o'n star'i antaŭ si mem, la fort'o'j li'n for'las'as, li'a'j membr'o'j plumb'iĝ'as, li apenaŭ pov'as lev'i la glav'o'n kaj eĉ mal'pli aplik'i decid'a'n frap'o'n, li est'as sen'ŝirm'a antaŭ la ali'a, sen'help'a kiel infan'et'o, kaj pov'as nur atend'i la mort'ig'a'n bat'o'n direkt'ot'a'n al si, neni'u si'n en'miks'as aŭ inter'ven'as, ambaŭ trov'iĝ'as apart'e kvazaŭ long'dist'e de la ceter'a batal'o, sed tiam li rimark'as ke la ali'a hav'as sam'a'n mal'facil'aĵ'o'n kiel li, est'as sam'e sen'fort'a kaj sen'help'a, nur mal'facil'e pov'as lev'i la glav'o'n, li'a'j frap'o'j apenaŭ percept'iĝ'as kontraŭ la ŝirm'il'o kiu'n li ten'as antaŭ si, kaj tiel ili lukt'as unu kontraŭ la ali'a, ĉiam pli lant'e, kun ĉiam pli'a pen'o, kvazaŭ ili est'us merg'it'a'j en tenac'a'n ŝlim'o'n aŭ tra'satur'it'a'j de strang'e pez'ig'ant'a akv'o, ili'a'j hak'o'j kaj frap'o'j ne ating'as aŭ ne penetr'as, ili pov'us sam'e efik'e lukt'i per mol'a'j verg'o'j kiel per akr'a'eĝ'a'j glav'o'j, est'as lukt'o kiu ne pov'as decid'iĝ'i, kiu pov'os daŭr'i etern'e, sen ke unu pov'os venk'i la ali'a'n aŭ eĉ kaŭz'i al li rimark'ebl'a'n lez'o'n — La Ĥan'o vek'iĝ'as ŝvit'um'it'a kaj anhel'ant'a el la sonĝ'o, daŭr'e sent'as kvazaŭ la korp'o est'us plumb'e'pez'a kaj paraliz'it'a, sed tamen trov'as ke li kapabl'as si'n mov'i, kapabl'as ek'sid'i, lev'iĝ'i el la lit'o, vok'i la gard'ist'o'n.
Kaj li send'as por Je-liu, ne evit'ebl'as ke li est'as ĝen'at'a mez'nokt'e, por tio konsil'ist'o de la Ĥan'o est'u prepar'it'a kaj Je-liu ŝajn'as la sol'a kun kiu li pov'os parol'i pri tiu sonĝ'o.
Je-liu ven'as kaj riverenc'as laŭ si'a ĝentil'e kataja manier'o, kun la man'o'j en la long'a'j manik'o'j kruc'it'a'j sur la brust'o, ne montr'ant'e ajn'a'n sign'o'n de surpriz'o pro hor'o kaj sen ajn'a spur'o de tio ke li ĵus dorm'is.
La Ĥan'o rakont'as la sonĝ'o'n, zorg'e, kun ĉiu'j detal'o'j, Je-liu atent'e aŭskult'as, kaj kiam la Ĥan'o fin'is ambaŭ sid'as silent'a'j dum temp'et'o, post'e la Ĥan'o dir'as: Kio'n vi opini'as ke ĉi sonĝ'o signif'as, saĝ'a Je-liu, kial ĝi mi'n ekscit'as tiel fort'e, kial mi sent'as tia'n tim'o'n renkont'i mi'n mem, kial mi paraliz'iĝ'as kaj perd'as mi'a'n fort'o'n?
Je-liu: Ĉu lic'as al mi kontraŭ'demand'i, ho Ĥan'o: ĉu vi neniam en vi'a sonĝ'o dub'as ĉu vi vi'n mem renkont'as, kaj ne iu'n ali'a'n kiu vi'n simil'as sed ne est'as vi?
La Ĥan'o: Ne, tiu pens'o neniam ven'as al mi, mi sci'as ke li est'as mi mem tuj kiam mi vid'as mi'n ven'ant'a kontraŭ mi'n, ĝust'e tio est'as tim'ig'a kaj paraliz'a, se est'us iu ali'a kiu nur simil'us al mi mi tuj atak'us kaj venk'us li'n.
Je-liu: Tio do pov'as signif'i ke vi tim'as neniu'n ali'a'n ol vi'n mem, nur vi mem pov'as minac'i vi'n mem kaj paraliz'i vi'a'j'n fort'o'j'n, nur vi mem pov'as turn'i vi'n kontraŭ vi'n mem kaj super'venk'i vi'n.
La Ĥan'o: Sed kio'n tio signif'as, kiel mi pov'us turn'i mi'n kontraŭ mi'n mem, mi ja ne pov'as divid'i mi'n en du person'o'j'n kiu'j ambaŭ est'as mi kaj kontraŭ'lukt'as unu la ali'a'n?
Je-liu: Tio pov'as est'i la lingv'aĵ'o de la sonĝ'o por dir'i al vi ke hezit'o vi'n minac'as, ke du kontraŭ'a'j vol'o'j komenc'as mov'i si'n intern'e de vi, ke vi'a viv'ag'o kaj vi'a'j far'o'j de'glit'as de vi en du mal'sam'a'j direkt'o'j.
La Ĥan'o en'pens'e glat'um'as per la man'o la frunt'o'n, sed neni'o'n dir'as, kaj Je-liu daŭr'ig'as: Sed la sonĝ'o ankaŭ pov'as signif'i i'o'n ali'a'n: ke vi sent'as proksim'iĝ'i la temp'o'n kiam vi dev'os trans'las'i vi'a'n potenc'o'n en ali'a'j'n man'o'j'n, ke ĉagren'as vi'n tio, kiel tio ir'os, ke vi tim'as ke la potenc'o, kiu'n vi trans'las'os, turn'os si'n kontraŭ tio'n, kio'n vi kre'is kaj neni'ig'os ĝi'n.
La Ĥan'o de'nov'e glat'um'as la frunt'o'n sed plu'e silent'as, kaj Je-liu re'parol'as: Tamen la sonĝ'o pov'as koncern'i eĉ i'o'n ali'a'n, mi hezit'as dir'i tio'n, ho Ĥan'o, sed tio est'us ke vi tim'as ke iu ali'a est'iĝ'os ali'lok'e kiu pov'os si'n kompar'i kun vi, kiu est'as al vi simil'a aŭ tiel egal'a en ĉio ke vi ne pov'os venk'i li'n.
La Ĥan'o medit'as la vort'o'j'n de Je-liu, silent'a kaj sen'mov'a, post'e li ek'trem'as kvazaŭ li mal'varm'us, sku'as si'n kaj ek'rigard'as al la katajo per long'a, serĉ'a rigard'o, post'e li ordon'as vin'o'n kaj mal'plen'ig'as pokal'o'n, al'ordon'as si'a'n ĉeval'o'n kaj el'rajd'as sol'a en la mez'nokt'o.
Je-liu, la erudici'a katajo, est'is alt'a kaj magr'a vir'o, kun mal'dens'a blank'a barb'o kiu ating'is ĝis'tali'e, li jam est'is iom aĝ'a hom'o sen ke la aĝ'o ŝajn'is efik'i sur li'n, li'a voĉ'o hav'is profund'a'n bronz'a'n klangon kiu surpriz'is kaj ŝajn'is ven'i de iu ali'a ol li, li est'is vest'it'a en ĝis'pland'a silk'a vest'o sen brod'aĵ'o'j kaj la larĝ'a'j manik'o'j pend'is ĝis super li'a'j man'o'j en kataja manier'o.
Li est'is tut'e ne'impres'it'a de la el'montr'o'j far la ŝaman'o'j, li'a kapabl'o antaŭ'vid'i kaj interpret'i divers'spec'a'j'n sign'o'j'n super'is ili'a'n kapabl'o'n kaj li sci'is mult'o'n kio'n ili mal'sci'is, ankaŭ ne la fam'a'j mongol'a'j arme'estr'o'j kaj batal'ul'o'j impon'is li'n, kaj tiu'n fanfaron'a'n arogant'o'n kiu'n ili tiel volont'e montr'is al li, li renkont'is kun frid'a indiferent'o.
La Ĥan'o zorg'e aŭskult'is kio'n dir'is Je-liu kaj impres'iĝ'is de li'a klar'a argument'ad'o, la mongol'a'j komand'ant'o'j vol'is ig'i la Ĥan'o'n permes'i al ili eksterm'i la pli'mult'o'n de la loĝ'ant'ar'o en la kataja region'o kaj trans'form'i ĝi'n en paŝt'ej'o'j'n por la greg'o'j, sed Je-liu turn'is si'n kontraŭ ili'n kaj montr'is al la Ĥan'o per si'a'j kalkul'ad'o'j kiel pli profit'e est'us konserv'i la loĝ'ant'ar'o'n, met'i sur ĝi'n impost'o'j'n kaj util'ig'i la produkt'o'j'n de la land'o.
La Ĥan'o las'is si'n konvink'i, li hav'is la kapabl'o'n vast'ig'i si'a'j'n pens'manier'o'j'n dum li'a kon'o pri la mond'o vast'iĝ'is, li las'is al Je-liu star'ig'i organiz'o'n en Karakorum por pri'zorg'i la efektiv'ig'o'n de ĝeneral'a impost'ad'o kaj en'posten'ig'is kresk'ant'a'n nombr'o'n da katajaj, uiguraj kaj mahomet'an'a'j skrib'ist'o'j en si'a'n serv'o'n.
La konsil'o'j de Je-liu eĉ lud'is rol'o'n por la manier'o de la Ĥan'o est'ont'ec'e vast'ig'i kaj firm'ig'i si'a'n reg'ad'o'n, en kiu la taktik'a'j paŝ'o'j proksim'e kun'efik'is kun la milit'a'j, tiel est'is send'it'a ne'grand'a arme'o sub komand'ant'o Djebe, nom'at'a la Sag'o pro si'a rapid'ec'o kaj ag'o'fort'o, por re'bat'i konker'ont'o'n kiu de okcident'e prov'is penetr'i en Karakataj, kaj ĉe tio est'is gajn'it'a la favor'o de la islam'a loĝ'ant'ar'o per la religi'a toler'em'o kiu est'is gard'at'a en'e de la mongol'regn'o, la gvid'ant'o de la invad'ant'o'j est'is venk'it'a kaj sen'kap'ig'it'a, post kio la regn'o de la Ĥan'o etend'is si'n ĝis la mont'ĉen'o'j de Pamir kaj la val'o'j de Syr-Darja.
Iom pli fru'e ol la mongol'regn'o de la Ĥan'o la Kharasmoregno est'iĝ'is pli okcident'e, sub turk'a'j regent'o'j, kiu'j de la persa nukle'o vast'ig'is la regn'o'n ĝis ampleks'i grand'a'j'n part'o'j'n de Afganistano kaj nord'a Hindujo, Korasan kaj Transoksianio, dist'e nord'e de la Aral-lag'o kaj ĝis la Kaspia Maro, dum ĝi sam'temp'e minac'ad'is la Kalifejon en Bagdado okcident'e kaj pretend'is est'i la plej el'star'a pro'batal'ant'o de Islam'o.
La regent'o de la kharasmoj est'is tiu'temp'e la ŝah'o Allaeddin Muhammed, arogant'a kaj vant'a vir'o, rafin'ec'e ĝu'avid'a, kun gust'o por ĝis dekadenc'o rafin'it'a kultur'o, intrig'em'a kaj ruz'a politik'ist'o, sed sam'temp'e aŭdac'a batal'ul'o, kiu volont'e si'n nom'is la nud'a glav'o de Islam'o.
La mult'a'j urb'o'j de la Kharasmo-regn'o preskaŭ ĉiu'j est'is oaz'a'j urb'o'j en la val'o'j, art'e akv'um'it'a'j, super'pomp'e flor'ant'a'j, nest'o'j de blind'ig'a luks'o, erudici'o kaj art'o: Samarkand, Bukhara kaj Gurganj ĉe Amu-Darja, Otrar kaj Jand ĉe Syr-Darja, Merv, Balkh, Nishapur kaj Herat proksim'e al pli sud'a'j river'branĉ'o'j.
La Ĥan'o de la mongol'o'j komenc'e prov'is establ'i bon'a'j'n rilat'o'j'n kaj pac'traktat'o'n kun la Kharasmo-regn'o, li send'is al la ŝah'o skrib'aĵ'o'n en kiu li tiu'n salut'is, deklar'is ke li bon'e kon'as ties potenc'o'n kaj ties dis'vast'a'n regn'o'n, kaj li'n nom'is iom du'senc'e si'a plej am'at'a fil'o, fin'is menci'ant'e si'a'j'n propr'a'j'n konker'o'j'n, si'a'n milit'a'n fort'o'n kaj esprim'ant'e si'a'n dezir'o'n ke ambaŭ land'o'j viv'u pac'e unu kun la ali'a.
La ŝah'o i'o'n protekt'a'n kaj kaŝ'e ofend'a'n trov'is en la skrib'aĵ'o, li far'is ŝajn'pakt'o'n kaj ĝis'atend'is okaz'o'n ĝi'n romp'i, la Ĥan'o send'is riĉ'e ŝarĝ'it'a'n karavan'o'n al Kharasm, sed ĝi est'is halt'ig'it'a en Otrar kaj el'rab'it'a, post kio ĝi'a'j kvar'cent'kvin'dek karavan'an'o'j est'is ekzekut'it'a'j.
La Ĥan'o nun send'is tri send'it'o'j'n al la ŝah'o postul'ant'e pun'ad'o'n de la kulp'ant'o'j, sed la ŝah'o rifuz'is kaj atenc'is la send'it'o'j'n, la Ĥan'o tiam tuj si'n prepar'is por milit'o kontraŭ la Kharasmo-regn'o, li serĉ'is gvid'o'n ĉe la Etern'a Blu'a Ĉiel'o kaj trov'is ke ĝi'a vol'o koincid'as kun li'a propr'a: ne pov'as est'i du sun'o'j sur la ĉiel'a firmament'o, li dir'is, nek du regent'o'j sur la ter'o!
Al la ŝah'o de Kharasm li send'is la kurt'a'n mesaĝ'o'n: Vi elekt'is milit'o'n. Kio nun okaz'os, ĝi okaz'os kaj kiel ĝi fin'iĝ'os, sci'as sol'e nur la Ĉiel'o.
Tri'a'jar'e post la re'ven'o de Kataj la Ĥan'o ek'kampanj'is en la nov'a milit'o, printemp'e li kun'vok'ig'is ĉiu'j'n si'a'j'n batal'fort'o'j'n en val'o'n en okcident'a Gobio, mal'grand'a arme'o est'is send'it'a sud'okcident'e'n por trans'ir'i la alt'a'j'n mont'pas'ej'o'j'n, dum la ĉef'arme'o si'n tir'is antaŭ'e'n en pli nord'okcident'a direkt'o super Altaj, venk'ant'e la plej mal'facil'a'j'n natur'obstakl'o'j'n: pez'a'j milit'maŝin'o'j est'is kun'transport'at'a'j dis'munt'it'e en part'o'j'n kaj ŝarĝ'it'a'j sur poefag'o'j kaj kamel'o'j, trab'o'pont'o'j est'is konstru'at'a'j super river'ravin'o'j kaj abism'o'j, voj'o'j est'is far'at'a'j tra ali'e ne'penetr'ebl'a'j arb'ar'vepr'o'j kaj ŝton'a'j inter'krut'aĵ'o'j.
Somer'e la Ĥan'o star'is ĉe supr'a Irtysj kun la eben'aĵ'o direkt'e al Aral antaŭ si, li hav'is arme'o'n de cent'kvin'dek mil rajd'soldat'o'j kaj dek'mil katajaj special'ist'o'j, kiu'j pri'zorg'u sieĝ'o'maŝin'o'j'n kaj fajr'o'ĵet'il'o'j'n, kaj tiu arme'o nun marŝ'is tra la dezert'o'step'o rekt'e kontraŭ la fort'e fortik'ig'it'a'n urb'o'n Otrar ĉe Syr-Darja, kiu est'is sieĝ'at'a de trup'o kaj fal'is nur post ses monat'o'j, dum la ĉef'arme'o sub komand'o de la Ĥan'o plu'marŝ'is direkt'e al Bukhara kaj Samarkand.
La ŝah'o de Kharasm est'is ŝancel'iĝ'a kaj hezit'a en si'a'j decid'o'j, li ne tut'e fid'is si'a'j'n bunt'e kun'met'it'a'j'n trup'o'j'n kaj ten'is ili'n dis'lok'it'a'j, en'kvartir'e en la fortik'ig'it'a'j urb'o'j, kiu'j'n li opini'is ne'konker'ebl'a'j, dum la land'o ceter'e est'is las'it'a sen defend'o, la ŝah'o ankaŭ ne hav'is klar'a'n koncept'o'n pri tio kie la mongol'o'j atak'os kaj li mov'is si'n nervoz'e inter divers'a'j urb'o'j, dum li sam'temp'e en si'a si'n'blov'it'ec'o sub'taks'is la advers'ul'o'n en danĝer'a manier'o.
Bukhara kaj Samarkand fal'is kun tim'ig'a rapid'o ĉe la atak'o de la mongol'o'j, la mur'o'j cert'e ne pov'is est'i sturm'it'a'j kiom ajn ili est'is prem'at'a'j per sieĝ'a'j maŝin'o'j kaj mort'mal'tim'a'j rajd'atak'o'j, sed la trup'o'j sam'kiel la loĝ'ant'ar'o en tiu'j urb'o'j est'is fort'e dis'split'it'a en si'a defend'o'vol'o kaj nur mank'e lojal'a'j al la ŝah'o, la turk'a garnizon'o en Bukhara el'breĉ'is kaj las'is la urb'o'n okup'i la mongol'o'j, kiu'j mort'ig'is aŭ for'pel'is la loĝ'ant'ar'o'n, brul'ig'is kaj rab'is, dum en Samarkand la loĝ'ant'o'j el'marŝ'is kaj est'is mort'ig'it'a'j, post kio la en'ferm'it'a garnizon'o est'is dev'ig'it'a kapitulac'i kaj la urb'o est'is detru'it'a.
Sam'e okaz'is al la ceter'a'j urb'o'j en Kharasm, la Ĥan'o prezent'is al ili si'a'n ultimat'o'n: neni'o est'u detru'it'a kaj la viv'o'j de la loĝ'ant'ar'o est'u ŝpar'it'a'j se ili liber'vol'e si'n trans'don'os kaj sub'met'os al li'a reg'ad'o, ĉar tia est'as la vol'o de la Ĉiel'o kaj se oni ĝi'n spitas la sekv'o'j est'os terur'a'j, sed la aplomb'a'j urb'o'j fid'is si'a'n fort'o'n kaj rezist'is, el'ten'is pli mal'pli long'a'j'n sieĝ'o'j'n, tamen unu post ali'a ced'is antaŭ la sen'indulg'a'j mongol'o'j kaj est'is nivel'it'a'j ĝis'grund'e.
Ĝust'e tiu rezist'o kontraŭ la vol'o de la Ĉiel'o kaj li'a propr'a potenc'o far'is la Ĥan'o'n mal'am'ant'o de urb'o'j, detru'ant'o sen'kompar'a de urb'o'j, konker'ant'o kiu si'n glor'is dis'romp'ant'e la urb'o'j'n pro ties provok'a orgojl'o kaj eksterm'ant'e ili'a'n pomp'o'n, post'las'ant'e neni'o'n krom ŝton'amas'o'j kaj skelet'o'j, kie gres'o pov'os kresk'i kaj lup'hord'o'j pov'os de'nov'e hurl'i.
La abund'a pred'o est'is for'port'at'a per sen'fin'a'j karavan'o'j orient'e'n tra la dezert'eben'o'j, cent'mil'o'j da kapt'it'o'j est'is pel'it'a'j sam'direkt'e, por sklav'iĝ'i aŭ far'iĝ'i util'a'j kiel meti'ist'o'j kaj special'ist'o'j en'e de la sen'ĉes'e kresk'ant'a mongol'imperi'o, sed la palac'o'j est'is detru'it'a'j, la bibliotek'o'j brul'ig'it'a'j, la hort'o'j dezert'ig'it'a'j, la irigaci'a'j instal'o'j dis'frap'it'a'j, tiel ke la urb'o'j est'is inund'it'a'j aŭ arid'ig'it'a'j tiom ke la dezert'a sabl'o en'blov'iĝ'is kaj kovr'is ili'n.
La Ĥan'o trov'is ĉie tro mult'e da hom'o'j, mult'e pli ol li pov'is imag'i: hom'o'j kiu'j mort'mal'estim'e rezist'is aŭ terur'it'e fuĝ'is, plend'is kaj lament'is en rezign'o, konstant'e bar'is la voj'o'j'n, ne'reg'ebl'a'j kaj ne'fid'ebl'a'j, hom'amas'o'j pri kiu'j li ne tut'e sci'is kio'n far'i, li pov'is nur met'i ili'n antaŭ la elekt'o inter sen'kondiĉ'a sub'met'iĝ'o aŭ mort'o, kaj li baldaŭ mal'kovr'is ke la mort'int'o'j est'as mult'e pli fid'ebl'a'j ol tiu'j kiu'j si'n sub'met'is, la mort'int'o'j signif'is pac'o'n kaj trankvil'o'n kaj kresk'ant'a'n gres'o'n, la trans'viv'ant'o'j est'is avid'a'j kaj perfid'a'j, inklin'a'j al ribel'o'j, kaj kontraŭ'star'is li'a'n potenc'o'n divers'manier'e.
La koler'o de la Ĥan'o tut'e apart'e valid'is por la ŝah'o Muhammed, kiu perfid'is si'a'j'n inter'konsent'o'j'n, montr'is si'n tromp'a kaj mal'estim'a, kiu ofer'is urb'o'n post urb'o en sen'ŝanc'a kontraŭ'star'o kaj malgraŭ si'a pri'fanfaron'at'a kuraĝ'o nur fuĝ'is de lok'o al lok'o ne part'o'pren'ant'e en la defend'o: sen'taŭg'a regent'o kaj mal'estim'ind'a advers'ul'o, kiu merit'is neni'o'n krom est'i ĉas'at'a kiel best'o kaj mort'ig'it'a.
La Ĥan'o apart'ig'is iu'j'n el si'a'j plej reputataj arme'estr'o'j kiu'j kun si'a trup'o'fort'o ek'marŝ'is por ĉas'i la ŝah'o'n, persekut'i li'n kroz'e-kruc'e tra li'a propr'a regn'o, frakas'is ĉi'a'n kontraŭ'star'o'n en si'a voj'o, okup'is aŭ ĉirkaŭ'ir'is la urb'o'j'n, ĝis la ŝah'o est'is nur terur'it'a fuĝ'ant'o ĉas'at'a sur insul'o'n en la Kaspia Maro, kie li mizer'aĉ'e mort'is, sol'a kaj paŭpera.
La plej aĝ'a fil'o de la ŝah'o, Djelal-ed-Din, sukcedis li'n kaj tuj si'n taŭg'ig'is kiel el'star'a strateg'o, li re'vek'is la rezist'o'n kontraŭ la mongol'o'j kun nov'ig'it'a fort'o, sed la trup'o'j plu est'is kun'ig'it'a'j de tro antagonism'a'j element'o'j, li'a kontraŭ'batal'o nur long'ig'is la milit'o'n kaj amar'ig'is ĝi'n, tiel ke la bril'a'j urb'o'j Herat, Merv kaj Balkh kun'e kun la fam'a Bamijan de la buddh'an'o'j renkont'is tiu'n sam'a'n fat'o'n kiu'n hav'is ĉiu'j ali'a'j, dum buĉ'ad'o de milion'o'j da hom'o'j.
Printemp'e la trup'o'j marŝ'is laŭ Amu-Darja tra la step'region'o al'e al la urb'o Urgenĉ, la grund'o est'is vast'distanc'e mal'sek'ig'it'a kaj marĉ'a pro inund'o'j, la ĉeval'o'j sink'is ĝis'ventr'e kaj mal'rapid'is, cikoni'o'j ek'flug'ad'is antaŭ ili klak'ig'ant'e si'a'j'n ruĝ'a'j'n bek'o'j'n, mort'iĝ'ant'a'j fiŝ'o'j barakt'is en sek'iĝ'ant'a'j akv'o'stri'o'j aŭ kuŝ'is mort'int'a'j en la fang'o kaj stink'is, Urgenĉ situ'is iom'a'n distanc'o'n okcident'e de la river'o, la dekliv'o'j ĉirkaŭ'e ruĝ'is kvazaŭ de verŝ'it'a sang'o pro papav'o'j kresk'ant'a'j en dens'a'j tapiŝ'o'j eĉ supr'e'n laŭ la rempar'o'j kaj fortik'aĵ'o'j, la mason'aĵ'o'j est'is el sek'ig'it'a argil'o arm'it'a per trunk'o'j, ŝton'o'j ne trov'iĝ'is en la region'o kaj la soldat'o'j de la Ĥan'o ne pov'is kun grand'a efik'o funkci'ig'i si'a'j'n ĵet'maŝin'o'j'n dum la sieĝ'o, akv'o'satur'it'a'j lign'o'blok'o'j est'is mank'hav'a anstataŭ'o de ŝton'o'j, anstataŭ'e ili dev'is si'n serv'i per la fajr'o'ĵet'il'o'j kiu'j'n la katajoj pli'bon'ig'is el'paf'ant'e tra la tub'o'j radi'o'j'n el brul'ant'a naft'o kiu abund'is en la ĉirkaŭ'o, la naft'o el'flu'is el la grund'o kiel font'o'j de nigr'a, glu'iĝ'em'a ole'o, Urgenĉ est'is urb'o de origin'o de la kharasmoj kaj plej fort'a fortik'aĵ'o nord'okcident'e, ili si'n defend'is kun furioz'o kiu pov'us egal'i la atak'o'j'n de la mongol'o'j, sed akv'o ne pov'is esting'i la fajr'o'radi'o'j'n kiu'j tra'breĉ'is la mur'o'j'n, kiu'j eĉ la grund'o'n bol'ig'is per si'a varm'eg'o kaj paŝ'o'n post paŝ'o re'pel'is la defend'ant'o'j'n, dum tiu'j for'ĵet'is si'a'j'n brul'ant'a'j'n ŝild'o'j'n, rul'is si'n sur'grund'e por esting'i la flam'o'j'n en si'a'j vest'o'j, hav'is la har'o'j'n de'brul'ig'it'a'j de sur la kap'o aŭ blind'a'j ŝancel'iĝ'is kun konsum'it'a'j okul'o'j, la mongol'o'j penetr'is en la urb'o'n kie la fajr'o prepar'is voj'o'n kaj la batal'o'j kontinu'is en la mal'larĝ'a'j strat'o'j, kiu'j est'is blok'it'a'j al la rajd'ant'o'j tiel ke ili dev'is for'las'i la ĉeval'o'j'n kaj batal'i sur'pied'e, vir'o kontraŭ vir'o, arm'il'o kontraŭ arm'il'o, mal'rapid'a kaj pen'a penetr'o por la batal'ul'o'j de la Ĥan'o: nur post plur'tag'a sen'inter'romp'a lukt'o la rest'ant'a'j defend'ant'o'j liver'is si'n kiel kapt'it'o'j kaj ebl'is trans'don'i la okup'it'a'n urb'o'n al la fajr'o por pur'ig'o, sed la regent'o kaj batal'gvid'ant'o jam sukces'is fuĝ'i, kio far'is la Ĥan'o'n furioz'a, ĉar tiu est'is neni'u ali'a ol la fil'o kaj sukcedant'o de la mort'int'a ŝah'o, Djelal-ed-Din, pli taŭg'a vir'o ol la patr'o kaj tial ankaŭ pli danĝer'a, la Ĥan'o tamen rezign'is persekut'i li'n kaj ĉes'ig'is si'a'j'n milit'a'j'n entrepren'o'j'n dum la somer'o, li kaj li'a'j mongol'o'j sufer'is pro la varm'eg'o en la mal'alt'ej'o kaj tir'is si'n supr'e'n al pli alt'e situ'ant'a'j region'o'j kie Amu-Darja divid'is si'n en du river'o'j'n, la Ĥan'o tie ordon'is ke grand'a ĉas'o okaz'u dum ili'a'j ĉeval'greg'o'j liber'os paŝt'iĝ'ant'e, la batal'ul'o'j okup'u si'n per ali'o ol batal'o'j sen tamen degener'i al pigr'o kaj luks'o, rajd'ist'o'j est'is el'send'it'a'j por elekt'i kaj mark'i la teren'o'n por la ĉas'o, kun gurtajo aŭ fin'punkt'o elekt'it'a dek'o'j'n da mejl'o'j for, la ĉas'o est'is gigant'a manovr'o en kiu la trup'o'j re'ten'is si'a'j'n formaci'o'j'n kaj si'a'n arm'il'ar'o'n, ili est'is dis'lok'it'a'j laŭ la form'o de lun'a serp'o kaj met'is si'a'j'n provizor'a'j'n tend'ar'o'j'n, ĝis la ordon'o de la Ĥan'o pri ĉas'komenc'o son'is en la region'o kun klak'ant'a'j trumpet'signal'o'j, la du'obl'a'j vic'o'j de rajd'ant'o'j ek'mov'iĝ'is, akompan'at'a'j de ĉeval'port'at'a'j tambur'o'j kaj mult'a'j vir'o'j manipul'ant'a'j cimbal'o'j'n, por ke la pez'a tondr'ad'o kaj la akr'a tint'ad'o pel'u ĉiu'j'n best'o'j'n el ili'a'j kaŝ'ej'o'j, la rajd'ant'o'front'o'j si'n tra'puŝ'is kun zorg'e konserv'it'a kun'ten'o, neni'u best'o rajt'is si'n for'sav'i, sed ne est'is permes'it'e uz'i arm'il'o'j'n, neniu'j best'o'j est'u mort'ig'it'a'j, nur est'u pel'at'a'j antaŭ'e'n, for'ŝov'at'a'j per lanc'o'stang'o'j kaj ŝild'o'j, eĉ se batal'ul'o mort'us ne est'is permes'it'e ek'uz'i arm'il'o'n, tio est'us krim'o kontraŭ la sever'a'j regul'o'j de la ĉas'o kaj grand'a mok'ind'aĵ'o, la teren'o est'is mal'facil'e penetr'ebl'a, kun dens'a'j vepr'o'j, klif'o'j kaj krut'aĵ'o'j, mal'varm'a'j flu'o'j kiu'j torent'is inter ŝton'o'j aŭ sek'iĝ'int'a'j roj'sulk'o'j kun el'star'ant'a'j arb'o'radik'o'j kaj perfid'a'j kav'aĵ'o'j, ne mal'oft'e iu tim'ig'it'a aŭ incit'it'a best'o si'n ĵet'is antaŭ'e'n por tra'romp'i la front'o'n de rajd'ant'o'j, koler'eg'a urs'o, lup'o kun hirt'ig'it'a fel'o, apr'o kun danĝer'a'j dent'eg'o'j, tigr'o kiu sibl'is inter mal'kaŝ'it'a'j dent'o'j, kaj tio kio ili'n re'pel'is est'is ne tiom la bat'o'j kiom la sovaĝ'a'j vok'o'j, la muĝ'ad'o de la tambur'o'j kaj la krakt'int'o'j de la cimbal'o'j, la orel'o'j de la best'o'j retro'fleks'is si'n pro mal'agrabl'o kaj tim'o antaŭ tiu'j son'o'j, mur'o el fi'bru'ad'o kiu'n ili ne kapabl'is tra'ir'i, la nokt'mal'hel'o inter'romp'is la ĉas'o'n, la batal'ul'o'j ek'bivak'is kaj ĉendis fajr'o'j'n kun inter'spac'o'j de nur'a ŝton'ĵet'o, gard'ist'o'j si'n konstant'e mov'is inter la fajr'o'j, la vir'o'j dorm'is skip'e kaj altern'is je difin'it'a'j hor'o'j, la silent'o est'is konserv'at'a kaj la best'o'j tiom si'n proksim'ig'is kiom ili'a tim'eg'o antaŭ la fajr'o'j permes'is, ili'a'j okul'o'j flam'is kaj ard'is en la obskur'o kie ili si'n mov'is mal'trankvil'e, hurl'ant'e, murmur'ant'e, graŭl'ant'e, tiel la ĉas'o daŭr'is tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n, tra la somer'o, dum kvar monat'o'j, dum la front'o'j de rajd'ant'o'j si'n mov'is antaŭ'e'n lant'e sed sen'indulg'e kaj ĉiam pli si'n ferm'is en ĉirkaŭ'mov'o kiu form'os cirkl'o'n kun la difin'it'a fin'punkt'o mez'e, la best'o'j ĉiam pli kun'prem'iĝ'is de ĉiu'j flank'o'j kaj far'iĝ'is ĉiam pli mal'facil'e ili'n for'pel'i, ili jam diven'is la en'ferm'it'ec'o'n, la danĝer'o'n kiu si'n proksim'ig'is ĉiam pli, ili unu'j ali'a'j'n ĉas'is kaj mort'ig'is nur kiam la mal'sat'o far'iĝ'is tro turment'a, ili preskaŭ tut'e perd'is si'a'n reciprok'a'n tim'o'n, cerv'o'j kaj kapreol'o'j cirkumkur'is inter tigr'o'j kaj leopard'o'j, lup'o'j kaj lepor'o'j glit'is tra la vepr'o'j kun'e, la fremd'a odor'o de hom'o ĉiam ili'n ating'is kaj en'spir'is al ili profund'a'n mal'trankvil'o'n, li'a'j vok'o'j kaj bru'o ten'is ili'a'n tim'o'n viv'a, la front'o'j de la ĉas'ant'o'j dens'iĝ'is, du'obl'iĝ'is, kaj far'iĝ'is pli mal'ebl'e ol iam tra'penetr'i ili'n, la best'o'j ĉirkaŭ'vag'is en io kio jam est'is kapt'it'ec'o kaj atend'is si'a'n fat'o'n, tamen ankoraŭ ne sub'ig'it'a'j sed pret'a'j por unu last'a lukt'o, en furioz'o kiu konduk'os al mort'o aŭ liber'o, fin'e la gurtajo est'is ating'it'a, la ĉirkaŭ'rond'iĝ'o plen'um'it'a kaj string'it'a ekstrem'e, la batal'ul'o'j ek'halt'is kaj atend'is la signal'o'n de la Ĥan'o, li dum la tut'a pel'ĉas'o cirkumrajd'is inter ili, sekv'is la far'o'j'n de la komand'ant'o'j kaj vir'o'j, distanc'e aŭ tut'e proksim'e, oft'e ili'n surpriz'ant'e, observ'ant'e ĉio'n, en'memor'ig'ant'e ĉio'n, mut'a kaj minac'a sen inter'ven'i en i'o'n ajn, est'is la Ĥan'o kiu komenc'is la kulminaci'o'n de la ĉas'o kiel preskrib'is la mor'o, li preter'rajd'is ĉiu'j'n ali'a'j'n, rajd'is sol'a inter la best'o'j'n, kun glav'o kaj paf'ark'o ĉe'man'e ating'ebl'a'j, li el'serĉ'is kelk'a'j'n el la plej danĝer'a'j besti'o'j, urs'o'n kiu lev'is si'n sur la post'a'j pied'o'j kaj nud'ig'is la dent'o'j'n, tigr'o'n kiu kaŭr'iĝ'is salt'prepar'e, fortik'a'n apr'o'n kiu renkont'is li'n en la atak'o, la Ĥan'o streĉ'is si'a'n ark'o'n kaj send'is si'a'j'n sibl'ant'a'j'n sag'o'j'n kontraŭ unu best'o post la ali'a, fal'ig'is ili'n aŭ vund'is ili'n, persekut'is la vund'it'a'j'n kiu'j prov'is eskap'i, ating'is ili'n kaj frap'is ili'n per la glav'o, post kiam li sufiĉ'e montr'is si'a'n kuraĝ'o'n kaj si'a'n lert'o'n la Ĥan'o re'tir'is si'n kaj las'is al la ali'a'j daŭr'ig'i la mort'ig'ad'o'n de la best'o'j, li okup'is lok'o'n sur alt'aĵ'o proksim'e, daŭr'e sid'ant'e sur si'a ĉeval'o, por de tie super'vid'i tio'n kio okaz'is, kiel la batal'ul'o'j ĵet'is si'n antaŭ'e'n kaj fal'ig'is ĉiu'j'n best'o'j'n kiu'j kruc'as ili'a'n voj'o'n, per sag'o'j, per lanc'pik'o'j, per glav'frap'o'j, dum la blek'eg'o'j kaj hurl'o'j de la best'o'j miks'iĝ'is kun la mal'long'a'j vok'o'j de la vir'o'j, la tambur'o'j kaj cimbal'o'j nun silent'is, furioz'ant'a'j best'o'j atak'is kaj renvers'is ĉas'ist'o'j'n sur la grund'o'n, rul'iĝ'is kun ili en mort'ig'a man'batal'o, sen ke unu ven'us help'e al ali'a kiel la batal'ul'o'j far'is en real'a'j batal'o'j, tio est'us insult'o kontraŭ la atak'it'o, li'a glor'o postul'is ke li mem venk'u en la lukt'o kontraŭ la best'o'j aŭ las'u si'n vund'i, mav'trakt'i, ebl'e ĝis'mort'e, nur kiam la tag'o proksim'iĝ'is al si'a fin'o kaj la ĉef'part'o de la ĉirkaŭ'it'a'j best'o'j est'is mort'ig'it'a'j est'is temp'o por unu el la jun'a'j nep'o'j turn'i si'n al la Ĥan'o kaj pet'i li'n donac'i al la rest'ant'a'j best'o'j ili'a'n liber'o'n rekompenc'e pro ili'a kuraĝ'a lukt'o, la Ĥan'o konsent'is kaj la ĉas'o est'is ĉes'ig'it'a per re'son'ant'a'j trumpet'fanfar'o'j, la pred'o est'is kolekt'it'a, ŝarĝ'it'a sur ĉeval'dors'o'j kaj konduk'at'a al la tend'ar'o, post'e ĉiu'j kolekt'iĝ'is ĉirkaŭ la Ĥan'o kiu sid'is en si'a mal'ferm'it'a tend'o kaj sci'ig'is ili'n pri si'a'j impres'o'j de la ĉas'o, kritik'is mis'paŝ'o'j'n, mal'laŭd'is mank'o'j'n, esprim'is si'n aprob'e pri apart'e kuraĝ'a'j aŭ lert'a'j brav'aĵ'o'j, deklar'is fin'e ke la plezur'o de la ĉas'o nun pas'is, la somer'varm'o jam ced'is kaj la ver'a'j batal'o'j de'nov'e komenc'iĝ'os, ankoraŭ rest'as la task'o kapt'i la fil'o'n de la ŝah'o kaj sub'prem'i la rest'ant'a'n kontraŭ'star'o'n en la Kharasmo-regn'o, kaj la batal'ul'o'j est'is en plej bon'a humor'o antaŭ la perspektiv'o de nov'a'j batal'o'j kaj venk'o'j, kun rab'o'j kaj ĉia'spec'a pred'o, ili est'is fort'ig'it'a'j anstataŭ lac'a'j de la long'a ĉas'o kaj la greg'o'j de el'ripoz'int'a'j, bon'e nutr'it'a'j ĉeval'o'j atend'is ili'n.
La Ĥan'o'n ating'is fam'o pri olda saĝ'a katajo laŭ'dir'e viv'ant'a en la Alaŝan-mont'ar'o apud la lim'o al Hsia, ermit'o kiu rest'ad'as en mal'facil'e al'ir'ebl'a grot'o kaj rifuz'as rilat'i kun la ekster'a mond'o, oni li'n opini'as ne'mort'ebl'a kaj laŭ'asert'e li instru'as ke potenc'o est'as sen'potenc'o kaj sen'potenc'o la ver'a potenc'o.
Ebl'e tiu afer'o pri la potenc'o pli ol tiu pri la sen'mort'ec'o vek'as la interes'iĝ'o'n de la Ĥan'o, li vok'as al si ĉef'ul'o'n super mil soldat'o'j kaj ordon'as al tiu ven'ig'i la saĝ'a'n katajon al Karakorum, li respons'u per si'a viv'o ke la oldul'o ven'u ĝis antaŭ la Ĥan'o kaj neni'o li'n ĝen'u sur'voj'e, la vojaĝ'o li'n ne lac'ig'u nek kaŭz'u al li ĉagren'o'n.
La ĉef'ul'o rajd'as kun si'a'j mil soldat'o'j tra la dezert'o sud'e'n kaj ven'as al la mont'ar'o Alaŝan, sen'mal'facil'e li trov'as voj'montr'ist'o'n al la rest'ad'ej'o de la vast'fam'a saĝ'ul'o, tamen ili dev'as halt'i antaŭ apik'a mont'a mur'o: tie supr'e apud rok'ŝtup'o la oldul'o viv'as en si'a kavern'o, neniam li de'supr'as, kiu'j vol'as li'n vizit'i dev'as grimp'i supr'e'n risk'ant'e si'a'n viv'o'n.
La mont'o'mur'o tamen bagatel'e obstakl'as antaŭ la vir'o'j de la Ĥan'o, dek'vir'a grup'o tuj komenc'as si'n mov'i supr'e'n, dum la ceter'a trup'o atend'as sub'e, al la dek grimp'ant'o'j la supr'e'n'ir'o est'as pli mal'facil'a ol ili pre'kalkul'is kaj ili dev'as far'i temp'o'rab'a'n ĉirkaŭ'ir'o'n, ankaŭ la rok'ŝtup'o supr'e montr'as si'n tre stret'a kaj mal'facil'e ir'ebl'a.
La oldul'o sid'as ĉe la apertur'o de si'a kavern'o, kun supr'e'n'turn'it'a vizaĝ'o kaj ferm'it'a'j okul'o'j, ŝajn'as ke li ne rimark'as la ven'o'n de la vizit'ant'o'j aŭ li nur ne las'as si'n ĝen'i de ili, ili tie star'as silent'a'j kaj li'n rigard'as sen ke li far'as plej et'a'n mov'o'n.
Si'n turn'as la ĉef'ul'o al li kaj dir'as: Ni vi'n salut'as de la grand'a Ĥan'o, al kiu ating'is la fam'o de vi'a saĝ'o kaj kiu dezir'as vi'n renkont'i!
La oldul'o ne si'n mov'as nek apertas la okul'o'j'n kaj neni'o'n respond'as antaŭ ol pas'is kelk'a temp'o, tiam li mild'e dir'as, per febl'a voĉ'o: La fam'o pri la grand'a Ĥan'o si'a'vic'e ating'is eĉ ĝis ĉi tie ĉe mi, sed mi hav'as neni'o'n por dir'i al li kaj ne dezir'as li'n renkont'i.
La vir'o'j de la Ĥan'o ŝok'iĝ'is, sed reg'as si'n, kaj la ĉef'ul'o dir'as: La potenc'o de la Ĥan'o est'as tiel grand'a ke neni'u pov'as i'o'n ne'i al li, li'a dezir'o est'as ke vi akompan'u ni'n al li'a urb'o Karakorum kaj don'u al li part'o'n de vi'a saĝ'o.
La oldul'o respond'as: Potenc'o est'as neni'o ali'a ol sen'potenc'o, neni'u pov'as mi'n dev'ig'i al io, ĉar mort'o ne ekzist'as por mi, sed mi'a instru'o dir'as al mi ke mi neni'o'n kontraŭ'star'u, ke tio est'us nur van'a kaj detru'a, mi tamen prefer'us ne far'i laŭ la dezir'o de la Ĥan'o, mi jam ne for'las'is ĉi tiu'n kavern'o'n de kiam mi antaŭ long'e ven'is ĉi tie'n kaj mi vol'as rest'i ĉi tie ĝis mi en'ir'os la ĉiom'o'n.
La ĉef'ul'o dir'as ke la vol'o de la Ĥan'o est'as la sol'a leĝ'o de la mond'o kaj ke ili dev'as li'n konduk'i kun si al Karakorum, sed li kompren'as ke la oldul'o ne pov'as de'grimp'i la mont'o'n kaj apenaŭ rajd'i ĉeval'e tra la dezert'o.
Li konsider'as ĉu ili pov'os li'n port'i mal'supr'e'n, sed trov'as la risk'o'n tro grand'a, anstataŭ'e li ig'as kun'lig'i ili'a'j'n ĵet'ŝnur'o'j'n, volv'as la oldul'o'n per kelk'a'j vest'o'j kaj fiks'lig'as li'n, sen ke li far'as plej et'a'n rezist'o'n aŭ eĉ mal'ferm'as la okul'o'j'n, post'e ili li'n si'n'gard'e mal'lev'as sub'e'n laŭ la vertikal'a mont'mur'o kaj post'e mem mal'supr'e'n'grimp'as.
La oldul'o ne pov'as rajd'i, neniam sid'is sur ĉeval'o, kaj ili dev'as hav'ig'i port'seĝ'o'n al li, tia'n kia'n nobel'a'j katajoj kutim'as uz'i, ĝi fiks'jung'iĝ'as inter du ĉeval'o'j akompan'at'a'j de kvar rajd'ant'o'j, du ambaŭ'flank'e de la du port'ant'a'j ĉeval'o'j, kaj la oldul'o est'as lev'it'a en la port'seĝ'o'n, merĝ'as inter silk'a'j kusen'o'j sub la baldaken'o, sen ke li ankoraŭ apertas la okul'o'j'n eĉ kiam la kurten'o'j est'as ferm'ŝov'it'a'j ŝirm'e kontraŭ sun'o kaj polv'o.
Ek'ir'as la trup'o re'voj'e tra la dezert'o, la ĉef'ul'o zorg'em'e elekt'as la plej'ebl'e bon'a'n voj'o'n kaj ne vojaĝ'as tro rapid'e nek tro lant'e, la unu'a konsider'e al la fragil'a oldul'o, la last'a konsider'e al la pacienc'o de la Ĥan'o.
La ĉef'ul'o oft'e en'rigard'as la port'seĝ'o'n, demand'as la oldul'o'n ĉu li i'o'n dezir'as, sed la oldul'o respond'as nur per leĝer'a kap'sku'o ne mal'ferm'ant'e la okul'o'j'n, li est'as tre magr'a kaj minc'a, tiel sek'iĝ'int'a ke neniam li ŝvit'as eĉ gut'o'n, kaj li konsum'as neni'o'n krom iom da akv'o kaj riz'o.
Li'a el'ten'fort'o tamen si'n montr'as ne'atend'it'e grand'a, neniam li plend'as pri la vojaĝ'o kaj ne ŝajn'as tre lac'iĝ'int'a, nek el'ĉerp'it'a de la dezert'varm'eg'o aŭ port'seĝ'a sku'ad'o, la ĉef'ul'o tamen foj'o'n post foj'o tim'as ke la oldul'o jam mort'is kaj post'las'is nur si'a'n el'sek'iĝ'int'a'n korp'o'n, ĉar li ne si'n mov'as nek mal'ferm'as la okul'o'j'n, li dev'as parol'i al li kaj trankvil'iĝ'i de li'a respond'o.
Fin'e li ne pov'as de'ten'i si'n demand'i la oldul'o'n ĉu tiu neni'o'n vid'as, ĉu li neniam mal'ferm'as la okul'o'j'n, kaj la respond'o ven'as laŭ li'a mild'a kutim'o: Ne mal'ferm'ant'e la okul'o'j'n mi vid'as ĉio'n kio'n mi bezon'as vid'i, la vid'ebl'a'j objekt'o'j nur ombr'as kaj konfuz'as la ilumin'iĝ'o'n.
La ĉef'ul'o'n ĉiam pli kapt'as ia'spec'a tim'o pro tiu rimark'ind'a hom'o, eman'as fort'o de li malgraŭ li'a fragil'ec'o, fort'o simil'a al sekret'a el'radi'ad'o kiu ne hav'as rilat'o'n kun la fort'o de la korp'o, mild'ec'o kiu sent'iĝ'as pli dens'a kaj pli ne'penetr'ebl'a ol mur'o.
Ne renkont'int'e eĉ plej et'a'n rezist'o'n la ĉef'ul'o tamen trov'as la task'o'n unu el la plej mal'facil'a'j kiu'j'n li iam plen'um'is, li tim'as ke la oldul'o ia'manier'e vanuos antaŭ ol ili ating'os Karakorum, ebl'e sen'spur'e kiel vent'o'puŝ'et'o, ebl'e post'las'ant'e la sen'signif'a'n oldan korp'o'n sen viv'o, sek'a'n kaj mal'pez'a'n kiel branĉ'o'fask'o.
Kaj se io okaz'os al la oldul'o, se li mort'os aŭ vanuos, tiam li'a propr'a viv'o est'os for'perd'it'a.
La Ĥan'o fervor'as renkont'i la saĝ'a'n katajon tuj kiam ties al'ven'o anonc'iĝ'as, sed li si'n reg'as kaj las'as al li antaŭ'e ripoz'i ne'ĝen'it'e unu tag'o'n kaj unu nokt'o'n post la vojaĝ'o, post'e la oldul'o est'as konduk'it'a ĝis antaŭ la regent'o en ties jurt'o'n kaj al li est'as ofert'it'a arĝent'a seĝ'o tut'e proksim'e al tiu.
La aĝ'a katajo ŝajn'as ankaŭ ne nun lev'i la palpebr'o'j'n, tamen vid'as kaj leĝer'e klin'as la kap'o'n kiel sign'o ke li percept'as la ĉe'est'o'n de la Ĥan'o, la Ĥan'o si'a'part'e rigard'as tra preskaŭ ne'rimark'ebl'a'j okul'fend'et'o'j en la profund'a'j haŭt'falt'o'j, kaj tia'manier'e ili silent'e rigard'as aŭ percept'as unu la ali'a'n dum kelk'a temp'o.
La Ĥan'o dir'as: Mi vi'n dank'as pro tio ke vi ven'is la long'a'n voj'o'n ĝis ĉi tie, mi esper'as ke la vojaĝ'o ne est'is tro ĝen'a kaj trakt'is vi'n mal'bon'e, sed vi'a fam'o pro grand'a saĝ'o ating'is mi'n kaj mi vol'is vi'n renkont'i.
La oldul'o: Vi'a dezir'o ne ebl'ig'is al mi elekt'o'n, ho Ĥan'o, ĉar mi'a instru'o dir'as al mi neniam i'o'n kontraŭ'star'i, sed mi tuj klar'ig'is ke mi hav'as neni'o'n kio'n dir'i al vi.
La Ĥan'o: Ĉu en tio konsist'as vi'a saĝ'o, neni'o'n kontraŭ'star'i kaj neni'o'n hav'i por dir'i?
La oldul'o: Vi mi'n ĝust'e kompren'is, ho Ĥan'o, i'o'n kontraŭ'star'i konduk'as nur al antagonism'o'j kaj konflikt'o'j, el kiu'j ven'as neni'o bon'a, sed kiu ne kontraŭ'star'as tiu ĉirkaŭ'as kaj super'venk'as tio'n, al kio li ced'as, ĉar tio pro mank'ant'a kontraŭ'star'o perd'as si'a'n fort'o'n.
Kaj mi hav'as neni'o'n por dir'i al vi ĉar neni'u ilumin'o pov'as trans'don'iĝ'i de unu hom'o al ali'a, kio'n oni dir'as est'as kompren'at'a laŭ la spert'o kaj ilumin'it'ec'o de la aŭskult'ant'o, tial ĉiam mis'kompren'at'a, kaj kial parol'i por est'i mis'kompren'at'a?
La Ĥan'o: Vi'a'j vort'o'j ŝajn'as sagac'a'j, sed mi vol'us pli bon'e kompren'i la pens'o'n mal'antaŭ ili, ĉu vi do vol'as respond'i kelk'a'j'n demand'o'j'n kaj ebl'e komenc'e dir'i al mi vi'a'n nom'o'n!
La oldul'o: Mi ne hav'as nom'o'n, ĉar mi tio'n ne bezon'as, sam'kiel vi mem, ho Ĥan'o, ne uz'as vi'a'n nom'o'n, kaj mi, mi'a'part'e, antaŭ long'e ankaŭ forges'is tiu'n nom'o'n kiu'n mi ebl'e posed'is, est'as jam pli ol sufiĉ'e ke oni mi'n nom'as la olda saĝ'ul'o, ĉar mi ne bon'e sci'as ĉu mi pov'as nom'iĝ'i olda kaj sci'as jam tro bon'e ke mi ne est'as saĝ'a, nur ebl'e mi far'is i'a'n unu'a'n paŝ'o'n al ilumin'iĝ'o.
La Ĥan'o: Vi'a instru'o ŝajn'as konsist'i en tio ke vi mal'atribu'as al vi ĉio'n, kaj sam'temp'e ĝi est'as instru'o kiu'n vi ne zorg'as dis'kon'ig'i, sed ĉu tio ne est'as manier'o mal'atribu'i al si la instru'o'n mem?
La oldul'o: Ĝi est'as ta'o, la instru'o kiu pli bon'e est'as kon'ig'at'a per ne'disk'on'ig'ad'o, ĉar ta'o'n oni pov'as kapt'i nur kiel metafor'o'n, kvankam ankaŭ tiam mank'e: ta'o ne est'as streb'o nek est'o'manier'o, ĉar la streb'ad'o elkludas la ating'o'n kaj neni'u pov'as posed'i ta'o'n ne perd'ant'e ta'o'n.
La Ĥan'o: Daŭr'ig'u, parol'u plu!
La oldul'o: Ta'o nom'e est'as la mal'o de ĉio kio est'as io difin'it'a, ta'o nul'ig'as, egal'ig'as, est'as fort'o kiu pov'as est'i util'ig'at'a al neni'o, potenc'o kiu si'n montr'as nur en la for'est'o de potenc'o.
Ta'o'n oni plej bon'e pov'as kompar'i kun la akv'o: neniam ĝi si'n lev'as supr'e'n, ĉiam ĝi serĉ'as voj'o'n mal'supr'e'n, al la plej'ebl'e profund'a situ'o por tie trov'i si'a'n ripoz'o'n, si'a'n ne-ag'ad'o'n, tiu'n ver'a'n ekzist'o'n kiu simil'as memnihiligon: la akv'o ne prezent'as kontraŭ'star'o'n, ĝi ced'as sed nur por ĉirkaŭ'i kaj plen'ig'i, ĝi pov'as dis'er'iĝ'i en plej mal'grand'a'j'n gut'o'j'n sed ne ĉes'as sen'ŝanĝ'e est'i si mem kaj re'e kun'serĉ'iĝ'i, ĉiam part'o de sam'a ne'detru'ebl'a tut'aĵ'o.
La Ĥan'o: Sed ankaŭ la akv'o hav'as si'a'n kontraŭ'star'em'o'n, ĝi sub'port'as ŝip'o'j'n grand'a'j'n kiel dom'o'j, ĝi pov'as dis'romp'i potenc'a'j'n dig'o'j'n kaj antaŭ'e'n'ĵet'iĝ'i kun eksterm'a furioz'o: ĉu ankaŭ tiam valid'as tio kio'n vi nom'as ta'o?
La oldul'o: Ne, ta'o ne kontraŭ'star'as, neni'o'n dis'romp'as, la akv'o est'is nur metafor'o sufiĉ'e proksim'a al ta'o sed tut'e ne ident'a kun ta'o.
La Ĥan'o: Laŭ'dir'e vi instru'as ke potenc'o est'as sen'potenc'a kaj sen'potenc'o est'as la ver'a potenc'o, kiel mi kompren'u tio'n?
La oldul'o: Mi tio'n ne instru'as, ĉar mi neni'o'n instru'as, sed mi'a kompren'o dir'as al mi ke tiel est'as: la potenc'o sen'potenc'as se ĝi met'iĝ'as antaŭ la ver'a sen'bezon'o, se ĝi neni'o'n pov'as for'rab'i de mi, se neni'o'n mi posed'as kaj al neni'o kroĉ'iĝ'as, ĉar kiel ĝi tiu'kaz'e pov'us el'montr'i si'a'n potenc'o'n?
La Ĥan'o: La potenc'o pov'as rab'i al vi la liber'o'n kaj en'ferm'i vi'n en karcer'o'n!
La oldul'o: Nek liber'o nek karcer'o ekzist'as por tiu kiu est'as indiferent'a al ambaŭ.
La Ĥan'o: La potenc'o pov'as rab'i al vi vi'a'j'n okul'o'j'n tiel ke vi neni'o'n plu vid'os!
La oldul'o: Ne se mi sen'de'pend'as de mi'a'j okul'o'j kaj vid'as pli klar'e sen ili.
La Ĥan'o: La potenc'o pov'as rab'i al vi nutr'aĵ'o'n kaj trink'aĵ'o'n tiel ke vi mort'os pro mal'sat'o kaj soif'o.
La oldul'o: Se por mi la mort'o ne trov'iĝ'as ankaŭ la viv'o'n for'rab'i de mi ne ebl'as.
La Ĥan'o: Vi do est'us ne'mort'ebl'a kaj neni'o pov'us vi'n mort'ig'i eĉ se vi'a kap'o est'us de'hak'it'a kaj vi'a korp'o est'us dis'ŝir'it'a?
La oldul'o: Por mi ne plu est'as diferenc'o inter viv'o kaj mort'o, mi'a ilumin'iĝ'o de ta'o nul'ig'is tiu'n diferenc'o'n.
La Ĥan'o: Ĉu vi cel'as ke vi korp'e ne pov'as mort'i aŭ ke vi iel viv'os post la mort'o?
La oldul'o: Diferenc'o ne ekzist'as, ĝi est'as nur mis'koncept'o kiu'n ta'o plen'e tra'vid'as kaj dis'blov'as kiel nebul'o'n, ĉar la potenc'o sen'potenc'as kaj la sen'potenc'o est'as la ver'a potenc'o.
La Ĥan'o: Mi pov'us hav'i em'o'n prov'i tiu'n ta'o'n pri vi por vid'i ĉu vi tamen ne trov'os diferenc'o'n inter viv'o kaj mort'o!
Dir'ant'e tio'n la Ĥan'o el'ing'as si'a'n kurt'a'n glav'o'n kaj la akr'a'n klingon direkt'as al la kol'o de la olda katajo, prem'as la eĝ'o'n kontraŭ la falt'oz'a'n haŭt'o'n, pret'a por puŝ'o, sed la oldul'o eĉ la palpebr'o'j'n ne mov'as, li ŝajn'as tut'e sen'sci'a pri la mort'minac'o.
La Ĥan'o re'ten'as la glav'o'n sam'pozici'e, direkt'it'a'n kontraŭ la gorĝ'o'n de la oldul'o, ĝis li'a propr'a man'o ek'trem'et'as kaj li re'tir'as la glav'o'n, ŝov'as ĝi'n en ĝi'a'n ing'o'n, konvink'it'e ke li pov'us mort'ig'i la saĝ'ul'o'n sen ke tiu eĉ lev'us la palpebr'o'j'n.
La inter'parol'o inter la Ĥan'o kaj la olda katajo kontinu'as ali'a'n tag'o'n kiam ili sid'as kun'e en la jurt'o de la regent'o.
La Ĥan'o: Vi prav'as, se ĉiu'j kiel vi apati'us antaŭ la mort'o la potenc'o ne ekzist'us, est'as do la tim'o de la hom'o'j antaŭ la mort'o kiu ebl'ig'as la potenc'o'n kaj kun'ten'as la regn'o'j'n: ĉu do tim'o est'as io bon'a kaj kuraĝ'o io mal'bon'a?
La oldul'o: La kuraĝ'o sam'kiel la potenc'o est'as form'o de tim'o kiu si'n turn'as kontraŭ ali'a'j, sed kuraĝ'o kaj tim'o per si mem est'as nek bon'a'j nek mal'bon'a'j, nur rilat'e unu al la ali'a ili pov'as est'i bon'a'j aŭ mal'bon'a'j, kaj se unu ne trov'iĝ'us ankaŭ la ali'a ne trov'iĝ'us kaj la mond'o est'us pli bon'a.
La Ĥan'o: Se la mort'o neni'o'n signif'as tiam ankaŭ mort'ig'i neni'o'n signif'as, mi mort'ig'is pli da hom'o'j ol ali'u ajn en la mond'o, tio do neni'o'n signif'us kaj mi'n nek merit'ig'us nek mal'merit'ig'us?
La oldul'o: Mort'ig'i atest'as pri tim'o, pri mank'o de ver'a kuraĝ'o, ĉar kiu neni'o'n tim'as ankaŭ ne bezon'as en'spir'i al ali'a'j tim'o'n kaj li ne mort'ig'as, li hav'as tiu'n spec'o'n de kuraĝ'o kiu permes'as al ĉiu'j viv'i, li venk'as est'ant'e tiu mal'plen'o kiu'n la ali'a'j plen'ig'as, est'ant'e tiu mal'ĉe'est'o de ag'o kiu ig'as ali'a'j'n ag'i.
La Ĉiel'o al neni'u dezir'as bon'o'n, la Ĉiel'o indiferent'as kaj ne hav'as vol'o'n, ĝi rigard'as al ĉiu'j est'aĵ'o'j kiel al hund'o'j el pajl'o; kio real'e est'as, tio ĉiam ekzist'as kaj ne pov'as ne plen'um'i si'n, la Ĉiel'o est'as nur sen'fin'a mal'plen'o, ne mont'o kiu van'e prov'as plen'ig'i la mal'plen'o'n.
La voj'o de la Ĉiel'o est'as eben'ig'i, mal'pli'ig'i la abund'o'n kaj plen'ig'i la mank'o'n, super'venk'i la pli alt'a'n region'o'n sorb'ant'e ĝi'n en si'a'n mal'alt'ec'o'n, el'produkt'ant'e la grand'a'n per la mal'grand'a, efik'i ne efik'ant'e simil'e al la rad'o kiu nur rond'ir'ad'as sed permes'as al la ĉar'o rul'iĝ'i antaŭ'e'n.
La Ĥan'o: Sed kio'n permes'as la Ĉiel'o, ĉu tio ne est'as ĝi'a vol'o, kaj kio okaz'as, ĉu tio est'as io ali'a ol la real'o?
La oldul'o: La Ĉiel'o est'as pacienc'a kaj atend'as, kaj tio kio okaz'as ĉiam montr'iĝ'as est'i io ali'a ol tio kio ŝajn'as okaz'i, kio ŝajn'as real'a ĉes'as en ne'real'o kaj fal'as, la efik'ant'a est'as tio kio ne est'as, est'ad'o'n oni ne pov'as disting'i de iĝ'ad'o.
La Ĥan'o: Vi ŝajn'as cel'i ke ĉiu streb'ad'o est'as mis'far'o, ke ĉiu far'o en'hav'as si'a'n mal'sukces'o'n, ĉiu ag'o si'a'n memnihiligan mal'o'n?
La oldul'o: Ho Ĥan'o, la saĝ'ul'o efik'as ne vol'ant'e tio'n kaj al'streb'ant'e neni'o'n, li ne ag'as por ating'i nek por plen'um'i, sed nur por mal'plen'ig'i kaj prepar'i spac'o'n, li ne reg'as, ne posed'as, li mal'avanc'as kaj ced'as, kaj per tio li akir'as grav'ec'o'n.
La Ĥan'o: Sed kio'n vi do vol'as ke regent'o far'u: nur las'i fal'i la man'o'j'n kaj rezign'i, ne praktik'i potenc'o'n, ne gard'i i'a'n ord'o'n, ne re'bat'i si'a'j'n mal'amik'o'j'n, nur las'i ĉio'n dis'solv'iĝ'i kaj flu'i kiel akv'o, dis'er'iĝ'i kaj far'iĝ'i neni'o, aŭ est'i traf'it'a de konker'ant'o'j kaj fremd'ul'reg'ad'o?
La oldul'o: La regent'o las'u la imanent'a'j'n leĝ'o'j'n reg'i kaj ne el'dev'ig'u ili'n el ili'a stat'o de ekvilibr'o, li fid'u la fort'o'j'n imanent'a'j'n en ĉio kaj las'u al ili esprim'iĝ'i, li'a eminent'o konsist'u en tio ke li si'n re'ten'as kaj las'as al ĉio efik'i laŭ si'a natur'o, li reg'u ne reg'ant'e, sed ceter'e mi hav'as neni'o'n per kio vi'n respond'i, ho Ĥan'o!
La Ĥan'o: Mi diven'as al kio vi cel'as, vi saĝ'a katajo, sed mi ne pov'as ĝust'e tra'vid'i la sekv'o'j'n se mi ag'us kiel vi dir'as, mi tamen komenc'as kompren'i kio est'as ekvilibr'o, ĉio konsist'ig'as ekvilibr'o'n kiu'n ating'i est'as mal'facil'e kaj kiu'n re'ten'i est'as eĉ pli mal'facil'e.
Mi mal'tim'as la mort'o'n, sam'e kiel vi, tamen ali'manier'e, mi uz'is la mort'o'tim'o'n de ali'a'j kaj sur tiu tim'o mi konstru'is mi'a'n imperi'o'n kaj mi'a'n potenc'o'n: ĉu ne rest'os la tim'o antaŭ la mort'o tiel long'e kiel est'os la dezir'o viv'i, tiel ke la instinkt'o viv'i daŭr'e konserv'os mi'a'n imperi'o'n kaj mi'a'n potenc'o'n?
La oldul'o: La vol'o viv'i kaj la tim'o antaŭ mort'o est'as unu kaj sam'a, kiu ne si'n liber'ig'is de la viv'o'vol'o ankaŭ ne pov'as liber'iĝ'i de mort'o'tim'o, la saĝ'o komenc'iĝ'as per la sci'o ke la viv'o en si'a plej'intern'a esenc'o ne si'n disting'as de la mort'o, ke ambaŭ en'est'as kiel part'o'j en unu sam'a est'o, kiu est'as ta'o, la ne'kapt'ebl'a, la etern'e vanuem'a.
La Ĥan'o: Est'as fam'o pri vi, saĝ'ul'o, ke vi ne pov'as mort'i sed viv'os etern'e, ebl'e en tio si'n kaŝ'as vi'a sekret'o, tial vi ne tim'as la mort'o'n kaj opini'as ĝi'n unu kun la viv'o?
La oldul'o: Ho ne, Ĥan'o, mi de'long'e viv'as kvazaŭ mi ne viv'us, mi kiom ebl'as est'as mort'a jam en la viv'o, kaj tial la mort'o mal'fru'as, sed ĝi ven'os fin'e kiam la lim'o inter viv'o kaj mort'o plen'e nul'iĝ'is, mi mem ne rimark'os kiam tio okaz'os, sed ĉi tiu'n korp'o'n, kiu'n mi ankoraŭ pri'loĝ'as, oni trov'os mal'plen'a kaj for'las'it'a kiel tiu'n kokon'o'n kiu'n papili'o for'las'is.
La Ĥan'o: Mi, mi'a'part'e, ne plu adher'as al la viv'o por mi mem, sed por zorg'o pri la imperi'o kaj pro pens'o pri mi'a'j post'e'ul'o'j: se mi pov'us gajn'i ankoraŭ kelk'a'j'n jar'o'j'n mi pov'us venk'i la rest'ant'a'j'n mal'amik'o'j'n kaj establ'i la plej'ebl'e bon'a'n ekvilibr'o'n.
La oldul'o: La mal'amik'o'j'n vi neniam finklude pov'os venk'i, iu definitiv'a ekvilibr'o neniam est'iĝ'os, tial vi neniam pov'os viv'i sufiĉ'e long'e, eĉ se vi gajn'us nov'a'n jun'ec'o'n foj'e post re'foj'e.
La Ĥan'o: Ĉu vi kon'as iu'n tia'n ebl'ec'o'n al re'nov'a viv'o, ĉu tio fin'e est'as vi'a plej intern'a sekret'o?
La oldul'o: Ho ne, Ĥan'o, mi neniu'n ajn sekret'o'n el ajn'a spec'o posed'as, ĉio ĉe mi est'as aperta, mal'plen'a, kiel vi vid'as, neni'o'n mi hav'as por dir'i al vi, neni'o mi est'as, tial por mi sam'e facil'as mort'i kiel viv'i.
La Ĥan'o: Mi long'e ĝis'ating'is sur mi'a voj'o, vi ankoraŭ pli long'e sur la vi'a, ni ne pov'as ir'i la sam'a'n voj'o'n, ni hav'as neni'o'n por dir'i unu al la ali'a, pri tio ni jam sufiĉ'e mal'ŝpar'is vort'o'j'n, nun mi vi'n rekompenc'os ĉar vi ven'is al mi, se vi rekompenc'o'n vol'as akcept'i, kaj vi pov'as rest'i ĉi tie se vi tio'n dezir'as aŭ re'ir'i al vi'a mont'o sam'manier'e kiel vi ven'is.
La oldul'o: Mi obe'is al ta'o kaj ne rezist'is vi'n, ho Ĥan'o, ĉio far'iĝ'is kiel mi pre'dir'is kaj vi'a plen'um'it'a dezir'o sorb'iĝ'is en sabl'o'n, mi re'ir'os kiel mi ven'is, mi neni'o'n bezon'as kaj neni'o'n dezir'as, nur unu mank'o'n mi spert'is ĉi tie, ho Ĥan'o: la abism'o ekster mi'a kavern'o kiu mi'n memor'ig'as pri la profund'o, pri la fal'o kiu atend'as tiu'n kiu ne viv'as sufiĉ'e mal'alt'e.
La du vir'o'j leĝer'e klin'as la kap'o'n unu al la ali'a kaj la saĝ'a olda katajo for'est'iĝ'as.
Sub la alt'a'j mont'o'j la somer'o sufok'e prem'is, la varm'eg'o pez'is kiel ŝarĝ'o sur ĉiu'j, la ĉeval'o'j las'is pend'i la kap'o'n, konstant'e la hom'o'j soif'is akv'o'n, trink'is tro mult'e kaj ŝvit'is abund'e, tio rapid'e far'is ili'n lac'a'j kaj ne'vol'em'a'j, grand'a'j nigr'a'j bird'o'j sor'is en la ĉiel'spac'o super ili, pend'is tie kvazaŭ per ŝnur'et'o'j kaj cirkul'is atend'ant'e mort'int'o'j'n, naŭz'a'j haladz'o'j ven'is el ĉiu'j direkt'o'j, eĉ la fajr'o'j mav'odor'is, neni'o efektiv'e pur'ig'is, nek fajr'o nek akv'o, skorpi'o'j kun lev'it'a'j pik'il'o'j el'krabl'is el inter la ŝton'o'j, serpent'o'j mal'aper'is kiel nigr'a'j vip'o'j aŭ lev'is si'n por atak'i tiel ke oni dev'is ili'n hak'mort'ig'i, la skelet'o'j de best'o'j kaj hom'o'j oft'e kuŝ'is tiel dens'e sur la grund'o ke neces'is rajd'i sur ili, ost'o'j kaj krani'o'j krak'is kiel sek'a'j branĉ'o'j sub la huf'um'o'j, skelet'e magr'a'j hom'o'j for'fuĝ'is kiel ebl'e rapid'e kaj si'n kaŝ'is kie ajn ebl'e, foj'e kun la kap'o en mal'alt'a arbed'o aŭ kaŭr'e mal'antaŭ mal'grand'a ŝton'o, oft'e la ĉifon'o'j de'fal'is ili'n fuĝ'ant'a'j'n tiel ke ili plu'kur'is preskaŭ nud'a'j, kaj ili'a'j har'o'j est'is tiel griz'a'j de polv'o kiel ili'a haŭt'o, la polv'o kuŝ'is kaj atend'is ili'n ĉie, profund'e kiel neĝ'kovr'aĵ'o, mol'a kaj lac'ig'a, kirl'iĝ'is pro plej et'a mov'o kaj long'e ŝveb'rest'is en la aer'o antaŭ ol ĝi si'n re'met'is ripoz'e, ne sufiĉ'is ten'i la lip'o'j'n kun'prem'it'a'j, la polv'o malgraŭ'e penetr'is en la buŝ'o'n, en la pulm'o'j'n, ĝi sent'iĝ'is kiel subtil'e juk'ant'a lan'o en la brust'o, la polv'o oft'e ankaŭ mal'help'is ili'n klar'e vid'i kaj tial mal'pacienc'ig'is ili'n, ili dev'is grimp'i rok'o'j'n por vid'i antaŭ si, ĉirkaŭ si, kaj por sci'i kie ili trov'iĝ'as, urb'o'j kiu'j ĵus sub'met'is si'n de'nov'e ribel'is, la popol'o est'is kvazaŭ blind'ig'it'a kaj plen'ig'it'a de frenez'a furioz'o, neces'is mult'a mort'ig'ad'o por ili'n re'sub'prem'i, la kadavr'o'j mal'bon'e brul'is, la stink'o de sang'o far'iĝ'is re'puŝ'e sen'vari'a, ankaŭ infan'o'j'n ili dev'is mort'ig'i por ke tiu'j ne kresk'u far'iĝ'ant'e venĝ'ont'o'j, eĉ la brut'o'j pov'is est'i kontraŭ'streb'a'j kaj mal'amik'a'j, ankaŭ tiu'j'n ili dev'is mort'ig'i, arb'ar'o'j far'iĝ'is ĉiam pli mal'oft'a'j, baldaŭ ili rimark'is unu'op'a'j'n arb'o'j'n, kiel orient'il'o'j'n, kiel ombr'o'don'ant'o'j'n, la hom'o'j mal'hel'is kvazaŭ la sun'o ili'n brul'ig'us dum sen'nombr'a'j generaci'o'j, ili'a har'ar'o est'is aspr'a kiel ĉeval'a'j krin'o'j kaj oleum'it'a ĝi re'bril'is blu'nigr'e, la okul'o'j est'is strang'e grand'a'j kaj el'star'a'j, mol'a'j kiel frukt'o'j sen ŝton'o'j, nigr'a'j kun ruĝ'a glim'o aŭ brun'a'j kiel ĉe hund'o'j, la korp'o'j de la vir'o'j est'is mal'fortik'a'j kiel tiu'j de ne plen'e kresk'int'a'j jun'ul'o'j aŭ vir'in'o'j, ili lig'is strikt'a'j'n ŝtof'o'j'n ĉirkaŭ la koks'o'j kiu'j'n ili balanc'is tiel ke tio efik'is al'log'e kaj tial for'puŝ'e, ili ĉiu'j si'n ban'is en akv'o kiu est'is griz'a pro mal'pur'aĵ'o kaj gras'o, ili pren'is tiu'n akv'o'n super la kap'o'n kaj ĝi'n el'ŝpruc'ig'is hav'int'e ĝi'n en la buŝ'o, la kharasmo-princ'o Djelal-ed-Din kolekt'is nov'a'j'n trup'o'j'n sed si'n for'tir'is sen batal'o, sufiĉ'is li'n persekut'i ĉiam pli distanc'e orient'e'n, krom rajd'ant'o'j'n li hav'is kamel'o'j'n kaj cert'a'n nombr'o'n da elefant'o'j, mort'int'a'j ĉeval'o'j est'is oft'e trov'at'a'j sed neniam kamel'o'j, ma jen kaj jen elefant'o'n kun la gorĝ'o tranĉ'it'a sed kun la korp'o ne'lez'it'a, tio ŝajn'is ne'klar'ig'ebl'a, foj'e re'foj'e la trup'o'j de la ŝah'o evident'e intern'milit'is, mort'frap'it'o'j est'is trov'at'a'j, mal'grand'a'j grup'o'j ven'is por al'iĝ'i al la Ĥan'o, perfid'int'o'j kiu'j est'is akcept'it'a'j kaj darfis akompan'i la arme'o'n, ĝis nokt'e dum dorm'o est'is tranĉ'it'a la gorĝ'o, sed tutne ĉiu'j mort'int'o'j trov'it'a'j est'is mort'hak'it'a'j, mult'a'j est'is nigr'a'makul'a'j pro mal'san'o kaj ŝvel'int'a'j, la mal'san'o al'salt'is ankaŭ la hom'o'j'n de la Ĥan'o, sid'ant'a'j sur'ĉeval'e ili subit'e ek'vom'is aŭ fal'is sur'ter'e'n, tord'is si'n dolor'spasm'e, stink'is pro si'a propr'a el'flu'ant'a fek'aĵ'o kaj dev'is las'iĝ'i mort'i aŭ re'star'iĝ'int'e post'ven'i laŭ pov'o, ĝi ne est'is bon'a land'o, ĉio est'is perfid'a kaj mav'a, reg'ebl'a nur kun grand'a ĝen'o kaj ne ind'a la pen'o'n, la riĉ'aĵ'o mem est'is for'puŝ'a kun si'a serpent'o'simil'a trem'bril'ad'o de valor'ŝton'o'j kaj kost'a'j metal'o'j, kun si'a'j palac'o'j el ruĝatra ŝton'o kiu ŝajn'is konsist'i el sabl'o kun'glu'it'a per sang'o, la hom'o'j kuŝ'is sur la grund'o kaj dorm'is tiel ke ne ebl'is ili'n disting'i de mort'int'o'j, nud'a'j infan'o'j rajd'is sur ŝlim'griz'a'j bubal'o'j kiu'j si'n mov'is lant'e kaj las'is si'n tim'ig'i de neni'o, bubal'o'j tir'is ankaŭ ne'kovr'it'a'j'n ĉar'et'o'j'n kun rond'a'j lign'o'plat'o'j por rad'o'j, laŭt'e grinc'ant'a'j pro sek'ec'o, laŭ la river'bord'o'j amas'iĝ'is stak'o'j da brut'fek'aĵ'o kiu ankaŭ flos'is en la akv'o, tio tamen ne mal'help'is hom'o'j'n ban'iĝ'i tie nek plen'ig'i si'a'j'n akv'o'kruĉ'o'j'n tut'apud'e, tiu land'o bezon'us sever'a'j'n akv'o'leĝ'o'j'n, fin'e al la kharasmo-regent'o neces'is batal'i kiam li ating'it'e star'is kun river'o antaŭ si, ĝi nom'iĝ'is Indus'o laŭ la land'o kaj flu'is inter alt'a'j rok'o'bord'o'j, torent'e kaj ŝaŭm'e, surpriz'e freŝ'a river'o en ĉi sufok'a land'o, ĝi ven'is el'for'e de tiu'j tre alt'a'j mont'o'j kiu'j kelk'foj'o'j'n vid'et'iĝ'is tra la varm'o'fum'o, ĉif'a'j mont'eĝ'o'j kovr'it'a'j de neĝ'o, sen'real'a'j kiel ĉiel'a'j vizi'o'j, la kharasma arme'o konsist'is el kvin'dek mil vir'o'j kaj ek'pozici'is inter river'sinu'o kaj mont'alt'aĵ'o kun la krut'a river'bord'a rok'o dors'e, ĝi sid'is en si'a propr'a kapt'il'o kaj dev'is venk'i aŭ nihiliĝ'i, neni'a fuĝ'o ebl'is, se pov'is Djelel-ed-Di'n ne fid'i si'a'j'n soldat'o'j'n li ja aŭtem pov'is kalkul'i pri ili'a mort'angor'o, la Ĥan'o avanc'is ŝirm'at'e de la nokt'a obskur'o kaj la atak'o ek'ir'is ĉe la maten'a krepusk'o, la flank'a'j trup'o'j antaŭ'e'n'sturm'is el ĉiu flank'o dum la Ĥan'o si'n ten'is mez'e mal'antaŭ'e kun la standard'o kaj si'a gvardi'o el dek mil ne'venk'ebl'a'j rajd'soldat'o'j, la mal'dekstr'a'n flank'o'n halt'ig'is la kontraŭ'atak'o de la kharasmoj kaj la mont'krut'aĵ'o'j mal'help'is la dekstr'a'n flank'o'n progres'i, la kharasmoj pov'is al'sturm'i la pli mal'fort'a'n mez'o'n kaj Djelal-ed-Din mem glav'frap'is al si voj'o'n ĝis la standard'o por renkont'i la Ĥan'o'n en sen'per'a lukt'o, sed est'is re'pel'at'a de la gvardi'o dum la Ĥan'o si'n okup'is per ĉirkaŭ'ir'a atak'o el'dekstr'e, li'a'j trup'o'j en sen'lim'a fort'ekspansi'o trans'ir'is la mont'alt'aĵ'o'n, tra krut'a'j ravin'o'j, laŭ rok'ŝtup'o'j kie ĉeval'o'j kaj vir'o'j fal'is mal'supr'e'n, sed permes'is al neni'o si'n halt'ig'i kaj ating'is post tag'iĝ'o trans la mont'o'n kun la ĉef'a taĉment'o ne'tuŝ'it'a, por si'n ĵet'i kiel lavang'o sur la kharasmo'j'n, kiu'j sam'temp'e renkont'is atak'o'n de la Ĥan'o mem kun li'a'j dek mil rajd'soldat'o'j, la arme'o de Djelal-ed-Din fend'iĝ'is en du part'o'j'n kaj li mem kun mal'grand'a rest'ant'a trup'o prem'iĝ'is al la river'bord'a rok'o, kie trov'iĝ'is neni'u ebl'ec'o krom si'n ĵet'i mal'supr'e'n aŭ mort'paf'iĝ'i de la mongol'o'j, Djelal-ed-Din last'moment'e spron'is si'a'n ĉeval'o'n, el'salt'ig'is ĝi'n en la abism'o'n, li'a vest'o en'aer'e dis'petal'is kiel blank'a flor'o kaj si'n stern'is ĉirkaŭ li kiam li traf'is la akv'o'n, li eskap'is la danĝer'a'j'n rok'o'j'n en la river'o kaj naĝ'ant'e ating'is la ali'a'n bord'o'n kun si'a ĉeval'o, tie li de'nov'e sur'sel'iĝ'is por fuĝ'o en Panĝabon, la Ĥan'o si'a'part'e halt'ig'is si'a'n ĉeval'o'n ĉe la krut'aĵ'o kaj vid'is kiel eskap'is la princ'o, kio'n ajn pens'ant'e li las'is tio'n okaz'i, ne send'is svarm'o'n da sag'o'j post li kaj mal'tuj'is ordon'i persekut'ad'o'n, la Ĥan'o ating'is turn'punkt'o'n, gajn'is tiu'n venk'o'n, kiu'n li al'streb'is en tiu direkt'o, kaj sturm'int'e la urb'o'n Peŝavar iom pli supr'e apud la river'o li komenc'is re'tir'i si'n, ebl'e li jam sat'is je konker'o'j kaj ebl'e li'a'j venk'o'j jam komenc'is ek'gust'i amar'e, ankaŭ Hindujo pov'us li'n for'tim'ig'i per si'a ne'nombr'ebl'a hom'svarm'eg'o kaj ne'evit'ebl'o mort'ig'i mult'e pli amas'eg'e ol antaŭ'e, li ankaŭ ne dev'is si'n venĝ'i tie, nek si'n glor'ig'i, ebl'e ankaŭ kun'motiv'is la varm'eg'o kaj lac'o, li sent'is si'a'n aĝ'o'n kaj vol'is neniam re'ven'i al tiu'j region'o'j, ebl'e li trov'is tio'n task'o por iu'j el li'a'j post'e'ul'o'j konker'i la land'o'n trans Indus'o, kaj ebl'e super'venk'is li'n sent'o pri la sen'fin'ec'o de la mond'o, ke la konker'ad'o ĝi'n neniam trov'os fin'o'n, ke neni'a viv'o kaj neni'a potenc'o sufiĉ'os, ke la task'o mal'ebl'as kaj dev'as las'iĝ'i.
Kiam la Ĥan'o re'ven'is al Samarkand renkont'is li'n dezert'ec'o ĉie, la kanal'o'j est'is las'it'a'j al ruin'iĝ'o, la akv'o star'is mort'a aŭ inund'is, mal'nov'a ŝlim'o sek'iĝ'is sur la grund'o, ŝlim'o est'is fiks'iĝ'int'a sur la branĉ'o'j de la arb'o'j, putr'int'a'j frukt'o'j kuŝ'is en la sovaĝ'iĝ'int'a gres'o, la pont'o'j ne est'is re'konstru'it'a'j, hom'o'j laŭ'ir'is la pont'o'ruin'o'j'n pied'e, port'ant'e aŭ tren'ant'e si'a'j'n ŝarĝ'o'j'n, ali'e la trans'ir'o dev'is efektiv'iĝ'i en boat'o'j aŭ per barĝ'o'j kiu'j est'is stang'o'puŝ'at'a'j antaŭ'e'n, la viv'o nur hezit'e re'ven'is al la urb'o, mal'dens'a popol'iĝ'o de meti'ist'o'j kaj mal'riĉ'a'j urb'an'o'j, kiu'j cirkumpaŝ'ad'is sur strat'o'j ŝtop'it'a'j per rub'aĵ'o'j kaj fal'int'a'j mur'o'j, fajr'o'j brul'is en fulg'a'j angul'o'j sub aperta ĉiel'o, infan'o'j en ĉifon'o'j for'kur'is kiel tim'a'j kat'o'j kaj kaŝ'is si'n en strat'et'o'j kaj ruin'o'j, tra romp'it'a'j mur'o'j oni pov'is en'vid'i en kort'o'j'n kie arb'o'j ankoraŭ star'is verd'a'j ĉirkaŭ el'sek'iĝ'int'a'j fontan'o'j kaj la teg'aĵ'o el blu'a fajenc'o lum'is kiel pec'o de sob'fal'int'a ĉiel'o, la Ĥan'o en'rajd'is la urb'o'n, tra la ruin'ig'it'a'j kaj for'las'it'a'j palac'o'j, la profan'it'a'j moske'o'j kaj hal'o'j de erudici'o, sovaĝ'iĝ'int'a'j kat'o'j sibl'ant'e el'salt'is antaŭ li, amas'o da blank'a'j pav'o'j rezid'is en la salon'o'j kaj ŝriis kun etend'it'a'j kol'o'j aŭ sid'is vic'e supr'e'n'flug'int'a'j ĝis sur la supr'o de fulg'o'muar'it'a'j mur'o'j, mal'jun'ul'o'j ŝajn'is dorm'i kie ili sid'is klin'it'a'j super mal'ferm'it'a'j Koran'o'j grand'a'j kiel ŝutr'o'j kaj rand'e nigr'ig'it'a'j de brul'o, la or'a'j tur'o'j kaj la spac'blu'a'j kupol'o'j star'is skvam'e de'steg'it'a'j kaj fend'iĝ'int'a'j kvazaŭ ili aĝ'iĝ'is cent'o'j'n da jar'o'j dum tiu kurt'a temp'o, kaj korv'o'j cirkumflug'ad'is inter ili, raŭk'e grak'ant'a'j kaj mav'aŭgur'a'j, pord'eg'o'j el art'a'j fer'forĝ'aĵ'o'j kuŝ'is ŝov'it'a'j flank'e'n, vand'o'j el vual'e aĵur'a marmor'o faŭk'is per mal'hel'a'j tru'o'j, rat'hord'o'j mal'aper'is intens'e raslant'e en la angul'o'j'n, el la pomp'o de la hal'o'j rest'is neni'o krom mizer'a'j spur'o'j, stump'ig'it'a'j ornam'o'j, dis'ĵet'it'a'j split'o'j, kaj ĉe la vid'o de ĉiom da tiu dezert'iĝ'o kapt'is la Ĥan'o'n deprim'o, morn'iĝ'ant'a humor'o, li subit'e kompren'is kiel fragil'a kaj mort'em'a est'as ĉio kre'it'a de hom'o'j, regn'o'j kaj urb'o'j est'as ne pli ol arane'aĵ'o'j kiu'j'n for'bala'as la vent'o, riĉ'ec'o kaj pomp'o mal'aper'as rapid'e kiel akv'o flu'as en la ter'o'n, ankaŭ la grand'eg'a'j hom'amas'o'j for'blov'iĝ'as kaj vanuas kiel for'kirl'iĝ'ant'a sabl'o, la nur'a daŭr'aĵ'o est'as la gres'o sur la grund'o kiu est'iĝ'as nov'e kaj re'nov'e, kaj la sol'a etern'a est'as la Blu'a Ĉiel'o supr'e, ir'is do la Ĥan'o por renkont'i la popol'o'n kiu kolekt'iĝ'is, ĉiu'j tiu'j mizer'a'j tra'viv'int'o'j, sen'hejm'ul'o'j kaj rifuĝ'int'o'j, kiu'j ven'is por si'n ĵet'i antaŭ li'n, terur'it'a'j kaj sen'hav'a'j, de'pend'a'j de li'a vol'o por si'a viv'o, kaj ili kun'port'is donac'et'o'j'n kiu'j'n ili met'is antaŭ li'n, la last'a'n ornam'aĵ'o'n kiu rest'is al ili aŭ kelk'a'j'n bel'a'j'n frukt'o'j'n, rar'a'n bird'o'n, aŭ eĉ fiŝ'o'j'n kiu'j'n ili ĵus kapt'is en la river'o, kaj la Ĥan'o rigard'is kun bon'vol'o tiu'j'n simpl'a'j'n donac'o'j'n, li sur'paŝ'is ŝtup'ar'o'n kaj parol'is al la popol'o, klar'ig'is al ili ke ili'a urb'o sam'e kiel mult'a'j ali'a'j urb'o'j renkont'is si'a'n sort'o'n sekv'e de la orgojl'o kaj mal'prudent'o de ili'a regent'o, ili ribel'is kontraŭ la vol'o de la Ĉiel'o kaj la Ĥan'o est'is tiu rimed'o al kiu est'is konsent'it'e okup'i la Kharasmo-regn'o'n, for'pel'i la ŝah'o'n kaj li'a'j'n sukcedont'o'j'n, kaj pro tio la popol'o dev'is sufer'i kun si'a'j mastr'o'j ĝis ĉiu kontraŭ'star'o est'is romp'it'a, sed nun nov'a epok'o jam komenc'iĝ'is, ili ĉiu'j en'ir'is la regn'o'n de la Ĥan'o kaj li konsider'as ili'n si'a'j infan'o'j, ĉiu'j kiu'j est'is sen perfid'o ne plu dev'as tim'i, ili'a'j urb'o'j est'os re'konstru'it'a'j, ili'a'j land'o'j de'nov'e flor'os, vir'o'j el ili'a'j propr'a'j vic'o'j est'os elekt'it'a'j estr'i laŭ la just'a kaj ne'atenc'ebl'a leĝ'o de la Ĥan'o, parol'o kiu ne ig'is la hom'amas'o'n laŭt'e jubil'i, sed mal'e klin'i si'n kiel la gres'o pro la vent'o kaj lant'e susur'i pro komenc'iĝ'ant'a esper'o, kaj la Ĥan'o el'rajd'is el Samarkand, for de tiu urb'o por ĉiam, kaj li las'is al'vok'o'n dis'ir'i per si'a'j plej rapid'a'j kurier'o'j ĉiu'direkt'e'n: kolekt'iĝ'o al kurultajo, renkont'iĝ'o kaj inter'konsil'iĝ'o inter ĉiu'j ĥan'o'j kaj orkhonoj en li'a imperi'o, la lok'o'n li difin'is kiam li rajd'is orient'e'n laŭ Syr-Darja, la river'o kiu tir'is si'a'n verd'o'zon'o'n tra la land'o, ĉiu'spec'a'j bird'o'j tie ek'flagr'is amas'e, sovaĝ'best'o'j mult'spec'a'j fuĝ'is antaŭ la rajd'ant'o'j, la gres'o kelk'lok'e est'is tiel alt'a ke ĝi ating'is ĝis super la ventr'o de la ĉeval'o'j, la aer'o est'is mild'a sed freŝ'a, la val'o hav'is abund'a'n spac'o'n por dek'mil'o'j da jurt'o'j, por trup'o'j kaj ĉeval'greg'o'j, ili komenc'is kolekt'iĝ'i tie'n el ĉiu'j angul'o'j de la mond'o, la bril'a'j arme'estr'o'j, la fam'a'j batal'ant'o'j, la jam long'e fidel'a'j batal'ul'o'j de la Ĥan'o, li'a'j propr'a'j glor'a'j fil'o'j kaj parenc'o'j, la sub'ĥan'o'j super for'a'j trib'o'j kaj lim'region'o'j, send'it'o'j kaj sci'abund'a'j vir'o'j de Katajo kaj Koreio, Tibeto kaj Karakataj, Mezopotami'o kaj la region'o'j ĉirkaŭ la Nigr'a kaj Kaspi'a mar'o'j, arb'ar'o el standard'o'j, flag'o'j kaj vimploj, grand'eg'a'j vic'o'j de kibitkoj kiu'j ven'is super alt'eben'aĵ'o'j kaj mont'pas'ej'o'j, kun ru ̧pentritaj rad'o'j kaj silk'sub'ŝtof'it'a'j jurt'o'j, la tir'bov'o'j hav'is or'um'it'a'j'n korn'o'j'n aŭ est'is ornam'it'a'j per bunt'a'j ruband'o'j, la ĉeval'o'j re'glim'is kiel spegul'o'j kaj port'is arĝent'garn'it'a'j'n sel'o'j'n, la ĉef'ul'o'j kaj la arme'estr'o'j ven'is en or'brod'it'a'j vest'o'j, en zibel'mantel'o'j kaj lup'fel'a'j mantel'o'j, kun silk'ĉemiz'o'j sub'e kaj gem'o'j kiu'j spark'is ĉirkaŭ la kol'o kaj sur la fingr'o'j, akompan'at'a'j de lakt'o'blank'a'j kamel'o'j de Korasan, du'on'sovaĝ'a'j ĉeval'greg'o'j de la mont'val'o'j, poefag'a'j bov'o'j de Tibeto kun ruĝ'a'j okul'o'j kaj fel'o'j kiu'j pend'is ĉirkaŭ ili simil'e al long'har'a'j, tren'iĝ'ant'a'j ŝal'o'j kaj la larĝ'a'j brust'o'j anhel'ant'a'j pro la tro dens'a aer'o de la mal'alt'ej'o, la kurultaja tend'o alt'is super la svarm'o kun si'a grand'eg'a blank'a kupol'o, du'obl'a'j fajr'o'j brul'is antaŭ la en'ir'ej'o sud'a kiel preskrib'is la rit'u'al'o, sed la sentinel'o'j permes'is al ĉiu'j en'ir'i, cert'a'j ke neni'u sen'rajt'ul'o aŭdac'os pas'i, sen'nombr'a'j ĉar'ŝarĝ'o'j kun donac'o'j est'is al'konduk'at'a'j kaj mal'ŝarĝ'at'a'j ekster'e, trezor'o'j de ĉiu'j konker'it'a'j land'o'j, kost'aĵ'o'j kaj rimark'ind'aĵ'o'j, tut'nud'a'j ebon'e'nigr'a'j jun'ul'o'j, svelt'a'j kaj oblikv'okul'a'j jun'ul'in'o'j de sud'a Azi'o, gracil'a'j hind'in'o'j kun perl'o'j en la naz'lob'o'j kaj ruĝ'a mark'o sur la frunt'o, link'o'simil'a'j jun'a'j vir'in'o'j de la mont'o'j, persaj kaj arab'a'j princ'in'o'j kaj kort'eg'a'j dam'o'j kun glaci'e fier'a ten'iĝ'o kaj long'a'j, pint'a'j, fort'e pentr'it'a'j ung'o'j, katajin'o'j kun vizaĝ'o'j kvazaŭ fajl'it'a'j el ebur'o, trot'et'ant'e per pied'o'j kiu'j simil'is al ĉeval'huf'et'o'j en si'a'j silk'a'j ŝu'o'j, amor'ant'in'o'j kaj krom'edz'in'o'j kaj sklav'in'o'j en abund'o por ĉiu'j, danc'ist'in'o'j kaj liut'lud'ant'in'o'j kaj akrobat'a'j serpent'o'hom'o'j, kiu'j vring'is si'n ĉirkaŭ si mem tiel ke kap'o kaj post'aĵ'o ŝajn'is ŝanĝ'i lok'o'j'n, sang'a'j viand'pec'o'j flam'is sur rost'o'stang'o'j aŭ est'is kuir'at'a'j en kaldron'o'j, vin'o'j de divers'a'j kolor'o'j est'is trink'at'a'j el spark'ant'a'j pokal'o'j, la Ĥan'o sid'is en si'a alt'ig'it'ec'o sur la or'tron'o de la de'tron'ig'it'a ŝah'o Muhammed kun li'a kron'o kaj sceptr'o ĉe si'a'j pied'o'j, kaj ĉiu'foj'e, kiam li lev'is la pokal'o'n la jubil'o eksplod'is ĉirkaŭ li, sed kiam li fin'e ordon'is silent'o'n per man'mov'o kaj komenc'is parol'i, li el'dir'is pri'pens'it'a'j'n kaj serioz'a'j'n vort'o'j'n, nur preter'e li menci'is kiel i'o'n mem'evident'a'n si'a'j'n venk'o'j'n en la milit'entrepren'o fin'it'a post tri jar'o'j da batal'o'j, nun grav'as konserv'i la frukt'o'j'n de la venk'o kaj konfirm'i la reg'ad'o'n en la konker'it'a'j region'o'j, nur absolut'a obe'o al li'a leĝ'o Jassa pov'os konserv'i la unu'ec'o'n kaj ig'i ili'n venk'i ĉiu'j'n tent'o'j'n kaj danĝer'o'j'n, li ne plu mem pov'os gvid'i ĉiu'j'n milit'o'j'n kaj entrepren'o'j'n, sed ili dev'as est'i plen'um'at'a'j laŭ li'a vol'o kiu ankaŭ est'as la vol'o de la Ĉiel'o, kaj li al'ven'ig'is fil'o'j'n kaj ĥan'o'j'n, arme'estr'o'j'n kaj send'it'o'j'n, por direkt'i si'a'j'n vort'o'j'n al ili unu post ali'a, li'a'j tri pli jun'a'j fil'o'j star'is tie flank'o ĉe flank'o, impon'aspekt'a'j, fier'a'j, plen'a'j de fort'o kaj potenc'o, sed la pli aĝ'a ankoraŭ ne al'ven'is, la morn'a kaj mal'hel'a Djutji kun la ne'cert'a origin'o, la Gast'o kun si'a'j mem'dub'o'j kaj si'a obstin'a sen'tim'o, laŭ'dir'e li'a ven'o est'is prokrast'it'a pro la batal'o'j dist'e okcident'e sur la rus'a'j step'o'j, kaj la Ĥan'o'n nun kapt'is subit'a mal'fid'o kaj kresk'ant'a koler'o, li pren'is la for'est'o'n de la fil'o kiel intenc'a'n mal'obe'o'n kaj spiton, deklar'is ke la al'vok'o al kurultajo valid'as pli ol iu ajn milit'o kaj egal'as ordon'o'n kiu dev'as est'i sen'kondiĉ'e obe'at'a, Djutji ig'is perd'ot'a si'a'n viv'o'n per si'a mal'ĉe'est'o kaj la Ĥan'o ordon'is ke li est'u mort'ig'it'a, sam'moment'e al'ven'is sag'o'kurier'o kun la inform'o ke Djutji subit'e mal'san'iĝ'is kaj tial ne pov'is si'n prezent'i, la Ĥan'o hezit'em'e nul'ig'is si'a'n ordon'o'n kaj send'is la tre konfid'at'a'n orkhonon Subutaj por esplor'i la afer'o'n, la kurultajo daŭr'ad'is, raport'o'j est'is dir'it'a'j de komand'ant'o'j de divers'a'j region'o'j, la orkhono Djebe kun Subutaj est'is komisi'it'a kapt'i la fuĝ'ant'a'n ŝah'o'n Muhammed kaj post'e daŭr'ig'i per konker'ekspedici'o'j ĉirkaŭ la Kaspia Maro, tra la Aralaj step'o'j ĝis Ukrainio kaj Krim, kie Djutji kun'ig'u si'n kun ili en la penetr'o en'e'n en Ruslando, el orient'e Mukali en Kataj send'is anstataŭ'ant'o'n kaj mem fal'is je tiu sam'a temp'o en la batal'o'j tie for'e, la Ĥan'o destin'is li'a'n fil'o'n Boru li'a anstataŭ'ant'o por daŭr'ig'i la milit'o'n kontraŭ la Kin-regn'o sud'e de Huang-ho, inform'o'j en'kur'is pri ribel'o kaj perfid'o en Hsia apog'at'a de la sud'a Sung-regn'o, kio montr'is ke la ĉe'est'o orient'e de la Ĥan'o mem far'iĝ'is ĉiam pli urĝ'a kaj jam ven'is la temp'o ek'marŝ'i re'e'n al Karakorum, antaŭ ol la kurultajo fin'iĝ'is tamen fin'e Djutji ven'is societ'e kun Subutaj, la perd'it'a fil'o genu'is antaŭ la Ĥan'o kiu lev'is li'n kaj met'is si'a'j'n brak'o'j'n ĉirkaŭ li, profund'e kontent'a pro li'a sub'met'iĝ'o kaj li'a kun'port'it'a donac'o de cent mil bon'eg'a'j ĉeval'o'j de Kiptjak, li nun rigard'is ĉiu'j'n kolekt'iĝ'int'a'j'n fil'o'j'n: flank'e de Djutji la ne'kontraŭ'star'ebl'a dur'a konker'ant'o Tjagataj, la mem'fid'a kaj jovial'a Ogotaj kun si'a febl'ec'o por vin'o kaj vir'in'o'j, la klar'a kaj aŭdac'a Tuli, nom'at'a la Spegul'o, kiu malgraŭ tio ke li est'is la plej jun'a tamen rang'is kiel la plej alt'a estr'o de la arme'o, kaj la Ĥan'o si'n turn'is al ili por dis'divid'i la task'o'j'n inter ili post cert'e long'a kaj zorg'a konsider'ad'o de si'a elekt'o: Djutji re'ir'u okcident'e'n por daŭr'ig'i la batal'o'j'n ĉirkaŭ Volgo, Tjagataj ir'u sud'e'n por defend'i la konker'it'a'n Kharasman regn'o'n, Ogotaj respons'u pri la dezert'eben'o'j de okcident'a Gobio kaj la ord'o inter ties batal'em'a'j trib'o'j, dum Tuli akompan'u la ĉef'a'n arme'o'n orient'e'n, per tio la plej grav'a'j decid'o'j est'is far'it'a'j kaj la plej grand'a kurultajo de la Ĥan'o est'is fin'it'a per krom'a'j festen'o'j, antaŭ ol ĉiu'j ek'marŝ'is divers'direkt'e.
La Ĥan'o tamen en rimark'ind'a manier'o prokrast'is la re'ir'o'n al Karakorum, rest'is en mont'val'o'j somer'e kaj aranĝ'is ĉas'o'j'n en la arb'ar'o'j vintr'e, ŝajn'is kvazaŭ li mal'vol'us re'ven'i por ek'trakt'i la atend'ant'a'j'n task'o'j'n, la daŭr'ig'ot'a'n organiz'ad'o'n de la mongol'imperi'o kaj la milit'entrepren'o'j'n kontraŭ Hsia kaj la du Kataj-regn'o'j kiu'j baldaŭ dev'as efektiv'iĝ'i.
Dum'e li serĉ'is konsil'o'j'n kaj apog'o'n de erudici'ul'o'j, profund'iĝ'is en divers'a'j problem'o'j en ali'a manier'o ol antaŭ'e, far'iĝ'is inklin'a al fund'a'j inter'parol'o'j kaj diskut'o'j, dediĉ'is si'n al pri'pens'ad'o kaj super'rigard'o post la mult'a kaj violent'a okaz'ad'o, sed ankaŭ kun si'a kutim'a efik'ec'o zorg'is pri la plu'konstru'ad'o de la karavan'voj'o'j, de la kurier'a serv'o kaj pri la progres'ant'a transport'ad'o de milit'pred'o, tribut'o'j kaj komerc'aĵ'o'j orient'e'n al'e al Karakorum, al la nukle'land'o de la mongol'imperi'o.
Ebl'e la mal'rapid'a marŝ'o re'e'n por la Ĥan'o signif'is la ideal'a'n nomad'viv'o'n kaj li adher'is al ĝi kiel ebl'e plej long'e, antaŭ'sent'ant'e ke ĝi est'as la last'a moratori'o antaŭ ol la reg'task'o'j de'nov'e urĝ'os post la hejm're'ven'o, jes, antaŭ ol la aĝ'iĝ'o grav'e sent'iĝ'os kaj la ĝoj'o de la sens'o'j obtuz'iĝ'os, si'a'part'e li jam far'iĝ'is pli moder'a rilat'e ĝu'o'j'n, li kontraŭ'star'is la al'log'o'n de ebri'ig'a'j trink'aĵ'o'j kaj inter ĉiu'j bel'a'j vir'in'o'j li si'n ten'is precip'e al si'a akompan'a favor'at'in'o, la merkitin'o Khulan, kiu hav'is si'a'n propr'a'n grandioz'e ekip'it'a'n jurt'o'n tir'at'a'n sur kibitko de dek par'o'j da lakt'o'blank'a'j bov'o'j.
Renkont'is li'n dum la re'ir'o la nep'o'j Hulagu kaj Kubilaj, kiu'j tiam hav'is dek'unu kaj naŭ jar'o'j'n de aĝ'o, ili est'is fil'o'j de Tuli kiu est'is alt'e en favor'o ĉe li kaj li trov'is ili'n ne'kutim'e vigl'a'mens'a'j kaj lern'em'a'j, don'is al li grand'a'n plezur'o'n parol'i kun ili, li instru'is ili'n ark'paf'i kaj batal'lud'i, rakont'is al ili pri si'a'j tra'viv'aĵ'o'j kaj ŝanĝ'iĝ'is de sever'a Ĥan'o al jovial'a av'o.
Dum la last'a grand'a vintr'a ĉas'o okaz'is al la Ĥan'o io kio profund'e li'n impres'is, li hazard'e si'n trov'is antaŭ la ali'a'j dum la persekut'o de apr'o kaj subit'e la best'o atak'is, la ĉeval'o ek'tim'is kaj de'ĵet'is si'a'n rajd'ant'o'n, la Ĥan'o si'n trov'is kuŝ'ant'a sur la grund'o sen arm'il'o en ating'o kaj rigard'is al la apr'o, li est'is sen'help'a kaj perd'it'a, atend'is nur ke la furioz'a best'o si'n al'ĵet'os kaj li'n tra'bor'os per si'a'j dent'eg'o'j, sed neni'o okaz'is, la best'o star'is tie kvazaŭ ĝi est'us ŝton'iĝ'int'a, kvazaŭ sub'ig'it'a per la rigard'o de la Ĥan'o aŭ perpleksit'a de ties situ'o sur la grund'o, ĝis ĝi kun el'snuf'o sku'is si'a'n kap'o'n kaj re'tir'is si'n en la vepr'o'j'n.
La Ĥan'o vid'is tio'n kiel sign'o'n de la Ĉiel'o, memor'ig'o'n pri tio ke li'a temp'o baldaŭ est'os fin'it'a, sed ne ĝust'e ankoraŭ, al li est'is permes'it'a mal'long'a moratori'o por sekur'ig'i si'a'n imperi'o'n kaj prepar'i si'n antaŭ si'a propr'a fin'o.
Rajd'ant'e, rajd'ant'e, rajd'ant'e antaŭ'e'n super la eben'aĵ'o'j, tambur'ad'o de ĉeval'huf'o'j kontraŭ la grund'o, raslad'o de sek'iĝ'int'a gres'o, raslad'o de sabl'o, krepit'ad'o de ŝton'split'o'j, krepit'ad'o de sal'krust'o'j, sufok'a polv'o, brul'ig'a sun'o, sun'o kiu lant'e migr'as trans la ĉiel'o dum la rajd'o kontinu'as kvazaŭ sur sam'a lok'o, kur'o kiu konduk'as al neni'e, ŝtorm'vent'o kiu sen'mov'as, tag'o kiu lant'e si'n turn'as de si'a komenc'o ĝis si'a fin'o simil'e al best'o'korp'o kiu rost'iĝ'as super fajr'o, ĉeval'ŝanĝ'o, foj'o'n post foj'o ĉeval'ŝanĝ'o, la anhel'ant'a ŝvit'dron'ig'it'a rajd'best'o ŝanĝ'it'a kontraŭ ali'a, kelk'a'j kurt'a'j inter'romp'o'j, stri'o da sek'ig'it'a viand'o por maĉ'i aŭ kaze'o por dis'solv'i en akv'o'n, se akv'o trov'iĝ'as, kaj konstant'e la akv'o gust'as je urin'o kaj la buŝ'o sent'iĝ'as amar'a kiel absint'o, rajd'ant'e, rajd'ant'e, tag'o'n post tag'o, la nokt'o'j est'as en'sink'o en plumb'o'pez'a'n dorm'o'n, simil'e fal'o'n en sen'fund'a'j'n abism'o'j'n, aŭ plu'daŭr'a'n rajd'o'n en la imag'o, rajd'ad'o'n kiu ne pov'as ĉes'i, ne fin'iĝ'i, rajd'ant'e, rajd'ant'e, la grund'o kiu preter'flu'as sub'e, oblikv'e front'e, mal'klar'e vid'et'iĝ'ant'a tra la polv'o, la okul'o'j preskaŭ ferm'it'a'j, kvazaŭ rajd'i inter nub'o'j, rajd'i en la spac'o, la ter'o ne plu est'as ter'o, nur etend'iĝ'o, distanc'o, kaj la distanc'o'j nenialio ol temp'o pas'ant'a, rajd'ant'e tra tag'o post tag'o, de plen'lun'o kaj post'e ĝis plen'lun'o de'nov'e, nov'e kaj re'nov'e, temp'o kiu pov'as mezur'iĝ'i nur per distanc'o'j kaj la distanc'o'j per temp'o, unu sam'e ne'real'a kiel la ali'a, kaj la lac'o, la soif'o, la mal'sat'o, la turment'o de la pen'ad'o, tiu'j ombr'o'simil'a'j akompan'ant'o'j kiu'j konstant'e si'n trov'as mez'e inter ili, tiel ordinar'a'j ke ili preskaŭ far'iĝ'is ne'rimark'ebl'a'j, la plumb'o'pez'o en la membr'o'j, la brul'dolor'o en la haŭt'o, la frot'ant'a ŝvit'o, la dolor'o de la skelet'o mem sub la karn'o, la vol'o ili'n sen'indulg'e pel'ant'a, ne kiel sibl'ant'a vip'o super ili sed kiel spron'o en'e en ili, ĉiu pens'o for'bala'it'a, nur fort'o kiu ili'n dev'ig'as antaŭ'e'n, rajd'ant'e, rajd'ant'e, kaj post la sen'fin'o de la eben'aĵ'o'j la tur'iĝ'ant'a'j mont'o'j, nigr'a'j, karn'o'ruĝ'a'j aŭ blank'makul'a'j pro sabl'o aŭ neĝ'o, la pas'ej'o'j kun la glaci'a'j vent'o'j, la ŝvit'o kiu frost'iĝ'as kaj far'as la vest'o'j'n karapac'o el glaci'o, la skelet'o'j de mort'int'a'j greg'o'j kiel rest'aĵ'o'j de arb'ar'o, ak vir'o'j ak ĉeval'o'j kiu'j sang'as el'naz'e kaj lek'as en si'n la sang'o'n per la lang'o por ke ĝi ne perd'iĝ'u, la ĉeval'o'j kiu'j lam'as kun vund'oz'a'j pied'o'j kaj post'las'as sang'o'spur'o'j'n en la neĝ'o, la huf'o'j kiu'j est'as volv'it'a'j per stri'o'j el haŭt'o de mort'fal'int'a'j ĉeval'o'j, kaj la nokt'o kiam batal'ul'o'j kaj ĉeval'o'j fos'as si'n en la neĝ'o'n flank'o'n ĉe flank'o, la maten'o kiam ili apertas vejn'o'j'n en la femur'o'j de la ĉeval'o'j kaj trink'as de la varm'a sang'o, la sal'gust'a soif'o kiu'n ili esting'as degel'ig'ant'e neĝ'o'n en la buŝ'o, sang'o'trink'ant'o'j, neĝ'o'manĝ'ant'o'j, tiel ili venk'as la mont'o'j'n kaj rajd'as plu'e'n, rajd'as, rajd'as, rajd'as: tio est'as unu el la ripet'a'j sonĝ'o'j de la Ĥan'o.
Kaj jen'a'n sonĝ'o'n la Ĥan'o rakont'as al si'a konfid'at'a ŝaman'o Kokekü: Mi rapid'e rajd'as super eben'aĵ'o, sid'as antaŭ'e'n'klin'it'e sur la ĉeval'o kaj vid'as la grund'o'n preter'flu'i, urĝ'o est'as kaj la voj'o long'as, ali'a'j rajd'ant'o'j rajd'as flank'e de mi kaj mal'antaŭ mi, mi aŭd'as kaj sens'as ili'n ne vid'ant'e ili'n.
Tiam fal'as kap'o kvazaŭ de'hak'it'a dum la kur'o, rul'iĝ'as antaŭ mi kaj sub la huf'o'j'n de mi'a ĉeval'o, mi nur ating'as vid'i ke ĝi est'as ne'ordinar'e grand'a, minimum'e du'obl'e pli grand'a ol ordinar'a kap'o, kaj la sang'o flu'as el la de'tranĉ'it'a gorĝ'o, la lang'o si'n mov'as en la aperta buŝ'o kaj la okul'o'j prem'iĝ'as el si'a'j kav'o'j.
Mi ĵet'as rigard'o'n al la rajd'ant'o apud mi: est'as li kiu perd'is la kap'o'n, sed li rajd'as plu'e'n kvazaŭ li neni'o'n rimark'is, la sang'o torent'as el la de'hak'it'a kol'o kaj flu'as long'stri'e mal'supr'e'n laŭ la korp'o, ankaŭ mal'supr'e'n sur la ĉeval'o.
Mi retro'rigard'as al la ceter'a'j rajd'ant'o'j kaj ili ĉiu'j est'as sen kap'o'j, kol'hak'it'a'j dum'rajd'e, ne'rimark'it'e, de ne'vid'ebl'a mal'amik'o, sen vok'o aŭ son'o, kaj ĉiu'j rajd'as plu'e'n kvazaŭ neni'o okaz'is, flank'e de mi, mal'antaŭ mi.
Mi lev'as la man'o'n kaj palp'e esplor'as pri mi'a propr'a kap'o ĉu ĝi situ'as ĝust'a'lok'e, kio okaz'is al la ali'a'j tamen ne okaz'is al mi, sed mi ne pov'as ne mir'demand'i kiel fin'iĝ'os ĉi tiu rajd'o: ĉu mi lukt'os sol'a kiam ni ating'os la cel'o'n aŭ ĉu tiu'j batal'ul'o'j sen kap'o'j tamen batal'os?
Kiam mi nun rigard'as antaŭ'e'n mi trov'as ke la eben'aĵ'o ne est'as mal'plen'a kiel antaŭ'e, ni rajd'as antaŭ'e'n inter amas'o'j da ŝton'o'j kaj rest'aĵ'o'j el mur'o'j fulg'it'a'j de fajr'o, inter arb'o'j kiu'j star'as ne nur sen'foli'a'j kiel dum'vintr'e sed blank'nud'a'j, skelet'simil'a'j.
Ni ven'as al river'o kie la akv'o est'as nigr'a kaj mort'a, ni rajd'as tra ĝi kaj la akv'o ating'as la ĉeval'o'j'n apenaŭ ĝis la ventr'o, sed ili tamen nur pen'e far'as al si voj'o'n kvazaŭ ili paŝ'us en ŝlim'o kaj en la nigr'a akv'o ili agit'as sang'o'kolor'a'j'n vortic'o'j'n.
Tuj post'e ni proksim'iĝ'as al urb'o, mi'a'j sen'kap'a'j batal'ul'o'j ĉiam plu mi'n sekv'as, kaj la sang'o nun ĉes'is flu'i el ili'a'j de'hak'it'a'j kol'o'j, koagul'iĝ'is en mal'hel'a'n teg'aĵ'o'n, kvazaŭ la vund'o'j est'us ŝmir'it'a'j per gudr'o.
La urb'o vid'iĝ'as ĉiam pli grand'a kaj potenc'a, solid'e fortik'ig'it'a per mur'o'j kaj tur'o'j, mi ne sci'as ĉu ĝi est'as mal'amik'a aŭ ne, ĉu ni konker'u ĝi'n aŭ nur en'rajd'u ĝi'n, neniu'j hom'o'j vid'iĝ'as, la pord'eg'o'j est'as apertaj kaj neni'u ni'n halt'ig'as.
Evident'e la urb'o jam est'as konker'it'a kaj neni'u tra'viv'is tie, tio tamen ne okaz'is antaŭ long'e ĉar ĉie sur la strat'o'j kuŝ'as mort'int'o'j, kelk'lok'e amas'ig'it'a'j unu'j sur ali'a'j, kolekt'iĝ'int'a'j en kun'ŝov'aĵ'o'j'n el korp'o'j ĉe la dom'o'mur'o'j.
Kun son'o kiel de zum'ant'a kord'instrument'o svarm'o'j el grand'a'j muŝ'o'j ek'flug'as dum mi rajd'as antaŭ'e'n kaj mi sent'as la dolĉ'et'a'n, naŭz'a'n fetor'o'n de putr'ant'a karn'o, ne'kovr'it'a'j kadavr'o'j: el'montr'o de la mort'o al kiu mal'facil'as kutim'iĝ'i.
Mi nun ankaŭ rimark'as ke mi mov'iĝ'as sol'a tra la urb'o, mi'a'j batal'ul'o'j sen kap'o'j ne'rimark'it'e mi'n for'las'is, post'las'iĝ'is, sed mi mem ne pens'as ke mi re'turn'u mi'n, mi est'as plen'e okup'it'a kre'i voj'o'n por mi tra la strat'o'j, la ĉeval'o paŝ'as kun mal'facil'o inter la korp'o'j aŭ trans ili'n, paŝ'as sur torak'o'j kiu'j krak'as frakas'e, sur ventr'o'j kiu'j mal'puf'iĝ'as kaj el'ig'as ĝem'o'j'n aŭ sibl'a'j'n son'o'j'n.
Mi traf'as ar'o'j'n da vultur'o'j kaj korv'o'j kiu'j manĝ'as de la kadavr'o'j, ili ŝir'as per la bek'o'j en trip'o'j kaj karn'o'ĉifon'o'j, est'as tro pez'a'j por ek'flug'i aŭ tro avid'a'j por for'las'i si'a'n pred'o'n, ili flug'il'flagr'as kaj salt'as ĉirkaŭ la ĉeval'o kun sibl'ant'a'j bek'o'j, en fetor'o kiu far'iĝ'as ĉiam pli abomen'a.
Fin'e mi ating'as ĝarden'o'n kaj en'rajd'as tra la alt'a'j, or'um'it'a'j krad'pord'o'j, la odor'o de roz'o'j penetr'as en la fetor'o'n de kadavr'o'j, ruĝ'a'j roz'o'j kresk'as tie en dens'a'j vepr'o'j, sed pli proksim'e rigard'ant'e ili'n mi vid'as ke gut'as sang'o kaj ramp'as verm'o'j.
Mal'antaŭ la ĝarden'o alt'as palac'o kiu dev'as aparten'i al la regent'o mem, la pord'o'volb'o'j el marmor'o lev'as si'n kiel mal'pez'a'j brod'aĵ'o'j, la kupol'o'j lum'as en blu'verd'o kiel pav'brust'o'j, mal'larĝ'a'j tur'o'j etend'as si'n supr'e'n kiel blank'a'j membr'o'j.
Sed ĝust'e kiam mi proksim'iĝ'as ar'o da bird'o'j lev'iĝ'as per pez'a flug'o, vultur'o'j kaj korv'o'j kiu'j flug'il'frap'e ek'flug'as ĉirkaŭ la palac'o, ek'sid'as ĉie, sur kupol'o'j, krenel'o'j kaj tur'o'j, obskur'ig'as ĝi'a'n pomp'o'n, kovr'as ĝi'n per nigr'a'j bird'o'korp'o'j.
Kaj el unu el la pord'eg'o'j ven'as kap'o rul'iĝ'ant'a kontraŭ mi'n, eg'e pli grand'a ol ajn'a hom'kap'o, la kap'o de la kol'hak'it'a regent'o, ankoraŭ viv'a, demon'e rid'ant'a kun blank'fajr'er'a'j dent'o'j.
Tiam mi vek'iĝ'as, strang'e ekscit'it'a kaj sent'as la kadavr'o'fetor'o'n kiel mav'a'n gust'o'n en la buŝ'o Kio'n vi opini'as pri tiu sonĝ'o, dir'as la Ĥan'o si'n turn'ant'e al la ŝaman'o, ĉu vi vid'as iu'n sekret'a'n signif'o'n en ĝi aŭ ĉu vi kred'as ke ĝi est'iĝ'is nur el stomak'suk'o'j kiu'j lev'is si'n ĝis en la buŝ'o'n?
La ŝaman'o respond'as: Ebl'e la sonĝ'o ven'as de la Ĉiel'o, ho Ĥan'o, kaj dev'as est'i kompren'at'a kiel sign'o!
La Ĥan'o: Parol'u, ŝaman'o, dir'u kio'n vi pens'as!
La ŝaman'o: Ebl'e ĝi est'as sign'o de tio ke la ekvilibr'o inter viv'ant'o'j kaj mort'int'o'j est'as ŝancel'it'a, tial vi trov'as vi'n ĉirkaŭ'at'a de batal'ul'o'j kun de'hak'it'a'j kap'o'j, tial la urb'o est'as plen'a de fetor'a'j kadavr'o'j, tial trov'iĝ'as sang'o en la river'o kaj en la roz'o'j, tial la kadavr'o'vor'a'j bird'o'j reg'as ĉie.
La Ĥan'o: Tio do indik'us ke mi mort'ig'is tro mult'a'j'n, ke la Ĉiel'o turn'is si'a'n vol'o'n for de tiu eksces'o en mort'ig'o'j, ĉu tio'n vi cel'as, ŝaman'o?
La ŝaman'o: Neni'u kred'as ke vi tim'as la mort'int'o'j'n, ho Ĥan'o, neni'u kred'as ke la mort'int'o'j hav'as potenc'o'n super vi, kaj vi'a sonĝ'o ja eĉ ne hav'as tim'o'n sed enu'o'n, abomen'o'n, fetor'o'n de mort'o!
La Ĥan'o: Sed kio'n mi far'u al hom'o'j krom mort'ig'i ili'n, kiam ili est'as tro mult'a'j kaj ne vol'as sub'met'i si'n, ne vol'as sekv'i mi'a'j'n leĝ'o'j'n, kaj kio'n mi far'u kun mi'a propr'a popol'o se ne las'i ili'n milit'i, las'i ili'n mort'ig'i kaj mort'iĝ'i, kiel ali'e ili pov'us viv'i kun'e kaj obe'i la leĝ'o'j'n en mi'a imperi'o?
La ŝaman'o: Vi sekv'as la vol'o'n de la Ĉiel'o, ho Ĥan'o, la viv'ant'o'j ne tro mult'iĝ'u, sed ankaŭ la mort'int'o'j ne est'u tro mult'a'j, ekzist'as ekvilibr'o gard'end'a kaj vi'a sonĝ'o parol'as ĝust'e pri tiu ekvilibr'o.
La Ĥan'o: Ĉu tio est'as ĉio kio'n vi pov'as dir'i al mi, ŝaman'o?
La ŝaman'o: Tio est'as ĉio, ho Ĥan'o, sed ĝi cert'e valor'as pri'medit'o'n.
La Ĥan'o ĉas'as en mal'dens'a arb'ar'o kun alt'a'j, rekt'a'j trunk'o'j, la sun'lum'o fal'as makul'e sur la grund'o'n simil'e al tapiŝ'o kun art'ism'a desegn'o.
La Ĥan'o trov'as si'n antaŭ la ali'a'j ĉas'ist'o'j, li re'ten'as la ĉeval'o'n kaj ĉirkaŭ'rigard'as, plaĉ'at'a de tiu arb'ar'o kiu est'as aperta sed ĉirkaŭ'as, tamen ne sufok'e en'ferm'ant'e.
Ĝust'e tiam li vid'as best'o'n ek'kur'i inter la arb'o'j, ĝi est'as kolor'e klar'ruĝ'a, plej'e simil'as al cerv'o sed est'as grand'a kiel ĉeval'o, kaj sur la frunt'o ĝi hav'as unu sol'a'n korn'o'n, rekt'e el'star'a'n kiel lanc'o.
Est'as best'o tia kia'n neniam antaŭ'e vid'is la Ĥan'o, kaj li hezit'as dum moment'o ĝi'n ĉas'i, sed post'e li'a em'o far'iĝ'as tro fort'a, li dev'as pred'ig'i tiu'n rimark'ind'a'n best'o'n kaj ĝi'n pli proksim'e esplor'i.
Li pel'as si'a'n ĉeval'o'n kaj ek'ĉas'as la best'o'n, ne est'as mal'facil'e ĝi'n post'sekv'i kiam ĝi vid'et'iĝ'as inter la arb'o'trunk'o'j, ru ̧flimra kiel flirt'ant'a flag'o, ŝajn'as ke ĝi ankoraŭ ne rimark'as ke ĝi est'as ĉas'at'a kaj ne pli'rapid'as.
Sed la Ĥan'o mal'kovr'as ke li tamen ne ating'as ĝi'n, kiom ajn li pen'ig'as la ĉeval'o'n la distanc'o rest'as sam'a, li'a fervor'o ankoraŭ pli kresk'as, li firm'e decid'iĝ'is ke li ating'u tiu'n best'o'n.
Tiam la best'o komenc'as ŝanĝ'i la direkt'o'n kvazaŭ por li'n erar'ig'i, ĝi ĉiam pli ced'as flank'e'n, ĝis li ĝi'n persekut'as en la kontraŭ'a direkt'o kompar'e kun antaŭ'e, li eĉ rimark'as ke la best'o li'n konduk'as ĉirkaŭ'e en vast'a cirkl'o kaj daŭr'ig'as tio'n, kvazaŭ ĝi lud'ant'e rond'kur'ad'as li'n.
La Ĥan'o prov'as transvers'i la kur'direkt'o'n de la best'o sed ĝi tamen ne ced'as de si'a kur'voj'o kaj li ne ven'as rimark'ebl'e pli proksim'e, la best'o mok'as li'n kaj li kompren'as ke li ne pov'os ating'i ĝi'n, tamen li ne pov'as persvad'i si'n las'i la persekut'o'n.
Tiam okaz'as strang'e ke la best'o halt'as, si'n turn'as kaj atend'as li'n, kun la kap'o alt'e lev'it'a kaj la sol'a korn'o ŝov'iĝ'ant'a supr'e'n kiel glim'ant'a lanc'o.
La Ĥan'o re'ten'as la ĉeval'o'n kaj lant'e proksim'iĝ'as, zorg'e observ'ant'e la best'o'n, kiu si'a'part'e fiks'e rigard'as li'n per grand'a'j, mal'hel'a'j okul'o'j kaj fort'e radi'ant'a rigard'o.
Ĝi montr'as neni'a'n tim'o'n, nek sign'o'n de mal'amik'ec'o aŭ pret'ec'o'n por atak'o, la Ĥan'o tiom surpriz'iĝ'as ke ankaŭ ne li si'a'part'e decid'iĝ'as ek'uz'i la paf'ark'o'n aŭ la lanc'o'n.
Kiam li ven'is jam tut'e proksim'e li halt'as kaj la best'o klin'as la kap'o'n kvazaŭ ĝi salut'us li'n, post'e ĝi dir'as per voĉ'o kiu ne simil'as al voĉ'o de hom'o sed tamen est'as bel'sonor'a kaj klar'a: Kial vi mi'n persekut'as, ho Ĥan'o, mi neni'o'n far'is kontraŭ vi kaj vi ne hav'as kaŭz'o'n prov'i mort'ig'i mi'n, vi kred'as ke vi'a potenc'o permes'as al vi mort'ig'i ĉio'n kaj ĉiu'j'n laŭ vi'a plaĉ'o, sed en tio vi mal'prav'as!
La best'o li'n rigard'as kiel egal'ul'o, fier'e sed ne provok'e, kaj la Ĥan'o trov'as neni'o'n strang'a'n en tio ke li respond'as al la best'o: Mi neniam vid'is vi'a'n egal'ul'o'n, ĉu vi est'as best'o aŭ di'a est'aĵ'o, ĉu vi ig'is mi'n persekut'i vi'n por dir'i al mi i'o'n grav'a'n, tiam parol'u kaj mi ne mort'ig'os vi'n!
La best'o: Vi ne pov'as mi'n mort'ig'i, tiel dist'e eĉ ne vi'a potenc'o etend'iĝ'as, nek iam vi pov'os mi'n ating'i kiam mi fuĝ'as, tio'n mi jam montr'is al vi, kaj kio'n mi hav'as por dir'i al vi tio konsist'as en tio kio'n vi nun spert'as, mi aper'as sub mult'a'j nom'o'j sed neni'u el ili est'as propr'e la mi'a: mi est'as la ne'ating'ebl'a!
La Ĥan'o: La ne'ating'ebl'a'n mi ĉas'is dum mi'a tut'a viv'o kaj mi ating'is ĝi'n foj'o'n post foj'o kaj per tio far'is ĝi'n la ating'it'a, kiel mi pov'as sci'i ke vi ver'e est'as la ne'ating'ebl'a kaj ne nur kred'as est'i aŭ nom'as vi'n tia?
La best'o: Ho Ĥan'o, vi ne hav'as sufiĉ'a'n potenc'o'n, ne sufiĉ'a'n fort'o'n kaj ankaŭ ne sufiĉ'a'n temp'o'n por mi'n ating'i, ĉu vi ankoraŭ ne kompren'as ke la mond'o est'as tro grand'a kaj la viv'o tro mult'vari'a por ke vi'a vol'o sol'a pov'u reg'i super ĉio kaj ating'i al ĉio!
La Ĥan'o subit'e koler'iĝ'as pro tiu parol'o, kapt'as la paf'ark'o'n kaj paf'as sag'o'n kontraŭ la best'o, sed malgraŭ la mal'long'a distanc'o la sag'o for'ced'as en si'a flug'o kaj ne traf'as, li prov'as per nov'a sag'o, sed ĝi sam'e ne traf'as.
La best'o: Vi vid'as ke tio est'as van'a, vi'a'j sag'o'j ne pov'as mi'n ating'i, nun re'ir'u kaj ne plu ĉas'u mi'n, ho Ĥan'o, ĉar se vi daŭr'ig'os, tio konduk'os nur al vi'a propr'a mis'fortun'o!
La best'o iom klin'as la kap'o'n kvazaŭ adiaŭ'ant'e, si'n turn'as per rapid'a mov'iĝ'o kaj hast'e mal'aper'as inter la arb'o'j, la Ĥan'o tie sid'as kaj rigard'as long'e post kiam ĝi jam mal'aper'is, ĝis li komenc'as rajd'i re'voj'e.
La Ĥan'o trov'as si'n sur la pint'o de alt'a rok'o, li pov'as star'i aŭ sid'i tie sed apenaŭ far'i paŝ'o'n, est'as nur kvazaŭ mal'vast'a platform'o aŭ supr'e'n'lev'it'a tron'o tie supr'e.
Kiam li rigard'as mal'supr'e'n la rok'o ŝajn'as vertikal'a en ĉiu'j direkt'o'j, si'n lev'as kiel kolon'o en la spac'o, alt'e super la sub'a mond'o, neni'u ebl'ec'o ŝajn'as ekzist'i por mov'i si'n for de tie, kiel li ven'is tie'n est'as demand'o kiu ne si'n prezent'as.
Strang'e ke li ne sent'as vertiĝ'o'n antaŭ la profund'o'j ĉirkaŭ si, est'as kvazaŭ li jam kutim'us je si'a situ'o tie supr'e, ĝi ankaŭ ne tre ĝen'as li'n krom tiel ke ĝi absurd'e lim'ig'as li'a'j'n ebl'ec'o'j'n de mov'iĝ'o.
Li pov'as vid'i dist'e super la mond'o, for'e li disting'as ali'a'j'n alt'o'j'n kaj rok'pint'o'j'n, sed neni'u tamen ŝajn'as kompar'ebl'a kun la li'a.
Eben'aĵ'o'j kaj dezert'vast'o'j etend'as si'n for'e'n tiel dist'e kiel ating'as li'a rigard'o, kun stri'o'j de arb'ar'o ie tie, kun lag'o'j kiel en'krust'it'a'j pec'o'j el vitr'o kaj river'o'j kiel mal'larĝ'a'j serpent'ant'a'j faden'o'j, blank'a'j kvazaŭ el lakt'o.
Sur la vast'o'j mal'rapid'e tir'iĝ'as mal'hel'a'j makul'o'j simil'e al ombr'o'j de nub'o'j, pov'as est'i greg'o'j aŭ hom'grup'o'j, ebl'e rajd'ant'ar'o'j, ili preskaŭ neni'o'n signif'as je tiu distanc'o, mov'iĝ'as tiel mal'rapid'e ke daŭr'as tut'a'j'n tag'o'j'n mal'kovr'i ili'a'j'n mov'iĝ'o'j'n.
Plej for'e la mond'o mal'aper'as en lum'ant'a bril'o kiu dev'as ven'i de la mar'o, la grand'a akv'o kiu ĉio'n ampleks'as per si'a sen'fin'ec'o: tiel la Ĥan'o percept'as ĝi'n.
Super si li hav'as la orbit'ant'a'n sun'o'n, la nub'o'j'n kiu'j amas'iĝ'as aŭ dis'solv'iĝ'as, la grand'eg'a spac'o kiu ankaŭ est'as la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
Est'as egal'e al kiu direkt'o li si'n turn'as, li vid'as unu sam'a'n mond'o'n, kaj ĝi ŝajn'as hav'i la form'o'n de renvers'it'a pelv'o kie li mez'e sid'as lev'it'e sur si'a rok'o.
Tie li do sid'as kaj vid'as la mond'o'n sub si, kvazaŭ reg'ant'e ĝi'n sed ne pov'ant'e inter'ven'i en i'o'n ajn, ne pov'ant'e tuŝ'i ali'o'n ol la rok'o'n sur kiu li sid'as, ne pov'ant'e si'n for'mov'i.
Li si'n trov'as mez'e de ĉio kaj tamen ekster'ec'e pro si'a alt'lev'it'ec'o, tio est'as potenc'o kiu sam'temp'e est'as sen'potenc'o, kaj tuj'subit'e kapt'as li'n intens'a koler'o, li salt'e lev'iĝ'as en furioz'o, sed dev'as tuj post'e si'n ek'reg'i por rest'ig'i si'n sur la rok'pint'o.
Li pov'as nur furioz'i, bat'i ĉirkaŭ si, kri'i en la mal'plen'o'n sen ke eĉ eĥ'o li'n respond'as, ĝis li subit'e percept'as la rid'ind'o'n en si'a situ'o, sid'iĝ'as kaj mal'laŭt'e rid'as ĉe si mem.
Fin'e li pens'as ke li sid'as bon'e tiel kiel li sid'as, neniel ver'ŝajn'as ke iu pov'as ĝis'lev'i si'n tie'n kaj minac'i li'a'n pozici'o'n, la mond'o'n li hav'as sub si kaj ja tamen ne ebl'as i'o'n far'i pri ĝi.
La Ĥan'o rimark'as nub'formaci'o'j'n kiu'j simil'as al urb'o'j en la spac'o, blank'a'j, alt'e tur'ant'a'j, kun potenc'e volb'ant'a'j kupol'o'j kaj krenel'a'j mur'supr'o'j, urb'o'j tia'j kia'j'n li mult'foj'e vid'is sur'ter'e simil'ant'a'j'n al sob'iĝ'int'a'j nub'amas'o'j.
Ili tamen en'spir'as al li strang'a'n mal'trankvil'o'n, ili tro simil'as al urb'o'j kaj mal'facil'as ili'n konsider'i nur kiel nub'form'o'j'n, ili ŝajn'as konstru'it'a'j sur ne'vid'ebl'a'j teras'o'j aŭ lev'it'a'j en la aer'o'n, ŝveb'ant'a'j aŭ pend'ant'a'j tie, malgraŭ ke ili don'as impres'o'n de grand'a pez'o.
La Ĥan'o trov'as ke li rajd'ant'e sur si'a ĉeval'o rapid'eg'e proksim'iĝ'as al unu el tiu'j urb'o'j en la spac'o, aŭ ebl'e ankaŭ ĝi voj'as al'e al li simil'e al driv'ant'a nub'o, kaj ŝajn'as al li ke li jam vetur'as sub ĝi'n kiel tra gigant'a, mal'hel'e faŭk'ant'a pord'o.
Li nun pov'as disting'e sens'i la enorm'a'n pez'o'n de la ŝton'amas'o'j de la urb'o super si, kaj li aŭd'as ek'muĝ'o'n kiel de tondr'o aŭ implod'eg'o de mont'o, super'mezur'e pez'a tondr'o kiu for'rul'iĝ'as sam'temp'e en kontraŭ'a'j direkt'o'j.
La Ĥan'o sent'as hezit'o'n, hav'as du'on'intenc'o'n re'ir'i kaj for'rajd'i de tiu minac'o en la spac'o, sed li'a vol'o lev'as si'n kontraŭ ĝi, spitem'a koler'o ek'reg'as li'n: la Ĥan'o permes'as al neni'o tim'ig'i si'n kaj neniam ced'as!
Ĝust'e tiam la urb'o en la spac'o komenc'as fend'iĝ'i kun potenc'a'j krak'eg'o'j, fend'o'j ek'dis'as zigzag'e kiel nigr'a'j fulm'o'j, profund'a'j abism'o'j si'n mal'ferm'as kaj la urb'o komenc'as dis'fal'eg'i.
Blok'o'j kvazaŭ form'it'a'j el ŝton'iĝ'int'a neĝ'o fal'as unu'j sur ali'a'j'n kaj rul'iĝ'as for'e'n sur la grund'o divers'direkt'e, la tur'o'j kaj la mur'o'j ŝancel'iĝ'as kaj fal'as, strang'e mal'rapid'e, kvazaŭ hezit'ant'e ĝis la fin'o, la kupol'o'j apertas si'n kaj kliv'iĝ'as en apart'a'j'n pec'o'j'n, star'as tie faŭk'ant'e antaŭ ol ili fal'as.
La grund'o violent'e trem'as kaj fend'iĝ'as si'a'vic'e, long'a'j fend'o'j rapid'a'j kiel vip'o'frap'o'j apertas si'n antaŭ la Ĥan'o, apud li, ĉirkaŭ li, kaj tim'ig'as la ĉeval'o'n far'i subit'a'j'n salt'o'j'n por ili'n evit'i.
Tiel la spac'urb'o dis'fal'as ĉirkaŭ'e, ĝis ĉio far'iĝ'as kviet'a kaj sol'e lev'iĝ'as kvazaŭ blank'a nebul'o super la ruin'o'j, neni'u est'ul'o vid'iĝ'as, ne viv'ant'o'j nek mort'int'o'j, est'as kvazaŭ ĝi est'us for'las'it'a, ne'loĝ'at'a urb'o.
Kaj la Ĥan'o si'n trov'as ne'vund'it'a mez'e de la detru'o, eĉ ne est'as ĵet'it'a de la ĉeval'o, ne traf'it'a de plej mal'grand'a fragment'o, kaj li antaŭ'e'n'rajd'as inter la amas'iĝ'o'j de kun'fal'int'a'j blank'a'j mur'amas'o'j, kiu'j pli simil'as al ŝton'iĝ'int'a neĝ'o ol al ŝton'o.
Li sent'as glaci'a'n mal'varm'o'n dis'eman'i de la blank'a'j ruin'o'j kaj komenc'as frid'o'trem'i pro mal'varm'o, feliĉ'e li kun'port'as la du'obl'a'n pelt'mantel'o'n kaj ĝi'n sur'tir'as.
La Ĥan'o vek'iĝ'as pro strang'a, balanc'iĝ'ant'a mov'iĝ'o, li est'as en si'a jurt'o, si'a regent'o'tend'o, sed neni'u ven'as kiam li vok'as, li pens'as ke dev'as est'i violent'a ŝtorm'o kiu ig'as la jurt'o'n mov'iĝ'i tiel, aŭ ebl'e ne, la jurt'o est'as met'it'a sur kibitko kiu evident'e antaŭ'e'n'rul'iĝ'as sur mal'eben'a grund'o.
Li star'iĝ'as por vid'i kie li est'as, kaj nun li percept'as son'o'n kiel de plaŭd'ant'a akv'o, pens'as ke tio dev'as est'i tiu son'o kiu est'iĝ'as kiam la kibitko antaŭ'e'n'tir'iĝ'as tra alt'a gres'o, se ne tem'as pri tra'vad'ej'o en river'o.
Kiam li mal'ferm'as la jurt'o'n kaj el'ir'as li cert'e jes star'as sur la platform'o de kibitko kaj antaŭ si li hav'as du vic'o'j'n de blank'a'j bov'o'j, kun dek best'o'j en ĉiu vic'o kiel dec'as al regent'o vojaĝ'ant'a.
Sed ne est'as alt'a gres'o tio kio'n tra'vad'as la bov'o'j, ĝi est'as akv'o, tamen verd'a preskaŭ kiel gres'o, kaj la bov'o'j est'as merg'it'a'j ĝis la dors'o en tiu akv'o, kaj la kibitko flos'as en la akv'o tiel ke nur la plej'supr'a part'o de la rad'o'j vid'iĝ'as.
Kaj kiam li lev'as la rigard'o'n li anstataŭ ond'ant'a gres'eben'o vid'as akv'o'vast'o'n kiu ond'as, sen'fin'e en ĉiu'j direkt'o'j!
La Ĥan'o perpleksiĝ'as kiam li kompren'as kio'n li vid'as: li dev'as trov'iĝ'i sur la mar'o, sur la sen'lim'a'j akv'o'j trans la firm'a ter'o de la mond'o, sol'a kun la mar'o kaj la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
Sol'a, ĉar neni'u krom li trov'iĝ'as tie, neni'u en la jurt'o nek sur la platform'o, neni'u pel'as la bov'o'j'n kaj la bov'o'j mov'iĝ'as ne pli ol la ond'o'j mov'as ili'n, lul'ant'e ili'n unu kontraŭ ali'a'j en lant'a ritm'o, kie ili flos'as en la mar'o kaj ebl'e jam est'as mort'a'j.
Neni'o est'as por vid'i krom akv'o, akv'o, sen'fin'a'j akv'o'vast'o'j kun ond'o'j kiu'j sekv'as unu ali'a'j'n sen romp'o, ond'o'j kiu'j lav'as la dors'o'j'n de la bov'o'j kaj la flank'o'j'n de la kibitko.
Kaj jen supr'e la Ĉiel'o kiu unu'ig'as si'n kun la mar'o ĉiu'direkt'e simil'e al enorm'a tend'o'kupol'o, la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, la sol'a al kiu li nun pov'as si'n turn'i, al'vok'i el si'a sol'ec'o, por prov'i esplor'i ĝi'a'n vol'o'n.
Sed kiom ajn li pen'as per tut'a si'a kapabl'o li trov'as neni'a'n respond'o'n, est'as kvazaŭ la Ĉiel'o ne trov'iĝ'us tie super la mar'o, nur est'us mal'plen'o, mal'ĉe'est'o, kaj li desiluziite kompren'as ke la Ĉiel'o ne hav'as vol'o'n, ali'o'n ne hav'as ol terur'a'n, sen'fin'a'n neni'ec'o'n, kaj li est'as las'it'a sol'a kun si mem, balanc'iĝ'ant'e kun si'a jurt'o kaj si'a tend'o'ĉar'o tie sur la mar'o.
La Ĥan'o vid'as du grand'eg'a'j'n serpent'o'j'n kiu'j meandr'as ĉirkaŭ unu la ali'a, la korp'o'j est'as dik'a'j preskaŭ kiel tiu de plen'kresk'int'a vir'o, kvadrat'it'a'j kiel teks'it'a ŝtof'o, glit'a'j kaj tamen sek'a'j tiel ke ili grinc'as unu kontraŭ ali'a, artik'as simil'e al kiras'o'j el ŝtal'a'j skvam'o'j kaj rul'iĝ'e mov'as si'a'j'n ring'o'form'a'j'n muskol'o'j'n.
La serpent'o'j est'as tiel dens'e kun'volv'it'a'j ke ili ŝajn'as kiel unu sol'a implik'it'a nod'o, malgraŭ ke ĝi ne agraf'as si'n mem sed lant'e glit'as, ŝov'iĝ'as, ŝanĝ'iĝ'as, sen ke oni cert'e pov'as disting'i la volv'o'j'n kiu'j aparten'as al unu aŭ al la ali'a korp'o.
Ili mov'as si'n en ond'o'j, kurb'iĝ'as kiel potenc'a'j arb'o'radik'o'j, volv'as si'n ĉirkaŭ unu ali'a, du'on'e si'n de'nov'e rekt'ig'as, la plat'a'j kap'o'j prem'as si'n kontraŭ la grund'o'n, kvazaŭ si'n kaŝ'as antaŭ la kontraŭ'ul'o, dum la mal'grand'a'j okul'o'j nigr'e fajr'er'as kaj la fend'hav'a'j lang'o'j lud'as.
Subit'e unu el la serpent'o'j far'as rapid'a'n mov'o'n per la kap'o kaj mord'as la ali'a'n vost'e, sukces'as kapt'i ĝi'n kaj komenc'as ĝi'n glut'i, labor'as intens'e per la kol'muskol'o'j kaj sekreci'as bril'ant'a'n muk'o'n por glitrimedo, la faŭk'o enorm'e mal'ferm'iĝ'as, la okul'o'j el'prem'iĝ'as el si'a'j kav'o'j pro la pen'eg'o.
La ali'a serpent'o tuj respond'as per sam'a mov'o kaj komenc'as si'a'vic'e vor'i la vost'o'n de la advers'ul'o, la korp'o'j du'on'e el'sinu'as el si'a strikt'e streĉ'it'a nod'o, nun la serpent'o'j precip'e okup'as si'n glut'ant'e plej'ebl'e mult'e da unu ali'a, ili ĉiam pli prem'as si'n antaŭ'e'n, ĉirkaŭ'as ĉiam pli unu alies korp'o'n, kvazaŭ en ne'sub'prem'ebl'a streb'o kun'iĝ'i, fand'iĝ'i al unu sol'a serpent'o.
La Ĥan'o hav'as la serpent'o'j'n tut'e antaŭ si kaj ne pov'as for'tir'i la rigard'o'n de ili, ili est'ig'as en li intens'a'n abomen'o'n kaj sam'temp'e trem'ig'a'n dezir'o'n vid'i kio okaz'as, la serpent'o'j ŝajn'as pel'at'a'j de fanatik'a vol'o neni'ig'i unu ali'a'n, pen'as ne'lac'ig'ebl'e en'glut'i unu ali'a'n, en mal'am'eg'a avid'o kiu dev'as fin'iĝ'i per mem'pere'ig'o.
Baldaŭ ili tie kuŝ'as preskaŭ sen'mov'a'j, nur unu'op'a'j glut'o'tik'o'j ir'as kiel kramf'o tra ili, ili glit'as ankoraŭ iom unu en la ali'a'n, la korp'o'j kuŝ'as mal'streĉ'a'j aŭ streĉ'iĝ'as de'nov'e sen ke la serpent'o'j propr'e plu pov'as fort'e re'aktiv'i, la el'prem'iĝ'ant'a'j okul'o'j jam ĉes'is fajr'er'i, du'on'est'ing'it'a'j.
La serpent'o'j evident'e ne pov'as de'kroĉ'iĝ'i, ili unu'iĝ'is en unu sol'a'n korp'o'n kiu form'as ferm'it'a'n ring'o'n, ankoraŭ iom kurb'ant'a kaj sinu'ant'a, mal'rapid'e mort'iĝ'ant'a en tiu reciprok'a plen'iĝ'ad'o, ĉies du'on'o de la du korp'o'j glut'it'a de la ali'a, kun la buŝ'eg'o'j kun'ĉen'it'a'j kvazaŭ per ia buk'o mez'e.
Post'e daŭr'as long'e antaŭ ol la Ĥan'o pov'as liber'ig'i si'n de la hant'a impres'o de la serpent'o'j kun ĝi'a trud'a kaj tamen strang'e kaŝ'it'a signif'o.
La Ĥan'o trov'as si'n kuŝ'ant'e stern'it'a sur la alt'eben'o, tiu eben'land'o kiu'n li tiel bon'e kon'as kaj tra'rajd'is sen'nombr'a'j'n foj'o'j'n, sed nun la ĉiel'spac'o sink'ig'is si'n mal'supr'e'n super la grund'o tiel mal'alt'e ke li ne pov'as ek'star'i kaj ir'i, eĉ ne antaŭ'e'n'klin'it'e, apenaŭ ramp'ant'e, kaj eĉ mal'pli li pov'us rajd'i se li hav'us ĉeval'o'n.
La spac'o super li ne est'as la blu'a ĉiel'o, nek mal'alt'e ŝveb'ant'a'j nub'o'j, ĝi pli simil'as al ali'a eben'grund'o, sed sub'e'n'turn'it'a, kun spur'o'j de brul'ig'it'a gres'o kaj stri'o'j el sabl'o, kiu'j tamen ne mal'fiks'iĝ'as kaj fal'as, sed rest'e ten'as si'n sur la sub'e'n'turn'it'a grund'o.
Kiam la Ĥan'o ĉirkaŭ'rigard'as li vid'as ke est'as sam'e en ĉiu'j direkt'o'j, sam'a mal'alt'a distanc'o inter la sub'a kaj la supr'a eben'o, sam'a mal'larĝ'a apertur'o al'e al la horizont'o, kiu en'lum'as per stret'a stri'o de klar'a tag'lum'o.
Li pov'as mov'i si'n antaŭ'e'n nur krabl'ant'e, pen'e ramp'ant'e kiel serpent'o aŭ lacert'o, aŭ per spec'o de naĝ'a'j mov'iĝ'o'j kiel fiŝ'o aŭ akv'o'animal'o, tio ir'as lant'e kaj est'as tre ĝen'e, mov'iĝ'int'e kelk'a'n distanc'o'n li dev'as ripoz'i kaj el'spir'eg'i.
Li ankaŭ ne pov'as rimark'i ke li i'e'n ĝis'ven'as, ĉie aspekt'as sam'e, li ne sci'as kiu'n direkt'o'n li elekt'u, kio trov'iĝ'as antaŭ li aŭ mal'antaŭ li, ebl'e li si'n mov'as cirkl'e kaj re'ven'as sam'lok'e'n ne sci'ant'e tio'n.
Eĉ se li sci'us si'a'n cel'o'n kaj pov'us direkt'i si'n al ĝi ebl'e daŭr'us mult'a'j'n jar'o'j'n antaŭ ol li ĝi'n ating'us, ebl'e viv'daŭr'o'n, aŭ ebl'e neces'us plur'a'j viv'o'j.
Li sam'bon'e pov'as rest'i kie li est'as, stern'i si'n kaj ripoz'i, spir'i kiom ebl'as, kaj atend'i.
Sed kio'n li atend'u, kio do pov'as okaz'i tie en la mal'vast'a spac'et'o inter la eben'land'o'j kiu'j est'as turn'it'a'j unu al la ali'a: ĉu ili ebl'e inter'proksim'iĝ'os ankoraŭ pli kaj mal'rapid'e frakas'os li'n inter si, aŭ ĉu ili mal'e mal'ferm'iĝ'os pli kaj pli tiel ke li pov'os star'iĝ'i, ek'star'int'e si'n mov'i, ebl'e fin'e trov'i ĉeval'o'n kaj for'rajd'i?
Far'iĝ'as tamen ne'el'ten'ebl'e por la Ĥan'o nur kuŝ'i sen'mov'e, eĉ se li turn'as si'a'n vizaĝ'o'n al la grund'o kaj klopod'as forges'i la ali'a'n grund'o'n dens'e super si.
Li dev'as daŭr'ig'i la krabl'ad'o'n antaŭ'e'n, kiel ajn pen'a kaj sen'konsol'a tio est'as, tiam li almenaŭ est'as okup'at'a de io kaj plen'iĝ'as de la pen'o, ne sen'inter'romp'e pens'as pri si'a situaci'o.
Kiam la Ĥan'o vek'iĝ'as est'as sufok'e en la jurt'o kiel antaŭ tondr'o'ŝtorm'o kaj li kun pen'o spir'as, li salt'e lev'iĝ'as kaj ĵet'as si'n el la tend'o, el'e'n sub nud'a'n ĉiel'o'n por kapt'i aer'o'n, spac'o'n, liber'iĝ'o'n.
Unu el la plej alt'rang'a'j ŝaman'o'j al'paŝ'as ĝis antaŭ la Ĥan'o kaj plend'as: Ĉu vi sci'as, ho Ĥan'o, ke la ŝaman'o'j de vi kaj de ĉiu'j ver'a'j mongol'o'j est'as ĉiam pli for'puŝ'at'a'j de fremd'a'j instru'o'j kaj ĉia'spec'a'j herez'o'j?
Ni ŝaman'o'j ja tamen est'as la sol'a'j kiu'j gard'as la kontakt'o'n kun la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, tial neniu'j pastr'o'j aŭ predik'ant'o'j de ajn'a spec'o pov'as ni'n anstataŭ'i, ni'a'j revelaci'o'j kaj interpret'o'j de sign'o'j est'as la sol'a'j kiu'j pov'as klar'ig'i la vol'o'n de la Ĉiel'o kaj don'i la ĝust'a'n gvid'o'n por ĉia ag'ad'o.
Sed nun kun ĉiam pli insolent'a'j pretend'o'j tiu'j fremd'ul'o'j aper'as kun si'a'j mis'doktrin'o'j kaj distord'as la mens'o'n de la popol'o, ni'n ŝaman'o'j'n ĝust'e tiu'j tromp'ist'o'j brul'mark'as kiel tromp'ist'o'j'n, ili nom'as ni'a'j'n el pra'old'a'j temp'o'j hered'it'a'j'n metod'o'j'n kaj kon'o'j'n superstiĉ'o aŭ sorĉ'ad'o, ili ven'as kun si'a'j propr'a'j di'o'j kiu'j est'as nur mort'a'j idol'o'j kaj ne potenc'a'j, ne'vid'ebl'a'j, ĉie'ĉe'est'a'j spirit'o'j kiel tiu'j kiu'j'n ni magi'as kaj sub'ig'as.
Ili dis'romp'as la oldan kred'o'n de la mongol'o'j kaj prov'as ĝi'n anstataŭ'ig'i per nov'a'j, fremd'a'j el'pens'o'j, kaj la sekv'o est'as ke mult'a'j ŝancel'iĝ'as kaj ne sci'as al kio si'n ten'ad'i, kelk'a'j eĉ pri'rid'as ni'a'j'n magi'o'j'n kaj revelaci'o'j'n, esprim'as si'n mok'e kaj rifuz'e pri ili.
Tio ne pov'os daŭr'i sen tio ke la viv'fundament'o de la mongol'o'j ŝancel'iĝ'os, tia sen'kred'o kaj mis'vag'o minac'as ni'a'n popol'o'n en ĝi'a plej'intern'a esenc'o, apertas la voj'o'n al dis'fal'o kaj degener'o, al kio vi, ho Ĥan'o, ne pov'as rilat'i indiferent'e, vi'a inter'ven'o kontraŭ la fremd'a'j mis'doktrin'o'j est'as neces'a, kaj en la nom'o de ĉiu'j ŝaman'o'j mi vi'n admon'as ke vi ekzil'u aŭ ekzekut'u ili'a'j'n predik'ant'o'j'n.
Aŭskult'int'e la long'a'n parol'ad'o'n de la ŝaman'o la Ĥan'o respond'as nur'e: Mi'a promes'o al la fremd'ul'o'j ke ili liber'e rajt'u praktik'i si'a'j'n religi'o'j'n firm'as, kaj mi riproĉ'as vi'n, ho ŝaman'o, ke vi mem ne sufiĉ'e firm'as en vi'a fid'o je la Etern'a Blu'a Ĉiel'o kaj je la fort'o de ĝi'a vol'o!
La tensi'o inter la mal'sam'a'j religi'o'j en Karakorum far'iĝ'as ĉiam pli fort'a, ili ĉiam pli intens'e streb'as super'venk'i kaj for'puŝ'i unu la ali'a'j'n, kaj tial ili el'rekt'ig'as ĉiam pli mult'a'j'n kaj pli okul'frap'a'j'n kirk'o'j'n, moske'o'j'n kaj templ'o'j'n.
La krist'an'o'j ven'int'a'j el okcident'e est'as mal'mult'a'j sed rimed'riĉ'a'j, ili konstru'as katedral'o'n kun mult'a'j spajr'o'j simil'a'j al supr'e'n'direkt'a'j glaci'konus'o'j, kaj intern'e en ĝi tron'as madon'o kiu plen'ig'as la tut'a'n altar'a'n mur'o'n, skulpt'it'a kaj pentr'it'a per or'o kaj ĉiel'lazur'o, kaj bon'nutr'it'a di'infan'o kiu etend'as si'n por ŝvel'puf'a patr'in'mam'o.
La nestori'an'o'j, la orient'a'j krist'an'o'j kiu'j est'is for'pel'it'a'j el Bizancio, ĉiam plu kontent'iĝ'as per kelk'a'j kirk'o'j el lign'o, sufiĉ'e modest'a'j, griz'verd'a'j pro vent'o kaj veter'o, kun unu sol'a spajr'o ornam'it'a per simpl'a lign'o'kruc'o, eĉ ne or'um'it'a sed nigr'e'gudr'it'a, sed kompens'e renkont'as la vizit'ant'o'j'n intern'e de la kirk'o'j vir'alt'a'j kruc'o'j el arĝent'o, kiu'j bril'as blind'ig'e en la lum'o.
La islam'an'o'j hav'as si'a'j'n moske'o'j'n, rond'puf'a'j kaj blank'e'griz'a'j kiel vesp'o'nest'o'j, apud ĉiu si'n lev'as minaret'o kontraŭ la ĉiel'o kiel di'a brak'o, blank'a kaj rond'a, kun spac'o por la muezin'o plej alt'e sub kron'ant'a lun'serp'o el or'o.
La buddh'an'o'j el'rekt'ig'is mult'a'j'n templ'o'j'n en kataja stil'o, kun supr'e'n'fleks'it'a'j tegment'o'j simil'e al ĉapel'rand'aĵ'o'j, kun ruĝ'pentr'it'a'j kolon'o'j kaj gigant'a'j, skulpt'it'a'j lotus'flor'o'j, ruĝ'a'j aŭ blank'a'j, kaj ili'a'j Buddhostatuoj est'as skulpt'it'a'j el potenc'a'j trunk'o'j de cedr'o'lign'o, or'um'it'a'j, rekt'e star'ant'a'j kun la ne'sond'ebl'a plen'lun'vizaĝ'o rid'ant'a supr'e sub la plafon'o aŭ stern'it'e kuŝ'ant'a'j, dorm'ant'a'j sub mal'lev'it'a'j palpebr'o'j.
La lama'a'j pastr'o'j el Tibeto konstru'is si'a'j'n templ'o'j'n en teras'o'j kvazaŭ ili est'us el'rekt'ig'it'a'j sur mont'dekliv'o'j, la pre ̧turniloj rotaci'as tie kun flirt'ant'a'j paper'ruband'o'j, la fand'it'a buter'o brul'as en pelv'et'o'j tag'e kaj nokt'e, la pastr'o'j svarm'as kiel abel'o'j ĉe abel'uj'o, alt'a'j kvazaŭ ili ir'ad'us sur stilz'o'j en si'a'j ĝis'pied'a'j vest'o'j kaj konus'e el'tir'it'a'j ĉapel'o'j, super'ŝut'it'a'j per magi'a'j sign'o'j, serpent'o'j kaj drak'o'j, dis'radi'e dorn'a'j sun'o'j, du'on'lun'o'j kaj stel'figur'o'j.
La templ'o'j de la ta'o'ist'o'j est'as ornam'it'a'j per etern'a'j flor'o'j kaj hom'figur'o'j en nur natur'a grand'ec'o, gard'ant'a'j pra'patr'o'j, saĝ'a'j instru'ist'o'j kaj just'a'j reg'ist'o'j.
Tiu konkur'ad'o inter la religi'o'j per la grand'ec'o kaj pomp'o de la konstru'aĵ'o'j tamen ne sufiĉ'as, ili dev'as ne nur super'bril'i unu ali'a'j'n sed ankaŭ super'laŭt'i unu ali'a'j'n, uz'i vok'o'j'n aŭ klango'j'n en si'a serv'o.
La okcident'a'j krist'an'o'j hav'as la plej fort'a'j'n kirk'sonor'il'o'j'n, tondr'a'j'n bronz'a'j'n bru'il'o'j'n kiu'j son'as kaj sonor'as laŭ'takt'e aŭ mis'ritm'e unu kun la ali'a'j, ĉe sun'sub'ir'o, ĉe maten'krepusk'o kaj mult'foj'e dum la tag'o, tondr'ad'o kaj re'son'ad'o kiu ig'as la aer'o'n vibr'i, la objekt'o'j'n trem'i, bird'o'j'n mal'trankvil'e ek'flug'i.
La nestori'an'o'j hav'as pli fragil'a'j'n sonor'il'o'j'n kiu'j'n ne ebl'as kompar'i kun la pez'a'j bronzklangoj, ili son'as pli simil'e al bat'o'j kontraŭ lad'o kaj martel'ad'o kontraŭ fer'o, sed kompens'e ili pli'fort'iĝ'as per tambur'o'j, iu pli kaj pli rapid'a frap'ad'o sur tambur'o'j, rul'son'a bru'o kiu simil'ig'as ili'n al la ŝaman'o'j kaj plezur'ig'as la mens'o'n de la mongol'o'j.
La islam'an'o'j rezign'as pri ali'a'j son'efekt'o'j krom la hom'voĉ'o, de ili'a'j alt'a'j minaret'o'j lev'iĝ'as la voĉ'o de la muezin'o ĉiu'j'n maten'o'j'n kaj vesper'o'j'n, penetr'a kaj tir'at'a, proklam'ant'e en la lingv'o de la profet'o mem ke Allah est'as grand'a kaj neni'u di'o est'as krom Allah.
La buddh'an'o'j martel'as si'a'j'n pend'ant'a'j'n gong'o'j'n el bronz'o, tondr'ant'a re'son'ad'o kvazaŭ ambici'ant'a vek'i la dorm'ant'a'j'n di'o'j'n mem, kaj la lama'o'j blov'as en obtuz'a'j bronzluroj aŭ poefag'a'j korn'o'j, long'a'j'n blek'ant'a'j'n son'o'j'n kiu'j alt'iĝ'as kaj re'fal'as, si'n tord'as kvazaŭ en spiral'o kaj penetr'as ĉiu'j'n kontraŭ'o'j'n, dum la ta'o'ist'o'j mal'e util'ig'as la silent'o'n, ke ĝi parol'u por ili, aŭ ig'as et'a'j'n arĝent'sonor'il'o'j'n klingi en la vent'o, delikat'e kaj tint'il'esk'e.
La Ĥan'o ekzil'is ĉiu'j'n tiu'j'n kirk'o'j'n kaj templ'o'j'n al la periferi'o de la urb'o, nur kiam li hazard'e rajd'pas'as tie nepr'as al li vid'i tiu'j'n vant'a'j'n konstru'aĵ'o'j'n kaj el'met'i si'n al la tondr'ad'o kaj tint'ad'o kaj vok'ad'o de ili, sed ankaŭ distanc'e li'a'j orel'o'j est'as sent'em'a'j kiel tiu'j de tigr'o por tiu'j ĝen'a'j son'o'j, li vid'as ankaŭ ke la tur'o'j kaj spajr'o'j super'as la regent'o'jurt'o'n en alt'o, sent'as mis'kontent'o'n pri tio sed tamen rezign'as inter'ven'i.
Post'e li rimark'as ke tiu'j konstru'aĵ'o'j glor'ant'a'j divers'a'j'n di'o'j'n oft'e est'as el'met'it'a'j al fulm'o'frap'o'j, foj'o'n post foj'o okaz'as ke iu el ili ek'brul'as, kaj la plej alt'a'n moske'o'n grav'e damaĝ'as fulm'o, la lun'ark'o el or'o fand'iĝ'as kaj fal'as grund'e'n kiel dorn'oz'a bul'o, la tur'o fend'iĝ'as de'supr'e ĝis'grund'e.
Tiam la Ĥan'o trov'as ke la fremd'a'j di'o'dom'o'j tir'is al si la koler'o'n de la Ĉiel'o, ili'a'j di'o'j est'as sen'potenc'a'j kontraŭ Tengri kaj ne pov'as protekt'i si'a'j'n propr'a'j'n rezid'ej'o'j'n, la Ĥan'o nun ordon'as ke la alt'a'j tur'o'j kaj spajr'o'j est'u for'ig'it'a'j, kaj ĉar la tint'ad'o en sonor'il'o'j kaj ali'spec'a'j klangoj kaj vok'o'j pov'as ĝen'i la benign'a'j'n spirit'o'j'n de la aer'o kaj al'tir'i al si la malign'a'j'n, ankaŭ ĉiu'j tiu'j son'o'j est'u mal'permes'it'a'j kaj silent'o reg'u.
Pastr'o'j kaj ali'a'j reprezent'ant'o'j de vari'a'j kred'o'j paŝ'as ĝis antaŭ la Ĥan'o kaj akuz'as unu la ali'a'j'n: La islam'an'o'j dir'as: Ho Ĥan'o, vi dev'as inter'ven'i kontraŭ tiu'j mal'fidel'a'j hund'o'j kiu'j mal'konfes'as Allah, la sol'a'n ver'a'n di'o'n, proklam'it'a'n de li'a profet'o Muhammed, tiu'j hund'o'j kiu'j per si'a'j fals'a'j di'o'j kaj herez'a'j doktrin'o'j pri'ne'as kaj pri'mok'as ĉio'n kio est'as sankt'a!
Plej mal'bon'a'j el ili ĉiu'j est'as la krist'an'o'j de okcident'o kiu'j ador'as tri mal'sam'a'j'n di'o'j'n kaj insolent'as asert'i ke ili est'as unu sol'a di'o, krom'e ili ador'as vir'in'o'n kiu'n ili asert'as est'i la patr'in'o de di'o, abomen'aĵ'o sen kompar'o, ili ankaŭ romp'as ĉiu'j'n di'a'j'n ordon'o'j'n, preĝ'as en riproĉ'ind'a manier'o ne lav'int'e si'a'j'n man'o'j'n, si'n don'as al avar'o kaj drink'ad'o, kontraŭ'star'as ĉi'a'n frat'ec'o'n inter hom'o'j kaj kondamn'as ĉiu'j'n krom mal'grand'a nombr'o al etern'a brul'ad'o en la fajr'o de la infer'o.
Neni'u idol'doktrin'o est'as pli danĝer'a ol tiu krist'an'ism'o, kaj pro tio ni insist'as ĉe vi, ho Ĥan'o, ke vi mal'permes'u ili'n en vi'a regn'o, ekzil'u ĉiu'j'n krist'an'o'j'n aŭ eĉ prefer'e eksterm'u ili'n per fajr'o kaj glav'o!
La okcident'krist'an'o'j dir'as: La id'ar'o de la diabl'o mem parol'is, Islam'o est'as la plej ruin'ig'a el ĉiu'j herez'o'j, ili'a Allah est'as fals'a di'o kiu est'iĝ'is por spiti al Krist'o kaj de'log'i la sen'sci'a'j'n, ĉiu'j kiu'j sekv'as li'n cert'e jes brul'os etern'e en la fajr'o de la infer'o!
Vi, ho Ĥan'o, dev'as sci'i tio'n sam'e bon'e kiel ni, vi batal'is kontraŭ tiu band'o kaj ĝi'n venk'is, kun'e ni dev'as opon'i tiu'n ĉiam sam'e danĝer'a'n kaj milit'avid'a'n Islam'o'n, por fin'fin'e met'i fin'o'n al ĝi'a potenc'o kaj eksterm'i ĝi'a'j'n adept'o'j'n de la ter'a surfac'o!
Ni krist'an'o'j ni'n lev'as antaŭ ĉio kontraŭ tio ke al Islam'o est'as permes'at'e dis'sem'i ĝi'a'n damaĝ'o'n ĉi tie en Karakorum, mez'e en vi'a imperi'o, ho Ĥan'o, kaj ni postul'as ke vi tuj eksterm'u tiu'j'n skorpi'o'j'n kaj vipur'o'j'n aŭ almenaŭ permes'u al ni ek'batal'i kontraŭ ili!
La nestori'an'o'j dir'as: Ni est'as la ver'a'j krist'an'o'j, ne tiu feĉ'o de la okcident'a'j land'o'j kun ili'a'j lasciv'a'j pap'o'j, ili'a'j amas'ig'it'a'j riĉ'aĵ'o'j kaj ili'a sen'mezur'a potenc'avid'o, sed ni kiu agnosk'as la sankt'a'n Nestorion, la fond'int'o'n de la sol'a ver'a krist'an'ism'o, kaj ni kondamn'as tiu'j'n fals'a'j'n krist'an'o'j'n kiu'j mal'konfes'is ni'n kaj ni'n for'pel'is de la okcident'a'j land'o'j, ĉi tie'n al tiu'j ĉi region'o'j kie ni trov'is azil'o'n en vi'a regn'o, ho Ĥan'o.
Nun ili eĉ ne de'ten'as si'n de penetr'o en ni'a'j'n vic'o'j'n kaj de plu'daŭr'a persekut'o, tia'j krist'an'o'j est'as eĉ pli abomen'a'j ol la islam'an'o'j, sed eĉ tiu'j ne hav'as afer'o'n ĉi tie inter ni, dum ni nestori'an'o'j jam long'e kapabl'is viv'i en pac'o kun la ŝaman'o'j de la mongol'o'j, kiel dekret'as vi'a leĝ'o, ho Ĥan'o, kaj ni far'as pet'o'n al vi ke vi for'pel'u tiu'j'n fremd'a'j'n herez'doktrin'o'j'n de Karakorum kaj de vi'a tut'a orient'a imperi'o!
La ŝaman'o'j dir'as: Ĉiu'j tiu'j fremd'a'j instru'o'j penetr'int'a'j de la rand'o'j de la mond'o for'ĵet'ind'as, ankaŭ tiu nestori'an'a instru'o pretend'ant'a hejm'i ĉi'tie, ĉar ĝi est'as neni'o ali'a ol apenaŭ mask'it'a krist'an'ism'o kaj ĝi viv'as per tio kio'n ĝi ŝtel'is de ni ŝaman'o'j, sed ĝi mal'hav'as sam'e tiel kiel ĉiu ali'a fremd'a instru'o iu'n ver'a'n kompren'o'n pri tio kio esenc'as, ili'a'j revelaci'o'j kaj aŭgur'ad'o'j est'as neni'o ali'a ol mizer'a'j post'imit'o'j, nur ni ŝaman'o'j kapabl'as en'spekt'i sonĝ'o'j'n kaj rivel'it'a'j'n vizi'o'j'n kaj pre'vid'i kio okaz'os, de'turn'i la mis'fortun'o'n, agord'i mild'e la spirit'o'j'n, establ'i rilat'o'n kun la Etern'a Blu'a Ĉiel'o.
Ho Ĥan'o, prefer'e ol las'i ili'n kun ili'a korupt'o inter ni, est'us for'pel'i ĉiu'j'n tiu'j'n instru'o'j'n de tie ĉi, el vi'a regn'o, ke la Ĉiel'o ne koler'u kaj turn'u si'a'n bon'vol'o'n for de ni!
Post tio ankaŭ buddh'an'o'j, lama'a'j pastr'o'j, ta'o'ist'o'j kaj ankoraŭ ali'a'j pled'ant'o'j por mal'sam'a'j religi'a'j kred'o'j al'paŝ'as kaj akuz'as unu la ali'a'j'n, kondamn'as unu'a'vic'e si'a'j'n plej proksim'a'j'n konkur'ant'o'j'n, sed krom tio ankaŭ ĉiu'j'n ali'a'j'n instru'o'j'n krom la propr'a, la religi'o'j de orient'o kaj okcident'o tamen est'as tro fremd'a'j reciprok'e por si'n turn'i unu kontraŭ la ali'a'j kun ver'e fanatik'a pasi'o, ili unu la ali'a'j'n konsider'as tiel lontan'a'j kaj absurd'a'j form'o'j de superstiĉ'o kaj de'voj'iĝ'o ke ili opini'as unu ali'a'j'n relativ'e sen'danĝer'a'j, sam'kiel ili ankaŭ ne apart'e atak'as la inocent'a'n kaj sen'kler'a'n pagan'ism'o'n.
Kiam la Ĥan'o pacienc'e kaj ne sen glim'et'o de ironi'a interes'iĝ'o en la okul'fend'et'o'j jam aŭskult'is sufiĉ'e long'e pri la vari'a'j plend'o'j li ek'vort'as: Vi reprezent'ant'o'j de la divers'a'j instru'o'j de okcident'o kaj orient'o ĉiu'j est'as mal'amik'o'j reciprok'e kaj nur mi'a potenc'o mal'help'as vi'n ĵet'iĝ'i sur vi'n reciprok'e, for'pel'i kaj neni'ig'i unu ali'a'j'n, vi inter'batal'as pri vi'a'j di'o'j kaj instru'o'j, vi ne vol'as konsent'i unu al la ali'a'j i'a'n ajn sci'o'n aŭ kompren'o'n, eĉ ne la rajt'o'n ekzist'i, ĉiu el vi kred'as si'n sen'erar'a kaj posed'ant'a la sol'a'n ver'o'n.
Sed mi dir'as al vi ke iom da kompren'o kaj ver'o trov'iĝ'as ĉiu'lok'e, ili ne est'as rezerv'it'a'j al unu sol'a instru'o, kaj tial mi ne permes'as ke unu instru'o est'u met'it'a antaŭ ali'a'n, ke iu di'o est'u respekt'at'a pli ol ali'a, ĉar super ili ĉiu'j star'as la ne'imag'ebl'a plej'alt'a di'o, kiu'n ajn nom'o'n ni don'as al li kaj kiu'n ajn koncept'o'n ni far'as al ni pri li: mi mem kiel mongol'o sekv'as la kompren'o'n de mi'a popol'o kaj ador'as Tengri, la Ĉiel'o'n, sed mi ne trud'as mi'a'n kred'o'n al iu ali'a.
Kaj nun mi ordon'as al vi ĉiu'j ten'i pac'o'n unu kun la ali'a'j, las'i al ĉiu hav'i si'a'n kred'o'n kaj ador'i tiu'n di'o'n kiu'n li elekt'as, tio est'as skrib'it'a en mi'a leĝ'o, en Jassa, kaj kiu ribel'as kontraŭ ĝi'a'j ordon'o'j est'u for'pel'it'a de mi'a regn'o aŭ perd'u si'a'n viv'o'n!
Post la parol'o de la Ĥan'o sekv'as profund'a silent'o, ekscit'it'a'j kaj koler'a'j la pastr'o'j kaj predik'ant'o'j komenc'as for'pas'i el la regent'o'tend'o, sub'ig'it'a'j sed paf'ant'e mal'am'a'j'n rigard'o'j'n unu'j kontraŭ ali'a'j.
Al la Ĥan'o en Karakorum al'ven'as send'it'o kun skrib'o de la Pap'o en Romo, kaj post traduk'o la en'hav'o est'as prezent'at'a al la Ĥan'o, kiu aŭskult'as kun mal'seren'iĝ'ant'a mien'o.
La skrib'o li'n adres'as kiel cezar'o'n de la mongol'o'j, post'e la Pap'o inform'as kiu li mem est'as: La spirit'a mastr'o de la krist'an'ar'o, la anstataŭ'ant'o de la sol'a ver'a, ĉio'pov'a kaj tri'unu'a Di'o sur ter'o.
Ni ek'sci'is, dir'as la skrib'o, ke vi'a'j hord'o'j sever'e vandalis en plur'a'j krist'an'a'j land'o'j kaj kaŭz'is grand'a'n perd'o'n de hom'viv'o'j, mal'ĝoj'o'n kaj mizer'o'n, kaj ankaŭ signif'a'j'n perd'o'j'n de propriet'aĵ'o: ni nun vi'n avert'as plej sever'e kontraŭ daŭr'a praktik'ad'o de tia'j fi'ag'o'j kaj el'verŝ'ad'o de krist'an'a sang'o kio ven'os sur vi'a'n kap'o'n kiel etern'a damn'o, dis kiu nur ni pov'os vi'n liber'ig'i.
Ali'flank'e ankaŭ ven'is en ni'a'n sci'o'n ke vi per vi'a milit'ad'o kaŭz'is signif'a'n mal'venk'o'n al la sen'pi'a'j an'o'j de Islam'o, ke vi venk'is plur'a'j'n el ĝi'a'j plej potenc'a'j regent'o'j konker'ant'e ili'a'j'n regn'o'j'n, ke vi ĉe tio don'is liber'ec'o'n al mult'a'j krist'an'o'j konfes'i si'a'n kred'o'n kaj ke vi penetr'is ĝis proksim'e al la sankt'a urb'o Jerusalemo, kiu bedaŭr'ind'e ankoraŭ ĉiam est'as sub la man'o'j de la mal'amik'o'j de la krist'an'ar'o.
Por vi'a propr'a bon'o, cezar'o de la mongol'o'j, ŝajn'as al ni el neces'o postulat'e ke vi far'u alianc'o'n kun ni, met'u vi'n flank'e de la krist'an'ar'o kaj kun'e kun ni'a'j sen'kompar'a'j milit'arme'o'j kaŭz'u al Islam'o la fin'a'n mal'venk'o'n, liber'ig'ant'e la sankt'a'n urb'o'n Jerusalemon kaj por ĉiam met'ant'e fin'o'n al la minac'o ven'ant'a de ĝi'a'j mal'amik'o'j.
Ankaŭ est'as ni'a alt'a vol'o ke vi, cezar'o de la mongol'o'j, vi'n prezent'u ĉe ni en Romo ĉe la sankt'a tron'o por kis'i la ring'o'n sur ni'a man'o tiel sigel'ant'e la pakt'o'n inter ni, ke vi ĉe tio konfes'u vi'a'n kred'o'n je la sol'a ver'a Di'o kiu posed'as ĉiu'n potenc'o'n en la ĉiel'o kaj sur la ter'o ek'de la komenc'o de la temp'o'j ĝis ili'a fin'o.
Ni parol'as en la nom'o de la sol'a ver'a Di'o kaj admon'as vi'n, mongol'cezar'o: pri'pens'u ke la etern'a beat'o de vi'a anim'o sam'kiel la futur'a ekzist'o de vi'a imperi'o de'pend'as de vi'a decid'o!
Apenaŭ la skrib'o est'is leg'it'a, kiam la Ĥan'o ordon'as ke la send'it'o est'u en'konduk'it'a, la vir'o en si'a long'a nigr'a pastr'o'vest'o tim'ig'it'e fal'as genu'e antaŭ la regent'o, kiu demand'as al li ĉu li kon'as la en'hav'o'n de la skrib'o.
Post jes'a respond'o de la send'it'o la Ĥan'o kun mav'aŭgur'a si'n'reg'o el'dir'as: Kaj tamen vi aŭdac'as ĝi'n trans'don'i al mi, ĉu vi kred'as ke oni sen'pun'e pov'as ofend'i la Ĥan'o'n, ĉu vi'a ignor'o kaj tiu de vi'a pap'o est'as tiel grand'a?
La pal'a'j lip'o'j de la send'it'o trem'as kaj li kuraĝ'as neni'o'n respond'i, la Ĥan'o li'n observ'as tra kun'prem'it'a'j okul'fend'o'j, fin'e li dir'as: Laŭ'just'e tio dev'us kost'i al vi la viv'o'n, sed mi sent'as inklin'o'n respond'i la skrib'o'n de vi'a pap'o kaj korekt'i li'a'j'n mis'sci'o'j'n, post'e vi pov'os re'port'i la respond'o'n al li.
La Ĥan'o sign'as al si'a skrib'ist'o kaj post moment'o da pens'ad'o li komenc'as dikt'i respond'o'n al la Pap'o en Romo: Vi, Pap'o, vi'n turn'as al mi evident'e ne bon'e sci'ant'e kiu mi est'as, mi tamen reg'as super la pli grand'a part'o de la mond'o, ankaŭ super mult'a'j krist'an'o'j, ne far'ant'e diferenc'o'n inter ili kaj ali'a'j, dum vi'a krist'an'ec'o ampleks'as kelk'a'j'n land'o'j'n plej for'e en la okcident'o, tro sen'signif'a'j'n por log'i al konker'o.
Tial ne dec'as al vi, kiu est'as la pli mal'fort'a, ofert'i al mi alianc'o'n por kontraŭ'milit'i la an'o'j'n de Islam'o, mi ne est'as mal'amik'o de la islam'a kred'o, kiu'n mal'e mi protekt'as sam'e kiel mi protekt'as ĉiu'j'n ali'a'j'n religi'o'j'n, kaj vi'a'j ŝvel'puf'a'j vort'o'j pri vi'a ĉio'potenc'a Di'o ŝajn'as sen'en'hav'a'j kiam vi kun li'a apog'o eĉ ne pov'is konker'i de li'a'j mal'amik'o'j tiu'n urb'o'n kiu'n vi nom'as sankt'a.
Mi'a di'o est'as Tengri, la Etern'a Blu'a Ĉiel'o, kaj se li ne est'as la sol'a li tamen evident'e est'as pli potenc'a ol la vi'a kaj ceter'a'j di'o'j en la mond'o, mi li'n taks'as plej alt'e pro tio ke li est'as la di'o de mi kaj mi'a popol'o, sed mi pro tio ne for'kondamn'as ali'a'j'n di'o'j'n sed permes'as ties ador'o'n intern'e de mi'a imperi'o.
Ne dec'as al vi, Pap'o, pro io mi'n riproĉ'i aŭ el'dir'i minac'o'j'n, ankaŭ ne postul'i mi'a'n si'n'prezent'o'n en vi'a urb'o por kis'i vi'a'n ring'o'n kaj deklar'i mi'n konfes'ant'o de vi'a Di'o.
Anstataŭ'e vi mem pov'as ven'i ĉi tie'n al mi'a urb'o Karakorum kaj met'i vi'n kaj la krist'an'ar'o'n sub mi'a'n protekt'o'n, tiel ke pac'o pov'u reg'i inter ni'a'j land'o'j kaj al ĉiu Di'o est'u al'juĝ'it'a tio, kio al li aparten'as!
Per tio la respond'o de la Ĥan'o est'as pret'a kaj li ordon'as ke ĝi est'u skrib'it'a en diferenc'a'j lingv'o'j, ankaŭ en tiu de la Pap'o mem, kaj est'u proviz'it'a per la sigel'o de la Ĥan'o, ke ĝi est'u tuj send'it'a per la atend'ant'a send'it'o.
Flank'e de la religi'a'j afer'o'j la Ĥan'o dev'as ankaŭ ek'trakt'i la problem'o'j'n de la kresk'ant'a komerc'ad'o, kaj li si'n turn'as al Jeliu: Kiel vi sci'as, mult'e'sci'a katajo, la mor'o inter la mongol'o'j ĉiam est'is pren'i kaj don'i, ne praktik'i inter'ŝanĝ'a'n komerc'ad'o'n kaj marĉand'ad'o'n, eĉ mal'pli rekt'e aĉet'i kaj vend'i, tiaĵon oni konsider'is humil'ig'a afer'o, sign'o de avid'o kaj ŝrump'int'ec'o de kor'o.
Ĉiam est'is mem'evident'a rajt'o inter la mongol'o'j kaj ankaŭ alt'e taks'at'e rab'i kaj pred'i tuj kiam ili est'is sufiĉ'e fort'a'j aŭ ruz'a'j por sukces'i en tio, tamen nur kiam tem'is pri mal'amik'o'j kaj fremd'ul'o'j kun kiu'j ili ne est'is alianc'a'j.
Tiu'n rajt'o'n pren'i akompan'is la dev'o don'i, kaj kiu mult'o'n pren'is hav'is dev'o'n mult'o'n don'i, tio ĉiam est'is ne'skrib'it'a leĝ'o, kaj kiu ricev'is donac'o'j'n don'is eĉ pli valor'a'j'n donac'o'j'n rekompenc'e, tia'manier'e ne tro amas'iĝ'is posed'aĵ'o'j, ili ne rest'is ĉe unu aŭ ali'a, sed migr'is inter hom'o'j, kaj tio inter la mongol'o'j okaz'is anstataŭ komerc'ad'o.
Sed vi mem, saĝ'a Je-liu, tre favor'as komerc'ad'o'n kaj divers'spec'a'n trakt'ad'o'n, ĉar ĉiam ankoraŭ vi ja est'as katajo, kaj nun mi vol'as aŭd'i kio'n vi hav'as por dir'i pri tiu afer'o, ĉu la komerc'ad'o est'u permes'at'a dis'vast'iĝ'i intern'e de la mongol'a imperi'o kaj komenc'i for'puŝ'i la mal'nov'a'n mor'o'n?
Je-liu respond'as: Ho Ĥan'o, la mongol'a mor'o est'is perfekt'a dum la klan'o est'is mal'grand'a kaj nomad'a, sed nun intern'e de la vast'ampleks'a imperi'o far'iĝ'is ĉiam pli mal'ebl'e ĝi'n sekv'i, pro tio ke labor'task'o'j kaj art'lert'o'j si'n divid'as je sen'kompar'e pli da man'o'j kaj en vast'e diferenc'a'j direkt'o'j, tiel ke divers'a'j produkt'o'j dev'as transport'iĝ'i inter divers'a'j lok'o'j kaj trov'i distribu'o'n laŭ mal'sam'a'j bezon'o'j.
Intern'e de la klan'o ĉiu famili'o produkt'is kio'n ili antaŭ ĉio bezon'is kaj ceter'a'j'n afer'o'j'n ili pov'is hav'ig'i al si rab'ant'e kaj pred'ant'e aŭ ebl'e ricev'i kiel donac'o'n, sed nun intern'e de la grand'a imperi'o neces'as ke ĉiu per inter'ŝanĝ'o pov'u akir'i kio'n li bezon'as, kaj tial far'iĝ'is neces'a alt'e evolu'int'a inter'ŝanĝ'a komerc'ad'o.
Tia inter'ŝanĝ'a komerc'ad'o dev'as est'i per'at'a kaj zorg'at'a de apart'a'j komerc'ist'o'j aŭ inter'ŝanĝ'ist'o'j, tiu'j dev'as kredit'i al si konven'a'n profit'o'n el si'a labor'o kaj pro tio la prez'o de var'o alt'iĝ'as dum ĝi migr'as de la far'ant'o al la akir'ant'o, tiu'n prez'o'n oni ne ĉiam pov'as ekzakt'e determin'i kaj tial ĝi dev'as far'iĝ'i objekt'o de marĉand'o, konkur'ad'o inter la interes'o'j de la vend'ant'o kaj la aĉet'ant'o.
Sed ĉar oft'e est'as mal'facil'e rekt'e inter'ŝanĝ'i var'o'j'n unu'j kontraŭ ali'a'j neces'as iu regul'ebl'a valor'o kiel inter'aĵ'o, tial jam long'e inter la katajoj est'as uz'at'a tio kio'n oni nom'as mon'o, vi mem ili'n vid'is, ho Ĥan'o, tiu'j'n mon'er'o'j'n el metal'o stamp'it'a'j'n per bild'o'j kaj en'skrib'o'j, al vi'a'j batal'ul'o'j ili oft'e traf'is en la man'o'j'n kaj tiu'j ne rar'e mal'estim'e for'ĵet'is ili'n kiel sen'valor'aĵ'o'j'n, sed tio'n ili far'is pro mal'saĝ'o, ĉar la mon'er'o'j ne est'is sen'valor'a'j est'ant'e inter'ŝanĝ'ebl'a'j kontraŭ var'o'j.
La Ĥan'o: Vi'a eksplik'o est'as lert'a kaj bon'e klar'ig'as pri kio tem'as, vi do konsil'as al mi ne nur las'i la inter'ŝanĝ'a'n komerc'ad'o'n daŭr'i, sed ankaŭ ĝi'n kuraĝ'ig'i kaj las'i ĝi'n kresk'i, eĉ en'konduk'i tiu'j'n mon'er'o'j'n pri kiu'j vi parol'as kaj kiu'j'n mi vid'is uz'at'a'j, ak inter katajoj ak inter kharasmoj, mon'er'o'j el or'o aŭ arĝent'o aŭ iu pli simpl'a metal'o kiu'j'n tiu'j popol'o'j tiel alt'e taks'is ke ili ne mal'oft'e ofer'is por ili la viv'o'n.
Sed se mi nun est'us pret'a far'i tiu'n paŝ'o'n, de kie ven'u la mon'er'o'j kaj kiel ili'a valor'o est'u determin'it'a, kiel oni ig'u la mongol'o'j'n kaj la ali'a'j'n popol'o'j'n akcept'i ili'n kiel kompens'o'n por labor'o aŭ var'o'j, kiel la inter'ŝanĝ'o per ili okaz'u trans la lim'o'j al ali'a'j regn'o'j, kaj kiel oni mal'help'u ke hom'o'j komenc'u kolekt'i mon'er'o'j'n en si'a'j kest'o'j kaj degener'i al avid'o?
Je-liu: Pli da ofic'ist'o'j kaj skrib'ist'o'j est'us neces'a'j, la ofic'ist'o'j dev'us rang'i super la komerc'ist'o'j kaj kontrol'i ili'n, sed la ofic'ist'o'j si'a'vic'e respond'ec'u antaŭ la regent'o kaj est'u kontrol'at'a'j de li, en tiu manier'o vast'a imperi'o pov'as rest'i sub'met'it'a al la vol'o de la regent'o kaj est'i dev'ig'it'a en ĉio obe'i ĝi'n.
La mon'er'o'j dev'us est'i sub'met'it'a'j al si'a propr'a buro'o, kiu'n mi mem volont'e pren'os sur mi'n star'ig'i, se vi tiel dezir'as, ho Ĥan'o, kaj ĉiu mon'er'o port'u vi'a'n bild'o'n kaj skrib'o'n, sam'kiel vi'a sigel'o, ĝi est'u cifer'e mark'it'a per si'a valor'o kaj tiu valor'o est'u sam'a en la tut'a imperi'o sam'kiel ekster ĝi'a'j lim'o'j, valor'o kiu est'u garanti'at'a per vi'a bild'o, ho Ĥan'o, kaj valid'u kiel etend'o de vi'a potenc'o.
La Ĥan'o: Mi'a decid'o po'iom'e matur'iĝ'u, mi jam pov'as vid'i la avantaĝ'o'j'n de mon'er'o'j kaj komerc'ad'o, sed mi ankaŭ tim'as la sekv'o'j'n, la imanent'a'j'n re'efik'o'j'n, kaj mult'a'j demand'o'j ŝajn'as al mi ne'respond'it'a'j, ebl'e tio est'as paŝ'o'j kiu'j dev'as atend'i ĝis mi'a'j post'e'ul'o'j ili'n real'ig'os, sed tiel ne'mortal'a kiel vi ŝajn'as, saĝ'a Je-liu, vi kred'ebl'e est'os tiu kiu star'ig'os vi'a'n buro'o'n por la mon'er'o'j!
En si'a'j nokt'a'j sonĝ'o'j la Ĥan'o oft'e marŝ'as kun si'a arme'o tra plej sen'indulg'a dezert'region'o: la aer'o flimras pro varm'eg'o antaŭ ili simil'e al flu'ant'a akv'o aŭ si'n etend'as for'e'n kiel blu'ant'a'j lag'o'j, kiu'j tamen rest'as ne'ating'ebl'a'j, vanuas dum oni si'n proksim'ig'as, neĝ'kron'it'a'j mont'ĉen'o'j desegn'iĝ'as pint'mal'supr'e'n kvazaŭ ili ripoz'us stern'it'a'j sur si'a'j dors'o'j el neĝ'o kaj turn'us la mal'hel'a'j'n ventr'o'j'n ĉiel'e'n, rok'o'j al'supr'as kiel alt'a'j pord'o'j aŭ kolos'a'j statu'o'j, nigr'a'j kvazaŭ de fulg'o aŭ fajr'er'e blank'a'j de sal'o, sed ankaŭ alt'a gres'o el'kresk'as sur la eben'aĵ'o antaŭ ili, lum'as plej'freŝ'e verd'e kaj vid'iĝ'as mov'i si'n en la vent'o ond'ant'e sub la vent'o'tir'o'j, hel'a aŭ mal'hel'a: gres'o tiel tent'a ke la ĉeval'o'j ripet'e tromp'iĝ'as, la Ĥan'o kaj li'a'j batal'ul'o'j tamen ne las'as si'n tromp'i aŭ perpleksi, ili sci'as ke tio est'as lud'o de la malign'a'j aer'spirit'o'j por vek'i fals'a'j'n esper'o'j'n kaj dis'romp'i la fort'o'n de rezist'o: la dezert'o tamen rest'as dezert'o kaj neni'a'j mirakl'o'j okaz'as.
Kiam ili al'ven'as real'a'j'n lag'o'j'n ankaŭ tiu'j montr'iĝ'as tromp'a'j, blind'ig'e blank'a'j de sal'o aŭ ŝton'iĝ'int'a'j en vitratrajn surfac'o'j'n, la ĉeval'o'j antaŭ'e'n'paŝ'as tra krak'et'ant'a'j salhaldoj kaj se akv'o trov'iĝ'as ĝi est'as pez'a kaj rigid'a pro sal'o, ne'trink'ebl'a: kvazaŭ la Soif'o mem far'iĝ'us io for'puŝ'e konkret'a, ankoraŭ ali'a'j akv'o'j pov'as ŝimri per fort'a'j kolor'o'j simil'e al enorm'a'j dis'stern'it'a'j pav'o'vost'o'j, sed nur pro venen'o kaj putr'o ili lum'as, mok'e kaj tim'ig'e, simil'e spec'o'n de inflam'a'j vund'o'j flu'a'j de pus'o, ankaŭ la rok'o'j pov'as est'i tim'ig'a'j, ĉif'it'a'j kiel pra'old'eg'a'j vizaĝ'o'j, plen'a'j de kliv'o'j post la altern'o'j inter frid'o kaj varm'eg'o, foj'e ruĝ'a'j kiel ard'ant'a fer'o, ruĝestriaj kvazaŭ pri'verŝ'it'a'j per sang'o, aŭ verd'a'j kvazaŭ ŝton'iĝ'int'a veget'aĵ'o, foj'e dorn'oz'a'j kiel dorn'o'vepr'o'j, supr'e'n'tur'ant'e kiel arb'ar'o'j el lanc'o'j.
Ne, neni'a'j mirakl'o'j okaz'as en la dezert'o, sed tamen est'as iu'j'foj'e trov'at'a la mal'plej antaŭ'vid'ebl'a: iu'tag'e en la soif'dezert'o kiam batal'ul'o'j kaj ĉeval'o'j anhel'as, el'ĉerp'it'a'j ĝis'lim'e, subit'e kun'tir'iĝ'as nigr'a nub'o, la fulm'o'j preskaŭ sen'inter'romp'e tranĉ'as tra la dens'iĝ'ant'a tenebr'o kaj hajl'er'o'j grand'a'j kiel bird'ov'o'j komenc'as fal'i, alt'e ili re'salt'as sur la grund'o kaj tondr'as kiel preter'sturm'ant'a ĉeval'greg'o, la vir'o'j ŝirm'as si'a'j'n kap'o'j'n per la ŝild'o'j kaj kaŭr'as sub'e dum la ĉeval'o'j ek'kuŝ'as kap'inter'krur'e, ŝriant'e pro la dolor'o kiam la hajl'er'o'j ili'n traf'as kiel pluv'o de ŝton'o'j el'ĉiel'e, sed post'e la dezert'o kuŝ'as kovr'it'a de hajl'er'o'kumul'o'j, la vir'o'j pov'as ili'n kolekt'i kaj las'i degel'i, tiel ili hav'as akv'o'n por sen'soif'ig'i hom'o'j'n kaj ĉeval'o'j'n: pur'a'n kaj klar'a'n akv'o'n sen ajn'a gust'o de ĉiel'o aŭ ter'o.
Aŭ ali'a'n foj'o'n kiam la mal'sat'o ili'n sever'e atak'as kaj ili mov'iĝ'as tra mont'ar'a pas'ej'o kie ĉio est'as nur nigr'a'j rok'o'j kaj sabl'o, sen eĉ verd'a tig'o aŭ arbed'o, sen spur'o de io viv'ant'a: tiam subit'e la hund'o'j komenc'as hurl'i kaj fos'i en la sabl'o, rifuz'as for'las'i la lok'o'n kiam la rajd'ant'o'j pas'as, la Ĥan'o mem rimark'as kaj sign'as halt'o'n, kelk'a'j vir'o'j komenc'as fos'i en la sabl'o kie la hund'o'j hurl'as pro fervor'o, ĉirkaŭ'makzel'e saliv'ŝaŭm'a'j pro esper'o, kaj sub tavol'o da ŝirm'ant'a sabl'o ili trov'as greg'o'n de ĉeval'o'j, dens'kaŭr'e unu'j apud ali'a'j, evident'e frost'mort'int'a'j dum ŝtorm'o kaj super'ŝut'it'a'j de sabl'o; ili ĉiam plu est'as frost'a'j kaj dur'a'j kiel lign'o, sed desfrostite la viand'o est'as freŝ'a kaj nutr'a kvazaŭ ĝi est'us ĵus'buĉ'it'a.
Dum unu el si'a'j rajd'o'j sur la dezert'eben'o la Ĥan'o halt'as apud iu'j sek'iĝ'int'a'j tamarik'o'j kiu'j kresk'as apud kelk'a'j rok'o'j, li de'ĉeval'iĝ'as kaj ek'sid'as tie kelk'temp'e, absorb'iĝ'int'e en pens'o'j.
Li kolekt'as saliv'o'n en la buŝ'o kaj kraĉ'as inter la rok'o'j'n, vezik'et'o el saliv'o fiks'iĝ'as sur ŝton'blok'o kaj ne'kutim'e glim'as, kiel gut'o el hidrarg'o.
Tio kapt'as la atent'o'n de la Ĥan'o, li si'n klin'as antaŭ'e'n kaj rigard'as la kraĉ'vezik'o'n, komenc'e ŝajn'as al li kvazaŭ li en'rigard'us viv'ant'a'n okul'o'n, kie li renkont'us rigard'o'n kiu i'o'n esprim'us, li nur ne pov'as difin'i kio'n.
Post'e la kraĉ'vezik'o si'n ĉiam pli grand'ig'as kaj li vid'as ke ĝi est'as plen'a de mov'iĝ'o, simil'e mal'grand'a'j'n viv'o'form'o'j'n kiu'j orbit'as unu'j ĉirkaŭ ali'a'j, tre rapid'e, el'ig'ant'e glim'ant'a'n flagr'o'n kiu preskaŭ blind'ig'as la rigard'o'n.
Sam'temp'e li en'rigard'as profund'o'n simil'a'n al font'o en kiu'n fal'as fort'a lum'o, kaj ĉio tie en'e rotaci'as kiel akv'o'vortic'o dum sam'temp'e la et'a'j mov'iĝ'ad'o'j unu'j en'e en ali'a'j daŭr'ad'as.
La vid'o impres'as la Ĥan'o'n per sent'o de vertiĝ'o kvazaŭ li fal'us sub'e'n en tiu'n kirl'a'n profund'o'n kaj mal'aper'us tie, li percept'as tio'n kiel al'log'o'n kaj minac'o'n, li dev'as si'n for'tir'i per subit'a ek'mov'o, tiel ke tuj vid'iĝ'as neni'o ali'a ol ordinar'a kraĉ'vezik'et'o.
Tiam li'a atent'o fiks'iĝ'as al rok'aĵ'o antaŭ li, ĝi komenc'as flimri kvazaŭ vid'at'a tra varm'o'nebul'o, ĝi perd'as si'a'j'n dens'ec'o'n kaj ne'penetr'ebl'o'n, solv'iĝ'as kaj tra'lum'iĝ'as ĉiam pli.
La rok'aĵ'o simil'as al glitrant'a akv'o, kun'ten'at'a de ne'vid'ebl'a'j mur'o'j aŭ ne'percept'ebl'a fort'o, sed sam'temp'e ĝi ĉiam pli sen'dens'iĝ'as, ŝajn'as konsist'i el nur mal'grand'a'j, ŝveb'ant'a'j partikul'o'j aŭ el svarm'o da ekstrem'e mal'grand'a'j insekt'o'j.
Al la Ĥan'o est'iĝ'as la koncept'o ke li pov'us pas'i tra la rok'o kaj ĝi ne obstakl'us pli ol akv'o aŭ nebul'o.
Li ne apart'e surpriz'iĝ'as pro la pens'o, est'as kvazaŭ li ĉiam sci'us ke la objekt'o'j penetr'ebl'as, kaj tuj kiam oni ver'e ek'kompren'as tio'n ili ĉes'as rezist'i.
Est'as nur ia'spec'a forges'o kiu mal'hel'ig'as kaj ŝton'ig'as la mond'o'n, don'as al ĝi ĝi'a'j'n mort'a'j'n bar'o'j'n kaj kontraŭ'o'j'n ĉie, tio est'as sci'kompren'o kiu'n la hom'o perd'is kaj tio dev'ig'as li'n batal'i kaj streb'i por penetr'i antaŭ'e'n, super'venk'i la obstrukc'o'j'n.
Tiel ŝajn'as al la Ĥan'o dum li long'e sid'as absorb'it'e en si'a tra'viv'aĵ'o, ĝis li kvazaŭ vek'iĝ'as, la rok'aĵ'o jam ferm'is si'n, la tamarik'o'j star'as tie kiel antaŭ'e kaj en ili'a lob'oz'a ombr'o atend'as la ĉeval'o.
Post'e la Ĥan'o demand'as al Je-liu pri ties opini'o: Ĉu la firm'a'j objekt'o'j, ankaŭ la plej pez'a'j kaj plej dur'a'j, propr'e est'as kun'met'it'a'j kaj penetr'ebl'a'j?
Je-liu respond'as: Jam long'e trov'iĝ'as tia pens'o, ho Ĥan'o, ke neni'o ver'e est'as tia kia la hom'o percept'as ĝi'n, sed io tut'e ali'a, por ni'a percept'o ne'kon'at'a kaj ne'ating'ebl'a.
Rok'o ebl'e nur ĝis cert'a lim'o si'n disting'as de akv'o aŭ aer'o en si'a dens'o, ebl'e ĝi konsist'as el partikul'o'j tiel et'a'j ke la okul'o ne kapabl'as ili'n percept'i, la rezist'o konsist'as en ili'a kun'ten'ec'o kaj ili'a nombr'o est'as pli grand'a ol tiu de la sabl'er'o'j en la dezert'o.
Ankaŭ aer'o kaj akv'o dev'as konsist'i el tia'j partikul'et'o'j, nur mal'pli dens'a'j kaj tial sen tiel grand'a rezist'o, sed kia'j'n dens'o'n kaj pez'o'n ili tamen posed'as rimark'iĝ'as kiam la aer'o mov'iĝ'eg'as kiel fort'a vent'o aŭ kiam la akv'o port'as ŝip'o'j'n pli pez'a'j'n ol dom'o'j.
La Ĥan'o: Ĉu do pov'us est'i tiel ke la mezur'o de la hom'o valid'as nur intern'e de li'a propr'a mond'o kaj ekster ĝi pov'as trov'iĝ'i ali'a'j mond'o'j kiu'j'n ni ne kon'as kaj ne pov'as ating'i?
Je-liu: Ho Ĥan'o, tiel pens'i cert'e est'as ver'a saĝ'o, pov'as trov'iĝ'i mond'o de sen'fin'e grand'a'j mezur'o'j en kiu ni est'as part'o ne percept'ant'e ĝi'n, kaj pov'as trov'iĝ'i sen'fin'e et'a mond'o kiu est'as part'o de ni sen ke ni kapabl'as ĝi'n percept'i.
La Ĥan'o: La mond'o de la hom'o do pov'us est'i tre et'a aŭ tre grand'a kompar'e kun tiu'j ali'a'j mond'o'j, tio est'as tre et'a kaj tre grand'a sam'temp'e, ekstrem'e lim'ig'it'a kaj preskaŭ sen'fin'a sam'temp'e?
Je-liu: Tiel pov'as est'i, ho Ĥan'o.
La Ĥan'o ig'as al'vok'i fam'a'n tibet'an mirakl'o'far'ant'o'n, la vir'o est'as tre alt'kresk'a, neni'u en la regent'o'jurt'o li'n ating'as pli ol ĝis mez'brust'e, li'a ĝis'pied'a vest'o est'as pomp'a kaj lum'as kiel pec'o da sun'bril'o en flav'o kaj ruĝ'o, kun en'teks'it'a'j drak'o'j kaj stel'figur'o'j.
Li komenc'as montr'ant'e al la Ĥan'o du rimark'ind'a'j'n objekt'o'j'n: unu est'as rond'a glob'o, la ali'a est'as vitr'a kalik'o kun arĝentea likv'aĵ'o, la glob'o est'as blank'e'griz'a kaj aspekt'as tut'e modest'a, sed kiam la Ĥan'o ĝi'n pren'as en la man'o ĝi est'as tiel mal'pez'a ke li perpleksiĝ'as, jes, sen'pez'a preskaŭ kiel se ĝi est'us el plum'o'j.
La tibet'an'o admon'as la Ĥan'o'n prov'i fend'i la glob'o'n per si'a glav'o, sed kiam la Ĥan'o direkt'as hak'o'n kontraŭ ĝi'n fajr'er'as ĉirkaŭ la eĝ'o, la glav'o re'salt'as kaj eĉ plej et'a noĉ'o ne vid'iĝ'as sur la glob'o.
Kio est'as tio kio ne hav'as pez'o'n kaj pli dur'as ol ŝtal'o, demand'as la Ĥan'o kaj la tibet'an'o respond'as: Tio est'as stel'materi'o ho Ĥan'o, tiu glob'o fal'is de la ĉiel'o kiel fal'stel'o, tiel mal'pez'a'j kaj sam'temp'e tiel dur'a'j la stel'o'j dev'as est'i por si'n ten'i ŝveb'ant'a'j kaj por ne el'uz'iĝ'i!
La vitr'a kalik'o kun la likv'aĵ'o mal'e surpriz'as per si'a pez'o, por ĝi'n lev'i neces'as fort'o'j de vir'o, kaj tamen ĝi est'as likv'a fluid'o, du'on'e tra'vid'ebl'a, la tibet'an'o verŝ'as kelk'a'j'n gut'o'j'n da ĝi sur la polm'o'n de la Ĥan'o kaj ili hav'as pez'o'n kiel grand'a'j plumb'o'bul'o'j.
La Ĥan'o demand'as kio ĝi est'as kaj la tibet'an'o respond'as: Tio est'as la pez'fluid'o kiu trov'iĝ'as en la intern'o de la ter'o, est'as ĝi kiu ten'as la mond'o'n en ĝi'a lok'o kaj ig'as la ĉiel'o'n rond'orbit'i ĝi'n, mi mem kun grand'a pen'o supr'e'n'lev'is ĝi'n el la intern'o de vulkan'o.
Kaj al kio uz'ebl'as tiu'j rimark'ind'a'j afer'o'j demand'as la Ĥan'o kaj la tibet'an'o respond'as: Al neni'o, ho Ĥan'o, ili'a task'o nur est'as rivel'i al ni la ne'kon'at'a'n!
Post'e la tibet'an'o antaŭ la Ĥan'o far'as el'montr'o'n de si'a kapabl'o lev'i si'n de la grund'o kaj si'n ten'i liber'e ŝveb'ant'a en la aer'o.
Li ne etend'as si'n supr'e'n nek far'as mov'o'j'n per la brak'o'j por imit'i lev'iĝ'ant'a'n bird'o'n, li nur star'as tie mal'streĉ'iĝ'int'e kun ferm'it'a'j okul'o'j kaj atend'as, post'e li mal'rapid'e supr'e'n'tir'as la krur'o'j'n sub si kaj rest'as sid'ant'a en la aer'o kvazaŭ sur ne'vid'ebl'a seĝ'o.
La Ĥan'o sign'as al batal'ul'o ke tiu sving'u si'a'n glav'o'n sub la ŝveb'ant'o, sed la glav'o renkont'as neni'o'n, la tibet'an'o ne'tuŝ'it'e rest'as sid'ant'a en la aer'o.
La Ĥan'o est'as kontent'a kaj kap'klin'as, tiu mirakl'o'far'ant'o est'as kapabl'a kaj ne mal'estim'ind'a, sed ankoraŭ rest'as li'a plej eminent'a prezent'o: li si'n met'os en dorm'o'n, ig'os la spirit'o'n for'las'i la korp'o'n kaj si'n transport'i tre dist'e'n, por post'e de'nov'e re'ven'i kaj per la vek'iĝ'int'a vir'o pri'rakont'i kio'n ĝi vid'is.
La Ĥan'o dir'as: La ĝust'ec'o de tio kio'n vi'a spirit'o spert'os est'u kontrol'at'a, tial ĝi el'serĉ'u Boru, la fil'o'n de Mukali, for'e en la Kin-regn'o kaj post la re'ven'o ĝi pov'u pri'skrib'i la ring'o'n kiu'n li port'as sur si'a mal'dekstr'a man'o!
La tibet'an'o neni'o'n obĵet'as kontraŭ tiu postul'o, li nur rimark'ig'as ke la Kin-regn'o est'as grand'a kaj mult'a temp'o pov'os pas'i antaŭ ol li'a spirit'o trov'os la fil'o'n de Mukali tie, li tial pet'as permes'o'n ripet'i la prov'o'n se ĝi ne sukces'os unu'a'foj'e.
Li kuŝ'iĝ'as kaj en'dorm'ig'as si'n, kuŝ'as tie sen'mov'a kaj spir'as preskaŭ ne'rimark'ebl'e, la Ĥan'o kaj ties hom'o'j li'n observ'as tre atent'e, pas'as hor'o'j kaj la vir'o neni'a'j'n sign'o'j'n montr'as de vek'iĝ'o.
Kiam tio fin'fin'e okaz'as est'as tut'e kvazaŭ li vek'iĝ'us el ordinar'a dorm'o, li frot'as al si la okul'o'j'n, ĉirkaŭ'rigard'as, ek'sid'as kaj dir'as: Ebl'e tio daŭr'is long'a'n temp'o'n, mi mem ne sci'as, sed se jes, la vojaĝ'o mem ne postul'is temp'o'n sed la serĉ'ad'o de la fil'o de Mukali en la vast'a Kin-regn'o!
Kaj la ring'o, dir'as la Ĥan'o, ĉu vi vid'is la ring'o'n kaj ĉu vi pov'as ĝi'n pri'skrib'i?
La tibet'an'o pri'skrib'as la ring'o'n sur la mal'dekstr'a man'o de Boru kaj la Ĥan'o kap'klin'as: ĝi est'as la ring'o kiu'n li mem don'is al la fil'o de Mukali kaj pri kiu li sci'as ke tiu ĝi'n port'os ĝis si'a mort'o, dub'o ne est'as, kaj la tibet'an'o jam konvink'is la Ĥan'o'n pri si'a rimark'ind'a kapabl'o.
La Ĥan'o dir'as: Vi est'as lert'a mirakl'o'far'ant'o, tibet'an'o, sed kiel kurier'o vi ne pov'as serv'i ĉar vi ne pov'as kun'port'i mesaĝ'o'n, ne buŝ'a'n nek skrib'a'n, sekv'e vi'a art'aĵ'o est'as sen'util'a, vi tamen ne est'as tromp'ist'o kaj vi darfas re'ir'i al vi'a land'o sen perd'i la viv'o'n!
Kaj la ĉiu'tag'a viv'o kontinu'as en Karakorum, la Ĥan'o daŭr'e pov'as sent'i ĝoj'o'n ĉe nask'iĝ'o de ĉeval'id'o, observ'i kiel ĝi liber'iĝ'as de la nask'iĝ'membran'o, est'as pur'lek'at'a de la ĉeval'in'o, ŝancel'iĝ'e star'iĝ'as sur si'a'j alt'a'j stilz'o'simil'a'j krur'o'j kaj de'nov'e re'sink'as, re'star'iĝ'as kaj serĉ'as si'a'n voj'o'n al la mam'o kun la varm'eg'a, fort'a lakt'o, li aŭd'as mult'e'sci'a'n vir'o'n asert'i ke gigant'a'j best'o'j ek'de pra'old'a'j temp'o'j ripoz'as profund'e en la ter'o, ili'a speci'o est'as mal'aper'int'a ek'de tiu for'for'a epok'o dum abund'is akv'o en la alt'eben'o, kiam kan'o'j kaj filik'o'j kresk'is alt'e kiel arb'ar'o'j, kaj la karn'o de tiu'j animal'o'j est'us ankoraŭ manĝ'ebl'a se ĝi est'us re'trovit'a, tiel bon'e ĝi est'as ŝirm'at'a sub'e en la ter'o, li vid'as akv'o'serĉ'ant'o'j'n el'ir'i, sed ili'a'j instrument'o'j est'as mal'cert'a'j kaj ili'a'j montr'o'j ne fid'ind'a'j, kie ili indik'as fos'ad'o'n oni oft'e trov'as neni'a'n akv'o'n kaj oni dev'as for'las'i la vak'a'j'n kav'o'j'n en la grund'o, ali'a'j vir'o'j hav'as lert'ec'o'n profund'iĝ'i en abism'o'j'n kaj esplor'i la fund'o'j'n de ravin'o'j, rar'e ili trov'as interes'aĵ'o'j'n, sed ili lern'is kapt'i skorpi'o'j'n kaj serpent'o'j'n per la man'o'j ne sufer'ant'e lez'o'j'n, sal'o'n oni dev'as mezur'i per mezur'il'o'j kaj for'ten'i de akv'o, sed la sal'o mem est'as sen'mezur'a laŭ la natur'o kaj ŝajn'as ne evit'i akv'o'n, ĝi si'n miks'as kun la akv'o kaj ŝajn'as konsum'iĝ'i de ĝi ĝis montr'iĝ'as ke la sal'o anstataŭ'e konsum'is la akv'o'n, sal'o est'as neces'aĵ'o kiu cert'a'lok'e far'iĝ'is mal'ben'aĵ'o, la nur'a vid'o de ĝi dolor'ig'as la okul'o'j'n, memor'ig'as pri neĝ'o en akr'a sun'bril'o, kiu blind'ig'as kaj larm'ig'as la okul'o'j'n ankaŭ de batal'ul'o'j, la rapid'ec'o'n de la sag'o'kurier'o'j oni dev'as pri'juĝ'i part'e konsider'ant'e la vent'o'n, ĉu ili ir'as kiel laŭ'vent'a'j aŭ kontraŭ'vent'a'j rajd'ant'o'j, tio oft'e mal'facil'ig'as taks'o'n kiu'j el ili est'as plej merit'a'j, kelk'a'j el ili montr'iĝ'as tro uz'i si'a'j'n sonor'il'o'j'n sur si'a voj'o, ali'a'j kutim'as tro oft'e montr'i la metal'plat'o'n kun si'a rajt'ig'o kiu'n ili port'as en ĉen'o ĉirkaŭ la kol'o, est'is el'trov'it'e ke glaci'blok'o pov'as trans'viv'i la plej varm'eg'a'n somer'o'n se ĝi est'as kovr'it'a per dik'a tavol'o de foli'o'j, abel'o'j ĉe kav'et'o en la grund'o oft'e indik'as miel'o'n el'fos'ebl'a'n, akrid'o'j pov'as trov'iĝ'i mez'e en la dezert'o kaj proviz'i bon'ven'a'n manĝ'o'regal'o'n, sed se ili tro mult'iĝ'as ili vek'as mal'apetit'o'n kaj ne plu manĝ'ebl'as, grund'o'j kiu'j'n dezert'ig'is fajr'o kelk'iam pov'as est'i pri'ŝut'it'a'j de serpent'o'j kiu'j karb'iĝ'is en la flam'o'j aŭ kuŝ'as tie bon'rost'it'a'j, tiel ke ili'a karn'o bon'gust'as kaj tent'as ankaŭ tiu'j'n kiu'j aliam ne est'as serpent'o'manĝ'ant'o'j kiel la katajoj, post neĝ'o'ŝtorm'o oni ne mal'oft'e dev'as el'ir'i kaj el'fos'i ŝaf'greg'o'j'n, kiu'j kuŝ'as neĝ'kovr'it'a'j, dens'e kun'prem'it'a'j sub la kumuloj, la neĝ'o degel'is ĉirkaŭ ili pro la varm'o kaj oft'e apertiĝ'is aer'tru'o'j tiel ke la ŝaf'o'j ne sufok'iĝ'is sed tra'viv'is, pren'i la varm'a'n sterk'o'n de la best'o'j en la man'o'j est'as rimed'o kontraŭ mal'ĝoj'o'j, kaj imag'i, ke la stel'o'j de la vintr'a nokt'o est'as rajd'ant'ar'o sur'voj'e, don'as fort'o'n, sed neni'u volont'e el'ir'as sur la neĝ'o'n dum la plen'lun'a'j nokt'o'j kiam lup'o'hurl'o'j silent'ig'as la hund'o'boj'o'j'n, la oldul'o'j est'as honor'at'a'j per tio ke oni tir'as maĉ'pec'o'j'n el si'a propr'a buŝ'o kaj en'met'as en ili'a'j'n, jun'ul'o kiu si'n ornam'as per ruĝ'pentr'it'a'j ŝaf'korn'o'j vol'as montr'i si'a'n vir'ec'o'n, kaj jun'ul'in'o'j kiu'j klin'as si'n antaŭ'e'n vid'ant'e ŝton'o'n ĵet'iĝ'i mal'kaŝ'as si'a'n seks'matur'ec'o'n, vir'in'o oft'e mal'kviet'as kiel foli'o en la vent'o antaŭ ol ŝi fekund'iĝ'as, ŝi pov'as vid'i vir'o'n far'i cert'a'n mov'o'n kiu humid'ig'as ŝi'a'n sin'o'n kaj fleks'ig'as ŝi'a'j'n genu'o'j'n, okaz'as foj'e ke vir'in'o'j nask'as en tend'o'ĉar'o dum okaz'ant'a batal'o kaj tia nask'o okaz'as ne'ordinar'e facil'e, la ombr'o de foli'ar'o kiu si'n mov'as kontraŭ mur'o est'as vid'o kiu long'e pov'as rest'i en la memor'o, ebl'e ĝi memor'ig'as pri la flagr'ad'o en la felt'o de la jurt'o kiam vent'o'blov'o ĝi'n kapt'as, trov'iĝ'as ankaŭ tend'o'j tiel mal'pez'a'j kaj mal'dik'a'j ke la ombr'o de la preter'kur'ant'a'j nub'o'j ili'n penetr'as, la ŝtorm'o pov'as subit'e al'port'i tut'a'j'n plen'brak'um'o'j'n da flor'o'j de for'e, sen ke ili perd'is eĉ si'a'n odor'o'n, en iu maten'o la eben'o pov'as est'i ŝut'it'a de cign'o'j, tiel dens'e ke ili nur mal'facil'e pov'as dis'etend'i la flug'il'o'j'n kaj lev'iĝ'i flug'e, iu'j'foj'e eĉ la ter'o mem vid'iĝ'as mal'ferm'iĝ'i kaj pen'i nask'i oni ne sci'as kio'n, sed tio kio simil'is vagin'o'n re'ferm'as si'n de'nov'e sen tio ke io okaz'is, sabl'o aŭ akv'o pov'as mezur'i la temp'o'n, ankaŭ en la mal'hel'o dum la nokt'o, se vaz'o hav'ant'a tru'o'n en si'a fund'o permes'as lant'a'n for'flu'ad'o'n, vir'o pov'as am'i blank'a'n kaj nigr'a'n ĉeval'o'j'n sam'e, ili far'iĝ'as por li kiel tag'o kaj nokt'o, ambaŭ sam'e ne'mal'hav'ebl'a'j, ĝis antaŭ ne'long'e ŝlos'il'o'j est'is objekt'o'j ne'kon'at'a'j kaj oni rid'is pri serur'o'j, komerc'ist'o'j el'montr'as nigr'a'j'n ŝton'o'j'n kiu'j pov'as est'i ĉendit'a'j kaj brul'as, ili asert'as ke ne tem'as pri sorĉ'o, sed tio ebl'e de'pend'as nur de tio ke ili sci'as ke sorĉ'o est'as pun'at'a.
Ating'as la orel'o'j'n de la Ĥan'o ke unu el li'a'j vir'in'o'j est'as al li mal'fidel'a, li prov'as memor'i la akuz'at'in'o'n sed apenaŭ kapabl'as, li kred'as ke li ŝi'n vizit'is nur unu'foj'e, sed sci'ig'as si'n pri ŝi'a jurt'o kaj ne'atend'it'e en'paŝ'as tie'n.
La vir'in'o iom surpriz'iĝ'as, sed li ne pov'as net'e vid'i ĉu ŝi ŝajn'as ĝoj'a pro la vizit'o aŭ embaras'it'a, kaj kiam li subit'e sent'as dezir'o'n al ŝi, ebl'e ĝust'e pro la suspekt'o, li re'puŝ'as ĝi'n kaj for'ir'as parol'int'e kelk'a'j'n sen'signif'a'j'n vort'o'j'n kun ŝi.
Li ankaŭ el'serĉ'as la indik'it'a'n vir'o'n, jun'a'n batal'ul'o'n, kuraĝ'a'n kaj bonreputan, kaj la Ĥan'o fal'as en hezit'o'n kiel li si'n ten'u: laŭ Jassa mal'fidel'a vir'in'o perd'ig'is si'a'n viv'o'n, sed la Ĥan'o pov'as amnesti'i ŝi'n kaj tio ne mal'oft'e okaz'as.
Ĉi'kaz'e tem'as aŭtem pri unu el la vir'in'o'j de la Ĥan'o mem, ŝi'a mal'fidel'o est'as krim'o kontraŭ li mem kaj ne facil'e pov'as las'iĝ'i sen'pun'a, tio pov'us est'i kompren'it'a kiel mal'fort'o ĉe li se ĝi kon'iĝ'us, ebl'e kiel sign'o de oldiĝ'o.
Sed tamen est'as ja nur afer'o de akuz'o kaj ne neces'as ke li el'esplor'u la ver'o'n, li pov'as de'turn'i ĝi'n, prevent'i ĝi'n, tiom pli ke la vir'in'o propr'e est'as por li indiferent'a kaj li hav'as neni'a'n uz'o'n de ŝi.
Li ven'ig'as la vir'in'o'n kaj la indik'it'a'n batal'ul'o'n sam'temp'e, sol'iĝ'as kun ili en la regent'a jurt'o, kaj el ili'a manier'o terur'it'e pal'iĝ'i li el'kompren'as ke la akuz'o dev'as est'i ver'a, sed li dir'as: Vi, batal'ul'o, disting'is vi'n per kuraĝ'o kaj lert'o, tial mi vol'as premi'i vi'n donac'ant'e al vi unu el mi'a'j propr'a'j vir'in'o'j, ŝi est'as jun'a kaj al'log'a, kaj mi kred'as ke vi trov'os plezur'o'n en ŝi!
La batal'ul'o kaj la vir'in'o sob'fal'is antaŭ la Ĥan'o, pret'a'j preĝ'i por si'a viv'o, kaj nun ili'n kapt'as konfuz'o, ili sen'help'e rigard'as unu'ali'a'n.
La batal'ul'o pov'as nur balbut'i: Ho, Ĥan'o, vi'a bon'ec'o est'as sen'lim'a, mi mal'ind'as tiu'n donac'o'n kaj ne sci'as kiel mi pov'os vi'n dank'i!
La Ĥan'o dir'as, pli mal'mild'e nun: Neni'a dank'o neces'as, batal'ul'o, sed kun la donac'o ir'as kondiĉ'o: vi for'ir'u al serv'ad'o plej for'e okcident'e kaj kun'pren'u la vir'in'o'n, kaj vi neniam kalkul'u kun tio ke vi re'ven'os!
La batal'ul'o: Jen kondiĉ'o kiu plen'ig'as mi'n per ĝoj'o, ho Ĥan'o, kaj far'as la donac'o'n eĉ pli bon'ven'a!
La Ĥan'o far'as gest'o'n ke ili pov'as for'ir'i, kvazaŭ sen'pacienc'e, mal'rest'as vort'o'j dir'ind'a'j kiu'j'n perd'i pri tiu afer'o, la batal'ul'o kaj la vir'in'o tuŝ'as la plank'o'n per la frunt'o, star'iĝ'as kaj for'iĝ'as kun'e.
La Ĥan'o kontent'as pri si'a ag'o, sed dediĉ'as iom da pens'o al tio kiel la batal'ul'o kaj la vir'in'o percept'as tio'n, ĉu ili tra'vid'as li'a'n ag'o'n aŭ ne, ĉu ili sent'os li'a'n indulg'o'n kiel ŝarĝ'o'n sur si, li'a'n donac'o'n kiel akuz'o'n unu kontraŭ la ali'a, li'a'n sci'o'n kiel rest'ant'a'n minac'o'n super si kiel ajn for'e'n ili for'ir'os.
La dezir'o de la Ĥan'o pri vir'in'o'j ne plu re'ven'as tiel oft'e, sed kiam la dezir'o est'iĝ'as li ankaŭ posed'as la kapabl'o'n, neni'o el tio okup'as li'a'j'n pens'o'j'n, li tamen rimark'as ke li'a dezir'o ĉiam pli komenc'as direkt'i si'n al nov'a'j vir'in'o'j, prefer'e jun'a'j vir'in'o'j, dum li preter'ir'as ali'a'j'n.
La merkitin'o'n Khulan li dum long'e prefer'as antaŭ ali'a'j, ŝi li'n akompan'is dum la last'a'j kampanj'o'j kaj viv'is kiel reĝ'in'o en si'a propr'a silk'e sub'ŝtof'it'a jurt'o kun serv'ist'in'o'j kaj sklav'in'o'j, bel'eg'a kaj fajr'a vir'in'o ŝi est'as kaj flam'o ĉe kiu li pov'is si'n varm'ig'i, ne nur el'serĉ'i pro volupt'o.
Sed nun est'as kvazaŭ ŝi ne plu log'as li'n, mal'cert'as ĉu tio plej'e de'pend'as de li aŭ de ŝi, li daŭr'e ŝi'n vizit'ad'as, sed sent'as al ŝi neni'a'n dezir'o'n, ili nur sid'as kun'e en konfid'o, preskaŭ sam'kiel li kun'est'as kun si'a unu'a edz'in'o Byrte.
La Ĥan'o vizit'ad'as jurt'o'j'n de ali'a'j vir'in'o'j por kontent'ig'i si'a'n dezir'o'n, li ankoraŭ ne ating'is ek'kon'i ĉiu'j'n vir'in'o'j'n aparten'a'j'n al li, preter'pas'e elekt'it'a'j'n de li mem aŭ don'it'a'j'n al li kiel donac'o'j, li'n atend'ant'a'j'n en si'a'j jurt'o'j kaj prohib'it'a'j'n al ali'a'j vir'o'j, katajin'o'j'n kaj turk'in'o'j'n kaj pers'in'o'j'n de nobl'a de'ven'o, tre jun'a'j'n kaj mal'pli jun'a'j'n, bel'a'j'n aŭ ali'manier'e ne'ordinar'a'j'n, rafin'it'a'j'n kiel ebur'a'j forĝ'aĵ'o'j aŭ viv'a'j'n kiel jun'a'j ĉeval'in'o'j, elast'e svelt'a'j'n aŭ ŝvel'e fortik'a'j'n.
La Ĥan'o ne bon'e sci'as kiu'j'n li prefer'as, li tir'iĝ'as de unu al ali'a spec'o de vir'in'o, strang'e ŝanĝ'iĝ'em'a, ebl'e iom desrevita pri ĉiu'j, aŭ ebl'e pri si mem, oft'e sen dezir'o re'ven'i al tiu'j kiu'j'n li unu'foj'e vizit'is, li oft'e pens'as ke la vir'in'o'j ne plu est'as tia'j kiel antaŭ'e, sed ankaŭ — propr'e ne vol'ant'e tio'n re'kon'i — ke ankaŭ li mem ne sam'as kiel antaŭ'e, kaj la volupt'o de vir'o ja tamen plej'mult'e de'pend'as de li mem.
Kio'n do serĉ'as la Ĥan'o ĉe la vir'in'o'j, ĉu li bezon'as tiu'n ĝu'o'n kiu tamen du'on'e desrevas li'n, ĉu li ne sam'e bon'e pov'us rezign'i ĝi'n, ĉu li vol'as vid'i pli da fil'o'j nask'iĝ'i kaj kresk'i ĉirkaŭ li dum li'a'j tag'o'j de mal'jun'ec'o, aŭ ĉu li serĉ'as pruv'o'n antaŭ si mem kaj ali'a'j pri si'a rest'ant'a vir'ec'o, si'a ne'mal'kresk'int'a fort'o?
La demand'o'j ankoraŭ ne atak'as li'n serioz'e dum ankoraŭ dezir'o kaj kapabl'o egal'as, sed subit'e la kapabl'o li'n perfid'as malgraŭ ke la dezir'o rest'as, kaj tio li'n konstern'as kaj humil'ig'as, far'iĝ'as problem'o kiu okup'as li'n.
Li ir'as de unu vir'in'jurt'o al ali'a, kun la mal'trankvil'o de olda urs'o kiu ne pov'as trov'i si'a'n vintr'o'nest'o'n, li sid'as tie rigard'ant'e la divers'a'j'n vir'in'o'j'n, oft'e for'ir'as neni'o'n dir'int'e, aŭ li tuŝ'as ili'n, sent'as ili'a'j'n korp'o'j'n kontraŭ la si'a, ek'kuŝ'as apud ili'n aŭ sur ili'n: la dezir'o hant'as li'n sed la kapabl'o plu mank'as.
Li ig'as si'a'j'n vir'in'o'j'n mal'rapid'e si'n desvesti antaŭ li kaj mov'iĝ'i danc'e aŭ si'n klin'i en tent'a'j poz'o'j, sed ankaŭ tio ne efik'as, nur intens'ig'it'a dezir'o sen kapabl'o: sever'a humil'ig'o por vir'o kiel li, la Ĥan'o kiu potenc'as decid'i pri sen'nombr'a'j hom'viv'o'j, kiu pov'as hav'ig'i sen'nombr'a'j'n vir'in'o'j'n el ĉiu'j flank'o'j de la mond'o, kaj li ne kapabl'as ili'n uz'i, ne per'ĝu'i ili'n!
Li permes'as al la vir'in'o'j prov'i ĉiu'j'n si'a'j'n art'o'j'n kun li, li kiu ĉiam mal'estim'is kaj kondamn'is tiaĵo'j'n, sed tio konduk'as nur al du'on'far'it'a'j ag'o'j kiu'j ne sat'ig'as li'a'n dezir'o'n kaj mal'bon'e kaŝ'as li'a'j'n defeto'j'n, tiam li pov'as kapt'iĝ'i de obstin'a antipati'o kontraŭ iu vir'in'o kiu humil'ig'is li'n per tiu'j ekscit'o'j kiu'j'n li mem permes'is, li brutal'e ŝi'n for'puŝ'as kaj ebl'e ekzil'as ŝi'n de Karakorum por ĉiam.
Eĉ okaz'as ke ven'as al li la pens'o ke li las'u mort'ig'i ŝi'n aŭ mem mort'ig'u ŝi'n, ĉar ŝi trans'paŝ'is li'a'n skrib'it'a'n leĝ'o'n, sed ĝust'a'temp'e li si'n re'ten'as, tio est'us las'i si'n tir'i tro dist'e'n kaj est'us mem'kontraŭ'dir'a, li est'as la Ĥan'o kaj ne dec'as al li perd'i la si'n'reg'o'n.
Li tamen ne long'e rest'as viktim'o de tiu obsed'o, li ne est'as tia ke li las'as eĉ si'a'n propr'a'n dezir'o'n reg'i li'n, li rifuz'as las'i si'n pel'i al frenez'aĵ'o'j kaj rid'ind'ig'i si'n, li mobiliz'as si'a'n tut'a'n vol'fort'o'n kontraŭ tiu dezir'o sen kapabl'o, brid'as kaj for'puŝ'as ĝi'n.
Kaj tiam, post kelk'a temp'o, montr'iĝ'as ke li'a febl'ec'o est'is mal'daŭr'a, ke li venk'is ĝi'n, la dezir'o kaj kapabl'o re'unu'iĝ'is, li pov'as de'nov'e trov'i ĝu'o'n ĉe si'a'j vir'in'o'j, sed li kompren'is la avert'o'n, ĉiu foj'o nun est'as donac'o anstataŭ mem'evident'aĵ'o, dispon'aĵ'o kiu'n li ne disip'u.
Pri la rilat'o inter vir'o'j kaj vir'in'o'j la Ĥan'o las'as skrib'i: La plej el'star'a task'o de la vir'o laŭ la vol'o de la Ĉiel'o est'as far'i milit'o'n, tiu de la vir'in'o est'as nask'i fil'o'j'n kiu'j far'iĝ'u batal'ul'o'j kaj fil'in'o'j'n kiu'j nask'u nov'a'j'n fil'o'j'n.
Krom'e est'as la task'o de la vir'in'o labor'i por la famili'o, pri'zorg'i la jurt'o'j'n kaj la greg'o'j'n, prepar'i felt'o'j'n kaj led'o'j'n kaj ali'a'j'n neces'aĵ'o'j'n, tiel ke ŝi ĉiel pov'u help'i kaj apog'i la vir'o'n en li'a milit'ad'o.
Est'as just'e kaj ĝust'e ke la vir'o pren'as al si tiu'j'n vir'in'o'j'n al kiu'j li hav'as dezir'o'n kaj bezon'as, tiel ke li pov'u ili'n fekund'ig'i kaj gener'i mult'a'j'n fil'o'j'n kaj est'ont'a'j'n batal'ul'o'j'n.
La vir'in'o ne posed'as egal'a'n rajt'o'n pren'i al si ali'a'j'n vir'o'j'n se la vir'o kiu'n ŝi hav'as pov'as ŝi'n fekund'ig'i, sed se li ne pov'as ŝi hav'u liber'o'n serĉ'i ali'a'j'n vir'o'j'n.
Est'as natur'e ke fil'o hav'as dezir'o'n al la vir'in'o'j de la patr'o, sed nur se la patr'o mort'as kaj post'las'as si'a'j'n vir'in'o'j'n la fil'o est'as liber'a por trans'pren'i ili'n, tamen escept'ant'e tiu'n vir'in'o'n kiu li'n nask'is kaj est'as li'a propr'a patr'in'o.
Se trov'iĝ'as plur'a'j fil'o'j la rajt'o trans'pren'i la vir'in'o'j'n de la patr'o unu'a'vic'e ir'as al la plej aĝ'a fil'o, sed tiu pov'as laŭ si'a liber'a vol'o rezign'i pri iu, iu'j aŭ ĉiu'j vir'in'o'j favor'e al la pli jun'a'j frat'o'j.
Prav'e kaj rajt'e ekzist'as tia ekvilibr'o inter vir'o'j kaj vir'in'o'j ke tut'e jun'a'j vir'o'j vol'e inklin'as al iom ne'jun'a'j kaj matur'a'j vir'in'o'j, dum mal'pli jun'a'j kaj matur'a'j vir'o'j oft'e prefer'as tut'e jun'a'j'n kaj ne'spert'a'j'n vir'in'o'j'n.
Kiam vir'in'o far'iĝ'as tro mal'jun'a por nask'i infan'o'j'n est'as riproĉ'ind'e plu verŝ'i si'a'n sem'o'n en ŝi'n, la sam'o valid'as por jun'ul'in'o tiel jun'a ke ŝi ankoraŭ ne est'as fekund'ig'ebl'a.
Bel'a'j vir'in'o'j, kiom ajn dezir'ind'a'j laŭ si'a ekster'aĵ'o, oft'e est'as pli frid'a'j ol mal'pli bel'a'j, ne mal'oft'e don'as mal'mult'a'n ĝu'o'n kaj rezult'ig'as desreviĝon al kiu mal'facil'e ebl'as si'n adapt'i.
Tiu vir'in'o kiu don'as la plej grand'a'n ĝu'o'n prefer'e est'u el'serĉ'at'a en la mal'lum'o, ĉar ne unu'a'vic'e la okul'o'j dev'as ŝi'n ĝu'i kaj la vid'o oft'e konfuz'as.
Unu vir'in'o aŭtem ne don'as sam'spec'a'n ĝu'o'n al mal'sam'a'j vir'o'j, mal'e est'as tiel saĝ'e aranĝ'it'e ke vir'in'o kiu ŝajn'as al unu vir'o mal'mult'e aŭ tut'e ne ĝu'ind'a pov'as don'i plej grand'a'n plezur'o'n al ali'a.
Kio'n la vir'o ĝu'as last'e kaj fin'e, ne tiom est'as la vir'in'o, kiom si'a'n propr'a'n imag'o'n kaj si'a'n propr'a'n fort'o'n, se li'a imag'o est'as sufiĉ'e viv'a kaj li'a fort'o sufiĉ'e grand'a kiu ajn vir'in'o don'as al li ĝu'o'n.
Est'as riproĉ'ind'e se vir'o uz'as ali'a'j'n apertur'o'j'n de vir'in'o ol tiu'n tra kiu ŝi koncip'as, tio signif'as mis'verŝ'it'a'n sem'o'n sen util'o kaj atest'as pri lac'a dezir'o kiu bezon'as ripoz'o'n.
Ne nur riproĉ'ind'e sed je pun'o de mort'o prohib'it'e est'as por vir'o uz'i ali'a'n vir'o'n anstataŭ vir'in'o.
Batal'ul'o'j ne darfas adher'i al si'a'j ĉeval'o'j kaj tent'iĝ'i uz'i ili'n anstataŭ vir'in'o'j, tiam ili for'disip'as si'a'n fort'o'n sen'util'e kaj perd'as la ĝust'a'n furioz'o'n en la batal'o'j.
La milit'o rezult'ig'as rajt'o'n per'fort'i vir'in'o'j'n en lok'o'j konker'it'a'j, tio konsist'ig'as valor'a'n al'log'o'n kaj instig'o'n en la milit'ad'o, sed tia'j per'fort'aĵ'o'j ne est'u praktik'at'a'j tro'e nek far'iĝ'u konstant'a kutim'o, ĉar tiam ili sub'min'as la fort'o'n kaj dezir'o'n de la batal'ul'o.
La vir'o ĉiam pri'zorg'u ke li konserv'u la ĝust'a'n rilat'o'n inter si'a fort'o kaj si'a dezir'o, ĉar tro mult'e da unu kaj tro mal'mult'e da ali'a konduk'as al mal'feliĉ'o.
Mal'grand'a kurultajo kun'ven'as aŭtun'e en Karakorum por far'i la fin'a'n decid'o'n pri la milit'o kontraŭ Hsia, Djutji kaj Tjagataj, la fil'o'j de la Ĥan'o, plen'e okup'iĝ'as en la okcident'a'j land'o'j kaj ne bezon'as si'n prezent'i, ankaŭ ne Boru, la fil'o de Mukali, kiu gvid'as la milit'o'n kontraŭ la Kin-regn'o, part'o'pren'as aŭtem Ogotaj kaj Tuli, la ĉef'komand'ant'o de la arme'o, kun'e kun nombr'o da ĥan'o'j kaj orkhonoj.
Inform'iĝ'ant'o'j kaj send'it'o'j divers'spec'a'j jam aper'is kaj raport'as pri la situaci'o en Hsia, pri la daŭr'a'j trans'paŝ'o'j kontraŭ la valid'a pac'pakt'o, pri atak'o'j ĉe la lim'o kaj razi'o'j kontraŭ karavan'o'j, pri jam long'e mank'ant'a'j tribut'o'j, pri perfid'a'j alianc'o'j kaj prepar'o'j por milit'o sub la mal'nov'a mal'amik'o Aŝamgambu, gigant'kresk'a tibet'an'o kiu est'as ĉef'komand'ant'o de la tangutoj.
Ĉio'n tio'n la Ĥan'o jam long'e sci'as, sed nun solid'iĝ'as la pruv'o'j kaj tiu koler'o kiu'n la Ĥan'o long'e re'ten'is manifest'iĝ'as, li ne plu hezit'as kon'ig'i la decid'o'n: la prepar'o'j por la milit'o kontraŭ Hsia tuj komenc'iĝ'u kaj est'u fin'it'a'j printemp'e, la Ĥan'o mem gvid'os la entrepren'o'n kaj ankoraŭ'foj'e ir'os al milit'o front'e de si'a'j fidel'a'j mongol'a'j batal'ul'o'j, la venĝ'o plen'um'iĝ'u sen ajn'a ced'o kaj grand'a pred'o est'u hejm'port'at'a!
La decid'a'j vort'o'j est'as dir'it'a'j, jubil'o lev'iĝ'as ĉirkaŭ la Ĥan'o, komand'ant'o'j kaj ordinar'a'j batal'ul'o'j inter'puŝ'iĝ'as en la regent'o'jurt'o, vin'o est'as en'port'at'a en pokal'o'j kaj ĉiu'j trink'as pri la decid'o de la kurultajo, por la ven'ont'a milit'o kaj la cert'a venk'o.
Nur la Ĥan'o mem ne liber'iĝ'as de cert'a mis'agord'o, li klopod'as fajr'ig'i si'a'n koler'o'n kaj kapt'iĝ'i de ĝi, sed ĝi est'as koler'o kiu ne sam'e fort'as kiel antaŭ'e kaj ne komplet'e plen'ig'as li'n, li dir'as al si ke tem'as pri ĝust'a venĝ'o kaj sekv'e sankt'a dev'o, sed tamen rest'as iom'a hezit'o kaj dis'split'ec'o en li.
Li sent'as la pez'o'n de si'a aĝ'o, ebl'e ne re'kon'ant'e tio'n al si mem, li retro'paŝ'as antaŭ la pen'ad'o de nov'a milit'kampanj'o, ebl'e ankaŭ hav'as antaŭ'supoz'o'n ke li ne re'ven'os de ĉi tiu milit'o, sed sam'temp'e persvad'as si'n ke li prefer'as mort'i en la milit'o ol en si'a jurt'o ĉi tie en Karakorum, la sol'a kio rest'as al li kiel olda mongol'a batal'ul'o est'as fal'i en batal'o.
La Ĥan'o vok'as al si Je-liu kaj konsil'iĝ'as kun li pri si'a'j zorg'o'j.
Ebl'e mi ne re'ven'os de la milit'o kontraŭ Hsia, dir'as la Ĥan'o, kaj tial ĉio dev'as est'i ord'it'a por la futur'o antaŭ ol mi ek'marŝ'os.
Mi'a'j post'e'ul'o'j est'u sever'e admon'at'a'j ke ili ten'u Jassan, mi'a'n leĝ'o'n kiu kun'ĉen'as la pas'int'ec'o'n de la mongol'o'j kun ili'a futur'o, kiu mal'permes'as ĉiu'j'n mal'ĝust'aĵ'o'j'n kaj mal'help'as ĉiam degener'o'n, tiel ke la karakter'o de batal'em'o ne ced'u al komfort'a viv'ad'o kaj febl'iĝ'o.
Jassa est'u recit'at'a antaŭ ĉiu konsil'iĝ'o, ke neni'u forges'u ĝi'a'j'n ordon'o'j'n kaj tent'iĝ'u neglekt'i ili'n, Jassa el'star'ig'as ke plej grav'e el ĉio est'as ke neni'a mal'akord'o lev'iĝ'u inter mi'a'j post'e'ul'o'j, ke la regn'o ne split'iĝ'u nek la konkord'o en'danĝer'iĝ'u, ke ĉiu'j en inter'konsil'iĝ'o elekt'u plej alt'a'n ĥan'o'n inter si kaj sen'rezerv'e sub'met'iĝ'u al li'a vol'o.
Sed nun, saĝ'a Je-liu, tem'as pri tio kiu'n el mi'a'j fil'o'j mi destin'u sukcedant'o, plej alt'a ĥan'o post mi, kaj mi vol'as aŭd'i vi'a'n opini'o'n pri mi'a'j kvar fil'o'j rilat'e al tio.
Je-liu el'sku'as si'a'j'n long'a'j'n, magr'a'j'n man'o'j'n el la vast'a'j silk'manik'o'j, glat'um'as si'a'n long'a'n sed mal'dens'a'n barb'o'n dum temp'et'o da silent'o, dum la Ĥan'o atend'as li'a'n respond'o'n.
Ho Ĥan'o, li dir'as, vi'a'j fil'o'j ĉiu'j est'as grand'a'j vir'o'j, kuraĝ'a'j batal'ul'o'j, kutim'int'a'j gajn'i venk'o'j'n, kaj vi'a regn'o si'n trov'us en kapabl'a'j man'o'j sub ĉiu el ili.
Tial la problem'o est'as kiel ili plej bon'e pov'os kun'labor'i, kiu'j pov'as sub'met'i si'n al unu el ili kaj kiu tiu est'us en tia kaz'o, jen kio'n decid'os ili'a'j mal'sam'a'j temperament'o'j kaj karakter'o'j, ne nur leĝ'o kaj saĝ'o.
Djutji, vi'a plej olda fil'o, ho Ĥan'o, hav'as sombr'a'n humor'o'n, suspekt'em'as kaj est'as rankor'a, plej en'e li mal'cert'as pri si kaj dev'as konvink'i si'n pri si'a valor'o far'ant'e konstant'e aŭdac'a'j'n prod'aĵ'o'j'n, malgraŭ si'a kuraĝ'o li ne est'as ŝat'at'a arme'estr'o, li ne kompren'as ĝust'e, kiel favor'ig'i al si si'a'j'n batal'ul'o'j'n, li facil'e ek'flam'as pro koler'o kaj perd'as la si'n'reg'o'n: Djutji tial ŝajn'as al mi ne tre rekomend'ind'a kiel plej alt'a ĥan'o kaj konserv'ant'o de la konkord'o en la imperi'o.
La Ĥan'o kap'klin'as konsent'e kun preskaŭ ferm'it'a'j okul'o'j kaj Je-liu daŭr'ig'as: Tjagataj, vi'a du'e plej olda fil'o, est'as la plej dur'a kaj la mal'plej fleks'ebl'a, la fer'a vol'o kiu ced'as pro neni'o, la ne'super'ebl'a mur'breĉ'il'o kiu penetr'as la plej fort'a'j'n fortik'aĵ'o'j'n, konker'int'o de mult'a'j urb'o'j, instrument'o en ĉiu situaci'o fid'ind'a, sed ĝust'e li'a ne'fleks'ebl'o ŝajn'as al mi mal'taŭg'ig'i li'n kiel plej alt'a'n regent'o'n, li ne pov'as ced'i kiam tio est'as neces'a kaj pli facil'e split'as ol unu'ig'as.
Ogotaj, vi'a tri'a fil'o, hav'as la plej grand'a'j'n pez'o'n kaj korp'a'n fort'o'n, li est'as jovial'a kaj ŝerc'em'a, koler'o kaj impuls'o'j for'as de li, li ne est'as dur'a kaj ne'ced'em'a instrument'o kiel li'a'j frat'o'j, sed laŭ si'a natur'o li est'as per'ant'o kaj re'pac'ig'ant'o, tamen li hav'as febl'ec'o'j'n kiu'j pov'os far'iĝ'i fatal'a'j por plej'alt'a Ĥan'o, li tir'iĝ'as al mal'moder'o en ebri'o kaj volupt'o, li pov'as de'pend'iĝ'i de si'a'j dezir'o'j, tio pez'as kontraŭ li, ho Ĥan'o!
Tuli, vi'a plej jun'a fil'o, est'as la plej bril'a komand'ant'o, la pens'ant'a kaj plan'ant'a milit'ist'o kiu neniam perd'as si'n'reg'o'n aŭ super'rigard'o'n, li est'as la mem'evident'a gvid'ant'o de la plej grand'a'j kaj mal'facil'a'j kampanj'o'j, sed li est'as tre fier'a kaj mal'facil'e si'n sub'met'as al iu, li cert'e est'us eminent'a regent'o, sed la konkord'o'n li pov'as mal'traf'i.
La Ĥan'o romp'as la parol'o'n de la katajo, ne sen cert'a indign'o: Ĉu tio signif'as ke vi neniu'n el mi'a'j fil'o'j trov'as konven'a por est'i plej'alt'a ĥan'o, ja ŝajn'as ke vi per vi'a pri'juĝ'o elkludis ĉiu'j'n?
Ne, ho Ĥan'o, respond'as Je-liu, mi'a pri'taks'o est'as ĉirkaŭ'ir'a kaj ĉirkaŭ'pren'a mov'o, kaj nun mi ven'as al la decid'a konklud'o: malgraŭ cert'a'j hezit'o'j la elekt'o laŭ mi'a opini'o dev'as traf'i Ogotaj, pro la kaŭz'o ke li est'as la sol'a kiu'n la ali'a'j tri frat'o'j pov'as akcept'i obe'i kiel plej'alt'a'n ĥan'o'n.
Ogotaj est'as ŝat'at'a de ili ĉiu'j, li defi'as kaj ĉagren'as neniu'n, li est'as la mal'plej batal'em'a kaj ne konven'as por milit'a'j task'o'j sam'kiel la ali'a'j, tial li mal'plej mult'e mank'us en la milit'ad'o, kaj ankaŭ tiel'as ke inter li kaj la ali'a'j reg'as mal'plej da tensi'o, est'as dub'e ĉu Djutji, Tjagataj aŭ Tuli sub'met'us si'n al iu ali'a el ili ol Ogotaj kaj obe'us ties vol'o'n, sed kun Ogotaj tio plen'e ebl'as, tio est'as mi'a konklud'o, ho Ĥan'o!
La Ĥan'o long'e sid'as medit'ant'e antaŭ ol li dir'as: Mi dank'as al vi, vi ĉiam sam'e saĝ'a Je-liu, vi'a pri'juĝ'o ven'as tre proksim'e al la mi'a kaj fort'ig'as en mi la decid'o'n kiu'n mi dev'as far'i: Ogotaj do far'iĝ'os plej'alt'a ĥan'o, reg'ant'e super la regn'o de tie ĉi en Karakorum, Djutji ricev'os liber'a'j'n man'o'j'n fin'plen'um'i tiu'j'n konker'o'j'n al kiu'j li jam direkt'as si'n en la nord'okcident'o, Tjagataj estr'os en la jam konker'it'a'j sed mal'facil'e reg'ebl'a'j sud'okcident'a'j land'o'j, kaj Tuli penetr'os plu'e'n en orient'o por sub'met'i al si la du Katajo-regn'o'j'n, Kin kaj Sung, sed ili ĉiu'j est'os nepr'e dev'ig'it'a'j ĉe al'vok'o re'ven'i al Karakorum por kurultajo kaj la vol'o de Ogotaj est'os la plej alt'a, la decid'a kaj la kun'ten'a: tiel ebl'os reg'i la regn'o'n kaj mi'a'j fil'o'j ten'os pac'o'n unu kun la ali'a'j!
Je-liu riverenc'as antaŭ la Ĥan'o, li'a'j man'o'j de'nov'e mal'aper'is en la vast'a'j'n manik'o'j'n kaj li neni'o'n al'don'as.
Dum la prepar'o'j por la nov'a milit'o kaj atend'e al la printemp'o la vintr'a period'o nun ven'as, kun violent'a'j neĝ'o'ŝtorm'o'j super la alt'eben'o kaj sever'a, ĉio'penetr'a mal'varm'eg'o.
La ŝtorm'o fajf'as kaj sibl'as tra Karakorum, tra'sku'as jurt'o'j'n kaj dom'o'j'n, ŝajn'as eĉ la grund'o'n mem trem'ig'i, furioz'as tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n, mal'hel'ig'as la tag'lum'o'n per kirl'iĝ'ant'a neĝ'o kiu'n la rigard'o ne pov'as penetr'i, en'skurĝ'as neĝ'o'n en ĉiu'j'n fend'o'j'n kaj kav'aĵ'o'j'n, amas'ig'as haldo'j'n alt'a'j ankaŭ en'e en la dens'e konstru'it'a urb'o.
Kiam la spac'o pur'iĝ'as ven'as la frid'o'kviet'a'j, seren'a'j tag'o'j kiam la jurt'o'j star'as tie kvazaŭ gis'it'a'j el fer'o, kiam la fum'o'j el la apertur'o'j scendas rekt'e supr'e'n simil'e alt'a'j'n, svelt'a'j'n arb'o'trunk'o'j'n antaŭ ol ili larĝ'ig'as si'a'j'n kron'o'j'n el fum'o kiu'j kolor'iĝ'as kupr'o'ruĝ'a'j de la oblikv'a sun'bril'o, dum la lign'o'dom'o'j star'as blank'bril'e vil'a'j de frost'o kaj frid'o'fend'o'j el'krev'as kun akr'a'j knal'o'j.
Inter jurt'o'j kaj dom'o'j ir'as stret'a'j pad'o'j en la neĝ'o, el'fos'it'a'j simil'e al ravin'o'j kun vertikal'a'j flank'o'j, ne mal'oft'e hav'ant'e plen'a'n vir'alt'o'n, kaj ĉirkaŭ hom'o'j kiu'j mov'iĝ'as tie ŝveb'as la spir'o kiel pal'blu'a fum'o kaj refrakt'as la sun'radi'o'j'n tiel ke et'a'j pluv'ark'o'j desegn'iĝ'as antaŭ ili.
Vesper'e difuz'iĝ'as rozea ruĝ'iĝ'o super la neĝ'o kaj trans'iĝ'as en la ombr'o en mal'hel'e violean kolor'o'n, la spac'o far'iĝ'as vitr'e verd'a kaj fragil'a kvazaŭ kri'o pov'us ĝi'n fend'i, la mal'lum'o ig'as la mond'o'n mol'iĝ'i iom simil'e al felt'o, sed tuj ĝi tra'bor'iĝ'as de stel'o'j akr'a'j kiel lanc'o'j.
Kiam la arkt'a lum'o ek'flam'as la mongol'o'j horor'trem'as kaj de'turn'as la vizaĝ'o'n por mal'dev'i vid'i ĝi'n kiam ili ven'as el la jurt'o'j por ĵet'i si'a'n akv'o'n sur la neĝ'o'n aŭ ali'o'n el'far'i, ili pens'as ke la Ĉiel'o koler'as aŭ batal'as kontraŭ danĝer'a'j potenc'o'j, tia'j kia'j lev'iĝ'as el la arb'ar'o'j nord'e.
La arkt'a bril'o simil'as al radi'o'j el glaci'o kaj fajr'o, ne'natur'a, tim'ig'a kun'lig'iĝ'o de flam'o'j kaj frid'o, atest'ant'e pri mal'hom'a mond'o kie la sang'o est'as gelint'a kaj pal'iĝ'int'a kiel neĝ'o, kie eĉ ne har'o'n ebl'as fleks'i sen ke ĝi romp'iĝ'as kiel frost'iĝ'int'a tig'o.
Kaj foj'e est'as kvazaŭ la ĉiel'ventr'o mem mal'ferm'iĝ'us, ĝi'a'j intest'o'j sinu'as unu'j ĉirkaŭ ali'a'j en terur'plen'a lud'o aŭ lukt'o, kaj la ŝaman'o'j el'paŝ'as por sekv'i tiu'j'n inter'ŝir'o'j'n kaj lukt'o'j'n en la spac'o, esperant'e pov'i interpret'i ili'a'j'n signif'o'j'n kaj el'leg'i ven'ont'a'j'n event'o'j'n el ili.
Simil'e al ŝaman'o la Ĥan'o hav'as kuraĝ'o'n el'ir'i en la arkt'lum'a'n nokt'o'n kaj renkont'i la vid'o'n de la glaci'ig'a'j fajr'o'flam'o'j kun supr'e'n'turn'it'a vizaĝ'o; kio'n iu hom'o el'ten'as vid'i tio'n ankaŭ li el'ten'as kaj li re'puŝ'as la antikv'a'n mongol'a'n terur'o'n, ĉar kio'n ajn tiu'j batal'o'j de la lum'flam'o'j en la Ĉiel'o pov'as signif'i ili neniam laŭ'sci'e damaĝ'is ajn'a'n hom'o'n, kaj malgraŭ si'a minac'ec'o ili neniam si'n sink'ig'as ĝis sur la ter'o por ĝi'n konsum'i en glaci'frid'a fajr'o.
La Ĥan'o de'nov'e konsil'iĝ'as kun Je-liu kaj dir'as: Vi sci'u, saĝ'a katajo, ke la milit'o kiu nun ven'as ne don'as al mi sam'a'n ĝoj'o'n kiel ĝi pli fru'e far'us, tamen ĝi est'as just'a kaj ne'evit'ebl'a, kaj ankaŭ ne trov'iĝ'as dub'o pri la fin'o, la Ĉiel'o vol'as ĉi tiu'n milit'o'n kaj ĝi'n postul'as, kio do est'as tio, kio tamen al mi mal'plaĉ'as ia'manier'e?
Je-liu respond'as: Mi ĝi'n kompren'as tiel, ke tio de'pend'as de matur'iĝ'int'a spert'o, profund'iĝ'int'a sci'o, ho Ĥan'o!
La Ĥan'o: Vi ne dir'as ”oldiĝ'o” kaj ”frid'iĝ'ant'a sang'o”, vi interpret'as mi'a'n strang'a'n hezit'o'n kiel sign'o'n de saĝ'o kaj si'n'reg'o, sed ebl'e ĝi nur de'pend'as de tio ke mi ten'is mi'n en kviet'o tro long'e, ek'kutim'is al la pac'o kaj komfort'o ĉi tie en Karakorum, tiaĵoj ne util'as al olda batal'ul'o.
Aŭ ĉu vi vol'as dir'i ke mi jam komenc'is pri'dub'i eĉ mi'a'n streb'o'n mem, la milit'o'n kiel la natur'a'n viv'o'form'o'n de la mongol'o'j, la milit'o'n kiel rimed'o'n konserv'i kaj vast'ig'i la imperi'o'n, la ebl'ec'o'n penetr'i ankoraŭ pli for'e'n kaj konker'i ankoraŭ pli de la mond'o, ĉu tiel vi pens'as?
Je-liu: Ĉar vi ĝi'n dir'as, ho Ĥan'o, mi konfes'as ke ĝust'e tio'n mi pens'as, sed ĝi ebl'e est'as tio kio'n ankaŭ vi mem pens'as, kio'n vi komenc'as diven'i kiel la ver'o'n mal'antaŭ ĉiu'j bril'a'j venk'o'j, mal'antaŭ ĉia grandioz'o kaj riĉ'ec'o kiu'j'n la milit'o al'port'is, jes, kio'n vi plej'intern'e komenc'as demand'i vi'n est'as, ĉu ĉi tio pov'as kontinu'i, ĉu ĉiam al vi'a'j fil'o'j kaj nep'o'j trov'iĝ'os nov'a'j land'o'j kiu'j'n vandali kaj pri'rab'i, ĉu ili ne fin'e dev'as pri'rezign'i la milit'o'n kiel precip'a'n rimed'o'n kaj anstataŭ'e pli'valor'ig'i la pac'a'n ag'ad'o'n, la kultiv'ad'o'n, la labor'o'n, la komerc'ad'o'n!
La Ĥan'o: Vi est'as aŭdac'a dir'ant'e tio'n, katajo, kaj ebl'e vi prav'as ke tiu temp'o al'ven'os, sed ĝi ankoraŭ ne ven'is, ebl'e tio est'as problem'o kiu'n mi'a'j nep'o'j aŭ ili'a'j fil'o'j dev'os al'front'i, sed mi'a mond'o ne pov'as kaj ne dev'as ŝanĝ'iĝ'i, mi viv'os kaj mort'os kiel ver'a mongol'a batal'ist'o!
Je-liu: Kaj tamen, ho Ĥan'o, la mond'o kontinu'e ŝanĝ'iĝ'as kaj la ŝanĝ'iĝ'o'j'n ne ebl'as halt'ig'i, vi mem kontribu'is al ili pli ol iu ali'a, est'as kvazaŭ mal'fiks'i ŝton'o'n supr'e sur mont'o, ĝi rul'iĝ'as sub'e'n kaj tir'as kun si ali'a'j'n ŝton'o'j'n kresk'ant'e al lavang'o kiu'n neni'o pov'as halt'ig'i.
La Ĥan'o: Mi al'streb'is unu'ig'i ĉiu'j'n mongol'o'j'n kaj en'ig'i ili'n en potenc'a'n regn'o'n, mi post'e vast'ig'is mi'a'n streb'o'n tiel ke ĝi koncern'as ĉiu'j'n parenc'a'j'n gent'o'j'n, eĉ tiu'j'n pli for'a'j'n popol'o'j'n kiu'j vol'is sub'met'i si'n al la imperi'o kaj part'i en ĝi, tiel mi kre'is unu'ec'o'n kaj konkord'o'n en grand'a part'o de la mond'o, tio al'port'is potenc'o'n kaj fort'o'n, obe'o'n sub just'a'j leĝ'o'j, sub Jassa, kaj ebl'ec'o'n de flor'ad'o kaj kresk'o.
Je-liu: Tio cert'e jes est'as grand'a far'o, ho Ĥan'o, sed pri'pens'u ke ĝi ankaŭ postul'is grand'eg'a'n prez'o'n, ĝi kost'is al sen'nombr'a'j el vi'a'j mongol'o'j kaj ceter'a'j soldat'o'j la viv'o'n, vi'a'j arme'o'j tra'sufer'is ne'kred'ebl'a'j'n mizer'o'j'n kaj ŝtrapaco'j'n, kaj tamen tio est'as neni'aĵ'o kompar'e al tio kio'n ĝi kost'is al la venk'it'a'j popol'o'j, sen'nombr'a'j'n viv'o'j'n, ne'imag'ebl'a'j'n sufer'o'j'n, ruin'ig'it'a'j'n urb'o'j'n, vandalit'a'j'n land'o'j'n!
La Ĥan'o: Vi sci'as sam'bon'e kiel mi ke tia est'as la kur'o de la mond'o, se mi'a'j soldat'o'j mort'is aŭ pen'is ĝis'ekstrem'e, ili ankaŭ spert'is la feliĉ'o'n batal'i kaj mort'i kiel ver'a'j mongol'o'j, sent'i si'n fier'a'j kaj ne'venk'ebl'a'j, hejm'port'ant'e venk'o'j'n kaj pred'o'j'n sen'simil'a'j'n.
Kaj la venk'it'o'j, ili nur port'is la konsekvenc'o'j'n de si'a mal'amik'ec'o, ili sub'met'iĝ'is al la dur'a leĝ'o de la milit'o, mi romp'is ili'a'n rezist'o'n, kaj tio ne ebl'us sen perd'o de mult'a'j viv'o'j, nihilig'o de mult'a'j urb'o'j, dezert'ig'o de vast'a'j land'part'o'j, sed ĉu io el tio okaz'us sen la apog'o de la vol'o de la Ĉiel'o?
Je-liu: Ho Ĥan'o. Kiu fin'e pov'as disting'i inter la vol'o de la Ĉiel'o kaj la sukces'o de fort'ul'o, kiom long'e la fort'ul'o'n akompan'as fortun'o tiom long'e akompan'as li'n la vol'o de la Ĉiel'o, sed tuj kiam li'n renkont'as mal'prosper'o la Ĉiel'o si'n turn'as for de li, kiu do pov'as dir'i kie komenc'iĝ'as unu kaj fin'iĝ'as la ali'a?
La Ĥan'o: Vi alud'as ke la vol'o de la Ĉiel'o en'ver'e ne est'as ali'a ol mi'a propr'a, sed tio ja est'as lev'i dub'o'j'n kontraŭ la Ĉiel'o kaj blasfem'i kontraŭ ĝi!
Je-liu: Tut'e ne, ho Ĥan'o, ĉar vi'a vol'o est'as la vol'o de la Ĉiel'o tiel long'e dum vi serv'as la Ĉiel'o'n kiel ĝi'a instrument'o, kio ajn okaz'as ja est'as la vol'o de la Ĉiel'o, sed se vi mal'adekvat'as kiel ĝi'a instrument'o kaj mis'ag'as, tiam tuj si'n turn'as la favor'o de la Ĉiel'o for de vi.
La leĝ'o de la ŝanĝ'iĝ'o'j mem est'as la leĝ'o de la Ĉiel'o, neni'u kaj neni'o ĝi'n eskap'as, el tio sekv'as ke kiom ajn pen'o'postul'a'j est'as konker'o'j de regn'o'j kaj sub'met'o'j de gent'o'j, la konserv'ad'o de la nov'a'j imperi'o'j kaj la reg'ad'o de ili'a'j gent'o'j est'as eĉ pli postul'a'j, potenc'o kaj tim'o ne sufiĉ'as, mort'o kaj per'fort'o fiask'as, la sol'a kio en la daŭr'o de la temp'o don'as sukces'o'n est'as kontent'ig'i la viv'bezon'o'j'n de la gent'o'j, tia'j kia'j ili el'kresk'as sub la don'it'a'j cirkonstanc'o'j kaj per tio ig'i ili'a'n intern'a'n vol'o'n streb'i sam'direkt'e kun vi'a propr'a.
La Ĥan'o: Sed la potenc'o pov'as super'venk'i per nihilig'o, la mort'o pov'as venk'i tut'a'j'n popol'o'j'n per ili'a eksterm'o!
Je-liu: Tio tamen neniam long'e est'as la vol'o de la Ĉiel'o, la pendol'o baldaŭ retro'sving'iĝ'as, la gent'o'j de'nov'e lev'iĝ'as kaj de'nov'e star'ig'as rezist'o'n, kiu'n en la daŭr'o ne ebl'as super'venk'i, la milit'o ne pov'as daŭr'i nur por si, est'i si'a propr'a cel'o, tiam ĝi si'n turn'as kontraŭ si'a'j praktik'ant'o'j kaj konsum'as si'n mem, la ver'a task'o de la milit'o est'as nur konserv'i kaj fort'ig'i la pac'o'n.
La Ĥan'o: Jen vi parol'as kiel ver'a katajo, kvankam vi tiel long'e viv'is inter mongol'o'j!
Je-liu: Kataj ĉiam far'is milit'o'j'n, sed sam'temp'e ĉiam hav'is pac'o'n, unu ne elkludis la ali'a'n sed pre'kondiĉ'is ĝi'n, moder'a milit'ad'o ĉe la lim'o'j aŭ ankoraŭ pli prefer'e ekster la lim'o'j, kaj pac'o kiu flor'is intern'e en la grand'a regn'o, tia est'as la art'o de la sukces'a ekvilibr'o kiu pli ol io ali'a serv'as la vol'o'n de la Ĉiel'o.
La Ĥan'o: Ebl'e tio valid'as por katajoj, sed ĉu tio est'as por mongol'o'j?
Je-liu: La mongol'o'j renvers'is tiu'n ekvilibr'o'n sed star'ig'is nov'a'n, ali'o ne ebl'is, kaj tiam valid'as sam'a leĝ'o!
La Ĥan'o: Sed la mongol'o'j neniam pov'os far'iĝ'i kiel la katajoj, ili est'as rajd'gent'o, nomad'o'j, batal'ul'o'j, ili ne pov'as viv'i en urb'o'j kaj kultiv'i ter'o'n kaj labor'i per divers'a'j meti'o'j, tio est'as kontraŭ ili'a liber'a natur'o, tio signif'us ili'n sklav'ig'i kaj dis'romp'i, tiam ili prefer'e lukt'os ĝis'fin'e kaj mort'fal'os kiel ver'a'j batal'ul'o'j!
Je-liu: Ĉiu'j gent'o'j ne bezon'as viv'i sam'e, mult'a'j ne pov'as viv'i kiel mongol'o'j, ili ne est'as nomad'o'j kaj ne batal'pov'a'j sam'manier'e, ili vol'as viv'i en urb'o'j kaj vilaĝ'o'j, mal'nomad'a'j sur la ter'o kiu'n ili kultiv'as kaj fidel'a'j al si'a'j task'o'j kiel meti'ist'o'j, labor'ist'o'j, ofic'ist'o'j, erudici'ul'o'j, komerc'ist'o'j, kaj la task'o de la mongol'o'j inter ili pov'us est'i far'i la ne'evit'ebl'a'j'n milit'o'j'n por konserv'i la pac'o'n, per just'a'j leĝ'o'j kaj saĝ'a reg'ad'o konserv'i la unu'ec'o'n en la grand'a imperi'o, tiel ke ag'ad'o kaj akcept'ebl'a bon'stat'o trov'iĝ'us por ĉiu'j, kun'e kun mezur'o da saĝ'a kompren'o kaj viv'art'o.
La Ĥan'o: Vi'a saĝ'o kiel ĉiam est'as laŭd'ind'a, Je-liu, kaj mi volont'e vid'us ke mi'a'j post'e'ul'o'j pov'us ating'i i'o'n tia'n kia'n vi anticip'as, mi'a temp'o baldaŭ fin'iĝ'os kaj mi pov'as nur met'i la fundament'o'n al la est'ont'a regn'o, mi far'is ĝi'n mi'a'manier'e kaj dev'as tiel daŭr'ig'i.
Nun ven'as la milit'o kontraŭ Hsia, kaj neni'a'j dub'o'j aŭ hezit'o'j mi'n de'ten'os ĝi'n konduk'i ĝis ĝi'a fin'o, sed trans Hsia situ'as la grand'a'j katajaj regn'o'j, Kin daŭr'e ankoraŭ ne est'as definitiv'e venk'it'a, kaj se Sung nun milit'as kontraŭ Kin sam'e kiel ni'a'j soldat'o'j sub Boru, tio tamen ne mal'help'as ke ni post mal'long'e dev'as atak'i Sung, por ĝi'n konker'i kaj aparten'ig'i al ni'a imperi'o, laŭ ni'a pens'o ke nur unu vol'o pov'as reg'i sur la ter'o kiel en la Ĉiel'o, sed tio est'os la afer'o de mi'a'j post'e'ul'o'j kaj tiu'n tag'o'n mi ne vid'os.
La Ĥan'o profund'iĝ'as en pens'o'j'n, far'as sign'o'n al Je-liu ke la inter'parol'o fin'iĝ'is, ke li vol'as est'i sol'a.
Por si'a'j post'e'ul'o'j la Ĥan'o las'as skrib'i: Jen'o valid'as por mi'a'j fil'o'j, nep'o'j kaj ties post'e'ul'o'j tiel long'e kiel rest'os la mongol'a imperi'o: Neniam forges'u ke vi est'as de mi'a sang'o, est'as vi'a dev'o al mi far'i por vi mem honor'o'n.
Neniam verŝ'u reciprok'e vi'a'n sang'o'n, las'u al neni'a skism'o kaj mal'konkord'o si'n trud'i inter vi'n.
La imperi'o dev'as rest'i unu kaj ne'divid'it'a por ke batal'o ne lev'iĝ'u inter ĝi'a'j mal'sam'a'j part'o'j kaj por ke ĝi ne pro tio far'iĝ'u viktim'o de si'a'j mal'amik'o'j.
Sol'e nur unu vol'o pov'as reg'i, sed ĝi pov'as est'i real'ig'at'a de plur'a'j kiu'j en klar'a kompren'o pri ĝi'a cel'o si'n sub'met'os al ĝi.
Milit'o est'as kaj rest'os la precip'a task'o, ke la imperi'o konserv'iĝ'u kontraŭ ekster'a'j kaj intern'a'j mal'amik'o'j, vast'iĝ'u kaj fortik'iĝ'u.
La lim'o'j neniam est'as don'it'a'j kaj fin'it'a'j tiel long'e kiel trov'iĝ'os mond'o ekster ili.
La task'o de la obe'o'dev'a'j gent'o'j est'as sekv'i la vol'o'n de la regent'o kaj plen'um'i ĉiu'j'n tiu'j'n labor'o'j'n kaj praktik'i tiu'j'n lert'o'j'n kiu'j est'as util'a'j por la imperi'o.
Sub tiu kondiĉ'o ili ĝu'u plen'a'n just'ec'o'n kaj ĉiu'j'n tiu'j'n privilegi'o'j'n kiu'j'n al'port'as la imperi'o.
Milit'ad'o pri'zorg'os ke neni'u popol'o kresk'os tro fort'a kaj far'iĝ'os danĝer'o por si mem kaj por ali'a'j.
Milit'ad'o ankaŭ pri'zorg'os ke la vir'o'j rest'os vir'o'j kaj la vir'in'o'j vir'in'o'j.
Sen'moder'o en ĝu'o'j aŭ viv'ad'o pun'as si'n mem kaj saĝ'ul'o ili'n evit'as.
Sekv'u la al'log'o'j'n kaj prov'u la ĝu'o'j'n ĝis cert'a lim'o, sed ne las'u ili'n pren'i potenc'o'n super vi.
Ĝu'o'j streb'as rab'i al vir'o li'a'n liber'o'n, ne sub'met'u vi'n al ili'a sklav'ec'o sed for'ŝir'u vi'n en bon'a temp'o.
Sed ankaŭ ne las'u la al'log'o'j'n amas'iĝ'i kaj far'iĝ'i tro potenc'a'j, neni'u river'o pov'as est'i dig'it'a tiel ke ĝi ne serĉ'os al si el'flu'o'n.
Ankaŭ la rezist'o kontraŭ ĝu'o'j pov'as far'iĝ'i sklav'ec'o, la fort'ul'o ne bezon'as sub'met'iĝ'i al tio.
Ekzist'as ekvilibr'o inter mal'o'j kiu ne pov'as mult'e ŝancel'iĝ'i sen ke oni fal'as.
La koler'o hav'as task'o'n ĉe vir'o, sed la brid'ad'o de la koler'o hav'as sam'e grand'a'n task'o'n.
Se temp'o sufiĉ'a rest'as, las'u al ĉiu decid'o matur'iĝ'i kaj la vol'o seren'iĝ'i, neni'u fort'a ŝtorm'o est'iĝ'as tuj'e.
Vir'o ne dev'as aflikt'iĝ'i pro tio kio'n li far'is, tio li'n mal'fort'ig'as kaj serv'as al neni'o, sed li pov'as turn'i si'a'n mal'kontent'o'n kiel pur'ig'a'n koler'o'n kontraŭ si'n mem ĉar li ne sufiĉ'e klar'e vid'is.
Aŭtent'a vir'o rest'as simpl'a kaj just'a en si'a intern'o, li rigard'as si'n mem kiel se li est'us iu ali'a.
Regent'o dev'as est'i mal'penetr'ebl'a kiel rok'o kaj ĉirkaŭ'ant'a kiel akv'o.
Printemp'e, unu jar'o'n post la re'ven'o al Karakorum la Ĥan'o de'nov'e for'tir'iĝ'as, al la milit'o kontraŭ Hsia, la khatunon Byrte li las'as rezid'i en la regent'o'jurt'o kun la fil'o Ogotaj apud si kaj ek'rajd'as front'e de si'a'j elekt'it'a'j gvardi'an'o'j, ĉiu'j sur blank'a'j ĉeval'o'j, kun la standard'o lev'it'a sur si'a stang'o kaj kun mult'a'j milit'sign'o'j kiu'j flagr'as kaj klak'as en la vent'o.
Eĉ ne unu'foj'e la Ĥan'o re'rigard'as, neni'u pov'as rimark'i ĉu li for'las'as Karakorum mank'o'sent'e aŭ sen'pez'iĝ'e, ĉu li intu'as ke li neniam plu re'ven'os tie'n aŭ ĉu mal'e li atend'as ke li tie pas'ig'os si'a'n mal'jun'ec'o'n, sen dub'o la ven'ont'a milit'o li'n plen'e okup'as, tiu fin'a konflikt'o kun mal'nov'a kaj perfid'a mal'amik'o.
La Ĥan'o kaj li'a gvardi'o rajd'as orient'e'n, direkt'e al la bord'o'j de Kerulen kie la arme'o est'as kun'tir'it'a sub la plej'alt'a komand'o de Tuli, cent kvin'dek mil batal'ul'o'j kun du'obl'a aŭ tri'obl'a nombr'o da ĉeval'o'j kaj trajn'o pli ol kutim'e ampleks'a, port'at'a de kamel'o'j kaj tir'at'a de poefag'o'j, kun abund'a'j proviz'o'j kaj pez'a'j sieĝ'o'maŝin'o'j.
Dum tiu marŝ'o la Ĥan'o'n traf'as akcident'o, ĝust'e dum li spron'urĝ'e rajd'as sur mal'eben'a teren'o li'a ĉeval'o stumbl'as kaj fal'as, li mem traf'as sub la ĉeval'o'n kaj ricev'as ĝi'a'n tut'a'n pez'o'n sur si'n, li kun'mord'as la dent'o'j'n kontraŭ akr'a dolor'o kaj rest'as kuŝ'ant'a sur la grund'o kiam la ĉeval'o jam re'star'ig'is si'n, konvulsi'e, ne pov'ant'e apog'i si'n sur unu krur'o.
La Ĥan'o ne permes'as al la urĝ'e descend'int'a'j vir'o'j ĉirkaŭ'ant'a'j li'n, ke ili help'u al li star'iĝ'i, li'a vizaĝ'o mal'hel'iĝ'is pro dolor'o kaj pro koler'eg'o kiu frap'as intern'e'n, la vir'o'j star'as tie, las'int'e fal'i la man'o'j'n, neni'u kuraĝ'as proksim'iĝ'i al la Ĥan'o kiu nun montr'as al la ĉeval'o kaj far'as gest'o'n.
Tiam ili rimark'as ke la ĉeval'o romp'is unu krur'o'n kaj ili kompren'as ke la Ĥan'o dezir'as ĝi'a'n mort'ig'o'n, unu el ili el'ing'as si'a'n glav'o'n kaj ĝi'n puŝ'as profund'e'n en la brust'o'n de la ĉeval'o, post'e li el'ŝir'as la ankoraŭ viv'ant'a'n, sang'o'ŝpruc'ant'a'n kor'o'n kaj ĝi'n etend'as al la Ĥan'o.
Tiu pren'as la ĉeval'kor'o'n per unu man'o kaj ĝi'n fort'e prem'as, li tio'n far'as adiaŭ'e al si'a ĉeval'o kaj ankaŭ help'e kontraŭ si'a'j propr'a'j dolor'o'j, la sang'o flu'as inter li'a'j fingr'o'j kaj fal'as stri'e sur la grund'o'n.
Post tio la Ĥan'o dir'as inter kun'prem'it'a'j dent'o'j: Help'u mi'n sur ali'a'n ĉeval'o'n kaj ni rajd'os plu! kaj la vir'o'j al'konduk'as ĉeval'o'n, met'as sur ĝi'n la sel'o'n de la Ĥan'o kaj li'n lev'as sur ĝi'n, la ŝvit'o flu'as sur li'a vizaĝ'o, sed li nur prem'as la ĉapel'o'n pli sub'e'n sur la frunt'o kaj komenc'as rajd'i antaŭ'e'n, front'e de la gvardi'o kiel antaŭ'e.
Li'a'j dolor'o'j est'as tre dur'a'j, sed li el'ten'as ili'n, ĝis li subit'e ne pov'as ten'i si'a'n urin'o'n, ĝi komenc'as flu'i laŭ la intern'flank'o'j de la femur'o'j, sed li ne konsider'as ĝi'n, nur firm'decid'e plu'rajd'as.
La koler'o kiu frap'is intern'e'n kaj si'n turn'is kontraŭ li mem lant'e ced'as spac'o'n al post'a'j konsider'o'j: Kial tio okaz'is al li kaj kial ĝust'e nun, al li, kiu fal'is de ĉeval'o'j sen'nombr'a'j'n foj'o'j'n dum si'a viv'o kaj neniam lez'iĝ'is, ĉu tio'n kaŭz'is la rigid'o kaj pez'o de la oldec'o aŭ ĉu est'is pur'a hazard'o?
Sed ĉu ekzist'as hazard'o'j kiu'j signif'as neni'o'n pli, neni'o'n kaŝ'as mal'antaŭ si: ĉu la akcident'o est'as antaŭ'sign'o, mav'aŭgur'a omen'o antaŭ la ven'ont'a milit'o, aŭ ĉu ĝi hav'as si'a'n fund'o'n en iu rest'ant'a hezit'o en li mem, en kaŝ'it'a dis'split'ec'o de la vol'o, kaj tial fundament'e est'as propr'a'kulp'a akcident'o?
Vesper'e oni dev'as lev'i la Ĥan'o'n de la ĉeval'o kaj li'n port'i en la tend'o'ĉar'o'n kiu'n oni ĝis'konduk'is, li hav'as fort'a'n febr'o'n kaj la ŝvit'o flu'as ĉiam plu, la vizaĝ'o flam'as ruĝ'a kaj li fort'e soif'as, dum la nokt'o li mal'bon'e dorm'as kaj si'n turn'ad'as ĝem'ant'e sur si'a kuŝ'ej'o, maten'e li ordon'as ek'ir'o'n, tamen ne ascend'as si'a'n ĉeval'o'n sed rest'as en la lant'e antaŭ'e'n rul'iĝ'ant'a kibitko.
Sub la komand'o de Tuli la arme'o ek'marŝ'as kaj si'n tir'as sud'e'n tra Gobio per rapid'a'j mov'iĝ'o'j, la Ĥan'o kun part'o de si'a gvardi'o pli mal'rapid'e sekv'as, li daŭr'e hav'as dolor'o'j'n kaj febr'o'n, kiu'j indik'as ke li ricev'is intern'a'j'n vund'o'j'n ĉe la fal'o de la ĉeval'o, li est'as dev'ig'it'a vetur'i kuŝ'e stern'it'a sur si'a kuŝ'ej'o en kibitko.
La ŝvit'o daŭr'e pri'flu'as li'n, li ne pov'as ten'i si'a'n urin'o'n, la muŝ'o'j svarm'as ĉirkaŭ li kaj ne ebl'as ili'n for'ĉas'i el la tend'o, kiom ajn li trink'as soif'o li'n turment'as kaj li'a'j membr'o'j komenc'as ŝvel'i, li irit'iĝ'as kaj danĝer'as kiel vund'it'a rab'o'best'o, kuŝ'as tie kun kun'prem'it'a'j dent'o'j kaj ferm'it'a'j okul'o'j, eĉ ne ĝem'o el'iĝ'as krom dum la intermit'a, mal'trankvil'a dorm'o.
Khulan, la merkitin'o, ne akompan'as li'n ĉi'foj'e kaj li rifuz'as al si mem send'i por ŝi, li apenaŭ el'ten'as kelk'a'j'n jun'a'j'n katajin'o'j'n kiu'j konstant'e trov'iĝ'as ĉe'man'e en la tend'o, ili kapabl'as preskaŭ tut'e sen'rimark'ig'i si'n mem dum ili sam'temp'e si'n'gard'e fleg'as li'n, for'viŝ'as li'a'n ŝvit'o'n kaj urin'o'n, ŝanĝ'as li'a'j'n vest'o'j'n, don'as al li trink'i.
La Ĥan'o eĉ ne pens'as pri re'ir'o aŭ rezign'i si'a'n part'o'pren'o'n, li'a vol'o nur akr'iĝ'as de la mis'fortun'o kaj mal'help'o, nun pli ol iam la milit'o dev'as real'iĝ'i je ĉia prez'o, ĉu tio kost'os al li la viv'o'n aŭ ne, ĝis'fin'e li mem part'o'pren'os, tio'n postul'as li'a glor'o kiel batal'ul'o kaj mongol'o kaj la plej alt'rang'a el ĉiu'j ĥan'o'j.
Li lukt'as kontraŭ la dolor'o'j, la sen'ĉes'a dolor'eg'o super la koks'o'j, kiu ĉe ĉiu sku'iĝ'o de la kibitko send'as kvazaŭ blank'a'j'n fulm'o'j'n de dolor'o tra li, kaj ne mal'pli li batal'as kontraŭ la febr'a'j halucin'o'j, la konfuz'a'j vid'o'j kaj trud'fantazi'o'j kiu'j plen'ig'as li'n, nebul'e ne'real'a'j kaj tamen al'trud'a'j, tiel lac'ig'a'j kaj mal'facil'e for'ĉas'ebl'a'j.
Ĉiu'tag'e ven'as kurier'o'j, la plej rapid'a'j el la sag'o'kurier'o'j, kiu'j komunik'as al la Ĥan'o la raport'o'j'n de Tuli pri la avanc'ad'o de la arme'o kaj la far'o'j de la mal'amik'o: komenc'a inter'puŝ'iĝ'o okaz'as ĉe la lim'o al Hsia, kie tanguta soldat'ar'o ĉef'e konsist'a el tibet'an'o'j kaj turk'o'j, est'as venk'it'a kaj grand'part'e mort'ig'it'a.
La trup'estr'o de la tangutoj, la ruz'a tibet'an'o Aŝamgambu, post tio kun'tir'as si'a'n defend'o'n al la plej fort'e fortik'ig'it'a'j urb'o'j kaj kiom ebl'e evit'as renkont'i la mongol'arme'o'j'n en aperta batal'o, Tuli uz'as la kutim'a'n mongol'a'n taktik'o'n, rapid'e tra'breĉ'as la fortik'aĵ'o'j'n per terur'a al'sturm'o aŭ kontent'iĝ'as ĉirkaŭ'ant'e izol'i la urb'o'j'n kaj post'e urĝ'e daŭr'ig'i la marŝ'o'n.
La du'e plej grand'a urb'o en la Hsia-regn'o fal'as post dur'a'j batal'o'j en kiu'j mur'romp'il'o'j, katapult'o'j kaj fajr'o'ĵet'il'o'j tra'breĉ'as la fortik'aĵ'o'j'n, la ŝpruc'ant'a'j naft'o'flam'o'j apertas breĉ'o'j'n tra kiu'j la rajd'ant'o'j de Tuli penetr'as inter fal'int'a'j mur'o'j, brul'ant'a'j trab'o'j kaj haldoj da nigr'iĝ'ant'a'j kadavr'o'j.
Sam'temp'e la fart'o de la Ĥan'o pli'bon'iĝ'as tiom ke li pov'as las'i la kibitkon vetur'i tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n sen'inter'romp'e, kun ŝanĝ'o'j al ĉiam nov'a'j tir'bov'o'j, dum la voj'o'n antaŭ li eben'ig'as grand'a labor'taĉment'o kaj mat'o'j est'as stern'at'a'j sub la rad'o'j ĉe la mal'facil'a'j lok'o'j, la Ĥan'o nun ankaŭ pov'as las'i si'n port'i ĝis la platform'o de la kibitko kaj de tie rigard'i super la land'o tra kiu li vetur'as.
Jam la Hsia-regn'o, la mal'am'ind'a, est'as konker'at'a, kaj la Ĥan'o pov'as ĝoj'i vid'ant'e pri'rab'it'a'j'n kaj brul'ig'it'a'j'n urb'o'j'n kaj vilaĝ'o'j'n, sob'stamf'it'a'j'n agr'o'j'n, ruin'ig'it'a'j'n dig'o'j'n, trans'bord'iĝ'int'a'j'n akv'o'j'n kun flos'ant'a'j korp'o'j de hom'o'j kaj best'o'j, li ĉiam preter'vetur'as fulg'it'a'j'n ŝton'amas'o'j'n, karb'iĝ'int'a'j'n trab'o'j'n, hund'o'j'n kiu'j hurl'ant'e fuĝ'as, pork'o'greg'o'j'n sat'ŝtop'it'a'j'n de kadavr'o'j kaj tiel pez'mov'a'j'n ke ili las'as al la rajd'ant'o'j si'n sob'tret'i prov'ant'e mord'i la krur'o'j'n de la ĉeval'o'j.
Po'iom'e la Ĥan'o ĝis'ven'as al Tuli kaj la ĉef'part'o de la arme'o, proksim'iĝ'as la aŭtun'o, la foli'a'j arb'o'j jam komenc'as flav'iĝ'i kaj la nokt'o'j ek'frid'iĝ'as, la dist'a'j mont'eĝ'o'j lum'as blank'a'j de nov'fal'int'a neĝ'o, la tangutkomand'ant'o fin'e kompren'as la neces'o'n renkont'i la mongol'arme'o'n en aperta batal'o antaŭ ol la voj'o apertiĝ'os al Erikaja, la ĉef'urb'o, kaj ankaŭ ĝi en'ferm'iĝ'os aŭ fal'os ĉe la al'sturm'ad'o.
La inter'puŝ'iĝ'o okaz'as sur eben'ej'o ĉe Huang-ho, kie la trans'bord'iĝ'int'a akv'o ĵus glaci'iĝ'is, kio ig'as la ĉeval'o'j'n glit'i kaj far'as la atak'o'j'n mal'facil'e far'ebl'a'j, la mongol'o'j tiam volv'as ŝtof'o'n aŭ fel'o'j'n ĉirkaŭ la ĉeval'huf'o'j tiel ke ili pli bon'e kontraŭ'star'as la glit'iĝ'o'n, ili pov'as atak'i la tanguto'j'n kun super'a rapid'ec'o kaj fort'o, kiu'j kaŭz'as ke tiu'j ĵet'iĝ'as de la ĉeval'o'j en sen'defend'a'n amas'aĵ'o'n kaj est'as buĉ'at'a'j, la sang'o flu'as vapor'ant'e sur la glaci'o'n kaj frost'iĝ'as al mal'hel'ruĝ'a kovr'aĵ'o.
La rest'o'j de la tangutarme'o kiu eskap'as kun si'a trup'estr'o Aŝamgambu est'as sen'ĉes'e persekut'at'a, for'ĉas'iĝ'as ĝis inter la Alaŝan-mont'o'j, tie ili est'as ating'it'a'j kaj mort'ig'it'a'j aŭ dis'pel'iĝ'as en mal'grand'a'j ar'o'j kiu'j mal'aper'as laŭ'supr'e'n sur la mont'dekliv'o'j, Aŝamgambu mem est'as kapt'it'a kaj konduk'at'a al antaŭ la Ĥan'o, est'as dev'ig'it'a stern'i si'n antaŭ ties pied'o'j je si'a tut'a long'o, post tio li est'as verdikt'it'a al mort'o pro part'o'pren'o en la perfid'o de la Hsia-reĝ'o kaj ceremoni'e ekzekut'it'a pro konsider'o al si'a'j batal'ist'a'j merit'o'j.
La Ĥan'o kaj li'a arme'o tra'vintr'as en Hsia, Erikaja est'as sieĝ'at'a sed rezist'as la sturm'prov'o'j'n, tiam la mongol'o'j kontent'iĝ'as ten'ant'e la urb'o'n en'ferm'it'a kaj las'ant'e al la mal'sat'o plen'um'i si'a'n labor'o'n kontraŭ la en'loĝ'ant'ar'o intern'e.
La Ĥan'o ne san'iĝ'as sed sent'as si'n pli bon'e en la vintr'a klimat'o, ankaŭ hav'as la avantaĝ'o'n de ripoz'o dum la sieĝ'ad'o, li eĉ far'as prov'o'j'n ek'sid'i sur ĉeval'o kaj far'i kurt'a'j'n rajd'o'j'n, sed tiam la dolor'o'j re'ven'as kaj la febr'o fort'iĝ'as, li'a korp'o est'as ŝvel'int'a kaj pez'a, ĉiu pen'o flu'ig'as de li ŝvit'o'n.
Li dev'as uz'i si'a'n tut'a'n vol'fort'o'n por reg'i si'a'n soif'o'n kaj anstataŭ'e en'buŝ'ig'i manĝ'aĵ'o'n, kio naŭz'as li'n, vir'in'o'j ne plu log'as li'n, kontraŭ'e vek'as en li abomen'o'n, sed li el'ten'as ili'a'n fleg'ad'o'n.
Mult'a'j kurac'pov'a'j vir'o'j kolekt'iĝ'as ĉirkaŭ li kaj far'as si'a'n plej'ebl'o'n por kurac'i li'a'n lez'o'n, sed ili ne akord'as pri tio, en kio ĝi konsist'as nek kiel ĝi est'u traktat'a, ili prov'as divers'spec'a'j'n dekokt'aĵ'o'j'n, apertas vejn'o'j'n, pik'as per pingl'o'j, preskrib'as ban'o'j'n en tre varm'a aŭ tre mal'varm'a akv'o, la dolor'o tamen rest'as kaj ne las'as si'n for'pel'i.
Sam'a'n mal'sukces'o'n sufer'as tiu'j ŝaman'o'j kaj mirakl'ist'o'j kiu'j ricev'as permes'o'n prov'i si'a'n kapabl'o'n pri la Ĥan'o, por ekzorc'i tiu'n malic'a'n spirit'o'n kiu kroĉ'iĝ'is al li'a korp'o, ili brul'ig'as afer'o'j'n kun fort'a odor'o en la fajr'o antaŭ li, ili prezent'as sorĉ'danc'o'j'n dum tambur'ad'o kaj sovaĝ'a'j kri'o'j, ili frot'as li'a'n korp'o'n per viv'ant'a'j best'o'j kiu'j post'e est'as mort'ig'it'a'j, sed neni'o help'as.
La Ĥan'o ankaŭ neni'o'n atend'as de ĉiu'j tiu'j pen'o'j kaj klopod'o'j, eĉ se li ne vol'as las'i ili'n sen prov'o, li sent'as ĉiam pli klar'e ke li'a'j tag'o'j iĝ'as lim'ig'it'a'j, ke tiu korp'o kiu li'n tiel bon'e serv'is kaj tiom el'ten'is nun jam perd'is si'a'n fort'o'n kaj trov'as si'n en mal'kompon'iĝ'o, nur rest'as al li mort'i kiel ver'a mongol'o, sen tim'o kaj lament'ad'o.
Fru'e dum la vintr'o ven'as sag'o'kurier'o de okcident'e kun la sci'ig'o ke Djutji mort'is pro mal'san'o ie sur la sud'rus'a step'o, la Ĥan'o mut'e akcept'as la mesaĝ'o'n kaj en'ferm'as si'n en si'a jurt'o, dum tri tag'o'j si'n montr'as al neni'u kaj si'n don'as plen'e al si'a funebr'o: ĝi ven'as al li tro fort'e kaj li mem koncept'as ĝi'n kiel sign'o'n de febl'ec'o, iom'e hont'ig'a'n kaj humil'ig'a'n.
Jes, Djutji mort'is, li'a unu'e'nask'it'o, la mal'hel'a Gast'o, kiu'n jam de komenc'e ĉirkaŭ'is dub'o'j kaj kiu mem percept'is ili'n, absorb'is ili'n kiel spec'o'n de dub'o'j pri si mem, vir'o kiu est'is spita kaj kontraŭ'em'a, ĉiam prov'ant'e i'o'n pruv'i al si mem aŭ al ali'a'j, ho, la mav'humor'a kaj mal'feliĉ'a Djutji, la sol'a, la morn'e ferm'it'a, la sufer'e split'mens'a, tim'at'a ankaŭ de si'a'j propr'a'j batal'ul'o'j, sen kapabl'o vek'i si'n'don'o'n!
Djutji, la plej aĝ'a el la fil'o'j de la Ĥan'o, ankaŭ est'as la unu'a el ili kiu mort'is, kiu antaŭ'paŝ'is la patr'o'n al ali'a mond'o, sed ne kiel batal'ul'o fal'int'a en batal'o, sed mort'int'a pro mal'san'o, antaŭ'temp'e, sen'bril'e, sam'e kiel la patr'o mem mort'os kiam ajn, tamen oldiĝ'ant'a, se ne'antaŭ'vid'it'a favor'o ne grac'os al li mort'o'n en batal'o dum la milit'ir'o.
Djutji tamen ankaŭ ne for'dist'is de la lukt'ad'o, li'a viv'o long'e est'is kontinu'a milit'ad'o, batal'o'j ond'ad'is re'e'n mal're'e'n, atak'o'j, persekut'o'j, ŝajn'a'j retret'o'j turn'it'a'j en nov'a'j'n atak'o'j'n, ĉiam kresk'ant'a'j konker'o'j: mez'e dum tiu'j batal'o'j Djutji ek'morb'is kaj mort'is, en por'okaz'e star'ig'it'a bivak'o.
Ne, la Ĥan'o dir'as al si, neni'o mank'as en li'a glor'o kiel batal'ul'o, neniam sci'ig'o pri mal'venk'o ven'is de li, tiu'j mult'a'j kiu'j li'n pri'dub'is kiel li pri'dub'is si'n mem far'is tio'n sen'kaŭz'e, ankaŭ la Ĥan'o oft'e sent'is si'n mal'cert'a antaŭ Djutji, kiu tro rimark'ebl'e vol'is paŝ'i propr'a'j'n pad'o'j'n kaj sekv'i propr'a'n vol'o'n, sen ke li aperte aŭ rekt'e spitis la patr'o'n, sed tamen rest'ig'is sent'o'n de ne'fidel'ec'o.
La Ĥan'o memor'as kiel neces'is ven'ig'i Djutji al la grand'a kurultajo ĉe Syr-Darja, kiel li fin'e al'ven'is, pli bon'ven'a ol ĉiu ali'a, kaj konduk'is kun si si'a'n sen'kompar'a'n donac'o'n, la cent mil ĉeval'o'j'n de Kiptjak: tiam proksim'is la danĝer'o, en la koler'o de si'a desreviĝo la Ĥan'o est'is jam decid'int'a pag'ig'i li'n per la viv'o pro li'a sen'obe'o, sed kiel pez'ig'is tio li'a'n kor'o'n!
Kaj mez'funebr'e pro la mort'o de Djutji la Ĥan'o sam'temp'e spert'as ia'spec'a'n facil'iĝ'o'n: la danĝer'o pro tiu ĉagren'a fil'o pas'is, ne plu tiu pov'os si'n turn'i kontraŭ la patr'o kaj li'n vund'i en li'a'j sent'o'j, perfid'i li'a'n patr'a'n am'o'n, kaj li'a ĉe'est'o ne plu minac'as la konkord'o'n inter la fil'o'j kiu'j sukcedos li'n, est'os nun pli simpl'e kaj pli facil'e.
En la kvar'a tag'o la Ĥan'o reapertas si'a'n jurt'o'n kaj el'paŝ'as kvazaŭ neni'o okaz'us, li inform'as pri si'a decid'o met'i la fil'o'n Batu de Djutji en ties lok'o'n, kun ĉiu'j rajt'o'j kiel plej super'a'n komand'ant'o'n super la nord'okcident'a'j part'o'j de la imperi'o.
La Ĥan'o kuŝ'as en si'a jurt'o kaj subit'e rimark'as ke ĝi tra'vid'ebl'as, la lum'o penetr'as kvazaŭ la dik'a felt'aĵ'o est'us nur diafan'a vual'o, ĝi eĉ ne obstakl'as al la bird'o'j kiu'j nun rekt'e tra'flug'as ĝi'n, kaj la bird'o'j rid'as preskaŭ hom'e, provok'e, mok'e, li vid'as ili'a'j'n long'a'j'n lang'o'j'n en la apertaj bek'o'j kiel ruĝ'a'j'n flam'o'j'n, la rid'o li'n turment'as, tranĉ'as en li'n tiel ke li turn'as si'n sur la kuŝ'ej'o, sed li ne kapabl'as ek'star'i, kuŝ'as tie kvazaŭ katen'it'a, eĉ ne pov'ant'e iu'n al'vok'i, la bird'o'j mal'ĉes'e flug'ad'as tra la tend'o rid'ant'e ĉiam pli insolent'e, kaj post la bird'o'j kun flam'lang'a'j bek'o'j ven'as nokt'o'bird'o'j kaj rab'o'bird'o'j, nigr'a'j kun taŭz'it'a plum'ar'o aŭ du'on'nud'a korp'o, kaj anstataŭ bird'o'kap'o ili hav'as mal'grand'a'j'n ŝrump'int'a'j'n hom'kap'o'j'n, kurb'a'j'n naz'o'j'n, el'star'a'j'n okul'o'j'n, long'a'j'n buŝ'o'j'n kiu'j fend'iĝ'as en tromp'a, raŭk'e kluk'ant'a rid'o, ili ven'as lant'e flug'ant'a'j per kurb'ig'it'a'j flug'il'o'j, flagr'e ek'sid'as kvazaŭ en ne'vid'ebl'a arb'o, ĉirkaŭ'krif'as ne'vid'ebl'a'j'n branĉ'o'j'n, sid'ad'as tie kaj rid'as, klin'as si'n antaŭ'e'n kaj rid'as kvazaŭ ili vom'us, mult'iĝ'as pli kaj pli, gigant'a arb'o'branĉ'ar'o plen'farĉ'it'a de bird'o'j, kaj ili supr'e'n'ven'as ramp'ant'e ĉirkaŭ li, bird'o'j kiu'j grimp'as simil'e al lacert'o'j, scendas kaj pend'as oblikv'e aŭ kap'mal'supr'e'n, rid'ant'e per si'a'j abomen'a'j vizaĝ'et'o'j, sulk'oz'a'j kiel fet'o'j, ne'fin'it'a'j kvazaŭ el'pren'it'a'j el la uter'o pre'temp'e, nud'e ruĝ'a'j kvazaŭ sen'haŭt'ig'it'a'j aŭ brog'it'a'j, sed kiam kulmin'as la ne'el'ten'iv'o la bird'o'j pro io tim'iĝ'as kaj komenc'as for'fuĝ'i, flug'il'frap'as kaj for'flug'as ŝrik-rid'ant'e, oldul'in'aĉ'e, en naŭz'a fetor'o de putr'a karn'o, kaj nun li aŭd'as tambur'ad'o'n kontraŭ la grund'o, obtuz'a tambur'ad'o kiu rapid'e fort'iĝ'as, dur'iĝ'as, kvazaŭ de sen'nombr'a'j ĉeval'huf'o'j kontraŭ sek'iĝ'int'a grund'o, tambur'ad'o kiu pli kaj pli ek'simil'as rid'o'n, antaŭ'e'n rul'iĝ'ant'a'j'n kaskad'o'j'n de ŝton'simil'e bru'ant'a rid'o, kaj subit'e la ĉeval'greg'o'j est'as super li, uragan'as super li kiel ŝtorm'o el korp'o'j kaj krur'o'j kaj huf'o'j, kun flirt'ant'a'j krin'o'j kaj vost'o'j kiu'j spark'as kiel fajr'o'j, jes, kiu'j baldaŭ fajr'iĝ'as kaj dis'krev'as en long'a'j flam'o'j, la jurt'o li'n protekt'as ne pli ol ŝir'it'a arane'aĵ'o, kaj nun li vid'as la dis'fend'it'a'j'n muzel'o'j'n de la ĉeval'o'j kiu'j tiel al'proksim'as ke la saliv'ŝaŭm'o dis'gut'as super li'a vizaĝ'o, kaj el la buŝ'eg'o'j el'torent'as la rid'o, hen'o'simil'a'j ĉeval'rid'o'j kiu'j intens'iĝ'as al feroc'a'j blek'o'j, sam'temp'e koler'a'j kaj mok'ant'a'j, kaj sam'moment'e la ĉeval'kap'o'j far'iĝ'is vir'in'kap'o'j kun grand'a'j, vastapertaj buŝ'o'j kiu'j re'tondr'e rid'as, kun akr'a'j dent'o'j aŭ kun mal'dens'a'j dent'o'stump'o'j en ruĝ'a'j palat'o'j, rid'as tir'at'e, kelk'foj'e preskaŭ vitr'o'tint'e, for'rul'e kvazaŭ amas'o'j da enorm'a'j vitr'o'perl'o'j, kaj nun est'as kap'o'j kiu'j rul'iĝ'ad'as sur la grund'o, for'turb'ant'a'j kiel velk'a'j foli'o'j, sed kav'ec'e krak'ant'e pro si'a'j inter'puŝ'iĝ'o'j, ankaŭ ili rid'ant'a'j kun sang'a'j dent'o'j kaj lang'o'j, kun nigr'a'j tru'o'j por buŝ'o'j, putr'int'a'j kaj konsum'it'a'j, sed ankoraŭ ne'halt'ig'ebl'e rid'ant'a'j, kap'o'j kiu'j viv'as post'mort'e kaj rid'as je ĉio, je li, la Ĥan'o, je la potenc'o kaj reg'ad'o, je la milit'o'j kaj batal'o'j, je la horor'o'j kaj terur'o'j, je la viv'o kaj mort'o, je ĉio, ĉio, ĉio, neni'o ali'a ol rid'o ĉie, rid'ad'o kvazaŭ ŝtorm'o tra la mond'o, dezert'ig'a, for'bala'a, kaj la rid'o'j trans'iĝ'as en fajr'o'n kiu rid'as, danc'ant'a'j'n flam'o'j'n kiu'j rid'as, salt'as pro rid'ad'o kaj far'as long'a'j'n kapriol'o'j'n, antaŭ'e'n'flug'as super la mond'o, ven'as ŝtorm'e super la eben'aĵ'o'j, super'pas'as la mont'o'j'n, el'trink'as lag'o'j'n kaj river'o'j'n, konsum'as kaj karb'ig'as arb'ar'o'j'n en urĝ'o, post'las'as brul'ant'a'j'n urb'o'j'n ĉiu'direkt'e, greg'o'j el ĉeval'o'j kaj brut'o'j kur'eg'as antaŭ'e'n brul'ant'e, kun'fal'as kaj nigr'iĝ'as, ŝton'blok'o'j brul'as ard'ant'e kaj fend'iĝ'as, la jurt'o'j brul'as kaj esting'iĝ'as kiel kandel'o'j aŭ sob'velk'as nigr'iĝ'ant'e kiel flor'o'j, fajr'o kiu rid'as la last'a'n rid'o'n, flam'o'j en rid'ant'a danc'o super la mond'o En la printemp'o Erikaja daŭr'e est'as en'ferm'it'a kaj obstin'e rezist'as, tamen la Ĥan'o ne ĝis'atend'as la mal'venk'o'n de la urb'o sed komenc'as mov'i la ĉef'part'o'n de la arme'o sud'e'n, al'e al la river'val'o ĉirkaŭ supr'a Weiho.
Tio est'as la lim'region'o kie Hsia- Kin- kaj Sung-regn'o'j renkont'iĝ'as kaj de tie ebl'as al la arme'o'j de la Ĥan'o ŝov'iĝ'i antaŭ'e'n divers'direkt'e, Hsia est'as konsider'at'a jam venk'it'a kaj nun neces'as praktik'i prem'o'n kontraŭ Sung por hav'ig'i al si sen'obstakl'a'n tra'marŝ'o'n kontraŭ Honan, la plej sud'okcident'a'n provinc'o'n de Kin, kaj el'met'i la Kin-regn'o'n al vast'a ĉirkaŭ'ferm'a operac'o.
Sed antaŭ ol tiu plan'o pov'as efektiv'iĝ'i ven'as mesaĝ'o de la reĝ'o de Hsia kun pet'o pri pac'o, la mal'sat'o kaj la fort'iĝ'ant'a somer'varm'eg'o fin'e romp'is la kontraŭ'star'o'n en la sieĝ'at'a ĉef'urb'o, la Ĥan'o tuj far'as pac'traktat'o'n kiu signif'as ke Erikaja est'u trans'don'at'a sen'kondiĉ'e kaj ke la reĝ'o mem post ne pli ol monat'o trov'iĝ'u ĉe la Ĥan'o por deklar'i si'a'n sub'met'iĝ'o'n.
Dum'e la mal'san'o de la Ĥan'o pli'grav'iĝ'as, la somer'varm'eg'o kontribu'as al kresk'o de la turment'o'j kaj febr'o, li kompren'as ke la fin'o nun proksim'as kaj li kun'vok'as la plej alt'a'j'n komand'ant'o'j'n kun Tuli ĉe la kap'o, du'on'kuŝ'e kun la vizaĝ'o kiel triv'it'a sed ankoraŭ ne'tra'vid'ebl'a mask'o li akcept'as ili'n kaj sci'ig'as per mal'mult'a'j vort'o'j si'a'n fin'decid'o'n: Ogotaj li'n sukcedu kiel plej alt'a ĥan'o de la mongol'imperi'o, sed Byrte reg'ad'u ĝis kiam kurultajo pov'os kun'ven'i kaj elekt'i li'n laŭ la postul'o'j de la leĝ'o.
La Ĥan'o plu'e decid'as ke la perfid'a reĝ'o de Hsia est'u ekzekut'it'a kiam li al'ven'os al la lagro, li'a popol'o est'u sklav'o'j kaj la ĉef'urb'o Erikaja est'u nivel'it'a ĝis la grund'o, la for'pas'o de la Ĥan'o est'u sekret'a ĝis kiam tio est'os plen'um'it'a, por ke la kontraŭ'star'o de la mal'amik'o ne ek'flam'u de'nov'e.
La milit'o kontraŭ la Kin-regn'o daŭr'u sen'romp'e, ĝis la total'a konker'o kaj sub'met'o de la land'o, Tuli puŝ'u si'n tra Honan kaj renkont'u la arme'o'j'n de Boru ven'ant'a'j'n de nord'e en frakas'a ĉirkaŭ'pinĉ'a mov'o, post tio est'os temp'o decid'i kiel ag'i kontraŭ la Sung-regn'o sud'e, plej grav'e est'as ke la mal'amik'o'j de la Ĥan'o ne est'u regal'at'a'j per spir'paŭz'o pro li'a for'pas'o.
Tuli genu'as antaŭ la mort'ant'a Ĥan'o, kiu etend'as si'a'n man'o'n al li kaj konfirm'as si'a'n pli fru'a'n decid'o'n ke Tuli reg'u super ĉiu'j land'o'j orient'e, la jam konker'it'a'j'n kaj tiu'j'n kiu'j rest'as por konker'o, dum Tjagataj respons'u pri la reg'ad'o de la okcident'a'j land'o'j, sed ambaŭ dev'as obe'i al Ogataj est'ant'a plej alt'a ĥan'o kaj sub'met'iĝ'i al li'a vol'o, en ĉio sekv'i la ordon'o'j'n de Jassa kaj evit'i intern'a'j'n kverel'o'j'n, ĉiu'j'n mal'akord'o'j'n kiu'j pov'as konduk'i al dis'split'iĝ'o de la regn'o.
La zorg'o pri la konserv'o de la imperi'o mal'ĉes'as okup'i la Ĥan'o'n ĝis'last'e, sed la mort'lukt'o'n li el'batal'as sol'a inter kelk'a'j serv'ist'in'o'j, en'e en la ferm'it'a jurt'o, kaj neni'a ekster'aĵ'o herold'as li'a'n mort'o'n, neni'a'j ve'kri'o'j, neni'a'j ceremoni'o'j, neni'a mal'lev'o de standard'o'j aŭ milit'sign'o'j.
Li'a korp'o est'as met'it'a en or'um'it'a ĉerk'o el fer'o kiu zorg'e hermet'iĝ'as kaj plur'obl'e da gard'ist'o'j posten'as antaŭ la jurt'o tag'o'j'n kaj nokt'o'j'n.
Est'as aŭgust'o en la jar'o de la Pork'o, tiu best'o'sign'o en kiu la Ĥan'o nask'iĝ'is kvin dek'du'jar'a'j'n cikl'o'j'n pli fru'e, la krist'an'ar'o tiam skrib'as Anno Domin'i 1227.
La reĝ'o de Hsia ĉe'est'iĝ'as kun si'a akompan'ant'ar'o en la lagro de la mongol'o'j, la akcept'o est'as ceremoni'a sed la vizit'ant'o'j ne est'as konduk'at'a'j al la blank'a jurt'o de la Ĥan'o kun la lev'it'a standard'o, sed al ali'a, ornam'it'a por festen'o.
La gast'o'j sid'iĝ'as ĉe pri'met'it'a'j tabl'o'j, la solen'a etos'o komenc'as leĝer'iĝ'i kiam ili mal'plen'ig'as la unu'a'j'n pokal'o'j'n atend'ant'e la Ĥan'o'n, sed tiam la mongol'a'j komand'ant'o'j ĉiu'j sam'temp'e el'ing'as si'a'j'n glav'o'j'n kaj mort'hak'as la Hsia-reĝ'o'n kaj li'a'n tut'a'n akompan'ant'ar'o'n, tiel kiel decid'is la Ĥan'o antaŭ'mort'e.
Post'e la ek'marŝ'o plen'um'iĝ'as hast'e, la re'ir'o al Karakorum, kun la mort'int'a regent'o en si'a ĉerk'o ripoz'ant'a en la jurt'o kiu est'as ŝarĝ'it'a sur kibitko, la gvardi'o de la Ĥan'o ĝi'n akompan'as sub komand'o de Tuli, dum la ceter'o de la arme'o est'as las'it'a daŭr'ig'i la batal'o'j'n sub vic'komand'ant'o.
La procesi'o mov'iĝ'as silent'e, kun mejl'o'vast'a front'o, kaj la batal'ul'o'j sen'indulg'e mort'ig'as ĉio'n kio aper'as sur ili'a voj'o, hom'o'j'n kaj best'o'j'n, krom tio ili nivel'as ĉiu'j'n konstru'o'j'n al la grund'o, dezert'ig'as kaj brul'ig'as la kamp'o'j'n: tio est'as esprim'o de funebr'o kaj don'as kor'facil'iĝ'o'n al la batal'ul'o'j, sam'temp'e tio glor'as la Ĥan'o'n, pro la kred'o ke ĉiu'j mort'ig'it'a'j dum li'a funebr'a procesi'o li'n akompan'os mort'regn'e'n por tie li'n serv'i.
Nur kiam la procesi'o jam el'pas'is el la mal'amik'a'j land'o'j kaj ating'is la propr'a'j'n dezert'region'o'j'n la sag'o'kurier'o'j dis'send'iĝ'as ĉiu'direkt'e por anonc'i la mort'o'n de la Ĥan'o, la funebr'o'kant'o'j komenc'iĝ'as, la mort'o'tambur'o'j ek'tondr'as, tiel la marŝ'o plu'iĝ'as al'e al Karakorum.
Funebr'ant'a'j hom'amas'o'j kolekt'iĝ'as laŭ la voj'o kaj al'iĝ'as al la procesi'o, rajd'ant'ar'o'j el'ven'as el Karakorum kaj descend'as de la ĉeval'o'j por si'n ĵet'i al'grund'e kie la ĉar'o de la mort'int'o pas'as, urb'o'rand'e la ĉerk'o est'as lev'it'a de la kibitko kaj port'at'a sur'ŝultr'e de la batal'ul'o'j, la ve'plend'o'j super'voĉ'as la bat'ad'o'n sur la tambur'o'j, ĉie hom'o'j si'n ĵet'as al la polv'o, vest'o'j kaj pelt'o'j kaj mat'o'j ĉia'spec'a'j est'as stern'at'a'j sur'grund'e kie la procesi'o tir'iĝ'as kun la ĉerk'o glim'ant'a de or'o en la sun'o.
Byrte kun Ogotaj ĉe si'a flank'o akcept'as la mort'int'o'n sid'ant'e en la regent'jurt'o, la ĉerk'o met'iĝ'as antaŭ ili kaj ili ek'genu'as apud ĝi, post'e apertiĝ'as la ferm'aĵ'o kaj vic'o da oldaj kun'batal'ant'o'j pas'as por ĵet'i si'a'n last'a'n rigard'o'n al la mort'int'a regent'o.
Re'e la ĉerk'o port'iĝ'as el Karakorum kaj est'as ŝarĝ'it'a sur kibitko, la mort'procesi'o ek'ir'as supr'e'n laŭ la river'val'o, kie la Ĥan'o est'u en'tomb'ig'it'a en tiu bosk'o de larik'o'j, kiu'n li mem elekt'is por si.
Kaj ĉie, kie tir'iĝ'as la procesi'o de mort'o, ek'kant'as la bar do'j si'a'n adiaŭ'o'n al la Ĥan'o: La jurt'o del Mort'o rul'iĝ'as antaŭ'e'n, grinc'as la rad'o'j, ĝem'as la bov'o'j, ĉar tie en'e ripoz'as la Ĥan'o.
Eĥ'iĝ'as la vok'o'j super la dezert'eben'o'j kaj la mont'o'j ili'n ĉiu'direkt'e ripet'as: La grand'a Ĥan'o mort'is!
La gres'o en la val'o'j kaj kan'ar'o'j ĉirkaŭ la river'o'j flustr'as kaj susur'as: La grand'a Ĥan'o mort'is!
En la vok'o'j del anser'o'j, sur la flug'il'o'j del akrid'o'j, port'iĝ'as la sci'ig'o tra la mond'o: La grand'a Ĥan'o mort'is!
La sag'o'kurier'o'j antaŭ'e'n'flug'as sur ŝaŭm'ant'a'j ĉeval'o'j kaj tint'ig'as si'a'j'n sonor'il'o'j'n: La grand'a Ĥan'o mort'is.
Jes, la grand'a Ĥan'o mort'is, la plej grand'a el ĉiu'j mongol'o'j for'pas'is, sed potenc'o li'a daŭr'as.
La akv'o'j halt'ig'as si'a'j'n kur'o'j'n, la alt'a'j pin'o'j si'n ĵet'eg'as abism'e'n kaj la ter'o tord'iĝ'as pro dolor'o.
La best'o'j kiu'j'n li ĉas'is, la ĉeval'o'j kiu'j'n li rajd'is, halt'as inter la ombr'o'j por li'n memor'i.
La fum'o'j, kiu'j lev'iĝ'as el la jurt'o'j, si'n klin'as, kaj la vent'o ven'as kun odor'o de roz'o'j freŝ'ig'it'a'j de pluv'o.
La grand'a Ĥan'o mort'is: lament'o'j, lament'o'j pro li'a for'pas'o kaj jubil'o, jubil'o pro tio, ke li ekzist'is!
Ŝarg'it'a li est'is kiel fulm'o'tondr'a nub'o per la vol'o del Ĉiel'o kaj blind'um'is tut'mond'o'n per si'a'j fulm'o'j.
Neniam antaŭ'e hom'o rajd'is si'a'n ĉeval'o'n tiom for'e'n en sun'sub'ir'o'n kaj sun'lev'iĝ'o'n.
Kiel venk'int'o sen'par'a kaj sen'kompar'a li star'is antaŭ la mar'o sen'lim'a kaj la ĝis'nub'a'j mont'o'j.
La plej ekstrem'a'j'n fin'o'j'n del mond'o li klin'is unu al la ali'a kiel oni streĉ'as paf'ark'o'n ĝis romp'lim'o.
La plej dis'ig'it'a'n li unu'ig'is simil'e pont'o'n kiu pli grand'eg'is ol iu pluv'ark'o.
Li pere'ig'is kaj star'ig'is, pren'is kaj don'is sam'e super'abund'e, neni'u kaj neni'o pov'is kontraŭ'star'i, kaj li'a just'ec'o est'is ne'ŝancel'ebl'a kaj sen'indulg'a kiel tiu del Ĉiel'o mem.
Kiel neni'u ali'a li est'is venĝ'ant'o de ofend'o'j kaj premi'ant'o de fidel'o, lum'bril'a sun'o del mongol'o'j.
Li'a glav'o est'is kiel fulm'o el seren'blu'a ĉiel'o, li'a milit'art'o kiel kun'puŝ'iĝ'o de ard'ant'a fer'o kaj pur'a glaci'o.
Li ven'is kun la ŝtorm'o'vent'o kaj ŝriad'is kiel la sovaĝ'a stalon'o, sed li ankaŭ est'is kiel seren'a vintr'o'tag'o kun star'a'j fum'o'j rekt'e en'spac'e'n.
Per si'a saĝ'o li apertis kor'o'j'n kaj penetr'is intest'o'j'n, li interpret'is ĉiu'j'n kaŝ'it'a'j'n sign'o'j'n simil'e la plej grand'a'n el ŝaman'o'j.
Li vast'ig'is la mond'o'n kaj prepar'is spac'o'n por tio, kio dev'as ven'i, por tio, kio lev'iĝ'os.
Li konduk'is si'a'n popol'o'n tra la pord'eg'o del Futur'o, de kie re'turn'o ne ebl'as.
Grand'a'j temp'o'j, gigant'a'j batal'o'j! klangoj de ark'o'tenden'o'j, fajf'o'j de sag'o'j en la acid'et'a odor'o de verŝ'it'a sang'o!
Por si'a'j popol'an'o'j li est'is la ŝild'o, kiu ili'n lev'is, la lanc'o kiu ili'n ĵet'eg'is antaŭ'e'n.
Por si'a'j mal'amik'o'j li est'is la grand'a trem'o, kiu penetr'is ĝis en la dorm'o kaj vizi'o'j.
Jes, la grand'a trem'eg'o por land'o'j, kiu'j ŝvel'is en si'a sterk'o kaj gras'iĝ'is en la fum'o, por la pigr'a'j popol'o'j en ili'a'j urb'o'j el ŝton'o.
La mond'arb'o mem trem'is pro la paŝ'o'j de la grand'a Ĥan'o, trem'is kiel kverk'o el fer'o kun foli'o'j el kupr'o.
En ĉiu'j direkt'o'j: sub'met'iĝ'o aŭ pere'o, postul'o de sen'perfid'o kiel ostaĝ'o por la viv'o.
Kaj ĉiu ribel'o nul'ig'it'a en pli grand'a ribel'o simil'e al flam'o en furioz'ant'a fajr'o.
Li'a glor'o hejm'as en sen'lim'o kaj ne'kred'ebl'o, li'a jurt'o est'as kiel la volb'o del Ĉiel'o mem.
Eĉ ne makul'et'o de forges'o obskur'ig'os li'a'n memor'o'n, tiu agl'o kiu bala'is super la ter'o.
La grand'a Ĥan'o est'as for, sed li'a'j hered'int'o'j rest'as, la fil'o'j del agl'o, kiu'j si'n ĵet'eg'as del alt'o'j.
Ankaŭ en la mort'o'regn'o li est'os regent'o, la hund'o'j del abism'eg'o neni'o'n kapabl'os kontraŭ li.
Dum si'a dorm'o li ampleks'os si'a'n imperi'o'n, ĉio'n posed'os kaj ĉio'n for'don'os, plej potenc'a el ĉiu'j sed kun man'o'j vak'a'j.
La pur'a nomad'o, simpl'a kaj seren'a kiel la gres'o en la vent'o, frat'a, mal'avar'a, sen'perfid'a!
Kaj sam'temp'e la plej tim'ig'a mongol'o, kiu long'e trem'ig'os la mond'arb'o'n kiel kverk'o'n el fer'o kun foli'o'j el kupr'o!
La grand'a Ĥan'o mort'is, la grand'a Ĥan'o neniam mort'os!
Tiel kant'as la mongol'a'j bard'o'j, tiel ili daŭr'os, kant'ant'e, mult'generaci'e.
”... la nombr'o de l’ vort'o'j en lingv'o de l’ hom'o'j est'as sen'fin'a ...”
L. L. Zamenhof, 1888 ”Postul'i (kiel kelk'foj'e okaz'as) simpl'ig'o'n kaj norm'ig'o'n de la lingv'o al — se ebl'e — unu sol'a nivel'o est'as mis'kompren'i la afer'o'n. Tio konduk'us al ruin'ig'a nivel'ad'o anstataŭ al streb'ind'a evolu'o. Ĝi signif'us katastrof'a'n el'povr'ig'o'n por ĉiu'j, ĉar tio rab'us al la lingv'o (kaj per tio al la hom'o) ĝi'a'n funkci'o'n de mult'flank'e efik'a instrument'o kaj special'ig'it'a, nuanc'it'a, rafin'it'a rimed'o de serĉ'ad'o kaj komunik'ad'o.”
Artur Lundkvist Glos'ar'o Mal'long'ig'o'j: EB — (f) — LT — NG — Piv — PV — (pp) — Esperant'a Bild'vort'ar'o 1989.
figur'senc'e.
La Litomiŝla Tomb'ej'o, 1981.
Neolog'ism'a Glos'ar'o, 1983.
Plen'a Ilustr'it'a Vort'ar'o de Esperant'o, 1977.
Plen'a Vort'ar'o de Esperant'o, 1930 parol'ant'e pri ab ak ... ak LT: ”prepozici'o: for de, de ĉe, malal.”
LT: ”kaj — kaj, kiel — tiel, kiel — tiel ankaŭ, ne nur — sed ankaŭ, eĉ — eĉ. Ak: pli'fort'ig'it'a kaj: eĉ, kaj eĉ, ja, kaj kun'e eĉ, sam'temp'e eĉ, ne nur sed eĉ.”
ĉia'spec'a konstru'it'a akv'o'konduk'il'o.
Latin'a esprim'o signif'ant'a ”en la jar'o de la Sinjor'o (Jesuo)”.
mal'ferm'i. Kp aperta en Piv.
NG: ”kur'atak'i”.
ating'i far'i i'o'n = sukces'i far'i i'o'n ĉar sufiĉ'as la temp'o.
LT: ”sufiks'o kiu signif'as: hav'ant'a nuanc'o'n, simil'ec'o'n, kvazaŭ -a”.
LT: ”aŭtem star'as senc'e ie inter sed, tamen kaj ja. Sed dum la unu'a pov'as trov'iĝ'i nur komenc'e de fraz'part'o, aŭtem kutim'e star'as intern'e de ĝi. Stil'ist'ik'e aŭtem est'as sam'e elast'a kiel tamen. La senc'o de aŭtem est'as aŭtem iom pli mild'a ol tiu de sed. Ĉar dum sed dis'ig'as du pens'o'part'o'j'n, aŭtem efik'as pli kun'ig'e.”
la Bizanca Imperi'o.
etim'ologi'e pli ĝust'a form'o ol la Piv-variant'o'j Buda'o, Budd'o kaj Budh'o.
kun'ven'o dum kiu la part'o'pren'ant'o'j kun'labor'e kaj organiz'it'e ĉas'as.
NG: ”ek'brul'ig'i”.
akv'o'dukt'o Anno Domin'i aperti asalti ating'i + inf.
-atra aŭtem Bizancio Buddho ĉaspartio ĉendi cirkumprefiks'o signif'ant'a ”dis'e'n kaj ĉirkaŭ'e'n, zigzag'e, dis'direkt'e, tie'n maltien”. Cirkum- kovr'as unu el la senc'o'j kiu'j'n Karolo Piĉ atribu'as al ob-. Kp LT pĜ237.
darfi LT: ”est'i liber'a far'i i'o'n, pov'i far'i i'o'n”.
defeto mal'venk'o. Kp defetism'o en Piv.
del de la.
desLT: ”prefiks'o signif'ant'a sen'ig'ad'o'n: desvesti — sen'vest'ig'i, ....” Kp Piv pĜ179.
dezert'roz'o'j gips'o kiu dum kristal'iĝ'o al'pren'is form'o'n de plat'o'j simil'a'j al petal'o'j de roz'o'j.
dis dis de.
-ea LT: ”sufiks'o signif'ant'a -kolor'a; rozea — roz'kolor'a”.
emerĝi NG: ”mal'dron'i, el'iĝ'i”.
fertila NG: ”frukt'o'don'a”.
flimri don'i trem'a'n, mal'firm'a'n vid'impres'o'n kiel lum'o kiu pas'as tra turbulant'a'j aer'tavol'o'j.
geli LT: ”glaci'iĝ'i”, vd ankaŭ Piv glitri don'i oft'a'j'n kaj ŝanĝ'iĝ'ant'a'j'n lum'reflekt'o'j'n kiel ond'et'ant'a akv'o'surfac'o reflekt'as sun'radi'o'j'n.
(f) ŝi hav'is humor'o'n glitre gaj'a'n.
graŭl'i Suplement'o de Piv: ”koler'murmur'i (pp hund'o), grumbl'i, murmur'eg'i”.
haldo LT: ”amas'eg'o, ordinar'e mont'et'form'a, da karb'o, sabl'o aŭ ali'a material'o”.
hilo LT: ”alt'aĵ'o, et'a mont'et'o”.
klangi son'imit'a vort'o. Kp NG pĜ25, LT pĜ264.
klingi son'imit'a vort'o. Kp NG pĜ25, LT pĜ264.
kludi LT: ”ferm'i”.
kolino LT: ”pseŭdo'mont'et'o, et'a mont'et'o, hilo”.
kontinu'i + inf.
uz'o de kontinu'i kun infinitiv'o ne est'as registr'it'a en Piv.
kumulo LT: ”mont'et'o, haldoforma, stak'o'form'a hilo, kolino; kumuli — (mont'et'e) amas'ig'i”.
lagro LT: ”1) kuŝ'uj'o, aks'ing'o; 2) kuŝ'ej'o, koncentr'ej'o, barak'ar'o, amas'loĝ'a (amas'kuŝ'a) arealo; 3) bivak'o, tend'ar'o; lagri — bivak'i — kamp'ad'i”.
lorli son'i en pli obtuz'a manier'o ol lirl'i.
ma LT: ”sed, tamen, aŭtem”.
magi'i i'o'n aŭ iu'n recit'i magi'a'j'n vort'o'j'n aŭ plen'um'i magi'a'j'n ag'o'j'n por gajn'i potenc'o'n super io/iu.
merg'i en'met'i en i'o'n. Uz'at'a en pli larĝ'a senc'o ol en Piv.
merĝ'i 1. merg'iĝ'i; en'iĝ'i en likv'aĵ'o'n.
meti'o mono'kord'o mortalo navedo nihilo olda ostenta -oz'a perpleksi rapti rasli reputata retren scendi solti spit stifstratego sukcedi ŝimri ŝrii ŝton'o ŝtrapaco tiaĵo tigrolilio tresto turbuli 2. en'iĝ'i simil'manier'e en ali'a'n materi'o'n.
Kp LT.
ankaŭ: lert'ec'o kaj kapabl'o en man'labor'a profesi'o.
unu'kord'a muzik'instrument'o.
Suplement'o de Piv: ”mort'i'dev'a hom'o”.
PV. En Piv ŝanĝ'it'a al navet'o.
neni'o; kp nihilism'o — neni'ism'o, nihilist'o — kiu kred'as je neni'o aŭ je neni'ig'o.
mal'jun'a; mal'nov'a. Kp Piv.
LT: ”mal'kaŝ'a, mal'kaŝ'e provok'a”.
LT: ”sufiks'o uz'at'a 4) en beletr'o por form'i vort'o'j'n kun la signif'o: proviz'it'a de, plen'a de, riĉ'a je (difin'o cit'it'a laŭ ĉiu'j last'a'j el'don'o'j de Plen'a Vort'ar'o).”
far'i perpleksa. En Piv ”perpleksig'i”.
rapid'e, fort'e, krud'e aŭ violent'e ek'pren'i.
Kp NG kaj LT.
son'i kiel mov'iĝ'ant'a'j ĉen'o'j aŭ ŝton'et'o'j. Kp Piv kaj NG.
hav'ant'a (bon'a'n) reput(ac'i)on.
dors'direkt'e'n. Kp retr'a en LT kaj NG. Retr'o est'as ne'ŝanĝ'ebl'a partikul'o kaj prefiks'o, retr'a est'as adjektiv'o.
LT: ”ir'i, paŝ'i, supr'e'n'ir'i”.
LT: ”est'i -ont'a, ĉu oni -u?, ĉu est'us bon'e, ke oni -u?”.
spite.
NG: ”prefiks'o, du'on-: stifpatrino.”
person'o hav'ant'a lert'ec'o'n pri strategi'o, strategi'ist'o.
Al'don'o al la difin'o en Piv.
NG: ”ven'i post iu, sur'pren'ant'e ties ofic'o'n, rang'o'n, reg'ad'o'n”.
mol'e kaj mal'akr'e lum'i aŭ re'lum'i per trem'a, mild'a kaj febl'a lum'o iriz'a aŭ ne'iriz'a. Ekz. la vost'a'j plum'o'j de la pav'o'j ŝimras en mult'a'j kolor'o'j.
(f) li'a vizaĝ'o ŝimris kaj tiel rivel'is li'a'n profund'a'n feliĉ'o'n.
tre desper'e kaj/aŭ tranĉ'e kaj/aŭ akut'e ŝriki.
ankaŭ: kern'o en drup'o.
LT: ”pen'eg'o, ĉia long'a, lac'ig'a ag'ad'o, labor'o, marŝ'o, ktp.”
Piv pĜ1107: ”io tia”.
Latin'e: Lilium tigrinum.
EB. Kun'met'aĵ'o el fost'o'j kaj lat'o'j uz'at'a inter'ali'e por sek'ig'ad'o de fiŝ'o'j, vest'o'j aŭ fojn'o.
NG: ”mal'pac'e sku'iĝ'ad'i”.
-um'i vandali vanui vimplo zumri LT: ”... 6) kovr'i -e: kresk'um'i (dens'e kresk'um'it'a'j dekliv'o'j), blov'um'i (blov'um'it'a'j voj'o'j — blov'um'it'a'j neĝ'e, sabl'e ks.), verd'um'i (printemp'e la tomb'o hel'e verd'um'iĝ'is), am'um'i (uz'i ŝi'n am'e), lum'um'i (ilumin'i).”
violent'e kaj sen'cel'e detru'i kiel laŭ'dir'e far'is la vandaloj.
LT: ”dis'iĝ'i, for'iĝ'i, est'i mal'aper'ant'a.” long'a, mal'larĝ'a tri'angul'a flag'o kies unu angul'o est'as tre akut'a.
son'imit'a vort'o.
Geografi'a'j nom'o'j: Afganistano Altaj-mont'ar'o Alaŝan-mont'ar'o Amu-Darja-river'o Aral-lag'o Bagdado Balasaghun-urb'o Baljuna-lag'o Balkh-urb'o Balkhaŝ-lag'o Bamijan-urb'o Bukhara-urb'o Burkhan Khaldun-mont'o Chung-tu-urb'o Chungsing-urb'o Erikaja-urb'o Gobio-dezert'o Gupto-regn'o Gurganj-urb'o Herat-urb'o Hindujo Honan-provinc'o Hsia-regn'o Huang-ho-river'o Irtysj-river'o Jand-urb'o Jerusalemo Kalifejo Karakataj-regn'o Karakorum-urb'o Kaspia Maro Kataj(o)-regn'o Kerulen-river'o Kharasm(o)-regn'o Khingan-mont'o Kin-regn'o Kiptjak-region'o Korasan-land'o Koreio Krim-du'on'insul'o Liao-regn'o Merv-urb'o Nigra Maro Nishapur-urb'o Ongüt-region'o Onon-river'o Ordos-dezert'o Orkhon-river'o Otrar-urb'o Pamir-mont'ar'o Panĝabo Peŝavar-urb'o Romo Ruslando Samarkand-urb'o Selenga-river'o Sung-regn'o Syr-Darja-river'o Ta-liang-urb'o Tibeto Transoksianio Ukrainio Urgenĉ-urb'o Weiho-river'o Volgo
Popol'o'j, gent'o'j, trib'o'j kaj klan'o'j: arab'o'j burĉikunoj katajoj karajtoj kharasmoj khungiroj kiutoj merkitoj mongol'o'j najmanoj persoj sulduoj tajĝigutoj tangutoj tatar'o'j tibet'an'o'j turk'o'j uiguroj Person'a'j nom'o'j: Alla-eddin Muhammed Almalik Aŝamgambu Aŭdan Bataĉi Batu Bektar Belgutej Biŝbalik Boru Burĝidigat-Merken Byrte Chichung Daj-Seĉen Djamuga Djebe Djelal-ed-Din Djuma Djutji Huan-tsung Hulagu Jeke-Nidun Je-liu Jesugaj-Bagatur Kabul Kassar Katĉiun Khulan Kokekü Koritĉar-Margan Kubilaj Mongolajna Mukali Munlik Ogotaj Ossgin Sali Sorku-Ĉira Subutaj Ŝigi-Kutuku Targutaj Tatatunga Tebtengi Temugu Temulun Togril Torkoldaj Timuĝin Tjagataj Tuli Ulun Wai Wang Wang-Ĥano
Mongoldevenaj vort'o'j kompren'ebl'a'j el la kun'tekst'o: arbano baktago Bilik Bogdo Ebliss gurtajo ĝeguno Jassa kango khatuno kibitko kurultajo mingano Möngke Kökö Tengri nojono ongoto orduo orkhono orluk-agloj timeno