Ĉapitr'o Unu'a

La dek'unu'a maten'e sonor'is en la Bors'a horloĝ'o, kiam Fernand'o Herbeno las'is si'a'n ofic'ej'o'n. Demand'int'e la kalendar'o'n, sur kies de'ŝir'ebl'a tag'foli'o leg'iĝ'is per grand'a'j cifer'o'j la dat'o de l’ tag'o, 14a de Decembr'o 1900, li si'n en'volv'is dorlot'e en si'a'n surtut'o'n, direkt'is last'a'n rigard'o'n al si'a skrib'o'tabl'o sur'ŝarĝ'it'a de paper'o'j, cert'iĝ'is ĉu ĉiu'j tir'kest'o'j est'as zorg'e ferm'it'a'j, kaj, dum per klin'o de kap'o li far'is amik'a'n salut'o'n al ĉiu'j ofic'ist'o'j, kiu'j'n li renkont'is pas'ant'e, li mal'rapid'e mal'supr'e'n'ir'is la ŝton'a'n ŝtup'ar'o'n de la mal'nov'a dom'o, en kiu la bank'o Maziero, Herbeno kaj K-io est'as lok'it'a.

Al'ven'int'e sur la trotuar'o, Herbeno okul'e serĉ'is fiakr'o'n. Ĉar neni'u kaleŝ'o montr'iĝ'is tuj'e dispon'ebl'a:

— Ne est'as grav'e, li dir'is; mi re'ven'os pied'e. En tiu vintr'a klar'a maten'o, pro tiu sek'a frost'o, du'on'hor'a marŝ'ad'o est'os san'ig'a por mi.

Dum Herbeno si'n direkt'is per vigl'a paŝ'o al la mal'dekstr'a river'bord'o, en kiu li loĝ'is, li pri'pens'is al la mal'feliĉ'ul'o'j, kiu'j'n per si'a pere'ig'a likvid'o la Societ'o de direkt'ebl'a'j aerostat'o'j est'is kuŝ'ig'int'a sur la pavim'o'n de l’ Bors'o. Fund'kor'e li si'n kulp'ig'is; ĉar per konsil'o'j, kiu'j'n li est'is don'int'a al si'a'j klient'o'j, li kun'labor'is ne'vol'e kun la ali'a'j ruin'ig'int'o'j, kaj iom'e pli'grand'ig'is la nombr'o'n de ruin'ig'it'o'j.

— Mi konfid'is, li pens'is: mi unu'a est'is erar'ig'it'a. Fernand'o loĝ'is en la strat'o de de l’Université.

En moment'o kiam li trans'ir'is la pord'o'n de si'a dom'o, la pord'ist'o rapid'e el'ir'is el si'a kajut'o, kri'ant'e:

— Sinjor'o Herbeno! sinjor'o Herbeno! Fernand'o, kiu jam est'is grimp'int'a la unu'a'j'n ŝtup'o'j'n de la ŝtup'ar'o, halt'is, kaj si'n turn'ant'e:

— Kio'n vi pet'as de mi? li demand'is.

— Unu sinjor'o ven'is antaŭ moment'o por parol'i kun vi. Mi respond'is, ke vi'a sinjor'a Moŝt'o ne est'as ankoraŭ re'ven'int'a, do ke est'as tut'e ne'util'e supr'e'n'ir'i tri etaĝ'o'j'n por trov'i neniu'n; ĉar ŝi'a sinjor'in'a Moŝt'o akcept'as neniu'n vizit'o'n en hor'o tiel maten'a.

— Kiu li est'as? inter'romp'is mal'afabl'e Herbeno, mal'pacienc'ig'it'e de tiu babil'ad'o.

— Mi ne sci'as. Sed tiu sinjor'o ŝajn'is tre ted'it'a, kaj eĉ tut'e koler'a. “Li van'e si'n kaŝ'as,” li kri'eg'is, “mi tre bon'e sci'os li'n trov'i, kaj dir'i laŭt'eg'e tio'n, kio'n mi opini'as pri li.”

— Sed fin'e, kiu li est'as? Ĉu li dir'is si'a'n nom'o'n?

— Ne, sinjor'o: sed li las'is si'a'n vizit'kart'o'n.

— Je Di'o! per la don'o de tiu kart'o vi dev'is komenc'i. Kie ĝi est'as?

— Mi ĝi'n las'is en mi'a kajut'o.

— Ir'u do ĝi'n serĉ'i, kaj rapid'u, ek'kri'is Fernand'o, kiu'n koler'o ek'okup'is.

Post unu minut'o la pord'ist'o re'ven'is.

— Jen est'as ĝi, li dir'is, prezent'ant'e angul'fald'it'a'n kart'o'n. Se mi kuraĝ'is halt'ig'i vi'a'n sinjor'a'n Moŝt'o'n, tio'n mi far'is, tial ke mi ne dev'as las'i vi'n ne'sci'ant'a pri ia ajn okaz'int'a afer'o ... Tiu hipokrit'a pri'pens'o pli'alt'ig'is ankoraŭ la koler'o'n de l’ bankier'o.

Pro tio, kiam Herbeno est'is ĵet'int'a rapid'a'n rigard'o'n al la kvadrat'aĵ'o el Bristol, sur kiu leg'iĝ'is tiu'j du vort'o'j:

Artur'o SEDILO

Li ne pov'is si'n de'ten'i kaj per'fort'e pied'frap'is la sen'kulp'a'n ŝtup'o'n, sur kiu li star'is, dum li'a man'o'j agit'it'a'j de nerv'a mov'ad'o ĉif'is konvulsi'e la mal'feliĉ'a'n karton'o'n, ne'konsci'a'n kaŭz'o'n de tiu okaz'int'aĵ'o.

— Li ankoraŭ! murmur'is la financ'ist'o. Tiu vir'o mi'n fajr'et'e mort'ig'ad'as. Mi bon'kor'e don'us i'o'n al tiu, kiu mi'n liber'ig'us el li.

Kaj li mal'rapid'e supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n, dum la pord'ist'o maĉ'ad'is, re'ven'ant'e al si'a kajut'o:

— Nu! mi opini'as, ke tiu sinjor'o Herbeno send'as la hom'o'j'n al ali'a mond'o ver'e tro rapid'e.

Sed la bankier'o tre pri'okup'at'a ne aŭd'is tiu'n last'a'n fraz'o'n. Li mal'ferm'is si'a'n pord'o'n kaj en'ir'is en la manĝ'o'ĉambr'o'n, en kiu du person'o'j, mal'jun'ul'o kaj jun'a vir'in'o, li'n atend'is.

— Kia agrabl'a surpriz'o! Ĉu est'as vi, bapt'o'patr'o? ek'kri'is Fernand'o, rapid'ant'e al la man'o al li prezent'it'a. Ĉu vi ven'as pet'i de ni tag'manĝ'o'n?

— Ne, mi dank'as ci'n. Mi las'is antaŭ moment'o sinjor'o'n Ĵakemaro, mi'a'n mal'nov'a'n najbar'o'n en Sèvres: mi li'n renkont'is tut'e hazard'e sur la strat'o Vivienne, kaj ni tag'manĝ'is kun'e en restoraci'o, kiel fraŭl'o'j. Eĉ pro tio mi ven'is pli mal'fru'e ol kutim'e far'i al Beatric'o tiu'n du'foj'e semajn'a'n vizit'o'n, kiu'n mi, kiel kurac'ist'o, dev'ig'as ŝi'n toler'i, de'post ses monat'o'j.

— Tiam, kar'ul'in'o, kiel ci fart'as? pet'is Herbeno, kis'ant'e sur frunt'o si'a'n edz'in'o'n.

— Demand'u sinjor'o'n Maziero, respond'is Beatric'o: pli bon'e ol mi li pov'os ci'n sci'ig'i pri tio.

— Ŝi est'as re'san'ig'it'a, mi'a kar'a infan'o, respond'is la mal'jun'ul'o, tut'e kaj plen'e re'san'ig'it'a. Eĉ mi praktik'is hodiaŭ mi'a'n last'a'n medicin'a'n ekzamen'o'n. Ha! mi ŝi'n kurac'is energi'e; ci pov'as mi'n kred'i. Nun ne ekzist'as plu inter vi ia bar'il'o. Pro tio, mi esper'as, ke la ven'ont'a'n jar'o'n mi ten'os super la bapt'uj'o bel'a'n tre roz'kolor'a'n kaj tre vang'hav'a'n bub'o'n. Far'i por la fil'o tio'n, kio'n mi far'is por la patr'o antaŭ du'dek-ses jar'o'j, mi'n pli'jun'ig'os.

Sed tuj'e, kvazaŭ dolor'ig'a memor'o est'us tra'ir'int'a la cerb'o'n de Maziero, la fizionomi'o de l’ mal'jun'ul'o antaŭ ne long'e gaj'a far'iĝ'is subit'e mal'lum'a.

Dum'e aŭd'ant'e la alud'o'n, kiu'n ek'far'is la bapt'o'patr'o de Fernand'o, la jun'a vir'in'o sent'is, ke ŝi'a vizaĝ'o purpur'iĝ'as.

— Nu, Beatric'o, dir'is ŝi'a edz'o rid'et'ant'e, ci ruĝ'iĝ'as, kvazaŭ ci est'us jun'ul'in'o surpriz'it'a far'ant'e kulp'o'n. Tamen ci est'as rajt'ig'it'a al tio. Ĉu ni ne est'as ge'edz'o'j?

— Est'as ver'e. Sed ĝis nun ni est'is tia'j tiel mal'mult'e.

— Nun, mi'a'j ge'kolomb'o'j, re'dir'is Maziero, kies vizaĝ'o, dank’ al ek'pen'o de li'a vol'ad'o, est'is re'pren'int'a si'a'n kutim'a'n ŝajn'o'n, est'as tag'mez'o. Mi for'kur'as; ĉar mi ne vol'as mal'help'i, ke vi al'tabl'iĝ'u.

— Sed, bapt'o'patr'o, dir'is Fernand'o, vi tre sci'as, ke vi ĝen'as ni'n nenia'manier'e. Se neni'o urĝ'a postul'as vi'a'n ĉe'est'o'n en ali'a lok'o, kial vi ne rest'us kun ni? La mal'jun'ul'o, kiu jam est'is si'n lev'int'a, re'sid'iĝ'is.

— Efektiv'e ci est'as prav'a, li dir'is. Post kiam la ge'edz'o'j Herbeno est'is al'tabl'iĝ'int'a'j, li daŭr'ig'is:

— Mi kompren'as, kiel fort'e tiu mal'san'o, al'ven'ant'e en plen'a miel'lun'o, dev'is ĉagren'i vi'n ambaŭ. Sed dank’ al vi'a saĝ'o ĝi nun est'as mal'aper'int'a.

— Dank’ al vi'a'j spert'a'j kurac'o'j precip'e, mi'a kar'a doktor'o, inter'romp'is Beatric'o.

— Cert'e, respond'is Maziero, la kurac'ad'o, kiu'n mi uz'is, ne est'is ne'util'a. Fin'e al vi aparten'as nun la est'ont'ec'o. Am'u vi'n reciprok'e, infan'o'j mi'a'j, am'u vi'n tre fort'e por kompens'i la temp'o'n perd'it'a'n.

La serv'ist'in'o en'ir'is, al'port'ant'e la unu'a'n manĝ'o'plad'o'n.

Maziero silent'is. Post'e, si'n turn'ant'e al ali'a tem'o, li re'dir'is post kelk'a'j minut'o'j:

— Nun, ĉar la kurac'ist'o fin'is si'a'n task'o'n kaj ne hav'as plu motiv'o'n por est'i, li ced'as la parol'o'n al la financ'ist'o. De'post du tag'o'j mi ne ir'is al la bank'o. Ĉu ekzist'as nov'aĵ'o'j?

— Ĉiam la sam'a'j afer'o'j. La Societ'o de direkt'ebl'a'j aerostat'o'j trov'iĝ'as en plen'a dis'volv'iĝ'o. Ĉiu'moment'e oni est'as atak'it'a de mult'a'j protest'ant'o'j. Antaŭ du'on'o da hor'o ia Sedilo ven'is mi'n persekut'i ĝis en mi'a'n hejm'o'n. Li don'is al la pord'ist'o si'a'n vizit'kart'o'n, vom'ant'e minac'o'j'n, ĉu mi est'as respond'a pri tio, kio okaz'is?

— Ĉu li est'as nov'a klient'o? Mi ne kon'as li'n.

— Li est'as kompat'ind'a ne'riĉ'ul'o, kiu met'is si'a'n tut'a'n hav'aĵ'o'n en tiu'n spekulaci'o'n: mi dev'as konfes'i, ke li tio'n far'is, nur obe'ant'e mi'a'j'n konsil'o'j'n: kaj nun li trov'iĝ'as preskaŭ tut'e ruin'ig'it'a. Ho ve! mi hav'is tia'n konfid'o'n en aer'vetur'ad'o.

Aŭd'ant'e tiu'n konfes'o'n, la mal'jun'ul'o sulk'is la brov'o'j'n, kaj li'a fizionomi'o vest'is sever'a'n ŝajn'o'n, kiu ne est'is kutim'a ĉe li.

— Ci est'is mal'prav'a, li dir'is, don'int'e tia'j'n konsil'o'j'n, kaj ne antaŭ'e pet'int'e de mi mi'a'n opini'o'n. Cert'e ci est'as inteligent'a, kaj mi'n feliĉ'ig'as la sent'o, ke mi pov'as komisi'i al ci konfid'e part'o'n de tiu ŝarĝ'o, kiu mi'n tro lac'ig'us, se mi est'us dev'ig'at'a direkt'i sol'a bank'o'n tiel grav'a'n kiel la ni'a'n. Sed ci dev'us kompren'i, ke entrepren'o'j tiel nov'a'j kiel la direkt'ad'o de aerostat'o'j, dev'as est'i prov'it'a'j nur de kapital'ist'o'j. Kompren'ebl'e kiel ci mi est'as intim'e konvink'at'a, ke en aer'vetur'o trov'iĝ'as la est'ont'ec'o de l’ hom'ar'o. Ĝi sol'a, help'it'e de la lingv'o inter'naci'a, mal'aper'ig'os la bar'il'o'j'n, kiu'j ankoraŭ star'as inter popol'o'j; ĝi sol'a ig'os la milit'o'n ne'ebl'a. Do oni dev'as favor'i per ĉiu'j uz'ebl'a'j rimed'o'j la kor'a'j'n, scienc'a'j'n, si'n'don'em'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j kuraĝ'as entrepren'i tiu'n grand'eg'a'n batal'o'n, kaj pen'as dres'i la natur'o'n venk'it'a'n. Sed fin'e antaŭ kiam la aer'vetur'ad'o est'os far'iĝ'int'a afer'o ver'e praktik'a, mult'e da temp'o flu'os, mult'e'kost'a'j eksperiment'ad'o'j, long'a'j ŝancel'iĝ'o'j est'os neces'a'j. Nun'e en tia entrepren'o trov'iĝ'as tiom da ebl'a'j surpriz'aĵ'o'j, ke est'as kulp'o, mi eĉ dir'us preskaŭ krim'o, en'glut'ig'i en ĝi'n la ŝpar'aĵ'o'j'n de ne'riĉ'ul'o'j. Fin'e tio, kio est'as far'it'a, est'as far'it'a: ni ne parol'u plu pri ĝi. Mi esper'as, ke ci profit'os tiu'n lecion'o'n, kaj far'iĝ'os est'ont'e pli prudent'a.

Sub tiu'j merit'it'a'j riproĉ'o'j Fernand'o mal'lev'is la kap'o'n, konfuz'a kaj embaras'it'a: ĉar li tro bon'e kompren'is la ĝust'ec'o'n de rimark'o'j, kiu'j'n al li far'is li'a bapt'o'patr'o.

— Ceter'e, daŭr'ig'is Maziero, mi ir'os mem al la bank'o tiu'n post'tag'mez'o'n. Mi vid'os, ĉu ne ekzist'as rimed'o, kiu ebl'ig'us dolĉ'ig'i la sort'o'n de tiu'j kompat'ind'ul'o'j. Ĉu ci mi'n akompan'as?

— Se vi permes'as, mi real'ir'os al vi nur post moment'o. Mi est'as dev'ig'at'a far'i divers'a'j'n vizit'o'j'n; kaj mi dezir'us ...

— Bon'e, bon'e; mi ne pet'as de ci, kie'n ci ir'as. Ĝis la re'vid'o, ge'am'ant'o'j.

— Bon'eg'a bapt'o'patr'o mi'a, dir'is Fernand'o per tiu iom hipokrit'a mien'o, kiu'n sur'vest'as dorlot'it'a infan'o, kiam li hav'as i'o'n, kio'n li vol'as pardon'ig'i al si, tial ke vi ne pov'is part'o'pren'i ni'a'n modest'a'n tag'manĝ'o'n, ne forges'u almenaŭ, ke est'as hodiaŭ la tag'o, en kiu ni kutim'as akcept'i ĉiu'j'n ni'a'j'n amik'o'j'n. Klozelo kaj li'a edz'in'o vesper'manĝ'as tiu'vesper'e en ni'a hejm'o. Vi'a for'est'o las'us ĉirkaŭ la tabl'o tro vast'a'n mal'plen'aĵ'o'n.

— Ha! serpent'o, ek'kri'is Maziero kun bon'hom'a rid'et'o, kiu ne akord'iĝ'is kun la sever'ec'o de li'a'j parol'o'j, ci vol'as en'glut'ig'i de mi la mal'dolĉ'a'n pilol'o'n, kiu'n ci far'is. Konsent'int'e, mi akcept'as.

— Ĉu mi hav'os la plezur'o'n renkont'i en vi'a hejm'o fraŭl'in'o'n Delanjo kaj Reĝ'in'o'n, demand'is la mal'jun'ul'o, si'n turn'ant'e al Beatric'o?

— Ne, bedaŭr'ind'e, respond'is la jun'a vir'in'o. Mi ricev'is antaŭ unu hor'o telegram'o'n de mi'a kuz'in'o: ŝi anonc'as, ke ni'a mal'feliĉ'a onkl'in'o hav'is ankoraŭ tiu'maten'e kriz'o'n de sufok'o, kiu ceter'e ne hav'is sekv'o'j'n. Sed kvankam de Sèvres ĝis Parizo la vojaĝ'o est'as tre mal'long'a, tamen mi'a onkl'in'o prefer'as ne risk'i lac'iĝ'o'n, kaj dezir'as en'lit'iĝ'i fru'e.

— Plend'ind'a fraŭl'in'o! murmur'is Maziero kompat'e. Ŝi est'is tiel feliĉ'a, vid'ant'e, ke Beatric'o konven'e edz'in'iĝ'is, ke ŝi tut'kor'e don'us i'o'n, mi est'as cert'a pri tio, por ke ŝi'a du'a nev'in'o far'u la sam'o'n. Almenaŭ se fraŭl'in'o Delanjo pere'us subit'e (kaj tia okaz'ont'aĵ'o est'as tre tim'ind'a), ŝi ne sent'us mort'ant'e la ĉagren'o'n, ke ŝi las'as Reĝ'in'o'n sen help'ant'o en la viv'o.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Fernand'o pal'iĝ'is kaj iom'et'e konfuz'iĝ'is. Sed li'a bapt'o'patr'o si'n direkt'is al antaŭ'ĉambr'o kaj sekv'e turn'is al li si'a'n dors'o'n: li do pov'is neni'o'n rimark'i.

Dum sinjor'in'o Herbeno akompan'is Mazieron ĝis la pord'o, la mal'jun'ul'o si'n klin'is al la jun'a vir'in'o, kaj murmur'is en ŝi'a'n orel'o'n:

— Mi jam dir'is antaŭ ne long'e, kaj mi ankoraŭ re'dir'as: vi est'as plen'e re'san'ig'it'a. Tamen est'u prudent'a.

Re'ven'ant'e en la manĝ'o'ĉambr'o'n, en kiu Fernand'o fin'is si'a'n cigar'o'n:

— Kial do ci ne akompan'is sinjor'o'n Maziero, dir'is li'a edz'in'o? Tio est'us far'int'a al li plezur'o'n. Ŝajn'as al mi, ke ci'a rifuz'o li'n ĉagren'is.

Fernand'o ŝajn'is embaras'it'a.

— Mi hav'as ali'a'j'n vizit'o'j'n por far'i, antaŭ kiam mi al'ir'os al mi'a ofic'ej'o, li respond'is. Cert'e mi am'as kaj estim'as mi'a'n bapt'o'patr'o'n per mi'a'j tut'a'j fort'o'j. Mi tre sci'as, ke neniam mi pov'os pag'i ĉiu'j'n dev'o'j'n, kiu'j'n mi ŝuld'as. Tamen ŝajn'as, ke mi ne est'as dev'ig'at'a kon'ig'i ĉiu'j'n mi'a'j'n ag'o'j'n al li.

— Kaj al mi? dir'is Beatric'o, si'n pend'ig'ant'e kares'e al la kol'o de si'a edz'o.

— Ha! al ci, graci'ul'in'o, ne est'as sam'a afer'o. Ci bon'e sci'as, ke mi hav'as neni'o'n kaŝ'it'a'n por ci.

— Ho! sinjor'o, jen grand'a mensog'o, kiu'n vi est'os dev'ig'it'a pardon'ig'i de mi.

— Ne, ne, tut'e ne. Kio al ci kred'ig'as, ke mi ne dir'as la ver'o'n? Dum li parol'is, Fernand'o est'is al'tir'int'a si'a'n edz'in'o'n sur si'a'j'n genu'o'j'n, kaj al ŝi re'don'is la kares'o'j'n, kiu'j'n ŝi al li mal'ŝpar'is.

— Ĉio, respond'is Beatric'o. De'post kelk'a temp'o ci ĉiam est'as el'ir'int'a. En la komenc'o de ni'a ge'edz'iĝ'o, ci rest'is apud mi mult'e pli oft'e.

— Mi tio'n far'is, por ne est'i venk'it'a de la tent'o. Kiam oni hav'as edz'in'et'o'n tiel rav'a'n kiel mi'a'n am'at'a'n Beatric'o'n, kaj kiam, pro ordon'o de doktor'o, oni dev'as montr'i al ŝi am'em'o'n nur frat'a'n, la plej saĝ'a rimed'o, por evit'i mal'prudent'aĵ'o'j'n, est'as evit'i tro intim'a'j'n ambaŭ'est'o'j'n.

— Kaj nun? balbut'is sinjor'in'o Herbeno iom'et'e roz'iĝ'ant'e, kaj paf'ant'e si'a'n rigard'o'n en la rigard'o'n de si'a edz'o.

— Ho! nun, ĉar ci re'san'iĝ'is, la afer'o est'as tut'e mal'sam'a.

Kaj, si'n klin'ant'e al la orel'o de si'a edz'in'o, Fernand'o al'don'is mal'laŭt'e:

— Kaj eĉ, se ni vol'as, ke mi'a bon'far'ant'o hav'u la plezur'o'n est'i bapt'o'patr'o por la du'a foj'o, ni dev'os kiel ebl'e plej oft'e mult'ig'i la ... inter'parol'ad'o'j'n.

Tio'n aŭd'int'e, Beatric'o si'n lev'is, kaj prem'int'e elektr'a'n buton'o'n:

— Viktor'in'o, ŝi ordon'is al la serv'ist'in'o, vi pov'as de'met'i la manĝ'il'ar'o'n.

Kaj montr'ant'e al si'a edz'o la pord'o'n de si'a ĉambr'o:

— Ven'u do, ŝi dir'is.

Sed, ĉar la serv'ist'in'o trov'iĝ'is ankoraŭ en la manĝ'o'ĉambr'o, sinjor'in'o Herbeno kred'is, ke ŝi dev'as al'don'i:

— Mi vol'us hav'i vi'a'n opini'o'n pri aĉet'ad'o'j, kiu'j'n mi far'is hieraŭ.

Fernand'o rid'et'is kaj sekv'is si'a'n edz'in'o'n, ferm'ant'e la pord'o'n mal'antaŭ si, dum Viktor'in'o sub'lev'et'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n.

Post unu hor'o, prem'int'e Beatric'o'n en si'a'j brak'o'j por la last'a foj'o, Fernand'o el'ir'is el la ge'edz'iĝ'a ĉambr'o, kaj rapid'is en la ŝtup'ar'o.

— Post kvin minut'o'j est'os la du'a, li murmur'is. Neniam mi al'ven'os sufiĉ'e ĝust'a'temp'e por uz'i la vagon'ar'o'n, kiu el'ir'as je la du'a kaj kvin; ĉar mi hav'as nur dek minut'o'j'n por voj'ir'i. Kaj Reĝ'in'o mi'n atend'as.

Li salt'is en fiakr'o'n, ĵet'int'e al la vetur'ig'ist'o tiu'j'n vort'o'j'n:

— Staci'dom'o'n Montparnasse; rapid'u. Kvin frank'o'j'n da trink'mon'o, se vi al'ven'as sufiĉ'e fru'e.

La fiakr'ist'o vip'bat'is si'a'n ĉeval'aĉ'o'n, kiu ek'galop'is. Al'ven'int'e en la staci'dom'o, Fernand'o supr'e'n'ramp'is tri'ŝtup'e la long'a'n ŝtup'ar'o'n, tra'ir'is kur'ant'e la super'a'n strat'o'n kaj la ĉambr'eg'o'n por atend'ad'o, kaj sufok'iĝ'ant'e al'ven'is en la hal'o ĝust'e en moment'o, kiam la krad'pord'o, kiu ebl'ig'as la al'ir'o'n al marŝ'ej'o'j, ferm'iĝ'is antaŭ li'a naz'o. Ĉar la jun'ul'o hav'is abon'o'n, li est'is kon'it'a de la tut'a ofic'ist'ar'o. Aŭd'ant'e la bru'o'n, kiu'n far'is Herbeno, sku'ant'e la bar'o'j'n de la krad'o, la ofic'ist'o si'n turn'is, kaj, malgraŭ la instrukci'o'j, re'mal'ferm'is la pord'o'n, dir'ant'e:

— Rapid'u, sinjor'o Herbeno. Oni el'ir'as.

Efektiv'e la lokomotiv'o fajf'is.

Fernand'o re'komenc'is si'a'n kur'ad'o'n, ating'is la vagon'ar'o'n en moment'o, kiam ĝi ek'mov'iĝ'is, per unu salt'eg'o grimp'is en la vagon'o'n por pak'aĵ'o'j, kaj fal'is preskaŭ sen'konsci'a en la brak'o'j'n de l’ konduk'ist'o, ek'kri'ant'e:

— Je Di'o! est'is ĝust'a'temp'e! En tiu moment'o la vetur'maŝin'o ek'rul'iĝ'is sur la pont'eg'o, kiu tra'ir'as la avenu'o'n de Maine. Fernand'o est'is sid'iĝ'int'a sur vojaĝ'kest'o'n kaj pen'is re'trov'i si'a'n spir'o'n. Li est'is apenaŭ re'konsci'iĝ'int'a, kiam la vagon'ar'o, pas'int'e sen'halt'e antaŭ la staci'o'j de Ouest-Ceinture kaj de Vanves-Malakoff, halt'is en tiu de Clamart.

Herbeno las'is la vagon'o'n por pak'aĵ'o'j, kaj en'ir'is en unu'a'klas'a'n kupe'o'n.

La vagon'ar'o re'el'ir'is, halt'is de'nov'e en Meudon, en Bellevue, kaj fin'e en Sèvres.

La bankier'o mal'supr'e'n'ir'is, kaj trans'ir'is la el'ir'a'n pord'et'o'n, respond'int'e per mal'fort'a klin'o de si'a kap'o al la respekt'plen'a salut'o, kiu'n al li send'is la kontrol'ist'o de bilet'o'j.

El'ir'int'e el la staci'dom'o, Fernand'o si'n direkt'is mal'rapid'e al arb'ar'et'o, kaj post unu kilo'metr'o ating'is kamp'o'dom'o'n, kies krad'pord'o vid'iĝ'is de mal'proksim'e du'on'mal'fermat'a.

La jun'ul'o ŝajn'is pri'okup'at'a, kvazaŭ li est'us klopod'ont'a pri ted'ig'a sed ne'evit'ebl'a afer'o.

Al'ven'int'e al la pord'o, li ĝi'n dolĉ'e puŝ'is, kaj trov'iĝ'is antaŭ kripl'a knab'o, kiu li'n salut'is respekt'e.

— Filip'o, dir'is Herbeno, kie est'as ci'a patr'o?

— Li labor'as en la frukt'o'ĝarden'o.

— Kaj ci'a patr'in'o?

— En la sub'etaĝ'o, far'ant'e lesiv'o'n.

— Tre bon'e. Ci dir'os nek al ci'a'j ge'patr'o'j, nek al iu ajn, ke mi ven'is. Ili pov'us parol'i al sinjor'o Maziero pri mi'a vizit'o: kaj mi hav'as grav'a'j'n motiv'o'j'n, por ke mi'a bapt'o'patr'o ĝi'n ne kon'u.

Filip'o klin'is la kap'o'n. Oni pov'as fid'i al li: li ne parol'os.

Herbeno tra'ir'is herb'ej'o'n, kaj laŭ'ir'is la ale'o'n el tili'o'j, kiu border'as la ferm'ant'a'n mur'o'n. Al'ven'int'e apud pord'et'o kaŝ'it'a per karpen'ej'o, li ĝi'n mal'ferm'is, kaj trov'iĝ'is en la apud'a bien'o.

Ĵet'int'e rigard'o'n dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n por cert'iĝ'i, ke neni'u li'n vid'is en'ir'ant'a'n, li si'n direkt'is rekt'e al la serv'ej'o, supr'e'n'ir'is la serv'ŝtup'ar'o'n ĝis supr'o, laŭ'ir'is koridor'o'n, mal'supr'e'n'ir'is la precip'a'n ŝtup'ar'o'n ĝis la unu'a etaĝ'o, kaj frap'is tri bat'o'j'n laŭ tri egal'a'j inter'temp'o'j sur unu el pord'o'j mal'ferm'iĝ'ant'a'j al la vestibl'o.

Tuj aper'is en la du'on'mal'ferm'aĵ'o rav'a kap'o de brun'har'a jun'ul'in'o kun karb'o'kolor'a'j okul'o'j.

— Fin'e ci al'ven'is, ŝi murmur'is. En'ir'u rapid'e. Fernand'o penetr'is en la ĉambr'o'n, dum la pord'o mal'ferm'iĝ'is mal'antaŭ li.

— Ci promes'is, ke ci ven'os per la antaŭ'vetur'int'a vagon'ar'o, daŭr'ig'is la jun'ul'in'o. De'post unu hor'o mi ci'n atend'as.

— Sen'kulp'ig'u mi'n, Reĝ'in'o: sed oni ne far'as ĉiam tio'n, kio'n oni vol'as. Mi est'is de'ten'it'a de okup'ad'o'j, kiu'j'n est'is ne'ebl'e evit'i.

Pri'pens'ant'e pri la natur'o de tiu'j okup'ad'o'j, Herbeno pov'is mal'facil'e de'ten'i rid'et'o'n.

— Kiel fart'as mi'a onkl'in'o? re'dir'is la jun'ul'o, post unu moment'o.

— Pli bon'e. Sed tiu'n maten'o'n, ŝi hav'is kriz'o'n tiel fort'a'n, ke mi tim'is, ke ĝi ŝi'n pere'ig'os. Pro tio mi telegraf'is al Beatric'o, ke mi ne pov'os ir'i en vi'a'n hejm'o'n tiu'vesper'e.

— Mi sci'as: kaj est'u cert'a, ke tio mi'n mult'e ĉagren'is. Kompat'ind'a Reĝ'in'o, mi opini'as, ke ci'a viv'o ne est'as gaj'a.

— Ci est'as prav'a; sed mi ne pov'as las'i mi'a'n onkl'in'o'n sol'a, des pli ke ŝi'a'j sufok'o'j ŝi'n pren'as nun ju pli oft'e ol antaŭ'e.

— Est'as la mal'jun'aĝ'o tio, kio kaŭz'as tiu'n pli'grav'iĝ'o'n. Kie ŝi est'as en tiu moment'o?

— En ter'etaĝ'o. Ŝi kiel ebl'e plej mal'oft'e supr'e'n'ir'as la ŝtup'ar'o'n. Sed ni babil'as, ni babil'ad'as, kaj ci ne ankoraŭ mi'n kis'is.

— Ĉu ci est'as cert'a? Mi kred'is kontraŭ'e.

— Ha! mal'bon'ul'o! ne en la pas'int'a temp'o ci est'us far'int'a tia'n forges'o'n. Sed tiam ci am'is mi'n, dum nun ...

— Ci tre sci'as, Reĝ'in'o, ke mi ĉiam am'as ci'n.

Tiu'j vort'o'j mal'varm'e el'parol'it'a'j ne nur ne re'kuraĝ'ig'is la jun'ul'in'o'n, sed kontraŭ'e ili ŝi'n pli ankoraŭ incit'eg'is.

Ŝi'a vizaĝ'o vest'is mal'bon'a'n ŝajn'o'n, kaj ŝi ek'kri'is koler'ant'e:

— Ne, ci ne mi'n am'as plu: tio'n mi sent'as tre bon'e. Mi est'is por ci kapric'o, amuz'aĵ'o, anstataŭ'aĵ'o, ĉu mi sci'as? Kaj nun, ĉar ci'a pasi'o est'as sat'it'a, ĝi far'iĝ'as por ci ŝarĝ'o. Mi ne est'as tia. Mi ci'n am'as, mi ci'n am'eg'as, mi neniam hav'is, mi neniam hav'os ali'a'n am'o'n krom ci, kar'ul'et'o mi'a. Kaj ci vol'as mi'n las'i, mi'n for'pel'i, mi'n el'ĵet'i for de ci, kiel oni ag'as por mal'nov'a ĉifon'aĵ'o, kiu ne pov'as plu util'i. Ho! est'as indign'ig'a tio, kio'n ci far'as; est'as indign'ig'a! Romp'it'e de si'a ekscit'eg'o mem, Reĝ'in'o si'n las'is fal'i sur apog'seĝ'o'n, plor'eg'ant'e.

Kor'tuŝ'it'e, sed precip'e ted'it'e, Herbeno atend'is, ke tiu larm'o'torent'o est'os pas'int'a. Fin'e li konsent'is met'i kis'o'n sur la frunt'o'n de la jun'ul'in'o, dir'ant'e:

— Sed ci erar'as; est'u cert'a pri tio; ĉu mi ne est'is eduk'it'a kun ci? Ĉu mi ne am'is ci'n ĉiam? Ĉu ci kaj Beatric'o ne est'as mi'a tut'a viv'o? Aŭd'ant'e la nom'o'n de si'a kuz'in'o kaj sam'temp'e de si'a konkur'ant'in'o, Reĝ'in'o lev'is si'a'n kap'o'n. La fajr'o de ŝi'a rigard'o subit'e sek'ig'is ŝi'a'j'n plor'o'j'n. Ŝi re'dir'is per mok'a ton'o:

— Kiel ŝi fart'as?

— Tre bon'e. Ŝi est'as plen'e re'san'ig'it'a.

— Ha! tio'n mi diven'is.

— Kia'manier'e? Kio pov'is diven'ig'i de ci? ...

— La mal'varm'ec'o de ci'a'j sent'o'j por mi.

Herbeno silent'is, konfuz'it'e de tiu sagac'ec'o de sent'o, mult'e super'a al la logik'o.

La grav'eg'a moment'o al'proksim'iĝ'is.

— Aŭskult'u mi'n, Reĝ'in'o, li dir'is, sid'iĝ'ant'e sur kanap'o'n apud si'a am'ant'in'o, en la viv'o est'as hor'o'j, en kiu'j oni dev'as parol'i pri serioz'a'j afer'o'j. La situaci'o, en kiu ni ambaŭ trov'iĝ'as, est'as ver'a sen'el'ir'ej'o; kaj ĝi ne pov'as etern'e daŭr'i. Mi est'as edz'o, sekv'e ne liber'a; kaj mi ne hav'as rajt'o'n pren'i ci'a'n viv'o'n, ne pov'ant'e inter'ŝanĝ'e don'i al ci la mi'a'n. En moment'o de erar'o, de frenez'o, mi ced'is al tent'o ne pardon'ebl'a sed facil'e klar'ig'ebl'a; ci est'as tiel bel'a.

— Tiam nun, ĉar ci'a edz'in'o re'san'iĝ'is, ci vol'as mi'n for'las'i kaj re'ven'i al ŝi?

— Kiel ci dir'as la afer'o'j'n krud'e!

— Mi ili'n dir'as tiel, kiel ili est'as: mi ne simil'as ci'n; mi ne vind'as mi'a'n pens'o'n en fraz'o'j, kiu'j ne fin'iĝ'as; mi ir'as rekt'e al la cel'o.

— Nu, ci est'as prav'a: ni ir'u rekt'e al la cel'o! kaj eĉ mi nur tio'n dezir'as. Ni'a kun'iĝ'o ne hav'is sekv'o'j'n, feliĉ'e: neniu'j hom'o'j ĝi'n kon'as. Ĝi est'is por mi ĉiel'a rev'o, kiu'n mi neniam forges'os, sed nur rev'o. La vek'iĝ'o ven'is. Pli long'a'temp'e daŭr'ig'i far'us la mal'feliĉ'o'n de ĉiu'j. Neces'e est'as, ke ci edz'in'iĝ'u. Mi'a bapt'o'patr'o facil'e trov'os por ci tre ŝat'ind'a'n situaci'o'n. Kaj ni daŭr'ig'os sent'i al ni reciprok'a'n kaj kor'a'n amik'ec'o'n, kiel oni ag'as inter ge'kuz'o'j.

— Ĉu tio est'as ĉio, kio'n ci hav'as por dir'i al mi?

— Ĝi est'as ĉio.

— Kaj ci kred'as, ke la afer'o'j tia'manier'e okaz'os? Ci mal'sprit'e imag'as, ke subit'e mi ĉes'os ci'n am'i, ĝi'n dir'i kaj ĝi'n pruv'i, tial ke konscienc'riproĉ'o'j ci'n ek'kapt'as ĵus en moment'o, kiam ci'a'j edz'rilat'o'j kun Beatric'o re'far'iĝ'as ebl'a'j! Ci mal'bon'e kon'as mi'n, mi'a kar'a. Mi ne est'as vir'in'o, kiu'n oni for'las'as. Se tia est'is ci'a intenc'o antaŭ ses monat'o'j, ci dev'is las'i mi'n trankvil'a. Sed nun, ĉar mi hav'as ci'n, ĉar ci aparten'as al mi, mi ne ci'n el'las'os. Est'as mi ci'a ver'a edz'in'o, sed ne tiu rev'em'a, ne san'a, ne viv'a vir'in'aĉ'o, kiu ne sci'is ci'n konserv'i, kaj kiu, post tri monat'o'j da edz'in'iĝ'o, ci'n ĵet'is en mi'a'j'n brak'o'j'n. Ha! ŝi est'as mi'a parenc'in'o, mi'a kuz'in'o, mi tio'n konfes'as; tamen mi ŝi'n mal'am'as, mi ŝi'n mal'am'eg'as en la plej profund'a kaŝ'ej'o de mi'a anim'o.

Dum Reĝ'in'o parol'is, ŝi'a fizionomi'o est'is vest'int'a ŝajn'o'n de tia kruel'eg'o, ke Fernand'o mal'antaŭ'e'n'paŝ'is, terur'it'e.

— Tamen, li komenc'is ...

— Silent'u! Est'as decid'ig'a tiu hor'o. Mi vol'as, ke ci sci'u bon'e, kia vir'in'o mi est'as: ĉar ci ne ŝajn'as tio'n diven'i. Mi mal'am'as tiel ard'e, kiel mi am'as, per mi'a'j tut'a'j fort'o'j. Mi mi'n don'is al ci; est'as fin'it'e: tiu don'o daŭr'os dum mi'a tut'a viv'ad'o. Sed mi postul'as kompens'e reciprok'ec'o'n. Mi ne vol'as part'ig'o'n: tio'n aŭskult'u kaj ne forges'u. Do se i'a'n tag'o'n mi ek'sci'as, ke ci'a'j rilat'o'j kun Beatric'o re'vest'is ge'edz'a'n karakter'o'n, mal'feliĉ'o al ŝi, mal'feliĉ'o al ci, mal'feliĉ'o al ĉiu'j! El'parol'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, la jun'ul'in'o si'n lev'is. Kun brak'o'j antaŭ'e'n streĉ'it'a'j, ŝi ŝajn'is grand'ig'it'a, ali'form'ig'it'a, viv'a statu'o de Nemesis antikv'a.

— Tamen, komenc'is Herbeno tim'em'e, mi'a bapt'o'patr'o vol'as, ke mi hav'u infan'o'n.

Pro tiu'j vort'o'j Reĝ'in'o blek'eg'is:

— Infan'o'n! Neniam, neniam! mi pli ŝat'us ĝi'n sufok'i. Kun mi, jes; kun ci'a edz'in'o ... nu! nur pri'pens'ant'e al tio, mi vid'as ruĝ'e. Ci do ne kompren'as, kia'n ne'toler'ebl'ec'o'n en'hav'as por mi tia antaŭ'vid'o. Vid'i, ke ci am'as, ador'as, kares'as, dorlot'as infan'o'n, kiu ne est'us mi'a karn'o, sed la karn'o de ali'a vir'in'o; kiu al'lig'us ci'n al si'a patr'in'o per ne'romp'ebl'a lig'il'o; sed tio mi'n ig'us frenez'a. Post'e kio mi far'iĝ'us mez'e de vi? Spec'o de guvern'ist'in'o, de angl'a onkl'in'o, kiu vart'as la infan'o'j'n, kiam la pa'nj'o promen'ad'as kaj amuz'iĝ'as. Dir'u al mi, ĉu konscienc'e mi ŝajn'as far'it'a el tiu lign'o, per kiu oni far'as vart'ist'in'o'j'n? Nu, las'u mi'n rid'i, ĉar ver'e tio est'as tro rid'ind'a, tro rid'ind'a.

Kaj la mal'feliĉ'a knab'in'o si'n rul'is sur la kanap'o, tord'it'e de nerv'a kaj spasm'a rid'eg'o, kiu plen'ig'is Fernand'o'n je terur'o kaj je kompat'o.

Sed subit'e, sen trans'ir'o, la kriz'o ŝanĝ'is si'a'n karakter'o'n, kaj est'is anstataŭ'it'a de flu'ad'o da larm'o'j.

Reĝ'in'o sid'iĝ'is per'fort'e sur la genu'o'j'n de si'a am'ant'o, kaj mez'e de plor'o'j balbut'is en li'a orel'o:

— Mi am'as ci'n. Tial ke ci vol'as infan'o'n, mi'n patr'in'ig'u; kaj post'e ni el'ir'os; ni vetur'os mal'proksim'e'n, tre mal'proksim'e'n, por kaŝ'i en lok'o ne'kon'it'a ni'a'n feliĉ'ec'o'n. Ĉu ci kred'as, ke mi'n ĝen'us est'i for de la leĝ'ec'o? Ĉu por mi ci ne est'as ĉio, mi'a viv'o, mi'a religi'o, mi'a Di'o? Ekster ci la mond'o ne ekzist'as: mal'proksim'e de ci neni'o est'as plu. Tiam mi'n indiferent'ig'os ci'a edz'iĝ'o kun Beatric'o, se tiu vir'in'o ne okup'as plu en ci'a viv'o pli da lok'o, ol se ŝi est'us nul'aĵ'o.

Ted'it'e pli ol oni pov'us dir'i per tiu scen'o de ĵaluz'ec'o, kiu ne fin'is, Herbeno las'is flu'ad'i tiu'n parol'river'o'n, esperant'e, ke ĝi halt'os, kiam Reĝ'in'o hav'os plu neni'o'n por dir'i. Sed Fernand'o ne pov'is diven'i, en kiu stat'o de ekscit'eg'o trov'iĝ'is la jun'ul'in'o. Tuj kiam ŝi est'is fin'int'a, ŝi re'komenc'is, sen'halt'e turn'iĝ'ant'e en sam'a rond'o de ide'o'j, re'trov'ant'e sur si'a'j lip'o'j la fraz'o'j'n jam dir'it'a'j'n, ĉiam sam'a'j'n.

Fin'e mal'pacienc'ig'it'e, la jun'ul'o el'tir'is si'a'n poŝ'horloĝ'o'n:

— Kar'ul'in'o, li dir'is dolĉ'e, mi las'as ci'n, ĉar neces'e est'as, ke mi uz'u la vagon'ar'o'n, kiu pas'as je la kvin'a kaj du'dek. Aŭd'ant'e tiu'j'n tiel mal'pasi'a'j'n vort'o'j'n, Reĝ'in'o si'n lev'is per unu salt'eg'o, bel'eg'a pro indign'o kaj pro mal'potenc'a koler'eg'o.

— Ha! ŝi ek'kri'is, ci est'as mal'nobl'eg'ul'o. Ci vid'as mi'n am'o'plen'a kaj mal'esperant'a: per unu vort'o ci pov'us ŝanĝ'i mi'a'n dolor'o'n en ne'esprim'ebl'a'n feliĉ'ec'o'n. Anstataŭ tio'n far'i, ci rest'as apud mi indiferent'a kaj ne'sent'em'a, komput'ant'e mal'varm'e mi'a'j'n larm'o'j'n, kalkul'ant'e en kiom da temp'o la font'o de tiu'j plor'eg'o'j est'os el'ĉerp'it'a. Dum mi agoni'as, dum mi mort'as pro mal'esper'o, anstataŭ mi'n konsol'i, ci pens'as al tiu sol'a afer'o: ne preter'las'i ci'a'n vagon'ar'o'n. Nun mi ci'n mal'am'as, mi ci'n mal'estim'as: el'ir'u, el'ir'u.

Kaj Reĝ'in'o, mal'ferm'int'e la pord'o'n, pren'is si'a'n am'ant'o'n per la ŝultr'o'j, kaj, uz'ant'e super'hom'a'n fort'o'n, li'n puŝ'is en la ŝtup'ar'o'n.

Re'ven'int'e hejm'e'n, la jun'ul'in'o daŭr'ig'is febr'e al'paŝ'i en si'a ĉambr'o, re'dir'ant'e mal'sonor'e:

— Est'as fin'it'e: por mi li est'as perd'it'a!

Sed post unu moment'o, ŝi re'lev'is fier'e la kap'o'n, kaj ek'kri'is mal'humil'a kaj sen'kompat'a:

— Ci ne vol'is mi'n kred'i; ci est'is mal'prav'eg'a. Sed se ci mi'n for'las'as, mi far'as terur'a'n ĵur'o'n: neniam ci aparten'os al ali'a vir'in'o!

El'ir'int'e el la ĉambr'o de Reĝ'in'o, Herbeno re'laŭ'ir'is la sam'a'n voj'o'n, kiu'n li est'is uz'int'a, al'ir'ant'e, kaj marŝ'is rapid'e al la staci'o, ten'ant'e en man'o si'a'n poŝ'horloĝ'o'n, ĝi'n sen'ĉes'e demand'ant'e.

— Neniam mi al'ven'os sufiĉ'e fru'e, li dir'is. La trumpet'o de la bar'il'gard'ist'o du'foj'e sonor'is. Fernand'o ek'kur'is: sed post unu minut'o la lokomotiv'o en'ir'is en staci'dom'o'n.

— Ne'util'e nun rapid'i, maĉ'ad'is la jun'ul'o, ĉar mi ne hav'as la temp'o'n neces'a'n por ĝi'n ating'i.

Efektiv'e post unu minut'o la vagon'ar'o el'ir'is. Ĉiam marŝ'ant'e, la bankier'o daŭr'ig'is parol'i sol'a.

— La sekv'ant'a vagon'ar'o por urb'o'ĉirkaŭ'aĵ'o'j, li dir'is, al'ven'os nur post unu hor'o. Tio tro mal'fru'ig'us mi'n. Mi sci'as, ke tiu, kiu ven'as el mal'proksim'a'j land'o'j, pas'os post dek'kvin minut'o'j: sed ĝi ne halt'as en Sèvres; ĝi halt'as nur en Bellevue. Nu, marŝ'ant'e rapid'e, mi ebl'e hav'os temp'o'n sufiĉ'a'n por al'ven'i al tiu staci'dom'o pli fru'e ol la Chartres’a vagon'ar'o.

Post unu moment'o, li al'don'is:

— En tiu okaz'int'aĵ'o, Reĝ'in'o sol'a est'as kulp'a. Se ŝi ne est'us far'int'a scen'o'n de ĵaluz'ec'o, mi est'us plen'e hav'int'a la neces'a'n temp'o'n. Ha! la vir'in'o'j! neniam ili kompren'os, ke oni hav'as pli grav'a'j'n afer'o'j'n por far'i, ol aŭskult'i ili'a'j'n ĝem'ad'o'j'n. For'kur'i kun ŝi, romp'i mi'a'n situaci'o'n, for'las'i Beatric'o'n, je diabl'o! ŝi ne ag'as per man'o mal'viv'a! Bah! ŝi fin'e kviet'iĝ'os. Kiam ŝi est'os dorm'int'a, ŝi pov'os pri'pens'i. Morgaŭ ŝi kompren'os la ne'ebl'ec'o'n de si'a projekt'o, kaj konfes'os, ke mi sol'a est'is prav'a.

Kaj ĉiam monolog'ant'e, Fernand'o rapid'e marŝ'is sur la voj'et'o por pied'ir'ant'o'j, kiu el Sèvres ĝis Bellevue border'as la fer'voj'o'n laŭ ĝi'a tut'a long'o.

Post kiam ŝi'a edz'o est'is el'ir'int'a, sinjor'in'o Herbeno si'n direkt'is al si'a salon'et'o. Tie, dum ŝi okup'is si'a'j'n fingr'o'j'n, brod'ant'e kovr'il'o'n por kamen'o, ŝi profund'e pri'pens'is. Rid'et'o de kontent'o flug'et'is sur ŝi'a lip'o. Ŝi'a'j bril'ant'a'j okul'o'j kaj ŝi'a ĝoj'plen'a fizionomi'o, montr'is, ke ŝi est'as feliĉ'a.

— Fin'e, ŝi dir'is, mi'a kar'ul'o ĉiam am'as mi'n; nun mi est'as cert'a pri tio. Moment'e mi dub'is; sed antaŭ unu hor'o li pruv'is al mi, ke mi tut'e erar'is. Kompat'ind'a edz'o! Kiom li dev'is sufer'i! Kaj mi li'n suspekt'is! Tio est'as mal'bon'a ag'o; kaj ver'e mi kulp'ig'as mi'n pro tio. Sed nun ĉio est'as fin'it'a. Mi est'as cert'a, ke mi re'akir'is Fernand'o'n, kaj tiu'foj'e por ĉiam.

Per'fort'a sonor'il'bru'o el'tir'is la jun'a'n vir'in'o'n el ŝi'a rev'ad'o.

— Sinjor'in'o, dir'is Viktor'in'o, tie est'as vir'o, kiu persist'e vol'as parol'i kun li'a sinjor'a Moŝt'o. Mi respond'is, ke li'a sinjor'a Moŝt'o est'as el'ir'int'a. Tiam tiu individu'o koler'is, dir'ant'e: “Oni do neniam renkont'os tiu'n ŝtel'ist'o'n. Kie li pov'as est'i?” Aŭd'int'e tiu'n vort'o'n: ŝtel'ist'o, Beatric'o ek'salt'eg'is, kaj kun okul'o'j pro indign'o bril'ant'a'j ŝi ek'kri'is, laŭt'eg'ant'e intenc'e la voĉ'o'n:

— Viktor'in'o, respond'u al tiu mal'bon'eduk'it'o, ke li'a sinjor'a Moŝt'o neniam ĉe'est'as por insult'em'ul'o'j. Ceter'e se li obstin'e vol'as parol'i kun li, li li'n trov'os en li'a ofic'ej'o.

La serv'ist'in'o far'is la komisi'o'n. La vizit'ant'o el'ir'is, maĉ'ad'ant'e parol'o'j'n de mal'kontent'o, kaj al'don'ant'e:

— Don'u ĉiam mi'a'n vizit'kart'o'n, por ke oni sci'u, ke mi ven'is.

La serv'ist'in'o ĝi'n pren'is kaj ĝi'n port'is al si'a mastr'in'o. La jun'a vir'in'o ĵet'is sur ĝi'n rigard'o'n, kaj leg'is:

Artur'o SEDILO.

— Kiel! ŝi murmur'is, ankoraŭ tiu mal'sprit'ul'o. Est'as pro li, ke tiu'maten'e mi'a kompat'ind'a graci'ul'o ricev'is riproĉ'o'j'n de si'a bapt'o'patr'o. Nun mi bedaŭr'as, ke mi montr'is la lok'o'n, en kiu oni pov'as renkont'i Fernand'o'n. Tiu Sedilo est'as kapabl'a ir'i al la bank'o por far'i en ĝi skandal'o'n: ĵus sinjor'o Maziero en ĝi trov'iĝ'as hodiaŭ. Cert'e est'as tre bon'kor'a sinjor'o Maziero; li mi'n re'san'ig'is; mi ŝuld'as al li mult'e da dank'o: sed li ne est'as mal'sever'a ĉiu'tag'e. Mi tim'as, ke tio fin'iĝ'os mal'bon'e: kaj se mi'a edz'o ek'sci'as, ke tio okaz'is pro mi'a kulp'o, li est'as kapabl'a mi'n mal'pardon'i.

La jun'a vir'in'o daŭr'ig'is si'a'n labor'o'n.

Post unu hor'o, Viktor'in'o anonc'is:

— Sinjor'in'o Klozelo!

— Kiel! Juli'in'o, ĉu est'as vi? ek'kri'is Beatric'o si'n lev'ant'e, kaj am'em'e kis'ant'e la vizit'ant'in'o'n: mi vi'n atend'is nur por la vesper'manĝ'o. Kiel fart'as vi'a edz'o?

— Tre bon'e, mi dank'as vi'n. Est'as ĝust'e pro li, ke mi supr'e'n'ir'is. Li ne sci'as, ĉu li pov'os mi'n akompan'i tiu'vesper'e.

— Kial?

— Eduard'o est'as en tiu moment'o sur'ŝarĝ'it'a de okup'ad'o'j pro skandal'a proces'o, en kiu est'as kompromit'it'a'j alt'rang'a'j person'o'j. Unu el ili elekt'is mi'a'n edz'o'n kiel advokat'o'n; kaj li pas'ig'as si'a'j'n tut'a'j'n tag'o'j'n ĉu en la juĝ'ej'o, ĉu en si'a ofic'ej'o: mi li'n vid'as preskaŭ tut'e ne.

— Pri kio oni parol'as en tiu proces'o?

— Ha! kar'ul'in'o, mi'a edz'o neniel konfidenci'as al mi pri tiu'j afer'o'j. Li dir'as, ke li est'as lig'at'a de la profesi'a sekret'o. Vi kompren'as, ke mi ne insist'as. Mi sci'as pri tio nur unu afer'o'n: oni en ĝi parol'as pri la direkt'ebl'a'j aerostat'o'j.

— Ankoraŭ tiu'j aerostat'o'j! Vi est'as prav'a: ni ni'n turn'u al ali'a tem'o. Kred'ebl'e vi bon'vol'os trink'i tas'o'n da te'o, manĝ'et'ant'e biskvit'o'n?

— Plezur'e.

Sinjor'in'o Herbeno sonor'is, kaj don'is al la serv'ist'in'o si'a'j'n ordon'o'j'n.

— Sed vi'a sinjor'in'a Moŝt'o tamen sci'as, ke la biskvit'uj'o est'as tut'e mal'plen'a, respond'is Viktor'in'o.

— Vi est'as prav'a: tiam ir'u al la spic'ist'o, kaj re'al'port'u unu funt'o'n da kuk'et'o'j.

La serv'ist'in'o mal'supr'e'n'ir'is. Post kvin minut'o'j oni sonor'is de'nov'e.

— Sen'kulp'ig'u mi'n, dir'is Beatric'o al sinjor'in'o Klozelo.

— Ir'u do: vi'n atend'ant'e, mi ekzamen'os tiu'n nov'a'n numer'o'n de Lingv'o Inter'naci'a, kiu kuŝ'as sur la tabl'o.

Tuj kiam sinjor'in'o Herbeno est'is mal'ŝlos'int'a la serur'o'n, ŝi mal'antaŭ'e'n paŝ'is terur'it'e.

Per'fort'e puŝ'it'e el ekster'o, la pord'o mal'ferm'iĝ'is plen'e, kaj liver'is tra'ir'ej'o'n al ne'kon'at'ul'o, kiu, tuj kiam li est'is en la antaŭ'ĉambr'o, ek'kri'is per furioz'a voĉ'o:

— Ha! est'as vi sinjor'in'o Herbeno, la edz'in'o de tiu kanajl'o, kiu mi'n ruin'ig'is.

— Sinjor'o, vi mi'n mal'respekt'as.

— Tio mi'n indiferent'ig'as. Ĉu oni ŝuld'as respekt'o'n al fripon'o'j, kiu'j oni'n met'as sur la pajl'o'n.

— Fin'e, kio'n vi vol'as?

— Mi'a'n mon'o'n, je Di'o! kiu'n tiu rab'ist'o pren'is en mi'a poŝ'o.

— Kiu do vi est'as?

— Artur'o Sedilo; kaj mi est'as fier'a pri tiu nom'o. Mi pov'as marŝ'i, ten'ant'e alt'e mi'a'n kap'o'n. Mi est'as cert'a, ke neni'u pov'os mi'n riproĉ'i, ke mi ŝtel'is de li eĉ unu mon'er'o'n. Ĉiu'j hom'o'j ne pov'us tiel parol'i.

— Antaŭ moment'o mi respond'ig'is al vi, ke mi'a edz'o est'as en si'a ofic'ej'o. Ĉu li'a'j bank'a'j afer'o'j mi'n koncern'as?

— Tio'n vi far'is, por perd'ig'i de mi mi'a'n temp'o'n. Vi tre sci'as, ke li ne met'is si'a'j'n pied'o'j'n en si'a'n ofic'ej'o'n. Mi re'ven'as el ĝi: neni'u li'n vid'is. Neces'e est'as, ke mi real'ir'u al Maintenon hodiaŭ mem. Antaŭ kiam mi el'ir'os, mi insist'as por parol'i kun Herbeno: kie li est'as?

— Se sinjor'o Herbeno ne est'as en la bank'o, mi pov'as don'i al vi neni'a'n sci'ig'o'n. Mi tut'e ne'sci'as, en kiu lok'o li pov'as trov'iĝ'i.

— Ĉio tio est'as ar'o da mensog'o'j. Tamen ebl'e li lev'is la pied'o'n kaj nun vetur'as al Belg'uj'o. Tio ne mi'n mir'ig'us.

— Nu, sinjor'o, silent'u, mi vi'n pet'eg'as.

— Ne, ne; mi ne silent'os. Mi tre laŭt'e dir'os tio'n, kio'n mi pens'as. Li est'as fripon'o, ŝtel'ist'o, rab... Sed Sedilo ne pov'is daŭr'ig'i.

Aŭd'ant'e bru'o'n de disput'o, la pord'ist'o, kiu est'is fortik'a knab'eg'o, el'ir'is el si'a kajut'o, kaj supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n por help'i al sinjor'in'o Herbeno. Al'met'int'e si'a'n larĝ'a'n man'o'n sur la buŝ'o'n de l’ kri'eg'ant'o, li li'n puŝ'is sur la ŝtup'ar'plac'et'o'n, dum Beatric'o re'ferm'is la pord'o'n. Help'it'e de najbar'o'j, kiu'j'n tiu tumult'o est'is al'tir'int'a, li dev'ig'is Sedilon mal'supr'e'n'ir'i la tri etaĝ'o'j'n, kaj li'n ĵet'is sur la strat'o'n. Sed li ne pov'is mal'help'i, ke li parol'u. Kaj sinjor'in'o Herbeno pal'a, trem'ant'a, sub'ten'it'a de si'a amik'in'o, aŭd'is li'n, kiu kri'eg'is, mal'supr'e'n'ir'ant'e la ŝtup'o'j'n:

— Li est'as kanajl'o! Vi ne kon'as li'n. Mi cert'ig'as al vi, ke li est'as kanajl'o!

Sur la trotuar'o, Sedilo kviet'iĝ'is, el'tir'is si'a'n poŝ'horloĝ'o'n, kaj murmur'is:

— Nu, mi ne li'n vid'os en tiu vojaĝ'o, ĉar est'as hor'o mi'n direkt'i al la staci'dom'o, se mi ne vol'as preter'las'i mi'a'n vagon'ar'o'n.

Frost'iĝ'is fort'e. La viktim'o de Herbeno al'ir'is al la strat'o de Rennes, kaj ĝi'n supr'e'n'ir'is per rapid'a paŝ'o.

Pren'int'e si'a'n valiz'o'n en la pak'aĵ'ej'o, Artur'o supr'e'n'grimp'is la ŝtup'ar'o'n, kaj pet'is por Maintenon du'a'klas'a'n bilet'o'n.

En Bellevue la vagon'ar'o halt'is, kaj kruc'iĝ'is kun tiu, kiu ven'is el Chartres, kaj kiu sam'e est'is halt'int'a de'post du minut'o'j.

Sen'pri'pens'e Sedilo rigard'is. Kontraŭ li, en unu'a'klas'a kupe'o, unu vojaĝ'ant'o trov'iĝ'is sol'a. Artur'o li'n re'kon'is, kaj ek'kri'is:

— Nu, li est'as Herbeno! Ha! tiu'n foj'o'n, rab'ist'o, vi ne for'ir'os for de mi. Cert'e por tio'n far'i mi est'os dev'ig'at'a for'las'i mi'a'n vagon'ar'o'n; sed mi uz'os la sekv'ant'a'n.

Mal'ferm'ant'e kontraŭ'voj'e la vagon'pord'o'n, li mal'supr'e'n'ir'is sur la ŝtup'o'n, pas'is el si'a vetur'il'o al la kontraŭ'a, risk'ant'e, ke li est'os ĵet'it'a inter la du vagon'ar'o'j, kaj penetr'is en la fak'eg'o'n, en kiu trov'iĝ'is la vir'o, kiu'n li est'is re'kon'int'a.

Tamen unu el ofic'ist'o'j de la staci'o rimark'is tiu'n manovr'o'n.

— Ĉu vi frenez'iĝ'as? li ek'kri'is. Vi do vol'as vi'n pist'ig'i? La vagon'ar'o ek'rul'iĝ'is.

— Vi est'as ŝanc'em'a, ĉar la vagon'ar'o el'ir'as, daŭr'ig'is la ofic'ist'o; sen tio mi dev'ig'us vi'n mal'supr'e'n'ir'i. Sed mi far'os tamen al vi protokol'o'n. Sinjor'o Herbeno est'os mi'a atest'ant'o.

La vagon'ar'o pli'grand'ig'is si'a'n rapid'ec'o'n. La last'a'j vort'o'j ne est'is aŭd'it'a'j pro bru'o.

Dum'e Sedilo star'is antaŭ si'a nov'a kun'ul'o de vojaĝ'o: kun brak'o'j kruc'iĝ'ant'a'j, kun mal'am'a rigard'o, li muĝ'is per raŭk'a voĉ'o:

— Ha! ha! vi est'as mir'ig'it'a, mi'n vid'ant'e; ĉu ver'e? Vi ne atend'is mi'a'n vizit'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, la vojaĝ'ant'o rigard'is Sedilon kun ŝajn'o de profund'a mir'o, kiu'n ĉi tiu last'a, okup'it'e de si'a fiks'a ide'o, ne rimark'is.

— Mi ne sci'as, kio'n vi vol'as dir'i, respond'is la ne'kon'at'ul'o: sed mi opini'as kiel la ofic'ist'o. Vi far'is grand'eg'a'n ne'si'n'gard'em'o'n. En moment'o kiam la du vagon'ar'o'j el'ir'is kun'e, se vi'a pied'o est'us ŝancel'iĝ'int'a eĉ iom'et'e, vi glit'is sub la rad'o'j'n.

— Vi est'us tre'eg'e kontent'a pri tio. Tio vi'n liber'ig'us el mi'a ĉe'est'o.

— Vi neniel ĝen'as mi'n. En vagon'a kupe'o la lok'o'j aparten'as al tiu'j, kiu'j bon'vol'as ili'n uz'i.

Tiu'j vort'o'j kviet'e el'parol'it'a'j impres'is Sedilon. Se li dezir'as serioz'e diskut'i, neces'e est'as, ke li unu'e de'ten'u si'a'n koler'o'n.

Pro tio li daŭr'ig'is preskaŭ afabl'e:

— Nun, tial ke ni hav'as neniu'n atest'ant'o'n, tial ke vi est'as dev'ig'at'a mi'n aŭskult'i, respond'u mal'kaŝ'e. En kiu temp'o vi re'don'os al mi mi'a'n mon'o'n?

— Vi'a'n mon'o'n? Al kia mon'o vi alud'as do?

— Sed al la mon'o, kiu'n mi komisi'is al vi.

— Mi tut'e ne sci'as, pri kio vi vol'as parol'i. Vi ne pov'is komisi'i al mi mon'o'n, kaj mi ne pov'is ĝi'n ricev'i de vi, tial ke mi ne kon'as vi'n, tial ke mi vid'as vi'n por la unu'a foj'o.

— Je Di'o! Neniam mi est'us kred'int'a, ke vi tiel fripon'iĝ'us. Tiam, kanajl'o, ci kuraĝ'as cert'ig'i, ke mi ne komisi'is al ci mi'a'n tut'a'n posed'aĵ'o'n, por ĝi'n prunt'e'don'i al la Societ'o de direkt'ebl'a'j aerostat'o'j? Pro tiu'j vort'o'j, kiu'j li'n skurĝ'is en plen'a vizaĝ'o, la ne'kon'at'ul'o ek'salt'eg'is, kaj far'is gest'o'n por sur'vang'i la insult'ant'o'n. Sed tio hav'is nur la daŭr'o'n de fulm'o'fajr'o. Li re'sid'iĝ'is trankvil'e en ali'a'n angul'o'n de l’ vagon'o, murmur'ant'e:

— Kompat'ind'a hom'o! La perd'o de li'a hav'aĵ'o mal'ord'ig'is li'a'n cerb'o'n. Li est'as frenez'a; mi ne li'n koler'ig'u.

Sed Sedilo vid'is la ek'mov'o'n kaj aŭd'is la parol'o'j'n. Ebri'a pro koler'eg'o, li el'tir'is revolver'o'n el si'a poŝ'o.

— Se vi est'as tiel mal'prudent'a, li blek'is, ke vi tuŝ'as mi'n per vi'a man'o, aŭ ke vi insult'as mi'n de'nov'e, mi mort'ig'as vi'n kiel hund'o'n.

Kaj en moment'o, en kiu oni pas'is antaŭ Meudon, Artur'o direkt'is si'a'n arm'il'o'n kontraŭ la vir'o antaŭ li star'ant'a.

Ĉi tiu terur'it'e rapid'is al la pord'o, mal'lev'is la vitr'aĵ'o'n, kaj far'is per man'o kaj voĉ'o mal'esper'a'n al'vok'o'n.

Sed pro mal'varm'a veter'o la publik'o est'is en'ferm'it'a en atend'ej'o'j, kaj la ofic'ist'o'j en si'a'j ofic'ej'o'j.

La vagon'ar'o pas'is kvazaŭ'fulm'e antaŭ sen'hom'a trotuar'o.

La vojaĝ'ant'o vol'is tir'i la por'help'a'n sonor'il'o'n; Sedilo bar'is al li la voj'o'n.

Li hav'is plu nur unu rimed'o'n: las'i tiu'n vagon'ar'o'n, en kiu li'a viv'o est'as minac'it'a.

De'nov'e li kur'is al la pord'o, si'n klin'is ekster'e'n, ĝi'n mal'ferm'is, kaj vol'is mal'supr'e'n'ir'i.

Sed li est'is sekv'it'a de Artur'o, kiu el'ir'is el la vagon'o sam'temp'e kun li, si'n al'kroĉ'ant'e al li'a'j vest'o'j por li'n halt'ig'i.

Tim'ant'e, ke li est'os perfid'e frap'it'a en dors'o, la kontraŭ'batal'ant'o de Sedilo si'n turn'is al li.

Sur la mal'larĝ'a ŝtup'o la du vir'o'j trov'iĝ'is unu kontraŭ la ali'a, kramp'iĝ'ant'e sur la kupr'a'j bar'o'j. Ili'a'j vest'o'j kaj ili'a'j har'o'j flirt'is en vent'o, kiu, halt'ig'ant'e ili'a'n spir'o'n, ili'n sufok'is.

Tiam batal'o komenc'is en plen'a nokt'o; ĉar est'is preskaŭ la ses'a vesper'e: kaj en Decembr'o en tiu hor'o jam de long'a temp'o nokt'iĝ'as: ali'part'e la lun'o ne ankoraŭ sur'ir'is.

Artur'o ten'is si'a'n revolver'o'n per man'o mal'dekstr'a, kaj ĝi'n direkt'is de'nov'e al si'a kontraŭ'ul'o. Ĉi tiu pen'is ĝi'n el'tir'eg'i, kaj, por tio'n far'i, per si'a dekstr'a man'o ek'kapt'is li'a'n man'radik'o'n.

Paf'o re'son'is; sed la kugl'o tuŝ'is neniu'n. En tiu moment'o la lokomotiv'o ek'rul'iĝ'is sur la pont'eg'o. La du batal'ant'o'j, hav'ant'e si'a'j'n fingr'o'j'n krisp'iĝ'ant'a'j'n sur la man'apog'il'o'j de vagon'o'j, est'is tro okup'at'a'j de si'a propr'a defend'o, por rimark'i, ke sub ili'a'j pied'o'j mal'ferm'iĝ'as profund'a kaj nigr'a abism'o. Si'n klin'ant'e ekster la vagon'ar'o, preter'ir'ant'e la balustrad'o'n, kiu'n ili tuŝ'et'is per la led'pland'o de si'a'j bot'o'j, ili el'star'is la profund'eg'aĵ'o'n. Sedilo far'is ek'mov'o'n por liber'ig'i si'a'n man'o'n mal'liber'ig'it'a'n en la man'o de li'a kontraŭ'ul'o. Sed ĉi tiu last'a, per fortik'ec'o dek'obl'ig'it'a de la grav'ec'o de l’ danĝer'o, kun'tir'is la viv'a'n pren'il'eg'o'n, kiu prem'eg'is la man'radik'o'n de Artur'o, tord'is li'a'n antaŭ'brak'o'n, kaj ne'sci'ant'e direkt'is la tub'o'n de l’ revolver'o kontraŭ la brust'o'n de si'a mal'amik'o.

Du'a paf'o eksplod'is. Sedilo sent'is en la dekstr'a ŝultr'o fort'eg'a'n dolor'o'n. La brak'o, per kiu li kramp'iĝ'is al la vetur'il'o, rigid'iĝ'is; li'a'j fingr'o'j mal'kun'iĝ'is; kaj la mal'feliĉ'ul'o, las'ant'e la apog'a'n bar'o'n, fal'is sur la balustrad'o'n de l’ pont'eg'o, rul'iĝ'is moment'e sur la mal'larĝ'a rand'o de l’ kornic'o, kaj fal'is en profund'eg'aĵ'o'n kun brak'o'j etend'it'a'j, turn'iĝ'ad'ant'e.

Post kelk'a'j sekund'o'j mal'sonor'a bru'o supr'e'n'ir'is el la fund'o de l’ abism'o. Ĝi sci'ig'is, ke la korp'o de Sedilo pist'iĝ'as sur la ter'o.

La vagon'ar'o de'las'is la pont'eg'o'n, kaj en'ir'is en profund'a'n voj'tranĉ'it'aĵ'o'n.

La lun'o, kiu ek'aper'is mal'antaŭ mont'et'o, bril'is en sen'nub'a ĉiel'o. Nun iu, kiu rigard'us, si'n klin'ant'e en vagon'pord'o, tre facil'e pov'us disting'i ĉiu'j'n detal'o'j'n de la batal'o. Sed ĉiu'j vitr'aĵ'o'j de l’ vagon'o'j est'is lev'it'a'j, kaj kovr'it'a'j de dens'a prujn'o, kiu ili'n mal'tra'vid'ebl'ig'is. Ali'a'j vojaĝ'ant'o'j, en'volv'it'a'j en si'a'j kovr'il'o'j, dorm'is aŭ neni'o'n aŭd'is, tiel'e est'is surd'ig'a la bru'eg'o de rad'o'j frot'iĝ'ant'a'j kontraŭ rel'o'j.

Ceter'e la venk'int'o de Artur'o ne kon'is la tragedi'a'n mort'o'n de si'a mal'amik'o.

Ĉar, post kiam li est'is tord'int'a li'a'n man'radik'o'n, util'ig'ant'e la moment'o'n de halt'ig'o kaŭz'it'a'n de tiu ali'direkt'o, li rapid'e for'kur'is ĝis la ekstrem'aĵ'o de la ŝtup'o, kaj post'e ek'salt'is sur la bufr'o'j'n.

Li pas'is inter la du vetur'il'o'j; kaj dum li si'n firm'e al'kroĉ'is per ambaŭ man'o'j sur la tegment'o'j de du vagon'o'j, li trans'ir'is la spac'o'n, met'ant'e si'a'j'n pied'o'j'n sur la ĉen'o'j'n, sur la tub'o'n de l’ brems'o, sur la ali'a'n bufr'o'n, kaj fin'e feliĉ'e al'ven'is sur la kontraŭ'a'n ŝtup'o'n.

Re'ven'int'e antaŭ la fak'eg'o, en kiu li trov'iĝ'is antaŭ moment'o, li ĝi'n mal'ferm'is. La kontraŭ'a pord'o, per kiu li est'is for'kur'int'a, ŝancel'iĝ'is ankoraŭ. Ĝi'n ferm'ant'e, li ĵet'is rigard'o'n dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n, por vid'i ĉu li'a atak'ant'o li'n ĉiam serĉ'as. Sed kompren'ebl'e li vid'is neniu'n. De unu ekstrem'aĵ'o de l’ vagon'ar'o ĝis la ali'a la lini'o de ŝtup'o'j est'is sen'hom'a.

Tiam li supoz'is, ke la mal'feliĉ'a frenez'ul'o, vid'ant'e li'n mal'aper'ant'a tiel subit'e, neniel kompren'is tio'n, kio okaz'is, kaj ke, van'e li'n serĉ'int'e laŭ'long'e de l’ vagon'ar'o, li fin'e re'en'ir'is en ali'a'n vetur'il'o'n.

Efektiv'e, tial ke Sedilo est'is rapid'ig'it'a en abism'o'n ĵus en moment'o, kiam la sen'vol'a mort'ig'ant'o pas'is inter la du vagon'o'j, est'as ne'ebl'e, ke ĉi tiu last'a pov'u diven'i la katastrof'o'n, kies aŭtor'o li est'is.

Re'lev'int'e la vitr'aĵ'o'n, li kuŝ'iĝ'is sur la kanap'o'n, si'n demand'ant'e ĉu tio, kio okaz'is, est'as ver'e real'a.

La vagon'ar'o preter'las'is Clamart’on, Vanves-Malakoff’on, kaj al'proksim'iĝ'is al Parizaj fortik'aĵ'o'j; la vojaĝ'ant'o ne tio'n rimark'is, kaj rest'is sen'mov'ig'it'a de rigid'ig'o. Subit'e la lokomotiv'o mal'akcel'is si'a'n rapid'ec'o'n, ŝajn'is ŝancel'iĝ'i kaj fin'e halt'is.

— Ĉu ni jam est'as al'ven'int'a'j en Parizo? li si'n demand'is.

Ne; la vagon'ar'o sen'mov'iĝ'is en Ouest-Ceinture, kvankam ĝi dev'is preter'pas'i tiu'n staci'o'n, sam'manier'e kiel ĝi preter'pas'is la ali'a'j'n: sed la signal'disk'o'j montr'iĝ'is ruĝ'a'j; tio pruv'is, ke la voj'o ne est'as liber'a.

En tiu moment'o vir'o kaj vir'in'o penetr'is en li'a'n fak'eg'o'n. Ted'it'a'j, ĉar de'post long'a temp'o ili atend'is, ili profit'is tiu'n hazard'o'n, kaj en'ir'is kontraŭ'voj'e en vagon'ar'o'n por mal'proksim'a'j land'o'j, kvankam tio'n mal'permes'as la regul'ar'o.

Sed, ĉar la ofic'ist'o'j est'is okup'it'a'j ali'lok'e, ili ne tio'n rimark'is.

La vagon'ar'o re'el'ir'is.

La ne'sci'ant'a mort'ig'int'o si'n met'is en angul'o'n, dir'ant'e neniu'n vort'o'n. Per okul'klin'o la vir'in'o li'n montr'is al si'a kun'ul'o:

— Rigard'u do ĉi tiu'n vir'o'n, ŝi dir'is en li'a'n orel'o'n; li hav'as funebr'a'n vizaĝ'o'n. Oni dir'us, ke li plen'um'is krim'o'n.

— Bon'vol'u silent'i, mi pet'as. Mi li'n kon'as tre bon'e: li est'as ĉarm'a fraŭl'o, kaj, kiel mi, abon'ant'o. Preskaŭ ĉiam li en'ir'as en fak'eg'o'n por fum'ant'o'j, mi sam'e; tiam ni vojaĝ'as kun'e. Oft'e mi pet'as de li fajr'o'n.

— Kiu li est'as?

— Li est'as bankier'o, nom'iĝ'as Herbeno, kaj hav'as en Sèvres kamp'o'dom'o'n.

Fin'e la vagon'ar'o halt'is en la Montparnasse’a staci'dom'o.

La vir'o kaj la vir'in'o mal'supr'e'n'ir'is. La vojaĝ'ant'o ili'n sekv'is. Don'ant'e si'a'n bilet'o'n, li pas'is rapid'e, kaj ne rimark'is, ke la kontrol'ist'o li'n salut'as. Kompren'ebl'e li ne re'don'is al tiu vir'o li'a'n ĝentil'aĵ'o'n.

— Kio'n do sinjor'o Herbeno hav'as hodiaŭ? dir'is tiu ofic'ist'o al si'a kamarad'o. Li ŝajn'as tre pri'okup'at'a.

La vojaĝ'ant'o si'n direkt'is al la pak'aĵ'ej'o, ŝarĝ'ig'is si'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, unu vojaĝ'kest'o'n kaj du valiz'o'j'n, sur fiakr'o'n, kaj dir'is al la vetur'ig'ist'o:

— Al la Lyon’a staci'dom'o.

Dum okaz'is tiu mister'a dram'o, Fernand'o re'ven'is pied'e Parizon.

Li est'is marŝ'int'a tre rapid'e, esperant'e, ke li hav'os sufiĉ'e da temp'o por al'ven'i en Bellevue’on pli fru'e ol la vagon'ar'o ven'ant'a el Chartres; ĉar, kiel abon'ant'o, li hav'is rajt'o'n uz'i la vagon'ar'o'j'n por mal'proksim'a'j land'o'j. Sed rest'is ankoraŭ du'cent metr'o'j por est'i far'it'a'j, antaŭ ol li ating'os la staci'dom'o'n, kiam li aŭd'is mal'antaŭ si fajf'ad'o'n de lokomotiv'o. Post unu sekund'o li est'is ating'it'a kaj preter'ir'it'a: kaj li trov'iĝ'is tro mal'proksim'e por konserv'i esper'o'n, ke li al'ven'os sufiĉ'e fru'e.

Ĉar la ven'ont'a vagon'ar'o pas'os nur post unu hor'o, li daŭr'ig'is pied'e, si'n direkt'ant'e al Meudon, ĉar li intenc'is re'ven'i Parizon per la tram'vetur'il'o de Issy.

La nokt'o est'is al'ven'int'a de'post temp'o jam long'a; sed la lun'o lum'is per hel'a bril'o.

Li mal'supr'e'n'ir'is la dekliv'a'n voj'o'n, kiu pas'as sub la pont'eg'o, kaj est'is tiel okup'it'a de si'a'j pens'o'j, ke li preskaŭ pied'frap'is hom'a'n korp'o'n, kiu kuŝ'is sur ter'o kaj bar'is la voj'o'n.

— Kred'ebl'e li est'as ebri'ul'o, kiu ne pov'is ir'i pli mal'proksim'e'n, li pens'is. — Nu, bon'ul'o, li dir'is, laŭt'ig'ant'e si'a'n voĉ'o'n, est'as tre ne'si'n'gard'em'e por vi rest'i ĉi tie. Per tiel mal'varm'a veter'o vi risk'as frost'iĝ'o'n; ali'part'e vetur'il'o pov'us vi'n prem'eg'i.

La hom'o ne respond'is.

— Ver'e, murmur'is Herbeno, li est'as ebri'eg'a. Li si'n klin'is al tiu ne'kon'at'ul'o, intenc'ant'e li'n sku'i por li'n vek'i; kaj li li'n pren'is per li'a'j brak'o'j.

La kap'o, ŝancel'iĝ'int'e el unu ŝultr'o al la ali'a, est'is for ĵet'it'a mal'antaŭ'e'n; kaj kiam la nuk'o tuŝ'is la dors'o'n, la vizaĝ'o turn'iĝ'ant'e al la ĉiel'o est'is krud'e lum'ig'it'a de la lun'o.

— Sedilo! balbut'is Herbeno, kun ek'kri'o de mir'eg'o. Li las'is re'fal'i la korp'o'n, kaj el'ir'is kur'ant'e, ne eĉ kuraĝ'ant'e si'n turn'i.

Li bezon'is marŝ'ad'i kaj lac'ig'i si'a'j'n muskol'o'j'n. Li'a'j orel'o'j zum'is; li'a'j tempi'o'j bat'iĝ'is fort'eg'e. Kvankam la veter'o est'is glaci'ig'a, li tamen larĝ'gut'e ŝvit'ad'is. Li de'pren'is si'a'n ĉapel'o'n por mal'varm'ig'i si'a'n varm'eg'a'n frunt'o'n. La frost'a aer'o de la nokt'o li'n kviet'ig'is, li'n re'san'ig'is. Kiam li al'ir'is al Vanves, li pov'is pri'pens'i.

— Mal'feliĉ'a vir'o! li ek'kri'is. Tiu'n maten'o'n mi dezir'is li'a'n mort'o'n. Est'as terur'e est'i obe'it'a de la fatal'o tiel pasiv'e.

La tram'vetur'il'o pas'is, intern'e plen'a. Ĉar est'is tro mal'varm'e por supr'e'n'ir'i sur imperial'o'n, li daŭr'ig'is pied'e.

Kiam li al'ven'is al Saint-Germain-des-Prés, li lev'is la okul'o'j'n al la horloĝ'o de la preĝ'ej'o. La cifer'plat'o montr'is la du'on'o'n de la ok'a.

En la apartament'o loĝ'it'a de Fernand'o, strat'o'n de l’Université, sinjor'in'o Herbeno, sid'ant'e en salon'o kun Klozelo kaj li'a edz'in'o, atend'is si'a'n edz'o'n, kiu ne est'is ankoraŭ re'ven'int'a.

Beatric'o komenc'is mal'kviet'iĝ'i.

— Strang'e, ŝi dir'is. Li, kiu est'as la akurat'ec'o mem, mal'fru'iĝ'as hodiaŭ. Ni esper'u, ke okaz'is neni'u mal'feliĉ'o.

— Sed, kompat'ind'a amik'in'o, respond'is Juli'in'o, se mi dev'us mi'n mal'san'ig'i, kiel vi far'as, ĉiu'foj'e kiam Eduard'o mal'fru'iĝ'as, mi far'us nur tio'n de maten'o ĝis vesper'o. Nu, vi pli bon'e ag'us, profit'ant'e la liber'moment'o'n, kiu'n al vi don'as vi'a edz'o, por montr'i al mi la nov'a'n kostum'o'n, kiu'n al vi send'is vi'a kudr'ist'in'o.

— Mi pet'as de vi pardon'o'n, dir'is Beatric'o al la advokat'o; sed vi aŭd'is: est'as vi'a edz'in'o mem tiu, kiu ...

— Ir'u do, ir'u do: mi mem honor'e akcept'os Herbenon en li'a propr'a hejm'o, kiam li re'ven'os.

Post dek minut'o'j, Fernand'o fulm'e en'ir'is en la ĉambr'o'n, en kiu Eduard'o trov'iĝ'is sol'a.

La jun'a bankier'o rapid'is al si'a amik'o, prezent'ant'e si'a'j'n man'o'j'n.

— Ci est'as tre afabl'a, ĉar ci ven'is, li dir'is.

Post'e, rigard'ant'e la horloĝ'o'n:

— Mi kred'is mi'n pli mal'fru'iĝ'int'a. Tre bon'e. Kiam oni hav'as kun'manĝ'ant'o'j'n, oni ne dev'as ili'n atend'ig'i.

— Mi tre tim'is, ke mi ne pov'os akompan'i mi'a'n edz'in'o'n, respond'is la jun'a advokat'o. Kred'ebl'e Juli'in'o al ci rakont'is ... Sed ci est'as vund'it'a! Kio do okaz'is?

— Mi, vund'it'a? tut'e ne. Kio pov'as kred'ig'i ...?

— Ci hav'as man'o'j'n tut'e kovr'it'a'j'n de sang'o.

En tiu moment'o, sinjor'in'o Klozelo, kiu est'is ekzamen'int'a en la ĉambr'o de Beatric'o la kostum'o'n antaŭ ne long'e al'port'it'a'n, re'ven'is, sekv'it'a de si'a amik'in'o.

— Silent'u; dir'u neni'o'n, murmur'is Fernand'o en la orel'o de si'a amik'o: est'as ne'util'e tim'ig'i la sinjor'in'o'j'n.

Kaj far'int'e mal'long'a'n salut'o'n, Herbeno el'ir'is rapid'e, por lav'i si'a'j'n man'o'j'n kaj ŝanĝ'i si'a'j'n man'um'o'j'n.

El'ir'ant'e el si'a tualet'ej'o, li renkont'is en la antaŭ'ĉambr'o Mazieron, kiu en'ir'is.

En la salon'o, la kun'manĝ'ant'o'j atend'is, ke la serv'ist'in'o anonc'u la vesper'manĝ'o'n. La inter'parol'ad'o est'is mal'vigl'a: pro tio ili tre mal'konfuz'e aŭd'is, tra la du'on'mal'ferm'aĵ'o de l’ pord'o, la bankier'o'n, kiu dir'is al si'a bapt'o'fil'o: — Mi opini'as, ke de kelk'a temp'o ci ne sufiĉ'e ĝen'as ci'n. Hodiaŭ ci tamen promes'is, ke ci mi'n real'ir'os al la bank'o. Mi atend'is ci'n dum la tut'a tag'o: kaj est'as mi tiu, kiu dev'is toler'i la mal'afabl'a'n humor'o'n de ci'a Sedilo. Tio ne mi'n plaĉ'as.

Aŭd'ant'e tiu'n nom'o'n, Herbeno far'iĝ'is subit'e pal'a; kaj, ĉar en tiu moment'o la serv'ist'in'o larĝ'e mal'ferm'is la pord'o'n por anonc'i:

— Ŝi'a sinjor'in'a Moŝt'o est'as serv'it'a! Klozelo rimark'is, ke li'a'n amik'o'n agit'as nerv'a trem'ad'o.

Dum la vesper'manĝ'o, Fernand'o manĝ'is tre mal'mult'e, kaj ne el'parol'is dek vort'o'j'n. Ĉar la jun'ul'o est'is ĝeneral'e babil'em'a kaj eĉ kelk'a'foj'e petol'em'a, li'a si'n'ten'ad'o est'is tuj rimark'it'a de li'a'j kvar tabl'o'kun'ul'o'j:

— Kio do est'as en ci, kar'ul'et'o mi'a? dir'is Beatric'o.

— Neni'o.

— Ĉu ci ci'n sent'as mal'san'a? demand'is Maziero.

— Ne.

— Vi li'n riproĉ'is antaŭ ne long'e, sinjor'o Maziero; jen est'as kial li est'as mal'bon'humor'a.

— Vi erar'as, Juli'in'o, respond'is Herbeno per mal'pacienc'a ton'o.

Sol'a Klozelo dir'is neni'o'n. Li observ'is. Sed kiam, dum la vesper'o, li re'ven'is hejm'e'n, li pens'is:

— Kie li pas'ig'is si'a'n tag'o'n? Li sol'a tio'n sci'as. Li re'ven'as mal'fru'iĝ'int'e, ŝajn'as terur'it'a, hav'as sang'o'n sur la man'o'j, kaj pet'as de mi sekret'o'n. Kio okaz'is? Dum la nokt'o, Fernand'o hav'is dorm'o'n mal'kviet'a'n, agit'it'a'n de inkub'sonĝ'o'j. Beatric'o, kiu'n mal'trankvil'ig'is la strang'a'j manier'o'j de ŝi'a edz'o, aŭd'is eĉ, ke li ek'kri'is:

— Ne, ne, vi ne est'as mal'viv'a: tio est'us tro abomen'a. La morgaŭ'a'n tag'o'n tiu'j post'sign'o'j de agit'ad'o est'is mal'aper'int'a'j. Sed la trajt'o'j de Fernand'o hav'is ŝajn'o'n de lac'ec'o, kvazaŭ la jun'ul'o est'us sufer'int'a grav'a'n mal'san'o'n.

Li'a edz'in'o vol'is li'n demand'i, pet'i de li kia'manier'e li est'is pas'ig'int'a si'a'n temp'o'n. Sed van'e ŝi montr'iĝ'is kares'ant'a, van'e ŝi prov'is la tut'a'n arm'il'ar'o'n de am'a'j ruz'o'j, kiu'j ĉiam sukces'as, kiam ili'n uz'as am'at'a vir'in'o, Herbeno si'n en'ferm'is en absolut'a'n silent'ad'o'n.

Kaj kiam Beatric'o vol'is re'komenc'i si'a'n atak'o'n, ŝi est'is re'puŝ'it'a de tiu mal'afabl'a respond'o:

— Tio ne ci'n koncern'as. Sinjor'in'o Herbeno sent'is, ke ŝi'a kor'o kun'tir'iĝ'as, kaj ne insist'is.

Post du tag'o'j, Fernand'o si'n vest'is por ir'i al si'a ofic'ej'o, kiam la serv'ist'in'o al'kur'is terur'it'a.

— Vi'a sinjor'a Moŝt'o, ŝi dir'is, est'as en salon'o tri sinjor'o'j, kiu'j vol'as parol'i kun vi.

— Ĉu ili dir'is si'a'j'n nom'o'j'n?

— Ili ne vol'is. Sed mal'fid'u, sinjor'o: ili hav'as mal'bel'a'j'n vizaĝ'o'j'n: ili mi'n tim'ig'is.

Herbeno lev'et'is la ŝultr'o'j'n, rapid'e vest'is jak'o'n, kaj al'ir'is al la tri vizit'ant'o'j.

Unu el ili port'is skarp'o'n sub si'a surtut'o. Li de'buton'um'is tiu'n vest'o'n, por ĝi'n montr'i tre mal'kaŝ'e.

— Ĉu vi est'as Fernand'o Herbeno? li demand'is.

— Jes, sinjor'o; sed ĉu mi pov'as sci'i ...?

— Mi est'as polic'a komisar'o: je nom'o de la leĝ'o mi vi'n arest'as.

Ĉapitr'o Du'a

Du'dek-sep jar'o'j'n antaŭ'e, en la vesper'o de 18a Novembr'o 1873, grand'a tumult'o reg'is en la apartament'o loĝ'it'a de la famili'o Burdano, strat'o'n Bonaparte. El la salon'o, en kiu flam'is ĉiu'j kandel'o'j de lustr'o kaj de kandelabr'o'j, al la manĝ'o'ĉambr'o, kiu'n tut'e plen'ig'is tabl'o kovr'it'a de du'dek manĝ'il'ar'o'j, kaj bril'eg'ant'a pro trink'vitr'aĵ'o'j kaj manĝ'arĝent'il'o'j, la ge'patr'o'j Burdano sen'ĉes'e klopod'is.

Sur el'met'il'o, en grand'a Ĥin'a vaz'o, vast'eg'a blank'a buked'o, met'it'a en plen'a'n lum'o'n, al'tir'is la rigard'o'j'n, dum ĝi balzam'um'is per ali'land'a'j parfum'o'j la super'varm'ig'it'a'n atmosfer'o'n de la manĝ'ej'o.

Ĉar tiu'n vesper'o'n mem, post la festen'o don'it'a al parenc'o'j kaj al amik'o'j, est'is sub'skrib'iĝ'ont'a la kontrakt'o de l’ ge'edz'iĝ'o okaz'ont'a inter Klotild'o Burdano kaj Aleksandro Maziero, vic'kurac'ist'o en hospital'o'j.

Kompat'ind'a'j ge'edz'o'j Burdano! Ili ŝajn'is ambaŭ tiel mal'jun'a'j, ke oni kred'is hav'i antaŭ si'a'j okul'o'j ne la ge'patr'o'j'n sed la ge'av'o'j'n de la jun'a fianĉ'in'o.

Post dek'kvar jar'o'j de sen'frukt'a unu'iĝ'o, ili'a'j'n dezir'o'j'n fin'e est'is real'ig'int'a la nask'o de fil'in'o.

Am'eg'it'a, flat'eg'it'a, dorlot'eg'it'a pli ol oni pov'us dir'i, la bel'et'a Klotild'o est'is dum du'dek jar'o'j la cel'o, la unik'a motiv'o de ili'a ekzist'ad'o. Kaj nun, kiam al'ven'as la mal'jun'aĝ'o, fremd'ul'o subit'e en'ir'is en ili'a'n hejm'o'n, kaj kiel ŝtel'ist'o for'port'is ili'a'n trezor'in'o'n por far'i de ŝi si'a'n kapt'it'aĵ'o'n, si'a'n posed'aĵ'o'n, si'a'n edz'in'o'n. Kaj ili dev'is rid'et'i al li, al li prezent'i la man'o'n, opini'i, ke la afer'o'j est'as plej bon'e aranĝ'it'a'j. Ĉiu'j'n ili'a'j'n kor'tuŝ'aĵ'o'j'n, ĉiu'j'n ili'a'j'n bedaŭr'o'j'n ili pov'is traduk'i nur per tiu'j vort'o'j tim'em'e kaj mal'laŭt'e el'parol'it'a'j:

— Ig'u ŝi'n feliĉ'a! Kompat'ind'a'j ge'edz'o'j Burdano! Pro tio, de'post du jar'o'j, kiom mult'e da am'ind'um'ant'o'j ili est'is mal'akcept'int'a'j.

La jun'ul'o'j, kiu'j pet'is la man'o'n de ili'a fil'in'o, est'is kribr'it'a'j, sen'ŝel'ig'it'a'j, dis'sekc'it'a'j, distil'it'a'j; kaj ĝeneral'e en tiu'j si'n'sekv'a'j operaci'o'j, ili perd'is tiom da si'a person'ec'o, ke post la fin'a analiz'o neni'o rest'is.

Sol'a Aleksandro Maziero, simil'ant'e fand'aĵ'o'n el sen'miks'a or'o, toler'is ĉiu'j'n prov'o'j'n ne'difekt'it'e. Fil'o de bankier'o, kies afer'o'j prosper'is, aparten'ant'a al famili'o prav'e estim'at'a, vic'kurac'ist'o en hospital'o'j, montr'it'a de si'a'j profesor'o'j kaj de si'a'j koleg'o'j kiel unu el est'ont'a'j kurac'ist'o'j de la Centr'a Ofic'ej'o, pli'e hav'ant'a bel'a'n korp'a'n ekster'aĵ'o'n kaj elegant'a'j'n manier'o'j'n, Maziero prezent'is ĉiu'j'n kvalit'o'j'n, kiu'j far'is li'n perfekt'a bo'fil'o.

Ge'sinjor'o'j Burdano ne pov'is trov'i unu sol'a'n difekt'o'n, kiu ĵet'is ombr'o'n sur tiu'n plaĉ'ind'a'n pentr'aĵ'o'n. Tamen la ver'o dev'ig'as konfes'i, ke ili ĝi'n mult'e serĉ'ad'is.

Fin'e Klotild'o demand'it'a respond'is, ke pri ĉiu'j punkt'o'j ŝi opini'as kiel ŝi'a'j ge'patr'o'j.

Tiu'n foj'o'n, ĉio est'is ver'e fin'it'a: ili dev'is las'i ekzekut'i si'n ĝentil'e.

En angul'o de l’ salon'o, sid'ant'e sur kanap'o, la ge'fianĉ'o'j inter'parol'is mez'a'voĉ'e.

— Ĉu vi'a amik'o, tiu jun'a oficir'o, pri kiu vi tiel oft'e parol'is, pov'os ĉe'est'i? demand'is Klotild'o.

— Ĉu al Herbeno vi alud'as?

— Jes.

— Mi pet'is de sinjor'in'o vi'a patr'in'o, ke ŝi bon'vol'u li'n invit'i. Li re'ven'is el Alĝerio antaŭ ok tag'o'j. Tial ke li send'is al mi neniu'n sci'ig'o'n pri mal'akcept'o, mi est'as preskaŭ cert'a, ke ni vid'os li'n tiu'vesper'e.

— Laŭ la manier'o, per kiu vi parol'as pri li, oni vid'as, ke vi sent'as al li grand'a'n estim'o'n kaj grand'a'n am'em'o'n, pli ebl'e ol al sinjor'o Variaso, vi'a ali'a amik'o.

— Inter ili neni'u kompar'o est'as ebl'a. Variaso est'as ĉarm'a hom'o, kiu'n mi ŝat'as mult'e: labor'em'a kaj bon'kondut'em'a, li en ven'ont'a temp'o ating'os bril'a'n situaci'o'n; mi est'as cert'a pri tio. Sed fin'e li est'as nur kamarad'o; dum por mi Herbeno est'as pli ol frat'o; li est'as amik'o de infan'aĝ'o kaj de kolegi'o. Temp'o kaj inter'spac'o oft'e ni'n mal'kun'ig'is: neniam ni'a reciprok'a am'em'o est'is pro tio vund'it'a.

— Jen mal'oft'a ekzempl'o de fidel'ec'o. Pro tio mi'n ig'os tre feliĉ'a kon'at'iĝ'i kun tiu jun'ul'o.

La salon'o plen'iĝ'is. Ĉiu'j kun'manĝ'ant'o'j jam al'ven'int'a'j ĵet'is mal'rekt'a'n rigard'o'n al la horloĝ'o, kiam la ĉambr'ist'o anonc'is:

— Li'a kapitan'a Herbena Moŝt'o! Jun'a oficir'o de Afrik'ĉas'ist'o'j en'ir'is per rapid'a paŝ'o. Si'n respekt'e klin'int'e antaŭ sinjor'in'o Burdano, li rapid'is al la du man'o'j etend'it'a'j, kiu'j'n prezent'is al li Maziero, kaj trov'iĝ'is kontraŭ Klotild'o.

— Mi'a kar'a Leopold'o, dir'is la jun'a kurac'ist'o, antaŭ moment'o ni parol'is pri ci. Fraŭl'in'o, permes'u, ke mi prezent'u al vi la kapitan'o'n Herbeno.

— Sinjor'o Maziero far'is pri vi tiel laŭd'plen'a'n rakont'o'n, komenc'is la jun'ul'in'o, ke mi ... Sed en tiu moment'o ŝi'a rigard'o renkont'is la rigard'o'n de Leopold'o. Ŝi ruĝ'iĝ'is, balbut'is, serĉ'is fraz'o'n i'a'n por el'ir'i el embaras'a situaci'o, kaj trov'is nur ador'ind'a'n rid'et'o'n, kiu profund'e kor'tuŝ'is la nov'e al'ven'int'o'n.

— Ŝi'a sinjor'in'a Moŝt'o est'as serv'it'a! anonc'is lake'o per majest'a voĉ'o.

Klotild'o rapid'e pren'is la brak'o'n, kiu'n prezent'is al ŝi ŝi'a fianĉ'o.

— Kio est'as en vi? dir'is Maziero. Vi trem'as.

— Neni'o.

— Vid'ant'e Leopold'o'n, vi ŝajn'is konfuz'it'a. Vi do kon'as li'n?

— Vi tre sci'as, ke mi vid'as li'n hodiaŭ vesper'e por la unu'a foj'o.

Oni al'tabl'iĝ'is. Sid'ant'e apud Klotild'o, Aleksandro si'n sent'is okup'it'a de strang'a'j suspekt'o'j. Sed li komand'is al la trajt'o'j de si'a vizaĝ'o, ke ili ne perfid'u la kor'tuŝ'aĵ'o'j'n, kiu'j agit'as li'a'n anim'o'n: kaj dum li atent'e observ'is si'a'n fianĉ'in'o'n kaj si'a'n amik'o'n, li montr'iĝ'is afabl'a, ĝentil'a kaj sprit'a kun'manĝ'ant'o.

Sed Klotild'o est'is mal'atent'a. Ĉiu'foj'e kiam ŝi sent'is, ke la rigard'o de Leopold'o sid'ant'a antaŭ ŝi halt'as sur ŝi'a person'o, ŝi respond'is mal'preciz'e al la demand'o'j, kiu'j'n al ŝi far'is la ali'a'j ĉe'est'ant'o'j. Kiam kontraŭ'e la al'log'ant'a kapitan'o si'n turn'is moment'e, la fianĉ'in'o de Maziero li'n tra'bor'is de si'a'j paf'ant'a'j rigard'o'j.

Leopold'o hav'is fam'o'n de spert'a babil'ant'o kaj de mond'um'ul'o; pli'e li re'ven'is el Afrik'o kaj dev'is hav'i sen'nombr'a'j'n histori'et'o'j'n por rakont'i. Pro tio la koler'et'o de invit'it'o'j est'is tre'eg'a, kiam ili konstat'is, ke la spirit'o de l’ jun'a oficir'o tut'e for'est'as.

— Ĉu vi rajd'is ĝis Insalah? pet'is de li sinjor'o Burdano. Herbeno ne respond'is, ne aŭd'int'e.

Aleksandro, kiu li'n kaŝ'e ekzamen'is, ek'vid'is, ke li rid'et'as al Klotild'o, kaj ke la jun'ul'in'o re'don'as al li li'a'n rid'et'o'n.

— Sinjor'o Burdano al ci parol'as, kri'is Maziero per koler'a voĉ'o. Li pet'as, ĉu ci rajd'is ĝis Insalah?

— Jes, jes, tre bon'e, blek'is Leopold'o ek'salt'ant'e, kvazaŭ li el'ir'us el rev'o. Cert'e mi rajd'is ĝis Insalah.

Kaj li re'fal'is en si'a'n mut'ec'o'n. La hom'o'j, kiu'j hav'as mal'long'a'n vid'pov'o'n, opini'is li'n mal'bon'eduk'it'a; sed tiu'j, kiu'j est'as pli sagac'a'j, si'n sent'is ĝen'it'a'j, mal'trankvil'a'j.

Kio'n tio signif'is? Oni sent'is en aer'o fulm'o'tondr'o'n: tio est'is cert'a. Katastrof'o ŝajn'is minac'ant'a. Sed kia? Tamen la vesper'manĝ'o fin'iĝ'is sen okaz'int'aĵ'o.

En moment'o kiam la sinjor'o'j si'n direkt'is al la fum'ej'o, Aleksandro far'is sign'o'n al si'a amik'o.

— Leopold'o, li dir'is per grav'a kaj mal'ĝoj'a ton'o, ĝis hodiaŭ mi konsider'is ci'n kiel si'n'don'em'a'n amik'o'n. Sed ci'a tiu'vesper'a kondut'o est'as ne'klar'ig'ebl'a. Mi dir'as: ne'klar'ig'ebl'a, por ne uz'i ali'a'n epitet'o'n pli energi'a'n, sed bedaŭr'ind'e tro ĝust'ig'it'a'n.

— Ci est'as prav'a, respond'is Herbeno per voĉ'o apenaŭ aŭd'ebl'a, tiel fort'e ĝi est'is sufok'it'a; ĉiu'j'n epitet'o'j'n mi merit'as. Sed por mi'n sen'kulp'ig'i unu vort'o sufiĉ'os. Se pli fru'e ol ci mi est'us hav'int'a la feliĉ'ec'o'n kon'i fraŭl'in'o'n Burdano, neni'u ali'a vir'o krom mi est'us ŝi'n akir'int'a. Ci baldaŭ edz'iĝ'os kun ŝi; la afer'o est'as konsent'it'a, mi tio'n konfes'as; sed fin'e ĝi ne est'as ankoraŭ far'it'a. Tamen mi for'las'as la batal'o'n. Pli grand'a'n pruv'o'n de amik'ec'o mi ne pov'as don'i al ci. Morgaŭ mi real'ir'os al Alĝerio. Kaj se ci ek'sci'as, ke Kabil'o'j met'is sur la pint'o'n de stang'o la kap'o'n de l’ kapitan'o Herbeno, ne est'u tro mir'ig'it'a pri tio.

— Est'as frenez'o!

— Est'as frenez'o'j, kiu'j mort'ig'as. Adiaŭ. Neniam ci mi'n re'vid'os.

Antaŭ kiam Aleksandro, ŝton'ig'it'a de mir'eg'o, hav'is temp'o'n sufiĉ'a'n por tio'n mal'help'i, Leopold'o mal'ferm'is la pord'o'n kaj rapid'is en la ŝtup'ar'o.

Maziero re'en'ir'is sol'a en la salon'o'n. Li est'is pal'a, agit'it'a.

— Sinjor'o Herbeno, li balbut'is, mi'n komisi'is, ke mi li'n sen'kulp'ig'u apud vi. Grav'eg'a kaj urĝ'a afer'o li'n dev'ig'as ni'n las'i.

— Sed mi supoz'as, ke ni li'n re'vid'os en la ge'edz'iĝ'o, respond'is sinjor'o Burdano.

— Mal'mult'e kred'ebl'e. Li dev'as el'ir'i pro tre long'a vojaĝ'o.

Klotild'o aŭskult'is sufok'iĝ'ant'e.

Ŝi ĉio'n kompren'is.

En tiu moment'o, la notari'o, kiu est'is fin'int'a la leg'ad'o'n de l’ kontrakt'o mez'e de la ĝeneral'a ne'atent'o, prezent'is la plum'o'n al ge'fianĉ'o'j.

Aleksandro sub'skrib'is per man'o iom trem'ant'a. La jun'ul'in'o si'a'vic'e al'paŝ'is por far'i la sam'o'n.

Sed apenaŭ ŝi est'is pren'int'a la plum'ing'o'n, subit'e per ek'mov'o brut'a, aŭtomat'a, pli fort'a al ŝi'a vol'o, ŝi ĝi'n romp'is en si'a'j fingr'o'j, ĵet'is la pec'o'j'n sur la tabl'o'n, kaj tord'is si'a'j'n brak'o'j'n, kri'ant'e:

— Mi ne pov'as! mi ne pov'as! Post'e per ne'konsci'a gest'o ŝi tir'eg'is la punt'o'j'n de si'a korsaĵ'o, stertor'ant'e:

— Mi sufok'iĝ'as! Ho! kiel akr'e mi sufer'as! fal'is renvers'e kaj barakt'is sur la tapiŝ'o, dum ŝi'a'j'n membr'o'j'n agit'is konvulsi'a'j spasm'o'j.

Ĉiu'j si'n lev'is, klopod'ant'e, kun'e kri'ant'e:

— Kurac'ist'o'n! kurac'ist'o'n!

Sed tie trov'iĝ'is Aleksandro.

Li hav'is antaŭ si mal'san'ul'in'o'n. Forges'ant'e si'a'n am'o'n kaj si'a'n ĵaluz'o'n, li re'trov'is si'a'n spirit'ĉe'est'o'n, kaj don'is mem al si'a fianĉ'in'o la neces'a'j'n fleg'o'j'n.

La jun'ul'in'o mal'rapid'e re'mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n, re'kon'is Mazieron, pren'is li'a'n man'o'n, kaj ĝi'n prem'int'e amik'em'e:

— Vi est'as bon'kor'a, ŝi dir'is. Mi ne merit'as far'iĝ'i vi'a edz'in'o. Forges'u mi'n.

La kelk'a'j invit'it'o'j, kiu'j est'is ankoraŭ en la salon'o, rapid'e pren'is si'a'j'n ĉapel'o'j'n kaj mantel'o'j'n kaj mal'pli'long'ig'is la adiaŭ'aĵ'o'j'n.

Post unu minut'o la salon'o est'is mal'plen'a.

Maziero el'ir'is kiel la ali'a'j.

— Mi vi'n pet'eg'as, dir'is Klotild'o, ne turment'u mi'n tiu'vesper'e; mi sent'as mi'n tro mal'san'a. Re'ven'u morgaŭ: mi klar'ig'os al vi ĉio'n.

— Fin'e, fil'in'o mi'a, dir'is ŝi'a patr'o, nun, ĉar ni est'as sol'a'j, mi esper'as, ke ci parol'os kaj al ni kon'ig'os la kaŭz'o'n de tia skandal'o.

Sinjor'in'o Burdano montr'is per jes'ig'a gest'o, ke ŝi opini'as kiel ŝi'a edz'o.

— Patr'in'o kar'a, respond'is Klotild'o, mi sent'as al sinjor'o Maziero ver'a'n estim'o'n; kaj mi est'is sincer'a, cert'ig'ant'e al vi, ke mi sent'is am'o'n. Nur vid'int'e sinjor'o'n Herbeno, mi kompren'is mi'a'n erar'o'n.

— Tiam tiu milit'ist'o est'as la vir'o, kiu'n ci am'as?

— Jes, pa'nj'o.

— Est'as ne'kred'ebl'e. Ci apenaŭ kon'as li'n.

— Est'as ne'ver'ŝajn'e; mi konsent'as. Mi mem ne pov'as tio'n kred'i; kaj tamen tio est'as real'a.

— Tiam tiu am'o ven'is subit'e, fulm'o'bat'e? Nu, mi'a kompat'ind'a infan'in'o, pri'pens'u iom.

— Se vi mal'konsent'as ni'a'n unu'iĝ'o'n, mi vi'n obe'os. Sed neniam mi edz'in'iĝ'os kun ali'a vir'o.

En la kor'o de ambaŭ ge'edz'o'j far'iĝ'is batal'o. Konserv'i kun si si'a'n fil'in'o'n, kia rev'o! Ŝi est'os apud ili por ferm'i ili'a'j'n okul'o'j'n.

Sed tiu ego'ism'a sent'o ne daŭr'is. Ĉu ili ne est'as sur ter'o por si'n don'i, si'n ofer'i, ĉie kaj ĉiam?

— Tial ke ci am'as tiu'n jun'ul'o'n, dir'is la patr'o, oni pov'os ebl'e ci'n kontent'ig'i. Sinjor'o Maziero al ni don'is pri si'a amik'o tre ŝat'ind'a'j'n sci'ig'o'j'n. Cert'e la kapitan'o Herbeno est'as por ci tre akcept'ebl'a edz'iĝ'ont'o.

— Ha! pa'ĉj'o, mi dank'as vi'n kaj vi'n am'as, ĉar vi ig'as mi'n tut'e feliĉ'a.

La morgaŭ'a'n tag'o'n la jun'ul'in'o ricev'is la jen'a'n leter'o'n:

“Fraŭl'in'o, La klar'ig'o, kiu'n vi promes'is al mi hieraŭ, ŝajn'as ho ve! tro facil'e diven'ebl'a. Mi opini'as, ke est'us pli ind'e je vi kaj je mi evit'i ne'util'a'j'n kor'tuŝ'aĵ'o'j'n.

Mi re'don'as al vi vi'a'n promes'o'n; sed mi ne re'pren'as la mi'a'n.

Adiaŭ: est'u feliĉ'a. ALEKSANDRO MAZIERO.”

Post du monat'o'j la kapric'em'a Klotild'o nom'iĝ'is: sinjor'in'o Herbeno.

La jun'a'j ge'edz'o'j tiel frenez'e si'n am'eg'is reciprok'e, ke la ceter'o de l’ mond'o por ili ne ekzist'is. Tamen kelk'a'foj'e memor'o, kiu simil'is konscienc'riproĉ'o'n, iom'et'e venen'is ili'a'n ĝoj'o'n. Nek unu nek ali'a pov'is pens'i sen ia mal'gaj'ec'o al Aleksandro Maziero, al tiu bon'kor'a kaj inteligent'a est'aĵ'o, kies viv'o'n ili romp'is. Sed tio mal'mult'e daŭr'is: kaj kiam Leopold'o vid'is, ke sur la frunt'o de li'a edz'in'o pas'as unu el tiu'j ombr'o'j, kies kaŭz'o'n li tro kon'is, li hav'is neniu'n mal'facil'ec'o'n por ĝi'n vapor'ig'i per blov'o de ŝmac'ad'o.

I'a'n tag'o'n ambaŭ konkur'ant'o'j si'n renkont'is sur la strat'o.

La inter'vid'iĝ'o est'is korekt'a sed mal'varm'a: Herbeno si'n sent'is ĝen'at'a. Li prezent'is al Maziero si'a'n man'o'n: Aleksandro ne el'ig'is la si'a'n; sed li las'is ĝi'n mal'mov'a en la man'o de Leopold'o, kaj ne re'don'is li'a'n man'prem'o'n.

— Almenaŭ ĉu ci ig'as ŝi'n feliĉ'a? demand'is la student'o.

— Tiel plen'e kiel mi pov'as. Sed kial si'n turn'i al tia tem'o?

— Por est'i cert'a, ke mi'a ofer'o ne est'is ne'util'a.

Per ia ajn rimed'o oni dev'is ali'direkt'i la inter'parol'ad'o'n.

— Antaŭ ne long'e, dir'is la jun'a oficir'o, mi aŭd'is pri ci kaj pri ci'a'j labor'o'j.

— Jes, respond'is la vic'kurac'ist'o, de'post kelk'a temp'o mi sen'halt'e, sen'ripoz'e labor'ad'as.

Kaj li al'don'is, kvazaŭ li parol'us al si mem:

— Nur en sen'ĉes'a labor'eg'o oni pov'as trov'i forges'o'n. Herbeno daŭr'ig'is, kvazaŭ li ne est'us aŭd'int'a:

— Oni rakont'as, ke ci publik'ig'os baldaŭ ekster'ordinar'a'n verk'o'n, kiu far'os ver'a'n revoluci'o'n en la scienc'ist'a mond'o.

Aleksandro hav'is pal'a'n rid'et'o'n.

— Ci iom tro'grand'ig'as, li dir'is. Mi fabrik'as mi'a'n tez'o'n: jen est'as ĉio.

— Ĉu mi pov'as kon'i ĝi'a'n tem'o'n? demand'is Leopold'o, kiu vol'is ŝajn'i interes'iĝ'ant'a pri la scienc'a'j serĉ'ad'o'j de si'a amik'o. Ĉu mi est'as mal'diskret'a?

— Tut'e ne. Ĝi est'as monografi'o pri la atrofi'o de l’ umbilik'a ŝnur'o.

En tiu moment'o horloĝ'o sonor'is tri bat'o'j'n.

— Ĝis la re'vid'o, dir'is Maziero, rapid'ant'e por el'ir'i. Est'as la tri'a.

— Ci do tim'as mal'fru'iĝ'i?

— Jes. Oni dev'as al'port'i al la Anatomi'a Lern'ej'o bel'eg'a'n sed kompren'ebl'e mal'viv'a'n nov'nask'it'o'n. Neces'e est'as, ke mi tie ĉe'est'u por ĝi'n dis'sekc'i.

— Ĉu tia afer'o oft'e okaz'as al ci?

— Sed mi far'as nur tio'n dum la tut'a tag'o.

— Ĉu est'as ebl'e, ke ci hav'u sufiĉ'e da kuraĝ'o por tiel sen'kompat'e dis'tranĉ'i kompat'ind'a'j'n est'aĵ'et'o'j'n?

— Tio est'as neces'eg'a; ĉar nur el tia labor'o mi pov'as ĉerp'i por mi'a tez'o la dokument'o'j'n, kiu'j'n mi bezon'as.

— Kaj ĉu tia labor'aĉ'o kaŭz'as al ci neniu'n naŭz'o'n?

— Neniu'n. Ceter'e por mi mal'viv'a nov'nask'it'o est'as nur anatomi'a tem'ul'o.

Kiam Herbeno re'ven'is hejm'e'n, Klotild'o ek'vid'is tuj, ke ŝi'a edz'o ne trov'iĝ'as en si'a kutim'a stat'o.

— Kio est'as en ci, kar'ul'et'o mi'a? ŝi demand'is.

— Sed neni'o; mi al ci cert'ig'as.

Leopold'o vol'is konserv'i sekret'a si'a'n inter'vid'iĝ'o'n kun Maziero. Sed li ne sufiĉ'e pri'pens'is pri la estr'a am'em'o de li'a edz'in'o, kiu per si'a'j kares'ad'o'j ne las'is al li eĉ unu minut'o'n da ripoz'o, ĝis kiam li est'is rakont'int'a la tut'a'n inter'parol'ad'o'n laŭ ĝi'a'j plej et'a'j detal'o'j.

— Kompat'ind'ul'o! ŝi balbut'is; li tiel profund'e am'is ni'n ambaŭ! Por li'n re'kompens'i, ni pist'is al li la kor'o'n.

Kaj Klotild'o ek'plor'eg'is.

— Kviet'ig'u ci'n, anĝel'in'o mi'a, murmur'is la kapitan'o en orel'o'j de la jun'a vir'in'o; kviet'ig'u ci'n. Ĉu ne est'as pli feliĉ'e, ke ni'a renkont'iĝ'o okaz'is, antaŭ kiam ci est'us far'iĝ'int'a la edz'in'o de Aleksandro? Almenaŭ ni hav'as por ni rajt'o'n, ni'n am'ant'e unu la ali'a'n. Se mi est'us re'ven'int'a Franc'uj'o'n dek'kvin tag'o'j'n pli post'e, mi tamen est'us am'int'a ci'n sam'manier'e, kaj Maziero trov'iĝ'us pli mal'feliĉ'a ankoraŭ, ĉar ni'a reciprok'a am'o est'us krim'o.

Sed, ĉar la plor'o'j de Klotild'o pli'fort'iĝ'is, Leopold'o pren'is si'a'n edz'in'o'n en si'a'j brak'o'j, kaj dir'is per ton'o de amik'a riproĉ'o.

— Ci sci'as, ke la kurac'ist'o konsil'as la evit'o'n de ĉia kor'tuŝ'aĵ'o. Al ci est'as mal'permes'at'e ig'i ci'n mal'san'a.

Efektiv'e sinjor'in'o Herbeno est'is graved'a. Dum kelk'a'j tag'o'j la ge'edz'o'j est'is dub'int'a'j; kaj nur de'post unu semajn'o la cert'ec'o est'is absolut'a.

Se Leopold'o ne kon'ig'is al Maziero tiu'n nov'aĵ'o'n, se li ne al li far'is konfidenci'o'n pri la ĝoj'o, kiu plen'ig'is li'a'n kor'o'n, li tio'n far'is nur por obe'i unu el tiu'j hont'em'a'j kaj delikat'eg'a'j sent'o'j, kiu'j pov'as ĝerm'i en sol'a'j super'a'j anim'o'j.

Post du monat'o'j, en la Salon'o de pentr'ist'o'j, Klotild'o, si'n apog'ant'e per si'a tut'a pez'o sur la brak'o'n de Leopold'o, ekzamen'is pentr'aĵ'o'n, kiam ŝi'n ek'okup'is tiu ne'difin'ebl'a mal'trankvil'ig'o, kiu'n ni sent'as, kiam iu ni'n fiks'e rigard'as. Ŝi iom'et'e turn'is la kap'o'n, kaj ek'vid'is post kelk'a'j paŝ'o'j Mazieron, kiu ŝi'n observ'is de nuk'o ĝis kalkan'o'j kun tiu atent'o special'a al kurac'ist'o, kiam li stud'as la simptom'o'j'n de la mal'san'o, kiu'n li pen'as mal'kovr'i.

Per tiu bor'ant'a rigard'o la jun'a vir'in'o si'n sent'is tiel plen'e sen'vest'ig'it'a, tiel profund'e fos'it'a ĝis la plej intim'a'j fibr'o'j de si'a est'aĵ'o, ke trem'is tuj'e ĉiu'j ŝi'a'j membr'o'j. Sed la vic'kurac'ist'o hont'ant'e, ĉar li est'is surpriz'it'a spion'ant'e, ŝanĝ'is subit'e si'a'n fizionomi'o'n; post'e, send'int'e al si'a iam'a fianĉ'in'o glaci'ig'a'n salut'o'n, li turn'is si'a'n dors'o'n kaj perd'iĝ'is en la vizit'ant'ar'o'n.

Kiam sinjor'in'o Herbeno rakont'is tiu'n far'iĝ'o'n al si'a edz'o, kiu neni'o'n vid'is:

— Mi tim'as, ŝi dir'is per ŝanĝ'it'a voĉ'o. Ambaŭ ni perfid'is, mi am'o'n, ci amik'ec'o'n: ni est'os pun'it'a'j pro tio. Ci vid'os, ke al'ven'os mal'feliĉ'o.

Dum Klotild'o, mal'larĝ'e kontakt'iĝ'ant'e kun Leopold'o en la kaleŝ'o, kiu ili'n re'konduk'is, al li kon'ig'is si'a'j'n tim'o'j'n, Maziero re'ven'is al si'a loĝ'ej'o per febr'a kaj ek'sku'a paŝ'o, parol'ant'e laŭt'e:

— Graved'a! Ŝi est'as graved'a, li ĝem'is. Tio est'as ne'ebl'a; tio ne okaz'os! Cert'e, ĉar de'post jam tri monat'o'j fraŭl'in'o Burdano est'is edz'in'iĝ'int'a, Aleksandro pens'is, eĉ est'is cert'a, ke la plen'um'o de la ge'edz'iĝ'o efektiv'iĝ'is: sed fin'e mal'preciz'a dub'o, ĥimer'a esper'o rest'is ankoraŭ. Li ne est'is re'vid'int'a Klotild'o'n de'post la terur'a vesper'o de la kontrakt'o, kaj kiam li rev'is pri ŝi, la aper'aĵ'o, kiu prezent'iĝ'is al li'a memor'o, hav'is ĉiam la form'o'n de la graci'a kaj ĉast'a fraŭl'in'o, kiu'n li est'is kon'int'a. Dum nun li dev'os inter'ven'ig'i en si'a'j'n rev'o'j'n volupt'a'j'n kaj pasi'a'j'n scen'o'j'n; li dev'os anstataŭ'ig'i per vir'in'o la en'sorĉ'ant'a'n virg'ul'in'o'n de la ge'fianĉ'iĝ'o, per vir'in'o hav'ant'a flank'o'j'n ŝvel'int'a'j'n pro patr'in'ec'o.

De'post tiu moment'o subit'a ŝanĝ'o okaz'is en la kutim'o'j kaj en la karakter'o de l’ jun'a kurac'ist'o. La labor'o, kiu'n li est'is al'vok'int'a por si'n help'i, kaj kiu'n ĝis nun li util'ig'is kiel konsol'ant'o'n, far'iĝ'is nur nov'a lac'ig'o al'don'it'a al li'a'j ali'a'j turment'o'j. Van'e li si'n abstrakt'is, van'e li si'n dev'ig'is al la leg'ad'o de fraz'o, van'e li ĝi'n re'komenc'is kiam li ne tre bon'e kompren'is ĝi'a'n senc'o'n, inter la lini'o'j de scienc'a libr'o, en la detal'o'j de anatomi'a'j desegn'aĵ'o'j, ĉie li re'vid'is Klotild'o'n, hav'ant'a'n sur si'a'j lip'o'j la pasi'a'n rid'et'o'n, en si'a'j okul'o'j la larm'o'plen'a'n rigard'o'n al li iam difin'it'a'j'n, sed nun adres'it'a'j'n al ali'a vir'o.

Kiam unu el li'a'j kamarad'o'j dir'is:

— Nu, vi'a tez'o ne fin'iĝ'as do? Aleksandro lev'is al si'a inter'parol'ant'o mal'vigl'a'n okul'o'n, kaj ne eĉ respond'is.

Tio far'iĝ'is tiel grav'a, ke li'a'j koleg'o'j mal'kviet'iĝ'is kaj dir'is i'a'n tag'o'n al la profesor'o Trélat, li'a deĵor'estr'o:

— Maziero ni'n mal'trankvil'ig'as. De'post kelk'a'j semajn'o'j li est'as tiel mal'lum'a kaj tiel mal'parol'em'a, ke li far'iĝ'is tut'e mal'soci'em'a. Iam li est'is ne'lac'ig'a labor'ant'o: hodiaŭ li far'as neni'o'n, eĉ ne mal'ferm'as plu i'a'n libr'o'n. Vi bon'e ag'us, kar'a majstr'o, li'n ekzamen'ant'e.

La fam'a klinik'ist'o sam'e est'is rimark'int'a la ŝanĝ'o'j'n okaz'int'a'j'n en la cerb'a stat'o de li'a plej bon'a lern'ant'o.

Sed anstataŭ li'n koler'ig'i per riproĉ'o'j, kiu'j'n merit'is la ne'regul'ec'o de li'a deĵor'o, li opini'is, ke est'as pli prudent'e ag'i kun li tiel kiel kun mal'san'ul'o; ĉar real'e li est'is tia.

— Mi'a jun'a amik'o, li dir'is i'a'n tag'o'n post la vizit'o, mi intenc'as don'i al vi unu liber'temp'a'n monat'o'n.

— Kial?

— Sed por ke vi ripoz'u. Vi vi'n lac'eg'ig'is en tiu last'a temp'o. Distr'u vi'n, vojaĝ'u, ir'u al kamp'ar'o, al mar'bord'o, kie'n vi vol'os: kaj vi re'ven'os en pli bon'a'j kondiĉ'o'j por fin'i la stud'aĵ'o'n, kiu'n vi komenc'is.

Aleksandro mal'ĝoj'e rid'et'is.

— Ne mi'n lac'eg'ig'is la labor'ad'o, li dir'is.

— Jes, mi sci'as, respond'is kun patr'a ton'o la fam'a profesor'o: vi mal'sukces'is edz'iĝ'o'n, kaj vi sufer'as pro tio. Sed, je diabl'o! ekzist'as en la tut'a mond'o pli ol unu knab'in'o. Pro situaci'o tia, kia est'as la vi'a, pro la est'ont'ec'o, kiu vi'n atend'as, por anstataŭ'ig'i la vir'in'o'n, kiu'n vi perd'is, vi tre facil'e trov'os dek fianĉ'in'o'j'n, kiu'j est'os ĉiu'j mult'e super'a'j al tiu mal'sprit'a fraŭl'in'aĉ'o, kiu ne sci'is vi'n ŝat'i.

— Mi pet'eg'as vi'n, kar'a majstr'o; ne insist'u. Sed tiu inter'parol'ad'o ne rest'is sen rezultat'o; ĝi ig'is Mazieron pli si'n'gard'em'a. Li kompren'is, ke li dev'as kaŝ'i for de ĉiu'j okul'o'j la vent'eg'o'n, kiu agit'iĝ'as intern'e de li, kaj simil'i tiu'j'n vulkan'o'j'n, kies flank'o'j est'as neĝ'o'kovr'it'a'j, dum brul'ant'a laf'o bol'eg'as intern'e.

Li'a deĵor'o ne sufer'is plu pro li'a'j humor'a'j ne'egal'ec'o'j. Li re'aper'is en kurs'o'j, en la Anatomi'a Lern'ej'o, kaj eĉ re'komenc'is dis'sekc'i.

Ĉiu'j hom'o'j est'is tromp'it'a'j, eĉ Leopold'o, al kiu Aleksandro dir'is i'a'n tag'o'n:

— Kaŝ'em'ul'o, ci ne dir'is al mi, ke ci'a edz'in'o est'as graved'a.

— Post tio, kio okaz'is, ci dev'as kompren'i ...

— Ci do opini'as mi'n naiv'ul'o. Ĉu, kiam jun'ul'in'o edz'in'iĝ'as, oni ne dev'as antaŭ'vid'i tiu'n tre logik'a'n kaj tre natur'a'n konsekvenc'o'n?

— Sen'dub'e: sed mi tiel fort'e tim'is ci'n ĉagren'i.

— Ci vid'as, ke tio ne okaz'is. En kiu epok'o ci atend'as ci'a'n hered'ant'o'n?

— En la du unu'a'j semajn'o'j de Decembr'o.

— Aŭskult'u mi'n: mi kompren'as, ke mi'a ĉe'est'o est'as kapabl'a ĝen'i sinjor'in'o'n Herbeno; jen est'as kial mi ne far'as al ci propon'o'j'n por ŝi'n kurac'i. Tamen se ci bezon'os mi'n, ci ĉiam trov'os mi'n pret'a por ci'n util'i. Sekv'e tuj kiam la akuŝ'o est'os komenc'it'a, sci'ig'u mi'n.

Profund'e kor'tuŝ'it'a, Leopold'o prem'is entuziasm'e la man'o'n de si'a amik'o, dir'ant'e:

— Nu! ci est'as tut'e simpl'e super'eg'a. Ĉar la kapitan'o hav'is si'a'j'n okul'o'j'n plen'a'j'n je larm'o'j, li ne pov'is rimark'i la strang'a'n rigard'o'n, kiu'n la student'o las'is fal'i sur li'n, kaj precip'e la mal'am'a'n kaj sam'temp'e ironi'a'n rid'et'o'n, kiu moment'e flug'et'is sur li'a'j mal'larĝ'a'j lip'o'j: sen tio la edz'o de Klotild'o est'us trem'et'int'a.

La temp'o pas'is, kaj al'proksim'iĝ'is la epok'o, en kiu sinjor'in'o Herbeno est'os liber'ig'it'a.

De'post kiam Maziero ŝajn'is forges'int'a la est'int'ec'o'n, la mal'nov'a'j amik'o'j oft'e re'vid'is unu la ali'a'n. Eĉ Leopold'o sci'ig'is Aleksandron pri ĉiu'j faz'o'j de la graved'ec'o, kiu est'is mal'facil'a, kaj al'trud'is al la jun'a vir'in'o lac'ig'o'j'n pen'ig'e toler'it'a'j'n de ŝi'a delikat'a konstituci'o. Cert'e Aleksandro don'is kelk'a'j'n ne'preciz'a'j'n konsil'o'j'n: sed, ĉar li ne hav'is la mal'san'ul'in'o'n antaŭ si'a'j okul'o'j, est'is ne'ebl'e, ke li parol'u laŭ cert'ig'a manier'o.

I'a'n tag'o'n Herbeno dir'is:

— Tio, kio est'is far'it'a, est'is far'it'a; ni ĝi'n forges'u. Kial ci ne vizit'as Klotild'o'n? Mi cert'ig'as, ke ŝi sent'as al ci ver'a'n amik'ec'o'n, kaj ke ŝi est'us tre feliĉ'a, ci'n re'vid'ant'e.

— Mi ne dub'as pri tio. Tamen ŝajn'as al mi, ke mi pli bon'e ag'us, prokrast'ant'e mi'a'n vizit'o'n. La far'iĝ'o'j est'as ankoraŭ tro nov'a'j; kaj ŝi ne bezon'as emoci'o'j'n.

Kiam Leopold'o est'is kon'ig'int'a al si'a edz'in'o la respond'o'n de si'a amik'o:

— Kia delikat'ec'o, ĝem'is Klotild'o. Mi opini'as kiel sinjor'o Maziero. Dum ankoraŭ iom da temp'o, mi prefer'as ne trov'iĝ'i en li'a ĉe'est'o. Sed se mi mi'n sent'us grav'e mal'san'a, mi ne ŝancel'iĝ'us; kaj mi fid'us al li sol'a.

Fin'e la 10an de Decembr'o 1874, je la du'a vesper'e, la unu'a'j dolor'o'j komenc'is. Post tri hor'o'j, sinjor'in'o Herbeno nask'is fil'o'n.

Leopold'o rapid'e telegraf'is la nov'aĵ'o'n al si'a amik'o. Ĉar la fart'o de Klotild'o ŝajn'is kontent'ig'a, li vol'is port'i mem la depeŝ'o'n en la poŝt'ofic'ej'o'n, tim'ant'e, ke pro adres'erar'o ĝi ne al'ven'os al la adres'it'o. Sed kiam li re'ven'is, li sent'is grand'eg'a'n mir'o'n, aŭd'ant'e kor'ŝir'ant'a'j'n kri'ad'o'j'n, kiu'j el'ir'is el la ĉambr'o de la mal'san'ul'in'o.

La akuŝ'labor'o re'komenc'is; kaj la jun'a patr'in'o nask'is du'a'n infan'o'n.

Malgraŭ tiu ne'atend'it'a mal'simpl'ig'o, la afer'o'j laŭ'ir'is laŭ regul'a ir'ad'o. Post du hor'o'j, la liber'ig'o est'is plen'a, kaj tiu'foj'e definitiv'a.

Kiel sinjor'in'o Herbeno est'is dir'int'a al Leopold'o, ŝi fid'is nur al Maziero. Sed, ĉar ĉi tiu prefer'is ne inter'ven'i, tiel long'e kiam la akuŝ'labor'o est'os simpl'a, kaj intenc'is ĉe'est'i nur se la cirkonstanc'o'j urĝ'e postul'us li'a'n inter'met'o'n, Klotild'o ne vol'is, ke ali'a kurac'ist'o ŝi'n help'u en ŝi'a liber'ig'o. Ŝi do si'n kontent'ig'is per akuŝ'ist'in'o, sci'ant'e, ke Aleksandro est'os avert'it'a kaj pret'a al'kur'i post la unu'a al'vok'o.

Jen est'as kial la ĝemel'a graved'ec'o ne est'is diven'it'a, kaj kial neni'o est'is pret'a por akcept'i la du'a'n bub'o'n, kiu'n oni dev'is met'i provizor'e en la sam'a'n lul'il'o'n jam okup'it'a'n de li'a frat'o.

La apud'a ĉambr'o, kiu apart'ig'is la ge'edz'a'n apartament'o'n el la kuir'ej'o, est'is ali'form'ig'it'a en infan'ej'o'n. En ĝi dev'is loĝ'i la guvern'ist'in'o kun la du infan'o'j, tuj kiam est'os al'ven'int'a la du'a lul'il'o, tuj'e mend'it'a post la akuŝ'o. Oni dev'is ĝi'n al'port'i la hodiaŭ'a'n vesper'o'n mem.

Sinjor'in'o Herbeno est'is mam'nutr'ant'a si'a'n unu'a'nask'it'o'n, kiam la serv'ist'in'o en'ir'is en la ĉambr'o'n, dir'ant'e:

— Neces'e est'as, ke mi el'ir'u por far'i aĉet'o'n ĉe komerc'ist'o. Mi ven'as antaŭ'sci'ig'i vi'a'n sinjor'in'a'n Moŝt'o'n, por ke ŝi ne mal'trankvil'iĝ'u, se okaz'e la et'ul'o vek'iĝ'us.

— Ne rest'u for dum long'a temp'o, ĉar vi sci'as, ke en tiu moment'o neni'u trov'iĝ'as en la loĝ'ej'o.

— Mi rest'os ekster'e nur kvin minut'o'j'n, nur la temp'o'n neces'a'n por mal'supr'e'n- kaj re'supr'e'n'ir'i. Ceter'e vi'a sinjor'in'a Moŝt'o ne bezon'as mal'trankvil'iĝ'i. Li dorm'as kiel amor'o, la graci'a kerub'o.

La fleg'ist'in'o, kiu est'is for'ir'int'a dum kvar'on'o da hor'o, re'ven'is en la sam'a moment'o.

— Ne pri'okup'u vi'n pri io ajn, ŝi dir'is al la serv'ist'in'o, kaj far'u tio'n, kio'n vi bezon'as far'i. Ĉu mi ne est'as ĉi tie? La serv'ist'in'o el'ir'is.

Sinjor'in'o Herbeno rigard'ad'is si'a'n unu'a'n infan'o'n, kiu daŭr'ig'is suĉ'i avid'e, kiam ŝi kred'is aŭd'i bru'o'n en la ĉambr'o, en kiu oni est'is met'int'a la du'a'n bub'o'n.

— Ir'u do vid'i, kio okaz'as, dir'is la jun'a patr'in'o al la fleg'ist'in'o. Ebl'e la ali'a et'ul'o bezon'as est'i pur'ig'it'a.

La vir'in'o si'n lev'is mal'vigl'e el si'a apog'seĝ'o, kaj per pez'a paŝ'o si'n direkt'is al la pord'o, kiam ĝi larĝ'e mal'ferm'iĝ'is, subit'e re'puŝ'it'e el ekster'o; kaj la kuir'ist'in'o, kiu re'ven'is, far'int'e si'a'n aĉet'o'n, rapid'is al la ĉambr'o, ek'kri'ant'e:

— Fajr'o est'as en la lul'il'o! Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Klotild'o forges'is la rekomend'o'j'n de l’ akuŝ'ist'in'o, si'n lev'is, kvazaŭ ŝi est'us puŝ'it'a de risort'o, kaj rapid'is al la infan'ej'o, en kiu ŝi'n atend'is abomen'a spektakl'o.

En mez'o de la ĉambr'o la koket'a konstru'aĵ'o el silk'o kaj el punt'o'j, kiu'n de'post kelk'a'j semajn'o'j sinjor'in'o Herbeno tiel am'e rigard'ad'is, est'is nur brul'ant'a fajr'aĵ'o, en kies mez'o aper'is la karb'ig'it'a kaj grimac'ant'a vizaĝ'o de l’ est'aĵ'et'o jam mort'int'a. La kurten'o'j subit'e fajr'iĝ'is en flug'ad'o de flam'o'j, kiu'j nigr'ig'is la plafon'o'n; kaj ili'a'j brul'ant'a'j pec'o'j, fal'ant'e sur la infan'o'n kred'ebl'e dorm'ant'a'n, li'n rapid'e sufok'is.

Dens'a kaj mal'bon'odor'a fum'o plen'ig'is la ĉambr'o'n, dum la tut'a apartament'o sorb'iĝ'is je mal'agrabl'eg'a odor'o de karn'o brul'ig'it'a, ĉar en mult'a'j lok'o'j la haŭt'o de l’ mal'grand'a kadavr'o romp'iĝ'is, kaj las'is flu'et'i flav'a'n gras'o'n, kiu ne nur nutr'is la brul'ad'o'n, sed pli'e ĝi'n re'viv'ig'is, kiam ĝi komenc'iĝ'is esting'iĝ'i.

La mal'feliĉ'a patr'in'o ne pov'is toler'i pli'o'n. Pro du'obl'a kaŭz'o, unu'e pro terur'o, du'e pro la ne'si'n'gard'o, kiu'n ŝi far'is el'lit'iĝ'ant'e, per'fort'a hemoragi'o okaz'is; kaj sinjor'in'o Herbeno fal'is ter'e'n mez'e de sang'a marĉ'aĵ'o.

En sam'a moment'o Leopold'o re'ven'is, anonc'int'e al si'a'j bo'ge'patr'o'j la nov'aĵ'o'n pri la feliĉ'a liber'ig'o de ili'a fil'in'o, kiam subit'e li trov'iĝ'is antaŭ si'a karb'ig'it'a infan'o kaj si'a edz'in'o kuŝ'ant'a sur la parget'o: dum'e mal'grand'a ruĝ'a river'et'o sen'ĉes'e nutr'it'a mal'rapid'e serĉ'is si'a'n voj'o'n tra la mebl'o'j, kaj direkt'iĝ'is al la pord'o, sub kiu ĝi mal'aper'is, daŭr'ig'ant'e si'a'n flu'ad'o'n ĝis en la ŝtup'ar'o.

Ne pri'pens'ant'e, antaŭ kiam li demand'os iu'n ajn, Herbeno pren'is en si'a'j brak'o'j Klotild'o'n sen'mov'a'n, ŝi'n met'is sur ŝi'a'n lit'o'n, kaj dir'is al la serv'ist'in'o:

— Kur'u tuj al kurac'ist'o ia. Li'n al'konduk'u kun vi. Sam'temp'e li krajon'is sur angul'o de ĵurnal'o tiu'j'n mal'esper'a'j'n vort'o'j'n:

— Klotild'o mort'as. Ven'u tuj. La pord'ist'o star'is tie, propon'ant'e si'a'j'n serv'o'j'n.

— Uz'u fiakr'o'n, li dir'is; port'u tio'n al sinjor'o Maziero. Li'n al'konduk'u.

Post dek minut'o'j kvartal'a kurac'ist'o, konduk'it'a de la kuir'ist'in'o, rapid'e al'ven'is. Dank’ al energi'a ŝtop'aĵ'o la hemoragi'o est'is halt'ig'it'a. Sed la mal'san'ul'in'o est'is perd'int'a tia'n kvant'o'n da sang'o, ke malgraŭ la kurac'ad'o'j al ŝi mal'ŝpar'it'a'j ŝi'a sven'ad'o ĉiam daŭr'is.

Fin'e ĉiu tuj'a danĝer'o ŝajn'is provizor'e mal'aper'int'a. Oni dev'is nun atend'i la est'ont'a'j'n far'iĝ'o'j'n.

Dum'e la fer'a'j pied'o'j de la lul'il'o, kiu'j'n est'is varm'ig'int'a la brul'ig'o de materi'o'j en ĝi en'hav'it'a'j, ruĝ'iĝ'is; kaj la tapiŝ'o, sur kiu ili ripoz'is, komenc'is flam'iĝ'i. Per kelk'a'j akv'a'j sitel'o'j mal'avar'e ĵet'it'a'j, est'is facil'e halt'ig'i tiu'n ek'brul'o'n. Leopold'o sur'genu'is, sub'lev'ant'e la brul'ant'a'n tapiŝ'o'n kaj ĝi'n fald'ant'e, por ke ĝi ne pov'u komunik'i la brul'ad'o'n al tapet'o'j kaj al mur'lign'aĵ'o'j. Subit'e ŝajn'is al li, ke glaci'ig'a tromb'o fal'as sur li'a'n korp'o'n. Najbar'o, kiu ne li'n ek'vid'is, verŝ'is sur li'a'n dors'o'n kaj sur li'a'j'n ŝultr'o'j'n la tut'a'n en'hav'o'n de akv'o'plen'a sitel'o.

Herbeno si'n lev'is per unu salt'eg'o, kaj ne eĉ aŭskult'ant'e la sen'kulp'ig'o'j'n de l’ mal'lert'ul'o, li rapid'is al la pord'o, kaj si'n ĵet'is en la brak'o'j'n de Maziero al'ven'ant'a.

— Ha! amik'o mi'a! li ek'kri'is.

— Dum la voj'ir'o, ci'a pord'ist'o ĉio'n rakont'is. Kiel ŝi fart'as?

— Ven'u ŝi'n vid'i.

Antaŭ'ir'ant'e la vic'kurac'ist'o'n, Leopold'o penetr'is en la ĉambr'o'n, en kiu Klotild'o, observ'it'a de la fleg'ist'in'o, kuŝ'is ĉiam sen'mov'a, pli blank'a ol la kap'kusen'o, sur kiu ŝi ripoz'is.

La jun'a kurac'ist'o ŝi'n long'e rigard'ad'is, ŝi'n zorg'eg'e aŭskult'ad'is; kaj dum Herbeno mal'trankvil'eg'a pen'is sed van'e leg'i si'a'n sentenc'o'n sur li'a marmor'a vizaĝ'o:

— Kie la akcident'o okaz'is? demand'is Aleksandro.

— En la apud'a ĉambr'o.

Silent'e Maziero mal'ferm'is la komunik'a'n pord'o'n, kaj ne ĵet'int'e eĉ unu sol'a'n rigard'o'n al la karb'ig'it'a'j dis'romp'aĵ'o'j, kiu'j obstrukc'is la infan'ej'o'n, li zorg'e kaj atent'eg'e ekzamen'is la marĉ'aĵ'et'o'j'n el dens'ig'it'a sang'o, kiu'j kovr'is la parget'o'n. Li eĉ ir'is ĝis en la ŝtup'ar'o, mal'supr'e'n'ir'is kelk'a'j'n ŝtup'o'j'n, si'n klin'ant'e al ter'o, ĉiam rigard'ant'e: fin'e li re'supr'e'n'ir'is, dir'ant'e:

— Ŝi perd'is almenaŭ kvin litr'o'j'n da sang'o. Se post du hor'o'j oni ne praktik'is la trans'fuzi'o'n, ŝi est'as pere'ont'a.

— Tiam ĉu rest'as ankoraŭ iom da esper'o? balbut'is la mal'feliĉ'a edz'o kun frenez'a'j okul'o'j.

— Ebl'e. Mi kur'as al mi'a deĵor'estr'o. Post unu hor'o ni est'os ĉi tie.

Rest'int'e sol'a, Leopold'o re'en'ir'is en la ĉambr'o'n de si'a edz'in'o, kiu persist'e montr'is neniu'n sign'o'n de ekzist'o. Sid'ant'e en apog'seĝ'o, hav'ant'e si'a'n kap'o'n en si'a'j man'o'j, li plor'eg'is, kiam tus'ar'o li'n subit'e ek'sku'is tiel per'fort'e, ke li est'is dev'ig'at'a si'n lev'i kaj atend'i fald'iĝ'ant'e, ke la atak'o est'u fin'it'a.

— Sed, sinjor'o, dir'is la fleg'ist'in'o, vi dev'us ŝanĝ'i vi'a'j'n vest'o'j'n. Ili est'as tut'e mal'sek'a'j.

Pro la stat'o de sen'konsci'o, en kiu Herbeno trov'iĝ'is, li est'is tut'e forges'int'a la mal'varm'eg'a'n duŝ'o'n, kiu fal'is sur li'n antaŭ du'on'o da hor'o. Eĉ li ne sent'is, ke li'a'j akv'o'plen'a'j vest'aĵ'o'j al'glu'iĝ'as al li'a haŭt'o.

Por al'ir'i al si'a tualet'ej'o, li est'is dev'ig'at'a tra'ir'i la brul'ig'it'a'n ĉambr'o'n. Li si'n klin'is al tio, kio rest'is el la lul'il'o, kaj ne'vol'e trem'et'is pro naŭz'o kaj abomen'o, vid'ant'e tiu'n nigr'a'n kaj karb'a'n mas'et'o'n, kiu iam est'is li'a infan'o.

En tiu moment'o ide'o tra'ir'is li'a'n cerb'o'n kiel fulm'o fajr'o, kaj li'n ek'salt'ig'is:

— Kaj la ali'a? li dir'is. Kio li far'iĝ'is? Li re'ven'is en la ĉambr'o'n de Klotild'o. Sur la sojl'o, li rond'e'n direkt'is si'a'n rigard'o'n, ekzamen'ant'e ĉiu'j'n detal'o'j'n. La fleg'ist'in'o diven'is li'a'n mut'a'n demand'o'n, kaj, montr'ant'e per la man'o angul'o'n de l’ apartament'o:

— Trankvil'ig'u vi'n, ŝi dir'is; li kuŝ'as tie. Kompat'ind'a graci'ul'et'o! Vid'u, kiel kviet'e li dorm'as.

Tiu el'pens'em'a vir'in'o, kiu'n neni'o pov'is konfuz'i, est'is mal'plen'ig'int'a unu el tir'kest'o'j de la komod'o; kaj ĝi'n plen'ig'int'e per kap'kusen'o'j, ŝi far'is per ĝi provizor'a'n lul'il'o'n. Tiam Leopold'o, trankvil'ig'it'a pri la sort'o de la sol'a infan'o al li rest'ant'a, konsent'is sur'met'i sek'a'j'n vest'o'j'n.

Dum'e Maziero, port'ant'e aparat'o'n por trans'fuzi'o, re'ven'is, akompan'at'a de ĥirurgi'ist'o.

La du scienc'ist'o'j bezon'is unu sol'a'n rigard'o'n por konsent'i ambaŭ, ke en tiu unik'a prov'o trov'iĝ'as la sol'a ŝanc'o de sav'o.

— Kiu don'os si'a'n sang'o'n? demand'is la operaci'ist'o.

— Mi kompren'ebl'e, respond'is Leopold'o. Ĉu mi ne est'as ŝi'a edz'o? Tiu pretend'o est'is tiel rajt'ig'it'a, ke la kurac'ist'o far'is neniu'n protest'o'n.

Herbeno lev'is si'a'n manik'o'n, kaj prezent'is si'a'n brak'o'n al la ĥirurgi'ist'o, por ke ĉi tiu pov'u praktik'i la neces'a'n sang'el'tir'o'n, kiam la operaci'ist'o, mir'ig'it'a de la sek'a varm'ec'o de li'a haŭt'o, ek'kri'is:

— Sed, mi'a kar'a sinjor'o, vi hav'as febr'o'n!

— Est'as tre kompren'ebl'e, post tiom da kor'tuŝ'aĵ'o'j.

— Mi ne parol'as pri tio: mi alud'as pri inflam'a febr'o. Maziero, aŭskult'ad'u li'n.

Aleksandro si'n mal'rekt'ig'is, kaj apog'is si'a'n orel'o'n sur la brust'o'n de si'a amik'o.

— Pulm'a kongest'ec'o, li dir'is, si'n rekt'ig'ant'e. Krepit'ant'a'j bru'o'j en la baz'o.

— Tio'n mi diven'is. Neces'e est'as, ke vi en'lit'iĝ'u kaj tre zorg'e kurac'iĝ'u; ĉar en tiu moment'o vi'n ek'atak'as pneŭmoni'o: pro tio, vi pov'as neniel ni'n util'i.

— Ho! doktor'o, mi vi'n pet'eg'as.

— Ha! ne, tut'e ne. Mi ne inokul'os mal'san'a'n sang'o'n en vejn'o'j'n de mort'ant'in'o. Oni ne far'as tia'j'n afer'o'j'n.

— Aŭskult'u mi'n, mi'a mal'nov'a amik'o, dir'is tiam la student'o. Mi bon'e fart'as; mi hav'as bel'eg'a'n konstituci'o'n kaj viv'eg'a'n sang'o'n; ci pov'as mi'n kred'i. Ĉu ci konsent'as ke mi ci'n anstataŭ'u? Per'fort'a batal'o okaz'is en la anim'o de Leopold'o.

Do la for'pel'it'a am'ind'um'int'o re'don'os la viv'o'n al la perfid'a vir'in'o. Se Klotild'o re'viv'iĝ'os, est'os la sang'o mem de Aleksandro, kiu flu'os en ŝi'a'j vejn'o'j. Tiam ili ambaŭ far'iĝ'os unu sol'a karn'o: ili est'os al'lig'it'a'j unu al la ali'a per natur'a'j lig'il'o'j mult'e pli potenc'a'j al la ne'natur'a'j ĉen'o'j de la ge'edz'ec'o. Ne nur Klotild'o kaj Leopold'o pren'is al Maziero li'a'n soci'a'n kaj sent'a'n viv'o'n, sed pli'e ili ŝtel'as part'o'n de li'a korp'a viv'ec'o. Post tiel super'eg'a hero'ec'o, ĉu la jun'a'j ge'edz'o'j pov'os rigard'i si'a'n amik'o'n kaj sam'temp'e ne ruĝ'iĝ'i pro hont'o? Ĉu ili kuraĝ'os am'i ankoraŭ unu la ali'a'n? Ĉu ili'a am'o, rajt'a laŭ la leĝ'o, ne far'iĝ'os laŭ la natur'o adult'a am'o?

— Nu, sinjor'o, decid'u vi'n, ek'kri'is la ĥirurgi'ist'o. Ĉiu minut'o de prokrast'o kompromit'as la sukces'o'n.

— Mi diven'as la motiv'o'n de ci'a ŝancel'iĝ'o, dir'is Aleksandro mez'a'voĉ'e: sed tim'u neni'o'n. Nek ci nek ci'a edz'in'o ŝuld'os al mi dank'o'n. Est'as mi kontraŭ'e, kiu pag'as ŝuld'o'n.

— Ŝuld'o'n! Kio'n ci vol'as dir'i? Mi ne ci'n kompren'as.

— Mi mi'n kompren'as; kaj tio sufiĉ'as. Se oni prov'as neni'o'n, Klotild'o mort'os. Ŝi'a viv'o aparten'as al ŝi sol'a: ci ne hav'as rajt'o'n dispon'i pri ĝi.

— Ag'u do, ĝem'is Leopold'o; kaj sav'u ŝi'n.

La operaci'o komenc'is.

Ju pli la viv'a likvor'o penetr'is en la vejn'o'j'n de la mort'ant'in'o, des pli ŝi'a'j vang'o'j kolor'iĝ'is, ŝi'a puls'o viv'iĝ'is, ŝi'a spir'o aktiv'iĝ'is kaj rapid'iĝ'is. Fin'e la mal'san'ul'in'o mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n; sed ili'n ŝi tuj'e re'ferm'is. Ĉar en ŝi'a mal'fort'ig'it'a organism'o la varm'a sang'o de la jun'ul'o ag'is, kvazaŭ ĝi est'us ebri'ig'a vin'o, produkt'ant'e spec'o'n da ebri'ec'o, de kiu dev'is rezult'i la viv'o. Post la antaŭ'a letargi'a stat'o post'ven'os re'bon'ig'ant'a dorm'ad'o: kaj post la vek'iĝ'o aper'os la re'san'iĝ'o.

— Tio sufiĉ'as, dir'is la ĥirurgi'ist'o. Kaj li ĉes'ig'is la operaci'o'n, feliĉ'e por Maziero. Ĉar ju pli la viv'ec'o al'ven'is flu'e en la korp'o'n de Klotild'o, des pli la jun'ul'o sent'is, ke la li'a for'ir'as. Kiam la operaci'ist'o est'is de'met'int'a la aparat'o'n, la jun'a kurac'ist'o pal'iĝ'is subit'e kaj preskaŭ sven'is. Leopold'o rapid'is al li.

— Ne'grav'aĵ'o! dir'is Aleksandro; tio jam pas'is. Per kelk'a'j biftekoj mi tre rapid'e re'far'os la sang'o'n de mi perd'it'a'n. Sed, li al'don'is gaj'e, ci pov'as est'i cert'a, ke mi met'os ili'a'n kost'o'n sur mi'a'n vizit'kalkul'o'n.

En tiu moment'o kri'et'ad'o'j aŭd'iĝ'is en angul'o de la ĉambr'o. Ili est'is puŝ'it'a'j de la nov'nask'it'o, kiu vek'iĝ'is.

Malgraŭ li'a mal'fort'iĝ'o, Maziero ek'salt'is.

— Kio est'as tio? li demand'is.

— Sed tio est'as mi'a infan'o.

— Kiel! ci'a pord'ist'o rakont'is, ke li mort'is en la brul'ad'o.

— Est'as ver'e; ci ne pov'as sci'i. Klotild'o nask'is ĝemel'o'j'n. Kiam mi send'is al ci mi'a'n depeŝ'o'n tuj post la nask'iĝ'o de la unu'a, mi ne kon'is ankoraŭ la ekzist'o'n de la du'a. Jen est'as kial mi ne parol'is pri li. Est'as ĉi tiu last'a tiu, kiu est'is brul'ig'it'a, al'don'is Leopold'o kun plor'eg'o en la voĉ'o.

Sed en tiu moment'o, Herbeno est'is ek'kapt'it'a de tiel per'fort'a tus'ar'o, akompan'it'a de sufok'o, ke li dir'is al la ĥirurgi'ist'o, kiu jam star'is sur la sojl'o de la pord'o, ek'el'ir'ont'e:

— Vi est'as prav'a, doktor'o; mi sent'as mi'n mal'bon'fart'ant'a. Nun, ĉar Klotild'o ne est'as plu minac'it'a de tuj'a danĝer'o, mi obe'os vi'a'n konsil'o'n.

— Josefino, li dir'is al la serv'ist'in'o, vi star'ig'os lit'o'n en la manĝ'o'ĉambr'o. Mi ne vol'as, ke sinjor'o Maziero el'ir'u el mi'a hejm'o, tiel long'e kiam ili'a'j fort'o'j ne est'os plen'e re'ven'int'a'j.

Dum'e Aleksandro, en'glut'int'e glas'et'o'n da brand'o, si'n lev'is kaj konduk'is al la pord'o si'a'n deĵor'estr'o'n, li'n dank'ant'e. La alkohol'o est'is vek'int'a en la nerv'o'j de la student'o ne'natur'a'n energi'o'n, kiu ebl'ig'is, ke li al'ir'u kaj el'ir'u tra la ĉambr'o.

Kiam la ĥirurgi'ist'o est'is el'ir'int'a, li si'n direkt'is al la komod'a tir'kest'o ali'form'ig'it'a en lul'il'o'n, kaj long'e rigard'ad'is la est'aĵ'et'o'n, kiu kri'ad'is pro mal'sat'o. Sed anstataŭ rid'et'i, la rigard'o de la jun'ul'o far'iĝ'is kontraŭ'e mal'bon'a kaj mal'am'a. Kun frunt'o sulk'ig'it'a, kun brov'o'j kun'tir'it'a'j, li murmur'is mal'laŭt'e:

— Tio est'is ne'util'a. Kaj li daŭr'ig'is rest'i ĉi tie, ir'ant'e el Klotild'o dorm'ant'a al la kri'eg'ant'a nov'nask'it'o, kiam li trem'et'is, kiel hom'o subit'e vek'it'a.

— Nun, ĉar li'a patr'in'o est'as tut'e ne'kapabl'a li'n mam'nutr'i, dir'is la fleg'ist'in'o, kio'n oni dev'as far'i pri tiu et'ul'o?

— Tio'n, kio'n vi vol'os, respond'is mal'afabl'e Maziero.

Kaj li el'ir'is el la ĉambr'o, dum tiu vir'in'o mir'eg'ant'a murmur'is mal'laŭt'e:

— Kia strang'ul'o! Cert'e li est'as tre grand'anim'a; tio'n li pruv'is antaŭ ne long'e: tamen est'as moment'o'j, en kiu'j li mi'n tim'ig'as.

La morgaŭ'a'n maten'o'n ĉiu'j loĝ'ant'o'j kiel ebl'e plej bon'e fart'is en la hejm'o de Leopold'o.

Aleksandro, kiu est'is elekt'int'a la diet'o'n de krud'a viand'o, rapid'e re'far'is la sang'o'n perd'it'a'n.

Herbeno rest'is en si'a lit'o, sed nur pro si'n'gard'em'o; ĉar li'a stat'o ne pli'grav'iĝ'is.

Pri Klotild'o ŝi vek'iĝ'is tre mal'fort'a, tre pal'a ankoraŭ; sed ĉiu'j simptom'o'j ebl'ig'is konjekt'i, ke la plen'a re'san'iĝ'o est'os nur afer'o de temp'o.

Do la student'o el'ir'is kontent'a, anonc'int'e, ke li re'ven'os post li'a vesper'manĝ'o, por si'n inform'i pri la fart'o de ge'mal'san'ul'o'j.

Sed en vesper'o, tuj kiam, en'ir'int'e en la ĉambr'o'n de Klotild'o, li est'is ĵet'int'a rigard'o'n al la jun'a vir'in'o, li'a kor'o kun'tir'iĝ'is dolor'e.

Sinjor'in'o Herbeno est'is ne're'kon'ebl'a. Kun trajt'o'j tir'it'a'j, kun okul'ej'o'j blu'ig'it'a'j, manĝ'eg'it'e de ard'ant'a febr'o, ŝi ŝajn'is sufok'iĝ'ant'a. Ŝi'a ŝvel'int'a ventr'o ŝi'n mult'e dolor'is. Fin'e ĉiu'moment'e ŝi est'is sku'ad'it'a de dub'e'verd'a'j vom'ad'o'j, kiu'j ŝi'n tut'e lac'eg'ig'is. La jun'a kurac'ist'o pal'iĝ'is, re'kon'ant'e la tim'ind'a'j'n simptom'o'j'n de l’ infekt'a peritone'it'o.

Por halt'ig'i pli rapid'e la hemoragi'o'n, kiu mort'ig'is sinjor'in'o'n Herbeno, la kurac'ist'o, kiu far'is la ŝtop'aĵ'o'n, uz'is ĉiu'j'n tol'aĵ'o'j'n de li trov'it'a'j'n sub li'a man'o. Inter ili trov'iĝ'is mal'pur'a tuk'o jam util'ig'it'a por la akuŝ'o. Tio sufiĉ'is, por ke pus'a sorb'ig'o tuj'e post'ven'u. Tiel long'e kiam Klotild'o est'is sen'mov'ig'it'a de si'a sven'ad'o, la venen'ig'o produkt'iĝ'is laŭ tut'e ne'konstat'ebl'a manier'o: sed ju pli la sang'a rond'ir'o aktiv'iĝ'is, des pli la venen'ig'o si'a'vic'e pli kaj pli fort'iĝ'is.

Re'don'ant'e la viv'o'n al sinjor'in'o Herbeno, la sang'o de Maziero est'is do hav'int'a tiu'n bedaŭr'ind'a'n rezultat'o'n: ebl'ig'i, ke la mal'san'o pli'grand'iĝ'u.

La student'o ne est'is ankoraŭ doktor'o. Ne'vol'ant'e pren'i sur si'n, pro la publik'o, la respond'ec'o'n de katastrof'o, kiu ŝajn'is al li ne'evit'ebl'a, li konsil'is al Leopold'o, ke li vok'u por konsil'iĝ'o unu el princ'o'j de la scienc'o.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Herbeno el'lit'iĝ'is kaj si'n vest'is, malgraŭ la rekomend'o'j de si'a amik'o, kiu dir'is:

— Rest'u en ci'a lit'o, ci est'as pli mal'san'a ol ci kred'as.

— Ĉu mi'a stat'o hav'as i'a'n valor'o'n? respond'is Leopold'o ekscit'eg'it'e: ne mi'n danĝer'o minac'as, sed ŝi'n. Mi est'as jun'a, fortik'a; mi ĉiam re'san'iĝ'os.

Li pov'is apenaŭ spir'i. Tamen, help'it'e de Maziero, li obstin'e fleg'is Klotild'o'n dum la tut'a nokt'o.

Sed kiam maten'iĝ'is, li'a mal'fort'ec'o est'is tia, ke li fal'is sur apog'seĝ'o'n, kaj ne est'is kapabl'a ir'i ĝis si'a ĉambr'o. Aleksandro kaj la fleg'ist'in'o est'is dev'ig'it'a'j li'n port'i en li'a'n lit'o'n.

Dum tiu long'a nokt'o plen'a je kor'tuŝ'aĵ'o'j, la stat'o de Klotild'o pli ankoraŭ grav'iĝ'is. Cerb'a'j akcident'o'j aper'is. La jun'a vir'in'o delir'is, re'kon'is neniu'n, kaj ek'kri'is, okup'it'a de fiks'a ide'o:

— Mi est'is cert'a, ke al mi al'ven'os mal'feliĉ'o! Maziero, lac'eg'a pro trans'fuzi'o, emoci'o'j kaj mal'dorm'o, pet'is de unu el si'a'j koleg'o'j, ke li bon'vol'u li'n anstataŭ'i, dum li ripoz'os kelk'a'j'n minut'o'j'n, atend'ant'e la al'ven'o'n de la konsil'ant'a kurac'ist'o.

Kiam, ekzamen'int'e la mal'san'ul'in'o'n, tiu'j tri sinjor'o'j trov'iĝ'is sol'a'j en la salon'o, por diskut'i pri la mal'san'o, ili rigard'is mal'gaj'e unu la ali'a'n, kaj silent'iĝ'is.

Ili si'n kompren'is reciprok'e. La scienc'o konfes'is si'a'n mal'potenc'o'n. Sinjor'in'o Herbeno est'is ne'ripar'ebl'e pere'ont'a.

— Don'u alkohol'o'n larĝ'doz'e, dir'is la klinik'a profesor'o; ne est'as prov'ebl'a ali'a kurac'il'o.

— Sed, li al'don'is post unu moment'o, mi ne vid'as ŝi'a'n edz'o'n: pro kiu motiv'o li ne trov'iĝ'as tie ĉi.

— Li mem est'as mal'san'a, respond'is Maziero. Eĉ se vi konsent'us li'n ekzamen'i, kar'a majstr'o, mi est'us al vi tre dank'a.

Kiam li vid'is la tri kurac'ist'o'j'n penetr'ant'a'j'n en li'a'n ĉambr'o'n:

— Kiel fart'as Klotild'o? murmur'is Leopold'o per voĉ'o apenaŭ aŭd'ebl'a.

— Ne turment'u ci'n, respond'is la student'o; kaj rapid'e re'san'iĝ'u por pov'i ŝi'n fleg'i.

— Ho! mi ne est'as grav'e tuŝ'it'a. Morgaŭ mi'a mal'san'et'o est'os mal'aper'int'a.

Sed en la antaŭ'ĉambr'o, dum Aleksandro help'is la fam'a'n profesor'o'n, por ke li pli facil'e sur'met'u si'a'n surtut'o'n, la hospital'a kurac'ist'o si'n klin'is al la orel'o de Maziero, kaj dir'is mal'laŭt'e:

— Tiu kompat'ind'a vir'o simil'as ĉiu'j'n mal'san'ul'o'j'n; li si'n iluzi'as mal'prav'e. Mi tim'as kontraŭ'e, ke post kelk'a'j tag'o'j oni plor'os en tiu hejm'o pro du katastrof'o'j.

Dum la tut'a tag'o, Maziero si'n mult'ig'is, ir'ant'e el unu ĉambr'o al la ali'a, dis'don'ant'e si'a'j'n fleg'o'j'n al tiu el ambaŭ ge'mal'san'ul'o'j, kiu plej urĝ'e ili'n bezon'is.

Sed li ne hav'is plu tiu'n ne emoci'ig'ebl'a'n rigard'o'n kaj tiu'n bronz'a'n frunt'o'n, kiu'j karakteriz'as la scienc'ist'o'n, kiam li pen'as si'n abstrakt'i por mal'kovr'i la ver'o'n.

De'post kiam Klotild'o est'is ne'ripar'ebl'e kondamn'it'a, la intelekt'a est'aĵ'o, la kurac'ist'o, est'is mal'aper'int'a, por las'i la lok'o'n al la sent'em'a est'aĵ'o, al la hom'a best'o.

Tuj kiam Aleksandro si'n sent'is sol'a, larm'o'j, kiu'j'n li ne pen'is viŝ'i, sen'ĉes'e flu'ad'is sur li'a'j pal'ig'it'a'j vang'o'j, kaj est'is anstataŭ'it'a'j, kiam li penetr'is en la ĉambr'o'n de Klotild'o, per mal'esper'a rid'et'o pli mal'gaj'a ol plor'o'j.

En vesper'o, la jun'a vir'in'o ŝajn'is pli bon'e fart'i. Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j komenc'is re'esper'i. Sol'a Aleksandro ne est'is erar'ig'it'a. Kontraŭ'e tiu mal'aper'o de mal'san'aĵ'o'j pli'grand'ig'is ankoraŭ li'a'n kor'tuŝ'eg'ec'o'n. Ĝi est'is la tromp'ant'a re'san'iĝ'o, kiu antaŭ'ir'as la agoni'o'n.

Kiam Maziero al'proksim'iĝ'is al la lit'o de la mal'san'ul'in'o, la delir'o est'is mal'aper'int'a. Klotild'o re'kon'is si'a'n iam'a'n fianĉ'o'n: ŝi hav'is ankoraŭ sufiĉ'e da fort'o por rid'et'i al li, kaj dir'i tre mal'laŭt'e:

— Vi est'as grand'anim'a. Mi vi'n sufer'ig'is. Pardon'u mi'n.

— Ni ne parol'u pri tio. Neces'e est'as ke vi kurac'iĝ'u. Trink'u tio'n.

— Kio trov'iĝ'as en tiu glas'o?

— Brand'o.

— Tio est'as tre mal'bon'gust'a.

— Trink'u tamen. Tia est'as la ordon'o de l’ kurac'ist'o. Maziero ŝov'is si'a'n brak'o'n mal'antaŭ la dors'o'n de Klotild'o, kaj ŝi'n iom'et'e sub'lev'is.

La jun'a vir'in'o en'glut'is la en'hav'o'n de l’ glas'o per unu trink'o.

— Strang'e, ŝi dir'is: oni kred'us, ke tio est'as nur sen'miks'a akv'o.

Aleksandro si'n turn'is por viŝ'i larm'o'n. La fiziologi'a sent'em'o de l’ agoni'ant'in'o jam est'is mal'viv'a.

Post kelk'e da temp'o, sinjor'in'o Herbeno re'dir'is:

— Kial do Leopold'o ne est'as apud mi? Maziero silent'is. Dir'i la ver'o'n al tiu mal'feliĉ'ul'in'o ŝi'n mort'ig'us tuj'e.

— Vi ne respond'as, ŝi ĝem'is; vi ŝajn'as mal'gaj'a; Leopold'o ne am'as plu mi'n; li mi'n de'las'as, kiam mi est'as mal'san'a. Ho! neniam mi est'us kred'int'a li'n kapabl'a de tia indiferent'ec'o.

— Nu, kviet'ig'u vi'n. Vi sci'as tre bon'e, ke vi'a edz'o ĉiam vi'n am'eg'as. Li el'ir'is por far'i vizit'o'n: li baldaŭ re'ven'os. Nun, trink'u de'nov'e.

Sen'pri'pens'e, ne eĉ tio'n rimark'ant'e, la jun'a vir'in'o en'glut'is unu post la ali'a la glas'et'o'j'n da brand'o, kiu'j'n prezent'is al ŝi Maziero.

— Vi ne simil'as li'n, ŝi daŭr'ig'is; vi est'as fidel'a almenaŭ; vi ne de'las'as tiu'j'n, kiu'j sufer'as, por ir'i al amuz'ad'o. Ha! kiel mal'bon'e mi ŝat'is vi'n! Kiel mi est'is mal'dank'em'a! Se mi pov'us re'komenc'i ... La fort'o'j mank'is por daŭr'ig'i la parol'ad'o'n: tiam ŝi direkt'is al Maziero long'a'n rigard'o'n plen'a'n je am'em'o, kaj sen'mov'iĝ'is.

La jun'ul'o vol'is verŝ'i ankoraŭ inter la lip'o'j de la mort'ant'in'o la brand'o'n, kiu'n li ten'is en si'a man'o. Sed post kiam la fluid'aĵ'o est'is plen'ig'int'a la du'on'mal'fermat'a'n buŝ'o'n, ĝi super'rand'iĝ'is kaj flu'is laŭ'long'e de vang'o'j ĝis sur la kap'kusen'o.

Inter la brak'o'j de si'a iam'a fianĉ'o, sinjor'in'o Herbeno est'is mort'int'a, dir'ant'e am'a'n parol'o'n.

Aleksandro dolĉ'e re'met'is sur la lit'o'n la korp'o'n de la mal'feliĉ'a vir'in'o.

La okul'o'j de l’ jun'a kurac'ist'o rest'is sek'a'j. Ne hav'ant'e plu esper'o'n, li ne sent'is plu kor'tuŝ'eg'ec'o'n. Nun, ĉar la ne'ripar'ebl'ec'o est'is plen'um'it'a, li rest'is sen'mov'a, direkt'ant'e ĉagren'eg'a'n rigard'o'n al la vizaĝ'o de Klotild'o, kiu'n la tro rapid'a mal'san'o ne est'is hav'int'a sufiĉ'e da temp'o por velk'i, kaj kiu re'trov'is en la mort'o majest'a'n kaj super'a'n bel'ec'o'n.

Nun, kio'n li far'os? Kia'manier'e li anonc'os al Leopold'o la terur'a'n mal'feliĉ'eg'o'n? Kiel est'is prognoz'int'a la fam'a profesor'o, la mal'san'o de Herbeno pli kaj pli grav'iĝ'is. La pulm'a kongest'o, kaŭz'it'a de la mal'varm'ig'o, est'is unu'e mal'fort'a; kaj inteligent'a'j fleg'o'j pov'is facil'e ĝi'n halt'ig'i, kiam ĝi komenc'is. Sed dank’ al si'n'sekv'a'j ne'si'n'gard'o'j far'it'a'j de l’ mal'san'ul'o, ĝi rapid'e ali'form'iĝ'is en pneŭmoni'o'n. Nun en la stat'o, en kiu li trov'iĝ'is, la sci'ig'o kon'ig'ant'a la mort'o'n de Klotild'o fatal'e dev'os li'n pere'ig'i.

Tio, kio'n Maziero est'is antaŭ'vid'int'a, efektiv'iĝ'is. Malgraŭ la antaŭ'zorg'o'j, spit'e la du'senc'a'j kaj ne preciz'a'j fraz'o'j uz'it'a'j por li'n mal'rapid'e kutim'ig'i al la ebl'ec'o de tia katastrof'o, tuj kiam Leopold'o ek'sci'is, ke li'a am'eg'at'in'o ne ekzist'as plu, ke ŝi el'ir'is ne li'n adiaŭ'ant'e, ke neniam li re'vid'os ŝi'n, la febr'o, kiu jam li'n manĝ'eg'is, subit'e pli'grand'iĝ'is. Sed anstataŭ ĉagren'iĝ'i, la mal'san'ul'o kontraŭ'e ĝoj'is pro tio.

— Tre bon'e, li dir'is; mi ir'os ŝi'n re'trov'i. Jes, amik'o mi'a, li al'don'is, si'n klin'ant'e al Maziero, tio pli bon'e taŭg'as por ni kaj por ci. Ambaŭ ni ci'n perfid'is. Por ci'n venĝ'i, ci trov'is nur tiel ekster'ordinar'a'n si'n'don'o'n, ke neniam oni vid'is tia'n grand'anim'ec'o'n. Almenaŭ kiam ni ne est'os plu, ci de'nov'e pov'os ŝat'i la viv'o'n kaj konsider'i la pas'int'a'j'n far'iĝ'o'j'n kiel inkub'sonĝ'o'n, kiu for'flug'as post la vek'iĝ'o.

Malgraŭ tiu'j am'em'a'j parol'o'j, la vic'kurac'ist'o rest'is mal'lum'a.

— Mi'a viv'o est'as fin'it'a, li respond'is. Ne est'as plu por mi feliĉ'ec'o ebl'a.

— Nu, amik'o mi'a, kial ci dir'as tia'j'n mal'esper'aĵ'o'j'n? Ne en ni'a aĝ'o oni far'iĝ'as viv'mal'am'ant'o.

Kriz'o de sufok'o mal'help'is, ke la mal'san'ul'o daŭr'ig'u.

— Ne parol'u, dir'is Aleksandro; ci lac'ig'as ci'n ne'util'e.

— Las'u mi'n. Mi sent'as, ke nun mi'a viv'o ne est'os long'e'daŭr'a: sed mi ne vol'as mort'i, ne antaŭ'e kon'ig'int'e al ci grav'a'j'n rimark'o'j'n. Mi est'as cert'a, ke la brul'ad'o de l’ lul'il'o, kaŭz'o de ĉiu'j ni'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j, ne est'as okaz'ig'it'a de l’ hazard'o sed de krim'a man'o.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Maziero subit'e far'iĝ'is pli pal'a ol kadavr'o; kaj li'a'j man'o'j konvulsi'e agit'iĝ'is.

Kuŝ'ant'e sur dors'o, kun okul'o'j al plafon'o, Leopold'o ne pov'is tio'n ek'vid'i.

Li daŭr'ig'is:

— Jes; mi est'as cert'a pri tio. Aŭskult'u mi'n atent'e, kaj ci part'o'pren'os mi'a'n opini'o'n. Por evit'i ĉiu'spec'a'n akcident'o'n, mi est'is met'int'a la lul'il'o'n mal'proksim'e de l’ kamen'o. Pli'e, ci kred'ebl'e rimark'is, ke por mi'n lum'ig'i kaj mi'n hejt'i, mi uz'as nur gas'o'n. Do oni ne pov'as konjekt'i, ke fajr'er'o al'salt'is. Mi cert'ig'as, ke mi'a sol'a supoz'o est'as ver'a. La fajr'o est'is met'it'a vol'e. Sed per kiu? por kia cel'o? De'post kiam mi kuŝ'as mal'san'a, jen est'as la du demand'o'j, kiu'j'n mi sen'ripoz'e far'as al mi, ne pov'ant'e trov'i respond'o'n. La mal'feliĉ'o fal'is sur mi'n per tiel fulm'o'simil'a rapid'ec'o, ke mi ne hav'is la temp'o'n sufiĉ'a'n por serĉ'i la kulp'ul'o'n. Se mi mort'as, li rest'os do ĉiam ne'pun'it'a. Nu, jen est'as tio, kio'n mi pet'as ankoraŭ de ci'a amik'ec'o. Far'u mem tiu'n enket'o'n: kaj kiam ci est'os mal'kovr'int'a la krim'ul'o'n, kiu kaŭz'is la mort'o'n de tri hom'o'j, venĝ'u ni'n! Se en tiu moment'o Leopold'o est'us rigard'int'a si'a'n amik'o'n, li'n est'us mir'ig'int'a difekt'iĝ'o de li'a'j vizaĝ'a'j trajt'o'j.

— Mi far'os tio'n, kio'n ci dezir'as, respond'is Maziero, per raŭk'a kaj ne aŭd'ebl'a voĉ'o.

— Mi ne fin'is ankoraŭ, daŭr'ig'is Herbeno kun emoci'o, en kiu oni sent'is larm'o'j'n de bedaŭr'o. Mi las'as post mi kompat'ind'a'n est'aĵ'et'o'n, kiu'n apenaŭ mi kon'is, kiu'n mi ne hav'is temp'o'n sufiĉ'a'n por am'i. Tamen kiam mi pens'as al tiu mal'feliĉ'a orf'o, kiu baldaŭ trov'iĝ'os sen gvid'ant'o kaj sen help'ant'o, tio romp'as mi'a'n kor'o'n. Li'a'j ge'av'o'j est'as kvazaŭ nul'aĵ'o. Jam la edz'in'iĝ'o de ili'a fil'in'o ili'n pli mal'jun'ig'is, ol est'us far'int'a'j dek jar'o'j. Kiam ili ek'sci'os, ke ŝi mort'is, ili ne ŝi'n post'viv'os. Nu, promes'u al mi ankaŭ, ke ci pri'zorg'os pri mi'a infan'o, kiam mi ne ekzist'os plu. Post tiu'j vort'o'j Maziero si'n lev'is, ek'kapt'is la man'o'n de l’ agoni'ant'o, kaj dir'is per voĉ'o majest'e grav'a:

— Leopold'o, mi ĵur'as, ke mi don'os mi'n tut'a'n al ci'a fil'o, ke mi por li anstataŭ'os la ge'patr'o'j'n, kiu'j'n li perd'is: kaj por dediĉ'i al li mi'a'n tut'a'n ekzist'ad'o'n, mi ĵur'as, ke neniam mi edz'iĝ'os, ke neniam mi nask'os infan'o'n!

— Est'as tro, est'as tro! ek'kri'is Herbeno. Mi ne akcept'as tia'n ofer'o'n; mi ĝi'n absolut'e mal'akcept'as. Ĉar mi ne sci'as, ĉu eĉ en ali'a mond'o mi pov'os trov'i en mi sufiĉ'e da dank'em'o, por mi'n alt'ig'i ĝis la alt'ec'o de tia si'n'don'o.

— Dank'em'o'n! blek'is Maziero per frenez'a ton'o, sed mi tut'e ĝi'n rifuz'as. Ĝi est'us por mi ne'toler'ebl'a ŝarĝ'o. Mi far'as mi'a'n dev'o'n tut'e simpl'e kaj tut'e mal'larĝ'e; mi pag'as ŝuld'o'n.

Mir'ig'it'e pro tiu fraz'o jam el'parol'it'a de la student'o en la tag'o de la trans'fuzi'o, Leopold'o si'n turn'is al si'a amik'o. Li li'n vid'is tiel pal'a, tiel ne're'kon'ebl'a, ke li ek'kri'is:

— Sed kio do est'as en ci? Subit'e, dank’ al tiu antaŭ'vid'ec'o special'a al mort'ant'o'j, la ver'o al li aper'is fulm'o'fajr'e. Li diven'is la kruel'eg'a'n venĝ'o'n, si'n lev'is per ek'salt'o, kun pugn'o'j streĉ'it'a'j al Maziero, kvazaŭ li vol'us li'n mal'ben'i, kaj re'fal'is mal'viv'a, konserv'ant'e en si'a rigard'o, kiu fiks'e direkt'iĝ'is al la sen'fin'ec'o, kulp'ig'o'n etern'a'n pro la sen'vual'ig'it'a mister'o.

Ĉapitr'o Tri'a

Post kiam Maziero est'is konduk'int'a Leopold'o'n al li'a last'a loĝ'ej'o, li re'ven'is mal'ĝoj'e al si'a hejm'o. Kiel li dir'is al Herbeno, li'a viv'o est'is fin'it'a. Nun neni'u ĝoj'o pov'os bat'ig'i li'a'n kor'o'n; nun li ne dev'os plu rid'i.

Se li est'us liber'a, ebl'e li serĉ'us en etern'a ripoz'o rimed'o'n por forges'i la est'int'aĵ'o'j'n: sed apud la mort'lit'o de si'a amik'o li ĵur'is, ke li dediĉ'os si'a'n tut'a'n viv'ad'o'n al la fil'o de Klotild'o. Li don'is si'a'n parol'o'n, kaj li ne intenc'is ĝi'n re'pren'i. Tial ke li'a viv'o ne aparten'as plu al li, li ne hav'as rajt'o'n ĝi'n nul'ig'i.

Li'a unu'a zorg'o est'is vizit'i la ge'sinjor'o'j'n Burdano, por sen'prokrast'e kaj mal'konfuz'e star'ig'i la situaci'o'n.

Kompren'ebl'e li trov'is ambaŭ ge'mal'jun'ul'o'j'n en'abism'iĝ'ant'a'j'n en larm'o'j. Sed kiam li vol'is diskut'i kun ili pri la plej bon'e taŭg'ant'a kondut'o, la ge'patr'o'j de Klotild'o li'n rigard'ad'is per frenez'a'j okul'o'j, kvazaŭ ili ne kompren'as.

— Leopold'o est'is prav'a, pens'is Maziero: ili pov'os liver'i neni'a'n help'o'n, ĉar ili ŝajn'as idiot'a'j pro mal'esper'o.

Kaj li el'ir'is, kiam la ge'av'o'j de la nov'nask'it'o est'is permes'int'a'j, ke li far'u ĉio'n, kio'n li opini'os util'a.

— Se tiu'j kompat'ind'a'j ge'mal'jun'ul'o'j viv'os ankoraŭ unu monat'o'n, li murmur'is, mi mir'us pro tio. Kiam ili est'os mal'viv'a'j, kio far'iĝ'us la infan'o? Sed feliĉ'e mi ĉe'est'as.

Li'a unu'a zorg'o est'is ig'i sen'risk'a la ekzist'ad'o'n de li'a fil'o fil'ig'a: kaj est'is tre ĝust'ig'it'a tiu vort'o. Efektiv'e Aleksandro serioz'e akcept'is si'a'n task'o'n, kaj intenc'is pri'zorg'i pri la infan'o de Leopold'o kun inteligent'ec'o kaj am'em'o de patr'o.

Dum Klotild'o kaj Leopold'o agoni'is, la mal'feliĉ'a bub'o, las'it'a al pag'it'a kaj ne observ'it'a vart'ist'in'o mult'e sufer'is. Sed post atent'a ekzamen'o, Maziero konvink'iĝ'is, ke neni'o est'as bedaŭr'ebl'a. Per bon'a higien'o la fart'o de l’ est'aĵ'et'o rapid'e re'san'iĝ'os. Li elekt'is mem la nutr'ist'in'o'n, lu'pren'is apartament'o'n pli vast'a'n ol la fraŭl'ej'o'n ĝis nun loĝ'it'a'n de li, kaj zorg'is pri la plej et'a'j detal'o'j de propr'ec'o kaj de lakt'o'nutr'o. Ĉar la kurac'art'o por infan'o'j konsist'as precip'e el metod'a'j kaj atent'eg'o'plen'a'j zorg'ad'o'j, pli ol el kurac'il'o'j.

Post kelk'a'j tag'o'j la infan'o fart'is tut'e kontent'ig'e. Kuraĝ'ig'it'a pri tiu punkt'o, Aleksandro si'n okup'is li'n bapt'ig'i. Cert'e la religi'a'j kred'o'j de l’ jun'a kurac'ist'o est'is tiel'e mal'vast'a'j, ke oni tre mal'facil'e pov'is ili'n disting'i.

— Sed, li pens'is, en la ven'ont'a temp'o, por mond'um'a'j rilat'o'j, por edz'iĝ'o, la plen'a mank'o de religi'o pov'as est'i serioz'a mal'help'o en mult'e da projekt'o'j. Mi ne vol'as, ke, kiam la fil'o de Leopold'o al'ven'os al si'a plen'aĝ'o, li pov'u mi'n riproĉ'i, ke mi ne far'is de li vir'o'n simil'a'n al la ali'a'j, li'n ten'ant'e sistem'e ekster la jam star'ig'it'a'j kutim'o'j.

Ali'a kaŝ'it'a pens'o favor'e pled'is ankoraŭ por tiu kutim'o. Soci'e kaj leĝ'e Aleksandro est'is por la mal'grand'a Herbeno nur fremd'ul'o. La titol'o de bapt'o'patr'o, kiu'n al li don'os tiu ceremoni'o, rajt'ig'os por la mond'um'ul'o'j privat'a'n fil'ig'o'n, kiu, li tio'n sent'is, mult'e mir'ig'os ĉiu'j'n hom'o'j'n. Al demand'o'j, kiu'j'n li'a'j amik'o'j ne'evit'ebl'e far'os al li, li pov'os respond'i:

— Vi tamen sci'as, ke Fernand'o est'as mi'a bapt'o'fil'o. La mir'o de li antaŭ'vid'it'a efektiv'iĝ'is.

Kiam oni vid'is, ke la jun'a kurac'ist'o dediĉ'as si'a'n tut'a'n viv'ad'o'n al tiu et'ul'o, kiu ne est'as eĉ li'a parenc'o, la mal'indulg'a'j lang'o'j trov'is en tiu ag'o de si'n'don'o regal'o'n de kalumni'o'j, kiu'n kompren'ebl'e ili ne las'is vapor'iĝ'i.

Simpl'anim'e Maziero liver'is al tiu babil'ad'o sen'ĉes'a'n nutr'aĵ'o'n; ĉar li plezur'e ripet'is:

— Mi sent'is al li'a patr'in'o tia'n ador'ad'o'n. Tiam oni si'n demand'is ĝis kia grad'o est'is al'ir'int'a tiu ador'ad'o.

Cert'e oni sci'is, ke la edz'iĝ'o de Aleksandro kun Klotild'o, est'ant'e preskaŭ plen'um'iĝ'ont'a, subit'e romp'iĝ'is pro am'kapric'o de la jun'ul'in'o por Leopold'o.

— Sed, oni rimark'ig'is, la proverb'o dir'as prav'e,

— La kondut'o de Maziero tio'n pruv'as: sen tio, tia grand'anim'ec'o est'us tut'e ne'klar'ig'ebl'a.

Aleksandro kruel'e sufer'is, vid'ant'e, ke la bon'fam'o de la bedaŭr'it'a martir'in'o est'as tiel mal'just'e dis'ŝir'it'a de ne'labor'ul'o'j. Sed ĉu li pov'is tio'n mal'help'i? Li'a'j ne'ad'o'j ebl'e est'us pruv'int'a'j, ke li est'as bon'eduk'it'a hom'o, kaj pri tio neni'u dub'is; sed ili est'us konvink'int'a'j neniu'n.

Li tio'n sent'is kaj silent'iĝ'is.

— Jen est'as ankoraŭ konsekvenc'o, kiu'n mi ne antaŭ vid'is, li pens'is ĝem'ant'e. Nu, mi ne mal'fort'iĝ'u! Sufer'i sen'ĉes'e, sen ia plend'o, nun est'as mi'a sort'o. Mi'a dev'o klar'e montr'iĝ'as antaŭ mi: mi ne bezon'as mi'n okup'i pri la ceter'o.

Fin'e far'iĝ'o okaz'is, kiu ĝis super'mezur'ec'o alt'ig'is la ĝeneral'a'n mir'eg'o'n.

En moment'o kiam mort'is Leopold'o, la tez'o de Maziero est'is preskaŭ fin'it'a. La vic'kurac'ist'o ĝi'n plen'um'is, ĝi'n diskut'is antaŭ ekzamen'ant'o'j kaj est'is akcept'it'a doktor'o. Sed kiam li'a'j profesor'o'j li'n demand'is, ĉu li ĉiam intenc'as si'n prezent'i por la Centr'a Ofic'ej'o:

— Mi ne far'os plu medicin'o'n, li dir'is.

— Kial?

— Vid'ant'e la du sol'a'j'n est'aĵ'o'j'n, kiu'j'n mi am'is, mort'ant'a'j en mi'a'j brak'o'j, mi sufer'is pli ol oni pov'as imag'i. Se mi ekzerc'us la kurac'art'o'n, ĉiu'tag'e mi risk'us vid'i ali'a'j'n agoni'o'j'n. Tio re'nask'us en mi'a kor'o tro kruel'a'j'n memor'o'j'n.

— Tiam vi sen bedaŭr'o for'las'os la frukt'o'n de dek jar'o'j da labor'ad'o, kaj la bril'a'n est'ont'ec'o'n, kiu vi'n atend'as?

— Vid'punkt'e de la mon'o, la est'ont'ec'o de kurac'ist'o est'as ĉiam dub'a. Sed mi hav'as nun infan'o'n, kiu'n mi dev'as eduk'i, instru'i kaj dot'i. Li'a'j ge'patr'o'j al li las'is ne mult'e grand'a'n hered'aĵ'o'n. Mi vol'as gajn'i al li riĉ'ec'o'n.

— Por tio'n plen'um'i, kio'n vi far'os?

— Mi daŭr'ig'os la labor'o'n de mi'a patr'o, kaj re'pren'os li'a'n bank'a'n firm'o'n.

Ĉiu'j hom'o'j mal'aprob'is Aleksandron pri li'a determin'o, ĉiu'j, krom la patr'o Maziero, kiu ne pov'is ĝi'n kred'i, tiel fort'e ĝi li'n ĝoj'ig'is.

La mal'jun'ul'o ne vid'is sen ĉagren'o, ke li'a unik'a fil'o de'las'as financ'o'n por si'n don'i al medicin'o. Li sent'is, ke mal'jun'aĝ'o al'ven'as, ke baldaŭ li ne pov'os plu administr'i mem si'a'n firm'o'n: kaj kiam li pri'pens'is, ke ali'a hom'o profit'os tri'dek jar'o'j'n da labor'ad'o'j, tiu sent'o venen'is li'a'n viv'o'n.

Kvazaŭ li est'us atend'int'a nur tiu'n decid'o'n, li subit'e mort'is, frap'it'e de apopleksi'a atak'o, las'ant'e al Aleksandro tre ŝat'ind'a'n kaj plen'e prosper'ant'a'n firm'o'n.

Dum si'a jun'aĝ'o, Maziero, don'ant'e si'n tut'a'n al scienc'o, si'n okup'is pri financ'a'j afer'o'j nur inter'temp'e. Tamen dank’ al si'a vast'a inteligent'ec'o, li baldaŭ far'iĝ'is ne nur kapabl'a direkt'i mem si'a'j'n propr'a'j'n afer'o'j'n, sed pli'e li si'n montr'is pli kompetent'a ol la pli spert'a'j special'ist'o'j. Potenc'e gvid'at'a de fortik'a kaj lert'a man'o, la Maziera bank'o al'ir'is rapid'e al bon'fam'o kaj al riĉ'ec'o.

La jun'a financ'ist'o est'is tro ŝat'ind'a edz'iĝ'ont'o, por ke li ne est'u atak'it'a kaj sieĝ'it'a de ĉiu'j hom'o'j, aŭ prefer'e hom'in'o'j, kiu'j, ĉu de proksim'e, ĉu de mal'proksim'e, kun li rilat'is.

I'a'n tag'o'n li far'is grand'ceremoni'a'n vesper'manĝ'o'n, invit'is ĉiu'j'n si'a'j'n, jen nov'a'j'n jen mal'nov'a'j'n, jen profit'em'a'j'n jen mal'profit'em'a'j'n amik'o'j'n, kaj dir'is dum desert'o:

— Mi est'as intim'e konvink'at'a, ke vi'a'j edz'ig'a'j intenc'o'j pri mi'a person'o cel'as nur mi'a'n feliĉ'ec'o'n: pro tio mi dank'as vi'n. Sed est'as afer'o, kiu'n vi dev'as kon'i: neniam mi edz'iĝ'os.

La ton'o per kiu tiu'j vort'o'j est'is el'parol'it'a'j montr'is tre klar'e, ke la decid'o de l’ jun'ul'o est'as tut'e ne'ŝancel'ebl'a. De'post tiu moment'o, ĉiu si'n sent'is plen'e avert'it'a, kaj neni'u klopod'is por instig'i li'n al la romp'o de li'a fraŭl'ec'o.

Kvankam Aleksandro ali'form'iĝ'is en financ'ist'o'n, tamen la kurac'ist'o ne mort'is en li. Por direkt'i la eduk'ad'o'n de si'a bapt'o'fil'o, li fid'is nur al si'a'j propr'a'j opini'o'j.

Li kompren'is, ke, se pli mal'fru'e li vol'as, ke la inteligent'ec'o de Fernand'o re'don'os ĉio'n, kio'n ĝi est'as kapabl'a en'hav'i, li pov'os ricev'i tiu'n rezultat'o'n, nur kiam la fiziologi'a'j fort'o'j de l’ infan'o hav'os sufiĉ'a'n kresk'ad'o'n.

La viv'o en pur'a aer'o aŭ en ombr'o de arb'ar'o'j sol'e taŭg'is. Neces'eg'e est'is, ke la pulm'o'j de la knab'et'o, soif'ant'a'j oksigen'o'n, sen'ĉes'e en'sorb'u tiu'n fort're'far'ant'a'n nutr'aĵ'o'n, kiu'n est'as ne'ebl'e trov'i pur'a en la mal'pur'a atmosfer'o de grand'a'j urb'o'j.

La bankier'o aĉet'is do unu'e en Meudon, kaj kelk'a'j'n jar'o'j'n post'e en Sèvres, kamp'o'dom'o'n ĉirkaŭ'it'a'n de grand'a ĝarden'o.

En tiu loĝ'ej'o la mal'grand'a Herbeno pas'ig'is la du tri'on'o'j'n de si'a viv'o.

Tial ke la bank'a firm'o postul'eg'is, ke ĝi'a mastr'o ĉiu'tag'e ĉe'est'u ĉe ĝi, Maziero pren'is fer'voj'a'n abon'o'n. Li el'ir'is maten'e, re'ven'is nur por vesper'manĝ'o, en'lit'iĝ'is, kaj la morgaŭ'a'n tag'o'n re'komenc'is.

Tiu aranĝ'o ebl'ig'is, ke li ne las'u flu'i unu tag'o'n, ne vid'int'e, ĉu li'a bapt'o'fil'o bon'e fart'as, aŭ ĉu okaz'e ia infan'a mal'san'o ne postul'as urĝ'a'j'n kurac'o'j'n.

Dank’ al la higien'a viv'manier'o, kiu'n al li al'trud'is li'a bapt'o'patr'o, Fernand'o okul'vid'e kresk'is, si'n larĝ'ig'ant'e sam'temp'e, kiel jun'a liber'a ĉeval'id'o, kiu ĉiu'tag'e pli fortik'ig'as si'a'n potenc'a'n muskol'ar'o'n.

Ju pli la trajt'o'j de li'a vizaĝ'o fiks'iĝ'is, des pli li'a simil'ec'o kun li'a patr'in'o al'trud'iĝ'is al ĉiu'j li'n vid'ant'a'j hom'o'j. Neni'o en li memor'ig'is la trajt'o'j'n de Leopold'o.

Re'vid'ant'e viv'ant'a la graci'a'n vizaĝ'o'n de la mort'int'in'o, kiu'n li tiel fervor'e est'is am'int'a, Maziero si'n sent'is okup'it'a de ne'difin'ebl'a sent'o, miks'aĵ'o de grand'eg'a ĝoj'o kaj de nigr'a melankoli'o. Li est'is dank'a al si'a bapt'o'fil'o, kaj sam'temp'e li kulp'ig'is li'n, ĉar li re'viv'ig'as tiu'n sam'temp'e ĉarm'o- kaj dolor'o'plen'a'n est'int'ec'o'n, kun ĝi'a'j ne'lim'ig'it'a'j esper'o'j tiel rapid'e for'flug'int'a'j, kun ĝi'a'j tragedi'a'j mal'esper'o'j, kiu'j post kelk'a'j monat'o'j, dev'is nask'i la ne'ripar'ebl'a'n katastrof'o'n.

Sed li'a si'n'don'em'o por li'a fil'ig'a fil'o ne mal'varm'iĝ'is pro tio: kontraŭ'e tiu simil'ec'o pli kaj pli li'n instig'is al la plen'um'ad'o de la promes'o, kiu'n li est'is far'int'a al si'a mort'ant'a amik'o.

Tamen unu detal'o montr'is, ke Fernand'o est'as ver'e la fil'o de l’ kapitan'o Herbeno.

La jun'a oficir'o hav'is tik'o'n. Kiam li est'is pri'okup'at'a aŭ profund'e medit'ad'ant'a, ne'vol'e kaj sen'pri'pens'e li pren'is si'a'n mal'dekstr'a'n poleks'o'n inter la dik'a kaj la montr'a fingr'o'j de la dekstr'a man'o, kaj ĝi'n rapid'e kaj sen'ĉes'e fald'is kaj mal'fald'is laŭ ne inter'romp'it'a manier'o. Mult'a'j'n foj'o'j'n, li pen'is ĉes'ig'i tiu'n strang'a'n gimnastik'et'o'n, kiu ig'is li'n rid'ind'a, kiam li ĝi'n far'is antaŭ ĉe'est'ant'o'j; mult'a'j'n foj'o'j'n eĉ Klotild'o frap'is sur li'a'j'n fingr'o'j'n mal'fort'a'n bat'et'o'n, dir'ant'e:

— Fin'u do, ci mi'n incit'as. Kred'ebl'e la kaŝ'it'a kaŭz'o de tiu tik'o est'is profund'e en'radik'ig'it'a en li'a cerb'o, ĉar neniam li pov'is si'n liber'ig'i el tiu mani'o.

Pro tio, la mir'o de Maziero far'iĝ'is grand'eg'a, kiam li vid'is, ke li'a bapt'o'fil'o hered'is de si'a patr'o tiu'n nerv'a'n difekt'aĵ'o'n. Sam'e kiel far'is Klotild'o por la patr'o, li pen'is ĝi'n mal'aper'ig'i ĉe la fil'o por taŭg'a eduk'ad'o; sed ĉiu'j li'a'j klopod'o'j mal'sukces'is: kaj ĉiu'foj'e kiam Fernand'o iom'et'e pri'pens'is, li turment'is sen'halt'e si'a'n mal'dekstr'a'n poleks'o'n.

Do, tial ke ĉe Fernand'o la patr'a hered'ec'o montr'iĝ'is per tiu sol'a et'a detal'o, kiu'n pov'is konstat'i nur la intim'ul'o'j, ĉiu'spec'a'j babil'ad'o'j daŭr'is vast'iĝ'ad'i liber'e.

La najbar'o'j, la amik'o'j, ĉiu'j, kiu'j vizit'ad'is Mazieron, ĉu en li'a urb'o'dom'o, ĉu en li'a kamp'o'dom'o, kutim'is ag'i kun la bapt'o'fil'o de l’ financ'ist'o, kvazaŭ li est'us ver'e li'a fil'o laŭ sang'o. La bankier'o neniel atent'is tiu'j'n babil'ad'o'j'n, kaj eĉ li plezur'e oft'e re'dir'is:

— Vi est'as prav'a'j, nom'ant'e li'n tia'manier'e; ĉar ver'e mi am'as li'n, kvazaŭ li est'us mi'a propr'a nask'it'o.

Do ĉio rid'et'is al Maziero: tamen la iam'a fianĉ'o de Klotild'o ŝajn'is okup'at'a de ne'kurac'ebl'a mal'gaj'ec'o. Neni'u pov'is cert'ig'i, ke li vid'is li'n rid'ant'a. Kvankam li'a korp'o rest'is fortik'a, kaj fleks'ebl'a li'a tali'o, tamen li'a vizaĝ'o mal'jun'iĝ'is, kaj est'is tir'it'a'j li'a'j trajt'o'j. Oni vid'is en li'a mien'o mark'o'n de lac'ec'o kaj de mal'vigl'ec'o montr'ant'a'n, ke por li la viv'o est'as ŝarĝ'o, kiu'n li port'as ne'ŝancel'iĝ'ant'e, sed kiu li'n kontuz'as. Apenaŭ li kvar'dek'jar'iĝ'is, kaj tamen li'a'j har'o'j jam montr'iĝ'is tut'e blank'a'j.

Kiam la bankier'o aĉet'is si'a'n bien'o'n en Sèvres, li est'is dev'ig'at'a sam'temp'e daŭr'ig'i proces'o'n komenc'it'a'n de li'a antaŭ'ul'o pro inter'a mur'o. La leĝ'ist'o'j trov'is rimed'o'n por ali'form'ig'i tiu'n ne'grav'aĵ'o'n en konfuz'it'a'n afer'o'n, kiu ŝajn'is neniam fin'iĝ'ont'a.

Dank’ al la mal'avar'ec'o kaj la ide'larĝ'ec'o, kiu'j kuŝ'is fund'e de li'a karakter'o, la financ'ist'o fin'is la disput'ad'o'n post mal'mult'e da tag'o'j. Li montr'is sam'temp'e tiom da mal'profit'em'o kaj tiom da just'ec'o, ke li hav'is neniu'n mal'facil'ec'o'n por ali'form'ig'i en amik'in'o'n si'a'n iam'a'n kontraŭ'batal'ant'in'o'n, fraŭl'in'o'n Rozino Delanjo.

Ŝi est'is mal'jun'a fraŭl'in'o, kiu viv'is en kamp'ar'o kun si'a'j du nev'in'o'j Beatric'o kaj Reĝ'in'o. Por pli bon'e si'n dediĉ'i al ili'a eduk'ad'o, ŝi decid'is, ke ŝi neniam edz'in'iĝ'os.

Ekster si'a'j bank'rilat'o'j, la financ'ist'o kamarad'iĝ'is nur kun sinjor'o Ĵakemaro, ofic'ist'o kaj fraŭl'o, kiu loĝ'is en Sèvres dom'et'o'n star'ant'a'n kontraŭ la Maziera kamp'o'dom'o.

Tial ke tiu'j du sinjor'o'j vetur'is ĉiu'tag'e Parizon kaj vojaĝ'is kun'e, preskaŭ ĉiam en la sam'a vagon'o, ili kompren'ebl'e inter'parol'is inter si. Sed ili'a'j reciprok'a'j rilat'o'j ne intim'iĝ'is pli'e, kaj neniam preter'ir'is simpl'a'n inter'ŝanĝ'o'n de mond'um'a'j ĝentil'aĵ'o'j.

Ne est'is sam'e por fraŭl'in'o Delanjo. La simil'ec'o de situaci'o'j, kiu'n Maziero mal'kovr'is ekzist'ant'a inter si kaj la mal'jun'a fraŭl'in'o, plen'um'is la ag'o'n, kiu'n est'is komenc'int'a la just'ec'em'o de l’ bankier'o. Preskaŭ ĉiu'tag'e la ge'najbar'o'j pas'ig'is kun'e la vesper'o'n, jen ĉe unu el ili, jen ĉe la ali'a, observ'ant'e okul'angul'e la lud'ad'o'j'n de tri ge'infan'o'j.

La bankier'o mult'e dezir'is kon'i la est'int'a'n viv'o'n de si'a nov'a amik'in'o; sed li est'is tro diskret'em'a por ŝi'n demand'i. Nur post unu monat'o, de konfidenci'o al konfidenci'o, li detal'e kon'is la plen'a'n histori'o'n de du orf'in'o'j. Ĝi est'is mal'long'a sed kor'tuŝ'ig'a.

— Beatric'o est'as fil'in'o de mi'a frat'o, dir'is i'a'n tag'o'n fraŭl'in'o Delanjo: Reĝ'in'o est'as fil'in'o de mi'a frat'in'o.

— Mi'a patr'o est'is gajn'int'a iom da riĉ'ec'o per fabrik'ad'o de maŝin'o'j. Eĉ li el'pens'is el'tir'il'o'n, por tir'eg'i el ter'o la mal'alt'kresk'a'n palm'arb'o'n. Tiu arb'et'o pro ĝi'a'j profund'a'j radik'o'j grav'e mal'help'as la vast'iĝ'ad'o'n de kultur'aĵ'o'j en Alĝerio. Tie kuŝ'is grand'a gajn'ig'aĵ'o. Mi'a patr'o est'is ek'prov'ont'a la entrepren'o'n, kiam la mort'o li'n surpriz'is. Ne vol'ant'e las'i sen'frukt'a tiu'n el'pens'it'aĵ'o'n, li'a fil'o kaj li'a bo'fil'o, sinjor'o Kolardo, decid'is, ke ili kun'ul'iĝ'os, kaj kun'e daŭr'ig'os la inter'romp'it'a'j'n labor'o'j'n. Tial ke ili dev'is for'las'i Franc'uj'o'n kaj ir'i en Alĝerion por en ĝi prov'i fortun'o'n, est'is decid'it'e, ke mi ili'n kun'ir'os. Sed, tial ke ili dev'is far'i mult'a'j'n klopod'o'j'n kaj serĉ'i apartament'o'j'n, mi'a frat'o kaj mi'a bo'frat'o akompan'it'a'j de si'a'j edz'in'o'j el'ir'is unu'e, las'ant'e al mi si'a'j'n infan'in'o'j'n, kiu'j est'us mult'e ĝen'int'a'j ili'n, dum la tumult'o de unu'a lok'iĝ'o. Mi dev'is ili'n real'ir'i per la ŝip'o sekv'ont'a. Ho ve! ili en'ŝip'iĝ'is sur la mar'vetur'il'o Avenir ... La mal'feliĉ'a vir'in'o est'is dev'ig'at'a si'n inter'romp'i, ĉar la plor'eg'o'j mal'help'is, ke ŝi daŭr'ig'u.

— La ŝip'o Avenir! ek'kri'is Maziero. Sed se mi'a memor'o est'as fid'ind'a, tiu mar'vetur'il'o en'abism'iĝ'is kun si'a tut'a ŝarĝ'ar'o. Neniam oni sci'is, kio ĝi far'iĝ'is. Oni re'trov'is neni'o'n de'ven'ant'a'n de ĝi, neni'o'n, eĉ la plej et'a'n dis'romp'aĵ'o'n. Ha! fraŭl'in'o, kiel kor'tuŝ'e mi part'o'pren'as vi'a'n dolor'o'n, kaj kiel sincer'e mi ĝi'n kompat'as!

— Mi ne bezon'as, daŭr'ig'is la rakont'ant'in'o, kiam ŝi est'is viŝ'int'a si'a'j'n okul'o'j'n, mi ne bezon'as klar'ig'i al vi en kia terur'a situaci'o mi trov'iĝ'is, hav'ant'e sur mi'a'j brak'o'j du dek'ok'monat'a'j'n knab'in'et'o'j'n; ĉar Beatric'o kaj Reĝ'in'o est'as sam'aĝ'a'j; nur kelk'a'j tag'o'j ili'n diferenc'ig'as. La kompat'ind'a'j orf'in'o'j hav'is kiel famili'o'n mi'n sol'a'n. Ili'a tut'a posed'aĵ'o en'abism'iĝ'is kun la ŝip'o Avenir en ond'o'j'n de Mezomaro. Feliĉ'e mi konserv'is la mal'grand'a'n hav'aĵ'o'n, kiu de'ven'is de la hered'aĵ'o de mi'a'j ge'patr'o'j; ĉar mi'a frat'o kaj sinjor'o Kolardo ne vol'is, ke mi'a dot'o est'u en'met'it'a en la entrepren'o'n.

“I'a'n tag'o'n ci edz'in'iĝ'os,” dir'is Delanjo. “Ebl'e ci'a edz'o ne vol'os kun'ul'iĝ'i kun ni. Ci dev'as konserv'i ci'a'n liber'ag'o'n.” Dank’ al tiu'j prudent'a'j konsil'o'j, ni ne est'is pere'ig'it'a'j de la mal'riĉ'ec'o.

Vi kompren'as, ke post tia katastrof'o mi ne pov'is plu rev'i al edz'in'iĝ'o. Ĉu mi ne far'iĝ'is la patr'in'o de tiu'j du plend'ind'a'j infan'in'o'j?

— Mi vi'n admir'as, fraŭl'in'o, respond'is la bankier'o profund'e kor'tuŝ'it'a.

— Sed vi mem, sinjor'o Maziero, ĉu vi ne ag'is kun Fernand'o, kiu ne eĉ part'o'pren'as vi'a'n famili'o'n ...?

— Ho! por mi ne est'as sam'a la afer'o, inter'romp'is la financ'ist'o, far'iĝ'int'e subit'e mal'lum'a.

Fraŭl'in'o Rozino silent'iĝ'is. Ŝi kompren'is, ke ne'vol'e ŝi met'is si'a'n fingr'o'n sur sekret'a'n kaj ne cikatr'iĝ'int'a'n vund'o'n: do ŝi ne insist'is.

Sed la kompat'em'a kor'o de Maziero est'is emoci'it'a. Antaŭ'vid'ant'e, ke tiu ĉiu'moment'a intim'ec'o ebl'e ali'form'iĝ'os en la ven'ont'a temp'o en pli serioz'a'n am'em'o'n, la bapt'o'patr'o de Fernand'o ne vol'is, ke se okaz'e li'a bapt'o'fil'o am'ind'um'os kun unu el ambaŭ orf'in'o'j, li ŝajn'os edz'iĝ'i kun ne'dot'it'a fianĉ'in'o.

Do li pet'is de si'a najbar'in'o, ke ŝi bon'vol'u al li komisi'i si'a'n kapital'o'n.

Dank’ al profit'a'j bors'operaci'o'j, la riĉ'ec'o de la mal'jun'a fraŭl'in'o pli kaj pli grand'iĝ'is. En okaz'o'j ceter'e tre mal'oft'a'j, en kiu'j la antaŭ'vid'o'j de l’ bankier'o ne efektiv'iĝ'is, li pag'is la diferenc'o'n per si'a propr'a mon'o, kompren'ebl'e ne sci'ig'ant'e pri tio si'a'n nov'a'n amik'in'o'n. Per tia sistem'o la posed'aĵ'o de ambaŭ orf'in'o'j rapid'e du'obl'iĝ'is.

De'post la mort'o de Klotild'o dek jar'o'j jam est'is flu'int'a'j. La mal'grand'a Fernand'o far'iĝ'is bel'a knab'o tre petol'em'a kaj tre am'em'a. Nun, ĉar li'a fiziologi'a eduk'ad'o est'is sur bon'a voj'o, Maziero opini'is, ke dev'as komenc'iĝ'i li'a intelekt'a instru'ad'o. Do li met'is la infan'o'n en la lice'o'n Michelet.

Ne sen bedaŭr'o ĉi tiu si'n dis'ig'is el si'a'j amik'in'et'o'j. Sed li dev'is ili'n re'vid'i ĉiu'dimanĉ'e kaj dum liber'temp'o'j: en tiu'j du monat'o'j da plen'a liber'ec'o, oni re'gajn'os la temp'o'n perd'it'a'n.

Inter la lern'ant'o'j de la ok'a klas'o, kiu'n part'o'pren'is Fernand'o, trov'iĝ'is mal'feliĉ'a infan'o, nom'it'a Eduard'o Klozelo, kies ge'patr'o'j loĝ'is en provinc'o. Long'a est'is la inter'spac'o, kaj mult'e'kost'a la vojaĝ'o: la ge'edz'o'j Klozelo ne oft'e ven'is en Parizon. Se ili decid'is, ke ili met'os si'a'n infan'o'n en tiel mal'proksim'a'n lice'o'n, la motiv'o est'is jen'a: dank’ al potenc'a protekt'o, ili est'is ricev'int'a'j la sen'pag'ec'o'n. Tiu util'o ferm'ig'is ili'a'j'n okul'o'j'n al ĉiu'j ali'a'j mal'util'o'j. Sed por la mal'grand'a Klozelo la sen'per'a konsekvenc'o de tiu aranĝ'o est'is mort'ig'e mal'gaj'a ekzist'ad'o. Neniam iu li'n ven'ig'is en la parol'ej'o'n. Dum ne'labor'a'j tag'o'j li vid'is ĉiu'j'n si'a'j'n kamarad'o'j'n, kiu'j gaj'e for'kur'is kun si'a'j famili'o'j: li sol'a rest'is inter la kvar griz'a'j mur'o'j de la lern'o'ĉambr'o kun plor'eg'plen'a kor'o.

Fernand'o, kiu est'is bon'kor'a, pet'eg'is de si'a bapt'o'patr'o, ke li bon'vol'u far'iĝ'i la respond'ant'o de li'a nov'a amik'o. La bankier'o konsent'is.

Li skrib'is al ge'edz'o'j Klozelo por hav'i ili'a'n aprob'o'n, kaj pet'is la permes'o'n de l’ provizor'o. Vir'o tiel grav'a kiel Maziero est'is cert'a, ke li'a pet'o est'os ne'diskut'ebl'e akcept'it'a.

Post ok tag'o'j la afer'o est'is aranĝ'it'a; kaj tio mult'e ĝoj'ig'is la du lice'an'o'j'n.

Kaj dum liber'temp'o, en la grand'a Sèvres’a ĝarden'o, inter la du lern'ej'an'o'j kaj la du knab'in'et'o'j organiz'iĝ'is kvar'op'e lud'ad'o'j, kiu'j komenc'iĝ'is maten'e kaj fin'iĝ'is nur vesper'e.

Kelk'a'foj'e en dimanĉ'o la bankier'o pren'is kun si tiu'j'n kvar ge'hom'et'o'j'n, kaj kun ili promen'ad'is en arb'ar'o'j. Ĉar li preter'las'is neniu'n okaz'o'n ebl'ig'ant'a'n, ke li instru'u amuz'ant'e, dum ili marŝ'is, li al ili lern'ig'is la natur'a'n histori'o'n, kaj ili'n instig'is jen de'ŝir'i kresk'aĵ'o'j'n, jen ek'kapt'i papili'o'j'n. Kiam ili re'ven'is al la kamp'o'dom'o, la kvar botanik'ul'o'j, kun vang'o'j ankoraŭ ruĝ'a'j pro la kur'ad'o'j en pur'a aer'o, klas'ig'is en herb'uj'o'n si'a'n rikolt'o'n.

Ili eĉ komenc'is entomologi'a'n kolekt'o'n, kiu dank’ al la inteligent'a direkt'ad'o de l’ scienc'ist'o, dev'is pli'grand'iĝ'i de jar'o al jar'o, kaj far'iĝ'i iam tut'e rimark'ind'a.

Por divers'ig'i la stud'a'j'n plezur'o'j'n, Maziero, kiu est'is spert'a ĥemi'ist'o, lok'is en la gren'ej'o de la kamp'o'dom'o mal'grand'a'n laboratori'o'n: kaj la infan'o'j mir'eg'is, vid'ant'e ĥemi'a'j'n eksperiment'o'j'n, kiu'j ŝajn'is al ili tiel ne'kompren'ebl'a'j kiel la ĵongl'aĵ'o'j de Robert-Houdin.

Kelk'a'j jar'o'j pas'is ankoraŭ. Beatric'o kaj Reĝ'in'o est'is si'a'vic'e met'it'a'j en lern'ej'o'n. Kelk'a'foj'e tri'a knab'in'et'o, Juli'in'o Demarko, nov'a amik'in'o de du orf'in'o'j, ven'is en liber'temp'a'j tag'o'j part'o'pren'i ili'a'j'n lud'o'j'n.

La temp'o marŝ'is; la ge'infan'o'j kresk'is; la knab'in'o'j far'iĝ'is jun'ul'in'o'j.

De temp'o jam long'a Fernand'o kaj li'a amik'o est'is fin'int'a'j si'a'j'n stud'ad'o'j'n kaj far'iĝ'int'a'j abiturient'o'j.

La mort'o de sinjor'in'o Klozelo, liver'int'e al Eduard'o mal'grand'a'n hered'aĵ'o'n, ebl'ig'is, ke li lern'u la leĝ'o'scienc'o'n.

Pri Herbeno, li'a est'ont'ec'o est'is plen'e montr'it'a: li stud'os la bank'art'o'n, direkt'it'e de si'a bapt'o'patr'o, post'e kun'ul'iĝ'os kun li, kaj fin'e li'n daŭr'ig'os.

Tamen ne al cifer'o'j li'n instig'is li'a natur'a inklin'o. Proviz'it'a je tro'a imag'o, li est'us pli ŝat'int'a la meti'o'n de mar'ist'o por vojaĝ'i.

Pro tio, ne pov'ant'e vid'i per si'a'j okul'o'j la land'o'j'n kaj la hom'ras'o'j'n, al kiu'j li'n port'is li'a dezir'o, li almenaŭ pen'ad'is ili'n kon'i per la rakont'o'j de ali'a'j hom'o'j. Ĉiu'j'n hor'o'j'n, kiu'j'n li'a ofic'ej'a labor'o las'is al li liber'a'j, li uz'is per la leg'ad'o de vojaĝ'o'j, la sol'a'j afer'o'j, kiu'j pov'is li'n pasi'ig'i. Ĵurnal'o'j, libr'o'j, ĉiu'spec'a'j revu'o'j, en kiu'j oni parol'as pri mal'proksim'a'j land'o'j, amas'iĝ'is en li'a bibliotek'o. Proviz'it'a je ne'ordinar'a memor'ec'o, Fernand'o sen mal'facil'ec'o plen'e sorb'iĝ'is je ĉio, kio pas'is antaŭ li'a'j okul'o'j: kaj fin'e li est'is akir'int'a tia'n scienc'o'n, ke la vojaĝ'ant'o'j mem est'is mir'ig'it'a'j.

I'a'n tag'o'n Maziero akcept'is en Sèvres la vizit'o'n de unu el si'a'j klient'o'j, kiu antaŭ ne long'e est'is tra'ir'int'a centr'a'n Azi'o'n.

Antaŭ la tut'a kun'iĝ'ant'a famili'o Fernand'o, parol'ant'e pri la river'o Tarim, pri la lag'o Lob-noor, kaj pri Kaŝgarujo, ŝajn'is tiel plen'e sci'ig'it'a pri tiu'j region'o'j, ke la esplor'ist'o mir'ant'a ek'kri'is:

— Tamen vi est'as tro jun'a por est'i jam vizit'int'a Hindu-Kuŝ'o'n kaj la plat'aĵ'o'n de Pamir. Tiu'j mont'eg'ar'o'j est'as tiel terur'a'j por tiu'j, kiu'j ili'n trans'ir'as, ke en vi'a jun'aĝ'o oni ne pov'as hav'i la fortik'ec'o'n neces'a'n por kontraŭ'batal'i kontraŭ la mal'facil'aĵ'o'j de la voj'o.

Vid'ant'e, ke ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j rid'et'as, la vizit'ant'o silent'iĝ'is subit'e.

— Mi tamen far'is tiu'n vojaĝ'o'n, respond'is Fernand'o; kaj ĝi ne mi'n lac'ig'is: est'u cert'a pri tio. Dank’ al mi'a'j libr'o'j, mi'a'j land'o'kart'o'j, kaj mi'a'j fotograf'aĵ'o'j, mi kon'as ĉiu'j'n region'o'j'n de la ter'glob'o preskaŭ tiel bon'e, kiel se mi est'us vizit'int'a ili'n efektiv'e.

Kaj dum Herbeno parol'is, Eduard'o kaj la tri jun'ul'in'o'j li'n rav'e rigard'ad'is, tiel super'a ŝajn'is al ili ili'a amik'o.

Ceter'e la jun'ul'o est'is pasi'a por ĉiu'j nov'aĵ'o'j. Li est'is unu el unu'a'j hom'o'j, kiu'j interes'iĝ'is pri la aŭtomobil'a vetur'ad'o. Instig'it'e de li'a'j sen'ĉes'a'j pet'eg'o'j, Maziero decid'is, ke li anstataŭ'ig'os si'a'j'n vintr'a'n kaj somer'a'n kaleŝ'o'j'n per du aŭtomobil'o'j Panhard kaj Levassor, kiu'j'n ĉiu'jar'e la bankier'o re'vend'is kun mal'gajn'o, kaj kiu'j'n li anstataŭ'ig'is per pli nov'model'a'j vetur'il'o'j, por profit'i la last'a'j'n perfekt'iĝ'o'j'n. I'a'n tag'o'n, aŭd'int'e hazard'e pri la libr'o'j de doktor'o Zamenhof, la jun'ul'o tuj pasi'e stud'ad'is la nov'a'n inter'naci'a'n lingv'o'n, kaj far'iĝ'is unu el fond'ant'a'j an'o'j de la Esperant'a grup'o Pariza. Tiu entuziasm'o por la sen'ĉes'a'j progres'ad'o'j de la scienc'o dev'is li'n instig'i al la aer'vetur'ad'o; kaj pro tio li protekt'is la Societ'o'n de direkt'ebl'a'j aerostat'o'j ne nur per si'a'j dezir'o'j se pli'e per si'a mon'o.

Bedaŭr'ind'e li puŝ'is sur tiu'n voj'o'n la klient'o'j'n de la bank'o, kiu'j li'n demand'is pri tiu tem'o.

Dum'e la kor'a'j rilat'o'j de l’ infan'aĝ'o ne ĉes'is: nur ili vest'is ali'a'n karakter'o'n.

Eduard'o ne pov'is ne si'n sent'i tuŝ'it'a de la ĉarm'ant'a graci'ec'o, kiu el'ir'is el la person'o de Juli'in'o. Sed fraŭl'in'o Demarko est'is riĉ'a, kaj Klozelo hav'is nur mal'grand'a'n hered'aĵ'o'n. Li tim'is, ke, se li risk'us edz'iĝ'pet'o'n, oni li'n kulp'ig'os, ke li am'as nur la dot'o'n de la jun'ul'in'o. Sol'a Juli'in'o, kiu est'is ek'vid'int'a la impres'o'n de ŝi far'it'a'n en la kor'o de la jun'ul'o, sci'is la ver'o'n pri tio. Tiu honest'a modest'ec'o ag'is sur ŝi'n pli potenc'e, ol far'us la plej pasi'a'j am'el'montr'o'j. Eduard'o est'is mal'riĉ'a; sed li merit'is far'iĝ'i riĉ'a. Ĉu al ŝi ne est'is rezerv'it'a la rol'o korekt'i tiu'n blind'ec'o'n de Fortun'o.

— Sinjor'o Eduard'o, ŝi dir'is i'a'n tag'o'n, kial do vi ne en'ir'as en la Pariz'an advokat'ar'o'n? Parizo est'as la sol'a lok'o, en kiu talent'a hom'o pov'as al'ven'i al grand'a fam'o.

— Vi est'as prav'a, fraŭl'in'o, sed, en Parizo, kar'a est'as la viv'o, kaj mal'facil'a'j la komenc'o'j. Nur tiu'j, kiu'j hav'as grand'a'n kapital'o'n, pov'as risk'i tia'n eksperiment'o'n.

— Bah! vi edz'iĝ'os, kaj tre facil'e trov'os jun'ul'in'o'n, kiu al'port'os tio'n, kio mank'as al vi.

Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, fraŭl'in'o Demarko rid'et'is laŭ tiel malic'a manier'o, ke Eduard'o kred'is vid'i kuraĝ'ig'o'n en tiu rid'et'o.

La vesper'o'n mem, li parol'is pri tio al Maziero. La bankier'o, kiu vid'is la am'o'n de Juli'in'o al Eduard'o, antaŭ kiam la jun'ul'in'o est'is diven'int'a eĉ ĝi'a'n ekzist'o'n, si'a'vic'e rid'et'is; kaj ĉe li tio ne okaz'is oft'e: post'e li respond'is afabl'e:

— Ne turment'u vi'n, mi'a jun'a amik'o; ni aranĝ'os tio'n. Post ses monat'o'j, Klozelo est'is en'skrib'it'a, en la Pariza advokat'ar'o, sur la tabel'o de advokat'o'j: post unu jar'o, li edz'iĝ'is kun Juli'in'o.

Sed por Fernand'o la afer'o'j ne ir'is tiel simpl'e. Viv'a portret'o de li'a patr'in'o, li kiel Klotild'o est'is proviz'it'a je tiu en'sorĉ'ant'a ĉarm'o, kiu tiel fort'e impres'is Leopold'o'n kaj Mazieron, al'log'a potenc'o, kiu'n la unu'a pag'is per si'a viv'o, la du'a per la ripoz'o de si'a konscienc'o.

La tri jun'ul'in'o'j sufer'is pro tiu al'log'ec'o. Sol'a Juli'in'o kontraŭ'batal'is. Unu'e ŝi kompren'is, ke Fernand'o sent'as al ŝi nur frat'a'n amik'ec'o'n: post'e apud ŝi trov'iĝ'is Eduard'o kiu util'is kiel ali'direkt'il'o. Sed kiam la jun'a advokat'o est'is el'ir'int'a kaj precip'e edz'iĝ'int'a, li ne pov'is plu far'iĝ'i por la du kuz'in'o'j tiu sen'ĉes'a kontraŭ'pez'o, kiu sav'is fraŭl'in'o'n Demarko. Ambaŭ rest'is do sol'a'j kontraŭ Fernand'o: kaj ili'a iam'a amik'ec'o iom post iom ali'form'iĝ'is en kaŝ'it'a'n konkur'ant'ec'o'n des pli danĝer'a'n, ke ĝi ju pli pen'ad'is si'n mal'vid'ig'i.

Ambaŭ klopod'is por al'tir'i al si la elekt'o'n de la jun'ul'o; kaj bedaŭr'ind'e por la kviet'ec'o de Herbeno ambaŭ sukces'is.

Beatric'o blond'a, poezi'a kaj sent'em'a ofer'is si'a'n sincer'a'n kaj ne re'pren'ebl'a'n am'o'n.

Reĝ'in'o brun'a, ard'ant'a kaj ebri'ig'a promes'is delir'a'n kaj ne halt'ig'ebl'a'n pasi'o'n.

Fernand'o ŝancel'iĝ'is, balanc'iĝ'ant'e jen al unu, jen al la ali'a, laŭ la hazard'o de cirkonstanc'o'j, sed ne pov'ant'e propr'a'mov'e far'i elekt'o'n. Ĉar real'e, pro mal'simil'a'j motiv'o'j, li egal'e am'is ili'n ambaŭ.

Tio, kio pli'grand'ig'is li'a'n ŝancel'iĝ'o'n, est'is mal'pli la ne'ebl'ec'o pren'i decid'o'n, ol la sent'o de l’ ĉagren'o, kiu'n li kaŭz'os al la mal'elekt'it'in'o.

— Ili plen'ig'as si'a'j'n reciprok'a'j'n mank'o'j'n, li dir'is oft'e al Klozelo. Kiel mal'feliĉ'a mi est'as, ne pov'ant'e edz'iĝ'i kun ambaŭ.

Kaj li al'don'is mal'laŭt'e, tre mal'laŭt'e:

— Beatric'o util'us tag'e, kaj Reĝ'in'o nokt'e. Maziero kaj fraŭl'in'o Delanjo, kiu'j observ'is tiu'n balanc'iĝ'o'n, sam'e sufer'is pro ĝi; ĉar ili sent'is al la du jun'ul'in'o'j sam'a'n am'em'o'n, kaj ili ne kuraĝ'is pren'i sur si'n tia'n respond'ec'o'n, nom'e: kaŭz'i per si'a inter'met'o la mal'feliĉ'ec'o'n de unu el ambaŭ.

Fin'e tamen la bankier'o, kompren'ant'e, ke tia situaci'o ne pov'as etern'e daŭr'i, kaj ke dev'ig'e oni dev'as tranĉ'i en viv'a part'o, se oni vol'as el'ir'i el tia sen'el'ir'ej'o, dir'is i'a'n tag'o'n al si'a bapt'o'fil'o:

— Aŭskult'u mi'n, mi'a knab'o; neces'e est'as, ke ci decid'iĝ'u. Ci'a preskaŭ sen'ĉes'a ĉe'est'ad'o ĉe fraŭl'in'o Rozino kompromit'as ŝi'a'j'n du nev'in'o'j'n kaj for'pel'as am'ind'um'an'o'j'n. Kiam ci est'os far'int'a elekt'o'n, mi tre facil'e trov'os uz'o'n por la jun'ul'in'o, kiu rest'os.

— Bapt'o'patr'o, don'u al mi konsil'o'n.

— Ha ne! Tio est'as tro delikat'a afer'o.

— Se vi est'us en mi'a lok'o, kiu'n vi elekt'us?

— Mi ne ŝancel'iĝ'us kaj elekt'us Beatric'o'n, kiu far'iĝ'os, mi est'as cert'a, ideal'a edz'in'o. Reĝ'in'o ŝajn'as tro ard'a, tro pasi'a. Okaz'as moment'o'j, en kiu'j ŝi mi'n tim'ig'as. Tamen forges'u mi'a'j'n parol'o'j'n, kaj ne las'u ci'n influ'i per mi. Ne est'as mi'a prefer'o, kiu dev'as super'i, sed la ci'a.

— Ni tuj vid'os, se la lud'kart'o'j vi'n prav'ig'as, dir'is Fernand'o rid'ant'e.

Kaj pren'ant'e kart'pak'et'o'n, kiu okaz'e kuŝ'is sur angul'o de l’ kamen'o:

— Beatric'o est'as blond'a, li dir'is, kaj Reĝ'in'o brun'a. Se mi el'tir'as ruĝ'a'n kart'o'n, mi elekt'os Beatric'o'n, kaj Reĝ'in'o'n, se ĝi est'as nigr'a.

La jun'ul'o miks'is la kart'o'j'n kaj pren'is unu el ili. Ĝi est'is la ker'a dam'o.

— Vi vid'as, bapt'o'patr'o, dir'is Fernand'o, montr'ant'e la figur'o'n: la kart'o'j opini'as, ke vi est'as tro serioz'a hom'o por don'i mal'bon'a'j'n konsil'o'j'n. Est'as decid'it'e. Mi edz'iĝ'as kun Beatric'o. Morgaŭ vi pov'os pet'i ŝi'a'n man'o'n de ŝi'a onkl'in'o.

— Grav'e pri'pens'u antaŭ'e.

— Bedaŭr'ind'e se mi de'nov'e pri'pens'us, de'nov'e mi re'fal'us en mi'a'j'n ŝancel'iĝ'o'j'n.

Beatric'o preskaŭ sven'is pro ĝoj'o, kaj Reĝ'in'o pro koncentr'ig'it'a koler'eg'o, ek'sci'ant'e tiu'n decid'o'n.

Se la favor'it'in'o est'us pov'int'a vid'i la viper'a'n rigard'o'n, kiu'n al ŝi paf'is ŝi'a konkur'ant'in'o, ebl'e la est'ont'ec'o est'us aper'int'a al ŝi, pentr'it'e de mal'pli roz'a'j kolor'o'j. Sed tut'e en'profund'iĝ'ant'e en si'a'n feliĉ'ec'o'n, kun tiu ego'ism'o de l’ am'ant'in'o, kiu vol'as, ke ĉiu'j part'o'pren'u ŝi'a'j'n esper'o'j'n kaj ŝi'a'j'n iluzi'o'j'n, Beatric'o pren'is si'a'n kuz'in'o'n kiel konfidenci'ul'in'o'n, kaj de maten'o ĝis vesper'o ŝi'n turment'is per si'a'j entuziasm'o'plen'a'j pri'pens'o'j. Ho ve! ŝi ne ek'vid'is, ke ŝi'a'j triumf'a'j fraz'o'j simil'is acid'aĵ'o'n verŝ'it'a'n sur viv'a'n vund'o'n.

En si'a naiv'ec'o de virg'ul'in'o, ŝi imag'is, ke la elekt'o de Fernand'o dev'is detru'i ĉi'a'n am'sent'o'n en la kor'o de Reĝ'in'o; kaj ŝi ne eĉ pens'is si'n demand'i:

— Se la rol'o'j inter'ŝanĝ'iĝ'us, ĉu tia detru'o al'ven'us en mi'a kor'o sam'manier'e?

Tamen afer'o pov'is klar'ig'i ŝi'a'n blind'ec'o'n. Kompren'ant'e, ke mal'elekt'it'a jun'ul'in'o est'as ĉiam rid'ind'a, precip'e kiam ŝi persist'as en si'a am'o kaj obstin'e si'n al'kroĉ'as al tiu, kiu ŝi'n for'ĵet'is, fraŭl'in'o Kolardo afekt'e montr'is indiferent'ec'o'n, kiu tut'e ne est'is en ŝi'a kor'o, gratul'is si'a'n kuz'in'o'n, opini'is tre konven'a la elekt'o'n de Herbeno, konfes'ant'e kun ŝajn'o tre perfekt'e hipokrit'a, ke se la jun'ul'o est'us pet'int'a de ŝi ŝi'a'n man'o'n, ŝi tre mal'facil'e est'us konsent'int'a; ĉar li ne prezent'is antaŭ ŝi'a'j okul'o'j la ideal'o'n rev'it'a'n.

— Neniam mi sent'is al li pli ol kor'a'n amik'ec'o'n, ŝi dir'is. Kre'ant'e inter ni lig'il'o'j'n de parenc'ec'o, ci'a edz'in'iĝ'o hav'os kiel konsekvenc'o'n, ke ĝi pli kaj pli ili'n fort'ig'os.

Post tia cert'ig'o, la ĝoj'o de Beatric'o est'is plen'a. Moment'e ŝi tim'is, ke ŝi'a feliĉ'ec'o est'os aĉet'it'a nur per la mal'feliĉ'ec'o de Reĝ'in'o kaj, ĉar la fianĉ'in'o de Herbeno sent'is al si'a kuz'in'o grand'a'n am'em'o'n, tiu antaŭ'vid'o ĵet'is ombr'o'n sur ŝi'a'n ĝoj'o'n. Sed oni kred'as facil'e tio'n, kio'n oni dezir'as. La respond'o de fraŭl'in'o Kolardo tro bon'e konform'iĝ'is kun ŝi'a'j propr'a'j dezir'o'j, por ke Beatric'o pov'u eĉ dum unu minut'o dub'i pri ĝi'a sincer'ec'o.

Ne est'is sam'e por fraŭl'in'o Delanjo kaj precip'e por Maziero. Tiu tro afekt'ig'it'a trankvil'ec'o ili'n mir'ig'is kaj eĉ tim'ig'is. Ili est'us prefer'int'a'j sincer'a'n mal'esper'o'n kaj precip'e plor'o'j'n, kiu'j kviet'ig'us la jun'ul'in'o'n.

Tamen por ne vek'i sent'o'j'n, kiu'j (ili tre bon'e tio'n kompren'is) pov'is est'i nur mal'am'a'j kaj danĝer'a'j por la feliĉ'ec'o de ge'fianĉ'o'j, ŝajn'e ili akcept'is ĉiu'j'n klar'ig'o'j'n, kiu'j'n fraŭl'in'o Kolardo kred'is taŭg'a'j en tia cirkonstanc'o, kaj ne las'is kred'i per si'a si'n'ten'ad'o, ke ili trov'as en tiu situaci'o i'a'n grav'ec'o'n.

La ge'edz'iĝ'o okaz'is. Post tri monat'o'j, Maziero vid'is i'a'n tag'o'n si'a'n bapt'o'fil'o'n, kiu en'ir'is en li'a'n ofic'ej'o'n kun pri'okup'at'a mien'o, kun larm'o'plen'a'j okul'o'j.

— Kio est'as en ci, infan'o mi'a? li dir'is per patr'o'ton'o.

— Beatric'o est'as mal'san'et'a.

— Ebl'e ŝi sufer'as pro komenc'ant'a graved'ec'o.

— Ne; kaj eĉ mi tre tim'as, ke neniam mi hav'os la ĝoj'o'n far'iĝ'i patr'o.

— Ci mi'n tim'ig'as. Rakont'u ĉio'n laŭ la plej et'a'j detal'o'j. Ĉu mi ne est'as kurac'ist'o? Kiam Fernand'o est'is fin'int'a:

— Mal'prav'e ci tim'as, respond'is la doktor'o, kiu tre atent'eg'e est'is aŭskult'int'a la rakont'o'n de l’ jun'ul'o. La simptom'o'j, kiu'j'n ci pri'skrib'is, ne aparten'as al ne'kurac'ebl'a mal'san'o. Per inteligent'a'j fleg'o'j ci'a edz'in'o re'san'iĝ'os. Sed por tio'n ricev'i, oni dev'os uz'i energi'a'n kurac'ad'o'n: kaj se ci vol'as, ke ĝi sukces'u, neces'e est'as, ke ci forges'u, dum ĝi'a tut'a daŭr'ad'o, ke ci est'as edz'o.

Tial ke post tiu deklaraci'o Herbeno ŝajn'is ankoraŭ pli mal'kontent'a ol antaŭ'e, Maziero dir'is per ĝoj'et'a ton'o:

— Di'o mi'a! mi kompren'as ci'a'n ted'o'n. Sed fin'e ci pov'as rest'i fraŭl'o dum kelk'a'j monat'o'j. Ci ne mort'os pro tio. Post'e vi ambaŭ re'gajn'os la temp'o'n perd'it'a'n.

Las'ant'e si'a'n bapt'o'patr'o'n, Fernand'o ŝajn'is pli koler'a ol ĉagren'a, kaj murmur'is:

— Ha! Reĝ'in'o, Reĝ'in'o, se mi est'us sci'int'a, est'as ci la vir'in'o, kun kiu mi sen'ŝancel'e est'us edz'iĝ'int'a!

De'post la edz'in'iĝ'o de si'a kuz'in'o, fraŭl'in'o Kolardo rest'is en la kamp'o'dom'o de Sèvres, hav'ant'e kiel kun'ul'in'o'n si'a'n sol'a'n onkl'in'o'n. Do la viv'o de la jun'ul'in'o flu'is des pli unu'ton'e kaj des pli mal'gaj'e, ke de'post kelk'a temp'o la fart'o de fraŭl'in'o Delanjo ju pli komenc'is mal'bon'iĝ'i. En promen'ad'o, kiam ŝi marŝ'is iom tro rapid'e, en dom'o, kiam ŝi supr'e'n'ir'is ŝtup'ar'o'n, kriz'o'j de sufok'o ŝi'n ek'kapt'is. Dum kelk'a'j minut'o'j ŝi'a vizaĝ'o tiel fort'e ŝanĝ'iĝ'is, ke ŝi'a nev'in'o tim'is, ke ŝi mort'os inter ŝi'a'j brak'o'j. Post'e la simptom'o'j kviet'iĝ'is; kaj la viv'ad'o re'komenc'iĝ'is, kvazaŭ neni'o est'us okaz'int'a.

Reĝ'in'o tim'ig'it'a konsil'iĝ'is kun Maziero. Aŭskult'ad'int'e si'a'n mal'nov'a'n amik'in'o'n, la doktor'o konstat'is en ŝi'a kor'o sign'o'j'n de ne'grav'a'j angi'a'j lez'aĵ'o'j. Fraŭl'in'o Rozino pov'os ating'i la lim'o'j'n de la plej ekstrem'a mal'jun'ec'o; sed ali'part'e la mort'o subit'a est'as ĉiam minac'ant'a.

Pro tio, pri'pens'ant'e al tiu tim'ind'a ebl'ec'o, la bankier'o klopod'is por kiel ebl'e plej rapid'e edz'in'ig'i fraŭl'in'o'n Kolardo, vol'ant'e, ke la jun'ul'in'o ne rest'u sol'a en la viv'o, se okaz'e ŝi'a onkl'in'o subit'e mank'us al ŝi.

Sed li'a'j'n pen'ad'o'j'n kron'is neni'u sukces'o. Cert'e Reĝ'in'o ne ŝajn'is sistem'e mal'amik'em'a al la edz'in'iĝ'o; sed ĉiu'j jun'ul'o'j, kiu'j'n al ŝi propon'is Maziero, hav'is laŭ ŝi'a opini'o ne'akcept'ebl'a'n difekt'o'n; kaj ŝi post mal'long'a ekzamen'o ili'n sen'kompat'e for'ĵet'is.

La bankier'o'n ne tromp'is tiu'j ag'manier'o'j de ali'e'am'ant'a knab'in'o. Pro ŝi'a tre fort'e sang'a temperament'o, fraŭl'in'o Kolardo dev'is est'i em'a al la edz'in'iĝ'o. Do se ŝi ĝi'n rifuz'is tiel obstin'e, tio pruv'is, ke la sol'a vir'o, kiu'n ŝi est'us akcept'int'a plezur'e, ne pov'is aparten'i al ŝi.

Pri'pens'ant'e, ke dum long'a'j monat'o'j li'a bapt'o'fil'o est'os dev'ig'at'a viv'i apud Beatric'o, sam'manier'e kiel ŝi est'us nur li'a frat'in'o, la bapt'o'patr'o de Fernand'o ne pov'is ne trem'et'i pro la ebl'a'j konsekvenc'o'j de tiu du'obl'a situaci'o.

Moment'e li intenc'is konfidenci'i al fraŭl'in'o Delanjo pri si'a'j tim'ad'o'j. Sed kiu'n motiv'o'n li don'os? Por ne emoci'i si'a'n onkl'in'o'n, Fernand'o ne parol'is al ŝi pri la mal'san'o, kiu sufer'ig'is Beatric'o'n. La mal'jun'a fraŭl'in'o est'is do konvink'it'a, ke la jun'a'j ge'edz'o'j si'n am'as reciprok'e sam'manier'e tiel, kiel en la plej bel'a'j tag'o'j de si'a miel'lun'o. En tia'j kondiĉ'o'j suspekt'i la lojal'ec'o'n de Herbeno kaj la virt'o'n de Reĝ'in'o est'is far'i al ambaŭ ne merit'it'a'n insult'o'n.

Por al'tir'i la atent'o'n de fraŭl'in'o Rozino al la danĝer'o'j de intim'ec'o, kiu datum'is de l’ infan'aĝ'o, est'is neces'a'j long'a'j klar'ig'o'j, kiu'j'n la kompat'ind'a vir'in'o, mumi'ig'it'a de la fraŭl'in'ec'o, ne est'is kapabl'a kompren'i, kaj kiu'j, kvankam ne pov'ant'e ŝi'n konvink'i, hav'us tamen kiel sol'a'n rezultat'o'n ŝok'i ŝi'a'n hont'em'o'n.

De'post kiam Beatric'o est'is komenc'int'a si'a'n kurac'ad'o'n, la reciprok'a'j rilat'o'j inter la ge'edz'o'j kompren'ebl'e plen'e ŝanĝ'iĝ'is. Ili est'is dev'ig'it'a'j hav'i ĉiu si'a'n apart'a'n ĉambr'o'n, kaj ne vid'is plu unu la ali'a'n krom dum manĝ'o'j.

Soif'ant'e patr'in'ec'o'n, la jun'a vir'in'o dezir'eg'is re'san'iĝ'i. Ĉar ŝi esper'is, ke la nask'iĝ'o de infan'o ne nur kontent'ig'os la plej rajt'a'j'n em'o'j'n de ŝi'a kor'o, sed pli'e ke ĝi, ŝi'n kun'ig'ant'e kun ŝi'a edz'o per lig'il'o pli fort'a ol ĉiu'j ali'a'j ĉen'o'j, li'n daŭr'e fiks'ad'os.

Pro tio, ŝi montr'iĝ'is ekster'ordinar'e sever'a. Tim'ant'e, ke montr'o'j de am'em'o nask'os konsekvenc'o'j'n, kiu'j'n ŝi dev'is evit'eg'i, ŝi afekt'e montr'is al Fernand'o mal'varm'o'n, kiu tut'e ne est'is en ŝi'a anim'o, kaj kiu ŝi'n kruel'e sufer'ig'is.

Sed Maziero, kiu ŝi'n kurac'is, ŝi'n kuraĝ'ig'is al la persist'ec'o: kaj ŝi ne ced'is.

Si'a'flank'e Herbeno, kvankam li kompren'is kaj eĉ aprob'is la saĝ'ec'o'n de tiu si'n'ten'ad'o, opini'is tamen, ke li est'as la plej mal'feliĉ'a el ĉiu'j edz'o'j. Li kulp'ig'is la fatal'o'n, kaj kelk'a'foj'e preter'las'is mal'dolĉ'a'j'n kaj mal'just'a'j'n parol'o'j'n: ili'n li post'e bedaŭr'is; sed ili profund'e vund'is Beatric'o'n, kaj ŝi'n plor'ig'is, kiam ŝi trov'iĝ'is sol'a.

Do tiu'j du est'aĵ'o'j, kiu'j am'is real'e kaj profund'e unu la ali'a'n, ŝajn'is viv'i, kvazaŭ ili est'us mal'amik'o'j.

Subit'e la si'n'ten'ad'o de Fernand'o plen'e ali'form'iĝ'is. Li far'iĝ'is tia, kia li est'is en la unu'a'j tag'o'j de si'a edz'iĝ'o, ĝentil'a, afabl'a, neniam alud'ant'e la provizor'a'n eks'edz'iĝ'o'n, kiu'n la mal'san'o est'is nask'int'a inter li kaj li'a edz'in'o.

Beatric'o est'is kor'tuŝ'it'a, kaj ne'sent'ebl'e de'las'is i'o'n da si'a kutim'a sever'ec'o. Iom post iom ŝi re'pren'is si'a'n iam'a'n sen'ĝen'ec'o'n. I'a'n tag'o'n eĉ, puŝ'it'e de intern'a demon'o, ŝi forges'is si'a'n decid'o'n.

Sid'ant'e sur la genu'o'j de si'a edz'o, met'int'e si'a'j'n brak'o'j'n ĉirkaŭ la kol'o'n de la vir'o, kiu'n ŝi am'as, ŝi al li mal'laŭt'e murmur'is varm'eg'a'j'n parol'o'j'n miks'it'a'j'n kun ebri'ig'a'j ŝmac'ad'o'j; ŝi si'n don'is tut'a'n, kiam ŝi'a edz'o ŝi'n dolĉ'e re'puŝ'is.

Larm'o'j de ĉagren'o supr'e'n'ir'is en okul'o'j'n de la jun'a vir'in'o. Fernand'o ili'n viŝ'is per frat'a kis'o, kaj dir'is amik'e sed sen ia kor'tuŝ'ec'o:

— Ne, kar'ul'in'o. Se ci vol'as re'san'iĝ'i, ci dev'as est'i prudent'a. Mi ci'n am'as sufiĉ'e fort'e por ofer'i al ci ĉio'n, eĉ mi'a'n am'o'n, Tiu respond'o kviet'ig'is Beatric'o'n.

Kaj eĉ, kiam ŝi est'is pri'pens'int'a pri tio, la kondut'o de ŝi'a edz'o ŝajn'is al ŝi tiel kuraĝ'a kaj tiel delikat'a, ke ŝi ne pov'is ne rakont'i al Maziero tiu'n okaz'int'aĵ'o'n. Ne vol'ant'e mal'ĝoj'ig'i sinjor'in'o'n Herbeno, la doktor'o ŝajn'is part'o'pren'i tiu'n entuziasm'o'n: sed fund'e de si'a kor'o li dub'is. Tia anim'fort'ec'o ŝajn'is al li pli ŝajn'a ol real'a.

Kvankam la bankier'o rest'is oficial'e la ĉef'o de si'a firm'o, real'e Herbeno est'is far'iĝ'int'a ĝi'a ver'a mastr'o, kaj pri'zorg'is pri ĉiu'j ne tro grav'a'j afer'o'j.

Pro tio, Maziero vid'is ne sen mir'o, ke de'post kelk'a temp'o li mult'a'j'n foj'o'j'n est'is dev'ig'it'a far'i mem la task'o'n de si'a bapt'o'fil'o.

— Neces'e est'as, ke mi tre atent'u, li murmur'is, kiam li est'is for'las'int'a Beatric'o'n. Li'a edz'in'o est'as rav'a, am'o'plen'a; kaj li rifuz'as. Tio ne est'as natur'a.

Sed van'e la bapt'o'patr'o de Fernand'o serĉ'is; li pov'is neni'o'n mal'kovr'i.

Tre rapid'e Reĝ'in'o est'is rimark'int'a la mal'gaj'a'n kaj mal'afabl'a'n mien'o'n de la jun'ul'o, kiu'n ŝi ĉiam daŭr'ig'is am'eg'i sekret'e. Tial ke, krom en si'a ge'edz'a viv'ad'o, Herbeno pov'is hav'i neniu'n motiv'o'n por mal'ĝoj'i, neces'e est'is, ke li'a ĉagren'o de'ven'u de tiu sol'a font'o.

Do Fernand'o ne trov'is en si'a unu'iĝ'o kun Beatric'o la plen'a'n feliĉ'ec'o'n, kiu'n li rev'is. Tre bon'e! Li est'is pun'it'a per la afer'o mem, per kiu li est'is pek'int'a. Li ricev'is tio'n, kio'n li merit'is. Ĉu oni pren'as vir'in'o'n simil'a'n al ŝi'a kuz'in'o, kiam ŝi est'as tie, dezir'ant'e nun unu afer'o'n: si'n don'i kaj si'n ofer'i.

Pro tio, ŝi ne est'is tro mir'ig'it'a, kiam ŝi vid'is, ke Fernand'o ven'as en Sèvres’on, pro ia aŭ ali'a pretekst'o, mult'e pli oft'e ol li kutim'is far'i en la pas'int'a temp'o.

Por ke la du najbar'a'j famili'o'j pov'u facil'e si'n vizit'i reciprok'e, iam Maziero far'ig'is mal'ferm'aĵ'o'n en la fam'a inter'a mur'o, kiu est'is la unu'a kaŭz'o de l’ intim'ec'o, okaz'int'a inter la du famili'o'j: ĝi'n ferm'is komunik'a pord'o.

Tuj kiam Herbeno est'is al'ven'int'a en si'a'n hejm'o'n, li dezir'is bon'a'n tag'o'n al la ĝarden'ist'o kaj al li'a edz'in'o, la ge'edz'o'j Lefevro, kiu'j gard'is la dom'o'n dum la for'est'ad'o de mastr'o'j, kaj send'is ili'a'n fil'o'n Filip'o pet'i de ambaŭ sinjor'in'o'j, ĉu ili bon'vol'os li'n akcept'i. Kompren'ebl'e ili tuj'e kaj sen'ŝancel'e konsent'is.

Post'e li klopod'is, por ke li trov'iĝ'u sol'a kun Reĝ'in'o: kaj tio ne est'is mal'facil'a, ĉar se la jun'a fraŭl'in'o tio'n profund'kor'e dezir'is, la mal'jun'a neniel intenc'is tio'n mal'help'i. Inter ge'kuz'o'j!

Ambaŭ supr'e'n'ir'is en la unu'a'n etaĝ'o'n, kaj est'is preskaŭ cert'a'j, ke neni'u ili'n ĝen'os; ĉar fraŭl'in'o Delanjo, tim'ant'e sufok'o'n, neniam de'las'is la ter'etaĝ'o'n.

Tiam inter la ge'jun'ul'o'j komenc'is sen'fin'a babil'ad'o, kiu iom post iom far'iĝ'is pli intim'a kaj ne'sent'ebl'e ali'form'iĝ'is en konfidenci'o'n.

I'a'n tag'o'n fraŭl'in'o Kolardo dir'is al Herbeno:

— Fernand'o, ci hav'as ĉagren'o'n.

— Ne; mi cert'ig'as.

— Beatric'o ne ig'as ci'n feliĉ'a.

— Kio al ci pov'is kred'ig'i ...?

— Tio est'as sufiĉ'e vid'ebl'a. Est'as indign'ig'a ŝi'a kondut'o.

— Ne kulp'ig'u ŝi'n; ŝi ne est'as kulp'a.

— Ha! ci vid'as, ke mi diven'is. De'post tiu tag'o, la jun'ul'o est'is tiel atak'it'a, sieĝ'it'a, prem'it'a de demand'o'j, ke fin'e kun larm'o'plen'a'j okul'o'j li ĉio'n konfes'is.

— Ha! Reĝ'in'o, li dir'is, se mi est'us diven'int'a tio'n, ci est'us hodiaŭ mi'a edz'in'o.

La jun'ul'in'o ne pov'is de'ten'i triumf'a'n ek'kri'o'n. Ŝi est'is venk'ant'a, kaj venk'it'a ŝi'a konkur'ant'in'o. Est'is ven'int'a la moment'o, en kiu ŝi prem'eg'os per si'a mal'estim'o la vir'o'n, kiu tiel sen'kompat'e ŝi'n dolor'is.

Ŝi sent'is, ke ŝi est'as am'at'a. La jun'ul'o ven'as apud ŝi'n nur por trov'i konsol'o'j'n. Li pet'os, pet'eg'os, si'n tren'os antaŭ ŝi'a'j pied'o'j: tiam ŝi respond'os kun gest'o de princ'in'o:

— Tro mal'fru'e! Sed ho ve! la mal'feliĉ'a infan'in'o ne est'is sufiĉ'e kalkul'int'a la perfid'o'n de si'a propr'a kor'o.

Kiam ŝi vid'is antaŭ si la mal'feliĉ'a'n Herbenon konfuz'it'a'n, pent'ant'a'n kaj humil'ig'it'a'n, la fier'a'j parol'o'j, kiu'j'n ŝi de'post kelk'a'j tag'o'j tiel zorg'e parker'is, est'is subit'e forges'it'a'j. Ŝi pov'is trov'i nur tiu'j'n vort'o'j'n:

— Ha! jes, ci est'us est'int'a pli prav'a. Mi ci'n am'is tiel profund'e! Rigard'ant'e Herbenon, ŝi'a'j nigr'a'j okul'o'j bril'is de pasi'a fajr'o. Ŝi li'n ador'is tiel ard'e kiel en la pas'int'a temp'o. Malgraŭ for'las'o, malgraŭ edz'iĝ'o, malgraŭ tiu ali'a vir'in'o, kiu star'is inter ili, am'o rest'is ne'ŝancel'it'a, pli fort'a ol ind'ec'o, pli fort'a ol hont'em'o, pli fort'a ol mal'humil'ec'o.

Ebri'a pro pasi'o, frenez'a, forges'ant'e Beatric'o'n, kiu'n li ĉiam am'is, sed kies am'em'o nur moral'a ne pov'is kontraŭ'batal'i la volupt'a'j'n ard'o'j'n de ŝi'a kuz'in'o, Fernand'o al'tir'is la jun'ul'in'o'n al si'a'j genu'o'j: kaj ili'a'j lip'o'j kun'iĝ'is en long'a ŝmac'ad'o.

La brust'o de Reĝ'in'o sub'lev'iĝ'is, sufok'iĝ'ant'e. Ŝi'a kor'o grand'frap'e bat'ad'is. Post'e ĉio konfuz'iĝ'is. Kun okul'o'j ferm'it'a'j, kun pens'o for'est'ant'a, ŝi perd'is la sent'o'n al real'ec'o, kaj en eden'a rav'eg'o, kvazaŭ ĝi est'us natur'a ne'evit'ebl'aĵ'o, la jun'ul'in'o toler'is la fatal'o'n de l’ am'o.

De'post tiu moment'o, Fernand'o ven'is Sèvres’on preskaŭ ĉiu'tag'e.

La ge'am'ant'o'j trov'is en Filip'o alt'valor'a'n help'ant'o'n. Li est'is kompat'ind'a, lam'a kaj unu'okul'a kripl'ul'o, ne'kapabl'a far'i regul'a'n labor'o'n, sufiĉ'e inteligent'a por kompren'i tio'n, kio'n oni postul'as de li, kaj por ĝi'n plen'um'i post'e, sed ne sufiĉ'e por en'met'i en ĝi'n si'a'n propr'a'n decid'o'n.

En la land'o, li est'is objekt'o de ĝeneral'a naŭz'o. Pro tio, super'mezur'e dank'em'a pro la bon'aĵ'o'j, kiu'j'n oni far'is al li en la kamp'o'dom'o, li dediĉ'is al la du orf'in'o'j kaj precip'e al Reĝ'in'o kult'o'n, kiu alt'iĝ'is ĝis ador'ad'o. Kiam la jun'ul'in'o don'is al li ordon'o'n, li ĝi'n plen'um'is, mi ne dir'os ne ĝi'n diskut'ant'e, sed ne eĉ kompren'ant'e, ke ia diskut'et'o est'as ebl'a.

Se la orient'a fraz'o: aŭd'i est'as obe'i, ne ekzist'us de temp'o jam long'a, Filip'o est'us el'pens'int'a ĝi'n por si'a propr'a uz'ad'o.

Pro tio, Reĝ'in'o, kiu kon'is fund'e la karakter'o'n de la kripl'ul'o, ne ŝancel'iĝ'is, kaj far'is al li konfidenci'o'n.

Ŝi ne hav'is okaz'o'n pent'i pro tio. Ĉar la am'em'o, kiu'n la fil'o de l’ ĝarden'ist'o sent'is al fraŭl'in'o Kolardo, hav'is preskaŭ religi'a'n karakter'o'n, kaj neniel simil'is la sent'o'n, kiu est'us am'instig'int'a li'n al li'a'klas'a vir'in'o. Ĝi prefer'e simil'is la fanatik'ec'o'n de l’ Hind'an'o, kiu dezir'as nur si'n ofer'i, eĉ risk'i si'a'n viv'o'n, por plaĉ'i al la di'in'o, kies ador'ant'o li far'iĝ'is.

Por Filip'o, la jun'ul'in'o viv'is en tiel super'a sfer'o, ke li neniel pens'is, ke li alt'iĝ'os ĝis ŝi, kaj ne nutr'is la mal'saĝ'a'n esper'o'n, ke iam ŝi pov'os mal'alt'iĝ'i ĝis li.

En tia'j kondiĉ'o'j, neni'u sent'o de ĵaluz'ec'o pov'is ĝerm'i en la anim'o de tiu sprit'lim'ig'it'a sed am'em'a est'aĵ'o, kies natur'ec'o est'is kompar'ebl'a kun tiu de hund'o.

Pro tio, ne nur li ne riproĉ'is Fernand'o'n, sed kontraŭ'e li est'is dank'em'a al la jun'ul'o pro la plezur'o, kiu'n ĉi tiu don'is al li'a idol'in'o, kaj far'is ĉio'n ebl'a'n, por ke neni'o ven'u ĝen'i la am'a'j'n kun'iĝ'o'j'n de ge'am'ant'o'j.

Kaj kiam Reĝ'in'o re'kompens'is li'a'n si'n'don'o'n per dank'a rid'et'o aŭ per amik'a vort'o, la mal'feliĉ'a mal'favor'it'o sent'is en si'a anim'o ĝoj'o'n, kiu daŭr'is dum la tut'a tag'o. Ha! la ge'am'ant'o'j pov'is am'i trankvil'e unu la ali'a'n, ne ili'n perfid'os Filip'o.

Maten'e, tag'mez'e, vesper'e, ĉiam spion'ant'e sur la sojl'o de l’ pord'o, tuj kiam li ek'vid'is Herbenon, li al'kur'is al li, kaj li'n sci'ig'is pri ĉio, kio okaz'as, dum la moment'o mem, en ambaŭ kamp'o'dom'o'j. Dank’ al tiu sen'ĉes'a kaj ĉiu'tag'a kun'kulp'ec'o, Fernand'o pov'is en'ir'i en la ĉambr'o'n de si'a am'ant'in'o kaj post'e el'ir'i, ne rimark'it'e de iu ajn.

Tiu'j am'aĵ'o'j daŭr'is ses monat'o'j'n. Tamen Herbeno ne est'is feliĉ'a, ĉar li'n mord'et'is du konscienc'riproĉ'o'j: li si'n kulp'ig'is, unu'e, ĉar li tromp'as Beatric'o'n, kiu'n li ĉiam fund'kor'e am'is, kaj du'e, ĉar li mal'respekt'as si'a'n infan'ec'a'n amik'in'o'n, tiu'n kompat'ind'a'n jun'ul'in'o'n, kiu'n kontraŭ'e li est'us dev'int'a protekt'i kontraŭ la pasi'o de ŝi sent'it'a al li. Ho! se li pov'us edz'iĝ'i kun ambaŭ, mal'kaŝ'e, plen'tag'e, ne nask'ant'e ĵaluz'ec'o'n ĉe unu aŭ ĉe ali'a, kiel tio okaz'as en Orient'a'j land'o'j, cert'e li ne ŝancel'iĝ'us, kaj si'n sent'us plen'e feliĉ'a. Sed la franc'a leĝ'o ne permes'as bigami'o'n, kaj la okcident'a'j vir'in'o'j, ĉu pro am'o, ĉu pro mal'humil'ec'o, ĉu ebl'e influ'it'a'j de tiu'j du kun'a'j sent'o'j, ne akcept'as part'ig'o'n.

Jen est'as kial, la 14^an de Decembr'o 1900, en tiu tag'o, en kiu Sedilo est'is ven'int'a li'n persekut'i tri'foj'e ĝis en li'a hejm'o, Herbeno vetur'is al Sèvres. La jun'ul'o vol'is romp'i ne'daŭr'ebl'a'n am'lig'o'n, kiu pov'is kaŭz'i al fraŭl'in'o Kolardo kaj al li mem nur mult'eg'o'n da mal'agrabl'aĵ'o'j. Kaj kvankam li'a am'o al Reĝ'in'o est'is tiel fort'a kiel en la unu'a tag'o de ili'a kun'iĝ'o, kvankam long'a kutim'o est'is ig'int'a ĝi'n ebl'e pli ard'a ol tiu, kiu'n li sent'is al si'a rajt'a edz'in'o, tamen pro lojal'ec'o, por, kiel li mem al ŝi dir'is, por ne pren'i ŝi'a'n viv'o'n, ne pov'ant'e inter'ŝanĝ'e don'i al ŝi la si'a'n, li sistem'e est'is montr'int'a mal'varm'ec'o'n, kiu ne est'is en li'a kor'o.

Cert'e li pens'is, ke ŝi kontraŭ'batal'os, sed neniam li est'us kred'int'a, ke la jun'ul'in'o si'n al'kroĉ'os al li tiel obstin'e: kaj se tia kramp'iĝ'o li'n iom ted'is, ali'part'e tia am'eg'o flat'is mult'eg'e li'a'n mem'estim'o'n. Kaj dum li laŭ'ir'is sur la voj'et'o border'ant'a la fer'voj'o'n inter Sèvres kaj Bellevue, li bedaŭr'is, ke la loto ne est'u montr'int'a Reĝ'in'o'n.

— Kiam mi pens'as, li dir'is, ke se mi est'us el'tir'int'a la tref'a'n dam'o'n, mi ne mi'n vid'us en la embaras'a situaci'o, en kiu mi nun trov'iĝ'as.

— Sed tiam, li ek'kri'is, la viktim'o est'us mi'a kompat'ind'a Beatric'o, al kiu mi sent'as am'em'o'n tiel profund'a'n kiel al Reĝ'in'o. Kiel strang'a situaci'o est'as la mi'a. Mi ne pov'as feliĉ'ig'i unu el mi'a'j infan'ec'a'j am'at'in'o'j kaj sam'temp'e ne mal'feliĉ'ig'i la ali'a'n. Mi'a propr'a feliĉ'o est'as far'ebl'a nur de larm'o'j de vir'in'o, por kies feliĉ'ec'o mi sen bedaŭr'o don'us mi'a'n viv'o'n, se la afer'o far'iĝ'us neces'a.

Sent'ant'e, ke ŝi'a am'ant'in'o est'as kapabl'a ĉio'n far'i por li'n konserv'i aŭ por si'n venĝ'i, instinkt'e Fernand'o tim'is. Pro tio, li intenc'is re'vid'i Reĝ'in'o'n, ŝi'n kviet'ig'i, ŝi'n pli'dolĉ'ig'i, kaj iom post iom inokul'i en ŝi'n pli kaj pli da prudent'o, kiam la vizit'o de la polic'a komisar'o li'n dev'ig'is re'met'i si'a'n projekt'o'n al tut'e mal'preciz'a epok'o.

Ĉapitr'o Kvar'a

Onezim'o Frigulo, la ofic'ist'o, kiu minac'is Sedilon, ke li far'os al li protokol'o'n, deĵor'is en Bellevue nur de'post ok tag'o'j. Ŝanĝ'o'j okaz'int'a'j en la ofic'ist'ar'o li'n ven'ig'is el la Meudon’a ofic'ej'o, en kiu li est'is antaŭ'e, en pli grav'a'n staci'dom'o'n. Sed li ne loĝ'is ankoraŭ en si'a nov'a rest'ad'ej'o, kaj ĉiu'tag'e, dum tag- kaj vesper'manĝ'a'j hor'o'j, li salt'is en vagon'ar'o'n, kaj si'n direkt'is pied'e'n de l’ mont'et'o en dom'et'o'n, en kiu li loĝ'is kun si'a tut'a famili'o.

Do kiam li'a deĵor'o est'is fin'it'a, li uz'is la unu'a'n por urb'ĉirkaŭ'aĵ'o'j vagon'ar'o'n, kiu pas'is, kaj mal'supr'e'n'er'is en Meudon. Li en'ir'is en la ofic'ej'o'n por prem'i la man'o'n de si'a'j iam'a'j kamarad'o'j, kaj sam'temp'e li al ili rakont'is la okaz'int'aĵ'o'n, kiu'n antaŭ ne long'e li est'is vid'int'a.

— Est'as konfes'ind'e, li dir'is, ke ekzist'as hom'o'j ver'e ne'si'n'gard'em'a'j. Post'e kiam al'ven'as mal'feliĉ'aĵ'o, la Kompani'o est'as dev'ig'at'a far'i rent'o'j'n al ili'a'j famili'o'j.

Li las'is la staci'dom'o'n kaj si'n direkt'is al si'a loĝ'ej'o. Pied'e de la pont'eg'o li pied'frap'is la korp'o'n de vir'o kuŝ'ant'a sur ter'o.

— Akcident'o! ek'kri'is la ofic'ist'o. Kred'ebl'e vojaĝ'ant'o, kiu fal'is el supr'o de l’ pont'o. Se li est'us mi'a vir'o de Bellevue, tio ne mi'n mir'ig'us. Ŝajn'is frenez'a tiu idiot'ul'o.

Frigulo si'n klin'is, turn'is la korp'o'n sur ĝi'a'n dors'o'n por met'i la vizaĝ'o'n en plen'a'n lum'o'n, kaj ek'kri'is:

— Est'as li! Mi ne erar'is. La bon'a Onezim'o est'is embaras'at'a. Kio'n far'i? Serĉ'i help'o'n, avert'i la staci'dom'an'o'j'n, tia est'is li'a dev'o.

Sed ali'flank'e li'a edz'in'o kaj li'a'j infan'o'j li'n atend'is por al'tabl'iĝ'i. Cert'e la sup'o jam fum'iĝ'is en teler'o'j: tio est'is tre al'log'a.

Fin'e la dev'o super'is. La ofic'ist'o rapid'e re'supr'e'n'ir'is la krut'a'n dekliv'o'n kaj re'ven'is kun help'ont'a vir'o.

Ambaŭ pren'is la korp'o'n unu per ŝultr'o'j la ali'a per krur'o'j, kaj ĝi'n al'port'is al la staci'dom'o.

Dum ili marŝ'is, la kamarad'o de Onezim'o kred'is rimark'i, ke Sedilo far'as mov'et'o'n.

— Oni ne dev'as tro sku'i li'n, li dir'is. Ebl'e li ne est'as ankoraŭ tut'e mal'viv'a.

— Vi ŝerc'as kred'ebl'e, respond'is Frigulo; ĉu post tia el'fal'o tio est'us ebl'a.

En la staci'dom'o oni met'is la funebr'a'n romp'it'aĵ'o'n sur la tabl'o'n por pak'aĵ'o'j, dum unu el kamarad'o'j de Onezim'o el'ir'is por avert'i la komisar'o'n kaj ven'ig'i kurac'ist'o'n.

— Kaj nun, pet'is Frigulo, ĉar vi ne bezon'as plu mi'n, ĉu mi pov'as vi'n las'i por vesper'manĝ'i?

— Ir'u, ir'u; se la juĝ'ist'o'j postul'as vi'a'n atest'o'n, vi est'os sci'ig'it'a.

En moment'o kiam la ofic'ist'o mal'ferm'is la pord'o'n por el'ir'i el la staci'dom'o, unu el vojaĝ'ant'o'j, kiu atend'is la Versailles’an vagon'ar'o'n, al'paŝ'is al li kaj dir'is simpl'e:

— Mi vi'n akompan'as. Li est'is la inform'ist'o de grand'a Pariza ĵurnal'o, de unu el tiu'j gazet'o'j, kiu'j pretend'as, ke ili est'as inform'it'a'j pli fru'e ol ĉiu'j ali'a'j.

Flar'ant'e interes'eg'a'n artikol'o'n, la ĵurnal'ist'o sen'ŝancel'e prokrast'is si'a'n vojaĝ'o'n por pli long'a'temp'e parol'i kun la hom'o, kiu ŝajn'is kapabl'a don'i al li la plej detal'it'a'j'n sci'ig'o'j'n.

Post kvar'on'o da hor'o, li est'is tiel bon'e inform'it'a kiel Frigulo mem.

La morgaŭ'a'n maten'o'n aper'is artikol'o anonc'ant'a la terur'a'n akcident'o'n, kiu okaz'is sur la Meudon’a pont'eg'o. La aŭtor'o per'fort'e riproĉ'is la ne'si'n'gard'em'o'n de vojaĝ'ant'o'j, kiu'j vol'as ir'i el vetur'il'o al ali'a, kiam rapid'rul'iĝ'as la vagon'ar'o'j.

Ĉiu'j vesper'a'j gazet'o'j re'pres'ig'is tiu'n artikol'o'n, krom unu, kiu, vol'ant'e kred'ig'i, ke ĝi est'as ankoraŭ pli bon'e inform'it'a ol ĝi'a'j koleg'o'j, rimark'ig'is, ke la ne'si'n'gard'ec'o kred'ebl'e de'ven'is de fer'voj'a'j ofic'ist'o'j, kiu'j mal'bon'e ferm'as la vagon'pord'o'j'n.

La post'morgaŭ'a'n tag'o'n la okaz'int'aĵ'o est'is forges'it'a, kaj neni'u parol'is plu pri ĝi.

Dum'e sinjor'o Hudaso, la polic'a komisar'o de Meudon, al'ven'is, akompan'it'a de kurac'ist'o, la doktor'o Meĵano.

En'ir'ant'e en la pak'aĵ'ej'o'n, tiu'j du sinjor'o'j kruc'iĝ'is kun Frigulo, kiu est'is sen'paŭz'e vesper'manĝ'int'a, kaj kiu rapid'e re'ven'is, unu'e por re'komenc'i si'a'n deĵor'o'n, kaj precip'e por tie ĉe'est'i, se oni bezon'us li'a'j'n klar'ig'o'j'n. La bon'a knab'eg'o ŝvel'is, si'n sent'is grav'a person'o: kaj li est'is sci'vol'a vid'i, kio al'ven'os de tiu katastrof'o.

Li re'dir'is por la tri'a foj'o al la kurac'ist'o kaj al la komisar'o la rakont'o'n, kiu'n li est'is jam far'int'a al si'a'j kamarad'o'j kaj al la ĵurnal'ist'o.

— Li sol'a est'as kulp'a, li al'don'is fin'ant'e. Li kiel frenez'ul'o pas'is inter la vagon'ŝtup'o'j, dum la vagon'ar'o'j rul'iĝ'as. Se vi ne kred'as mi'n, vi pov'os demand'i pri tio sinjor'o'n Herbeno.

— Ĉu vi parol'as pri Herbeno la bankier'o? dir'is sinjor'o Hudaso.

— Li mem.

— Li do trov'iĝ'is en la mal'proksim'land'a vagon'ar'o, kiu halt'as en Bellevue?

— Jes.

— Ĉu vi est'as cert'a, ke vi ne erar'as?

— Mi est'as cert'a. Mi deĵor'is en la Sèvres’a staci'dom'o dum temp'o tro long'a por ne kon'i tiu'n sinjor'o'n. Ceter'e vi pov'os li'n demand'i; li ne kulp'ig'os mi'n, ke mi mensog'as.

— Strang'e, murmur'is la komisar'o okup'it'a de suspekt'o. Doktor'o, li dir'is, si'n turn'ant'e al sinjor'o Meĵano, ĉu tiu fal'o ŝajn'as al vi natur'a?

— Mi respond'os, kiam mi est'os plen'e sen'vest'ig'int'a la kadavr'o'n, por tre preciz'e ekzamen'i ĉiu'j'n vund'o'j'n.

Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, la kurac'ist'o tre zorg'e for'met'is unu'j'n post la ali'a'j la vest'o'j'n de l’ mal'feliĉ'ul'o, kiam far'iĝ'o al'tir'is li'a'n atent'o'n.

Laŭ'long'e de la dekstr'a man'radik'o flu'is sang'o, de'ven'ant'a kred'ebl'e de vund'o pli supr'e sid'ant'a.

Tiu simpl'a detal'o pruv'is al la praktik'ist'o, ke la sang'rond'ir'ad'o ĉiam daŭr'as, sekv'e ke Sedilo est'as ankoraŭ viv'ant'a.

Ali'part'e la fal'o'j el alt'a'j lok'o'j okaz'ig'as cert'e mult'a'j'n ost'romp'o'j'n kaj grand'eg'a'j'n intern'a'j'n ŝir'ad'o'j'n: sed kiam la korp'o fal'as sur eben'a'n ter'o'n, la haŭt'o rest'as ne'difekt'it'a, kaj ne okaz'as hemoragi'o'j.

Instig'it'e de tiu'j pri'pens'o'j, la doktor'o ek'kri'is:

— Dolĉ'e, dolĉ'e. Tiu vir'o ne est'as ankoraŭ tut'e mal'viv'a. Cert'e li ne trov'iĝ'as en mult'e pli bon'a stat'o. Sed ebl'e mi pov'os li'n iom'et'e re'konsci'ig'i, kaj li'n viv'ig'i sufiĉ'e da temp'o, por ke li pov'u don'i al la sinjor'o komisar'o kelk'a'j'n klar'ig'o'j'n.

La doktor'o li'n aŭskult'ad'is, demand'is li'a'n puls'o'n, kaj daŭr'ig'is si'a'n labor'o'n.

Per tond'il'o'j li tranĉ'is la dekstr'a'n manik'o'n de ĉiu'j vest'o'j, kiu'j kovr'is la vund'it'o'n, nud'ig'is la brak'o'n ĝis la ŝultr'o, kaj konstat'is, ke la sang'o de'ven'as de mal'larĝ'a tru'o sid'ant'a apud la klavikl'o.

— Sinjor'o Hudaso, dir'is grav'ton'e la kurac'ist'o, ni ne hav'as antaŭ ni simpl'a'n akcident'o'n, sed krim'o'n aŭ mem'mort'ig'o'n. Tiu vir'o est'is frap'it'a en ŝultr'o per mal'grand'kalibr'a kugl'o, kred'ebl'e per kugl'o de revolver'o.

— Vi est'as prav'a, doktor'o, respond'is la magistrat'o. Eĉ ŝajn'as al mi, ke la hipotez'o de mem'mort'ig'o est'as a prior'i for'ĵet'ind'a. Ĉar se tiu mal'feliĉ'ul'o est'us vol'int'a si'n mort'ig'i, si'n ĵet'ant'e el la pont'eg'o, li ne est'us komenc'int'a si'n vund'i en ŝultr'o. Ali'part'e se li est'us prefer'int'a uz'i paf'il'et'o'n, li est'us direkt'int'a la tub'o'n ĉu al kap'o ĉu al kor'o. Fin'e est'int'e vund'it'a, li est'us rest'int'a en la vagon'o.

— Des pli ke sinjor'o Herbeno tie ĉe'est'is, al'don'is Frigulo, kiu'n tiu'j konstat'o'j mult'e interes'is. Li est'us mal'help'int'a, ke tiu vir'o plen'um'u si'a'n projekt'o'n. Mi supoz'as eĉ, ke, se li ne pov'is si'n inter'met'i sufiĉ'e fru'e, li almenaŭ est'us avert'int'a sen'prokrast'e la magistrat'o'j'n pri la akcident'o ĵus okaz'int'a.

Sed post tiu'j vort'o'j Onezim'o, subit'e silent'iĝ'is, tim'ig'it'e de la terur'a'j konsekvenc'o'j, kiu'j'n li'a atest'o hav'os por la bankier'o, por vir'o, kiu est'is al li simpati'a, ne fier'a kvankam riĉ'a, kaj kiu ĉiam li'n salut'is, kiam li li'n renkont'is.

Li baldaŭ kompren'is la danĝer'ec'o'n de li'a'j parol'o'j, aŭd'ant'e la komisar'o'n, kiu dir'is:

— Ĉu vi cert'ig'as, ke tiu vund'it'o kaj sinjor'o Herbeno trov'iĝ'is en la sam'a fak'eg'o, en moment'o kiam la vagon'ar'o el'ir'is el Bellevue?

— Mi cert'ig'as.

— Sol'a'j?

— Sol'a'j.

— Ĉu neni'u pov'is en'ir'i en la vagon'o'n inter Bellevue kaj la pont'eg'o?

— La vagon'ar'o ne halt'as. Tamen iu pov'is ven'i per la vagon'ŝtup'o'j; aŭ tiu ne'kon'at'ul'o pov'is el'ir'i el la fak'eg'o per la sam'a voj'o.

— Efektiv'e tiu hipotez'o merit'as, ke oni atent'u al ĝi. Morgaŭ mi ven'ig'os sinjor'o'n Herbeno al mi'a ofic'ej'o; ĉar li sol'a pov'os don'i la neces'a'j'n klar'ig'o'j'n. Atend'ant'e ni rigard'u, ĉu tiu mal'feliĉ'ul'o ne port'as sur si paper'o'j'n, kiu'j pov'us al ni kon'ig'i li'a'n ident'ec'o'n.

La serĉ'ad'o'j de l’ magistrat'o ne est'is long'a'j.

En la poŝ'o de l’ surtut'o trov'iĝ'is paper'uj'et'o plen'eg'a je vizit'kart'o'j kaj je ĉiu'de'ven'a'j leter'o'j.

— Artur'o Sedilo en Maintenon, leg'is sinjor'o Hudaso sur unu el kart'o'j.

Kaj post'e li mal'ferm'is la leter'o'j'n unu'j'n post la ali'a'j, ili'n tra'leg'ant'e per rapid'a rigard'o.

— Ho! ho! li dir'is mez'a'voĉ'e al la kurac'ist'o, li'n konduk'ant'e en angul'o'n de la ĉambr'o, por ke oni ne pov'u li'n aŭskult'i, jen est'as io, kio far'iĝ'as interes'plen'a. Mi tie vid'as tri leter'o'j'n sub'skrib'it'a'j'n: Fernand'o Herbeno. En ili oni parol'as pri procent'e'don'o de mon'sum'o'j, pri aĉet'o de akci'o'j al la Societ'o de direkt'ebl'a'j aerostat'o'j. La bankier'o ŝajn'as profund'e koler'a. Oni kred'us eĉ, ke li respond'as al insult'a'j vort'o'j. Est'as evident'e, ke rilat'o'j ekzist'is inter tiu Sedilo kaj sinjor'o Herbeno, rilat'o'j kiu'j ŝajn'e est'is tre mal'mult'e afabl'a'j.

— Vi est'as prav'a, mi'a amik'o, dir'is la komisar'o, si'n turn'ant'e al Frigulo; cert'e est'as sinjor'o Herbeno la vir'o, kiu'n vi vid'is.

Kaj, ĉar la kurac'ist'o klin'is la kap'o'n sign'e de jes'o, Onezim'o si'n rekt'ig'is mal'humil'e. La magistrat'ar'o kaj la scienc'o li'n ŝat'is laŭ li'a ĝust'a valor'o.

Dum'e la vund'it'o far'is kelk'a'j'n mov'et'o'j'n: la vund'o pli flu'e sang'don'is; la viv'ec'o re'ven'is.

La doktor'o rapid'e halt'ig'is la hemoragi'o'n: kaj dum li met'is sal'aĵ'o'plen'a'n botel'et'o'n sub la naz'o'n de l’ mort'ant'o, li aŭskult'is la pri'pens'o'j'n de l’ komisar'o dir'ant'a:

— Pro kia kaŭz'o li'n ne tuj mort'ig'is tia fal'o?

— Se li est'us fal'int'a sur kap'o aŭ sur pied'o'j, subit'a est'us est'int'a la mort'o. Mi pov'as cert'ig'i, ke la part'o de l’ korp'o, kiu tuŝ'is la ter'o'n est'as la mal'dekstr'a. Tio'n pruv'as la mult'a'j ost'romp'o'j en brak'o kaj en krur'o. Post'e la frost'o ek'kapt'is la vund'it'o'n. Pli'mal'rapid'ig'ant'e la sang'rond'ir'ad'o'n, ĝi sam'temp'e pli'mal'rapid'ig'is la perd'o'n de sang'o. Sed est'is ĝust'a'temp'e li'n el'tir'i el la lok'o, sur kiu li kuŝ'is. Post unu kvar'on'o da hor'o, ni est'us al'ven'int'a'j tro mal'fru'e. Rigard'u: li re'konsci'iĝ'as.

Efektiv'e la mort'ant'o mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n: sed li ŝajn'is nenia'manier'e konsci'i pri tio, kio okaz'as ĉirkaŭ li. Supoz'ant'e, ke ebl'e la viktim'o parol'os kaj kon'ig'os grav'a'j'n sekret'o'j'n, sinjor'o Hudaso ordon'is, ke la ĉambr'o sen'hom'iĝ'u.

Li daŭr'ig'is parol'i kun la doktor'o, kiam la nom'o: Herbeno, el'parol'it'a de l’ magistrat'o, trem'et'ig'is Sedilon.

— Ĉu vi mi'n kompren'as? demand'is la komisar'o. La vund'it'o vol'is parol'i, ne pov'is, sed montr'is per sign'o, ke li aŭd'as.

Sinjor'o Hudaso daŭr'ig'is:

— Antaŭ moment'o mi el'parol'is nom'o'n, kiu ŝajn'is vi'n impres'i. Ĉu vi kon'as sinjor'o'n Herbeno?

Kvankam la fizionomi'o de Sedilo est'is pal'eg'a, tamen ĝi vest'is subit'e mal'am'a'n esprim'o'n, kiu est'is rimark'it'a de l’ magistrat'o.

Dum la kurac'ist'o apog'is si'a'n fingr'o'n sur la arteri'o'n, li'a rigard'o ne for'las'is la vizaĝ'o'n de l’ agoni'ant'o.

— Se vi dezir'as pet'i de li iu'n klar'ig'o'n, blov'is la doktor'o en la orel'o'n de sinjor'o Hudaso, rapid'u; ĉar mi kred'as, ke post unu minut'o li est'os mort'int'a.

Tiam vol'ant'e frap'i grand'a'n bat'o'n, la komisar'o ek'kri'is subit'e:

— Ĉu est'as sinjor'o Herbeno tiu, kiu vi'n met'is en tia'n stat'o'n? La mort'ant'o agit'iĝ'is, mal'ferm'is la buŝ'o'n, mov'is la lang'o'n, kaj tuj'e, kolekt'int'e per last'a pen'eg'o ĉiu'j'n fort'o'j'n ankoraŭ rest'ant'a'j'n, li ek'kri'is per raŭk'a voĉ'o:

— Jes! Post'e li'a'j membr'o'j mal'streĉ'iĝ'is; li'a'j okul'o'j mal'klar'iĝ'is; la spir'ad'o halt'is.

Sedilo est'is mal'viv'a.

— Nun ni ne hav'as plu i'o'n por far'i ĉi tie, dir'is la komisar'o. Se vi tio'n bon'vol'as, doktor'o, ni mal'supr'e'n'ir'os ĝis la lok'o, en kiu est'is re'trovit'a la korp'o. Ebl'e ni mal'kovr'os en ĝi nov'a'j'n montr'o'j'n.

Kiam ili mal'ferm'is la pord'o'n, la unu'a person'o, kiu'n ili renkont'is, est'is ankoraŭ la ne'evit'ebl'a Frigulo, kiu spion'ad'is ili'a'n el'ir'o'n. Ĉar al'proksim'iĝ'is la hor'o, en kiu li dev'os re'ven'i Bellevue’on por re'komenc'i si'a'n ofic'o'n, la honest'a knab'eg'o ĉagren'iĝ'is, tim'ant'e, ke li est'os dev'ig'at'a el'ir'i, neni'o'n sci'int'e.

— Vi ven'os kun ni, dir'is la magistrat'o, kaj al ni montr'os en kiu lok'o trov'iĝ'is la mal'feliĉ'ul'o, kiam vi li'n renkont'is. Ne tim'u. Mi klar'ig'os al vi'a estr'o, ke mi mem vi'n de'ten'is por la bezon'o'j de l’ enket'o.

Onezim'o re'kuraĝ'ig'it'a mal'facil'e kaŝ'is si'a'n ĝoj'o'n. Li konduk'is la du sinjor'o'j'n pied'e'n de unu el grand'a'j kolon'o'j, kiu'j sub'ten'as la pont'eg'o'n, kaj al ili montr'is la lok'o'n, dir'ant'e kun majest'a gest'o:

— Li est'is tie! Subit'e, vag'ant'e dekstr'e kaj mal'dekstr'e, li mal'kovr'is du'on'e'romp'it'a'n revolver'o'n, kaj ĝi'n port'is al sinjor'o Hudaso.

— Mi re'trov'is la arm'il'o'n, li dir'is. La magistrat'o ĝi'n pren'is kaj atent'e ekzamen'is. Du kugl'o'j est'is paf'it'a'j. La kvar ali'a'j kartoĉ'o'j vid'iĝ'is ne difekt'it'a'j.

— Tio far'iĝ'as pli kaj pli grav'a, li murmur'is. Tial ke unu'a prov'o ne sukces'is, la mort'ig'ant'o re'komenc'is, kaj post'e ĵet'is si'a'n arm'il'o'n ekster la vagon'pord'o. Nun ni'a task'o est'as fin'it'a. Mi far'os mi'a'n raport'o'n, ĝi'n send'os al la juĝ'ist'ar'o kaj kun ĝi met'os tiu'n revolver'o'n kiel proces'a'n objekt'o'n.

— Ĉu ĉiam vi intenc'as ven'ig'i sinjor'o'n Herbeno al vi'a ofic'ej'o? demand'is la doktor'o.

— Nun, ne. Tro grav'a'j kulp'ig'o'j pez'as sur li. Mi'a al'vok'o li'n mal'prav'e avert'us, kaj ebl'ig'us, ke li el'pens'u per long'a pri'pens'ad'o respond'o'j'n, kiu'j erar'ig'us la juĝ'ist'ar'o'n.

Kiam la Prokuror'o de Respublik'o kon'is la enket'o'n far'it'a'n de la Meudon’a polic'a komisar'o, tiu magistrat'o opini'is, ke oni dev'as ag'i tre si'n'gard'e.

La afer'o ŝajn'is al li mal'klar'a. La nom'o de Herbeno en ĝi est'is miks'it'a laŭ manier'o kompromit'ant'a por la jun'a bankier'o. Sed la jun'ul'o kaj precip'e li'a bapt'o'patr'o hav'is ambaŭ tiel bon'a'n fam'o'n, ke oni tre zorg'e dev'is evit'i la fam'ig'o'n de kulp'ig'o, kiu, se ĝi ne est'as ĝust'ig'it'a, hav'os kiel rezultat'o'n mal'ŝat'ig'o'n al la magistrat'ar'o.

Antaŭ kiam oni ag'os, oni dev'as si'n inform'i preciz'e. Oni do ordon'is al ĵurnal'o'j, ke ili silent'iĝ'u pri tiu afer'o, ĝis kiam oni est'os pli akurat'e sci'ig'it'a: kaj agent'o de la polic'a Prefekt'ej'o est'is komisi'it'a por stud'ad'i la demand'o'n ĝis ĝi'a'j plej et'a'j detal'o'j.

La labor'o de tiu vir'o est'is nek long'a nek mal'facil'a. La morgaŭ'o'n mem, li send'is al la juĝ'ist'ar'o detal'it'a'n raport'o'n, kiu plen'e cert'ig'is la raport'o'n de l’ komisar'o, kaj ĝi'n pli'plen'ig'is.

Jen est'as ĝi'a'j konklud'o'j:

— Herbeno uz'is en la Montparnasse’a staci'dom'o la ĉirkaŭ'urb'a'n fer'voj'o'n, kiu el'ir'as je la du'a kaj kvin minut'o'j. Tio'n cert'ig'as la konduk'ist'o de l’ vagon'ar'o kaj la ofic'ist'o komisi'it'a por ferm'i la krad'pord'o'n, kiu ebl'ig'as al'ir'o'n al la marŝ'ej'o'j.

Post'e li el'vagon'iĝ'is en Sèvres, kie la kontrol'ist'o de bilet'o'j li'n salut'is. Herbeno al li re'don'is li'a'n ĝentil'aĵ'o'n.

De'post tiu moment'o oni perd'as li'a'n post'sign'o'n; kaj est'as ne'ebl'e ĝi'n re'trov'i.

Oni sci'as, ke la bankier'o posed'as kamp'o'dom'o'n post unu kilo'metr'o for de la staci'dom'o: sed li ne ir'is en ĝi'n. La ĝarden'ist'o, li'a edz'in'o, li'a fil'o tio'n cert'ig'as, li'a fil'o precip'e, kripl'a est'aĵ'o nom'it'a Filip'o, kiu met'as en si'a'j'n respond'o'j'n grand'a'n energi'o'n.

Post du hor'o'j oni de'nov'e trov'as Herbenon en Bellevue, kie Frigulo li'n re'kon'as.

(En tiu lok'o la raport'o de l’ agent'o tut'e akurat'e koincid'as kun la raport'o de l’ komisar'o.) En Ouest-Ceinture, Herbeno est'as sam'e re'kon'it'a de ofic'ist'o en la firm'o Bo'n Marché, kiu en'ir'as kun si'a edz'in'o en la sam'a'n fak'eg'o'n, en kiu trov'iĝ'as la bankier'o.

Fin'e en Montparnasse, la kontrol'ist'o por mal'proksim'land'a'j vagon'ar'o'j hav'as sam'e neni'a'n ŝancel'iĝ'o'n. Cert'e Herbeno ven'is el staci'o, por kiu li'a abon'kart'o ne valor'as; ĉar li prezent'is bilet'o'n.

De'post tiu moment'o, tio est'as de'post la ses'a, oni de'nov'e perd'as li'a'n post'sign'o'n ĝis la sep'a kaj du'on'o, hor'o en kiu li re'ven'is en si'a'n hejm'o'n.

Kiam li est'is leg'int'a tiu'n raport'o'n kun la atent'o, kiu'n ĝi merit'is, la Prokuror'o de Respublik'o si'n sent'is tut'e konvink'it'a. Kulp'ig'o'j tiel grav'a'j ŝarĝ'is la jun'a'n financ'ist'o'n, ke est'is ne'ebl'e li'n las'i liber'a pli long'a'temp'e.

Ordon'o est'is do sub'skrib'it'a por li'n arest'i. En moment'o kiam Fernand'o si'n vest'is por ir'i al si'a ofic'ej'o, li est'is ek'kapt'it'a, en'kaleŝ'ig'it'a kaj en'ferm'it'a en la mal'liber'ej'o'n nom'it'a'n la Santé.

La juĝ'ist'o Taburio, komisi'it'a por prepar'i tiu'n proces'o'n, leg'is si'a'vic'e la du raport'o'j'n, kaj part'o'pren'is pri ĉiu'j punkt'o'j la opini'o'n de l’ Prokuror'o de Respublik'o. Antaŭ kiam li demand'os la kulp'ig'it'o'n, jam la konvink'o kuŝ'is en li'a cerb'o. Tiu afer'o ŝajn'is al li unu el plej simpl'a'j kaj mal'plej embaras'it'a'j proces'o'j, kiu'j'n li est'is mal'konfuz'int'a en si'a jam long'a magistrat'a viv'ad'o. Herbeno est'is la mort'ig'int'o de Sedilo. Pri tio li ne dub'is eĉ unu minut'o'n. La polic'a komisar'o, komisi'it'a por arest'i Fernand'o'n, ne kred'is, ke li dev'as sci'ig'i al si'a mal'liber'ig'it'o la motiv'o'j'n de tiu sever'aĵ'o, konvink'it'e, ke la jun'ul'o ili'n kon'as tre bon'e. Pro tio, dum la tut'a voj'ir'o, al sen'ĉes'a'j demand'o'j far'it'a'j de Herbeno:

— Sed fin'e kio'n mi far'is? Pro kio oni mi'n kulp'ig'as?

La agent'o respond'is ironi'e:

— Vi cert'e dev'as tio'n diven'i. Fin'e ted'it'e de tiu si'n'ten'ad'o, kiu'n li opini'is afekt'ad'o, tiu vir'o rifuz'is respond'i, kaj si'n en'ferm'is en absolut'a'n silent'o'n.

De'post du tag'o'j la bankier'o est'is en mal'liber'ej'o, kaj tiu'j du demand'o'j li'n sen'ĉes'e turment'is. Van'e li esplor'is la plej sekret'a'j'n kaŝ'ej'o'j'n de si'a konscienc'o, li pov'is ricev'i neni'a'n respond'o'n, kiu li'n kontent'ig'as.

Pro tio li puŝ'is ĝem'o'n de liber'sent'o, kiam oni ven'is por li'n pren'i kaj li'n konduk'i al la juĝ'ej'o.

— Fin'e, li ek'kri'is, mi do sci'os. Real'e Fernand'o est'is pli koler'a ol ver'e mal'trankvil'a. Si'n sent'ant'e fort'a, ĉar li est'as sen'kulp'a, li vid'is, li pov'is vid'i, en li'a arest'ad'o nur mal'kompren'iĝ'o'n, kiu plej natur'e vapor'iĝ'os post la unu'a klar'ig'o.

Do kiam li en'ir'is en la ofic'ej'o'n de l’ juĝ'ist'o, li'a unu'a parol'o est'is tiu ĉiam sam'a demand'o, kiu'n de'post du tag'o'j li sen'ĉes'e far'is al si mem:

— Ĉu fin'e vi dir'os al mi, kial oni mi'n met'is en mal'liber'ej'o'n? Sid'ant'e ĉe si'a skrib'o'tabl'o, turn'ant'e si'a'n dors'o'n al la fenestr'o, sinjor'o Taburio star'ig'is si'a'n naz'um'o'n, rigard'is long'e kaj fiks'e la jun'ul'o'n, ne respond'ant'e, kaj pet'is mal'varm'e:

— Ĉu vi est'as Fernand'o Herbeno?

— Jes.

— Unu el part'o'pren'ant'o'j de la Maziera firm'o?

— Cert'e. Sed ĉu mi pov'as sci'i ...?

— Atend'u, kaj las'u mi'n parol'i. Vi ne est'as ĉi tie por demand'i sed por respond'i. Pen'u vi'n sen'kulp'ig'i, se tio'n far'i vi pov'os.

— Tio ne est'os mal'facil'a. Sed por tio neces'e est'as, ke mi sci'u ...

— Post moment'o.

La juĝ'ist'o hav'is parol'ant'e mal'varm'a'n kaj tranĉ'ant'a'n voĉ'ton'o'n, kiu mult'e dolor'e impres'is la mal'feliĉ'a'n kulp'ig'it'o'n. Van'e Herbeno vid'is en si'a kondut'o neni'o'n riproĉ'ind'a'n, la cert'ec'o, kiu'n li hav'is pri li'a sen'kulp'ec'o, komenc'is li'n for'las'i.

— Ĉu mi est'as kulp'a, ne tio'n sci'ant'e? li pens'is. La mal'feliĉ'ul'o ne sci'is, kiel prav'a li est'as, tio'n dir'ant'e.

Sinjor'o Taburio daŭr'ig'is la demand'ad'o'n.

— De'post kiom da temp'o vi kon'as Sedilon? li dir'is. Pro tiu'j vort'o'j Fernand'o pal'iĝ'is kaj konfuz'iĝ'is.

— Ha! ah! ek'kri'is la juĝ'ist'o, ŝajn'as al mi, ke mi'a demand'o kaŭz'as al vi iom da impres'o. Mi tio'n kompren'as. Est'as mal'facil'e rest'i mal'varm'a, kiam oni aŭd'as el'parol'it'a'n la nom'o'n de si'a viktim'o.

— Sed, sinjor'o, mi ĵur'as, ke mi neniel part'o'pren'is la mort'o'n de tiu mal'feliĉ'ul'o.

— Tiam kia'manier'e vi sci'as, ke li est'as mal'viv'a? Herbeno trem'is en ĉiu'j si'a'j membr'o'j.

— Respond'u, dir'is la magistrat'o. Herbeno ŝancel'iĝ'is ankoraŭ. Li sent'is, ke neces'eg'e est'as liver'i klar'ig'o'n i'a'n; sed kia'n?

— Mi tio'n leg'is en ĵurnal'o'j, li dir'is fin'e.

— Est'as ne'ebl'e: neni'u gazet'o parol'is pri li.

— Mi pet'as de vi pardon'o'n, se mi vi'n kontraŭ'dir'as, respond'is Fernand'o, kiu, aŭd'ant'e tiu'n mal'ver'a'n cert'ig'o'n, sent'is, ke li'a mem'fid'o re'ven'as; ĉiu'j vesper'a'j ĵurnal'o'j kontraŭ'e rakont'is tre detal'e la akcident'o'n okaz'int'a'n ĉe la Meudon’a pont'eg'o.

— Sed neni'u cit'is la nom'o'n de la viktim'o, ek'kri'is sinjor'o Taburio triumf'e: kaj tio okaz'is pro motiv'o tut'e simpl'a. Tiu nom'o est'is ne'kon'it'a de ĉiu'j hom'o'j. Krom la person'o'j, komisi'it'a'j por enket'i, vi sol'a ĝi'n kon'as. Se vi est'as sen'kulp'a, vi konfes'os, ke jen est'as strang'a koincid'o.

Herbeno sent'is, ke li dron'as, kaj silent'iĝ'is. Tamen iom post iom esper'o re'ven'is. Ja, ĝis nun sinjor'o Taburio formul'is neniu'n preciz'a'n kulp'ig'o'n: kaj la parol'o'j inter'ŝanĝ'it'a'j inter li kaj la juĝ'ist'o hav'is valor'o'n nur flank'a'n.

Pro tio, instig'it'e de tiu ide'o, li ek'kri'is de'nov'e:

— Sed fin'e tio ne klar'ig'as, kial mi est'as ĉi tie.

— Hav'u pacienc'o'n; ni al'ven'as al cel'o. Tial ke vi sol'a kon'as la nom'o'n de l’ mal'feliĉ'ul'o, kiu'n oni trov'is pied'e de l’ pont'eg'o, vi ankaŭ dev'as sci'i, ke ĉiu'j ĵurnal'o'j erar'is, kred'ant'e, ke li mort'is per akcident'o.

— Ha! ek'kri'is Herbeno kun kor'ŝir'ant'a voĉ'ton'o, la mal'feliĉ'ul'o si'n mem'mort'ig'is. Vi est'is prav'a antaŭ ne long'e, sinjor'o, li'n nom'ant'e: mi'a viktim'o. Ho ve! mi est'as la ne'rekt'a kaŭz'o de li'a mort'o. Kred'ebl'e la perd'o de li'a posed'aĵ'o instig'is Sedilon al tiu mal'esper'a ag'o: kaj mi est'as dev'ig'at'a re'kon'i, ke grand'a est'as mi'a respond'ec'o, ĉar neniam li far'is i'a'n procent'e'don'o'n de mon'sum'o'j, ne antaŭ'e pet'int'e de mi mi'a'n konsil'o'n.

La magistrat'o las'is parol'i Fernand'o'n, kaj ne pen'is li'n inter'romp'i. Sed li'n atent'e observ'is li'a'j rigard'o'j: kaj en li'a tut'a fizionomi'o est'is vid'ebl'a grand'eg'a admir'o.

— Brav'e, Herbeno, brav'e, ek'kri'is la juĝ'ist'o. Kiel art'ist'o'n las'u mi'n vi'n aplaŭd'i.

— Mi ne vi'n kompren'as.

— Vi lud'as vi'a'n rol'o'n kiel spert'eg'a komedi'ist'o. Cert'e, kiam mi komenc'is mi'a'n meti'o'n, kiam sekv'e mi est'is ankoraŭ jun'a kaj ne tre spert'a, mi'n est'us erar'ig'int'a la perfekt'ec'o de tiu scen'lud'o.

— Sed fin'e, sinjor'o ...

— Tial ke vi kon'as ĉio'n, vi dev'as sci'i, ke Sedilo ne si'n mem mort'ig'is, sed ke li est'is mort'ig'it'a.

— Ha bah! Tiam, tre bon'e: ĉar por la ripoz'o de mi'a konscienc'o mi prefer'as tio'n.

Aŭd'ant'e tiu'j'n parol'o'j'n, Taburio ek'salt'is sur si'a seĝ'o, kaj respond'is:

— Est'as konfes'ind'e, ke, por trankvil'ig'i vi'a'n konscienc'o'n, vi uz'as strang'a'j'n rimed'o'j'n.

Fernand'o ne respond'is al tiu pri'pens'o, kies mok'eg'a'n ironi'o'n li ne pov'is diven'i. Sed dum unu moment'o li forges'is, en kiu lok'o li trov'iĝ'as, kaj dir'is, kvazaŭ li parol'us kun si mem:

— Ĉu oni kon'as la mort'ig'int'o'n? Ĉu oni li'n arest'is? Post tiu demand'o la juĝ'ist'o tiu'foj'e salt'eg'is, kaj respond'is sek'ton'e.

— Tiu'n foj'o'n, Herbeno, vi preter'ir'as la permes'it'a'j'n lim'o'j'n. Tio ne est'as plu art'o, sed cinik'ism'o.

— Cinik'ism'o?

— Jes, kaj la plej sen'hont'a cinik'ism'o. Vi tre sci'as, ke la mort'ig'int'o est'as kon'it'a kaj arest'it'a, tial ke li est'as vi.

— Mi?

— Jes, vi. Nu, ĉar vi vid'as, ke ĉio est'as mal'kovr'it'a, konfes'u vi'a'n krim'o'n; ĉar tia konfes'o est'os kalkul'it'a por vi'a util'o.

Fernand'o rigard'ad'is la magistrat'o'n per mir'eg'ant'a mien'o. Subit'e li ek'rid'eg'is, ek'kri'ant'e:

— Sed, mi'a kar'a sinjor'o, est'as tut'e simpl'e idiot'aĵ'o tio, kio'n vi rakont'as.

La juĝ'ist'o montr'is ofend'it'a'n vizaĝ'o'n, sed ne respond'is al tiu insult'o.

Se tiu inter'parol'ad'o okaz'us inter du liber'a'j vir'o'j antaŭ atest'ant'o'j, Taburio ne pov'us toler'i tiel arogant'a'n respond'o'n. Sed li est'as juĝ'ist'o; Herbeno, kulp'ig'it'o: la situaci'o ne est'is plu kompar'ebl'a.

Do la magistrat'o si'n kontent'ig'is per tiu demand'o mal'afabl'eg'e el'parol'it'a:

— Por kio'n far'i vi vetur'is Sèvres’on? Herbeno ŝancel'iĝ'is, kaj respond'is vid'ebl'e ĉagren'it'a:

— Kiu dir'as, ke mi vetur'is Sèvres’on?

— Mi tio'n sci'as. Jes aŭ ne, ĉu vi vetur'is Sèvres’on per la vagon'ar'o el'ir'ant'a el Parizo je la du'a kaj kvin minut'o'j vesper'e? Fernand'o kompren'is, ke ne'i est'as ne'ebl'e. Sen'dub'e oni demand'is la fer'voj'a'j'n ofic'ist'o'j'n, kiu'j ĉiu'j li'n kon'as. Mensog'o ne li'n sav'os.

Li do respond'is:

— Mi hav'is por far'i la sam'a'j'n afer'o'j'n ol en ali'a'j foj'o'j. Ĉu mi ne posed'as kamp'o'dom'o'n en tiu lok'o?

— Est'as ver'e. Sed vi ne ir'is en ĝi'n.

— Kio pov'as kred'ig'i ...

— Nek la ĝarden'ist'o, nek li'a edz'in'o, nek li'a fil'o, nek iu ajn vi'n vid'is.

— Ha! Filip'o mem ne'as, ke li mi'n renkont'is.

— Jes: kaj eĉ li tio'n cert'ig'as kun energi'o tia, ke est'as ne'ebl'e dub'i pri li'a kred'ind'ec'o.

Herbeno ne aŭskult'is plu; li pri'pens'is. Konfes'i, ke li ĉe'est'is ĉe la kamp'o'dom'o, en moment'o kiam tio'n ne'sci'is ĉiu'j hom'o'j ĝi'n loĝ'ant'a'j, est'is sam'temp'e sen'vual'ig'i li'a'j'n am'rilat'o'j'n kun fraŭl'in'o Kolardo. Sed la jun'ul'o pli ŝat'is ĉio'n toler'i, prefer'e ol perfid'i si'a'n am'ant'in'o'n, kiu fid'is al li'a lojal'ec'o. Ali'part'e tia konfes'o sen'ripar'ebl'e vund'us la sent'em'a'n kor'o'n de Beatric'o: ĉar, kvankam la am'o de Fernand'o al Reĝ'in'o nenia'manier'e pli'mal'grand'ig'is la am'o'n sent'it'a'n de la jun'ul'o al li'a rajt'a edz'in'o, tamen Herbeno bon'e kompren'is, ke neniam la jun'a vir'in'o pov'os akcept'i tiel strang'a'n kor'stat'o'n, kaj opini'os, ke ŝi est'as mal'ŝat'it'a. La silent'o de l’ kripl'ul'o montr'is al li, kia kondut'o dec'as en tia'j cirkonstanc'o'j. Li ne parol'os.

La juĝ'ist'o re'dir'is:

— Nu, Herbeno, vi ne respond'is al mi'a demand'o?

— Post tag'manĝ'o, mi'n ek'kapt'is per'fort'a kap'dolor'o. Mi ir'is en arb'ar'o'j'n promen'ad'i, esperant'e, ke la freŝ'ec'o de l’ aer'o mi'n re'san'ig'os.

La magistrat'o rid'et'is, kaj lev'et'is la ŝultr'o'j'n, dir'ant'e:

— Se la motiv'o de vi'a vojaĝ'o est'us tia, kia'n vi pretend'as, vi sen ŝancel'iĝ'o est'us konfes'int'a ĝi'n de'post la komenc'o de tiu demand'ad'o: ĉar sen'kulp'a promen'ad'o neniam est'is ag'o pun'it'a de leĝ'o'j. Sed kontraŭ'e de'post kvar'on'o da hor'o, anstataŭ respond'i, vi mi'n demand'as, serĉ'ant'e, ĉu en mi'a'j parol'o'j vi ne trov'os element'o'j'n por vi'a defend'o. Vi kred'is, ke mi fal'is en la en'fal'uj'o'n prepar'it'a'n de vi. Sen'erar'ig'u vi'n. Tiel ag'ant'e, mi kontraŭ'e insid'is al vi kapt'il'o'n, Fernand'o, sent'ant'e, ke li est'as diven'it'a, ruĝ'iĝ'is kaj neni'o'n respond'is.

Post kiam sinjor'o Taburio est'is demand'int'a kelk'a'j'n not'o'j'n, li daŭr'ig'is:

— Jen est'as kia'manier'e vi util'ig'is vi'a'n tag'o'n. Je la unu'a kaj kvin'dek-kvin minut'o'j, vi uz'is la fiakr'o'n 2743, kaj promes'is al la vetur'ig'ist'o kvin frank'o'j'n por trink'mon'o, se li al'ven'os ĝust'a'temp'e. Por ke vi pag'u tia'n mon'sum'o'n, vi dev'is ne'diskut'ebl'e opini'i tiu'n vojaĝ'o'n grav'eg'a por vi. Tamen la vagon'ar'o est'is el'ir'ant'a. Se vi ne ĝi'n preter'las'is, vi pov'is far'i tio'n nur dank’ al la komplez'o de ofic'ist'o, kiu re'mal'ferm'is la pord'o'n, kaj risk'is pro tio la riproĉ'o'j'n de si'a'j super'ul'o'j. Vi salt'is en la vagon'o'n por pak'aĵ'o'j, en moment'o kiam ĝi ek'rul'iĝ'is; post'e vi el'vagon'iĝ'is en Clamart por en'ir'i en unu'a'klas'a'n vetur'il'o'n, kaj fin'e vi mal'supr'e'n'ir'is en Sèvres. Ĉu tio est'as preciz'a? Larĝ'a'j ŝvit'gut'o'j perl'iĝ'is sur la frunt'o de Herbeno: antaŭ tia akurat'ec'o ne'i est'is ne'ebl'e.

— Tio est'as perfekt'e preciz'a, li ĝem'is.

— Kiam vi est'as al'ven'int'a en Sèvres, kio vi far'iĝ'as? Tio'n neni'u sci'as.

Fernand'o spir'is, kaj obstin'ant'e en si'a unu'a ide'o:

— Mi jam dir'is, li respond'is, ke mi ir'is en arb'ar'o'j'n por promen'ad'i.

— Tre bon'e. Mi vid'as, ke vi konfes'os neni'o'n, almenaŭ nun'e. Ceter'e tiu punkt'o de l’ proces'o hav'as per si mem neniu'n grav'ec'o'n. Ebl'e vi est'as prav'a; ebl'e vi real'e promen'ad'is. La sol'a afer'o, kiu'n oni pov'as cert'ig'i est'as jen'a: vi ating'is staci'dom'o'n sid'ant'a'n pli mal'proksim'e ol Versailles, aŭ prefer'e unu el staci'o'j de la grand'zon'a fer'voj'o, ĉu Jouy’on, ĉu Bièvres’on, ĉu Palaiseau’on.

— Mi! Sed tio est'as fals'a, fals'eg'a. Antaŭ moment'o vi est'is tre akurat'e sci'ig'it'a; mi tio'n konsent'as. Sed nun kontraŭ'e vi naĝ'as en plen'a fantazi'o.

— Ne tiom, kiom vi kred'as. Se mi'a hipotez'o est'us mal'ver'a, kial, anstataŭ util'ig'i vi'a'n abon'kart'o'n, vi pren'is bilet'o'n? kial anstataŭ uz'i ĉirkaŭ'urb'a'n vagon'ar'o'n, vi re'ven'is Parizon per vagon'ar'o por mal'proksim'a'j land'o'j?

— Ho! tia cert'ig'o est'as ver'e tro imag'o'plen'a. Sed ĝust'e mi ne util'ig'is fer'voj'o'n; mi re'ven'is pied'e. Kaj, en moment'o kiam mi pas'is sub la pont'eg'o, mi pied'frap'is la mal'viv'a'n korp'o'n de Sedilo. Jen est'as kial mi kon'is li'a'n mort'o'n.

Fernand'o el'parol'is tiu'j'n vort'o'j'n per tiel sincer'a voĉ'ton'o, ke sinjor'o Taburio sent'is si'n ŝancel'it'a.

— Parol'u, li dir'is, kaj rakont'u detal'e ĉiu'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n. Se vi pov'as pruv'i vi'a'n sen'kulp'ec'o'n, mi konfes'os, kaj tio ne vund'os mi'a'n mem'estim'o'n, ke mi erar'is. Ir'u; mi vi'n aŭskult'as.

Fernand'o rakont'is al sinjor'o Taburio kia'manier'e li, preter'las'int'e si'n'sekv'e du vagon'ar'o'j'n, est'is dev'ig'it'a re'ven'i pied'e, intenc'ant'e uz'i la tram'vetur'il'o'n de Issy. Ju pli la jun'ul'o parol'is, des pli la juĝ'ist'o li'n aŭskult'is kun la plej grav'a atent'o.

Kiam li est'is fin'int'a:

— Ĉu vi renkont'is sur vi'a voj'o, demand'is la magistrat'o, iu'n, kiu kon'as vi'n, kiu pov'as cert'ig'i, ke li vi'n vid'is? Herbeno kolekt'is si'a'j'n memor'o'j'n.

— Mi ne kred'as, li respond'is. Sed mi est'is tiel frenez'ig'it'a, ke mi tre pov'is pas'i apud amik'o, kaj ne li'n rimark'i.

— Tiam vi parol'is kun neni'u?

— Kun neni'u.

— Sed en tia'j kondiĉ'o'j, kiu'n pruv'o'n vi don'as pri la kred'ind'ec'o de vi'a'j parol'o'j?

— Mi'a'n parol'o'n de honest'a vir'o, respond'is mal'humil'e Fernand'o. Ĉu tio ne sufiĉ'as?

— En ordinar'a'j cirkonstanc'o'j de la viv'o, tio ne nur sufiĉ'us, sed eĉ sufiĉ'eg'us. Sed en la situaci'o, en kiu vi nun trov'iĝ'as, tiu cert'ig'o nur moral'a perd'as mult'o'n da si'a valor'o. Mi dir'os pli'o'n. Se vi est'us rakont'int'a tiu'n histori'o'n en la komenc'o de la demand'ad'o, ebl'e, malgraŭ la kontraŭ'star'ant'a'j pruv'o'j, mi est'us pov'int'a ĝi'n opini'i grav'a: sed nun vi hav'as tro grand'a'n profit'o'n en el'pens'o de alibi’o, por ke, kiam ĉia kontrol'o mank'as, vi'a cert'ig'o est'u kred'ind'a. Mi do re'pren'as mi'a'n rakont'o'n en la lok'o, en kiu mi ĝi'n las'is, kaj mi daŭr'ig'as. Oni vi'n re'trov'as en Bellevue, en la vagon'ar'o ven'ant'a el Chartres.

— Tio est'as mal'ver'a! Sinjor'o Taburio ne ŝajn'is aŭd'i la inter'romp'o'n.

— En tiu staci'dom'o, li daŭr'ig'is, Sedilo, kiu vetur'is al Maintenon (tio'n pruv'as li'a fer'voj'a bilet'o re'trovit'a sur li), en'ir'as en la fak'eg'o'n, en kiu vi trov'iĝ'as sol'a. Disput'o okaz'as inter vi. Vi paf'as al la mal'feliĉ'ul'o unu'a'n kugl'o'n, kiu ne tuŝ'as li'n, post'e du'a'n, kiu li'n vund'as en ŝultr'o. Sedilo est'as venk'it'a, ne'kapabl'a daŭr'ig'i la batal'o'n. Tiam vi mal'ferm'as la ĉar'pord'o'n, kaj en moment'o kiam la vagon'ar'o pas'as sur la pont'eg'o, vi ĵet'as en la mal'plen'aĵ'o'n la korp'o'n de vi'a viktim'o, kaj sam'temp'e la il'o'n, kiu util'is por li'n mort'ig'i. Ĉu vi re'kon'as tiu'n arm'il'o'n? Kaj la magistrat'o prezent'is al Herbeno la romp'it'a'n revolver'o'n trov'it'a'n de Frigulo.

La mal'feliĉ'a bankier'o trov'iĝ'is en tia stat'o de mal'vigl'ec'o, ke li est'is ne'kapabl'a aŭd'ig'i i'a'n parol'o'n. Nur per sku'o de kap'o li pov'is far'i energi'a'n sign'o'n de ne'ad'o.

— En Ouest-Ceinture, daŭr'ig'is la sen'kompat'a juĝ'ist'o, vi est'as re'kon'it'a de ofic'ist'o en la firm'o Bo'n Marché: fin'e en la staci'dom'o Montparnasse, vi'n sam'e re'kon'as la kontrol'ist'o de bilet'o'j. Tiu'j du vir'o'j est'as ambaŭ konsent'a'j, ke vi hav'is strang'a'n fizionomi'o'n, frenez'a'n mien'o'n, unu'vort'e la si'n'ten'ad'o'n de iu, kiu antaŭ moment'o plen'um'is krim'o'n.

— Sed ĉio tio est'as abomen'a mensog'o; mi pren'as Di'o'n atest'e.

— Morgaŭ mi vi'n kontraŭ'star'ig'os kontraŭ tiu'j atest'ant'o'j. Ni vid'os, ĉu vi kuraĝ'os ne'i en ili'a ĉe'est'o, precip'e kiam vi kon'os tio'n, kio rest'as ankoraŭ por est'i dir'ot'a.

— Kio do? La juĝ'ist'o grad'ig'is si'a'j'n kulp'ig'rimed'o'j'n. Li konserv'is por la fin'o si'a'n plej bon'a'n argument'o'n, tiu'n, kiu dev'is ne'venk'ebl'e prem'eg'i Fernand'o'n, kaj li'n dev'ig'i al konfes'o.

Li daŭr'ig'is, parol'ant'e mal'rapid'e, por pli bon'e sent'ig'i la tut'a'n valor'o'n de l’ okaz'int'aĵ'o:

— Malgraŭ li'a vund'o kaj li'a terur'a fal'o, Sedilo ne mort'is tuj'e. Antaŭ kiam li el'spir'os si'a'n last'a'n blov'o'n, la mort'ant'o cert'ig'is, ke ... vi est'as li'a mort'ig'int'o.

— Sed tio est'as abomen'a, ne'ver'ŝajn'a, frenez'a, re'dir'is la mal'feliĉ'a Herbeno, prem'ant'e si'a'n kap'o'n inter si'a'j man'o'j. Ŝajn'as al mi, ke mi'a prudent'o for'flug'as. Se tio est'as petol'aĵ'o, ĝi est'as tro kruel'a, sinjor'o. Ĉes'ig'u ĝi'n, mi vi'n pet'eg'as; kompat'u mi'n; vi mi'n mort'ig'as.

Kaj Fernand'o kun larm'o'plen'a'j okul'o'j genu'fleks'is antaŭ la magistrat'o, kaj prezent'is si'a'j'n brak'o'j'n, ek'kri'ant'e:

— Tio est'us kruel'eg'a venĝ'o, kiu neniam pov'is ĝerm'i en la cerb'o de Sedilo. Cert'e li dev'is sent'i al mi rajt'ig'it'a'j'n riproĉ'motiv'o'j'n; neniam mi ŝancel'iĝ'is tio'n konsent'i. Sed de'post mult'a'j monat'o'j, en kiu'j ni rilat'is pro bank'a'j afer'o'j, mi hav'is mult'a'j'n okaz'o'j'n stud'i li'a'n karakter'o'n; kaj se ĉiam mi trov'is en li vir'o'n facil'e koler'ig'ebl'a'n, eĉ per'fort'em'a'n, neniam mi rimark'is, ke li pov'u est'i mal'lojal'a kaj kapabl'a de mal'kuraĝ'aĵ'o. Oni mal'bon'e aŭd'is li'a'j'n parol'o'j'n; aŭ prefer'e ili est'is el'pens'it'a'j de iu, kiu mi'n mal'am'as, kaj kiu vol'as mi'n pere'ig'i.

— Herbeno, ĉu vi kon'as la doktor'o'n Meĵano?

— Tre bon'e; mi est'as tre amik'al'lig'it'a kun li.

— Kaj sinjor'o'n Hudaso, la Meudon’an polic'a'n komisar'o'n?

— Kelk'a'foj'e mi trov'iĝ'is en la ĉe'est'o de tiu magistrat'o; kaj ĉiu'j'n foj'o'j'n mi est'is agrabl'e impres'it'a de li'a ĝentil'ec'o al mi.

— Ĉu vi kred'as, ke tiu'j du vir'o'j vi'n mal'am'as, kaj vol'as vi'n pere'ig'i?

— Ne cert'e.

— Nu, la doktor'o Meĵano est'as la kurac'ist'o, kiu fleg'is Sedilon, kaj li'n re'viv'ig'is en la ĉe'est'o de l’ komisar'o: kaj tiu'j du sinjor'o'j est'as la atest'ant'o'j, kiu'j aŭd'is la last'a'n jes'o'n, per kiu vi'n kulp'ig'is la mort'ant'o.

Aŭd'ant'e tiu'n vort'o'n Fernand'o ŝancel'iĝ'is, kaj fal'is en la brak'o'j'n de l’ ĝendarm'o, kiu li'n akompan'is.

La unu'a demand'ad'o est'is fin'it'a. Oni re'konduk'is la kulp'ig'at'o'n al li'a mal'liber'ej'o.

Kelk'a'j'n tag'o'j'n post'e, oni de'nov'e li'n el'tir'is el li'a ĉel'o, por li'n kontraŭ'star'ig'i kontraŭ la atest'ant'o'j.

En la unu'a part'o de l’ enket'o okaz'is neni'a rakont'ind'a far'iĝ'o.

Herbeno sen ŝancel'iĝ'o re'kon'is la vetur'ig'ist'o'n, kiu li'n konduk'is al la staci'dom'o, la ofic'ist'o'n, kiu mal'ferm'is por li la pord'o'n, la konduk'ist'o'n de l’ vagon'ar'o, kaj fin'e la bilet'kontrol'ist'o'n en la Sèvres’a staci'dom'o.

— Mi eĉ salut'is sinjor'o'n Herbeno, en moment'o kiam li trans'ir'is la bar'il'o'n, dir'is tiu vir'o fin'ant'e; kaj sinjor'o Herbeno al mi re'don'is mi'a'n ĝentil'aĵ'o'n.

— Vi est'as prav'a, respond'is Fernand'o! mi tio'n tre bon'e memor'as.

La juĝ'ist'o si'n klin'is al pedel'o:

— Nun al'vok'u la nom'it'a'n Frigulo, li dir'is. Onezim'o en'ir'is. Si'n trov'ant'e antaŭ la bankier'o, li sent'is si'n iom embaras'it'a kaj konfuz'it'a. Sed cert'a, ke li ne erar'as, konvink'it'a, ke li'a atest'o est'os nur la kon'ig'o de la plej ne'protest'ebl'a ver'aĵ'o, li rapid'e re'konsci'iĝ'is, kaj re'far'is por la kvar'a foj'o la rakont'o'n pri tio, kio'n li vid'is.

Ju pli li parol'is, des pli li'a ŝajn'o de mem'fid'o pal'ig'is Herbenon.

Kiam li est'is fin'int'a:

— Nu, bon'ul'o mi'a, dir'is Fernand'o, neniam mi vi'n ofend'is. Kial do vi mensog'as? Rigard'u mi'n atent'e; kaj, sen mal'facil'ec'o vi tuj re'kon'os, ke vi'a rakont'o est'as mal'ver'a de l’ komenc'o ĝis la fin'o.

— Se mi tiel persist'e cert'ig'as, tio okaz'as ĝust'e, tial ke mi kon'as vi'n tre bon'e. Aŭskult'u mi'n, sinjor'o: est'u cert'a, ke mi sent'as ver'a'n ĉagren'o'n, est'ant'e dev'ig'at'a parol'i tiel, kiel mi far'as. Ĉar vi plaĉ'as al mi; mi est'is amik'em'a al vi. Sed tamen mi ne pov'as ne dir'i tio'n, kio est'as ver'a. Est'as vi la vojaĝ'ant'o, kiu trov'iĝ'is en la fak'eg'o, en kiu'n en'vagon'iĝ'is la vir'o de l’ pont'eg'o. En tiu moment'o, vi est'is sol'a. Tio'n mi ĵur'as.

Kaj Onezim'o kun grand'a tragedi'a gest'o etend'is la man'o'n, ĝi'n direkt'ant'e al sinjor'o Taburio.

— Vi pov'as el'ir'i, dir'is la magistrat'o. Pedel'o, al'vok'u nun Ragelon kaj la edz'in'o'n Ragelo.

Kiam la du atest'ant'o'j est'is en'ir'int'a'j en la ofic'ej'o'n de l’ juĝ'ist'o:

— Vi'a'j'n nom'o'n, bapt'o'nom'o'n kaj profesi'o'n, demand'is Taburio.

— Emili'o Ragelo, ofic'ist'o en la firm'o Bo'n Marché.

— Kaj vi, sinjor'in'o.

— Mi est'as li'a edz'in'o.

— Ĉu vi re'kon'as la kulp'ig'at'o'n?

— Tre bon'e. Mi loĝ'as Clamart’on. Ĉiu'tag'e mi el'ir'as maten'e kaj re'ven'as vesper'e. Tre oft'e mi vojaĝ'as kun li. Li est'as sinjor'o Herbeno la bankier'o.

— Efektiv'e, respond'is Fernand'o, vi oft'e supr'e'n'ir'as en la fak'eg'o'n, en kiu mi jam trov'iĝ'as.

— Re'dir'u antaŭ mi, dir'is la juĝ'ist'o, tio'n, kio'n vi jam rakont'is al la agent'o de la polic'a Prefekt'ej'o.

— Jen est'as. Tiu'n tag'o'n, mi hav'is liber'temp'o'n. Mi'a edz'in'o kaj mi re'ven'is el Auteuil per la mal'grand'zon'a fer'voj'o, intenc'ant'e far'i ankoraŭ kelk'a'j'n vizit'o'j'n en Parizo, antaŭ kiam ni real'ir'os Clamart’on. En Ouest-Ceinture ni preter'las'as la korespond'a'n vagon'ar'o'n. Ni atend'ad'is tiu'n, kiu ven'os el Versailles, kiam subit'e vagon'ar'o por mal'proksim'a'j land'o'j halt'is antaŭ ni. Mi tre sci'is, ke est'as mal'permes'at'e ĝi'n uz'i; sed, je Di'o! tio est'is tiel al'log'a, ke mi dir'is al mi'a edz'in'o: “Ni supr'e'n'ir'u en ĝi'n, spit'e la regul'ar'o.” Mi rigard'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e: neni'u ni'n observ'is. Mi mal'ferm'is vagon'pord'o'n i'a'n, tiu'n, kiu trov'iĝ'is okaz'e sub mi'a man'o, kaj puŝ'is tra ĝi mi'a'n edz'in'o'n. Apenaŭ ĝi est'is re'ferm'it'a, tuj la vagon'ar'o el'ir'is. En la kontraŭ'a angul'o de l’ kanap'o sid'is vojaĝ'ant'o, kiu'n mi tuj'e re'kon'is. Li est'is sinjor'o Herbeno.

— Mi! Tio est'as ne'ebl'a, tial ke mi ne trov'iĝ'is en tiu vagon'ar'o.

— Jes; vi sid'is en ĝi. Mi est'as cert'a, ke mi ne erar'as. Kaj eĉ vi ŝajn'is tiel prem'eg'it'a, tiel mal'lum'a, ke mi'a edz'in'o tim'is. “Oni dir'us, ke antaŭ ne long'e li plen'um'is krim'o'n,” ŝi dir'is al mi mal'laŭt'e. Mi ŝi'n re'kuraĝ'ig'is; mi al ŝi cert'ig'is kontraŭ'e, ke vi est'as ĉarm'a knab'eg'o. “Li est'as abon'ant'o kiel mi,” mi al'don'is. “Preskaŭ ĉiam ni vetur'as kun'e, ĉar kiel mi li uz'as la fak'eg'o'n por fum'ant'o'j. Tiam tre oft'e mi pet'as de li fajr'o'n.” Mi'a edz'in'o, kiu ĉe'est'as, pov'as mi'n kulp'ig'i pro mensog'o, se mi ne dir'as la ver'o'n. Sinjor'in'o Ragelo demand'it'a re'dir'is por la du'a foj'o la sam'a'n rakont'o'n, jam far'it'a'n de ŝi'a edz'o.

Nun la bankier'o silent'iĝ'as, kor'prem'eg'it'e. Ĉu nun li pov'os si'n sen'kulp'ig'i, kiam malgraŭ li'a'j energi'a'j ne'ad'o'j, oni ne kred'as plu li'a'j'n parol'o'j'n. Evident'e tiu vir'o, kiu'n li kon'as apenaŭ, est'as sincer'a en si'a'j cert'ig'o'j.

Ragelo daŭr'ig'is:

— Al'ven'int'e en Montparnasse’on, mi prezent'is mi'a'j'n bilet'o'j'n al la kontrol'ist'o. “Sed ili est'as bilet'o'j por mal'grand'zon'a fer'voj'o,” dir'is al mi tiu vir'o. “Kial do vi mal'supr'e'n'ir'as el la Chartres’a vagon'ar'o?” Mi klar'ig'is al li tio'n, kio okaz'is. “Vi mal'obe'is la regul'ar'o'n,” li respond'is, “mi kon'as nur mi'a'j'n instrukci'o'j'n; kaj pro tio mi far'os al vi protokol'o'n.” Mi est'is dev'ig'it'a liver'i mi'a'n nom'o'n kaj mi'a'n adres'o'n. Jen est'as kial la agent'o de la polic'a Prefekt'ej'o pov'is mi'n re'trov'i.

— Unu last'a'n vort'o'n, dir'is la juĝ'ist'o. En Ouest-Ceinture, kiam vi en'ir'is en la vagon'o'n, ĉu Herbeno est'is sol'a?

— Li est'is sol'a.

— Ĉu vi pov'as tio'n ĵur'i?

— Mi ĵur'as.

— Ĉu vid'iĝ'is post'sign'o'j de batal'o, makul'o'j de sang'o?

— Mi rimark'is neni'o'n simil'a'n.

— Tre bon'e: vi pov'as el'ir'i. Si'n turn'ant'e al la pedel'o:

— Al'vok'u nun la last'a'n atest'ant'o'n, dir'is sinjor'o Taburio.

Aristid'o Blank'ar'o, ofic'ist'o de l’ Okcident'a fer'voj'o, deĵor'ant'a en la Montparnasse’a staci'dom'o, al'paŝ'is kun mal'petol'em'a si'n'ten'ad'o.

— Ĉu vi kon'as sinjor'o'n Herbeno? demand'is la juĝ'ist'o.

— Tre bon'e.

— Ĉu est'as li tiu, kiu trov'iĝ'as antaŭ vi? Blank'ar'o rigard'is tre atent'e la bankier'o'n, kaj respond'is:

— Jes, sinjor'o.

— Rakont'u tio'n, kio'n vi sci'as.

— La Chartres’a vagon'ar'o est'is ek'al'ven'int'a. Mi'n oni komisi'is por kontrol'i la bilet'o'j'n. La vojaĝ'ant'o'j rapid'is antaŭ mi, don'ant'e si'a'n vojaĝ'kart'et'o'n, kiam inter ili mi re'kon'is sinjor'o'n Herbeno. Li pas'is kaj prezent'is si'a'n bilet'o'n. Mi salut'is li'n per klin'o de kap'o: sed kred'ebl'e li ne tio'n rimark'is, ĉar li ne ŝajn'is mi'n re'kon'i. Ceter'e oni est'us kred'int'a, ke li'n prem'as grand'a kor'turment'o, ĉar li'a vizaĝ'o est'is terur'it'a, kvazaŭ grav'a mal'feliĉ'aĵ'o est'us fal'int'a sur li'n. Mi eĉ tio'n rimark'ig'is al mi'a koleg'o.

— Tial ke la kulp'ig'at'o don'is al vi bilet'o'n, vi kred'ebl'e vid'is, en kiu staci'o est'is pren'it'a tiu bilet'o?

— Se mi est'us pov'int'a diven'i tio'n, kio okaz'is, mi cert'e est'us rigard'int'a ĝi'n. Sed la vojaĝ'ant'o'j est'as prem'it'a'j, pas'as rapid'e, si'n puŝ'as reciprok'e. Preskaŭ neniam oni hav'as sufiĉ'e da temp'o por leg'i ĉiu'j'n vojaĝ'kart'et'o'j'n. Ceter'e ili'a form'o kaj ili'a kolor'o en'hav'as ĝeneral'e montr'o'j'n tut'e sufiĉ'a'j'n. Ekzempl'e: en la sam'a vagon'ar'o trov'iĝ'is du vojaĝ'ant'o'j de'ven'ant'a'j de la mal'grand'zon'a fer'voj'o. Ĉi tiu'j'n mi tuj re'kon'is; kaj eĉ mi far'is al ili protokol'o'n pro mal'obe'o al la regul'ar'o.

— Ĉu vi konserv'is ĉiu'j'n bilet'o'j'n de'ven'ant'a'j'n de tiu vagon'ar'o?

— Mi ili'n re'don'is al la Direkt'ej'o. Sed kiam eĉ oni est'us konserv'int'a ili'n, la analiz'o de tiu bilet'ar'o pov'us prezent'i neniu'n util'o'n. En ĝi ĉiu'j staci'dom'o'j, de Chartres ĝis Parizo, est'as reprezent'it'a'j, eĉ tiu'j, kiu'j de'ven'as de la grand'zon'a fer'voj'o. Est'as ne'ebl'e diven'i, kiu el tiu'j bilet'o'j aparten'is al sinjor'o Herbeno.

— Laŭ la rakont'o, kiu'n vi jam far'is al la agent'o de la polic'a Prefekt'ej'o, vi'a opini'o est'as, ke la kulp'ig'at'o ne pov'is en'vagon'iĝ'i en Bellevue.

— Ne. La mal'proksim'land'a'j vagon'ar'o'j, kiu'j direkt'iĝ'as al Parizo, halt'as en Bellevue nur por el'vagon'ig'i, sed ne por en'vagon'ig'i vojaĝ'ant'o'j'n. La sol'a'j abon'ant'o'j hav'as rajt'o'n ili'n uz'i por ir'i Parizon. Por la ali'a'j vetur'ant'o'j la afer'o est'as ne'ebl'a, tial ke la Kompani'o ne liver'as bilet'o'j'n. Sed la abon'kart'o de sinjor'o Herbeno valor'as ĝis Versailles. Do, tial ke li ne uz'is ĝi'n, kaj prezent'is bilet'o'n, tio pruv'as, ke li ven'is el staci'o pli mal'proksim'a ol tiu urb'o, el staci'o por kiu li'a abon'kart'o ne valor'as plu.

— Tre bon'e: vi pov'as el'ir'i. Kiam Blank'ar'o est'is for'ir'int'a:

— Nu, Herbeno, demand'is la juĝ'ist'o, kio'n vi hav'as nun por respond'i?

— Neni'o'n. Ĉu mi pov'as ankoraŭ prov'i defend'o'n. Mi tre klar'e sent'as, ke mi est'as pere'ont'a.

— Ha! fin'e do vi konfes'as.

— Ha ne! tut'e ne. De'post du hor'o'j mi viv'as en abomen'a inkub'sonĝ'o. Mi est'as prem'eg'it'a, neni'ig'it'a de tiu'j atest'o'j, kiu'j tiel mir'ind'e inter si akord'iĝ'as: kaj tio, kio mi'n definitiv'e sen'mov'ig'as, kio mi'n ne'ripar'ebl'e paraliz'as, est'as jen'a: mi hav'as en kor'o tro da just'em'o, por suspekt'i la sincer'ec'o'n de atest'ant'o'j.

Mi hav'as neniu'n mal'amik'o'n. Tiu'j, kiu'j mi'n kulp'ig'is antaŭ vi, est'as hom'o'j, kiu'j'n apenaŭ mi kon'as, al kiu'j sekv'e mi pov'as est'i nur indiferent'a. Kiam eĉ ili sent'us al mi kor'mov'o'n i'a'n, tial ke mi ĉiam ag'is kun ili kiel ĝentil'a kaj bon'eduk'it'a vir'o, ĝi pov'us est'i nur sent'o de ŝat'o kaj de estim'o. Sed tamen mi persist'as en mi'a ne'ŝanĝ'ebl'a cert'ig'o. Mi est'as sen'kulp'a pri la mort'o de Sedilo. Mi tre sci'as, ke vi ne kred'as mi'n; mi eĉ kompren'as, ke vi ne pov'as mi'n kred'i. Pro tio, de nun mi for'las'as ne'util'a'n batal'o'n. Far'u de mi tio'n, kio'n vi vol'os.

La ton'o de sincer'ec'o, per kiu Fernand'o est'is parol'int'a, la lac'ec'o, kiu'n li ŝajn'is sent'i, profund'e kor'tuŝ'is la juĝ'ist'o'n. De'post la komenc'o de l’ enket'o jam li'n okup'is por la du'a foj'o tiu sent'o de dub'o, tiu mank'o de mem'fid'o, kiu'n dum li'a tut'a magistrat'a viv'ad'o li ne memor'is est'i kon'int'a.

Pro tio, dum kelk'a'j minut'o'j, li pren'is si'a'n kap'o'n en si'a'j'n man'o'j'n, profund'e pri'pens'ant'e.

— Aŭskult'u, Herbeno, li dir'is per pli dolĉ'ig'it'a ton'o, kiu strang'e kontrast'is kun tiu, kiu'n li est'is uz'int'a de'post la komenc'o de la demand'ad'o, vi est'as ver'e mal'prav'a, vi'n sen'mov'ig'ant'e, kiel vi far'as, en vi'a sistem'o de defend'o. Vi tre vid'as, ke ĝi ne pov'as star'i. Sed mi rimark'is fakt'o'n, kiu ebl'e mult'e pez'os sur la konvink'o de juĝ'ant'o'j. Kvankam vi el'parol'is kontraŭ Sedilo mort'ig'a'j'n minac'o'j'n, kiu'j'n aŭd'is kaj re'dir'is vi'a pord'ist'o, tamen la antaŭ'medit'o ne ŝajn'as al mi pruv'it'a. Mi eĉ dir'os: est'as ne'ebl'e ĝi'n pruv'i. Evident'e ne est'as vi tiu, kiu persekut'is tiu'n mal'feliĉ'ul'o'n: est'as li kontraŭ'e tiu, kiu ven'is vi'n re'trov'i. Se vi rakont'us, laŭ ĉiu'j ĝi'a'j detal'o'j, la dram'o'n tiel, kiel ĝi okaz'is inter vi, ebl'e la juĝ'ant'ar'o vid'os en tio nur akcident'o'n: tiam ĝi'a sentenc'o est'os sen'kulp'ig'o. Sed kontraŭ'e vi'a silent'o vi'n konduk'os rekt'e al la pun'labor'ej'o, aŭ eĉ al eŝafod'o. Vi vid'as, ke mi parol'as al vi amik'e. Mi prezent'as sav'a'n stang'o'n; ĝi'n ek'kapt'u.

— Ha! sinjor'o, de long'a temp'o mi est'us ĉio'n konfes'int'a, se io simil'a al tio, kio'n vi kred'as, est'us real'e okaz'int'a. Sed tamen mi ne pov'as por vi'n plezur'ig'i, eĉ por sav'i mi'a'n kap'o'n, akcept'i kiel ver'a'j'n la fakt'o'j'n, kiu'j mi'n kulp'ig'as, tial ke tiu'j kulp'ig'o'j est'as fals'a'j de l’ komenc'o ĝis la fin'o, mi eĉ dir'os, tial ke mi tut'e ne sci'as per kia'j cirkonstanc'o'j ili pov'is nask'iĝ'i.

Sinjor'o Taburio hav'is gest'o'n de mal'pacienc'o.

— Tre bon'e, li respond'is mal'varm'e. Morgaŭ, kiam vi vid'os la kadavr'o'n de vi'a viktim'o, ebl'e vi ne kuraĝ'os persist'i en tiu sam'a si'n'ten'ad'o.

— Ĉu vi ne pov'as evit'ig'i al mi la dolor'o'n de tia kontraŭ'star'ig'o?

— Ĝi est'as neces'eg'a.

— Kiel plaĉ'os al vi. Mi est'as en vi'a pov'o. Mi esper'as, ke mi hav'os sufiĉ'e da fort'o por ir'i ĝis la fin'o.

Herbeno si'n lev'is. La demand'ad'o est'is fin'it'a.

La morgaŭ'o'n en Morgue (mort'int'ej'o), antaŭ la kadavr'o de Sedilo, la mal'feliĉ'a Fernand'o kor'tuŝ'is ĉiu'j'n ĉe'est'ant'o'j'n. Li'a vizaĝ'o est'is pli pal'eg'a ol tiu de la mal'viv'ul'o kuŝ'ant'a sur plat'ŝton'o'j. Li'a'j man'o'j trem'is. Li memor'is la mort'ig'a'n dezir'o'n, al kiu hieraŭ la juĝ'ist'o alud'is; kaj li sent'is si'n trem'et'ant'a pro terur'o, pri'pens'ant'e al la rapid'ec'o, per kiu la hazard'o ĝi'n plen'um'is, por li'a mal'feliĉ'o kaj la mal'feliĉ'o de ĉiu'j li'a'j sam'famili'an'o'j.

Sed kiam sinjor'o Taburio al li dir'is solen'e, direkt'ant'e la man'o'n al Sedilo:

— Antaŭ la kadavr'o de tiu, kiu'n vi mort'ig'is, ĉu vi ĉiam persist'as ne'i vi'a'n krim'o'n? Herbeno rigard'is la juĝ'ist'o'n per frenez'a kaj mal'vigl'a okul'o, kaj ne eĉ pen'is respond'i unu vort'o'n.

Ĉapitr'o Ses'a

Aŭd'ant'e en la buŝ'o mem de Klozelo la rakont'o'n pri la for'kur'o de Fernand'o, kaj pri la konsekvenc'o'j, kiu'j'n ĝi okaz'ig'os, Reĝ'in'o sent'is subit'e, ke ŝi'a kor'o mal'ferm'iĝ'as al esper'o. Pro tio ŝi aŭskult'is, sen'mov'ig'it'e de atent'em'o, la klar'ig'o'j'n, kiu'j'n pli'vast'ig'is antaŭ ŝi la jun'a advokat'o.

— Por ni, li dir'is, Herbeno est'as nun perd'it'a por ĉiam; ni dev'as ag'i kvazaŭ li est'us mal'viv'a. Por erar'ig'i la serĉ'ad'o'j'n de l’ polic'o, li est'os dev'ig'at'a viv'i sub nov'a person'ec'o, en sen'fin'a ekzil'o. Ĉar en fremd'a land'o li est'os proksim'um'e sen'risk'a, tial ke, por arest'i hom'o'n loĝ'ant'a'n ekster land'lim'o'j, neces'e est'as, ke li'a ident'ec'o est'u cert'ig'it'a laŭ la plej ne'diskut'ebl'a manier'o. Pli'e ekzist'as long'a'j leĝ'formul'o'j, dank’ al kies mal'simpl'ec'o ĉen'romp'int'a kondamn'it'o pov'as facil'e si'n ŝov'i ekster la maŝ'o'j de la just'ec'a ret'o: sed en Franc'uj'o la plej mal'grav'a diven'ig'aĵ'o pov'us li'n perfid'i. Tuj kiam mal'kovr'it'a, li est'us pere'ig'it'a.

— Se okaz'e Fernand'o re'ven'as en Eŭrop'o'n, demand'is fraŭl'in'o Kolardo, en kia'n land'o'n, laŭ vi'a opini'o, li rifuĝ'os?

— Franc'o ne pov'as viv'i sen Franc'uj'o. Franc'o'j, al kiu'j la al'ir'o al patr'uj'o est'as sen'esper'ebl'e ferm'it'a, pen'as almenaŭ al'paŝ'i al ĝi kiel ebl'e plej proksim'e, por ĝi'n ek'vid'i en horizont'o, por spir'i sam'a'n aer'o'n, kiel ili'a'j sam'patr'uj'an'o'j. Pli'e kvankam Herbeno kon'as kelk'a'j'n fremd'a'j'n lingv'o'j'n, tamen pro la el'parol'ad'o li mal'pli al'tir'os la atent'o'n en land'o, en kiu oni uz'as la li'a'n. Mi sci'as, ke li parol'as en Esperant'o tiel flu'e kiel en si'a patr'a lingv'o, kaj ke, dank’ al la regul'o'j de el'parol'ad'o, kiu'j'n el'pens'is la aŭtor'o de tiu admir'ind'a idiom'o, est'as ne'ebl'e diven'i la naci'ec'o'n de tiu, kiu ĝi'n parol'as. Bedaŭr'ind'e tiu lingv'o ne est'as ankoraŭ sufiĉ'e vast'ig'it'a por ke oni pov'u ĝi'n util'ig'i sol'a'n, ne uz'ant'e sam'temp'e ali'a'n idiom'o'n. Pro ĉiu'j tiu'j motiv'o'j, se ni supoz'as, ke la mal'feliĉ'ul'o sen'danĝer'e plen'um'is si'a'n danĝer'o'plen'a'n mar'vetur'ad'o'n en pirog'o, mi kred'as, ke, se li re'ven'as Eŭrop'o'n, en Belg'uj'o aŭ en franc'a Svis'uj'o est'os la plej fort'a ebl'ec'o li'n renkont'i.

El tiu long'a klar'ig'ad'o Reĝ'in'o mal'forges'is nur du afer'o'j'n: Fernand'o est'as ne'ripar'ebl'e perd'it'a por Beatric'o. Se li re'ven'as Eŭrop'o'n, proksim'e de la land'lim'o oni dev'os li'n serĉ'i.

— Kaj li re'ven'os, ŝi pens'is, kun'prem'ant'e ambaŭ'man'e si'a'n kor'o'n, kiu bat'iĝ'is pro emoci'o. Li est'os mal'feliĉ'a, vag'ant'a, ekzil'it'a, sen amik'o por prem'i li'a'n man'o'n, sen famili'o por li'n ĉirkaŭ'i, sen vir'in'o por li'n am'i, sen iu ajn, al kiu li pov'os konfidenci'i si'a'n mal'feliĉ'o'n kaj la ted'o'j'n de si'a anim'o. Tiam mi ĉe'est'os, ĉar mi li'n re'trov'os, ĉar mi vol'as, ke tio okaz'u. Ni for'kur'os kun'e: mi pren'os la nom'o'n, kiu'n li est'os pren'int'a. En la temp'o pas'int'a li mi'n am'is. Kiam li vid'os, ke mi ofer'as al li ĉio'n, tio est'as jun'ec'o, estim'o, situaci'o, est'ont'ec'o, ke mi konsent'as part'o'pren'i kun li li'a'n ekzist'ad'o'n de prem'eg'it'o, dev'ig'e li'a mal'nov'a am'o re'ven'os en li'a'n kor'o'n, kaj de'nov'e li si'n ĵet'os en mi'a'j'n brak'o'j'n.

Kaj tiu mal'feliĉ'a knab'in'o, kiu'n iam la pasi'o rapid'ig'is pli mal'supr'e'n ol la mal'nobl'ec'o, ne konsci'is, ke per unu sol'a salt'eg'o ŝi alt'iĝ'is ĝis la nobl'eg'ec'o.

Pro tio, pik'it'a de si'a ĥimer'o, ŝi instig'is si'a'n onkl'in'o'n, ke ŝi plen'um'u si'a'n promes'o'n.

— Kiam do ni vetur'os? ŝi ŝi'n demand'is du'dek'foj'e dum la tag'o.

Nun, tial ke ŝi'a nev'in'o pli bon'e fart'as, kaj ne est'as plu tord'it'a de tiu'j kriz'o'j de frenez'ec'o, kiu'j tiel fort'e impres'is Mazieron, fraŭl'in'o Delanjo met'is mal'pli da entuziasm'o en la plen'um'o de si'a'j vojaĝ'a'j projekt'o'j. Ŝi antaŭ'vid'is sen'nombr'a'j'n lac'ig'o'j'n, ĉiu'spec'a'j'n ted'o'j'n; kaj sent'ant'e, ke ŝi'a mal'san'o pli'grav'iĝ'as, ŝi antaŭ'temp'e bedaŭr'is la dolĉ'a'n mal'labor'ec'o'n, kiu'n ŝi ĝu'is en si'a Sèvres’a kamp'o'dom'o.

Sed Reĝ'in'o ĉiu'moment'e al ŝi memor'ig'is la parol'o'n don'it'a'n, kaj ŝi tio'n far'is tiel persist'em'e, ke la mal'jun'a fraŭl'in'o, el'ĉerp'int'e ĉiu'j'n si'a'j'n pli-mal'pli sincer'a'j'n argument'o'j'n, sent'is, ke post kelk'a'j tag'o'j ŝi est'os dev'ig'it'a el'ir'i el la promes'ec'o por en'ir'i en la plen'um'ec'o'n.

Unu far'iĝ'o okaz'is, kiu tut'e ŝi'n decid'ig'is.

I'a'n vesper'o'n sinjor'o Ĵakemaro ili'n vizit'is post vojaĝ'o. Li re'ven'is el Wien tra Tirol kaj Svis'uj'o, kaj ne mal'ŝpar'is si'a'j'n laŭd'o'j'n pri la natur'a'j bel'aĵ'o'j de land'o'j, kiu'j'n li est'is tra'ir'int'a.

Tiu rakont'o okaz'is antaŭ la serv'ist'in'o, kiu prepar'is la te'o'n.

Sed tuj kiam tiu knab'in'o est'is el'ir'int'a, subit'e sinjor'o Ĵakemaro ŝanĝ'is la tem'o'n de si'a parol'ad'o. Rigard'int'e dekstr'e kaj mal'dekstr'e por cert'iĝ'i, ĉu neni'u mal'diskret'a orel'o pov'as aŭd'i tio'n, kio'n li baldaŭ rakont'os, li dir'is mal'laŭt'e:

— Kred'ebl'e vi sci'as, ke sinjor'o Herbeno for'kur'is for de Noumea.

Fraŭl'in'o Rozino kap'jes'is.

— Nu, daŭr'ig'is la vizit'ant'o, hieraŭ mi li'n renkont'is en Svis'uj'o. Eĉ se mi vizit'is vi'n hodiaŭ vesper'e, mi tio'n far'is por vi'n avert'i pli fru'e. Sen tio, mi est'us prezent'int'a mi'n en vi'a'n hejm'o'n nur post kelk'a'j tag'o'j.

— Ĉu vi est'as cert'a, ke vi ne erar'as? murmur'is fraŭl'in'o Kolardo per voĉ'o, kiu'n trem'ig'is la kor'tuŝ'ec'o. Ĉu Eduard'o est'us prav'a?

— Mi est'as cert'a, ke mi ne erar'as. Mi vid'is vi'a'n parenc'o'n en Grindelwald. Li'n akompan'is jun'ul'o sam'aĝ'a kiel li.

— Ĉu vi parol'is kun li?

— Mi dezir'is tio'n far'i; sed mi ne sukces'is, ĉar tuj, kiam sinjor'o Herbeno mi'n vid'is, li turn'is si'a'n dors'o'n, ŝajn'ig'ant'e, ke li ne mi'n re'kon'as.

— En la situaci'o, en kiu li trov'iĝ'as ...

— Tio'n mi kompren'is. Pro tio, ne nur mi ne li'n riproĉ'is pro li'a si'n'ten'ad'o, sed kontraŭ'e mi re'don'is al li la sam'o'n. Kaj mi est'as cert'a, ke li mi'n gratul'is fund'kor'e pro mi'a diskret'ec'o. Ĉar la for'kur'ant'o si'n ŝirm'as mal'antaŭ mal'propr'a nom'o, kaj li dev'as tim'i ĉiu'j'n mal'diskret'ul'o'j'n, kiu'j pov'us perfid'i li'a'n inkognit'o'n.

— Kia'manier'e vi kon'as tiu'n last'a'n detal'o'n?

— Tiu renkont'o incit'is mi'a'n sci'vol'o'n. Mi demand'is la hotel'mastr'o'n, kiu montr'is al mi sur si'a registr'o'libr'o la nom'o'j'n de du vojaĝ'ant'o'j, skrib'it'a'j'n de la man'o mem de sinjor'o Herbeno. Mi re'kon'is li'a'n skrib'manier'o'n.

— Kiu'j est'is tiu'j nom'o'j?

— Albert'o Gustavio kaj Petro Fradeko.

— Sed kiu el ambaŭ aparten'as al Fernand'o?

— Tio'n mi ne sci'as, ĉar mi vetur'is unu hor'o'n post'e; kaj al mi est'is ne'ebl'e ricev'i pli detal'it'a'j'n sci'ig'o'j'n. La nur'a afer'o, kiu'n mi pov'as kon'ig'i est'as jen'a: tiu'j jun'ul'o'j intenc'is al'ir'i la morgaŭ'a'n tag'o'n al Grimsel, trans'ir'ant'e la Strahlegg’an inter'mont'o'n, kaj post'e mal'supr'e'n'ir'i ĝis la Rhona glaci'ej'o. Mi ricev'is tiu'j'n inform'o'j'n de la gvid'ist'o'j mem, kiu'j'n ili dung'is.

— Ho! onkl'in'o mi'a, ek'kri'is Reĝ'in'o, plekt'ant'e la man'o'j'n, ni vetur'u tuj. Ebl'e ni ili'n renkont'os.

— Sed, mi'a kompat'ind'a infan'in'o, respond'is fraŭl'in'o Delanjo, ci'a pri'pens'o est'as tut'e mal'sprit'a. Kia'manier'e ci vol'as, ke ni re'trov'u tiu'j'n sinjor'o'j'n, tial ke ili ne rest'as du tag'o'j'n si'n'sekv'a'j'n en la sam'a lok'o. Kiam ni al'ven'os al Grindelwald, jam de'post long'a temp'o ili est'os el'ir'int'a'j el tiu urb'o.

La jun'ul'in'o silent'iĝ'is, venk'it'e de la ĝust'ec'o de tiu respond'o.

Sed feliĉ'e sinjor'o Ĵakemaro prezent'is al ŝi help'o'n.

— Ebl'e fraŭl'in'o Kolardo ne est'as tut'e mal'prav'a, li dir'is. Tial ke mi kon'as la voj'o'n laŭ'ir'ot'a'n de du vojaĝ'ant'o'j, se vi bon'vol'as sekv'i mi'a'j'n montr'o'j'n, vi vid'os, ke vi hav'as ĉiu'j'n esper'ebl'ec'o'j'n por ili'n renkont'i.

— Parol'u, sinjor'o, parol'u.

— Sinjor'o Herbeno kaj li'a kun'ul'o el'ir'is el Grindelwald tiu'maten'e. Tiu'vesper'e ili pas'ig'os la nokt'o'n en Schwarzegg, mont'o'dom'et'o, kiu'n la Alp'a klub'o konstru'ig'is, mez'e de etern'a'j neĝ'o'j, por ke la turist'o'j ĝi'n util'ig'u kiel rifuĝ'ej'o'n. Nur morgaŭ maten'e ili trans'ir'os la Strahlegg’an inter'mont'o'n, kaj mal'supr'e'n'ir'os al Grimsel, laŭ'ir'ant'e la Aar’an glaci'ej'o'n. Ili en'lit'iĝ'os en la hotel'o, kiu star'as en tiu lok'o. Ili ne pov'os ag'i ali'manier'e, ĉar trov'iĝ'as tie neni'u ali'a loĝ'ej'o. Tio do ni'n konduk'as ĝis post'morgaŭ maten'e. Ili'a vizit'o al la Rhona glaci'ej'o konsum'os ili'a'n tut'a'n post'morgaŭ'a'n tag'o'n. Do, supoz'ant'e, ke ili ne ŝanĝ'is si'a'n decid'o'n, se vi vetur'us morgaŭ maten'e per rapid'a vagon'ar'o, vi hav'us naŭ ŝanc'o'j'n kontraŭ unu, por al'ven'i al la Rhona glaci'ej'o sam'temp'e kiel ili.

Reĝ'in'o est'is pren'int'a Bædeker’an gvid'o'libr'o'n. Dum sinjor'o Ĵakemaro parol'is, li montr'is per fingr'o sur la land'o'kart'o la geografi'a'j'n punkt'o'j'n, al kiu'j li alud'is. La jun'ul'in'o atent'eg'e rigard'is kaj aŭskult'is, ne perd'ant'e unu vort'o'n de tiu'j klar'ig'o'j.

— Tio ŝajn'as al mi terur'e mal'simpl'a, dir'is fraŭl'in'o Rozino.

— Ne, ne, onkl'in'o mi'a, kontraŭ'e neni'o est'as pli simpl'a. Ne mal'trankvil'iĝ'u. Mi kompren'is: tio sufiĉ'as.

Fin'int'e si'a'n vizit'o'n, sinjor'o Ĵakemaro si'n lev'is por el'ir'i, kiam fraŭl'in'o Kolardo li'n halt'ig'is.

— Unu vort'o'n ankoraŭ, ŝi dir'is, se mi ne tro'uz'as vi'a'n komplez'o'n.

La vizit'ant'o si'n klin'is.

— Don'u do al mi pri'skrib'o'n pri tiu, kiu akompan'as Fernand'o'n.

Sinjor'o Ĵakemaro pri'pens'is unu moment'o'n.

— Li est'as mal'gras'a kaj mal'dik'tali'a, li dir'is, hav'as grand'a'n fizionomi'a'n disting'iĝ'o'n, kresk'o'n pli alt'a'n ol la mez'a kvant'o, brun'a'j'n okul'o'j'n, kaŝtan'kolor'a'j'n har'o'j'n, mal'dens'a'n kaj sen'karakter'a'n barb'o'n.

— Sed tiu pri'skrib'o est'as la portret'o de Fernand'o mem: ĉu vi ne konfuz'as?

— Nu, vi est'as prav'a. Ne, ne, mi ne konfuz'as; kaj eĉ tiu'j du jun'ul'o'j simil'iĝ'as nenia'manier'e. Sed en ĉiu'j pri'skrib'o'j kuŝ'as grand'a difekt'o; ĉar ĉiu el ili pov'as konven'i al mult'a'j hom'o'j, kiu'j real'e est'as tut'e mal'simil'a'j.

— Sinjor'o Ĵakemaro, dir'is Reĝ'in'o, vi'a konsil'o est'as bon'a: kaj ni ĝi'n plen'um'os. Morgaŭ maten'e mi'a onkl'in'o kaj mi vetur'os, avert'int'e nek sinjor'o'n Maziero, nek Beatric'o'n, nek iu'n ajn.

— Kial? demand'is sam'temp'e fraŭl'in'o Delanjo kaj ŝi'a gast'o.

— Se okaz'e sinjor'o Ĵakemaro est'us erar'int'a, tiu nov'aĵ'o kaŭz'us al Beatric'o tro grand'a'n ĉagren'o'n. Antaŭ kiam oni cert'ig'as, oni dev'as est'i cert'a. Mi eĉ est'us tre dank'a al vi, dir'is la jun'ul'in'o, si'n turn'ant'e al la vizit'ant'o, se vi bon'vol'us konserv'i sekret'o'n pri la renkont'o, kiu'n vi far'is, ĝis kiam ni est'os akir'int'a'j plen'a'n cert'ec'o'n. Ĉar ja vi ne parol'is kun mi'a bo'kuz'o, kaj li dir'is al vi neni'o'n. Ebl'e vi est'is tromp'it'a de simil'ec'o.

— Di'o mi'a, fraŭl'in'o, tio ne est'as ne'ebl'a, respond'is sinjor'o Ĵakemaro kun rid'et'o de ne'kred'em'o, kiu mensog'ig'is li'a'j'n parol'o'j'n.

— Sed kiu'n pretekst'o'n ni don'os por klar'ig'i el'ir'o'n, kiu simil'os for'kur'o'n? demand'is fraŭl'in'o Rozino.

— Mi'a bon'a onkl'in'o, mi ĉiam est'is kapric'em'a kaj fantazi'em'a. Hodiaŭ tiu'j difekt'o'j mi'n util'os. Vi klar'ig'os tiu'n for'kur'o'n per strang'ec'o de dezir'o, kiu, de'ven'ant'e de mi, neniu'n mir'ig'os. Kaj tial ke oni sci'as, ke vi alt'ig'as vi'a'n am'o'n al vi'a'j ambaŭ nev'in'o'j ĝis fanatik'ism'o, la mond'um'o rid'et'os kaj lev'et'os la ŝultr'o'j'n. Post du tag'o'j neni'u pens'os plu al tio.

Post tiu'j vort'o'j sinjor'o Ĵakemaro fin'e adiaŭ'is kaj el'ir'is.

— Kial do ci pet'is pri'skrib'o'n pri tiu jun'ul'o, kiu'n neniam ci vid'is? demand'is la onkl'in'o de Reĝ'in'o.

— Ebl'e Fernand'o rest'os en'ferm'it'a en si'a ĉambr'o. Sed tial ke li'a kun'ul'o ne hav'as sam'a'j'n motiv'o'j'n por si'n kaŝ'i, mi hav'os pli da ŝanc'o'j por li'n renkont'i, kaj, per'e de li, por al'ven'i ĝis Herbeno.

— Ver'e ci hav'as respond'o'j'n por ĉiu'j demand'o'j, ek'kri'is admir'e la mal'jun'a fraŭl'in'o.

La vesper'o'n mem, la du sinjor'in'o'j plen'ig'is si'a'j'n vojaĝ'kest'o'j'n. Post'e send'int'e al Maziero leter'o'n dikt'it'a'n de Reĝ'in'o, la onkl'in'o, akompan'it'a de si'a nev'in'o, vetur'is la morgaŭ'o'n maten'e al Svis'uj'o.

La du sinjor'in'o'j al'ir'is unu'e al Lucern'e; post'e, uz'int'e la fer'voj'o'n, kiu trans'ir'as la Brünig’an inter'mont'o'n, ili ating'is Meiringen’on. En tiu urb'o fraŭl'in'o Delanjo dung'is kaleŝ'o'n; kaj paŝ'e de ĉeval'o'j, kies mal'rapid'ec'o ig'is Reĝ'in'o'n bol'ant'a, onkl'in'o kaj nev'in'o supr'e'n'ramp'is tiu'n mir'ind'a'n Aar’an val'o'n, kiu las'as en anim'o'j de ĉiu'j vizit'ant'o'j ne'forges'ebl'a'n memor'o'n, sed al kiu Reĝ'in'o ne far'is almoz'o'n de rigard'o.

Efektiv'e de'post kiam ŝi trov'iĝ'is sur la fremd'a land'o, fraŭl'in'o Kolardo hav'is si'n'ten'ad'o'n, kies strang'ec'o unu'e mir'ig'is kaj fin'e eĉ mal'trankvil'ig'is fraŭl'in'o'n Delanjo. Reĝ'in'o neniel atent'is la natur'a'j'n bel'aĵ'o'j'n, kiu'j ig'as tiu'n land'o'n region'o unik'a en mond'o.

Mont'o'j blank'a'j pro neĝ'amas'o'j, lazur'a'j lag'o'j, profund'a'j val'o'j, en kiu'j'n la sun'o neniam penetr'as, pitoresk'a'j voj'o'j el'star'ant'a'j super profund'eg'aĵ'o'j aŭ tra'ir'ant'a'j la rok'o'n tunel'e, neni'o el tiu'j mir'ind'aĵ'o'j por ŝi ekzist'is.

Fraŭl'in'o Kolardo rigard'is nur la vojaĝ'ant'o'j'n. Kiam de mal'proksim'e ŝi ek'vid'is pied'ir'ant'a'n vir'o'n sam'kresk'a'n kiel Fernand'o, ŝi'a kor'o ek'bat'iĝ'is. Sed kiam la ne'kon'at'ul'o est'is pas'int'a, profund'a ĉagren'o pentr'iĝ'is sur la vizaĝ'o de la mal'feliĉ'a knab'in'o.

— Sed, infan'in'o mi'a, ci kondut'as laŭ tut'e mal'konven'a manier'o, dir'is sen'ĉes'e fraŭl'in'o Rozino.

— Ha! onkl'in'o mi'a, neniam vi sci'os kiel'e mi'n indiferent'ig'as la opini'o de ali'ul'o'j.

— Sed kial ci rigard'as tiu'j'n turist'o'j'n en la blank'aĵ'o de okul'o'j?

— Se okaz'e Fernand'o kaj li'a amik'o est'us ŝanĝ'int'a'j si'a'n decid'o'n, ni pov'us ili'n renkont'i sur la voj'o. Mi vol'as tio'n kontrol'i.

La mal'jun'a fraŭl'in'o lev'et'is la ŝultr'o'j'n.

— Ver'e, ŝi pens'is, la mal'feliĉ'ul'in'o far'iĝ'is tut'e frenez'a. En tiu moment'o la kaleŝ'o ating'is la supr'o'n de l’ inter'mont'o, kaj al'ven'is al la Grimsel’a hotel'o, al tiu lok'o, kiu ŝajn'as tiel infer'a al la vojaĝ'ant'o'j, kiu'j supr'e'n'ir'as al ĝi, ven'ant'e el eben'aĵ'o, kaj kontraŭ'e tiel paradiz'a al la vojaĝ'ant'o'j, kiu'j mal'supr'e'n'ir'as sur ĝi'n, ven'ant'e el alt'eg'a'j mont'o'pint'o'j; post'e la vetur'il'o galop'e laŭ'ir'is la zigzag'a'n voj'o'n, kiu konduk'as al Gletsch, proksim'e de la glaci'ej'o, el kiu el'ir'as la font'o de Rhono.

Kiam la vojaĝ'ant'in'o'j en'ir'is en la vast'a'n hotel'eg'o'n, en kiu loĝ'as ĉiu'jar'e plur'a'j mil'o'j da turist'o'j, ili'n mir'ig'is la tumult'a agit'ad'o, kiu reg'is en ĝi, kaj la konstern'o pentr'it'a sur ĉiu'j vizaĝ'o'j.

Fraŭl'in'o Delanjo demand'is serv'ist'o'n, kiu per kelk'a'j vort'o'j ŝi'n sci'ig'is.

— Du vojaĝ'ant'o'j, li dir'is, el'ir'is tiu'maten'e por vizit'i la Rhonan glaci'ej'o'n. Malgraŭ ni'a'j konsil'o'j, ili ne vol'is uz'i gvid'ist'o'j'n. Jam nokt'iĝ'as; kaj ili ne ankoraŭ re'ven'is. Oni tim'as katastrof'o'n.

En la sam'a moment'o du gvid'ist'o'j, send'it'a'j por serĉ'i la mal'feliĉ'a'j'n turist'o'j'n, re'ven'is, ne ili'n trov'int'e. Unu el ili port'is long'a'n baston'o'n fin'iĝ'ant'a'n per fer'a pint'o.

— Jen est'as tio, kio'n ni trov'is sur la rand'o de larĝ'a fend'eg'o. Ĉu iu el vi re'kon'as tiu'n alpenstokon?

— Jes, respond'is unu el ĉe'est'ant'o'j. Mi memor'as, ke mi ĝi'n vid'is tiu'maten'e en la man'o de unu el ekskurs'ist'o'j.

— Nu, ne'util'e ili'n serĉ'i pli long'a'temp'e. Ambaŭ glit'is en la grand'a fend'eg'o.

Pro tiu'j vort'o'j kor'prem'ant'a silent'o flug'is super tiu'j fremd'ul'o'j, kiu'j atend'is en salon'o, ke sonor'iĝ'u la vesper'manĝ'o:

— Ĉu oni ili'n kon'as? Kiel ili nom'iĝ'as? demand'is fraŭl'in'o Kolardo, kies kor'o prem'iĝ'is pro mal'trankvil'ec'o.

— Se vi'a sinjor'in'a Moŝt'o bon'vol'as demand'i la registr'o'libr'o'n, respond'is la administr'ant'o, ŝi est'os sci'ig'it'a.

Mal'ferm'int'e la libr'o'n, sur kiu ĉiu'j vojaĝ'ant'o'j est'as dev'ig'it'a'j skrib'i si'a'n nom'o'n, tiu vir'o al ŝi montr'is per fingr'o la lok'o'n, en kiu unu el ambaŭ ne'si'n'gard'ul'o'j est'is skrib'int'a ili'a'j'n nom'o'j'n: kaj kun terur'o la jun'ul'in'o leg'is:

Albert'o Gustavio kaj Petro Fradeko.

— Ili! ŝi ek'kri'is. Sinjor'o Ĵakemaro ne mi'n tromp'is! En tiu moment'o oni sonor'is por la vesper'manĝ'o. La hotel'estr'o vol'is ferm'i la libr'o'n, sed Reĝ'in'o li'n halt'ig'is per man'o.

— Post moment'o, ŝi dir'is. Kaj ŝi daŭr'ig'is rigard'ad'i tiu'j'n du nom'o'j'n kun la atent'ad'o de arĥeologi'ist'o silab'ant'a palimpsest'o'n.

— Rapid'u do, Reĝ'in'o, dir'is ŝi'a'n onkl'in'o: ĉiu'j kun'manĝ'ant'o'j jam sid'as ĉe la tabl'o. Ĉu est'as do tiel interes'plen'a tiu hotel'libr'o?

— Ven'u, onkl'in'o mi'a, vid'u kaj dir'u, ĉu mi erar'as, respond'is fraŭl'in'o Kolardo sufok'iĝ'ant'e.

La mal'jun'a fraŭl'in'o al'proksim'iĝ'is kaj leg'is si'a'vic'e:

Albert'o Gustavio kaj Petro Fradeko.

— Ha! Di'o! ŝi ek'kri'is, sed ĝust'e ili est'as la nom'o'j, kiu'j'n al ni cit'is sinjor'o Ĵakemaro.

— Rigard'u atent'e la skrib'manier'o'n.

— Kial?

— Ĉu vi ne rimark'as, dir'is mal'laŭt'e la jun'ul'in'o, ke ĝi est'as la skrib'manier'o de Fernand'o? Fraŭl'in'o Delanjo ne ŝajn'is konvink'it'a.

— Sed ekzamen'u do ĝi'n pli atent'e, murmur'is kun mal'pacienc'o la mal'feliĉ'a knab'in'o.

Por plezur'ig'i si'a'n nev'in'o'n, fraŭl'in'o Rozino met'is si'a'j'n okul'vitr'o'j'n, kaj atent'eg'e stud'ad'is la liter'o'j'n, kiu'j stern'iĝ'is sub ŝi'a'j rigard'o'j.

— Je Di'o! est'as ver'e, ŝi dir'is, si'n re'lev'ant'e kaj viŝ'ant'e larm'o'n. Ĉu okaz'e est'as real'e Herbeno la jun'ul'o, kiu'n renkont'is ni'a najbar'o? La jun'ul'in'o apenaŭ lip'tuŝ'is la manĝ'aĵ'o'j'n, kiu'j'n oni al ŝi prezent'is, kaj rapid'e supr'e'n'ir'is al si'a apartament'o, akompan'it'e de fraŭl'in'o Delanjo.

La post'a'n maten'o'n oni hav'is ankoraŭ neniu'n nov'aĵ'o'n pri la du alp'ist'o'j.

— Est'as li, onkl'in'o mi'a, est'as Fernand'o! ek'kri'is Reĝ'in'o. Mi ne dub'as pri tio; al mi tio'n cert'ig'as mi'a kor'o. Ha! sinjor'o Ĵakemaro est'is prav'a. Kaj ni re'trov'as li'n nur por li'n perd'i de'nov'e. Tiu katastrof'o preter'ir'as real'ec'e ĉiu'j'n plej terur'a'j'n imag'aĵ'o'j'n. Se almenaŭ mi'a kompat'ind'a bo'kuz'o mort'us en si'a lit'o, kun okul'o'j al ni direkt'it'a'j, sent'ant'e, ke amik'a man'o prem'as la li'a'n, li'a agoni'o est'us dolĉ'a. Li kun'port'us en la tomb'o'n tiu'n last'a'n konsol'o'n, ke ĉiam oni li'n am'as, kaj ke, kvankam ekzil'it'a, li tamen ne est'as forges'it'a. Sed fund'e de tiu fend'eg'o, en tiu'j glaci'ig'a'j mal'lum'aĵ'o'j, kun la sent'o, ke li est'as for'las'it'a kaj izol'it'a, ha! tio est'as abomen'aĵ'o!

— Nu, Reĝ'in'o, infan'in'o mi'a, kviet'iĝ'u, respond'is la mal'jun'a fraŭl'in'o si'a'vic'e kor'tuŝ'it'a: ci ekscit'iĝ'as kaj mal'esper'iĝ'as pro sign'o'j ver'e tro mal'preciz'a'j. Neni'o pruv'as, ke unu el tiu'j du vojaĝ'ant'o'j est'as Fernand'o. Ebl'e sinjor'o Ĵakemaro erar'is. Ci kred'as, ke ci re'kon'is li'a'n skrib'manier'o'n. Ekzist'as simil'ec'o; mi tio'n konfes'as. Sed fin'e tio ne sufiĉ'as, por ke ci tiel fort'e mal'san'iĝ'u. Ĉiu'tag'e oni vid'as du individu'o'j'n, kiu'j hav'as neni'o'n komun'a'n, kaj tamen kiu'j prezent'as fizionomi'o'n kaj skrib'manier'o'n preskaŭ ident'a'j'n.

Fraŭl'in'o Rozino long'a'temp'e daŭr'ig'is, pen'ant'e konvink'i si'a'n nev'in'o'n, serĉ'ant'e, ĉu ŝi ne trov'os argument'o'j'n, kiu'j pruv'os, ke la ĉe'est'o de Herbeno sur la Svis'a land'o est'as ne'ebl'aĵ'o.

La jun'ul'in'o las'is ŝi'n parol'i, sed ne ŝi'n aŭskult'is.

— Neces'e est'as, ke tio'n mi kontrol'u mem, ŝi dir'is.

— Kiel? Ĉu ci vol'as ir'i en tiel danĝer'a'n lok'o'n? Mi tio'n mal'permes'as; mi absolut'e kontraŭ'star'as kontraŭ tia absurd'aĵ'o.

Sed Reĝ'in'o, dorlot'it'e de si'a onkl'in'o, kutim'int'e far'i nur tio'n, kio'n ŝi vol'is far'i, prem'is elektr'a'n buton'o'n.

— Ĉu trov'iĝ'as en la hotel'o, ŝi pet'is de la serv'ist'o, gvid'ist'o, kiu pov'us mi'n konduk'i al la Rhona glaci'ej'o?

— Jes, sinjor'in'o.

— Li'n send'u al mi tuj'e. Post kvar'on'o da hor'o, vir'o vest'it'a de dik'a griz'a drap'o, kun bronz'um'it'a vizaĝ'o, kun energi'a'j trajt'o'j, si'n prezent'is antaŭ la du vir'in'o'j.

— Ĉu vi pov'as mi'n konduk'i ĝis la fend'eg'o, per kiu tiu'j du mal'feliĉ'ul'o'j est'is en'glut'it'a'j? demand'is fraŭl'in'o Kolardo.

— Tio est'as mal'facil'a por sinjor'in'o, pro ŝi'a kostum'o. Neces'e est'us, ke ŝi sur'met'u sinjor'a'j'n vest'o'j'n.

Reĝ'in'o hav'is gest'o'n de ĉagren'o.

Subit'e ŝi'a'j ide'o'j ŝanĝ'iĝ'is; kaj ŝi demand'is:

— Ĉu ekzist'as neni'u ekzempl'o pri vojaĝ'ant'o, kiu, mal'aper'int'e en glaci'ej'a fend'o, re'ven'is al lum'o en ali'a lok'o?

— Pri mi, neniam mi vid'is tia'n okaz'int'aĵ'o'n. Tamen mi memor'as, ke, kiam mi est'is infan'o, mi'a patr'o al mi rakont'is la jen'o'n; du alp'ist'o'j glit'is ĝis la plej profund'a part'o de l’ glaci'ej'o, ĝis la kuŝ'uj'o mem de l’ river'o: tiam ili pov'is laŭ'ir'i laŭ la flu'o de l’ akv'o, kaj fin'e al'ven'i al la glaci'a grot'o, kiu'n admir'as ĉiu'j vizit'ant'o'j*.

— Ĉu vi pov'as mi'n konduk'i al tiu lok'o?

— Tio est'as simpl'a promen'ad'o. Ĉiu'tag'e turist'o'j al ĝi ir'as ar'e. Ili tamen organiz'is por tiu maten'o karavan'o'n, kiu'n mi konduk'os. Se vi vol'as ni'n akompan'i, neni'o est'as pli facil'a.

— Tre bon'e. Mi vi'n kun'ir'os. Tial ke ŝi'a nev'in'o ne risk'is danĝer'o'n, fraŭl'in'o Delanjo ne hav'is plu i'a'n motiv'o'n por kontraŭ'batal'i la dezir'o'n de si'a nev'in'o.

Do Reĝ'in'o el'ir'is.

Al'ven'int'e sub la tra'vid'ig'ebl'a kaj lazur'a ark'aĵ'o, la gvid'ist'o vol'is admir'ig'i al vizit'ant'o'j la mir'ind'a'j'n prism'a'j'n re'bril'o'j'n, kiu'j lum'ig'as al ĉiu'j objekt'o'j per fantazi'a'j kolor'o'j. Kiam sun'radi'o penetr'is en la grot'o'n, oni kred'is, ke oni trov'iĝ'as en centr'o de vast'eg'a diamant'o.

Fraŭl'in'o Kolardo rigard'is. La plafon'o de l’ kavern'o iom post iom mal'alt'iĝ'is por ali'form'iĝ'i en long'a'n mal'lum'a'n koridor'o'n, en kies fund'o flu'is la ŝaŭm'plen'a torent'o, kiu dev'is form'i Rhonon.

— Tiam, ŝi dir'is, si'n turn'ant'e al la gvid'ist'o, kiam la glaci'ej'o for'ĵet'as rub'o'n fal'int'a'n en fend'eg'o'n, ĉu per tiu mal'ferm'aĵ'o la dis'romp'aĵ'o aper'as al lum'o?

— Jes, sinjor'in'o, se la fend'eg'o komunik'iĝ'as kun la kuŝ'uj'o de l’ torent'o.

— En tiu okaz'o, kiom da temp'o bezon'as la objekt'o por al'ven'i al la lok'o, en kiu ni trov'iĝ'as.

— Se ĝi fal'is en la flu'o'n, kelk'a'j hor'o'j sufiĉ'as.

— Sed se la fend'eg'o ne komunik'iĝ'as kun la river'o; aŭ se la rub'o ne fal'is en la flu'o'n?

— Tiam ĝi vetur'as kun la mas'eg'o mem de l’ glaci'ej'o.

— En tia'j kondiĉ'o'j, post kiom da temp'o ĝi aper'as ekster'e?

— Post kvar'dek'o da jar'o'j ĉirkaŭ'e.

Sent'o de mal'potenc'o kaj de mal'esper'o pentr'iĝ'is sur la vizaĝ'o de Reĝ'in'o.

Dum tiu inter'parol'ad'o, ĉiu'j turist'o'j est'is el'ir'int'a'j el la grot'o, unu post la ali'a, intenc'ant'e vizit'i la ĉirkaŭ'aĵ'o'j'n. Eĉ la plej grand'a part'o re'ven'is al hotel'o. Sol'a la jun'ul'in'o rest'is, obstin'e direkt'ant'e si'a'j'n rigard'o'j'n al tiu grand'a nigr'a tru'o, kiu ŝi'n en'sorĉ'is.

Subit'e ŝi'a'j okul'o'j, kiu'j kutim'is al la sen'lum'ec'o, ek'vid'is long'a'n kaj brun'a'n objekt'o'n, kiu ŝajn'e kuŝ'is sur glaci'a kornic'o. Sed la mal'lum'aĵ'o'j ne ebl'ig'is, ke oni disting'u ĝi'a'n real'a'n form'o'n.

Ŝi ĝi'n montr'is al la gvid'ist'o.

— Kio tio pov'as est'i? li murmur'is.

— Ĉu ĝi ne est'us la korp'o de unu el tiu'j mal'feliĉ'ul'o'j? respond'is fraŭl'in'o Kolardo trem'ant'a pro kor'tuŝ'ec'o.

— Ebl'e. De'post tiu maten'o la river'o mal'alt'iĝ'is, kaj mal'alt'iĝ'ant'e, ĝi for'las'is tiu'n objekt'o'n, laŭ'long'e de si'a bord'o, sur el'star'ant'a'n part'o'n. Tiu flos'aĵ'o dev'as trov'iĝ'i ĉi tie de'post du aŭ tri hor'o'j almenaŭ.

— Ho! mi vi'n pet'eg'as, preĝ'is la jun'ul'in'o, plekt'ant'e la man'o'j'n. Ne li'n las'u en la lok'o, en kiu li kuŝ'as. Help'u li'n. La gvid'ist'o al'proksim'iĝ'is kiel ebl'e plej proksim'e al la lok'o, en kiu tiu flos'aĵ'o rest'is kuŝ'ant'a. Per si'a pioĉ'et'o, li tranĉ'is en la glaci'o kelk'a'j'n ŝtup'o'j'n, sur kiu'j'n li pov'us met'i si'a'j'n pied'o'j'n. Post'e per fortik'a frap'o de si'a mal'grand'a pik'fos'il'o, li romp'is la glaci'a'n el'star'aĵ'o'n, kiu sub'port'is la objekt'o'n.

Ĉi tiu fal'is en la flu'o'n, re'e flos'iĝ'is kaj rapid'e est'is for'port'it'a ĝis ekstrem'o de l’ grot'o.

Reĝ'in'o ne erar'is: ĝi est'is la korp'o de hom'o. Li est'is romp'iĝ'ont'a sur la ŝton'o'j, kiu'j obstrukc'as la kuŝ'uj'o'n de l’ torent'o, kiam la gvid'ist'o rapid'e en'ir'is en akv'o'n ĝis genu'o'j, ek'kapt'is la dron'ant'o'n per li'a'j vest'o'j, kaj li'n al'tir'is al bord'o.

En tiu moment'o, fraŭl'in'o Kolardo al'kur'is. Sed tuj kiam la jun'ul'in'o est'is ĵet'int'a rigard'o'n al la pal'eg'a vizaĝ'o de l’ mal'feliĉ'ul'o, kiu kuŝ'is antaŭ ŝi'a'j pied'o'j, ŝi subit'e kred'is, ke la glaci'a'j mur'o'j turn'iĝ'as ĉirkaŭ ŝi. Ŝi est'is dev'ig'it'a si'n al'kroĉ'i sur la brak'o'n de l’ gvid'ist'o, kiu ŝi'n sub'ten'is, kaj ŝi'n sid'ig'is, dir'ant'e:

— Tio vi'n emoci'as, sinjor'in'et'o: mi tio'n kompren'as. Ĉar mal'viv'ul'o, kiu el'ir'as el sub ter'o, ne est'as afer'o, kiu'n oni vid'as ĉiu'tag'e.

— Ĉu vi est'as cert'a, ke li ne viv'as plu? dir'is Reĝ'in'o, kiu iom post iom re'konsci'iĝ'is.

— Tio ŝajn'as al mi kred'ebl'a. Tamen ebl'e la viv'o ne ankoraŭ li'n for'las'is tut'e. Se vi part'o'pren'as mi'a'n opini'o'n, ni las'os li'n ĉi tie, kaj kur'os al la hotel'o por pet'i help'o'n.

— Ir'u sol'a; mi vi'n atend'os.

La gvid'ist'o ĵet'is rigard'o'n ĉirkaŭ si.

— Ĉiu'j hom'o'j el'ir'is, li dir'is. Neni'u trov'iĝ'as ĉi tie. Ĉu vi ne tim'os?

— Tut'e ne. Nun, tial ke la unu'a emoci'o est'as pas'int'a, mi far'iĝ'is fort'a. Ir'u.

La montan'o el'ir'is kur'ant'e.

— Ĝi est'as li, murmur'is fraŭl'in'o Kolardo, pren'ant'e en si'a poŝ'o botel'et'o'n plen'a'n je sal'aĵ'o'j. Li est'as Fernand'o! Mi'a kor'o ne mi'n erar'ig'is. Di'o mi'a, permes'u, ke li est'u ankoraŭ viv'ant'a, permes'u, ke oni li'n sav'u, ke oni ne al'ven'u tro mal'fru'e. Far'u mirakl'o'n, Sinjor'eg'o, kaj mi vi'n ben'os.

Kaj dum ŝi preĝ'is, la jun'ul'in'o met'is sub la naz'tru'o'j'n de l’ dron'int'o la amoniak'a'n solv'aĵ'o'n, kiu'n ĉiam ŝi port'is sur si.

Ŝi atend'is moment'o'n, kor'tuŝ'eg'it'e. Subit'e ŝi kred'is ek'vid'i sur la pal'a vizaĝ'o de tiu, kiu'n ŝi est'is re'kon'int'a, mal'fort'a'n trem'et'o'n.

— Li viv'as! ŝi ek'kri'is, li viv'as! Tiam en ĝoj'a kaj dank'a entuziasm'o, prezent'ant'e al ĉiel'o si'a'j'n kun'plekt'it'a'j'n man'o'j'n, ŝi dir'is:

— Dank'e, Di'o mi'a, dank'e!

Dum'e la gvid'ist'o re'ven'is, akompan'at'a de port'il'o kaj de ĝi'a'j port'ist'o'j.

La el'trov'o de kadavr'o el'ir'ant'a el la glaci'ej'o okaz'ig'is en la hotel'o grand'a'n mir'eg'o'n. Ĉiu'j vojaĝ'ant'o'j, kiu'j loĝ'is en ĝi, vol'is kontrol'i la far'iĝ'o'n per si'a'j propr'a'j okul'o'j kaj al'ven'is al la glaci'a grot'o sam'temp'e kun la port'il'o. Inter ili trov'iĝ'is kurac'ist'o. Li ekzamen'is la dron'int'o'n, kiu'n ĉiu'j re'kon'is, cert'ig'ant'e, ke li est'as unu el la du turist'o'j el'ir'int'a'j la hieraŭ'a'n tag'o'n, kaj li konstat'is, ke la viv'ec'o ne est'as ankoraŭ tut'e esting'it'a.

— Kred'ebl'e, li dir'is, ĉiu'j ni'a'j pen'ad'o'j est'os sen'frukt'a'j: sed tamen ni'a dev'o est'as prov'i eĉ ne'esper'ebl'a'n re'viv'ig'o'n.

Li est'is prav'a, ne mal'esperant'e, ĉar post tri hor'o'j da masaĝ'o kaj da tir'ad'o'j sur la lang'o, la spir'ad'o re'star'iĝ'is, la sang'rond'ir'ad'o pli kaj pli rapid'iĝ'is kaj la haŭt'o de l’ dron'int'o mal'fort'e kolor'iĝ'is. La jun'ul'o ne est'is ankoraŭ tut'e re'konsci'iĝ'int'a; sed fin'e li viv'is, li est'is sav'it'a. Dank’ al inteligent'a'j kurac'o'j kaj fleg'o'j, oni pov'is cert'ig'i, ke la plen'a re'san'ig'o est'os tut'e cert'a post kelk'e da temp'o.

Kiam la kurac'ist'o est'is fin'int'a si'a'n task'o'n, fraŭl'in'o Kolardo sid'iĝ'is apud la lit'o de l’ mal'san'ul'o, intenc'ant'e li'n fleg'i, li'n las'i nek tag'e nek nokt'e, kaj star'i antaŭ li, kiam li re'ven'os al la intelekt'a viv'o, por ke li'a unu'a rigard'o renkont'u la ŝi'a'n.

Tiu si'n'ten'ad'o mir'ig'is ĉiu'j'n hotel'loĝ'ant'o'j'n.

— Vi do est'as parenc'in'o aŭ amik'in'o de tiu mal'feliĉ'ul'o? demand'is unn el ĉe'est'ant'o'j.

— Nek unu nek ali'a, respond'is la jun'ul'in'o. Sed li est'as sam'patr'uj'an'o. Tio sufiĉ'as, por ke li merit'u ĉiu'j'n mi'a'j'n simpati'o'j'n kaj eĉ mi'a'n tut'a'n si'n'don'o'n.

Efektiv'e mez'e de tiu divers'land'a an'ar'o, precip'e far'it'a el Angl'o'j kaj el German'o'j, Franc'uj'o est'is reprezent'it'a nur de la du vojaĝ'ant'in'o'j kaj de la mal'san'ul'o.

Kiam fraŭl'in'o Delanjo en'ir'is en la ĉambr'o'n, en kiu la dron'int'o mal'rapid'e re'konsci'iĝ'is, tuj kiam ŝi est'is ĵet'int'a rigard'o'n al la jun'ul'o, ŝi preskaŭ puŝ'is ek'kri'o'n pro mir'o. Sed Reĝ'in'o, kiu diven'is la sent'o'j'n tumult'iĝ'ant'a'j'n en la anim'o de ŝi'a onkl'in'o, rapid'is al ŝi, kaj met'int'e si'a'n man'o'n sur ŝi'a'n buŝ'o'n, blov'is en ŝi'a'n orel'o'n:

— Se vi parol'as, vi li'n pere'ig'os. Mir'eg'ant'e, la mal'jun'a fraŭl'in'o pez'e sid'iĝ'is sur seĝ'o'n, murmur'ant'e:

— Strang'e! Sinjor'o Ĵakemaro est'is prav'a. Mi li'n re'kon'is: kaj tamen tio est'as ne'kred'ebl'a.

Kiam ĉiu'j hom'o'j est'is el'ir'int'a'j, la jun'ul'in'o al'proksim'iĝ'is si'a'n seĝ'o'n al la seĝ'o de si'a parenc'in'o, kaj rapid'e dir'is al ŝi mal'laŭt'e:

— Aŭskult'u mi'n. Tre'eg'e atent'u vi'a'j'n parol'o'j'n kaj vi'a'j'n gest'o'j'n: ĉar en tiu'j grand'a'j hotel'o'j, en kiu'j est'as ne'ebl'e kon'i si'a'j'n najbar'o'j'n, la mur'o'j hav'as orel'o'j'n. Vi re'kon'is Fernand'o'n; ĉu ver'e? Tiu jun'ul'o est'as li ne'diskut'ebl'e. Sed pro neni'u ajn motiv'o oni dev'os el'parol'i li'a'n nom'o'n; ĉar tia ne'si'n'gard'o kompromit'us li'a'n liber'ec'o'n kaj ebl'e li'a'n viv'o'n. Kiam li re'konsci'iĝ'os, vi ne dev'os mir'i, se li ne ŝajn'as ni'n re'kon'i, se li si'n prezent'as al ni kun nom'o, kiu ne est'as la li'a. Li lud'os si'a'n rol'o'n; kaj ni ni'a'vic'e dev'os lud'i la ni'a'n, kiu konsist'os el tio: re'don'i al li la sam'o'n, kaj hav'i kontraŭ li si'n'ten'ad'o'n simil'a'n al tiu, kiu'n ni hav'us kontraŭ fremd'ul'o. Memor'u tio'n, kio'n al ni dir'is sinjor'o Ĵakemaro.

La mal'jun'a fraŭl'in'o ŝajn'is best'ig'it'a pro mir'eg'o.

— Sed tamen, ŝi dir'is, se tiu jun'ul'o est'as ver'e Fernand'o, kiel tio'n supoz'ig'as ĉiu'j ŝajn'o'j, tuj kiam li vid'os ni'n, li sci'os, ke ni est'as li'a'j parenc'in'o'j; kaj ni ni'a'flank'e ni est'os dev'ig'it'a'j vid'i en li la hom'o'n, kiu'n ni kon'as, kaj kia li est'as real'e.

— Mi vi'n pet'eg'as, onkl'in'o, se vi ne vol'as vi'n riproĉ'i pro li'a pere'o, far'u tio'n, kio'n mi dir'as.

Dum tiu inter'parol'o, la mal'san'ul'o mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n kaj rigard'is ĉirkaŭ si, pen'ant'e kolekt'i si'a'j'n ide'o'j'n.

— Kie mi est'as? li murmur'is mal'fort'e. Aŭd'ant'e tiu'n voĉ'o'n, fraŭl'in'o Rozino kaj ŝi'a nev'in'o ek'trem'et'is: ĝi est'is la ver'a voĉ'o de Herbeno.

— Kie mi est'as? li re'dir'is.

— En lok'o sen'risk'a, en la hotel'o de la Rhona glaci'ej'o, respond'is fraŭl'in'o Kolardo. Kiel vi fart'as, sinjor'o?

— Mi sent'as mi'n romp'it'a: kio do okaz'is?

— Vi glit'is en fend'eg'o. Oni vi'n re'trov'is en la glaci'a grot'o.

— Ho! jes; mi memor'as nun. Abomen'e! abomen'e!

Kaj la mal'feliĉ'a jun'ul'o el'parol'is tiu'j'n vort'o'j'n per tiel terur'a voĉ'ton'o, ke Reĝ'in'o dir'is:

— Ne lac'ig'u vi'n; ripoz'u. Vi hav'as en ni ambaŭ si'n'don'em'a'j'n amik'in'o'j'n, kiu'j pri'zorg'os pri vi kaj ne vi'n for'las'os. Nun tim'u neni'o'n: vi ne est'os plu sol'a en la mond'o. Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, la jun'ul'in'o met'is si'a'n vizaĝ'o'n en plen'a'n lum'o'n, por ke la mal'san'ul'o pov'u facil'e re'kon'i ŝi'a'j'n trajt'o'j'n. Jam ŝi est'is mir'ig'it'a, konstat'ant'e, ke la son'o de ŝi'a voĉ'o ŝajn'is kaŭz'i al la jun'ul'o neniu'n emoci'o'n. Ŝi'a mir'o pli'grand'iĝ'is, kiam ŝi aŭd'is li'n respond'ant'a'n laŭ ĝentil'a sed tut'e natur'a manier'o:

— Mi dank'as vi'n, sinjor'in'o aŭ fraŭl'in'o; mi vid'as, ke vi est'as bon'kor'a. Est'u cert'a, ke vi'a'j konsol'a'j parol'o'j sam'e kiel vi'a ĉarm'a vizaĝ'o ĉiam rest'os gravur'it'a'j en mi'a memor'o.

— Mi sci'as, ke Fernand'o lud'as rol'o'n, pens'is fraŭl'in'o Kolardo: sed li tio'n far'as tiel perfekt'e, ke tia perfekt'ec'o preter'ir'as ĉio'n, kio'n oni pov'us imag'i. Tia spirit'ĉe'est'o, li'a fort'o de vol'ec'o, precip'e post la cerb'a sku'eg'o, kiu'n li sufer'is, est'as ver'a ne'kred'ind'aĵ'o.

Dum tiu temp'o, fraŭl'in'o Delanjo, kiu ne perd'is unu vort'o'n de l’ inter'parol'ad'o, dir'is apart'e:

— Kiam oni li'n rigard'as, dum li ne parol'as, li est'as Herbeno. Kiam oni aŭd'as li'n parol'ant'a'n, sed ne li'n rigard'ant'e, li ankaŭ est'as Herbeno. Sed kiam oni li'n rigard'as, dum li parol'as, tiam li ne est'as plu Herbeno; li est'as fremd'ul'o, eĉ ne'kon'at'ul'o.

En tiu moment'o la kurac'ist'o en'ir'is:

— Kiel vi fart'as, mi'a kar'a sinjor'o? li demand'is kun tre fort'a german'a el'parol'ad'o.

— Pli bon'e, mi vi'n dank'as. Ĉu vi est'as doktor'o?

— Jes.

— Ĉu est'as vi tiu, kiu mi'n kurac'is kaj sav'is?

La kurac'ist'o kap'jes'is.

— Permes'u, doktor'o, dir'is la mal'san'ul'o, prezent'ant'e la man'o'n, ke mi montr'u al vi mi'a'n tut'a'n dank'o'n.

— Mi akcept'as el vi'a'j dank'o'j la part'o'n, al kiu mi est'as rajt'ig'it'a; sed ne al mi ili dev'as si'n turn'i unu'e.

— Al kiu do?

— Al tiu fraŭl'in'o, respond'is afabl'e la kurac'ist'o, montr'ant'e Reĝ'in'o'n. Est'as ŝi tiu, kiu vi'n mal'kovr'is, dum vi kuŝ'is sur glaci'a el'star'aĵ'o fund'e de la grot'o, kaj kiu ni'n avert'is.

— Ha! fraŭl'in'o, murmur'is la jun'ul'o, antaŭ ne long'e mi sent'is mi'n al'tir'it'a al vi ne'venk'ebl'e. Tiu sent'o est'is mi'a dank'o, kiu ne'konsci'e montr'iĝ'is.

Reĝ'in'o ruĝ'iĝ'is pro plezur'o. Ŝi'a'j'n bel'a'j'n okul'o'j'n bril'ig'is entuziasm'o. Per lert'a manovr'o Fernand'o trov'is rimed'o'n por si'n al'proksim'ig'i al ŝi, ne si'n perfid'ant'e. Ceter'e la kurac'ist'o li'n help'is.

— Vi est'as prav'a, li dir'is; ĉar vi ŝuld'as al ŝi bel'a'n kandel'eg'o'n.

Post silent'o la mal'san'ul'o daŭr'ig'is:

— Nun, fraŭl'in'o, mi hav'as ankoraŭ favor'o'n por pet'i de vi. Kiam pli post'e mi re'viv'ig'os en mi'a memor'o vi'a'n bon'ec'o'n kaj vi'a'n bel'ec'o'n, est'us dolĉ'e por mi kun'ig'i sam'temp'e vi'a'n nom'o'n.

La jun'ul'in'o rid'et'is. Tiu demand'o ŝajn'is al ŝi ver'e ne util'a. Sed en la ĉe'est'o de tiu fremd'a kurac'ist'o, tia far'manier'o est'is cert'e lert'eg'a politik'aĵ'o. Ne'diskut'ebl'e ŝi'a am'at'o pri'pens'is pri ĉio.

— Reĝ'in'o Kolardo, ŝi respond'is, mord'ant'e si'a'j'n lip'o'j'n por ne rid'i. Kaj vi, sinjor'o?

— Petro Fradeko.

Sed en tiu moment'o la doktor'o si'n inter'met'is. Li'a mal'san'ul'o trov'iĝ'is ankoraŭ tro mal'fortik'a: li mult'e tro parol'is; kaj ĝis morgaŭ absolut'a ripoz'o est'as neces'eg'a.

La morgaŭ'o'n, tuj kiam la jun'ul'o est'is vek'it'a, Reĝ'in'o en'ir'is en li'a'n ĉambr'o'n.

— Kiel vi fart'as tiu'maten'e? ŝi demand'is.

— Bon'e, tre bon'e. Plen'a nokt'o de dorm'ad'o mi'n tut'e re'san'ig'is. Ĉu oni hav'as nov'aĵ'o'j'n pri mi'a mal'feliĉ'a kun'ul'o? Ĉu oni sci'as, kio li far'iĝ'is?

— Ĝis nun oni mal'kovr'is neni'o'n. Sed tial ke kvar'dek'ok hor'o'j jam flu'is de'post la katastrof'o, est'as supoz'ebl'e, ke oni dev'as for'las'i ĉiu'n esper'o'n li'n re'trov'i, kaj precip'e re'don'i al li la viv'o'n.

— Mal'feliĉ'a knab'eg'o! murmur'is Fradeko.

— Ĉu vi est'is tre kor'al'lig'it'a al li?

— Tut'e ne. Mi li'n kon'is tre mal'mult'e. I'a'n tag'o'n en vagon'o mi sid'is kontraŭ li. Li el'tir'is si'a'n paper'uj'et'o'n kaj las'is fal'i kovert'o'n. Mi mi'n klin'is por ĝi'n kolekt'i kaj ĝi'n re'don'i, kiam ne'vol'e mi'a'j rigard'o'j fal'is sur la adres'o'n kaj leg'is tiu'j'n vort'o'j'n: Al sinjor'o Albert'o Gustavio, Esperant'e skrib'it'a'j'n. “Vi do kon'as Esperant'o'n?” mi demand'is. “Jes, li respond'is, kaj vi?” “Mi est'as fervor'a Esperant'ist'o.” “Mi sam'e.” Kaj de'post tiu moment'o ni ne de'las'is plu unu la ali'a'n. En Grindelwald, ni loĝ'is en la sam'a hotel'o. Li dezir'is al'ir'i al Grimsel tra la Strahlegg’a inter'mont'o; mi sam'e. Por hom'o sol'a la ekskurs'o est'is pli mal'facil'a kaj precip'e pli mult'e'kost'a: por du hom'o'j kontraŭ'e ĝi far'iĝ'is tut'e simpl'a. Ni do kun'ig'is ni'a'j'n pen'ad'o'j'n kaj ni'a'j'n mon'uj'o'j'n, kaj ni vojaĝ'is kun'e. Sed post ni'a vizit'o al la Rhona glaci'ej'o, ni dev'is de'las'i unu la al li'a'n. Li intenc'is al'ir'i al Ital'uj'o tra la Gothard’a inter'mont'o, dum mi re'ven'os Franc'uj'o'n.

Fraŭl'in'o Kolardo subit'e re'lev'is si'a'n kap'o'n kaj rigard'is Fradekon en la blank'aĵ'o de okul'o'j. Ŝi kred'is, ke ŝi mal'bon'e aŭd'as.

— Ĉu ver'e vi re'en'ir'os en Franc'uj'o'n? ŝi ek'kri'is kun terur'a voĉ'ton'o.

— Jes, fraŭl'in'o, respond'is la jun'ul'o, kiu ŝajn'is mir'ig'it'a de tiu ek'kri'o.

— Vi do ne tim'as?

— Ĉu mi hav'as i'o'n por tim'i? De'post du jar'o'j, mi tra'vetur'as Eŭrop'o'n. Mi dezir'eg'as re'vid'i mi'a'n patr'o'land'o'n kaj kre'i por mi hejm'o'n. Kiam tro daŭr'as la viv'ad'o en hotel'o'j, ĝi fin'e far'iĝ'as ted'ig'a.

La jun'ul'in'o ne aŭskult'is plu: ŝi pri'pens'is.

— Por risk'i la danĝer'o'n tiel mal'tim'e, ŝi pens'is, neces'e est'as, ke li hav'u potenc'a'j'n garanti'aĵ'o'j'n, kaj ke li est'u trov'int'a rimed'o'n por si'n proviz'i je civil'a etat'o tut'e regul'a. Mi mi'n cert'ig'os pri tio.

— Antaŭ moment'o, ŝi dir'is, vi parol'is pri hejm'o kre'ot'a: sen'dub'e vi hav'as famili'o'n.

— Ho ve! respond'is la jun'ul'o, kiu far'iĝ'is subit'e mal'gaj'a, mi est'as, kvazaŭ mi ne hav'us parenc'o'j'n. Mi trov'iĝ'as sol'a en la mond'o, sen frat'o, sen amik'o, sen iu ajn, kiu montr'as al mi iom da simpati'o. Se hieraŭ mi est'us mort'int'a en la glaci'ej'o, mi est'us las'int'a post mi nek bedaŭr'o'n, nek eĉ memor'o'n.

— Aj! murmur'is Reĝ'in'o, li forges'as si'a'n rol'o'n. Feliĉ'e mi est'as sol'a kun li.

En tiu moment'o serv'ist'o en'ir'is por iom ord'ig'i la ĉambr'o'n. La jun'ul'in'o kred'is, ke la mal'san'ul'o ŝanĝ'os la tem'o'n de si'a parol'ad'o; sed li daŭr'ig'is, kvazaŭ li ne rimark'us la ĉe'est'o'n de l’ serv'ist'o:

— Mi hav'as ankoraŭ mi'a'n patr'o'n: sed ni est'as mal'pac'iĝ'int'a'j ĝis mort'o. Li mi'n for'pel'is for de si'a hejm'o, mal'permes'ant'e, ke mi iam re'aper'os en li'a'n ĉe'est'o'n.

— Kio'n do vi far'is, por merit'i tia'n sever'aĵ'o'n?

— Neni'o'n. Mi'a patr'o hav'is onkl'o'n, kiu est'is fraŭl'o; kaj li esper'is li'a'n hered'aĵ'o'n. Kiam mi'a pra'onkl'o mort'is, li mal'hered'is si'a'n nev'o'n kaj testament'is, ke mi est'u li'a sol'a hered'ant'o. Tiu sen'hered'ig'o nask'ig'is en la kor'o de mi'a patr'o profund'a'n mal'am'o'n al mi. Li mi'n kulp'ig'is, ke mi de'log'is la mal'jun'ul'o'n. Kaj kiam mi re'ven'is el Azi'o, mi'a patr'o mi'n ĵet'is for de la pord'o de si'a dom'o tiel brut'e, kiel oni far'as por hund'o, kiu'n oni for'pel'as per pied'bat'o'j.

Fradeko el'parol'is tiu'j'n last'a'j'n vort'o'j'n kun ton'o de tia koler'eg'o, ke fraŭl'in'o Kolardo pal'iĝ'is. Ĝi est'is tro sincer'a por est'i lud'it'a.

— Tamen, ŝi pens'is, kiam en teatr'o oni aŭd'as fam'a'n komedi'ist'o'n, oni kred'as, ke la afer'o real'e okaz'is. Mi nun vid'as, ke Herbeno est'us far'int'a tut'e spert'eg'a'n aktor'o'n. La jun'ul'o silent'iĝ'is, kaj ŝajn'is en'profund'iĝ'int'a en si'a'j pens'o'j.

La serv'ist'o daŭr'ig'is si'a'n deĵor'o'n, al- kaj el'ir'ant'e tra la ĉambr'o.

— Kaj vi'a patr'in'o? demand'is Reĝ'in'o.

— Mi perd'is mi'a'n patr'in'o'n antaŭ dek jar'o'j.

— Se ŝi est'us viv'int'a, kred'ebl'e la bedaŭr'ind'a far'iĝ'o, pri kiu vi parol'is antaŭ ne long'e, ne est'us okaz'int'a.

— Ebl'e: sed tamen mi ne kuraĝ'as tio'n cert'ig'i. Ha! fraŭl'in'o, ĉiam mi est'is mal'feliĉ'a. Mi'a'j ge'patr'o'j ne am'is mi'n. Kiam mi kompar'is mi'a'n sort'o'n kun la sort'o de ali'a'j infan'o'j, mi sen mal'facil'ec'o re'kon'is, kiom fort'e ili'a situaci'o diferenc'as de la mi'a. Ili est'is kares'it'a'j, dorlot'it'a'j, ricev'is donac'o'j'n, hodiaŭ bon'bon'o'j'n, morgaŭ i'a'n lud'il'o'n. Kiam ili est'is mal'san'a'j, ili'a'j patr'in'o'j sufer'is tiom kiom kaj kelk'a'foj'e pli ol ili mem. Mi neniam ricev'is kares'o'n aŭ kuraĝ'ig'a'n vort'o'n; neniam mi vid'is, eĉ per la plej mal'grand'a diven'ig'aĵ'o, ke mi'a'j ge'patr'o'j fier'iĝ'as pro mi. Sed kontraŭ'e riproĉ'o'j, bat'o'j, puŝ'eg'o'j pluv'is hajl'e. Mi ne pretend'as, ke mi est'is perfekt'a, ke neniam mi merit'is kulp'ig'o'j'n; ne cert'e: sed fin'e mi far'is ĉio'n, kio est'as ebl'a por kontent'ig'i tiu'j'n, kiu'j mi'n nask'is; kaj mi ne kred'as mensog'i, dir'ant'e, ke mi sukces'is sufiĉ'e oft'e. Neniam ili montr'is si'a'n kontent'o'n per ia ajn manier'o. Kiam mi est'is mal'san'a, mi'n pli sufer'ig'is ili'a'j indiferent'a'j fleg'o'j ol la mal'san'o mem. Mi est'as cert'a, ke se mi est'us mort'int'a, ili est'us verŝ'int'a'j neniu'n larm'o'n. Kiam mi est'is infan'et'o, oni mi'n met'is en mam'nutr'ej'o'n, en kiu mi rest'is kelk'a'j'n jar'o'j'n. El'ir'int'e el la mam'nutr'ej'o, mi en'ir'is en lern'ej'o'n; post'e el la lern'ej'o, en kolegi'o'n, kiel intern'ul'o. Far'iĝ'int'e abiturient'o, tial ke mi'a'j ge'patr'o'j al mi rifuz'is la plej modest'a'n rent'o'n, mi est'is dev'ig'it'a for'las'i la daŭr'ig'o'n de mi'a'j stud'ad'o'j. Kiam mi'a patr'in'o mort'is, mi'a patr'o, kiu jam tim'is, ke li'a onkl'o li'n mal'hered'os por mi'a profit'o, memor'is, ke unu el li'a'j mal'nov'a'j amik'o'j, kies de'ven'o est'is angl'a, fond'is firm'o'n en Hongkong. Pretekst'ant'e, ke li kre'os por mi bril'a'n situaci'o'n, sed real'e por si'n liber'ig'i el mi, li mi'n en'ŝip'ig'is al Ekstrem'a-Orient'o. Sed kiam mi al'ven'is en tiu'n angl'a'n koloni'o'n, mi ek'sci'is, ke la amik'o de mi'a patr'o est'is ruin'ig'it'a de mal'sukces'int'a'j komerc'a'j entrepren'o'j, kaj si'n'mort'ig'int'a pro mal'esper'o. Por viv'i, mi est'is dev'ig'it'a en'ir'i kiel mal'alt'a ofic'ist'o en la bank'a'n firm'o'n de sinjor'o Morn'o; kaj mi rest'is en ĝi, ĝis kiam la mort'o de mi'a pra'onkl'o mi'n dev'ig'is re'ven'i en Eŭrop'o'n.

Kiam Fradeko al'ven'is al tiu punkt'o de si'a rakont'o, intern'a'j plor'eg'o'j iom'et'e raŭk'ig'is li'a'n voĉ'o'n.

— Tiam vi mult'e am'is vi'a'n pra'onkl'o'n? demand'is Reĝ'in'o, vol'ant'e dir'i i'o'n.

— Li est'is la sol'a est'aĵ'o, kiu montr'is al mi iom da am'em'o. Est'as li tiu, kiu postul'is, ke mi far'u mi'a'j'n universitat'a'j'n stud'ad'o'j'n. Mi'a patr'o, kiu, pro li'a est'ont'a hered'aĵ'o, tim'is li'n mal'kontent'ig'i, obe'is mal'bon'kor'e, sed las'ant'e re'fal'i sur mi'n la tut'a'n pez'o'n de si'a mal'afabl'a humor'o. Mi'a'n patr'o'n ĉiam incit'is tiu am'em'o, kiu'n li'a onkl'o sent'is al mi, kaj kiu est'is sincer'a (tio'n li pruv'is, donac'ant'e al mi ĉiu'j'n si'a'j'n posed'aĵ'o'j'n); kaj neniam li mi'n pardon'is pri tio.

— Tiam vi est'as riĉ'a.

— Tiu vort'o ne plen'e taŭg'as. Sed tamen mi posed'as hav'aĵ'o'n sufiĉ'a'n por mi'n ŝirm'i kontraŭ la mizer'ec'o.

— Kiam vi est'os re'ven'int'a Franc'uj'o'n, en kiu lok'o vi star'ig'os vi'a'n hejm'o'n?

— En Parizo.

— Tiam vi ne intenc'as loĝ'i en vi'a patr'urb'o?

— En Din'a'n? Ho ne! tut'e ne: kaj eĉ neniam mi re'ven'os en tiu'n urb'o'n. En ĝi mi tro sufer'is.

Fraŭl'in'o Kolardo al'paŝ'is el mir'o'j al mir'o'j. Est'is la voĉ'o de Fernand'o la voĉ'o, kiu parol'is; est'is la okul'o'j de Fernand'o la okul'o'j, kiu'j ŝi'n rigard'is, dum Fradeko deklam'is si'a'n histori'o'n kun ton'o de sincer'ec'o kapabl'a konvink'i la plej skeptik'a'j'n hom'o'j'n.

— Kaj nun, fraŭl'in'o, tial ke mi rakont'is mi'a'n viv'o'n, ĉu mi est'us mal'diskret'a, pet'ant'e de vi sam'a'n konfidenci'o'n?

— Ĉu tio est'as ver'e neces'a? respond'is la jun'ul'in'o kun rid'et'o, kiu intenc'is diven'ig'i ŝi'a'j'n plej kaŝ'it'a'j'n pens'o'j'n. Fradeko ne ŝajn'is kompren'i la senc'o'n en'ferm'it'a'n en tiu rid'et'o. Sed kvazaŭ li tim'us obstin'ant'e ofend'i si'a'n ĉarm'a'n fleg'ist'in'o'n, li ne insist'is.

En tiu moment'o la kurac'ist'o al'ven'is. Reĝ'in'o profit'is tiu'n inter'met'o'n por el'ir'i kaj las'i la doktor'o'n sol'a kun li'a klient'o.

Re'ven'int'e en si'a ĉambr'o, la jun'ul'in'o si'n sent'is profund'e konfuz'it'a.

Kio'n ŝi dev'as kred'i? Kia est'as tiu jun'ul'o? Ĉu Petro dir'ant'a ver'o'n? Ĉu Fernand'o lud'ant'a komedi'o'n? Por la unu'a hipotez'o, ĉu est'as ebl'e, ke tiel plen'a simil'ec'o pov'as ekzist'i? Por la du'a kontraŭ'e, ĉu est'as akcept'ebl'e, ke hom'o est'as kapabl'a si'n inter'ŝanĝ'i en ali'a'n hom'o'n kun tiel mir'ind'a perfekt'ec'o? Fraŭl'in'o Kolardo pri'pens'is, kaj iom post iom al'ven'is al la du'a hipotez'o. Tial ke Fradeko ne parol'is plu, la ebl'ec'o de l’ rakont'o far'it'a de l’ jun'ul'o ne pov'is plu influ'i la inteligent'ec'o'n de Reĝ'in'o. Sol'a persist'is la figur'o de Fernand'o, de Fernand'o kondamn'it'a, ekzil'it'a, dev'ig'at'a, por sav'i si'a'n kap'o'n, si'n ŝirm'i, dum si'a tut'a viv'ad'o, mal'antaŭ person'ec'o, kiu neniam est'os li'a propr'a.

— Kia mal'tim'eg'o! ŝi dir'is. Li pren'is ĉiu'j'n famili'akt'o'j'n de mal'viv'ul'o, kies viv'o'n li kon'is; kaj li sen'ŝancel'e rakont'as la histori'o'n de l’ mort'int'o, kvazaŭ ĝi est'us li'a propr'a. Li dir'as, ke neniam li re'ven'os al Din'a'n. Mi tio'n kompren'as. Li ne vol'as trov'iĝ'i en la ĉe'est'o de tiu'j, kiu'j kon'is la ver'a'n Fradekon. Est'as sam'e pri tiu histori'o de mal'natur'ig'it'a patr'o, kiu pel'as for de si'a pord'o sen'kulp'a'n fil'o'n: jen est'as io, kio ferm'as la buŝ'o'n de tiu'j, kiu'j mir'us, vid'ant'e, ke li est'as sen famili'o. Nu, tio ne est'as tro mal'bon'e el'pens'it'a. Nun mi ne mir'as plu, ĉar li ne ŝancel'iĝ'as re'ven'i Franc'uj'o'n: li est'as ne'atak'ebl'a.

— Kaj tiu Gustavio, kiu pere'is en la glaci'ej'o! Fernand'o parol'as pri li, kvazaŭ li est'us al li ne'kon'at'ul'o. Mi ne mir'us kontraŭ'e, se tiu vir'o est'us lud'int'a en tiu tut'a mister'o grav'eg'a'n rol'o'n. Kio pruv'as, ke li ne est'as la aŭtentik'a Fradeko? Gustavio! Ĉu tio est'as famili'a nom'o? Kred'ebl'e ĝi est'as la nom'o sub kiu'n Fernand'o si'n kaŝ'is, for'las'ant'e Noumea’on. Li renkont'is Fradekon, amik'iĝ'is kun li, kaj kon'is li'a'n tut'a'n histori'o'n. Nun, tial ke li'a amik'o est'as en'profund'ig'it'a sub glaci'o, li pren'as li'a'n nom'o'n, li'a'n civil'a'n etat'o'n, li'a'j'n rent'titol'o'j'n, kaj al li don'as inter'ŝanĝ'e la si'a'j'n, tre sci'ant'e, ke la mal'viv'ul'o ne pov'os protest'i. Ver'e, tio est'as tre fort'a.

La morgaŭ'o'n, la jun'ul'o est'is tut'e re'san'ig'it'a. Si'n sent'ant'e bon'fart'ant'a, vid'ant'e, ke klar'a sun'o en ir'as tra la fenestr'o en li'a'n ĉambr'o'n, li decid'is, ke li profit'os tiu'n bel'a'n maten'o'n por mal'rigid'ig'i si'a'j'n krur'o'j'n kaj spir'i plen'pulm'e la freŝ'a'n aer'o'n de mont'o'j.

Reĝ'in'o, al kiu li kon'ig'is si'a'j'n intenc'o'j'n, propon'is, ke ŝi li'n akompan'u.

— Se du'on'sven'o vi'n ek'kapt'us sur la voj'o, ŝi dir'is, neces'e est'as, ke iu trov'iĝ'u apud vi por vi'n help'i.

Fraŭl'in'o Delanjo, de kiu ŝi'a nev'in'o pet'is permes'o'n pro ĝentil'ec'o, konsent'is per kap'jes'o. En Sèvres, ŝi las'is kun'e la infan'ec'a'j'n ge'amik'o'j'n; do ŝi ne kompren'is, kial en Svis'uj'o ŝi ag'us ali'manier'e.

La ge'jun'ul'o'j el'ir'is. Fradeko prezent'is si'a'n brak'o'n al fraŭl'in'o Kolardo. La jun'ul'in'o si'n pend'ig'is sur ĝi per si'a tut'a pez'o, dezir'ant'e kompren'ig'i al si'a kun'ul'o per tiu mut'a sed elokvent'eg'a mim'ik'o, ke ŝi ne est'as tromp'it'a de la ruz'o, kiu'n li uz'as, kaj ke ĉiam ŝi rest'is li'a, kiel en la pas'int'a temp'o. Pro tiu am'o'plen'a kontakt'o la jun'ul'o ruĝ'iĝ'et'is, kaj respond'is al la prem'ad'o de Reĝ'in'o per simil'a prem'ad'o.

En la ŝtup'ar'o ili renkont'is la doktor'o'n, kiu, vid'ant'e, ke ili tiel amik'e akord'iĝ'as, malic'e rid'et'is, kaj supr'e'n'ir'is al si'a ĉambr'o, dir'ant'e:

— Ambaŭ est'as ĉarm'a'j. Mi ne est'us tre mir'ig'it'a, se mi ricev'us post kelk'a'j tag'o'j anonc'leter'o'n pri ge'edz'iĝ'o.

Sed en la kort'o, ili est'is halt'ig'it'a'j de l’ administr'ant'o.

— Nu, sinjor'o urb'estr'o, dir'is tiu ofic'ist'o al serioz'a kaj griz'har'a vir'o: ĝust'e jen est'as sinjor'o Fradeko.

— Ha! tre bon'e, respond'is la magistrat'o. Ĉu vi pov'as don'i al mi kelk'a'j'n minut'o'j'n? li dir'is, si'n turn'ant'e al la jun'ul'o.

— Mi est'as pret'a vi'n serv'i, respond'is tiu last'a, montr'ant'e al la mal'jun'ul'o lok'o'n, en kiu lini'iĝ'is kamp'ar'a'j seĝ'o'j.

Vid'ant'e, ke tiu hom'o, vest'it'a de administraci'a aŭtoritat'o, serĉ'as ŝi'a'n amik'o'n, fraŭl'in'o Kolardo si'n sent'is pal'iĝ'ant'a.

— Ĉu Fernand'o jam est'us re'kon'it'a? ŝi pens'is. Okul'angul'e ŝi observ'is la si'n'ten'ad'o'n de tiu, kiu'n ŝi am'as, kaj si'n kviet'ig'is. Petro rest'is ne'kor'tuŝ'ebl'a: en li'a vizaĝ'o neni'u muskol'o trem'et'is.

La magistrat'o komenc'is parol'i:

— Mi vol'us far'i kelk'a'j'n demand'o'j'n pri vi'a mal'feliĉ'a kamarad'o, li dir'is. Ni hav'as neniu'n nov'aĵ'o'n pri li; kaj li'a korp'o ne est'is re'trovit'a, kiel la vi'a, flos'iĝ'ant'a sur Rhono. Do est'as kred'ebl'e, ke li rest'is en'abism'ig'it'a en la intern'o de l’ glaci'ej'o. Kio'n vi opini'as pri tio? li dir'is, si'n turn'ant'e al la gvid'ist'o, kiu est'is akompan'int'a Reĝ'in'o'n, kaj al kies rapid'a inter'ven'o Fradeko ŝuld'is si'a'n sav'o'n.

— Di'o mi'a, sinjor'o urb'estr'o, respond'is tiu vir'o, antaŭ kvar tag'o'j la akv'o tut'e plen'ig'is la kanal'o'n, tra kiu Rhono el'ir'as el la glaci'ej'o: do en tiu moment'o est'is ne'ebl'e, ke hom'o, marŝ'ant'a en la kuŝ'uj'o de l’ river'o, al'paŝ'u san'a kaj sav'it'a ĝis la el'ir'ej'o, tial ke al'ven'is moment'o en kiu aer'o tut'e mank'is al li. Pro tio, se tiu sinjor'o (kaj li montr'is Fradekon) est'as ankoraŭ viv'ant'a, li est'is sav'it'a nur per ver'a hazard'o. Sed de'post tri tag'o'j la nivel'o mal'alt'iĝ'is; kaj nun trov'iĝ'as inter la supr'aĵ'o de l’ akv'o kaj la plafon'o de la galeri'o aer'plen'a spac'o sufiĉ'e vast'a, por ke mal'tim'a hom'o pov'u for'ir'i kaj re'ven'i al lum'o, ne help'it'e de iu. Kaj eĉ tio est'us okaz'int'a al vi, sinjor'o, li al'don'is, si'n turn'ant'e al Fradeko, se vi est'us trov'int'a tiel favor'a'j'n cirkonstanc'o'j'n.

— Tiam vi kred'as, ke mi'a kamarad'o est'as kiel mi el'ir'int'a el la glaci'ej'o? Parol'ant'e, Fradeko hav'is voĉ'o'n balbut'ant'a'n kaj emoci'a'n mien'o'n, kiu'n rimark'is Reĝ'in'o.

— Tio'n mi ne sci'as, respond'is la gvid'ist'o; sed unu afer'o est'as cert'a. Ambaŭ vi fal'is en grand'a'n fend'eg'o'n, kiu tra'ir'as la tut'a'n glaci'ej'o'n tra ĝi'a tut'a dik'ec'o: kaj ambaŭ vi glit'is ĝis la kuŝ'uj'o mem de l’ torent'o. Sed tio, kio okaz'is al vi, sam'e pov'is okaz'i al vi'a kun'ul'o. Pli'e se pro ia ajn motiv'o, pro sven'o ekzempl'e, li rest'is kelk'e da temp'o en la intern'o de l’ glaci'ej'o, li trov'is por el'ir'i voj'o'n pli facil'a'n ol vi.

— Tio, rimark'ig'is la urb'estr'o, est'as nur supoz'o, cert'e tre ebl'a, sed kiu'n neni'o ĝust'ig'as, tial ke tiu vojaĝ'ant'o ne re'ven'is al la hotel'o, kaj est'is re'vid'it'a de neni'u hom'o. Do en tia'j kondiĉ'o'j ni dev'as konsider'i li'a'n mort'o'n kiel kred'ebl'a'n. Sed ni'a dev'o est'as avert'i li'a'n famili'o'n, kaj por tio'n far'i, ni bezon'as sci'ig'o'j'n, kiu'j'n vi sol'a pov'as don'i.

— Bedaŭr'ind'e mi apenaŭ li'n kon'as, respond'is Petro, kiu re'dir'is al la urb'estr'o la rakont'o'n jam far'it'a'n al Reĝ'in'o.

— Kiel? ĉu est'as ebl'e, ke li parol'is nek pri si'a famili'o nek pri si'a profesi'o?

— Mi jam dir'is: nur la hazard'o ni'n met'is en kontakt'o dum kelk'a'j hor'o'j. Tiel mal'long'e'daŭr'a kun'iĝ'o tut'e ne sufiĉ'as por nask'i konfidenci'o'j'n.

— Ĉu almenaŭ vi kon'as li'a'n naci'ec'o'n?

— Ni parol'is nur Esperant'e. Kaj vi sci'as, ke per tiu lingv'o est'as ne'ebl'e re'kon'i la naci'ec'o'n de si'a inter'parol'ant'o.

— Kial do, re'dir'is la jun'ul'o post moment'o, vi ne far'us serĉ'ad'o'j'n en la ĉambr'o loĝ'it'a de li? Ebl'e li las'is kelk'a'n mal'nov'a'n kovert'o'n, kelk'a'n por li sen'valor'a'n paper'o'n, de li ĵet'it'a'n en la kamen'o'n: tia for'ĵet'aĵ'o pov'us vi'n klar'ig'i.

— He! je Di'o! tiu'n serĉ'ad'o'n jam mi far'is; sed ĝi liver'is neniu'n rezultat'o'n. Oni trov'is en li'a ĉambr'o neni'o'n, ne eĉ simpl'a'n valiz'o'n.

— Tio ne mi'n mir'ig'as. Li hav'is kiel pak'aĵ'o'n nur turist'a'n sak'o'n, kiu'n konstant'e li port'is sur si. Ali'part'e li'a'j famili'a'j akt'o'j kred'ebl'e trov'iĝ'is en li'a paper'uj'et'o; kaj se li ne est'is tiel feliĉ'a kiel mi, mi vol'as dir'i, se li ne est'as sav'it'a, ili rest'is kun li en la profund'o de l’ glaci'ej'o.

Fradeko silent'iĝ'is, ne hav'ant'e plu i'o'n por dir'i.

La urb'estr'o el'ir'is mal'kontent'a.

Pri Reĝ'in'o, ŝi rigard'is si'a'n kun'ul'o'n kun ŝajn'o de tiel mir'ant'a admir'o, ke Fradeko ĝi'n rimark'is.

— Vi ŝajn'as mir'ant'a, fraŭl'in'o, li dir'is. Tamen la klar'ig'o'j, kiu'j'n mi ĵus ek'don'is al tiu honor'ind'a vir'o, est'as tut'e simpl'a'j, kaj neniel prav'ig'as vi'a'n mir'eg'o'n.

Ha! jes, est'is simpl'a'j la klar'ig'o'j, kiu'j'n la jun'ul'in'o ĵus est'is aŭd'int'a: kaj ĝust'e pro tiu simpl'ec'o mem est'is konfuz'it'a fraŭl'in'o Kolardo.

— Kio'n far'i por sci'i la ver'o'n? ŝi pens'is. Vir'o tiel fort'a kiel li est'as kapabl'a si'n liver'i al neni'u, eĉ al mi. Tamen neces'e est'as, ke mi li'n dev'ig'u al konfes'o: tio'n mi vol'as; tio est'os.

La ge'jun'ul'o'j daŭr'ig'is si'a'n promen'ad'o'n moment'e inter'romp'it'a'n.

Fradeko tut'e re'viv'ig'it'a marŝ'is gaj'e apud si'a kun'ul'in'o. Tiu bel'a sun'o, tiu vast'a pejzaĝ'o, tiu ĉarm'a knab'in'o de li ne'kon'it'a antaŭ du tag'o'j, kiu tuj'e penetr'is en li'a'n ekzist'o'n kaj ŝajn'is si'n don'i, ĉiu'j tiu'j bon'aĵ'o'j vip'is li'a'n sang'o'n kaj ig'is por li la viv'o'n ŝat'ind'a.

Ili ir'is rekt'e antaŭ si sur tiu mir'ind'a Furka’a voj'o, kiu, sur la dekliv'o de l’ mont'o, alt'iĝ'as zigzag'e ĝis la sam'nom'a inter'mont'o. Mal'dekstr'e la Rhona glaci'ej'o bril'is sub la sun'o, kiel mas'o el fand'it'a arĝent'o. La jun'ul'o ĝi'n ek'vid'is, kaj ne pov'is de'ten'i trem'et'o'n.

Sent'ant'e, ke la brak'o de ŝi'a kun'ul'o mal'fort'e trem'as, fraŭl'in'o Kolardo, kiu diven'is la kaŭz'o'n de li'a kor'tuŝ'o, dir'is:

— Vi ne ankoraŭ rakont'is detal'e vi'a'n akcident'o'n.

— Mi prefer'us ne parol'i pri ĝi. Mi vol'us forges'i eĉ ĝi'a'n memor'o'n.

— Mi vi'n pet'as: kiam mi'a sci'vol'o est'os kontent'ig'it'a, mi las'os vi'n trankvil'a.

— Vi sci'as, ke vi bezon'as nur ordon'i por est'i tuj'e obe'it'a. Kie mi est'us sen vi'a inter'met'o?

— Ne parol'u pri vi'a dank'em'o, kaj kontent'ig'u mi'a'n dezir'o'n.

— Mi'a rakont'o est'os sam'temp'e mal'long'a kaj terur'a. Ni marŝ'is sur la glaci'o kaj laŭ'ir'is fend'eg'o'n. Mi'a kun'ul'o mi'n antaŭ'ir'is. Subit'e li'a pied'o glit'is; li fal'is kaj mal'aper'is. Mi mi'n klin'is, kaj vid'is li'n, du metr'o'j'n sub'e de mi, halt'ig'it'a'n de el'star'aĵ'o kaj prezent'ant'a'n si'a'j'n brak'o'j'n. Mi mi'n klin'is pli mal'supr'e'n, kapt'is li'a'n man'o'n kaj li'n al'tir'is al mi. Ĝis tiu moment'o ĉio tre bon'e okaz'is; kaj mi kred'is li'n sav'it'a. Sed mi ne rimark'is, ke la fend'eg'o direkt'iĝ'is oblikv'e sub'e de mi. Mi kuŝ'is sur neĝ'a kornic'o, kiu hav'is nek dik'ec'o'n nek firm'ec'o'n. Kapabl'a sub'port'i sol'a'n hom'o'n, tiu mal'dik'a tavol'o ne pov'is toler'i la pez'o'n de du vir'o'j. Tuj ĝi romp'iĝ'is; kaj ni ambaŭ est'is rapid'ig'it'a'j en la profund'eg'aĵ'o'n. Kompren'ebl'e mi est'is mal'ten'int'a mi'a'n kun'ul'o'n. De'post tiu moment'o mi ne'sci'as, kio li far'iĝ'is. Feliĉ'e, kiel mi jam dir'is, la fend'eg'o est'is oblikv'a. Mi'a fal'o ali'form'iĝ'is en si'n'sekv'o'n da apart'ig'it'a'j fal'o'j. Real'e mi ne fal'is; mi glit'is prefer'e. Tiel mi klar'ig'as kia'manier'e mi pov'is al'ven'i viv'ant'a ĝis la fund'o de l’ abism'o. Ĉar vi sci'os, ke en tiu lok'o la glaci'a amas'o hav'as pli ol tri cent metr'o'j'n da dik'ec'o. Tiu'j'n rezon'o'j'n mi far'is post'e: ĉar en tiu moment'o mi ne hav'is sufiĉ'e da spirit'ĉe'est'o por atent'e stud'ad'i la tial'o'n de fenomen'o.

La krak'ad'o'j de l’ glaci'ej'o, la muĝ'ad'o'j de intern'a'j akv'o'fal'et'o'j, trans'ir'is eĥ'iĝ'ant'e la grand'eg'a'n mas'eg'o'n, en kiu mi est'is en'iĝ'int'a, kaj mi'n surd'ig'is.

Subit'e mi'a fal'o halt'is. Mi trov'iĝ'is ban'iĝ'ant'a en akv'o ĝis la zon'o. Mi kompren'is, kiel antaŭ ne long'e tio'n klar'ig'is la gvid'ist'o, ke mi est'is glit'int'a ĝis la plej mal'super'a part'o de l’ glaci'ej'o, ĝis la lok'o al kiu al'flu'as ĉiu'j part'a'j river'et'o'j, kiu'j el ĝi'a supr'aĵ'o penetr'as en ĝi'a'n intern'o'n. Inter la nivel'o de l’ akv'o kaj la glaci'a plafon'o trov'iĝ'is spac'o plen'a je aer'o. Se tiu ark'aĵ'o daŭr'os tia'manier'e, ne tro mal'alt'iĝ'ant'e ĝis la el'ir'ej'a grot'o, la sav'o est'as ebl'a.

Mi ĝi'n prov'is. Ĉiam en akv'o, mi al'paŝ'is, laŭ'ir'ant'e la flu'o'n de l’ river'o, etend'ant'e mi'a'j'n man'o'j'n dekstr'e kaj mal'dekstr'e, palp'ant'e la mur'o'j'n. En tiu'j absolut'a'j mal'lum'aĵ'o'j, surd'ig'it'e de la sen'ĉes'a bru'eg'o de ŝaŭm'ant'a'j ond'o'j, mi antaŭ'e'n'ir'is tre mal'rapid'e, mi'n klin'ant'e ĝis la nivel'o de l’ torent'o, kiam la plafon'o mal'alt'iĝ'is, kaj tamen ĉiu'paŝ'e frap'ant'e mi'a'n kap'o'n kontraŭ glaci'a'j pend'aĵ'o'j.

Subit'e la ark'aĵ'o klin'iĝ'is tuj'e. La kanal'o, en kiu mi marŝ'is de'post mult'a'j hor'o'j, fin'iĝ'is en tiu lok'o; kaj ĝi'n anstataŭ'is mal'larĝ'a kanal'et'o, kiu'n la mas'o de akv'o'j tut'e plen'ig'is. Est'is ne'ebl'e ir'i pli mal'proksim'e'n.

Mi sent'is, ke mi est'as pere'ont'a.

Ĝis nun la super'hom'a'j pen'eg'o'j, kiu'j'n mi est'is dev'ig'it'a far'i por konserv'i mi'a'n ekvilibr'o'n kaj ne est'i for'port'it'a de l’ flu'o, est'is nask'int'a'j en mi'a korp'o natur'a'n varm'ec'o'n, kiu kontraŭ'batal'is la mal'sek'a'n mal'varm'ec'o'n de l’ medi'o mi'n ĉirkaŭ'ant'a. Sed nun, ĉar mi rest'is sen'mov'a, rigid'ig'o mi'n okup'ad'is kaj paraliz'is mi'a'j'n mov'o'j'n. Van'e mi pen'is kontraŭ'star'i dum kelk'a'j minut'o'j, mi sven'is fin'e: kaj la flu'o mi'n kun'port'is.

Kiam mi el'ir'is el tiu sven'o, mi est'is en hotel'o, kuŝ'ant'a sur mi'a lit'o; kaj mi hav'is vi'a'j'n bel'a'j'n okul'o'j'n direkt'it'a'j'n al la mi'a'j.

El'parol'ant'e tiu'j'n last'a'j'n vort'o'j'n, la jun'ul'o paf'is al si'a kun'ul'in'o tiel pasi'a'n rigard'o'n, ke fraŭl'in'o Kolardo sent'is si'n profund'e konfuz'it'a.

Ha! tiu'n rigard'o'n ŝi tro kon'is! Kiom da foj'o'j, en Sèvres, dum Fernand'o ŝi'n prem'is sur si'a'n kor'o'n, ŝi leg'is en la okul'o'j de si'a am'ant'o la frenez'a'n dezir'o'n, kiu li'n flam'ig'is. Ŝi re'kon'is tiu'n elektro'plen'a'n okul'fajr'o'n, kiu ador'is, kiu pet'eg'is, kiu ordon'is.

Ili est'is al'ven'int'a'j al hotel'o de Belveder'e. En tiu lok'o voj'et'o konduk'as ĝis ne'natur'a grot'o kav'ig'it'a en la mas'o mem de l’ glaci'ej'o.

— Mi est'us tre sci'vol'a, dir'is Reĝ'in'o, en'ir'i mi'a'vic'e en la intern'o'n de la glaci'a amas'o. Mi kred'as, ke oni pov'as tio'n far'i sen ia ajn danĝer'o.

— Tut'e; kaj eĉ vi pov'os admir'i blu'a'j'n re'bril'o'j'n, kies efik'o est'as mir'ind'a. Ne mensog'e tiu grot'o est'as nom'it'a: lazur'a grot'o.

La ge'promen'ant'o'j, trans'ir'int'e la moren'o'n, en'ir'is en la grot'o'n, laŭ'ir'ant'e long'a'n koridor'o'n el kies mur'o'j kaj plafon'o gut'et'is klar'eg'a akv'o de'ven'ant'a de la fluid'iĝ'o de l’ glaci'o; kaj fin'e ili al'ven'is al ĉambr'o lum'ig'it'a de spec'o de fenestr'et'o, kiu est'is nur unu el fend'eg'o'j de l’ glaci'ej'o. La lum'o, romp'iĝ'ant'e sur la angul'o'j de glaci'er'o'j, penetr'is en la grot'o'n, nur kolor'ig'int'e ĉiu'j'n objekt'o'j'n de lazur'a re'bril'o. La aer'o mem, kiu'n spir'is la ge'turist'o'j, ŝajn'is blu'a.

Vid'ant'e, ke ŝi trov'iĝ'as sol'a kun si'a kun'ul'o, kaj ke neni'u atest'ant'o pov'as ili'n vid'i, la am'ant'in'o de Fernand'o si'n sent'is ne'kapabl'a si'n de'ten'i: ŝi do salt'is al li'a kol'o kaj li'n pasi'e ŝmac'ad'is, balbut'ant'e mal'laŭt'e:

— Kar'ul'o mi'a, neni'u pov'as ni'n aŭd'i. Fid'u al mi, kiu ci'n am'as. Dir'u la ver'o'n. Ci dev'as sci'i, ke neni'a perfid'o est'as tim'ebl'a de mi! Konfuz'it'e de tiu pasi'a al'salt'eg'o, ŝancel'iĝ'ant'e sub tiu brak'prem'o tiel volupt'a kiel, ĝi ŝajn'is al li, ne'klar'ig'ebl'a, sen'pri'pens'e Petro prem'is al si'a brust'o tiu'n bel'eg'a'n knab'in'o'n, kiu si'n don'is tiel ard'e. Kiam la lip'o'j de fraŭl'in'o Kolardo tuŝ'et'is la li'a'j'n, li sent'is, ke trem'et'o de brut'a dezir'o li'n sku'as en li'a tut'a est'aĵ'o.

Tamen lum'et'o de prudent'o kred'ebl'e persist'is en li'a cerb'o konfuz'it'a de l’ pasi'o, ĉar, ag'ant'e kiel lojal'a vir'o, li hav'is sufiĉ'e da vol'fort'ec'o por mal'al'lig'i la brak'o'j'n de l’ jun'ul'in'o, kiu'j volv'iĝ'is ĉirkaŭ li'a kol'o, kaj dir'i per voĉ'o iom trem'ant'a.

— Pardon'u mi'a'n mir'o'n, fraŭl'in'o: est'u konvink'at'a, ke neniel mi intenc'as vi'n ofend'i eĉ iom'et'e. Sed tamen vi'a si'n'ten'ad'o est'as almenaŭ strang'a, kaj ...

— Ha! daŭr'ig'is Reĝ'in'o kun ekscit'eg'o, ci am'as mi'n, mi est'as cert'a. Mi tiom sent'is antaŭ ne long'e nur per la manier'o, per kiu ci mi'n prem'is kontraŭ ci'n. Re'far'iĝ'u ci mem. De'post tro long'a temp'o daŭr'as tiu komedi'o.

— Mi ĵur'as, fraŭl'in'o, respond'is Petro, ke vi'a'j parol'o'j ŝajn'as al mi ne'silab'ebl'a enigm'o, kaj ke de'post iom da temp'o vi'a kondut'o por mi est'as tiel ebri'ig'a kiel ne klar'ig'ebl'a.

Fradeko ŝajn'is tiel sincer'a, ke fraŭl'in'o Kolardo si'n sent'is okup'it'a de dub'o'j.

— Tiam, sinjor'o, ŝi dir'is, profund'e konfuz'it'a, ĉu ver'e vi ne est'as Fernand'o Herbeno?

— Ne, fraŭl'in'o, tut'e ne. Kio pov'is kred'ig'i al vi ...?

— La edz'o de Beatric'o?

— Mi tut'e ne kon'as la ekzist'o'n de tiu'j person'o'j.

— Kondamn'it'a al pun'labor'o'j ĝis la fin'o de vi'a viv'o?

— Vi mok'as mi'n, mi opini'as.

— Kaj ĉen'romp'int'a? dir'is fin'ant'e la jun'ul'in'o, kies fort'o'j ŝajn'is el'uz'it'a'j.

Fradeko ne eĉ respond'is. Li rigard'is Reĝ'in'o'n sufok'iĝ'ant'a'n, dum ŝajn'o de profund'a kompat'o pentr'iĝ'is sur li'a vizaĝ'o.

— Ŝi hav'as cerb'o'n tut'e difekt'it'a'n, li murmur'is sufiĉ'e laŭt'e, por ke la jun'ul'in'o pov'u li'n aŭd'i; bedaŭr'ind'e! ĉar ŝi est'as di'in'e bel'a, kaj mi komenc'is ŝi'n am'i sincer'e.

Fraŭl'in'o Kolardo rest'is ĉiam du'on'kuŝ'ant'a sur la glaci'a benk'o, sur kiu'n Fradeko ŝi'n est'is met'int'a. De'post kelk'a'j minut'o'j, ŝi sent'is si'n plen'e re'konsci'iĝ'int'a; sed ŝi konserv'is tiu'n si'n'ten'ad'o'n, ĉar ŝi vol'is don'i al si temp'o'n sufiĉ'a'n por serioz'e pri'pens'ad'i. Ŝi'a konvink'o far'iĝ'is iom ŝancel'it'a. Ĉar ĉu est'is akcept'ebl'e, ke Fernand'o pov'is toler'i tia'n frap'eg'o'n, ne est'int'e prem'eg'it'a de ĝi. Tiam la vir'o, kiu trov'iĝ'as antaŭ si, nom'iĝ'as ver'e Fradeko, kaj est'as por ŝi nur fremd'ul'o.

Ceter'e, kia ajn est'u la hipotez'o akcept'it'a de ŝi, ŝi est'is dev'ig'it'a konfes'i, ke ŝi'a prov'o rid'ind'e mal'sukces'is.

La kondut'o, kiu'n Reĝ'in'o dev'as hav'i, al'trud'iĝ'is do ne'diskut'ebl'e; ĝi est'is: vapor'ig'i el la spirit'o de Petro la mal'bon'a'n impres'o'n, kiu'n dev'ig'e nask'is ŝi'a'j strang'a'j manier'o'j, kaj per lert'a manovr'o re'akir'i li'a'n estim'o'n. Ŝi'a koket'ec'o kaj ŝi'a hont'em'o de jun'ul'in'o sufer'is, kiam ŝi pens'is, ke nun tiu vir'o, kiu ŝuld'as al ŝi la viv'o'n, ebl'e ŝi'n mal'estim'os. Tiu ne'kon'at'ul'o ne bezon'is sci'i, ke ŝi est'is la am'ant'in'o de Fernand'o.

Fraŭl'in'o Kolardo si'n sub'lev'is sur si'a kubut'o, prezent'is al la ĉiam sen'mov'a jun'ul'o si'a'n ali'a'n man'o'n, kaj dir'is kun rid'et'o:

— Sid'iĝ'u apud mi'n, sinjor'o Fradeko; kaj ni inter'parol'u. Antaŭ moment'o, vi kred'is, ke mi frenez'iĝ'as.

— Tiu vort'o est'as cert'e tro ... Kiel mi dir'os?.. Tamen mi dev'as konfes'i ...

— Kiam vi est'os aŭd'int'a mi'n, mi'a kondut'o ŝajn'os al vi tre simpl'a kaj precip'e tre natur'a.

— Mi aŭskult'as vi'n, fraŭl'in'o, respond'is Petro afabl'e: kaj mi sent'as, ke esper'o re'nask'iĝ'as, vid'ant'e, ke vi re'far'iĝ'as tut'e prudent'a.

— Mi'a kuz'in'o Beatric'o edz'in'iĝ'is kun Fernand'o Herbeno, kiu'n juĝ'a erar'o send'is al Noumea. Antaŭ ses monat'o'j ĵurnal'a artikol'o sci'ig'is ni'n, ke mi'a bo'kuz'o sukces'is for'kur'i. Sed vi simil'as Fernand'o'n laŭ tiel mir'ig'ant'a manier'o, ke kiam mi vid'is vi'n, mi est'is konvink'it'a, ke vi est'as li, kiu si'n kaŝ'as sub mal'propr'a nom'o. Jen est'as la klar'ig'o pri mi'a mal'saĝ'a kondut'o.

Ju pli Reĝ'in'o parol'is, des pli lum'iĝ'is la vizaĝ'o de Fradeko; kiam la jun'ul'in'o est'is fin'int'a:

— Tial ke vi kred'is, ke mi est'as ali'a hom'o, li dir'is, la afer'o efektiv'e klar'iĝ'as laŭ la plej simpl'a manier'o.

— Ha! fraŭl'in'o, ek'kri'is ard'e la jun'ul'o, vi ŝajn'as sent'i al vi'a parenc'o tre fervor'a'n am'em'o'n: neniam vi sci'os kiel plen'e mi est'us feliĉ'a, se, dank’ al tiu simil'ec'o, iom da tiu am'em'o pov'us ŝpruc'i ĝis mi'a person'o.

— Ne est'as mal'permes'it'a al vi la esper'o, sinjor'o Petro, respond'is fraŭl'in'o Kolardo, kun rid'et'o, kiu ŝajn'is frenez'ig'i la pet'eg'ant'a'n Fradekon.

Ne hazard'e Reĝ'in'o ĵet'is tiu'n fraz'o'n. Tiu mister'o ŝi'n incit'eg'is, kaj por ĝi'n klar'ig'i ŝi decid'is, ke ŝi uz'os ĉiu'j'n rimed'o'j'n.

La re'ven'o est'is silent'o'plen'a. Ambaŭ pri'pens'is.

Apenaŭ la jun'ul'in'o en'ir'is en la hotel'o'n, tuj serv'ist'o al'kur'is al ŝi, ek'kri'ant'e:

— Rapid'u, fraŭl'in'o, rapid'u: vi'a onkl'in'o est'as mort'ant'a. Sekv'it'e de Fradeko, kiu ne ŝi'n las'is plu, ŝi kur'is al la ĉambr'o de fraŭl'in'o Delanjo, kaj trov'is si'a'n mal'jun'a'n parenc'in'o'n, kiu'n ten'is sid'ant'a sur ŝi'a lit'o tri kap'kusen'o'j, kun pal'eg'a vizaĝ'o, ban'iĝ'ant'a'n en agoni'a ŝvit'o kaj barakt'ant'a'n.

Apud ŝi la kurac'ist'o, kiu jam fleg'is Petron, palp'et'is ŝi'a'n puls'o'n.

Reĝ'in'o direkt'is al li rigard'o'n, en kiu la doktor'o leg'is kor'tuŝ'a'n demand'o'n: li respond'is per mal'preciz'a gest'o. Dum'e la mal'san'ul'in'o bru'eg'e spir'ad'is, pen'ant'e de'ŝir'i la sol'a'n vest'o'n, kiu kovr'as ŝi'a'n brust'o'n, al'tir'ant'e al si si'a'j'n lit'tuk'o'j'n.

— Kred'ebl'e vi'a onkl'in'o sufer'is pro kor'a mal'san'o? murmur'is la kurac'ist'o en la orel'o de la jun'ul'in'o.

— Ho, jes! sinjor'o, de'post temp'o jam long'a. Oft'e eĉ ŝi'n turment'is kriz'o'j de sufok'o, kiu'j ŝi'n lac'eg'ig'is. Sed neniam mi vid'is ili'n tiel fort'a'j kiel hodiaŭ.

— Pri tio mi est'as cert'a.

— Ŝi est'as do en danĝer'o? balbut'is fraŭl'in'o Kolardo pal'iĝ'ant'e.

— Asistoli'o, respond'is la praktik'ist'o. Tiu simpl'a vort'o trem'et'ig'is Reĝ'in'o'n. Ŝi memor'is, ke pri ĝi oft'e parol'is Maziero, kiel pri unu el kaŭz'o'j de subit'a mort'o.

Por far'i i'o'n, la doktor'o praktik'is skarifik'o'j'n. Sed bedaŭr'ind'e ĉiu'j li'a'j kurac'o'j rest'is ne'util'a'j.

Post du hor'o'j fraŭl'in'o Rozino el'spir'is si'a'n last'a'n blov'o'n.

Ne sen motiv'o'j la mal'jun'a fraŭl'in'o tim'is la vojaĝ'o'n, al kies entrepren'o ŝi'n dev'ig'is ŝi'a nev'in'o. Tiu'j voj'ir'ad'o'j mult'eg'e lac'ig'is la mal'san'ul'in'o'n.

Tut'e okup'it'a de si'a'j serĉ'ad'o'j aŭ de si'a feliĉ'ec'o, kiam ŝi re'trov'is la vir'o'n, kiu'n ŝi kred'is est'i Herbeno, fraŭl'in'o Kolardo ne sufiĉ'e pri'zorg'is pri si'a mal'jun'a onkl'in'o, kaj rimark'is neni'o'n. Si'a'flank'e fraŭl'in'o Delanjo, vid'ant'e, ke ŝi'a nev'in'o est'as super'mezur'e feliĉ'a, est'us sent'int'a konscienc'riproĉ'o'j'n, se ŝi est'us parol'int'a pri re'ven'o.

Fin'e en la tag'o mem, en kiu Reĝ'in'o kaj Petro far'is sur la Furka’a voj'o tiu'n promen'ad'o'n tiel plen'a'n je surpriz'aĵ'o'j, la mal'jun'a fraŭl'in'o mal'supr'e'n'ir'is al la salon'o por si'n distr'i per leg'ad'o de ĵurnal'o'j; tiam ŝi subit'e memor'is, ke ŝi las'is la ŝlos'il'o'n en la serur'o de si'a vojaĝ'kest'o. Tio est'is en hotel'o ne'pardon'ebl'a ne'si'n'gard'o: kaj fraŭl'in'o Rozino zorg'em'a kaj metod'em'a mir'is, konstat'ant'e, ke ŝi est'as kapabl'a far'i tia'n forges'o'n. Tuj'e ŝi re'supr'e'n'ir'is la du'etaĝ'a'n ŝtup'ar'o'n, kiu konduk'is al ŝi'a apartament'o. Sed ŝi marŝ'is tiel rapid'e, ke, kiam ŝi en'ir'is en si'a'n ĉambr'o'n, ŝi hav'is nur temp'o'n sufiĉ'a'n por las'i si'n fal'i sur apog'seĝ'o'n, tiel fort'e ŝi sufok'iĝ'is.

Tiam anstataŭ kviet'iĝ'i, kiel far'is la antaŭ'a'j kriz'o'j, la atak'o kontraŭ'e pli kaj pli grav'iĝ'is, kaj rapid'e ali'form'iĝ'is en asistoli'o'n.

Fraŭl'in'o Kolardo fal'is sur genu'o'j antaŭ la lit'o, sur kiu kuŝ'is ŝi'a mal'viv'a onkl'in'o, kaj plor'is sincer'a'j'n larm'o'j'n. Ĉar la jun'ul'in'o fund'kor'e am'is la si'n'don'em'a'n vir'in'o'n, kiu anstataŭ'is ŝi'a'n patr'in'o'n. Kvankam ŝi atend'is tiu'n ne'evit'ebl'a'n katastrof'o'n, tamen ŝi ne kred'is, ke ĝi est'as tiel proksim'a.

Fin'e kiam Reĝ'in'o est'is mult'e plor'int'a kaj mult'e preĝ'int'a, ŝi'a dolor'o kviet'iĝ'is. Kiam ŝi si'n re'lev'is, hav'ant'e si'a'n vizaĝ'o'n ankoraŭ kovr'it'a'n de larm'o'j, la unu'a rigard'o, kiu'n ŝi renkont'is, est'is tiu de Petro, kiu ŝajn'is si'a'flank'e profund'e kor'tuŝ'it'a.

— Vi'a'n ĉagren'o'n mi kompren'as kaj part'o'pren'as, li dir'is, prezent'ant'e la man'o'n.

— Mi dank'as vi'n, sinjor'o Fradeko, pro tiu pruv'o de simpati'o. Est'u cert'a, ke mi ne ĝi'n forges'os.

Dum ŝi parol'is, fraŭl'in'o Kolardo las'is la funebr'a'n ĉambr'o'n, kaj si'n direkt'is al la si'a, kiu komunik'iĝ'is kun la apartament'o de ŝi'a onkl'in'o per intern'a pord'o.

Ne'konsci'e Petro ŝi'n sekv'is.

— Kio vi far'iĝ'os nun? li demand'is. Reĝ'in'o respond'is nur per mal'preciz'a gest'o, kaj lev'is al la ĉiel'o si'a'j'n okul'o'j'n.

— Dank’ al kelk'a'j vort'o'j preter'las'it'a'j antaŭ mi, daŭr'ig'is Fradeko, mi kred'is kompren'i, ke vi hav'as, kiel tut'a'n famili'o'n, nur tiu'n bedaŭr'it'a'n sinjor'in'o'n, kiu ĵus mort'is.

— Est'as ver'e.

— Aŭskult'u mi'n, fraŭl'in'o, kaj pardon'u, se mi parol'as tia'manier'e en tiel dolor'a moment'o; sed la neces'ec'o mi'n dev'ig'as ag'i, kiel mi far'as. Vi est'as sol'a en la mond'o. Nun, tial ke vi'a onkl'in'o ne ĉe'est'as plu por permes'i mi ajn vizit'o'j'n, la konven'ec'o mi'n dev'ig'as el'ir'i kaj vi'n de'las'i, escept'e tamen se vi konsent'as, ke mi ili'n daŭr'ig'u: sed tio'n vi pov'as far'i nur met'ant'e vi'a'n man'o'n en la mi'a'n, kaj sci'ig'ant'e al tiu'j fremd'ul'o'j, kiu'j ni'n ĉirkaŭ'as, ke vi vid'as en mi vi'a'n est'ont'a'n edz'o'n.

La jun'ul'in'o est'is tiel mal'mult'e prepar'it'a al tia propon'o, ke ŝi rest'is moment'e konfuz'it'a.

Kun mal'trankvil'a kaj mal'kviet'a ŝajn'o Petro atend'is ŝi'a'n respond'o'n.

— Ĉu mi mal'plaĉ'as al vi? li dir'is. Ĉu mi'a propon'o vi'n ofend'as? aŭ ĉu vi sent'as al mi nur indiferent'ec'o'n?

— La propomo, kiu'n vi far'as, sinjor'o Petro, est'as tro lojal'a por mi'n ofend'i: kontraŭ'e ĝi pov'as nur honor'i jun'ul'in'o'n. Tamen tia demand'o est'as por mi tiel ne'atend'it'a, ke vi ne mir'os, se mi iom ŝancel'iĝ'as. Don'u du'dek'kvar hor'o'j'n da kredit'o, kaj morgaŭ mi kon'ig'os mi'a'n respond'o'n.

Tio est'is ĝentil'a for'permes'o. Tamen la jun'ul'o ne pov'is si'n decid'i al la el'ir'o.

— Mi am'as vi'n, li dir'is; mi am'as vi'n profund'e. Vi mi'n sav'is kaj fleg'is. Mi'a unu'a sent'o al vi komenc'is per dank'em'o; post'e iom post iom ĝi'a natur'o ŝanĝ'iĝ'is, des pli facil'e ke, dank’ al tiu simil'ec'o, kiu al vi kred'ig'is, ke mi est'as ali'a hom'o, vi ju pli vi'n montr'is al mi subit'e tia, kia vi est'as, kun vi'a pasi'a kaj roman'a karakter'o, kaj ne mi'n dev'ig'is toler'i tiu'n long'a'n iom hipokrit'a'n kaŝ'ec'o'n, kiu'n bon'e eduk'it'a jun'ul'in'o ĉiam dev'as afekt'i por ne'kon'at'ul'o. Mi est'as sol'a en la viv'o, tial ke mi'a patr'o est'as por mi ne'valor'aĵ'o. Nun tial ke la mort'o de vi'a sol'a parenc'in'o vi'n ig'is liber'a, vi sam'e dev'as konsil'iĝ'i nur kun vi mem. Akcept'u mi'n; mi ig'os vi'n tre feliĉ'a.

Fraŭl'in'o Kolardo prezent'is al Fradeko si'a'n man'o'n.

— Ĝis morgaŭ, ŝi dir'is.

Tiu'foj'e la jun'ul'o kompren'is kaj el'ir'is.

Rest'int'e sol'a, la jun'ul'in'o pren'is si'a'n kap'o'n en si'a'j man'o'j, kaj profund'e pri'pens'is.

— Ĉu est'as kred'ebl'e? ŝi dir'is. Ĉu Herbeno jam edz'iĝ'int'a kun Beatric'o est'us tiel mal'tim'eg'a, ke li ne tim'us far'iĝ'i bigami'ul'o? Reĝ'in'o jam pruv'is, ke kiam la pasi'o ŝi'n ek'kapt'as, la konscienc'dub'o'j si'n ĝen'as mal'mult'e. Tamen ŝi sent'is si'n ŝancel'iĝ'ant'a kontraŭ tiu monstr'ec'o, kiu'n Petro al ŝi propon'is per tiel natur'a ton'o.

Do Fernand'o ĉiam ŝi'n am'as. Sed tiam, kial li las'is konduk'i si'n al la pun'labor'ej'o? kial li rifuz'is la sav'o'n, kiu'n ŝi al li propon'is, se li konsent'us for'kur'i kun ŝi? Subit'e pri'pens'o, iam far'it'a de Klozelo, re'ven'is en ŝi'a'n spirit'o'n. En tiu leter'o fabrik'it'a per ĵurnal'a'j liter'o'j, kred'ebl'e Herbeno vid'is nur kapt'il'o'n. Se tio est'as ver'a, tio klar'ig'as tut'e kontent'ig'e, kial li ne respond'is. Sed li las'is si'n kondamn'i, ne ŝi'n perfid'ant'e. Real'e ĉu en tia hero'aĵ'o ne kuŝ'as la plej grand'a pruv'o de am'o, kiu'n am'ant'o pov'as liver'i? Cert'e fraŭl'in'o Kolardo ne pov'is memor'i sen ĉagren'o tiu'n dolor'a'n scen'o'n, en kiu ŝi tren'is si'n antaŭ li'a'j genu'o'j. Ŝi re'vid'is Fernand'o'n mal'varm'a, ted'it'a, atend'ant'a kun mal'pacienc'o, sen konsol'a parol'o, ke ŝi'a dolor'o est'u fin'iĝ'int'a. Sed de'post tiu epok'o mult'a'j far'iĝ'o'j okaz'is. Tial ke li ne pov'is plu si'n turn'i al si'a rajt'a edz'in'o, ĉu ne est'is natur'e, ke li memor'u pri la ali'a? Jen est'as kial antaŭ ne long'e la jun'ul'in'o li'n re'trov'is tia, kia li est'is en la plej bel'a'j tag'o'j de ili'a unu'iĝ'o, tim'em'a, sub'met'it'a, sed je sub'met'iĝ'o nur ŝajn'a, kiu mal'bon'e mask'is la mastr'o'n jam pret'a'n por postul'i.

Tial ke, laŭ leĝ'a vid'punkt'o, la edz'o de Beatric'o est'as mal'viv'a, la hom'o, kiu pren'as li'a'n lok'o'n, la fraŭl'o Fradeko, pov'as do edz'iĝ'i kaj tamen ne est'i pro tio kulp'ig'at'a je bigami'o.

— Kaj se ver'e la person'ec'o de Petro ne konfuz'iĝ'as kun la person'ec'o de Fernand'o, dir'is Reĝ'in'o por konklud'i; se la rakont'o, kiu'n li far'is, est'as ver'a laŭ ĉiu'j ĝi'a'j detal'o'j, tiu am'ind'a jun'ul'o ŝajn'as tre dolĉ'a, tre am'ind'um'ant'a. Mi est'as cert'a, ke li mi'n feliĉ'ig'os. Mi kred'as, ke mi am'os li'n; eĉ mi sent'as, ke mi jam li'n am'as.

Real'e la jun'ul'in'o ne vid'is tre klar'e tio'n, kio okaz'is en la fund'o de ŝi'a anim'o. La iom sofism'a rezon'o, kiu ŝi'n al'konduk'is al tiu du'obl'a konklud'o, nom'e: akcept'i la ebl'ec'o'n de edz'in'iĝ'o kun la vir'o, kiu'n ŝi kred'is est'i ŝi'a iam'a am'ant'o, sed kiu tamen pov'us est'i por ŝi nur fremd'ul'o, tiu rezon'o cel'is nur unu cel'o'n: liver'i al ŝi'a'j sent'o'j la sankci'o'n de konfes'ebl'a motiv'o. Ŝi tiel oft'e jam est'is re'dir'int'a tiu'j'n du nom'o'j'n: Herbeno, Fradeko, ke tiu'j vort'o'j far'iĝ'is por fraŭl'in'o Kolardo nur bru'o, hav'ant'a neni'a'n preciz'a'n signif'o'n. La sol'a impres'o ver'e klar'a, kiu el'ir'is el tiu ĥaos'o est'is ĉiam impres'o pri Fernand'o re'trovit'a, re'akir'it'a, re'far'iĝ'int'a tia, kia li est'is en la maten'ruĝ'o de ili'a'j am'rilat'o'j. Ŝi pov'os far'iĝ'i la edz'in'o de Fradeko; real'e kun la sol'a Fernand'o ŝi edz'in'iĝ'os.

Dum long'a temp'o ankoraŭ la jun'ul'in'o si'n en'abism'ig'is en si'a'j'n pens'o'j'n, ne mal'kovr'ant'e ali'a'n nov'a'n ebl'ec'o'n de konklud'o.

— Nun, ŝi daŭr'ig'is, tial ke mi'a bedaŭr'it'a onkl'in'o ne ekzist'as plu, la edz'in'iĝ'o al'trud'iĝ'as al mi laŭ tut'e dev'ig'a manier'o. Sed est'us al mi ne'ebl'e edz'in'iĝ'i kun ia ajn vir'o, kaj precip'e li'n am'i. Mi konsent'u, ke Petro est'as ver'e la vir'o, kia li pretend'as est'i; nu, eĉ en tia'j kondiĉ'o'j, li est'as ankoraŭ la sol'a hom'o kapabl'a bat'ig'i mi'a'n kor'o'n: ĉar est'us ĉiam Fernand'o tiu, kiu'n mi en li am'eg'us.

Tiu'n foj'o'n ŝi'a decid'o est'is ne're'vok'ebl'e pren'it'a.

Pro tio, la morgaŭ'o'n, ŝi ne las'is al Fradeko la temp'o'n neces'a'n por komenc'i parol'ad'o'n, sed ŝi dir'is tuj'e:

— Mi mult'e pri'pens'is, sinjor'o Petro; kaj mi akcept'as.

— Ha! fraŭl'in'o Reĝ'in'o, ek'kri'is la jun'ul'o, kiu ŝajn'is ebri'a pro ĝoj'o, neniam vi sci'os, kiom mi vi'n am'as, kaj kiom vi mi'n feliĉ'ig'as.

Al'tir'ant'e si'a'n fianĉ'in'o'n al si'a kor'o, Petro met'is sur la lip'o'j'n de la jun'ul'in'o long'a'n kis'ad'o'n, kiu'n re'don'is fraŭl'in'o Kolardo: kaj ambaŭ far'iĝ'is pal'a'j pro kor'tuŝ'ec'o.

— Hodiaŭ, li dir'is, mi est'as cert'a, ke tiu'n kis'ad'o'n vi ne adres'as al ali'a vir'o.

La jun'ul'in'o ne respond'is, ĉar kontraŭ'e ŝi est'is tut'e ne'cert'a pri tiu punkt'o.

Tamen la pri'pens'ad'o'j, kiu'j'n Reĝ'in'o est'is far'int'a la antaŭ'tag'o'n, ŝi'n instig'is desegn'i por ŝi kondut'lini'o'n, je kiu ŝi neniam dev'os mal'proksim'iĝ'i. La dub'o'j'n, kiu'j'n ŝi hav'is pri la person'ec'o de si'a est'ont'a edz'o, ŝi intenc'is konserv'i por si sol'a. Ŝi ne vol'is, ke ali'a'j hom'o'j pov'u ili'n suspekt'i kaj mal'pli ankoraŭ ili'n part'o'pren'i.

Do, influ'it'e de tiu ide'o, ŝi dir'is al Petro:

— Mi telegraf'is al sinjor'in'o Herbeno, mi'a kuz'in'o, kaj al mal'nov'a amik'o de mi'a famili'o, sinjor'o Maziero. Mi ili'n atend'as post unu moment'o. Sed ili ne dev'os vi'n vid'i. Vi'a simil'ec'o kun ŝi'a edz'o tro dolor'e impres'us Beatric'o'n. La sci'ig'o pri la mort'o de mi'a onkl'in'o jam kaŭz'is al ŝi grand'a'n ĉagren'o'n; mi est'as cert'a pri tio. Est'as ne'util'e pli'grand'ig'i ankoraŭ ŝi'a'n mal'ĝoj'ec'o'n, re'memor'ant'e al ŝi dolor'a'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n. Jen est'as do tio, kio'n laŭ mi'a opini'o, est'as konven'e, ke vi far'u. Las'u tiu'n hotel'o'n, kaj loĝ'u en la Grimsel’a gast'ej'o. Kiam ni est'os don'int'a'j al la bedaŭr'it'a mort'int'in'o la last'a'j'n honor'o'j'n, ni re'ven'os Parizon. Mi vi'n sci'ig'os pri tio. Vi ni'n akompan'os, sed de mal'proksim'e, per la sekv'ant'a vagon'ar'o. Tial ke est'us mal'konven'e, ke mi rest'u sol'a en ni'a Sèvres’a kamp'o'dom'o, mi pet'os rifuĝ'ej'o'n de sinjor'o Maziero. Est'os li tiu, kiu anstataŭ'os mi'a'n patr'o'n, kaj kiu mi'n konduk'os al la altar'o. Est'os li'a hejm'o la lok'o, en kiu okaz'os ni'a'j inter'vid'iĝ'o'j.

— Ha! mi'a kar'a, mi'a am'at'a Reĝ'in'o, por tio sam'e kiel por la ceter'o, vi tre sci'as, ke vi'a dezir'o ĉiam est'os la mi'a.

— Se mi ag'as tia'manier'e, mi tio'n far'as nur por prepar'i mi'a'j'n famili'an'o'j'n al tiu simil'ec'o, kiu, mi re'dir'as, est'as tut'e ne'ver'ŝajn'a.

Post du hor'o'j sinjor'in'o Herbeno kaj la bankier'o al'ven'is al la hotel'o de la Rhona glaci'ej'o.

Kiam, konduk'int'e al ŝi'a last'a loĝ'ej'o la korp'o'n de fraŭl'in'o Delanjo, Reĝ'in'o, Beatric'o kaj Maziero trov'iĝ'is sol'a'j en la ĉambr'o iam loĝ'it'a de fraŭl'in'o Rozino, la mal'jun'ul'o dir'is al fraŭl'in'o Kolardo:

— Mi'a kar'a infan'in'o, vi est'as plen'aĝ'a, sekv'e tut'e liber'a ag'i tiel, kiel plaĉ'as al vi. Tamen ĉu mi pov'as pet'i de vi, kia'j est'as vi'a'j intenc'o'j? Ĉu vi hav'as projekt'o'j'n pri est'ont'ec'o? Se mi far'as tiu'j'n demand'o'j'n, mi ag'as, ne instig'it'e de sci'vol'o, kred'u mi'n, sed de interes'o al vi, por vi'n help'i, se tio'n far'i mi pov'as.

— Mi est'as tiel cert'a pri vi'a am'em'o, ke mi ne ŝancel'iĝ'as vi'n util'ig'i, por efektiv'ig'i projekt'o'n, de kies plen'um'o de'pend'os mi'a feliĉ'ec'o.

— Kio'n vi vol'as dir'i?

— Kred'ebl'e mi baldaŭ edz'in'iĝ'os.

Maziero kaj Beatric'o far'is ek'mov'o'n pro mir'o. Antaŭ kiam ŝi el'ir'os el Parizo, pri neni'o simil'a oni parol'is. De'post la al'ven'o en Svis'uj'o, neni'o en la leter'o'j de fraŭl'in'o Rozino pov'is antaŭ'vid'ig'i tia'n far'iĝ'o'n.

Tiam Reĝ'in'o per kelk'a'j vort'o'j rakont'is la okaz'int'aĵ'o'n de l’ glaci'ej'o, kaj fin'is dir'ant'e:

— Tiu jun'ul'o kaŭz'is en mi'a kor'o impres'o'n, kiu'n neniam mi sent'is por ali'a vir'o. Mi'a bedaŭr'it'a onkl'in'o, al kiu li est'is tre simpati'a, permes'is, ke li ni'n vizit'u. Mi est'as cert'a, ke tio, kio plej fort'e ni'n ambaŭ al'log'is, est'as grand'a simil'ec'o kun ni'a mal'feliĉ'a Fernand'o.

Pro tiu'j vort'o'j Beatric'o el'ig'is ĝem'o'n, kaj si'n turn'is subit'e por kaŝ'i si'a'j'n larm'o'j'n.

La inter'parol'ad'o daŭr'is. Pri ĉiu'j punkt'o'j Maziero opini'is kiel la jun'ul'in'o. Oni ne pov'is ag'i laŭ pli prudent'a manier'o.

— Tamen, li dir'is fin'ant'e, la sci'ig'o'j, kiu'j'n vi kolekt'is pri tiu jun'ul'o, ŝajn'as al mi iom mal'preciz'a'j. Antaŭ kiam vi plen'um'os ag'o'n tiel grav'a'n kiel edz'in'iĝ'o'n, ĉu vi vol'os permes'i, ke mi ili'n pli'plen'ig'u?

— Mi ĵus est'is pet'ont'a tio'n de vi.

Neni'o de'ten'is en Svis'uj'o la tri vojaĝ'ant'o'j'n. Est'is decid'it'e, ke la morgaŭ'o'n ili re'ven'os Parizon.

Post du hor'o'j Fradeko kon'is tiu'n decid'o'n, kaj si'a'vic'e vetur'is per la sekv'ant'a vagon'ar'o tiel, kiel al li tio'n konsil'is fraŭl'in'o Kolardo.

Ĉapitr'o Sep'a

En la salon'et'o de l’ hotel'o, loĝ'it'a de Maziero, avenu'o'n de Bo'is-de-Boulogne, kvin hom'o'j atend'is. Ili est'is la bankier'o, Klozelo, Juli'in'o, Beatric'o kaj Reĝ'in'o.

Tiu'n ĉi vesper'o'n, la jun'ul'in'o dev'is prezent'i al tiu'j, kiu'j anstataŭ'is ŝi'a'n famili'o'n, Petron Fradekon, si'a'n fianĉ'o'n. Antaŭ'vid'ant'e tio'n, kio okaz'os, ŝi pet'is de Maziero, ke li invit'u neniu'n fremd'ul'o'n, prefer'ant'e, ke la unu'a inter'vid'iĝ'o far'iĝ'u sen atest'ant'o'j.

Subit'e la pord'o mal'delikat'e mal'ferm'iĝ'is, kaj Baptist'o, la ĉambr'ist'o de Maziero, mal'jun'a serv'ist'o, kiu part'o'pren'is la serv'ist'ar'o'n de l’ bankier'o de'post kvar'dek jar'o'j, en'ir'is rapid'e kun mir'eg'ant'a mien'o.

— Sinjor'o, li dir'is, sinjor'o Herbeno ĵus al'ven'as. Mi vid'is li'n mal'supr'e en la kort'o. Li supr'e'n'ir'as la ŝtup'ar'o'n: mi li'n aŭd'as.

Maziero est'is ek'rapid'ont'a al la vizit'ant'o, kiu'n li ek'vid'is en la antaŭ'ĉambr'o don'ant'a'n al lake'o si'a'n surtut'o'n, kiam la pedel'o anonc'is:

— Sinjor'o Petro Fradeko.

— Sed li est'as Fernand'o, ek'kri'is la bankier'o, re'kon'ant'e si'a'n bapt'o'fil'o'n.

Re'vid'ant'e si'a'n edz'o'n, Beatric'o sven'is pro kor'tuŝ'eg'o. Sur'genu'ant'e apud ŝi, Juli'in'o de'buton'um'is la korsaĵ'o'n de la jun'a vir'in'o kaj al ŝi flar'ig'is sal'aĵ'o'n.

Klozelo star'is sen'mov'a. Tia mal'tim'eg'o li'n ŝton'ig'is. Pri Fradeko, li rond'e'direkt'is al ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j long'a'n mir'a'n rigard'o'n, kiu ir'is el unu al la ali'a, kaj ne ŝajn'is kompren'i la kaŭz'o'n de tia akcept'o.

Feliĉ'e fraŭl'in'o Kolardo al'kur'is por li'n help'i.

— Tamen, ŝi dir'is, mi antaŭ'sci'ig'is vi'n ĉiu'j'n, ke ekzist'as inter mi'a fianĉ'o kaj Fernand'o ekster'ordinar'a simil'ec'o. Vi sci'is, ke li ven'os; vi li'n atend'is. Post tio, kio'n mi dir'is, tia mir'eg'o ne hav'as plu i'a'n motiv'o'n por est'i.

Dum'e ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j iom post iom for'las'is si'a'n mir'eg'a'n si'n'ten'ad'o'n.

— Mi'a kar'a Reĝ'in'o, dir'is Klozelo, vi efektiv'e parol'is pri simil'ec'o. Sed antaŭ ni trov'iĝ'as pli ol simil'ec'o; ĝi est'as ver'a ident'ec'o.

Dum'e la jun'ul'in'o, al'tir'int'e Petron al angul'o de l’ salon'o dir'is mal'laŭt'e:

— Post tio, kio okaz'is, mi esper'as, ke mi'a strang'a kondut'o en la glaci'a grot'o est'as por vi sufiĉ'e bon'e klar'ig'it'a. Post'e, pren'ant'e per la man'o la jun'ul'o'n, ŝi li'n konduk'is ĝis mez'o de la ĉambr'o, dir'ant'e:

— Mi prezent'as al vi sinjor'o'n Petro Fradeko, mi'a'n fianĉ'o'n.

Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Reĝ'in'o direkt'is al Beatric'o rigard'o'n, en kiu tiel ne'diskut'ebl'e leg'iĝ'is triumf'o kaj sat'it'a mal'am'o, ke la jun'a vir'in'o sent'is subit'e kun cert'ec'o, ke ŝi'n ek'okup'as ne'evit'ebl'a mal'feliĉ'o.

Tiu rigard'o vol'is dir'i:

— Li est'as Li, Fernand'o, ci'a edz'o. En la pas'int'a temp'o ci li'n ŝtel'is de mi. Mi'a'vic'e nun mi re'pren'as mi'a'n posed'aĵ'o'n.

Beatric'o neni'o'n kompren'is pri tio, kio okaz'as. Por ŝi est'is ver'e Fernand'o la vir'o, kiu star'as antaŭ ŝi; est'is ver'e ŝi'a edz'o tiu, kiu baldaŭ edz'iĝ'os kun fraŭl'in'o Kolardo. Ombr'o de dub'o ne ŝi'n tuŝ'et'is eĉ iom'et'e.

La silent'o far'iĝ'is ĝen'ig'a; Maziero kompren'is, ke est'as neces'e kre'i ali'direkt'o'n.

— Ni est'as profund'e humil'ig'it'a'j, li dir'is al Petro, pro la mal'mult'e ĝentil'a akcept'o, kiu'n vi est'as ek'ricev'int'a. Sed kiam vi en'ir'is en tiu'n salon'o'n, kvankam ni est'is sci'ig'it'a'j de Reĝ'in'o, tamen ni ĉiu'j kred'is vid'i aper'ant'a mal'feliĉ'a'n for'kur'ant'o'n, kiu'n sen'ĉes'e ni plor'as.

— Fraŭl'in'o Kolardo, respond'is la jun'ul'o, al mi parol'is efektiv'e pri tiu simil'ec'o. Sed neniam mi est'us kred'int'a, ke ĝi est'as tiel plen'a.

Ju pli Fradeko parol'is, des pli ĉiu'j gast'o'j de l’ bankier'o si'n reciprok'e rigard'is kun mir'o. Est'is la voĉ'o de Fernand'o la voĉ'o, kiu frap'is ili'a'j'n orel'o'j'n; est'is Fernand'o mem tiu, kiu'n ili aŭd'is.

— Li est'as Li, murmur'is Eduard'o en orel'o'n de si'a edz'in'o. Tiel perfekt'a simil'ec'o ne est'as akcept'ebl'a.

— Ĉu vi kompren'as nun, dir'is Reĝ'in'o al si'a fianĉ'o, kial en Svis'uj'o mi tiel fort'e dezir'is, ke neni'u vi'n vid'u, antaŭ kiam mi est'os sufiĉ'e prepar'int'a mi'a'n famili'o'n. Malgraŭ mi'a'j antaŭ'zorg'o'j, vi vid'as, ke mi sukces'is nur du'on'e.

Tiam ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j sid'iĝ'is. La bankier'o est'is mal'lum'a, kaj ŝajn'is okup'it'a de kor'prem'ant'a pens'o, kiu'n li van'e pen'is for'pel'i.

Klozelo, apud kiu li trov'iĝ'is, aŭd'is eĉ, ke li murmur'as:

— Dev'ig'e li est'as viv'ant'a; dev'ig'e Variaso erar'is. Tie kuŝ'as la sol'a ebl'a klar'ig'o.

Maziero mult'e dezir'is far'i al Petro ar'o'n da demand'o'j. Sed kompren'ant'e, ke tia demand'ar'o ŝajn'us mal'diskret'eg'a al la fianĉ'o de Reĝ'in'o, li halt'ig'is si'a'n kompren'ebl'a'n mal'pacienc'o'n.

La vesper'o, kiu komenc'is tiel mal'korekt'e, fin'is kontraŭ'e kiel ebl'e plej ĝentil'e.

Oni pet'is de Fradeko rakont'o'n pri li'a fal'o en la glaci'ej'o; kaj ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j trem'et'is, aŭd'ant'e tiu'n ver'a'n kvankam ne ver'ŝajn'a'n aventur'o'n. Post'e la jun'ul'o kon'ig'is si'a'j'n vojaĝ'o'j'n, parol'is mal'mult'e, tre mal'mult'e, pri la est'int'a'j far'iĝ'o'j de si'a viv'o, kaj fin'is, pentr'ant'e la feliĉ'ec'o'n, kiu'n li sent'as, trov'int'e fin'e sincer'a'n am'em'o'n, kiu'n soif'as li'a kor'o, kaj famili'o'n, kiu profit'e por li anstataŭ'os tiu'n, kiu konstant'e li'n mal'ŝat'is.

La vesper'o est'is tre nokt'a, kiam oni dis'iĝ'is. Fradeko ricev'is de Maziero la permes'o'n ven'i ĉiu'tag'e en li'a'n hejm'o'n por am'ind'um'i fraŭl'in'o'n Kolardo, kaj adiaŭ'is si'a'j'n nov'a'j'n amik'o'j'n.

Sol'a Beatric'o, pretekst'ant'e mal'san'et'o'n, est'is el'ir'int'a tuj post la komenc'o de l’ kun'ven'o, re'konduk'it'e de Baptist'o. La mal'feliĉ'a vir'in'o sufer'is turment'o'n, kiu'n pov'as esprim'i neni'u superlativ'o. Ne nur ŝi'a edz'o, ŝi'a Fernand'o est'as edz'iĝ'ont'a kun Reĝ'in'o, sed pli'e li ne ŝajn'is re'kon'i si'a'n edz'in'o'n: kaj la rigard'o, kiu'n li direkt'is al ŝi, est'is rigard'o de fremd'ul'o kaj de indiferent'ul'o.

En la kaleŝ'o, kiu ili'n re'konduk'is hejm'e'n, Klozelo dir'is al Juli'in'o:

— Kio'n ci pens'as pri tio?

— Neni'o'n; tio mi'n best'ig'is. Kaj ci?

— Tia anim'fort'ec'o est'as ŝton'ig'a. Neniam mi est'us kred'int'a, ke Herbeno aŭ kia ajn hom'o pov'as montr'i tia'n mal'tim'eg'o'n.

— Tiam ci persist'as kred'i, ke li est'as Fernand'o.

— Ĉu pov'as est'i ali'e? Neniam oni vid'is, ke Natur'o si'n ripet'as laŭ tia preciz'ec'o.

— Tiu Fradeko est'as ebl'e mal'rajt'a frat'o de Herbeno.

— Est'as ne'ebl'e. La simil'ec'o'j inter frat'o'j est'as oft'e tre grand'a'j, sed neniam tiel absolut'a'j.

— Tamen oni vid'as, ke tiu fenomen'o okaz'as ĉe ĝemel'o'j.

— Ci est'as prav'a; kaj la klar'ig'o est'us trov'it'a, se la ĝemel'a frat'o de Fernand'o est'us viv'int'a. Sed li mort'is en la tag'o mem de si'a nask'iĝ'o, brul'ig'it'e en si'a lul'il'o.

Dum la jun'a advokat'o re'ven'is hejm'e'n kun si'a edz'in'o, fraŭl'in'o Kolardo re'supr'e'n'ir'is al la apartament'o, kiu'n Maziero al ŝi ĝentil'e don'is, en la du'a etaĝ'o de si'a hotel'o, por la tut'a daŭr'ad'o de la ge'fianĉ'iĝ'ad'o.

La jun'ul'in'o ne pov'is si'n decid'i al la en'lit'iĝ'o. Tiu unu'a oficial'a inter'vid'iĝ'o mal'liber'ig'is ŝi'a'n tut'a'n est'ont'a'n viv'o'n. Hieraŭ ŝi'a sort'o de'pend'is ankoraŭ nur de ŝi'a sol'a vol'o; hodiaŭ, se okaz'e ŝi pent'us pri si'a decid'o, ŝi est'os dev'ig'at'a, por romp'i tiu'n edz'in'iĝ'o'n, liver'i motiv'o'j'n, kiu'j ebl'e est'os kontraŭ'batal'it'a'j de ŝi'a'j ĉirkaŭ'ant'o'j, se ili ne ŝajn'as sufiĉ'e prav'ig'it'a'j. Kaj Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi'a kor'o kun'tir'iĝ'as, pri'pens'ant'e al la strang'a aventur'o, en kiu'n ŝi'n en'ŝip'ig'is ŝi'a imag'o tro avid'a de ne'kon'at'aĵ'o'j. Ŝi baldaŭ edz'in'iĝ'os, met'os si'a'n est'ont'ec'o'n en man'o'j'n de vir'o, al kiu la leĝ'o don'os absolut'a'j'n rajt'o'j'n sur ŝi'a person'o: kaj pri tiu vir'o, pri tiu mastr'o, kiu post kelk'a'j tag'o'j pov'os al'trud'i al ŝi si'a'n vol'o'n, kaj ŝi'n kurb'ig'i laŭ la fantazi'ec'o de si'a'j kapric'o'j, ne nur ŝi neni'o'n kon'as, sed pli'e ŝi tut'e ne'sci'as, kiu li est'as real'e.

La hor'o'j pas'is. Du'on'kuŝ'ant'e sur apog'seĝ'o, la jun'ul'in'o ĉiam rev'is, kiam ŝajn'is al ŝi, ke ŝi aŭd'as bru'o'n mal'supr'e de si, en la apartament'o loĝ'it'a de Maziero.

Tiu bru'o simil'is ĝem'ad'o'j'n miks'it'a'j'n kun plend'ad'o'j. Moment'e ili ĉes'is, kaj post'e pli fort'e re'komenc'is.

Subit'e fraŭl'in'o Kolardo aŭd'is tre mal'konfuz'e bru'o'n de sufok'a'j plor'eg'o'j, dum pet'eg'ant'a voĉ'o (ŝi re'kon'is, ke ĝi est'as la voĉ'o de l’ bankier'o) inter'temp'e laŭt'iĝ'is, kvazaŭ ĝi pet'us help'ad'o'n.

Reĝ'in'o est'is kuraĝ'hav'a. Ŝi si'n lev'is, intenc'ant'e vok'i Baptist'o'n, kaj li'n avert'i pri tio, kio okaz'as. Ebl'e ŝi'a bon'far'int'o est'as mal'san'a, ne'kapabl'a sonor'ig'i aŭ vok'i al help'ad'o. Por ke vir'o tiel fortik'e organiz'it'a kiel Maziero tia'manier'e plend'u, neces'e est'is, ke la sufer'o li'n super'mezur'e dolor'u.

En moment'o kiam ŝi mal'ferm'is la pord'o'n, plend'ad'o'j kaj ĝem'ad'o'j pli'fort'iĝ'is. La serv'ist'o'j loĝ'it'a'j en la last'a etaĝ'o de la dom'o, kaj sen'konsci'ig'it'a'j de unu'a dorm'ad'o, pov'is neni'o'n aŭd'i.

Est'is neces'e rapid'i. Supr'e'n'ir'i unu etaĝ'o'n, vek'i Baptist'o'n, al li kon'ig'i tio'n, kio okaz'as, las'i al li temp'o'n neces'a'n por sur'met'i si'a'n vest'o'n, tio perd'ig'us alt'valor'a'j'n minut'o'j'n, en kiu'j ne'ripar'ebl'a katastrof'o pov'us okaz'i. La jun'ul'in'o ne ŝancel'iĝ'is. Ŝi rapid'e mal'supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n; kaj trov'int'e du'on'mal'ferm'it'a la pord'o'n de la Maziera labor'ĉambr'o, ŝi en ĝi'n sen'tim'e en'ir'is. Tio, kio'n ŝi vid'is, ŝi'n najl'is sur la parget'o pro mir'o, kaj mal'help'is, ke ŝi far'u antaŭ'e'n unu paŝ'o'n pli'e.

Elektr'a lustr'o pend'ant'a el plafon'o lum'ig'is al la vast'a ĉambr'o per krud'a lum'o.

Kontraŭ ŝi, sur ĉiu flank'o de la fenestr'o, du grand'a'j portret'o'j, pentr'it'a'j laŭ natur'a ampleks'o, tiu'j de Leopold'o kaj de Klotild'o, far'it'a'j post ili'a mort'o laŭ fotograf'aĵ'o'j, kovr'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e la tut'a'n mur'o'n kontraŭ'e star'ant'a'n.

En mez'o de la ĉambr'o la mal'jun'ul'o, kiu sam'e ne ankoraŭ si'n sen'vest'ig'is, al'ir'is kaj el'ir'is kun ŝajn'o de frenez'ul'o, kun okul'o'j konfuz'it'a'j, vid'ant'e neniu'n el objekt'o'j li'n ĉirkaŭ'ant'a'j, ŝajn'ant'e rigard'i en la sen'fin'ec'o de sonĝ'o iu'n fantazi'a'n kaj terur'ant'a'n aper'aĵ'o'n.

Fraŭl'in'o Kolardo kompren'is, ke Mazieron okup'as spec'o da hipnot'a dorm'o: ĉar kvankam li paŝ'is apud ŝi kaj preskaŭ ŝi'n tuŝ'is, li tamen ne ŝajn'is rimark'i ŝi'a'n ĉe'est'o'n.

Subit'e la bankier'o kun'plekt'is la man'o'j'n. Du dik'a'j larm'o'j ŝpruc'is el li'a'j okul'o'j, flu'is mal'rapid'e laŭ'long'e de li'a'j velk'it'a'j vang'o'j, kaj perd'iĝ'is en li'a blank'a barb'o.

— Pardon'u, Leopold'o, pardon'u, ĝem'is la mal'feliĉ'ul'o. Ne fiks'e direkt'u al mi tiu'n koler'a'n rigard'o'n. Mi est'as kulp'a; est'as ver'e: mi vol'is mi'n venĝ'i je du'obl'a perfid'o. Sed de'post tiu temp'o, mi tiel sufer'is, mi tiel el'pag'is. Ho! de'turn'u ci'a'n sen'kompat'a'n vizaĝ'o'n; ne mi'n prem'eg'u.

Mi'a'n mal'kuraĝ'a'n ag'o'n mi ripar'is kiel ebl'e plej plen'e. Mi eduk'is ci'a'n fil'o'n, mi li'n am'is, mi li'n direkt'is en la viv'o, kvazaŭ li est'us mi'a propr'a infan'o. Jes, mi cert'ig'as, ke pri tiu punkt'o mi'a konscienc'o ne pov'as mi'n riproĉ'i. Ci ne est'us pli bon'e far'int'a, mi est'as cert'a pri tio; ĉar tio est'as ne'ebl'a. Grand'a mal'feliĉ'aĵ'o li'n prem'eg'is; est'as ver'e: sed ĉu mi est'as kulp'a? ĉu est'as just'e, ke ci ig'u mi'n respond'a pri tio, kio okaz'is? Subit'e Maziero halt'is kun orel'o streĉ'it'a, kvazaŭ li aŭskult'us voĉ'o'n, kiu ven'as el la sen'fin'ec'o.

— Kaj la ali'a infan'o? ci dir'as. Sed ne est'as li tiu, kiu trov'iĝ'is en la lul'il'o; ĝi est'is anatomi'a tem'ul'o. Tio'n tamen ci sci'as tre bon'e. Ha! mi'a krim'o est'as sufiĉ'e abomen'a, ci ne bezon'as ĝi'n ankoraŭ pli'grand'ig'i. Brul'ig'i viv'ant'a'n infan'o'n! Sed tio est'as kruel'eg'o, kiu'n mi est'is ne'kapabl'a plen'um'i. Mi ĝi'n anstataŭ'ig'is per mal'viv'a nov'nask'it'o. Tial ke ci tio'n sci'as, kial ci persekut'as mi'n? La mal'jun'ul'o halt'is. Li'a'j fort'o'j ŝajn'is el'uz'it'a'j.

Reĝ'in'o aŭskult'is terur'it'e, vol'ant'e el'ir'i el tiu ĉambr'o, hont'ant'e, ĉar ŝi surpriz'as tiu'n terur'a'n sekret'o'n, kiu'n neniam ŝi est'is eĉ suspekt'int'a: sed, malgraŭ ŝi, ŝi ĉiam rest'is, fiks'it'e de fort'o pli super'a ol ŝi'a vol'o, sur la lok'o, sur kiu ŝi trov'iĝ'is.

La ĝem'ad'o'j pli'fort'iĝ'is.

— Li mort'is en la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j: li ne viv'is pli ol du'dek-kvar hor'o'j'n. Tio'n al mi cert'ig'is Variaso. Variaso est'is ci'a amik'o sam'e kiel la mi'a: li ne est'as vir'o kapabl'a mi'n tromp'i. Ci do vid'as, ke ci est'as mal'prav'a, mi'n turment'ant'e, kiel ci far'as. Tiu infan'o est'is mal'fortik'a; li ne pov'is viv'i. Se mi ne est'us ŝtel'int'a li'n, ci tamen est'us li'n perd'int'a. Ĉu est'as grav'e por ci, ke li mort'is en hospital'o anstataŭ mort'i en ci'a hejm'o? Ho! tiu'n rigard'o'n, tiu'n mal'am'a'n rigard'o'n, kiu kulp'ig'as kaj kiu kondamn'as, mi do ĉiam vid'os; neniam mi do pov'os ĝi'n evit'i. Ho! tiu'n agoni'a'n rigard'o'n! de'post tri'dek jar'o'j ĝi mi'n persekut'as, de'post tri'dek jar'o'j ĝi rest'as fiks'it'a al mi'a person'o! Kaj dum la mal'feliĉ'a halucin'ul'o parol'is, li met'is si'a'j'n ambaŭ man'o'j'n sur si'a'j'n okul'o'j'n, kvazaŭ li vol'us for'ig'i for de li terur'ant'a'n vid'at'aĵ'o'n.

Subit'e li las'is fal'i si'a'j'n brak'o'j'n, si'n direkt'is per aŭtomat'a paŝ'o al la du portret'o'j al'kroĉ'it'a'j sur la mur'o, kaj antaŭ tiu'j du figur'o'j, kiu'j ŝajn'is li'n fiks'e rigard'ad'i per si'a'j sen'mov'a'j okul'o'j, li ek'kri'is, kun'plekt'ant'e la man'o'j'n: — Ho Klotild'o, vi mi'n am'is iam. Memor'u, ke por sav'i vi'a'n viv'o'n, mi don'is ĝis mi'a sang'o. Mi vi'n preĝ'as: prop'et'u por mi apud Leopold'o. Tial ke li vi'n am'as, li vi'n obe'os. Dir'u, ke li ferm'u si'a'j'n okul'o'j'n de mal'viv'ul'o; dir'u, ke li ne mi'n persekut'u, ne mi'n atak'ad'u, kiel li far'is ĝis tiu tag'o. Dir'u tio'n, mi vi'n pet'as kun kun'plekt'it'a'j man'o'j; mi vi'n pet'eg'as. Klotild'o, Leopold'o, kompat'u, kompat'u!

La mal'jun'ul'o si'n las'is fal'i sur genu'o'j. Jen li prezent'is la brak'o'j'n al pentr'it'a'j figur'o'j, sku'at'e de konvulsi'a'j plor'eg'o'j: jen li si'n kurb'ig'is ĝis ter'o, frap'ant'e la parget'o'n per si'a frunt'o, bala'ant'e la tapiŝ'o'n per si'a'j blank'a'j har'o'j.

Fraŭl'in'o Kolardo ne pov'is vid'i pli'o'n. La rigid'ec'o, kiu ŝi'n okup'is, kiam ŝi vid'is tiu'n ne'atend'it'a'n kaj terur'ant'a'n vid'aĵ'o'n, iom post iom mal'aper'is. Ŝi si'n direkt'is al Maziero, kaj mal'fort'e li'n tuŝ'is sur la ŝultr'o.

Pro tiu kontakt'o la bankier'o trem'et'is, si'n rekt'ig'is, ŝajn'is vek'iĝ'i, ĵet'is ĉirkaŭ si mal'vigl'a'n rigard'o'n, kaj fin'e ek'vid'is la jun'ul'in'o'n.

— Ĉu ĝi est'as vi? infan'in'o mi'a, li dir'is per mal'fort'a voĉ'o. Kio'n vi vol'as? Kio okaz'is?

— Neni'o ekster'ordinar'a, respond'is Reĝ'in'o, apog'ant'e sur elektr'a buton'o.

— Sed fin'e kial vi trov'iĝ'as ĉi tie? Fraŭl'in'o Kolardo est'is tiel profund'e kor'tuŝ'it'a, ke ŝi apenaŭ pov'is el'parol'i unu vort'o'n. Sed la bankier'o, kiu ne ankoraŭ plen'e re'konsci'iĝ'is, ne tio'n rimark'is.

— Vi sonĝ'is laŭt'e, ŝi dir'is. Tim'ant'e, ke vi bezon'os i'o'n, mi al'kur'is al vi.

— Kio'n mi dir'is?

— Mal'preciz'a'j'n, sen'senc'a'j'n parol'o'j'n. Mi neniel ili'n kompren'is.

— Ha! mi prefer'as tio'n.

— Nun, sinjor'o Maziero, neces'e est'as, ke vi est'u prudent'a kaj en'lit'iĝ'u tuj'e.

Pren'ant'e la bankier'o'n per la man'o, ŝi li'n konduk'is al li'a ĉambr'o. Obe'em'a kaj ne batal'em'a, la mal'feliĉ'ul'o ŝi'n sekv'is kiel infan'o.

En tiu moment'o Baptist'o al'kur'is du'on'vest'it'e, hav'ant'e okul'o'j'n ankoraŭ plen'a'j'n je dorm'ad'o.

— Baptist'o, dir'is Reĝ'in'o, vi'a mastr'o si'n sent'as iom mal'san'et'a. Vi ne dev'os li'n de'las'i dum la tut'a nokt'o.

Post'e la jun'ul'in'o el'ir'is el la dorm'o'ĉambr'o de Maziero kaj re'supr'e'n'ir'is al si'a apartament'o.

La morgaŭ'o'n, kvankam Maziero sent'is si'n ankoraŭ iom romp'it'a, li tamen est'is tut'e re'san'ig'it'a el si'a terur'a inkub'sonĝ'o.

Li dir'is al si'a meĥanik'ist'o, ke li prepar'u la aŭtomobil'o'n.

— Al hospital'o Necker, li ordon'is. Kiam la bankier'o est'is el'kaleŝ'iĝ'int'a:

— Ĉu la sinjor'o Direktor'o est'as vid'ebl'a? li pet'is de la pord'ist'o. Don'u al li mi'a'n vizit'kart'o'n, mi pet'as.

Post kvin minut'o'j, Maziero en'ir'is en la privat'a'n apartament'o'n de sinjor'o Variaso.

— Kiel? Ĉu est'as ci, mi'a kar'a Maziero, ek'kri'is la Direktor'o, prem'ant'e la man'o'n de l’ bankier'o: neces'e est'as, ke ci hav'u tre grav'a'n motiv'o'n por mi'n vizit'i en tiel maten'a hor'o. Kio est'as en ci? Ci ŝajn'as kor'tuŝ'it'a.

— Variaso, mi'a mal'nov'a amik'o, mi ven'as re'viv'ig'i en ci'a cerb'o memor'o'j'n, kiu'j en ĝi kuŝ'as de'post preskaŭ tri'dek jar'o'j. Mi dezir'us hav'i sci'ig'o'j'n pri far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is en epok'o, en kiu ci est'is nur mal'alt'a ofic'ist'o en la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j, strat'o'n Denfert-Rochereau.

— Diabl'o! Tio est'as iom mal'jun'a. Feliĉ'e mi konserv'is ĉiu'j'n mi'a'j'n not'o'j'n metod'e kaj laŭ'jar'e klas'ig'it'a'j'n.

— Mi sci'as. Ci ĉiam hav'is mani'o'n al kolekt'ad'o de skrib'aĵ'o'j. Oft'e eĉ mi ci'n mok'et'is pri tio, kiam ni est'is en lice'o, ne diven'ant'e, ke tiu'n frenez'et'o'n mi dev'os iam util'ig'i.

— Pri kio ci vol'as parol'i?

— Je 1874, mi interes'iĝ'is pri infan'o, kiu'n oni al'port'is al hospital'o, la 10^an de Decembr'o, je la sep'a kaj du'on'o vesper'e. Ĉu ci memor'as pri tio?

— Atend'u unu minut'o'n.

Variaso el'ir'is moment'e kaj re'ven'is kun karton'skatol'o plen'a je skrib'aĵ'o'j. Sur tiu uj'o leg'iĝ'is, skrib'it'a per dik'a'j liter'o'j, la cifer'o de la jar'o: 1874.

Li re'dir'is:

— Efektiv'e mi memor'as, ke ci ven'is pet'i sci'ig'o'j'n pri tiu infan'o.

Kaj dum la Direktor'o parol'is, li serĉ'is en la ar'o da skrib'aĵ'o'j kun tiu rapid'mov'ec'o, kiu'n nur grand'a kutim'o pov'as don'i.

— Ha! jen est'as, li dir'is: mi trov'is. En tiu dokument'o oni parol'as pri kamp'ar'an'o, en kies brak'o'j'n oni est'is met'int'a antaŭ moment'o nov'nask'it'a'n knab'o'n, pet'ant'e de li, ke li bon'vol'u li'n port'i al la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j.

— Tre bon'e; tio est'as tut'e ĝust'a. Ĉu tiu kamp'ar'an'o hav'is blu'a'n kitel'o'n?

— Li hav'is blu'a'n kitel'o'n, respond'is Variaso, daŭr'ig'ant'e si'a'n leg'ad'o'n.

— Nun, kio far'iĝ'is la infan'o?

— Li est'is mal'fortik'a et'ul'o, kiu mult'e sufer'is en la akuŝ'labor'ad'o. Li ne viv'is pli ol du'dek-kvar hor'o'j'n.

— Ĉu ci est'as tre cert'a, ke ci ne erar'as? Ĉu ver'e li mort'is?

— Tut'e, tut'e cert'a. Leg'u mem: tiu detal'o est'as tut'liter'e skrib'it'a.

— Kaj pri la ali'a'j infan'o'j, kiu'j'n oni al'port'is ĉi tiu'n vesper'o'n, ĉu ci hav'as sci'ig'o'j'n?

— Atend'u iom! ĝust'e mi deĵor'is. Do ĉiu'j far'iĝ'o'j okaz'int'a'j en tiu tag'o est'as cert'e en'skrib'it'a'j.

Variaso demand'is si'a'n dokument'ar'o'n.

— Ha! jen est'as, li dir'is. Patr'in'knab'in'o, kiu regul'e al'port'is al ni ĉiu'jar'e nov'nask'it'o'n, ven'is je la ses'a kaj du'on'o. Unu hor'o'n post'e mi akcept'is la kamp'ar'an'o'n, pri kiu mi parol'is antaŭ moment'o. Neni'u ali'a ven'is antaŭ la dek'a. Post la dek'a mi re'ven'is hejm'e'n, kaj ne sci'as plu, ĉu ali'a al'port'o okaz'is pli mal'fru'e en la nokt'o.

— Tio sufiĉ'as. Mi ci'n dank'as. Kiam li est'is re'ven'int'a en si'a'n aŭtomobil'o'n, Maziero pens'is:

— Nun mi est'as cert'a, ke Fradeko ne pov'as est'i la ĝemel'a frat'o de Fernand'o, kiel mi tio'n konjekt'is hieraŭ; ĉar tiu infan'o real'e mort'is antaŭ du'dek-ok jar'o'j, la morgaŭ'o'n mem de si'a nask'iĝ'o. La preciz'a'j detal'o'j, en'skrib'it'a'j de Variaso en li'a'j not'o'j, tio'n pruv'as laŭ tut'e ne'diskut'ebl'a manier'o.

Antaŭ kiam li re'ven'os hejm'e'n, la bankier'o en'ir'is en la dom'o'n de sinjor'in'o Herbeno, por pet'i de ŝi nov'aĵ'o'n pri ŝi'a fart'o.

Li trov'is la jun'a'n vir'in'o'n en'abism'iĝ'ant'a'n en larm'o'j, prem'eg'it'a'n de profund'a mal'esper'o kaj de mal'dorm'a nokt'o.

— Li est'as Li, ŝi ĝem'is; li est'as Fernand'o; li est'as mi'a edz'o. Li am'as Reĝ'in'o'n, kaj li mi'n for'las'as.

— Nu, mi'a kar'a Beatric'o, vi tut'e mal'saĝ'iĝ'as. Est'as simil'ec'o; mi tio'n konfes'as. Sed tiu Fradeko ne pov'as est'i vi'a edz'o. Li est'as nur ne'kon'at'ul'o, kiu renkont'is vi'a'n kuz'in'o'n. Ŝi est'as sufiĉ'e bel'a por inspir'i pasi'o'n. Li am'is ŝi'n, sci'is si'n am'ig'i de ŝi, kaj kun ŝi edz'iĝ'as. La afer'o. kiel vi vid'as, est'as tut'e simpl'a.

Sed la jun'a vir'in'o, instig'it'e de fiks'a ide'o, re'dir'is, tord'ant'e si'a'j'n brak'o'j'n.

— Li est'as Li: mi est'as cert'a, ke li est'as Fernand'o, kiu si'n kaŝ'as mal'antaŭ mal'propr'a nom'o.

Vid'ant'e, ke Beatric'o trov'iĝ'as en stat'o de ekscit'eg'o, kiu ig'is ĉiu'n rezon'o'n tut'e ne'ebl'a, la bankier'o jam si'n lev'is por el'ir'i, kiam li pet'is de sinjor'in'o Herbeno, ĉu ŝi ĉe'est'os ĉe la vesper'fest'o, kiu'n li intenc'as don'i al si'a'j amik'o'j, por honor'i la ge'fianĉ'o'j'n.

— Ne esper'u, ke mi ĉe'est'os, respond'is la mal'feliĉ'a ĉagren'iĝ'ant'in'o. Vid'i ili'n ambaŭ mi'n tro dolor'e sufer'ig'us. Mi tre sent'as, ke ĉia ajn kontraŭ'batal'o est'as ne'ebl'a. Por re'pren'i mi'a'n edz'o'n, neces'e est'us, ke mi perfid'u li'a'n inkognit'o'n. La mal'bon'ul'o tre sci'as, ke mi est'as ne'kapabl'a far'i tia'n mal'nobl'aĵ'o'n. Jen est'as kial li sen'ŝancel'e mi'n fajr'et'e mort'ig'as. Est'i kaŭz'o de li'a mort'o mi'n tuj'e frenez'ig'us. Mi prefer'as ankoraŭ vid'i li'n edz'iĝ'ant'a'n kun Reĝ'in'o. Sed tio mi'n mort'ig'os.

La bankier'o de'las'is la mal'feliĉ'a'n vir'in'o'n, predik'ant'e kviet'iĝ'o'n kaj cert'ig'ant'e, ke ŝi cert'e erar'as, kaj sekv'e okaz'ig'as al ŝi tut'e ne'util'a'j'n sufer'o'j'n. Sed li'a elokvent'ec'o hav'is neniu'n sukces'o'n.

Se Maziero ne pov'is inokul'i konvink'o'n en la anim'o'n de Beatric'o, la kaŭz'o est'as jen'a: tial ke li mem ne sent'is tiu'n konvink'o'n tut'e plen'a'n, li ne pov'is met'i en si'a'j'n parol'o'j'n tiu'n ton'o'n de sincer'ec'o, kio impres'as kaj kiu decid'ig'as.

Kiam li en'ir'is en si'a'n hejm'o'n, li trov'is Klozelon, kiu li'n atend'is.

— Hieraŭ vesper'e, dir'is la jun'a advokat'o, mi'a edz'in'o far'is antaŭ mi pri'pens'o'n, kiu mi'n ŝancel'is. Tial ke vi intim'e kon'is la patr'o'n de Fernand'o, dir'u do, ĉu Fradeko ne pov'as est'i li'a mal'rajt'a aŭ adult'a frat'o?

— Ne'ebl'e. Antaŭ kiam Leopold'o edz'iĝ'os, li est'is en Alĝerio, en Insalah, en plen'a dezert'o. En tiu lok'o trov'iĝ'as neni'u Eŭropeano, mal'pli ankoraŭ Eŭropeanino. Post kiam li est'is edz'iĝ'int'a, li tiel am'eg'is si'a'n edz'in'o'n, ke hipotez'o pri mal'fidel'ec'o est'as tut'e ne akcept'ebl'a.

— Tiam, kia'manier'e vi klar'ig'as ...

— Mi ne klar'ig'as, mi nur konstat'as.

— Ha! se la frat'o de Herbeno ne est'us mort'ig'it'a de brul'ad'o!

— Li est'u mort'int'a en brul'ad'o aŭ en ali'a lok'o, la sol'a punkt'o, kiu pov'as ni'n interes'i, est'as jen'a: tiu infan'o ne viv'is. Ceter'e ĉiu'j hipotez'o'j, kiu'j'n ni pov'us far'i, est'os sen valor'a'j, tiel long'e kiam ni ne hav'os pri la famili'o de tiu jun'ul'o preciz'a'j'n sci'ig'o'j'n. Li dir'as, ke li hav'as ankoraŭ si'a'n patr'o'n. Mi intenc'as ir'i al Din'a'n. Mi vid'os tiu'n vir'o'n; mi parol'os kun li: kaj se la fianĉ'o de Reĝ'in'o est'as ver'e li'a fil'o laŭ la sang'o, ni est'os dev'ig'at'a'j vid'i en tiu simil'ec'o nur natur'a'n strang'aĵ'o'n, ebl'e unik'a'n, de'post kiam ekzist'as la hom'ar'o.

— Sed nun mi est'as dev'ig'at'a vi'n for'las'i. Neces'e est'as, ke mi ir'u al la bank'a firm'o. De'post kiam mi'a mal'feliĉ'a Fernand'o ne ĉe'est'as plu por mi'n help'i, la tut'a pez'o de afer'o'j re'fal'as sur mi'n. Ĉu vi mi'n akompan'as?

— Mi dank'as vi'n. Sed mi mem bezon'as ir'i al la juĝ'ej'o.

— Ĉu oni vid'os vi'n tiu'vesper'e?

— Se neni'o mal'help'as, vi pov'os kalkul'i Juli'in'o'n kaj mi'n inter vi'a'j invit'it'o'j.

La vesper'o'n, Fradeko en'ir'is en la Mazieran salon'o'n, antaŭ'ir'it'a de vast'eg'a blank'a buked'o.

Post la unu'a'j ĝentil'aĵ'o'j:

— Mi ne vid'as sinjor'in'o'n Herbeno, li demand'is. Ĉu mi ne hav'os la feliĉ'o'n prezent'i al ŝi mi'a'j'n afabl'aĵ'o'j'n? Aŭd'ant'e, ke ŝi'a fianĉ'o el'parol'as tiu'n fraz'o'n inspir'it'a'n de nur komun'a ĝentil'ec'o, fraŭl'in'o Kolardo sulk'is si'a'j'n brov'o'j'n.

— Beatric'o si'n sent'as iom mal'san'et'a, kaj pet'as de vi sen'kulp'ig'o'n, respond'is la mastr'o. De'post la el'ir'o de si'a edz'o, la mal'feliĉ'a vir'in'o est'as en'profund'ig'it'a en dolor'o'n, kiu ne kviet'iĝ'as, kaj kiu'n hieraŭ vi'a ĉe'est'o ankoraŭ pli'grav'ig'is.

— Di'o mi'a, ĝem'is Petro, kiel ted'ig'a por ĉiu'j hom'o'j est'as do tiu simil'ec'o. Ĝi kaŭz'is al mi, tiu'n post'tag'mez'o'n tut'e mal'agrabl'a'n okaz'int'aĵ'o'n. Kaj mi'n preskaŭ feliĉ'ig'as la for'est'o de sinjor'in'o Herbeno; ĉar ĝust'e mi vol'as parol'i pri tem'o, kiu'n mi ne est'us kuraĝ'int'a trakt'i en ŝi'a ĉe'est'o.

— Kio do okaz'is?

— Post mi'a tag'manĝ'o mi ricev'is la vizit'o'n de polic'an'o, kiu, kred'ant'e, ke mi est'as vi'a bapt'o'fil'o, pet'is de mi ĉiu'j'n mi'a'j'n famili'akt'o'j'n. Feliĉ'e mi posed'as tiel plen'a'n ar'o'n da oficial'a'j dokument'o'j, ke ĝi sufiĉ'as por konvink'i la plej skeptik'a'n polic'an'o'n: sen ili, li est'us dev'ig'int'a mi'n far'i ĉiu'spec'a'j'n tre ted'ig'a'j'n klopod'o'j'n. Mi eĉ ne sci'as kia'manier'e tiu tut'a afer'o est'us fin'iĝ'int'a. Dank’ al kelk'a'j vort'o'j, kiu'j'n preter'las'is tiu vir'o, mi eĉ kred'is kompren'i, ke mi est'as observ'it'a. De'post mi'a re'ven'o Franc'uj'o'n, apenaŭ mi est'is trans'ir'int'a la land'lim'o'n, la polic'o mi'n persekut'is.

En tiu moment'o, Klozelo direkt'is al Petro long'a'n demand'ant'a'n rigard'o'n. Sed li pov'is mal'kovr'i sur la vizaĝ'o de l’ jun'ul'o nur esprim'o'n de ted'o kaj de mal'kontent'o.

Fradeko daŭr'ig'is:

— Fraŭl'in'o Reĝ'in'o al mi rakont'is, ke ŝi'a bo'kuz'o est'is viktim'o de juĝ'a erar'o: kaj mi est'as plen'e konvink'it'a pri tio. Sufiĉ'as en'ir'i en vi'a'n intim'ec'o'n, por vid'i, ke tiu jun'ul'o las'is en la kor'o de ĉiu'j si'a'j famili'an'o'j mult'a'j'n simpati'a'j'n bedaŭr'o'j'n, kaj sekv'e por far'iĝ'i cert'a, ke li ne pov'as est'i kulp'a. Sed fin'e tiu famili'o, kiu li'n plor'as, baldaŭ far'iĝ'os la mi'a: kaj mi konfes'as, ke mi est'us tre sci'vol'a kon'i laŭ ĝi'a'j detal'o'j rakont'o'n pri tiu dolor'a aventur'o.

— Tiu sci'vol'o est'as tro kompren'ebl'a, por ke oni ne ĝi'n kontent'ig'u. Sinjor'o Klozelo, kiu defend'is, kiel advokat'o, mi'a'n mal'feliĉ'a'n bapt'o'fil'o'n, tuj al vi don'os ĉiu'j'n klar'ig'o'j'n, al kies postul'o vi est'as rajt'ig'it'a.

— Dir'ant'e, ke mi'a mal'feliĉ'a amik'o est'is viktim'o de juĝ'a erar'o, dir'is la jun'a advokat'o, ebl'e Reĝ'in'o ne uz'is vort'o'n tut'e ĝust'a'n: est'as prefer'e dir'i: viktim'o de Fatal'o. Pro financ'a'j konsil'o'j, kiu'j'n la kompat'ind'a Herbeno don'is al ia Sedilo, mal'bon'a'j konsil'o'j, kiu'j okaz'ig'is la mal'riĉ'ig'o'n de tiu hom'o, li al'tir'is al si la mal'am'o'n de si'a klient'o. La du vir'o'j renkont'is unu la ali'a'n en vagon'o, ĉe la Bellevue’a staci'dom'o. Kio okaz'is inter ili? Tio'n oni ne sci'as; ĉar ĉiam Fernand'o konserv'is pri tiu aventur'o silent'o'n, kiu okaz'ig'is li'a'n pere'o'n. Fin'e en vesper'o ni'a mal'feliĉ'a amik'o re'ven'is al si'a hejm'o mal'fru'e, kun strang'a mien'o, kun sang'o'kovr'it'a'j man'o'j, en moment'o kiam la korp'o de Sedilo est'is trov'it'a pied'e de la Meudon’a pont'eg'o, kun kugl'o en ŝultr'o.

— Laŭ vi'a opini'o, kia est'as la kaŭz'o de tiu silent'o?

— Tial ke Beatric'o ne ĉe'est'as, ni pov'as parol'i. Herbeno hav'is cert'e am'ant'in'o'n en la Parizaj ĉirkaŭ'aĵ'o'j. Kiam li mort'ig'is Sedilon, li re'ven'is, vizit'int'e tiu'n vir'in'o'n. Sed por ne perfid'i la sekret'o'n de si'a'j am'kun'em'o'j, li prefer'is ne'i ĉio'n kaj las'i kondamn'i si'n kiel mort'ig'ant'o'n, dum, ni ĉiu'j est'as cert'eg'a'j pri tio, li est'as kulp'a nur de ne'vol'mort'ig'o pro mem'defend'o.

— Kiel? Tiu vir'in'o las'is si'a'n am'ant'o'n al'ir'i al la pun'labor'ej'o, kaj ŝi far'is neni'o'n por li'n sav'i? Tio est'as ne'ver'ŝajn'a.

— Tamen tio est'as ver'a.

— Kia abomen'ind'a kre'it'aĵ'o! ek'kri'is la jun'ul'o kun ton'o plen'a je naŭz'o.

Fraŭl'in'o Kolardo preskaŭ sven'is pro kor'tuŝ'eg'ec'o. Ŝi dezir'is, ke la parget'o en'abism'iĝ'u sub ŝi'a'j pied'o'j, por ke ŝi est'u kaŝ'it'a for de ĉiu'j rigard'o'j. Ĉu la vir'o, kiu tiel koler'e parol'as, est'as ver'e Herbeno? Ĉu li pet'is de ŝi ŝi'a'n man'o'n nur por ŝi'n hav'i en si'a potenc'o kaj pli bon'e si'n venĝ'i pro ŝi'a iam'a mal'nobl'aĵ'o? Fradeko, kiu parol'ant'e rigard'is si'a'n fianĉ'in'o'n (ceter'e li tio'n far'is sen'ĉes'e de'post la komenc'o de l’ vesper'o), ŝi'n vid'is tiel pal'a'n, tiel ŝanĝ'it'a'n, ke li ne pov'is ne dir'i:

— Kio do est'as en vi, Reĝ'in'o? Vi ŝajn'as mal'san'et'a.

— Tio ne est'as grav'a, respond'is la jun'ul'in'o, far'ant'e grand'a'n pen'ad'o'n por al'tir'i rid'et'o'n al si'a'j mal'kolor'ig'it'a'j lip'o'j. Sed mi ne pov'as aŭd'i pri tiu funebr'a far'iĝ'o kaj sam'temp'e ne est'i kor'tuŝ'it'a ĝis mal'san'iĝ'o.

— Tio est'as la plej bon'a pruv'o, kiu'n vi pov'as don'i pri la super'ec'o de vi'a kor'o, respond'is ĝentil'e Petro, kiu pren'is la man'o'n de la jun'ul'in'o kaj met'is sur ĝi'n respekt'o'plen'a'n kis'ad'o'n.

Post'e, si'n turn'ant'e al Maziero:

— Ĉu sinjor'o la bapt'o'fil'o neniam montr'is sign'o'j'n de cerb'a mal'san'o? li demand'is.

— Neniam. Kial tiu demand'o?

— Pro tio. En Din'a'n mi tre bon'e kon'is jun'ul'o'n dolĉ'a'n, human'a'n, ne'kapabl'a'n far'i mal'bon'o'n al iu ajn. Subit'e i'a'n tag'o'n, sen ia klar'ig'ebl'a motiv'o, li el'ir'as el si'a hejm'o kun tranĉ'il'o en man'o, rapid'as al promen'ant'o, kiu'n neniel li kon'is, kaj li'n mort'ig'as. La far'iĝ'o okaz'is plen'tag'e antaŭ du'dek atest'ant'o'j. Oni arest'as la mort'ig'ant'o'n kaj prepar'as li'a'n proces'o'n. Sed, mir'ind'e! ne nur la kulp'ig'it'o obstin'e ne'as malgraŭ la atest'ad'o de tut'a urb'o, sed pli'e li cert'ig'as, ke li tut'e ne sci'as, pri kiu mort'ig'o oni li'n riproĉ'as. Kompetent'a kurac'ist'o, elekt'it'a de la juĝ'ant'ar'o, deklaraci'is, ke tiu mal'feliĉ'ul'o plen'um'is si'a'n krim'o'n en kriz'o de mask'it'a epilepsi'o. Hodiaŭ li est'as fleg'it'a en re'san'ig'ej'o. Nu, se oni konsider'as la karakter'o'n la eduk'it'ec'o'n, unu'vort'e la tut'a'n est'int'ec'o'n de sinjor'o Herbeno, ebl'e oni pov'as si'n demand'i, ĉu li'n sam'e ne atak'is kriz'o de subit'a frenez'ec'o. Ĉu vi pens'is al tia ebl'ec'o? Maziero kaj Klozelo si'n rigard'is reciprok'e ĉagren'eg'a'j. Nek unu nek ali'a pri'pens'is pri la ebl'ec'o de frenez'a atak'o subit'e okaz'ant'a. Ebl'e tamen ĉi tie kuŝ'is la ver'o, ebl'e la sav'o.

— Efektiv'e, dir'is la bankier'o, se ni akcept'as la hipotez'o'n de cerb'a epilepsi'form'a konfuz'aĵ'o, la mort'ig'o de Sedilo kaj la re'ven'o al Parizo est'as far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is kvazaŭ en sonĝ'o, kaj pri kiu'j la mal'feliĉ'a knab'o neniel memor'is, kiam li vek'iĝ'is. Tiu perd'o de memor'ec'o klar'ig'us laŭ manier'o tut'e kontent'ig'a (tia est'as mi'a opini'o), kial Fernand'o tiel energi'e ne'ad'is antaŭ la atest'ant'o'j, kiu'j cert'ig'as, ke ili li'n re'kon'is.

— Ebl'e vi est'as prav'a, respond'is la jun'a advokat'o, kiu rest'is rev'ant'a. — Bedaŭr'ind'e, li pens'is, nun est'as tro mal'fru'e; sed en moment'o de l’ enket'o tiu'j montr'o'j est'is alt'valor'a'j. Mi cert'e est'us ekzamen'int'a ili'n kun la tut'a atent'o, kiu'n ili merit'as. Sed nun Fernand'o est'as kondamn'it'a kaj ĉen'romp'int'a. Ni trov'iĝ'as antaŭ la juĝ'it'a afer'o. Sed por de'nov'e re'far'i proces'o'n, oni bezon'as nov'a'n fakt'o'n; kaj ne per mal'preciz'a'j konjekt'o'j, per mal'rajt'ig'it'a'j suspekt'o'j oni pov'as re'komenc'i juĝ'a'n ag'o'n.

En tiu moment'o Eduard'o'n tuj'e vek'is en li'a rev'ad'o li'a edz'in'o, kiu dir'is, met'ant'e si'a'n man'o'n sur li'a'n ŝultr'o'n:

— Nu, amik'o mi'a, ci est'as ver'e tro fervor'a magistrat'o. Est'as por ĉio temp'o taŭg'a. Las'u do trankvil'a'j ci'a'j'n advokat'aĵ'o'j'n, kaj ne mal'help'u, ke ni'a nov'a amik'o si'n turn'u al si'a fianĉ'in'o, al kiu de'post unu hor'o li ne sufiĉ'e afabl'iĝ'is, dank’ al ci'a'j sen'ĉes'a'j pri'pens'ad'o'j.

Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j rid'et'is; kaj la inter'parol'ad'o daŭr'is laŭ pli mond'um'a manier'o.

— Mi esper'as, dir'is la bankier'o al Petro, ke vi'a edz'iĝ'o est'os kaŭz'o de reciprok'a al'proksim'iĝ'o inter sinjor'o vi'a patr'o kaj vi, kaj ke ni hav'os plezur'o'n kon'at'iĝ'i kun li.

— Mi ne kred'as, sinjor'o, respond'is Fradeko mal'gaj'e. Mi'a patr'o al mi cert'ig'is, ke li'a ne're'vok'ebl'a vol'eg'o est'as hav'i kun mi neniu'n rilat'o'n, kia ajn est'u la pretekst'o. Kaj tial ke mi ĝust'e parol'is pri la ebl'ec'o de edz'iĝ'o, por kies plen'um'o mi bezon'os li'a'n konsent'o'n, li respond'is:

— Mi send'os skrib'e ĉio'n, kio'n ci bezon'os. Post'e mi vol'as ne'sci'i ĉio'n, kio ci'n koncern'as, ĉio'n, eĉ ci'a'n ekzist'o'n.

— Ebl'e tiu'n fraz'o'n el'parol'it'a'n en koler'a ek'mov'o li post'e bedaŭr'is. Ĉu vi permes'as, ke mi prezent'u mi'n al li, kiel per'ul'o'n neces'a'n por re'pac'ig'o?

— Mi ne pov'as vi'n mal'permes'i: sed mi avert'as vi'n, ke vi ne'util'e klopod'os.

— Tio'n mi vid'os, respond'is Maziero rid'et'ant'e. Sed ĉiu'j'n ĉe'est'ant'o'j'n mir'ig'is la ombr'o de grand'a mal'kontent'o, kiu mal'lum'ig'is la vizaĝ'o'n de l’ jun'ul'o, kiam li aŭd'is la propon'o'n de l’ bankier'o.

La morgaŭ'o'n, Maziero vetur'is al Din'a'n.

— Fin'e mi hav'os la ŝlos'il'o'n de l’ mister'o, li dir'is. Hieraŭ Fradeko ŝajn'is tre mal'kontent'a, kiam li aŭd'is mi'a'j'n intenc'o'j'n. Pro ĝentil'ec'o li ne vol'is sistem'e kontraŭ'star'i mi'a'n projekt'o'n: sed ne mank'is la dezir'o. Kred'ebl'e li'a nask'iĝ'o en'hav'as unu el tiu'j makul'o'j, kiu'j'n oni kaŝ'as zorg'eg'e. Ebl'e li est'as mal'rajt'a aŭ adult'a fil'o, ebl'e fil'ig'a infan'o. En tiu okaz'o la hipotez'o de Eduard'o pov'us est'i ĝust'a. Okaz'e mi parol'os pri Leopold'o. Mi vid'os, ĉu tiu nom'o subit'e el'parol'it'a impres'os aŭ ne la patr'o'n de Petro.

Al'ven'int'e Din'a'n’on, Maziero pet'is de pas'ant'o, ke li montr'u la loĝ'ej'o'n de l’ mal'jun'ul'o.

Kiam li trov'iĝ'is en ĉe'est'o de tiu vir'o:

— Mi ven'as vi'n vizit'i, sinjor'o, li komenc'is, instig'it'e de vi'a fil'o Petro.

Pro tiu nom'o aŭd'it'a, la okul'o'j de l’ patr'o Fradeko koler'e fajr'er'o'ĵet'is.

— Li est'as krim'ul'o, li ek'kri'is. Mi vol'as aŭd'i neni'o'n pri li.

— Kio'n do li far'is, por tiel grav'e merit'i vi'a'n patr'a'n mal'am'o'n?

— Kio'n li far'is? Nu, neces'e est'as, ke mi dir'u al vi la tut'a'n ver'o'n. Ĉar, tial ke li baldaŭ edz'iĝ'os, est'as prefer'e, ke vi est'u plen'e sci'ig'it'a pri li'a kondut'o. Ĉar mi est'as cert'a, ke vi ven'as pro li'a edz'iĝ'o, kvankam vi ne ankoraŭ parol'is pri tio. Ĉu mi erar'as?

— Vi ĝust'e diven'is.

— Unu'e neces'e est'as, ke vi kon'u unu detal'o'n. Mi hav'is mal'jun'a'n onkl'o'n, idiot'a'n kaj mani'hav'a'n, pli mal'humil'a'n pri li'a nom'o Fradeko, ol est'us fier'a pri si'a nobel'titol'o Prelongo aŭ Blasano. Hav'is unu sol'a'n fantazi'o'n tiu mal'sprit'ul'o: li ne vol'is, ke li'a nom'o esting'iĝ'u. Tial ke li est'is fraŭl'o, mi trov'iĝ'is li'a sol'a hered'ont'o. Li oft'e dir'is: “Mal'o, amik'o mi'a (Mal'o est'as mi'a bapt'o'nom'o), se ci vol'as ricev'i mi'a'n hered'aĵ'o'n, hav'u fil'o'n: sen tio, mi testament'e don'os mi'a'n tut'a'n hav'aĵ'o'n al la Publik'a Help'ant'ar'o. Tio nom'iĝ'os: Fradeka testament'aĵ'o, kaj est'os manier'o tre taŭg'a por sav'i ni'a'n nom'o'n el la forges'o.” Fin'e la afer'o'j trov'iĝ'is en tiu stat'o, kiam Petro nask'iĝ'is.

— Je kiu epok'o? demand'is fervor'e Maziero.

La mal'jun'ul'o rigard'is si'a'n inter'romp'ant'o'n per suspekt'ant'a rigard'o, kaj respond'is:

— La dek'a'n de Decembr'o 1874.

— La dek'a'n de Decembr'o! pens'is la bankier'o, la sam'a'n tag'o'n, kiel Fernand'o! Mal'o daŭr'ig'is:

— Vi kompren'as, kiel mult'e mi est'is ĝoj'a. Tial ke mi hav'is fil'o'n, la hered'aĵ'o de mi'a onkl'o ne pov'is plu for'ir'i for de mi. Ha! mizer'e! mi ne kalkul'is Petron, tiu'n viper'o'n, kiu kares'is la mal'jun'ul'o'n, li'n kis'is, li'n akompan'is en li'a'j promen'ad'o'j, far'is al li ĉiu'spec'a'j'n am'montr'o'j'n, fin'e neniam li'n de'las'is eĉ unu minut'o'n. Vi kompren'as, ke mi ag'is kun mi'a onkl'o sam'e kiel kun mal'jun'a idiot'ul'o, ĉar li ver'e est'is tia; kaj mi ne mi'n ĝen'is por dir'i, ke li est'is viv'int'a dum sufiĉ'e long'a temp'o, kaj ke li'a mort'o est'os mal'feliĉ'aĵ'o por neni'u hom'o. Li ne est'is ĉiam kontent'a pro mi'a'j rimark'o'j: sed tio mi'n indiferent'ig'is. Dank’ al mi'a knab'o, mi li'n ten'is; mi est'is cert'a, ke li'a hav'aĵ'o ne est'os en'glut'it'a de la Publik'a Help'ant'ar'o: nur tiu rezultat'o mi'n interes'is. Nu, neniam vi diven'os la fripon'aĵ'o'n, kiu'n al mi perfid'e lud'is tiu pork'o. Li far'is testament'o'n. Ha! sinjor'o, li mi'n mal'hered'is ĝis la plej et'a mon'er'o, kaj Petron, tiu'n kanajl'o'n, li elekt'is kiel universal'a'n hered'ant'o'n! Maziero, kiu ne pov'is aŭd'i tiu'n cinik'a'n rakont'o'n, kaj sam'temp'e ne grimac'i pro naŭz'o, hav'is ne'vol'a'n rid'et'o'n, aŭd'ant'e tiu'n konklud'o'n.

— Tio vi'n rid'ig'as, sinjor'o, respond'is acid'ton'e la mal'jun'a kamp'ar'an'o, sed mi'n ne. Tamen mi uz'is ĉiu'spec'a'j'n antaŭ'zorg'o'j'n. Tial ke mi tim'is tio'n, kio okaz'is, mi zorg'is en'ŝip'ig'i mi'a'n fil'o'n al land'o perd'it'a, tre mal'proksim'a, apud Ĥin'uj'o. Mi esper'is, ke, ne li'n vid'ant'e, mi'a onkl'o li'n forges'os. Sed ĉu tio util'is al mi? Ne. Ili inter si korespond'ad'is. Mi eĉ kred'as, ke tiu ekzil'o hav'is nur kiel rezultat'o'n pli'rapid'ig'i la katastrof'o'n. Petro rakont'is al la mal'jun'ul'aĉ'o ar'o'n da fantazi'aĵ'o'j, kiu'j mal'ord'ig'is li'a'n cerb'o'n. Tia est'as la uz'ad'o, kiu'n tiu mal'grand'a monstr'o sci'is far'i je la instru'ad'o, kiu'n mi don'is al li. Fin'e la konsekvenc'o de tiu afer'o est'is jen'a: por ke mi'a fil'o far'u tiu'n vojaĝ'o'n, mi el'spez'is ne'kred'ind'a'n mon'sum'o'n: jen est'as ĉio, kio'n ĝi al mi gajn'ig'is. Pro tio, kiam li re'ven'is el si'a sovaĝ'ul'a land'o, por en'kas'ig'i la mult'nombr'a'j'n or'mon'er'o'j'n, kiu'j'n li ŝtel'is de mi, mi dir'is al tiu serpent'o, kiu'n mi est'is varm'ig'int'a sur mi'a brust'o: “For'ir'u; neniam mi ci'n re'vid'u!” En mi'a lok'o, kia'manier'e vi est'us ag'int'a?

— Ne sam'manier'e, mi vi'n cert'ig'as.

Sed la bankier'o ne insist'is. Li pri'pens'is:

— Ĉu est'as ebl'e, ke la fianĉ'o de Reĝ'in'o, kiu hav'as super'a'n natur'o'n, est'as laŭ sang'o la fil'o de tiu mal'nobl'a kamp'ar'an'aĉ'o! Li daŭr'ig'is:

— Mi kompren'as ĝis ia grad'o, ke vi'n mal'kontent'ig'is la sever'a kondut'o, kiu'n uz'is al vi vi'a onkl'o, kvankam tia'n kondut'o'n ebl'e just'ig'as vi'a mank'o de respekt'o al li; sed fin'e, la hered'ant'o est'u vi aŭ vi'a infan'o, fakt'e la afer'o hav'as mal'mult'e da grav'ec'o, tial ke, ĉar Petro est'as vi'a unik'a fil'o, vi'a tut'a posed'aĵ'o dev'os re'ven'i al li en est'ont'ec'o. Real'e tio est'as nur antaŭ'hered'aĵ'o.

— Ta, ta, ta, ta, vi hav'as strang'a'n rezon'manier'o'n. Do ne sufiĉ'is la ne'kalkul'ebl'a'j mon'sum'o'j, kiu'j'n tiu mal'grand'a krim'ul'o al mi jam kost'is, li dev'is pli'e mi'n sen'ig'i je riĉ'aĵ'o'j, kiu'j al mi rajt'e aparten'as. Ĉar ver'e se mi'a edz'in'o kaj mi hav'is tiu'n infan'o'n, ni far'is tio'n nur por ne perd'i la hered'aĵ'o'n de l’ onkl'o. Sen tio ni tre facil'e est'us sen'ig'int'a'j ni'n je tiu pez'a ŝarĝ'o: infan'o tro mult'e kost'as. Tial ke Maziero far'is mal'preciz'a'n gest'o'n:

— Ĉu vi hav'is infan'o'j'n? demand'is Fradeko.

— Neniam mi edz'iĝ'is, respond'is la bankier'o, kiu opini'is, ke est'as ne'util'e far'i al tia vir'o konfidenci'o'j'n.

— Ha! tiam vi ne'sci'as, kiom mult'e tio kost'as. Unu'e est'as la monat'pag'o'j al la nutr'ist'in'o, post'e la lern'ej'o, post'e la kolegi'o. Ha! la kolegi'o! Kiam mi pens'as, ke est'as tiu fripon'a onkl'o tiu, kiu postul'is, ke mi instru'ig'u Petron kaj al li far'ig'u plen'a'j'n stud'ad'o'j'n. Mi ne kuraĝ'is li'n koler'ig'i, mal'obe'ant'e. Sed, se mi est'us pov'int'a diven'i ... Post'e, la nutr'aĵ'o'n, kiu'n infan'o en'glut'as! la vest'o'j'n, kiu'j'n li el'uz'as! Neces'eg'e est'as, ke oni est'u tra'ir'int'a tra tiu'j mal'riĉ'ig'o'j, por est'i sci'ig'it'a pri ili. Nu, por mi'n dank'i pro ĉio, kio'n mi far'is por li, tiu mal'dank'ul'o, tiu sen'kor'ul'o klopod'as per si'a'j tut'a'j fort'o'j por mi'n ruin'ig'i, por mi'n met'i sur pajl'o'n.

— Sinjor'o Fradeko, dir'is Maziero sever'ton'e, vi far'is nur vi'a'n dev'o'n. Nask'i infan'o'n est'as ag'o, kiu dev'ig'as, ke la far'int'o sat'ig'u ĉiu'j'n materi'a'j'n bezon'o'j'n de tiu infan'o, tiel long'e kiam li est'as jun'a, kaj post'e, kiam li pli mal'jun'iĝ'is, ke li don'u al la jun'ul'o per'e de instru'ad'o ĉiu'j'n element'o'j'n, kiu'j'n li bezon'os, se li vol'as ind'e okup'i en la mond'o la lok'o'n, al kiu li est'as rajt'ig'it'a.

— Vi parol'as pri tio, kiel fraŭl'o kiu neniam hav'is infan'o'n. Ebl'e tio, kio'n vi dir'as, est'as ver'a por ali'ul'o'j.

— Kial tio ne est'us ver'a por vi?

— Kial? Kial? Tio ne vi'n koncern'as. Fin'e de'post du'on'o da hor'o ni babil'ad'as, kaj vi ne ankoraŭ kon'ig'is la motiv'o'n de vi'a vizit'o.

— Mi ven'is, por pet'i de vi, ke vi pac'iĝ'u kun vi'a fil'o kaj ĉe'est'u ĉe li'a edz'iĝ'o.

— Neniam!

— Ĉu tiu vort'o est'as vi'a last'a?

— Mi dir'is: neniam! Li ig'u si'n pend'ig'i, kie'n li vol'os. Tio mi'n indiferent'ig'as.

Maziero si'n lev'is kaj si'n direkt'is, ĉiam parol'ant'e, al la sojl'o de la dom'o. Kiam li est'is ĝi'n trans'ir'int'a, la patr'o Fradeko brut'e ferm'is la pord'o'n mal'antaŭ li'a dors'o.

— Nu, pens'is la bankier'o, tiu mal'feliĉ'a Petro est'is prav'a. Li'a patr'o est'as urs'o mal'bon'e lek'it'a, kiu'n li ne pov'as mult'e bedaŭr'i. Sen mal'facil'ec'o li si'n sent'os pli feliĉ'a en ni'a famili'o ol en la si'a.

Kaj en la vagon'ar'o, kiu li'n re'konduk'is Parizon, Maziero dir'is mal'laŭt'e:

— Kvankam mi ricev'is tre mal'ĝentil'a'n akcept'o'n, mi tamen est'as ver'e kontent'a pri la konsekvenc'o'j de mi'a vojaĝ'o. La ĝemel'a frat'o de Fernand'o mort'is en la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j. Tial ke Petro nask'iĝ'is la sam'a'n tag'o'n, kiel mi'a bapt'o'fil'o, oni pov'as cert'ig'i, ke Leopold'o ne est'as li'a natur'a patr'o. Ali'part'e supoz'i, kiel opini'as Beatric'o, ke Fradeko kaj Herbeno far'as unu sol'a'n kaj sam'a'n hom'o'n, est'as ne'akcept'ebl'a hipotez'o, ĉar la si'n'ten'ad'o de tiu jun'ul'o est'as tro natur'a por est'i mal'sincer'a. Do tiu bon'a Petro est'as ver'e la laŭ'leĝ'a kaj la laŭ'natur'a fil'o de tiu mal'ŝat'ind'a kamp'ar'an'o, kiu'n mi vizit'is. Pri tio mi akir'is absolut'a'n cert'ec'o'n.

Ĉapitr'o Ok'a

Tiu cert'ec'o kaŭz'is al Maziero kaj precip'e al Klozelo grand'a'n ĝoj'o'n. Malgraŭ la si'n'ten'ad'o de Fradeko, si'n'ten'ad'o kiu ne perfid'iĝ'is eĉ unu minut'o'n, fund'e de si'a anim'o la du vir'o'j dub'is ankoraŭ. Kun tiu kaŝ'it'a pens'o, ĉu ili pov'is permes'i, ke la vir'o, kiu ebl'e est'as ili'a bapt'o'fil'o kaj ili'a amik'o, plen'um'u ne'ripar'ebl'e tiu'n social'a'n krim'o'n nom'it'a'n bigami'o.

Sed nun, ĉar est'is ne'diskut'ebl'e pruv'it'e, ke Petro est'as ver'e la fil'o de la mal'natur'ig'it'a est'aĵ'o, kiu'n la bankier'o ĵus vid'is en Din'a'n, ili hav'is por far'i nur unu afer'o'n: las'i la ge'edz'iĝ'o'n laŭ'ir'i laŭ regul'a flu'ad'o, kaj iom post iom kutim'i al tiu ne'kred'ind'a kaj ĝis nun ne'klar'ig'ebl'a simil'ec'o.

Fraŭl'in'o Kolardo, al kiu Maziero kon'ig'is si'a'n klopod'o'n kaj si'a'j'n suspekt'o'j'n, lev'et'is la ŝultr'o'j'n.

— Tiu simil'ec'o, ŝi respond'is, ekzist'as nur ŝajn'e, nur tial ke tiu'j jun'ul'o'j ne apud'est'as. Se oni vid'us ili'n unu apud la ali'a, la konfuz'o est'us ne'ebl'a.

La bankier'o'n ŝajn'is mir'ig'i la ĝust'ec'o de tiu rezon'o.

— Cert'e vi est'as prav'a, infan'in'o mi'a, li respond'is.

Tial ke neni'o de'ten'is la ge'interes'it'o'j'n, la prepar'ad'o'j de la ge'edz'iĝ'o est'is ag'em'e rapid'ig'it'a'j.

Maziero skrib'is al sinjor'o Morn'o, por hav'i pri la kondut'o de Petro cert'a'j'n sci'ig'o'j'n.

La respond'o ne prokrast'iĝ'is: ĝi est'is tiel laŭd'plen'a, kiel pov'as postul'i la plej postul'em'a bo'patr'o.

— Fradeko est'as jun'hom'o serioz'a, labor'em'a kaj ŝpar'em'a, dir'is la mal'nov'a mastr'o de l’ jun'ul'o. Mi trov'is li'n ebl'e mal'parol'em'a: sed tio facil'e klar'iĝ'as, kiam oni kon'as la manier'o'n pli ol sever'a'n, per kiu li est'is eduk'it'a. Sed mi ne pov'as don'i al vi pli alt'a'n montr'o'n de la estim'o, kiu'n mi sent'as al li, ol dir'ant'e: se pro ia ajn motiv'o Fradeko re'ven'as al Hongkong, kaj dezir'as deĵor'i de'nov'e en mi'a firm'o, ĝi ĉiam est'os mal'fermat'a por li, kiam eĉ mi'a tut'a ofic'ist'ar'o est'us plen'a.

Mazieron mult'e feliĉ'ig'is tiu respond'o, kiu ne nur for'port'is ĉiu'j'n li'a'j'n dub'o'j'n, sed pli'e al li montr'is, ke la nev'in'o de li'a mal'nov'a amik'in'o ne pov'as far'i pli bon'a'n elekt'o'n.

Kiam la fianĉ'o de Reĝ'in'o est'is kolekt'int'a la oficial'a'j'n skrib'aĵ'o'j'n, kiu'j'n li bezon'is por la ceremoni'o, li ili'n montr'is al la bankier'o. Sed kiam ĉi tiu leg'is la nask'iĝ'a'n akt'o'n de l’ jun'ul'o, li ne pov'is de'ten'i ek'kri'o'n pro mir'o.

— Kiel? li dir'is. Vi do nask'iĝ'is en Parizo? Mi kred'is, ke vi'a'j ge'patr'o'j neniam est'is for'las'int'a'j Din'a'n’on.

— Efektiv'e: sed pro motiv'o, kiu'n mi neniam kon'is, mi'a'j ge'patr'o'j bezon'is ven'i en la ĉef'urb'o'n. Mi'a patr'in'o trov'iĝ'is en la last'a monat'o de si'a graved'o. Kred'ebl'e la motiv'o, kiu ŝi'n instig'is, est'is tre dev'ig'a, ĉar malgraŭ la admon'ad'o'j de si'a'j najbar'o'j kaj de si'a'j amik'o'j, kiu'j montr'is, ke est'as risk'o'plen'a por ŝi'a situaci'o vojaĝ'o tiel lac'ig'a precip'e en vintr'o, ŝi vetur'is tamen, vol'int'e aŭskult'i neniu'n. Kompren'ebl'e tio, kio est'is antaŭ'vid'it'a, efektiv'iĝ'is. Mi'a patr'in'o mi'n nask'is en hotel'a ĉambr'o.

— Ĉu neniam vi sent'is sci'vol'o'n por kon'i la motiv'o'n de tiu mister'a vojaĝ'o, kaj por sci'i, kie star'is la dom'o, en kiu vi en'ir'is en mond'o'n?

— Sen'kulp'ig'u mi'n. Sed kiam mi, bedaŭr'ind'e por mi, demand'is mi'a'n patr'o'n pri tiu tem'o, li respond'is per sur'vang'o, re'dir'ant'e tiu'n ĉiam sam'a'n respond'o'n: “Ci'n okup'u nur per tio, kio ci'n koncern'as.”

— Strang'e. Ĉar la dezir'o, kiu'n vi montr'is, est'is neniel ofend'a por li.

— Nur unu foj'o'n (en tiu epok'o mi est'is dek'ses'jar'a), mi'a patr'o dir'is: “Se iam ci vetur'os Parizon, est'os por ci ne'util'e serĉ'i la hotel'o'n, en kiu ci nask'iĝ'is. Antaŭ kelk'a'j tag'o'j oni ĝi'n detru'is, por las'i lok'o'n al la nov'a strat'o de Louvre, nun konstru'at'a.”

La ge'edz'iĝ'anonc'o'j est'is publik'ig'it'a'j kaj afiŝ'it'a'j sur la mur'o'j de la du urb'o'dom'o'j, kiam Klozelo ricev'is leter'et'o'n de la Polic'a Prefekt'o, kiu pet'is de la jun'a advokat'o, ke li bon'vol'u don'i kelk'a'j'n minut'o'j'n por inter'parol'ad'o. — Sen'kulp'ig'u mi'n, ĉar mi vi'n mal'help'as en vi'a'j okup'ad'o'j, dir'is al Eduard'o tiu alt'rang'a ofic'ist'o; sed mi vol'us ricev'i de vi kelk'a'j'n pli'plen'ig'a'j'n sci'ig'o'j'n, kiu'j'n mi bezon'as.

Klozelo si'n klin'is kaj atend'is. Kiam la polic'estr'o est'is demand'int'a kelk'a'j'n not'o'j'n dis'sem'it'a'j'n sur li'a skrib'o'tabl'o, li daŭr'ig'is:

— Vi sci'as, ke Fernand'o Herbeno, kondamn'it'a al pun'labor'o'j ĝis la fin'o de si'a viv'o por mort'ig'o al Sedilo, for'kur'is for de Noumea, kaj ke ĝis nun est'is ne'ebl'e re'trov'i li'a'j'n post'sign'o'j'n.

— Mi sci'as.

— Moment'o'n, ni kred'is, ke ni marŝ'as sur la bon'a voj'o. Iu, nom'it'a Fradeko, kies pri'skrib'o akurat'e respond'as kun tiu de Herbeno, est'is mal'kovr'it'a, dum li vojaĝ'is en Svis'uj'o. De'post tiu epok'o, tiu vir'o est'is sen'ĉes'e observ'it'a. Sed ĉiu'j li'a'j famili'akt'o'j est'as tre regul'a'j, kaj li'a kondut'o tut'e ne riproĉ'ind'a. Ni plen'ig'is ni'a'j'n inform'o'j'n, ir'ant'e al Din'a'n, kie loĝ'as li'a patr'o. En tiu urb'o, la respond'o'j de loĝ'ant'o'j demand'it'a'j nepr'e akord'iĝ'is kun ni'a'j unu'a'j sci'ig'o'j. Sed tiu Fradeko baldaŭ edz'iĝ'os kun jun'ul'in'o, kiu'n vi kon'as. Mi supoz'as, ke se vi las'as plen'um'iĝ'i tiu'n ge'edz'iĝ'o'n, ke se eĉ vi ĝi'n mal'kaŝ'e aprob'as kaj help'as, tio pruv'as, ke vi hav'as cert'a'j'n pruv'o'j'n, ke pov'as ekzist'i inter la fianĉ'o de vi'a amik'in'o kaj la for'kur'int'o el la pun'labor'ej'o neni'u ebl'a komun'ec'o.

— Vi est'as prav'a. Neniam mi est'us konsent'int'a far'iĝ'i kun'kulp'ant'o en bigami'o. Mi ne posed'as materi'a'j'n pruv'o'j'n pli pruv'ant'a'j'n, ol tiu'j'n, pri kiu'j vi parol'is; ceter'e ili ŝajn'as al mi sufiĉ'a'j. Sed precip'e sur la moral'a'j'n pruv'o'j'n mi apog'as mi'a'n konvink'o'n. Por hom'o, kiu rilat'is kun Herbeno kaj kun Fradeko, la konfuz'o est'as tut'e ne'ebl'a. Ekzist'as inter tiu'j du vir'o'j simil'ec'o nur fiziologi'a; kaj oni ne pov'as kulp'ig'i ĉi tiu'n last'a'n pro tiu strang'aĵ'o.

— Mi dank'as vi'n. Jen est'as ĉio, kio'n mi vol'is kon'i. Maziero, demand'it'a laŭ sam'a senc'o, respond'is si'a'vic'e laŭ ident'a manier'o.

Por la Polic'a Prefekt'o, la hipotez'o'n de ident'ec'o inter Fradeko kaj Herbeno jam fort'e ŝancel'is la montr'o'j antaŭ'e liver'it'a'j. La du'obl'a deklaraci'o de tiu'j du vir'o'j, pri kies honor'ec'o li ne pov'is dub'i, ĝi'n plen'e nul'ig'is.

— De nun, li dir'is, est'as ne'util'e daŭr'ig'i observ'ad'o'n, kiu ne hav'as plu i'a'n motiv'o'n por est'i.

Fradeko pov'is do al'ir'i kaj el'ir'i en lok'o'j, en kiu'j'n al li plaĉ'is ir'i: kaj li ne est'is plu dev'ig'it'a, kiel antaŭ'e, toler'i ĉiu'moment'e la demand'o'j'n de l’ ĝendarm'o aŭ de l’ polic'an'o, kiu'n li renkont'is sur si'a voj'o.

Sam'natur'a scen'o okaz'is en Sorbon'o, en la ĉambr'o, en kiu la Pariza Esperant'a grup'o hav'as si'a'j'n kun'ven'o'j'n.

Kompren'ebl'e tuj kiam Fradeko est'is al'ven'int'a en la ĉef'urb'o'n, tial ke li est'as fervor'a Esperant'ist'o, li dezir'is ĉe'est'i ĉe tiu'j kun'ven'o'j.

Do li si'n turn'is al ĝi'a simpati'a sekretari'o, kaj pet'is de li, ke li bon'vol'u li'n en'skrib'i kiel ag'em'a'n an'o'n. Sed, vid'ant'e Petron, ĉi tiu last'a est'is frap'it'a de mir'eg'o tia, ke li las'is fal'i la stil'o'graf'o'n, kiu'n li konstant'e ten'as en si'a man'o.

Li hav'is antaŭ si'a'j okul'o'j Herbenon, si'a'n mal'nov'a'n amik'o'n, unu el fond'int'o'j de l’ grup'o, Herbenon, kiu'n oni kred'is mal'viv'a aŭ for'kur'ant'a: kaj tiu Herbeno, kiu si'n prezent'is al li sub la nom'o de Fradeko, ne ŝajn'is li'n re'kon'i, kaj pet'is de li si'a'n en'skrib'o'n per tiel natur'a voĉ'ton'o, ke la mal'feliĉ'a sekretari'o frot'is si'a'j'n palpebr'o'j'n, si'n demand'ant'e, ĉu li ne est'as atak'it'a de okul'a'j konfuz'aĵ'o'j.

Li do respond'is per mal'preciz'a'j fraz'o'j, ke li pov'as neni'o'n far'i, antaŭ kiam li ne est'os demand'int'a la estr'ar'o'n. La opini'o'j ne ven'is al sam'a konsent'o. Kvankam ĉiu'j kun'grup'an'o'j est'is konvink'it'a'j pri la sen'kulp'ec'o de Herbeno, kies alt'a'j'n kvalit'o'j'n de spirit'o kaj de kor'o ili pov'is ŝat'i en la pas'int'a temp'o, tamen unu'j ŝancel'iĝ'is akcept'i en si'a intim'ec'o vir'o'n, kiu ebl'e est'as kondamn'it'a kaj ĉen'romp'int'a: ali'a'j kontraŭ'e cert'ig'is, ke en tiu afer'o trov'iĝ'as simpl'a simil'ec'o, al kiu oni ne dev'as don'i i'a'n grav'ec'o'n.

Sed kiam est'is kon'it'a'j la edz'iĝ'o de Petro kaj la decid'o de l’ Polic'a Prefekt'o, la prezid'ant'o kun si'a kutim'a sagac'ec'o fin'is la disput'o'n per tiu'j vort'o'j:

— Ĉu ni'a nov'a amik'o est'as Herbeno aŭ Fradeko? Tio'n mi ne sci'as; sed tio'n ni ne bezon'as sci'i. La sol'a afer'o, kiu'n neniam ni dev'as forges'i, est'as jen'a: la fundament'o mem de Esperant'ism'o est'as neŭtral'ec'o; kaj ni ne dev'as ni'n montr'i pli polic'em'a'j ol la Polic'a Prefekt'o.

Ĉiu'j aplaŭd'is tiu'j'n saĝ'a'j'n parol'o'j'n; kaj la akcept'o de Fradeko est'is unu'voĉ'e proklam'it'a.

La tag'o de l’ ge'edz'iĝ'o al'ven'is. Kiel Reĝ'in'o jam anonc'is al si'a est'ont'a edz'o, est'is Maziero tiu, kiu anstataŭ'is ŝi'a'n patr'o'n, kaj ŝi'n konduk'is al la altar'o.

La bel'ec'o de la jun'a edz'in'iĝ'ant'o ĉarm'eg'is ĉiu'j'n okul'o'j'n.

Ŝi'a blank'a vual'o pli'valor'ig'is la dik'a'j'n tord'aĵ'o'j'n de ŝi'a nigr'a har'ar'o. Si'n apog'ant'e sur la brak'o'n de l’ mal'nov'a amik'o de si'a famili'o, ŝi al'ir'is majest'a kaj fier'a, simil'a al jun'a princ'in'o, port'ant'e kiel diadem'o'n la kron'o'n el oranĝ'a'j flor'o'j, kiu aŭreol'is ŝi'a'n frunt'o'n.

Pens'ant'e, ke tiu bel'a kre'it'aĵ'o baldaŭ far'iĝ'os li'a edz'in'o, Petro sen'lac'e ŝi'n kaŝ'e rigard'ad'is, kaj ŝajn'is okup'it'a de mal'atent'aĵ'o'j, kiu'j'n rimark'is ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j.

Post la parad'o en la preĝ'ej'ofic'ej'o, sinjor'in'o Fradeko pren'is la brak'o'n de si'a edz'o; kaj por si'n direkt'i al si'a kaleŝ'o, ŝi tra'ir'is la nav'o'n laŭ ĝi'a tut'a long'o.

Fal'eg'int'e sur si'a preĝ'o'seĝ'o, kaŝ'ant'e si'a'n kap'o'n inter si'a'j man'o'j kiel por preĝ'ad'o, sed real'e por mal'vid'ig'i si'a'j'n larm'o'j'n, sinjor'in'o Herbeno tie ĉe'est'is, miks'it'a kun la popol'amas'o.

Kiam ŝi'a kuz'in'o paŝ'is apud ŝi, la mal'feliĉ'ul'in'o re'lev'is la kap'o'n.

La du konkur'ant'in'o'j si'n fiks'e rigard'ad'is reciprok'e. Sur la fizionomi'o de Beatric'o vid'iĝ'is mark'o'j de profund'a mal'esper'o; dum la vizaĝ'o de Reĝ'in'o mal'humil'a kaj triumf'ant'a radi'is, hav'ant'e tiu'n satan'a'n rid'et'o'n, kiu'n la pentr'ist'o'j de la XVI^a jar'cent'o met'is sur la lip'o'j'n de la de'fal'int'a ĉef'anĝel'o.

Kiam la jun'a'j ge'edz'o'j est'is supr'e'n'ir'int'a'j en kaleŝ'o'n, sinjor'in'o Klozelo al'proksim'iĝ'is al Beatric'o.

— Ven'u kun mi, ŝi dir'is. Ni far'os en la manĝ'ej'o rapid'a'n aper'o'n; ĉar ni'a for'est'o est'us tro rimark'it'a. Post'e mi vi'n konduk'os en mi'a'n hejm'o'n, kaj mi ne vi'n las'os plu. Nu, mi'a mal'feliĉ'a amik'in'o, hav'u kuraĝ'o'n.

Sinjor'in'o Herbeno si'n rigid'ig'is, ĉar ŝi ne vol'is don'i al tiu'j indiferent'ul'o'j, kiu'j ĉi tie ĉe'est'is, la spektakl'o'n de si'a dolor'o. Ŝi uz'is la sam'a'n kaleŝ'o'n kiel Juli'in'o, rond'e'ir'is ĉirkaŭ la salon'o'j, las'is fal'i dekstr'e kaj mal'dekstr'e kelk'a'j'n komun'a'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n, kaj re'ven'is rapid'e si'n ŝirm'i, kiel mal'feliĉ'a vund'it'a bird'in'o, en la koket'a'n kaj vat'um'it'a'n nest'o'n, kiu'n la am'ant'a Eduard'o est'is don'int'a al si'a edz'in'o.

Apenaŭ Beatric'o est'is sid'ant'a, tuj ŝi ek'plor'eg'is.

— Tio tro'iĝ'as, ŝi ĝem'is, tio tro'iĝ'as. Neniam mi pov'os toler'i tia'n turment'o'n. Pro mond'um'a konven'ec'o, mi est'os dev'ig'at'a ili'n vizit'i, kaj vid'i ili'a'n feliĉ'ec'o'n. En mi'a ĉe'est'o ili am'os unu la ali'a'n, al si rid'et'os, ebl'e si'n kis'os reciprok'e: en famili'o tio ĉiu'tag'e okaz'as. Mi tre sent'as, ke mi ne hav'os sufiĉ'a'n fort'o'n por tio'n vid'i. Mi prefer'as mi'n mort'ig'i tuj'e.

— Mi'a kompat'ind'a amik'in'o, ĉu vi vol'as, ke mi kon'ig'u mi'a'n tut'a'n pens'o'n? Vi est'as tut'e simpl'e rid'ind'a. Se Petro est'us vi'a edz'o, vi tamen dev'us kompren'i, ke nek Eduard'o nek sinjor'o Maziero permes'us la plen'um'iĝ'o'n de tia ge'edz'iĝ'o. Post ĉiu'j amas'ig'it'a'j pruv'o'j, dub'i ankoraŭ est'as ne sagac'ec'o sed nur obstin'ec'o.

Hav'ant'e si'a'n vizaĝ'o'n en si'a poŝ'tuk'o, Beatric'o ne ŝajn'is aŭd'i.

— Vi ne vol'is ĉe'est'i ĉe tiu ceremoni'o, daŭr'ig'is Juli'in'o; sed sinjor'o Maziero vi'n dev'ig'is tio'n far'i. Li est'is prav'a. Ĉar, tial ke Fradeko est'as nur fremd'ul'o por vi, vi'a for'est'o est'us ne nur ne klar'ig'ebl'a, sed pli'e ofend'a por Reĝ'in'o.

Aŭd'ant'e tiu'n nom'o'n, Beatric'o re'lev'is la kap'o'n.

— Vi do ne vid'is ŝi'a'n demon'a'n rid'et'o'n? ŝi ek'kri'is, tord'ant'e si'a'j'n brak'o'j'n.

— Jen est'as vi'a mal'san'a imag'o, kiu ankoraŭ labor'as. Reĝ'in'o edz'in'iĝ'as kun vir'o, kiu'n ŝi am'as; ŝi est'as feliĉ'a, kaj ŝi rid'et'as: tio ŝajn'as al mi tut'e natur'a. Ĉu vi vol'is, ke ŝi al'paŝ'u al altar'o, kiel viktim'o buĉ'ot'a de l’ ofer'ant'o? Sed tiu'j saĝ'a'j parol'o'j ne sukces'is kviet'ig'i Beatric'o'n, kiu daŭr'ig'is:

— Li est'as Li; li est'as Fernand'o; pri tio mi ne dub'as. Tiu krim'ul'in'o li'n re'kon'is kaj en'sorĉ'is. Ha! mi tre sci'as, ke ŝi est'as bel'a, pli bel'a ol mi. Kvankam mi ŝi'n mal'am'as per ĉiu'j mi'a'j fort'o'j, mi tamen est'as tro just'a por ne tio'n konsent'i. Kaj nun ŝi mi'n prem'eg'as per si'a triumf'o, ŝi tra'bor'as mi'a'n kor'o'n per tiu akr'a rid'et'o, kiu tiel klar'e signif'as: “Li aparten'as al mi nun. Ven'u li'n pren'i, se ci pov'as.” Tiam Juli'in'o kompren'is, ke est'as ne'util'e prov'i diskut'ad'o'n kun tiu mal'feliĉ'ul'in'o, kiu'n frenez'ig'is la ĵaluz'ec'o: do ŝi ŝanĝ'is si'a'n taktik'o'n.

— Neces'eg'e est'as, ŝi pens'is, ke mi ali'direkt'u la flu'ad'o'n de ŝi'a'j ide'o'j. Sen tio, post la hodiaŭ'a ekscit'eg'o post'ven'os cert'e nigr'a melankoli'o, kiu ŝi'n mal'rapid'e konsum'os, kaj iom post iom ŝi'n ĉiu'tag'e mort'ig'os.

Do, pri'pens'int'e unu moment'o'n:

— Mi ŝajn'u part'o'pren'i ŝi'a'n frenez'ec'o'n. Tio est'as la plej bon'a rimed'o por ĝi'n kontraŭ'batal'i.

— Aŭskult'u mi'n, Beatric'o, komenc'is sinjor'in'o Klozelo per grav'a voĉ'ton'o, mi hav'as la intim'a'n konvink'o'n, ke Fradeko kaj Herbeno est'as du hom'o'j tut'e mal'sam'a'j. Tamen por vi'n plezur'ig'i, mi akcept'as moment'e, ke Petro est'as ver'e vi'a edz'o. Nu, eĉ en tiu cirkonstanc'o, anstataŭ vi'n turment'i, kiel vi far'as, vi dev'us kontraŭ'e vi'n sent'i tre feliĉ'a pro tio, kio okaz'as.

— Mi vi'n pet'as, Juli'in'o, mi'n kompat'u. Mi'a sufer'o est'as tro profund'a, ĝi'a kaŭz'o tro nobl'a, por far'iĝ'i tem'o por ŝerc'aĵ'o'j, kies sprit'ec'o est'as almenaŭ dub'a.

— Mi cert'ig'as, ke neniam mi est'is pli serioz'a. Se ni akcept'as vi'a'n hipotez'o'n, Fernand'o trov'iĝ'as en situaci'o tiel ekster'ordinar'a kaj tiel ne'normal'a, ke oni ne dev'as uz'i, por juĝ'i li'a'j'n ag'o'j'n, la sam'a'j'n moral'a'j'n element'o'j'n, kiel por ali'a'j hom'o'j.

— Pri tiu punkt'o vi ebl'e est'as prav'a.

— Do jen est'as Herbeno for'kur'ant'a, persekut'it'a de ĝendarm'o'j, for'pel'it'a for de la soci'o, mort'kondamn'it'a kaj ekzekut'ot'a, se li est'as re'kapt'it'a, sekv'e dev'ig'it'a ŝanĝ'i si'a'n person'ec'o'n kaj si'n ŝirm'i mal'antaŭ mal'propr'a'n nom'o'n. Kia dev'as est'i li'a unu'a, li'a plej konstant'a pri'okup'ad'o? Ĝi est'as: obstin'e konserv'i si'a'n inkognit'o'n, zorg'eg'e evit'i ĉio'n, kio pov'us nask'i eĉ ombr'o'n de dub'o pri la real'ec'o de li'a nov'a ali'form'iĝ'o.

— Cert'e. Sed tamen li dev'as ni'n kon'i sufiĉ'e bon'e por sci'i, ke ni ĉiu'j li'n am'as, kaj ke kun ni li risk'as neniu'n danĝer'o'n.

— Ĉu vi vol'as kon'i tio'n, kio'n pens'is Eduard'o en epok'o, en kiu li dub'is ankoraŭ?

— Jes; ĉar la opini'o de hom'o tiel serioz'a kiel vi'a edz'o merit'as, ke oni ĝi'n ŝat'u.

— Tial ke mi ĝust'e far'is al li la pri'pens'o'n, kiu'n vi dir'is antaŭ ne long'e, li respond'is: “La pli bon'a rimed'o, por gard'i tiel danĝer'o'plen'a'n sekret'o'n, est'as ĝi'n konserv'i en si mem kaj pren'i neniu'n kiel konfidenci'ul'o'n, eĉ la plej intim'a'n amik'o'n, eĉ la plej am'at'a'n vir'in'o'n. Jam est'as tiel mal'facil'e ne si'n perfid'i mem, ke mult'ig'i konfes'o'j'n est'as sam'temp'e mult'ig'i la ebl'ec'o'j'n de perfid'o.” Interes'it'a de la pri'pens'o'j de Juli'in'o, Beatric'o lev'is la kap'o'n. Ŝi'a'j larm'o'j ne flu'is plu.

Sinjor'in'o Klozelo daŭr'ig'is;

— Kiam Fernand'o est'as liber'a, kaj posed'as ne'atak'ebl'a'n civil'a'n etat'o'n, kio'n li dev'as far'i? Du far'manier'o'j prezent'iĝ'as al li. Se li est'as tim'em'a, li si'n kaŝ'os tre zorg'e en iu punkt'o de la ter'glob'o, ne don'ant'e sign'o'j'n de si'a viv'o. Se kontraŭ'e li hav'as kuraĝ'o'n, li mal'tim'e re'ven'os en si'a'n patr'a'n land'o'n. Tial ke li ĉiam am'as la hom'o'j'n kaj precip'e la hom'in'o'j'n, kun kiu'j li est'is eduk'it'a, li si'n prezent'os en si'a famili'o, kiel far'us ne'kon'at'ul'o, sed hav'ant'e la mal'preciz'a'n esper'o'n, ke li'a'j amik'o'j est'os sufiĉ'e inteligent'a'j por kompren'i la mal'facil'aĵ'o'j'n de li'a situaci'o, ne li'n turment'os per mal'diskret'a'j aŭ embaras'ant'a'j demand'o'j, ŝajn'e vid'os en li la hom'o'n, kiu'n li vol'as ŝajn'ig'i, unu'vort'e far'os neni'o'n, dir'os neni'o'n, kiu pov'us okaz'ig'i li'a'n pere'o'n.

— Cert'e tiu rezon'o est'as nerifutebla. Sed ĉu li bezon'is edz'iĝ'i kun Reĝ'in'o? Ĉu mi ne trov'iĝ'as apud li? Ĉu mi ne est'as li'a edz'in'o?

— Vi forges'as, ke, laŭ soci'a vid'punkt'o, Herbeno aŭ prefer'e Fradeko ne est'as plu vi'a edz'o. Sed vi ne est'as vidv'in'o; do li ne pov'as re'edz'iĝ'i kun vi. Tamen neces'e est'as, ke li edz'iĝ'u; por li edz'iĝ'o far'iĝ'as neces'eg'a: tio est'as far'o ne'kred'ind'e mal'tim'a, kiu li'n pere'ig'os, se ĝi ne sukces'as, sed kiu, se ĝi sukces'as, for'ig'os por ĉiam for de li ĉiu'spec'a'n danĝer'o'n.

— Kial? Kio mal'help'is, ke li rest'u fraŭl'o?

— Neni'o cert'e. Sed se li edz'iĝ'as, ĉu li pov'as trov'i pli super'a'n rimed'o'n por pruv'i, ke li'a nov'a person'ec'o ne est'as komedi'o? Tamen por edz'iĝ'i li bezon'as vir'in'o'n, kaj se ebl'e vir'in'o'n, kiu'n li am'as, kaj de kiu li est'as am'at'a. En si'a jun'aĝ'o Fernand'o est'is eduk'it'a kun du jun'ul'in'o'j, kiu'j'n li am'is ambaŭ sed ne'egal'e. Tamen la prefer'it'a vir'in'o, tiu, al kiu li don'is si'a'n nom'o'n, est'as ĝust'e, inter ĉiu'j vir'in'o'j est'ant'a'j en mond'o, la sol'a, al kiu li ne pov'as si'n turn'i, la sol'a precip'e, kiu'n li ŝajn'e ne dev'as am'i, ne dev'as eĉ kon'i. En Svis'uj'o la hazard'o li'n renkont'ig'as kun Reĝ'in'o. Edz'iĝ'i kun ŝi est'as la sol'a rimed'o ebl'ig'ant'a, ke li re'trov'u si'a'n iam'a'n ekzist'ad'o'n, mez'e de si'a'j famili'an'o'j. Se li pren'as fremd'ul'in'o'n, tiu rev'o ne est'os efektiv'ig'ebl'a. Beatric'o aŭskult'is Juli'in'o'n, kaj far'is neni'o'n por ŝi'n inter'romp'i. Tiu ne'refut'ebl'a logik'o, en kiu sent'iĝ'is la influ'o de l’ advokat'o, ne'vol'e ŝi'n impres'is. Ŝi trov'is neniu'n argument'o'n kapabl'a'n re'bat'i la rezon'o'j'n de ŝi'a amik'in'o; ĉar ŝi sent'is, kiel mal'fort'a'j est'us la motiv'o'j, kiu'j'n ŝi pov'us prezent'i, motiv'o'j dikt'it'a'j de la sol'a sent'o kaj precip'e de la ĵaluz'ec'o. Unu vort'o sufiĉ'us por ili'n neni'ig'i.

— Pli'e, daŭr'ig'is sinjor'in'o Klozelo, kvankam Reĝ'in'o, est'ant'e plen'aĝ'a kaj orf'in'o, bezon'as neniu'n leĝ'a'n konsent'o'n, tamen la moral'a apog'o, kiu'n ŝi trov'as ĉe la person'o'j ŝi'n ĉirkaŭ'ant'a'j, est'as grand'eg'a pez'o, kiu al'tren'as la konvink'o'n de leĝ'ist'o'j. Pren'ant'e Herbenon kiel edz'o'n, vi'a kuz'in'o edz'in'iĝ'us kun bigami'ul'o. Tia'n ag'o'n pov'as las'i plen'um'iĝ'i nek Eduard'o nek sinjor'o Maziero. Tamen ili si'n inter'met'as; kaj ili tio'n far'as nur por help'i al la plen'um'iĝ'o de tiu ge'edz'iĝ'o. Tiu sol'a fakt'o far'iĝ'as por la magistrat'o'j, por mi, kaj dev'us far'iĝ'i por vi ankaŭ, se vi est'us saĝ'a, la pruv'o, ke Petro kaj Fernand'o est'as du hom'o'j tut'e mal'sam'a'j.

Aŭd'ant'e tiu'n kvazaŭ matematik'a'n rezon'ad'o'n, Beatric'o sent'is, ke ŝi'a kred'o iom ŝancel'iĝ'as. Pro tio ŝi'a ĉagren'o trov'iĝ'is iom pli mal'fort'ig'it'a.

— Pro tio, daŭr'ig'is Juli'in'o, tuj kiam la ge'edz'iĝ'anonc'o'j est'is publik'ig'it'a'j, la kaŝ'it'a observ'ad'o, kiu persekut'is Fradekon de'post li'a el'ir'o el Svis'uj'o, subit'e ĉes'is. En la sam'a moment'o kaj pro la sam'a kaŭz'o, li est'is permes'it'a part'o'pren'i la Pariz'an Esperant'a'n grup'o'n. Kaj eĉ en tiu okaz'o Eduard'o dir'is: “Kvankam tio est'as tut'e ne'ver'ŝajn'a, se tamen sinjor'o Maziero kaj mi est'us ambaŭ tromp'it'a'j de Fernand'o, mi est'as dev'ig'it'a konfes'i, ke mi'a mal'nov'a amik'o montr'iĝ'us diabl'e fort'a. Ĉar li trov'us rimed'o'n por ig'i ni'n li'a'j ne'vol'a'j kun'kulp'ant'o'j kaj tia'manier'e si'n liber'ig'i por ĉiam el ĉiu'spec'a'j persekut'ad'o'j.” Beatric'o ĉiam daŭr'ig'is aŭskult'i si'a'n amik'in'o'n, kaj konserv'is silent'o'n, ne hav'ant'e plu i'o'n por dir'i.

— Mi resum'as mi'a'n pens'o'n, fin'e dir'is sinjor'in'o Klozelo. Aŭ, kaj tio est'as cert'a, ne'refut'ebl'a, ne eĉ pov'as est'i diskut'ebl'a, Petro est'as por vi nur fremd'ul'o: en tia'j kondiĉ'o'j vi'a ĵaluz'ec'o ne hav'as motiv'o'n por est'i, kaj vi ne pov'as riproĉ'i Reĝ'in'o'n, tial ke ŝi serĉ'as si'a'n feliĉ'ec'o'n en edz'in'iĝ'o, kiu plaĉ'as al ŝi: aŭ, kaj tio est'as ne'ver'ŝajn'a, mal'saĝ'a, frenez'a, Fradeko est'as ver'e vi'a edz'o. Nu, eĉ en tiu okaz'o, ĉio plej bon'e aranĝ'iĝ'us. Neces'e est'is, ke li edz'iĝ'u; kaj por ag'i lert'e, li pov'is pren'i nur si'a'n infan'ec'a'n amik'in'o'n, nur la sol'a'n Reĝ'in'o'n. En tiu hipotez'o, tial ke, am'ant'e Fernand'o'n, vi dezir'as nur li'a'n feliĉ'ec'o'n kaj ne la sat'ig'o'n de ego'ism'a am'o, ĉu ne est'as por vi pli konsol'ind'e sent'i, ke li trov'iĝ'as apud vi, vid'i li'n ĉiu'tag'e, est'i cert'a pri li'a feliĉ'ec'o eĉ per'e de ali'a vir'in'o, prefer'e ol sci'i, ke li est'as ekzil'it'a, persekut'it'a de ĝendarm'o'j, viv'ant'a en sen'ĉes'a'j terur'o'j, hav'ant'a neni'o'n por manĝ'i, ne sci'ant'a en kiu lok'o li dorm'os, mizer'a, forges'it'a. Ha! Beatric'o, kred'ebl'e est'as sol'e ver'a la du'a supoz'o, sed ĉu vi ne opini'as, ke por li kaj eĉ por vi, prefer'ind'e est'us, ke ĝi est'u la unu'a! Juli'in'o silent'iĝ'is.

Tiam sinjor'in'o Herbeno si'n lev'is, kaj per sen'pri'pens'a ek'mov'o ŝi al'salt'is al la kol'o de si'a amik'in'o.

— Dank'e, ŝi dir'is, plor'ant'e larm'o'j'n, kiu'j tiu'foj'e est'is larm'o'j de ĝoj'o, dank'e por vi'a'j bon'a'j parol'o'j, por la pen'ad'o, kiu'n vi far'is, prov'ant'e mi'n konsol'i. Mi ne dir'as, ke vi mi'n konvink'is; sed tamen mi sent'as mi'n iom ŝancel'it'a, kaj cert'e pli kviet'a ol antaŭ moment'o. De nun mi'a kondut'o est'as tut'e klar'e montr'it'a. Mi pen'os en'ferm'i mi'a'n ĵaluz'ec'o'n en la plej profund'a'n kaŝ'ej'o'n de mi'a anim'o; mi nenia'manier'e las'os ĝi'n aper'i; kaj mi vid'os ne pal'iĝ'ant'e la montr'o'j'n de li'a am'o. Sam'temp'e, per mi'a diskret'a sed tamen am'o'plen'a si'n'ten'ad'o, mi prov'os kompren'ig'i al Fernand'o, ke ĉiam mi am'as li'n, ke mi pardon'as mal'fidel'ec'o'n, kiu'n la sol'a'j cirkonstanc'o'j ig'is ne'evit'ebl'a, sed ke mi ĉiam konsider'as mi'n kiel li'a'n sol'a'n kaj ver'a'n edz'in'o'n, kaj ke, se prezent'iĝ'os okaz'o'j, li pov'os fid'i al mi'a si'n'don'o.

Pren'int'e tiu'n saĝ'a'n decid'o'n, Beatric'o de'nov'e kis'is sinjor'in'o'n Klozelo, kaj re'ven'is hejm'e'n.

En la unu'a'j semajn'o'j, kiu'j post'ir'is la ge'edz'iĝ'o'n, ŝi ne hav'is motiv'o'j'n por incit'i si'a'n ĵaluz'ec'o'n kaj si'n sufer'ig'i; ĉar la jun'a'j ge'edz'o'j est'is vetur'int'a'j en ge'edz'iĝ'a vojaĝ'o, kiu dev'is daŭr'i unu monat'o'n.

Tial ke sinjor'in'o Herbeno ne ili'n hav'is antaŭ si'a'j okul'o'j, ŝi'a'n am'em'a'n anim'o'n ne pov'is dis'ŝir'i la ekster'a'j montr'o'j de sent'o'j, kiu'j est'is al ŝi ŝuld'it'a'j, sed kiu'j'n Petro mal'ŝpar'is al ali'a vir'in'o.

Tio est'is feliĉ'a por ŝi. Ĉar se Fradeko kaj li'a edz'in'o est'us rest'int'a'j en Parizo, la scen'o'j, kiu'j'n Beatric'o est'us vid'int'a, est'us far'int'a'j en ŝi'a kor'o profund'a'j'n vund'o'j'n, el kiu'j est'us for'kur'int'a ŝi'a tut'a viv'ec'o.

Tiu long'a for'est'ad'o ŝi'n sav'is. Efektiv'e tiu unu'a monat'o de ge'edz'iĝ'o est'is por Reĝ'in'o kaj por ŝi'a edz'o ne'inter'romp'it'a ebri'ec'o de kor'o kaj de sent'o'j, ver'a mal'ŝpar'o de ŝmac'ad'o'j kaj de promen'ad'o'j en lun'a hel'ec'o.

La tag'o'n mem de ŝi'a edz'in'iĝ'o, kiam la jun'a vir'in'o si'n vid'is sol'a kun si'a edz'o, ŝajn'is al ŝi, ke ŝi si'n re'trov'as, kiel ŝi est'is du jar'o'j'n antaŭ'e, en epok'o kiam Fernand'o ŝi'n am'is por la unu'a foj'o. Pro tio, real'lig'ant'e est'int'ec'o'n al est'ant'ec'o, en'penetr'it'e de la pasi'o, kiu el'flu'is el ŝi'a kor'o, avid'a de kares'o'j don'it'a'j kaj ricev'it'a'j, ŝi ne pov'is atend'i la propon'o'j'n de si'a edz'o, kaj si'n ofer'is subit'e: kaj, post long'a'j hor'o'j pas'ig'it'a'j en plen'a ĉiel'o, ŝi fin'e en'dorm'iĝ'is sur la brust'o de Fradeko.

Sed, kiam tiu kriz'o de furioz'ec'o est'is pas'int'a, Reĝ'in'o re'konsci'iĝ'is.

Tiam, kiam ŝi pov'is pri'pens'i, ŝi re'kon'is, ke ŝi'a si'n'ten'ad'o est'is tre mal'prudent'a. Ĝeneral'e nov'a edz'in'iĝ'int'o ne est'as tiel spert'a en am'a'j afer'o'j: ŝi ag'is kiel edz'in'o, ne kiel fianĉ'in'o.

Tamen ŝi'a edz'o ne ŝajn'is rimark'i la strang'ec'o'n de tiu far'manier'o; kaj neni'o en li'a si'n'ten'ad'o pov'is diven'ig'i, ke li hav'as eĉ la plej mal'grand'a'n suspekt'o'n.

— Ĉu, pens'is Reĝ'in'o, por kompetent'e juĝ'i tia'n okaz'o'n, al li mank'as special'a'j kon'o'j? aŭ prefer'e, ĉu, tial ke li est'as la sol'a hom'o, kiu kon'as la ver'o'n pri tiu punkt'o, li ne pov'as mi'n riproĉ'i pri situaci'o, kies aŭtor'o li est'as? En komenc'o la jun'ul'o si'n montr'is ind'a je li'a bel'a am'ant'in'o. Fortik'a kaj san'a, am'eg'ant'e Reĝ'in'o'n, mal'kovr'ant'e ĉiu'tag'e nov'a'n perfekt'aĵ'o'n en la mir'ind'a viv'ant'a statu'o, kiu trem'et'is inter li'a'j brak'o'j, li sent'is, ke li'n manĝ'eg'as flam'o tiel ard'ant'a, kiel tiu, kiu brul'ig'is la jun'a'n vir'in'o'n. Ambaŭ viv'is en rev'o, mir'ant'e, ke ili'a mal'fort'a hom'ec'o pov'as toler'i ne romp'iĝ'ant'e tiel akr'a'n feliĉ'ec'o'n kaj per egal'a flug'ad'o ili alt'iĝ'is ĝis tiu ideal'a empire'o, en kiu la sen'fin'a am'o ne hav'as ŝancel'iĝ'o'j'n.

Sed iom post iom, en tiu sen'ripoz'a kur'ad'o, Fradeko est'is preter'ir'it'a. Van'e, por rest'i sur la sam'a vic'o kiel li'a kun'ul'in'o, li prov'is super'hom'a'j'n pen'ad'o'j'n; li ne sukces'is. Al mal'diskret'a'j kaj sen'ĉes'a'j demand'o'j, kiu'j'n al li far'is Reĝ'in'o, li pov'is re'don'i nur mal'preciz'a'j'n respond'o'j'n. La mal'feliĉ'a jun'ul'o sufer'is pro tio. Sed ĉu li pov'is ag'i ali'manier'e? Li est'is dev'ig'at'a obe'i al la unik'a sent'o, kiu fin'e li'n tut'a'n okup'ad'is: ĝi est'is, grand'eg'a bezon'o de ripoz'o.

La jun'a vir'in'o unu'e mir'is, post'e ĉagren'iĝ'et'is; kaj kun la am'o, kiu'n ŝi sent'is al si'a edz'o, miks'iĝ'is sent'o de kompat'o, kiu mal'bon'e kaŝ'is iom da mal'ŝat'o.

En tiu spirit'stat'o ili re'ven'is Parizon.

La vesper'o'n mem, ili far'is vizit'o'n al Maziero, kaj en la salon'o renkont'is Beatric'o'n.

Dank’ al si'a ne'erar'ig'a flar'o de am'ant'a vir'in'o, Beatric'o sen mal'facil'ec'o re'kon'is, ke ne'sent'ebl'a sed real'a bar'il'o jam star'is inter la nov'a'j ge'edz'o'j. Tiu mal'kovr'o al ŝi kaŭz'is grand'eg'a'n ĝoj'o'n. Re'don'ant'e al ŝi ŝi'a'n tut'a'n spirit'liber'ec'o'n, ĝi ebl'ig'is, ke ŝi fidel'e plen'um'u la program'o'n, kiu'n ŝi al'trud'is al si en la tag'o mem de la ge'edz'iĝ'o, post si'a long'a parol'ad'o kun Juli'in'o.

Ŝi montr'iĝ'is afabl'a, sprit'a, eĉ iom koket'a, pet'is de Fradeko detal'o'j'n pri la land'o'j de li tra'ir'it'a'j, interes'iĝ'is pri la rakont'o'j, kiu'j'n li far'is; kaj la jun'ul'o ŝajn'is mir'ig'it'a de ŝi'a'j inteligent'a'j demand'o'j kaj de ŝi'a'j spert'a'j respond'o'j. Pro tio, li dir'is al Klozelo:

— Mi ĝoj'e toler'as la am'em'a'n ĉarm'o'n de tiu graci'a kaj instru'it'a vir'in'o, kiu nun far'iĝ'is mi'a bo'kuz'in'o. Mi mi'n demand'as ne sen mir'o, ĉu ver'e Herbeno est'is tiel blind'a, ke li ŝi'n tromp'is kun mal'ĉast'ul'in'o, kaj mi sent'as mi'n feliĉ'a, pens'ant'e, ke, dank’ al la parenc'a'j lig'il'o'j, kiu'j ni'n kun'ig'as, mi pov'os ŝi'n oft'eg'e vizit'ad'i en intim'ec'o de famili'o.

Kiam sinjor'in'o Herbeno trov'iĝ'is sol'a, ŝi'a vizaĝ'o radi'is. Por la unu'a foj'o de'post mult'a'j monat'o'j, ŝi sent'is, ke iom da ĝoj'o re'ven'as al ŝi'a kor'o.

— Juli'in'o est'is prav'a, ŝi pens'is. Li edz'iĝ'is kun Reĝ'in'o por ig'i si'a'n ripoz'o'n sen'danĝer'a. Sed mi est'as ĉiam la vir'in'o, kiu'n li am'as.

Dum Beatric'o far'is al si mem tiu'n konsol'ig'a'n pri'pens'o'n, scen'o tut'e mal'simil'a okaz'is inter sinjor'in'o Fradeko kaj ŝi'a edz'o.

Reĝ'in'o ne pov'is vid'i sen profund'a sent'o de koler'eg'o la koket'aĵ'o'j'n far'it'a'j'n de ŝi'a kuz'in'o por al'tir'i Petron, koket'aĵ'o'j'n, kiu'j'n la jun'ul'o toler'is kun esprim'o de neniel mask'it'a plezur'o. Pro tio, tuj kiam la jun'a vir'in'o re'ven'is hejm'e'n, ŝi far'is al Fradeko terur'a'n scen'o'n de ĵaluz'ec'o, kiu kompren'ebl'e hav'is nur tiu'n rezultat'o'n: pli'larĝ'ig'i la fos'aĵ'o'n, kiu jam ili'n mal'kun'ig'is.

Kun flam'ant'a'j okul'o'j, kun tord'it'a buŝ'o, Reĝ'in'o al'ir'is kaj el'ir'is tra la ĉambr'o, simil'ant'e furioz'a'n leon'in'o'n.

Fradeko tre kviet'a kontraŭ'e daŭr'ig'is trankvil'e si'a'n sen'vest'ig'o'n.

— Kial do ci tia'manier'e vag'ad'as? li dir'is. Kial ci ne en'lit'iĝ'as?

— Las'u mi'n trankvil'a.

— Ha! ha! la sinjor'in'o est'as nerv'incit'it'a. Trink'u iom da oranĝ'flor'a miks'aĵ'o: tio ci'n kviet'ig'os. Mi mort'as pro dorm'bezon'o. Bon'a'n nokt'o'n.

— Kaj ci kred'as, ke la afer'o'j tia'manier'e okaz'os, ke mi ne sci'os defend'i mi'a'n posed'aĵ'o'n? Nun ci al mi aparten'as; mi ne vol'as, ke ŝi ci'n re'pren'u.

— Kio'n ci vol'as dir'i? Mi ne kompren'as.

— Ne ŝajn'ig'u la ne'sci'ant'o'n. Se ci kred'as, ke tiu'vesper'e mi ne vid'is vi'a'j'n hipokrit'aĵ'o'j'n, ci erar'as: mi hav'as bon'a'j'n okul'o'j'n.

— Kia'j'n hipokrit'aĵ'o'j'n? Pri kiu ci parol'as? Fin'e ci mi'n incit'as per ci'a'j enigm'o'j.

— De nun mi mal'permes'as, ke ci ŝi'n vizit'ad'u. Aŭd'ant'e tiu'n vort'o'n, Fradeko star'iĝ'is pal'eg'a pro koler'o.

— Unu'e, li dir'is, per voĉ'o, kiu'n li pen'ad'is ig'i kviet'a, mi neniam akcept'as ordon'o'j'n ven'ant'a'j'n de iu ajn, de ci mal'pli ankoraŭ ol de ali'a hom'o. Post'e se pri sinjor'in'o Herbeno ci intenc'as parol'i, mi ci'n avert'as, ke ci dir'as vant'aĵ'o'n. Beatric'o est'as delikat'a kaj bon'eduk'it'a vir'in'o. Dank’ al mi'a edz'iĝ'o, ŝi far'iĝ'is mi'a bo'kuz'in'o. Mi est'as tre feliĉ'a, ĉar mi ŝi'n kon'as kaj pov'as rilat'i kun ŝi. Se ci ne vol'as mi'n akompan'i en vizit'o'j, kiu'j'n mi intenc'as far'i al ŝi, ci est'as liber'a: mi ir'os sol'a.

Aŭd'ant'e la decid'o'plen'a'n kaj mal'varm'e el'parol'it'a'n respond'o'n de si'a edz'o, Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi marŝ'as sur mal'ver'a voj'o. Pro tio, ŝi subit'e ŝanĝ'is si'a'n taktik'o'n. Ŝi si'n sen'vest'ig'is per unu sol'a ek'mov'o, romp'ant'e laĉ'o'j'n kaj ŝnur'et'o'j'n por ir'i pli rapid'e, kaj en'salt'eg'is kiel tigr'in'o en la lit'o'n, en kiu ŝi'a edz'o jam dorm'et'is.

— Pardon'u, kar'ul'o, ŝi ek'kri'is kun larm'o'plen'a'j okul'o'j; pardon'u, se mi ci'n ĉagren'is. Sed mi am'as ci'n: kaj kiam mi vid'as, ke ali'a vir'in'o al'paŝ'as al ci kaj ci'n am'ind'um'as, ha! mi ne sci'as, kio okaz'as en mi, sed mi mi'n sent'as instig'it'a al la plen'um'o de krim'o.

— Tia'j ide'o'j est'as absurd'a'j kaj danĝer'o'plen'a'j: mi konsil'as, ke ci ili'n for'ĵet'u, respond'is Petro ankoraŭ koler'et'a pro la ordon'a voĉ'ton'o de Reĝ'in'o, feliĉ'a tamen pro tiu ĵaluz'ec'o kaj pro la pent'o tiel propr'a'mov'e montr'it'a: ĉar tiu'j ambaŭ far'iĝ'o'j pruv'is la grand'ec'o'n de ŝi'a am'o.

Do li respond'is afabl'e al am'a'j demand'o'j, kiu'j'n al li mal'ŝpar'is li'a edz'in'o. Sed ho ve! est'is for'kur'int'a'j por ĉiam la varm'a'j brak'prem'o'j kaj la super'hom'a'j ŝmac'ad'o'j. Fradeko pov'is liver'i nur komun'a'n konsol'o'n.

De'post unu monat'o, Reĝ'in'o verŝ'is ebri'ec'o'n ĝis rand'o en la plezur'a'n pokal'o'n: nun, ĉar Petro ĝi'n el'ĉerp'is tut'a'n, li pov'is trov'i en fund'o nur unu afer'o'n, la sat'ig'o'n.

Tio, kio incit'eg'is la jun'a'n vir'in'o'n pli ankoraŭ ol la mal'varm'ec'o de ŝi'a edz'o, est'is li'a diskret'ec'o.

Kiam ŝi konsent'is edz'in'iĝ'i kun li, ŝi nutr'is la mal'preciz'a'n esper'o'n, ke Fradeko kaj Herbeno far'as unu sol'a'n vir'o'n. Ŝi kred'is, ke la intim'ec'o de la ge'edz'a viv'o mal'lig'os la lang'o'n de Petro kaj nask'os konfes'o'n. Sed spit'e ŝi'a'j diplomat'aĵ'o'j ŝi ne sukces'is.

Jen per indiferent'a mien'o ŝi far'is al si'a edz'o pri li'a est'int'a viv'o tre mal'kaŝ'a'n kaj tre klar'a'n demand'o'n, al kiu li respond'is sen embaras'o, re'dir'ant'e la Fradekan histori'o'n, kiu'n ŝi sci'is parker'e; jen ŝi far'is kelk'a'n delikat'a'n kaj diskret'a'n alud'o'n al iu jun'ec'a far'iĝ'o, kon'it'a nur de ŝi kaj de Fernand'o. En tiu'j okaz'o'j neniam Petro ŝajn'is kompren'i; neniam li si'n perfid'is.

Kaj la jun'a vir'in'o intern'e koler'is, pri'pens'ant'e, ke, de post kiam ŝi edz'in'iĝ'is, ŝi est'as ankoraŭ sur la sam'a lok'o, kiel en la epok'o de ge'fianĉ'iĝ'o, kaj ke ŝi eĉ ne sci'as laŭ cert'a manier'o, kia est'as la vir'o, kies edz'in'o ŝi far'iĝ'is.

Pro tio, ĉar ŝi'n instig'is la koler'eg'o pro mal'sukces'o kaj la esper'o al sukces'o, ŝi met'is mal'pli kaj mal'pli da si'n'gard'o en si'a'j'n alud'o'j'n al la pas'int'a'j far'iĝ'o'j.

Unu'e ŝi pren'is kiel ĝeneral'a'n tem'o'n nur la mal'mult'e kompromit'ant'a'j'n memor'o'j'n pri ŝi'a plej mal'jun'a infan'aĝ'o. Sed iom post iom ŝi las'is diven'i, ke la simil'ec'o de ŝi'a edz'o kun Fernand'o mult'eg'e pez'is sur ŝi'a determin'o. De tio est'is facil'e konklud'i, ke la sent'o, kiu'n ŝi hav'is por Herbeno en la pas'int'a temp'o est'is cert'e pli fervor'a ol tiu, kiu'n oni hav'as ĝeneral'e por simpl'a bo'kuz'o.

Petro memor'u la ard'o'n, kiu'n ŝi montr'is, kiam ŝi al'salt'is al li'a kol'o en la glaci'a grot'o, li al'don'u al tiu montr'o la dub'o'j'n, kiu'j'n li cert'e sent'is pri ŝi'a virg'in'ec'o en la unu'a nokt'o de ili'a ge'edz'iĝ'o, kaj cert'e la mal'feliĉ'a jun'ul'o dev'os si'n demand'i, ĉu li ne est'as por si'a edz'in'o nur la daŭr'ig'ant'o de mal'nov'a am'kun'iĝ'o.

Kred'ebl'e tia'j est'is li'a'j suspekt'o'j, ĉar li vol'is lum'ig'i al tiu are'o kaj pet'i klar'ig'o'j'n. Sed Reĝ'in'o, sent'ant'e, ke konfes'o est'us tro danĝer'o'plen'a tiel long'e, kiam ŝi ne est'os cert'a pri la person'ec'o de si'a edz'o, si'n ŝirm'is mal'antaŭ mal'preciz'a'j'n fraz'o'j'n, kaj fin'e li'n frenez'ig'is de varm'eg'a'j kares'o'j; ĉar tiu rimed'o kelk'a'foj'e ankoraŭ sukces'is.

Tamen ĉiu'tag'e nov'a sign'o montr'is al ŝi, ke absolut'a est'as la ident'ec'o inter ŝi'a nun'a edz'o kaj ŝi'a iam'a am'ant'o.

Kiel Fernand'o, Petro ŝat'eg'is aŭtomobil'ism'o'n. Kiel Fernand'o, li est'is unu el plej fervor'a'j an'o'j de la Esperant'a Pariza grup'o.

Kiel Fernand'o, li interes'iĝ'is al ĉiu'j scienc'a'j aŭ industri'a'j progres'o'j, al aer'vetur'ad'o, al sen'faden'a telegraf'o, al radi'o'j X, al radium'o.

Kiel Fernand'o fin'e, li est'is pasi'plen'a al vojaĝ'o'j; kaj li ne pov'is kaŝ'i si'a'n ĝoj'o'n, re'trov'ant'e la Herbenan bibliotek'o'n plen'a'n je libr'o'j, land'kart'ar'o'j, album'o'j, fotograf'aĵ'o'j, fin'e je ĉiu'spec'a'j geografi'a'j dokument'o'j, kiu'j'n Beatric'o sen'ŝancel'e port'ig'is en li'a'n hejm'o'n, kvazaŭ ŝi nur re'don'as tio'n, kio al li aparten'as jam de long'a temp'o.

La sam'a ident'ec'o re'trov'iĝ'is en la plej propr'a'j, la plej intim'a'j ec'o'j de li'a natur'o. Ne nur la intelekt'a'j kaj super'a'j bezon'o'j de Fradeko est'is la sam'a'j kiel tiu'j de Herbeno, sed eĉ la pli mal'super'a'j gust'o'j de la jun'ul'o sen'ĉes'e re'memor'ig'is al Reĝ'in'o la vir'o'n, kiu'n ŝi am'is en la pas'int'a temp'o, kaj kiu'n ŝi kred'is am'i ankoraŭ, am'ant'e si'a'n edz'o'n. Se ŝi dezir'is al li plezur'ig'i, prezent'ant'e sur la manĝ'o'tabl'o'n nutr'aĵ'o'n de li ŝat'it'a'n, ŝi bezon'is nur memor'i pri la gust'o'j de Fernand'o, kaj ordon'is, ke la serv'ist'in'o prepar'u la kuir'aĵ'o'n prefer'it'a'n de ŝi'a iam'a am'ant'o. Ŝi est'is cert'a, ke Petro montr'os si'a'n kontent'o'n, ŝi'n gratul'os pro ŝi'a afabl'aĵ'o, kaj kompliment'os la kuir'ist'in'o'n pro ŝi'a spert'ec'o.

Fin'e ne nur li hav'is la sam'a'j'n em'o'j'n, la sam'a'j'n inklin'o'j'n, la sam'a'j'n gust'o'j'n kiel Fernand'o, sed pli'e la sam'a'n temperament'o'n kaj la sam'a'n fart'o'n: kaj far'iĝ'o okaz'is, kiu est'is por sinjor'in'o Fradeko lum'a montr'o, kaj al ŝi liver'is la preskaŭ cert'ig'o'n, ke Petro kaj Fernand'o est'as unu sol'a vir'o.

I'a'n tag'o'n, ŝi'a edz'o ŝajn'is pri'okup'at'a pro procent'e'don'o de mon'sum'o'j, kiam subit'e li pren'is si'a'n mal'dekstr'a'n poleks'o'n inter la grand'a kaj montr'a fingr'o'j de la dekstr'a man'o, kaj ĝi'n fald'is kaj mal'fald'is kun ard'o, kiu'n neni'o ĝust'ig'is.

— La tik'o de Fernand'o! ŝi ek'kri'is. Ha! tiu'n foj'o'n, ci ne pov'as ne'i ci'a'n ver'a'n ident'ec'o'n! Pro tiu'j vort'o'j, Fradeko ruĝ'iĝ'is, kvazaŭ li est'us mal'kovr'it'a kaj just'e kulp'ig'it'a de mensog'o, kaj respond'is balbut'ant'e:

— De'post mi'a infan'aĝ'o, mi hav'as tik'o'n tiel fort'e en'radik'ig'it'a'n, ke ĉiu'j mi'a'j pen'ad'o'j por ĝi'n mal'aper'ig'i est'is sen'frukt'a'j. Van'e mi mi'n observ'as kiel ebl'e plej zorg'e, est'as moment'o'j, en kiu'j ĝi re'ven'as malgraŭ mi'a vol'o. Mi dezir'is ĝi'n kaŝ'i al ci, ĉar mi sci'as, ke ĝi ig'as mi'n rid'ind'a. Jen est'as kial ci vid'is mi'n konfuz'it'a, kiam mi rimark'is, ke ci ĝi'n mal'kovr'as.

Reĝ'in'o hav'is gest'o'n de mal'kontent'o. Kiel ĉiam ŝi'a edz'o lert'e glit'is for de ŝi'a'j man'o'j, kaj al ŝi don'is klar'ig'o'n sen'dub'e akcept'ebl'a'n.

Tamen Petro ŝajn'is kutim'i al la konsekvenc'o'j, kiu'j'n ne'evit'ebl'e dev'is nask'i li'a simil'ec'o kun li'a bo'kuz'o.

En la unu'a'j tag'o'j, ĉiu'foj'e kiam la nom'o Herbeno est'is el'parol'it'a antaŭ la jun'ul'o, li sulk'is la brov'o'j'n, dir'ant'e al ĉiu'j, kiu'j ĉe'est'is:

— La ide'o, ke oni pov'as vid'i en mi vir'o'n ali'a'n ol mi'n mem, est'as por mi ne'toler'ebl'a.

Sed iom post iom tiu sent'o ŝajn'e mal'pli'fort'iĝ'is, kaj eĉ, post la decid'o, kiu'n li pren'is en tiu epok'o, tut'e mal'aper'is.

I'a'n tag'o'n Maziero plend'is en li'a ĉe'est'o pri la lac'ig'o'j, kiu'j'n al li okaz'ig'as li'a bank'a firm'o, de'post kiam li'a bapt'o'fil'o ne ĉe'est'as plu por li'n help'i en li'a'j labor'o'j. En moment'o kiam al'ven'as la mal'jun'ec'o, kiam li plej fort'e bezon'as hav'i fid'ind'a'n anstataŭ'ant'o'n, kiu est'us kvazaŭ li'a sam'ul'o, en tiu moment'o mem la Fatal'o li'n sen'ig'as je Herbeno.

— Sinjor'o Maziero, ĉu vi vol'as far'i al mi grand'a'n plezur'o'n? demand'is Petro.

— Se tio'n mi pov'as, ĝi est'as konsent'it'a.

— Dum mi'a tut'a viv'ad'o, mi hav'is ag'em'a'n ekzist'ad'o'n tut'e dediĉ'it'a'n al labor'ad'o. Post la mort'o de mi'a pra'onkl'o, dank’ al la riĉ'ec'o, kiu'n al mi don'is li'a hered'aĵ'o, mi pas'ig'is preskaŭ du jar'o'j'n en tra'vetur'ad'o'j tra Eŭrop'o. Post'e mi edz'iĝ'is. Kiam mi re'ven'is el mi'a ge'edz'iĝ'a vojaĝ'o, mi util'ig'is mi'a'n liber'temp'o'n, vizit'ant'e kaj ekzamen'ant'e kiel ebl'e plej detal'e la muze'o'j'n kaj la divers'a'j'n monument'o'j'n de Parizo. Sed nun la sen'labor'ec'o pez'as sur mi: mi far'as neni'o'n, kaj mi enu'as. Sed dum dek jar'o'j mi zorg'e stud'is la bank'a'j'n afer'o'j'n. Laŭ mi'a opini'o, mi ili'n kon'as sufiĉ'e bon'e por anstataŭ'i vi'a'n bapt'o'fil'o'n, kaj ne li'n tro mal'super'i. Ceter'e, direkt'it'e de vi, mi rapid'e lern'os tio'n, kio'n mi pov'as ankoraŭ ne'kon'i. Kio'n vi dir'as pri mi'a propon'o?

— Mi ĝi'n akcept'as sen ia ŝancel'iĝ'o; ĉar ĝi mi'n tut'e kontent'ig'as. Morgaŭ, se vi vol'as, mi vi'n prezent'os al la ofic'ist'ar'o. Tuj kiam vi tio'n dezir'os, vi komenc'os vi'a'n ofic'o'n.

La morgaŭ'o'n mem Petro si'n lok'is en la ofic'ej'o'n iam okup'it'a'n de Fernand'o.

Sed de'post tiu moment'o li'a person'ec'o komenc'is dron'i.

Efektiv'e ofic'ist'o'j kaj klient'o'j, precip'e klient'o'j, re'kon'ant'e la jun'ul'o'n, kun kiu en la pas'int'a temp'o ili rilat'is pro financ'a'j afer'o'j, dir'is al li, pas'ant'e:

— Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Herbeno.

En komenc'o, Fradeko vol'is kontraŭ'star'i.

— Vi erar'as, li respond'is. Mi ne est'as Herbeno; mi nom'iĝ'as Fradeko.

— Jes, jes, mi sci'as: oni al mi rakont'is vi'a'n histori'o'n. Est'as ver'e strang'eg'a tia simil'ec'o. Sed por mi ĝi ne valor'as, kaj vi ĉiam est'os sinjor'o Herbeno.

Kaj tuj kiam Petro turn'is si'a'n dors'o'n, li ĉiu'moment'e aŭd'is tiu'n dialog'o'n:

— Ĉu vi kred'as al tiu fantazi'a aventur'o?

— Mal'facil'e; kaj vi?

— Est'us mal'sprit'ul'o tiu, kiu ĝi'n akcept'us. Pro tio, mi ne ŝancel'iĝ'is, kaj al li kompren'ig'is, ke li ne mi'n erar'ig'as. Ver'e li est'as tre fort'a knab'eg'o.

Tial ke tiu scen'o re'komenc'iĝ'is dek'foj'e dum la tag'o, Fradeko lac'iĝ'is; kaj kompren'ant'e, ke oni ne pov'as kontraŭ'batal'i la super'mezur'a'n prem'ad'o'n de la publik'a opini'o, li fin'e akcept'is tiu'n situaci'o'n, kaj ne ŝajn'is tro sufer'i pro ĝi'a strang'ec'o.

Kaj eĉ kiam nov'a klient'o pet'is de ofic'ist'o:

— Ĉu sinjor'o Herbeno ĉe'est'as? se okaz'e Petro tie trov'iĝ'as, li tuj al'paŝ'is al la vizit'ant'o, dir'ant'e:

— Kio'n vi dezir'as pet'i de li?

La sam'a afer'o okaz'is ĉiu'j'n vendred'o'j'n vesper'e, en Sorbon'o, ĉe la kun'ven'o'j de la Esperant'a Pariza grup'o, aŭ en ĉiu'j ali'a'j lok'o'j, en kiu'j renkont'iĝ'as la adept'o'j de la nov'a lingv'o. Krom ebl'e la prezid'ant'o kaj la an'o'j de l’ estr'ar'o, kiu'j pro sent'o de alt'a konven'ec'o daŭr'ig'is don'i al Petro la nom'o'n, per kiu li vol'is, ke oni li'n nom'u, la simpl'a'j an'o'j, kiu'j ne hav'is la sam'a'j'n motiv'o'j'n kiel la alt'rang'ul'o'j, re'trov'int'e antaŭ si'a'j okul'o'j la mal'nov'a'n fond'int'o'n de la Pariza grup'o, ne pov'is ne ek'kri'i, kiam ili prezent'is al li la man'o'n:

— Bon'a'n vesper'o'n, sinjor'o Herbeno; kiel vi fart'as? Kaj sam'e kiel en la bank'o sam'e kiel en la ali'a'j lok'o'j, en kiu'j Fradeko vizit'ad'is, post kiam li est'is protest'int'a en la unu'a'j tag'o'j, li fin'e silent'iĝ'is, kaj respond'is simpl'e:

— Tre bon'e; kaj vi?

Fin'e okaz'is afer'o sam'e ne'evit'ebl'a, kiu el'fin'is la labor'o'n de simil'ig'o, kaj kiu dev'ig'is, ke Petro pren'u en la famili'o la lok'o'n, kiu'n la for'ir'o de l’ mal'feliĉ'a Fernand'o las'is ne'okup'at'a.

Ĉiu'j hom'o'j sci'is, ke Maziero est'as la bapt'o'fil'o de si'a fil'ig'a fil'o. Pro tio, la formul'o'j, kiu'j'n oni uz'is por Herbeno est'is fatal'e re'port'it'a'j al Fradeko. De maten'o ĝis vesper'o inter'parol'ad'o'j inter la jun'ul'o kaj la klient'o tiel komenc'iĝ'is.

— Sinjor'o Herbeno, dir'is la vizit'ant'o, vi'a bapt'o'patr'o konsil'as, ke mi akcept'u tiu'j'n kambi'o'j'n.

Kaj Petro, ne nur ne protest'is, sed kontraŭ'e respond'is simpl'e:

— Li ne pov'is don'i pli saĝ'a'n konsil'o'n.

Jen est'as kial i'a'n tag'o'n Fradeko, kiu est'is pri'okup'at'a, dir'is, si'n turn'ant'e al Maziero:

— Bapt'o'patr'o, mi ricev'is ĉek'o'j'n, kiu'j ...

Sed re'kon'int'e si'a'n mal'atent'aĵ'o'n:

— Ho! sinjor'o Maziero, li ek'kri'is, mi pet'as de vi pardon'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'n vort'o'n, kiu ne son'is plu en li'a'j orel'o'j de'post temp'o jam long'a, la mal'jun'ul'o si'n sent'is profund'e kor'tuŝ'it'a. La sol'a Fernand'o ĝi'n uz'is. Kaj de'nov'e tiu nom'o est'is el'parol'it'a per voĉ'o kaj per buŝ'o, kiu'j est'is la sam'a'j, kiel la voĉ'o kaj la buŝ'o de li'a bapt'o'fil'o.

Dum unu minut'o, la bankier'o rest'is sen'mov'a, rigard'ant'e fiks'e Petron, si'n demand'ant'e, ĉu ver'e ne est'as li'a fil'ig'a fil'o la vir'o, kiu star'as antaŭ li'a'j okul'o'j.

Sed fin'e li pas'ig'is si'a'n man'o'n sur si'a frunt'o, kvazaŭ li vol'us for'pel'i trud'em'a'n ide'o'n, kaj respond'is dolĉ'e:

— Vi neniel mi'n ofend'is, uz'ant'e tiu'n fil'a'n esprim'o'n. Ho ve! est'as kred'ebl'e, ke la sol'a hom'o, kiu hav'is rajt'o'n ĝi'n uz'i, pere'is en si'a danĝer'o'plen'a entrepren'o. Sen tio, per unu aŭ per ali'a manier'o li est'us trov'int'a rimed'o'n por ni'n sci'ig'i pri li'a sort'o. Vi li'n tiel perfekt'e memor'ig'as, ke en iu'j moment'o'j mi kred'as, ke est'as li mem vi, kiam vi star'as antaŭ mi. Ali'part'e el du jun'ul'in'o'j, kiu'j'n mi eduk'is, li edz'iĝ'is kun unu; vi unu'iĝ'is kun la ali'a. Vi'a edz'iĝ'o vi'n met'as sur la sam'a'n rang'o'n kiel li'n; vi li'n anstataŭ'as en li'a'j financ'a'j labor'o'j; fin'e vi vi'n sam'ig'as al li laŭ tut'e ident'a manier'o. Pro tio, dank’ al tiu vort'o, kiu'n antaŭ moment'o vi preter'las'is, la iluzi'o est'is absolut'a. Ŝajn'is al mi, ke Fernand'o mem parol'as. Jen est'as kial vi vid'is mi'n konfuz'it'a.

De'post tiu tag'o la individu'ec'o de Fradeko mal'aper'is, vapor'iĝ'is kaj est'is anstataŭ'it'a de tiu de Herbeno.

La temp'o pas'is, pli'fort'ig'ant'e tiu'n anstataŭ'ig'o'n, ĝi'n ig'ant'e ĉiu'tag'e pli plen'a. Maziero, Klozelo, Juli'in'o toler'is tiu'n influ'o'n laŭ ne'sent'ebl'a sed ne'inter'romp'it'a manier'o.

Cert'e la soci'a kaj civil'a person'ec'o de Petro neniel est'is vund'it'a de tiu influ'o. Oni daŭr'ig'is don'i al la jun'ul'o li'a'n ver'a'n nom'o'n; sed tiu nom'o al'met'iĝ'is mal'pli al la vojaĝ'ant'o renkont'it'a en Svis'uj'o ol al la mal'feliĉ'a knab'o, kiu'n oni kon'is de'post li'a jun'aĝ'o, kaj kiu'n subit'a katastrof'o est'is for'met'int'a for de la amik'ec'o de li'a'j famili'an'o'j. Kred'ebl'e li est'is mal'viv'a: tamen spec'o de re'viv'ig'o li'n re'ven'ig'is en la famili'a'n hejm'o'n.

Evident'e neni'u est'is tromp'it'a de tiu kaŝ'it'a labor'o de anstataŭ'ig'o, en kiu la raci'o neniel part'o'pren'is. Tamen spit'e pruv'o'j, fakt'o'j, rezon'o'j, tiu labor'o tut'e far'it'a de la sol'a sent'o sen'halt'e plen'um'iĝ'is. Fradeko rest'is ĉiam Fradeko, ne'atak'ebl'a kaj ne'atak'it'a; sed Fradeke li rest'is ne'kon'it'a kaj indiferent'ig'a. Tiu, kiu part'o'pren'is la famili'o'n, kiu'n oni estim'is, kiu'n oni am'is, ne est'is Petro sed Fernand'o.

Pro tio, per logik'a konsekvenc'o, oni ne parol'is plu aŭ preskaŭ plu pri la mal'feliĉ'a ekzil'it'o.

Jam neni'u tag'o pas'is, en kiu unu aŭ ali'a ne far'is unu el tiu'j demand'o'j:

— Kie li est'as? Kio'n li far'as? Ĉu li viv'as ankoraŭ? Hodiaŭ, kvankam la am'em'o, kiu'n oni sent'is al li, est'is tiel ard'a kiel en la pas'int'a temp'o, tamen ne'konsci'e oni juĝ'is ne'util'e re'aper'ig'i memor'o'n, kiu ne hav'is plu motiv'o'n por est'i. La impres'o produkt'it'a de la sen'ĉes'a ĉe'est'ad'o de Fradeko fin'e mal'akr'ig'is preskaŭ plen'e tiu'n sent'o'n pri ali'a for'kur'ant'a Herbeno, kiu ebl'e ne renkont'is en la mond'o unu sol'a'n angul'o'n, en kiu li pov'os ripoz'ig'i si'a'n kap'o'n.

La edz'o de Reĝ'in'o tiel bon'e kompren'is tio'n, kio okaz'as, ke i'a'n tag'o'n li dir'is al Klozelo:

— Ho! tiu'n person'ec'o'n de Herbeno! Ĝi mi'n en'penetr'as, ĝi mi'n dron'ig'as kiel alt'iĝ'ant'a tajd'o. Van'e mi kontraŭ'batal'as, van'e mi kri'as tre laŭt'e: “Ne, ne; vi erar'as; mi est'as mi, ne ali'a; Petro, ne Fernand'o!” Neni'u vol'as mi'n kred'i. Iom post iom oni mal'plen'ig'as mi'a'n est'aĵ'o'n; ĉiu'tag'e oni el'ĉerp'as mi'a'n anim'o'n, gut'o'n post gut'o. Mi'a'n kompat'ind'a'n mi'o'n ĉiu'j hom'o'j vol'as for'tir'eg'i for de mi: mi star'as sol'a por ĝi'n defend'i.

La jun'ul'o est'is parol'int'a koler'e: tamen la advokat'o ŝajn'is nur du'on'e konvink'it'a. Ĉar, direkt'int'e al Petro suspekt'o'plen'a'n rigard'o'n, li li'n las'is, murmur'ant'e:

— Ĉu li est'as sincer'a?

Se tiu fenomen'o est'is ebl'a por tiu'j, kiu'j ne kred'is al la ident'ec'o de du vir'o'j, kiel fort'e ĝi dev'is sent'iĝ'i por Reĝ'in'o, kiu est'is ne'cert'a, kaj precip'e por Beatric'o, kiu neniam dub'is eĉ unu minut'o'n.

La apud'est'ad'o preskaŭ ĉiu'tag'a de ŝi'a bo'kuz'o, kiu'n ŝi kred'is est'i ŝi'a edz'o, iom post iom mal'akr'ig'is ŝi'a'n unu'a'n dolor'o'n. Tial ke Fernand'o viv'as apud ŝi, tial ke ŝi est'as re'trov'int'a li'n part'e, est'as ne'ebl'e, ke en ven'ont'a tag'o, ŝi ne li'n re'akir'os tut'e.

Kie kaj kia'manier'e? Tio'n ŝi ne pov'is sci'i, eĉ ŝi ne serĉ'is diven'i; sed tio ŝajn'is al ŝi ne'evit'ebl'a. Tiu esper'o sufiĉ'is por don'i al ŝi neces'a'n pacienc'o'n, kaj ebl'ig'i, ke ŝi atend'u sen tro da kor'tuŝ'aĵ'o'j la hor'o'n, en kiu ŝi'a rev'o far'iĝ'os fin'e real'aĵ'o.

Sub'ten'it'e de tiu ide'o, Beatric'o re'far'iĝ'is preskaŭ gaj'a, des pli ke, dank’ al la intim'ec'o de la famili'a viv'o, ŝi ju pli sent'is, ke de tag'o al tag'o pli'grand'iĝ'as la simpati'o, kiu'n Petro sent'as al ŝi.

Cert'e Reĝ'in'o ĉiam trov'iĝ'is inter li kaj ŝi. Est'is ne'ebl'e, ke preskaŭ ĉiu'tag'e ne ofend'as ŝi'a'j'n okul'o'j'n la vid'aĵ'o de ili'a ge'edz'a sen'ĝen'ec'o. Tamen ŝi sufer'is mult'e mal'pli ol ŝi tio'n tim'is en la pas'int'a temp'o. Konvink'it'e, ke Fernand'o ĉiam am'as ŝi'n kaj lud'as apud si'a rajt'a edz'in'o nur rol'o'n por erar'ig'i la apud'est'ant'o'j'n, sinjor'in'o Herbeno hav'is iluzi'o'n, ke ŝi est'as edz'in'o de grand'talent'a aktor'o, kiu far'as al aktor'in'o antaŭ entuziasm'ig'it'a publik'o la plej pasi'a'j'n am'konfes'o'j'n. En tia'j kondiĉ'o'j ĉiu sent'o de ĵaluz'ec'o far'iĝ'as rid'ind'a, tial ke ĝi hav'as neniu'n motiv'o'n por est'i.

Est'as ĝust'e tiu si'n'ten'ad'o tio, kio koler'ig'is Reĝ'in'o'n. Se Beatric'o est'us montr'iĝ'int'a mal'ĝoj'a, ĉagren'a, ĉiam en larm'o'j, sinjor'in'o'n Fradeko ne est'us mal'trankvil'ig'int'a'j tiu'j montr'o'j de mal'esper'o. Sed kontraŭ'e ŝi vid'is si'a'n kuz'in'o'n afabl'a, sprit'a, vid'ant'a sen kor'tuŝ'ec'o la montr'o'j'n de am'em'o, kiu'j'n en ŝi'a ĉe'est'o ŝi afekt'e mal'ŝpar'is al si'a edz'o. Beatric'o ŝajn'is tiel cert'a, ke ŝi potenc'as, tiel konvink'at'a, ke ŝi venk'os, ke kruel'eg'a ĵaluz'ec'o ek'kapt'is Reĝ'in'o'n, kaj ŝi'n sku'ad'is tut'a'n. Ceter'e Petro far'is ĉio'n, kio est'as ebl'a, por pli'akr'ig'i tiu'n mal'bon'a'n sent'o'n. Ĝentil'a kaj afabl'a apud Beatric'o, li zorg'e util'ig'is ĉiu'j'n okaz'o'j'n, kiu'j prezent'iĝ'is al li, por montr'i al si'a bo'kuz'in'o, kiel grand'e li ŝat'as ŝi'n, kaj kiel feliĉ'a li est'as, ke la hazard'o'j de l’ viv'o ŝi'n met'is sur li'a'n voj'o'n.

Vid'ant'e tiu'n ĉiam kresk'ant'a'n intim'ec'o'n, kiu'n nek unu nek ali'a pen'ad'is kaŝ'i, sinjor'in'o Fradeko si'n demand'is kor'tuŝ'e, ĝis kia grad'o ir'is la afer'o'j.

Iam Fernand'o sen ŝancel'iĝ'o tromp'is si'a rajt'a'n edz'in'o'n, kaj ig'is Reĝ'in'o'n si'a am'ant'in'o: kial hodiaŭ Petro ne inter'ŝanĝ'us la rol'o'j'n por al'ven'i al sam'a rezultat'o? Klozelo, kiu observ'is silent'iĝ'ant'e tiu'n duel'o'n inter vir'in'a'j koket'aĵ'o'j, ne'vol'e memor'is tiu'n pri'pens'o'n, kiu'n Herbeno far'is en la pas'int'a temp'o, kiam li ne pov'is si'n decid'i al elekt'o: “Mi vol'us,” li dir'is, “ke est'u al mi ebl'e edz'iĝ'i kun ambaŭ.”

— Ĉu ver'e li est'as Li? si'n demand'is la jun'a advokat'o ŝancel'it'a. Ĉu li'a ne'efektiv'ig'ebl'a rev'o tamen efektiv'iĝ'is? Tiu streĉ'it'a situaci'o daŭr'is ankoraŭ dum kelk'a'j semajn'o'j, ĝis kiam Reĝ'in'o koler'iĝ'ant'a, risk'ant'e, ke ŝi si'n pere'ig'os por ĉiam, se okaz'e ŝi'a nun'a edz'o hav'as neni'o'n komun'a'n kun ŝi'a iam'a am'ant'o, dir'is iam al Petro:

— Aŭskult'u mi'n; mi ne akcept'as part'ig'o'n. Jam en la pas'int'a temp'o mi ci'n avert'is pri tio. Ci ne vol'is mi'n aŭd'i. En tiu epok'o mi pov'is far'i neni'o'n; do mi est'is dev'ig'at'a toler'i ci'a'n kapric'o'n. Sed nun, tial ke mi hav'as rajt'a'j'n privilegi'o'j'n, mi sci'os ili'n valor'ig'i kaj uz'i.

— Kio'n signif'as tiu patos'o? Ci dir'as, ke en la pas'int'a temp'o ci avert'is Herbenon, ke ci ne akcept'as part'ig'o'n. Sed tiam ... Krim'ul'in'o! ek'kri'is Fradeko, rapid'ant'e al Reĝ'in'o terur'it'a, kun pugn'o'j streĉ'it'a'j, kun kongest'it'a vizaĝ'o, tim'eg'ind'a pro koler'eg'o; krim'ul'in'o! ci est'is li'a am'ant'in'o! Ha! mi tre bon'e rimark'is, ke ci ne est'is plu virg'a, la vesper'o'n de ci'a edz'in'iĝ'o!

Sed la jun'a vir'in'o, kiu ne kred'is, ke tiu koler'o est'as sincer'a, rapid'e re'konsci'iĝ'is kaj respond'is ironi'e:

— Kred'ebl'e ci tio'n sci'is tiel bon'e kiel mi. Ĉu ci ne est'as la sol'a hom'o, kiu ne pov'as mi'n riproĉ'i pri tio? Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Petro sent'is, ke li'a koler'eg'o subit'e kviet'iĝ'as.

Li met'is si'a'n man'o'n sur si'a'j'n okul'o'j'n, rapid'e el'ir'is, kaj kur'is al si'a labor'ĉambr'o, en kiu li si'n en'ferm'is.

Du hor'o'j'n li rest'is en ĝi, en'profund'iĝ'ant'e en si'a'j pens'ad'o'j. Kiam li si'n lev'is el la apog'seĝ'o, en kiu li du'on'kuŝ'is kun kap'o en man'o'j, li si'n direkt'is per ne'ŝancel'iĝ'ant'a paŝ'o al la ĉambr'o de Reĝ'in'o. Est'is vid'ebl'e, ke li pren'is energi'a'n kaj ne're'vok'ebl'a'n decid'o'n.

Sinjor'in'o Fradeko trov'iĝ'is ankoraŭ en la lok'o, en kiu ŝi'n las'is ŝi'a edz'o. Ŝi sam'e long'e pri'pens'ad'is. Por sci'i la ver'o'n, ŝi lud'is si'a'n last'a'n atut'o'n. Kio de'ven'os de tiu ebl'e iom tro brav'eg'a prov'o?

— Reĝ'in'o, dir'is Petro sen koler'o, respond'u al mi sincer'e.

— Mi mal'am'eg'as la mensog'o'n, respond'is la jun'a vir'in'o viv'eg'e, escept'e tamen kiam ĝi est'as trud'it'a de situaci'o tiel danĝer'o'plen'a kiel la ci'a, ŝi al'don'is, por korekt'i per tiu afabl'aĵ'o tio'n, kio'n ŝi'a sen'pri'pens'a respond'o pov'us en'hav'i da ofend'ec'o por ŝi'a edz'o.

— Nu, re'dir'is Petro, se vir'o ali'a ol mi est'us pet'int'a de ci ci'a'n man'o'n, ĉu ci est'us konfes'int'a al li ci'a'n est'int'ec'o'n?

— Vir'in'o tia, kia mi est'as, respond'is fier'e Reĝ'in'o, ne si'n don'as du'foj'e. Se tamen cirkonstanc'o'j pli fort'a'j ol mi'a vol'o mi'n est'us dev'ig'int'a'j edz'in'iĝ'i kun vir'o ali'a ol ci, mi ne est'us li'n tromp'int'a. Ha! mi mi'n kon'as tre bon'e. Mi est'as am'ant'a kaj ĵaluz'a ĝis frenez'ec'o. Ebl'e la pasi'o pov'os mi'n instig'i al krim'o. Sed mi hav'as tro da mal'humil'ec'o por mi'n mal'alt'ig'i por profit'o ĝis mal'kuraĝ'aĵ'o.

Fradeko fiks'e rigard'ad'is si'a'n edz'in'o'n. Li leg'is en okul'o'j de Reĝ'in'o esprim'o'n de tia sincer'ec'o, ke li si'n sent'is konvink'it'a. Tiam li respond'is:

— En tia'j kondiĉ'o'j, ci est'is prav'a antaŭ ne long'e: mi ne pov'as ci'n riproĉ'i pri tio, kio okaz'is. Ne kun mi ci edz'in'iĝ'is, sed kun Herbeno. Tial ke ci est'is ci'a am'ant'in'o, ci por li sol'a taŭg'is. Ci vol'is ripar'i ci'a'n kulp'o'n, kaj est'as mi tiu, kiu toler'as la konsekvenc'o'j'n de tiu ripar'o. Tial ke ci ne kred'as, ke ci mi'n tromp'is, ci ne est'as kulp'a kontraŭ mi. La jun'a vir'in'o aŭskult'is, mut'a pro mir'o.

Petro daŭr'ig'is:

— Kio'n mi dir'os? Ĉiam tiu'n etern'a'n fraz'o'n jam mil foj'e el'dir'it'a'n: “Mi ne est'as Herbeno.” Parol'ant'e, Fradeko rigard'is flor'o'n de l’ tapiŝ'o.

Reĝ'in'o las'is flirt'i sur si'a'j lip'o'j rid'et'o'n de ne'kred'em'o.

— Ci respond'os kiel ĉiam, daŭr'ig'is la jun'ul'o, per rid'et'o ... Nu! kio'n mi dir'is? ek'kri'is Petro, kiu, re'lev'ant'e la kap'o'n surpriz'is tiu'n rid'et'o'n, kiu'n Reĝ'in'o ne hav'is temp'o'n mal'aper'ig'i.

— Sed, amik'o mi'a, kial ci obstin'e vol'as ci'n ali'form'ig'i en ali'a'n hom'o'n. Ci tio'n far'u por la publik'o, por la administraci'o, la afer'o est'as akcept'ebl'a; sed por ni, por mi precip'e, kiu ci'n kon'is tiel intim'e, tia prov'o ne pov'as sukces'i. Kiam oni dezir'as ŝajn'i ali'a person'o, ol oni est'as real'e, la unu'a kondiĉ'o est'as ne hav'i tik'o'n, kiu perfid'as. Dum Reĝ'in'o parol'is, ŝi el'tir'is el album'o fotograf'aĵ'o'n de Fernand'o; post'e pren'ant'e sur la kamen'o en velur'a kadr'o fotograf'aĵ'o'n de Petro, ŝi prezent'is la du portret'o'j'n al si'a edz'o dir'ant'e:

— Rigard'u kaj kompar'u. Fradeko pren'is la du objekt'o'j'n, kaj ili'n atent'eg'e ekzamen'is, dum li'a edz'in'o daŭr'ig'is:

— Ci vid'as. Se la poz'o'j kaj la vest'o'j ne est'us mal'sam'a'j, mi est'us tre embaras'it'a por sci'i, kiu'n el tiu'j du fotograf'aĵ'o'j mi dev'as re'met'i en album'o'n; kaj kiu'n, en ĝi'a'n kadr'o'n. Kiam oni vol'as lud'i konven'e si'a'n rol'o'n, oni dev'as unu'e ŝanĝ'i la ŝajn'o'n de si'a vizaĝ'o. Spert'a aktor'o ali'form'ig'as si'a'n kap'o'n, por ke ĝi simil'u la kap'o'n de person'o, kiu'n li dev'as reprezent'i. Ne zorg'ant'e pri tiu grav'a punkt'o, ci est'is mal'prav'a. Tio pruv'as, kar'ul'o, ke oni ne pov'as pri'pens'i pri ĉio.

Fradeko respond'is neni'o'n, kaj daŭr'ig'is kompar'i la du fotograf'aĵ'o'j'n.

— Est'as ver'e, li dir'is post moment'o; ĝis nun mi ne stud'is tiu'j'n du portret'o'j'n kun la atent'o, kiu'n ili merit'as: kaj la absolut'a simil'ec'o de tiu'j du figur'o'j montr'as al mi, ke est'as ne'util'e pli long'a'temp'e protest'i. Ĉar ni supoz'u moment'e, ke mi est'as ver'e Herbeno ĉen'romp'int'a, mort'kondamn'it'a kaj ekzekut'ot'a se bedaŭr'ind'e mi est'as re'kapt'it'a, kia dev'as est'i mi'a si'n'ten'ad'o en tia danĝer'o? Ĝi est'as: cert'ig'i al ĉiu'j hom'o'j, eĉ al mi'a'j amik'o'j, eĉ al mi'a edz'in'o, precip'e al mi'a edz'in'o, ke mi est'as Fradeko; dir'i la sam'a'j'n vort'o'j'n, hav'i la sam'a'n si'n'ten'ad'o'n, kiu'j'n dir'us kaj hav'us la vir'o, kies nom'o'n mi pren'is; kaj koler'eg'i, kiam oni nom'as mi'n Herbeno; unu'vort'e far'i ĝust'e tio'n, kio'n mi far'as. En tia'j kondiĉ'o'j, est'as ne'ebl'e, ke la ver'o montr'iĝ'u. Ĉu mi est'as Petro? ĉu Fernand'o? Tio'n neni'u sci'as krom mi. Sed ci kaj ci'a'j amik'o'j hav'as neniu'n fundament'o'n, sur kiu'n vi pov'as apog'i vi'a'n konvink'o'n, ĉar tio, kio konven'as al unu, konven'as al ali'a kun tiom da ver'ŝajn'ec'o.

— Fin'e ek'kri'is Reĝ'in'o, ci do konfes'as, ke ci est'as Fernand'o! Petro hav'is skeptik'a'n rid'et'o'n.

— Se mi est'as Fradeko, li respond'is, mi ne pov'as konfes'i, ke mi est'as Herbeno, tial ke tio ne est'as ver'a: kaj se mi est'as Herbeno, mi ne pov'as ankaŭ ĝi'n konfes'i, tial ke mi'a viv'o est'as minac'it'a. Pro tio, mi for'las'as kontraŭ'star'o'n, kiu'n mi re'kon'as ne'util'a. Lac'a pro batal'o, dezir'ant'e hav'i pac'o'n, mi konsent'as far'iĝ'i la vir'o, kiu plej plaĉ'os al ci: Petron aŭ Fernand'o'n elekt'u.

— Jen est'as, laŭ mi'a opini'o la sol'a afer'o far'ebl'a de ci: ĉar ci dev'as kompren'i, ke tia komedi'o ne pov'as sen'fin'e daŭr'i.

— Nun mi pet'as de ci unu sol'a'n komplez'o'n; promes'u, ke ci mi'n plezur'ig'os pri tiu punkt'o. Neniam parol'u pri est'int'ec'o, neniam vek'u memor'o'j'n, neniam alud'u al far'iĝ'o'j, kiu'j pov'us est'i nur dolor'ig'a'j por mi.

Kompren'ant'e, ke ŝi'a edz'o vol'as parol'i pri tiu terur'a scen'o de am'romp'o, kiu kaŭz'is tiom da mal'feliĉ'aĵ'o'j, Reĝ'in'o respond'is kun rid'et'o plen'a je mister'ec'o:

— Ci'a'n dezir'o'n mi kontent'ig'os. Mi cert'ig'as, ke neniam ci hav'os motiv'o'j'n por plend'i pri mi.

La inter'parol'ad'o est'is fin'iĝ'int'a. Petro rigard'is hor'o'n en horloĝ'o.

— Sed mal'fru'iĝ'as, li dir'is, kaj ci ne est'as ankoraŭ pret'a: ci tamen sci'as, ke tiu'n vesper'o'n est'as fest'o ĉe sinjor'o Maziero.

— Post kvin minut'o'j ni pov'os el'ir'i, respond'is Reĝ'in'o, en'ir'ant'e en si'a'n tualet'ej'o'n.

Sed ŝi hav'is mult'e da mal'facil'ec'o por buton'um'i si'a'j'n ŝu'o'j'n kaj al'lig'i si'a'n ĉapel'o'n, tiel fort'e trem'is ŝi'a'j man'o'j pro mir'o kaj kontent'o.

Fin'e ŝi'a edz'o konfes'is, ke li est'as Fernand'o. Antaŭ moment'o, vid'ant'e tiu'n terur'a'n koler'o'n, kiu ek'kapt'is la jun'ul'o'n, ŝi sent'is, ke dub'o nask'iĝ'as en ŝi'a cerb'o; sed ĝi post'e mort'is tre rapid'e. Nun ĉio est'as tut'e fin'it'a.

Dank’ al mal'tim'eg'a prov'o, kiu pov'is kost'i al ŝi tre kar'e, Reĝ'in'o fin'e sukces'is el'ir'ig'i Petron el li'a mut'ec'o, kaj el'tir'eg'i el li li'a'n sekret'o'n. Ŝi sent'is ke Fradeko ŝi'n mal'pardon'as pro ŝi'a venk'o. Tamen la jun'a vir'in'o ne super'mezur'e ĉagren'iĝ'is pro tiu nov'a si'n'ten'ad'o. Ŝi esper'is, ke, dank’ al temp'o kaj dank’ al mult'a'j afabl'aĵ'o'j, ŝi mal'aper'ig'os el li'a kor'o tiu'n bedaŭr'ind'a'n impres'o'n.

Nun, tial ke ŝi kon'as la ver'o'n, ŝi decid'is, ke ŝi est'os obe'em'a al si'a edz'o, ne li'n turment'os plu, ne li'n embaras'os per mal'diskret'a'j demand'o'j, neniam alud'os al la est'int'ec'o, kiu pov'as est'i por li nur dolor'ig'a, fin'e far'iĝ'os li'a kun'kulp'ant'in'o pri la nov'a person'ec'o, kiu'n vest'is Fernand'o.

Tio est'is neces'eg'a por li'a trankvil'ec'o kaj li'a sen'danĝer'ec'o.

Pro tio, kiam ŝi en'ir'is en la ĉambr'o'n, en kiu Petro sur'met'is si'a'n frak'o'n, ŝi dir'is per kares'a kaj sub'met'it'a voĉ'ton'o, kiu kontrast'ig'is kun ŝi'a'j koler'o'j de last'a'j tag'o'j:

— Tim'u neni'o'n, kar'ul'o mi'a. Tial ke ci fid'is al mi, ci'a'n sekret'o'n zorg'e mi konserv'os en mi'a anim'o kaj neni'u ĝi'n diven'os.

Petro lev'et'is si'a'j'n ŝultr'o'j'n, kaj, ne respond'ant'e, apog'is sur elektr'a'n buton'o'n.

— Ven'ig'u kaleŝ'o'n, li dir'is al la serv'ist'in'o. Post kvin minut'o'j, la ge'edz'o'j vetur'is al la avenu'o de Bo'is-de-Boulogne, kaj en'ir'is en la grand'a'n salon'o'n de l’ hotel'o, en kiu Maziero ili'n atend'is.

Ĉapitr'o Naŭ'a

La fest'o bril'is per ĝi'a tut'a hel'ec'o. Coquelin est'is deklam'int'a monolog'o'n, kaj fraŭl'in'o Delna kant'is si'a'n fam'a'n ari'o'n de “la Kantin'ist'in'o”, kiam Baptist'o al'paŝ'is al la bankier'o, kaj al li dir'is mal'laŭt'e:

— Sinjor'o, la edz'in'o de vi'a Sèvres’a ĝarden'ist'o atend'as en antaŭ'ĉambr'o. Ŝi vol'as parol'i al vi, kaj cert'ig'as, ke tio, kio'n ŝi hav'as por dir'i, est'as tre grav'a kaj ne prokrast'ebl'a.

— Tre bon'e, mi ir'as al ŝi.

— Kio okaz'as? mi'a bon'a Gertrud'o, demand'is amik'e Maziero, vid'ant'e la mal'ĝoj'eg'a'n mien'o'n de tiu vir'in'o, kiu'n li mult'e ŝat'is.

— Ha! sinjor'o; kia mal'feliĉ'o! Mi ven'as pro Filip'o. Li supr'e'n'grimp'is sur pom'arb'o'n por ek'kapt'i nest'o'n. Vi sci'as, ke tut'e mal'lert'a est'as tiu kompat'ind'a knab'o: tio ne pov'as mir'ig'i, tial ke li est'as tiel kripl'a. Tiam li fal'is. De'post tiu moment'o, li ne mov'iĝ'as pli. Ne est'as ebl'e, ke okaz'is danĝer'a akcident'o, ĉar la arb'o ne est'as tre alt'a.

— Ĉu vi ven'ig'is kurac'ist'o'n?

— Jes, sinjor'o, tuj'e. Sed vi sci'as, ke mi fid'as nur al vi. Pro tio mi uz'is vagon'ar'o'n, kaj ven'is vi'n avert'i.

— Vi est'is prav'a. Mi el'ir'as kun vi.

La bankier'o re'ven'is al la salon'o.

— Sen'kulp'ig'u mi'n, li dir'is al si'a'j invit'it'o'j, kiu'j'n li rapid'e inform'is pri la okaz'int'aĵ'o. Mi uz'os mi'a'n kvar'dek'ĉeval'a'n aŭtomobil'o'n; kaj post du'on'o da hor'o mi est'os re'ven'int'a.

Kiam la dom'mastr'o ne ĉe'est'is pli por al'tir'i ĉirkaŭ si rond'o'n da aŭskult'ant'o'j, ĉiu'j invit'it'o'j grup'iĝ'is laŭ si'a'j special'a'j simpati'o'j; kaj privat'a'j inter'parol'ad'o'j okaz'is ĉe la kvar angul'o'j de l’ salon'o.

Beatric'o, kiu rimark'is la mal'gaj'a'n kaj pri'okup'at'a'n ŝajn'o'n de Fradeko, ven'is al la jun'ul'o, kaj sid'iĝ'is apud li.

— Vi est'as mal'ĝoj'a, ŝi dir'is, am'em'e prem'ant'e li'a'j'n man'o'j'n. Vi sci'as, ke en mi vi hav'as fid'ind'a'n amik'in'o'n, kiu vi'n am'as. Konfid'u al mi vi'a'j'n ĉagren'o'j'n.

La voĉ'o de la jun'a vir'in'o trem'is. Ŝi'a inter'parol'at'o est'is kor'tuŝ'it'a.

— Ha! Beatric'o, li ĝem'is, kiom est'as bedaŭr'ind'e, ke mi ne kon'is vi'n pli fru'e ol Reĝ'in'o'n.

— En tiu okaz'o, kio'n vi est'us far'int'a?

— Neni'o'n, ho ve! ĉar vi ne est'as vidv'in'o.

— Sed, se mi est'us vidv'in'o ...?

— Tiam kun vi mi est'us edz'iĝ'int'a.

Kvankam sinjor'in'o Herbeno pen'ad'is potenc'i la el'montr'o'j'n de si'a'j sent'o'j, ŝi tamen ne pov'is kaŝ'i la grand'eg'a'n ĝoj'o'n, kiu radi'ig'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n.

Fernand'o si'n est'is perfid'int'a. Ŝi mal'ferm'is la buŝ'o'n por respond'i, kiam ŝi aŭd'is mal'antaŭ si bru'o'n de romp'iĝ'ant'a porcelan'o.

Subit'e ŝi si'n turn'is. Mal'antaŭ la kanap'o, sur kiu Beatric'o kaj Petro sid'is unu apud la ali'a, trov'iĝ'is mal'grand'a tabl'o ornam'it'a de flor'vaz'o.

Vid'ant'e de mal'proksim'e, ke ŝi'a edz'o kaj ŝi'a kuz'in'o est'as okup'it'a'j de privat'a inter'parol'ad'o, kiu ŝajn'is al ŝi tro intim'a, Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi'a ĵaluz'ec'o vek'iĝ'as kaj kruel'e ŝi'n mord'as en kor'o.

Far'ant'e neniu'n bru'o'n, ne al'tir'ant'e la atent'o'n de iu ajn el ĉe'est'ant'o'j, ŝi si'n ŝov'is ĝis la tabl'et'o. Kaj dum ŝi ŝajn'is ord'ig'i la flor'o'j'n, por don'i al si si'n'ten'ad'o'n, ŝi perd'is neniu'n vort'o'n de l’ inter'babil'ad'o.

Aŭd'ant'e la konfes'o'n, kiu'n preter'las'is Fradeko, ŝi ne pov'is de'ten'i ne'vol'a'n ek'mov'o'n, kiu ĵet'is ter'e'n la flor'pot'o'n.

Tiam ŝi si'n turn'is sam'temp'e kiel sinjor'in'o Herbeno, kaj rigard'is si'a'n konkur'ant'in'o'n en la blank'aĵ'o de okul'o'j.

La du vir'in'o'j est'is pal'a'j, la unu'a pro kor'tuŝ'ec'o, la du'a pro koler'eg'o.

En la mal'am'a rigard'o, kiu'n paf'is sinjor'in'o Fradeko, Beatric'o leg'is mort'ig'a'n minac'o'n, kaj trem'is.

— Mi tim'as, ŝi dir'is.

Petro est'is respond'ont'a, kiam mal'ferm'iĝ'is la pord'o de l’ salon'o. La en'ir'ant'o est'is Maziero, kiu re'ven'is, far'int'e en Sèvres si'a'n vizit'o'n.

La fizionomi'o de l’ doktor'o est'is mal'gaj'a.

— Nu, pet'is ĉiu'j, ĉu vi'a mal'san'ul'o est'is grav'e vund'it'a?

— La mal'feliĉ'ul'o fal'is sur la kap'o kaj romp'is si'a'n spin'o'n en la region'o de kol'a'j vertebr'o'j. La mort'o est'is subit'a.

— Kompat'ind'a Filip'o, ĝem'is sinjor'in'o Klozelo; li est'is tiel bon'a kiel mal'bel'a. Li, kiu tiel ĝoj'is, ir'ont'e baldaŭ al Vaucresson, mort'is, ne efektiv'ig'int'e si'a'n rev'o'n.

Juli'in'o alud'is al far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is kelk'a'j'n tag'o'j'n antaŭ'e. Post la mort'o de fraŭl'in'o Delanjo, Maziero si'n okup'is pri la detal'o'j de la hered'o. Tial ke la mal'jun'a fraŭl'in'o las'is du hered'ant'in'o'j'n, Beatric'o'n kaj Reĝ'in'o'n, la Sèvres’a kamp'o'dom'o est'is vend'it'a, kaj la produkt'o de la vend'o divid'it'a inter la du kuz'in'o'j.

Sed la dom'o'j de la bankier'o kaj de li'a mal'nov'a amik'in'o okup'is kun'e kvadrat'o'n lim'ig'it'a'n de kvar strat'o'j.

Sinjor'o Ĵakemaro, li'a mal'nov'a najbar'o, si'n prezent'is kiel aĉet'ant'o, kaj dir'is al Maziero.

— Tiu'j du kamp'o'dom'o'j, mal'kun'ig'it'a'j nur de simpl'a mur'o, far'as real'e unu sol'a'n bien'o'n. Se vi vol'as vend'i al mi la tut'o'n, mi ĝi'n aĉet'os por la prez'o, kiu'n vi pet'os.

— Sed mi ne intenc'as vend'i mi'a'n dom'o'n.

— Pri'pens'u pri mi'a propon'o. Akcept'ant'e, vi far'os profit'a'n por vi afer'o'n.

Maziero pri'pens'is kaj fin'e opini'is sam'e kiel sinjor'o Ĵakemaro.

Nun, ĉar la kamp'o'dom'o, kiu apud'iĝ'as la li'a'n, est'os loĝ'it'a de ne'kon'it'a'j hom'o'j, li memor'is pri la ted'o'j, kiu'j'n al li okaz'ig'is la komun'ec'o de l’ mur'o. Est'as ver'e, ke unu'a'n foj'o'n tiu'j ted'o'j hav'is por la financ'ist'o feliĉ'eg'a'j'n konsekvenc'o'j'n, don'ant'e al li nov'a'n famili'o'n; sed li ne dev'is esper'i, ke la hazard'o du'foj'e montr'iĝ'os tiel inteligent'a.

La du kontrakt'ant'o'j rapid'e ven'is al konsent'o. La mon'o'n, de'ven'ant'a'n de la vend'o de li'a bien'o, la bankier'o util'ig'is por aĉet'i ali'a'n kamp'o'dom'o'n en Vaucresson, apud Saint-Cloud. Tiu nov'a aranĝ'o li'n al'proksim'ig'is al li'a bank'a firm'o, ĉar la Montparnasse’a staci'dom'o est'as mal'proksim'a el la centr'o de Parizo. Cert'e la bankier'o hav'is si'a'j'n du aŭtomobil'o'j'n; sed oft'e okaz'is, ke ambaŭ est'as ripar'at'a'j: kaj Maziero prefer'is kamp'o'dom'o'n, al kiu li pov'os vetur'i per la Saint-Lazare’a staci'dom'o, kiu sid'as mez'e de Parizo.

La trans'lok'ig'o de mebl'o'j dev'is okaz'i post kelk'a'j tag'o'j. La mal'feliĉ'a Filip'o ĝoj'is pri tiu ŝanĝ'o: unu'part'e la bien'o est'is pli bel'a; ali'part'e, pro la pli grand'a facil'ec'o de komunik'rimed'o'j, li esper'is, ke li pli oft'e re'vid'os Reĝ'in'o'n, por kiu ne mal'pli'grand'iĝ'is li'a fanatik'ism'o. De'post si'a re'ven'o el Svis'uj'o, la jun'a vir'in'o, okup'it'a de si'a edz'in'iĝ'o, re'ven'is Sèvres’on unu sol'a'n foj'o'n, por pren'i objekt'o'j'n, kiu'j'n ŝi bezon'is: kaj ŝi'a humil'a ador'ant'o opini'is, ke for de ŝi'a ĉe'est'o la temp'o pas'as ver'e tro mal'rapid'e. Ho ve! kiel dir'is sinjor'in'o Klozelo, li mort'is subit'e, ne vid'int'e la efektiv'ig'o'n de si'a rev'o.

Dum'e Beatric'o kaj Reĝ'in'o, ankoraŭ impres'it'e de l’ bat'o, kiu'n la konfes'o de Petro est'is frap'int'a sur ili'n, don'is al la rakont'o de Maziero nur mal'atent'a'n orel'o'n.

En ĉiu ali'a moment'o la terur'a mort'o de tiu kompat'ind'a knab'o, kiu'n ili ambaŭ am'is, cert'e est'us emoci'int'a ili'n pli dolor'e. Sed ili'a'j'n kor'o'j'n agit'is tro tumult'ig'a'j sent'o'j, por ke ili'n pov'u sku'i mal'pli fort'a'j impres'o'j. Ili est'is ĉe Beatric'o super'hom'a feliĉ'ec'o, miks'it'a kun terur'o; ĉe Reĝ'in'o, profund'a mal'esper'o, kun soif'o al tuj'a venĝ'o.

Pren'ant'e apart'e si'a'n edz'o'n, ŝi dir'is sek'ton'e:

— Ni re'en'ir'u.

— Jam! Sed la vesper'o ne est'as ankoraŭ fin'it'a.

— Ni re'en'ir'u; mi tio'n vol'as.

Sent'ant'e, ke li est'as kulp'a, Petro mal'lev'is la kap'o'n, kaj ne ŝajn'is rimark'i la ordon'a'n voĉ'ton'o'n, kiu'n uz'is li'a edz'in'o, al li parol'ant'e. Li eĉ respond'is kun mult'e da dolĉ'ec'o:

— Tial ke ci tio'n dezir'as, mi'n mult'e plezur'ig'as est'i al ci agrabl'a.

— Kiel? Ĉu vi jam el'ir'as? demand'is Maziero mir'ant'e.

— Reĝ'in'o si'n sent'as iom mal'san'et'a.

— Ha! ha! rimark'ig'is la bankier'o kun afabl'a rid'et'o; mi kred'as, ke ne est'as mal'facil'e diven'i la kaŭz'o'n de tiu mal'san'et'o.

— Vi erar'as, sinjor'o Maziero, respond'is mal'varm'e la jun'a vir'in'o: ĝi ne est'as tio, kio'n vi supoz'as.

Kaj ŝi al'don'is mal'laŭt'e, kvazaŭ ŝi parol'us al si mem:

— Bedaŭr'ind'e.

Kiam ge'sinjor'o'j Fradeko est'is el'ir'int'a'j:

— Ĉu vi sci'as, kio okaz'is al Reĝ'in'o? demand'is al Klozelo la bankier'o. Antaŭ ne long'e ŝi montr'is funebr'a'n vizaĝ'o'n.

La advokat'o hav'is mal'preciz'a'n gest'o'n, kaj respond'is, montr'ant'e per klin'o de okul'o Beatric'o'n, kiu ŝajn'is profund'e kor'tuŝ'it'a:

— Vir'in'a'j afer'o'j. Reĝ'in'o est'as ĵaluz'a: kaj mi kred'as, ke ŝi ne est'as tut'e mal'prav'a.

Dum tiu temp'o, Petro kaj li'a edz'in'o re'ven'is hejm'e'n. Sur la trotuar'o, apud la pord'o de la Maziera hotel'o, kiam Fradeko dir'is, ke li ven'ig'os kaleŝ'o'n, Reĝ'in'o respond'is per mal'afabl'a kaj raŭk'a voĉ'ton'o:

— Ne'util'e! Kaj ŝi komenc'is febr'e marŝ'ad'i. Kun grinc'ant'a'j dent'o'j, kun vizaĝ'o kun'tir'it'a de koler'o, ŝi ir'is per sku'a paŝ'o, ne pren'int'e la brak'o'n de si'a edz'o, li'n antaŭ'ir'ant'e. Por ke Petro ne est'u preter'ir'it'a, li est'is preskaŭ dev'ig'it'a kur'ad'i.

Kiam la ge'edz'o'j si'n trov'is en si'a ĉambr'o, la jun'ul'o rigard'is si'a'n edz'in'o'n kaj mal'antaŭ'e'n'paŝ'is terur'it'e; ĉar kun si'a'j brov'o'j sulk'it'a'j, kun si'a mal'am'a mien'o, kun la mal'lum'a fajr'o, kiu bril'is en ŝi'a'j nigr'a'j okul'o'j, Reĝ'in'o ŝajn'is tim'eg'ind'a.

Ŝi ir'is, re'ven'is, ne pov'is rest'i sen'mov'a.

— Neces'e est'as, ke ci est'u frenez'a, ŝi kri'is, por mi'n atak'i tiel mal'tim'e. Tamen ci sci'as per ci'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j mem, ke mi est'as mal'pardon'em'a vir'in'o, kaj ke mi ne ŝancel'iĝ'as frap'i sen'kompat'e, kiam mi bezon'as mi'n venĝ'i pro ofend'eg'o.

— Tiam tiu mal'nobl'eg'a kre'it'aĵ'o, kiu las'is kondamn'i Herbenon, est'as ci: tiu'n leter'o'n, skrib'it'a'n per ĵurnal'a'j liter'o'j, est'as sam'e ci, tiu, kiu ĝi'n send'is?

— Cert'e. Ha! kia grand'a mal'feliĉ'o okaz'is, tial ke ci vid'is en ĝi kapt'il'o'n. Sen tiu mal'kompren'o mi ci'n sav'is. Ni est'us for'kur'int'a'j kun'e. En mal'proksim'a kaj fremd'a land'o, mal'apud'e de tiu vir'in'o, kiu'n mi mal'am'as, kiu'n mi mal'am'eg'as, ni est'us am'int'a'j unu la ali'a'n kaj ĝu'int'a'j reciprok'a'n feliĉ'ec'o'n. Ha! kiel mi est'is naiv'a! Tial ke mi far'iĝ'is ci'a edz'in'o, mi imag'is, ke mi est'is fiks'int'a por ĉiam ci'a'n am'o'n. La unu'a'n foj'o'n mi est'is venk'it'a, ĉar kun mi'a kuz'in'o ci edz'iĝ'is: tamen spit'e tiu bar'il'o mi ci'n re'pren'is.

Subit'e en plen'a feliĉ'ec'o ci vol'as romp'i ni'a'j'n am'rilat'o'j'n, pretekst'ant'e, ke ordon'as la dev'o, la soci'o, la moral'o, ke est'as neces'e por ci hav'i rajt'a'n infan'o'n, kaj al'don'ant'e mil ali'a'j'n afer'o'j'n, kiu'j'n mi forges'is. Est'ant'e nur ci'a am'ant'in'o, mi ne pov'is don'i al ci tiu'j'n dezir'ind'aĵ'o'j'n. Sol'a Beatric'o hav'is por si la leĝ'o'n; mi hav'is nur mi'a'n am'o'n. Vol'ant'e re'ven'i al ci'a edz'in'o, ebl'e ci est'is prav'a. Mi tio'n sent'is tre klar'e: jen est'as kial mi far'iĝ'is tiel mal'esperant'a, kaj kial mi send'is al ci tiu'n leter'o'n, kiu'n ci ne kompren'is. Mi konsent'as, ke ci koler'e mi'n riproĉ'is, vid'ant'e, ke mi silent'iĝ'as. Sed mi ci'n am'is; mi est'is ĵaluz'a. La ide'o'n, ke ci aparten'os al ali'a vir'in'o, mi ne pov'is toler'i. Fin'e mi mal'bon'e ag'is; mi tio'n bedaŭr'as kaj pet'as de ci pardon'o'n. Sed ĉiu'j tiu'j abomen'a'j far'iĝ'o'j est'as pas'int'a'j: kial do ili mi'n mal'trankvil'ig'us, tial ke ci mi'n pardon'is.

Petro far'is mal'preciz'a'n gest'o'n.

— Jes, ci mi'n pardon'is, ŝi re'dir'is kun ekscit'eg'o. Sen tiu sen'kulp'ig'o, en Svis'uj'o ci est'us ci'n de'turn'int'a el mi, ci est'us mi'n for'kur'int'a, unu'vort'e ci ne est'us edz'iĝ'int'a kun mi. Hodiaŭ la rol'o'j est'as ŝanĝ'it'a'j. Est'as mi ci'a rajt'a edz'in'o; kaj mi pov'as far'i por ci tio'n, kio est'is al mi mal'permes'at'a en la pas'int'a temp'o. Kaj ci vol'as mi'n for'las'i, re'ven'i al Beatric'o, kiu nun pov'as est'i por ci nur fremd'ul'in'o, nur am'ant'in'o: tio'n mi sci'os mal'help'i. Antaŭ moment'o, mi ŝajn'is bedaŭr'i tio'n, kio'n mi far'is: mi mensog'is. Se mi est'us re'komenc'ont'a, mi ag'us sam'manier'e: ĉar tio ebl'ig'is, ke mi ci'n re'pren'u, kaj hav'u la protekt'o'n de la leĝ'o por ci'n konserv'i.

— Ha! ek'kri'is Fradeko, du'on'sven'ig'it'e de tiu flu'ad'o de parol'o'j, sed kia monstr'in'o ci est'as do? Mi'n terur'as tiu'j mal'kaŝ'o'j, kies cinik'ism'o'n ci ne ŝajn'as konjekt'i. Kiam mi pens'as, ke mi est'as al'lig'it'a al ci por la tut'a viv'ad'o, mi sent'as mi'n okup'it'a de tia naŭz'o, ke mi'n ek'kapt'as la dezir'eg'o for'kur'i tre mal'proksim'e'n, por est'i liber'ig'it'a ĉiam'e je ci'a mal'am'ind'a ĉe'est'o.

— Pardon'u, pardon'u, ek'ĝem'is la mal'feliĉ'ul'in'o, fal'eg'ant'e antaŭ la pied'o'j'n de si'a edz'o kaj brak'prem'ant'e li'a'j'n genu'o'j'n, pardon'u; mi est'as kulp'a, mi tio'n sci'as. Sed tio'n, kio'n mi sufer'is, neni'u pov'os diven'i. Moment'o'n eĉ ĉiu'j mi'a'j amik'o'j kred'is, ke mi far'iĝ'is frenez'a. Nur pro tio ili konsil'is al mi'a onkl'in'o, ke ŝi mi'n distr'u, mi'n vojaĝ'ig'u: kaj ni ir'is en Svis'uj'o'n, kie mi ci'n renkont'is. Mi kred'is, ke ci ĉio'n forges'is; mi erar'is. Ci edz'iĝ'is kun mi nur por mi'n hav'i en ci'a pov'o, nur por pli bon'e plen'um'i ci'a'n venĝ'o'n: ci est'is prav'a; ci'a'n mal'am'o'n mi merit'as. Al'trud'u al mi la plej sever'a'n pun'o'n, kiu'n ci pov'os el'pens'i: ven'ant'e de ci, ĉio al mi ŝajn'os toler'ebl'a. Sed kiam mi est'os mult'e sufer'int'a kaj mult'e el'pag'int'a, las'u al mi la esper'o'n, ke ci re'ven'os, ke ci ŝov'os la spong'o'n sur tiu abomen'a pas'int'aĵ'o, ke ci re'don'os al mi ci'a'n am'o'n, tiel sincer'a'n kiel iam'e, tiel ard'a'n kiel antaŭ'e.

— Reĝ'in'o, respond'is Fradeko kun sever'a voĉ'o, la sol'a vir'o, kiu'n ci perfid'is, hav'as rajt'o'n por mal'ben'i, aŭ pov'o'n por pardon'i ... Mok'plen'a ek'rid'eg'o est'is la sol'a respond'o de la jun'a vir'in'o.

— Kar'a, ŝi dir'is, si'n re'lev'ant'e, ĉu ci permes'as, ke mi dir'u mi'a'n pens'manier'o'n? Nu, tio far'iĝ'as idiot'a tut'e simpl'e. Ebl'e tiu'n maten'o'n mi tre tre mal'facil'e est'us kred'int'a ci'n; sed post la konfes'o, kiu'n ci far'is hodiaŭ post tag'mez'e, re'komenc'i ankoraŭ la sam'a'n ŝerc'o'n est'as petol'aĵ'o, kiu preter'ir'as la sum'o'n de rid'ind'ec'o, kiu'n oni pov'as permes'i al sprit'a hom'o.

— Sed mi far'is neniu'n konfes'o'n.

— Neniu'n plen'a'n konfes'o'n, cert'e; ĉar en la situaci'o, en kiu ci trov'iĝ'as, tio est'as al ci tut'e mal'permes'at'a. Sed ci'a'j ne'esprim'it'aĵ'o'j, ci'a silent'iĝ'o, ci'a si'n'ten'ad'o, ci'a grand'anim'ec'o mem, kio tio est'as, se ne konfes'o? Nu, mi al ci rakont'as, ke, antaŭ kiam mi edz'in'iĝ'is, mi am'is ali'a'n vir'o'n: kaj post mal'sincer'a koler'o, kiu'n ceter'e ci dev'is montr'i por konven'e lud'i ci'a'n rol'o'n, subit'e ci kviet'iĝ'as; eĉ ci preskaŭ pet'as de mi pardon'o'n. Sed mi, se mi est'us vir'o, mi mi'n ĵet'us sur tiel mal'tim'em'a'n, tiel sen'hont'a'n vir'in'o'n; mi ŝi'n prem'eg'us, ŝi'n romp'us, ŝi'n pist'us. Ci far'is neni'o'n, kompren'ebl'e; ĉar ci sent'is, ke en ĉio trov'iĝ'as lim'o'j, kaj ke est'as neces'eg'e ĉes'ig'i komedi'o'n, kiam la natur'o de far'iĝ'o'j ni'n dev'ig'as ĝi'n ali'form'ig'i en dram'o'n.

— Reĝ'in'o, daŭr'ig'is Fradeko, kvazaŭ li ne est'us rimark'int'a la inter'romp'o'n, antaŭ moment'o ci dir'is, ke ci hav'as rajt'o'j'n sur mi: tio est'as ver'a. Sed mi sam'e hav'as rajt'o'j'n sur ci tial ke mi est'as ci'a edz'o. Ci ŝuld'as al mi obe'o'n: sekv'e ci far'os ĉio'n, kio'n plaĉ'os al mi ordon'i.

— Ci est'as prav'a; parol'u: mi ci'n aŭskult'as.

— Morgaŭ ci ir'os al magistrat'o'j, kaj al ili rakont'os plen'detal'e ĉio'n, kio okaz'is inter ci kaj Herbeno dum la tag'o, en kiu Sedilo est'is mort'ig'it'a.

— Nu, ĉu ci far'iĝ'as frenez'a?

— Tut'e ne. Kial tiu demand'o?

— Ci do ne kompren'as, ke hodiaŭ konfes'o de'ven'ant'a de mi pov'us est'i por ci nur ne'util'a aŭ eĉ mal'util'a; ne'util'a, se ci konserv'as ci'a'n Fradekan person'ec'o'n; mal'util'a, se okaz'e ci vol'us re'pren'i ci'a'n iam'a'n individu'ec'o'n, ĉar tiam ci fal'us sub la kulp'ig'o'n pro bigami'o.

— Kiam eĉ mi est'us real'e Herbeno, la afer'o hav'us en si mem neniu'n grav'ec'o'n. Leĝ'e mi rest'us Fradeko; kaj, tial ke Fradeko neniam edz'iĝ'is kun Beatric'o, mi ne pov'us est'i kulp'ig'it'a pro bigami'o. Do neni'o pov'as romp'i ni'a'n ge'edz'iĝ'o'n, neni'o krom la eks'edz'iĝ'o aŭ la mort'o de unu el ni ambaŭ. Se mi ag'as tia'manier'e, se mi vol'as, ke ci rakont'u la ver'o'n al magistrat'o'j, mi tio'n far'as nur, tial ke la dev'o tio'n postul'as, kaj al ci ordon'as re'bon'ig'i kiel ebl'e plej plen'e la abomen'a'n ag'o'n, kiu'n ci far'is en la pas'int'a temp'o. Per ci'a silent'iĝ'o ci kun'labor'is por kondamn'ig'i sen'kulp'ul'o'n; hodiaŭ ci dev'as per ci'a konfes'o kun'labor'i por li'n re'honor'ig'i.

— Mi dir'is: ne; tio rest'os: ne; kaj ci ne bezon'as insist'i pli long'e. Nu, ĉu ci kred'as, ke mi part'o'pren'os tiu'n mal'sprit'a'n petol'aĵ'o'n, kiu hav'us kiel sol'a'n rezultat'o'n mi'n mal'estim'ig'i kaj ci'n rid'ind'ig'i de ĉiu'j hom'o'j, kiu'j ni'n kon'as? Kred'ant'e, ke la diskut'o est'as fin'it'a, sinjor'in'o Fradeko komenc'is si'n sen'vest'ig'i por si'n en'lit'ig'i, kiam ŝi'a edz'o al'paŝ'is al ŝi. Ŝi lev'is al li si'a'j'n okul'o'j'n, kaj ŝi leg'is en la trajt'o'j de li'a vizaĝ'o tiel ne'ŝancel'ebl'a'n kaj tiel sen'kompat'a'n decid'o'n, ke ŝi trem'is.

— Reĝ'in'o, li demand'is per mal'sonor'a voĉ'o, ĉu tiu vort'o est'as la last'a?

— Jes.

— Tiam ci vol'as neni'o'n far'i, por ke la sen'kulp'ec'o de Herbeno est'u proklam'it'a?

— Ne.

— Tre bon'e: mi ag'os sol'a.

— Kio'n ci far'os? ĝem'is la mal'feliĉ'ul'in'o kor'prem'at'a.

— Ci ĝi'n vid'os: tio est'as mi'a sekret'o, respond'is Petro mal'varm'e. Adiaŭ.

— Kie'n ci ir'as? Ci do ne en'lit'iĝ'as?

— De hodiaŭ ĝis kiam mi est'os pren'int'a decid'o'n, ni viv'os en tiu dom'o kvazaŭ ni est'us fremd'a'j unu al la ali'a.

Kaj la jun'ul'o, mal'ferm'int'e la pord'o'n, si'n direkt'is al si'a labor'ĉambr'o, en kiu li pas'ig'is la nokt'o'n.

Unu semajn'o flu'is. En la hejm'o de Petro la mal'kun'iĝ'o est'is plen'a, kaj la ge'edz'a viv'ad'o el'ig'it'a laŭ tut'e absolut'a manier'o.

Fradeko el'hejm'iĝ'is maten'e, al'ir'is al si'a ofic'ej'o, tag'manĝ'is en restoraci'o, vizit'is tag'mez'e en Bors'o la ali'a'j'n financ'ist'o'j'n, kaj vesper'manĝ'is en si'a hejm'o, nur kiam li hav'is kun'manĝ'ant'o'j'n.

Por konserv'i intim'ec'o'n inter la divers'a'j an'o'j de tiu ne'natur'a famili'o, kiu'j'n kun'ig'is la sol'a amik'ec'o, kutim'o est'is star'ig'it'a. Ĝi est'is: vesper'manĝ'i jen ĉe unu jen ĉe ali'a, almenaŭ unu'foj'o'n ĉiu'semajn'e.

Tial ke Petro opini'is ne'util'e konfidenci'i Mazieron kaj Klozelon pri tio, kio okaz'is, li do dev'is trov'iĝ'i en si'a hejm'o, se li ne vol'as perfid'i la sekret'o'n pri la mal'pac'o ekzist'ant'a inter li'a edz'in'o kaj li.

Pri la vesper'o'j, ĉiu'foj'e kiam Fradeko pov'is far'i tio'n, ne danĝer'ig'ant'e la bon'fam'o'n de si'a bo'kuz'in'o, li ili'n pas'ig'is en la intim'ec'o de Beatric'o, kiu sol'a hav'is sufiĉ'e da potenc'o por verŝ'i iom da konsol'ig'a balzam'o en li'a'n kontuz'it'a'n kor'o'n.

Nokt'e li dorm'is en si'a labor'ĉambr'o sur kaĝ'o'lit'o, kiu'n oni re'fald'is tag'e.

Dum tiu unu'a semajn'o Reĝ'in'o, konvink'it'a, ke instig'is Petron al tia kondut'o nur ne'grav'a koler'et'ad'o, si'n sent'is vund'it'a pli en si'a mal'humil'ec'o ol en si'a am'o. Ŝi'a edz'o re'ven'os al ŝi baldaŭ: pri tio ŝi ne pov'is dub'i.

Kiam ŝi rigard'is si'n en si'a spegul'o, ekzamen'ant'e la trajt'o'j'n de si'a vizaĝ'o kaj la ond'o'lini'o'j'n de si'a tali'o, ŝi pens'is:

— Mi est'as tro bel'a, por ke oni mi'n for'las'u tia'manier'e. La am'o, kiu'n mi inspir'as, ne est'as sent'o, kiu'n oni pov'as forges'i.

Kaj la mal'feliĉ'a vir'in'o atend'is. Ĉiu'j'n nokt'o'j'n, tuj kiam ŝi aŭd'is en la apartament'o la plej mal'fort'a'n bru'et'o'n, ŝi imag'is, ke ĝi est'as Petro, kiu en'ir'as en ŝi'a'n ĉambr'o'n kun mal'ferm'it'a'j brak'o'j kun pardon'o sur lip'o'j, ĉio'n forges'int'e.

Sed ho ve! ŝi ĉiam erar'is. Unu du'a semajn'o flu'is ankoraŭ. Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi'a kuraĝ'o ŝancel'iĝ'as. Tial ke ŝi est'is mal'potenc'a por kontraŭ'star'i la danĝer'o'n, por ĝi'n kontraŭ'batal'i kontraŭ'e, ŝi dev'as moment'e ŝanĝ'i si'a'n taktik'o'n, si'n ig'i humil'a kaj sub'met'it'a, fin'e ĉirkaŭ'rond'ir'i ĉirkaŭ la fortik'aĵ'o, kiu'n ĝi ne pov'as atak'e ek'kapt'i kaj venk'i surpriz'e.

I'a'n vesper'o'n ŝi spion'ad'is si'a'n edz'o'n, kaj aŭd'is, ke li re'ven'as. En moment'o kiam la jun'ul'o si'n direkt'is al si'a labor'ĉambr'o, ŝi si'n star'ig'is antaŭ li, plekt'ant'e la man'o'j'n, simil'a al aper'aĵ'o. Vid'iĝ'is en ŝi'a'j okul'o'j tiom da preĝ'o'j, tiom da pet'eg'o'j, ke Fradeko halt'is, dum ŝi balbut'is per voĉ'o, kiu'n raŭk'ig'is plor'eg'o'j:

— Mi ci'n am'as; mi ci'n am'as: ĉu ci ne kompat'os? Petro far'is ek'mov'o'n mal'antaŭ'e'n; sed li'a ŝancel'iĝ'o ne long'a'temp'e daŭr'is. Per li'a man'o li flank'e'n'met'is la jun'a'n vir'in'o'n, pas'is kaj re'ferm'is la pord'o'n, ne el'parol'int'e unu vort'o'n.

Tamen Reĝ'in'o est'is rimark'int'a tiu'n ŝancel'iĝ'o'n. Kiam ŝi est'is re'ven'int'a en si'a'n ĉambr'o'n:

— Li mi'n am'as ankoraŭ, ŝi pens'is. Per iom da mal'tim'o ebl'e ĉio pov'as est'i sav'it'a. Mi prov'u. Se mi mal'sukces'os, ĉiam tro fru'e al'ven'os la moment'o, en kiu mi konfes'os, ke mi est'as venk'it'a.

Sinjor'in'o Fradeko atend'is: post'e, sen lum'ig'il'o, palp'et'ant'e, ŝi si'n direkt'is al la pord'o de la labor'ĉambr'o, en kiu kuŝ'is Petro.

La kor'o de la mal'feliĉ'ul'in'o grand'frap'e bat'iĝ'is. Ŝi halt'ig'is si'a'n spir'o'n, aŭskult'is, kaj aŭd'int'e neniu'n bru'o'n, ŝi delikat'e mal'ferm'is la pord'o'n.

Sur la kaĝ'o'lit'o stern'iĝ'ant'a mez'e de la ĉambr'o ŝi'a edz'o kred'ebl'e dorm'is, ĉar li far'is neniu'n mov'o'n.

Ŝi ir'is al la fenestr'o kaj inter'spac'ig'is la kurten'o'j'n. Flu'o de lun'a hel'o en'ir'is en la ĉambr'o'n, arĝent'um'ant'e la objekt'o'j'n per diskret'a lum'o.

Tamen tiu lum'o, kvankam mal'fort'a, frap'ant'e la okul'o'j'n de l’ dorm'ant'o, li'n vek'is.

— Kiu est'as tie ĉi? li demand'is. Per rapid'a mov'o Reĝ'in'o las'is fal'i ĝis si'a'j pied'o'j la sol'a'n vest'o'n, kiu ŝi'n kovr'is.

— Ĝi est'as mi, ŝi dir'is, simil'a al Venus'o el'ir'ant'a el ond'o'j, ador'ind'a, ne'venk'ebl'a.

La tent'o est'is tro fort'a. Por ne est'i venk'it'a de ĝi, Petro ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n; sed malgraŭ'vol'e per si'a'j krisp'iĝ'ant'a'j fingr'o'j li ŝir'is si'a'n lit'kovr'il'o'n.

— El'ir'u, el'ir'u, li stertor'is. Vid'ant'e, ke ŝi'a edz'o est'as tiel profund'e emoci'it'a, Reĝ'in'o ek'puŝ'is ĝoj'a'n kri'o'n. Nun ŝi hav'as la cert'ec'o'n, ke ŝi triumf'os. Ĉu est'as akcept'ebl'e, ke kontraŭ bel'ec'o tiel vibr'ant'a de pasi'o, kiel est'as la ŝi'a, vir'o pov'as kontraŭ'batal'i.

Ŝi rapid'is al Petro, murmur'ant'e mal'laŭt'e en li'a orel'o per voĉ'o, kiu'n inter'romp'is ŝmac'ad'o'j:

— Mi ci'n am'as. Mi est'as ci'a edz'in'o. Ni am'u ni'n unu la ali'a'n. Ni forges'u la est'int'ec'o'n: neniam ni parol'u pri ĝi. Valor'as en viv'o nur la nun'a hor'o.

Sed Petro sukces'is si'n el'ig'i el tiu brak'prem'o, kiu li'n sen'energi'ig'is, kaj re'dir'is per mal'sonor'a voĉ'o.

— Mi ne vol'as. El'ir'u. El'ir'u. Mi ne vol'as.

Reĝ'in'o ne ŝajn'is aŭd'i, kaj daŭr'ig'is:

— Mi est'is tro mal'humil'a: mi pent'as pri tio. Tial ke mi est'as ci'a edz'in'o, mi vol'is ci'n konserv'i por mi sol'a. Ha! De'post ok tag'o'j, mi est'as tre ŝanĝ'it'a. Mi'a'n fier'ec'o'n ci mult'e mal'fier'ig'is. Jes, mi pri'pens'is: mi konsent'as part'ig'o'n kun Beatric'o. Tio pruv'as, kiel fort'e mi am'as ci'n, por mi'n humil'ig'i tia'manier'e. Jes, mi konsent'as hav'i konkur'ant'in'o'n eĉ prefer'it'a'n, se ci bon'vol'as far'i al mi almoz'o'n de rid'et'o, de kis'et'o, de iom da am'o; se ci konserv'as por mi mal'grand'a'n lok'o'n en ci'a kor'o; se ci ne mi'n for'pel'as for de ci ĉiam'e kaj ne'esper'ebl'e.

Tamen post per'fort'a batal'ad'o kontraŭ si mem, Petro fin'e si'n est'is venk'int'a.

— Reĝ'in'o, li dir'is grav'ton'e, ci'a ĵaluz'ec'o hav'as neniu'n motiv'o'n por est'i. La em'o, kiu'n mi sent'as al sinjor'in'o Herbeno, ne pov'as akord'iĝ'i kun la hont'a'j kompromis'o'j, kiu'j'n ci propon'as. Ceter'e Beatric'o est'as tro ĉast'a, tro fidel'a al la memor'o de si'a edz'o, tro ind'a je respekt'o, por ke oni ŝi'n miks'u kun ĉiu'j tiu'j mal'ĉast'aĵ'o'j. Nur el'parol'ant'e ŝi'a'n nom'o'n en tia'j cirkonstanc'o'j, oni far'as al ŝi insult'o'n, kiu'n ŝi ne merit'as. Se ci vol'as far'iĝ'i ind'a je mi'a pardon'o, ci hav'as nur unu afer'o'n por far'i: ĉio'n rakont'i al la juĝ'ist'o.

— Ho! tio'n? neniam! Ci mi'n mort'ig'os, se ci vol'as: sed mi ne parol'os.

— Kiel ci vol'os. Mi far'is ĉio'n, kio'n mi pov'is. Se mi ne sukces'as, mi'a konscienc'o pov'os neniel mi'n riproĉ'i pri tio. Nun mi vol'as rest'i sol'a. El'ir'u.

En ŝi'a mal'tim'a entrepren'o Reĝ'in'o est'is plen'e mal'sukces'int'a. Ŝi, kiu est'is tiel cert'a, ke ŝi venk'os, re'ven'is al si'a ĉambr'o, venk'it'e.

Ŝi las'is si'n fal'i sur kanap'o'n, kaj ek'kri'is plor'eg'ant'e:

— Est'as fin'it'e! Li ne mi'n am'as plu: al mi rest'as nur mort'o. Jam unu'a'n foj'o'n en Sèvres, kiam li'a pasi'o est'is sat'ig'it'a, li vol'is mi'n for'las'i. Pro ĵaluz'ec'o, por ke li ne aparten'u al ali'a vir'in'o, mi ebl'e kun'labor'is per mi'a silent'iĝ'o por li'n kondamn'ig'i. Cert'e mi kompren'as, ke li mi'n riproĉ'eg'is pro tio, kaj ke li vol'is si'n venĝ'i: li est'is rajt'ig'it'a al tio. Sed ho ve! per kia lert'ec'o, per kia kruel'ec'o, li prepar'is si'a'n venĝ'o'n. En Svis'uj'o mi kred'is, ke li mi'n pardon'is. Tio mi'n mult'e mir'ig'is; sed li ŝajn'is tiel sincer'a. Do li lud'is la komedi'o'n de l’ am'o kaj de l’ edz'iĝ'o nur por mi'n dev'ig'i al la sen'vual'ig'o de mi'a sekret'o. Ha! li ne si'n perfid'is! Kun pacienc'o de arane'o li atend'is, tre sci'ant'e, ke la ne'cert'ec'o, en kiu mi est'is, nask'os en mi incit'eg'o'n, kiu mi'n instig'os mi'n perfid'i mem.

Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi'a gorĝ'o est'as sek'a, kaj ŝi'a lang'o al'glu'it'a al ŝi'a palat'o. Ŝi pren'is akv'o'plen'a'n karaf'o'n, plen'ig'is glas'o'n, kaj ĝi'n en'glut'is sen'paŭz'e.

— Sed fin'e, ŝi re'dir'is, kial li tiel fort'e dezir'as, ke mi ig'u publik'a mi'a'n est'int'a'n kondut'o'n? Se mi parol'as, se, dank’ al mi'a konfes'o, li pov'as pruv'i si'a'n sen'kulp'ec'o'n, re'pren'i si'a'n ver'a'n person'ec'o'n, unu'vort'e re'far'iĝ'i Herbeno, li sam'temp'e far'iĝ'as bigami'ul'o. Kia'n profit'o'n li pov'as el'tir'i el tiu mal'kaŝ'o? Subit'e la mal'feliĉ'ul'in'o frap'is si'a'n frunt'o'n.

— Jen est'as la klar'ig'o, ŝi ek'kri'is, rid'ant'e per mal'dolĉ'a rid'o. Kiel mal'sprit'a mi est'as, ne tio'n diven'int'e pli fru'e! Mi'a edz'o ne intenc'as, neniam intenc'is re'far'iĝ'i Fernand'o. La person'ec'o de Petro est'as nun al'glu'it'a al li'a haŭt'o, kvazaŭ ĝi est'us Nessa tunik'o: li ne pov'as ĝi'n tir'eg'i kaj sam'temp'e ne ŝir'eg'i si'a'n karn'o'n. Kiel li dir'is antaŭ du semajn'o'j: “Kiam eĉ mi est'us real'e Herbeno, leĝ'e mi est'as Fradeko.” Sed kiam mi est'os pruv'int'a, ke ebl'e juĝ'a erar'o est'as far'it'a, Eduard'o pet'os, ke oni re'komenc'u la proces'o'n. Tial ke neces'e est'as, ke la kulp'ig'it'o si'n prezent'u mem, oni pres'ig'os en ĵurnal'o'j not'o'n, sci'ig'ant'a'n al la ekzil'it'o, kiu for'kur'is el Noumea, ke la kondamn'o, kiu li'n frap'as, est'as moment'e halt'ig'it'a, kaj ke li pov'as re'ven'i, hav'ant'e neni'o'n por tim'i. Kompren'ebl'e Fernand'o ne si'n prezent'os, tial ke li est'as Petro. Post pli-mal'pli long'a prokrast'o oni est'os dev'ig'it'a konklud'i, ke li est'as mal'viv'a. Oni redakt'os li'a'n mort'akt'o'n. Tiam Beatric'o, far'iĝ'int'e vidv'in'o, pov'os de'nov'e edz'in'iĝ'i.

Ali'part'e mi'a edz'o, si'n apog'ant'e sur mi'a'j'n konfes'o'j'n mem, kiu'j montr'os, ke li edz'iĝ'is kun mal'nobl'a vir'in'o, pet'os la eks'edz'iĝ'o'n kaj ĝi'n ricev'os sen mal'facil'ec'o.

Kaj kiam li est'os liber'a, neni'o mal'help'os, ke por la du'a foj'o li de'nov'e edz'iĝ'u kun si'a unu'a edz'in'o.

Ĉar li ĉiam am'as ŝi'n; li ŝi'n am'eg'as pli ankoraŭ ol en la pas'int'a temp'o. Kun kia respekt'o'plen'a am'em'o li parol'is pri ŝi antaŭ moment'o.

Kiam mi mi'n mal'alt'ig'is ĝis la propon'o de part'ig'o, de tiu part'ig'o, kies nur ide'o mi'n frenez'ig'as pro ĵaluz'ec'o, li mem ne ĝi'n akcept'is. En la pas'int'a temp'o li sen ia skrupul'o mi'n far'is si'a am'at'in'o. Kun vir'in'o tia, kia mi est'as, ĉu oni bezon'as si'n ĝen'i? Sed kun Beatric'o la afer'o est'as tut'e mal'sam'a. Li ne kuraĝ'us far'i al ŝi tia'n propon'o'n: ĉar, kvankam ŝi'n am'ant'e, li vol'as tamen ŝi'n estim'i, kaj la sol'a edz'in'iĝ'o pov'as kontent'ig'i tiu'n du'obl'a'n dezir'o'n.

Mi li'n ĝen'as; kaj li mi'n el'ig'as. Dum kelk'e da temp'o la jun'a vir'in'o rev'is silent'e, direkt'ant'e fiks'e si'a'n rigard'o'n al kandelabr'o, kiu'n ŝi eĉ ne vid'is.

— Cert'e, ŝi daŭr'ig'is, tiu kombin'o est'as majstr'e el'pens'it'a. Sed, krim'ul'o, ci ne mi'n kalkul'is en la plen'um'ad'o de ci'a projekt'o. Se ci imag'as, ke mi las'os mi'n tren'i al ĝemonioj, ke mi las'os en'ter'ig'i mi'n viv'a'n kiel Roma'n Vestal'o'n, ci erar'as. Mi mort'os; tio est'as ne'evit'ebl'a: sed mi ne mort'os sol'a. Ha! Fernand'o, la sang'o de Beatric'o re'fal'u sur ci'a'n kap'o'n; ĉar kiam ci mi'n re'puŝ'is antaŭ ne long'e, ŝi'a'n mort'sentenc'o'n ci mem sam'temp'e sub'skrib'is! Reĝ'in'o si'n las'is fal'i sur si'a'n lit'o'n. Dum la tut'a nokt'o ŝi plor'eg'is, mal'sonor'ig'ant'e en si'a kap'kusen'o la raŭk'a'j'n kri'ad'o'j'n, kiu'j el'iĝ'is el ŝi'a gorĝ'o.

Maten'e, post kiam sinjor'in'o Fradeko est'is lav'et'int'a per mal'varm'a akv'o si'a'n vizaĝ'o'n ŝvel'ig'it'a'n de larm'o'j, ŝi si'n vest'is kaj vetur'is al Sèvres.

Kiam ŝi al'ven'is al la kamp'o'dom'o, ĝi'n obstrukc'is la embaras'o'j de du'obl'a trans'lok'iĝ'o: ĉar la morgaŭ'o'n sinjor'o Ĵakemaro dev'os okup'i si'a'n nov'a'n bien'o'n.

Ĉiu'j mebl'o'j aparten'ant'a'j al Maziero est'is transport'ot'a'j al Vaucresson.

Tiu'j, kiu'j de'ven'is de la hered'aĵ'o de fraŭl'in'o Delanjo est'is divid'it'a'j laŭ du egal'valor'a'j part'o'j, kaj lot'it'a'j. En la lot'aĵ'o destin'it'a por Reĝ'in'o trov'iĝ'is la fam'a entomologi'a kolekt'o, al kies kre'o part'o'pren'is, en si'a infan'aĝ'o, Eduard'o, Juli'in'o, Beatric'o, Fernand'o, kaj fin'e ŝi mem.

— Ha! ŝi ĝem'is, rigard'ant'e la vitr'o'hav'a'j'n skatol'o'j'n, en kiu'j metod'e lini'iĝ'is papili'o'j kaj skarab'o'j, en tiu epok'o mi am'is, mi esper'is, mi est'is feliĉ'a. Hodiaŭ mi'a viv'o est'as romp'it'a; rest'as al mi nur la mort'o.

Ĉar nun ŝi'a decid'o est'is pren'it'a ne're'vok'ebl'e. Ĉu tiu'n sekret'o'n, kiu hodiaŭ far'as ŝi'a'n tut'a'n fort'o'n, ŝi pov'os sen'fin'e konserv'i en la plej intim'a'j fald'o'j de si'a konscienc'o? Tio est'as mal'mult'e ebl'a. Pli-mal'pli fru'e, per ia aŭ per ali'a rimed'o, Petro ŝi'n dev'ig'os si'n perfid'i mem. La am'o, kiu'n ŝi'a edz'o iam sent'is al ŝi, ne'ripar'ebl'e for'flug'is. Esper'i, ke en la ven'ont'a temp'o ĝi re'ven'os, est'as mal'saĝ'aĵ'o. Sen tiu am'o, kiam ŝi vid'os Beatric'o'n am'it'a'n kaj feliĉ'a'n, ŝi'a viv'ad'o far'iĝ'os nur mal'rapid'a agoni'o. Ĉar la mort'o est'as ne'evit'ebl'a, ĉu ne pli taŭg'as tuj fin'i la viv'o'n? Almenaŭ mem'mort'ig'o pov'os sat'ig'i ŝi'a'n venĝ'o'n, ebl'ig'ant'e, ke ŝi al'tir'os kun si en la tomb'o'n si'a'n mal'am'eg'it'a'n konkur'ant'in'o'n.

Tamen kiam ŝi pri'pens'is al tio, rest'aĵ'o de instinkt'o ribel'is en ŝi: kaj ŝi ek'kri'is, prezent'ant'e si'a'n pugn'o'n al la ne'vid'ebl'ec'o:

— Ha! si'n mort'ig'i, kiam oni est'as du'dek'du'jar'a, kiam oni am'as viv'o'n, est'as abomen'e, est'as abomen'e! Sed tiu moment'o de mal'fort'iĝ'o mal'mult'e daŭr'is. Ŝi viŝ'is si'a'j'n okul'o'j'n, si'n rigid'ig'is kontraŭ la sufer'o, kaj marŝ'is per ne'ŝancel'iĝ'ant'a paŝ'o al la dom'et'o loĝ'it'a de l’ ĝarden'ist'o.

En tiu lok'o, sam'e kiel en ali'a'j, ĉio est'is en mal'ord'o.

— Ha! sinjor'in'o, ek'kri'is Ĝertrudo, re'kon'ant'e si'a'n jun'a'n mastr'in'o'n, vi vid'as, ke ni est'as en'kas'ig'ant'a'j ni'a'j'n mebl'o'j'n por ir'i al Vaucresson. Kiel est'as bedaŭr'ind'e, ke mi'a kompat'ind'a Filip'o ne tie ĉi ankoraŭ ĉe'est'as.

Per angul'o de si'a antaŭ'tuk'o la mal'feliĉ'a patr'in'o viŝ'is larm'o'n.

— Ĝust'e por al vi parol'i pri vi'a fil'o mi est'as ven'int'a, respond'is Reĝ'in'o. Antaŭ kiam mi vetur'os Svis'uj'o'n, mi al li don'is por gard'i paper'uj'et'o'n, kiu en'hav'is divers'a'j'n paper'o'j'n, kiu'j'n mi tim'is perd'i. Mi tre dezir'us sci'i, kio ĝi far'iĝ'is.

— Neni'o est'as pli facil'a, sinjor'in'o. Ĉio'n, kio aparten'is al mi'a plend'ind'a infan'o, mi met'is en grand'a'n kest'o'n. Vi pov'os ĝi'n mal'ferm'i; kaj tre cert'e vi trov'os en ĝi tio'n, kio'n vi serĉ'as. Ĝi trov'iĝ'as en la unu'a etaĝ'o. Ĉu vi vol'as, ke mi vi'n help'u?

— Dank'e. Vi est'as sufiĉ'e okup'at'a. Mi tre sci'os far'i mem tiu'n mal'grand'a'n labor'o'n.

Reĝ'in'o supr'e'n'ir'is, mal'plen'ig'is tut'e la kest'o'n, el'tir'ant'e ĉiu'n objekt'o'n unu post la ali'a: sed ŝi vid'is neni'o'n.

— Kred'ebl'e li ĝi'n kaŝ'is en lok'o kon'it'a nur de li, murmur'is la jun'a vir'in'o, Tial ke li mort'is, ne kon'ig'ant'e al iu ajn si'a'n sekret'o'n, ne est'as danĝer'o, ke tiu dokument'o est'os iam mal'kovr'it'a.

Ŝi mal'supr'e'n'ir'ant'e kruc'iĝ'is de'nov'e kun Ĝertrudo.

— Nu, sinjor'in'o, ĉu vi trov'is? demand'is la ĝarden'ist'in'o.

— Jes, tre bon'e, respond'is sinjor'in'o Fradeko.

Post'e, per indiferent'a voĉ'o:

— Ĉu ĉio, kio aparten'is al Filip'o, trov'iĝ'is en tiu kest'o? Ĉu vi ne met'is i'o'n ali'a'n en ali'a'n lok'o'n?

— Ne. Mi ĉio'n kolekt'is en tiu skatol'o por est'i cert'a, ke mi neni'o'n perd'os. Ĉiu'j tiu'j objekt'o'j est'as por mi tiom da relikv'o'j. Mi dezir'eg'as ne ili'n for'las'i.

Kaj dum Ĝertrudo parol'is, ŝi ekzamen'is Reĝ'in'o'n.

— Kiel pal'a vi est'as, ŝi rimark'ig'is. Ĉu vi est'as mal'san'a?

— Ne; cert'e mi sent'as mi'n iom mal'san'et'a; sed tio hav'as neniu'n grav'ec'o'n.

— Ebl'e tio de'ven'as de bub'et'o, kiu vol'us en'ir'i en mond'o'n?

— Mi ne kred'as, mi'a bon'a Ĝertrudo.

— Ho ve! pens'is sinjor'in'o Fradeko, kiam ŝi est'is sol'a, Fernand'o vol'is infan'o'n. Se mi est'us pov'int'a ĝi'n don'i al li, pro am'o al la fil'o, li est'us dev'ig'at'a konserv'i la patr'in'o'n.

Antaŭ kiam ŝi for'las'os la viv'o'n, Reĝ'in'o vol'is re'vid'i unu foj'o'n ankoraŭ ĉiu'j'n lok'o'j'n, en kiu'j flu'is ŝi'a infan'aĝ'o. Ŝi re'far'is mal'rapid'e, paŝ'o'n post paŝ'o, la mal'ĝoj'a'n pilgrim'o'n, ir'ant'e el la legom'a al la plezur'a ĝarden'o, tra'ir'ant'e, re'tra'ir'ant'e la pord'et'o'n, kiu komunik'ig'is la du bien'o'j'n, tiu'n pord'et'o'n, tra kiu Fernand'o kaŝ'e penetr'is, kiam li en'ir'is en ŝi'a'n hejm'o'n.

Post'e ŝi supr'e'n'ir'is al si'a fraŭl'in'a ĉambr'o. Sed ĝi, sam'e kiel la tut'a ceter'o de la dom'o, est'is obstrukc'it'a de dis'pec'ig'it'a'j mebl'o'j, de pak'o'j, de kest'o'j sen'ord'e ĵet'it'a'j sur la plank'o'n, kiu sam'e mal'aper'is sub amas'o da mal'pur'a pajl'o kaj da ŝir'it'a'j paper'o'j.

En la lok'o, en kiu trov'iĝ'is ŝi'a lit'o, tiu lit'o, kie Fernand'o kaj ŝi si'n est'is am'int'a'j unu la ali'a'n, trans'lok'ig'ist'o kun nigr'a'j man'o'j, kap'vest'it'e de gras'plen'a ĉap'o, atend'is, sid'ant'e sur korb'o, ke li'a kamarad'o re'supr'e'n'ir'u. Li est'is tir'int'a el si'a poŝ'o mal'long'a'n pip'o'n gut'et'ant'a'n pro la nikoteno ĝi'n sorb'ant'a; kaj dum li el'spir'is larĝ'a'j'n plen'buŝ'o'j'n de mal'bon'odor'a fum'o, li kraĉ'is sur la parget'o'n.

Reĝ'in'o sent'is, ke ŝi'a kor'o naŭz'iĝ'as. Ĉio fin'iĝ'is, ĉio for'flug'is, eĉ la rev'o, eĉ la pas'int'a ideal'o.

Kaj ŝi rest'is en tiu lok'o, kun rigard'o fiks'e direkt'iĝ'ant'a al tiu naŭz'ig'a kraĉ'aĵ'o, kiu ŝpruc'is sur ŝi'a'j'n sent'o'j'n kaj mal'pur'ig'is ŝi'a'j'n memor'o'j'n.

En tiu moment'o la trans'lok'ig'ist'o al'paŝ'is al ŝi, kaj montr'ant'e tra la fenestr'o vetur'il'o'n plen'a'n de la mebl'o'j, el kiu'j konsist'is ŝi'a lot'aĵ'o:

— Ĉu mi dev'as konduk'i tio'n al Vaucresson? li demand'is.

— Ne tio'n far'u. Kontraŭ'e port'u tiu'n mebl'ar'o'n en la hejm'o'n de sinjor'o Fradeko.

— Tre bon'e, sinjor'in'o. Reĝ'in'o ne hav'is plu i'o'n por far'i en Sèvres. Ŝi do de'nov'e en'vagon'iĝ'is, kaj re'ven'is Parizon.

En la hejm'o de sinjor'in'o Fradeko vesper'manĝ'is tiu'vesper'e la tut'a famili'o.

Ĉiu'j mebl'o'j de'ven'ant'a'j de la hered'aĵ'o de ŝi'a onkl'in'o est'is amas'e met'it'a'j en preskaŭ mal'plen'a'n ĉambr'o'n, ali'form'ig'it'a'n pro la cirkonstanc'o en mebl'o'konserv'ej'o'n. Sur tabl'o la karton'skatol'o'j de la insekt'ar'o kolon'iĝ'is. Reĝ'in'o intenc'is tio'n ord'ig'i post kelk'e da tag'o'j.

Je la sep'a, Maziero al'ven'is sol'a.

— Ĉu Petro ne vi'n akompan'as? ŝi demand'is.

— Li est'is de'ten'it'a de grav'a labor'o por likvid'ad'o, kiu ne pov'as toler'i prokrast'o'n. Li pet'as de vi ĉiu'j, ke vi li'n sen'kulp'ig'u, ĉar ni est'os dev'ig'it'a'j vesper'manĝ'i sen li.

Oni al'tabl'iĝ'is. Post la vesper'manĝ'o:

— Se vi bon'vol'as ir'i al la salon'o, dir'is Reĝ'in'o, mi en ĝi prezent'ig'os la kaf'o'n. Sen'kulp'ig'u mi'n, ĉar mi vi'n de'las'as; sed mi bezon'as don'i kelk'a'j'n ordon'o'j'n. Post unu minut'o mi re'ven'os.

Kiam la kvar kun'manĝ'ant'o'j est'is sol'a'j:

— Ĉu vi rimark'is la strang'a'n si'n'ten'ad'o'n de Reĝ'in'o, demand'is Eduard'o, si'n turn'ant'e al la bankier'o, kaj li'n al'tir'ant'e al angul'o de l’ ĉambr'o. Ver'e se ni ne est'us tiel intim'e amik'lig'it'a'j al ŝi, ni'n prav'e pov'us ofend'i la preskaŭ mal'ĝentil'a manier'o, per kiu ŝi ni'n akcept'is.

— Mi ĵus est'is ek'far'ont'a la sam'a'n pri'pens'o'n, respond'is la bankier'o. Dum la vesper'manĝ'o, mi ŝi'n observ'is: ŝi ne el'las'is tri parol'o'j'n; ŝi'a vizaĝ'o ŝajn'is kun'tir'it'a; kiam ŝi rigard'is Beatric'o'n, ŝi'a'j okul'o'j paf'is flav'a'j'n fajr'er'o'j'n. Kun karakter'o tia, kia est'as la ŝi'a, pasi'a, mal'moder'a, kaj puŝ'ant'a ĉio'n ĝis ekstrem'o, mi konfes'as, ke mi ne est'as trankvil'a.

— Ĉu la for'est'o de ŝi'a edz'o ne ŝi'n ĉagren'is?

— Tio est'as ne'ebl'a. La motiv'o, kiu mal'help'is, ke Petro ĉe'est'u ĉe la manĝ'o, ne est'as unu el tiu'j kaŭz'o'j, kiu'j pov'as koler'ig'i vir'in'o'n. Ne: ekzist'as ali'a afer'o. Vi est'is prav'a antaŭ kelk'a'j tag'o'j. Ebl'e Fradeko si'n montr'as iom tro afabl'a al sinjor'in'o Herbeno; kaj Reĝ'in'o mal'san'iĝ'as pro ĵaluz'ec'o.

La du inter'parol'ant'o'j silent'iĝ'is, ĉar la dom'mastr'in'o re'ven'is, akompan'ant'e la serv'ist'in'o'n, kiu port'is larĝ'a'n plet'o'n plen'a'n de fum'iĝ'ant'a'j kaf'tas'o'j.

Tuj kiam sinjor'in'o Fradeko si'n est'is lev'int'a el la manĝ'o'tabl'o, ŝi rapid'e si'n direkt'is al la ĉambr'o, en kiu trov'iĝ'is la entomologi'a kolekt'o.

— Petro for'est'as, murmur'is la mal'feliĉ'ul'in'o; des pli bon'e. Li'a ĉe'est'o mi'n ĝen'us. Pro tio, mi util'ig'os tiu'n for'est'o'n. Tiu'vesper'e Beatric'o kaj mi ni mort'os ambaŭ.

Post'e per rapid'a rigard'o ekzamen'int'e la skatol'o'j'n unu post la ali'a, ŝi mal'ferm'is la tri'a'n. Anstataŭ en'ten'i koleopter'o'j'n, ĉi tiu en'hav'is tut'a'n il'ar'o'n de kolekt'ist'o, pingl'o'j'n, pren'il'o'j'n, karton'o'j'n, kork'o'lign'aĵ'o'j'n kaj ĉiu'spec'a'j'n pulvor'o'j'n.

Post unu minut'o da serĉ'ad'o'j, ŝi mal'kovr'is mal'grand'a'n pak'et'o'n, sur kiu est'is skrib'it'a'j tiu'j vort'o'j:

Arsen'oz'a acid'o.

Reĝ'in'o util'ig'is tiu'n tre'eg'e toks'a'n sal'o'n, por ĝi'n sur'ŝut'et'i sur si'a'j'n kolekt'o'j'n, kaj tia'manier'e detru'i la parazit'o'j'n, kiu'j pov'us ili'n difekt'i.

Ŝi pren'is la pak'et'o'n kaj re'ven'is en la manĝ'o'ĉambr'o'n.

— Al'port'u ĉi tie'n la kaf'o'n, ŝi dir'is al la serv'ist'in'o. Mi plen'ig'os la tas'o'j'n kaj ili'n suker'os mem; ĉar mi sol'a kon'as la gust'o'j'n de mi'a'j kun'manĝ'ant'o'j.

Tuj kiam la serv'ist'in'o est'is el'ir'int'a, sinjor'in'o Fradeko ŝut'is unu du'on'o'n de la blank'a pulvor'o en unu el tas'o'j, kaj la ali'a'n du'on'o'n en ali'a'n tas'o'n, rimark'ant'e tre atent'e la lok'o'n, kiu'n tiu'j du tas'o'j okup'as sur la plet'o. Post'e ŝi rapid'e met'is suker'o'n en ĉiu'j'n tas'o'j'n, por ke, kiam la serv'ist'in'o re'ven'os, al'port'ant'e la kaf'uj'o'n, ŝi ne pov'u i'o'n rimark'i.

— Don'u, ŝi dir'is al tiu knab'in'o. Ŝi plen'ig'is mem du'on'e unu el tas'o'j prepar'it'a'j de ŝi, la ali'a'n tri'kvar'on'e, kaj la ceter'a'j'n, tiu'j'n, kiu'j en'hav'is nur suker'o'n, ĝis la rand'o, kun el'verŝ'o en la sub'tas'o.

— Tia'manier'e, ŝi pens'is, mi sen mal'facil'ec'o pov'os ili'n re'kon'i. Mi sci'as, ke ĝeneral'e Beatric'o trink'as vesper'e nur du'on'o'n da tas'o. La ali'a, tiu, kiu est'as tri'kvar'on'e plen'a, est'os por mi.

Sinjor'in'o Fradeko plen'um'is si'a'n mort'ig'a'n ag'o'n mal'varm'e, ne trem'ant'e. Ŝi'a'j kor'prem'o'j, ŝi'a'j sen'kuraĝ'ec'o'j, ŝi'a'j instig'o'j al sovaĝ'a mal'am'o, ĉio ŝajn'is mal'aper'int'a. Al'ven'int'e al la period'o de la plen'um'ad'o, ŝi re'trov'is spirit'liber'ec'o'n, pri kiu ŝi unu'a est'is mir'ig'it'a.

La grand'eg'ec'o de l’ mal'esper'o en'hav'as tia'j'n kviet'ec'o'j'n.

Kiam la serv'ist'in'o, met'int'e la plet'o'n sur tabl'et'o'n, est'is el'ir'int'a:

— Mi vi'n serv'os, sinjor'o Maziero, ŝi dir'is. Kaj ŝi prezent'is al la bankier'o unu el plen'a'j tas'o'j.

— Mi dank'as vi'n, dir'is la mal'jun'ul'o; sed en ĝi trov'iĝ'as mult'e tro da kaf'o. De'post kelk'a'j monat'o'j, mi'n ĉiu'nokt'e mal'trankvil'ig'as inkub'sonĝ'o'j, kiu'j mi'n lac'ig'as. Mi ne bezon'as trink'i ekscit'aĵ'o'j'n.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Reĝ'in'o fiks'e rigard'is si'a'n inter'parol'ant'o'n. Ŝi memor'is la terur'a'n scen'o'n, ĉe kiu ŝi ĉe'est'is antaŭ si'a edz'in'iĝ'o. Ĉu ĉiu'j'n vesper'o'j'n ŝi'a mal'nov'a amik'o est'as turment'it'a de tiel per'fort'a'j kriz'o'j de pent'eg'o? Sed ŝi ne hav'is temp'o'n por long'a'temp'e pri'pens'i, ĉar Maziero dir'is, montr'ant'e la du'on'plen'a'n tas'o'n:

— Mi pren'os ĉi tiu'n.

— Ne, ne, ek'kri'is sinjor'in'o Fradeko kun akcent'o de terur'o, kiu'n ne prav'ig'is la sen'signif'a pri'pens'o de l’ bankier'o; ne pren'u ĉi tiu'n: ĝi est'as destin'it'a por Beatric'o, kiu vesper'e trink'as ĝeneral'e tre mal'mult'e da kaf'o.

En ĉiu ali'a cirkonstanc'o, la bankier'o ne est'us insist'int'a. Sed memor'ant'e la frenez'a'n mien'o'n de Reĝ'in'o dum la vesper'manĝ'o, konstat'ant'e la terur'o'n, de kiu ŝi ŝajn'is okup'it'a, li pren'is mem la mal'dik'a'n tas'o'n el porcelan'o, dir'ant'e:

— Se Beatric'o hav'as tro da kaf'o en plen'a tas'o, ŝi ne est'as dev'ig'at'a ĝi'n mal'plen'ig'i ĝis fund'o.

El'parol'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Maziero port'is la si'a'n al si'a'j lip'o'j.

Reĝ'in'o rapid'is al li, kaj vol'is ĝi'n el'tir'eg'i, kri'eg'ant'e:

— Ne trink'u, sinjor'o Maziero, ne trink'u! La bankier'o halt'is, direkt'is al la jun'a vir'in'o ankoraŭ pal'a pro kor'tuŝ'ec'o long'a'n demand'ant'a'n rigard'o'n, kaj respond'is per voĉ'o, kiu'n li pen'is ig'i kviet'a, sed kiu tamen mal'fort'e trem'is:

— Trankvil'iĝ'u, Reĝ'in'o; mi ne trink'os. Tiam al'paŝ'int'e al tabl'et'o, sur kiu el'met'iĝ'is la trink'vitr'aĵ'o'j de likvor'skatol'o, li pren'is karaf'et'o'n de brand'o, ĝi'n mal'plen'ig'is en flor'vaz'o'n, kaj post kiam li est'is sen'fluid'aĵ'ig'int'a ĝi'n tre zorg'e, li en ĝi'n verŝ'is la kaf'o'n, kiu trov'iĝ'is en li'a tas'o.

Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j rigard'is li'n ag'ant'a'n. Pez'a silent'o reg'is. Eduard'o, Juli'in'o kaj Beatric'o ne kuraĝ'is komunik'i unu al la ali'a la mal'preciz'a'j'n pens'o'j'n, kiu'j ili'n okup'is.

Unu'a Reĝ'in'o ek'parol'is.

— Kial vi verŝ'as tiu'n kaf'o'n en tiu'n karaf'et'o'n? ŝi dir'is.

— Por pov'i ĝi'n port'i al mi'a laboratori'o. Morgaŭ mi ĝi'n analiz'os.

— Kio'n do vi suspekt'as? demand'is la jun'a vir'in'o per fier'a voĉ'ton'o.

— Neni'o'n, Reĝ'in'o. Mi kutim'as kulp'ig'i kaj eĉ suspekt'i iu'n, nur kiam mi ricev'is cert'a'j'n pruv'o'j'n. Sed fakt'o mi'n mir'ig'is. En vi'a pens'o, tiu kaf'o est'is destin'at'a por Beatric'o; kaj vi ŝajn'e vol'is mi'n protekt'i kontraŭ tiu honest'a trink'aĵ'o, kvazaŭ mi risk'us la plej grav'a'n danĝer'o'n. Nur morgaŭ mi pov'os respond'i al vi'a demand'o.

Reĝ'in'o kompren'is, ke ŝi est'as pere'ont'a. Efektiv'e morgaŭ la bankier'o, kiu est'as tre spert'a ĥemi'ist'o, mal'kovr'os la ĉe'est'o'n de l’ arsenik'o. Tiam ŝi'n minac'os la asiz'juĝ'ant'ar'o kaj la ĝis'mort'a mal'liber'ej'o. La jun'a vir'in'o ne ŝancel'iĝ'is eĉ unu sekund'o'n.

— Nu, ŝi pens'is, mi est'as ankoraŭ venk'it'a de l’ fatal'o. Tre bon'e: mi mort'os sol'a.

Kaj ŝi al'don'is mal'laŭt'e:

— Sed almenaŭ la sekret'o'j pri la pas'int'a'j far'iĝ'o'j mal'supr'e'n'ir'os kun mi en mi'a'n tomb'o'n. Neniam Fernand'o pov'os edz'iĝ'i kun Beatric'o. Tio est'os mi'a venĝ'o kaj mi'a konsol'o.

Tiam tre laŭt'e:

— Vi est'as mal'prav'a, don'ant'e tiom da grav'ec'o al infan'aĵ'o, ŝi dir'is, si'n turn'ant'e al Maziero. Ĉiu el vi trink'u si'a'n kaf'o'n sen ia tim'o: ĉar tie ĉi vi ne est'as ĉe venen'ig'ist'in'o. Rigard'u: se vi tim'as, mi predik'os per ekzempl'o. Tiam elekt'ant'e, inter ĉiu'j tas'o'j, tiu'n, kiu est'is plen'a nur tri'kvar'on'e, ŝi agit'is la fluid'aĵ'o'n per si'a kuler'et'o, por ke la suker'o pov'u plen'e solv'iĝ'i. Post'e, las'ant'e flirt'et'i sur si'a'j lip'o'j enigm'a'n rid'et'o'n, ŝi port'is la kaf'o'n al si'a buŝ'o, kaj ĝi'n en'glut'is sen'paŭz'e.

— Vi vid'as, ŝi dir'is, re'met'ant'e sur la tabl'o'n la tas'o'n tut'e mal'plen'a'n, ke vi pov'as ag'i sam'e kiel mi.

Sed neni'u ŝi'n imit'is. Atmosfer'o de terur'o ŝajn'is en'volv'i la kun'manĝ'ant'o'j'n de Reĝ'in'o. La plen'a'j tas'o'j, tiu'j, kiu'j en'hav'is nur suker'o'n, rest'is sur la tabl'o, ne trink'it'e.

— Nun, dir'is la jun'a vir'in'o, sid'iĝ'u kaj aŭskult'u mi'n; ĉar mi hav'as tre grav'a'j'n mal'kaŝ'o'j'n por dir'i al vi. Mi eĉ est'as feliĉ'a, ke mi'a edz'o for'est'as; ĉar en li'a ĉe'est'o est'us ne'ebl'e, ke mi parol'u.

Impres'it'e de la solen'a ton'o, kiu'n uz'is Reĝ'in'o, la aŭskult'ant'o'j surpriz'it'a'j atend'is. Eĉ la far'iĝ'o, okaz'int'a antaŭ moment'o, est'is jam preskaŭ forges'it'a.

Subit'e la jun'a vir'in'o sent'is, ke ŝi'a buŝ'o plen'iĝ'as de akv'o. Tio de'ven'is de la venen'o, kiu komenc'is si'a'n ag'o'n. Rapid'e ŝi pren'is si'a'n poŝ'tuk'o'n kaj ĝi'n port'is al si'a'j lip'o'j. Post'e ŝi daŭr'ig'is:

— Mi'a edz'o ne nom'iĝ'as Petro Fradeko; li'a ver'a nom'o est'as Fernand'o Herbeno.

— Mi est'is cert'a! ĝem'is Beatric'o.

— Tio est'as ne'ebl'a! ek'kri'is Juli'in'o.

— Ĉu vi hav'as pruv'o'j'n? pet'is Maziero.

— Ĉu li konfes'is? demand'is Eduard'o.

Tiu'j kvar ek'kri'o'j est'is sam'temp'e paf'it'a'j. Kiam la silent'o iom re'iĝ'is, sinjor'in'o Fradeko daŭr'ig'is:

— La ver'ec'o mi'n dev'ig'as dir'i, ke li ne far'is plen'a'n konfes'o'n. Sed, en la intim'ec'o de la ge'edz'a viv'ad'o ... Dir'ant'e tre mal'rapid'e tiu'j'n vort'o'j'n, Reĝ'in'o rigard'is rid'et'ant'e Beatric'o'n, kiu pal'iĝ'is.

— Mi do dir'is, ŝi daŭr'ig'is, ke, en la intim'ec'o de la ge'edz'a viv'ad'o, est'is ne'ebl'e, ke li ne si'n perfid'u ĉiu'moment'e. Ekzempl'e; ne nur Petro hav'as la sam'a'j'n em'o'j'n, la sam'a'j'n inklin'o'j'n, la sam'a'j'n gust'o'j'n, la sam'a'n karakter'o'n kiel Fernand'o, sed pli'e li hav'as la sam'a'n fart'o'n kaj eĉ la sam'a'n tik'o'n.

— La tik'o'n de Leopold'o! ek'kri'is la bankier'o, tiu'n kripl'aĵ'et'o'n, kiu'n mi'a bapt'o'fil'o hered'is de si'a patr'o: ĉu vi est'as cert'a pri tio?

— Mi kon'as tiu'n tik'o'n de'post sufiĉ'e long'a temp'o, por est'i cert'a, ke mi ne erar'as.

— Sed tiam, infan'in'o mi'a, mi preskaŭ kred'as, ke vi pov'us est'i prav'a. Ĉar tiu ne'vol'a kaj nur nerv'a ek'mov'o hav'as por mi tiel grand'a'n grav'ec'o'n, ke ĝi nul'ig'as la plej obstin'o'plen'a'j'n ne'ad'o'j'n, kiu'j'n pov'us far'i vi'a edz'o, kaj eĉ la plej bon'e star'ig'it'a'j'n ŝajn'o'j'n. Efektiv'e ni pov'as ordon'i al ni'a'j gest'o'j, al ni'a'j parol'o'j, eĉ al ni'a'j rigard'o'j, tial ke ĉiu'j tiu'j ag'o'j pli-mal'pli obe'as al ni'a vol'o; sed ni ne pov'as ordon'i al la patologi'a'j ek'mov'o'j, kiu'j hav'as mal'san'a'n kaj nur refleks'a'n karakter'o'n, ĉar ili ne est'as komandit'a'j de ni'a vol'ec'o.

— Pli'e, daŭr'ig'is sinjor'in'o Fradeko, kiam Maziero est'is fin'int'a si'a'n rimark'o'n, se mi'a edz'o ne far'is plen'a'n konfes'o'n, li preter'las'is fraz'o'j'n, kiu'j laŭ mi'a opini'o, hav'as preskaŭ la sam'a'n valor'o'n ol plen'a konfes'o. Ne pli long'a'temp'e ol antaŭ dek'kvin tag'o'j, ĉu li ne dir'is: “Ni supoz'u, ke mi est'as Herbeno, tio'n mi ne pov'as konfes'i, tial ke mi'a viv'o est'as minac'it'a de tiu konfes'o.” Aŭd'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j trem'et'is, kaj rigard'is silent'e unu la ali'a'n.

Reĝ'in'o daŭr'ig'is:

— Do kvankam, se mi escept'as la tik'o'n, pri kiu mi parol'is antaŭ ne long'e, mi ne pov'as al'port'i al vi materi'a'n kaj ne'protest'ebl'a'n pruv'o'n, tamen mi ne ŝancel'iĝ'as cert'ig'i; mi vol'us, ke vi part'o'pren'u tiu'n konvink'o'n, nom'e: Petro Fradeko kaj Fernand'o Herbeno far'as unu sol'a'n person'o'n.

— Sed, rimark'ig'is la bankier'o, impres'it'a de la akcent'o de sincer'ec'o, per kiu tiu fraz'o est'is el'parol'it'a, se vi'a supoz'o est'as ĝust'a, kia'manier'e ni pov'os akord'ig'i tiu'n nov'a'n sci'ig'o'n kun la ali'a'j inform'o'j, kiu'j'n ni jam ricev'is. Memor'u, ke vi'a edz'o hav'as ankoraŭ si'a'n patr'o'n: mi mem vizit'is tiu'n vir'o'n; kaj la rakont'o far'it'a de la patr'o konform'iĝ'as laŭ tut'e ident'a manier'o kun la rakont'o prezent'it'a de la fil'o. Pli'e mi skrib'is al li'a iam'a firm'o'mastr'o, sinjor'o Morn'o, bankier'o en Hongkong: kaj la respond'o, kiu'n mi ricev'is de mi'a angl'a koleg'o, plen'e cert'ig'is la klar'ig'o'j'n de Petro.

Reĝ'in'o vol'is daŭr'ig'i; sed ŝi'a varm'eg'a lang'o ne pov'is el'parol'i unu vort'o'n. Ne'sat'ig'ebl'a soif'o ŝi'n konsum'is.

— Juli'in'o, ŝi pet'is, est'u sufiĉ'e afabl'a por don'i al mi akv'o'plen'a'n glas'o'n.

— Kio est'as en vi? Ĉu vi est'as mal'san'a?

— Tio hav'as neniu'n grav'ec'o'n, ŝi dir'is, kiam ŝi est'is trink'int'a. Nun ĝi tut'e pas'is.

— Fernand'o, ŝi dir'is, est'as ebl'e la plej ekster'ordinar'a vir'o, kiu'n port'as la ter'o: ĉar li trov'is rimed'o'n por tromp'i la juĝ'ist'ar'o'n, la magistrat'ar'o'n, la publik'o'n kaj ni'n mem: kaj neni'u vid'is klar'e i'o'n en li'a'j ruz'aĵ'o'j.

— Krom mi, kiu neniam dub'is, ĝem'is Beatric'o.

— Post kiam Herbeno for'las'is Noumea’on, daŭr'ig'is sinjor'in'o Fradeko, li trov'as rimed'o'n por re'ven'i Eŭrop'o'n. Kia'manier'e? Mi tio'n ne'sci'as. Sed fakt'e li re'ven'as en ĝi'n: tio est'as la sol'a punkt'o, kiu ni'n interes'as. Li si'n nom'ig'as Albert'o Gustavio, kaj elekt'as du nom'o'j'n, kiu'j, kiel vi vid'as, ne pov'as perfid'i li'a'n ver'a'n naci'ec'o'n. Voj'ir'ant'e, li renkont'as Petron Fradekon, kiu est'as for'pel'it'a el la patr'a dom'o, kaj kiu tra'ir'as Eŭrop'o'n turist'e. La du vojaĝ'ant'o'j, kiu'j hav'as sam'a'j'n pri'skrib'o'j'n (tiu'n detal'o'n al mi cert'ig'is sinjor'o Ĵakemaro mem), la du vojaĝ'ant'o'j do si'n amik'al'lig'as. Fradeko, est'ant'e ankoraŭ freŝ'e kor'tuŝ'it'a de kompren'ebl'a emoci'o, rakont'as al si'a kun'ul'o la histori'o'n de si'a viv'o. Li bezon'as hav'i konfidenci'ul'o'n: kaj ni ĉiu'j sci'as, kiel lert'e Fernand'o sukces'is si'n ig'i simpati'a, kiam li vol'is ricev'i la amik'ec'o'n de si'a inter'parol'ant'o.

La rakont'ant'in'o parol'is rapid'e, kiel vir'in'o, kiu tim'as, ke ŝi ne hav'os temp'o'n sufiĉ'a'n por fin'i. De temp'o al temp'o ŝi viŝ'is per si'a poŝ'tuk'o si'a'n ŝvit'kovr'it'a'n frunt'o'n, aŭ trink'is unu post la ali'a akv'o'plen'a'j'n glas'o'j'n. La karaf'o est'is jam du'on'e mal'plen'a.

La aŭskult'ant'o'j spir'eg'ant'a'j, kiu'j komenc'is kompren'i, est'is tiel korp'remit'a'j de la strang'ec'o de tiu rakont'o, ke ili ne rimark'is la pal'ec'o'n kaj la sufer'a'n mien'o'n de Reĝ'in'o.

La jun'a vir'in'o daŭr'ig'is:

— Ili al'ven'as en Svis'uj'o'n, far'as ekskurs'o'n sur la Rhona glaci'ej'o, fal'as en fend'eg'o'n. Unu sol'a el ekskurs'ist'o'j re'ven'as al lum'o kaj al viv'o: li est'as Fernand'o, aŭ, por parol'i pli ĝust'e, Albert'o Gustavio. Sed kiam oni pet'as de li, kiu li est'as, li cert'ig'as, ke li nom'iĝ'as Petro Fradeko; kiam oni postul'as li'a'j'n paper'o'j'n, li montr'as la paper'o'j'n de Petro Fradeko; al la urb'estr'o, kiu li'n demand'as pri la naci'ec'o, la famili'o, la profesi'o de l’ mal'viv'ul'o, la post'viv'ant'o respond'as, ke li ne li'n kon'as. “Li renkont'is li'n hazard'e,” li dir'as. Ili inter'babil'ad'is nur per Esperant'o (per lingv'o, kiu'n Fernand'o flu'e parol'as); sekv'e li ne kon'as la naci'ec'o'n de si'a kun'ul'o, kaj pov'as liver'i pri li neniu'n sci'ig'o'n. Vi bezon'as li'a'j'n paper'o'j'n; nu, ili rest'is en'profund'ig'it'a'j sub tri'cent metr'o'j da glaci'o. Ir'u ili'n serĉ'i! En tiu moment'o Reĝ'in'o per'fort'e port'is si'a'n man'o'n al si'a korsaĵ'o. Kruel'eg'a sent'o de brul'vund'o mord'et'is ŝi'a'n brust'o'n. Malgraŭ ŝi'a energi'o, kvankam ŝi vol'is montr'i neniu'n sign'o'n de si'a'j sufer'o'j, tamen ŝi ne pov'is de'ten'i ek'kri'o'n tuj halt'ig'it'a'n.

— Sed vi ŝajn'as serioz'e mal'san'a, rimark'ig'is Maziero.

— De'post kelk'a'j tag'o'j, respond'is la jun'a vir'in'o por ali'direkt'i la suspekt'o'j'n, mi ne mi'n sent'as tre bon'fart'ant'a. Mi kred'as, ŝi al'don'is, si'n turn'ant'e al Beatric'o kun kruel'a rid'et'o sur si'a'j lip'o'j, ke tio est'as komenc'iĝ'ant'a graved'o.

Tiu klar'ig'o ŝajn'is akcept'ebl'a de ĉiu'j aŭskult'ant'o'j.

Ŝi daŭr'ig'is, far'ant'e super'hom'a'j'n pen'ad'o'j'n, ĉar ŝi sufok'iĝ'is:

— Kio okaz'is en la intern'o de l’ glaci'ej'o? Neni'u ĝi'n sci'is. Sed est'as kred'ebl'e, est'as eĉ cert'e, ke Fernand'o, vid'ant'e, ke li'a amik'o est'as mal'viv'a, pren'is li'a'n paper'uj'et'o'n, en kiu trov'iĝ'is li'a'j rent'titol'o'j kaj li'a'j famili'akt'o'j. Pli post'e, ŝi dir'is, si'n turn'ant'e al la bankier'o, la patr'o Fradeko kaj sinjor'o Morn'o, ne'sci'ant'e ambaŭ, la unu'a, ke li'a fil'o, la du'a, ke li'a ofic'ist'o mort'is, al vi don'is sci'ig'o'j'n pri la kadavr'o rest'int'a en la fend'eg'o, sci'ig'o'j'n, kiu'j ĉiu'punkt'e kaj akurat'e koincid'is kun la inform'o'j liver'it'a'j de Herbeno, tial ke mi'a edz'o si'n anstataŭ'ig'is al si'a kun'ul'o. Ĉu vi kompren'as nun?

— Tio est'as mir'ind'e simpl'eg'a kaj plen'eg'a de ver'ŝajn'ec'o, ek'kri'is la bankier'o kun admir'o.

— Sed tiam li est'as bigami'ul'o, rimark'ig'is Eduard'o.

— Ne, respond'is Reĝ'in'o. Fernand'o, si'n nom'ig'int'e Gustavio, mort'is en'abism'ig'it'a en la profund'eg'aĵ'o'j de l’ glaci'ej'o; kaj kiel dir'is mi'a edz'o mem antaŭ kelk'a'j tag'o'j: “Leĝ'e mi est'as Fradeko; kaj tial ke Fradeko neniam edz'iĝ'is kun Beatric'o, mi ne pov'as est'i kulp'ig'it'a pro bigami'o.”

— Tia rezon'manier'o ŝajn'as al mi iom subtil'a.

— Kred'ebl'e ĝi est'as ĝust'a, ĉar ĝi kontent'ig'is la publik'a'n estr'ar'o'n.

Subit'e sinjor'in'o Fradeko las'is fal'i si'a'n kap'o'n mal'antaŭ'e'n; kaj sam'temp'e raŭk'a son'o el'iĝ'is el ŝi'a gorĝ'o. Dum kelk'a'j sekund'o'j ŝi bat'is aer'o'n per si'a'j brak'o'j, kaj mal'star'iĝ'is sen'mov'a. Ŝi est'is sven'ant'a.

Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j si'n lev'is kaj klopod'is al ŝi.

— Neces'e est'as, ke oni ven'ig'u Petron, dir'is sinjor'in'o Klozelo.

Sed la mal'san'ul'in'o re'konsci'iĝ'is: aŭd'int'e la pri'pens'o'n de Juli'in'o, ŝi far'is per man'o mal'konsent'a'n gest'o'n, kaj kiam ŝi pov'is parol'i:

— Ne, ŝi dir'is, post moment'o.

— Vi dev'us vi'n en'lit'ig'i, konsil'is Maziero.

— Mi konsent'as, ŝi ĝem'is. Sed vi ĉiu'j ven'os en mi'a'n ĉambr'o'n, ĉar mi ne est'as ankoraŭ fin'int'a.

— Ĉu tio hav'as grav'ec'o'n? respond'is Eduard'o. Tial ke vi est'as mal'san'et'a, ripoz'u: vi fin'os morgaŭ.

— Ho! morgaŭ, murmur'is la mort'ant'in'o tiel mal'laŭt'e, ke neni'u pov'is ŝi'n aŭd'i: morgaŭ est'os tro mal'fru'e. Kie mi trov'iĝ'os morgaŭ? Klozelo kaj la bankier'o port'is Reĝ'in'o'n en ŝi'a'n ĉambr'o'n kaj ŝi'n las'is en la man'o'j de Juli'in'o kaj de Beatric'o, kiu'j ŝi'n help'is por la sen'vest'ig'o.

Kiam la jun'a vir'in'o kuŝ'is en si'a lit'o, sinjor'in'o Klozelo du'on'mal'ferm'is la pord'o'n.

— Vi pov'as en'ir'i, ŝi dir'is al la du vir'o'j, kiu'j atend'is en apud'a ĉambr'o.

Sinjor'in'o Fradeko si'n turn'is al ili, hav'ant'e la kubut'o'n sur si'a kap'kusen'o kaj la kap'o'n en si'a man'o.

— Mi est'as al'ven'int'a al la plej pen'ig'a part'o de mi'a konfes'o, ŝi daŭr'ig'is: sed neces'e est'as, ke vi sci'u ĉio'n. Est'as mi tiu, kiu mal'kovr'is Fernand'o'n sen'konsci'a'n, kaj kiu li'n fleg'is. Mi sent'is, ke li est'as feliĉ'a, si'n re'trov'ant'e mez'e de si'a'j famili'an'o'j. Li ĉiam sent'is al mi, se ne am'o'n, almenaŭ fervor'a'n frat'a'n amik'ec'o'n. Ali'part'e li ne pov'is re'ven'i al si'a edz'in'o, ĉar, se Beatric'o est'as la edz'in'o de Herbeno, Fradeko pov'is est'i por ŝi nur fremd'ul'o. Li am'is mi'n kaj kun mi edz'iĝ'is.

De'post long'a, de'post ĉiam'a temp'o, mi li'n am'eg'as sekret'e. Neni'u sci'os tio'n, kio'n mi sufer'is, kiam li edz'iĝ'is kun mi'a kuz'in'o. Kiam mi est'is edz'in'iĝ'int'a kun li, mi kred'is naiv'e, ke li am'os mi'n eks'klus'iv'e, ke la memor'o'j al est'int'ec'o est'os forges'it'a'j. Mi erar'is. Re'vid'int'e si'a'n unu'a'n edz'in'o'n, li sent'is, ke la kor'o de la iam'a vir'o ĉiam bat'iĝ'as en la brust'o de la nov'a. Mi est'is ĵaluz'a. Okaz'is inter ni terur'a'j disput'o'j, kiu'j li'n tut'e for'ig'is for de mi.

En tiu moment'o la mort'ant'in'o est'is sku'it'a de per fort'eg'a'j vom'a'j bezon'o'j. Maziero hav'is nur temp'o'n prezent'i al ŝi pelv'et'o'n, kiu est'is tuj plen'ig'it'a de dub'e'nigr'a materi'o.

— La mal'feliĉ'ul'in'o! ek'kri'is la bankier'o; ŝi si'n venen'ig'is.

— Jes, muĝ'is Reĝ'in'o per sibl'ant'a apenaŭ disting'ebl'a voĉ'o. Mi perd'is la am'o'n de la sol'a est'aĵ'o, kiu'n mi am'is; mi prefer'is mort'o'n. Sed mi ne vol'is for'las'i la mond'o'n sol'a. Sinjor'o Maziero, vi ne bezon'os analiz'i la kaf'o'n, kiu'n vi verŝ'is en la karaf'et'o'n, tiu'n, kiu'n mi destin'is por mi'a konkur'ant'in'o: ĝi est'as venen'it'a per arsenik'o.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, la bankier'o, Eduard'o, Juli'in'o si'n lev'is, pal'eg'a'j pro terur'o, kaj ne vid'is, ke Beatric'o sven'int'a fal'eg'as sur la tapiŝ'o'n.

Post kelk'a'j minut'o'j sinjor'in'o Herbeno re'konsci'iĝ'is, kaj ankoraŭ ŝancel'iĝ'ant'a re'ven'is en la salon'o'n, sub'ten'it'e de Juli'in'o.

— Ŝi'n for'konduk'u, dir'is la advokat'o al si'a edz'in'o; ne est'as neces'e, ke vi ĉe'est'u tie ĉi pli long'a'temp'e.

Dum'e Maziero ir'is, re'ven'is, klopod'ant'e; kaj dum li atend'is la vom'il'o'n, kiu'n li sen'prokrast'e pren'ig'is ĉe la farmaci'ist'o, li pen'ad'is en'glut'ig'i de la mort'ant'in'o ov'o'blank'aĵ'o'j'n bat'miks'it'a'j'n kun varm'a akv'o.

— Kie vi vi'n proviz'is je arsenik'o? li pet'is de Reĝ'in'o.

— Mi pren'is tiu'n, kiu trov'iĝ'is en la entomologi'a kolekt'o.

— Kie'n vi met'is tiu'n kolekt'o'n?

— En la apud'a'n ĉambr'o'n.

— En kio est'is pak'it'a la venen'o?

— En sak'et'o el blank'a paper'o.

— Kio'n vi far'is je ĝi?

— Mi ĝi'n ĉif'is kaj ĵet'is. Post tiu rapid'a inter'parol'ad'et'o, la bankier'o mal'ferm'is la komunik'a'n pord'o'n, kaj re'ven'is post kelk'a'j minut'o'j, ten'ant'e en man'o bul'et'o'n, kiu'n li tre zorg'e mal'ĉif'is. Post'e, stern'int'e sur tabl'o'n la paper'foli'o'n tia'manier'e ricev'it'a'n, li ĝi'n tre atent'e ekzamen'is. Est'is facil'e vid'i, ke de post mult'a'j jar'o'j tiu paper'o est'is fald'it'a; ĉar dub'e'griz'a'j lini'o'j, montr'ant'e la lok'o'n de mal'nov'a'j fald'o'j, desegn'iĝ'is perpendikl'e sur la supr'aĵ'o iam blank'a, sed hodiaŭ flav'ig'it'a de l’ temp'o. Pli'e pulvor'er'o'j el arsen'oz'a acid'o ankoraŭ al'glu'it'a'j pruv'is, ke tiu toks'a sal'o est'is pli'mal'pli difekt'it'a de la mal'sek'ec'o.

Maziero re'fald'is la paper'o'n laŭ ĝi'a'j iam'a'j fald'o'j, kaj re'far'is la sak'et'o'n, intenc'ant'e kalkul'i okul'e la kvant'o'n da pulvor'o, kiu'n ĝi pov'is en'hav'i. Tiam li dir'is mal'laŭt'e al Klozelo:

— Est'as preskaŭ feliĉ'e, ke tiu mal'esper'int'in'o intenc'is venen'ig'i Beatric'o'n. Tiu sak'et'o en'ten'is proksim'um'e unu gram'o'n da pulvor'o. Tial ke ŝi ŝut'is du'on'o'n da ĝi'a en'hav'o en ĉiu'n el ambaŭ tas'o'j, ŝi do pov'is en'glut'i nur kvin'dek centi'gram'o'j'n da jam du'dek'jar'a venen'o, kiu, est'ant'e du'on'e mal'kompon'it'a de la mal'sek'ec'o, kred'ebl'e perd'is iom da si'a iam'a toks'ec'o.

En tiu moment'o, la serv'ist'in'o re'ven'is, al'port'ant'e la kurac'il'o'j'n petit'a'j'n de Maziero.

Tuj'e la doktor'o trink'ig'is de sinjor'in'o Fradeko potenc'a'n vom'il'o'n, kiu post kelk'a'j minut'o'j produkt'is si'a'n efik'o'n, plen'ig'ant'e la ĉambr'o'n de fort'a ajl'a odor'o.

— Tre bon'e, dir'is Maziero: tio pruv'as, ke mi liber'ig'is la stomak'o'n el la tut'a venen'o, kiu'n ĝi en'hav'is. Jen est'as kvant'o, kiu'n ni ne pov'os plu tim'i.

— Mi dank'as vi'n pro vi'a'j fleg'o'j, dir'is Reĝ'in'o kun tiu enigm'a rid'et'o, kiu ne ŝi'n for'las'is de'post la komenc'o de l’ vesper'o; sed mi esper'as, ke ili ne'util'iĝ'os. Est'as ne'ebl'e diven'i la pen'eg'o'n de vol'o, kiu'n mi dev'is far'i, por kaŝ'i la turment'eg'o'j'n, kiu'j'n mi toler'is de'post unu hor'o. Mi tim'is, ke oni mi'n help'os, antaŭ kiam la venen'o est'os ag'int'a. Nun tio mi'n indiferent'ig'as; ĉar est'as tro mal'fru'e.

— Ne, Reĝ'in'o, ne: ne est'as tro mal'fru'e, respond'is Maziero: ni vi'n sav'os; mi hav'as pri tio tre rajt'ig'it'a'n esper'o'n. Kaj dum la mal'san'ul'in'o, sen'protest'e obe'ant'e la ordon'o'j'n de l’ doktor'o, en'glut'is solv'aĵ'o'n el fer'a per'oksid'o, ŝi murmur'is:

— Kia'n mal'bon'a'n serv'o'n vi far'as al mi! Vi est'us pli human'a, las'ant'e mi'n mort'i. Ho ve! est'as la pasi'o, ti’, kio mi'n viv'ig'is; est'as la pasi'o, ti’, kio mi'n ig'is krim'a; est'as la pasi'o, ti’, kio mi'n mort'ig'as.

Kaj ŝi al'don'is mal'laŭt'e:

— Kaj tio est'as just'a.

En tiu moment'o, oni aŭd'is ŝlos'il'o'n, kiu grinc'is en serur'o. Ĝi est'is Petro, kiu re'ven'is, rapid'e avert'it'e de l’ pord'ist'o.

Kiam li trov'iĝ'is en la ĉe'est'o de tiu ne're'kon'ebl'a vir'in'o, kies korp'o sur divers'a'j part'o'j kovr'iĝ'is de larĝ'a'j nigr'a'j makul'o'j, memor'ant'e, ke la last'a'n nokt'o'n li vid'is ŝi'n tiel bril'eg'a'n per jun'ec'o, bel'ec'o kaj am'o, kaj ke li ŝi'n sen'kompat'e for'puŝ'is, li far'iĝ'is laŭ'liter'e idiot'a.

Neni'u larm'o ŝpruc'is el li'a'j okul'o'j. Eĉ sur li'a vizaĝ'o pentr'iĝ'is neni'u mir'o. Li nur sid'iĝ'is sur seĝ'o'n, re'dir'ant'e sen'paŭz'e kvin'dek foj'o'j'n si'n'sekv'e tiu'n simpl'a'n vort'o'n:

— Ne'ebl'e! ne'ebl'e! ne'ebl'e!

— Fradeko mi'n mir'ig'as, dir'is Klozelo al la bankier'o. Li ne ŝajn'as sent'i tre grand'a'n ĉagren'o'n.

— Vi erar'as, respond'is Maziero. Tiu stat'o de best'ig'o est'as kontraŭ'e la montr'o de la plej per'fort'a mal'esper'o, kiu'n oni pov'as imag'i. Pro tio mi opini'as, ke en tiu moment'o est'as prefer'e kaŝ'i al li la ver'o'n, kaj kred'ig'i, ke li'a edz'in'o est'as atak'it'a de mal'san'o cert'e tre grav'a, sed hav'ant'a nur natur'a'n karakter'o'n.

— Vi est'as prav'a. Mi parol'os al Juli'in'o laŭ tiu senc'o: kaj mi est'as preskaŭ cert'a, ke Beatric'o opini'os kiel vi.

Kvankam Maziero hav'is la titol'o'n de doktor'o, tamen, tial ke li ne kutim'e kurac'is, por la mond'um'o li ne pov'is ŝajn'i serioz'a kurac'ist'o. Pro tio li ne vol'is pren'i sur si'n la respond'ec'o'n de okaz'ant'aĵ'o, kiu ebl'e est'os mort'ig'a, kaj li ven'ig'is la praktik'ist'o'n, al kiu kutim'e si'n turn'is sinjor'in'o Fradeko, kiam ŝi sent'is kelk'a'n ne'grav'a'n mal'san'et'o'n.

Kiam ĉi tiu medicin'ist'o est'is al'ven'int'a kaj ekzamen'int'a la mal'san'ul'in'o'n:

— Ho! ho! mi'a kar'a koleg'o, li dir'is apart'e al Maziero, ŝajn'as al mi, ke ni trov'iĝ'as antaŭ kaz'o de ĥoler'o.

— Tia est'as mi'a opini'o, respond'is la bankier'o, kiu'n feliĉ'ig'is tiu erar'o de diagnoz'o: ĉar dank’ al ĝi li pov'os pli facil'e kaŝ'i al la publik'o kaj eĉ al Fradeko la mister'a'n kaŭz'o'n de tiu intim'a dram'o.

— La simptom'o'j est'as ne'erar'ig'a'j, daŭr'ig'is la kurac'ist'o. Oni pov'us ili'n konfuz'i nur kun tiu'j, kiu'j akompan'as la venen'ig'o'n per arsen'oz'a acid'o. Sed mi kred'as, ke en la cirkonstanc'o, kiu ni'n okup'as, oni dev'as tut'e el'ig'i tiu'n hipotez'o'n.

— Absolut'e, mi'a kar'a koleg'o. Sinjor'in'o Fradeko part'o pren'as vi'a'n klient'ar'o'n; vi do kon'as ŝi'n: kaj vi sci'as, ke tiu jun'a vir'in'o, kiu edz'in'iĝ'is antaŭ kelk'a'j monat'o'j kun vir'o, kiu'n ŝi am'as, est'as plen'e feliĉ'a kaj ne hav'as mal'amik'o'n.

— Mi sci'as, mi sci'as: kaj se mi parol'is pri tiu ebl'ec'o de venen'ig'o, mi far'is tio'n, nur instig'it'e de profesi'a dev'o.

Post'e li el'ir'is, konsil'iĝ'int'e kun Maziero pri la plen'um'ot'a kurac'ad'o.

Dum dek'kvin tag'o'j sinjor'in'o Fradeko rest'is balanc'it'a inter la viv'o kaj la mort'o: sed iom post iom la kriz'o'j mal'pli'fort'iĝ'is kaj fin'e ĉes'is. Ŝi'a'j fort'o'j re'ven'is: kaj al'ven'is moment'o, en kiu ŝi'a'j krur'o'j, kiu'j ĝis nun rest'is ŝvel'int'a'j kaj dolor'a'j, fin'e pov'is mov'iĝ'i kaj ebl'ig'i, ke ŝi star'iĝ'u.

Fin'e post unu monat'o rest'is el tiu ne sukces'int'a prov'o de mem'mort'ig'o nur grand'eg'a lac'ec'o kaj sen'fund'a mal'esper'o.

Kio'n ŝi far'os nun? Kio ŝi far'iĝ'os? Ĝis nun Beatric'o, Klozelo, Juli'in'o skrupul'e obe'is la rekomend'o'n far'it'a'n de Maziero; kaj ili ne mal'kovr'is al ŝi'a edz'o la krim'ec'o'n de ŝi'a kondut'o: sed ĉu ili ĉiam konserv'os sam'a'n si'n'ten'ad'o'n? Se Petro ek'sci'as, ke ŝi minac'is la viv'o'n de Beatric'o, li est'as kapabl'a ŝi'n liver'i al la juĝ'ist'ar'o, aŭ eĉ ŝi'n sufok'i mem en kriz'o de koler'eg'o.

— Cert'e mi ne tim'as la mort'o'n, ŝi dir'is; mi eĉ ĝi'n dezir'as: mi ĝi'n prov'is, sed ho ve! ne sukces'is: tamen mi ne vol'us pere'i de li'a man'o.

Kiam eĉ tiu'j, kiu'j ŝi'n ĉirkaŭ'as, est'us sufiĉ'e grand'anim'a'j por konserv'i intern'e de si tiu'n terur'a'n sekret'o'n, kiam eĉ ŝi'a edz'o ne ŝi'n minac'us de ia pun'eg'o, ĉu ŝi pov'os kiel antaŭ'e daŭr'ig'i si'a'n viv'ad'o'n mez'e de si'a'j famili'an'o'j? ĉu ŝi pov'os ĉiu'tag'e toler'i la mal'estim'a'j'n rigard'o'j'n, per kiu'j ŝi est'os sen'ĉes'e super'ŝut'it'a?

— Ne, ŝi dir'is; tia'n turment'eg'o'n sen'halt'e sufer'it'a'n ne pov'us toler'i mi'a'j fort'o'j.

Pro tio, post kelk'a'j tag'o'j de pri'pens'ad'o, ŝi pren'is ne're'vok'ebl'a'n decid'o'n.

— Tial ke mi ne pov'is mal'aper'i en la mort'o, ŝi dir'is, mi mal'aper'os en la viv'o. Mi for'kur'os mal'proksim'e'n; mi ir'os mi'n kaŝ'i en lok'o'n, kiu'n ili ne kon'os, en kiu mi'n ne turment'os la vid'aĵ'o de am'o, kiu al mi aparten'as, sed kiu'n oni ŝtel'as de mi, por ĝi'n mal'ŝpar'e don'i al ali'a vir'in'o. Kaj ĉu oni pov'as sci'i? Ebl'e post mult'e da temp'o mi fin'e ĝi'n forges'os. Sed almenaŭ, ŝi al'don'is (kaj dum ŝi parol'is, en ŝi'a'j okul'o'j bril'is sovaĝ'a mal'am'o), mi kun'port'os kun mi la pruv'o'j'n, kiu'j pov'us util'i por re'honor'ig'i Fernand'o'n; kaj neniam li edz'iĝ'os kun Beatric'o.

Tiam ŝi al'tabl'iĝ'is kaj skrib'is al si'a edz'o:

— Tial ke ci ne mi'n am'as plu, adiaŭ. Neniam ci mi'n re'vid'os.

Reĝ'in'o.

Kiam sinjor'in'o Fradeko est'is met'int'a en kovert'o'n tiu'n lakon'a'n bilet'o'n, ŝi plen'ig'is valiz'o'n per ĉiu'j objekt'o'j, kiu'j'n ŝi pov'os bezon'i: kaj ŝi met'is en paper'uj'et'o'n la rent'titol'o'j'n de'ven'ant'a'j'n de la hered'aĵ'o de ŝi'a onkl'in'o. Tiu'j mon'paper'o'j, kiu'j est'is ŝi'a tut'a posed'aĵ'o, ebl'ig'is, ke ŝi hav'u modest'a'j'n cert'e sed fin'e garanti'it'a'j'n viv'rimed'o'j'n. Post'e, ĵet'int'e mal'esper'a'n rigard'o'n al la apartament'o, en kiu Petro kaj ŝi est'is am'int'a'j unu la ali'a'n, ŝi el'hejm'iĝ'is, kaj si'n direkt'is al la Orléans’a staci'dom'o.

Antaŭ kiam ŝi en'vagon'iĝ'os, ŝi ĵet'is en poŝt'skatol'o'n la leter'et'o'n destin'it'a'n por ŝi'a edz'o.

Kaj la lokomotiv'o fajf'int'e ŝi'n for'port'is al la ne'kon'at'o.

Ĉapitr'o Dek'a

De'post long'a temp'o la hor'o por vesper'manĝ'i jam est'is sonor'int'a; kaj sinjor'in'o Fradeko ne re'ven'is. Petro febr'e al'paŝ'is laŭ'long'e kaj laŭ'larĝ'e de la manĝ'o'ĉambr'o.

— Mi esper'as, ke okaz'is al ŝi neni'u akcident'o, li murmur'is. Ŝi est'as ankoraŭ tiel mal'fort'a. Tial ke hodiaŭ ŝi promen'as ekster'e por la unu'a foj'o post si'a re'san'iĝ'o, est'us est'int'a si'n'gard'e, se iu akompan'us ŝi'n.

Kaj li daŭr'ig'is si'a'n inter'romp'it'a'n paŝ'ad'o'n.

Subit'e bru'o de sonor'il'o aŭd'iĝ'is.

— Ĝi est'as ŝi! li ek'kri'is. Ĝi est'is la poŝt'ist'o, kiu al li al'port'is la leter'o'n de Reĝ'in'o.

Re'kon'ant'e sur la kovert'o la skrib'manier'o'n de si'a edz'in'o, Petro pal'iĝ'is kaj konfuz'iĝ'is, sent'ant'e, ke li'n ek'okup'as antaŭ'sent'o de mal'feliĉ'o. Li ĝi'n mal'ferm'is, kaj tra'leg'is per unu rigard'o la unik'a'n lini'o'n, kiu'n ĝi en'ten'is.

Frenez'a pro mal'esper'o, ne pren'ant'e eĉ temp'o'n sufiĉ'a'n por sur'met'i si'a'n ĉapel'o'n, li mal'supr'e'n'ir'is al la strat'o, laŭt'vok'is fiakr'o'n kaj si'n konduk'ig'is al la dom'o de Maziero.

Ho ve! la mal'feliĉ'ul'o am'is ankoraŭ la vir'in'o'n, kiu en li'a mal'ĝoj'a ekzist'ad'o mal'ferm'is por li pord'o'n al feliĉ'ec'o: kaj li si'n kulp'ig'is, ke li kaŭz'is al Reĝ'in'o ne'util'a'n sufer'o'n, ŝi'n sen'kompat'e for'ĵet'ant'e for de si la antaŭ'tag'o'n de la tag'o, en kiu ŝi dev'is est'i atak'it'a de tiel tim'ind'a mal'san'o.

Ĉar Fradeko ne ankoraŭ kon'is la ver'o'n pri la natur'o de l’ akcident'o okaz'int'a al li'a edz'in'o. Sam'e kiel la ceter'o de l’ publik'o, li kred'is, ke ŝi est'is hav'int'a simpl'a'n atak'o'n de ĥoler'o.

La bankier'o, re'en'ir'int'e hejm'e'n nur de'post unu moment'o, ek'al'tabl'iĝ'is:

— Kio okaz'as? amik'o mi'a, li dir'is, vid'ant'e la pal'eg'a'n vizaĝ'o'n de Petro.

— Leg'u, respond'is ĉi tiu, montr'ant'e al li la leter'o'n.

— Mal'feliĉ'ul'o! dir'is Maziero kun ŝajn'o de profund'a kompat'o, ĉu vi hav'as kuraĝ'o'n?

— Cert'e mi est'as kuraĝ'a. Kial tiu demand'o? Ĉu vi hav'as, por anonc'i al mi, nov'a'n mal'feliĉ'o'n, mi'n ankoraŭ frap'ont'a'n?

— Ho ve! jes. Kiel ĉiu'j hom'o'j, vi kred'is, ke vi'a edz'in'o est'is grav'e atak'it'a de natur'a mal'san'o, kiu preskaŭ ŝi'n mort'ig'is?

— Cert'e. Tiam kio ĝi est'is?

— Tiel long'e kiam ŝi'a viv'o est'is en danĝer'o, vi sent'is tiel profund'a'n ĉagren'o'n, ke oni ne kuraĝ'is vi'n sen'iluzi'ig'i. Tamen neces'e est'as, ke vi kon'u la mal'gaj'a'n ver'o'n.

— Sed parol'u do.

— Reĝ'in'o si'n venen'ig'is per arsenik'o. Aŭd'ant'e tiu'n vort'o'n, Fradeko fal'eg'is sur seĝ'o'n, kvazaŭ li est'us frap'it'a de baston'eg'o.

— Kompat'ind'a vir'in'o! li ĝem'is. Mi est'as la kaŭz'o de tiu prov'o de mem'mort'ig'o. Ŝi ne vol'is mi'n obe'i. Por ŝi'n dev'ig'i al ced'o, mi uz'is ĉiu'j'n rimed'o'j'n permes'it'a'j'n de mi'a konscienc'o. Tim'ant'e, ke ŝi ne pov'os pli long'a'temp'e kontraŭ'batal'i, ŝi prefer'is si'n mort'ig'i.

— Ho ve! respond'is la bankier'o, vi diven'as nur part'o'n de tio, kio okaz'is. Instig'it'e de sovaĝ'a ĵaluz'ec'o, Reĝ'in'o ĉio'n prepar'is por sam'temp'e mort'ig'i Beatric'o'n. Tial ke ŝi'a prov'o mal'sukces'is, tuj kiam ŝi'a fart'o est'is re'star'ig'it'a, sinjor'in'o Fradeko prefer'is mal'aper'i; ĉar kred'ebl'e ŝi tim'is la asiz'juĝ'ist'ar'o'n kaj la mal'liber'ej'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'n mal'kaŝ'o'n, Petro si'n tuj'e star'ig'is kun vizaĝ'o subit'e ŝanĝ'it'a. Post la antaŭ'moment'a mal'esper'o post'ven'is sen inter'temp'o esprim'o de terur'o kaj de mal'am'o.

— La krim'ul'in'o! li ek'kri'is. Ŝi est'as prav'a, si'n el'tir'int'e el mi'a just'a koler'eg'o. Sen tio, ŝi est'us pere'int'a nur de mi'a propr'a man'o.

— Nun, demand'is la bankier'o, kio'n vi intenc'as far'i?

— Mi'a kondut'o ŝajn'as tre klar'e montr'it'a de cirkonstanc'o'j. Mi pet'os de la juĝ'ist'ar'o la eks'edz'in'iĝ'o'n, tial ke ŝi for'las'is la edz'a'n loĝ'ej'o'n.

— Efektiv'e, mi kred'as, ke, en la situaci'o, en kiu vi trov'iĝ'as, jen est'as la sol'a decid'o, al kiu vi pov'as vi'n turn'i. Reĝ'in'o ne al vi kon'ig'is la lok'o'n, en kiu'n ŝi intenc'as rifuĝ'i. Est'as evident'e, ke ŝi vol'as romp'i kun vi ĉiu'n ajn rilat'o'n: kaj kun karakter'o simil'a al la si'a, ŝi ne est'as vir'in'o, kiu pent'os, kaj kiu en la ven'ont'a temp'o re'ven'os pet'eg'i de vi pardon'o'n. Ŝi vol'is mort'i: mi ŝi'n sav'is malgraŭ ŝi'a konsent'o. Do ŝi pen'as anstataŭ'ig'i la korp'a'n mem'mort'ig'o'n per la soci'a: real'e ne est'as vi, tiu, kiu eks'edz'iĝ'as, sed ŝi, kiu eks'edz'in'iĝ'as.

— Mi'n kontent'iĝ'as vid'i, ke pri tiu tem'o vi opini'as sam'e kiel mi, respond'is Petro.

Kaj pren'int'e tiu'n decid'o'n, li las'is la bankier'o'n, kaj al'ir'is al Klozelo, por li'n sci'ig'i pri la mal'aper'o de Reĝ'in'o, kaj sam'temp'e por pet'i de li, ke li bon'vol'u si'n okup'i pri ĉiu'j leĝ'a'j detal'o'j postul'it'a'j de la eks'edz'iĝ'o, kiu'n li intenc'is sentenc'ig'i.

Sam'e kiel Maziero la advokat'o opini'is, ke tia est'as la sol'a ebl'a solv'o; kaj li promes'is, ke li klopod'os, por fin'i kiel ebl'e plej rapid'e tiu'n bedaŭr'ind'a'n okaz'ant'aĵ'o'n.

Kiam post kelk'a'j monat'o'j la tribunal'o est'is kon'ig'int'a si'a'n sentenc'o'n kaj est'is proklam'int'a la ge'eks'edz'iĝ'o'n, la atest'ant'o'j de tiu nov'a katastrof'o kun'ven'is en la hejm'o de l’ bankier'o, Petro, kiu'n tiu'j kor'prem'ant'a'j emoci'o'j iom mal'san'et'ig'is, el'ir'is pli fru'e ol la ali'a'j: kaj rest'is apud Maziero nur Beatric'o kaj la ge'edz'o'j Klozelo.

Ili sid'is kvar'op'e si'n rigard'ant'e, ne kuraĝ'ant'e komunik'i unu al la ali'a la pens'o'j'n kiu'j agit'iĝ'is en ili'a'j kor'o'j.

— Kiel vi fart'as, sinjor'o Maziero? dir'is fin'e Beatric'o por ĉes'ig'i la silent'ad'o'n. Ĉu tiu'j inkub'sonĝ'o'j, kiu'j tiel dolor'e vi'n sufer'ig'is, vi'n fin'e de'las'is?

— Ne, bedaŭr'ind'e. Ili ven'as ankoraŭ ĉiu'nokt'e mi'n vizit'i, respond'is la bankier'o kun mal'lum'a ŝajn'o. Tamen mi est'as feliĉ'a, ke mi'n turment'is tiu'j sen'dorm'ad'o'j; ĉar dank’ al ili vi pov'is evit'i la venen'o'n, kiu'n al vi verŝ'is tiu krim'ul'in'o.

— Est'u indulg'em'a, sinjor'o Maziero, respond'is Beatric'o per dolĉ'a voĉ'o. Cert'e la kondut'o de Reĝ'in'o est'is tre krim'a: sed, por ke tiu mal'feliĉ'ul'in'o al'ven'u al tiel ekstrem'a rimed'o, neces'e est'is, ke ŝi sufer'u terur'eg'a'n turment'eg'o'n. Ha! tiu'n mal'sukces'int'a'n prov'o'n ŝi kruel'eg'e el'pag'is. Kred'u mi'n, amik'o'j mi'a'j, la sol'a'j sent'o'j, kiu'j'n hodiaŭ ni dev'as montr'i, est'as pardon'o kaj forges'o. Antaŭ tia mal'feliĉ'ec'o ni ne hav'as plu rajt'o'n por kulp'ig'i.

Mir'ig'it'e pro tia grand'anim'ec'o, la inter'parol'ant'o'j de Beatric'o lev'is al la jun'a vir'in'o si'a'j'n rigard'o'j'n; kaj ili'n surpriz'is la ĝoj'a esprim'o, kiu bril'is en ŝi'a'j okul'o'j.

Tial ke la mort'ig'a'j projekt'o'j de sinjor'in'o Fradeko est'is mirakl'e mal'prosper'int'a'j, Beatric'o mal'laŭt'e dank'is si'a'n kuz'in'o'n, ke ŝi ili'n el'pens'is. Ĉar sen ili Reĝ'in'o est'us far'int'a neniu'n mal'kaŝ'o'n, kaj sinjor'in'o Herbeno ne'sci'us ankoraŭ, ke Petro ne est'as vir'o ali'a ol Fernand'o, kaj ke Fernand'o ĉiam am'as la vir'in'o'n, kun kiu li edz'iĝ'is en la bel'a'j tag'o'j de si'a jun'aĝ'o.

Tiu mal'kovr'o, kiu preskaŭ mort'ig'is Reĝ'in'o'n, re'viv'ig'is kontraŭ'e Beatric'o'n. Ne nur ŝi'a edz'o est'as re'trovit'a, sed pri'pens'ant'e, ke la eks'edz'iĝ'o sentenc'it'a de l’ tribunal'o, re'don'ant'e al Herbeno li'a'n liber'ec'o'n, ŝi'n sam'temp'e liber'ig'as por ĉiam el ŝi'a konkur'ant'in'o, la jun'a vir'in'o opini'is, ke ne est'as tro kar'e aĉet'it'a'j per la danĝer'o risk'it'a de ŝi la rezultat'o'j, kiu'j'n la konfes'o'j de la mal'aper'int'in'o fatal'e nask'os: kaj fund'e de ŝi'a anim'o ŝi sent'is grand'eg'a'n ĝoj'o'n, pri kiu ŝi si'n riproĉ'is, sed kiu ŝi'n ig'is grand'anim'a. La konfes'o de Reĝ'in'o est'is kaŭz'int'a en la kor'o de ĉiu'j profund'a'n mir'eg'o'n. Ne nur ĝi pli'cert'ig'is la kred'o'n de Beatric'o, sed pli'e ĝi profund'e ŝancel'is la iam'a'n konvink'o'n de Maziero, de Juli'in'o kaj de ŝi'a edz'o.

— Tamen kio al ni pruv'as, rimark'ig'is sinjor'in'o Klozelo, ke Reĝ'in'o ne mensog'is? Ŝi pen'is si'n mort'ig'i mez'e de tiel mister'a'j cirkonstanc'o'j, ke oni est'as rajt'ig'it'a, si'n demand'ant'e, ĝis kia grad'o est'as ver'a'j la afer'o'j, kiu'j'n ŝi al ni rakont'is.

Tiu rimark'o mir'ig'is ĉiu'j'n ĉe'est'ant'o'j'n.

— Vi'a pri'pens'o est'as ĝust'a, dir'is la bankier'o; sed feliĉ'e rest'as al ni kontrol'rimed'o. Din'a'n est'as la sol'a punkt'o de la ter'glob'o, en kiu la ver'o pov'as plen'lum'e aper'i. Se ni'a amik'o est'as ver'e Fradeko, li pov'as vetur'i al si'a patr'o'land'o, si'n montr'i al si'a patr'o kaj al si'a'j iam'a'j amik'o'j, ne tim'ant'e, ke oni li'n re'kon'os. Tia vojaĝ'o est'as kontraŭ'e absolut'e mal'permes'it'a al Herbeno, tial ke ĝi nepr'e li'n perfid'us kaj renvers'us la tut'a'n trab'aĵ'o'n de li'a'j kombinaĵ'o'j. Tie kuŝ'as la prov'il'o. Post tia prov'o, laŭ la rezultat'o'j, kiu'j'n ni ricev'os, ni pov'os opini'i, ke ni est'as sufiĉ'e bon'e sci'ig'it'a'j. Tia est'as mi'a sincer'a kred'o.

Ĉiu'j gast'o'j de l’ bankier'o respond'is, ke li est'as prav'a, kaj li'n las'is por re'ven'i al si'a hejm'o.

Post'e la tag'o'j post'ven'is post la tag'o'j; kaj la viv'ir'ad'o re'komenc'is sam'e kiel en la pas'int'a temp'o.

Post la mal'aper'o de sinjor'in'o Fradeko, la Herbena afer'o, en'tomb'ig'it'a de'post long'a temp'o, est'is el'ter'ig'it'a pro la cirkonstanc'o'j: kaj tiu'j, kiu'j sci'as leg'i inter la lini'o'j, pov'is kompren'i, ke la edz'o de la for'kur'int'in'o ne est'as ali'a vir'o ol la iam'a mort'ig'int'o de Sedilo: li est'is re'ven'int'a Franc'uj'o'n, kaj si'n ŝirm'is mal'antaŭ civil'a'n etat'o'n, kiu ig'is li'n ne'atak'ebl'a.

Ali'a'j ĵurnal'o'j kontraŭ'e argument'is la mal'a'n tez'o'n. Ekzist'as neni'u kompar'o ebl'a inter Fradeko kaj Herbeno. Kaj por pruv'i, ke ili'a opini'o est'as la sol'a ĝust'a, ili rimark'ig'is, ke la polic'o las'as Petron tut'e trankvil'a, kaj ke li est'as liber'a ag'i tiel, kiel plaĉ'as al li: kompren'ebl'e tio'n ĝi ne pov'us toler'i, se ĝi sent'us pri tiu punkt'o la plej mal'grand'a'n dub'o'n.

La diskut'o'j tiel ard'iĝ'is, ke ili far'iĝ'is pretekst'o'j por grand'mon'sum'a'j vet'o'j. La Pariza soci'o divid'iĝ'is laŭ du tend'ar'o'j: unu'flank'e Fradekanoj, ali'flank'e Herbenanoj si'n ĵet'is reciprok'e al si'a kap'o la plej ne'diskut'ebl'e pruv'ant'a'j'n argument'o'j'n. Mal'nov'a'j amik'o'j mal'pac'iĝ'is pro tio: mal'konsent'o'j en'ir'is ĝis intern'o mem de famili'o'j; kaj kiam dom'mastr'in'o invit'is si'a'j'n amik'o'j'n por vesper'manĝ'i, ŝi zorg'is skrib'i mal'supr'e de si'a invit'kart'o tiu'n ne'protest'ebl'a'n kondiĉ'o'n: Est'os mal'permes'at'e parol'i pri la Afer'o.

Dum la semajn'o, kiu post'ir'is post la sentenc'o de l’ tribunal'o, la mal'feliĉ'a Fradeko, kiu'n la mal'san'o najl'is en li'a lit'o, ne mal'ferm'is ĵurnal'o'n, kaj sekv'e ne pov'is diven'i la rakont'o'j'n, kiu'j rond'e'dir'iĝ'is ĉirkaŭ li'a nom'o.

Sed kiam, est'int'e re'san'iĝ'int'a, li kon'is la babil'ad'o'j'n, de kiu'j li est'as tem'o, li sent'is ted'eg'o'n tia'n, ke li dir'is al Beatric'o:

— Mi mult'e am'as vi'n ĉiu'j'n; kred'u mi'n. Tamen est'as moment'o'j, en kiu'j mi'n ek'kapt'as dezir'eg'o: ĝi est'as for'kur'i tre mal'proksim'e'n kaj rifuĝ'i en land'o'n, en kiu la nom'o Herbeno ne vund'os plu mi'a'j'n orel'o'j'n.

La jun'a vir'in'o rigard'is si'a'n inter'parol'ant'o'n en la blank'aĵ'o de okul'o'j; kaj prem'int'e am'em'e li'a'j'n man'o'j'n, ŝi respond'is kun rid'et'o plen'a de mister'ec'o:

— Tio'n mi kompren'as. Sed se vi dezir'as, ke vi'a rev'o est'u plen'e efektiv'ig'it'a, laŭ mi'a opini'o vi hav'as unu sol'a'n afer'o'n por far'i: ĝi est'as rest'i kontraŭ'e mez'e de ni, kiel ĝis nun vi far'is, kaj daŭr'ig'i vi'a'n iam'a'n viv'manier'o'n.

— Sed ŝajn'as al mi ...

— Al vi ŝajn'as tre mal'prav'e. Ne mi'n for'kur'u; mi vi'n pet'eg'as. Mi profund'e vi'n am'as; mi esper'as, ke vi ne dub'as pri tio: kaj vi'a for'kur'o kaŭz'us al mi tro grand'a'n ĉagren'o'n.

Kaj sinjor'in'o Herbeno al'don'is:

— Nun precip'e, tial ke vi est'as liber'a. Dir'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, ŝi lev'is al la jun'ul'o si'a'j'n bel'a'j'n larm'o'plen'a'j'n okul'o'j'n, en kiu'j Fradeko pov'is leg'i tiel ard'ant'a'n pet'eg'o'n, ke li si'n sent'is kor'tuŝ'it'a, kaj promes'is, ke li rest'os.

— Nu, li respond'is, kvankam tiu pet'o ne si'n turn'as al mi, tamen vi tiel plen'e mi'n en'sorĉ'is, ke mi sent'as mi'n ne'kapabl'a vi'n kontraŭ'batal'i.

— Tiu pet'o si'n turn'as al tiu, por kiu ĝi est'as destin'it'a, respond'is la jun'a vir'in'o per enigm'a ton'o.

Ĉar tial ke Beatric'o est'is nun cert'a pri la ident'ec'o de Herbeno, ŝi intenc'is re'pren'i si'a'n edz'o'n kaj re'komenc'i kun li si'a'n iam'a'n ekzist'ad'o'n. La dev'o kaj la am'o kun'iĝ'is en ŝi'a kor'o por ŝi'n puŝ'i sur tiu'n voj'o'n.

Pro tio ŝi sent'is neniu'n hont'o'n por far'i al Juli'in'o konfidenci'o'j'n pri si'a'j intenc'o'j.

— Sed, mi'a mal'feliĉ'a amik'in'o, respond'is sinjor'in'o Klozelo, tio, kio'n vi rev'as, est'as ne'efektiv'ig'ebl'a. Cert'e hodiaŭ mi demand'as mi'n, ĉu Petro ne est'as vi'a edz'o: tamen tiu dub'o ekzist'as, kaj por la util'o mem de Fernand'o ĝi pov'as ekzist'i, nur por ni sol'a'j. Por la mond'um'o, vi dev'as vid'i en Fradeko nur fremd'ul'o'n; kaj vi ne pov'as edz'in'iĝ'i kun li, tial ke vi ne hav'as la mort'akt'o'n de Herbeno.

— Sed mi intenc'as inter'met'i en ni'a'j rilat'o'j neniu'n publik'a'n akt'o'n. Mi est'as la edz'in'o de mi'a edz'o; ĉu ver'e? Post long'a for'est'ad'o kaj kruel'a'j sort'o'vic'o'j, ni re'trov'as unu la ali'a'n kaj re'pren'as ni'a'n iam'a'n ge'edz'a'n viv'ad'o'n. La afer'o est'as tamen tut'e simpl'a, kaj ne bezon'as la inter'met'o'n de la leĝ'ar'o por est'i plen'um'it'a.

— Mi opini'as kontraŭ'e, ke neni'o est'as pli mal'simpl'a. Se vi efektiv'ig'as vi'a'n projekt'o'n, la mond'um'o kred'os, ke vi for'las'is ĉi'a'n hont'em'o'n kaj ĉi'a'n ind'ec'o'n. Vi est'os mal'estim'at'a, mal'ŝat'eg'at'a. Kiam vi pas'os sur la strat'o, ĉiu'j hom'o'j hav'os rajt'o'n dir'i:

— Jen est'as la am'ant'in'o de Fradeko.

Aŭd'ant'e tiu'n sever'eg'a'n pri'pens'o'n, sinjor'in'o Herbeno ek'salt'is. Ĉiu'j sent'o'j de honor'o kaj de fier'ec'o, kiu'j en ŝi trov'iĝ'is, ribel'is pro tiu vort'o.

— Kaj vi, ŝi dir'is per konfuz'it'a voĉ'o, kio'n vi pens'as? Ĉu vi mi'n kulp'ig'os, kiel la ali'a'j?

— Por mi ne est'os sam'a la afer'o. En la dub'o, en kiu mi trov'iĝ'as, kon'ant'e la nobl'ec'o'n de la motiv'o, kiu vi'n instig'as, mi ne hav'os rajt'o'n vi'n riproĉ'i pro vi'a kondut'o. Mi dir'as pli'o'n: mi sent'os al vi nur estim'o'n kaj admir'o'n. Sed tio, kio kaŭz'os al mi profund'a'n ĉagren'o'n, est'os la ne'ebl'ec'o, en kiu mi trov'iĝ'os, vi'n defend'i. Mi aŭd'os, ke oni vi'n kalumni'as; kaj mi dev'os ŝajn'e opini'i, ke la kalumni'ant'o'j est'as prav'a'j.

— Respond'u, Juli'in'o. Se Eduard'o trov'iĝ'us en la sam'a situaci'o kiel Fernand'o, ĉu vi rifuz'us prezent'i al li vi'a'n man'o'n, li'n am'i, est'i li'a edz'in'o, pretekst'ant'e, ke li si'n ŝirm'as mal'antaŭ nom'o'n, al kies port'o li ne est'as rajt'ig'it'a? Sinjor'in'o Klozelo ŝancel'iĝ'is; sed ŝi neni'o'n respond'is Beatric'o daŭr'ig'is kun grav'a ton'o:

— Mi long'a'temp'e pri'pens'ad'is: mi'a decid'o ne est'is pren'it'a mal'serioz'e.

Kiam mi edz'in'iĝ'is, mi promes'is al Fernand'o, ke ĉiam mi am'os li'n, ke kun li mi part'o'pren'os la bon'a'n aŭ la mal'bon'a'n fortun'o'n, unu'vort'e, ke mi est'os la kun'ul'in'o de li'a viv'o en ĉiu'j ajn cirkonstanc'o'j. Tiu'n promes'o'n el'parol'is ne nur la buŝ'o, sed ankaŭ la kor'o. Tial ke ne'antaŭ'vid'it'a katastrof'o konfuz'eg'is ni'a'n viv'o'n, tio ne est'as motiv'o, por ke mi konsider'u mi'n kiel mal'liber'ig'it'a'n el tiu ĵur'o el'parol'it'a pied'e de l’ altar'o. Pro dev'o, mi eĉ dir'us pro religi'o, mi ne ŝancel'iĝ'os kaj ofer'os al la ver'a honor'o ĉio'n, eĉ mi'a'n bon'fam'o'n, eĉ la hipokrit'a'j'n ŝajn'o'j'n de la mal'ver'a honor'o. Ĝust'e tial ke mi est'as honest'a vir'in'o kaj edz'in'o fidel'a, mi konsent'os ŝajn'i por la mond'um'o mal'ĉast'a vir'in'o kaj edz'in'o adult'a. Mi am'as mi'a'n edz'o'n: jen est'as la plej grand'a pruv'o de am'o, kiu'n mi pov'as don'i. Vid'ant'e tia'n larĝ'ec'o'n de ide'o'j, Juli'in'o far'iĝ'is konfuz'it'a. Tio, kio'n ŝi sent'is al si'a amik'in'o, est'is miks'aĵ'o de respekt'eg'o kaj de entuziasm'o, kiu al ŝi kompren'ig'is, ke est'as tre mal'fort'a'j kaj tre mal'bon'e pruv'ant'a'j la kritik'o'j, kiu'j'n ŝi ankoraŭ intenc'is esprim'i.

Tamen, vol'ant'e prov'i last'a'n ek'pen'o'n, ŝi ek'kri'is:

— Kaj se vi erar'as; se ver'e Fradeko ne est'as vi'a edz'o? Beatric'o hav'is rid'et'o'n de kompat'o, kaj respond'is simpl'e:

— Mi ĉio'n antaŭ'vid'is. Tial ke mi ne kon'as Brit'uj'o'n, mi intenc'as montr'i subit'e grand'a'n dezir'o'n vizit'i tiu'n region'o'n. Mi aranĝ'os mi'a'n voj'ir'a'n plan'o'n laŭ manier'o tia, ke mi est'os dev'ig'at'a tra'ir'i Din'a'n’on. Mi pet'os de Petro, ke li bon'vol'u mi'n akompan'i en tiu urb'o. Se li konsent'as, se li ne tim'as si'n montr'i en tiu land'o, en kiu li est'is eduk'it'a, en kiu li est'os ne'evit'ebl'e re'kon'it'a, mi est'os dev'ig'at'a vid'i en li nur mi'a'n bo'kuz'o'n. Tiam mi ir'os mi'n en'ferm'i en sol'ec'ej'o'n kun la memor'o de mi'a mal'feliĉ'a Fernand'o, atend'ant'e, ke la hazard'o'j de l’ viv'o bon'vol'u li'n re'konduk'i en mi'a'j'n brak'o'j'n. Se kontraŭ'e malgraŭ mi'a'j pet'eg'o'j, mi'a'j preĝ'o'j, eĉ mi'a'j larm'o'j, Petro rifuz'as ven'i kun mi, tio pruv'os, ke li est'as ver'e mi'a edz'o. Ĉar li am'eg'as mi'n: mi tio'n sent'as; mi est'as cert'a pri tio. Do por ke li tiel mal'afabl'e mi'n mal'plezur'ig'u; por ke li ne ŝancel'iĝ'u mi'n tiel grav'e ofend'i, est'os neces'e, ke li hav'u potenc'eg'a'j'n motiv'o'j'n, kiu'j'n, kiel dir'is antaŭ ne long'e sinjor'o Maziero, ne est'as mal'facil'e diven'i. En tia'j cirkonstanc'o'j mi re'pren'os mi'a'n posed'aĵ'o'n, kiu'n mi kred'is, perd'it'a por ĉiam. Kiam ni re'ven'os, ni est'os de'nov'e ge'edz'iĝ'int'a'j. Tiu vojaĝ'o far'iĝ'os ni'a ge'edz'iĝ'a vojaĝ'o.

Juli'in'o mal'ferm'is la buŝ'o'n, intenc'ant'e dir'i ankoraŭ kelk'a'j'n vort'o'j'n; sed ŝi ĝi'n re'ferm'is, ne parol'int'e. La kondut'o de Beatric'o ŝajn'is al ŝi ne'si'n'gard'em'eg'a laŭ ego'ism'a punkt'o, sed super'eg'a vid'punkt'e de alt'a moral'ec'o.

Post kelk'a'j tag'o'j sinjor'in'o Herbeno, rimark'ant'e, ke Fradeko ŝajn'as pli mal'gaj'a ankoraŭ ol kutim'e, li'n demand'is:

— Vi do ĉiam bedaŭr'as Reĝ'in'o'n?

— Cert'e ŝi'a for'las'o kaŭz'is al mi profund'a'n ĉagren'o'n, ĉar mi am'is ŝi'n sincer'e.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Beatric'o pal'iĝ'is, kaj murmur'is per mal'fort'a voĉ'o:

— Jen est'as sent'o, kiu vi'n honor'as.

— Tamen, respond'is Petro, mi est'is apenaŭ edz'iĝ'int'a de'post nur ses semajn'o'j, kaj mi jam bedaŭr'is la fatal'a'n jes'o'n, de mi el'parol'it'a'n antaŭ la urb'estr'o.

Sinjor'in'o Herbeno fiks'e rigard'is si'a'n inter'parol'ant'o'n, trink'ant'e li'a'j'n parol'o'j'n.

Fradeko daŭr'ig'is:

— Mi est'is al'log'it'a, en'sorĉ'it'a eĉ de la ebri'ig'a bel'ec'o de vi'a kuz'in'o. Sed ho ve! post tre mal'long'a temp'o, mi tre facil'e ek'vid'is, ke mi'a edz'in'o hav'is neniu'n el tiu'j kvalit'o'j, kiu'j ig'as edz'o'n feliĉ'a.

Beatric'o daŭr'ig'is si'a'n fiks'a'n rigard'ad'o'n al Petro, pen'ant'e leg'i en li'a'j okul'o'j la ver'a'n senc'o'n de li'a pens'o.

— Kaj la sentenc'o de l’ tribunal'o, daŭr'ig'is la jun'ul'o, nur ig'is definitiv'a eks'edz'iĝ'o'n, kiu de'post dek'kvin tag'o'j jam ekzist'is en ni'a hejm'o, kaj kiu ŝajn'is est'i daŭr'ont'a dum long'a ankoraŭ, ebl'e dum ĉiam'a temp'o.

Sinjor'in'o Herbeno ir'is el mir'ig'o'j al mir'ig'o'j.

— Kio'n do far'is Reĝ'in'o, ŝi dir'is, kio est'is tiel kulp'ig'ind'a?

— La mal'feliĉ'a vir'in'o ne tie ĉi ĉe'est'as plu por si'n defend'i. Permes'u, ke mi ne ŝi'n kulp'ig'u; kaj las'u mi'n dir'i kun la fabl'ist'o: “Di'o bon'e far'as tio'n, kio'n li far'as.”

— Vi est'as prav'a, Petro, respond'is Beatric'o, lev'ant'e al la ĉiel'o si'a'j'n okul'o'j'n: la projekt'o'j de Di'o est'as ne antaŭ'vid'ebl'a'j.

Post silent'o:

— Sed tamen vi ne dir'is al mi, kial vi est'as mal'ĝoj'a.

— Tial ke mi am'as vi'n.

— Nu, ne kuŝ'as en tiu sent'o motiv'o, por ke vi est'u ĉagren'a. Vi tre sci'as, ke tiu am'em'o est'as reciprok'a.

— Mi ne dub'as; sed ...

— Ha! ek'kri'is la jun'a vir'in'o rid'et'ant'e, mi tut'kor'e don'us mi'a'n tut'a'n posed'aĵ'o'n al tiu, kiu al mi al'port'us la mort'akt'o'n de mi'a edz'o! Fradeko ek'salt'eg'is mal'antaŭ'e'n. La ĝoj'a voĉ'ton'o, kiu'n pren'is sinjor'in'o Herbeno por parol'i pri tiel funebr'a tem'o, ŝajn'is kaŭz'i al la jun'ul'o dolor'a'n impres'o'n.

— Mi mal'bon'e aŭd'is kred'ebl'e, li murmur'is.

— Tut'e ne: vi kontraŭ'e mi'n tre bon'e kompren'is. Fernand'o est'as mal'viv'a; mi hav'as nun pri tio absolut'a'n cert'ec'o'n. Mi est'as vidv'in'o: bedaŭr'ind'e tio'n mi ne pov'as pruv'i. Sen tio, mi pet'us de vi, ke vi edz'iĝ'u kun mi tuj'e. Tia ag'manier'o ĉio'n simpl'ig'us.

— Sed mi kred'is, ke vi am'is Herbenon.

— Mi li'n am'eg'is en la pas'int'a temp'o. Hodiaŭ la tut'a am'o, kiu'n mi sent'is al li, re'fal'as sur vi'n, tial ke vi est'as tiu, kiu li'n anstataŭ'as.

Petro ŝajn'is mir'eg'it'a de tia konfes'o.

— Tiel long'e kiam Reĝ'in'o est'is vi'a edz'in'o, mi ne kuraĝ'is i'o'n dir'i; ĉar vi ne est'is liber'a. Hodiaŭ la situaci'o ne est'as plu simil'a: mi pov'as parol'i.

— Ĉu mi'a liber'ec'o al mi util'as, murmur'is mal'ĝoj'e la jun'ul'o, tial ke tiel long'e kiam la mort'o de Fernand'o ne est'os oficial'e proklam'it'a, ni est'os dev'ig'it'a'j atend'i por ni'n unu'ig'i, ke la leĝ'a'j lim'temp'o'j est'os fin'iĝ'int'a'j.

— Ho! en tia'j kondiĉ'o'j ni est'us ambaŭ tiel mal'jun'a'j, ke tia ge'edz'iĝ'o tro simil'us arĝent'a'n edz'iĝ'fest'o'n.

Beatric'o el'parol'is tiu'j'n vort'o'j'n kun tiu iom mok'plen'a ŝajn'o, kiu'n ŝi ne de'las'is de'post la komenc'o de l’ inter'parol'ad'o.

— Vi ne parol'as serioz'e, re'dir'is Fradeko kun iom ĉagren'et'a mien'o. Tamen mi al vi ĵur'as, ke mi est'as sincer'a kaj profund'kor'e ĉagren'a.

— Amik'o mi'a, respond'is sinjor'in'o Herbeno, kiu far'iĝ'is subit'e mal'rid'em'a, est'u konvink'it'a, ke neniam mi est'is pli serioz'a ol hodiaŭ.

Ŝi el'tir'is si'a'n vent'um'il'o'n por don'i al si si'n'ten'ad'o'n, kaj daŭr'ig'is:

— Tial ke vi est'as mal'gaj'a, vi dev'us vi'n distr'i, vojaĝ'i. Ĝust'e mi dezir'eg'as far'i ekskurs'o'n en Brit'uj'o. Vi est'us tre afabl'a, se vi mi'n akompan'us.

— Neni'u propon'o pov'is est'i por mi pli agrabl'a.

— Tial ke tiu'n region'o'n vi tre kon'as, ĉar ĝi est'as vi'a patr'o'land'o, est'us ne'ebl'e, ke mi hav'u pli bon'e sci'ig'it'a'n konduk'ant'o'n.

— Vi erar'as. Mi tut'e ne kon'as Brit'uj'o'n; ĉar ĝis la mort'o de mi'a patr'in'o mi ne las'is Din'a'n’on. Post'e mi sen'per'e en'ŝip'iĝ'is al Ekstrem'a Orient'o.

— Nu, mi intenc'as halt'i en Din'a'n. Oni rakont'as, ke tiu urb'o, kiu est'as la patr'urb'o de Duguesclin, en'hav'as mult'e da kurioz'aĵ'o'j. Ĝi posed'as ankoraŭ, se la gvid'libr'o'j ne mensog'as, si'a'j'n antikv'a'j'n fortik'aĵ'o'j'n datum'ant'a'j'n de Mez'epok'o kaj perfekt'e konserv'it'a'j'n.

Ju pli Beatric'o parol'is (kaj parol'ant'e ŝi ne ĉes'is atent'e rigard'ad'i Petron), des pli ŝi sent'is, ke en ŝi'a brust'o ŝi'a kor'o salt'eg'as pro ĝoj'o; ĉar ŝi konstat'is, ke pli kaj pli mal'lum'iĝ'as la fizionomi'o de Fradeko.

— Kio do est'as en vi? ŝi demand'is. Mi'a propon'o ŝajn'as vi'n mal'plaĉ'i.

— Ha! Beatric'o, mi far'os ĉio'n, kio'n vi vol'os! kun vi mi ir'os al iu ajn lok'o, al kiu al vi plaĉ'os ir'i: ni rond'ir'os ĉirkaŭ la mond'o, se tio pov'as vi'n plezur'ig'i. Sed mi vi'n pet'eg'as, ne postul'u de mi, ke mi vi'n akompan'u en Din'a'n. Tio est'as pli fort'a al mi'a vol'o. Malgraŭ la am'o, kiu'n mi sent'as al vi, mi est'us dev'ig'at'a vi'n mal'obe'i kaj toler'i vi'a'n mal'kontent'iĝ'o'n. Din'a'n est'as ebl'e la sol'a urb'o, en kiu'n mi ne pov'as ir'i. Mi ne bezon'as dir'i la motiv'o'n de mi'a mal'akcept'o; vi ĝi'n kon'as tiel bon'e kiel mi.

— Mi konfes'as, ke tiu motiv'o ŝajn'as al mi neniel prav'ig'it'a. Atend'ant'e, mi esper'as, ke vi ne rifuz'os far'iĝ'i mi'a kun'ul'o por la ceter'o de l’ vojaĝ'o.

— Tio est'as por mi tiel grand'a feliĉ'o, ke mi hav'as neni'u merit'o'n, ĝi'n akcept'ant'e.

Kiam sinjor'in'o Herbeno rakont'is al si'a amik'in'o la inter'parol'ad'o'n, kiu okaz'is inter ŝi kaj Petro:

— Vi far'os mal'saĝ'aĵ'o'n; mi tio'n tim'as, dir'is Juli'in'o. Se Fradeko est'as vi'a edz'o, kaj se, malgraŭ tio, li, ced'ant'e al vi'a'j pet'o'j, konsent'as vi'n akompan'i en Din'a'n, li risk'os perfid'i si'a'n inkognit'o'n. Vol'ant'e puŝ'i vi'a'n enket'o'n tro mal'proksim'e'n, vol'ant'e akir'i tro grand'a'n cert'ec'o'n, vi ebl'e li'n pere'ig'os por ĉiam. Atent'eg'u.

— Tim'u neni'o'n. Mi hav'as ide'o'n, dank’ al kiu mi est'os plen'e sci'ig'it'a, sen danĝer'o por li.

Post kelk'a'j tag'o'j la du ge'turist'o'j komenc'is si'a'n vojaĝ'o'n kaj en'vagon'iĝ'is en la Orléans’a staci'dom'o.

Post kiam ili est'is vizit'int'a'j la bord'o'j'n de la river'o Loire, Carnac’on, la rod'et'o'n des Trépassés (de Mort'int'o'j), kaj la mar'bord'o'n de la departement'o Finistère, ili re'ven'is al Morlaix kaj halt'is en Rennes.

— Tamen ni ne pov'as pas'i tiel proksim'e de Din'a'n, kaj ne don'i al tiu urb'o kelk'a'j'n tag'o'j'n, rimark'ig'is Beatric'o. Nu, mi'a kar'a Petro, por mi'n plezur'ig'i ven'u kun mi. Mi vi'n pet'eg'as, far'u por mi tiu'n ofer'o'n. La mal'agrabl'aĵ'o'n, kiu'n mi al vi okaz'ig'os, mi kalkul'os por vi'a profit'o. Est'u cert'a, ke, far'int'e al mi tiu'n ne'grav'a'n ced'o'n, vi ne pent'os pri tio.

Fradeko ŝancel'iĝ'is. Li'a kun'ul'in'o pov'is leg'i sur li'a frunt'o la esprim'o'n de grand'a ĉagren'aĵ'o.

— Se mi akcept'as, li dir'is fin'e, ĉu vi mi'n dev'ig'os vizit'i mi'a'n patr'o'n?

— Ne.

— Nek ali'a'n person'o'n?

— Nek ali'a'n person'o'n.

— Ĉu ni ni'n kontent'ig'os, tra'pas'ant'e tra la urb'o, kaj vizit'ant'e nur monument'o'j'n, sam'e kiel far'us du simpl'a'j turist'o'j?

— Jes.

— Ĉu vi tio'n promes'as?

— Mi tio'n ĵur'as.

— En tia'j kondiĉ'o'j mi konsent'as vi'n obe'i. Sinjor'in'o Herbeno ĝoj'eg'is. Ver'dir'e malgraŭ ŝi'a'j kaj malgraŭ la Mazieraj antaŭ'vid'o'j, ŝi'a amik'o akcept'is la propon'o'n de ŝi far'it'a'n, sed montr'ant'e ted'o'n tia'n, ke est'is facil'e vid'i, kiel mult'eg'e kost'as al li tia akcept'o.

Pli'e li met'is en si'a'n konsent'o'n tiom da lim'ig'o'j, tiom da bar'il'o'j, ke tia ag'manier'o hav'is por la jun'a vir'in'o sam'a'n valor'o'n kiel ver'a'n mal'konsent'o'n.

Kun lert'ec'o de profund'a diplomati'ist'o li'a kun'ul'o trov'is rimed'o'n por akord'ig'i kun'e tiu'j'n du ne'akord'ig'ebl'a'j'n decid'o'j'n, nom'e: plaĉ'i al la vir'in'o, kiu'n li ĉiam am'as, kaj pri'zorg'i sam'temp'e pri si'a propr'a sen'danĝer'ec'o.

Efektiv'e se Fernand'o kon'is Din'a'n’on, tial ke, en la pas'int'a temp'o, li jam ĝi'n vizit'is turist'e, tamen li kon'at'iĝ'is en tiu urb'o kun neni'u loĝ'ant'o. Oni ne li'n dev'ig'u trov'iĝ'i en la ĉe'est'o de tiu'j, kiu'j intim'e kon'is la ver'a'n Petron, li pov'os ir'i sur la strat'o'j, ne tim'ant'e, ke oni li'n rimark'os, sekv'e ke li si'n perfid'os.

La mal'o dev'is okaz'i por Fradeko. Ĉar ĉu est'is konjekt'ebl'e, ke la jun'ul'o pov'os si'n montr'i en si'a patr'urb'o, kaj ke li sam'temp'e ne est'os re'kon'it'a de unu aŭ de ali'a inter si'a'j sam'patr'urb'an'o'j.

Fin'e Beatric'o sci'os la ver'o'n pri tiu punkt'o, kiu ŝi'n tiel profund'e kor'tuŝ'as.

Flank'e de si'a kun'ul'o sinjor'in'o Herbeno paŝ'ad'is sur la Din'a'n’aj strat'o'j, rigard'ant'e dekstr'e kaj mal'dekstr'e, ĉio'n observ'ant'e.

La promen'ant'o'j, kiu'j'n ili renkont'is, pas'is indiferent'a'j aŭ kelk'a'foj'e halt'is moment'e, kvazaŭ ili est'us frap'it'a'j de mal'preciz'a kaj mal'proksim'a memor'o; sed post'e ili sku'is si'a'n kap'o'n kaj daŭr'ig'is si'a'n ir'ad'o'n.

Fradeko marŝ'is, alt'e ten'ant'e la kap'o'n, kun vag'ant'a rigard'o, re'kon'ant'e neniu'n inter la hom'o'j, kun kiu'j li kruc'iĝ'is.

Li kaj li'a kun'ul'in'o en'ir'is en butik'o'j'n por aĉet'i divers'a'j'n memor'aĵ'o'j'n, kiu'j'n ili dezir'is al'port'i al si'a'j amik'o'j, al'tabl'iĝ'is en kaf'ej'o'j por si'n sen'soif'ig'i, tag- kaj vesper'manĝ'is en restoraci'o'j, loĝ'is en hotel'o, kaj post kelk'a'j tag'o'j, kiu'j'n ili util'ig'is por vizit'i la preĝ'ej'o'j'n, la rempar'o'j'n, la pont'eg'o'n, kiu kun'ig'as du mont'et'o'j'n, tre alt'e pas'ant'e super la val'o de la river'o Ranc'e, kaj fin'e ĉiu'j'n ali'a'j'n kurioz'aĵ'o'j'n, kiu'j'n en'hav'as tiu urb'o, i'a'n maten'o'n ambaŭ si'n direkt'is al la staci'dom'o por re'ven'i Parizon.

— Est'as strang'e, dir'is Petro; sed mi ne re'kon'as plu iu'n hom'o'n. Tiu vojaĝ'o, kiu'n mi tiel fort'e tim'is, real'e okaz'is mult'e pli kontent'ig'e ol mi imag'is. Mi ĉiam vid'is Din'a'n’on tia, kia ĝi est'is antaŭ dek'du jar'o'j, kiam mi ĝi'n las'is por vetur'i al Hongkong; kaj mi rezon'is, kvazaŭ dum tiu'j dek'du jar'o'j la afer'o'j kaj precip'e la hom'o'j sen'mov'iĝ'is. Sed unu'j mort'is; ali'a'j vend'is si'a'n firm'o'n kaj nun loĝ'as ĉu en si'a bien'o, ĉu en ali'a urb'o. La ofic'ist'ar'o kaj la milit'ist'ar'o tut'e ŝanĝ'it'a'j montr'as nur ne'kon'it'a'j'n vizaĝ'o'j'n. Post long'a for'est'ad'o, tiu, kiu re'ven'as en si'a'n patr'o'land'o'n, est'as nur fremd'ul'o. Tiu impres'o est'is por mi tiel'e fort'a, ke mi mi'n sent'is en Din'a'n tiel izol'it'a kiel en la ali'a'j urb'o'j, kiu'j'n ni vizit'is en la unu'a part'o de ni'a vojaĝ'o.

— Sed mi kred'is, rimark'ig'is Beatric'o, ke vi re'ven'is ĉi tie'n post la mort'o de vi'a pra'onkl'o, por aranĝ'i la hered'a'j'n afer'o'j'n. Laŭ vi'a rakont'o, en tiu moment'o, vi'a patr'o al vi kon'ig'is, ke li'a ne'ŝancel'ebl'a vol'o est'as ne hav'i plu kun vi i'a'n rilat'o'n.

— Est'as ver'e. Sed mi forges'is dir'i, ke mi'a patr'o ne loĝ'as en la urb'o mem. Li hav'as en ekstrem'aĵ'o de unu el post'urb'a'j kvartal'o'j, preskaŭ en plen'a kamp'ar'o, dom'et'o'n, en kiu li viv'as kiel urs'o, ne vizit'ant'e iu'n ajn hom'o'n. Kiam mi el'vagon'iĝ'is, mi ir'is rekt'e al li'a hejm'o. Tiam okaz'is tiu terur'a disput'o, pri kiu mi tiel oft'e parol'is. Kiam mi li'n de'las'is, mi rapid'e al'kur'is al la notari'o por don'i al tiu vir'o ĉiu'j'n sub'skrib'o'j'n, kiu'j'n li pov'us bezon'i. Post'e mi re'ven'is al la staci'dom'o, renkont'int'e kaj re'vid'int'e neniu'n. Mi sent'is ĉagren'o'n tia'n, ke mi ĵur'is, ke neniam mi re'ven'os ĉi tie'n. Nur vi'a dezir'o special'e esprim'it'a hav'is sufiĉ'e da potenc'o, por mi'n dev'ig'i al la mal'plen'um'o de mi'a promes'o.

— Tiam vi hav'is mal'mult'e da amik'o'j?

— Mi'a'j ge'patr'o'j est'is tro mal'soci'em'a'j por si'n amik'al'lig'i kun iu ajn. Kiel amik'o'j'n, mi ĉiam hav'is nur ofic'ej'a'j'n aŭ regiment'a'j'n kamarad'o'j'n, aŭ ankoraŭ tiu'j'n ne'kon'it'a'j'n kun'ul'o'j'n, kiu'j'n en vojaĝ'o la hazard'o prezent'as al vetur'ant'o'j. Jen est'as kia'manier'e mi kon'is tiu'n mal'feliĉ'a'n Gustavion, kiu rest'is en'abism'iĝ'int'a en la Rhona glaci'ej'o.

Tiu inter'parol'ad'o okaz'is en la atend'ej'o de la staci'dom'o.

Subit'e kontraŭ ili, vir'o, kiu rigard'ad'is Petron de'post unu moment'o, si'n lev'is, kaj al'ir'ant'e al li:

— Pardon'u mi'n, sinjor'o, li dir'is ĝentil'e; sed vi'a fizionomi'o ne est'as al mi ne'kon'it'a. Ŝajn'as al mi, ke mi vid'is vi'n ie.

— La afer'o est'as ebl'a, respond'is Fradeko, ne montr'ant'e i'a'n embaras'o'n: tamen mi ne send'os al vi la reciprok'ec'o'n: ĉar mi ne memor'as, ke mi iam vi'n renkont'is.

— Ĉu vi ne est'as sinjor'o Herbeno, bankier'o en Parizo?

— Ne, sinjor'o, vi erar'as. Mi nom'iĝ'as Fradeko.

— Sen'kulp'ig'u mi'n, re'dir'is tiu hom'o, kiu ŝajn'is est'i komerc'a vojaĝ'ist'o: mi est'is erar'ig'it'a de simil'ec'o.

Fer'voj'a ofic'ist'o mal'ferm'is la pord'o'j'n de l’ atend'ej'o. Beatric'o ek'kapt'is rapid'e la brak'o'n de Petro. Ŝi tre bon'e re'kon'is la vojaĝ'ist'o'n, kiu'n en la pas'int'a temp'o ŝi kelk'al'foj'e renkont'is en la dom'o de Maziero.

— La vagon'ar'o baldaŭ rul'iĝ'os, ŝi dir'is. Ni en'vagon'iĝ'u. Kaj la jun'a vir'in'o ek'kur'is, vol'ant'e kompren'ig'i al tiu trud'em'ul'o, ke ŝi neniel intenc'as vojaĝ'i kun li en la sam'a kupe'o.

Sinjor'in'o Herbeno memor'is la rekomend'o'j'n de Juli'in'o.

— Est'u si'n'gard'em'a, dir'is sinjor'in'o Klozelo. Neces'e est'as, ke en Din'a'n la nom'o de Fernand'o ne est'u el'parol'it'a.

Dum la vagon'ar'o rul'iĝ'is, vetur'ig'ant'e al Parizo la ge'vojaĝ'ant'o'j'n, Beatric'o profund'e pri'pens'is. La kor'o de la jun'a vir'in'o bat'iĝ'is pro feliĉ'ec'o. La eksperiment'o, kiu'n ŝi prov'is, est'is sukces'int'a pli bon'e ol ŝi tio'n esper'is. Tiu'foj'e la dub'o ne est'is plu ebl'a.

Cert'e por rest'i en si'a rol'o, ŝi'a kun'ul'o al ŝi don'is klar'ig'o'n, kiu unu'a'vid'e ŝajn'is taŭg'a. Sed al tiu, kiu serioz'e pri'pens'is, ne est'is mal'facil'e diven'i, pro kiu motiv'o Fernand'o dir'is tiu'j'n parol'o'j'n.

Antaŭ'vid'ant'e la mir'o'n, kiu'n la jun'a vir'in'o ne pov'os ne montr'i, kiam ŝi konstat'os la plen'a'n indiferent'ec'o'n de Din'a'n-loĝ'ant'o'j por unu el ili'a'j sam'urb'an'o'j, Herbeno pen'ad'is por antaŭ'respond'i la demand'o'n, kiu'n dev'ig'e al li far'os Beatric'o. Kaj kiel ĉiam li ĉirkaŭ'ir'is ĉirkaŭ la mal'facil'ec'o kun lert'ec'o tia, ke est'is ne'ebl'e trov'i en la klar'ig'o el'pens'it'a de li la plej mal'grand'a'n kritik'ind'a'n punkt'o'n.

Tiu last'a prov'o est'is pruv'ant'a. Ven'ant'e post ĉiu'j ali'a'j atest'aĵ'o'j, ĝi ili'n plen'ig'is kaj tut'e cert'ig'is.

Do ne nur la vir'o, kiu'n ŝi am'as, obstin'e rifuz'is vizit'i la patr'o'n Fradeko kaj la ali'a'j'n person'o'j'n, kiu'j en la pas'int'a temp'o pov'is kon'i la ver'a'n Petron (kaj tio ne'diskut'ebl'e pruv'is, ke per tiu'j kontraŭ'star'ig'o'j li risk'us la plej grav'a'j'n danĝer'o'j'n); ne nur en si'a patr'urb'o li est'is re'kon'it'a de neni'u urb'o'loĝ'ant'o; sed kontraŭ'e la sol'a hom'o, kiu al'paŝ'is al li, li'n salut'is per li'a ver'a nom'o: Herbeno.

Pro tio la decid'o de Beatric'o est'is definitiv'e pren'it'a. La vesper'o'n mem, ŝi intenc'is re'komenc'i kun si'a edz'o la ge'edz'a'n ekzist'ad'o'n de'post jam du jar'o'j inter'romp'it'a'n.

Maziero, antaŭ'sci'ig'it'e per depeŝ'o, atend'is la ge'vojaĝ'ant'o'j'n en la Saint-Lazare’a staci'dom'o.

— Por fest'i vi'a'n feliĉ'a'n re'ven'o'n, li dir'is, mi pet'as de vi ambaŭ, ke vi bon'vol'u vesper'manĝ'i tiu'vesper'e en mi'a hejm'o. Vi en ĝi trov'os ge'sinjor'o'j'n Klozelo, kiu'j'n mi sam'e invit'is.

Kaj dum Petro zorg'is pri la pak'aĵ'o'j, Maziero blov'is en la orel'o'n de Beatric'o tiu'j'n vort'o'j'n:

— Ven'u en mi'a'n dom'o'n, tuj kiam vi est'os ŝanĝ'int'a vi'a'n tualet'o'n. Mi hav'as por dir'i al vi tre grav'a'j'n komunik'aĵ'o'j'n; kaj mi ne pov'as parol'i en la ĉe'est'o de Petro.

Sed tial ke en tiu moment'o Fradeko re'ven'is:

— Ne forges'u ambaŭ, li al'don'is, ke mi atend'as vi'n je la sep'a.

Est'is la kvin'a. Petro re'konduk'is sinjor'in'o'n Herbeno ĝis ŝi'a hejm'o: kaj post kiam li est'is salut'int'a si'a'n vojaĝ'a'n kun'ul'in'o'n:

— Mi vi'n las'as, li dir'is, sed feliĉ'e ne por long'a temp'o; ĉar post du hor'o'j ni re'trov'os unu la ali'a'n en la dom'o de sinjor'o Maziero.

Post unu du'on'o da hor'o, Beatric'o sonor'is ĉe la pord'o de la Maziera hotel'o.

Klozelo kaj li'a edz'in'o, sam'e ven'ig'it'a'j de l’ bankier'o, jam est'is al'ven'int'a'j kaj ŝi'n atend'is.

— Amik'o'j mi'a'j, dir'is la mal'jun'ul'o per grav'a voĉ'o, la rakont'o, kiu'n far'is Reĝ'in'o, est'is nur hipotez'o, cert'e tre ver'ŝajn'a, sed fin'e hipotez'o. La detal'o'j, kiu'j'n vi kon'ig'is en vi'a'j leter'o'j pri vi'a vojaĝ'o al Din'a'n, li al'don'is, si'n turn'ant'e al Beatric'o, ig'is tiu'n hipotez'o'n ankoraŭ pli ver'ŝajn'a; sed sam'e ili ne liver'is plen'a'n cert'ec'o'n. Sed nun la afer'o'j tut'e mal'sam'iĝ'is; kaj tiu'n plen'a'n cert'ec'o'n ...

— Tiu'n plen'a'n cert'ec'o'n ...? murmur'is Beatric'o sufok'iĝ'ant'e.

— Tiu'n plen'a'n cert'ec'o'n mi al'port'as, ek'kri'is la bankier'o per triumf'a voĉ'o. Petro kaj Fernand'o est'as unu kaj sam'a person'o.

— Parol'u, parol'u, ek'kri'is sam'temp'e Juli'in'o kaj ŝi'a edz'o, dum Beatric'o apog'is si'a'n man'o'n sur si'a'n brust'o'n, por kun'prem'i si'a'n kor'o'n, kiu per'fort'e bat'iĝ'is pro mir'o kaj pro feliĉ'o.

— Tiu'maten'e mi ricev'is leter'o'n de sinjor'o Morn'o, bankier'o en Hongkong, en kies firm'o Fradeko pas'ig'is dek jar'o'j'n de si'a viv'ad'o: kaj jen est'as tio, kio'n skrib'as mi'a angl'a sam'profesi'an'o:

Estim'at'a koleg'o,

Antaŭ kelk'a'j monat'o'j vi pet'is de mi sci'ig'o'j'n pri unu el mi'a'j iam'a'j ofic'ist'o'j, sinjor'o Petro Fradeko; kaj tiu'j'n sci'ig'o'j'n mi liver'is bon'eg'a'j, ĉar tiu jun'ul'o ili'n merit'as. Pro tiu motiv'o kaj pro la interes'o, kiu'n li ŝajn'as inspir'i al vi, mi kred'as, ke vi est'os kontent'a, sci'ant'e, kio li far'iĝ'is. Mirakl'e sav'it'a el terur'a katastrof'o, en kiu bedaŭr'ind'e li perd'is si'a'j'n rent'titol'o'j'n kaj si'a'j'n famili'akt'o'j'n, li est'is prem'it'a dum kelk'e da temp'o de la plej kruel'a mizer'ec'o. Feliĉ'e por li unu el mi'a'j ofic'ist'o'j, Johano Grelo, al kiu mi komisi'is konfid'a'n misi'o'n, kaj kiu vojaĝ'is por la bezon'o'j de mi'a firm'o, li'n mal'kovr'is, en moment'o kiam, por gajn'i si'a'n pan'o'n, tiu mal'feliĉ'ul'o plen'um'is la plej humil'a'j'n kaj la plej lac'ig'a'j'n labor'o'j'n. Kor'tuŝ'it'e de kompat'o, Johano li'n instig'is re'ven'i al Hongkong, kaj eĉ propon'is antaŭ'pag'i por li la prez'o'n pri li'a mar'vetur'ad'o, cert'ig'ant'e, ke mi tut'kor'e li'n akcept'os. Grelo ne erar'is; kaj mi est'is tre kontent'a, re'vid'ant'e mi'a'n iam'a'n ofic'ist'o'n; ĉar li las'is en mi'a memor'o la plej bon'a'n impres'o'n. De'post tiu moment'o, li re'pren'is en mi'a firm'o si'a'n iam'a'n ofic'o'n; kaj li viv'as nun apud mi, est'ant'e se ne feliĉ'a, almenaŭ trankvil'a.

— Vol'u akcept'i, estim'at'a koleg'o, la cert'ig'o'n de mi'a plej alt'a konsider'o.

— Morn'o.

— Do, ek'kri'is sam'temp'e Eduard'o kaj ŝi'a edz'in'o, Reĝ'in'o est'is prav'a. La Fradeko, kiu'n ni kon'as, est'as la sam'a hom'o kiel Fernand'o.

— Evident'e, respond'is Maziero. Tial ke la ver'a Petro est'as nun en Hongkong, pov'as est'i en Parizo nur mal'ver'a Petro: kaj la simil'ec'o de tiu mal'ver'a Petro kun Herbeno est'as tro plen'a, por ke ni pov'u ŝancel'iĝ'i eĉ unu minut'o'n.

— Do, sam'e kiel Fernand'o, Fradeko trov'is rimed'o'n por si'n sav'i, kaj por el'ir'i el la intern'o de l’ glaci'ej'o?

— Tio ne est'as super'mezur'e mir'ind'a, rimark'ig'is la bankier'o. Ambaŭ fal'is en sam'a'n fend'eg'o'n, kiu tra'ir'is la glaci'a'n amas'o'n laŭ ĝi'a tut'a dik'ec'o, kaj ating'is ĝi'a'n plej mal'alt'a'n part'o'n. En tia'j kondiĉ'o'j, tio, kio okaz'is al unu, pov'is sam'e okaz'i al la ali'a; kaj ni ne dev'as tro mir'i pro tio. Sed kred'ebl'a per'fort'o de la frap'o moment'e sven'ig'is Fradekon: kaj tial ke Fernand'o kred'is, ke li'a kamarad'o est'as mal'viv'a, pro tio li ŝtel'is de li li'a'n paper'uj'et'o'n.

— Oft'e Reĝ'in'o al mi rakont'is, dir'is sinjor'in'o Klozelo, ke se Herbeno est'us rest'int'a en la intern'o de l’ glaci'ej'o kelk'a'j'n hor'o'j'n pli long'a'temp'e, li pov'is el'ir'i, ne help'it'e de iu. Ĉar post tre mal'long'a temp'o la nivel'o de l’ river'o mal'alt'iĝ'is sufiĉ'e, por ke inter ĝi'a supr'aĵ'o kaj la plafon'o de la galeri'o far'iĝ'u aer'plen'a spac'o sufiĉ'e larĝ'a, ebl'ig'ant'a, ke hom'o pov'u spir'i. Se Fradeko est'is sav'it'a, li tio'n ŝuld'is al si'a sven'ad'o. Kiam li al'ir'is ekster'e'n, li kred'ebl'e marŝ'is tre rapid'e por sek'ig'i si'a'j'n vest'o'j'n, kaj precip'e por si'n re'varm'ig'i; kaj tial ke li port'is sur si en si'a turist'sak'o si'a'n tut'a'n posed'aĵ'o'n, li opini'is ne'util'e re'ven'i al la hotel'o.

— Ver'e, dir'is Klozelo, neniam mi est'us kred'int'a, ke tia anstataŭ'ig'o est'as ebl'a. Tamen ni dev'as akcept'i la evident'ec'o'n, tial ke antaŭ ni star'as fakt'o.

— Ĝi ŝajn'as des pli akcept'ebl'a, respond'is Maziero, ke tiu anstataŭ'ig'o de person'o'j est'is real'e tre facil'e far'ebl'a. Mi ag'is sam'e, kiel far'is Reĝ'in'o; mi mi'a'vic'e demand'is sinjor'o'n Ĵakemaro, tial ke li est'as la sol'a hom'o, kiu hav'is okaz'o'n vid'i la ver'a'n Petron. La pri'skrib'o, kiu'n li don'is pri la kun'ul'o de Fernand'o, sam'e pov'us taŭg'i por Fernand'o mem. “Tamen,” dir'is mi'a iam'a najbar'o, “malgraŭ tiu simil'ec'o de pri'skrib'o'j, tiu'j du jun'ul'o'j hav'is inter si neniu'n ver'a'n simil'ec'o'n; sed la diferenc'o'j kuŝ'is en i'a'j tut'e mal'grav'a'j detal'o'j, kiu'j'n est'as ne'ebl'e pri'skrib'i.”

— Ebl'e kiam Fernand'o al'bord'iĝ'is Eŭrop'o'n, li zorg'e serĉ'is vir'o'n, kies pri'skrib'o est'as simil'a al la li'a, kaj kamarad'iĝ'is kun li, por profit'i la okaz'int'aĵ'o'j'n, kiu'j pov'as rezult'i de aventur'plen'a viv'manier'o.

— Sed tiam, se vi'a hipotez'o est'as ĝust'a, rimark'ig'is Klozelo, oni est'us prav'ig'it'a, si'n demand'ant'e, ĉu la akcident'o en la glaci'ej'o est'as ver'e kaŭz'it'a de la sol'a hazard'o.

— Vi ir'as tro mal'proksim'e'n, respond'is Maziero. Mi'a bapt'o'fil'o pov'is ek'kapt'i la paper'o'j'n de Fradeko, nur kiam ĉi tiu est'us mal'viv'a aŭ kredit'a mal'viv'a. Sed est'as evident'e, ke la du turist'o'j fal'is ambaŭ en la fend'eg'o'n, kaj ke ambaŭ dev'is la viv'o'n al ver'a mirakl'o. Kia ajn est'u li'a inteligent'ec'o, hom'o ne pov'as inter'ven'ig'i en si'a'j'n projekt'o'j'n al est'ont'ec'o tiel ne'kred'ind'a'n hazard'o'n. Ne: Herbenon favor'is cirkonstanc'o'j, kiu'j'n li tre lert'e sci'is util'ig'i. Sed ni ne dev'as vid'i en tiu katastrof'o plan'o'n makiavel'e el'pens'it'a'n.

— Tio, kio mi'n plej mir'ig'as, ne est'as tiu anstataŭ'ig'o de civil'a etat'o, ĉar ver'dir'e ĝi est'as tre klar'ig'ebl'a, sed la manier'o ver'e super'a, per kiu ni'a amik'o sci'is en'ir'i en la haŭt'o'n de si'a nov'a person'ec'o. Oni ne pov'as ne'i, ke en tiu prem'eg'ant'a rol'o Herbeno neniam montr'is iu'n ŝancel'iĝ'o'n.

— Kiam oni tre atent'e pri'pens'as al tio, ĝi facil'e klar'iĝ'as. Fernand'o ricev'is la konfidenci'o'j'n de Fradeko, kaj kon'is laŭ ĝi'a'j plej et'a'j detal'o'j ekzist'ad'o'n mal'mult'e plen'a'n de okaz'int'aĵ'o'j. La el'star'ant'a'j far'iĝ'o'j est'as la hered'o de la pra'onkl'o kaj la mal'am'o de l’ patr'o Fradeko: jen est'as la sol'a'j afer'o'j, kiu'j'n ni pov'as kontrol'i. Pri la ceter'o, ĝi hav'as neniu'n grav'ec'o'n. Tial ke iu el ni neniam kon'is, ĉu la ver'a'n Petron, ĉu iu'n el li'a'j amik'o'j (ĉar Fradeko pas'ig'is en Azi'o la plej grav'a'n part'o'n de si'a viv'ad'o), Fernand'o pov'is rakont'i pri tiu tem'o tio'n, kio ven'is en li'a kap'o, ne tim'ant'e, ke oni li'n kulp'ig'os pro mensog'o. Kaj ni ĉiu'j sci'as, ke imag'o est'as unu el li'a'j ĉef'a'j ec'o'j.

— Sed tiu'j vojaĝ'o'j, kiu'j'n li rakont'as detal'e, kiel hom'o, kiu ver'e vid'is tio'n, pri kio li parol'as.

— Vi forges'as, dir'is Beatric'o, ke mi'a edz'o est'as spert'eg'a en geografi'o. Mi memor'as ankoraŭ la tag'o'n, en kiu li mir'ig'is vojaĝ'ant'o'n, kiu est'is tra'ir'int'a la Pamir'a'n mont'eg'ar'o'n, parol'ant'e pri tiu region'o sam'e kiel far'us ver'a esplor'ist'o.

— En tia ali'form'ig'o, la plej grand'a mal'facil'ec'o trov'iĝ'as cert'e en la komenc'a period'o. Post kelk'e da temp'o, la mask'o, kiu'n oni al'met'as al si'a vizaĝ'o, est'as tiel plen'e al'glu'it'a al ĝi, ke ĝi anstataŭ'as la vizaĝ'o'n mem. La tromp'ant'o far'iĝ'as tiam si'a propr'a tromp'it'o, kaj simil'as tiu'n Marseille’an'o'n, kiu fin'e kred'is mem la mensog'o'j'n de li el'pens'it'a'j'n.

— Vi est'as prav'a, respond'is Maziero. Tamen mi rimark'is, ke de'post kelk'e da temp'o, Fernand'o iom post iom far'iĝ'as pli kaj pli ne'si'n'gard'em'a. En komenc'o, li furioz'iĝ'is, kiam oni nom'is li'n Herbeno: nun li silent'iĝ'as. La alud'o'j al li'a est'int'ec'o, kiu'j en la pas'int'a temp'o li'n koler'ig'is, nun las'as li'n indiferent'a: li ne respond'as, ne ŝajn'as kompren'i, kaj afekt'e montr'as inerci'a'n si'n'ten'ad'o'n. Oni sent'as, ke li'a rol'o li'n lac'eg'ig'as. Antaŭ kelk'a'j semajn'o'j li tiel plen'e ĝi'n forges'is, ke li vok'is mi'n: bapt'o'patr'o.

— Tio est'as ne'ebl'a! ek'kri'is Juli'in'o.

— Mi tio'n cert'ig'as.

— Sed tiu preter'las'it'a vort'o est'is ver'a konfes'o.

— Tia est'is mi'a pens'o, respond'is Maziero. Tio pruv'as, ke la ver'a vizaĝ'o krev'ig'as la mask'o'n kaj tra ĝi aper'as.

— Ha! rimark'ig'is Eduard'o, kiel prav'a mi est'is, kiam mi dir'is: “Tia'n sekret'o'n oni dev'as konfid'i al neni'u, eĉ al la plej intim'a amik'o, eĉ al la vir'in'o la plej fervor'e am'eg'at'a.” Se Herbeno ne est'us el'ir'int'a el si'a iam'a diskret'ec'o, neniam Reĝ'in'o est'us pov'int'a li'n du'on'e perfid'i tiel, kiel ŝi far'is. Pro tio est'u cert'a'j, ke nun est'as ne'util'e demand'i ni'a'n amik'o'n pri tiu tem'o. Li si'n buton'um'os en si'a Fradeka person'ec'o, kaj al'lig'os sur si'a vizaĝ'o si'a'n mask'o'n laŭ pli mal'larĝ'a manier'o, ol li far'is ĝis hodiaŭ.

— Tamen rimark'ig'is Beatric'o, neces'e est'os, ke li plen'e el'ig'u tiu'n mask'o'n, kiam li kon'os la leter'o'n de sinjor'o Morn'o.

— Mi esper'as, respond'is Klozelo, ke neni'u el ni est'os tiel ne'si'n'gard'em'a, ke li far'os tia'n mal'prudent'aĵ'o'n. La situaci'o de ni'a kompat'ind'a amik'o est'as jam tiel terur'a, ke ni est'us riproĉ'eg'ind'a'j, se ni ĝi'n ankoraŭ pli'grav'ig'us per ni'a mal'serioz'ec'o. Ĉar li si'n trov'us ĉirkaŭ'pren'it'a en tiel ne'mal'plekt'ebl'a ret'o, ke ebl'e la mal'esper'o ek'kapt'us li'a'n anim'o'n kaj li'n instig'us al mem'mort'ig'o.

— Kial? demand'is Beatric'o tim'ig'it'a.

— Tial ke la paper'uj'et'o, kiu'n Fernand'o pren'is en la poŝ'o de li'a kun'ul'o ŝajn'e mal'viv'a, en'hav'is ne nur li'a'j'n famili'akt'o'j'n sed pli'e li'a'j'n rent'titol'o'j'n. En la tut'e special'a situaci'o, en kiu trov'iĝ'is Herbeno, tiu'n ŝtel'o'n far'it'a'n al kadavr'o oni pov'as sen'kulp'ig'i, tial ke, se Fernand'o ne est'us pren'int'a tiu'j'n mon'paper'o'j'n, ili rest'us en'abism'ig'it'a'j por ĉiam en la profund'eg'aĵ'o'j de l’ glaci'ej'o. Sed nun, tial ke la ver'a posed'ant'o est'as viv'a kaj prem'it'a de mizer'ec'o, la aspekt'o de la demand'o tut'e ŝanĝ'iĝ'as. Se ni montr'as al ni'a amik'o la leter'o'n de sinjor'o Morn'o, ne nur ni li'n dev'ig'os konfes'i, ke li est'as ver'e Fernand'o, sed sam'temp'e ni li'n dev'ig'os re'don'i al ĝi'a ver'a posed'ant'o la en'hav'o'n de l’ paper'uj'et'o, t. e. la rent'titol'o'j'n kaj la ident'ec'a'j'n paper'o'j'n, kiu'j est'as nun'e li'a sol'a protekt'il'o. Ni ĉiu'j sci'as, ke Fernand'o est'as tro profund'e honest'a por las'i en mizer'ec'o hom'o'n, kiu'n li est'us rab'int'a: tia ŝtel'o ŝajn'us al ni'a amik'o tiel mal'nobl'eg'a, ke li est'us ne'kapabl'a ĝi'n plen'um'i. Do vi vid'as, ke kon'ig'i al li la ver'o'n, est'us li'n ĵet'i en la brak'o'j'n de l’ ekzekut'ist'o.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n el'parol'it'a'j'n per vibr'ant'a voĉ'o, ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j trem'et'is.

— Sed, rimark'ig'is Beatric'o, se ni ne parol'as, tial ke ni sci'as la ver'o'n pri tiu punkt'o, est'as ni tiu'j, kiu'j per ni'a silent'iĝ'o far'iĝ'as kulp'a'j je tiu mal'nobl'a ŝtel'o, al kiu Eduard'o alud'as.

— Vi est'as prav'a, respond'is la bankier'o. Sed ni tre bon'e pov'as re'don'i al Fradeko li'a'n rajt'a'n posed'aĵ'o'n, ne far'ant'e al Fernand'o la plej mal'grand'a'n konfidenci'o'n.

Kaj sid'iĝ'int'e antaŭ si'a skrib'o'tabl'o, li verk'is kelk'a'j'n lini'o'n.

— Jen est'as, li dir'is, mi'a respond'o al sinjor'o Morn'o:

Estim'at'a koleg'o,

La sci'ig'o'j, kiu'j'n vi don'as pri vi'a ofic'ist'o Petro Fradeko, hav'as grand'eg'a'n valor'o'n, kiel vi pov'os ĝi'n vid'i en la ven'ont'a'j lini'o'j de tiu leter'o; kaj mi tre sincer'e vi'n dank'as pro tiu kon'ig'o. Person'o, kiu dezir'as konserv'i anonim'ec'o'n, vi'n komisi'as, per mi'a per'o, por ke vi don'u al tiu jun'ul'o la mon'sum'o'n da du cent mil frank'o'j, kiu'j'n li perd'is en la katastrof'o. Por ke sinjor'o Fradeko pov'u hav'i neniu'n diven'ig'aĵ'o'n pri la de'ven'o de tiu mon'sum'o, jen est'as tio, kio'n mi'a klient'o pet'as de vi'a bon'vol'o. Pro ia ajn motiv'o, don'u al vi'a ofic'ist'o obligaci'o'n: kaj kiam est'os al'ven'int'a la epok'o de la unu'a loto, anonc'u al li triumf'e, ke li'a numer'o el'ir'is el la lot'rad'o kaj gajn'is la du'cent'mil'frank'a'n lot'aĵ'o'n. Tia'manier'e sinjor'o Fradeko ne bezon'os lac'ig'i si'a'n kap'o'n por sci'i, de kiu lok'o al li ven'as tiu ne'atend'it'a feliĉ'aĵ'o.

Mi al'don'as al tiu leter'o ĉek'o'n da du cent mil kvin cent frank'o'j (200 500 fr.) por pag'i la mon'sum'o'n kaj la obligaci'o'n.

Vol'u akcept'i, estim'at'a koleg'o, la cert'ig'o'n de mi'a plej alt'a konsider'o.

— MAZIERO.

— Tia'manier'e, daŭr'ig'is la bankier'o, ni'a konscienc'o est'as trankvil'a. Ni pov'os las'i Fernand'o'n ĝu'i pac'e la hav'aĵ'o'n de Fradeko, ĉar tiu'n hav'aĵ'o'n mi re'don'as al ĝi'a ver'a posed'ant'o. Sed vi ĉiu'j kompren'as, li al'don'is, aŭd'ant'e en antaŭ'ĉambr'o la voĉ'o'n de Fradeko en'ir'ant'a, vi kompren'as, ke la leter'o de sinjor'o Morn'o dev'as est'i kon'it'a nur de ni sol'a'j, kaj ke neni'u hom'o, Fernand'o eĉ mal'pli ol ĉiu ajn ali'a, dev'as est'i inform'it'a pri ĝi'a ekzist'o.

La esper'o'j de l’ bankier'o efektiv'iĝ'is, kaj post kelk'a'j semajn'o'j, li ricev'is de Hongkong la jen'a'n telegram'o'n:

— Mi plen'um'is vi'a'j'n ordon'o'j'n. Fradeko naĝ'as en ver'a rav'o, kaj pov'ant'e dank'i neniu'n, ben'as Providenc'o'n.

— Morn'o.

Dum Maziero far'is al si'a'j amik'o'j la grav'a'n rekomend'o'n pli supr'e dir'it'a'n, Petro en'ir'is en la salon'o'n; kaj kiam li est'is prem'int'a la man'o'j'n de Eduard'o kaj de li'a edz'in'o, oni si'n direkt'is al la manĝ'o'ĉambr'o.

La vesper'manĝ'o est'is tre gaj'a. Oni far'is neniu'n alud'o'n al la mir'eg'ant'a leter'o ĵus ricev'it'a: kaj dum la tut'a vesper'o, la inter'parol'ad'o tem'iĝ'is nur pri la natur'a'j aŭ arĥeologi'a'j kurioz'aĵ'o'j, vizit'it'a'j de ge'turist'o'j, dum ili'a ekskurs'o.

Je la dek'a, Beatric'o si'n lev'is por el'ir'i.

— Ĉu vi dezir'as, ke Baptist'o vi'n akompan'u? demand'is la bankier'o.

— Mi dank'as vi'n, sinjor'o Maziero. Sed mi intenc'as pet'i de Petro, ke li bon'vol'u daŭr'ig'i, tiu'n vesper'o'n ankoraŭ, si'a'n task'o'n de protekt'ant'o, task'o'n, kiu'n li tiel afabl'e plen'um'is dum la tut'a daŭr'ad'o de l’ vojaĝ'o.

— Dub'i pri tio est'us mi'n mal'kon'i, respond'is Fradeko kun fervor'o.

La tri vir'o'j vid'is en tiu inter'ŝanĝ'o de afabl'a'j fraz'o'j nur komun'a'n ĝentil'aĵ'o'n. Sol'a Juli'in'o kompren'is.

Do pretekst'ant'e, ke ŝi help'os al si'a amik'in'o, ŝi akompan'is Beatric'o'n ĝis antaŭ'ĉambr'o.

— Ĉu vi'a decid'o est'as ne're'vok'ebl'a? ŝi demand'is.

— Pli ne're'vok'ebl'a ankoraŭ ol en la pas'int'a temp'o. Mi jam est'is determin'int'a mi'n, antaŭ kiam mi ricev'os la leter'o'n de sinjor'o Morn'o, tio est'as, kiam mi hav'is nur kred'o'n. Vi dev'as kompren'i, ke la absolut'a cert'ec'o, kiu'n liver'as al mi tiu leter'o, pov'as nur mi'n pli'fort'ig'i en mi'a decid'o.

— Ĉu vi ne tim'as la konsekvenc'o'j'n?

— Mi far'as mi'a'n dev'o'n. Al'ven'u tio, kio pov'os!

— Kaj, al'don'is Juli'in'o, kies voĉ'o mal'fort'e trem'is, ĉu tio okaz'os tiu'vesper'e?

— Tio okaz'os tiu'vesper'e, respond'is Beatric'o ne ruĝ'iĝ'ant'e, rid'et'ant'e kontraŭ'e, kaj mal'kaŝ'e plant'ant'e si'a'j'n hel'a'j'n rigard'o'j'n en la okul'o'j'n de si'a amik'in'o.

— Unu demand'o'n ankoraŭ. Ĉu mi dev'as konserv'i sekret'o'n kaj neni'o'n dir'i al Eduard'o?

— Ne'util'e. Post ok tag'o'j ni'a ge'edz'a kun'viv'o est'os kon'it'a de ĉiu'j hom'o'j. Est'as pli bon'e, ke vi'a edz'o kaj sinjor'o Maziero sci'u tuj'e la ver'o'n pri tiu punkt'o, kaj ne ĝi'n kon'u per la fam'o. Sekv'e ne nur mi permes'as, sed pli'e mi est'us tre dank'a, se vi bon'vol'us kon'ig'i mi'a'n determin'o'n.

— Mi far'os tio'n, kio'n vi dezir'as.

En tiu moment'o Fradeko al'ven'is.

— Nu, Petro, prezent'u al mi vi'a'n brak'o'n, dir'is gaj'e Beatric'o.

Kaj la ge'am'ind'um'ant'o'j mal'supr'e'n'ir'is mal'rapid'e la grand'a'n ŝtup'ar'o'n de l’ hotel'o.

— Nun, tial ke mi kon'as la ver'o'n, dir'is Maziero, re'ven'ant'e al la salon'o, mi demand'as mi'n, kia'manier'e mi pov'is dub'i eĉ unu moment'o'n, kaj las'i mi'a'n bapt'o'fil'o'n edz'iĝ'i kun Reĝ'in'o. Antaŭ unu minut'o, kiam mi rigard'is Beatric'o'n, dum ŝi mal'supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n, ten'ant'e la brak'o'n de si'a edz'o, mi hav'is kvazaŭ sent'o'n, ke neni'u katastrof'o okaz'is. Ŝajn'is al mi, ke la est'int'ec'o kun'lig'iĝ'as kun la est'ant'ec'o laŭ ne'inter'romp'it'a manier'o.

— Mi tre tim'as, dir'is tiam Eduard'o, ke sinjor'in'o Herbeno hav'os la sam'a'n impres'o'n. Beatric'o ĉiam sent'is al si'a edz'o fervor'a'n am'o'n, kiu'n Fernand'o re'don'is al ŝi procent'eg'e. Li'a mal'ver'a edz'iĝ'o kun Reĝ'in'o, la konsekvenc'o'j, kiu'j ĝi'n sekv'is, la konfes'o'j mem de la mal'aper'int'in'o, montr'as, ke la am'eg'o de Herbeno al li'a unu'a edz'in'o est'is tiel'e profund'a, ke ĝi'n ne pov'is mal'aper'ig'i la pasi'o, kiu'n al li mal'ŝpar'is la du'a. Mi mult'e tim'as, ke Beatric'o far'os grav'a'n ne'si'n'gard'o'n. Jam la vojaĝ'o, en kiu ŝi vetur'is sol'a kun Petro, est'is sever'e juĝ'it'a. Ĉu ambaŭ pov'os ĉiam memor'i, ke ili ne est'as plu ge'edz'o'j? Ĉu ili daŭr'ig'os viv'i unu apud la ali'a laŭ la regul'o'j, kiu'j'n al ili al'trud'as ili'a nov'a reciprok'a situaci'o?

— Ne, respond'is Juli'in'o, ne ŝancel'iĝ'ant'e. Eĉ mi est'as komisi'it'a de Beatric'o mem, por anonc'i, ke ŝi intenc'as re'komenc'i kun si'a edz'o, tiu'n vesper'o'n mem, si'a'n ge'edz'a'n viv'ad'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'n sci'ig'o'n, Eduard'o kaj Maziero si'n sent'is korp'remit'a'j.

Per kelk'a'j vort'o'j sinjor'in'o Klozelo kon'ig'is la ne'ŝancel'ebl'a'n decid'o'n de Beatric'o.

— Post la leter'o de sinjor'o Morn'o, rimark'ig'is la advokat'o, tia fin'iĝ'o est'is ne'evit'ebl'a.

— Kaj eĉ ĝis ia grad'o, respond'is la bankier'o, mi opini'as, ke Beatric'o est'as prav'a. La mal'feliĉ'ul'in'o trov'iĝ'as antaŭ du dev'o'j, ambaŭ ne'kontraŭ'star'ebl'a'j, sed kontraŭ'a'j kaj mal'kun'ig'ebl'a'j: ili est'as soci'a dev'o kaj natur'a dev'o. Tial ke ŝi est'as dev'ig'at'a elekt'i, ĉu unu, ĉu la ali'a'n, ŝi si'n turn'as al tiu, al kiu ŝi'n puŝ'as ŝi'a kor'o. Mi ne pov'as ŝi'n kulp'ig'i.

— Mi sam'e. Sed la mond'um'o ne rezon'os kiel ni. Kaj eĉ se ni vol'as ne perfid'i la inkognit'o'n de Fernand'o, ni ŝajn'e dev'os juĝ'i la kondut'o'n de sinjor'in'o Herbeno tut'e sever'eg'e.

Kiam Beatric'o al'ven'is al la pord'o de si'a dom'o, Petro vol'is ŝi'n for'las'i.

— Supr'e'n'ir'u do moment'o'n, dir'is la jun'a vir'in'o, mi hav'as i'o'n por rakont'i al vi.

Pik'it'e de sci'vol'ec'o, Fradeko obe'is. Kiam sinjor'in'o Herbeno penetr'is en si'a'n apartament'o'n, ŝi for'send'is Viktor'in'o'n, kaj en'ir'ig'is Petron en si'a'n dorm'o'ĉambr'o'n.

— Sid'iĝ'u, ŝi dir'is, aŭskult'u mi'n, kaj precip'e respond'u neni'o'n. Tial ke mi jam kon'as ĉio'n, kio'n vi pov'us dir'i, mi vi'n avert'as, ke ĉiu'j vi'a'j protest'o'j hav'os por mi la sam'a'n valor'o'n ol bru'o de vent'o blov'ant'a en kamen'o.

Dum Beatric'o parol'is, ŝi komenc'is si'a'n sen'vest'ig'o'n, kvazaŭ Petro ne ĉe'est'us.

La jun'ul'o rigard'is ŝi'n ag'ant'a'n; kaj tiu rigard'o, kiu est'is demand'ant'a, ŝajn'is postul'i tuj'a'n respond'o'n.

Sinjor'in'o Herbeno daŭr'ig'is:

— Mi dank'as vi'n, ĉar vi bon'vol'is mi'n akompan'i al Din'a'n. Vi kompren'is, ke tiu dezir'o ne est'is van'a kapric'o de am'at'a vir'in'o, sed ne'evit'ebl'a prov'o, kiu ceter'e est'is decid'ig'a. Vi vi'a'flank'e bon'vol'os est'i just'a al mi, kaj konsent'i, ke mi sci'is akord'ig'i la neces'ec'o'j'n de l’ enket'o, kiu'n mi bezon'is far'i, kun la postul'o'j de vi'a propr'a sen'danĝer'ec'o.

— Tiu'j parol'o'j est'as iom'et'e mal'lum'a'j, respond'is Petro. Mi est'us tre dank'a, se vi ili'n pli'preciz'ig'us.

Beatric'o li'n rigard'is mok'rid'et'ant'e, sed neni'o'n respond'is.

Ŝi mal'agraf'um'is si'a'n rob'o'n, kaj, ĝi'n el'ig'int'e, ŝi ĝi'n stern'is sur kanap'o'n, ne rapid'ant'e, zorg'ant'e, ke ĝi ne est'u ĉif'it'a.

Post'e, hav'ant'e si'a'j'n ŝultr'o'j'n kovr'it'a'j'n de simpl'a kol'tuk'o, ŝi sid'iĝ'is sur la genu'o'j'n de Petro, kaj li'n plen'brak'e ek'kapt'int'e, li'n plen'lip'e ŝmac'ad'is, balbut'ant'e:

— Am'eg'at'a Fernand'o mi'a, mi fin'e ci'n re'trov'as! Fradeko prov'is si'n el'ig'i, sed mal'energi'e.

En la pas'int'a temp'o, li sent'is al Reĝ'in'o ne'de'ten'em'a'n sed rapid'e sat'ig'it'a'n dezir'o'n: sed la kor'mov'o, kiu li'n instig'is al Beatric'o, simil'is ver'a'n ador'ad'o'n. Pro tio la kares'o'j de la jun'a vir'in'o li'n tut'e sen'fort'ig'is.

— Mi al vi cert'ig'as, li tim'em'e komenc'is, ke mi ne est'as ...

— Silent'iĝ'u, respond'is sinjor'in'o Herbeno, met'ant'e sur li'a'n buŝ'o'n si'a'n bel'et'a'n parfum'it'a'n man'o'n. Mi ne pet'as de ci ci'a'n sekret'o'n; neniam mi ĝi'n postul'os. Ci vol'as, ke oni nom'u ci'n Petro; mi ci'n nom'os Petro. Por ĉiu'j hom'o'j, eĉ por mi, ci ĉiam est'os Fradeko. Neniam mi far'os al la est'int'ec'o la plej et'a'n alud'o'n.

Beatric'o si'n lev'is. Parol'ant'e ŝi mal'lig'is la kordon'o'j'n de si'a'j jup'o'j, kiu'j fal'is rond'e ĉirkaŭ ŝi.

La jun'a vir'in'o rapid'mov'e trans'salt'is la amas'o'n da teks'aĵ'o'j, si'n mal'lev'is, ĝi'n pren'is kaj ĝi'n ĵet'is sur apog'seĝ'o'n.

Vest'it'e de sol'a korset'o, sinjor'in'o Herbeno paŝ'is tra la ĉambr'o kun tiu ĉast'a mal'ĉast'ec'o de la honest'a edz'in'o, kiu vid'as en edz'in'iĝ'o nur rimed'o'n por patr'in'iĝ'o.

Du'on'kuŝ'ant'e sur apog'seĝ'o, Petro rigard'is, ne el'parol'ant'e unu vort'o'n.

— Ŝajn'as al mi, ke mi sonĝ'as, li dir'is fin'e.

Post silent'o, Beatric'o daŭr'ig'is:

— Ci vid'as, ke de nun mi respekt'as mi'a'n promes'o'n; ĉar mi ne ci'n riproĉ'as pri ci'a edz'iĝ'o kun Reĝ'in'o. Tiu edz'iĝ'o est'is neces'eg'a por ci'a sav'o: iam Juli'in'o klar'ig'is tio'n al mi. Mi super'mezur'e sufer'is; sed mi kompren'is, kaj ĝi'n akcept'is rezignaci'e. Hodiaŭ ci est'as liber'a: mi ci'n re'pren'as.

Sinjor'in'o Herbeno mal'agraf'um'is si'a'n korset'o'n, kaj, si'n mal'fort'e flank'e'n'klin'int'e, mal'al'lig'is si'a'j'n ŝtrump'o'ŝelk'o'j'n.

— Di'o mi'a, ŝi re'dir'is, se mi pov'us montr'i mort'akt'o'n je la nom'o de Fernand'o, tio est'us prefer'ind'a: mi tio'n tre facil'e re'kon'as. Tiam du'a ge'edz'iĝ'o far'iĝ'us ebl'a, kaj por la mond'um'o tio est'us pli regul'a. Jen est'as kial antaŭ kelk'a'j tag'o'j mi tiel fort'e ci'n skandal'is, kiam mi parol'is pri la mort'o de mi'a edz'o laŭ tiel mal'funebr'a manier'o. Ci kred'is, ke mi est'as sen'kor'a. Ci do ne kompren'is, ke tiu'n mister'o'n, per kiu ci vol'as ci'n en'volv'i, mi tut'e diven'is. Se mi silent'iĝ'is, mi tio'n far'is nur, ĉar mi tim'is Reĝ'in'o'n: mi tim'is, ke ŝi ci'n pere'ig'os por si'n venĝ'i.

De'nov'e Beatric'o ven'is sid'iĝ'i sur la genu'o'j'n de Petro. Per rapid'a mov'o ŝi for'met'is si'a'j'n ŝtrump'o'j'n, kaj ili'n ĵet'is mal'proksim'e'n, en angul'o'n de la ĉambr'o.

— Tim'u neni'o'n, kar'ul'o mi'a, ŝi dir'is, si'n las'ant'e fal'i en la brak'o'j'n de la jun'ul'o; tim'u neni'o'n; mi ne ci'n perfid'os. Tiel long'e kiam la leĝ'a'j lim'temp'o'j ne est'os al'ven'int'a'j, mi konsent'os kred'ig'i, ke mi est'as ci'a am'ant'in'o. La mond'um'o ĵet'os al mi ŝton'o'n; tio est'as ne'evit'ebl'a: sed por mi'n sub'ten'i mi hav'os mi'a'n konscienc'o'n kaj mi'a'n am'o'n. Kaj kiam mi pov'os mi'n re'ge'edz'ig'i, kiam fin'e est'os al mi permes'at'e port'i tiu'n nom'o'n Fradeko, kiu nun est'as la ci'a, kiel mi dir'is la last'a'n monat'o'n, mi'a'n arĝent'a'n ge'edz'iĝ'o'n mi tiam fest'os.

En'sorĉ'it'e, frenez'ig'it'e de tiu freŝ'a buŝ'o, kiu serĉ'is la li'a'n, de tiu'j subtil'a'j parfum'o'j de la idol'ador'at'a vir'in'o, de tiu fleks'ebl'a, ond'mov'iĝ'ant'a korp'o, kies kontakt'o ŝajn'is al li ĉiel'a kares'o, Petro ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n.

En tiu moment'o, la jun'a vir'in'o dir'is konklud'e:

— Sed se mi dev'us atend'i ĝis tiu epok'o, kiom da temp'o perd'it'a por am'o kaj por feliĉ'o! Subit'e Beatric'o si'n star'ig'is, el'iĝ'is el am'o'plen'a'j brak'o'j, kiu'j pen'is ŝi'n rest'ig'i, kaj si'n ŝov'is en si'a'n lit'o'n.

Kun rigard'o ŝarĝ'it'a de am'a radi'ec'o, kun rid'et'o plen'a de promes'o'j, ŝi dir'is al la jun'ul'o tiu'n simpl'a'n vort'o'n:

— Ven'u do. Petro ŝancel'iĝ'is, sed ne mov'iĝ'is. Subit'e tiu vort'o, du'on'laŭt'e el'parol'it'a, memor'ig'is al sinjor'in'o Herbeno, en kiu cirkonstanc'o ili ambaŭ trov'iĝ'is, la last'a'n foj'o'n, kiam ŝi ĝi'n prononc'is. Tio okaz'is antaŭ du jar'o'j, la tag'o'n mem, en kiu Sedilo est'is mort'ig'it'a, post tag'manĝ'o, post kiam Maziero, al ŝi cert'ig'int'e, ke ŝi est'as plen'e re'san'ig'it'a, las'is antaŭ'vid'i la esper'o'n de ebl'a patr'in'iĝ'o.

Kiom da dolor'a'j far'iĝ'o'j ili'n prem'eg'is de'post tiu epok'o. Sed nun tio far'iĝ'is nur sonĝ'o. La est'int'ec'o, kiu'n ŝi kred'is mal'viv'a, re'nask'iĝ'is el si'a'j cindr'o'j, montr'ant'e la perspektiv'o'n de sen'fin'a feliĉ'ec'o.

— Ven'u do, ŝi re'dir'is. Dum moment'o, Petro ŝancel'iĝ'is ankoraŭ; sed li'a sen'decid'ec'o ne long'a'temp'e daŭr'is: ĉar subit'e, frap'ant'e si'a'n frunt'o'n:

— Nu, li ek'kri'is, por ĝu'i tia'n am'o'n, mi ĉio'n konsent'as. Mi est'os la vir'o, kiu'n al ci plaĉ'os, ke mi est'u; mi respond'os al la nom'o, per kiu al ci plezur'ig'os mi'n nom'i. Sed mi am'as ci'n; mi'n am'u; ni am'u ni'n unu la ali'a'n, mi'a am'eg'at'in'o!

Ĉapitr'o Dek'unu'a

La morgaŭ'o'n maten'e Maziero al'kur'is al la hejm'o de Beatric'o. Kiam li en'ir'is, la unu'a vizaĝ'o, kiu'n li renkont'is, est'is tiu de Fradeko. La jun'ul'o ne est'is ankoraŭ el'ir'int'a.

Lac'ig'it'e de varm'a am'nokt'o, la pseŭdo'ge'edz'o'j vek'iĝ'is mal'fru'e, ĉar la dorm'o ili'n sen'mov'ig'is nur fru'maten'e en brak'o'j unu de ali'a.

Ili komenc'is el'lit'iĝ'i, kiam al'ven'is Maziero.

— Ha! ek'kri'is la bankier'o, si'n turn'ant'e al Petro, mi konstat'as, ke hieraŭ sinjor'in'o Klozelo dir'is la ver'o'n. Ci re'pren'is ci'a'n edz'in'o'n, kaj kun ŝi re'komenc'is la ge'edz'a'n kun'viv'ad'o'n.

Pro tiu ci'dir'o Fradeko trem'et'is, kaj rigard'ad'is la mal'jun'ul'o'n per tiel mir'eg'ant'a ŝajn'o, ke ĉi tiu, re'kon'ant'e si'a'n mal'lert'ec'o'n, tuj'e respond'is:

— Pardon'u, mi'a kar'a Fernand'o: mi kompren'as la mut'a'n riproĉ'o'n, kiu'n en'hav'as ci'a rigard'o. Nun, tial ke mi sci'as ĉio'n, ci tim'as, ke forges'o ven'ant'a de mi mal'vual'ig'os ci'a'n sekret'o'n, tiu'n sekret'o'n, kiu'n ĝis nun ci konserv'is por ci sol'a tiel lert'e kaj tiel persist'e.

Fradeko neni'o'n respond'is.

Tiam Maziero daŭr'ig'is, far'ant'e vid'ebl'a'n ek'pen'o'n:

— Ne tim'u, Petro: eĉ en intim'ec'o, eĉ en ambaŭ'est'o mi ĉiam daŭr'ig'os ag'i kun vi sam'e kiel kun fremd'ul'o: neniam mi al vi ci'dir'os. Mi tro tim'us, se mi pren'us tiu'n kutim'o'n, mi'n perfid'i, kiam ĉe'est'os ali'a'j hom'o'j. Al mi sufiĉ'os, por est'i feliĉ'a, sci'i, ke mi vi'n re'trov'is, sent'i, ke est'as ver'e vi mi'a bapt'o'fil'o, la infan'o, kiu'n mi eduk'is, la fil'o de mi'a mal'nov'a amik'o Leopold'o.

— Sinjor'o Maziero, respond'is Fradeko, mi am'eg'as Beatric'o'n: el'ir'i for de ŝi nun est'us al mi tut'e ne'ebl'e. Hodiaŭ, tial ke ŝi far'iĝ'is mi'a edz'in'o, por ŝi'n konserv'i ĉiam apud mi, mi konsent'as far'i ĉiu'j'n ced'o'j'n kaj ĉiu'j'n ofer'o'j'n. Est'as neces'eg'e, ke por ŝi, por vi, por Klozelo, por Juli'in'o, mi est'u Fernand'o Herbeno, ŝi'a edz'o kaj vi'a bapt'o'fil'o. Tio'n mi kompren'as; de tio de'pend'as mi'a feliĉ'ec'o. Mi eĉ opini'as, ke por tia prez'o ĝi ne est'as tro kar'e aĉet'it'a. Sed pri'pens'u, ke mi vest'as terur'a'n respond'ec'o'n, mi'n kovr'ant'e per individu'ec'o, kontraŭ kiu ĝis nun mi tiel obstin'e protest'is. Est'as minac'it'a'j mi'a liber'ec'o kaj ebl'e mi'a viv'o. Mi vi'n pet'eg'as: ne mi'n pent'ig'u pro mi'a eks'person'ec'iĝ'o.

En tiu moment'o, Beatric'o en'ir'is rapid'e en la salon'o'n, hav'ant'e si'a'j'n okul'o'j'n ankoraŭ ŝvel'ant'o'j'n pro am'o kaj pro dorm'ad'o.

Ek'vid'int'e la bankier'o'n, ŝi si'n ĵet'is al li'a kol'o, kaj li'n kis'is, ek'kri'ant'e:

— Ha! sinjor'o Maziero, neniam vi sci'os, kiel plen'e mi est'as feliĉ'a! Post'e sid'iĝ'int'e apud Petron:

— Vi vid'as tiu'n mal'bon'ul'o'n, tiu'n kaŝ'em'ul'o'n, ŝi daŭr'ig'is. Li ne vol'is akcept'i mi'a'n am'o'n: mi est'is dev'ig'it'a al'trud'i al li la feliĉ'ec'o'n, malgraŭ li'a konsent'o.

Kaj dum ŝi parol'is, sinjor'in'o Herbeno prem'is si'a'j'n lip'o'j'n sur la frunt'o de l’ jun'ul'o, kiu ŝajn'is en ekstaz'o.

Vid'ant'e tiu'n am'o'plen'a'n scen'o'n, la mal'jun'ul'o si'n sent'is kor'tuŝ'it'a.

Li ven'is, intenc'ant'e mult'e riproĉ'i la ge'am'ant'o'j'n, kaj pruv'i al ili la ne'si'n'gard'o'n de ili'a kondut'o; sed tiu radi'ad'o de feliĉ'ec'o kaj de jun'ec'o li'n blind'ig'is kaj li'n paraliz'is.

Tamen post iom da temp'o li daŭr'ig'is:

— Nu, ge'infan'o'j, vi am'as vi'n reciprok'e; kaj vi est'as prav'a'j, est'ant'e rajt'ig'it'a'j al tio. Do mi ne ven'as ĉi tie'n por dir'i moral'aĵ'o'j'n, kiu'j ne hav'us motiv'o'n por est'i. Fernand'o dir'is antaŭ moment'o, ke li de'las'as en ni'a'j'n man'o'j'n si'a'n Fradekan person'ec'o'n, kaj konsent'as re'far'iĝ'i la hom'o, kiu li est'as real'e, tio est'as mi'a bapt'o'fil'o kaj la edz'o de Beatric'o. Sed tiu'n ced'o'n li far'as al ni sol'a'j. Ni est'us kulp'ig'ind'a'j, se ni tromp'us la konfid'o'n, kiu'n li montr'as. Jen est'as do tio, kio'n mi hav'as por propon'i. Publik'e est'os neces'eg'e, ke ni vid'u en li nur Petron: eĉ ni dev'os afekt'e montr'i pri li'a Fradekeco cert'ec'o'n pli grand'a'n ol tiu'n, kiu'n ni vid'ig'is, kiam ni dub'is ankoraŭ. La konsekvenc'o de tio, kio'n mi ĵus dir'is, est'as jen'a: ĉiu ajn kun'loĝ'ad'o dev'as est'i sever'e mal'permes'it'a. Vi hav'os ambaŭ vi'a'n special'a'n apartament'o'n: mi toler'as, ke tiu'j'n apart'a'j'n loĝ'ej'o'j'n vi komunik'ig'u per kaŝ'it'a pord'o; sed ĉiu'j hom'o'j, eĉ vi'a'j serv'ist'o'j, dev'os ne'kon'i ĝi'a'n ekzist'o'n. Mi tre sci'as, ke malgraŭ tiu'j antaŭ'zorg'o'j neni'u est'os tromp'it'a. La mal'bon'a'j lang'o'j agit'iĝ'os. Dank’ al la ne'sci'ec'o, en kiu oni est'os pri vi'a ver'a situaci'o, neni'u potenc'o pov'os mal'help'i, ke la klaĉ'em'ul'o'j gust'um'os kiel frand'aĵ'o'n la element'o'j'n de kalumni'o, kiu'j'n vi al ili prezent'os. Tamen mi esper'as, ke la mond'um'o est'os flat'it'a pro vi'a diskret'ec'o, kaj vi'n dank'os, tial ke por montr'i al ĝi vi'a'n ŝat'o'n, vi pri'zorg'os respekt'i la ekster'aĵ'o'n.

Ju pli la bankier'o parol'is, des pli Petro kaj Beatric'o, si'n ten'ant'e reciprok'e per la man'o, kap'jes'is sign'e de aprob'o.

— Ĝust'e, rimark'ig'is la jun'a vir'in'o, la apartament'o, kiu trov'iĝ'as sur la sam'a ŝtup'ar'plac'et'o kiel la mi'a, est'os vak'ant'a por la ven'ont'a lu'temp'o. Vi pov'os tio'n kontrol'i, Petro; kaj se ĝi ne est'as ankoraŭ lu'it'a, vi ĝi'n rezerv'ig'os.

Tio, kio est'is dir'it'a, est'is far'it'a. Fradeko las'is la loĝ'ej'o'n, en kiu li viv'is kun Reĝ'in'o, kaj ven'is si'n lok'i en la apartament'o'n, kiu apud'iĝ'as tiu'n de Beatric'o. Li profit'is for'est'o'n de Viktor'in'o, kiu ir'is pas'ig'i unu monat'o'n en si'a famili'o, por bor'i tra la mur'o mal'ferm'aĵ'o'n mal'grand'a'n sed sufiĉ'e larĝ'a'n, por ke mal'dik'a hom'o pov'u ĝi'n trans'ir'i. Post'e li ĝi'n kaŝ'is per du grand'a'j ŝrank'o'j, kies fund'o'n li for'met'is, kaj kiu'j'n li fiks'is sur la mur'o. La ŝlos'il'o'j'n de tiu'j du mebl'o'j li ĉiam hav'is en si'a poŝ'o: kaj ĉiu'vesper'e, tuj kiam Viktor'in'o kaj li'a serv'ist'o est'is ambaŭ supr'e'n'ir'int'a'j al si'a'j ĉambr'o'j, li ven'is re'trov'i la jun'a'n vir'in'o'n en ŝi'a apartament'o.

Sed dum la tag'o, la ekzist'ad'o de Beatric'o est'is tut'e apart'ig'it'a el tiu de Fradeko. Sinjor'in'o Herbeno akcept'is si'a'j'n amik'in'o'j'n kaj ili'n vizit'is, ĉiam sol'a kiel antaŭ'e. Si'a'flank'e Petro ir'is al si'a ofic'ej'o, help'is Mazieron en la direkt'ad'o de la bank'o'firm'o, kaj vesper'manĝ'is en restoraci'o, escept'e kiam ĉiu'j kun'ven'is ĉu ĉe unu, ĉu ĉe ali'a el an'o'j de tiu ne'natur'a famili'o.

Dum kelk'e da temp'o neni'o diven'iĝ'is. Cert'e la bon'a'j amik'in'o'j de sinjor'in'o Herbeno est'is iom mir'ig'it'a'j, ek'sci'ant'e, ke Fradeko ven'as loĝ'i en la sam'a dom'o, kiel si'a bo'kuz'in'o. Ili suspekt'is am'intrig'o'n, kiu'n la simil'ec'o de Petro kun Fernand'o preskaŭ prav'ig'is. Por est'i plen'e sci'ig'it'a'j pri tiu punkt'o, ili pen'ad'is trov'i pretekst'o'j'n, kiu'j al ili ig'us ebl'a'j vizit'o'j'n al sinjor'in'o Herbeno en ĉiu'j moment'o'j de l’ tag'o kaj eĉ de l’ vesper'o. Inter ili kelk'a'j puŝ'is la sci'vol'o'n ĝis mal'diskret'ec'o, kaj obstin'e far'is al ŝi societ'o'n ĝis hor'o tre nokt'a. Sed ili ne sukces'is en si'a'j entrepren'o'j. Ĉar Petro, kiu est'is lert'a en meĥanik'aĵ'o'j, el'pens'is plen'a'n sistem'o'n de elektr'a'j sonor'il'o'j proviz'it'a'j je inter'romp'il'o'j: kaj li penetr'is en la dorm'o'ĉambr'o'n de la jun'a vir'in'o, nur kiam ĉi tiu li'n avert'is, ke la lok'o est'as liber'a.

En komenc'o, tiu lud'o por ge'am'ant'o'j ili'n ambaŭ amuz'is: sed post kelk'e da temp'o ili'n lac'ig'is tiu ĝen'o, kiu'n ili vol'e al'trud'is al si; kaj ili met'is iom mal'pli da si'n'gard'o en si'a'j am'rilat'o'j.

Sed se la vid'ebl'a'j montr'o'j mank'is, se la evident'ec'o ne est'is konstat'ebl'a, kompren'ebl'e la moral'a'j pruv'o'j tiel klar'e aper'is, ke oni ne bezon'is est'i tre sagac'a observ'ant'o, por penetr'i ĝis fund'o la dolĉ'a'n sekret'o'n, kiu'n ambaŭ kred'is tiel perfekt'e kaŝ'it'a.

La indiferent'ul'o'j tre rapid'e rimark'is, ke, de'post la for'ir'o de Reĝ'in'o, kaj precip'e de'post la nov'a lok'iĝ'o de Petro, la fizionomi'o'n de Beatric'o, iam stamp'it'a'n de ne'kurac'ebl'a mal'ĝoj'ec'o, ŝajn'is kontraŭ'e nun lum'ig'i la radi'ec'o de intern'a feliĉ'ec'o. Pli'e la ge'am'ant'o'j'n ĉiu'tag'e perfid'is la si'n'ten'ad'o, kiu'n ili afekt'e montr'is unu al la ali'a, en la ĉe'est'o de fremd'ul'o'j. Est'is ne'ebl'e al ili rest'i natur'a'j tiel, kiel ili far'is, antaŭ kiam ili kun'iĝ'is: pro tio tim'ant'e, ke ili sen'vual'ig'os la sent'o'j'n, kiu'j agit'is ili'a'j'n kor'o'j'n, ili tro'grand'ig'is si'a'n de'ten'em'o'n, kaj afekt'e montr'is mal'varm'ec'o'n, kiu'n neni'o prav'ig'is.

Fin'e okaz'is far'iĝ'o, kiu ig'is tut'e ne'util'a'j ĉiu'j'n ili'a'j'n antaŭ'zorg'o'j'n.

Beatric'o graved'iĝ'is. Al'ven'is do tiu bub'o, tiel dezir'it'a de Maziero kaj de sinjor'in'o Herbeno, sed ho ve! en kia'j mal'ĝoj'a'j kondiĉ'o'j! Kvankam por si'a patr'in'o ĝi est'as legitim'a, tamen ĝi'a patr'o est'os dev'ig'at'a ĝi'n deklaraci'i al ofic'ist'o de la civil'a etat'o kiel nask'it'a'n de ne'kon'it'a'j ge'patr'o'j.

Beatric'o kaj Petro trov'is rimed'o'n por re'far'i si'a'n ekzist'ad'o'n: ambaŭ viv'is en plen'a ĉiel'o, feliĉ'a'j kaj forges'it'a'j: kaj sur tiu'n mal'feliĉ'a'n sen'kulp'ul'o'n re'fal'os la pez'o de la mal'feliĉ'o, kiu preskaŭ romp'is ĝi'a'j'n ge'patr'o'j'n.

Kiam sinjor'in'o Herbeno decid'is, ke ŝi re'edz'in'iĝ'os kun si'a iam'a edz'o, ŝi zorg'e ekzamen'is ĉiu'j'n ebl'a'j'n konsekvenc'o'j'n de tia ag'o. Kompren'ebl'e sur la unu'a vic'o star'is tiu okaz'ant'aĵ'o, kiu ceter'e al ŝi ŝajn'is ne'evit'ebl'a. Tiu perspektiv'o ne ŝi'n halt'ig'is sur la voj'o, kiu est'is por ŝi la voj'o al dev'o. Ŝi hav'is neniu'n bedaŭr'o'n pro la ag'o de ŝi far'it'a, sent'ant'e, ke ŝi ag'us ankoraŭ sam'manier'e, se tia eventual'ec'o pov'us prezent'iĝ'i por la du'a foj'o.

Tamen ne sen mal'trankvil'ec'o ŝi antaŭ'rigard'is la epok'o'n en kiu, kiam ŝi'a graved'o far'iĝ'os vid'ebl'a, ŝi ne pov'os plu ĝi'n kaŝ'i. Antaŭ'temp'e ŝi vid'is, ke ĉiu'j hom'o'j kaj precip'e ĉiu'j hom'in'o'j, kiu'j ŝi'n kon'as, al ŝi turn'os si'a'n dors'o'n kun ŝajn'o'j de tim'ig'it'a hont'em'o, ŝi'n konsider'ant'e kiel vir'in'aĉ'o'n, kaj al ŝi diven'ig'ant'e aŭ eĉ mal'konfuz'e sci'ig'ant'e, ke ĉia ajn mond'um'rilat'o far'iĝ'is ne'ebl'a kun vir'in'o, kies mor'o'j est'as tiel mal'ĉast'eg'a'j.

Efektiv'e kiam la nov'aĵ'o iom post iom vast'iĝ'is, ĝi nask'is ĝeneral'a'n mir'eg'o'n. Cert'e ĉiu'j hom'o'j est'is konvink'it'a'j, ke ekzist'as inter Beatric'o kaj ŝi'a bo'kuz'o sent'o pli am'em'a ol simpl'a amik'ec'o. Sed oni kred'is, ke ĝis nun ĉiu'j ili'a'j am'aĵ'o'j ne preter'las'is la lim'o'j'n de ne'grav'a am'ind'um'et'o: kaj subit'e tiu am'ind'um'o ali'form'iĝ'is en ĉiu tag'a'j'n ge'edz'a'j'n kun'iĝ'o'j'n, kiu'j'n pruv'is la apud'ec'o de du apartament'o'j; kaj pli'e ĝi hav'is kiel konsekvenc'o'n tiu'n situaci'o'n, kiu'n la sol'a'j vir'in'o'j, leĝ'e unu'ig'it'a'j kun vir'o per ge'edz'ec'a'j lig'il'o'j, hav'as rajt'o'n montr'i kun fier'ec'o.

Dum la unu'a'j semajn'o'j, la efik'o, kiu'n tim'is Beatric'o, efektiv'iĝ'is en la preskaŭ tut'o de ŝi'a'j mond'um'a'j rilat'o'j. En unu moment'o la jun'a vir'in'o vid'is, ke ŝi'n for'las'as ĉiu'j hom'o'j, kiu'j en la pas'int'a temp'o montr'is al ŝi la plej grand'a'n simpati'o'n. Se kontraŭ tiu ĝeneral'a mal'estim'o sinjor'in'o Herbeno ne est'us hav'int'a por ŝi'n sub'ten'i la grand'ec'o'n de si'a am'o kaj la sen'kulp'ig'o'n de si'a konscienc'o, ŝi est'us sent'int'a si'n terur'e mal'feliĉ'a.

Sed iom post iom far'iĝ'is re'turn'e'n'ir'o. Ŝi'a kaz'o ŝajn'is special'a, ekster'ordinar'a, neniel simil'ant'a ĉiu'j'n ali'a'j'n kompar'ebl'a'j'n kaz'o'j'n. Oni memor'is pri i'a'j ĵurnal'a'j artikol'o'j, kiu'j est'is publik'ig'it'a'j, kiam okaz'is la eks'edz'in'iĝ'o de Reĝ'in'o, kaj kiu'j cert'ig'is, ke Fradeko kaj Herbeno est'as unu sam'a person'o sub du mal'sam'a'j nom'o'j. Tiu'j'n artikol'o'j'n oni komentari'is: kaj la konversaci'o'j, pri kiu'j Beatric'o est'is tem'o, preskaŭ ĉiam fin'iĝ'is per tiu fraz'o:

— Se tamen li est'as ŝi'a edz'o, ŝi est'as rajt'ig'it'a. Tio, kio kun'labor'is por akcel'i la mov'ad'o'n de la publik'a opini'o, kaj ĝi'n instig'is far'iĝ'i favor'a al sinjor'in'o Herbeno, est'is jen'a: Fradeko far'is neni'o'n por konserv'i la nom'o'n montr'it'a'n sur li'a nask'iĝ'a akt'o. Oni li'n nom'u Fernand'o aŭ Petro, Herbeno aŭ Fradeko, li indiferent'e respond'is al ĉiu'j tiu'j vort'o'j, ne ŝajn'ant'e prefer'i pli unu ol la ali'a'n.

Van'e Maziero komand'ton'e ordon'is al ĉiu'j si'a'j ofic'ist'o'j, ili'n minac'ant'e de tuj'a for'permes'o, se ili mal'obe'os, ke neniam ili nom'u la jun'ul'o'n per tiu vort'o Herbeno, al kies port'o neniel li'n rajt'ig'is li'a civil'a etat'o, la bankier'o hav'is neniu'n pov'o'n por al'trud'i si'a'n vol'o'n al si'a'j klient'o'j. Pro tio iom post iom la nom'o Fradeko preskaŭ mal'aper'is.

Tiu mal'aper'o don'is grand'eg'a'n antaŭ'e'n'puŝ'o'n al la labor'o de re'honor'ig'o, kiu de tag'o al tag'o pli kaj pli fort'iĝ'is por Beatric'o.

Ekzist'as vir'in'o'j, kies vizaĝ'o est'as stamp'it'a de tiel ĉast'ec'a sigel'o, kiu'j hav'as en si'a'j okul'o'j ŝajn'o'n de tiel virg'a sen'kulp'ec'o, ke la ide'o de kulp'o mal'bon'e akord'iĝ'as kun la impres'o, kiu'n ili sent'ig'as. Tia est'is la kaz'o de Beatric'o. Kiam oni ŝi'n rigard'is, oni ne pov'is kred'i, ke ŝi est'as kapabl'a de mal'virt'ec'o kaj de mal'ĉast'ec'o; kaj oni prefer'is vid'i en ŝi'a situaci'o la konsekvenc'o'n de mister'a'j kaj ne'kon'it'a'j kaŭz'o'j, prefer'e ol la viv'eg'ec'o'n de l’ organism'o kaj la delir'o'n de sent'o'j.

Pro tio la pli mal'tim'em'a'j re'komenc'is al'proksim'iĝ'i al ŝi, post'e ali'a'j, post'e ali'a'j ankoraŭ, kiu'j fin'e al'tir'is la pli tim'em'a'j'n.

Post kelk'a'j monat'o'j, la ne'regul'a situaci'o, en kiu trov'iĝ'is Fradeko. kaj sinjor'in'o Herbeno, est'is akcept'it'a sen komentari'o'j, kaj eĉ far'iĝ'is, se oni pov'as tiel parol'i, preskaŭ regul'ig'it'a, dank’ al la sen'apelaci'a sentenc'o de la publik'a opini'o.

La sol'a viktim'o ofer'it'a est'is la nom'o Fradeko, kiu tiu'foj'e dron'is sen esper'o de re'viv'ig'o.

Nun, tial ke ili'a am'kun'iĝ'o est'is kon'it'a de ĉiu'j, Petro kaj Beatric'o ne far'is plu pri ĝi i'a'n mister'o'n. En ĉiu'j lok'o'j oni ili'n renkont'is unu apud la ali'a. En hejm'o'j'n, en kiu'j ili est'is ambaŭ invit'it'a'j, anstataŭ al'ven'i apart'e, kiel ili far'is en la iam'a temp'o, kontraŭ'e ili mal'tim'e si'n prezent'is kun'e, kiel far'us legitim'a'j ge'edz'o'j.

Tiam ne'evit'ebl'a fenomen'o okaz'is. Mal'e de tio, kio kutim'e vid'iĝ'as, Beatric'o don'is si'a'n nom'o'n al la patr'o de si'a infan'o: kaj la lake'o anonc'is, ne ŝancel'iĝ'ant'e:

— Ge'sinjor'o'j Herbeno!

Fradeko aŭd'is kaj silent'iĝ'is.

Pro kia motiv'o, al li dir'is i'a'n tag'o'n sinjor'o Ĵakemaro, vi toler'as tiu'n anstataŭ'ig'o'n, kiu pov'as nur vi'n mal'pli'grand'ig'i! En vi'a lok'o, mi protest'us.

— Kio'n vi vol'as, ke mi far'u? Mi long'a'temp'e sen'halt'e protest'is: sed neni'u mi'n kred'is; kaj mi kompren'as, ke neni'u pov'is mi'n kred'i. Mi kontraŭ'batal'is per mi'a'j tut'a'j fort'o'j: mi fal'is venk'it'a. Hodiaŭ mi est'as lac'ig'it'a de tiu sen'ĉes'a pen'ad'o, kiu'n mi dev'us ĉiu'tag'e re'komenc'i sen ia rezultat'o. Tiu nom'o Herbeno est'as ver'a Sizif'a ŝton'eg'o. Anstataŭ las'i ĝi'n pez'e re'fal'i sur mi'a'j'n ŝultr'o'j'n, mi prefer'as ĝi'n port'i kuraĝ'e. Jen est'as ankoraŭ la plej bon'a rimed'o, por ke ĝi ne mi'n prem'eg'u.

Sinjor'o Ĵakemaro sku'is la kap'o'n, si'n demand'ant'e ĝis kia grad'o est'as kred'ind'a tia klar'ig'o.

— Pli'e, daŭr'ig'is Petro, la feliĉ'ec'o ig'as mal'kuraĝ'a. Mi ne est'is dorlot'it'a de l’ viv'o. De'post mi'a nask'iĝ'o ĝis la tag'o, en kiu mi renkont'is Reĝ'in'o'n, mi ĉiam est'is mal'feliĉ'a. Neni'u hom'o am'is mi'n, kiu sent'as en kor'o tia'n bezon'o'n de am'em'o. Subit'e kaj si'n'sekv'e la hazard'o mi'n met'as en ĉe'est'o de du vir'in'o'j, kiu'j tuj'e, pro simil'ec'o, al mi mal'ŝpar'as trezor'o'j'n de am'o ... destin'it'a por ali'a vir'o; mi tio'n konfes'as. Sed ĉu tio valor'as? La saĝ'ul'o est'as tiu, kiu sci'as profit'i la bon'aĵ'o'j'n, kiam ili al'ven'as, ne serĉ'ant'e esplor'i tro detal'e.

Fradeko est'is prav'a. En la dolĉ'a varm'et'o de li'a ge'edz'a nest'o, mol'e vat'um'it'a de Beatric'o, la jun'ul'o si'n las'is viv'i, intern'iĝ'ant'e en feliĉ'ig'a'n kviet'ec'o'n, kiu for'met'is for de li ne nur ĉi'a'n dezir'o'n al ribel'o, sed eĉ ĉi'a'n ebl'ec'o'n al kritik'ad'o.

En tiu epok'o, Beatric'o, kurac'it'a de Maziero, nask'is knab'o'n, kiu'n oni nom'is Maŭric'o.

Kiel la bankier'o jam promes'is al la jun'a vir'in'o, tri jar'o'j'n antaŭ'e, li vol'is far'i por la fil'o tio'n, kio'n li est'is far'int'a por la patr'o: kaj li ten'is la nov'nask'it'o'n super la bapt'uj'o.

Antaŭ tiu et'ul'o, kiu al'lig'is Beatric'o'n kun Petro per lig'il'o pli ne'romp'ebl'a ol la formul'aĵ'o'j de la ge'edz'ec'o, la est'int'ec'o plen'e mal'aper'is, kaj ekzist'is la sol'a est'ant'ec'o. De'post si'a kun'iĝ'o Fradeko kaj sinjor'in'o Herbeno akord'iĝ'is per ne'esprim'it'a konsent'o por neniam far'i i'a'n alud'o'n al far'iĝ'o'j, kiu'j antaŭ'ir'is ili'a'n unu'iĝ'o'n: kaj ambaŭ kutim'is al tiu diskret'ec'o pli facil'e, ol ili kred'is komenc'e. Efektiv'e en la unu'ton'ec'o de saĝ'e ord'ig'it'a viv'ad'o, oni mal'mult'e pri'pens'as pri far'iĝ'o'j okaz'int'a'j kelk'a'j'n jar'o'j'n antaŭ'e. La ĉiu'tag'a'j far'iĝ'o'j ĝeneral'e sufiĉ'as por okup'i la pens'o'n kaj far'iĝ'i tem'o por konversaci'o'j. Special'a'j kaj sekv'e mal'oft'a'j cirkonstanc'o'j est'as neces'a'j, por ke ge'edz'o'j est'u instig'it'a'j kontraŭ'en'ir'i la flu'o'n de si'a'j memor'o'j: kaj se unu aŭ ali'a hav'as grav'a'j'n motiv'o'j'n por neniam sku'i la cindr'o'j'n de dolor'ig'a est'int'ec'o, tiu est'int'ec'o pov'as trankvil'e dorm'i en silent'o kaj en forges'o, ĉar neniam oni bezon'as ĝi'n re'viv'ig'i.

Precip'e kiam nask'iĝ'as infan'o, tiu spirit'a fenomen'o plej intens'e okaz'as. Tiu et'ul'o absorb'as por si'a profit'o ĉiu'j'n moment'o'j'n kaj ĉiu'j'n pens'o'j'n; ĝi far'iĝ'as la cel'o, la unik'a pri'okup'ad'o de la viv'o. Kiam, dum si'a dorm'ad'o, ĝi las'as al si'a'j ge'patr'o'j kelk'a'j'n hor'o'j'n de ripoz'o, ĉi tiu'j, kiu'j pens'as nur al ĝi, kiu'j parol'as nur pri ĝi, ne hav'as plu liber'temp'o'n por si'n okup'i pri la pas'int'a'j afer'o'j. Est'int'ec'o ekzist'as nur por mal'jun'ul'o'j; sed por infan'o'j hav'as valor'o'n nur est'ant'ec'o kaj precip'e est'ont'ec'o.

Pro tio la am'o, kiu'n Petro dediĉ'is al si'a fil'o, vest'is tuj karakter'o'n de per'fort'ec'o, kiu simil'is frenez'ec'o'n.

— Ha! li re'dir'is ĉiu'moment'e al tiu'j, kiu'j bon'vol'is li'n aŭskult'i, ĉu mi est'as Herbeno? ĉu mi est'as Fradeko? Fakt'e tiu detal'et'o hav'as nun neniu'n grav'ec'o'n, tial ke bedaŭr'ind'e neniam Maŭric'o pov'os port'i unu aŭ ali'a'n el tiu'j nom'o'j. Ebl'e en la pas'int'a temp'o Beatric'o am'is si'a'n infan'ec'a'n amik'o'n, ebl'e eĉ ŝi edz'in'iĝ'is kun li; tio'n mi ne vol'as sci'i: sed por mi unu afer'o est'as ne'diskut'ebl'a; hodiaŭ malgraŭ memor'o'j, malgraŭ simil'ec'o'j, kiam ŝi am'as la patr'o'n de si'a fil'o, mi'n ŝi am'as, mi'n sol'a'n kaj ne ali'a'n. Petro rezon'is ĝust'e. Transport'o de sent'o'j, tut'e favor'a al li, efektiv'iĝ'is en la kor'o de Beatric'o; kaj tio'n ne eĉ rimark'is la jun'a vir'in'o.

Kiam Fradeko re'ven'is el Svis'uj'o, dum li'a mal'long'a ge'edz'ad'o kun Reĝ'in'o, en epok'o, en kiu okaz'is la vojaĝ'o en Din'a'n, kaj eĉ dum la komenc'o'j de ŝi'a re'edz'in'iĝ'o, la sent'o, kiu instig'is sinjor'in'o'n Herbeno kaj ŝi'n dev'ig'is, se oni pov'as tiel parol'i, si'n ĵet'i en li'a'j'n brak'o'j'n, est'is far'it'a nur de la impres'o'j ankoraŭ nov'a'j, kiu'j'n est'is las'int'a en ŝi'a kor'o ŝi'a am'o al Fernand'o. Sed de'post tiu epok'o, kiom da ĉiu'tag'a'j far'iĝ'o'j ven'is stern'iĝ'i unu sur la ali'a'n, for'ig'ant'e iom post iom per si'a'j sensaci'o'j ĉiu'tag'e re'nov'ig'it'a'j la impres'o'n nun mal'jun'ig'it'a'n de mal'nov'a'j memor'o'j.

Real'e antaŭ kiam Herbeno el'ir'os el Franc'uj'o por vetur'i al Noumea, Beatric'o ĉiam mal'san'a tut'e aŭ preskaŭ tut'e ne'kon'is la edz'in'iĝ'o'n. La ge'edz'a viv'o kun si'a'j ĝoj'o'j ver'e komenc'is por ŝi nur en la tag'o, en kiu la patr'o de Maŭric'o est'is re'trovit'a kaj re'en'ig'it'a en la famili'a'n hejm'o'n.

Do sinjor'in'o Herbeno est'is dank'em'a al Fradeko pro la ali'form'ig'o, kiu'n la kis'ad'o'j de l’ jun'ul'o efik'is en ŝi; kaj la nun'a am'o, kiu'n ŝi sent'is al li, est'is plen'e sincer'a. Post kiam ŝi est'is am'eg'int'a Petron tra la memor'o'j de l’ est'int'ec'o, Beatric'o nun am'is li'n por li mem, sen lim'ig'o, sen kaŝ'pens'o.

Cert'e la nask'iĝ'o de Maŭric'o mult'e influ'is tiu'n sentimental'a'n evoluci'o'n, sed ĝi ne ĝi'n produkt'is. Post temp'o la sam'a fenomen'o est'us sam'manier'e fatal'e okaz'int'a. La al'ven'o de infan'o hav'is nur kiel rezultat'o'n, ĝi'n akcel'i.

Post la akuŝ'o de sinjor'in'o Herbeno, est'us rid'ind'e daŭr'ig'i pli long'a'temp'e antaŭ'zorg'o'j'n, kiu'j nun ne pov'is plu erar'ig'i iu'n hom'o'n.

Plen'um'ant'e serioz'e si'a'j'n patr'a'j'n dev'o'j'n, Petro ne las'is plu la jun'a'n vir'in'o'n, kun'manĝ'is kun ŝi, unu'vort'e viv'is kun Beatric'o sam'e kiel far'us ver'a edz'o.

Tamen li konserv'is si'a'n privat'a'n apartament'o'n, por ke sinjor'in'o Herbeno pov'u liber'e akcept'i en si'a propr'a hejm'o la skrupul'em'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j'n la preskaŭ sen'ĉes'a ĉe'est'ad'o de Fradeko ĉe Beatric'o ebl'e skandal'us. Sed la du ŝrank'o'j'n oni for'met'is, ĉar ili obstrukc'is la ĉambr'o'j'n; kaj oni al'met'is pord'o'n al la mal'ferm'aĵ'o de l’ mur'o. La elektr'a'j pil'o'j de sonor'il'o'j, ne est'ant'e plu observ'it'a'j, difekt'iĝ'is kaj ne funkci'is plu. La serv'ist'o'j liber'e ir'is el unu apartament'o al la ali'a, ĉar nun tiu'j du ĉambr'ar'o'j far'is unu sol'a'n kaj sam'a'n loĝ'ej'o'n, Tamen Petro konserv'is kutim'o'n: en si'a'n hejm'o'n li ĉiam en'ir'is unu'e, kaj li penetr'is en la loĝ'ej'o'n de si'a edz'in'o, nur kiam li est'is pet'int'a de Viktor'in'o, ĉu neni'u trov'iĝ'as en la salon'o.

Sed moment'o al'ven'is, en kiu tiu'j ebl'e tro grand'ig'it'a'j skrupul'o'j ne eĉ hav'is plu motiv'o'n por est'i. Tiam la plej sever'a'j moral'ist'o'j est'is dev'ig'it'a'j konfes'i, ke, kun'iĝ'ant'e kun Fradeko, ne nur Beatric'o hav'is por si rajt'o'n, sed pli'e ke, re'ven'ant'e al si'a ne'diskut'ebl'a edz'o, ŝi far'is nur si'a'n dev'o'n.

Du jar'o'j est'is pas'int'a'j de'post la nask'iĝ'o de Maŭric'o. I'a'n tag'o'n Maziero ven'is vizit'i sinjor'in'o'n Herbeno; kaj la infan'o, laŭ si'a kutim'o, komenc'is grimp'i sur la genu'o'j'n de l’ bankier'o kaj en'esplor'i per si'a'j mal'grand'a'j man'et'o'j la poŝ'o'n de si'a grand'a amik'o, por pren'i la bon'bon'a'n sak'et'o'n, kiu'n li est'is cert'a, ke li trov'os en ĝi.

En tiu moment'o la vizaĝ'o de la knab'et'o trov'iĝ'is plen'e lum'ig'it'a de l’ sun'o; kaj Maziero, kiu li'n ekzamen'is rid'et'ant'e, ek'kri'is:

— Li est'as la viv'a portret'o de si'a av'o!

— Kio'n vi vol'as dir'i, bapt'o'patr'o? inter'romp'is Fradeko. Tial ke Beatric'o ĉiam aŭd'is tiu'n vort'o'n en la buŝ'o de Maŭric'o, ŝi far'is kiel si'a fil'o; kaj Petro ŝi'n imit'is. La mal'jun'ul'o sent'is pro tio grand'eg'a'n ĝoj'o'n. Fin'e li re'trov'is si'a'n fil'ig'a'n infan'o'n, si'a'n unu'a'n bapt'o'fil'o'n tia, kia li est'is en la pas'int'a temp'o. En la komenc'o, tiu nomad'o est'us est'int'a por Fernand'o tro danĝer'o'plen'a: Maziero tio'n kompren'is kaj ne insist'is. Sed nun, tial ke la jar'o'j pas'is, tial ke precip'e Maŭric'o kaj li'a patr'in'o ĝi'n uz'is du'dek'foj'e dum la tag'o, ĝi ne pov'is plu mir'ig'i iu'n kaj sekv'e danĝer'ig'i Fradekon.

— Kio'n vi vol'as dir'i, bapt'o'patr'o? ripet'is Petro.

— Mi vol'as dir'i, ke mi re'trov'as en la fizionomi'o de Maŭric'o ĉiu'j'n trajt'o'j'n de Leopold'o.

— Tio est'as ne'ebl'a.

— Kial? Ĉiu'tag'e oni vid'as atavism'a'j'n fenomen'o'j'n mult'e pli strang'a'j'n. Tiu infan'o simil'as al si'a av'o, sam'e kiel vi re'memor'ig'as Klotild'o'n.

— Ĉu vi est'as cert'a, ke vi ne erar'as? Ĉar tia cert'ig'o ŝajn'as tiel ne'ver'ŝajn'a.

— Tiu cert'ig'o est'as ne nur tut'e ver'ŝajn'a sed pli'e ne'diskut'ebl'a. Tiu, kiu, kon'int'e Klotild'o'n, vi'n ek'vid'us por la unu'a foj'o, ne ŝancel'iĝ'is por dir'i, ke vi est'as ŝi'a fil'o.

Aŭd'ant'e tiu'n opini'o'n, kon'ig'it'a'n laŭ tiel ne'protest'ebl'a manier'o, Fradeko neni'o'n respond'is kaj el'ir'is.

Post kelk'a'j tag'o'j, sinjor'in'o Herbeno konduk'is Maŭric'o'n al Maziero, kiel ŝi kutim'is far'i tre oft'e, por ke la infan'o pov'u kis'i si'a'n bapt'o'patr'o'n.

— Ven'u do kun mi, dir'is la bankier'o al la jun'a vir'in'o; mi hav'as i'o'n por montr'i al vi.

Kaj li ŝi'n en'ir'ig'is en si'a'n labor'ĉambr'o'n. Ĝi est'is lok'o, en kiu la mal'jun'ul'o si'n en'ferm'is kun si'a'j memor'aĵ'o'j. Plen'a de ĉiu'spec'a'j objekt'o'j, relikv'o'j de l’ pas'int'a temp'o, ĝi est'is por li ver'a sankt'ej'o, en kiu'n en'ir'is neni'u krom Baptist'o. Sol'a Reĝ'in'o trans'ir'is ĝi'a'n sojl'o'n, dum la vesper'o, en kiu ŝi surpriz'is, ne ĝi'n kompren'ant'e, la terur'a'n sekret'o'n, kiu mord'et'is kiel ulcer'o la ekzist'ad'o'n de l’ mal'feliĉ'ul'o.

Sur la kontraŭ'a mur'o, mal'kun'ig'it'a'j de la fenestr'o, la portret'o'j de Leopold'o kaj de Klotild'o, pentr'it'a'j laŭ natur'a ampleks'o, etern'e rid'et'is en si'a'j or'um'it'a'j kadr'o'j.

— Rigard'u kaj kompar'u, dir'is Maziero al Beatric'o, montr'ant'e per unu man'o si'a'n mal'grand'a'n bapt'o'fil'o'n kaj per la ali'a la du portret'o'j'n. Ĉia diskut'o ŝajn'is ne'util'a. Fradeko simil'is al Klotild'o tiel, kiel vir'o pov'as simil'i al vir'in'o: kaj ne est'is mal'facil'e diven'i, ke kiam Leopold'o est'is du'jar'a, li dev'is hav'i fizionomi'o'n simil'a'n al tiu, kiu'n Maŭric'o hodiaŭ prezent'as.

— Tiu simil'ec'o est'as ekster'ordinar'a, murmur'is sinjor'in'o Herbeno; sed kiam oni iom'et'e pri'pens'as, ĝi tre facil'e klar'iĝ'as.

Kaj ŝi rest'is long'a'temp'e kontraŭ la du portret'o'j, ili'n rigard'ad'ant'e, kompar'ant'e la trajt'o'j'n de Leopold'o kun tiu'j de Maŭric'o, dum Maziero dir'is:

— De'post la leter'o de sinjor'o Morn'o ni kon'as la ver'o'n. Sed kiam eĉ ni est'us dub'int'a'j ĝis hodiaŭ, mi kred'as, ke tiu atavism'a fenomen'o est'as pli alt'valor'a pruv'o ol ĉiu'j ali'a'j kun'ig'it'a'j far'iĝ'o'j. Jam est'is mal'facil'e akcept'i, ke la natur'o si'n ripet'is laŭ tiel ident'a manier'o; sed supoz'i, ke la sam'a kaz'o pov'as re'komenc'i por la du'a foj'o en du mal'sam'a'j famili'o'j, supoz'i ekzempl'e, ke la fil'o de Petro pov'as simil'i al la patr'o de Fernand'o per simpl'a efik'o de hazard'o, tio preter'ir'as la lim'o'j'n de la plej mal'raci'a fantazi'o.

Tiu simil'ec'o mir'ig'is ĉiu'j'n hom'o'j'n, kiu'j en la pas'int'a temp'o kon'is la kapitan'o'n Herbeno. Inter ili kelk'a'j konserv'is en si'a album'o la fotograf'aĵ'o'n de la jun'a oficir'o, kiam ĉi tiu est'is ankoraŭ infan'o. Oni kompar'is: kaj est'is evident'e por ĉiu'j, ke la fil'o de Fradeko est'as la nep'o de Leopold'o. Do Petro, kiu jam simil'is al Klotild'o, pov'is est'i nur la bapt'o'fil'o de Maziero kaj la edz'o de Beatric'o. Re'komenc'ant'e kun li la ge'edz'a'n kun'iĝ'o'n, la jun'a vir'in'o est'is do ne nur ne riproĉ'ind'a sed kontraŭ'e tut'e laŭd'ind'a, ĉar ŝi don'is grand'a'n kaj tre imit'ind'a'n ekzempl'o'n de edz'in'a fidel'ec'o.

Tio sufiĉ'e fam'iĝ'is, por ke la juĝ'ist'ar'o est'u dev'ig'it'a atent'i al ĝi. La Prokuror'o de Respublik'o parol'is pri tio al la Ĝeneral'a Prokuror'o, kiu si'a'vic'e parol'is al la Gard'ist'o de Sigel'o'j.

— Je Di'o! respond'is la ministr'o, est'as kred'ebl'e, est'as eĉ cert'e, ke Fradeko kaj la ĉen'romp'int'a Herbeno far'as unu sol'a'n vir'o'n; sed fakt'e la leĝ'a'j pruv'o'j tut'e mank'as. Malgraŭ si'a kondamn'o, tiu knab'eg'o trov'is rimed'o'n por konserv'i la estim'o'n de ĉiu'j hom'o'j: neni'u kred'is al li'a kulp'ec'o. Ali'part'e li'a civil'a etat'o est'as ne'protest'ebl'a; mi sam'e parol'os pri li'a'j ali'a'j akt'o'paper'o'j, kiu'j ŝajn'as tut'e laŭ'regul'a'j; fin'e oni est'as dev'ig'at'a konfes'i, ke absolut'e ne'riproĉ'ind'a montr'iĝ'as li'a publik'a kondut'o. Pri li'a privat'a mi dir'os neni'o'n; ĉar ĝi ne ni'n koncern'as. Do tial ke tiu afer'o est'as jam tre mal'nov'a; tial ke ni pov'us erar'i; tial ke erar'o ni'n ig'us mok'ind'a'j, laŭ mi'a opini'o, se Fradeko daŭr'ig'as est'i si'n'gard'em'a, se li ne tro al'tir'as la fam'o'n al si'a person'o, est'as prefer'ind'e sci'i neni'o'n kaj las'i dorm'i la afer'o'j'n.

Klozelo, kiu hav'is mult'e da kamarad'o'j en ĉiu'j fak'o'j de la magistrat'ar'o, aŭd'is pri tiu respond'o. Li rapid'e ĝi'n kon'ig'is al si'a'j amik'o'j.

Ĉiu'j ĝoj'is eĉ Petro; ĉar de'post kiam li konstat'is mem la ekster'ordinar'a'n simil'ec'o'n, kiu ekzist'as inter li'a fil'o kaj la patr'o de Fernand'o, li ne protest'is plu. Cert'e li konfes'is al neni'u, ke li est'as Herbeno; sed li'a silent'iĝ'o mem ŝajn'is por ĉiu'j ver'a konfes'o.

— Nun, tial ke li ne pov'as plu ne'i, dir'is iam Maziero al Eduard'o, kial do li obstin'as en si'a mut'ec'o?

— Laŭ mi'a opini'o, li est'as tut'e prav'a, respond'is la advokat'o. Memor'u la parol'o'j'n de l’ ministr'o: “Se Fradeko daŭr'ig'as est'i si'n'gard'em'a, se li ne tro al'tir'as la fam'o'n al si'a person'o.” Ver'a konfes'o li'n pere'ig'us, ĉar tiam la juĝ'ist'ar'o est'us dev'ig'it'a si'n inter'met'i. Tiel long'e kiam Petro ne parol'os, oni hav'os ebl'e dub'o'j'n, sed neniu'n cert'ec'o'n. Absolut'a silent'o, jen est'as li'a unik'a sav'il'o.

— Sed dum tiu temp'o la jar'o'j flu'as. Beatric'o kaj li est'os kondamn'it'a'j pas'ig'i si'a'n tut'a'n ekzist'ad'o'n en stat'o de ŝajn'e ne'leĝ'a kun'viv'ad'o; neniam Maŭric'o pov'os est'i legitim'ig'it'a.

— Est'as ver'e. Sed ĉu ekzist'as rimed'o por tio'n mal'help'i? Fakt'e tio hav'as grav'ec'o'n nur flank'a'n, tial ke ĉiu'j hom'o'j sci'as nun, kio'n ili dev'as opini'i, kaj kon'as pri tiu punkt'o la tut'a'n ver'o'n. Real'e sinjor'in'o Herbeno kaj ŝi'a edz'o est'as plen'e feliĉ'a'j, ĉar la ne'regul'ec'o de ili'a situaci'o est'as nur ŝajn'a, kaj ili ĉiam daŭr'ig'as ĝu'i la ŝat'o'n kaj la estim'o'n, kiu'j'n ambaŭ ĉiam merit'is.

Kaj la viv'ad'o daŭr'ig'is laŭ flu'o egal'a, vintr'e en Parizo kaj somer'e en Vaucresson.

Tial ke la pseŭdo'ge'edz'o'j ne hav'is sufiĉ'e da mon'o por pag'i al si la luks'o'n de du loĝ'ej'o'j, unu en urb'o kaj la ali'a'n en kamp'ar'o, la bankier'o, kies medicin'a'j opini'o'j ne ŝanĝ'iĝ'is, kaj kiu vol'is, ke la mal'grand'a Maŭric'o viv'u kiel ebl'e plej plen'e en kamp'ar'o, ĝentil'e propon'is al Petro kaj al Beatric'o plen'a'n apartament'o'n en si'a Vaucresson’a kamp'o'dom'o.

En ĝi la mal'jun'ul'o akcept'is mult'e da vizit'ant'o'j. Inter ili oft'e vid'iĝ'is sinjor'o Ĵakemaro, li'a mal'nov'a Sèvres’a amik'o, kiu aĉet'is al li kaj al la du hered'ant'in'o'j de fraŭl'in'o Delanjo la du'obl'a'n kamp'o'dom'o'n, kiu laŭ li'a opini'o far'as unu sol'a'n bien'o'n.

Unu'e li intenc'is detru'i la du dom'o'j'n kaj konstru'i en ili'a lok'o mez'epok'a'stil'a'n kastel'et'o'n, kies ide'o li'n tra'vag'is de'post li'a jun'aĝ'o. Sed tial ke la mon'o mank'is por ebl'ig'i la real'ig'o'n de li'a rev'o, li ĝi'n prokrast'is ĝis pli feliĉ'a'j tag'o'j, kaj atend'ant'e li lu'don'is apart'e la du bien'o'j'n.

Sed fin'e li ek'sci'is la mort'o'n de mal'jun'a naŭ'dek'jar'a pra'onkl'o, kies hered'aĵ'o'n li esper'is de'post pli ol dek'kvin jar'o'j. Nun li do pov'os efektiv'ig'i tiu'n dezir'o'n, kiu li'n kares'is dum li'a tut'a viv'ad'o.

De'post ok tag'o'j sinjor'o Ĵakemaro est'is met'int'a la labor'ist'o'j'n en si'a'n Sèvres’an bien'o'n, kiam i'a'n vesper'o'n li al'ven'is al Vaucresson, kaj pet'is de Maziero, ĉu li bon'vol'as li'n akcept'i privat'e.

— Kio do okaz'as tiel mister'e? demand'is la bankier'o. Sinjor'o Ĵakemaro el'tir'is el si'a poŝ'o skatol'et'o'n el fer'lad'o.

— Jen est'as, li dir'is, tio, kio'n la detru'ist'o'j trov'is en la mur'o de la dom'et'o, kiu'n vi iam konstru'is por vi'a ĝarden'ist'o. Unu el brik'o'j est'is tre lert'e for'met'it'a kaj anstataŭ'it'a de tiu skatol'o. Kiam la tapet'paper'o est'is re'glu'it'a sur ĝi, oni ne pov'is i'o'n rimark'i. Se la dom'et'o ne est'us detru'at'a, tiu objekt'o pov'is rest'i en tiu lok'o dum mult'e da jar'o'j: neni'u est'us diven'int'a ĝi'a'n ekzist'o'n.

— Ĉu vi rigard'is, kio en ĝi trov'iĝ'as?

— Tio est'us mal'diskret'a. Mi al'port'is la afer'o'n, ne ĝi'n mal'ferm'int'e.

Ĝi est'is mal'nov'a skatol'o por sardel'o'j. La kovr'il'o'n iam de'ŝir'it'a'n oni mal'delikat'e re'kun'lut'is. Tiu, kiu plen'um'is tiu'n labor'o'n, ne kutim'is far'i tia'n task'o'n: tio est'is vid'ebl'a per unu ek'rigard'o.

Maziero pren'ig'is en la kuir'ej'o la il'o'n, per kiu oni mal'ferm'as la pekl'aĵ'uj'o'j'n, de'tranĉ'is la foli'o'n el fer'lad'o, kiu ferm'is la skatol'o'n, kaj, ĝi'n re'lev'int'e, rigard'is en intern'o.

— Leter'o! li dir'is. Tio far'iĝ'as mir'ig'a. Li pren'is la kovert'o'n. Ĝi est'is poŝt'mark'it'a, por ke oni pov'u ĝi'n tuj'e ĵet'i en poŝt'skatol'o'n, kaj port'is la sur'skrib'o'n:

Por don'i al sinjor'o Klozelo, advokat'o en Parizo.

— Sed mi re'kon'as la skrib'manier'o'n de Reĝ'in'o! ek'kri'is la bankier'o.

La leter'o est'is sigel'it'a de kvin vaks'a'j sigel'o'j, sur kiu'j relief'iĝ'is la du liter'o'j R. K.

— Reĝ'in'o Kolardo! Mi ne erar'is. Ceter'e mi re'kon'as la sigel'il'o'n de tiu mal'feliĉ'ul'in'o. Sinjor'o. Ĵekemaro, al'don'is Maziero, si'n turn'ant'e al si'a iam'a najbar'o, ĉu vi pov'as don'i al mi du hor'o'j'n?

— La tut'a'n vesper'o'n, se vi vol'as.

— Ven'u kun mi Parizon. Mi rapid'as port'i tiu'n leter'o'n al Eduard'o, tial ke li sol'a hav'as rajt'o'n ĝi'n sen'sigel'ig'i. Sam'temp'e vi rakont'os al li en kia'j cirkonstanc'o'j ĝi al'ven'is en vi'a'j'n man'o'j'n.

Dum la voj'ir'o, la bankier'o dir'is al si'a kun'ul'o:

— Ĉiam mi suspekt'is Reĝ'in'o'n, ke ŝi est'as tiu mister'a vir'in'o, kiu'n mi'a kompat'ind'a Fernand'o neniam vol'is perfid'i. Mi est'as cert'a, ke tiu leter'o en'hav'as klar'ig'o'n pri la enigm'o, kiu kondamn'ig'is tiu'n mal'feliĉ'a'n infan'o'n. Ŝajn'as al mi, ke la aŭtomobil'o marŝ'as tiel mal'rapid'e kiel testud'o, tiel fort'e mi dezir'as sci'i. — Ir'u do pli rapid'e, li dir'is al la meĥanik'ist'o.

— Ne'ebl'e, sinjor'o; mi hav'us protokol'o'n pro tro'o da rapid'ec'o.

Kiam la advokat'o, sci'ig'it'a per kelk'a'j mal'long'a'j fraz'o'j, pren'is la kovert'o'n al li adres'it'a'n, li'a man'o'j trem'is pro kor'tuŝ'ec'o.

Apenaŭ li est'is ĵet'int'a ek'rigard'o'n sur la man'skrib'it'a'j'n foli'o'j'n:

— Vi est'is prav'a, li dir'is al Maziero. Reĝ'in'o est'is la am'ant'in'o de Fernand'o.

Post moment'o:

— Dum la tag'o, en kiu Sedilo mort'is, li dir'is, daŭr'ig'ant'e si'a'n tra'leg'ad'o'n, Herbeno pas'ig'is si'a'n tut'a'n post'tag'mez'o'n en ŝi'a ĉambr'o. Bedaŭr'ind'e li las'is ŝi'n unu hor'o'n pli fru'e ol la hor'o, en kiu okaz'is la mort'ig'o: do li'a vizit'o al tiu vir'in'o ne pov'as liver'i al li alibi’on. Tamen, al'don'is Eduard'o, se, en moment'o kiam okaz'is la proces'o, mi est'us hav'int'a tiu'n dokument'o'n, ĝi est'us liver'int'a por mi'a pled'ad'o potenc'a'n element'o'n de defend'o. Ĉiu'j hom'o'j est'is favor'a'j al Herbeno: li'a est'int'a viv'o por'parol'is por li. Malgraŭ prem'eg'ant'a'j kulp'o'pruv'o'j, mi hav'as konvink'o'n, ke neni'u inter la juĝ'ant'o'j est'us kred'int'a al li'a kulp'ec'o: sol'a li'a kulp'ig'ant'a silent'iĝ'o li'n pere'ig'is.

— Nun, kio'n ni far'os?

Eduard'o respond'is laŭ mal'preciz'a manier'o. Li ne vol'is parol'i en la ĉe'est'o de sinjor'o Ĵakemaro.

Ĉi tiu, kiu est'is delikat'eduk'it'a hom'o, kompren'is, ke li'a ĉe'est'o ĝen'as.

— Se vi ne bezon'as plu mi'n, li dir'is, tial ke mal'fru'iĝ'as, mi prefer'us ... Maziero ek'kapt'is fervor'e la stang'o'n al li prezent'it'a'n.

— Sen'kulp'ig'u mi'n pro la mal'help'o, kiu'n mi okaz'ig'is al vi, li dir'is, prem'ant'e la man'o'n de li'a mal'nov'a amik'o, kaj las'u mi'n vi'n dank'i tre sincer'e. Nun'e, tial ke vi rakont'is al sinjor'o Klozelo ĉio'n, kio'n vi sci'as, mi sent'us ver'a'n skrupul'o'n, vi'n de'ten'ant'e.

Kiam sinjor'o Ĵakemaro est'is el'ir'int'a:

— Antaŭ kiam ni far'os i'o'n ajn, dir'is la advokat'o, unu'e ni dev'os demand'i Petron. En tiu afer'o li est'as la precip'a interes'it'o. Tial ke tiu leter'o est'as konfidenci'a, mi pov'as ĝi'n montr'i al neni'u, kaj tamen ne mal'respekt'i pro tio mi'a'n dev'o'n. Sol'a Fradeko pov'os montr'i ni'a'n plan'o'n de kondut'o. Ĉu li est'as en Vaucresson?

— Mi kred'as.

— Mi el'ir'as kun vi. Kiam la du vir'o'j est'is re'ven'int'a'j en la kamp'o'dom'o, ili rapid'e montr'is al Petro la leter'o'n mal'kovr'it'a'n de sinjor'o Ĵakemaro.

Dum la jun'ul'o ĝi'n tra'leg'is, ili pen'is diven'i, laŭ la mov'ad'o'j de li'a fizionomi'o, la impres'o'j'n, kiu'j dev'is agit'i li'a'n anim'o'n; kaj ili prov'is antaŭ'kon'i li'a'n respond'o'n.

Kiam Fradeko est'is fin'int'a, li mal'varm'e re'don'is la manuskript'o'n al la advokat'o, dir'ant'e:

— Mi ne kon'is la ekzist'o'n de tiu dokument'o, sed mi kon'is ĝi'a'n en'hav'o'n. Mi ne bezon'is mult'e pri'pens'ad'i, por diven'i la abomen'a'n kondut'o'n de Reĝ'in'o en tiu tut'a afer'o. Jam mi est'is postul'int'a de ŝi, ke ŝi sci'ig'u pri tio la juĝ'ist'ar'o'n: kaj ŝi'a rifuz'o okaz'ig'is en ni'a hejm'o terur'a'j'n disput'o'j'n, kelk'a'j'n tag'o'j'n antaŭ kiam ŝi prov'is si'n mem'mort'ig'i.

— Ebl'e tiu'j disput'o'j est'is unu el kaŭz'o'j de ŝi'a pere'ig'a determin'o, rimark'ig'is Maziero.

— Tio est'as kred'ebl'a, respond'is Petro.

— Sed, dir'is Klozelo, kiu ne forges'is, pro kia motiv'o li ven'is al Vaucresson, vi ne dir'as, kia'j est'as vi'a'j intenc'o'j pri tiu leter'o.

— Sed mi ne bezon'as don'i mi'a'n opini'o'n pri ĝi.

— Ŝajn'as tamen, ke est'as vi tiu, kiu'n ĝi koncern'as.

— Ha jes, vi est'as prav'a, respond'is Petro rid'et'ant'e, mi tio'n forges'is. Nu, antaŭ kiam mi kon'ig'os mi'a'n respond'o'n, permes'u, ke mi far'u demand'o'n.

— Parol'u; mi vi'n aŭskult'as.

— Ĉu la konfes'o'j de Reĝ'in'o sufiĉ'as por pruv'i la sen'kulp'ec'o'n de Herbeno?

— Ne, tial ke ili ne liver'as alibi’on. Sed dank’ al ili, est'os facil'e pruv'i, ke la tut'a ver'o ne est'is kon'it'a, kiam la sentenc'o est'is proklam'it'a. Tiu leter'o en'ten'as nov'a'n fakt'o'n. Sekv'e oni pov'as pet'i la revizi'o'n de l’ proces'o.

— Tiam kio okaz'os?

— Neni'u pov'as ĝi'n diven'i: tio de'pend'os de la nov'a juĝ'esplor'o. Nun, tial ke la kulp'ig'at'o ne pov'os plu konserv'i la sekret'o'n pri si'a'j am'rilat'o'j kun Reĝ'in'o, sen'dub'e li far'os mal'kaŝ'o'j'n, kiu'j ebl'e ŝanĝ'os la aspekt'o'n de l’ afer'o: tiam kred'ebl'e ĝi fin'iĝ'os per sentenc'o pro sen'kulp'ig'o.

— Se mi bon'e kompren'is vi'a'n rezon'ad'o'n, ver'dir'e tiu sen'kulp'ig'o si'n apog'as sur neniu'n cert'a'n fundament'o'n.

— Mi dir'is jam: ĉio de'pend'os de la nov'a proces'inform'o.

— Sed vi dir'as, ke Fernand'o far'os mal'kaŝ'o'j'n. Pro tio neces'e est'as, ke li si'n prezent'u al la tribunal'o. Sed tio'n li ne pov'as far'i, ĉar li est'as ĉen'romp'int'o.

— Tial ke neces'e est'as, ke la kulp'ig'at'o si'n prezent'u mem, se ni ricev'as la revizi'o'n de l’ proces'o, li'a pun'o est'os inter'romp'it'a. Tiam li pov'os re'pren'i si'a'n ver'a'n nom'o'n, kaj aŭd'i la proklam'o'n de si'a sen'kulp'ig'o, se li est'as sen'kulp'a.

— Aŭ de si'a mal'liber'ig'ad'o, se li ne est'as tia. Kaj vi kred'as, ke hom'o, tiel inteligent'a kiel est'as Herbeno, risk'os tia'n eventual'ec'o'n. Mi sci'as, ke, se mi est'us en li'a situaci'o, mi ne akcept'us, kaj rest'us trankvil'e en la lok'o, en kiu mi est'as, ne don'ant'e sign'o'n de viv'o.

— Tiam ĝis vi'a mort'o vi intenc'as rest'i obstin'e en'ferm'it'a en vi'a Fradeka person'ec'o. Vi far'os neniu'n prov'o'n, vi risk'os eĉ neniu'n danĝer'o'n, por re'akir'i vi'a'n unu'a'n kaj real'a'n individu'ec'o'n? Petro rid'et'is.

— Mi ne perd'os mi'a'n temp'o'n por diskut'i kun vi, li respond'is. Vi dezir'as, ke mi kon'ig'u mi'a'n decid'o'n; mi konsent'as. Sed tiu decid'o est'as ne're'vok'ebl'a. Fradeko mi est'as; Fradeko mi rest'os. Oni pov'os nom'i mi'n Herbeno; mi mi'a'vic'e pov'os ne protest'i, respond'i eĉ al tiu nom'o: sed neniam mi ĝi'n akcept'os; neniam mi ĝi'n sub'skrib'os.

— Mi ne klopod'us por influ'i vi'a'n determin'o'n, se ĝi ne post'tren'us grav'a'j'n konsekvenc'o'j'n por tiu'j, kiu'j'n vi am'as, por vi'a edz'in'o kaj por vi'a fil'o. Ĉu vi'a konscienc'o ne vi'n riproĉ'as, ke vi las'as tiu'j'n du est'aĵ'o'j'n for de la leĝ'o. Dank’ al vi'a obstin'o, vi dev'ig'os Beatric'o'n est'i ĉiam'e nur vi'a ne'leĝ'a kun'kuŝ'ant'in'o, kaj Maŭric'o'n, nur adult'a infan'o.

La advokat'o el'parol'is tiu'j'n vort'o'j'n per sever'a voĉ'o, per ton'o, kiu'n li est'us uz'int'a, si'n turn'ant'e al kulp'ul'o.

Petro trem'et'is kaj si'n star'ig'is, hav'ant'e en okul'o'j flam'o'n de koler'o. Sed li hav'is sufiĉ'e da potenc'o por si'n kviet'ig'i mem, kaj respond'is trankvil'e:

— Vi est'as prav'a. Mi dev'as far'i ĉio'n, kio'n mi pov'as, por re'don'i al mi'a edz'in'o kaj al mi'a fil'o laŭ'regul'a'n kaj laŭ'leĝ'a'n ekzist'ad'o'n. Jen est'as do tio kio'n mi hav'as por propon'i: kaj mi kred'as, ke mi part'o'pren'as vi'a'j'n ide'o'j'n. Pet'u la revizi'o'n de l’ proces'o. Post'e tuj kiam vi est'os ricev'int'a la inter'romp'o'n de l’ pun'o, en'pres'ig'u en ĉiu'j'n Franc'a'j'n kaj ali'land'a'j'n ĵurnal'o'j'n kaj precip'e en Esperant'a'j'n gazet'o'j'n not'o'n, en kiu vi kon'ig'os al Herbeno, ke se li konsent'as akcept'i nov'a'n juĝ'o'n, li pov'as si'n prezent'i, ne tim'ant'e i'o'n.

— Tia est'is efektiv'e mi'a unu'a intenc'o. Sed ĉu tiu'j klopod'o'j pov'os hav'i rezultat'o'n, se vi rifuz'as vi'n montr'i sub vi'a ver'a nom'o.

— Sekv'u mi'a'n argument'o'n. Du afer'o'j est'as ebl'a'j: aŭ Herbeno est'as mal'viv'a, aŭ li est'as viv'a. Se li est'as mal'viv'a, ni ne bezon'as plu ni'n okup'i pri li. Se li est'as viv'a, kred'ebl'e li pren'is mal'ver'a'n nom'o'n. Ebl'e eĉ, ŝirm'it'e de tiu mal'ver'a nom'o, li fond'is nov'a'n famili'o'n pli-mal'pli laŭ'regul'a'n, mi tio'n konfes'as; sed tie ne kuŝ'as la demand'o.

— Tio est'as pli ol ver'ŝajn'a, dir'is Maziero, rigard'ant'e fiks'e Fradekon; tio est'as cert'a.

Petro ne palpebr'um'is.

— En la unu'a hipotez'o, li daŭr'ig'is, kompren'ebl'e Fernand'o ne si'n prezent'os. En la du'a, li ne mal'sprit'e for'las'os la cert'a'n trankvil'ec'o'n, kiu'n li ĝu'as, por risk'i la hazard'o'j'n de dub'a re'honor'ig'o. Do li sam'e ne si'n prezent'os.

— Evident'e. Sed tiam, al kio pov'as util'i ...?

— Atend'u. La logik'a konsekvenc'o de tio, kio'n mi dir'is, est'as jen'a: Herbeno est'u mort'int'a ĉu pro natur'a, ĉu pro soci'a mort'o, li est'as plen'e perd'it'a por si'a'j famili'an'o'j. Neniam li re'ven'os mez'e'n de ili.

— Sed mi ne vid'as, kia'n util'o'n vi pov'as el'tir'i el ...

— Grand'eg'a'n util'o'n! La silent'iĝ'o de Fernand'o est'os grav'eg'a pri'supoz'o pri li'a mort'o. Ĝis nun Herbeno ne est'u don'int'a sign'o'n de viv'o, tio natur'e klar'iĝ'as. Sed li daŭr'ig'u ne si'n montr'i, li ne klopod'u. por si'n el'ig'i el la kondamn'o, kiu pez'as sur li, tio est'as afer'o pli mal'facil'e akcept'ebl'a. Dub'o pov'as nask'iĝ'i; kaj tiu'n dub'o'n oni dev'as lert'e ekspluat'i. Ŝajn'as al mi, ke se oni si'n turn'us al person'o'j, kiu'j hav'as potenc'a'n influ'o'n, ne est'us ne'ebl'e redakt'ig'i mort'akt'o'n je l’ nom'o de Fernand'o. Tiam Beatric'o est'us liber'a: mi pov'us edz'iĝ'i kun ŝi kaj legitim'ig'i mi'a'n fil'o'n.

Petro el'parol'is tiu'j'n last'a'j'n vort'o'j'n kun ton'o de ver'a ekscit'eg'o. Oni sent'is, ke en tiu'n esper'o'n li met'is si'a'n tut'a'n viv'o'n.

Post tiu'j vort'o'j la advokat'o el'ir'is. Konduk'ant'e Eduard'o'n ĝis la staci'dom'o, la bankier'o dir'is:

— Nun, kia est'os vi'a kondut'o?

— Mi far'os tio'n, kio'n dezir'as Fradeko. Li tim'as, ke, kiam eĉ li est'us sen'kulp'ig'it'a pri la mort'ig'o de Sedilo, oni li'n kulp'ig'os pri bigami'o, pro li'a edz'iĝ'o kun Reĝ'in'o. En tia'j kondiĉ'o'j li prefer'as konserv'i si'a'n Fradekan person'ec'o'n, ĉar ĝi sol'a li'n pov'as protekt'i kontraŭ tiu du'a danĝer'o. Real'e li est'as tut'e prav'a. Ha! tiu knab'eg'o est'as diabl'e fort'a!

Post du monat'o'j, kiam oni est'is ricev'int'a de la tribunal'o la revizi'o'n de l’ proces'o, Maziero traduk'ig'is en ĉiu'j lingv'o'j'n kaj en'pres'ig'is en ĉiu'j'n Parizajn, provinc'a'j'n, ali'land'a'j'n ĵurnal'o'j'n kaj fin'e en la kvin'dek Esperant'a'j'n gazet'o'j'n dis'sem'it'a'j'n sur la supr'aĵ'o de la ter'glob'o not'o'n, kiu dev'is ĉiu'tag'e el'don'iĝ'i dum ses monat'o'j.

Tiu ag'o dev'is kost'i al li grand'eg'a'n mon'sum'o'n. Sed por re'don'i al tiu'j, kiu'j'n li am'as, ripoz'o'n kaj honor'o'n, la bankier'o ne ŝancel'iĝ'is, kaj ofer'is gaj'e part'o'n de si'a posed'aĵ'o.

Tiu not'o dir'is:

“Fernand'o Herbeno, kondamn'it'a al pun'labor'o'j ĝis la fin'o de si'a viv'o, kaj nun ĉen'romp'int'a, est'as sci'ig'it'a, ke ĵus oni mal'kovr'is dokument'o'n, kiu liver'as por li nov'a'n fakt'o'n, tio est'as se ne pruv'o'n, almenaŭ pri'supoz'o'n pri li'a sen'kulp'ec'o.

Tiu dokument'o est'as leter'o de Reĝ'in'o Kolardo.

Antaŭ kiam tiu vir'in'o mal'aper'os, ŝi tuŝ'it'a de konscienc'riproĉ'o'j, kon'ig'is laŭ ĝi'a'j plej et'a'j detal'o'j ĉio'n, kio okaz'is inter ŝi kaj ŝi'a am'ant'o, en la tag'o, en kiu Sedilo est'is mort'ig'it'a Sekv'e, tial ke la revizi'o de l’ proces'o est'as princip'e ricev'it'a, la pun'o, kiu frap'as Fernand'o'n Herbenon, est'as moment'e inter'romp'it'a.

Se li konsent'as si'n prezent'i de'nov'e antaŭ la tribunal'o kaj toler'i la prov'o'j'n de du'a juĝ'o, li pov'as re'ven'i en Franc'uj'o'n sub si'a ver'a nom'o, ne hav'ant'e i'o'n por tim'i.”

Ĉapitr'o Dek'du'a

De'post kvin monat'o'j, tiu artikol'o montr'iĝ'is ĉiu'tag'e en ĉiu'j tut'mond'a'j ĵurnal'o'j. La publik'o, ĝi'n trov'ant'e konstant'e sub si'a'j okul'o'j, est'is ted'it'a de tiu sen'ĉes'a leg'ad'o kaj ĝi'n kon'is parker'e.

— Evident'e tiu Herbeno est'as mal'viv'a de'post long'a temp'o, ĉiu'j ĉiu'flank'e cert'ig'is. Li mort'is, pen'ant'e for'kur'i for de Noumea, kiel li'a'j kun'ul'o'j, pri kiu'j oni hav'as sam'e neniu'n sci'ig'o'n.

— Vi erar'as, respond'is la ali'a'j: est'as mal'viv'a nur la nom'o Herbeno; ĉar tiu, kiu ĝi'n port'is, nom'iĝ'as hodiaŭ Fradeko.

Maziero, konvink'it'e, ke li'a bapt'o'fil'o ne pov'as re'aper'i, tial ke li est'as la sam'a vir'o kiel Petro, atend'is sen'pacienc'e, ke la monat'o'j est'os flu'int'a'j.

Li sen'ripoz'e klopod'is apud ĉiu'j potenc'ul'o'j por redakt'ig'i mort'akt'o'n je l’ nom'o de Fernand'o.

Dum tiu temp'o, la Ministr'o de Just'ec'o for'las'is si'a'n ofic'o'n pro politik'a'j mal'konsent'o'j. La nov'a Gard'ist'o de Sigel'o'j, kiu pro financ'a'j afer'o'j hav'is privat'a'j'n motiv'o'j'n por est'i dank'a al la bankier'o, afekt'e montr'is en tiu afer'o, sam'e kiel en ĉiu'j ali'a'j, opini'o'n diametr'e kontraŭ'a'n al tiu, kiu'n hav'is li'a antaŭ'ul'o.

— De'post long'a temp'o la mort'o de Herbeno est'as por mi cert'a, li dir'is i'a'n tag'o'n al Maziero. Ili for'kur'is tri'op'e: oni re'trov'is la post'sign'o'j'n de neni'u. Est'as ne'ebl'e, ke tri for'kur'ant'o'j pov'u kaŝ'i si'a'n ekzist'ad'o'n tiel long'a'temp'e, kaj ke pli-mal'pli fru'e ili ne est'u re'kon'it'a'j: la polic'o hav'as tro da spert'ec'o, por ke oni akcept'u tia'n supoz'o'n. Ali'part'e se tiu knab'eg'o est'us ankoraŭ viv'ant'a, ne est'as konjekt'ebl'e, ke dank’ al la vast'eg'a publik'ad'o, kiu'n vi uz'as, ĉu i'a'n ĉu ali'a'n tag'o'n la artikol'o, en kiu oni parol'as pri li, ne al'tir'us li'a'n atent'o'n. Do, se post ses monat'o'j Herbeno ne re'ven'is, mi kred'as, ke oni pov'os tre facil'e far'i tio'n, kio'n vi dezir'as.

Pro tio Petro kaj Beatric'o atend'is kun febr'a kor'tuŝ'ec'o, ke tiu last'a monat'o est'u flu'int'a. Fin'e la jun'a vir'in'o est'os vidv'in'o, tio est'as liber'a, kaj pov'os don'i al si'a am'o du'a'n rajt'ig'o'n.

Cert'e ŝi est'os dev'ig'at'a atend'i ankoraŭ dek monat'o'j'n. Sed ĉu tiu mal'long'a prokrast'o hav'as valor'o'n por ŝi, kiu en la pas'int'a temp'o est'is konvink'it'a, ke ŝi pov'os far'iĝ'i sinjor'in'o Fradeko nur en si'a mal'jun'aĝ'o.

Pro tio, la am'em'o, kiu'n tiu'j ne'ge'edz'iĝ'int'a'j ge'edz'o'j sent'is unu al la ali'a, pli kaj pli grand'iĝ'is.

— Se mi dev'us ci'n perd'i, dir'is oft'e Petro, mi sent'as, ke mi ne post'viv'us post tia mal'feliĉ'aĵ'o.

I'a'n mard'o'n vesper'e, tag'o'n, en kiu Beatric'o kutim'is akcept'i ĉe si'a manĝ'o'tabl'o ĉiu'j'n si'a'j'n amik'o'j'n, iu fort'e sonor'ig'is ĉe ŝi'a pord'o.

Est'is apenaŭ la kvin'a.

— Ir'u mal'ferm'i, dir'is sinjor'in'o Herbeno al Viktor'in'o. Kiu pov'as ven'i en tiu hor'o? murmur'is la jun'a vir'in'o. Ĝi pov'as est'i nek Eduard'o nek sinjor'o Maziero; ĉar est'as tro fru'e.

— Sinjor'in'o, dir'is la serv'ist'in'o, ĝi est'as li'a mastr'a Moŝt'o. Mi ne sci'as tio'n, kio est'as en li; sed li ŝajn'as tut'e strang'a. Li ne mi'n rigard'is, kaj en'ir'is rekt'e en la salon'o'n, dir'ant'e: “Avert'u ŝi'a'n mastr'in'a'n Moŝt'o'n, ke mi est'as sinjor'o Herbeno.” Beatric'o far'iĝ'is rev'em'a.

Tiu foj'o est'is la unu'a, je kiu Fradeko en'ir'is en ŝi'a'n hejm'o'n sen'per'e, ne pas'int'e antaŭ'e tra si'a privat'a apartament'o. Ĝi sam'e est'is la unu'a, je kiu li uz'is si'a'n ver'a'n nom'o'n por si'n anonc'ig'i.

— Li forges'is kred'ebl'e si'a'j'n ŝlos'il'o'j'n, ŝi pens'is. Pro diskret'ec'o, li ne kuraĝ'as penetr'i ĉi tie'n, ne mi'n avert'ig'int'e antaŭ'e. Ĝust'e tiu'n post'tag'mez'o'n, li dev'is ir'i al si'a tajlor'o por prov'i vest'o'j'n. Sen'dub'e li konserv'is si'a'j'n nov'a'j'n vest'aĵ'o'j'n kaj las'is la ali'a'j'n, kiu'j ebl'e bezon'is flik'o'j'n; kaj li forges'is si'a'j'n ŝlos'il'o'j'n en la poŝ'o de si'a mal'nov'a pantalon'o.

Dum sinjor'in'o Herbeno monolog'is, ŝi mal'ferm'is la pord'o'n de l’ salon'o.

Per unu ek'rigard'o ŝi vid'is, ke ŝi'a konjekt'o est'as ĝust'a: ŝi'a edz'o port'is jak'o'n, kiu ne part'o'pren'is li'a'n kutim'a'n vest'ar'o'n.

Ek'vid'ant'e Beatric'o'n, la jun'ul'o rapid'is al ŝi, ŝi'n pren'is en si'a'j brak'o'j; kaj ŝi'n sub'lev'ant'e el ter'o, kvazaŭ ŝi est'us infan'in'o, li ŝi'n kun'port'is ĝis kanap'o, sur kiu'n li sid'iĝ'is, hav'ant'e si'a'n edz'in'o'n sur si'a'j genu'o'j.

— Mi, mi, est'as mi, kar'ul'in'o mi'a, li murmur'is: est'as mi, ci'a edz'o Fernand'o, kiu re'pren'as si'a'n ver'a'n nom'o'n, kaj kiu re'ven'as al ci kred'ebl'e por ĉiam.

Tim'ig'it'e de tiu eksplod'o de sent'o'j, kiu'n ŝi ne atend'is Beatric'o est'is sam'temp'e ĝoj'eg'a kaj mal'trankvil'a pro la determin'o, kiu'n ŝi'a edz'o subit'e ek'pren'is, determin'o, kiu klar'ig'is kaj ĝust'ig'is la stat'o'n de ekscit'eg'o, en kiu trov'iĝ'is la jun'ul'o.

Ŝi las'is si'n lul'i en la brak'o'j de si'a am'at'o, re'don'ant'e li'a'j'n kares'o'j'n, re'dir'ant'e inter du ŝmac'o'j:

— Ha! kar'ul'o mi'a, mi'a am'at'a edz'o, jen est'as ci; fin'e mi ci'n re'trov'as. Tiu'n nom'o'n Fernand'o, kiu'n est'is por mi'a lip'o tiel dolĉ'e el'parol'i en la pas'int'a temp'o, est'as do permes'at'e re'dir'i ĝis sat'eg'o. Nun neni'u bar'il'o star'iĝ'os inter ni; kaj ni'a reciprok'a am'o pli ankoraŭ grand'iĝ'os: tamen mi kred'is, ke tio est'as ne'ebl'a.

Kiam la unu'a ebri'ec'o est'is iom kviet'ig'it'a:

— Ebl'e ci lud'as tre danĝer'a'n lud'o'n, ŝi dir'is. Sed mi sent'as mi'n tro feliĉ'a por ci'n riproĉ'i. Neniam est'i si mem est'as ne'toler'ebl'e.

— Al kiu ci dir'as tio'n? Ha! tiu nom'o Petro Fradeko, sub kiu mi viv'is dum ses jar'o'j, pez'as sur mi, mi'n prem'eg'as. Mi dezir'eg'as mi'n sen'ig'i je tiu ĉifon'aĵ'o, re'en'ir'i en mi'n mem, ne sent'i pli long'a'temp'e sur mi'a'j ŝultr'o'j tiu'n ali'vest'aĵ'o'n.

Beatric'o naĝ'is en rav'o. Ŝi forges'is la danĝer'o'n, kiu'n risk'as Fernand'o, kaj ĝu'is nur la ĝoj'o'n, kiu'n ŝi sent'is, vid'ant'e, ke ŝi'a edz'o, ŝi'a infan'ec'a amik'o, est'as tiel plen'e re'akir'it'a. Fin'e ŝi pov'os re'memor'ig'i la far'iĝ'o'j'n de l’ est'int'ec'o; kaj ŝi'n ne plu halt'ig'os tiu'j silent'o'j aŭ tiu'j ne'ad'o'j, al kiu'j ŝi cert'e kutim'is, sed kiu'j tamen ŝi'n oft'e lac'ig'is.

Dank’ al la si'n'ten'ad'o de Petro, la sum'o de ŝi'a'j viv'it'a'j jar'o'j est'is tranĉ'it'a laŭ du part'o'j, nom'e: antaŭ la proces'o kaj post la kondamn'o. De'post kiam Beatric'o est'is re'trov'int'a si'a'n edz'o'n sub la Fradeka nom'o, komenc'is por ŝi nov'a ekzist'ad'o tut'e mal'simil'a kun la unu'a, ne hav'ant'a kun la antaŭ'a i'a'n rilat'o'n: kaj la jun'a vir'in'o ĝoj'is, pens'ant'e, ke nun ŝi pov'os dir'i:

— Tiu ne'trans'ir'ebl'a mur'o, kiu ferm'is mi'a'n viv'o'n, kaj por mi ne'ebl'ig'is ĉi'a'n al'ir'o'n al la pas'int'a ekzist'ad'o, est'as do por ĉiam detru'it'a.

Dum'e Herbeno daŭr'ig'is, kvazaŭ li pens'us laŭt'e:

— Ha! mi long'a'temp'e ŝancel'iĝ'is. Kiam mi ek'sci'is, ke oni est'is mal'kovr'int'a pri'supoz'o'j'n pri mi'a sen'kulp'ec'o, sed nur pri'supoz'o'j'n kaj ne cert'a'j'n pruv'o'j'n, mi ne kaŝ'is al mi mem, ke ebl'e mi far'us mal'sprit'aĵ'o'n, mi'n liver'ant'e. Sub tiu Fradeka nom'o mi est'is plen'e protekt'it'a, kaj tre cert'a, ke neniam iu hom'o pov'os mal'kovr'i la ver'a'n person'o'n, kiu si'n ŝirm'as mal'antaŭ ĝi'n. Se mi est'us fraŭl'o, mi kred'as, ke mi est'us en'tomb'ig'int'a mi'n por ĉiam en tiu'n mal'ver'a'n individu'ec'o'n, kvankam tio mi'n fort'e ted'is. Sed ci ekzist'is, mi'a am'at'in'o. Mi ne vol'is, ke ci est'u dev'ig'at'a rest'i dum ci'a tut'a viv'ad'o en tiu ne'toler'ebl'a situaci'o, est'ant'e nek edz'in'o nek vidv'in'o. Ŝanc'o al re'honor'ig'o prezent'iĝ'is: mi dev'is ĝi'n ek'kapt'i. Jen est'as kial mi decid'iĝ'is.

Nun Beatric'o est'is super'mezur'e mir'ig'it'a: ŝi eĉ komenc'is sent'i iom da tim'o. Hieraŭ ankoraŭ ŝi'a edz'o parol'is laŭ diametr'e mal'a manier'o: eĉ li est'is met'int'a en si'a'j'n fraz'o'j'n energi'o'n tia'n, ke oni pov'is hav'i neniu'n dub'o'n pri li'a'j ver'a'j intenc'o'j. Tiu'n tuj'a'n ŝanĝ'o'n neni'o klar'ig'is.

— Ĉu li'a'j cerb'a'j ec'o'j mal'alt'iĝ'is? ŝi pens'is kun terur'o. Kred'ebl'e la rol'o, kiu'n li lud'as de'post tiom da jar'o'j, li'n prem'eg'as. Li sent'as, ke ĉiu'j li'a'j fort'o'j est'as el'uz'it'a'j.

Ŝi'n inter'romp'is en ŝi'a'j pri'pens'o'j bru'o de sonor'il'o.

— Atend'u mi'n unu minut'o'n, ŝi dir'is al Fernand'o, met'ant'e du ŝmac'o'j'n sur ĉiu'n el li'a'j vang'o'j. Neces'e est'as, ke mi vid'u, kiu al'ven'as. Kred'ebl'e ĝi est'as mi'a kudr'ist'in'o.

Sinjor'in'o Herbeno mensog'is. Ŝi kontraŭ'e supoz'is, ke la vizit'ant'o dev'as est'i Maziero: sed ŝi vol'is li'n antaŭ'sci'ig'i pri tio, kio okaz'as.

Beatric'o ne erar'is.

— Ha! sinjor'o Maziero, ŝi dir'is rapid'e al la mal'jun'ul'o, mi'a edz'o trov'iĝ'as en stat'o de ekscit'eg'o, kiu mi'n terur'as. Li for'ĵet'as la Fradekan nom'o'n, vol'as re'pren'i la Herbenan, kaj si'n prezent'i al la juĝ'ist'ar'o.

— Strang'e, murmur'is la bankier'o pens'em'a. Antaŭ kelk'a'j tag'o'j li esprim'is tut'e mal'a'n opini'o'n.

Akompan'it'e de la jun'a vir'in'o, li en'ir'is en la salon'o'n.

— Mi erar'is, dir'is Beatric'o, si'n turn'ant'e al Fernand'o: ĝi ne est'is mi'a kudr'ist'in'o, sed ci'a bapt'o'patr'o, al kiu mi kon'ig'is ci'a'n decid'o'n.

— Mi'a bapt'o'patr'o! ek'kri'is la jun'ul'o, salt'eg'ant'e en la brak'o'j'n de la mal'jun'ul'o. Ha! las'u mi'n vi'n kis'i.

— Infan'o mi'a, balbut'is Maziero, pli kor'tuŝ'it'a de tiu sen'brid'a am'montr'o ol li vol'is ĝi'n ŝajn'ig'i, mi'a kar'a infan'o, est'as tre ne'si'n'gard'em'a tio, kio'n ci far'as. Tamen mi est'as feliĉ'a, sent'ant'e, ke fin'e ci tut'e re'ven'is al ni. Nun mi esper'as, ke ci kontent'ig'os ni'a'n am'em'a'n sci'vol'o'n, kaj ke ci kon'ig'os detal'e ĉiu'j'n far'iĝ'o'j'n, kiu'j okaz'is de'post ci'a for'kur'o for de Noumea ĝis ci'a al'ven'o mez'e'n de ni.

— Atend'u, ke Eduard'o ĉe'est'u, dir'is Beatric'o.

— Klozelo dev'as do ven'i tiu'vesper'e? demand'is Herbeno.

— Ci forges'as, ke hodiaŭ est'as mard'o. Fernand'o ek'rid'et'is. Post'e respond'ant'e al si'a propr'a pens'o:

— Kiel est'as agrabl'e, li dir'is, kiam oni re'ven'as mez'e'n de si'a'j famili'an'o'j, re'trov'i en'radik'ig'it'a'j'n kutim'o'j'n. Ŝajn'as, ke la temp'o flu'int'a okup'as en mi'a viv'o neniu'n lok'o'n. Mi kred'as, ke mi est'as aktor'o, kiu, tuj kiam li lud'is si'a'n komedi'o'n, rapid'e re'en'ir'as en si'a'n loĝi'o'n, por skrap'i la fals'a'n kolor'o'n al'met'it'a'n al li'a vizaĝ'o.

En tiu moment'o Juli'in'o kaj ŝi'a edz'o si'a'vic'e en'ir'is. Per du vort'o'j Maziero ili'n sci'ig'is pri la okaz'ant'aĵ'o. La advokat'o sku'is la kap'o'n kaj re'don'is al Herbeno li'a'n varm'a'n man'prem'o'n. Sed dum Fernand'o kis'is sinjor'in'o'n Klozelo kun ne'kompren'ebl'a'j ĝoj'el'montr'o'j, kvazaŭ li ne ŝi'n vid'is de'post mult'a'j jar'o'j, Eduard'o murmur'is mal'laŭt'e:

— Tio ŝajn'as ver'e strang'a. Al'paŝ'ant'e al la bankier'o, kaj per okul'klin'o montr'ant'e Herbenon, li tuŝ'is si'a'n frunt'o'n per si'a montr'a fingr'o kun tiu demand'a rigard'o, kiu signif'as:

— Ĉu li ne hav'as si'a'n cerb'o'n mal'ord'ig'it'a?

Kaj Maziero respond'is, kun'tir'ant'e si'a'j'n brov'o'j'n kaj mal'rapid'e mov'ant'e la menton'o'n antaŭ'e'n: kaj tio klar'e vol'is dir'i:

— Mi tio'n tim'as. En tiu moment'o Maŭric'o, kiu re'ven'is kun si'a guvern'ist'in'o, far'int'e si'a'n promen'o'n, bru'e en'ir'is en la salon'o'n.

— Bon'a'n vesper'o'n, pa'ĉj'o, li kri'is, kur'ant'e al Herbeno kun etend'it'a'j brak'o'j. Mi est'is tre saĝ'a.

— Sed, bub'et'o mi'a, respond'is Fernand'o, sid'ig'ant'e la infan'o'n sur si'a'j'n genu'o'j'n, mi ne est'as ci'a pa'ĉj'o.

— Ĉu al vi aparten'as tiu ĉarm'a knab'et'o? daŭr'ig'is la jun'ul'o, si'n turn'ant'e al sinjor'in'o Klozelo.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, ĉiu'j gast'o'j de Beatric'o si'n rigard'is unu la ali'a'n kun mir'eg'o, dum Maŭric'o daŭr'ig'is, malic'e rid'et'ant'e, kred'ant'e, ke tio est'as ŝerc'aĵ'o:

— Jes, jes, ci est'as mi'a pa'ĉj'o; tio'n mi sci'as tre bon'e, mi.

— Vi ne respond'is, Juli'in'o, rimark'ig'is Herbeno.

— Nu, amik'o mi'a, dir'is Beatric'o kun mal'kontent'a mi en'o, est'as fraz'o'j, kiu'j'n honest'a vir'in'o neniam ŝat'as aŭd'i, eĉ kiam la parol'ant'o petol'as, precip'e en la situaci'o, en kiu ni ambaŭ trov'iĝ'as.

— Sed mi tut'e ne ŝerc'as, tut'e ne.

— Sufiĉ'as, ek'kri'is sinjor'in'o Herbeno, kiu'n ek'kapt'is koler'o. Ci tre sci'as, ke tiu infan'o aparten'as al ni.

— Al ni! blek'eg'is Fernand'o: ci vol'as dir'i: al ci. Ha! krim'ul'in'o!

Kaj rapid'ant'e al Beatric'o, kiu'n ŝton'ig'is mir'eg'o, li ek'kapt'is la jun'a'n vir'in'o'n per ŝi'a'j ŝultr'o'j, ŝi'n sovaĝ'e sku'ad'is kaj per'fort'e ĵet'is sur la parget'o'n.

Eduard'o kaj Maziero si'n lev'is, help'ont'e sinjor'in'o'n Herbeno.

— Las'u mi'n; ne mi'n tuŝ'u, kri'eg'is Fernand'o per tondr'a voĉ'o. Ĉiu'j vi est'as mal'kuraĝ'ul'o'j. Kiam mi re'ven'as mez'e'n de mi'a'j famili'an'o'j, mi trov'as adult'o'n lok'it'a'n en la edz'a hejm'o: kaj vi ne hav'as sufiĉ'e da hont'em'o por mi'n antaŭ'sci'ig'i, sufiĉ'e da kompat'o por mi'n erar'ig'i. Anstataŭ for'ĵet'i for de vi la mal'ĉast'a'n, la ĵur'romp'int'a'n vir'in'o'n, vi far'iĝ'as kontraŭ'e la kun'help'ant'o'j de ŝi'a perfid'o, la kun'kulp'ant'o'j de ŝi'a hont'o. Tial ke, laŭ la leĝ'o, en ge'edz'ec'o bastard'o'j ne pov'as ekzist'i, vi dir'as: “Ci est'as la edz'o; do tiu infan'o al ci aparten'as”, kred'ant'e, ke mi est'os sufiĉ'e mal'sprit'a, por akcept'i ne protest'ant'e tia'n patr'ec'o'n! Dum Fernand'o parol'is, Maziero li'n fiks'e rigard'is. Esprim'o de dolor'o kaj de kompat'o pentr'iĝ'is sur la vizaĝ'o de l’ mal'jun'ul'o.

— Diskut'i kontraŭ li li'n ne'util'e koler'ig'us, li dir'is al la advokat'o. Ni ne respond'u.

Dum'e Beatric'o si'n lev'is kaj al'paŝ'is al si'a edz'o, kun larm'o'plen'a'j okul'o'j, kun man'o'j plekt'it'a'j.

— Nu, Fernand'o, mi'a am'eg'at'o, ŝi preĝ'is, re'konsci'iĝ'u; mi ci'n pet'eg'as. Est'as abomen'a tia kulp'ig'o. Tamen ci tre sci'as, ke mi est'as fidel'a edz'in'o, ke eĉ mi puŝ'is la fidel'ec'o'n ĝis la plej absolut'a si'n'don'o, ĝis la mem'ofer'o. Feliĉ'e mi hav'as pruv'o'n de mi'a sen'kulp'ec'o. Ha! mi ne pov'is diven'i, ke iam al mi est'os rezerv'it'a tia dolor'o: ĝi est'as, ne plu hav'i ci'a'n konfid'o'n, est'i dev'ig'at'a mi'n mal'alt'ig'i ĝis la montr'o de materi'a'j pruv'o'j. Maŭric'o simil'as ci'a'n patr'o'n: ĉu ci pov'as postul'i pli'o'n?

— Kiel? Ci kuraĝ'as dir'i, ke tiu infan'o simil'as mi'a'n patr'o'n? maĉ'ad'is Fernand'o kun mal'estim'a rid'et'o. Tia mal'tim'o super'as ĉio'n, kio'n oni pov'as imag'i.

— Sed kompar'u mem, respond'is la jun'a vir'in'o, el'tir'ant'e el album'o Leopold'a'n fotograf'aĵ'o'n, far'it'a'n kiam li est'is infan'o, kaj ĝi'n prezent'ant'e al Herbeno.

La jun'ul'o ĝi'n pren'is, ek'kapt'is per brak'o la knab'et'o'n, kiu'n la terur'o inerci'ig'is, li'n tren'is ĝis lamp'o, por met'i li'a'n vizaĝ'o'n en plen'a'n lum'o'n, kaj atent'e rigard'ad'is Maŭric'o'n kaj la portret'o'n, kompar'ant'e.

Subit'e li las'is la bub'o'n kaj la fotograf'aĵ'o'n, fal'is sur apog'seĝ'o'n kun kap'o inter man'o'j, ek'kri'ant'e mez'e de plor'eg'o'j:

— Est'as ver'e! Ŝi est'as prav'a. Di'o mi'a! ĉu mi frenez'iĝ'as?

— Tio'n mi tim'as, respond'is Maziero mal'laŭt'e. Ni las'u li'n plor'i. La larm'o'j mal'streĉ'ig'os li'a'j'n nerv'o'j'n kaj li'n kviet'ig'os.

Fernand'o daŭr'ig'is bru'e plor'eg'i, hav'ant'e si'a'n korp'o'n sku'at'a'n de spasm'o'j.

En tiu moment'o la pord'o mal'ferm'iĝ'is: kaj Viktor'in'o anonc'is:

— Ŝi'a mastr'in'a Moŝt'o est'as serv'it'a! Beatric'o ĵet'is rigard'o'n al si'a edz'o. Vid'ant'e, ke Herbeno ĉiam en'profund'iĝ'as en la sam'a'n sen'mov'ec'o'n:

— Post moment'o, ŝi respond'is. Mi sonor'ig'os, kiam ni est'os pret'a'j.

Kaj la jun'a vir'in'o re'ven'is sid'iĝ'i apud Fernand'o'n, li'n pren'ant'e en si'a'j brak'o'j, li'n lul'ant'e kiel infan'o'n, viŝ'ant'e per si'a'j ŝmac'o'j la plor'o'j'n, kiu'j perl'iĝ'is ankoraŭ sur la rand'o de li'a'j palpebr'o'j, murmur'ant'e mal'laŭt'e:

— Mi ci'n am'as, mi'a kar'ul'o. Mi neniam am'is, neniam am'os ali'a'n vir'o'n. Pri tiu punkt'o ombr'o de dub'o ne dev'as eĉ ci'n tuŝ'et'i. Kial do antaŭ moment'o ci est'is tiel kruel'a? kial ci far'is al mi ĉagren'o'n? Kaj ŝi daŭr'ig'is, mal'ŝpar'ant'e ĉiu'j'n trezor'o'j'n de si'a am'em'o, dum la mal'feliĉ'ul'o balbut'is mal'laŭt'e:

— Ŝi ĉiam am'as mi'n; mi tio'n sent'as. Mi'a kulp'ig'o ne ŝajn'is ŝi'n tuŝ'i, ĉar ŝi ne prov'is la plej mal'grand'a'n defend'o'n. Oni eĉ dir'us, ke ŝi ne ĝi'n kompren'is. Ag'is sam'manier'e Eduard'o kaj mi'a bapt'o'patr'o. Ambaŭ mi'n ekzamen'is per tiu strang'a rigard'o, kiu'n oni uz'as, kiam oni observ'as frenez'ul'o'n. Mi ne pov'as dub'i pri ili'a lojal'ec'o kaj ili'a sincer'ec'o. Sed tiam, kial tiu infan'o est'as nur tri'jar'a, kaj, tial ke li est'as nur tri'jar'a, kial li simil'as mi'a'n patr'o'n?

Maziero al'tir'is Klozelon kaj Juli'in'o'n al la plej mal'proksim'a angul'o de l’ salon'o.

— Por moral'a mal'san'o, li dir'is, taŭg'as moral'a kurac'ad'o. La kares'o'j de li'a edz'in'o est'as cert'e la plej bon'a el ĉiu'j terapi'a'j rimed'o'j. Ni ne ŝajn'u atent'i al ili.

— Ĉu vi kred'as, ke li est'as grav'e tuŝ'it'a?

— Mi tio'n tim'as. Vol'ant'e si'n anstataŭ'ig'i al ali'a hom'o, Fernand'o entrepren'is labor'o'n, kiu super'as la hom'a'j'n fort'o'j'n. Kiel li dir'is mem, antaŭ moment'o, li simil'as aktor'o'n, kiu de'post ses jar'o'j est'us sur la scen'ej'o tag'e kaj nokt'e, kun spirit'o ĉiam mal'dorm'ant'a, ne hav'ant'a unu minut'o'n da ripoz'o. En tia'j kondiĉ'o'j, li'a cerb'o est'is tiel lac'ig'it'a, ke ĝi trov'iĝ'as nun tut'e fort'el'uz'it'a kaj est'as en plen'a difekt'iĝ'o. La mal'feliĉ'a frenez'ul'o subit'e forges'as, ke li est'as patr'o. Mi vid'as en tiu strang'aĵ'o spirit'stat'o'n tre kon'it'a'n de medicin'ist'o'j, kiu'j ĝi'n nom'as amnezi'o. Fin'e li'a ekscit'eg'o de'post la komenc'o de l’ vesper'o, la tuj'a determin'o, kiu'n li pren'is, post'ir'ant'a sen inter'temp'o post la intenc'o'j tut'e mal'simil'a'j, kiu'j'n hieraŭ ankoraŭ li esprim'is kun konvink'a ton'o, kiu ŝajn'is tut'e ne'ŝancel'ebl'a, ĉio tio pruv'as, ke la cerb'o de tiu mal'feliĉ'a infan'o est'as nun lok'o de profund'a prem'eg'o.

— Cert'e vi dir'as la ver'o'n, rimark'ig'is Eduard'o: eĉ mi dev'as al vi kon'ig'i observ'ad'o'n, kiu tut'e akord'iĝ'as kun vi'a diagnoz'o. Antaŭ moment'o, dum Herbeno parol'is, mi li'n ekzamen'is kaŝ'e; kaj mi'n mir'ig'is la ŝanĝ'o'j al'ven'int'a'j en li'a fizionomi'o. Li'a vizaĝ'o est'as lac'a; li'a'j trajt'o'j, kun'tir'it'a'j: li ŝajn'as pli'mal'jun'ig'it'a. Pli'e li'a'n nigr'a'n har'ar'o'n sulk'ig'as de lok'o al lok'o kelk'a'j blank'a'j faden'o'j. Unu'vort'e li montr'as kun'ec'o'n da ŝanĝ'o'j tia'n, ke mi mir'as, ĉar mi ne ili'n konstat'is pli fru'e. Kred'ebl'e tio'n okaz'ig'as efik'o de special'a kaj ne ankoraŭ vid'it'a lum'ig'o.

— Tio est'is ne'evit'ebl'a. Kiam la nerv'a'j centr'o'j est'as tro lac'eg'a'j, la tut'a ceter'o de l’ organism'o fatal'e est'as frap'it'a.

— Vid'ant'e tiu'n subit'a'n perd'o'n de memor'ec'o, mi demand'as mi'n, ĉu la hipotez'o, kiu'n iam li mem propon'is por klar'ig'i la mort'o'n de Sedilo, ne est'as tiu, kiu plej akurat'e rilat'as kun la real'ec'o. Vir'o, kiu est'as kapabl'a forges'i, ke li hav'as fil'o'n, cert'e pov'as frap'i hom'o'n, en kiu li'a mal'san'a cerb'o montr'as mal'amik'o'n, kaj post'e ne plu konserv'i memor'o'n pri la ag'o plen'um'it'a.

— Tio est'as tre oft'a en kaz'o'j de mask'it'a epilepsi'o.

— Pro tio, tial ke oni est'os dev'ig'it'a re'komenc'i la proces'esplor'o'n de tiu afer'o, mi kred'as, ke est'os saĝ'e ĝi'n konduk'i laŭ tiu direkt'o.

La du vir'o'j si'n lev'is kaj al'proksim'iĝ'is al Beatric'o, kiu daŭr'ig'is mal'ŝpar'e don'i al Fernand'o la cert'ig'o'j'n de la plej pasi'plen'a am'o.

Subit'e sinjor'in'o Herbeno trem'et'is. Ŝi ek'aŭd'is en la vestibl'o la voĉ'o'n de si'a edz'o.

Fernand'o trov'iĝ'is apud ŝi, du'on'kuŝ'ant'e en ŝi'a'j brak'o'j; kaj tamen tiu voĉ'o, kiu parol'is en antaŭ'ĉambr'o, ver'e aparten'is al Herbeno: kaj oni ĝi'n aŭd'is dir'ant'a'n tre mal'konfuz'e:

— Kial oni ne ankoraŭ al'tabl'iĝ'is? Tamen mi mult'foj'e rekomend'is, ke, kiam mi mal'fru'iĝ'as, oni ne mi'n atend'u. Aŭd'ant'e tiu'j'n parol'o'j'n, Eduard'o, Juli'in'o, Maziero si'n lev'is kun'e, hav'ant'e si'a'j'n rigard'o'j'n direkt'it'a'j'n al la pord'o.

Tiu pord'o mal'rapid'e mal'ferm'iĝ'is: en la kadr'o aper'is hom'o.

Tiu hom'o est'is ... Petro Fradeko.

La eksterm'ant'a anĝel'o, aper'ant'e subit'e antaŭ la gast'o'j de Beatric'o kaj ten'ant'e en man'o si'a'n flam'ant'a'n glav'o'n, est'us kaŭz'int'a mal'pli da terur'eg'o ol la honest'a vizaĝ'o de Fradeko rid'et'ant'a.

Ĉiu'j kvin'op'e, kun okul'o'j el'ir'ant'a'j el okul'ej'o'j, kun korp'o klin'iĝ'ant'a antaŭ'e'n, kun brak'o'j streĉ'it'a'j, kvazaŭ ili vol'us re'puŝ'i monstr'a'n aper'aĵ'o'n, ŝajn'is ŝton'ig'it'a'j, kaj simil'is statu'o'j'n de Stupor'o.

— Nu, kial do vi ĉiu'j mi'n rigard'as tiel strang'e? demand'is Petro.

Sed subit'e li ek'vid'is Fernand'o'n.

— Ha! li ek'kri'is, jen est'as Li!

Nub'o pas'is sur li'a'j okul'o'j; kaj por ne fal'i li est'is dev'ig'it'a si'n al'kroĉ'i sur la en'kadr'aĵ'o de la pord'o.

Tamen kiam la unu'a mir'eg'o est'is pas'int'a, ĉiu'j re'komenc'is far'i kelk'a'j'n mov'et'o'j'n: sed ili ne parol'is ankoraŭ. Ili'a'j rigard'o'j sen'ĉes'e ir'is de Fradeko al Herbeno kaj de Herbeno al Fradeko.

Kiam fotograf'ist'o prezent'as du pozitiv'a'j'n prov'o'j'n de sam'a negativ'a kliŝ'aĵ'o, unu'a'vid'e tiu'j du portret'o'j ŝajn'as ident'a'j. Tamen, se oni ekzamen'as ili'n ambaŭ tre atent'eg'e, baldaŭ oni rimark'as kelk'a'j'n preskaŭ ne'vid'ebl'a'j'n diferenc'o'j'n. Unu est'as pli mal'pal'a; la ali'a, pli pal'a. La rand'o'j est'as ne'egal'e mal'hel'a'j. La supr'aĵ'o de l’ paper'o montr'as ĉe la unu'a mal'glat'aĵ'o'j'n, kiu'j ne ekzist'as ĉe la du'a. Sed tiu'j detal'o'j pov'as est'i sent'it'a'j nur per kompar'o. Izol'it'e tiu'j du fotograf'aĵ'o'j est'as absolut'e simil'a'j. Oni anstataŭ'ig'u unu per la ali'a, est'os ne'ebl'e, ke la posed'ant'o rimark'u tiu'n ŝanĝ'o'n.

Est'is sam'e por Herbeno kaj por Fradeko: sam'a kresk'o, sam'a vizaĝ'o, sam'a voĉ'son'o, sam'a okul'o kaj sam'a rigard'o, sam'a kaŝtan'kolor'a har'ar'o, sam'a flav'ruĝ'a, mal'dens'a kaj friz'iĝ'ant'a barb'o. Sol'a'j apenaŭ rimark'ebl'a'j nuanc'o'j, kiu'j'n tamen rimark'is Eduard'o kelk'a'j'n minut'o'j'n antaŭ'e, ebl'ig'is, ke observ'ant'o tiel sagac'a kiel la advokat'o pov'as diferenc'ig'i tiu'j'n du vir'o'j'n unu el la ali'a. Petro kaj Fernand'o hav'is ambaŭ kelk'a'j'n blank'a'j'n har'o'j'n; sed ĉe Herbeno ili est'is iom pli mult'a'j. La vizaĝ'o de Petro ŝajn'is pli gras'a, pli roz'kolor'a; tiu de Fernand'o pli mal'gras'a kaj pli mal'hel'a.

Petro lac'a, jen est'as Fernand'o. Fernand'o ripoz'int'a, jen est'as Petro. Sed tiu'j mal'simil'aĵ'o'j ekzist'is nur kompar'e: ili est'is sent'ebl'a'j nur kiam la du jun'ul'o'j montr'iĝ'is unu apud la ali'a. Kiam ili est'is sol'a'j, ekzempl'e sur la strat'o, la konfuz'o est'is ne'evit'ebl'a. Sol'a la mal'simil'ec'o de ili'a'j vest'o'j ebl'ig'is, ke oni ili'n diferenc'ig'u.

Tia'j est'is la pri'pens'o'j de Maziero kaj de li'a'j amik'o'j antaŭ tiu du'obl'ig'o de sam'a hom'a model'o.

Neni'u kuraĝ'is romp'i la prem'eg'ant'a'n silent'o'n, kiu reg'is en la ĉambr'o.

Subit'e akr'et'a kaj kant'ant'a voĉ'o ĝi'n ŝir'is. Ĝi est'is la voĉ'o de Maŭric'o.

Mir'ant'e pro tiu simil'ec'o, ted'it'e pro tiu sen'mov'ec'o, la infan'o ir'is el Fradeko al Herbeno, dir'ant'e:

— Ĉu est'as ci, aŭ ci, tiu, kiu est'as mi'a pa'ĉj'o?

Ĉiu'j trem'et'is.

Per ne'konsci'a fingr'o la fil'o de Beatric'o ek'sub'lev'is la tim'ind'a'n demand'o'n.

Nun la mister'o est'as klar'ig'it'a. Kio al'ven'os?

— Sinjor'o, dir'is Fradeko, al'paŝ'ant'e al Fernand'o, vi est'as la legitim'a edz'o de sinjor'in'o Herbeno. Neniam eĉ unu minut'o'n mi intenc'is ne'i vi'a'j'n rajt'o'j'n. Ali'part'e en tiu loĝ'ej'o mi trov'iĝ'as en vi'a hejm'o. Mi tro kompren'as, kiom en tiu salon'o est'as ne'konven'a mi'a ĉe'est'o. Se vi bon'vol'as mi'n sekv'i en mi'a'n privat'a'n apartament'o'n, mi don'os al vi ĉiu'j'n klar'ig'o'j'n, kiu'j'n vi est'as rajt'ig'it'a postul'i. Sed antaŭ kiam mi parol'os, mi dezir'eg'as rimark'ig'i i'o'n. Ĉiam mi est'is lojal'a; neniam mi intenc'is tromp'i iu'n ajn. Tiu'n nom'o'n, tiu'n Herbenan person'ec'o'n, kiu'n oni al mi al'trud'is malgraŭ mi'a vol'o, sen'ĉes'e mi for'ĵet'is: sen'ĉes'e mi protest'is kontraŭ la am'em'a per'fort'o, kiu'n oni far'is al mi. Se fin'e mi est'is dev'ig'it'a for'las'i la batal'o'n, tio okaz'is, tial ke al ĉiu'j mi'a'j ne'ad'o'j oni respond'is per rid'et'o de ne'kred'em'o. Ĉu tio est'as ver'a?

— Tio est'as ver'a, respond'is unu'voĉ'e ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j.

— Sed vi mem, sinjor'o, kiu vi est'as? demand'is Herbeno.

— Mi nom'iĝ'as Petro Fradeko.

— Ha! ek'kri'is Fernand'o, tio'n mi diven'is. Vi est'as prav'a, sinjor'o, klar'ig'o far'iĝ'is neces'eg'a. Sed antaŭ'e vi dev'os kon'i ĉiu'j'n aventur'o'j'n, kiu'j al mi okaz'is de'post mi'a for'kur'o for de Noumea.

Do sid'iĝ'u kaj aŭskult'u mi'n. Sur la ŝip'o, kiu vetur'ig'is al la Nouvelle-Calédonie la grup'o'n de pun'labor'ul'o'j, kiu'n mi part'o'pren'is, trov'iĝ'is du hom'o'j, kiu'j cert'e est'is kulp'a'j, sed kiu'j'n ig'is tia'j pli la cirkonstanc'o'j ol real'a mal'virt'o.

Unu el ili, Josefo Lerokso, si'n las'is al'tir'i al lud'ej'o, kiu malgraŭ luks'a'j ŝajn'o'j est'is nur ver'a ŝtel'ej'o. Sen'mon'ig'it'e de Grek'o'j, ŝuld'ant'e honor'promes'e du'dek mil frank'o'j'n, je kiu'j li ne posed'is eĉ unu mon'er'o'n, li perd'is la saĝ'o'n kaj pren'is tiu'n mon'sum'o'n en la kas'o de si'a mastr'o, intenc'ant'e ĝi'n re'met'i, kiam la ŝanc'o li'n favor'os: sed ho ve! li perd'is ne nur si'a'n mon'o'n sed pli'e si'a'n honor'o'n.

La ali'a, Henrik'o Durando, kiu'n al'log'is la iom mal'jun'a'j ĉarm'o'j de danĝer'a koket'ul'in'o, est'is tent'it'a de ŝi, kaj al'konduk'it'a al prov'o de de'log'o, kiu'n ŝi patos'e nom'is mal'virg'ig'o, esperant'e, ke ŝi far'os al si reklam'o'n per fam'a proces'o.

Ambaŭ, kondamn'it'a'j kiel mi al pun'labor'o'j, hav'is unu sol'a'n dezir'o'n; ĝi est'is, for'kur'i kiel ebl'e plej rapid'e tiu'n miks'aĉ'o'n kun la ali'a'j pun'labor'ul'o'j: ĉar ĝi est'as ebl'e pli mal'nobl'ig'a ol la krim'o'j, kiu'j'n ili plen'um'is; kaj ili decid'is, ke en si'a prov'o por for'kur'o ili risk'os ĉio'n eĉ la viv'o'n.

Mi ĉiam cert'ig'is tre laŭt'e kaj ankoraŭ cert'ig'as, ke mi est'as sen'kulp'a. Ili kompren'is, ke mi ne ili'n perfid'os, kaj eĉ ke mi pov'os part'o'pren'i ili'a'n entrepren'o'n: do ili klar'ig'is al mi si'a'n projekt'o'n.

Est'is decid'it'e, ke, tuj kiam ni est'os el'ŝip'ig'it'a'j, ni prov'os la aventur'o'n.

Pli post'e mi pov'os rakont'i detal'e ĉiu'j'n ruz'o'j'n, kiu'j'n ni est'is dev'ig'it'a'j uz'i por traf'i ni'a'n cel'o'n. Nun sufiĉ'os dir'i, ke post kelk'a'j semajn'o'j, dum sen'lun'a nokt'o, ni sukces'is for'kur'i.

— Ni est'is rimark'int'a'j en mal'grand'a rod'et'o mal'nov'a'n kaj tut'e difekt'it'a'n kanak'a'n pirog'o'n, kiu'n mar'flu'o'j al'port'is mez'e'n de rif'o'j. Ni met'is sur mar'o'n tiu'n bark'aĉ'o'n, en kiu'n akv'o penetr'is per mult'a'j tru'o'j. Ni dev'is ĝi'n util'ig'i ne kiel boat'o'n, sed prefer'e kiel naĝ'barel'o'n: ĝi dev'is ni'n sub'ten'i, por ke, ni'n apog'ant'e sur ĝi'n, ni pov'u rest'i sur la supr'aĵ'o de l’ ond'o. Pro ĝi'a difekt'ec'o mem, la administraci'o ne tim'is las'i tiu'n flos'aĉ'o'n sub la man'o de pun'labor'ul'o'j; ĉar en la cerb'o de neni'u pov'is nask'iĝ'i tiu ide'o, ke tri hom'o'j est'os sufiĉ'e mal'saĝ'a'j por met'i en tiu'n romp'it'aĵ'o'n esper'o'n al for'kur'o.

— Sed tiu'j, kiu'j ne ŝancel'iĝ'as ofer'i si'a'n viv'o'n por sukces'i, est'as ver'e fort'a'j. La eksperiment'o pruv'is, kiel'e ver'a est'as, almenaŭ por mi, tiu aforism'o.

— Tamen en last'a moment'o, kiam ni ni'n ŝov'is inter la rif'o'j, ni est'is ek'vid'it'a'j de gard'ist'o, kiu komenc'is ni'n persekut'i. Ni kompren'is, ke ni est'as pere'ont'a'j. Jam li est'is ek'kri'ont'a, ek'far'ont'a signal'o'n, ek'avert'ont'a pri ni'a for'kur'o, kiam li mal'aper'is subit'e. Kio li far'iĝ'is? Ni atend'is trem'ant'a'j, kaŝ'it'a'j mez'e de madrepor'a'j rif'o'j, kiu'j ĉirkaŭ'as la bord'o'n; sed fin'e, aŭd'ant'e neniu'n mal'trankvil'ig'a'n bru'o'n, ni decid'is, ke ni daŭr'ig'os ni'a'n inter'romp'it'a'n for'kur'o'n.

— Pli post'e mi ek'sci'is, ke tiu vir'o, glit'int'e sur tuf'o el mal'sek'a'j alg'o'j, est'is rapid'ig'it'a kun kap'o mal'supr'e sur akr'a'n rif'o'n, sur kiu li romp'is si'a'n krani'o'n. La mal'feliĉ'ul'o tuj mort'is, est'ant'e viktim'o de si'a dev'o. Al tiu mal'just'ec'o de la fatal'o mi ŝuld'is mi'a'n sav'o'n.

— Ni naĝ'is tri'op'e al la mar'alt'o, puŝ'ant'e antaŭ ni tiu'n ŝel'aĵ'o'n, sur kiu'n ni ni'n apog'is, kiam ni sent'is ni'n tro lac'eg'a'j. Kiam maten'iĝ'is la ter'o ne est'is plu vid'ebl'a.

— Cert'e se en tiu moment'o oni est'us persekut'int'a ni'n, ni est'is facil'e re'ating'ebl'a'j. Sed ni antaŭ'zorg'is liver'i mal'ver'a'j'n montr'o'j'n, kiu'j insid'e kred'ig'is, ke ni for'kur'is al intern'o de la land'o. Pro tiu'j fals'a'j inform'o'j la persekut'ad'o al ni est'is prokrast'it'a ĝis post kelk'a'j hor'o'j pli mal'fru'e. Tiu prokrast'o sufiĉ'is por ni'n sav'i.

— De'post la antaŭ'tag'o ni est'is trink'int'a'j kaj manĝ'int'a'j neni'o'n. Ni dev'is for'las'i ni'a'j vest'o'j'n, kiu'j ig'is tro pez'a'j ni'a'j'n mov'ad'o'j'n. Se neni'u ŝip'o pas'os apud ni, post tre mal'long'a temp'o la mort'o al'ven'os. Tio'n ni sci'is: neni'u el ni bedaŭr'is la decid'o'n pren'it'a'n.

Dum la tut'a tag'o kaj la tut'a nokt'o ni rest'is al'kroĉ'it'a'j sur la pirog'o.

La morgaŭ'o'n Durando mal'aper'is. Kio li far'iĝ'is? Ĉu li si'n las'is dron'ig'i? Ĉu li est'is en'glut'it'a de skval'o? Tio'n mi sci'is neniam.

— Ni'a mal'fort'ec'o est'is tia, ke ni hav'is mult'e da mal'facil'ec'o por supr'e'n'ir'i en la akv'o'plen'a'n boat'o'n, kaj ni'n kuŝ'ig'i en ĝi'a fund'o, tut'e nud'a'j, kvazaŭ ni ban'iĝ'us en ban'uj'o.

— De'post tiu moment'o; mi rest'is en la lok'o, en kiu mi trov'iĝ'is, ne far'ant'e eĉ mov'et'o'n, ne konsci'ant'e pri mi'a situaci'o, sek'ig'it'e de ard'ant'a soif'o, turment'eg'it'e de la mal'sat'o.

De'nov'e nokt'iĝ'is; de'nov'e tag'iĝ'is. Ocean'o est'is ĉiam sen'ŝip'a.

Ni tiel plen'e pli kaj pli mal'fort'iĝ'is, ke ni ne sent'is plus la sufer'o'n, nek mal'sat'o'n, nek soif'o'n, nek mal'varm'o'n.

Post'e mi'n okup'ad'is kvazaŭ'letargi'a sen'mov'ig'o. Ĉio konfuz'iĝ'is en mi'a cerb'o. De'post tiu moment'o, mi ne sci'as, kio okaz'is.

Ŝip'o mi'n kolekt'is. Mi dir'as: mi'n, ĉar Lerokso est'is mal'viv'a.

Pli post'e, kiam mi sci'is, en kiu punkt'o de Ocean'o oni ni'n trov'is, mi est'is mir'ig'it'a pro la mar'spac'o, kiu'n vent'o'j kaj flu'o'j trans'ir'ig'is al la ni'n port'ant'a pirog'o. Tiu inter'ven'o de natur'a'j fort'o'j est'is mi'a plej potenc'a sav'il'o. Ĉar est'is mal'facil'e akcept'i, ke hom'o sen nutr'aĵ'o'j kaj sen vest'o'j pov'is for'ir'i for de Noumea ĝis tia distanc'o, kaj est'i ankoraŭ viv'ant'a.

La mar'vetur'il'o, kiu don'is al mi rifuĝ'ej'o'n, est'is grand'a Amerik'a vel'ŝip'o, kiu port'is al Sydney plen'a'n karg'o'n da gren'o. La ŝip'estr'o, kiu est'is bon'kor'a vir'o, bon'vol'is akcept'i la histori'o'n de ŝip'pere'o, kiu'n mi al li rakont'is.

Tial ke unu el li'a'j ŝip'an'o'j est'is mort'ig'it'a la antaŭ'tag'o'n, fal'ant'e el supr'o de mast'o, li pet'is de mi ĉu mi konsent'us li'n anstataŭ'i. Mi ĝoj'e akcept'is li'a'n propon'o'n.

Post tri tag'o'j, dank’ al nutr'aĵ'o kaj dank’ al dorm'ad'o, ĉiu'j mi'a'j fort'o'j re'ven'is. Kvankam mi est'is tut'e ne'spert'a en mi'a nov'a meti'o, mi tamen ĝi'n plen'um'is kiel ebl'e plej kontent'ig'e: kaj mi pov'is far'i al tiu'j honest'a'j vir'o'j sufiĉ'e da serv'o'j por pag'i mi'a'n nutr'aĵ'o'n kaj la vest'o'j'n, kiu'j'n ili bon'vol'is don'i al mi. Pli post'e, kaŝ'it'e sub anonim'a nom'o, mi send'is mon'sum'o'n sufiĉ'a'n, por liver'i al ĉiu el ili larĝ'a'n kompens'aĵ'o'n.

Kiam mi est'is al'ven'int'a al Sydney, mi demand'is mi'n, kio'n mi far'os por viv'i. Tial ke mi posed'is neniu'n leĝ'a'n paper'o'n, mi pov'is mi'n propon'i al neni'u. Mi far'is ĉiu'j'n task'o'j'n, kiu'j prezent'iĝ'is al mi. Sed precip'e, ĉe la haven'o, por help'i al la en karg'ad'o aŭ al la el'karg'ad'o de ŝip'o'j, mi trov'is la pli konstant'a'n labor'o'n.

Tiam okaz'is far'iĝ'o, kiu don'is al mi'a viv'o ne'esper'ebl'a'n direkt'o'n.

De'post mi'a for'kur'o for de Noumea, mi tiel mult'e sufer'is, ke mi'n vizit'ad'is ĉiu'moment'e la dezir'o al mem'mort'ig'o. Kiel vi vid'os, mi bon'e ag'is, ne las'ant'e mi'n venk'i per tiu tent'o.

I'a'n post'tag'mez'o'n, mi en ŝip'o'n ŝarĝ'is plen'a'n karg'o'n da ŝaf'a'j fel'o'j, kiam mi rimark'is, ke vir'o, sid'ant'a antaŭ mi sur komerc'pak'eg'o, mi'n fiks'e rigard'ad'is. Tial ke mi est'is ĉen'romp'int'a, mi ne sent'is mi'n tre trankvil'a, mi'n demand'ant'e, ĉu tiu mal'diskret'ul'o ne est'as burĝ'vest'it'a polic'an'o. Mi est'is ek'for'las'ont'a la lok'o'n, kiam tiu ne'kon'at'ul'o al'paŝ'is al mi, kaj sen'ceremoni'e frap'et'ant'e mi'a'n ŝultr'o'n, dir'is kun ĝoj'a ton'o:

Nu, mi'a kompat'ind'a Fradeko, ĉu est'as vi tiu, kiu'n mi re'trov'as en tiel plor'ig'ind'a stat'o? Vi do jam en'glut'is la hered'aĵ'o'n de vi'a pra'onkl'o? Mi est'is ek'respond'ont'a, ke li erar'as, ke mi ne est'as la vir'o, kiu'n li kred'as, ke mi nom'iĝ'as Herbeno, kiam lum'et'o de si'n'gard'o ĝust'a'temp'e en'ir'is en mi'a'n cerb'o'n.

Mi'a nom'o ne dev'as est'i el'parol'it'a, mi pens'is. Se mi vol'as viv'i, mi pov'as tio'n far'i nur kondiĉ'e, ke mi est'as mal'viv'a por ĉiu'j hom'o'j.

Mi'a inter'parol'ant'o ŝajn'is babil'em'a. Mi decid'is, ke mi li'n las'os parol'i, kaj mi'n inspir'os per la pri'pens'o'j, kiu'j'n li el'met'os antaŭ mi.

Mi dev'as simil'i al tiu Fradeko laŭ tut'e ekster'ordinar'a manier'o, mi dir'is, tial ke spit'e la ĉifon'aĵ'o'j, kiu'j mi'n kovr'as, oni kred'as, ke mi est'as li.

Ebl'e en tiu hazard'o trov'iĝ'is io prov'ebl'a. Mi las'is kred'i al mi'a inter'babil'ant'o, ke li diven'is ĝust'e, sed ke por motiv'o'j de mi sol'a kon'it'a'j, por ne'merit'it'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j, mi dezir'is konserv'i mi'a'n inkognit'o'n.

Tre fier'a pro si'a sagac'ec'o, mi'a nov'a kun'ul'o al mi si'n'sekv'e rakont'is mult'a'j'n histori'o'j'n, kiu'j'n mi ne ĉiam tre bon'e kompren'is. Fin'e mi kred'is, ke mi pov'as el'tir'i el tiu patos'o la jen'a'j'n konklud'o'j'n:

Petro Fradeko deĵor'is dum dek jar'o'j ĉe la Morn'a bank'o'firm'o en Hongkong. Li ĝi'n las'is por en'kas'ig'i en Din'a'n la hered'aĵ'o'n de si'a pra'onkl'o. Tiu Fradeko est'is tre labor'em'a kaj tre bon'kor'a, sed iom mal'parol'em'a. Li'a patr'o ne li'n am'is, kaj li sufer'is pro tio.

Nun mi est'is sufiĉ'e sci'ig'it'a por taŭg'e respond'i al tiu, kiu al mi liver'is tiu'j'n inform'o'j'n.

“Vi est'as prav'a,” mi dir'is, “mi est'as Fradeko. Sed dir'u tio'n al neni'u.”

“Kial?”

“Mi'a tut'a posed'aĵ'o dron'is sam'temp'e kun la ŝip'o, kiu mi'n vetur'ig'is. Mi ŝuld'is la viv'o'n al ver'a mirakl'o. Hodiaŭ mi sufer'as la plej plen'a'n mizer'ec'o'n; kaj mi hont'us, re'aper'ant'e antaŭ tiu'j, kiu'j mi'n kon'is, kiam mi est'is riĉ'a.”

“Vi est'as mal'prav'a; kaj, pardon'u mi'n, vi'a mal'humil'ec'o ŝajn'as al mi tut'e mal'sprit'a. En vi'a lok'o, anstataŭ mal'ŝarĝ'i ŝip'o'j'n, anstataŭ far'i labor'o'n, kiu vi'n lac'eg'ig'as, kaj por kiu vi ne taŭg'as, mi de'nov'e re'pren'us mi'a'n ofic'o'n en la firm'o, kiu'n mi las'is.”

“Sed ĉu vi kred'as, ke sinjor'o Morn'o konsent'os mi'n re'akcept'i?”

“Mi est'as cert'a. Li dir'is ankoraŭ, antaŭ kvin tag'o'j: ‘Fradeko est'is mi'a plej bon'a ofic'ist'o: mi li'n bedaŭr'os dum mi'a tut'a viv'ad'o.’”

“Sed long'a est'as la voj'o el Sydney al Hongkong; kaj mi ne hav'as sufiĉ'e da mon'o por pag'i la mar'vetur'ad'o'n.”

“Tio ne est'as grav'a. Mi pov'as prunt'e'don'i tiu'n mon'sum'o'n. Vi ĝi'n re'pag'os per vi'a unu'a salajr'o.”

“Sed mi ne sci'as, ĉu mi dev'as akcept'i,” mi respond'is, ver'e kor'tuŝ'it'a pro la mal'avar'ec'o de tiu propon'o.

“Nu, Fradeko, amik'o mi'a,” dir'is am'em'e tiu bon'kor'a knab'o, kiu nom'iĝ'is Johano Grelo, “vi mi'n ĉagren'us ne akcept'ant'e. Mi mi'n riproĉ'us, ke mi ne sufiĉ'e insist'is, kaj ke pro tio mi las'is en kot'aĵ'o vir'o'n tiel lojal'a'n kiel vi'n. Ha! mi est'as tre trankvil'a; ĉar vi ne est'as kapabl'a mal'konfes'i ŝuld'o'n.”

Instig'it'e de grand'eg'a ĝoj'o, mi dezir'eg'is al'salt'i al la kol'o de tiu sav'ant'o, kiu ŝajn'is fal'i el ĉiel'o. Fin'e mi do pov'os viv'i se ne feliĉ'a, almenaŭ trankvil'a.

Grelo daŭr'ig'is: “Se mi est'as en Sydney, vi dev'as kompren'i, ke mi ne far'is tiu'n vojaĝ'o'n por promen'i. La Morn'a bank'o mi'n send'is ĉi tie'n por observ'i la en'pak'ig'o'n de or'er'o'j, kiu'j'n ĝi aĉet'is de min'a kompani'o. Tuj kiam tiu komerc'ag'o est'os far'it'a, mi re'ven'os al Hongkong, kaj mi vi'n kun'port'os kun mi. Tio'n atend'ant'e,” li al'don'is, prezent'ant'e bank'not'o'n, “pren'u tiu'n mon'o'n por aĉet'i vest'aĵ'o'j'n, kaj ven'u mi'n re'trov'i en la hotel'o'n, en kiu mi loĝ'as.”

Kiam mi al'ven'is al Hongkong, mi konfes'as, ke mi ne est'is tre trankvil'a. Ĉu sinjor'o Morn'o est'os tiel tromp'it'a de tiu simil'ec'o, kiel est'is mi'a amik'o Johano? Tio ŝajn'is mal'mult'e kred'ind'a. En tiu okaz'o mi est'os konsider'it'a kiel aventur'ul'o kaj liver'it'a al la polic'o, kiu facil'e re'kon'os en mi la ĉen'romp'int'a'n Herbenon. Sed mi risk'is mi'a'n sol'a'n atut'o'n. Se mi mal'sukces'os, mi ĉiam hav'os la mort'o'n kiel last'a'n rimed'o'n.

Kiam mi en'ir'is en la labor'ĉambr'o'n de l’ bankier'o, ĉiu'j mi'a'j membr'o'j trem'is. Sed simpl'a rigard'o al mi montr'is, ke mi'a tim'o est'as van'a. Dank’ al la bon'eg'a'j memor'o'j, kiu'j'n vi las'is, sinjor'o, al'don'is Herbeno, si'n turn'ant'e al Fradeko, sinjor'o Morn'o mi'n akcept'is laŭ la plej ĝentil'a manier'o. Li far'is kelk'a'j'n demand'o'j'n, iom ĝen'ant'a'j'n laŭ mi'a opini'o: sed mi sent'is, ke ili'n inspir'is ne la sci'vol'o sed nur la simpati'o. Tim'ant'e, ke mi mi'n perfid'os mem, mi apenaŭ respond'is per unu'silab'o'j. Kred'ebl'e mi'a nov'a mastr'o tim'is sku'i tro dolor'a'j'n memor'o'j'n, ĉar li ne insist'is.

“Se mi bon'e kompren'is tio'n, kio'n dir'is Grelo,” li al'don'is fin'ant'e, “vi ĉio'n perd'is en ŝip'pere'o, eĉ vi'a'j'n famili'akt'o'j'n. Vi ven'os morgaŭ kun Johano kaj kun mi al la urb'estr'o: ni ambaŭ est'os vi'a'j atest'ant'o'j; kaj tiu magistrat'o don'os al vi skrib'it'a'n cert'ig'o'n pri vi'a ident'ec'o.” La honor'ec'o kaj la kred'ind'ec'o de sinjor'o Morn'o est'is tiel ne'diskut'ebl'a'j, ke li'a sol'a cert'ig'o sufiĉ'is: kaj la urb'estr'o bon'vol'e don'is tiu'n neces'eg'a'n paper'o'n, kiu al mi liver'is ne'atak'ebl'a'n civil'a'n etat'o'n.

De'post tiu moment'o mi'a materi'a viv'o est'is garanti'it'a; kaj mi'a sen'danĝer'ec'o, absolut'a. Tial ke sinjor'o Fradeko est'is kon'it'a kiel mal'babil'em'ul'o, neniu'n mir'ig'is mi'a silent'ad'o. Oni kompren'is, ke est'as en mi'a viv'o grand'a kaŝ'it'a dolor'o; kaj oni respekt'is mi'a'n sekret'o'n.

Tamen post kelk'a'j monat'o'j mi hav'is ne'esper'it'a'n ŝanc'o'n, kiu pruv'is, ke kred'ebl'e la sort'o lac'iĝ'as mi'n persekut'ad'i, kaj al mi vid'ig'is la est'ont'ec'o'n sub mal'pli mal'hel'a'j kolor'o'j. Por mi'n re'kompens'i pri Bors'a operaci'o lert'e konduk'it'a kaj feliĉ'e sukces'int'a, sinjor'o Morn'o al mi donac'is obligaci'o'n: kaj post dek'kvin tag'o'j, li al mi kon'ig'is, ke la numer'o de tiu obligaci'o el'ir'is el la lot'rad'o kaj gajn'is la du'cent'mil'frank'a'n lot'aĵ'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Maziero, Klozelo, Juli'in'o kaj eĉ Beatric'o si'n rigard'is reciprok'e, kaj ne pov'is de'ten'i rapid'a'n rid'et'o'n.

Kiam Fernand'o al'ven'is al tiu punkt'o de si'a rakont'o, li halt'is por iom spir'i. Li est'is parol'int'a sen'ripoz'e, kaj li sent'is si'n iom lac'a.

Li'a'j aŭskult'ant'o'j, hav'ant'e si'a'j'n okul'o'j'n direkt'it'a'j'n al li, kvazaŭ ili vol'us rigard'i li'a'j'n parol'o'j'n el'ir'ant'a'j'n el li'a buŝ'o, ĉiam atend'is.

Tamen ĉu li hav'is ankoraŭ por dir'i i'o'n, kio pov'as ili'n interes'i? Ĉu la rakont'o de Herbeno ne est'is plen'e fin'it'a? Do la katastrof'o, al kiu sinjor'o Morn'o alud'is en si'a leter'o, katastrof'o, en kiu li'a ofic'ist'o Fradeko est'us perd'int'a si'a'j'n rent'titol'o'j'n kaj si'a'j'n famili'akt'o'j'n, est'is tiu supoz'it'a ŝip'pere'o, mal'antaŭ kiu'n Herbeno si'n ŝirm'is por klar'ig'i si'a'n mizer'ec'o'n.

Sed por Maziero kaj por li'a'j amik'o'j tiu katastrof'o pov'is est'i nur la aventur'o de l’ glaci'ej'o. Ili ne pov'is diven'i, ke ekzist'as du Fradekoj absolut'e ident'a'j, unu mal'ver'a Fradeko en Hongkong, sub kiu'n kaŝ'iĝ'is Fernand'o, kaj unu ver'a Fradeko en Parizo: do por la bankier'o la Pariza Fradeko, pro li'a simil'ec'o kun Fernand'o, pov'is est'i nur li'a bapt'o'fil'o. En tiu hipotez'o, la Fradeko re'trovit'a de Grelo kaj re'konduk'it'a al Hongkong, pov'is est'i nur la vojaĝ'a kun'ul'o de tiu, kiu'n Reĝ'in'o re'trov'is en Svis'uj'o, nur tiu Albert'o Gustavio, kiu real'e rest'is en'abism'ig'it'a en la glaci'a mas'eg'o, sed kiu'n li dev'is kred'i mirakl'e sav'it'a, sam'e kiel li'a kamarad'o, el la katastrof'o de l’ glaci'ej'o.

Dum en Parizo, Fradeko malgraŭ li'a'j energi'a'j protest'o'j est'is dev'ig'at'a pren'i la lok'o'n de Herbeno, en Hongkong, kontraŭ'e Herbeno pren'is vol'e la lok'o'n de Fradeko, kaj si'n ŝirm'is mal'antaŭ tiu'n inter'ŝanĝ'it'a'n person'ec'o'n por konserv'i si'a'n liber'ec'o'n.

Dank’ al Herbeno, Fradeko renkont'is feliĉ'o'n kaj am'o'n.

Dank’ al Fradeko, Herbeno trov'is sen'danĝer'ec'o'n kaj ripoz'o'n.

Ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j sufok'iĝ'ant'a'j pens'is al tiu afer'o'j, kiam Fernand'o si'n lev'is, kaj si'n turn'ant'e al Petro:

— Nun, sinjor'o, li dir'is, tial ke vi kon'as mi'a'j'n aventur'o'j'n, kaj sci'as la grand'eg'a'n kaj bon'far'a'n rol'o'n, kiu'n vi lud'is en mi'a viv'o, kvankam vi tio'n tut'e ne suspekt'is, mi est'as pret'a aŭd'i vi'a'n rakont'o'n kaj kon'i mi'a'vic'e la rol'o'n, kiu'n vi lud'is en la mi'a. Se vi bon'vol'as montr'i al mi la voj'o'n, mi vi'n sekv'os.

La du konkur'ant'o'j las'is la salon'o'n, dum Maziero kaj Juli'in'o fleg'is Beatric'o'n, kiu barakt'is sur la tapiŝ'o, tord'it'e de nerv'a atak'o.

En koridor'o ili renkont'is Viktor'in'o'n. Ili'n vid'ant'e, la kompat'ind'a knab'in'o ek'puŝ'is terur'a'n kri'o'n kaj kur'is si'n en'ferm'i en si'a'n kuir'ej'o'n, las'ant'e fal'i la sup'plen'a'n sup'uj'o'n, kiu'n ŝi ten'is en man'o.

La inter'parol'ad'o inter la du vir'o'j daŭr'is du hor'o'j'n. Kiam post tiu temp'o ili re'ven'is al la salon'o, ambaŭ est'is pal'a'j. Oni sent'is, ke ili est'as ek'pren'int'a'j ne're'vok'ebl'a'n decid'o'n.

Kuŝ'ant'e sur kanap'o, Beatric'o sufok'iĝ'is ankoraŭ; sed la kriz'o est'is fin'it'a. La jun'a vir'in'o obstin'e rifuz'is en'lit'iĝ'i. Ŝi'a sort'o kaj la sort'o de ŝi'a fil'o decid'iĝ'is en tiu moment'o; kaj ŝi vol'is ĝi'n kon'i. Maziero, kaj la ge'edz'o'j Klozelo rest'is sen'mov'a'j, silent'iĝ'ant'e, atend'ant'e. Krom Maŭric'o, kiu'n li'a guvern'ist'in'o est'is ven'int'a pren'i, neni'u vesper'manĝ'is, ĉar neni'u sent'is mal'sat'o'n.

Herbeno komenc'is:

— Beatric'o, li dir'is per serioz'a voĉ'o, vi ne est'as kulp'a; neni'u est'as kulp'a.

Mi est'as vi'a infan'ec'a amik'o kaj vi'a laŭ'leĝ'a edz'o; sinjor'o Fradeko est'as la patr'o de vi'a infan'o kaj vi'a edz'o laŭ'natur'a.

Mi hav'as por mi la memor'o'j'n de l’ est'int'ec'o kaj la leĝ'a'n rajt'o'n; sinjor'o Fradeko hav'as por si long'a'n kun'viv'ad'o'n kaj la rajt'o'n natur'a'n.

Laŭ ni'a konscienc'o, ni opini'as, ke ni'a'j rajt'o'j est'as egal'a'j. Sinjor'o Fradeko kaj mi ven'is ambaŭ al sam'a konsent'o pri tiu punkt'o. Sed unu el ni est'as tro'a; neces'e est'as, ke unu el ni mal'aper'u.

Moment'e ni pens'is, ke ebl'e ĝis'mort'a duel'o pov'us solv'i tiu'n demand'o'n. Sed ni ne hav'as reciprok'a'n mal'am'o'n; kontraŭ'e se vi ne trov'iĝ'us inter ni, ni sent'as, ke ni est'us kor'al'tir'it'a'j unu al la ali'a. Pli'e la blind'a hazard'o ebl'e frap'us tiu'n, kiu'n vi prefer'as.

Beatric'o, ni ambaŭ vi'n am'as profund'e; ni ambaŭ vol'as, ke vi est'u feliĉ'a. Pro tio, ni dir'as: elekt'u inter ni.

Atend'ant'e vi'a'n decid'o'n, por ke nek unu nek ali'a pov'u ĝi'n influ'i, ni ambaŭ las'os tiu'n apartament'o'n. Mi pet'os de mi'a bapt'o'patr'o ĉambr'o'n en li'a dom'o; sinjor'o Fradeko lu'pren'os loĝ'ej'o'n en hotel'o.

Tiel long'e kiam vi'a sentenc'o ne est'os proklam'it'a, ni ambaŭ promes'as, sinjor'o Fradeko kaj mi, kaj tiu'n ĵur'o'n ni apog'as sur ni'a'n honor'o'n, ke ni ne klopod'os por vi'n re'vid'i.

Aŭd'ant'e tiu'j'n nobl'a'j'n parol'o'j'n, el'parol'it'a'j'n sen ŝancel'iĝ'o, sed per mal'sonor'a kaj trem'ant'a voĉ'o, Beatric'o si'n star'ig'is.

— Mort'ig'u mi'n tuj'e, ŝi dir'is; tio pli taŭg'us: jen est'as eĉ la sol'a akcept'ebl'a solv'o. Vi tre sci'as, ke tia elekt'o ne pov'as efektiv'iĝ'i. Ĉiam mi am'is unu sol'a'n vir'o'n. Li est'as mi'a infan'ec'a amik'o, kun li mi edz'in'iĝ'is, al li mi ĵur'is fidel'ec'o'n, li'n mi re'trov'is sub ali'a nom'o, kun li mi kun'viv'is ge'edz'a'n viv'ad'o'n, kaj li est'as la patr'o de mi'a infan'o. Mi ankoraŭ am'as unu sol'a'n vir'o'n. Ho ve! kial li est'as du? Aŭd'ant'e tiu'j'n vort'o'j'n, Maziero re'lev'is la kap'o'n, ilumin'it'e de subit'a ide'o.

— Jes, li ek'kri'is, kial li est'as du, dum li dev'us est'i nur unu. Beatric'o propon'is demand'o'n, al kiu ĝis nun Scienc'o ne ankoraŭ kontent'ig'e respond'is. Ĉar por klar'ig'i tiu'n ekster'ordinar'a'n simil'ec'o'n, kiu ni'n mir'eg'ig'as, ni dev'as kontraŭ'en'ir'i ĝis ĝi'a de'ven'a punkt'o kaj akcept'i komun'ec'o'n en la embri'a kun'viv'ad'o. Jen est'as la sol'a hipotez'o scienc'e logik'a.

— Tiam ek'kri'is Herbeno, sinjor'o Fradeko est'us ...?

— Ci'a ĝemel'a frat'o, jes, mi'a infan'o. Sinjor'o'j, prem'u reciprok'e vi'a'j'n man'o'j'n. Antaŭ moment'o vi ne pov'is akcept'i la eventual'ec'o'n de ĝis'mort'a duel'o, dir'ant'e, ke vi ne hav'as reciprok'a'n mal'am'o'n, kaj eĉ ke vi sent'as vi'n kor'al'tir'it'a'j unu al la ali'a. Tio est'is la voĉ'o de l’ sang'o, kiu parol'is en vi'a'j kor'o'j, kaj vi'n avert'is, ke tia fin'manier'o est'us frat'mort'ig'o.

— Sed mi kred'is, ke tiu infan'o mort'is brul'ig'it'a, dir'is Eduard'o.

— Ĉiu'j hom'o'j tio'n kred'is; ĉiu'j est'is tromp'it'a'j. Aŭskult'u mi'n, daŭr'ig'is la bankier'o kun pen'ad'o. Est'as en mi'a viv'o sekret'o, kiu mi'n sufok'as: ĝis nun mi ĝi'n konfid'is al neni'u. La jar'o'j flu'is: mi kred'is, ke la est'int'ec'o est'as mal'aper'int'a por ĉiam; sed mi erar'is. Ĝi subit'e antaŭ mi star'iĝ'as por mi'n ankoraŭ kulp'ig'i. Tamen ŝajn'is al mi, ke mi'a tut'a ekzist'ad'o ofer'it'a dev'is ĝi'n el'pag'i: mi vid'as, ke ĝi ne sufiĉ'is.

Mi'a'j amik'o'j, don'u al mi atent'a'n orel'o'n, ĉar la hor'o por la konfes'o sonor'is. Se mi est'as dev'ig'at'a ruĝ'iĝ'i antaŭ vi kaj humil'ig'i mi'a'j'n blank'a'j'n har'o'j'n, mi esper'as, ke tiu nov'a el'pag'o est'os kalkul'it'a, al'don'it'a al la ceter'a'j, kaj ke ĝi mal'help'os ali'a'j'n mal'feliĉ'aĵ'o'j'n ebl'e pli ankoraŭ terur'a'j'n ol tiu'j'n, kiu'j jam fal'eg'is sur ni'n.

Vi sci'as, ke mi est'is ek'edz'iĝ'ont'a kun la patr'in'o de Fernand'o, kiam mi'a amik'o Leopold'o inspir'is ne'sci'ant'e en la kor'o de mi'a fianĉ'in'o unu el tiu'j fulm'o'simil'a'j pasi'o'j, kiu'j, kiel torent'o, ĉio'n for'port'as en si'a flu'eg'o, hont'em'o'n, ind'ec'o'n, sent'o'n al dev'o. Tiu pasi'o est'is part'o'pren'it'a. Mi hav'is unu sol'a'n afer'o'n por far'i: ĝi est'is, mi'n el'ig'i. Tio'n mi plen'um'is.

Sed mi am'eg'is Klotild'o'n. Tio'n, kio'n mi sufer'is en tiu moment'o, sci'is la sol'a Di'o, kiu sond'as ren'o'j'n kaj kor'o'j'n. Tio est'is terur'eg'a. Tamen la turment'o okaz'ig'it'a de la for'las'o de la vir'in'o, kiu est'is mi'a sol'a am'o, ŝajn'us ne'grav'aĵ'o, se oni ĝi'n kompar'as kun tiu, kiu'n mi sent'is post kelk'a'j monat'o'j, kiam mi ek'sci'is, ke baldaŭ ŝi far'iĝ'os patr'in'o.

Tiu'j, kiu'j edz'iĝ'is kun la am'at'a vir'in'o, est'as ne'kapabl'a'j diven'i, kio pov'as est'i mal'feliĉ'a pasi'o; kaj neniam ili kompren'os ĝis kia stat'o de mal'san'a koler'eg'o mi'n incit'is tiu mal'kovr'o. Kiel oni dir'as vulgar'e, mi vid'is ruĝ'e. Mi'a san'o kaj precip'e mi'a saĝ'o est'is difekt'it'a'j de tiu ekscit'eg'o; mi'a'j'n kamarad'o'j'n, eĉ mi'a'j'n profesor'o'j'n ĝi mal'trankvil'ig'is. Per super'hom'a pen'ad'o de mi'a vol'o mi ŝajn'e kontraŭ'ag'is, sed ho ve! nur ŝajn'e. Fund'e la mal'san'ig'a labor'o daŭr'is, mi'n profund'e konsum'ant'e, mi'n manĝ'ant'e, kiel far'us ulcer'o, kav'ig'ant'e en mi'a kor'o larĝ'a'n vund'o'n, el kiu el'flu'is mi'a iam'a honest'ec'o.

En tiu epok'o, mi fin'is mi'a'n tez'o'n pri la Atrofi'o de la umbilik'a ŝnur'et'o. Por mi'a'j stud'ad'o'j mi bezon'is dis'sekc'i mult'a'j'n nov'nask'it'o'j'n.

Kiam Klotild'o akuŝ'is, ŝi nask'is du ĝemel'o'j'n. Post la nask'iĝ'o de la unu'a, Leopold'o tuj send'is al mi depeŝ'o'n, en moment'o kiam li ne'sci'is ankoraŭ la ĉe'est'o'n de la du'a.

Subit'e mi ir'as al la Anatomi'a Lern'ej'o, mi pren'as la nov'nask'it'o'n, sur kiu mi est'is labor'ant'a, mi ĝi'n kaŝ'as sub mi'a'n mantel'o'n kaj kur'as sen'halt'e al la apartament'o de mi'a amik'o. La pord'ist'o, okup'it'a en la precip'a ŝtup'ar'o, ne vid'as mi'n en'ir'ant'a'n. Mi supr'e'n'ir'as per la serv'o'ŝtup'ar'o. Leopold'o loĝ'is sur la tri'a etaĝ'o. Mi grimp'as ĝis la kvar'a; kaj tie, mi'n klin'ant'e sur la ŝtup'ar'balustrad'o, mi atend'as spion'ant'e. La kuir'ist'in'o el'ir'as por far'i komisi'o'n, las'ant'e la pord'o'n du'on'mal'fermat'a. Mi mal'supr'e'n'ir'as unu etaĝ'o'n kaj en'ir'as en la apartament'o'n. Mez'e de ĉambr'o apud'iĝ'ant'a la kuir'ej'o'n mi trov'as infan'o'n dorm'ant'a'n en lul'il'o: mi ĝi'n pren'as, kaj ĝi'n anstataŭ'ig'as per mi'a anatomi'a nov'nask'it'o. Post'e, por ke oni ne pov'u rimark'i mi'a'n tromp'aĵ'o'n, mi ek'brul'ig'as la muslin'a'j'n kurten'o'j'n, kaj post'e for'kur'as.

La krim'o plen'um'iĝ'is laŭ facil'ec'o tia, ke ĝi mi'n mult'e mir'ig'is. Tiu mal'saĝ'a entrepren'o, el'pens'it'a en febr'o, sen plan'o, sen metod'o, dev'is du'dek'foj'e mal'sukces'i. Sed spec'o de mal'bon'far'em'a geni'o ŝajn'is pri'zorg'i pri mi'a'j ag'o'j, kaj for'met'i for de mi'a voj'o ĉiu'j'n, kiu'j pov'is kontraŭ'star'i la efektiv'iĝ'o'n de mi'a krim'o. Nobl'a entrepren'o est'us mal'prosper'int'a. Ĝi est'is mort'ig'a ag'o: ĝi sukces'is.

Ĉiu'j sufok'iĝ'ant'e aŭskult'is, ne perd'ant'e unu vort'o'n, tiu'n terur'a'n konfes'o'n.

— Sed tiam, ek'kri'is Juli'in'o, tiu infan'o est'as Fradeko.

— Kred'ebl'e. Mi vol'is pun'i la mal'fidel'a'n vir'in'o'n, mal'help'ant'e, ke ŝi ĝu'u la ĝoj'o'j'n de patr'in'ec'o, kies aŭtor'o mi ne est'is; sed mi ne ankoraŭ sufiĉ'e krim'iĝ'is por pere'ig'i sen'kulp'ul'o'n.

Mi do uz'as kaleŝ'o'n kaj ĝi'n las'as apud la Astronomi'a Observ'ej'o. Post'e mi mi'n direkt'as pied'e al la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j.

De'post kiam mi'a venĝ'o est'is sat'it'a, la ekscit'eg'o, kiu mi'n sub'ten'is, pli kaj pli mal'fort'iĝ'is. Mi vid'is la afer'o'j'n laŭ pli real'a manier'o; mi pov'is rezon'i. Mi eĉ komenc'is sent'i mal'preciz'e la unu'a'j'n atak'o'j'n de tiu konscienc'riproĉ'ad'o, kiu dev'is mord'et'i mi'a'n tut'a'n viv'ad'o'n.

Mi'a krim'o est'is ankoraŭ ripar'ebl'a. Mi pov'is re'ven'i al Klotild'o, al ŝi re'don'i ŝi'a'n fil'o'n, far'i plen'a'n konfes'o'n, kaj post'e mi'n mort'ig'i. Mal'sprit'a hont'o mi'n halt'ig'is.

Sed en tiu spirit'stat'o, la perspektiv'o, ke mi dev'os en'ir'i en hospital'o'n, ke mi en ĝi renkont'os mi'a'n amik'o'n Variaso, ke mi est'os dev'ig'at'a don'i al li klar'ig'o'j'n, pez'is sur mi kiel sufer'ig'a ŝarĝ'o. Ju pli mi al'proksim'iĝ'is, des pli mi al'paŝ'is mal'rapid'e, serĉ'ant'e solv'o'n. Mi jam est'is al'ven'int'a al la pord'o, ne est'int'e ankoraŭ trov'int'a praktik'a'n rimed'o'n, kiam kamp'ar'an'o, vest'it'a de blu'a kitel'o, en'ir'is sam'temp'e kiel mi.

Instig'it'e de subit'a ide'o, mi prezent'as al li la nov'nask'it'o'n. Mir'ant'e, tiu vir'o ĝi'n pren'as per sen'konsci'a gest'o, kaj mi'n rigard'e demand'as, atend'ant'e klar'ig'o'n. Tiu far'iĝ'o okaz'is la dek'a'n de Decembr'o 1814, je la sep'a, kaj du'on'o vesper'e, en mal'lum'a angul'o.

“Sinjor'o,” mi dir'is al la ne'kon'at'ul'o, “jen est'as infan'o for'las'it'a, kiu'n mi trov'is en angul'o de pord'o. Urĝ'a'j afer'o'j mi'n atend'as ali'lok'e. Tial ke vi bezon'as en'ir'i en tiu'n infan'ej'o'n, est'u sufiĉ'e afabl'a por mi'n anstataŭ'i.”

Kaj mi for'ir'as, kur'ant'e kiel ebl'e plej rapid'e. Fiakr'o pas'is: mi salt'as en ĝi'n kaj don'as al la vetur'ig'ist'o mi'a'n adres'o'n. Mi re'ven'as en mi'a'n hejm'o'n, en moment'o kiam la pord'ist'o de Leopold'o al'port'is mal'esper'a'n bilet'o'n de mi'a amik'o, kiu anonc'is, ke Klotild'o est'as agoni'ant'a.

Post tri tag'o'j, la vir'in'o, kiu'n mi am'eg'is, pere'is en mi'a'j brak'o'j, mort'ig'it'a de mi: post ok tag'o'j, Leopold'o si'a'vic'e ŝi'n sekv'is en la tomb'o'n.

Al'ven'int'e sur tiu'n punkt'o'n de si'a rakont'o, la mal'jun'ul'o ne pov'is daŭr'ig'i.

Ĝis nun li parol'is sen'paŭz'e, ne re'pren'ant'e si'a'n spir'o'n, kiel hom'o, kiu rapid'as por fin'i pli fru'e. Sed memor'ant'e tiu'j'n du est'aĵ'o'j'n, kiu'j'n li tiel profund'e am'is, kaj kiu'j'n li mort'ig'is, pens'ant'e al tiu ne'inter'romp'it'a si'n'sekv'o de mal'feliĉ'o'j, kies unu'a kaŭz'o est'is li'a mal'nobl'eg'a ag'o, li sent'is, ke larm'o'j supr'e'n'ir'as al li'a gorĝ'o kaj li'n dev'ig'as halt'i. Kaŝ'ant'e en si'a'j'n man'o'j'n si'a'n bel'a'n blank'har'ar'a'n kap'o'n, Maziero stern'iĝ'is en apog'seĝ'o, kun korp'o du'on'klin'it'a antaŭ'e'n, sku'it'a de konvulsi'a'j plor'eg'o'j.

Antaŭ tiu grand'a kulp'ul'o, kiu est'is sam'temp'e ili'a bon'far'ant'o, kaj kiu'n ili kutim'is respekt'eg'i, la ĉe'est'ant'o'j rest'is konfuz'at'a'j, balanc'iĝ'ant'e el unu ekstrem'o al la ali'a, ne sci'ant'e, ĉu ili dev'as mal'ben'i aŭ konsol'i, kompren'ant'e la sen'util'ec'o'n de vulgar'a'j fraz'o'j kontraŭ tiu jun'ec'a krim'o, kiu'n tut'a viv'ad'o de el'pag'o'j kaj de si'n'don'o'j ne pov'is pur'ig'i.

Sol'a Fradeko, kiu ne hav'is la sam'a'j'n motiv'o'j'n por si'n montr'i dank'a, paf'is al la mal'jun'ul'o koler'a'j'n rigard'o'j'n. Tamen anim'o, proviz'it'a je tiel ne'venk'ebl'a energi'o, kiel tiu de Maziero, ne pov'is si'n las'i pli long'a'temp'e renvers'i, ne pen'int'e si'n re'lev'i. La bankier'o si'n rekt'ig'is; kaj viŝ'int'e si'a'j'n okul'o'j'n, li daŭr'ig'is:

— Ĝis tiu vesper'o mi est'is konvink'it'a, ke tiu infan'o mort'is du'dek-kvar hor'o'j'n post si'a nask'iĝ'o. Mi'a amik'o Variaso tio'n absolut'e cert'ig'is. Sed ĉiu'j kun'iĝ'ant'a'j far'iĝ'o'j montr'as nun, ke erar'o est'is cert'e far'it'a.

Laŭ mi'a opini'o, dir'is la mal'jun'ul'o, si'n turn'ant'e pli special'e al Fradeko kaj al Herbeno, la plej evident'a sign'o, ke vi est'as frat'o'j, kuŝ'as mal'pli en Vi'a reciprok'a simil'ec'o, kiu pov'us ebl'e est'i nur lud'o de l’ natur'o, ol en la simil'ec'o, kiu ekzist'as inter Maŭric'o kaj Leopold'o. Vi'a fil'o, Petro, est'as cert'e la nep'o de mi'a iam'a amik'o. Dub'o pri tio ne pov'as est'i eĉ prezent'it'a. Se mi ne hav'as soci'a'n pruv'o'n pri tio, kio'n mi cert'ig'as, mi hav'as fiziologi'a'n. Tio est'as, tial ke tio ne pov'as ne est'i.

— Ceter'e morgaŭ mi vetur'os al Din'a'n. Mi vol'as est'i plen'e sci'ig'it'a pri tiu mister'o. Mi vizit'os la patr'o'n Fradeko, kaj mi li'n dev'ig'os parol'i. Mi'n ĉiam mir'ig'is kiom mal'mult'e ĉu fizik'e ĉu moral'e vi al li simil'as. Li'a mal'nobl'a si'n'ten'ad'o pri vi, la strang'a'j respond'o'j, kiu'j'n li far'is al mi'a'j demand'o'j, la plen'a mank'o de am'em'o, kiu'n li ĉiam montr'is al vi, est'as ar'o da pruv'o'j, kiu'j pli'fort'ig'as mi'a'j'n antaŭ'a'j'n cert'ig'o'j'n. Tiu vir'o ne est'as vi'a patr'o. Vi est'as la fil'o de Klotild'o kaj la frat'o de Fernand'o.

— Tio dev'as est'i efektiv'e, respond'is sam'temp'e Herbeno kaj Fradeko, kiu'j si'n ĵet'is propr'a'mov'e en la brak'o'j'n unu de ali'a.

Sed en tiu moment'o ili'a'j rigard'o'j fal'is sur Beatric'o'n. Venk'it'a de la emoci'o, kiu'n tiu ne'atend'it'a mal'kovr'o produkt'is en ŝi, la mal'feliĉ'a vir'in'o de'nov'e sven'is sur la kusen'o'j de l’ apog'seĝ'o.

— Mi'a frat'o, dir'is Fradeko al Herbeno, ambaŭ ni ŝi'n am'eg'as, kaj ambaŭ ni ŝi'n mort'ig'as. Mi kred'as, ke est'us prefer'ind'e el'ir'i.

Ne atend'int'e respond'o'n, Petro las'is la salon'o'n: Fernand'o li'n sekv'is.

— Ha! ek'kri'is Herbeno, kial mi ne mort'is mez'e de Ocean'o?

— Kaj mi en la profund'aĵ'o'j de l’ glaci'ej'o? respond'is Fradeko.

Sur la trotuar'o la du konkur'ant'a'j frat'o'j dis'iĝ'is.

Ĉapitr'o Dek'tri'a

Dum la du edz'o'j de Beatric'o mal'supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n, sinjor'in'o Klozelo dir'is al si'a edz'o:

— Re'ven'u sol'a al la hejm'o: mi rest'as ĉi tie.

— Ne, mi'a kar'a Juli'in'o, mi ne vol'as, respond'is sinjor'in'o Herbeno. Nun mi sent'as mi'n fort'a kaj tut'e re'san'ig'it'a. Akcept'i vi'a'n komplez'o'n est'us ĝi'n tro'uz'i.

— Post tia scen'o, vi ne pov'as rest'i sol'a. Mi far'os al vi societ'o'n: kred'ebl'e ni ne mult'e dorm'os. Ni babil'ad'os, kaj mi vi'n konsol'os.

Kaj tial ke Beatric'o ek'far'is gest'o'n por protest'i:

— Mi'a edz'in'o est'as prav'a, dir'is Klozelo: mi ŝi'n plen'e aprob'as. Est'as ne'util'e pen'ad'i por ŝi'n konvink'i, mi'a kompat'ind'a amik'in'o: ŝi ne vi'n obe'os.

Tiam, salut'int'e, Eduard'o kaj Maziero si'a'vic'e el'ir'is.

— Se tio ne vi'n tro ted'as, dir'is la mal'jun'ul'o, ni re'ven'os pied'e. Mi sent'as mi'n tiel emoci'eg'it'a, ke mi bezon'as aer'o'n kaj mov'ad'o'n.

— Mi est'is propon'ont'a al vi la sam'o'n, respond'is la advokat'o.

Dum kelk'a temp'o la du hom'o'j marŝ'is silent'e unu apud ali'a. La pens'o'j, kiu'j ili'n okup'is, est'is tiel konfuz'a'j kaj mal'preciz'a'j, ke el tiu ĥaos'o pov'is el'ir'i neni'u klar'a ide'o esprim'ebl'a de parol'o.

Fin'e Eduard'o dir'is:

— Du infan'o'j simil'iĝ'u, tiu'n afer'o'n oni pov'as akcept'i. La trajt'o'j de l’ vizaĝ'o ne est'as ankoraŭ form'it'a'j; la viv'o ne hav'is ankoraŭ temp'o'n neces'a'n por mark'i sur ili si'a'n stamp'o'n: pli'e, se oni pri'pens'as, ke infan'o hav'as lim'ig'it'a'j'n bezon'o'j'n, ke li'n indiferent'ig'as mult'a'j afer'o'j, kies posed'o aŭ mank'o est'as grav'eg'a por matur'a hom'o, oni pov'as dir'i, ke por ĉiu'j et'ul'o'j, kiu'j ĝu'as bon'a'n fart'o'n, la medi'o, en kiu ili viv'as, est'as konsider'ind'a kiel ident'aĵ'o, kia ajn est'u la soci'a situaci'o de ge'patr'o'j. Sed ekzist'u inter du plen'kresk'ul'o'j, inter du tri'dek'du'jar'a'j vir'o'j, kiu'j viv'is kaj kiu'j sufer'is, la sam'a simil'ec'o kiel inter du ekzempler'o'j de sam'a gravur'aĵ'o, jen est'as afer'o, kiu konfuz'as la saĝ'o'n, kaj kiu dub'ig'as pri la atest'o de sent'o'j.

— A prior'i vi est'as prav'a. Tamen en la special'a kaz'o, pri kiu ni parol'as, mi ne part'o'pren'as vi'a'n mir'o'n; ĉar tiu fenomen'o, kvankam ĝi ŝajn'as ekster'ordinar'a, tamen klar'iĝ'as scienc'e. Ĝeneral'e en la labor'o de l’ embri'iĝ'o aper'as sur la supr'aĵ'o de l’ ov'et'o unik'a ĝerm'a centr'o: kaj tiu unik'a ĝerm'aĵ'o ali'form'iĝ'as en unik'a'n embri'o'n, kiu est'as far'it'a laŭ unik'a model'o. Sed kelk'a'foj'e aper'as du'obl'a ĝerm'a centr'o. Kiam tio okaz'as, la sam'a ov'et'o produkt'as du'obl'a'n embri'o'n. Sed tiu'j du embri'o'j ne pov'as prezent'i du mal'sam'a'j'n tip'o'j'n; ĉar, est'ant'e nur du'obl'a ekzempler'o de la sam'a embri'iĝ'o, ili kompren'ebl'e est'as far'it'a'j laŭ la sam'a model'o. Do tiu simil'ec'o est'as mult'e pli profund'a ol vi ĝi'n supoz'as: ĝi ekzist'as ne nur pro la form'o de l’ korp'o kaj la trajt'o'j de l’ vizaĝ'o, sed pli'e ĝi si'n daŭr'ig'as ĝis en la intim'ec'o mem de centr'a'j organ'o'j. Unu'vort'e ne nur Petro kaj Fernand'o hav'as sam'a'n naz'o'n kaj sam'a'n orel'o'n, t. e. detal'o'n, kiu'n ni pov'as kontrol'i, sed ili hav'as sam'temp'e sam'a'n cerb'o'n. Se tiu du'a punkt'o de la demand'o ne est'as konstat'ebl'a per la sen'per'a observ'ad'o, tamen ni pov'as cert'ig'i ĝi'a'n ekzist'o'n, dank’ al la rezultat'o'j de ĝi produkt'it'a'j. Ne nur Herbeno kaj Fradeko hav'as sam'a'j'n em'o'j'n, sam'a'j'n inklin'o'j'n, sam'a'j'n gust'o'j'n, sam'a'n karakter'o'n, sed pli'e ili hav'as sam'a'n temperament'o'n kaj sam'a'n fart'o'n: la tik'o'n de Leopold'o, kiu'n hered'is Fernand'o, sam'e hered'is li'a frat'o. Est'as ĝust'e tiu detal'o, tio, kio tiel long'a'temp'e ni'n erar'ig'is. Kvankam tiu'j du jun'ul'o'j far'as ŝajn'e du apart'a'j'n person'o'j'n, tamen real'e ili est'as unu sol'a du'obl'ig'it'a person'ec'o. La sent'ec'o de tiu'j du vir'o'j, ili'a inteligent'ec'o, ili'a vol'ec'o hav'as sam'a'n natur'o'n: kaj se ili trov'iĝ'as en medi'o'j se ne ident'a'j almenaŭ kompar'ebl'a'j, ili re'ag'os ambaŭ laŭ sam'a manier'o. Tiam, kiel vi dir'is antaŭ moment'o, van'e la viv'o mark'os sur ili si'a'n stamp'o'n, van'e la pli'mal'jun'iĝ'o ili'n ali'form'ig'os, tial ke simil'a'j efik'o'j post'ir'os. Post simil'a'j kaŭz'o'j, dank’ al daŭr'a paralel'ism'o la stamp'o est'os ident'a kaj la simil'ec'o konserv'it'a.

— Teori'e vi'a rezon'o est'as ne'refut'ebl'a; sed en praktik'ad'o ...

— En praktik'ad'o? Ni ekzamen'u la far'iĝ'o'j'n. La obstin'em'o kaj la spirit'ĉe'est'o, kiu'j'n montr'is Herbeno dum si'a for'kur'o, est'as kompar'ebl'a'j nur kun tiu'j, kiu'j'n montr'is Fradeko, kiam li est'is en'tomb'ig'it'a en la glaci'ej'o, kaj pen'ad'is por for'kur'i. Ambaŭ vol'is sam'manier'e; nek unu nek ali'a mal'esper'is; ambaŭ est'is sav'it'a'j. Jen por la vol'ec'o.

Antaŭ moment'o ili hav'is long'a'n inter'parol'ad'o'n. La situaci'o ŝajn'as ne'solv'ebl'a; kaj kontraŭ'a'j est'as ili'a'j profit'o'j. Tamen ili sen'diskut'e ven'as al sam'a konsent'o. Kial? Tial ke ili sent'as, ili am'as sam'manier'e. La sent'o esprim'it'a de unu tuj vek'as la sam'a'n sent'o'n en la kor'o de la ali'a. Jen por la sent'ec'o.

Est'as sam'e por inteligent'ec'o. Ambaŭ avid'a'j al la ne kon'at'aĵ'o'j viv'as tamen hejm'a'n ekzist'ad'o'n, ĉiam si'n klin'ant'e super cifer'o'j. Ebl'e vi dir'os, ke la hazard'o don'is al ili sam'a'n profesi'o'n. Ĉu ĝi est'as ver'e hazard'o? Kaj en tiu fakt'o, kiu ŝajn'as al ni simpl'a koincid'o, ĉu kontraŭ'e ni ne dev'as vid'i kaŭz'o'n komun'a'n al ambaŭ, mister'a'n kaj ne'sond'ebl'a'n kaŭz'o'n, kiu daŭr'ig'as la jam montr'it'a'n paralel'ism'o'n, kaj kiu ĝi'n pli'plen'ig'as?

La advokat'o atent'eg'e aŭskult'is la klar'ig'o'j'n liver'it'a'j'n de Maziero. Ju pli la scienc'ist'o antaŭ'e'n'ir'is en la el'montr'o'n de si'a tez'o, des pli mal'grand'iĝ'is li'a antaŭ'a mir'o. Li fin'e opini'is, ke est'as simpl'a kaj logik'a tiu fenomen'o, kiu unu'e ŝajn'is tut'e ne akord'ig'ebl'a kun ĉiu'j fiziologi'a'j kaj natur'a'j leĝ'o'j.

La doktor'o daŭr'ig'is:

— De'post si'a nask'iĝ'o ĝis la katastrof'o, kiu okaz'ig'is ni'a'n mal'feliĉ'o'n, Fernand'o est'as dorlot'it'a de la Fatal'o kaj am'eg'it'a de du vir'in'o'j. Subit'e ĉio el'fal'eg'as. Post ĝoj'a kaj facil'a viv'o post'ir'as ekzist'ad'o de mal'feliĉ'eg'ul'o. La infan'ec'o de Fradeko kontraŭ'e est'as mal'ĝoj'a kaj sen'am'a. Subit'e li re'trov'as la am'o'n de du sam'a'j vir'in'o'j en la medi'o mem, kiu'n Herbeno est'as ek'las'int'a: kaj tio okaz'as en moment'o, kiam Fernand'o re'pren'as en la mond'o la lok'o'n las'it'a'n de Petro. Ĉi tie la paralel'ism'o est'as anstataŭ'it'a de spec'o de balanc'ad'o, kiu re'star'ig'as ekvilibr'o'n. Evident'e tiu'n balanc'ad'o'n kaŭz'as nur efik'o produkt'it'a de la simil'ec'o: sed tiu efik'o si'a'vic'e far'iĝ'as kaŭz'o. Kvankam la du ekzist'ad'o'j de tiu'j du vir'o'j ne est'is simil'a'j, tamen la sum'o de ricev'it'a'j impres'o'j kaj de konsekvenc'a'j re'ag'o'j est'is egal'valor'a, kaj ig'is adekvat'a'j tiu'j'n du viv'o'j'n. Sekv'e la stamp'o produkt'it'a de la frap'o de far'iĝ'o'j trov'iĝ'is simil'natur'a kaj egal'intens'a: kaj, tial ke la modif'o'j mark'iĝ'is laŭ la sam'a senc'o, ili kompren'ebl'e konserv'is la sam'a'n ident'ec'o'n.

En tiu moment'o la du inter'parol'ant'o'j trov'iĝ'is antaŭ la pord'o de la Maziera hotel'o. Eduard'o prem'is la man'o'n de si'a kun'ul'o kaj rapid'e re'ven'is al si'a hejm'o por pri'pens'i.

La morgaŭ'o'n maten'e, la bankier'o vetur'is al Din'a'n. Kiam li trov'iĝ'is en la ĉe'est'o de l’ mal'jun'a kamp'ar'an'o:

— Jen est'as mi ankoraŭ, sinjor'o Fradeko, li dir'is.

— Je Di'o; mi tio'n vid'as, respond'is Mal'o. Kio'n vi vol'as de'nov'e?

— Vi ne vi'n montr'as afabl'a. Tamen ni est'as, mi ne dir'os du mal'nov'a'j amik'o'j, ho ne! sed almenaŭ du mal'nov'a'j reciprok'a'j kon'it'o'j.

— Kio'n vi vol'as dir'i? Vi tre sci'as, ke, antaŭ kiam tiu viper'a Petro edz'iĝ'os, mi neniam vi'n vid'is.

— Ĉu vi est'as ver'e cert'a? Mi kred'as, ke vi erar'as; eĉ mi hav'as konvink'o'n, ke ni'a unu'a inter'vid'iĝ'o okaz'is en mult'e pli antaŭ'a epok'o.

— Se por mi'n mok'i vi ven'is ĉi tie'n, vi pov'as for'ir'i. Mi ne vi'n de'ten'os.

La bankier'o rid'et'is kaj ne ŝajn'is aŭd'i. Post'e mal'rapid'e parol'ant'e kaj direkt'ant'e al si'a inter'parol'at'o ironi'a'n rigard'o'n, li daŭr'ig'is:

— La afer'o okaz'is, se mi bon'e memor'as, la dek'a'n de Decembr'o 1874, je la sep'a kaj du'on'o vesper'e, sur la trotuar'o de la strat'o Denfert-Rochereau, ĉe la pord'o de la hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j, en mal'lum'a angul'o.

Ju pli Maziero parol'is, des pli la patr'o Fradeko li'n fiks'e rigard'is per mal'vigl'a okul'o, dum ĉiu'j li'a'j membr'o'j trem'et'is.

— Tio est'as mal'ver'a, li balbut'is. Li ne est'is mi! Tiu energi'a ne'ad'o por respond'i al fraz'o, kiu en'hav'is en si mem neni'o'n kulp'ig'a'n, pruv'is al Maziero, ke est'as ĝust'a li'a hipotez'o, kaj ver'a la voj'o, sur kiu'n li si'n en'ig'as. Li tuj kompren'is, ke, se li vol'as ricev'i ver'a'n konfes'o'n kaj se ebl'e pli plen'ig'a'j'n inform'o'j'n, li dev'os ŝajn'i mult'e pli sci'ig'it'a, ol li est'as real'e.

— Sed sinjor'o Fradeko, li rimark'ig'is, oni kred'us, ke vi vi'n sen'kulp'ig'as. Tamen mi ne vi'n kulp'ig'as, aŭ prefer'e, por parol'i pli akurat'e, mi ne vi'n ankoraŭ kulp'ig'is.

La mal'jun'ul'o ne respond'is.

— Mi daŭr'ig'as, dir'is la bankier'o. Mi do renkont'as en tiu lok'o kamp'ar'an'o'n, en kies brak'o'j'n mi met'as nov'nask'it'a'n infan'o'n. Tial ke li bezon'is en'ir'i en la infan'ej'o'n, ĉe kies pord'o ni star'is ambaŭ, mi pet'as de li, ke li bon'vol'u mi'n anstataŭ'i, kaj deklaraci'i mem pri tiu et'ul'o.

Sed tiu hom'o est'is vi. Nun por kia motiv'o vi ven'is en tiu'n infan'hospital'o'n? Kial, anstataŭ plen'um'i la task'o'n, kiu'n mi al vi komisi'is, vi kontraŭ'e ek'kapt'as tiu'n knab'et'o'n kaj li'n for'port'as, ne parol'int'e pri tio al iu ajn hom'o? Je Di'o! la afer'o est'as facil'e klar'ig'ebl'a. La onkl'o Fradeko dev'is las'i si'a'n hered'aĵ'o'n al si'a nev'o, nur se li nask'us vir'seks'a'n infan'o'n. Kred'ebl'e sinjor'in'o Fradeko est'is atak'at'a de unu el tiu'j mal'san'o'j, kiu'j ne ebl'ig'as esper'o'n al patr'in'iĝ'o. Tio'n vi sci'is; kaj vi ne pov'is pens'i sen koler'eg'o, ke tiu tre ŝat'ind'a posed'aĵ'o baldaŭ fatal'e est'os for'flug'int'a for de vi. Tiam vi pren'as mal'esper'a'n decid'o'n. Vi'a edz'in'o ŝajn'ig'as graved'o'n. En la lim'temp'o trud'it'a de l’ natur'o, kvankam vintr'iĝ'as, vi kaj ŝi far'as al Parizo tiu'n vojaĝ'o'n, kiu mir'ig'is ĉiu'j'n hom'o'j'n, kaj kiu neniam est'is klar'ig'it'a. Vi loĝ'as en hotel'o hodiaŭ detru'it'a, kaj vi'n direkt'as al Hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j, intenc'ant'e vi'n proviz'i je unu nov'nask'it'o. Tamen vi sent'as vi'n tre ted'it'a; ĉar la onkl'o Fradeko postul'as, ke tiu knab'et'o est'u nask'it'a de vi'a sang'o: li ne konsent'us, ke aparten'as al li'a famili'o infan'o, kiu en ĝi'n en'ir'us per la voj'o de fil'ig'o. Tio'n sam'e vi sci'is: sed ĝust'e la Publik'a Help'ant'ar'o postul'as ĉiu'spec'a'j'n formul'aĵ'o'j'n, kiu'j nepr'e vi'n perfid'os. Cert'e vi mult'e pri'pens'is al ĉiu'j tiu'j mal'facil'aĵ'o'j. Ebl'e ili est'as la motiv'o'j, kiu'j klar'ig'as, kial vi tiel long'a'temp'e atend'is, antaŭ kiam vi decid'iĝ'os. Se vi akcept'is tiu'n ne taŭg'a'n rimed'o'n, vi tio'n far'is nur, tial ke vi ne trov'is ali'a'n pli akcept'ebl'a'n solv'o'n.

En moment'o, kiam vi trans'ir'as la sojl'o'n de l’ Hospital'o, hav'ant'e la kap'o'n plen'a'n de tiu'j pens'o'j, mi aper'as kaj met'as en vi'a'j'n man'o'j'n la tiel dezir'it'a'n objekt'o'n. Vi est'as kamp'ar'an'o, sekv'e ruz'em'a; kaj vi tuj kompren'as la profit'o'n, kiu'n vi pov'as el'tir'i el tiu okaz'int'aĵ'o. Neni'u atest'ant'o ĉe'est'is; neni'u do pov'os vi'n perfid'i: kaj dank’ al mi vi'n ne pov'os plu ĝen'i la trud'em'a skrib'aĵ'ar'o de administraci'a'j ofic'ej'o'j.

Vi rapid'e re'ven'as al vi'a edz'in'o, kaj al ŝi rakont'as tio'n, kio okaz'is. La morgaŭ'o'n, en unu el Parizaj urb'o'dom'o'j vi deklaraci'as, ke tiu et'ul'o est'as nask'it'a de vi'a ge'edz'iĝ'o. Post ok tag'o'j, vi re'ven'as al Nina'n: kaj la petol'aĵ'o est'as plen'um'it'a.

De nun ĝis si'a mort'o tiu ne'kon'it'a nov'nask'it'o nom'iĝ'os Petro Fradeko.

Sed tromp'i pri la ver'a nask'de'ven'o de infan'o est'as krim'o: tio'n vi sam'e tre sci'as. Pro tio vi zorg'as, ke tiu sekret'o ne est'u kon'ig'it'a al iu ajn hom'o. Sed de'post tiu moment'o vi far'iĝ'as mal'soci'em'a, kaj sent'as nur mal'am'o'n al tiu id'o, kiu'n la leĝ'o vi'n dev'ig'as akcept'i, kvazaŭ li est'us vi'a fil'o, kaj al kiu vi ne pov'as sent'i patr'a'n am'o'n. Pli post'e, kiam vi vid'as, ke vi est'as mal'hered'it'a por la profit'o de tiu fremd'ul'o, de tiu uzurp'ul'o, vi'a koler'eg'o eksplod'as; kaj vi for'pel'as vi'a'n mal'ver'a'n fil'o'n, mal'permes'ant'e, ke iam li re'ven'u en vi'a ĉe'est'o.

Ne nur vi'a krim'o ne al vi profit'is, ne nur tiu hered'aĵ'o, por kies ricev'o tiu krim'o est'is far'it'a, for'flug'as for de vi'a'j man'o'j; sed pli'e vi'a mal'bon'a ag'o est'is por vi mult'e'kost'a: ĉar kvankam vi'a avar'ec'o, mi dir'os eĉ vi'a avar'eg'ec'o est'as super'mezur'a, tamen vi est'is dev'ig'it'a el'spez'i mult'a'j'n mon'sum'o'j'n por eduk'i Petron, por li'n nutr'i, li'n vest'i kaj li'n instru'i.

De tio de'ven'as tiu'j mal'just'a'j kulp'ig'o'j, tiu'j rid'ind'a'j riproĉ'o'j, kiu'j tiel fort'e mi'n ŝok'is, kiam mi vi'n vizit'is en la pas'int'a temp'o. En tiu epok'o, mi ne'sci'is ĉiu'j'n detal'o'j'n, kiu'j'n mi al vi rakont'as hodiaŭ. Nun, tial ke mi kon'as la ver'o'n, mi opini'as, ke vi'a si'n'ten'ad'o est'is, se ne ne'kulp'ig'ind'a, almenaŭ klar'ig'ebl'a. Mi vid'is en vi mal'natur'ig'it'a'n patr'o'n: sed vi ne est'is eĉ patr'o, sed nur spekulaci'ist'o ŝtel'it'a en si'a'j esper'o'j.

Ju pli la bankier'o daŭr'ig'is si'a'n rakont'o'n, des pli li atent'e ekzamen'is la impres'o'n, far'it'a'n de li'a'j parol'o'j sur la vir'o, kiu'n ĝis nun ĉiu'j hom'o'j kred'is est'i la patr'o de Petro.

Maziero hav'is motiv'o'j'n por si'n sent'i kontent'a. La patr'o Fradeko rest'is sid'ant'a sur si'a seĝ'o, tiel prem'eg'it'e, tiel pal'eg'iĝ'ant'e, ke li inspir'is kompat'o'n.

La bankier'o daŭr'ig'is:

— Al'ven'as ĉiam moment'o, en klu mal'kovr'iĝ'as ĉiu'j sekret'o'j, eĉ tiu'j, kiu'j'n oni kred'is plej plen'e kaŝ'it'a'j. Vi vid'as, ke mi est'as super'e sci'ig'it'a. Se mi vol'us, unu sol'a vort'o el'parol'it'a de mi sufiĉ'us, por ke oni uz'u por vi la 345^an artikol'o'n de la Pun'a Leĝ'ar'o: kaj tiu'n artikol'o'n, mi est'as cert'a, ke vi kon'as tiel bon'e kiel mi.

— Pardon'u, pardon'u, ĝem'is la mal'feliĉ'ul'o, plekt'ant'e la man'o'j'n.

— Mi konsent'as silent'ad'i; sed mi met'as kondiĉ'o'n.

— Mi akcept'as ĉiu'j'n vi'a'j'n postul'o'j'n; sed ne liver'u mi'n.

— Ĉu vi respond'os sen'artifik'e al ĉiu'j mi'a'j demand'o'j?

— Jes.

— Se vi mensog'os, mi tio'n tre facil'e rimark'os: kaj vi putr'iĝ'os en mal'liber'ej'o ĝis la fin'o de vi'a viv'o.

La kelk'a'j dent'o'j, kiu'j rest'is ankoraŭ en la buŝ'o de l’ mal'jun'a kamp'ar'an'o bru'e krak'ad'is.

— Mi ne mensog'os, li balbut'is; tio'n mi cert'ig'as.

— Ĉu la rakont'o, kiu'n mi far'is, est'as akurat'a?

— Tiel akurat'a, ke mi demand'as mi'n, kiu pov'is liver'i al vi tia'j'n sci'ig'o'j'n, tial ke, krom mi'a edz'in'o, kiu est'as mal'viv'a, kaj mi, neni'u kon'is la ver'o'n pri tiu afer'o.

— Tiam Petro est'as ver'e la infan'o, kiu'n mi met'is en vi'a'j'n brak'o'j'n?

— Li est'as tiu infan'o.

— Ĉu ekzist'as ali'a far'iĝ'o, kiu'n mi forges'is?

— Neni'u. Se mi dev'us rakont'i mem la okaz'int'aĵ'o'n, mi ne pov'us dir'i pli'o'n. Mi preskaŭ kred'as, ke vi est'as la diabl'o, kaj ke vi trov'iĝ'is ne nur apud mi, sed pli'e en mi'a pens'o.

— Nur tio'n mi dezir'is kon'i. Adiaŭ, sinjor'o Fradeko. Sed la mal'jun'ul'o est'is tiel inerci'ig'it'a, ke li ne ŝajn'is rimark'i la el'ir'o'n de Maziero.

Dum la nokt'o la bankier'o re'ven'is Parizon.

La morgaŭ'o'n, li kon'ig'is al Klozelo la rezultat'o'n de si'a vojaĝ'o al Din'a'n.

— Sed tiam, rimark'ig'is la advokat'o, kial vi'a amik'o al vi cert'ig'is, ke tiu infan'o mort'is?

— Variaso ne pov'is parol'i pri Petro, tial ke en la ofic'ej'o'j de la Publik'a Help'ant'ar'o neni'u vid'is la frat'o'n de Fernand'o. Mi'a amik'o alud'is i'a'n ali'a'n nov'nask'it'o'n al'port'it'a'n proksim'um'e je la sam'a hor'o. Mi sci'as, ke la patr'o Fradeko hav'is blu'a'n kitel'o'n, kaj ke la hom'o vid'it'a de Variaso port'is sam'e simil'a'n vest'o'n. Sed en la moment'o, en kiu mi parol'as, trov'iĝ'as en Franc'uj'o plu'a'j mil'o'j da hom'o'j kovr'it'a'j de sam'a vest'aĵ'o. Tio est'as tro mal'preciz'a montr'o, por ke ĝi pov'u far'iĝ'i ne'protest'ebl'a fundament'o de propr'a pri'skrib'o. Tial ke est'is ne'ebl'e, ke mi diven'u tio'n, kio okaz'is, tiel long'e kiam tiu pruv'o ne est'is kontraŭ'batal'it'a de iu ali'a pli fort'a, ĝi sufiĉ'is por mi'n konvink'i. Ĝi las'is mi'n viv'i en erar'o, kiu daŭr'is tri'dek du jar'o'j'n, kaj kiu daŭr'us ankoraŭ, se ali'a'j pli pruv'ig'a'j far'iĝ'o'j ne est'us okaz'int'a'j. Kvankam la cert'ig'o de Variaso rest'as ĉiam ver'a, tamen ĝi perd'is por ni ĉiu'n ajn valor'o'n, kaj ne pov'as plu hav'i i'a'n grav'ec'o'n.

Dum'e la jun'a advokat'o ne forges'is la ver'a'n kaŭz'o'n de ĉiu'j tiu'j far'iĝ'o'j.

Se Fernand'o re'ven'is Franc'uj'o'n, li tio'n far'is nur por pet'i la revizi'o'n de si'a proces'o.

Nun ĝi aper'is al Eduard'o sub aspekt'o tut'e ali'a. Por li evident'e la afer'o baldaŭ en'ir'os en nov'a'n faz'o'n, kaj fatal'e fin'iĝ'os per la sen'kulp'ig'o de Herbeno. La du'a juĝ'o dev'is est'i simpl'a formul'aĵ'o.

Sed se Fernand'o dezir'as konserv'i si'a'n liber'ec'o'n kaj evit'i ĉi'a'n ajn arest'it'ec'o'n, est'is neces'e, ke li si'n liver'u mem al la juĝ'ist'ar'o, kaj ne atend'u la al'ven'o'n de ĝendarm'o'j komisi'it'a'j por li'n ek'kapt'i. Li'a ĉe'est'o en Parizo est'is cert'e jam signal'it'a. Oni ne dev'is perd'i eĉ unu minut'o'n.

Sekv'e dum la bankier'o est'is en Nina'n, Eduard'o ir'is al la Maziera hotel'o.

En ĝi li trov'is Fernand'o'n, kiu, hav'ant'e si'a'j'n okul'o'j'n ruĝ'a'j, kaj si'a'j'n trajt'o'j'n lac'ig'it'a'j de sen'dorm'a nokt'o, bedaŭr'is si'a'n re'ven'o'n el Hongkong, kaj mal'esper'is pri la est'ont'ec'o.

— Ha! amik'o, ek'kri'is Herbeno, si'n ĵet'ant'e en la brak'o'j'n de Klozelo: mi est'us est'int'a pli prav'a, rest'ant'e en Orient'o.

— Ne; ĉar ci'a'n nom'o'n mal'pur'ig'is mal'just'a kondamn'o. Ci'a re'ven'o ebl'ig'os, ke ci lav'u tiu'n makul'o'n.

— Tio'n mi tre fort'e esper'as.

— Ĉu, krom la konfes'o'j de Reĝ'in'o, ci hav'as nov'a'j'n sci'ig'o'j'n por kon'ig'i? Ĉu ci mal'kovr'os i'a'n special'a'n detal'o'n ĝis nun ne'kon'it'a'n?

— Ne. Nun, tial ke oni kon'as la motiv'o'n de mi'a vojaĝ'o al Sèvres, mi ne hav'as i'o'n por al'don'i al la demand'ar'o, kiu'n al mi al'trud'is Taburio. Tamen mi hav'as en man'o'j pri'supoz'o'n pri sen'kulp'ec'o, kiu preskaŭ valor'as cert'a'n pruv'o'n.

— Kio ĝi est'as?

— Ci dev'as kompren'i, ke, se mi re'ven'is, se mi konsent'is las'i Hongkong’on, en kiu sub la Fradeka nom'o mi ĝu'is absolut'a'n sen'danĝer'ec'o'n, mi tio'n far'is nur, tial ke mi mal'kovr'is rimed'o'n, kiu'n mi kred'as cert'a, por pruv'i mi'a'n sen'kulp'ec'o'n.

— Parol'u; mi dezir'eg'as ĝi'n kon'i.

— Tiu'n rimed'o'n mi ne diven'is tuj. Mi'n tiel konfuz'is tiu absurd'a kulp'ig'o, ke dum la tut'a daŭr'ad'o de l’ proces'o mi rest'is kvazaŭ best'ig'it'a. Mi kred'is, ke mi viv'as en inkub'sonĝ'o, kompren'ant'e neni'o'n en tio, kio okaz'is, ne hav'ant'e la ebl'ec'o'n pri'pens'i kaj sekv'e mi'n defend'i. Mi sci'is trov'i nur ne'ad'o'j'n, kiu'j'n neni'u kred'is: kaj mi aŭd'is mi'a'n kondamn'a'n sentenc'o'n, ne suspekt'ant'e, ke mi posed'as preskaŭ ne'refut'ebl'a'n pruv'o'n. Nun, tial ke Reĝ'in'o far'is mal'kovr'o'j'n, ebl'e est'as feliĉ'e por mi'a bon'fam'o de ĝentil'a kaj honor'a hom'o, ke la afer'o'j tia'manier'e okaz'is: ĉar, tio'n mi konfes'as, mi ne sci'as, ĉu mi est'us hav'int'a sufiĉ'e da kuraĝ'o por las'i konduk'i mi'n al Noumea, ne protest'ant'e, sufiĉ'e da grand'anim'ec'o por ne perfid'i ni'a'j'n am'kun'ven'o'j'n, se tiu perfid'o est'us pov'int'a mi'n sav'i. Sed mi est'is konvink'it'a, ke konfes'o est'us sen'efik'a mal'kuraĝ'aĵ'o, kiu mi'n mal'honor'us kaj ne'util'e frap'us en kor'o Beatric'o'n, kiu'n mi ĉiam am'is, eĉ en moment'o mem en kiu mi am'is ŝi'a'n kuz'in'o'n. Pro tio mi tim'is, ke Reĝ'in'o parol'os; kaj kiam mi vid'is, ke ŝi silent'iĝ'as, mi profund'kor'e ŝi'n dank'is pro ŝi'a diskret'ec'o. Jen est'as, kial mi obstin'e persist'is en mi'a mut'iĝ'o. Ha! se mi est'us sci'int'a!

— Tamen tiu konfes'o neniel pov'is ci'n help'i, tial ke ĝi ne liver'is alibi’on.

— Ne sen'per'a'n alibi’on; ci est'as prav'a. Sed se ci est'us kon'int'a la tut'a'n ver'o'n, ci est'is arm'it'a de argument'o tia, ke, mi kred'as, ĝi est'us hav'int'a la sam'a'n valor'o'n ol pruv'it'a alibi’o.

— Klar'ig'u ci'a'n pens'o'n.

— Aŭskult'u mi'n tre atent'e, kaj sekv'u akurat'e mi'a'n rezon'ad'o'n.

En Bellevue, la Kompani'o ne liver'as bilet'o'j'n por la vagon'ar'o'j ven'ant'a'j de Chartres kaj direkt'iĝ'ant'a'j al Parizo. Do se en tiu staci'dom'o mi est'us uz'int'a la vagon'ar'o'n, en kiu'n en'ir'is Sedilo, mi pov'is tio'n far'i, nur uz'ant'e mi'a'n abon'kart'o'n.

— Tio est'as ver'a.

— Sed la vojaĝ'ant'o, kiu'n oni konfuz'is kun mi, prezent'is bilet'o'n.

— Tiu punkt'o de l’ proces'o est'as pruv'it'a.

— Do li ven'is de mal'proksim'a staci'dom'o.

— Tia est'as la konsekvenc'o, kiu'n Taburio kaj mi konklud'is.

— Sed tial ke je la kvin'a mi trov'iĝ'is ankoraŭ en Sèvres apud Reĝ'in'o, mi ne hav'is temp'o'n sufiĉ'a'n por ating'i, ĉu pli mal'proksim'e ol Versailles, ĉu per la per'o de la grand'zon'a fer'voj'o, la Chartres’an vagon'ar'o'n, kiu halt'as en Bellevue je la kvin'a kaj du'on'o. Do ĉiu'j hom'o'j est'is erar'ig'it'a'j, kaj tromp'it'a'j de simil'ec'o. Do la mort'ig'int'o de Sedilo ne pov'as est'i mi.

— Ci est'is prav'a antaŭ moment'o: tiu pruv'o ŝajn'as ne'refut'ebl'a.

— Kiam tiu ide'o ven'is al mi, est'is tro mal'fru'e. Mi trov'iĝ'is kondamn'it'a kaj ĉen'romp'int'a. Perfid'i Reĝ'in'o'n hav'is por mi neni'a'n util'o'n. Oni ne est'us kred'int'a mi'a'j'n cert'ig'o'j'n, kaj mi est'us el'tir'int'a el tia mal'kuraĝ'aĵ'o neni'a'n profit'o'n. Ali'part'e la mal'nobl'eg'ec'o de tia perfid'o, re'fal'int'e sur mi'n, mi'n est'us prem'eg'int'a de si'a tut'a mas'o. Por ke tia konfes'o pov'u produkt'i si'a'n plen'a'n efik'o'n, neces'eg'e est'is, ke ĝi de'ven'u de l’ interes'it'in'o mem, sed ne de mi. Mi tio'n kompren'is, kaj daŭr'ig'is ŝajn'ig'i la mal'viv'ec'o'n: kaj tio'n mi far'is des pli facil'e, ke ju pli mi trov'is rimed'o'n por re'far'i al mi materi'a'n ekzist'ad'o'n tut'e trankvil'a'n. Kompren'ebl'e mi ne intenc'is risk'i la cert'a'n kviet'ec'o'n, kiu'n mi ĝu'is, por prov'i proces'a'n revizi'o'n, kies konsekvenc'o aper'is dub'a. Pro tio, ci kompren'os mi'a'n ĝoj'o'n, kiam mi leg'is en la Revu'o kaj en Lingv'o Inter'naci'a la not'o'n publik'ig'it'a'n de ci kaj de mi'a bapt'o'patr'o. Tamen dum kvin monat'o'j mi ŝancel'iĝ'is: ĉar se mi hav'as fort'a'n esper'ebl'ec'o'n, real'e la absolut'a cert'ec'o mank'as ankoraŭ. Se mi ne est'us edz'o, mi kred'as, ke neniam mi est'us re'ven'int'a Eŭrop'o'n. Ho ve! mi est'us pli bon'e inspir'it'a, ne re'ven'ant'e!

— Ne, mi re'dir'as; ci est'is prav'a: ĉar tiu'n cert'ec'o'n, kiu mank'as, mi al ci al'port'as. Mi sam'e nun hav'as pruv'o'n, kiu pli'cert'ig'as la ci'a'n, kaj kiu est'as tiel'e konvink'ig'a, ke ĝi sol'a nul'ig'as la valor'o'n de ĉiu'j ali'a'j.

— Mi'a'vic'e mi pet'as, kia ĝi est'as?

— Ci ne mort'ig'is Sedilon; tio est'as pruv'it'a. Tamen la bon'fid'o de ĉiu'j atest'ant'o'j, kiu'j ci'n re'kon'is kaj kulp'ig'is, ne est'as suspekt'ebl'a. Ci mem neniam dub'is pri ili'a sincer'ec'o.

— Est'as ver'e.

— Do neces'eg'e ili'n ĉiu'j'n erar'ig'is ekster'ordinar'a simil'ec'o. Sed la vir'o, kiu'n oni tiel unu'anim'e konfuz'is kun ci, ne pov'as est'i ali'a hom'o ol Fradeko.

— Li? Li do trov'iĝ'is en la vagon'ar'o, pri kiu ni parol'is?

— Kred'ebl'e; mi eĉ dir'os dev'ig'e. En la tut'a mond'o ci'a frat'o est'as la sol'a person'o, kiu'n oni pov'as mal'disting'i je ci laŭ tiel plen'a manier'o. Jen est'as la punkt'o, kiu'n mi dev'os klar'ig'i. Sed mi kred'as, ke ne est'os mal'facil'e lum'ig'i al tiu afer'o ĝis nun tiel mal'lum'a, tial ke ni hav'as sub ni'a man'o la hom'o'n, kiu ci'n kondamn'ig'is, tiel ne'vol'e.

Akompan'it'e de Fernand'o, Eduard'o far'is vizit'o'n al la Prokuror'o de Respublik'o.

En li'a ĉe'est'o Herbeno anonc'is, ke li si'n met'as en la dispon'o'n de la juĝ'ist'ar'o, kaj per kelk'a'j rapid'a'j vort'o'j kon'ig'is al tiu magistrat'o la nov'a'j'n element'o'j'n de sen'kulp'ig'o, kiu'j'n al li liver'is la far'iĝ'o'j.

Tial ke la jun'ul'o si'n prezent'is ne dev'ig'it'e, tia ag'manier'o est'is fort'a pri'supoz'o pri li'a sen'kulp'ec'o; ĉar est'ant'e kulp'a Fernand'o ne est'us kuraĝ'int'a risk'i tia'n danĝer'o'n. Do sen mal'facil'ec'o la juĝ'ist'o konsent'is las'i la kulp'ig'at'o'n en provizor'a liber'ec'o.

Se li re'ven'is, li cert'e ne tio'n far'is por for'kur'i de'nov'e. Nun, tial ke li hav'as ne'diskut'ebl'a'j'n pruv'o'j'n pri li'a sen'kulp'ec'o, li ne ili'n pli'mal'valor'ig'os per ag'o, kiu hav'us, kiel sol'a'n konsekvenc'o'n, li'n ig'i suspekt'a en la spirit'o de magistrat'o'j.

Aranĝ'int'e tiu'n unu'a'n detal'o'n, Klozelo ir'is al si'a hejm'o, en ĝi pren'is la akt'ar'o'n pri la Herbena afer'o, kaj post'e si'n direkt'is al la hotel'o, en kiu loĝ'is Fradeko.

Li trov'is Petron en stat'o de sen'kuraĝ'ec'o kompar'ebl'a kun tiu, en kiu est'is Fernand'o. Sed la jun'a advokat'o, okup'it'e nur de la ide'o, kies plen'um'ad'o'n li daŭr'ig'is, dir'is subit'e al la patr'o de Maŭric'o:

— Aŭskult'u mi'n atent'e, mi'a kar'a Petro. Neces'eg'e est'as, ke vi help'u mi'n por pruv'i la sen'kulp'ec'o'n de Fernand'o. Sed vi sol'a est'as kapabl'a tio'n far'i.

— Cert'e mi tut'kor'e est'as pret'a. Sed kia'manier'e mi pov'as vi'n util'i?

— Ĉu en la pas'int'a temp'o vi ne rakont'is ke, dum vi'a unu'a vojaĝ'o al Parizo, vi'n en vagon'o atak'is frenez'ul'o, kaj ke vi ŝuld'is vi'a'n sav'o'n nur al vi'a spirit'ĉe'est'o kaj al vi'a rapid'mov'ec'o?

— Efektiv'e.

— Ĉu vi pov'us re'dir'i tiu'n rakont'o'n, al kiu bedaŭr'ind'e mi ne don'is la tut'a'n grav'ec'o'n, kiu'n ĝi merit'as?

— Neni'o est'as pli facil'a. La unu'a'n foj'o'n, kiam mi ven'is Parizon, en moment'o kiam la vagon'ar'o al'proksim'iĝ'is al tiu urb'o, frenez'ul'o rapid'is al mi kun revolver'o en man'o. Mi hav'is nur temp'o'n sufiĉ'a'n por mal'ferm'i la vagon'pord'o'n kaj for'kur'i per la ŝtup'o.

— Ĉu vi est'is vund'it'a?

— Ne; feliĉ'e por mi: ĉar la plej et'a pik'vund'et'o est'us ne'ebl'ig'int'a la danĝer'a'n gimnastik'o'n, al kiu mi ŝuld'is mi'a'n sav'o'n.

— Sed ĉu tiu mani'ul'o uz'is si'a'n arm'il'o'n?

— Mi toler'is unu'a'n paf'o'n; kaj mi kred'as, ke mi aŭd'is du'a'n. Tamen pro la bru'eg'o, kiu'n far'is la vagon'ar'o rapid'eg'e rul'iĝ'ant'a, mi tio'n ne kuraĝ'us cert'ig'i.

Aŭd'int'e tiu'n last'a'n fraz'o'n, la advokat'o trem'et'is. Ĝust'e en la revolver'o trov'it'a apud Sedilo mank'is du kartoĉ'o'j.

— Nun, re'dir'is Eduard'o, ĉu vi memor'as akurat'e la dat'o'n de l’ tag'o, en kiu okaz'is tiu aventur'o?

— Ne, respond'is Petro, iom pri'pens'ant'e, tut'e ne. Kiam mi el'ir'is el Din'a'n, kaj las'is la vir'o'n, kiu'n mi kred'is est'i mi'a patr'o, for'pel'it'e de li, mi decid'is, ke mi real'ig'os dezir'o'n, kiu mi'n kares'is jam de'post long'a temp'o: ĝi est'is, vojaĝ'i, tra'ir'i tra Eŭrop'o kaj post'e mi'n fiks'i en Parizo. Mi do uz'is la voj'o'n de lern'ant'o'j, ir'ant'e el urb'o al urb'o, stud'ant'e la monument'o'j'n, precip'e la katedral'o'j'n, kiu'j'n mi ĉiam pasi'e ŝat'is, Rouen’on, Amiens’on, Beauvais’on, Chartres’on. Nur kiam mi est'is vizit'int'a ĉiu'j'n kurioz'aĵ'o'j'n, kiu'j'n en'hav'as Nord'o de Franc'uj'o, mi decid'is, ke mi vetur'os al Ital'uj'o. Vi kompren'as, ke, kun viv'manier'o tia, kia est'is la mi'a, hav'ant'e neniu'n materi'a'n okup'ad'o'n, est'ant'e atend'it'a de neni'u hom'o, mi ne pov'is mult'e atent'i al la ĉiu'tag'a dat'o.

— En kiu lok'o okaz'is tiu akcident'o?

— Est'as ne'ebl'e, ke mi respond'u, tial ke por la unu'a foj'o mi ven'is Parizon.

— Est'as ĝust'e. Per kiu staci'dom'o vi en'ir'is en tiu'n urb'o'n?

— Bedaŭr'ind'e pri tiu punkt'o, sam'e kiel pri la ali'a'j, mi ne pov'as kontent'ig'i vi'a'n sci'vol'o'n. Mi vetur'is sur la Okcident'a fer'voj'o: sed tiu kompani'o hav'as en Parizo tri staci'dom'o'j'n; kaj mi ne sci'as en kiu halt'is mi'a vagon'ar'o. Ĉar tuj kiam mi est'is al'ven'int'a, mi uz'is fiakr'o'n, kiu mi'n konduk'is al la Lyon’a staci'dom'o. Mi hav'is temp'o'n nur sufiĉ'a'n: ĉar mi ne vol'is preter'las'i la rapid'a'n vagon'ar'o'n al Nic'e.

— Vi do opini'is, ke Parizo ne merit'as vi'a'n vizit'o'n? Ĉu tio est'as ebl'a.

— Sen'kulp'ig'u mi'n. Tial ke kontraŭ'e mi intenc'is ĝi'n loĝ'i pli post'e, mi pens'is, ke est'as ne'util'e perd'i mi'a'n temp'o'n por vizit'ad'i urb'o'n, kiu'n dum mi'a tut'a viv'ad'o mi pov'os ekzamen'i plen'detal'e.

— Unu last'a'n vort'o'n! Ĉu la dram'o, en kiu vi preskaŭ mort'is, okaz'is sur pont'eg'o?

— Nokt'iĝ'is, kaj nigr'iĝ'is kiel en bak'ej'o. Mi konfes'as, ke mi'n tiel okup'is mi'a propr'a defend'o, ke mi ne hav'is ide'o'n ekzamen'i la pejzaĝ'o'n. Tamen ... atend'u! Kiam, ferm'int'e la vagon'pord'o'n, mi rigard'is, ĉu mi'a persekut'ant'o trov'iĝ'as ankoraŭ sur la ŝtup'o, la lun'o ek'alt'iĝ'is: kaj mi tre preciz'e memor'as, ke la vagon'ar'o kontraŭ'e rul'iĝ'is en profund'a voj'tranĉ'it'aĵ'o.

Eduard'o hav'is gest'o'n de mal'kontent'o.

— Tamen, li dir'is, mi ne pov'as erar'i: vi'n sol'a'n la atest'ant'o'j pov'is tiel obstin'e konfuz'i kun Herbeno. Vek'u vi'a'j'n memor'o'j'n: sed atend'ant'e vol'u ekzamen'i tiu'n tut'a'n afer'o'n.

Klozelo prezent'is al Petro la dens'a'n akt'ar'o'n, help'ant'e Fradekon en li'a'j serĉ'ad'o'j, montr'ant'e per fingr'o la detal'o'j'n, sur kiu'j'n li vol'is pli special'e halt'ig'i li'a'n atent'o'n.

La jun'ul'o tra'leg'is, ĉiam tra'leg'is, dum Eduard'o re'dir'is:

— La hom'o, kiu'n oni konfuz'is kun Herbeno pov'as est'i nur vi. Mi est'as konvink'it'a pri tio, kio'n mi cert'ig'as. Ĉu vi ne opini'as, ke mi est'as prav'a?

— Est'as kred'ebl'e, eĉ kred'ind'e. Sed mi pov'as neni'o'n cert'ig'i; ĉar la akcident'o de Sedilo okaz'is sur la Montparnasse’a fer'voj'o, kiu'n mi ne kon'as.

— Vi dev'as erar'i. Kiam vi vetur'is al Brit'uj'o kun Beatric'o ...

— Ni el'ir'is per la Orléans’a staci'dom'o kaj re'ven'is per la Saint-Lazare’a. De'post tiu temp'o, mi las'is Parizon nur por ir'i al Vaucresson.

— Por klar'ig'i mi'a'j'n dub'o'j'n, dir'is la advokat'o, ven'u kun mi.

La du vir'o'j supr'e'n'ir'is la strat'o'n de Rennes, kaj pren'is bilet'o'n al Sèvres.

Kiam Petro al'ven'is en la hal'o, en kiu la vagon'ar'o'j atend'as la vojaĝ'ant'o'j'n, li puŝ'is ek'kri'o'n:

— Mi re'kon'as tiu'n lok'o'n, li dir'is. Tre cert'e mi ven'is ĉi tie'n, almenaŭ unu foj'o'n.

— Tre bon'e, tre bon'e, dir'is Klozelo. Memor'u. La al'ir'a vojaĝ'o ne liver'is iu'n rimark'ind'a'n far'iĝ'o'n; sed ne est'is sam'e por la re'ven'a. Ĉar en Bellevue Fradeko kred'is, ke vual'o sub'lev'iĝ'as kaj mal'kovr'as afer'o'j'n tiel plen'e en'profund'iĝ'int'a'j'n en li'a memor'o, ke la jun'ul'o ne eĉ supoz'is ili'a'n ekzist'o'n.

— Mi re'kon'as tiu'n en'kav'aĵ'ig'it'a'n staci'o'n, li dir'is. En tiu lok'o mi'a atak'ant'o salt'is kontraŭ'voj'e el si'a vagon'ar'o, por en'ir'i en la mi'a'n.

— Memor'u, memor'u, dir'is ĉiam Eduard'o. Kun kap'o en la vagon'fenestr'o, la du vojaĝ'ant'o'j observ'is la plej mal'grand'a'j'n detal'o'j'n.

En Meudon Fradeko sam'e re'kon'is la staci'dom'o'n.

— En moment'o kiam la vagon'ar'o pas'is antaŭ ĝi, li dir'is, mi far'is tiu'j'n mal'esper'a'j'n al'vok'o'j'n, kiu'j'n bedaŭr'ind'e neni'u aŭd'is.

Sed la pont'eg'o memor'ig'is al Petro neniu'n impres'o'n: tamen en ĝi trov'iĝ'is la plej grav'a punkt'o.

— Tio ne dev'as ni'n mir'ig'i, li dir'is. Tial ke en tiu moment'o mi pas'is inter la du vagon'o'j, est'is ne'ebl'e, ke mi rimark'u la detal'o'j'n de la voj'o.

Sed kiam oni trov'iĝ'is en la profund'a voj'tranĉ'it'aĵ'o, Fradeko ek'kri'is:

— Mi re'kon'as la lok'o'n. Jen est'as la dekliv'o kaj la bord'apog'il'o de detru'it'a pont'o, kiu'j'n mi trov'is antaŭ mi, kiam est'int'e re'ven'int'a en mi'a'n fak'o'n, mi okul'e serĉ'is, ĉu mi'a atak'int'o ĉiam star'as sur la ŝtup'o.

Sed de'post tiu punkt'o ĝis Ouest-Ceinture, Petro pov'is neni'o'n re'kon'i. La staci'o'j de Clamart kaj de Vanves-Malakoff vek'is en li'a cerb'o neniu'n memor'o'n.

— Tio est'as tre kompren'ebl'a, li dir'is. Mi est'is tiel sen'mov'ig'it'a de emoci'o pro la danĝer'o risk'it'a, ke mi mi'n kuŝ'ig'is sur la kanap'o'n. La kontraŭ'o est'us ne'klar'ig'ebl'a. En Ouest-Ceinture Fradeko ŝancel'iĝ'is.

— Mi pov'as cert'ig'i neni'o'n, li dir'is. La vagon'ar'o halt'is nur unu minut'o'n. La du vojaĝ'ant'o'j, kiu'j supr'e'n'ir'is en mi'a'n vagon'o'n, mal'help'is, ke mi vid'u.

En Montparnasse, kiam Klozelo est'is el'vagon'iĝ'int'a, li konduk'is si'a'n kun'ul'o'n ĝis la pak'aĵ'ej'o.

Tiu'n ĉambr'eg'o'n de'nov'e re'kon'is Fradeko.

— Jen est'as, li dir'is, la lok'o, en kiu mi dung'is fiakr'o'n por mi'n vetur'ig'i al la Lyon’a staci'dom'o. Mi memor'as ankaŭ tiu'n rapid'a'n dekliv'a'n voj'o'n.

Kaj dum Petro parol'is, li direkt'is si'a'n man'o'n al la punkt'o'j, kiu'j'n li montr'is.

La eksperiment'o sukces'is pli perfekt'e ol esper'is Eduard'o. La advokat'o si'n kulp'ig'is, ke li ne ĝi'n prov'i pli fru'e. Kiom da mal'feliĉ'aĵ'o'j oni est'us evit'int'a.

— Sed, li dir'is, ĉu mi pov'is diven'i, ke Fernand'o hav'as ĝemel'a'n frat'o'n ankoraŭ viv'ant'a'n? La silent'iĝ'o de Herbeno, li'a konfuz'o, li'a'j sang'o'plen'a'j man'o'j la vesper'o'n mem de la tag'o, en kiu okaz'is la akcident'o, ĉu tio ne dev'is nask'i en mi konvink'o'n, ke li est'is, se ne la aŭtor'o, almenaŭ atest'ant'o en la mort'o de Sedilo? Pli post'e la hipotez'o de subit'a frenez'ec'o, en kiu Fernand'o est'us frap'int'a, ne nur ne tio'n rimark'ant'e, sed eĉ memor'ant'e neni'o'n, ne pov'is mi'n instig'i al ide'o pri kontraŭ'enket'o.

Fin'e pli post'e ankoraŭ, kiam mi est'is konvink'it'a, ke Fradeko kaj Herbeno est'as unu sol'a vir'o, tiu kontraŭ'enket'o ne hav'is plu i'a'n motiv'o'n por est'i.

Dum la jun'a advokat'o rev'ad'is, li mal'supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n de la staci'dom'o sam'temp'e kiel Petro. La du vojaĝ'ant'o'j trov'iĝ'is sur la plac'o de Rennes, apud la staci'o por tram'vetur'il'o'j.

— Ni'a task'o ne est'as fin'it'a, dir'is Eduard'o. Nun neces'e est'as, ke ni re'trov'u la preciz'a'n dat'o'n de l’ tag'o, en kiu okaz'is la akcident'o, kiu est'as propr'a al vi, por ke ni ĝi'n kompar'u kun la dat'o de l’ tag'o, en kiu mort'is Sedilo.

Fradeko kav'ig'is si'a'n cerb'o'n, pri'pens'ant'e.

— Atend'u, li dir'is; nun mi memor'as. Mi re'ven'is el Chartres. Ebl'e mi konserv'is la kalkul'o'n de l’ hotel'o. Sed ĝi rest'is kun ĉiu'j mi'a'j skrib'aĵ'o'j en mi'a apartament'o, strat'o'n de de l’Université. Ven'u kun mi, por ke vi mi'n util'ig'u kiel atest'ant'o. Mi tre'eg'e dezir'as, ke mi'a frat'o kon'u la motiv'o'n, kiu mi'n dev'ig'as re'ven'i al mi'a iam'a loĝ'ej'o, kaj ne pov'u mi'n kulp'ig'i, ke mi ne respekt'as mi'a'n parol'o'n.

Kiam li est'is serĉ'int'a long'a'temp'e, kaj esplor'int'a mult'a'j'n tir'kest'o'j'n:

— Jen est'as ĝi! dir'is Petro, montr'ant'e la faktur'o'n. Post kiam mi est'is pag'int'a tiu'n kalkul'o'n, mi supr'e'n'ir'is en vagon'o'n.

La advokat'o pren'is la paper'foli'o'n, kaj leg'is: 14^a de Decembr'o 1900.

Ĝust'e la vesper'o'n mem de tiu tag'o, la korp'o de Sedilo est'is re'trovit'a pied'e de l’ pont'eg'o.

— Nun, dir'is Klozelo, mi kred'as, ke oni pov'as re'komenc'i la proces'esplor'o'n.

Al Taburio oni komisi'is la plen'um'o'n de tiu task'o. Frigulo, la ge'edz'o'j Ragelo kaj Blank'ard'o, kontraŭ'star'ig'it'a'j kontraŭ Fradeko, cert'ig'is, ke ili re'kon'as sen ia ebl'a dub'o la vir'o'n, kiu star'as antaŭ ili.

— Li est'as sinjor'o Herbeno, ili dir'is ne ŝancel'iĝ'ant'e. Taburio est'is tiel cert'a, ke li aŭd'os tiu'n respond'o'n, ke li montr'is neniu'n sign'o'n de mir'o.

— Evident'e, li dir'is al Petro, est'as vi la vir'o, kiu trov'iĝ'is en la vagon'o, en kiu'n en'ir'is Sedilo, kred'ant'e, ke vi est'as Herbeno. Rakont'u tio'n, kio'n vi sci'as; kaj kaŝ'u al mi neni'o'n.

Fradeko klar'ig'is la dram'o'n laŭ ĝi'a'j plej et'a'j detal'o'j, kaj fin'is dir'ant'e:

— Jen est'as cert'e kia'manier'e la afer'o'j okaz'is, se tamen mi'a memor'o est'as fid'ind'a. Mi kred'is, ke mi'a atak'ant'o frenez'iĝ'as: do mi ne aŭskult'is li'a'j'n parol'o'j'n tre atent'e. Tamen mi kred'as, ke efektiv'e li parol'is pri Direkt'ebl'a'j Aerostat'o'j, mi'n riproĉ'ant'e, ke mi est'as ŝtel'ist'o. Tial ke mi ek'salt'eg'is pro tiu insult'o, kaj direkt'is mi'a'n man'o'n al li'a vizaĝ'o por li'n sur'vang'i, li ek'kapt'is revolver'o'n kaj mi'n minac'is per tiu arm'il'o. Tiam mi salt'is sur la ŝtup'o'n. Dum'e li si'n al'kroĉ'is al mi'a'j vest'o'j, kaj paf'is al mi kugl'o'n, kiu ne mi'n tuŝ'is. Fin'e mi li'n dev'ig'is mi'n las'i; kaj kiam mi est'is el'tir'int'a mi'n el li'a'j man'o'j, mi pas'is inter la du vagon'o'j. Kiam mi re'ven'is per la kontraŭ'a vagon'pord'o, mi ne li'n trov'is plu.

— La konklud'o, kiu'n oni pov'as el'tir'i el la ekzamen'o de fakt'o'j, est'as jen'a: tial ke vi neniam kon'is Sedilon, vi pov'is sent'i al li neni'a'n mal'am'o'n. Do est'as li la hom'o, kiu atak'is. Pro tio, kiam eĉ vi est'us frap'int'a vi'a'n atak'ant'o'n, vi pov'as tio'n konfes'i, ne tim'ant'e i'o'n; ĉar vi est'is en kaz'o de rajt'a defend'o.

— Tio'n mi sci'as. Pro tio, se tia est'us la ver'o, mi hav'us neni'a'n motiv'o'n por ĝi'n kaŝ'i. Sed ĝis nun mi ĉiam ne'sci'is, ke tiu vir'o est'as mal'viv'a. Jen est'as, laŭ mi'a opini'o, tio, kio kred'ebl'e okaz'is. Tiu'n ĉi tag'o'n frost'is tre akr'e. Dum tag'mez'o la sun'o fluid'ig'is la prujn'o'n, kiu kovr'is la tegment'o'n de vagon'o'j; kaj la akv'o flu'int'a for de de'flu'il'o'j mal'sek'ig'is la ekstrem'o'n de vagon'ŝtup'o'j kaj de'nov'e glaci'iĝ'is. Tiu'j ekstrem'aĵ'o'j est'is do kovr'it'a'j de tre glit'ig'a pluv'glaci'o. Se mi ne est'us hav'int'a mi'a'j'n du man'o'j'n liber'a'j, por mi'n al'kroĉ'i sur la fost'o'j de vetur'il'o'j, mi cert'e est'us fal'int'a. Sed Sedilo hav'is nur unu man'o'n util'ig'ebl'a, tial ke per la ali'a li ten'is si'a'n revolver'o'n. Kred'ebl'e tiu vir'o glit'iĝ'is; kaj fal'ant'e li far'is al si mem en ŝultr'o tiu'n vund'o'n, pro kiu oni kulp'ig'is la mal'feliĉ'a'n Herbenon. Efektiv'e mi kred'as, ke mi aŭd'is du'a'n paf'o'n; sed tio'n mi ne pov'us cert'ig'i.

— Tial ke est'as por vi neni'a profit'o en mensog'o, mi konfes'as, ke tiu klar'ig'o ŝajn'as logik'a kaj akcept'ebl'a: ĉar en tiu bedaŭr'ind'a afer'o la ver'a ver'o ĉiam est'os ne'kon'it'a. Do ne nur ne ekzist'is vol'mort'ig'o, sed pli'e la hipotez'o pri ne'vol'mort'ig'o per ne si'n'gard'o, aŭ eĉ pri mort'ig'o por mem'defend'o, est'is for'ig'ind'a. La juĝ'ist'o trov'iĝ'is antaŭ simpl'a akcident'o, kaj hav'is neniu'n motiv'o'n por si'n inter'met'i.

— Mi tuj sub'skrib'os sentenc'o'n por sen'kulp'ec'o, dir'is sinjor'o Taburio.

Kiam la respekt'ind'a magistrat'o est'is fin'int'a, li al'don'is:

— Neniam, kiam en pas'int'a temp'o mi liver'is ali'a'j'n ne'kulp'ig'a'j'n konklud'o'j'n, mi sent'is en mi tiom da kontent'o. Pri Herbeno, la proces'form'o ne est'is tiel simpl'a. Tial ke la jun'ul'o est'is kondamn'it'a laŭ regul'a juĝ'o, nur du'a juĝ'o pov'is li'n mal'kondamn'i. Sed la afer'o'j trov'iĝ'is en stat'o tia, ke, kvankam tiu proces'o est'is ne'evit'ebl'a, ĝi tamen pov'is hav'i nur teori'a'n grav'ec'o'n. Efektiv'e la Publik'a Kulp'ig'ant'o pren'is la lok'o'n de la Defend'ant'o, kaj konklud'is al la mal'kondamn'o.

Fernand'o est'is liber'a kaj re'honor'it'a.

Kiam Herbeno el'ir'is el tribunal'o, li'a unu'a ek'mov'o est'is al'kur'i al Beatric'o, por ke li est'u la unu'a hom'o, kiu al ŝi anonc'os la bon'a'n nov'aĵ'o'n: sed li ĝust'a'temp'e memor'is pri la ĵur'o, kiu lig'as li'a'n vol'o'n. Li promes'is al si'a frat'o, pren'ant'e atest'e si'a'n honor'o'n, ke li ne pen'ad'os por re'vid'i la jun'a'n vir'in'o'n, tiel long'e kiam ŝi ne est'os kon'ig'int'a si'a'n decid'o'n. Li dev'is atend'i la respond'o'n de sinjor'in'o Herbeno.

Cert'e Fernand'o hav'is por si la rajt'o'n: li pov'is parol'i mastr'e.

Se Beatric'o est'us kulp'a, da solv'o'j prezent'iĝ'us al li: aŭ alt'frunt'e li re'en'ir'us en la edz'a'n hejm'o'n, for'pel'int'e antaŭ'e la am'ant'o'n kaj li'a'n id'o'n; aŭ li for'las'us la mal'estim'ind'a'n edz'in'o'n, si'n dis'ig'us el ŝi per eks'edz'iĝ'o, kaj re'komenc'us la viv'o'n kun ali'a am'o.

Sed Beatric'o est'is sen'kulp'a. Kiam ŝi am'is Petron, si'a'n edz'o'n ŝi daŭr'ig'is am'i en li; por la jun'a vir'in'o la patr'o de Maŭric'o est'is ŝi'a edz'o.

— Ne, pens'is Fernand'o, se mi ag'us kun tiom da brut'ec'o, mi'a kondut'o est'us ver'e abomen'a. Kiam eĉ la edz'in'o kaj la am'ant'in'o al mi pardon'us, la patr'in'o ne pov'us forges'i. Se ŝi mi'n re'pren'as bon'vol'e, se la memor'o'j por la pas'int'a temp'o mark'is en ŝi'a kor'o impres'o'n sufiĉ'e potenc'a'n, por ke ŝi mi'n prefer'u al Petro, tio'n mi profit'os. Tiam mi pov'os re'ven'i al ŝi, ne tim'ant'e i'o'n, ĉar tiam ŝi hav'os neni'o'n por mi'n riproĉ'i. Beatric'o sol'a pov'as decid'i. Herbeno mal'supr'e'n'ir'is la ŝtup'ar'o'n de la Juĝ'ej'o, pri'okup'it'e pri tiu'j pri'pens'o'j, kiam Fradeko star'iĝ'is antaŭ li.

— Mi dank'as vi'n, mi'a frat'o, dir'is Fernand'o; ĉar dank’ al vi'a inter'met'o mi est'is sen'kulp'ig'it'a.

— Ho ve! respond'is Petro, mi far'is tre mal'larĝ'e mi'a'n dev'o'n pri vi'a re'honor'ig'o; ĉar kaŭz'e de mi vi est'is kondamn'it'a. Est'as mi prefer'e tiu, kiu dev'us pet'i pardon'o'n pro ĉiu'j mal'feliĉ'aĵ'o'j, kiu'j'n mi al vi sufer'ig'is ne'sci'ant'e.

— Mi ne pov'as ig'i vi'n respond'a pro tio, kio'n vi ne kon'is; dum mi ŝuld'as dank'o'n kontraŭ'e pro tio, kio'n vi vol'e plen'um'is.

— Ha! Fernand'o, ek'kri'is Fradeko entuziasm'e, vi est'as bon'kor'a kaj grand'anim'a. Neniam vi sci'os, kiom mi sufer'as pro la ne'mal'plekt'ebl'a situaci'o, en kiu ni ambaŭ trov'iĝ'as. Se ĝi ne ekzist'us, mi'n tre feliĉ'ig'us vi'n prem'i sur mi'a kor'o, por montr'i la frat'a'n am'em'o'n, kiu'n mi sent'as al vi.

— Al mi sam'e, Petro, respond'is Herbeno kor'tuŝ'it'a, al mi sam'e est'us dolĉ'e, vi'n re'trov'int'e, vid'i en vi nur mi'a'n frat'o'n, kaj ne sent'i, ke ali'a pens'o ven'as venen'i mi'a'n ĝoj'o'n. Ho ve! vi est'as prav'a. Fatal'ec'o pez'as sur ni.

— Mi ne vol'as vi'n de'ten'i pli long'a'temp'e; ĉar kred'ebl'e vi dezir'eg'as ir'i al Beatric'o, por al ŝi kon'ig'i la feliĉ'a'n nov'aĵ'o'n pri vi'a liber'ig'o.

— Vi tre sci'as, ke ni ambaŭ est'as lig'it'a'j de reciprok'a honor'a ĵur'o. Eduard'o rakont'is al mi, kun kia skrupul'a delikat'ec'o vi respekt'is la vi'a'n. Kiam, por util'i mi'a'n re'honor'ig'o'n, vi est'is dev'ig'it'a re'ven'i al vi'a iam'a hejm'o, vi postul'is, ke Klozelo vi'n akompan'u. Kvankam unu sol'a pord'o vi'n apart'ig'is el vi'a fil'o kaj el li'a patr'in'o, tiu'n pord'o'n tamen vi ne mal'ferm'is. Ne tim'u, mi'a frat'o: sam'e kvankam tia ag'manier'o mi'n mult'e dolor'as, tamen mi sci'os vi'n imit'i kaj mi'n alt'ig'i ĝis tia alt'ec'o.

— Ĉu vi permes'os, ke mi far'u propon'o'n?

— Mi vi'n aŭskult'as.

— Ir'u vizit'i Beatric'o'n, mi'a frat'o; mi tio'n permes'as. Inter'ŝanĝ'e mi pet'os de vi simil'a'n permes'o'n: mi vi'n akompan'os por kis'i Maŭric'o'n. Dank’ al tiu reciprok'a ced'o, ni ŝuld'os unu al la ali'a neniu'n dank'o'n, kaj ali'part'e ni pov'os neniel ni'n reciprok'e riproĉ'i: tia'manier'e la honor'o est'os sav'it'a.

Kia terur'a situaci'o! Tiu'j du vir'o'j am'is, estim'is unu la ali'a'n; kaj ili est'is konkur'ant'o'j. Ili'a'j'n kor'o'j'n agit'is nur nobl'a'j sent'o'j; kaj la am'o, kiu ili'n mal'kun'ig'is, est'is incest'a am'o. Volont'e ĉiu el ili est'us risk'int'a si'a'n viv'o'n por sav'i la viv'o'n de si'a frat'o, se ĝi'n danĝer'o minac'us; kaj nur la mort'o de unu aŭ de ali'a pov'is al'konduk'i kontent'ig'a'n solv'o'n.

Ili'n vid'ant'e, sinjor'in'o Herbeno unu'e ek'puŝ'is ĝoj'a'n ek'kri'o'n; sed post'e ŝi ek'trem'et'is. Kiam ŝi est'is montr'int'a al Fernand'o la grand'a'n feliĉ'o'n, kiu'n ŝi sent'as, ek'sci'ant'e li'a'n sen'kulp'ig'o'n, ŝi dir'is al si'a'j du edz'o'j, kiu'j por ŝi est'is nur unu:

— Mi vi'n pet'eg'as, for'ir'u ambaŭ; ĉar vi'a du'obl'a'ĉe'est'o est'as por mi ne'toler'ebl'a. Kiam mi trov'iĝ'as sol'a, mi pov'as pens'i al la edz'o, kiu'n mi am'as. Kiam li nom'iĝ'as Fernand'o, mi kontraŭ'en'ir'as la flu'o'n de mi'a viv'ad'o; mi re'viv'as kun li memor'e la jar'o'j'n de mi'a infan'aĝ'o kaj la unu'a'j'n monat'o'j'n de ni'a ge'edz'iĝ'o. Sed se Maŭric'o ven'as per si'a'j infan'a'j kri'ad'o'j inter'romp'i mi'a'n rev'o'n, tiam mi'a edz'o nom'iĝ'as Petro. Post terur'eg'a katastrof'o mi'a viv'o re'komenc'as kaj daŭr'as sen inter'mank'o'j, sen inter'romp'o'j, pas'ant'e per ne'sent'ebl'a'j trans'ir'o'j el la ĝoj'o'j de la jun'ec'o al la feliĉ'o'j de la patr'in'ec'o. Vi pet'is de mi, ke mi far'u elekt'o'n, ke mi voĉ'don'u por unu el vi ambaŭ: tio'n ne esper'u. Por tio'n efektiv'ig'i, mi dev'us tranĉ'i mi'a'n anim'o'n en du part'o'j: tia'n dis'ŝir'o'n mi ne pov'as far'i. — Ceter'e, al'don'is la mal'feliĉ'ul'in'o kun mal'gaj'eg'a rid'et'o, hav'u iom da pacienc'o. Tia'n situaci'o'n ne pov'as long'a'temp'e toler'i fort'o'j nur hom'a'j. Mi ĉiu'tag'e konsum'iĝ'as: kaj mi sent'as, ke rest'as al mi por viv'i tre mal'mult'e da tag'o'j. Post kelk'a'j semajn'o'j ebl'e mi ne est'os plu bar'il'o inter vi. Tiam ambaŭ pov'os pet'i de ali'a vir'in'o tiu'n feliĉ'ec'o'n, kiu'n est'as al mi mal'permes'at'e don'i, kaj kiu'n vi ambaŭ merit'as.

Konstat'int'e la ŝanĝ'o'j'n al'ven'int'a'j'n ĉe la vir'in'o, kiu'n ĉiu am'eg'is per sam'fort'a sent'o, ambaŭ frat'o'j est'is terur'it'a'j. De'post la fatal'a vesper'o, en kiu ili si'n trov'is unu antaŭ la ali'a, ĝis la tag'o, en kiu Fernand'o aŭd'is la sentenc'o'n, kiu li'n mal'kondamn'as, flu'is apenaŭ tri monat'o'j. Sed tiu'j tri monat'o'j sufiĉ'is, por ke Beatric'o tiel jun'a, tiel freŝ'a, tiel ador'ind'a, far'iĝ'u ver'a flav'a, mal'gras'a, sen'fort'a skelet'o, kiu ne de'las'is plu si'a'n kanap'o'n. Sinjor'in'o Herbeno est'is prav'a. La mort'o si'n kaŝ'is en angul'o de ŝi'a ĉambr'o, atend'ant'e pacienc'e si'a'n akir'o'n: kaj ho ve! post kelk'a'j tag'o'j ĝi est'os efektiv'ig'int'a si'a'n pere'ig'a'n ag'o'n.

En la unu'a'j moment'o'j Beatric'o vol'is kontraŭ'star'i, pri'pens'i pri si'a ne'normal'a situaci'o, kiu hav'is neniu'n ali'a'n kompar'ebl'a'n ekzempl'o'n en la tut'a histori'o de l’ hom'ar'o, kaj fin'e pren'i determin'o'n.

— Elekt'u inter ni ambaŭ, dir'is unu el ili, ĉu Fernand'o, ĉu Petro, ŝi ne sci'is kiu.

Unu'e tia elekt'o ne ŝajn'is al ŝi dub'ebl'a. Ŝi eĉ mir'is, ke tia demand'o est'u propon'it'a. Ĉu ŝi ne est'as honest'a vir'in'o? Ĉu ŝi ne dev'as re'ven'i al la edz'o, al kiu ŝi si'n don'is liber'e, al tiu, kiu hav'as sur ŝi legitim'a'j'n rajt'o'j'n, unu'vort'e al Fernand'o. Tiel long'e kiam ekzist'is konfuz'o, la mond'um'o pov'is ŝi'n sen'kulp'ig'i, ĉar ĝi est'is konvink'it'a, ke, pren'ant'e Fradekon, ŝi re'pren'is nur si'a'n edz'o'n si'n ŝirm'ant'a'n sub ali'a'n nom'o'n. Sed nun, tial ke Herbeno re'ven'is, Petro pov'as est'i por ŝi nur am'ant'o; kaj la soci'o montr'iĝ'os des pli sever'a, ĝi des mal'pli al ŝi pardon'os, ke ju pli ĝi est'os tromp'it'a. Sed tiu vort'o “am'ant'o” laŭt'e el'parol'it'a nask'is en Beatric'o impres'o'n de ĝen'o; kaj ŝi mir'is, ke tia vort'o trov'iĝ'as en ŝi'a buŝ'o. Efektiv'e ĝi hav'is por la mal'feliĉ'ul'in'o neniu'n preciz'a'n senc'o'n. Neniam sinjor'in'o Herbeno est'is hav'int'a am'ant'o'n; kaj tiu vort'o, kiu ŝi'n naŭz'is, ne taŭg'is por ŝi.

Sed se ŝi re'ven'os al Fernand'o, kio far'iĝ'os Maŭric'o? Petro li'n pren'os kun si. Jam sufiĉ'as, ke la kompat'ind'a edz'o est'os sen'ig'it'a je si'a edz'in'o; li'n sen'ig'i je li'a infan'o ŝi cert'e ne intenc'is, eĉ unu minut'o'n. Sed tiam, se tio okaz'as, est'os ŝi la ofer'it'in'o, kiu'n por ĉiam oni mal'kun'ig'os el ŝi'a fil'o. Kiam ŝi pri'pens'is pri tio, ĉiu'j ŝi'a'j patr'in'a'j sent'o'j ribel'is kaj pli'alt'iĝ'is, super'ant'e de alt'e, de tre alt'e, la am'o'n de l’ edz'in'o, ĝi'n el'ig'ant'e, ĝi'n nul'ig'ant'e.

— Ne, ne, ŝi ek'kri'is: oni dir'os pri mi, oni far'os al mi ĉio'n, kio'n oni vol'os. Tiel long'e kiam oni ne mi'n dis'ig'os el Maŭric'o, mi ne plend'os. Mi toler'os ĉiu'j'n turment'o'j'n, mi akcept'os ĉiu'j'n humil'aĵ'o'j'n. Sed ne plu vid'i mi'a'n infan'o'n, est'i sen'ig'it'a je li'a'j kares'o'j, ne pov'i mal'ŝpar'i al li la mi'a'j'n, li'n perd'i dum mi'a tut'a viv'ad'o, neniam! neniam! Mi prefer'as mort'o'n!

Se ŝi est'us kulp'a, ŝi ebl'e akcept'us tiu'n ofer'o'n kiel el'pag'o'n; sed ŝi est'is sen'kulp'a. Ŝi'a infan'o est'is frukt'o nek de krim'o nek de adult'o; li al ŝi re'memor'ig'is neniu'n hont'o'n. Li'n ŝi embri'ig'is en plen'a feliĉ'ec'o, kaŭz'it'a de ŝi'a re'trovit'a edz'o; kaj kiam ŝi li'n nask'is, ŝi ĉerp'is la kuraĝ'o'n, kiu'n ŝi bezon'is por toler'i la fizik'a'j'n sufer'o'j'n, nur en la kviet'ec'o kaj en la seren'ec'o de si'a sen'kulp'a edz'in'a konscienc'o.

Est'i pun'it'a kiel ĵur'romp'int'a vir'in'o, tial ke ŝi puŝ'is la fidel'ec'o'n al ĵur'o, al dev'o, al am'o, ĝis la forges'o de si'a bon'fam'o, est'is perspektiv'o, kiu ŝi'n konfuz'is kaj ŝi'n neni'ig'is.

Dum'e la tag'o'j flu'is. Sinjor'in'o Herbeno rond'ir'is en ne'trans'ir'ebl'a cirkl'o, sen'ĉes'e re'ven'ant'e al si'a el'ir'punkt'o, re'el'ir'ant'e de'nov'e por si'n re'trov'i post moment'o sur la sam'a lok'o, sen fin'o, sen esper'o, sen ebl'ec'o de el'ir'o.

Baldaŭ ŝi'a fart'o est'is tuŝ'it'a de tiu'j intern'a'j batal'o'j. Beatric'o perd'is la dorm'bezon'o'n; la nutr'aĵ'o'j al ŝi inspir'is nur naŭz'o'n; kaj la mal'feliĉ'ul'in'o pli kaj pli mal'fort'iĝ'is, mal'vigl'iĝ'ant'e, mal'gras'iĝ'ant'e, iom post iom si'n klin'ant'e al la tomb'o.

Ŝi est'is prav'a, dir'ant'e, ke post kelk'a'j semajn'o'j ŝi ne est'os plu bar'il'o. Ŝi est'is unu, ŝi'a edz'o est'is du; kaj ŝi mort'is pro tio.

I'a'n tag'o'n, en unu el tiu'j vojaĝ'o'libr'o'j, kiu'j plen'ig'is la bibliotek'o'n de Fernand'o, ŝi leg'is, ke en Tibeto vir'in'o hav'as rajt'o'n hav'i pli ol unu edz'o'n, sam'e kiel en Orient'o vir'o est'as rajt'ig'it'a al la posed'o de mult'a'j edz'in'o'j.

La verk'o fal'is el ŝi'a'j man'o'j.

— Kiel mal'feliĉ'a mi est'as, ŝi pens'is unu'e, tial ke en mi'a land'o tia kutim'o tut'e ne pov'as akord'iĝ'i kun la moral'o! Sed, post kelk'a'j minut'o'j da pri'pens'ad'o, ŝi sku'is si'a'n mal'gras'iĝ'int'a'n bel'et'a'n kap'o'n:

— Kiam eĉ, ŝi al'don'is, tia monstr'ec'o est'us permes'it'a, ĉu tio pov'us mi'n util'i? Ne du edz'o'j'n mi am'as, sed nur unu.

Kiam la du konkur'ant'a'j sed tamen amik'a'j frat'o'j si'n re'trov'is kun'e sur la strat'o, ili si'n reciprok'e silent'e rigard'ad'is. Dik'a'j larm'o'j rul'iĝ'is sub ili'a'j palpebr'o'j. Ambaŭ pen'is por ili'n kaŝ'i; sed ili ne pov'is sukces'i. Beatric'o la ador'at'in'o hav'is nur ankoraŭ kelk'a'j'n tag'o'j'n por viv'i.

— Mi'a frat'o, dir'is Petro, neniam ŝi decid'iĝ'os. Tamen ni ne pov'as las'i ŝi'n mort'i, kaj ig'i ŝi'n viktim'o de ni'a konkur'ec'o. Ni'a am'o ŝi'n mort'ig'as: ni'a am'o dev'as ŝi'n sav'i. Mi opini'as, ke re'kon'ant'e al mi rajt'o'j'n egal'a'j'n al la vi'a'j, vi vi'n montr'is mult'e tro grand'anim'a. Vi est'as ŝi'a rajt'a edz'o; ŝi al vi aparten'as; ŝi'n re'pren'u. Pri mi, mi ir'os en'tomb'ig'i mi'n en lok'o'n, en kiu mi ne pov'os vi'n mal'trankvil'ig'i kaj incit'i vi'a'n ĵaluz'ec'o'n.

— Kaj si'a'n infan'o'n ĉu vi las'os al ŝi? Petro mal'lev'is la kap'o'n kaj ŝancel'iĝ'is por respond'i.

— Tiu infan'o re'aper'ig'us nur mal'ĝoj'a'j'n memor'o'j'n. Laŭ mi'a opini'o, ĉu ne est'us pli taŭg'a ...?

— Ĉu vi parol'as sincer'e, Petro? demand'is Fernand'o, fiks'e rigard'ant'e si'a'n inter'parol'ant'o'n.

Fradeko ruĝ'iĝ'is. Herbeno daŭr'ig'is:

— Vi ne kuraĝ'as esprim'i vi'a'n tut'a'n pens'o'n; mi ne vi'n kulp'ig'as pro tio. Sed tial ke vi ne pov'as vi'n el'ig'i el vi'a fil'o, ĉu est'as ebl'e, ke mi el'ig'u Beatric'o'n el ŝi'a infan'o, kaj ke sam'temp'e mi ne al'tir'u sur mi'n ŝi'a'n tut'a'n mal'am'o'n. Maŭric'o kre'as inter vi ambaŭ lig'il'o'n pli potenc'a'n ol ĉiu'j hom'a'j kontrakt'o'j. La infan'o est'as la cel'o de la ge'edz'iĝ'o; kaj kiam ĝi antaŭ'ir'is la leĝ'a'n unu'iĝ'o'n, ĝi far'iĝ'as dev'ig'a motiv'o, por ke tiu unu'iĝ'o plen'um'iĝ'u. Est'as mi kontraŭ'e tiu, kiu dev'as el'ir'i kaj pet'i eks'edz'iĝ'o'n, kiu, re'don'ant'e al tiu mal'feliĉ'ul'in'o ŝi'a'n liber'ec'o'n, ebl'ig'os, ke ŝi viv'u feliĉ'a kun vi.

— Eks'edz'iĝ'o est'as ne'ebl'a, tial ke vi pov'us apog'i vi'a'n pet'o'n nur sur kulp'ig'o'n pro adult'o: cert'e laŭ'leĝ'e ĝi est'as tre facil'e pruv'ebl'a; sed en vi'a konscienc'o vi tre sci'as, ke ĝi est'us nur mal'nobl'a kalumni'o.

Si'a'vic'e Herbeno mal'lev'is la kap'o'n.

— Kio'n far'i? kio'n far'i? li ek'kri'is: Ni diskut'as kaj ŝi mort'as.

— Unu sol'a afer'o ŝajn'as al mi ebl'a: ŝi'n dev'ig'i al determin'o. Sort'o decid'u.

— Venk'os la venk'it'o. La tut'a am'o de Beatric'o tuj si'n turn'os al la ofer'it'o: kaj tio est'os just'a.

— Ebl'e.

— Adiaŭ, mi'a frat'o, ek'kri'is Petro for'kur'ant'e rapid'e kaj las'ant'e Fernand'o'n mir'ant'a kaj sol'a sur la trotuar'o.

— Kio'n li ek'far'os? murmur'is Herbeno. Kia'n pere'ig'a'n projekt'o'n li medit'as? Tut'e pens'em'a la jun'ul'o si'n direkt'is pied'e al la Maziera hotel'o, por kon'ig'i al la bankier'o la mal'trankvil'aĵ'o'j'n, kiu'j nask'is en li'a spirit'o la rapid'a el'ir'o de Petro.

Dum'e Fradeko, halt'ig'int'e liber'a'n taksimetr'o'n, kiu pas'is, dir'is al la konduk'ist'o:

— Al la Maziera hotel'o; kaj rapid'u.

Ĉapitr'o Dek'kvar'a

De'post la tag'o, en kiu Petro aŭd'is en la buŝ'o mem de l’ bankier'o la konfes'o'n pri la abomen'a krim'o, je kiu ĉi tiu last'a si'n ig'is kulp'a dum si'a jun'aĝ'o, la frat'o de Herbeno sent'is, ke sen'kompat'a mal'am'o ĝerm'as en li'a kor'o kontraŭ tiu vir'o; ĉar li li'n prav'e kulp'ig'is, ke li est'as la aŭtor'o de ĉiu'j li'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j.

Nun vid'ant'e, ke Beatric'o'n baldaŭ mort'ont'a'n pere'ig'as la fatal'ec'o de far'iĝ'o'j, kiu'j est'is la ne'evit'ebl'a konsekvenc'o de tiu unu'a krim'o, li sent'is, ke sovaĝ'a decid'o en'penetr'as li'a'n anim'o'n: ĝi est'as, far'iĝ'i just'it'o, tial ke li ne pov'as lud'i en la viv'o ali'a'n rol'o'n, kaj venĝ'i per la mort'o de l’ krim'ul'o la ĉiu'j'n mizer'a'j'n sen'kulp'ul'o'j'n, kiu'j'n mal'feliĉ'ig'is Maziero.

Pas'ant'e antaŭ arm'il'vend'ist'o, Fradeko halt'ig'is si'a'n vetur'il'o'n, aĉet'is revolver'o'n kaj kartoĉ'o'j'n, kaj daŭr'ig'is si'a'n ir'ad'o'n.

Al'ven'int'e en la hejm'o'n de l’ bankier'o, li pet'is de lake'o, ĉu la mal'jun'ul'o est'as vizit'ebl'a; kaj ricev'int'e jes'a'n respond'o'n, li en'ir'is kaj re'ferm'is la pord'o'n mal'antaŭ si.

— Kio est'as en vi? infan'o mi'a, demand'is am'em'e la vizit'at'o, kiu rimark'is la konfuz'it'a'n ŝajn'o'n de l’ vizit'ant'o.

Anstataŭ respond'i, Petro el'tir'is si'a'n revolver'o'n.

— Se est'as por vi io ankoraŭ sankt'a, li dir'is per mal'sonor'a voĉ'o, se vi kred'as ankoraŭ al io, mi don'as al vi kvin minut'o'j'n por far'i vi'a'n preĝ'o'n: ĉar mi ven'as por vi'n mort'ig'i.

Maziero hav'is pal'a'n rid'et'o'n, kaj ne far'is eĉ ek'mov'et'o'n, por si'n protekt'i kontraŭ la arm'il'o, kiu'n Fradeko direkt'is al li'a brust'o.

— Bedaŭr'ind'e, li respond'is per mal'gaj'a ton'o, tio'n vi ne far'os. Ĉu mi ne est'as kondamn'it'a al viv'o? Petro mir'ant'e mal'lev'is si'a'n arm'il'o'n. Antaŭ li sid'is la bankier'o, iom pal'a ebl'e sed ĉiam rid'et'ant'a. Kun si'a blank'a barb'o kaj si'a respekt'ind'a kap'o, li impon'is al la jun'ul'o, kiu ne'vol'e sent'is si'n tim'ig'it'a. Li'a mal'am'o, li'a koler'o eĉ kviet'iĝ'is, en la ĉe'est'o de tiu grand'a kulp'ul'o, kiu est'is sam'temp'e grand'a pent'ant'o.

Li sent'is, ke li bezon'as vip'i si'a'n sang'o'n, si'n ebri'ig'i per flu'o da parol'o'j; kaj li komenc'is:

— Vi est'as krim'ul'o. Fernand'o ne kuraĝ'us vi'n tuŝ'i, tio ne mi'n mir'ig'as. Se vi mort'ig'is li'a'j'n ge'patr'o'j'n, vi ili'n anstataŭ'is. La si'n'don'o, kiu'n vi montr'is al li, profit'e kontraŭ'batal'as en li'a kor'o kontraŭ la kult'o, kiu'n li ŝuld'as al la memor'o de patr'o kaj de patr'in'o, kiu'j'n neniam li kon'is. Li forges'as la mort'ig'int'o'n por memor'i nur la bon'far'int'o'n. Ĉe li dank'em'o sufok'as mal'am'o'n. Tio'n mi kompren'as.

Sed mi? De'post mi'a nask'iĝ'o la mal'feliĉ'o si'n ĵet'is sur mi'n kaj neniam mi'n las'is. Est'ant'e infan'o, mi est'is mal'am'it'a de ge'hom'o'j, je kiu'j mi kred'is mi'n fil'o, tial ke mi est'is en ili'a'j man'o'j nur mult'e'kost'a spekulaci'aĵ'o. La soci'o ĉiam ag'is kun mi sam'e kiel kun lepr'ul'o. Se pli post'e mi ĝu'is kelk'a'j'n moment'o'j'n de feliĉ'ec'o, mi ili'n ŝuld'is nur al erar'o, al anstataŭ'ig'o. Ĝi est'as ŝtel'o, kiu'n mi far'is por la mal'profit'o de la vir'o, al kiu est'is destin'it'a tiu feliĉ'ec'o. Neniam mi est'is mi mem, ĉiam ali'a hom'o, nek fil'o de mi'a'j ge'patr'o'j, nek edz'o de mi'a edz'in'o. Kompens'e mi est'is la edz'o de edz'in'o, kiu ne est'as mi'a; kaj hodiaŭ la leĝ'o mal'help'as, ke mi est'u la patr'o de mi'a infan'o.

Nun tial ke la lum'o est'as far'it'a, tial ke mi re'far'iĝ'as la hom'o, kiu mi est'as real'e, mi hav'as nur unu afer'o'n por far'i; ĝi est'as for'las'i viv'o'n, en kiu mi'a person'o est'as sen'valor'aĵ'o, en kiu mi'a individu'ec'o ne hav'as motiv'o'n por est'i, en kiu mi'a lok'o ne ekzist'as.

Per mi'a ĉe'est'o mi okaz'ig'as la mal'feliĉ'o'n de ĉiu'j, kiu'j'n mi am'as. La unu'a'n foj'o'n, en kiu mi renkont'iĝ'as kun mi'a frat'o, mi send'as al pun'labor'ej'o li'n kondamn'it'a'n pro krim'o, kiu est'as far'it'a de neni'u. Per mi'a edz'iĝ'o kun Reĝ'in'o mi flug'pend'ig'as super li'a kap'o suspekt'o'n pri bigami'o. Li'a edz'in'o, li'a ĉast'a Beatric'o, mi'n dev'ig'as akcept'i incest'a'n am'o'n: kaj kiam Fernand'o re'ven'as post ses jar'o'j de ekzil'o, li trov'as rajt'a'n adult'ul'o'n lok'it'a'n en si'a lok'o kaj tiel plen'e anstataŭ'int'a'n la ver'a'n edz'o'n, ke est'as ne'ebl'e al ĉi tiu last'a valor'ig'i si'a'j'n ne'protest'ebl'a'j'n rajt'o'j'n.

— Ĉiu'j hom'o'j kred'is, ke mi'a frat'o est'as super'a vir'o, kiu trov'is rimed'o'n por si'n en'ŝov'i en la Fradekan person'ec'o'n kaj si'n rest'ig'i en ĝi; neniu'j, kontraŭ'e kompren'is, ke mi est'as nur bon'a kaj lojal'a hom'o, kiu pen'is si'n defend'i kontraŭ la Herbena person'ec'o, kaj kiu, spit'e si'a'j klopod'o'j, sub'fal'is sufok'it'e de ĝi. Tiu erar'o, kontraŭ kiu mi ĉiam energi'e protest'is, kaŭz'is la mal'feliĉ'o'n de Reĝ'in'o; tiu sam'a erar'o nun mort'ig'as Beatric'o'n.

Jen est'as vi'a ag'o, sinjor'o: ĉu vi opini'as, ke ĝi est'as sufiĉ'e plen'a? Nu, aŭskult'u nun tio'n, kio rest'as ankoraŭ por est'i dir'it'a. Tial ke tiu mal'feliĉ'a vir'in'o pov'as nek decid'iĝ'i nek far'i elekt'o'n, tiu'n elekt'o'n mi vol'as al'trud'i al si. Por tio'n plen'um'i, neces'e est'as, ke mi mal'aper'u; kaj mi jam far'is la ofer'o'n de mi'a viv'o. Mi ne hav'as la pretend'o'n kred'ig'i, ke mi est'as pli alt'kor'a hom'o ol mi est'as real'e. Mi ne sci'as, ĉu mi est'us hav'int'a sufiĉ'e da grand'anim'ec'o por mi'n mort'ig'i, hav'ant'e kiel unik'a'n cel'o'n nur tiu'n dezir'o'n: las'i mi'a'n lok'o'n al ali'a vir'o. Sed hodiaŭ mi kompren'as la rol'o'n, al kiu mi est'as destin'it'a. Antaŭ moment'o mi dir'is, ke mi ne hav'as motiv'o'n por est'i: mi erar'is. Se mi post'viv'is dank’ al mirakl'a hazard'o, tio okaz'is, por ke i'a'n tag'o'n, en moment'o kiam vi ne pens'us plu al tiu'j pas'int'a'j afer'o'j, mi star'iĝ'u antaŭ vi kiel venĝ'ist'o, kiel just'ist'o, kaj por ke, kri'int'e tre laŭt'e ĉiu'j'n vi'a'j'n mal'nobl'eg'aĵ'o'j'n, mi dir'u al vi: “Sur'genu'e, krim'ul'o, vi est'as mort'ont'a!” Kaj la mal'feliĉ'ul'o, rapid'ant'e al Maziero, vol'is al'met'i si'a'n man'o'n al li'a kol'um'o.

Sed la bankier'o hav'is ankoraŭ jun'ul'a'n fortik'ec'o'n. Sen koler'o li halt'ig'is la man'o'n de Petro, dir'ant'e per tiu sam'a mal'ĝoj'a voĉ'o, kiu'n li uz'is de'post la komenc'o de l’ inter'parol'ad'o:

— Halt'u, infan'o mi'a. Ne vi'n mal'honor'u per per'fort'o mal'ind'a je vi'a karakter'o; ĉar se vi ĝi'n plen'um'us, vi post'e pent'us pri tio.

Vi vid'as, ke mi las'is vi'n parol'i, ne vi'n inter'romp'ant'e. Tamen ĉu vi pov'as dir'i i'o'n, kio'n mi ne kon'as tiel plen'e kiel vi? Ĉu vi kred'as, ke vi'a'j riproĉ'o'j egal'os sever'ec'e tiu'j'n, kiu'j'n mi far'as al mi mem? Ĉu vi imag'as, ke vi'a'j insult'eg'o'j pov'as mi'n turment'eg'i pli ol mi'a'j konscienc'riproĉ'o'j? Ha! mi'a kar'a Petro, se mi est'us kon'int'a nur vi'a'n venĝ'a'n kulp'ig'o'n, ebl'e mi pen'us mi'n sen'kulp'ig'i, pled'i antaŭ vi, kiu est'as jun'a kaj am'em'a, la proces'o'n de la pasi'o, pruv'i, ke ĉiu'j tiu'j bedaŭr'ind'a'j konsekvenc'o'j de mal'nov'a krim'o ne pov'is est'i antaŭ'vid'it'a'j, kaj fin'e montr'i, ke en tiu dram'o, kiu komenc'is antaŭ pli ol tri'dek jar'o'j, la fatal'o lud'is grav'eg'a'n rol'o'n, en kiu la unu'a krim'eg'o est'is nur okaz'ig'a kaŭz'o. Mi est'as cert'a, ke mi vi'n konvink'us sen mal'facil'ec'o. Tamen mi ne pen'os tio'n far'i, kaj mi nur dir'os: “Se vi est'as soif'ant'a al venĝ'o, est'u feliĉ'a; mi vi'n kontent'ig'os. Ĉar tio, kio'n mi baldaŭ rakont'os, montr'os venĝ'o'n pli grand'eg'a'n, pli terur'a'n, ol ĉio'n, kio'n vi pov'us rev'i.”

Kiam vi'a patr'o mort'is, li suspekt'is, ke la brul'ad'o de la lul'il'o, en kiu mi vi'n pren'is por vi'n anstataŭ'ig'i per mal'viv'a nov'nask'it'o, li do suspekt'is, ke tiu brul'ad'o est'is far'it'a de krim'a man'o. Sed li ne pov'is diven'i la preciz'a'n ver'o'n, kaj li for'las'is la mond'o'n, kred'ant'e, ke vi real'e pere'is. Li al mi komisi'is la plen'um'ad'o'n de si'a venĝ'o: kaj re'kon'ant'e, dank’ al mi'a konfuz'o, ke kred'ebl'e mi est'is mult'e pli sci'ig'it'a pri la kaŭz'o de tiu katastrof'o ol mi vol'is tio'n ŝajn'ig'i, li diven'is la ver'o'n, sed ver'o'n mult'e pli terur'a'n ol ĝi est'is real'e; kaj li mort'is mi'n mal'ben'ant'e kaj fiks'ant'e al mi kulp'ig'a'n rigard'o'n, kiu'n la mort'o sen'mov'ig'is en li'a palpebr'o.

De'post tiu temp'o tiu rigard'o rest'is fiks'at'a sur mi tag'e kaj nokt'e: neniam ĝi mi'n las'as. En mi'a labor'ĉambr'o, en voj'ag'o, ĉe manĝ'o'tabl'o, en teatr'o, en la paĝ'o'j de la libr'o, kiu'n mi leg'as, mi est'u sol'a, mi trov'iĝ'u en societ'o, mi ĉiam ĝi'n ek'vid'as sen'kompat'a'n kaj fiks'a'n, plant'it'a'n en mi'a memor'o kiel najl'o, kiu'n neni'u tir'il'o pov'as el'tir'eg'i. Nu, en moment'o mem, en kiu mi parol'as, ĝi est'as antaŭ mi; mi ĝi'n vid'as viv'ant'a'n laŭ super'natur'a viv'ec'o fund'e de pupil'o mal'viv'a. En tag'o, tiu turment'o est'as ankoraŭ toler'ebl'a; sed, en nokt'o! Ha! nokt'e, ne nur la sol'a rigard'o, sed la fantom'o tut'a de vi'a patr'o mi'n persekut'as, mi'n sen'ripoz'e atak'as, si'n lok'as apud mi'a'n lit'o'n, mi'n kulp'ig'as ne nur pro la krim'o far'it'a, sed pli'e pro tiu, pri kiu mi est'as sen'kulp'a. Van'e mi mi'n defend'as, van'e mi cert'ig'as, ke li erar'as, mi ĉiam re'vid'as tiu'n sever'eg'a'n kaj ironi'a'n okul'o'n, kiu ŝajn'as dir'i: “Mi ne ci'n kred'as.” Kaj tio re'ven'as ĉiu'nokt'e sen halt'o, sen ripoz'o, sen ĉes'o de'post tri'dek'du jar'o'j. Se vi vol'as kon'i la terur'a'n sum'o'n, pren'u krajon'o'n kaj kalkul'u.

Fradeko aŭskult'is. Nun li'a venĝ'a projekt'o ŝajn'is al li tiel'e mal'alt'valor'a, ke li ĝi'n tut'e mal'ŝat'is.

— Petro, re'dir'is Maziero, respond'u sincer'e: se vi est'us en mi'a lok'o, kio'n vi far'us? La jun'ul'o montr'is per fingr'o la revolver'o'n, kiu kuŝ'is sur la tabl'o.

La mal'jun'ul'o rid'et'is kaj daŭr'iĝ'is:

— Kiam vi'a patr'o est'is mal'supr'e'n'ir'int'a en tomb'o'n, rest'is al mi grand'a task'o por plen'um'i: anstataŭ'i apud Fernand'o la vir'o'n, kies mort'o'n mi ne'vol'e okaz'iĝ'is. Mi sufer'is kaj viv'is.

Pli post'e Herbeno edz'iĝ'is. Li'a edz'in'o mal'san'iĝ'is kaj bezon'is mi'a'j'n fleg'o'j'n. Mi viv'is por Beatric'o.

Kiam vi'a frat'o est'is kulp'ig'it'a kaj kondamn'it'a, sinjor'in'o Herbeno trov'iĝ'is sol'a; ĉar ŝi'a onkl'in'o ĉiam mal'san'a ne pov'is est'i fid'ind'a protekt'ant'in'o; ali'part'e Reĝ'in'o'n mi tim'is, prav'e vid'ant'e en ŝi mal'amik'in'o'n. Tial ke la mal'feliĉ'a vir'in'o bezon'is help'ant'o'n, mi viv'is.

Mi ĉiam konserv'is esper'o'n, ke tiu mister'o iam klar'iĝ'os. Mi atend'is kaj viv'is.

Kaj ĝis hodiaŭ, tial ke mi est'is util'a, tial ke for'las'i mi'a'n posten'o'n est'us mal'kuraĝ'aĵ'o, mi viv'is.

Tamen mi ne kaŝ'os, ke oft'e mi'n tent'is dezir'o; ĝi est'is, fin'i tiu'n sen'ĉes'a'n turment'ad'o'n. Mi'n okup'is grand'eg'a lac'ec'o. Kiom da foj'o'j mi sopir'is pri la fin'a kaj etern'a ripoz'o.

La mal'jun'ul'o si'n lev'is, mal'ferm'is ŝrank'o'n, el ĝi el'tir'is mal'grand'a'n botel'et'o'n du'on'plen'a'n je kristal'a pulvor'o.

— Vi vid'as tiu'n alkaloid'o'n, li dir'is: ĝi est'as cinĥonamino, la plej ag'em'a venen'o, kiu'n ĝis nun mal'kovr'is ĥemi'o, pli fulm'o'frap'ant'a eĉ ol cian'acid'o. Oft'e kiam mi el'ir'is el tiu'j dolor'eg'a'j inkub'sonĝ'o'j, kiu'j mi'n romp'is, mi est'is tent'it'a pren'i mas'et'o'n el tiu pulvor'o kaj ĝi'n met'i sur mi'a'n lang'o'n. Post tri sekund'o'j mi ne est'us plu sufer'int'a. La liber'ig'o trov'iĝ'is en tiu botel'et'o; mi ĝi'n ten'is en mi'a man'o. Tamen mi ĉiam kontraŭ'star'is; kaj mi viv'is.

Ĉar mi est'is lig'it'a de promes'o. Mort'ant'e, vi'a patr'o komisi'is al mi la plen'um'o'n de si'a venĝ'o. Mi ĵur'is, ke li est'os kontent'a: kaj vi vid'as, ke mi ne perfid'is mi'a'n don'it'a'n parol'o'n.

Ĉu vi kompren'as nun, kial antaŭ moment'o mi ne re'puŝ'is la revolver'o'n, per kiu vi mi'n minac'is? Ha! jun'ul'o, vi prezent'is al mi la mort'o'n kiel el'pag'o'n! Kia'j ajn est'u vi'a'j ĉagren'o'j, opini'u vi'n feliĉ'a: tial ke vi ne kon'as la konscienc'a'j'n riproĉ'ad'o'j'n, vi ne kon'as la ver'a'n sufer'o'n.

Tamen nun, tial ke Fernand'o est'as re'ven'int'a kaj mal'kondamn'it'a, ebl'e mi'a ekzist'o est'as mal'pli neces'eg'a. Mi ne kuraĝ'as pren'i sur mi'n la respond'ec'o'n de ag'o, kiu'n mi konsider'as kiel krim'o'n. Sed se vi persist'as ĉiam en vi'a unu'a intenc'o, infan'o mi'a, kontent'ig'u vi'a'n dezir'o'n. Antaŭ kiam mi el'spir'os mi'a'n last'a'n blov'o'n, mi vi'n ben'os.

Mir'ig'it'e de tiu mal'kaŝ'o, prem'eg'it'e de la grand'ec'o de tiu pun'o, Fradeko silent'is, si'n sent'ant'e tut'e mal'grand'a antaŭ tiu vir'o super'a al la hom'ec'o, antaŭ tiu sufer'ant'o, kiu ne kred'is al la post'tomb'a viv'ad'o, kiu eĉ est'is cert'a, ke li trov'os en mort'o forges'o'n kaj ripoz'o'n, kaj kiu tamen si'n kondamn'is al viv'o pro dev'o kaj pro el'pag'o.

Pro tio, si'n lev'ant'e per unu ek'salt'eg'o, la jun'ul'o el'ir'is rapid'e, las'ant'e fal'i tiu'j'n vort'o'j'n:

— Adiaŭ, sinjor'o. Por las'i al vi konscienc'riproĉ'o'j'n, mi las'as viv'ad'o'n: sed tiu viv'o al mi aparten'as. Mi mal'permes'os, ke vi ĝi'n tuŝ'u, kiam mi ne ekzist'os plu.

La bankier'o rest'is en la sam'a lok'o, klin'ant'e si'a'n kap'o'n al si'a brust'o, pens'ant'e dolor'e al tiu si'n'sekv'o de katastrof'o'j, kies respond'a kvankam ne'vol'a aŭtor'o li est'is, kiam bru'o de mal'ferm'iĝ'ant'a pord'o de'nov'e li'n rekt'ig'is.

Fernand'o star'is antaŭ li.

Maziero kred'is, ke li est'as Petro, kiu re'ven'as.

— Kio'n vi dezir'as ankoraŭ, amik'o mi'a? li demand'is afabl'e.

— Vi erar'as, sinjor'o, respond'is la jun'ul'o. Mi est'as Fernand'o.

De'post kiam Herbeno kon'is la ver'o'n, la kor'mov'o'j, kiu'j'n li sent'is al li'a bapt'o'patr'o, kompren'ebl'e ali'form'iĝ'is. Li ne pov'is plu hav'i por la bankier'o la am'em'o'n kaj la respekt'o'n sent'it'a'j'n en la pas'int'a temp'o. Tamen est'is ne'ebl'e, ke li forges'u tiu'n amik'em'o'n, kiu'n li'a adopt'int'a patr'o ĉiam montr'is, tiu'j'n vart'o'j'n, per kiu'j li vind'is li'a'n infan'aĝ'o'n, tiu'n ĉiam mal'dorm'ant'a'n zorg'em'o'n, kiu neniam lac'iĝ'is eĉ unu minut'o'n. La mal'jun'ul'o est'is sam'temp'e li'a bon'far'int'o kaj li'a turment'int'o, la sol'a kaŭz'o de li'a'j pas'int'a'j feliĉ'aĵ'o'j, la sol'a il'o de li'a nun'a mizer'ec'o. Fradeko est'u subit'e sent'int'a al Maziero ne'esprim'ebl'a'n mal'am'o'n kaj sovaĝ'a'n bezon'o'n al venĝ'o, tia sent'o klar'iĝ'as mem. Cert'e de'post la ses jar'o'j, kiu'j'n Petro part'o'pren'is la famili'o'n, la si'n'ten'ad'o de la bankier'o al li ĉiam est'is ĝentil'a kaj simpati'a. Sed tiu mon'erar'o de komun'a ĝentil'ec'o, kiu ĉiu'tag'e inter'ŝanĝ'iĝ'as inter bon'e eduk'it'a'j hom'o'j, ne pov'is kompens'i en la anim'o de Fradeko la mal'pardon'em'o'n, kiu'n la mal'nov'a krim'o dev'ig'e en ĝi'n en'met'is.

Ne est'is sam'e por Fernand'o. Herbeno ŝuld'is al Maziero ver'a'n dank'em'o'n por serv'o'j far'it'a'j sen ia ŝancel'ig'o dum du'dek'ses jar'o'j. Al si'a bapt'o'fil'o la mal'jun'ul'o dediĉ'is si'a'n tut'a'n viv'ad'o'n: tia'j'n si'n'don'o'j'n oni ne pov'as forges'i. Tamen se la mal'feliĉ'a jun'ul'o est'is send'it'a al la pun'labor'ej'o, se, kiam li re'ven'is, li trov'is si'a'n lok'o'n okup'it'a, kaj si'a'n edz'in'o'n, sen'kulp'a'n je ne'konsci'a adult'o, inter la brak'o'j de ali'a vir'o, kiu'n li ne pov'is mal'am'i, tial ke li est'is li'a frat'o, li'a'n bapt'o'patr'o'n Fernand'o dev'is ig'i respond'a pri tia mal'kompren'iĝ'o, kiu romp'is kvar ekzist'ad'o'j'n.

De tio de'ven'is la mal'simil'a si'n'ten'ad'o de du jun'ul'o'j. Fradeko mal'am'o'plen'a koler'is kaj minac'is.

Herbeno sen'decid'a, balanc'it'a inter du kontraŭ'a'j sent'o'j, neniel riproĉ'is la bankier'o'n, sed si'n en'ferm'is en glaci'a'n silent'o'n. Kvankam Fernand'o si'n montr'is ĉiam ĝentil'a al la bankier'o, tamen li nun ag'is kun li, kvazaŭ li'a bapt'o'patr'o est'us nur fremd'ul'o.

La mal'feliĉ'a mal'jun'ul'o, kiu toler'is ne prem'eg'it'e la kruel'a'j'n insult'eg'o'j'n de Petro, kurb'ig'is si'a'n kap'o'n sub la mut'a riproĉ'o, kiu'n al li send'is Fernand'o, li'a fil'o, la infan'o, kiu'n li eduk'is, la sol'a est'aĵ'o, kiu'n li am'as profund'e.

— Li est'as prav'a, li ĝem'is; mi tio'n merit'as. Ha! la el'pag'o est'as pli kruel'a kaj pli plen'a ankoraŭ, ol mi est'us kuraĝ'int'a ĝi'n konjekt'i.

Dum'e Herbeno korekt'a kaj mal'varm'a ĉiam star'is antaŭ li.

— Kio est'as? mi'a kar'a infan'o, demand'is Maziero.

— Por ke mi vi'n mal'help'u en vi'a'j okup'ad'o'j, est'as neces'e, ke mi'n instig'u tut'e dev'ig'a'j motiv'o'j; tio'n vi dev'as kompren'i. Mi las'is mi'a'n frat'o'n antaŭ moment'o. Li ŝajn'is est'i en ekscit'eg'o tia, ke mi ne est'as trankvil'a: mi tim'as, ke li far'u i'a'n mal'sag'aĵ'o'n. Mi ven'as por pet'i de vi konsil'o'n.

— Petro ĵus el'ir'as el tiu ĉambr'o.

— Kio'n li ven'is far'i en vi'a hejm'o?

— Mi'n mort'ig'i, por si'n venĝ'i pro ĉiu'j mal'feliĉ'aĵ'o'j, kies kaŭz'o mi est'as.

Tiu respond'o est'is el'parol'it'a per voĉ'o tiel dolĉ'a kaj sam'temp'e tiel profund'e mal'ĝoj'a, ke la jun'ul'o trem'et'is. Li ek'vid'is en kia'n sen'fund'a'n mal'esper'o'n est'is en'abism'iĝ'int'a la anim'o de tiu mal'feliĉ'ul'o, kiu'n li tiel plen'e respekt'eg'is en la pas'int'a temp'o. Tial ke li est'is bon'kor'a, li dum unu minut'o forges'is si'a'j'n propr'a'j'n ĉagren'o'j'n, kaj las'is si'a'n kor'o'n du'on'mal'ferm'iĝ'i al la kompat'o.

— Kie'n Fradeko al'ir'is, el'ir'ant'e el tiu lok'o? li demand'is. Ĉu li kon'iĝ'is si'a'j'n intenc'o'j'n?

— Ne.

Subit'e Maziero frap'is si'a'n frunt'o'n.

— Atend'u, li dir'is. Mi'n las'ant'e, li ek'kri'is: “Mi las'as al vi la viv'o'n; sed mi mal'permes'as, ke vi ĝi'n tuŝ'u, kiam mi ne ekzist'os plu.” Mi est'is tiel prem'eg'it'a, ke mi ne kompren'is tuj la senc'o'n de tiu fraz'o. La mal'feliĉ'a jun'ul'o mal'esper'as kaj vol'as fin'i si'a'n viv'o'n.

— Ni kur'u kaj li'n sav'u, se ne est'as tro mal'fru'e! En tiu moment'o, la rigard'o de l’ bankier'o fal'is sur la revolver'o'n, kiu'n el'ir'ant'e Petro forges'is re'pren'i.

— Mi ne kred'as, li dir'is, ke Fradeko plen'um'os tuj'e si'a'n pere'ig'a'n projekt'o'n; sen tio li est'us pren'int'a tiu'n arm'il'o'n. Li ne est'as tre kler'a pri la uz'ad'o de venen'o'j. Ali'part'e ne est'as ĉiam tre facil'e si'n proviz'i je fulm'o'simil'a toks'aĵ'o. La sol'a, kiu'n oni pov'as facil'e aĉet'i est'as arsenik'o; kaj la mal'sukces'int'a mem'mort'ig'o de Reĝ'in'o al li montr'is, kia'j'n terur'a'j'n turment'o'j'n oni dev'as sufer'i, antaŭ kiam oni al'ven'os al la fin'a paraliz'o. Pro ĉiu'j tiu'j motiv'o'j, mi kred'as, ke ni hav'as iom da temp'o por pri'pens'i. Jen est'as do tio, kio'n mi propon'as al ci. Est'as ne'util'e, ke mi far'u la plej mal'grand'a'n prov'o'n; ĉar mi est'as cert'a, ke mi mal'sukces'us. Pro ali'a'j motiv'o'j, mi kred'as, ke ci trov'iĝ'as en la sam'a situaci'o kiel mi. Se ci'a dev'o est'as insist'i, li est'os konvink'it'a, ke la li'a est'as rifuz'i. Mi vid'as en la tut'a mond'o nur unu person'o'n, kiu est'as kapabl'a hav'i sufiĉ'e da potenc'o, ne nur por ŝanĝ'i li'a'n nun'a'n decid'o'n, sed pli'e por el'tir'eg'i el li sincer'a'n promes'o'n, ke li for'las'os en la est'ont'ec'o ĉi'a'n sam'spec'a'n ali'a'n projekt'o'n.

Fernand'o ŝancel'iĝ'is moment'e, ĉar en li inter'batal'is du kontraŭ'a'j sent'o'j, intens'e egal'a'j.

— Ĉu Beatric'o? li murmur'is tre mal'laŭt'e.

— Jes, infan'o mi'a; ci mi'n diven'is. Ĉu ci hav'os sufiĉ'e da kuraĝ'o, da grand'anim'ec'o, por ĵet'i mem la vir'in'o'n, kiu'n ci am'as, en la brak'o'j'n de ci'a konkur'ant'o, kaj risk'i, ke ci klin'ig'os al li'a profit'o la ĝis nun ŝancel'iĝ'ant'a'n pes'il'o'n?

— Mi kred'as, ĝem'is la mal'feliĉ'ul'o; mi tio'n esper'as: ceter'e tio est'as neces'eg'a. Mi ne vol'as mi'n riproĉ'i pri la mort'o de mi'a frat'o: tio est'us tiel pez'eg'a ŝarĝ'o, ke mi'a konscienc'o ne pov'us ĝi'n toler'i.

— Ha! li ek'kri'is post moment'o, se Beatric'o est'us si'n decid'int'a favor'e por mi, se Fradeko mal'esperant'a pli ŝat'us mort'o'n ol viv'o'n, est'ant'e dis'ig'it'a el la vir'in'o, kiu'n li am'us, mi ne kred'us, ke mi hav'as rajt'o'n mi'n inter'met'i en li'a destin'o. Sed Beatric'o ne parol'is ankoraŭ. Mi ag'us mal'kuraĝ'e, se mi pez'us per mi'a silent'o sur ŝi'a determin'o, kaj se mi ig'us mi'n kun'kulp'ant'o en la si'n'don'o de mi'a frat'o, por post'e ĝi'n profit'i.

— Tre bon'e. Tiam ven'u kun mi.

La aŭtomobil'o de l’ bankier'o atend'is en la kort'o, Maziero si'n vetur'ig'is al sinjor'in'o Herbeno.

Por prepar'i la mal'feliĉ'ul'in'o'n al la bat'o, kiu ŝi'n frap'os ankoraŭ tiel kruel'e, la bankier'o unu'e komenc'is ne'interes'a'n babil'ad'o'n, kiam la pord'o mal'ferm'iĝ'is.

Baptist'o en'ir'is rapid'e, ten'ant'e en man'o kovert'o'n.

— Apenaŭ vi est'is el'ir'int'a, li dir'is al Herbeno, kiam komisi'ist'o al'port'is tiu'n leter'o'n. Mi aŭd'is la adres'o'n, kiu'n vi dir'is al la meĥanik'ist'o. Do mi sci'is en kiu lok'o mi vi'n trov'os. Supoz'ant'e, ke ebl'e tiu leter'o est'as urĝ'a, mi uz'is kaleŝ'o'n kaj rapid'e al'port'is ĉi tie tiu'n send'it'aĵ'o'n.

— Vi est'is prav'a, respond'is Maziero. Dum'e Fernand'o romp'is la sigel'o'n; kaj ju pli li leg'is, des pli li pal'iĝ'is.

— Ni rapid'u, ni rapid'u, li dir'is; kaj ni esper'u, ke ni ne al'ven'os tro mal'fru'e.

— Kio do okaz'as? demand'is Beatric'o per mal'fort'a voĉ'o.

— Leg'u, respond'is Fernand'o, don'ant'e al Maziero la bilet'o'n.

Sub'skrib'it'e: PETRO FRADEKO, ĝi est'is jen'e redakt'it'a:

Mi'a frat'o,

Kiam vi leg'os tiu'j'n vort'o'j'n, mi ne ekzist'os plu. Ne est'as permes'at'e, ke mi viv'u kun Beatric'o kaj kun mi'a infan'o; sed tial ke mi ne pov'as viv'i sen ili, mi prefer'as mort'o'n.

Kiam vi re'ven'is el ekzil'o, vi pov'is rajt'e for'pel'i ni'n ambaŭ, mi'a'n fil'o'n kaj mi'n. Tamen pro vi'a estim'o al sinjor'in'o Herbeno, kiu ne est'is kulp'a, vi tio'n ne far'is. Eĉ puŝ'ant'e la grand'anim'ec'o'n ĝis la plej plen'a mem'forges'o, vi opini'is, ke mi'a'j rajt'o'j egal'as la vi'a'j'n. Je l’ nom'o de Maŭric'o kaj je la mi'a, las'u mi'n vi'n dank'i. Sed tiu si'n'don'o kre'is por Beatric'o situaci'o'n sen el'ir'ej'o. La mal'feliĉ'ul'in'o mort'as pro tio. Est'as mi tiu, kiu ven'is konfuz'i ŝi'a'n feliĉ'ec'o'n kaj la vi'a'n; est'as mi tiu, kiu dev'as el'ir'i.

Se sinjor'in'o Herbeno est'as sen'kulp'a, tial ke ŝi kred'is, ke mi est'as vi, oni ne pov'as parol'i sam'manier'e pri mi, kiu kon'is la ver'o'n pri tiu punkt'o. Tamen antaŭ kiam mi mal'supr'e'n'ir'os en tomb'o'n, mi dezir'as mi'n sen'kulp'ig'i. Mi ne vol'as, ke vi mi'n mal'ben'u.

Mi ne'sci'is, ke mi hav'as frat'o'n, kaj ke tiu frat'o est'as vi. Pli'e post la silent'iĝ'ad'o, kiu'n vi daŭr'iĝ'is dum ses jar'o'j, mi, kiel ĉiu'j ali'a'j hom'o'j, est'i rajt'ig'it'a kred'i, ke vi est'as mal'viv'a. Se mi est'us pov'int'a supoz'i, ke vi viv'as ankoraŭ, mi est'us for'kur'int'a; kaj neni'u mi'n est'us re'vid'int'a. Tio'n mi ĵur'as sur la kap'o de mi'a fil'o. Di'o, antaŭ kiu'n mi baldaŭ mi'n prezent'os, tre sci'as, ke mi ne far'as fals'a'n ĵur'o'n. En mi'a pens'o, tiu'n ne'regul'a'n kun'ig'o'n dev'is anstataŭ'i legitim'a ge'edz'iĝ'o, tuj kiam la leĝ'o est'us ig'int'a ĝi'n ebl'a. Eĉ por pli'rapid'ig'i la far'iĝ'o'j'n, mi konsil'is al Eduard'o kaj al sinjor'o Maziero, ke ili publik'ig'u en ĵurnal'o'j tiu'n not'o'n, kiu vi'n re'ven'ig'is. Tiel long'e kiam vi'a proces'o ne est'is fin'it'a, tial ke vi bezon'is mi'n, mi rest'is. Hodiaŭ, tial ke vi est'as mal'kondamn'it'a kaj liber'a, mi mal'aper'as. Adiaŭ, Fernand'o, mi al vi don'as mi'a'n fil'o'n. Mi kon'as sufiĉ'e vi'a'n grand'kor'ec'o'n, por est'i cert'a, ke ne nur vi ne ig'os tiu'n mal'feliĉ'a'n infan'o'n respond'a pri la pas'int'a'j okaz'int'aĵ'o'j, sed pli'e, ke vi am'os li'n, kvazaŭ li est'us vi'a, pro la am'o, kiu'n vi sent'as al li'a patr'in'o, kaj memor'e de mi.

— PETRO FRADEKO.

Maziero hav'is mult'e da mal'facil'ec'o por leg'i ĝis la fin'o.

— Neces'e est'as, ke vi ven'u kun ni, Beatric'o, dir'is Fernand'o. Se ni est'as sufiĉ'e feliĉ'a'j por sav'i Petron, vi sol'a hav'as sur li'a kor'o potenc'o'n sufiĉ'a'n, por mal'help'i, ke li re'komenc'u.

Antaŭ kvin minut'o'j sinjor'in'o Herbeno pov'is apenaŭ si'n tren'i el si'a kanap'o al si'a lit'o. Elektr'iz'it'e de la terur'o, ŝi subit'e re'trov'is fort'o'j'n, kiu'j'n ŝi neniam est'us diven'int'a en si.

— Ni el'ir'u, ŝi dir'is. Ni rapid'u. Vid'ant'e tiu'n pruv'o'n de am'o al li'a konkur'ant'o, Herbeno sent'is, ke li'a kor'o kun'tir'iĝ'as. Tamen Beatric'o li'n dank'is per rigard'o, en kiu la jun'ul'o vid'is admir'o'n tia'n, ke li ne hav'is motiv'o'j'n por bedaŭr'i si'a'n ofer'o'n. Li kompren'is, ke, se okaz'e li est'us montr'int'a ali'a'n si'n'ten'ad'o'n, la tut'a am'em'o, kiu'n la jun'a vir'in'o sent'is al li, est'us dron'int'a en mal'estim'o'n.

Maziero ordon'is al si'a meĥanik'ist'o, ke li vetur'u kiel ebl'e plej rapid'e, kiam eĉ li dev'us risk'i protokol'o'n pro tro'o da rapid'ec'o.

Post kvin minut'o'j sinjor'in'o Herbeno kaj ŝi'a'j du kun'ul'o'j el'kaleŝ'iĝ'is antaŭ la hotel'o, en kiu loĝ'is Petro.

— Ĉu sinjor'o Fradeko est'as en si'a ĉambr'o? pet'is Fernand'o de ofic'ist'in'o.

— Li re'ven'is antaŭ du hor'o'j proksim'um'e; kaj de'post tiu temp'o mi ne vid'is li'n mal'supr'e'n'ir'ant'a'n.

Kiam Maziero al'ven'is antaŭ la pord'o de la ĉambr'o, kiu'n loĝ'is la patr'o de Maŭric'o, li rimark'is, ke iom da fum'o ŝajn'as el'ir'i el ĝi inter la pord'o kaj la pord'fost'o. Li frap'is: neni'u respond'is.

— Li est'as asfiksi'ant'a si'n per karb'o. Rapid'u, li dir'is al kelner'o; avert'u la polic'a'n komisar'o'n kaj ven'ig'u serur'ist'o'n. Atend'ant'e, ni pen'ad'os por puŝ'eg'i la pord'o'n. En tia'j cirkonstanc'o'j minut'o'j valor'as hor'o'j'n.

Herbeno kaj la bankier'o si'n kontraŭ'ark'iĝ'is kaj pez'is per si'a tut'a pez'o. Tial ke la serur'o jam mult'e util'is, ĝi est'is iom el'uz'it'a. Post moment'o la ŝraŭb'o'j ced'is, kaj la pord'o larĝ'e mal'ferm'iĝ'is. Akr'a kaj mal'bon'odor'a fum'o subit'e plen'ig'is la koridor'o'n de l’ hotel'o.

Halt'ig'int'e si'a'n spir'o'n, Maziero en'ir'is mal'tim'e en la ĉambr'o'n kaj plen'e mal'ferm'is la fenestr'o'n. Post unu minut'o la atmosfer'o re'far'iĝ'is spir'ebl'a.

Mez'e de la ĉambr'o star'is forn'o plen'a de du'on'e esting'it'a'j karb'aĵ'o'j. Fernand'o ordon'is, ke oni ĝi'n for'port'u.

Sur la lit'o, Petro kun brak'o'j lev'it'a'j super li'a kap'o, kun tut'e roz'kolor'a vizaĝ'o, ŝajn'is dorm'ant'a.

Maziero est'is mal'kontent'a, vid'ant'e tiu'n si'n'ten'ad'o'n kaj precip'e tiu'n kolor'ec'o'n. Li sci'is, ke la karbon'oksid'o en'ig'it'a en sang'o'n per la spir'ad'o, don'as al la vizaĝ'o de asfiksi'iĝ'int'o'j ŝajn'o'n de viv'ec'o pli intens'a'n ol la viv'ec'o mem.

La bankier'o-kurac'ist'o apog'is si'a'n orel'o'n sur la brust'o'n de la mem'mort'ig'ant'o kaj li'n aŭskult'ad'is.

— Li viv'as ankoraŭ, li dir'is. Ni li'n sav'os. Tial ke la aer'o de la ĉambr'o est'is ankoraŭ mal'pur'a, Maziero ordon'is, ke oni port'u Petron en apud'a'n ĉambr'o'n.

Vid'ant'e tiu'n bel'a'n mal'jun'ul'o'n, kiu kurac'is la mort'ant'o'n kun tiom da zorg'em'o, est'is ne'ebl'e diven'i, ke kelk'a'j'n hor'o'j'n antaŭ'e la jun'ul'o li'n minac'is je mort'ig'o.

Tial ke la en'venen'ad'o ne est'is ankoraŭ tut'e plen'a, post mult'a'j hor'o'j da masaĝ'o Fradeko re'ven'is al la viv'o, kaj mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n.

La unu'a rigard'o, kiu'n li renkont'is, est'is tiu de Beatric'o.

La jun'a vir'in'o puŝ'is ek'kri'o'n de ĝoj'o, kaj rapid'is al Petro, li'n pren'ant'e en kol'o, li'n plen'lip'e ŝmac'ad'ant'e, ĝoj'eg'ant'e, sen'ĉes'e re'dir'ant'e:

— Mal'bon'ul'o, mal'bon'ul'o! Kial ci mem'mort'ig'as pro mi, kiam ci sci'as, ke mi am'as ci'n. Ci tre mal'virt'e ag'is, far'int'e tiel riproĉ'ind'a'n ag'o'n. Tamen mi sufiĉ'e dolor'e sufer'as; ci ne bezon'as pli'grand'ig'i mi'a'j'n ĉagren'o'j'n per ci'a mem'mort'ig'o. Ci tuj far'os solen'a'n promes'o'n. Mi las'os ci'n trankvil'a nur kiam ci est'os ĵur'int'a sur la kap'o de ni'a infan'o, ke neniam ci re'komenc'os.

— Mi'a mal'feliĉ'a amik'in'o, tio mult'e pli taŭg'us, kaj kontent'ig'e aranĝ'us ĉiu'j'n mal'facil'aĵ'o'j'n.

— Ĵur'u, ke ci ne re'nov'ig'os tiu'n abomen'a'n prov'o'n.

— Tamen ...

— Ĵur'u; sed ĵur'u do, re'dir'is la jun'a vir'in'o, sen'pacienc'e pied'frap'ant'e la plank'o'n.

Por plezur'ig'i al la vir'in'o am'it'a, Petro promes'is, ke li ne atenc'os plu kontraŭ si'a viv'o.

En tiu moment'o li ek'vid'is Mazieron.

— Ha! li ek'kri'is, est'as vi tiu, kiu mi'n sav'is. Mi ŝuld'as al vi dank'em'o'n.

Kaj kun vid'ebl'a pen'ad'o Fradeko prezent'is al la bankier'o si'a'n man'o'n. Sed ĉi tiu ne ĝi'n pren'is.

— Mi far'is nur mi'a'n dev'o'n, li respond'is simpl'e.

— Ebl'e vi est'us ag'int'a pli human'e, ne vi'n inter'met'ant'e.

— Kiam oni hav'as infan'o'n, oni dev'as viv'i por li, respond'is grav'ton'e Maziero.

— Ha! vi est'as ver'e prav'a, ek'kri'is sinjor'in'o Herbeno. Post'e si'n turn'ant'e al la mal'san'ul'o:

— Ci do ne pens'is al ci'a fil'o? murmur'is la jun'a patr'in'o kun larm'o'plen'a'j okul'o'j.

— Mal'feliĉ'a Maŭric'o, kompat'ind'a et'ul'o, se ci'a patr'o mort'us, kiu do ci'n vart'us, kiam mi ne ekzist'os plu? Subit'e, tial ke Petro ne est'is plu minac'it'a de danĝer'o, la fals'a energi'o, kiu sub'ten'is Beatric'o'n, tuj'e el'fal'is; kaj la jun'a vir'in'o sven'is en la brak'o'j de Maziero, kiu hav'is nur temp'o'n sufiĉ'a'n por ŝi'n klin'ig'i sur kanap'o'n.

Dum'e Fernand'o est'is el'ir'int'a el la ĉambr'o. Vid'ant'e, ke li'a frat'o re'nask'iĝ'as al la viv'o, li sent'is, ke ne'esprim'ebl'a kor'tuŝ'eg'ec'o prem'eg'as li'a'n brust'o'n. Cert'e Herbeno hav'is por la karakter'o de Fradeko real'a'n simpati'o'n; sed Beatric'o star'is inter ambaŭ. La jun'ul'o far'is si'a'n dev'o'n ĝis la fin'o, ne ŝancel'iĝ'ant'e: tamen se, malgraŭ li'a zorg'o kaj li'a si'n'don'o, li'a'j pen'ad'o'j kaj la klopod'o'j de Maziero far'iĝ'us sen'frukt'a'j, li'a konscienc'o ne pov'us li'n riproĉ'i: kaj li mal'laŭt'e konfes'is, ke la mort'o de Petro mult'e simpl'ig'us la situaci'o'n. Beatric'o ne pov'us li'n kulp'ig'i; kaj tio'n pruv'is ne'diskut'ebl'e la admir'o'plen'a rigard'o, kiu'n ŝi al li paf'is antaŭ moment'o.

Fernand'o est'is okup'it'a de tiu'j pri'pens'o'j; li si'n kulp'ig'is, ke li tro komplez'em'e aŭskult'as la ego'ism'a'n voĉ'o'n, kiu parol'as fund'e de li, kiam subit'e Beatric'o si'n ĵet'is sur Fradekon, kaj al li mal'ŝpar'is ĉiu'j'n montr'o'j'n de sen'fin'a am'o.

La jun'ul'o manĝ'eg'it'a de ĵaluz'ec'o ne pov'is vid'i pli'o'n. Li el'ir'is unu'e el la ĉambr'o, post'e el la hotel'o, ĝem'ant'e:

— Est'as fin'it'e! Ĉu nun est'as ebl'a por mi la batal'o? En la plen'ec'o de si'a konsci'o la mal'feliĉ'a vir'in'o ne pov'is si'n decid'i al elekt'o; sed tiu asfiksi'o far'iĝ'as la sabl'er'o, kiu klin'ig'as la pes'il'o'n. Mi tio'n dir'is al mi'a frat'o: “Ŝi'a tut'a am'o si'n turn'os al la ofer'it'o.”

— Ha! li ek'kri'is kun mal'dolĉ'a ek'rid'o, ver'e Petro est'as lert'eg'a hom'o. Se mi est'us pli bon'e inspir'it'a, mi sam'e est'us ek'brul'ig'int'a forn'o'n, tre zorg'int'e send'i antaŭ'e leter'o'n, por ke oni ven'u al mi'a help'o.

Sam'e kiel tiu'j, kiu'j sufer'as, Fernand'o est'is mal'just'a. Fradeko ne pov'is diven'i, ke li'a frat'o vizit'os la bankier'o'n en la moment'o mem, en kiu li el'ir'is el la Maziera hotel'o. Se Herbeno est'us real'ir'int'a al si'a hejm'o nur dum la vesper'o, kiel li kutim'is far'i, de'post kiam li est'is re'ven'int'a el Azi'o, van'e li est'us kur'int'a al Petro kiel ebl'e plej rapid'e; li est'us trov'int'a nur kadavr'o'n. Do Fradeko ne lud'is komedi'o'n, kaj ŝuld'is la viv'o'n al ver'a hazard'o.

Pri Beatric'o ankaŭ Fernand'o mal'prav'e rezon'is. Ŝi sent'is al ambaŭ jun'ul'o'j egal'a'n am'o'n, tial ke por ŝi ili far'is unu sol'a'n vir'o'n, kiu est'as ŝi'a edz'o: do ŝi'a nun'a am'em'o dev'is kompren'ebl'e si'n turn'i tut'a al tiu el ambaŭ, kiu sufer'as kaj est'as mort'ant'a, kaj ne pri'zorg'i pri tiu, kiu bon'e fart'as kaj ne bezon'as help'o'n. Real'e ĉi tiu'n last'a'n ne pov'is ofend'i tia si'n'ten'ad'o.

Sed tio ne est'is pruv'o, ke la elekt'o de la jun'a vir'in'o est'as definitiv'e far'it'a, kiel pens'is Herbeno. Por tio'n cert'ig'i, est'is neces'e atend'i, ke Fradeko plen'e sav'it'a est'u re'akir'int'a si'a'n tut'a'n antaŭ'a'n bon'fart'o'n, kaj pov'u si'n prezent'i antaŭ la elekt'ont'in'o, arm'it'e de sam'a'j arm'il'o'j kiel li'a konkur'ant'o.

Ĝust'e se Fernand'o pov'us vid'i tio'n, kio agit'iĝ'as en la kor'o de Beatric'o, li hav'us motiv'o'j'n por est'i kontent'a. Cert'e la jun'a vir'in'o si'n sent'is profund'e kor'tuŝ'it'a, vid'ant'e, ke Petro san'ŝancel'e ofer'as al ŝi si'a'n viv'o'n, por ke ŝi est'u feliĉ'a. Tia si'n'don'o ŝajn'is tiel super'eg'a, ke ŝi pov'is ĝi'n kompar'i nur kun la si'n'don'o de Herbeno ofer'ant'a si'a'n am'o'n por sav'i si'a'n konkur'ant'o'n. Unu foj'o'n pli'e tiu'j du kavalir'a'j ag'o'j ig'is la du jun'ul'o'j'n egal'a'j antaŭ ŝi'a'j okul'o'j: kaj ŝi'a sen'decid'ec'o persist'is.

Sed la ĵaluz'ec'o detru'as la rekt'ec'o'n de l’ juĝ'ec'o. Post kiam Fernand'o est'is far'int'a long'a'n voj'ir'o'n sur la strat'o'j, por kviet'ig'i per lac'ig'a marŝ'ad'o si'a'j'n ekscit'it'a'j'n nerv'o'j'n, li re'ven'is profund'e ĉagren'a al la Maziera hotel'o.

En ĝi li trov'is leter'o'n de si'a bapt'o'patr'o.

— Ven'u tuj al la hejm'o de Beatric'o, dir'is tiu lakon'a bilet'o. Mi tim'as por ŝi'a viv'o.

Post la terur'a ek'sku'o, kiu ŝi'n ĵet'is ne'konsci'a'n en la brak'o'j'n de l’ bankier'o, sinjor'in'o Herbeno rest'is sen'mov'ig'it'a de mort'simil'a sven'ad'o.

Ĉiu'j don'it'a'j fleg'o'j rest'is ne'util'a'j. Maziero est'is dev'ig'it'a ven'ig'i ambulanc'a'n vetur'il'o'n, kiu vetur'ig'is al ŝi'a hejm'o la mal'feliĉ'a'n vir'in'o'n ĉiam sen'mov'a'n.

Intens'a febr'o ek'brul'iĝ'is. La doktor'o kred'is re'kon'i la simptom'o'j'n de cerb'a brul'um'o. En la stat'o de grand'eg'a mal'fort'ec'o, en kiu trov'iĝ'is Beatric'o, est'is dub'ebl'e, ke ŝi pov'os si'n sav'i el tiu terur'a mal'san'o.

Fernand'o pas'ig'is la nokt'o'n apud ŝi'a lit'o. La sven'ad'o ĉes'is, sed est'is anstataŭ'it'a de delir'o. Sinjor'in'o Herbeno re'kon'is neniu'n. En la parol'o'j, kiu'j'n ŝi dir'is, parol'o'j mal'si'n'sekv'a'j kaj oft'e ne'kompren'ebl'a'j, tiu'j, kiu'j, kiel ŝi'a infan'ec'a amik'o, kon'is ĉiu'j'n detal'o'j'n de ŝi'a pas'int'a viv'o, kred'is diven'i, ke ŝi precip'e alud'as al far'iĝ'o'j okaz'int'a'j dum ŝi'a jun'aĝ'o.

La morgaŭ'o'n, Fradeko tut'e re'san'iĝ'int'a ven'is si'a'vic'e sid'iĝ'i apud la lit'o de la jun'a vir'in'o.

— Tiel long'e kiam ŝi est'os mal'san'a, mi vi'n help'os por ŝi'n fleg'i, dir'is Fernand'o. Kiam ŝi est'os de'nov'e bon'fart'ant'a, tial ke nun ŝi'a elekt'o est'as far'it'a, tial ke vi est'as la vir'o, kiu'n ŝi am'as (tio, kio okaz'is hieraŭ, tio'n pruv'as ne'diskut'ebl'e), mi pen'os ricev'i la eks'edz'iĝ'o'n per ia ajn rimed'o, por ke vi pov'u edz'iĝ'i kun ŝi.

Herbeno parol'is koler'e: Fradeko tio'n rimark'is.

— Vi erar'as, mi'a frat'o, li respond'is, se vi opini'as, ke est'as prefer'o, montr'o'j de am'em'o, kiu'j'n Beatric'o est'us al vi don'int'a sam'manier'e, se vi est'us trov'iĝ'int'a en sam'a situaci'o kiel mi.

Dum'e de tag'o al tag'o la mal'san'o pli kaj pli grav'iĝ'is. Van'e ambaŭ frat'o'j si'n mult'ig'is, ĉerp'ant'e en si'a am'o la energi'o'n neces'a'n, por venk'i la prem'eg'ant'a'n lac'ig'o'n, sub kiu'n ili sub'met'iĝ'is, ne murmur'ant'e: van'e Maziero, help'it'e de special'a'j koleg'o'j, konsum'is unu post la ali'a la ĉiu'j'n proviz'o'j'n de la terapi'o, tiom da kun'iĝ'ant'a'j pen'ad'o'j liver'is neniu'n kontent'ig'a'n rezultat'o'n. Ne est'is plu ebl'a ia iluzi'o; kaj la stat'o de sinjor'in'o Herbeno montr'iĝ'is tiel'e danĝer'eg'a, ke ĉiu'n esper'o'n al re'san'iĝ'o oni dev'is for'las'i.

Beatric'o est'is mort'ant'a.

— Kred'ebl'e la katastrof'o okaz'os tiu'n nokt'o'n, dir'is la mal'jun'ul'o.

Sed la nokt'o pas'is. La morgaŭ'o'n, la agoni'ant'in'o viv'is ankoraŭ. Cert'e la situaci'o ne pli'bon'iĝ'is; sed ali'part'e ĝi ne pli'grav'iĝ'is.

— Est'as strang'e, murmur'is Maziero.

— Ĉu ekzist'as ankoraŭ er'o da esper'o? demand'is la ĝemel'o'j mal'trankvil'eg'a'j.

— Mi ne pov'as respond'i. Sed ebl'e est'us pli bon'e por la kompat'ind'a mal'san'ul'in'o, se ŝi ne re'ven'us al viv'o. Cert'e ŝi'a cerb'o est'as lok'o de profund'a'j lez'aĵ'o'j. Se la mal'feliĉ'ul'in'o re'san'iĝ'os, mi tre tim'as, ke ŝi ne re'trov'os la plen'ec'o'n de si'a'j mens'a'j ec'o'j.

— Tiam ŝi far'iĝ'is frenez'a? ek'kri'is Fernand'o kun mal'esper'o.

— Se tio est'as okaz'ont'a, mi prefer'us, ke ŝi mort'u, respond'is Petro kun raŭk'a voĉ'o.

Tamen la tag'o flu'is, post'e la nokt'o, kaj post'e la sekv'ant'a tag'o. La pli'bon'iĝ'o akcel'iĝ'is. Nun Maziero pov'is prezent'i cert'a'n prognoz'o'n: Beatric'o re'san'iĝ'os. La re'san'iĝ'ad'o est'os long'a, tre long'a, daŭr'os kelk'a'j'n monat'o'j'n: sed de nun la scienc'o pov'as liver'i tiu'n cert'ig'a'n konklud'o'n: sinjor'in'o Herbeno est'as sav'it'a.

Sed tiam okaz'is fenomen'o, kiu mir'iĝ'is ĉiu'j'n ĉe'est'ant'o'j'n. Beatric'o ne pov'is el'parol'i unu vort'o'n: tamen ŝi'a inteligent'ec'o ne est'is mal'vigl'a. La okul'o'j de la re'viv'iĝ'ant'in'o bril'is kontraŭ'e laŭ hel'ec'o, kiu hav'is neni'a'n febr'a'n karakter'o'n. Sed la jun'a vir'in'o daŭr'e si'n en'ferm'is en absolut'a'n mut'ec'o'n, kaj pov'is kompren'ig'i si'a'n pens'o'n nur per sign'o'j akompan'it'a'j de mal'preciz'e el'parol'it'a'j ek'kri'et'o'j.

Tial ke la kurac'ist'o'j cert'ig'is, ke pur'a aer'o pli'akcel'os la re'san'iĝ'o'n, Maziero decid'is, ke li konduk'os sinjor'in'o'n Herbeno al Vaucresson.

Post mult'e da temp'o la uz'ad'o de vort'o'j re'ven'is, sed iom post iom. Beatric'o simil'is infan'in'o'n, kiu komenc'as parol'i. Ŝi ŝajn'is re'lern'i si'a'n lingv'o'n.

Fin'e nur post ses monat'o'j ŝi pov'is parol'ad'i proksim'um'e liber'e kaj kun sufiĉ'e da facil'ec'o.

I'a'n tag'o'n, la jun'a vir'in'o trov'iĝ'is en la ĝarden'o, sol'a kun Petro.

— Aŭskult'u mi'n, Fernand'o, ŝi komenc'is ...

— Vi erar'as, amik'in'o mi'a ...

— Ha! Fernand'o, ŝi ek'kri'is kun ŝajn'o de kor'tuŝ'eg'ec'o, kial ci vi'dir'as al mi? Ĉu ci est'as koler'a kontraŭ mi?

— Ne, mi'a kar'a, mi sent'as al ci neni'a'n riproĉ'em'o'n; est'u cert'a pri tio. Mi simpl'e vol'is dir'i, ke mi ne est'as Fernand'o, sed Petro.

— Petro? ŝi re'dir'is, serĉ'ant'e memor'i. Kiu est'as Petro? Fradekon tiel emoci'eg'is la strang'ec'o de tiu demand'o, ke li trov'is neni'o'n por respond'i.

Sed la jun'a vir'in'o si'n turn'is al ali'a tem'o.

— Kaj mi'a onkl'in'o? ŝi demand'is. Ĉu ŝi ankoraŭ sufer'is nov'a'n sufok'o'n? Tiu'foj'e sent'o de terur'o ek'okup'is la anim'o'n de la jun'ul'o. Maziero est'is prav'a: la mal'feliĉ'ul'in'o tut'e frenez'iĝ'is. Est'us est'int'a prefer'e, eĉ por ŝi'a profit'o, ke ŝi mort'u.

Tamen Beatric'o daŭr'iĝ'is si'a'n ide'o'n.

— Kial oni ŝanĝ'is la ĝarden'o'n? ŝi demand'is. Mi ne ĝi'n re'kon'as plu.

— Mi ĉiam vid'is ĝi'n tia, kia ĝi est'as.

— Tio ne est'as ver'a. Kial ci dir'as tio'n? Se ci tio'n far'as por mi'n incit'i, por mi'n ĉagren'i, ci est'as mal'bon'kor'ul'o. En tiu moment'o papili'o halt'is apud la jun'a vir'in'o sur flor'dens'ej'o.

— Ho! kia bel'a mahagon'o, ŝi ek'kri'is man'plaŭd'ant'e. Aŭskult'u mi'n, Fernaĉjo mi'a, ci est'us tre afabl'a, se ci dir'us al Filip'o, ke li al'port'u mi'a'n ret'o'n.

— Filip'o? murmur'is Petro mal'esperant'e.

— Jes, Filip'o. Est'as li tiu, kiu ord'ig'as ĉiu'j'n ni'a'j'n il'o'j'n. Tamen ci tio'n tre sci'as. Mi est'as cert'a, ke Reĝ'in'o ĝi'n ankoraŭ kapt'is. Jen est'as kial ci ne vol'as ir'i mem ĝi'n serĉ'i: ci tro tim'us ŝi'n ted'i.

Subit'e Maŭric'o, kiu lud'is per pilk'eg'o sur flank'a ale'o, al'kur'is tut'e ruĝ'iĝ'ant'e, tut'e sufok'iĝ'ant'e, kaj si'n ĵet'is en la brak'o'j'n de si'a patr'in'o.

— Ho! kia ador'ind'a bub'o! rimark'iĝ'is kviet'e sinjor'in'o Herbeno. Nu, amik'et'o mi'a, ĉu vi bon'vol'as, ke mi vi'n kis'u? Fradeko sent'is, ke larm'o'j supr'e'n'ir'as al li'a'j okul'o'j. Est'is neces'e, ke la cerb'o de la mal'feliĉ'a Beatric'o est'u profund'e mal'san'a, por ke la patr'in'o ne re'kon'u plu si'a'n infan'o'n.

— Sed, mi'a am'at'a kar'ul'in'o, li dir'is dolĉ'e, ci do ne rimark'is, ke li est'as Maŭric'o, ni'a fil'o.

— Ni'a fil'o! ek'kri'is la jun'a vir'in'o, el'ig'ant'e freŝ'a'n kaj sonor'a'n rid'ad'o'n. Nu, Fernand'o, kred'ebl'e ci opini'as, ke mi est'as knab'in'et'o. Cert'e nun, tial ke mi plen'e re'san'iĝ'is, mi esper'as, ke mi pov'os hav'i infan'o'n: tio'n al mi serioz'e promes'is sinjor'o Maziero. Sed antaŭ kiam li est'os tiel alt'kresk'a kiel ĉi tiu, neces'e est'os, ke mi li'n nask'u: kaj ni ne est'as ankoraŭ al'ven'int'a'j al tia rezultat'o.

Petro ne pov'is toler'i pli'o'n. Li for'kur'is kaj al'ir'is al Maziero, por li'n sci'ig'i pri la ne'kompren'ebl'a'j parol'o'j, kiu'j'n li ĵus est'is aŭd'int'a.

La doktor'o'n mir'iĝ'is la strang'ec'o de far'iĝ'o'j, kiu'j'n al li rakont'is la jun'ul'o. Post kiam li est'is profund'e pri'pens'int'a dum kelk'a'j minut'o'j:

— Don'u al mi ankoraŭ dek'kvin tag'o'j'n por pli plen'e observ'ad'i, li respond'is. Pri cerb'a'j mal'san'o'j oni ne dev'as sen'pri'pens'e diagnoz'i. Se tio, kio'n mi konjekt'as, est'as ver'a, ni dev'os ĝoj'i; ĉar neni'o pli bon'a pov'us okaz'i.

La morgaŭ'o'n, tial ke Petro kaj Fernand'o si'n prezent'is kun'e antaŭ Beatric'o, la jun'a vir'in'o, ili'n vid'int'e, puŝ'is ek'kri'o'n de terur'o, kaj kur'is si'n en'ferm'i en la apud'a'n ĉambr'o'n. La doktor'o ŝi'n sekv'is.

— Kio est'as en vi? mi'a kar'a infan'in'o, li demand'is. Kio okaz'is? Sinjor'in'o Herbeno sufok'iĝ'ant'e iom post iom kviet'iĝ'is.

— Mi ĵus hav'is sent'erar'o'n, ŝi dir'is. Tio est'as rid'ind'a, kaj mi la unu'a mi'n mem mok'as. Sed mi kred'is, ke Fernand'o est'as du'obl'a.

— Tio ne est'as grav'a, trankvil'ig'u vi'n, respond'is Maziero, serĉ'ant'e klar'ig'o'n, kiu pov'as kviet'ig'i la jun'a'n vir'in'o'n:

— Tio nom'iĝ'as okul'erar'o, kaj pov'as okaz'i ĉe ĉiu'j ajn hom'o'j.

Sed li rapid'e re'ven'is al ambaŭ frat'o'j.

— Neces'eg'e est'as kaj grav'eg'e, li dir'is, ke neniam Beatric'o vi'n vid'u kun'e. Ŝi'a cerb'o est'as ankoraŭ tro mal'fort'a. Se tia ek'sku'o re'komenc'iĝ'us, ĝi pov'us okaz'ig'i pere'ig'a'j'n akcident'o'j'n.

De'post tiu tag'o Herbeno kaj Fradeko si'n anstataŭ'is reciprok'e, ĉu en la bank'o'firm'o, ĉu en Vaucresson.

Tiu du'obl'ig'o est'is ne'toler'ebl'a por la ofic'ist'o'j, kiu'j, neniam sci'ant'e al kiu el ambaŭ jun'ul'o'j ili si'n turn'as, konstant'e erar'is, al'juĝ'ant'e al unu la far'iĝ'o'j'n kaj la parol'o'j'n de la ali'a, kaj reciprok'e.

Sed en Vaucresson la afer'o'j okaz'is laŭ tut'e mal'a manier'o.

La jun'ul'o est'u Herbeno aŭ Fradeko, por Beatric'o li est'is ĉiam Fernand'o. Neniam la nom'o'n de Petro ŝi el'parol'is.

La inter'parol'ad'o'j de la jun'a vir'in'o ĉiam hav'is kiel tem'o'n nur la far'iĝ'o'j'n okaz'int'a'j'n dum ŝi'a infan'aĝ'o aŭ si'a jun'aĝ'o. Ŝi plezur'eg'e memor'is si'a'n edz'in'iĝ'o'n kun Herbeno, kaj la kelk'a'j'n monat'o'j'n, kiu'j ĝi'n post'ir'is.

Pri la pli nov'a'j far'iĝ'o'j neniam ŝi parol'is; neniam ŝi far'is i'a'n ajn alud'o'n al si'a fil'o, kaj ne ŝajn'is suspekt'i, ke ŝi est'as patr'in'o.

Kiam Beatric'o trov'iĝ'is kun Fernand'o, okaz'is inter ili sen'ĉes'a reciprok'a babil'ad'o, Herbeno, kiu'n la el'vok'o de tiu'j memor'o'j ĝoj'iĝ'is, al ŝi respond'is plezur'e, kaj eĉ pen'is re'viv'ig'i mal'grand'a'j'n detal'o'j'n, kiu'j'n unu aŭ ali'a kred'is forges'it'a'j.

— Ĉu ci memor'as? ili dir'is ĉiu'moment'e. Tial ke Beatric'o ŝajn'is don'i neniu'n grav'ec'o'n al la far'iĝ'o'j plen'um'it'a'j de'post la tag'o, en kiu mort'is Sedilo, la legitim'a edz'o afekt'is simil'a'n diskret'ec'o'n, kaj ĝoj'is pro tio.

Ne est'is sam'e por Petro. Tuj kiam la jun'ul'o klopod'is por memor'ig'i al sinjor'in'o Herbeno mal'grand'a'n far'iĝ'o'n rilat'ant'a'n kun ili'a ge'edz'a kun'viv'ad'o, Beatric'o larĝ'e mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n, rigard'is tre kontraŭ'e'n si'a'n inter'parol'ant'o'n, kaj ne ŝajn'is kompren'i. Post'e ŝi re'met'is la konversaci'o'n sur ali'a'n tem'o'n.

Tiam Fradeko far'is nur mal'preciz'a'j'n kaj unu'silab'a'j'n respond'o'j'n; ĉar li ne pov'is interes'iĝ'i pri far'iĝ'o'j, en kiu'j li neniel part'o'pren'is.

Fin'e Beatric'o ted'it'a dir'is i'a'n tag'o'n:

— Aŭskult'u mi'n, Fernand'o, mi opini'as, ke, de'post kelk'a temp'o, ci'a karakter'o strang'e ŝanĝ'iĝ'is. Est'as tag'o'j, en kiu'j ci est'as am'eg'ind'a edz'et'o; est'os tag'o'j kontraŭ'e, en kiu'j ci montr'iĝ'as ne'toler'ebl'a, kaj far'ant'a ĉio'n, kio'n ci pov'as, por mi'n ĉagren'i.

Fradeko el'ig'is ĝem'ad'o'n, neni'o'n respond'is, kaj tuj kiam li est'is trov'int'a ĝentil'a'n pretekst'o'n, li rapid'e el'ir'is.

La moment'o, en kiu Maziero dev'os kon'ig'i si'a'n opini'o'n, est'is al'ven'int'a.

— Ni ĝoj'u, li dir'is al ĝemel'o'j. De'post du semajn'o'j mi observ'as Beatric'o'n kun detal'em'a atent'o. Mi not'is la fakt'o'j'n ŝajn'e plej sen'signif'a'j'n, ŝi'a'j'n plej mal'grand'a'j'n gest'o'j'n, ŝi'a'j'n plej sen'valor'a'j'n parol'o'j'n, kaj mi kred'as, ke mi pov'as cert'ig'i la jen'o'n: sinjor'in'o'n Herbeno neniel vund'as en ŝi'a cerb'o ia ajn form'o de frenez'ec'o. Kun ne'difekt'it'a raci'o, firm'a vol'ec'o, plen'a sent'ec'o, mem'konsci'a inteligent'ec'o kaj ĝust'a juĝ'ec'o, la mal'feliĉ'a vir'in'o est'as tiel perfekt'e ekvilibr'at'a, kiel se neniam ŝi est'us mal'san'iĝ'int'a. Nur ŝi est'as prem'eg'at'a de amnezi'o.

Tial ke ambaŭ frat'o'j rigard'is la doktor'o'n per demand'ant'a okul'o, ĉi tiu daŭr'iĝ'is:

— Tiu teĥnik'a vort'o signif'as: perd'o de memor'ec'o. Kiam komenc'is la re'san'iĝ'o, la amnezi'o unu'e est'is tut'a. Re'ven'ant'e al viv'o, Beatric'o memor'is neni'o'n, absolut'e neni'o'n. Ŝi trov'iĝ'is en la situaci'o de nov'nask'it'o; kiel ĝi, ŝi est'is dev'ig'it'a ĉio'n re'lern'i eĉ si'a'n lingv'o'n. Post'e iom post iom la memor'ec'o est'is re'akir'it'a sed ne plen'e: ĝi al'met'iĝ'as nur al far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is dum ŝi'a jun'aĝ'o, sed ĝi halt'as en la tag'o, en kiu la mal'feliĉ'o por ŝi komenc'iĝ'is.

— Ĉu est'as esper'ebl'e, ke tiu pli'bon'ig'o daŭr'os? demand'is Fradeko. Ĉu en la ven'ont'a temp'o al'ven'os tag'o, en kiu Beatric'o re'trov'os si'a'n plen'a'n memor'ec'o'n.

— Cert'e tio est'as ne ne'ebl'a, sed mal'mult'e kred'ebl'a; ĉar la tut'a re'star'ig'a labor'o, kiu pov'is produkt'iĝ'i en ŝi'a cerb'o, ŝajn'as nun tut'e fin'it'a. Rigard'u sinjor'in'o'n Herbeno. Ŝi est'as hodiaŭ tiel san'a kaj tiel bel'et'a, kiel en la pas'int'a temp'o. Mi eĉ ne memor'as, ke iam mi vid'is ŝi'n tiel gaj'a kaj tiel rid'em'a. Ŝi ŝajn'as pli'jun'ig'it'a; kaj real'e ŝi est'as pli'jun'ig'it'a je ses jar'o'j. Ŝi'a'n kompat'ind'a'n cerb'o'n tiel konstant'e martel'um'is prem'eg'ant'a'j impres'o'j si'n sen'inter'romp'e sekv'ant'a'j, ke la cerb'a'j ĉel'o'j, kiu'j dum tiu epok'o de si'a ekzist'ad'o pli special'e direkt'is ŝi'a'n sent'a'n kaj intelekt'a'n viv'ad'o'n, est'is, ni tio'n tim'as, mort'frap'it'a'j. Ebl'e ili est'as nur sen'sent'ig'it'a'j? Ebl'e subit'a kaj ne'atend'it'a impres'o pov'us ili'n re'sent'ig'i. Mi re'dir'as, ke tio ne est'as ne'ebl'a: sed est'us ver'e tro mal'serioz'e apog'i si'a'n konfid'o'n sur tiel romp'ebl'a'n fundament'o'n; kaj est'as mal'mult'e esper'ebl'e, ke tiu'j ĉel'o'j re'konsci'iĝ'os en la ven'ont'a temp'o.

Neni'u el far'iĝ'o'j okaz'int'a'j dum tiu'j ses jar'o'j nun ekzist'as por sinjor'in'o Herbeno. Arest'o kaj kondamn'o de Fernand'o, mort'o de fraŭl'in'o Delanjo, al'ven'o de Fradeko mez'e'n de ni, li'a edz'iĝ'o kun Reĝ'in'o, mort'o de Filip'o, mal'aper'o de sinjor'in'o Fradeko, vend'o de la Sèvres’a kamp'o'dom'o kaj lok'iĝ'o en Vaucresson, ŝi'a'j ge'edz'a'j am'rilat'o'j kun Petro, nask'iĝ'o de Maŭric'o, fin'e re'ven'o kaj mal'kondamn'o de ŝi'a edz'o, ĉiu'j tiu'j okaz'int'aĵ'o'j ne okaz'is por sinjor'in'o Herbeno. Kaj mi cit'as nur la ĉef'a'j'n far'iĝ'o'j'n, la super'star'ant'a'j'n fakt'o'j'n; sed mi pov'us sam'manier'e parol'i pri ĉiu'j ali'a'j eĉ plej mal'grav'a'j ĉiu'tag'a'j detal'o'j. En ŝi'a cerb'o, tiu ses'jar'a period'o est'as anstataŭ'it'a de grand'a nigr'a tru'o, en kies fund'o'n la radi'o de l’ memor'o ne penetr'as plu. La rezultat'o ricev'it'a ne est'us ali'a, se dum tiu temp'o ŝi est'us dorm'int'a, kaj eĉ dorm'ad'int'a sen'sonĝ'a'n dorm'ad'o'n. Nur de'post ses semajn'o'j Beatric'o vek'iĝ'is: kaj hodiaŭ ŝi pen'ad'as por re'kun'ig'i kun'e la iam'a'j'n far'iĝ'o'j'n kun la nun'a'j, ne suspekt'ant'e, ke ekzist'as inter ili grand'a mank'o, kiu ili'n mal'kun'ig'as.

Ambaŭ frat'o'j aŭskult'is, terur'it'e de tiu mal'kovr'o, kaj neniel intenc'ant'e inter'romp'i la mal'jun'ul'o'n.

— Nun, tial ke vi est'as sci'ig'it'a'j pri la cerb'a stat'o de sinjor'in'o Herbeno, daŭr'iĝ'is Maziero, ŝi'a'j ag'manier'o'j ne vi'n mir'ig'os plu. Kie vi vid'is sign'o'j'n de frenez'ec'o, ekzist'is nur for'est'o de viv'it'a'j impres'o'j. Ĝust'e tial ke Beatric'o ĝu'as si'a'n plen'a'n raci'o'n, ĝust'e tial ke ŝi est'as perfekt'e logik'em'a, ŝi ne pov'as inter'ven'ig'i en si'a'j'n juĝ'o'j'n element'o'j'n, kiu'j por ŝi neniam ekzist'is.* Fradeko el'ir'is kun mort'o en anim'o.

De'post kiam sinjor'in'o Herbeno re'trov'is la san'o'n, pli ol unu foj'o'n mir'ig'is kaj mal'ĝoj'ig'is Petron la si'n'ten'ad'o, kiu'n montr'is al li la jun'a vir'in'o. Sed tial ke li ne pov'is diven'i la kaŭz'o'n de tiu si'n'ten'ad'o, li atend'is, ke ŝi kon'ig'u si'a'n decid'o'n, hav'ant'e en kor'o la mal'gaj'a'n cert'ec'o'n pli kaj pli kresk'ant'a'n, ke la prefer'o'j de Beatric'o si'n turn'os al Fernand'o.

Nun ĉia esper'o est'as for'las'ind'a. Kvankam Petro dediĉ'is mort'ig'a'n mal'am'o'n al la vir'o, kiu'n li prav'e konsider'is kiel la mal'bon'a'n geni'o'n de la famili'o, tamen li hav'is sen'lim'a'n konfid'o'n al la alt'a inteligent'ec'o kaj al la vast'a scienc'o de Maziero. Pro tio, li ne dub'is eĉ unu minut'o'n pri la diagnoz'a kaj precip'e prognoz'a prav'ec'o de l’ doktor'o.

Kred'ebl'e la cerb'a stat'o de sinjor'in'o Herbeno est'as definitiv'a kaj ne kurac'ebl'a. Neniam la jun'a vir'in'o memor'os pri la jar'o'j pas'ig'it'a'j kun Fradeko. Ŝi'a patr'in'ec'o kaj tiu long'a kun'viv'ad'o, kiu'j ĝis nun far'is la fort'o'n, la est'motiv'o'n de l’ jun'ul'o, est'is hodiaŭ por Beatric'o nur vort'o'j mal'plen'a'j de senc'o. Por ŝi Petro kaj Maŭric'o ne ekzist'is plu; ili eĉ neniam est'is ekzist'int'a'j. Ŝi ne si'n decid'is favor'e por Fernand'o; ŝi ne for'ĵet'is for de si la patr'o'n kaj li'a'n infan'o'n, kiu sam'temp'e est'is la ŝi'a, ne cert'e; sed ŝi aŭ prefer'e la mal'san'o far'is mult'e pli ne're'vok'ebl'a'n dis'ig'o'n. Dum la jun'a vir'in'o re'nask'iĝ'is por ŝi'a rajt'a edz'o, kaj por li re'far'iĝ'is pli viv'a kaj pli am'em'a ol antaŭ'e, la mal'feliĉ'a Fradeko sent'is, ke li'a am'at'in'o est'as por li pli plen'e mal'viv'a, ol se ŝi est'us real'e kuŝ'ant'a en tomb'o.

Unu sol'a afer'o rest'is por est'i far'it'a: li el'ir'os kun si'a fil'o, li for'las'os tiu'n famili'o'n, kiu est'as la li'a, sed en kiu'n li penetr'is uzurp'ul'e, sem'ant'e ruin'o'j'n sub si'a'j paŝ'o'j, ŝtel'ant'e al si'a frat'o li'a'n feliĉ'ec'o'n, ŝtel'ant'e al si'a bo'frat'in'o pec'o'n de ŝi'a viv'o, pec'o'n tiel plen'e perd'it'a'n, ke la kompat'ind'a vir'in'o est'as nun preskaŭ cert'a, ke neniam ŝi ĝi'n re'trov'os.

La morgaŭ'o'n, Fradeko kon'ig'is al Fernand'o si'a'n determin'o'n.

— Ha! mi'a frat'o, ek'kri'is Herbeno, si'n ĵet'ant'e en la brak'o'j'n de Petro, se tiu mal'bon'kompren'iĝ'o, kiu kaŭz'is ĉiu'j'n ni'a'j'n mal'feliĉ'o'j'n, ne ekzist'us, kiom feliĉ'a mi est'us, se mi pov'us pas'ig'i apud vi la ceter'o'n de mi'a'j tag'o'j.

— Mi sam'e, Fernand'o, ĉar pli ol ĉiu ajn hom'o, mi hav'is okaz'o'j'n por ŝat'i vi'a'j'n real'a'j'n kvalit'o'j'n.

— Kie'n vi intenc'as ir'i, el'ir'ant'e el tiu dom'o?

— Al Parizo. Mi ne vol'as for'las'i tiu'n urb'o'n; ĉar se re'san'iĝ'o okaz'us, kvankam tia far'iĝ'o ŝajn'as tut'e ne esper'ebl'a, tamen mi dezir'us ne loĝ'i tro mal'proksim'e, por ke vi pov'u mi'n tuj'e avert'i, se vi bezon'us ĉu mi'n, ĉu Maŭric'o'n.

En tiu moment'o Maziero al'ven'is. Tial ke en la ĉambr'o, en kiu okaz'is tiu dialog'o, trov'iĝ'is ali'a'j vizit'ant'o'j, Fradeko si'n direkt'is al li. Kvankam tia ag'o li'n mult'e ted'is, tamen li prezent'is si'a'n man'o'n al la bankier'o.

— Adiaŭ, sinjor'o, li dir'is. Mi dezir'as al vi mult'a'j'n jar'o'j'n de ekzist'ad'o.

El'ir'ant'e el ali'a buŝ'o, dir'it'e al ali'a hom'o, tiu fraz'o pov'is est'i konsider'it'a ĉu kiel komun'a ĝentil'aĵ'o, ĉu kiel sincer'a dezir'o, kaŭz'it'a de ver'a am'em'o.

Sed la mal'jun'ul'o ne est'is tromp'it'a de tiu afabl'a ŝajn'o: li kompren'is, ke tiu'j vort'o'j signif'as:

— Mi esper'as, ke daŭr'os dum long'a temp'o ankoraŭ vi'a'j sufer'o'j kaj la el'pag'o de vi'a krim'o.

Ceter'e Fradeko hav'is sur si'a vizaĝ'o esprim'o'n de tia mal'am'o, ke la bankier'o mal'antaŭ'e'n'paŝ'is kaj respond'is kun lac'a kaj mal'vigl'a mien'o:

— Kred'u mi'n; mi'a plej sincer'a dezir'o est'as, ke vi'a esper'o ne efektiv'iĝ'u.

Post du tag'o'j, Fradeko, ten'ant'e per man'o si'a'n fil'o'n, las'is Vaucresson’on, ne eĉ adiaŭ'int'e kun Beatric'o.

Efektiv'e ĉu tia ĝentil'aĵ'o pov'is hav'i i'a'n signif'o'n? Tial ke Fernand'o rest'as, sinjor'in'o Herbeno pov'us vid'i en tiu'j mal'ĝoj'a'j el'montr'o'j de mal'esper'o nur mal'sprit'a'n ŝerc'aĵ'o'n; kaj ŝi neniel kompren'us la dis'ŝir'o'j'n de dis'ig'o, kiu por ŝi ne ekzist'as.

Ĉar ambaŭ frat'o'j evit'is, ke ili trov'iĝ'u kun'e en ŝi'a ĉe'est'o, la jun'a vir'in'o ne rimark'is do la for'ir'o'n de Petro, kiu el'ir'is, sam'e kiel li est'is al'ir'int'a, ne'kon'it'e.

Ĉapitr'o Dek'kvin'a

Kelk'a'j'n tag'o'j'n post'e, sinjor'in'o Herbeno promen'is en aŭtomobil'o, sol'a kun Fernand'o. La jun'ul'o mem konduk'is la vetur'il'o'n, kiu rul'iĝ'is laŭ sufiĉ'e rapid'a ir'ad'o (ĉirkaŭ'e po kvar'dek kilo'metr'o'j hor'e): kaj li'a kun'ul'in'o, sid'ant'a sur la antaŭ'a sid'ej'o, flank'e de la direkt'ant'o, ĝu'is tiu'n akr'a'n sent'o'n de rapid'ec'o, kiu ek'kapt'as ĉiu'j'n aŭtomobil'ist'o'j'n, kiam la aer'o vip'as ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n, kiam la arb'o'j de la voj'o ŝajn'as rapid'e for'kur'i flank'e de la kaleŝ'o. Subit'e ŝi aŭd'is kor'ŝir'ant'a'n kri'o'n el'ig'it'a'n de vir'in'a voĉ'o:

— Maŭric'o, Maŭric'o, ne ir'u ekster'e'n; rest'u ĉi tie; rest'u! Tiam en la sam'a moment'o kvar- aŭ kvin'jar'a knab'et'o, el'ir'ant'e el perpendikl'a voj'et'o, al'kur'is sur la voj'o'n, en moment'o mem, kiam la aŭtomobil'o fulm'o'rapid'e al'ven'is ĝust'e sur la sam'a'n lok'o'n.

Risk'ant'e, ke li el'voj'iĝ'os, Fernand'o plen'e el'prem'is si'a'n brems'o'n; sed la vetur'il'o, for'port'it'e de si'a ir'ad'o mem, daŭr'iĝ'is si'n ŝov'i sur la makadam'o: kaj la knab'et'o, frap'it'e de unu el antaŭ'a'j rad'o'j, est'is per'fort'e al'ĵet'it'a ĝis ses metr'o'j da inter'spac'o, kaj rul'it'a en fos'aĵ'o'n.

La jun'ul'o kaj li'a kun'ul'in'o rapid'is, intenc'ant'e don'i al la vund'it'o si'a'j'n fleg'o'j'n, dum li'a patr'in'o, fortik'a kamp'ar'an'in'o, kiu labor'is proksim'e, al'kur'is kun brak'o'j lev'it'a'j al ĉiel'o, kaj kri'is per voĉ'o, kiu ne hav'is plu hom'a'n karakter'o'n:

— Maŭric'o, Maŭric'et'o mi'a, ĉu est'as ebl'e, ke ci mort'is? La bon'a Di'o ci'n pun'is pro ci'a mal'obe'o. Se ci est'us aŭskult'int'a mi'n, ci ne kuŝ'us nun fund'e de fos'aĵ'o.

Kaj dum la mal'feliĉ'a patr'in'o aŭd'ig'is si'a'j'n plend'ad'o'j'n, Fernand'o, help'it'e de Beatric'o, pen'ad'is por re'konsci'ig'i la kompat'ind'a'n knab'o'n, kies vizaĝ'o est'is tiel blank'a kiel tiu de kadavr'o, kaj kiu ŝajn'is prezent'i neniu'n sign'o'n de viv'o.

— Ĉu mi'a bapt'o'patr'o est'as ankoraŭ en Vaucresson! demand'is Herbeno.

— Dum tag'manĝ'o, respond'is Beatric'o, li dir'is, ke li sent'as si'n iom lac'a, kaj ke kred'ebl'e li ne ir'os al la bank'o hodiaŭ.

— Ni hav'as nur unu afer'o'n por far'i: ĝi est'as, port'i al li tiu'n infan'o'n, por ke li montr'u tio'n, kio est'as ankoraŭ prov'ebl'a, se tamen ne est'as tro mal'fru'e. — En'ir'u en la kaleŝ'o'n, mi'a bon'ul'in'o, li dir'is al la patr'in'o, mi vi'n al'konduk'os al fam'a kurac'ist'o, kiu est'as unu el mi'a'j amik'o'j, kaj kiu uz'os, por sav'i vi'a'n infan'o'n, ĉio'n, kio'n la scienc'o est'as kapabl'a far'i.

Kaj funkci'ig'int'e la motor'o'n, la jun'ul'o pli'oft'ig'is la elektr'a'j'n fajr'er'o'j'n por pli'rapid'ig'i la eksplod'o'j'n. Tiam la vetur'il'o rul'iĝ'is kun rapid'ec'o de vagon'ar'o, kaj post dek minut'o'j en'ir'is en la kort'o'n de la kamp'o'dom'o loĝ'it'a de l’ bankier'o.

Ekzamen'int'e la mal'grand'a'n vund'it'o'n, Maziero konstat'is, ke la sven'o est'is kaŭz'it'a de cerb'a en'frap'o. Dum la infan'o est'is per'fort'e antaŭ'e'n'ĵet'it'a, li'a kap'o frap'iĝ'is sur ŝton'o: tio'n pruv'is larĝ'a sang'o'plen'a ekimoz'o, kiu trov'iĝ'is sur la baz'o mem de l’ okcipit'ost'o.

— Tio ne pli'grav'iĝ'os, li dir'is. Kred'ebl'e la sven'ad'o daŭr'os dum kelk'e da temp'o ankoraŭ; sed mi konstat'as neni'a'n lez'aĵ'o'n; sekv'e neni'a akcident'o est'as tim'ind'a.

Efektiv'e post unu kvar'on'o da hor'o, la mal'san'ul'et'o iom post iom re'konsci'iĝ'is, dum li'a patr'in'o, ebri'a pro ĝoj'o, li'n prem'is sur si'a kor'o, kaj li'n plen'buŝ'e ŝmac'ad'is, dir'ant'e:

— Maŭric'o, mi'a et'a Maŭric'o, ci est'as sav'it'a, ci ne mort'is. Mi esper'as, ke nun ci ne est'os plu ne'obe'em'a. Ha, sinjor'o, ŝi al'don'is, si'n turn'ant'e al Maziero, oni dev'as konfes'i, ke vi est'as spert'eg'a kurac'ist'o.

— Mi vi'n re'konduk'os al vi'a hejm'o, mi'a bon'a vir'in'o, dir'is Fernand'o.

— Mi ci'n akompan'os, al'don'is Beatric'o: tiu infan'o mi'n profund'e kor'tuŝ'is; kaj mi vol'as li'n las'i, nur kiam mi est'os cert'a, ke li plen'e sen'danĝer'iĝ'as.

Tiam ŝi si'n lok'is en la aŭtomobil'o, sed tiu'foj'e sur la kanap'o'n fund'e kuŝ'ant'a'n, vol'is, ke la kamp'ar'an'in'o sid'iĝ'u apud ŝi'n, kaj pren'is la infan'o'n sur si'a'j genu'o'j.

La bub'o kontent'eg'a, ĉar li vojaĝ'is en tiu luks'eg'a vetur'il'o, sen'paŭz'e rigard'ad'is tiu'n bel'a'n sinjor'in'o'n, kiu ŝajn'is montr'i al li tiom da interes'o; kaj per sen'ĉes'a babil'ad'o li al ŝi rakont'is ar'o'n da afer'o'j, kiu'j'n Beatric'o ne ĉiam kompren'is tre bon'e, sed kiu'j tamen ŝajn'is ŝi'n mult'eg'e interes'i.

— Fin'u do, Maŭric'o, ci ted'as la sinjor'in'o'n, dir'is la kamp'ar'an'in'o.

— Las'u li'n parol'i, sinjor'in'o, mi vi'n pet'eg'as, respond'is la jun'a vir'in'o, kaj precip'e ne li'n riproĉ'u, ĉar li est'as ver'e tut'e am'ind'a.

Real'e Beatric'o est'is en'penetr'it'a de ne'esprim'ebl'a impres'o: ŝi ne memor'is, ke ŝi jam sent'is tia'n sent'o'n, kaj tamen tiu sent'o ne est'is por ŝi tut'e ne'kon'it'a.

Kiam sinjor'in'o Herbeno al'ven'is al la farm'o'dom'o, ŝi don'is al la patr'in'o de la mal'grand'a vund'it'o mon'sum'o'n sufiĉ'a'n por pag'i la fleg'o'j'n, kiu'j'n li pov'us bezon'i: kaj ŝi las'is si'a'n jun'a'n protekt'it'o'n, nur kiam ŝi est'is tut'e cert'a, ke ĉia tim'o al danĝer'o plen'e mal'aper'is.

Dum la re'ven'o, Fernand'o'n mir'ig'is la pri'okup'at'a ŝajn'o, kiu'n montr'is li'a kun'ul'in'o. Al divers'a'j demand'o'j, kiu'j'n li al ŝi far'is, ŝi ne respond'is: sed ŝi'a'j lip'o'j aŭtomat'e murmur'is tiu'n sol'a'n nom'o'n.

— Maŭric'o, Maŭric'o, Maŭric'o.

— Est'as strang'e, ŝi dir'is post long'a silent'ad'o; sed tiu nom'o mi'n profund'e emoci'as, kvankam mi ne pov'as diven'i la kaŭz'o'n de tia kor'tuŝ'ec'o. Mi neniam kon'is iu'n, ĉu plen'kresk'ul'o'n, ĉu precip'e infan'o'n, kiu tiel nom'iĝ'is. Kio'n tio signif'as? Tio simil'as la mal'preciz'a'n kaj mal'proksim'a'n memor'o'n de ia afer'o, kiu'n mi est'us forges'int'a.

Fernand'o sent'is si'n sam'temp'e feliĉ'a kaj terur'it'a, aŭd'ant'e tiu'n pri'pens'o'n. Ĉu la memor'ec'o pri la ĵus okaz'int'a'j afer'o'j baldaŭ re'ven'os? Li'a bapt'o'patr'o dir'is, ke tia fenomen'o, kvankam mal'mult'e esper'ebl'a, tamen ne est'as tut'e ne'ebl'a, se per'fort'a emoci'o subit'e vek'us el ili'a sen'sent'ec'o la cerb'a'j'n cel'o'j'n, kiu'j'n la bankier'o kred'is mal'viv'a'j, sed kiu'j ebl'e est'is nur sen'konsci'ig'it'a'j de dorm'eg'o.

Ĉu la terur'o sent'it'a de Beatric'o, kiam ŝi vid'is la danĝer'o'n risk'it'a'n de infan'o, kiu nom'iĝ'as Maŭric'o, kiel la ŝi'a, ne est'us kapabl'a nask'i tiu'n per'fort'a'n emoci'o'n, pri kiu Maziero parol'is.

Sed tiam se la memor'ec'o re'ven'os, la unu'a zorg'o de Beatric'o est'os postul'i si'a'n fil'o'n: kun li re'aper'os Petro, kaj sam'temp'e kun Petro tiu sen'el'ir'ej'a situaci'o, en kiu ili trov'iĝ'is antaŭ la mal'san'o de sinjor'in'o Herbeno, situaci'o, kiu eĉ est'is la unik'a kaŭz'o de ŝi'a cerb'a brul'um'o, kaj kiu'n pov'is ĉes'ig'i la sol'a amnezi'o de la jun'a vir'in'o.

Tiu situaci'o est'is por ĉiu'j tiel dolor'a, ke, kvankam Fernand'o am'as profund'kor'e Beatric'o'n, tamen por la trankvil'ec'o ne nur de ĉiu'j an'o'j de la famili'o, sed eĉ de si'a amik'in'o mem, li al'ven'is al tiu dezir'o, ke ŝi neniam re'san'iĝ'u.

Pro tio, tuj kiam li est'is re'ven'int'a, li rapid'is kon'ig'i al si'a bapt'o'patr'o ĉiu'j'n far'iĝ'o'j'n, kiu'j'n kaŭz'is la akcident'o okaz'int'a al la infan'o.

— Tiu'j fakt'o'j en'hav'as grand'eg'a'n grav'ec'o'n, dir'is la doktor'o: ĉar se real'e la cerb'a'j ĉel'o'j viv'as ankoraŭ, sufiĉ'as, ke kelk'a'j el ili vek'iĝ'u, por ke de unu al la apud'a la ŝancel'o komunik'iĝ'u al ĉiu'j ali'a'j. Beatric'o pov'as memor'i pri ĉiu'j, eĉ pri la plej ne'interes'a'j far'iĝ'o'j, kiu'j'n ŝi nun forges'is.

La morgaŭ'o'n sinjor'in'o Herbeno dir'is al Maziero:

— Je Di'o! kiel rid'ind'a'j est'as la sonĝ'o'j, kiu'j'n oni far'as en dorm'ad'o. Dum la tut'a nokt'o, la akcident'o al'ven'int'a al tiu mal'grand'a Maŭric'o pas'is kaj re'pas'is tra mi'a cerb'o. Sed en mi'a sonĝ'o li'a patr'in'o est'is ne la kamp'ar'an'in'o sed mi; kaj (afer'o pli mir'ind'a!) la mal'grand'a Maŭric'o neniel simil'is al la kompat'ind'a infan'o, kiu'n la aŭtomobil'o preskaŭ prem'eg'is, sed, mi ne sci'as kial, li memor'ig'is la portret'o'n de la kapitan'o Herbeno, tiu'n pentr'aĵ'o'n, kiu'n antaŭ ok tag'o'j mi vid'is en vi'a labor'ĉambr'o.

— Infan'in'o mi'a, respond'is Maziero, vi sci'as, ke vi est'is mal'san'eg'a, kaj ke mi'a'j koleg'o'j kaj mi ni'n demand'as ankoraŭ, kia'manier'e vi pov'is sav'iĝ'i. Sed tiu mal'san'o las'is en vi'a organism'o profund'a'j'n post'sign'o'j'n, je kiu'j vi ne konjekt'as eĉ ekzist'o'n. Ekzempl'e, vi tut'e perd'is la memor'o'n de far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is dum tiu'j last'a'j jar'o'j. Ebl'e tio, kio'n vi kred'as est'i sonĝ'o, est'as kontraŭ'e nur re'memor'o pri far'iĝ'o real'e okaz'int'a.

— Vi ne intenc'as al mi kred'ig'i, ŝi respond'is rid'ant'e, almenaŭ mi tio'n supoz'as, ke mi pov'is hav'i infan'o'n sam'aĝ'a'n, kiel tiu, kiu est'is vund'it'a hieraŭ; ke tiu infan'o nom'ig'as Maŭric'o; kaj ke mi konserv'is pri tiu okaz'int'aĵ'o neniu'n memor'o'n. Kia ajn grav'a est'u est'int'a mi'a mal'san'o, mi opini'as, ke tia konjekt'o en'hav'as ver'e tro da fantazi'ec'o.

— Mi'a kar'a infan'in'o, mi ne intenc'as kred'ig'i i'o'n ajn. Mi nur dir'as: ek'pen'u; kaj ebl'e vi memor'os.

Sinjor'in'o Herbeno el'ir'is profund'e konfuz'it'a. Se la doktor'o ne montr'is si'n pli cert'ig'a, li tio'n far'is, ĉar li tim'is, ke, sen'vual'ig'ant'e sen'per'e la ver'o'n, li ŝancel'os la cerb'o'n ankoraŭ mal'fort'a'n de la re'san'iĝ'ant'in'o, kaj tia'manier'e nask'os kriz'o'n, kiu'n la delikat'a nerv'a sistem'o de la jun'a vir'in'o est'us ne'kapabl'a toler'i.

Li pli ŝat'is grad'ig'i la doz'o'j'n kaj nur vek'i si'a'n sci'em'o'n, ne inter'ven'ant'e tro pez'e. Se ver'e la nerv'a'j element'o'j ne est'as mal'viv'a'j, est'as prefer'e las'i ili'n iom post iom re'konsci'iĝ'i. Tiam ne'sent'ebl'e la memor'o de okaz'int'a'j far'iĝ'o'j est'os la ne'evit'ebl'a konsekvenc'o de tiu re'ven'o al viv'o.

Tio, kio'n Maziero antaŭ'vid'is, kompren'ebl'e real'iĝ'is. Tuj kiam Beatric'o re'supr'e'n'ir'is al si'a ĉambr'o, ŝi rapid'e mal'ferm'is fotograf'aĵ'o'plen'a'n album'o'n, kiu'n ŝi oft'e foli'um'is, de'post kiam ŝi est'is re'trov'int'a la san'o'n, sed en kiu nur kelk'a'j portret'o'j ekscit'is ŝi'a'n interes'iĝ'o'n; ĉar la plej'mult'o el ĉiu'j, kiu'j trov'iĝ'is en ĝi, montr'is al ŝi nur ne'kon'it'a'j'n vizaĝ'o'j'n.

Kaj jen est'as tiu'j sam'a'j portret'o'j, kiu'j prezent'ig'as al ŝi kun ec'o de aĵ'o jam vid'it'a, ŝi sci'is nek kie, nek kiel, nek kiam; sed cert'e la person'o'j, kies fotograf'aĵ'o'j'n ŝi ekzamen'is, ne est'is al ŝi absolut'e fremd'a'j.

Subit'e ŝi sent'is, ke ŝi'a kor'o ek'salt'as en ŝi'a brust'o, vid'ant'e la bild'o'n de jun'a kvar'jar'a knab'et'o, kiu kun bukl'hav'a'j har'o'j, kun fripon'a rigard'o, ŝajn'is rid'et'i al ŝi.

Ĝust'e li est'is la figur'o, kiu'n ŝi re'vid'is en si'a sonĝ'o, kaj kiu simil'is la kapitan'o'n Herbeno.

Beatric'o rapid'e el'tir'is el album'o la fotograf'aĵ'o'n, kaj re'ven'is al Maziero.

— Kiel nom'iĝ'as tiu infan'o? ŝi demand'is sufok'iĝ'ant'e. Kiu est'as li?

— Li nom'ig'as Maŭric'o Fradeko, respond'is la doktor'o, stud'ant'e sur la fizionomi'o de la jun'o vir'in'o la efik'o'n, kiu'n produkt'is tiu nom'o.

— Maŭric'o! Fradeko! Fradeko! Maŭric'o! ŝi re'dir'is, pas'ig'ant'e si'a'n man'o'n sur si'a frunt'o, kvazaŭ ŝi vol'us for'ig'i la vual'o'j'n, kiu'j inter'met'iĝ'is inter la est'int'aĵ'o'j kaj si'a kompren'ec'o; cert'e mi jam aŭd'is tiu'j'n du nom'o'j'n kun'ig'int'a'j; sed kiam? sed kie? Mi ne sci'as.

Kaj ŝi ek'plor'eg'is.

— Tio sufiĉ'as hodiaŭ, pens'is Maziero. Pli fort'a cerb'a ek'mov'o est'us danĝer'a.

— Kial vi plor'as, infan'in'o mi'a? li dir'is al la jun'a vir'in'o kun ton'o plen'a de kor'tuŝ'ant'a dolĉ'ec'o.

— Mi sent'as, kvazaŭ ekzist'us mal'lum'aĵ'o en mi'a kap'o, ŝi gem'is, kvazaŭ tru'o en mi'a pens'o. Hieraŭ mi ne suspekt'is, ke mi hav'as ebl'e cerb'o'n mal'san'a'n; sed hodiaŭ mi tio'n rimark'as: kaj tio mi'n sufer'ig'as.

— Trankvil'ig'u vi'n kontraŭ'e kaj ĝoj'u pro tio. Tiu sent'o de sufer'o montr'as, ke al'proksim'iĝ'as la re'san'iĝ'o. Sed se vi vol'as re'trov'i ĉiu'j'n vi'a'j'n intelekt'a'j'n iom ŝancel'it'a'j'n ec'o'j'n, neces'e est'as, ke vi vi'n fleg'u; kaj por tio'n far'i vi dev'os mi'n akurat'e obe'i. Vi tuj re'en'ir'os en vi'a'n apartament'o'n, vi'n en'lit'iĝ'os kaj en'glut'os la poci'o'n, kiu'n post moment'o mi send'os al vi.

— Est'u trankvil'a, sinjor'o Maziero; mi sen'diskut'e plen'um'os vi'a'n konsil'o'n.

La doktor'o skrib'aĉ'is recept'o'n, kaj send'is serv'ist'o'n, por ke farmaci'ist'o prepar'u la kurac'il'o'n.

Post unu hor'o, sinjor'in'o'n Herbeno, kviet'ig'it'a'n de potenc'a dorm'ig'il'o, sen'mov'ig'is sen'sonĝ'a dorm'ad'o.

Kiam Fernand'o, kiu pas'ig'is la tut'a'n tag'o'n en la bank'o'firm'o, re'ven'is por vesper'manĝ'i, li'a bapt'o'patr'o al li kon'ig'is la nov'a'j'n far'iĝ'o'j'n okaz'int'a'j'n dum la post'tag'mez'o.

— La memor'ec'o re'aper'as, li dir'is: cert'e ĝi est'as ankoraŭ tre mal'fort'a, sed nun, tial ke la labor'o de re'konsci'o komenc'iĝ'is, ĝi ne halt'os plu. Mi skrib'os al Fradeko, por ke li ven'u kun si'a fil'o; ĉar en tag'o pli-mal'pli mal'proksim'a neces'e est'os, ke mi met'u la infan'o'n en la ĉe'est'o de li'a patr'in'o.

Fernand'o est'is terur'it'a de tiu mal'kaŝ'o. Kio al'ven'os?

— Kia ajn est'u la rimed'o, kiu'n oni uz'os, li dir'is, sol'a est'os bon'a tiu, kiu ebl'ig'os, ke oni el'ir'u el tiu sen'el'ir'ej'o.

La morgaŭ'o'n, Fradeko kaj li'a fil'o si'n prezent'is al la bank'o'firm'o.

— Mi'a frat'o, dir'is Fernand'o, kred'ebl'e post kelk'a'j tag'o'j Beatric'o re'trov'os la memor'o'n pri la pas'int'a'j far'iĝ'o'j: sed se en tiu temp'o la projekt'o, kiu'n mi hav'as en kap'o, far'iĝ'is efektiv'ig'ebl'a, vi konstat'os, ke vi est'is prav'a, ne mal'esperant'e.

Dum Herbeno parol'is, li rigard'is Petron; kaj li'n mir'ig'is la ŝanĝ'o'j al'ven'int'a'j en la fizionomi'o de li'a frat'o. La mal'feliĉ'ul'o, konsum'it'e de ĉagren'o, vid'ant'e, ke li'a am'at'in'o re'kon'as plu nek li'n nek si'a'n infan'o'n, kaj ke ŝi tut'e perd'is la memor'o'n de ili'a long'a kun'viv'ad'o, ne pov'is ne est'i prem'eg'it'a de tiu kruel'a vid'aĵ'o. La kvant'o de li'a'j blank'a'j har'o'j pli'mult'iĝ'is, li'a'j trajt'o'j kun'tir'iĝ'is, kaj la roz'kolor'ec'o'n de li'a'j vang'o'j anstataŭ'is sen'bril'a pal'ec'o, simil'a al tiu, kiu'n oni vid'is sur la vizaĝ'o de Fernand'o.

Kiam Herbeno re'ven'is de Hongkong, est'is ankoraŭ ebl'e por observ'ant'o tiel observ'em'a kiel Klozelo rimark'i kelk'a'j'n apenaŭ sent'ebl'a'j'n nuanc'o'j'n, kiu'j ebl'ig'is diferenc'ig'o'n inter ambaŭ frat'o'j: ĉar en tiu epok'o Fradeko est'is feliĉ'a kaj am'at'a, dum Fernand'o est'is mal'feliĉ'a kaj ekzil'at'a: kaj la diferenc'o'j inter tiu'j du mal'simil'a'j viv'manier'o'j mark'is en ili'a'j fizionomi'o'j kelk'a'j'n preskaŭ ne'rimark'ebl'a'j'n apart'ig'aĵ'o'j'n, kiu'j ili'n mal'simil'ig'is. Sed nun, tial ke Fradeko si'a'vic'e sufer'is, tiu'j infinitezim'a'j divers'aĵ'o'j tut'e mal'aper'is: kaj la simil'ec'o est'is tiel plen'e absolut'a, ke la du frat'o'j, kiu'j por babil'ad'i sid'is apud la kamen'o, kaj vid'is en la spegul'o unu el si'a'j vizaĝ'o'j, ne pov'is diven'i al kiu el ambaŭ aparten'as la reflekt'it'a bild'o.

— Vi sufer'as, mi'a frat'o, dir'is Fernand'o; vi eĉ sufer'eg'as; sed esper'u, ĉar baldaŭ ĉio plej taŭg'e aranĝ'ig'os por ni'n ĉiu'j'n ĝoj'ig'i kaj feliĉ'ig'i.

Petro hav'is pal'a'n rid'et'o'n de ne'kred'em'o.

— Se mi est'us sol'a en la viv'o, li dir'is, jam de'post long'a temp'o mi ne sufer'us plu: sed apud mi ĉe'est'as Maŭric'o; kaj li mal'help'as, ke mi for'kur'u al la etern'a ripoz'ej'o. Kaj tio, kio pli'grand'ig'as mi'a'n dolor'o'n, est'as aŭd'i, ke tiu mal'feliĉ'a infan'o sen'ĉes'e postul'as si'a'n patr'in'o'n, kaj re'dir'as du'dek'foj'e dum la tag'o: “Mi vol'as vid'i pa'nj'o'n. Kie ŝi est'as? Kial ŝi ne viv'as mez'e de ni? Kial ni ne ir'as ŝi'n re'trov'i?”

Dum Fradeko el'parol'is tiu'j'n last'a'j'n vort'o'j'n, la pord'o de l’ ofic'ej'o, en kiu li trov'iĝ'is kun si'a frat'o, mal'rapid'e mal'ferm'iĝ'is; kaj Maziero aper'is sur la sojl'o.

Li al'ir'is al ambaŭ frat'o'j kun etend'it'a'j man'o'j. Fradeko pren'is unu el ili pro ĝentil'ec'o, sed sam'temp'e paf'is al la bankier'o mal'am'o'plen'a'n rigard'o'n, kiu'n ĉi tiu ne ŝajn'is rimark'i.

— Petro, li dir'is, se mi pet'is de vi, ke vi ven'u al la bank'o'firm'o, mi tio'n far'is, ĉar mi esper'as, ke la dezir'o de Maŭric'o baldaŭ real'iĝ'os. Kred'ebl'e post kelk'a'j tag'o'j mi pet'os de vi vi'a'n fil'o'n por li'n konduk'i al li'a patr'in'o. Sed mi kred'as, ke en tiu moment'o vi'a ĉe'est'o en Vaucresson est'us danĝer'a por Beatric'o. Ŝi'a cerb'o ne ŝajn'as ankoraŭ sufiĉ'e fortik'a por toler'i sen'risk'e du tia'j'n kaj sam'temp'a'j'n ek'sku'o'j'n.

— Vi do kred'as, ke ŝi pov'os plen'e re'san'iĝ'i?

— Mi ne kred'as, mi est'as cert'a; sed kondiĉ'e, ke ni ag'os kun tre'eg'a si'n'gard'o.

Kiam dum la vesper'o la bankier'o re'ven'is Vaucresson’o, la unu'a hom'o, kiu'n li renkont'is, est'is Beatric'o, kiu atend'is li'a'n re'ven'o'n kun febr'a sen'pacienc'o. Ŝi ten'is en man'o la fotograf'aĵ'o'n de Maŭric'o, kiu'n ŝi ne de'las'is dum la tut'a tag'o.

— Ĉu tiu infan'o, ŝi demand'is, kies portret'o'n mi trov'is en album'o, kaj kiu'n mi re'vid'is en sonĝ'o, ĉiam viv'as?

— Ĉiam, respond'is Maziero kun afekt'it'a indiferent'ec'o. Ĉu vi dezir'as li'n vid'i?

— Ho jes! ek'kri'is la jun'a vir'in'o kun ton'o, en kiu'n ŝi met'is si'a'n tut'a'n anim'o'n.

— La afer'o est'as tre facil'a. Morgaŭ mi li'n al'konduk'os al vi.

La morgaŭ'o'n, la aŭtomobil'o de l’ bankier'o vetur'ig'is Vaucresson’on Fradekon kaj li'a'n fil'o'n, akompan'it'a'j'n de Maziero kaj de Fernand'o. Sed la meĥanik'ist'o, kiu ricev'is special'a'j'n ordon'o'j'n, anstataŭ en'ir'i en la kort'o'n de la kamp'o'dom'o, si'n direkt'is al arb'ar'et'o, en kies intern'o'n li kaŝ'is si'a'n vetur'il'o'n.

La bankier'o, Herbeno kaj Maŭric'o sol'a'j el'kaleŝ'iĝ'is.

— Ir'u, mi'a kar'a infan'o, dir'is Petro al si'a fil'o kun larm'o'plen'a'j okul'o'j; ir'u re'trov'i ci'a'n pa'nj'o'n.

— Sed kial ci ne ven'as kun ni? demand'is la infan'o.

— Mi ci'n real'ir'os post unu moment'o. Est'u tre saĝ'a. Obe'u ci'a'n bapt'o'patr'o'n kaj ci'a'n onkl'o'n. Ir'u, mi'a fil'o, li al'don'is per voĉ'o solen'a; ir'u, kaj Di'o ci'n akompan'u.

Impres'it'e de l’ ton'o, per kiu est'is dir'it'a tiu last'a fraz'o, la knab'et'o neni'o'n respond'is kaj sekv'is si'a'j'n kun'ul'o'j'n.

Dum la doktor'o al'paŝ'is, li sent'is si'n mal'kviet'a. Kio el'ven'os el tiu decid'ig'a prov'o? Ĉu la cerb'o de Beatric'o est'as sufiĉ'e vek'it'a, por ebl'ig'i, ke ŝi re'kon'u si'a'n infan'o'n? aŭ kontraŭ'e, ĉu la produkt'it'a ek'sku'o ne est'os tro fort'a? ĉu ĝi ne abism'ig'os ne'ripar'ebl'e la jun'a'n vir'in'o'n en nokt'o'n pli ne'penetr'ebl'a'n kaj pli ne'kurac'ebl'a'n ol antaŭ'e?

Sinjor'in'o Herbeno sid'is en salon'o, hav'ant'e ĉiam si'a'j'n rigard'o'j'n fiks'e direkt'it'a'j'n al la portret'o de si'a fil'o, kvazaŭ ŝi est'us sen'mov'ig'it'a de religi'a ekstaz'o.

Subit'e la pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj jun'a voĉ'o ek'kri'is:

— Bon'a'n tag'o'n, patr'in'et'o, jen est'as mi! Aŭd'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, la jun'a patr'in'o re'lev'is si'a'n kap'o'n; kaj vid'ant'e tiu'n infan'o'n, kiu al'kur'is al ŝi tiel rapid'e, kiel pov'is tio'n ebl'ig'i li'a'j mal'long'a'j krur'o'j, ŝi pal'iĝ'is, rapid'is al li, li'n sub'lev'is el ter'o kun energi'o, kiu'n ŝi'a mal'fort'a ŝajn'o ne las'is supoz'i, kaj li'n prem'ant'e sur si'a kor'o, ŝi ek'kri'is en muĝ'ad'o, kiu pli simil'is la blek'ad'o'n de sovaĝ'a best'o ol hom'a'n voĉ'o'n:

— Maŭric'o! mi'a infan'o! mi memor'as!

Kaj dum ŝi li'n ŝmac'ad'is kun frenez'a'j ekscit'eg'o'j, Fernand'o kaj Maziero en'ir'is si'a'vic'e en la salon'o'n.

— Ha! sinjor'o Maziero, ek'kri'is la jun'a vir'in'o, mi memor'as! mi memor'as! Kiom mi est'as feliĉ'a! Sed subit'e, ek'vid'ant'e Fernand'o'n, ŝi ek'trem'et'is.

— Sed tiam, ŝi dir'is, tial ke ni est'as ge'edz'o'j nur de'post ses monat'o'j, ĉu est'as ebl'e, ke ...

— Ni el'ir'u, ne respond'int'e, blov'is la doktor'o en la orel'o'n de si'a bapt'o'fil'o, kaj ni las'u ŝi'n sol'a kun si'a fil'o. La infan'a'j respond'o'j, kiu'j'n li far'os al ŝi'a'j demand'o'j, pli taŭg'os por ŝi'a mal'fort'iĝ'int'a cerb'o ol ni'a'j tro raci'a'j kaj tro scienc'o'plen'a'j klar'ig'o'j.

Kaj la du vir'o'j el'ir'is, por sci'ig'i Fradekon pri la far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is.

La re'san'ig'o de Beatric'o pli kaj pli rapid'e progres'is. La sen'ĉes'a babil'ad'o de l’ infan'o iom post iom re'vek'is sent'o'j'n kaŝ'it'a'j'n en la profund'ej'o'j de ŝi'a cerb'o; kaj kvankam ŝi ne ĉiam tre akurat'e kompren'is la far'iĝ'o'j'n, al kiu'j alud'is ŝi'a fil'o, tamen la simpl'a fizik'a impres'o produkt'it'a de la son'o de li'a voĉ'o ag'is pli intens'e, ol est'us far'int'a'j la plej detal'o'plen'a'j klar'ig'o'j: ĉar ili est'us ŝajn'int'a'j tiel ne ver'ŝajn'a'j, ke la jun'a vir'in'o, pro la for'est'o de ŝi'a'j memor'o'j, ne est'us pov'int'a ili'n akcept'i. Efektiv'e hom'o, kiu est'us pen'int'a pruv'i al ŝi, ke dum kvin jar'o'j ŝi kun'viv'is kun Petro en ge'edz'a kun'loĝ'ad'o, est'us ricev'int'a nur rid'et'o'n de ne'kred'em'o, tial ke ŝi ne memor'is plu tiu'n kun'viv'ad'o'n. Sed kiam Maŭric'o dir'is, ke li'a pa'ĉj'o Petro est'as tre mal'gaj'a; kiam li demand'is, kial sinjor'o Maziero ne vol'as, ke li'a pa'ĉj'o Petro ven'u al Vaucresson, k. t. p., tial ke la jun'a vir'in'o ne pov'is kompren'i la senc'o'n de tiu'j demand'o'j, ĉar la memor'o de tiu'j far'iĝ'o'j al ŝi mank'is, kompren'ebl'e ŝi ne pov'is respond'i. Sed ali'part'e, tial ke est'is ne'ebl'e, ke ŝi kulp'ig'u je artifik'o la infan'a'j'n pri'pens'o'j'n de Maŭric'o, ŝi sent'is si'n konfuz'it'a, far'is ek'pen'o'n, kaj iom post iom memor'is. Cert'e tio ne est'us okaz'int'a, se Maziero ne'si'n'gard'e est'us serioz'e rakont'int'a al ŝi la far'iĝ'o'j'n tiel, kiel ili okaz'is: ĉar tiam ŝi est'us ek'rid'eg'int'a antaŭ li'a naz'o, dir'ant'e: “Ĉu vi mok'as mi'n?” kaj neni'u labor'o por re'memor'i est'us far'iĝ'int'a en ŝi'a cerb'o.

Tial ke la patr'in'o memor'is pri si'a patr'in'ec'o, ne'evit'ebl'e la ceter'o dev'is post'ir'i sen mal'facil'ec'o: kaj real'e tio tiel okaz'is.

I'a'n tag'o'n Beatric'o dir'is, ke nun ŝi memor'as pri Petro, kaj ke ŝi dezir'as li'n re'vid'i.

— Ven'u, mi'a frat'o, al li skrib'is Herbeno, ven'u sen ŝancel'iĝ'o; ven'u re'don'i la san'o'n al tiu mal'feliĉ'ul'in'o, kiu tiel dolor'e mal'just'e sufer'is; ven'u kis'i la patr'in'o'n de vi'a fil'o, kaj ne tim'u, ke vi incit'os mi'a'n ĵaluz'ec'o'n. Ĉar kiam mi est'os re'ven'int'a el mal'long'a vojaĝ'o, kiu'n mi plen'um'os post kelk'e da tag'o'j, mi intenc'as far'i al vi propon'o'n, kiu, mi tio'n esper'as, vi'n mult'e ĝoj'ig'os.

Post ok tag'o'j Fradeko kaj Beatric'o ricev'is ambaŭ de Fernand'o leter'o'n jen'e verk'it'a'n:

En la leter'o, adres'it'a al Petro, oni leg'is:

— Trov'iĝ'u, ven'ont'a'n lund'o'n je la du'a, en vi'a iam'a apartament'o, strat'o'n de de l’Université: mi dezir'as inter'parol'i kun vi.

Kaj en la leter'o al Beatric'o:

— Trov'iĝ'u, ven'ont'a'n lund'o'n je la du'a, en la iam'a apartament'o de Petro, strat'o'n de de l’Université; mi dezir'as inter'parol'i kun vi.

Kiam ili est'is kun'iĝ'int'a'j tri'op'e:

— Mank'as ankoraŭ, dir'is Fernand'o, kvar'a person'o, sen kiu ĉio, kio'n mi hav'as por dir'i, est'us sen'valor'a. Atend'u mi'n unu minut'o'n: mi ir'as por ĝi'n ven'ig'i.

Li mal'ferm'is la pord'o'n, kiu komunik'ig'is la ĉambr'ar'o'n de Fradeko kun la apartament'o de sinjor'in'o Herbeno, en'ir'is en si'a'n iam'a'n loĝ'ej'o'n kaj baldaŭ re'ven'is akompan'at'e de jun'a vir'in'o funebr'e vest'it'a. Vid'ant'e ŝi'n en'ir'ant'a'n, Petro kaj Beatric'o si'n ek'lev'is per unu ek'salt'o, kvazaŭ serpent'o ili'n pik'us:

— Reĝ'in'o! ili sam'temp'e ek'kri'is.

Kiam Fernand'o re'ven'is el Azi'o por pet'i la revizi'o'n de si'a proces'o, li trov'is si'a'n lok'o'n okup'it'a'n de Fradeko, kaj infan'o'n, kiu ne est'is li'a, lok'it'a'n en la edz'a hejm'o. Cert'e ne eĉ dum unu sol'a minut'o li intenc'is kulp'ig'i Beatric'o'n, kiu est'is nur la sen'kulp'a viktim'o de absolut'a simil'ec'o, kaj kies sol'a krim'o est'is pli'alt'ig'i la dev'o'n kaj la edz'in'a'n am'o'n ĝis la forges'o al si'a bon'fam'o. Sed tamen ekzist'is ne'ne'ig'ebl'a kaj materi'a fakt'o: Beatric'o est'is patr'in'o de fil'o, kiu ne est'is li'a. Inter li'a edz'in'o kaj li trov'iĝ'is nun tiu et'ul'o, kiu'n li est'is tro just'a por mal'am'i, sed kiu'n li ne pov'is am'i tiel fort'e, kiel li est'us ag'int'a por si'a propr'a infan'o. Pro tio la sen'ĉes'a ĉe'est'ad'o de la Fradeka fil'o iom post iom mort'ig'is en la kor'o de l’ jun'ul'o la am'o'n, kiu'n li iam sent'is al Beatric'o, kaj ĝi'n anstataŭ'iĝ'is per sent'o de simpl'a amik'ec'o, de am'em'o ĉiam profund'a sed nur frat'a.

Tiam pro fenomen'o de ne'evit'ebl'a re'ag'o li tuj komenc'is pri'pens'i pri Reĝ'in'o.

Dum li'a tut'a viv'ad'o, la kor'o de Fernand'o est'is ver'a pendol'o, balanc'iĝ'ant'a el unu jun'ul'in'o al la ali'a kaj ne pov'ant'a fiks'iĝ'i. Li'a sen'decid'ec'o est'is tiel grand'a, ke, kiam li'a bapt'o'patr'o postul'is, ke li far'u elekt'o'n, tial ke li ne pov'is decid'iĝ'i, li est'is dev'ig'it'a demand'i la sort'o'n, kiu montr'is Beatric'o'n. Moment'e li pov'is kred'i, ke li'a'j ŝancel'iĝ'o'j ĉes'is, kaj ke la nov'a edz'in'o est'is definitiv'e venk'int'a si'a'n konkur'ant'in'o'n. Sed la mal'san'o okaz'int'a al la jun'a vir'in'o post tri monat'o'j da ge'edz'iĝ'o, de'nov'e ĵet'is Fernand'o'n en la brak'o'j'n de Reĝ'in'o: kaj se post la re'san'iĝ'o de sinjor'in'o Herbeno, la jun'ul'o vol'is romp'i kun si'a am'at'in'o ĉiu'j'n am'rilat'o'j'n, li tio'n far'is, ne tial ke li ne ŝi'n am'is plu, sed tial ke li kompren'is, ke la situaci'o, en kiu ili ambaŭ trov'iĝ'as, est'as ver'a sen'el'ir'ej'o, kaj ke li ne hav'as rajt'o'n pren'i ŝi'a'n viv'o'n, ne pov'ant'e inter'ŝanĝ'e don'i al ŝi la si'a'n.

Tiam al'ven'is la fatal'a juĝ'a erar'o, kiu li'n send'is al la pun'labor'ej'o. Sent'ant'e, ke li est'as en'volv'it'a en ret'o de ŝajn'a'j pruv'o'j, kiu'j'n li est'as ne'kapabl'a romp'i, antaŭ'vid'ant'e la ne'evit'ebl'a'n kondamn'o'n, li vol'is almenaŭ, antaŭ kiam li vetur'os al Noumea, kun'port'i la am'em'o'n kaj la estim'o'n de si'a'j famili'an'o'j; kaj li kompren'is, ke tio est'as mal'facil'a, eĉ tut'e ne'ebl'a, se li'a'j am'rilat'o'j kun Reĝ'in'o est'as kon'at'a'j. Tial ke si'a'n vizit'o'n li far'is al la jun'ul'in'o dum la post'tag'mez'o; tial ke la akcident'o de la pont'eg'o okaz'is dum la vesper'o, ekzist'is inter tiu'j du far'iĝ'o'j neni'u ebl'a rilat'o: kaj li si'n en'ferm'is en sovaĝ'a'n silent'iĝ'o'n, ĉar konfes'o ne pov'is liver'i la alibi’on, kiu'n li bezon'is. Pro tio, ne nur li ne riproĉ'is Reĝ'in'o'n pro ŝi'a si'n'ten'ad'o kaj ŝi'a mut'ec'o, sed kontraŭ'e li ŝi'n gratul'is fund'e de si'a kor'o pro ŝi'a diskret'ec'o: en tiu epok'o, konfes'o de'ven'ant'a de ŝi est'us ŝajn'int'a al li ver'a perfid'o. Cert'e pli post'e, kiam li pov'is si'n kviet'ig'i, kiam la trankvil'ec'o, kiu'n li ĝu'is ĉe sinjor'o Morn'o, ebl'ig'is, ke li pri'pens'u, li kompren'is, ke li erar'is, kaj ke tia konfes'o est'us hav'int'a kontraŭ'e ĉef'a'n grav'ec'o'n, ebl'ig'ant'e iom mal'simpl'a'n kaj iom subtil'a'n kalkul'o'n, kiu laŭ ia grad'o pov'is egal'valor'i pruv'it'a'n alibi’on. Tamen li ne pov'is kulp'ig'i la jun'ul'in'o'n, ke ŝi ne pens'is al tiu kalkul'o, dum li mem, kiu est'is la precip'a interes'it'o, ne suspekt'is ĝi'a'n grav'ec'o'n. Sed kontraŭ'e li dev'is si'n dank'i, tial ke, antaŭ kiam ŝi mal'aper'os, ŝi skrib'is en leter'o la detal'it'a'n histori'o'n de plen'um'it'a'j far'iĝ'o'j; ĉar est'is la mal'kovr'o de tiu dokument'o tio, kio ŝi'n re'ven'iĝ'is. Tamen li mal'laŭt'e al si konfes'is, ke li lud'as danĝer'o'plen'a'n lud'o'n; se li pov'as prezent'i kiel pruv'o'n de si'a sen'kulp'ec'o nur tiu'j'n iom abstrakt'a'j'n konsider'o'j'n, tial ke la rezultat'o de'pend'os de la manier'o, per kiu la juĝ'ist'o bon'vol'os ili'n interpret'i, li sent'is, ke neni'o est'as pli ne'cert'a ol li'a mal'kondamn'o. Jen est'as, kial li ŝancel'iĝ'is dum ses monat'o'j. Real'e li ŝuld'is si'a'n definitiv'a'n liber'iĝ'o'n nur al la ĉe'est'o de si'a frat'o, kiu, rakont'ant'e si'a'n dram'a'n inter'vid'iĝ'o'n kun Sedilo, met'is la afer'o'n sur ĝi'a'n ver'a'n lok'o'n. Sed al kiu li ŝuld'is tiu'n ĉe'est'o'n de Petro? Al Reĝ'in'o. Ĉu ne est'as ŝi tiu, kiu ek'sci'ant'e, ke trov'iĝ'as en Svis'uj'o la vir'o, kiu'n ŝi kred'is est'i ŝi'a am'at'o, al'kur'is por li'n sav'i? Se ŝi ne est'us si'n inter'met'int'a, Fradeko est'us mort'int'a en la Rhona glaci'ej'o: kaj la mister'o, kiu en'volv'is la kondamn'o'n de Fernand'o, neniam est'us klar'ig'it'a. Do se la juĝ'o, kiu li'n frap'is, est'is moment'e halt'ig'it'a, li tio'n ŝuld'is al la leter'o de Reĝ'in'o; se Petro re'trovit'a li'n definitiv'e mal'kondamn'ig'is, li tio'n ankaŭ ŝuld'is al la inter'met'o de Reĝ'in'o: real'e al Reĝ'in'o, kaj al Reĝ'in'o sol'a li ŝuld'is si'a'n re'honor'ig'o'n.

Tiam li pet'is de Klozelo, ke li bon'vol'u don'i al li tiu'n grand'ampleks'a'n leter'o'n, kiu, dank’ al la nov'a fakt'o, kiu'n ĝi kon'ig'is, est'is la kaŭz'o de li'a re'ven'o mez'e'n de li'a'j famili'an'o'j. La tra'leg'ad'o de tiu dokument'o est'is por li ver'a mal'kaŝ'o, kaj ĵet'is nov'a'n lum'o'n sur far'iĝ'o'j'n, kiu'j rest'is ĝis nun mal'lum'a'j, kaj por kies klar'ig'o li sci'is trov'i nur erar'a'j'n interpret'o'j'n. Do tiu leter'o far'it'a per ĵurnal'a'j liter'o'j, tiu leter'o, kiu'n li kred'is ruz'o de Eduard'o, est'is ver'e verk'o de Reĝ'in'o. Ĝis nun li opini'is, ke sol'a'j la tim'o al skandal'o kaj la zorg'o pri ŝi'a bon'fam'o ferm'is la buŝ'o'n de la jun'ul'in'o; kaj subit'e li ek'vid'as, ke la rol'o'j est'as inter'ŝanĝ'ind'a'j. Ne nur li'a infan'ec'a amik'in'o ne tim'is skandal'o'n, ne nur ŝi met'is antaŭ la pied'o'j'n de la am'at'a vir'o si'a'n hont'em'o'n, si'a'n honor'o'n kaj si'a'n bon'fam'o'n, sed pli'e ŝi alt'iĝ'is la mem'ofer'o'n ĝis hero'ec'o de mensog'o, kaj al li liver'is tiu'n alibi’on, kiu mank'is, propon'ant'e cert'ig'i, ke en la preciz'a minut'o, en kiu okaz'is la katastrof'o sur la Meudon’a pont'eg'o, ŝi'a am'at'o trov'iĝ'as inter ŝi'a'j brak'o'j. Est'i li tiu, kiu ne kompren'is, tial ke li ne sci'is si'n alt'ig'i ĝis tia alt'ec'o de sent'em'o; tial ke li ne kred'is, ke tia si'n'don'o est'as ebl'a. Li'n pere'ig'is ne la silent'iĝ'o de Reĝ'in'o, sed la li'a; ĉar li est'u respond'int'a: jes; kaj tiu simpl'a vort'o sufiĉ'is, por ke li est'u sav'it'a. Cert'e por far'i tiel hero'a'n mensog'o'n, ŝi met'is kondiĉ'o'n. Sed ĉu oni pov'is postul'i, ke ŝi el'parol'u fals'a'n ĵur'o'n, nur por far'i la feliĉ'ec'o'n de si'a konkur'ant'in'o? Nun Herbeno kompren'is, kiel grand'eg'a far'iĝ'is la mal'esper'o, kiu ek'kapt'is la jun'ul'in'o'n, kiam ŝi kred'is, ke la am'eg'it'a vir'o ŝi'n tiel fort'e mal'estim'as, ke li prefer'as al ŝi'a am'o la pun'labor'ej'o'n kaj ebl'e la eŝafod'o'n. Tiam subit'e, sen trans'ir'o, ŝi'a am'o ŝanĝ'iĝ'is en mal'am'o'n; sed tia mal'am'o est'is ankaŭ am'o. Kaj ju pli la jun'ul'o antaŭ'e'n'ir'is en si'a leg'ad'o, des pli la sovaĝ'a grand'ec'o de tiu pasi'o, kiu tiel mal'mult'e akord'iĝ'is kun la universal'a mal'kuraĝ'ec'o de ni'a epok'o, li'n instig'is al mir'o kaj al admir'o. La art'ist'o kaj la literatur'ist'o, kiu'j loĝ'is en li, ne pov'is ne si'n sent'i impres'it'a'j, leg'ant'e tiu'j'n paĝ'o'j'n, ĉe kiu'j kant'iĝ'is, en fraz'o'j, kies lir'ism'o montr'iĝ'is des pli intens'a, ke ĝi est'is ju pli ne'konsci'a, la di'a poem'o de l’ am'o absolut'a: kaj iom post iom Reĝ'in'o grand'iĝ'is ĝis la gigant'a'j kaj tragedi'a'j proporci'o'j de heroin'o en antikv'a'j epok'o'j. Antaŭ tiu ne'inter'romp'it'a am'a kri'ad'o, li ne pov'is ne sent'i si'n flat'it'a, pens'ant'e, ke li est'is la objekt'o de tiu flam'iĝ'ant'a kor'sent'o. Ebl'e li sam'temp'e est'is ĝi'a viktim'o; sed en tiu afer'o, sam'e kiel en la ali'a'j, la ver'a kulp'ig'ot'o est'is Fatal'o. Tiam li ne'vol'e murmur'is mal'laŭt'e:

— Kompat'ind'a Reĝ'in'o, kiel pasi'e ŝi mi'n am'is! Mi ne sci'as, ĉu ŝi est'is krim'a; sed se ŝi far'is kulp'o'j'n, oni dev'as konfes'i, ke la mal'feliĉ'ul'in'o ili'n kruel'e el'pag'is.

Nun, tial ke Beatric'o ne pov'is plu est'i kontraŭ'pez'il'o, li'a tut'a am'o por la kun'ul'in'o de li'a'j jun'a'j jar'o'j re'ven'is en li'a'n kor'o'n, kaj en ĝi'n si'n lok'is pli despot'e ol en la pas'int'a temp'o: pro tio, kiam li re'supr'e'n'ir'is la dekliv'o'n de si'a'j memor'o'j, kiam li memor'is si'a'j'n pas'int'a'j'n ŝancel'iĝ'o'j'n, li ne pov'is ne ek'kri'i:

— Ha! se mi est'us sci'int'a, mi est'us edz'iĝ'int'a kun Reĝ'in'o, kaj neni'u el la mal'feliĉ'aĵ'o'j, kiu'j ni'n prem'eg'is, est'us okaz'int'a! La amnezi'o de Beatric'o, for'met'int'e provizor'e Petron kaj li'a'n fil'o'n, ebl'ig'ant'e la ĵus'a'j'n far'iĝ'o'j'n, kaj dev'ig'ant'e, ke la temp'o real'ir'u mal'antaŭ'e'n ĝis la unu'a'j tag'o'j de li'a edz'iĝ'o, al li re'don'is moment'e li'a'n iam'a'n situaci'o'n. Tamen li'a feliĉ'ec'o est'is tut'e ne'plen'a: li sufer'is, vid'ant'e, ke li'a infan'ec'a amik'in'o est'as sen'ig'it'a je unu part'o el si'a'j intelekt'a'j ec'o'j, vid'ant'e, ke li'a frat'o est'as konsum'it'a de ĉagren'o, kaj tren'as kiel kugl'eg'o'n ekzist'ad'o'n de nun sen'cel'a'n.

Ĉar (kaj tia sent'o unu'e ŝajn'os strang'a kaj ne'kompren'ebl'a) tiu'n frat'o'n, kiu'n li kon'is nur de'post kelk'a'j monat'o'j, tiu'n frat'o'n, kiu'n li dev'us mal'am'i, tial ke li est'as la ne'vol'a kaŭz'o de ĉiu'j li'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j, tiu'n frat'o'n kontraŭ'e li am'is, oni pov'as dir'i, kiel ali'a'n si'o'n mem; kaj li hav'is por li am'em'o'n, kiu'n neniam li sent'is tiel'e ard'a'n por iu el si'a'j ĉu iam'a'j ĉu nun'a'j amik'o'j.

Pro tio, kvankam Fernand'o est'is laŭ leĝ'a vid'punkt'o la ne'protest'ebl'a kaj ne'protest'it'a edz'o de Beatric'o, tamen li ne pov'is si'n decid'i al la re'pren'o de la ge'edz'a viv'manier'o, malgraŭ la postul'o'j de la jun'a vir'in'o, kiu'n tia si'n ten'ad'o mir'ig'is kaj mal'gaj'ig'is. Cert'e, por klar'ig'i si'a'n mal'ard'o'n, li liver'is kiel pretekst'o'n la ankoraŭ ŝancel'iĝ'ant'a'n kaj ne sufiĉ'e re'star'ig'it'a'n bon'fart'o'n de sinjor'in'o Herbeno; sed la ver'a motiv'o de li'a kondut'o est'is tut'e ali'a. Real'e Beatric'o ne si'n decid'is favor'e por li; la sol'a mal'san'o est'is sufiĉ'e potenc'a por for'pel'i Petron for de ŝi'a memor'o, sed ne for de ŝi'a kor'o: kaj Herbeno si'n demand'is ne mal'prav'e, ĉu ne est'us mal'kuraĝ'aĵ'o profit'i la cerb'a'j'n konfuz'aĵ'o'j'n de mal'feliĉ'a vir'in'o, por okup'i en ŝi'a kor'o lok'o'n, kiu, li tio'n sent'is, real'e aparten'as al ali'a vir'o. Ĉar por li la ver'a edz'o de Beatric'o ne est'is li, sed li'a frat'o, tio est'as la patr'o de ŝi'a infan'o; kaj uz'ant'e la rajt'o'j'n, kiu'j'n al li don'is la leĝ'o, li si'n demand'is, ĉu li ne plen'um'us ver'a'n incest'a'n adult'o'n.

Dum la ses jar'o'j de la unu'ton'a kaj preskaŭ veget'aĵ'a ekzist'ad'o, kiu'n Fernand'o pas'ig'is en Hongkong li viv'is nur per si'a'j memor'o'j; kaj en tiu'j memor'o'j Reĝ'in'o okup'is lok'o'n mult'e pli vast'a'n ol Beatric'o. Efektiv'e la kelk'a'j semajn'o'j de ge'edz'a kun'viv'ad'o, kiu'j'n li viv'is apud si'a legitim'a edz'in'o, ne pov'is est'i kompar'it'a'j kun la ses monat'o'j de ard'a pasi'o, kiu'j'n al li hav'ig'is Reĝ'in'o.

Do kiam la bankier'o al li cert'ig'is, ke, dank’ al la ek'sku'o sent'it'a pro la aŭtomobil'a akcident'o, est'is kred'ebl'e, est'is eĉ cert'e, ke la definitiv'a re'san'iĝ'o est'os nur afer'o de temp'o; kiam, konsekvenc'e de tiu re'san'iĝ'o la jun'ul'o antaŭ'vid'is la re'ven'o'n de la terur'a situaci'o, en kiu ili tri'op'e trov'iĝ'is antaŭ la mal'san'o de Beatric'o, tiam li decid'is, ke li efektiv'ig'os projekt'o'n, kiu okup'ad'is li'a'n cerb'o'n de'post jam kelk'e da temp'o, sed kiu ne ankoraŭ en ĝi'n fiks'iĝ'is laŭ daŭr'a manier'o.

Reĝ'in'o est'is mal'aper'int'a, las'int'e neniu'n post'sign'o'n, kiu ebl'ig'as si'n re'trov'i. Ĉu ŝi est'is viv'ant'a, aŭ ne? Kaj se ŝi ekzist'as ankoraŭ, en kiu lok'o ŝi si'n kaŝ'as? Fernand'o si'n turn'is al agent'ej'o por inform'o'j: pli ol unu foj'o'n li est'is hav'int'a okaz'o'n mult'e ŝat'i la ver'e ekster'ordinar'a'n sagac'ec'o'n de la direkt'ant'o de tiu firm'o. Li do dir'is, montr'ant'e fotograf'aĵ'o'n de la jun'a vir'in'o:

— La person'o, kies portret'o'n vi vid'as, kon'as nur si'a'n patr'a'n lingv'o'n: do est'as mal'mult'e konjekt'ebl'e, ke ŝi rifuĝ'is en ekster'a'n land'o'n. Sed ekzist'as en Franc'uj'o tri'dek'ses mil komun'um'o'j. Kopi'ig'u tiu'n portret'o'n laŭ tri'dek'ses mil ekzempler'o'j; send'u prov'aĵ'o'n al ĉiu'j urb'estr'o'j; promes'u bon'a'n re'kompens'o'n al tiu, kiu liver'os preciz'a'n inform'o'n: kaj est'us strang'e, se per tia rimed'o vi ne sukces'us ŝi'n re'trov'i.

Fernand'o rezon'is ĝust'e; ĉar post unu monat'o li ricev'is de la agent'ej'o la jen'a'n leter'o'n:

— La person'o, kiu'n vi serĉ'as, si'n nom'ig'as sinjor'in'o Gustavio, kaj loĝ'as en Tarbes, strat'o'n des Grands-Fosses (de grand'a'j fos'aĵ'o'j).

Kiam Reĝ'in'o for'kur'is sen esper'o al re'ven'o, ŝi vol'is met'i inter si kaj tiu'j, kiu'j'n ŝi for'las'is, kiel ebl'e plej grand'a'n inter'spac'o'n; kaj ŝi halt'is nur, kiam halt'is la vagon'ar'o, kiu ŝi'n vetur'ig'is; tio est'as, kiam ĝi ne pov'is rul'iĝ'i pli mal'proksim'e'n, tial ke mank'is la fer'a voj'o. Tiu lok'o nom'iĝ'is Tarbes; kaj ŝi rest'is en Tarbes: ĉar por mal'rapid'e agoni'i, ĉu la lok'o elekt'it'a hav'is grav'ec'o'n? Tiam ŝi si'n nom'ig'is sinjor'in'o Gustavio, memor'e de la nom'o, kiu'n laŭ ŝi'a hipotez'o Fernand'o elekt'is, kiam li for'kur'is for de Noumea.

Kiam Herbeno sonor'is ĉe ŝi'a pord'o, Reĝ'in'o mal'ferm'is mem; ĉar pro la mal'grand'ec'o de si'a posed'aĵ'o ŝi hav'is nur mastr'um'ul'in'o'n, kiu ven'is maten'e por far'i la tro lac'ig'a'j'n labor'o'j'n. Re'kon'ant'e si'a'n edz'o'n, kred'ant'e unu'e, ke li ven'as por si'n venĝ'i kaj por ŝi'n pun'i pro ŝi'a prov'o de venen'ad'o, ŝi fort'eg'e pal'iĝ'is, kaj fal'ant'e sur genu'o'j kun etend'it'a'j man'o'j, kvazaŭ ŝi vol'us for'puŝ'i la danĝer'o'n, kiu'n ŝi sent'is minac'ant'a, ŝi ek'kri'is:

— Kompat'u, kompat'u, mi ci'n pet'eg'as; mi'n pardon'u.

— Re'lev'u ci'n, dir'is Fernand'o per afabl'a ton'o, kaj tim'u neni'o'n: mi ne ven'as kiel mal'amik'o, kontraŭ'e. Kred'ebl'e ci leg'is en ĵurnal'o'j ...

— De'post kiam ci mi'n for'pel'is for de ci, mi est'as mal'viv'a por la mond'o. Neni'o mi'n interes'as plu; kaj neniam mi mal'ferm'as ĵurnal'o'n.

— Sed kio'n do ci far'as por pas'ig'i ci'a'j'n tag'o'j'n?

— Mi viv'as kun la est'int'aĵ'o'j: mi leg'as kaj re'leg'as ĉiu'j'n ci'a'j'n leter'o'j'n, de'post la long'a'j skrib'aĵ'o'j, kiu'j'n ci send'is, kiam ci est'is lice'an'o, ĝis la plej et'a'j bilet'o'j, kiu'j'n ci port'ig'is al mi, kiam okaz'e urĝ'a labor'o ci'n dev'ig'is rest'i en la bank'a firm'o.

Fernand'o kompren'is, ke Reĝ'in'o alud'as al far'iĝ'o'j, kiu'j okaz'is dum ŝi'a edz'in'iĝ'o kun Petro. La mal'kompren'iĝ'o daŭr'is por ŝi, sam'e kiel ĝi est'is daŭr'int'a por Beatric'o. Sur la kamen'o en kadr'o'j vid'iĝ'is fotograf'aĵ'o'j, kiu'j li'n montr'is, kiam li est'is infan'o, knab'o, jun'ul'o, kaj ali'a'j portret'o'j, en kiu'j li si'n vid'is kun poz'o'j, kiu'j'n neniam li est'is hav'int'a, kun vest'o'j, kiu'j'n neniam li est'is port'int'a. Tiu'j bild'o'j est'is figur'aĵ'o'j de Petro. Fin'e mez'e de la tabul'o star'is la hotel'o de Gletsch, la Rhona glaci'ej'o, kaj la voj'o al la Furka.

Fernand'o si'n sent'is kor'tuŝ'it'a ĝis larm'o'j, vid'ant'e la pruv'o'j'n de tia am'o, kiu alt'iĝ'is ĝis ver'a kult'o; kaj li ne pli intenc'is riproĉ'i Reĝ'in'o'n pro ŝi'a edz'in'iĝ'o kun Petro, ol li pens'is kulp'ig'i Beatric'o'n pro ŝi'a'j am'rilat'o'j kun Fradeko. Ĉu ne est'is li, kaj ĉiam li, la vir'o, kiu'n la du kuz'in'o'j est'is am'int'a'j, am'ant'e li'a'n frat'o'n? Fernand'o al'tir'is la jun'a'n vir'in'o'n al kanap'o, sid'iĝ'is apud ŝi'n, kaj rakont'is la ĉiu'j'n okaz'int'a'j'n far'iĝ'o'j'n. Reĝ'in'o larĝ'e mal'ferm'is si'a'j'n okul'o'j'n, si'n demand'ant'e kelk'a'foj'e, ĉu li'a inter'parol'ant'o parol'as serioz'e, kaj ĉu li ĝu'as la plen'ec'o'n de si'a'j cerb'a'j ec'o'j? Kiam li est'is fin'int'a:

— Tiam, ŝi dir'is, est'as ci la ver'a Fernand'o?

— Li est'as mi.

— Kaj la ali'a, tiu, kun kiu mi edz'iĝ'is?

— Li est'as mi'a frat'o.

Kaj ir'ant'e al la kamen'o, li apart'ig'is la fotograf'aĵ'o'j'n laŭ du part'o'j, met'is la unu'a'n dekstr'e'n, la du'a'n mal'dekstr'e'n, dir'ant'e:

— Ĉi tiu'j portret'o'j est'as la mi'a'j; kaj tiu'j, la fotograf'aĵ'o'j de Petro.

Kiam la unu'a mir'eg'o est'is pas'int'a, kaj kiam Fernand'o est'is respond'int'a kiel ebl'e plej kontent'ig'e al la sen'ĉes'a'j demand'o'j de Reĝ'in'o, li daŭr'ig'is:

— Terur'a mal'kompren'iĝ'o kaŭz'is mult'a'j'n mal'feliĉ'aĵ'o'j'n: ni dev'os ili'n ripar'i. Pro tio est'as neces'eg'e, ke ni ŝov'u la spong'o'n sur la est'int'ec'o por ĝi'n forges'ig'i, kaj ke ni el'radik'ig'u el ni'a'j anim'o'j ĉi'a'n ajn sent'o'n al mal'pardon'o kaj al ĵaluz'ec'o; ĉar hodiaŭ tiu'j mal'bon'a'j kor'mov'o'j ne hav'as plu motiv'o'n por est'i. Mi est'as plen'a de indulg'o por la kulp'o'j, kiu'j'n kaŭz'is sincer'a am'o; mi mal'am'as nur hipokrit'ec'o'n. Pro tio mi pardon'as al ci sen kaŝ'it'a pens'o la tut'a'n mal'bon'o'n, kiu'n ebl'e ci far'is al mi en la pas'int'a temp'o; kaj mi ne vol'as kon'i la motiv'o'j'n, al kiu'j ci obe'is, kiam ci silent'iĝ'is. Sed mi dev'as ci'n dank'i, ĉar ci pen'is mi'n sav'i per super'eg'a mensog'o, kiu'n mi ne sci'is diven'i. Trov'iĝ'as en tia ag'o hero'a mem'ofer'o, kiu'n grand'kor'a hom'o ne pov'as mal'konfes'i sen mal'dank'em'o. Pri la ali'a'j kulp'o'j, kiu'j'n ci plen'um'is, mi vol'as parol'i pri ci'a du'obl'a prov'o de venen'ad'o kaj de mem'mort'ig'o, ne nur ci est'is terur'e pun'it'a pro tiu'j du krim'o'j, sed pli'e ci sol'a toler'is ili'a'n tut'a'n pez'o'n. Do la deviz'o, kiu taŭg'as por ni est'as en'hav'it'a en tiu'j du vort'o'j: Am'o kaj Pardon'o. Reciprok'e ni am'u ni'n kvar'op'e, ni pardon'u ni'n kvar'op'e: kaj ni pov'os ankoraŭ est'i feliĉ'a'j.

Reĝ'in'o rav'it'a sent'is, ke feliĉ'eg'ec'o bat'ig'as si'a'n kor'o'n. Ŝi las'is parol'i Fernand'o'n, kaj ne intenc'is li'n inter'romp'i. Tamen ŝi ek'salt'is, kiam ŝi aŭd'is, ke li dir'as:

— Ci re'ven'os kun mi Parizon.

— Ho ne! Tio'n neniam mi far'os.

— Tio est'as neces'a, eĉ neces'eg'a, por la plen'um'o de l’ entrepren'o, kiu'n mi rev'is.

— Ĉu mi pov'os mi'n re'trov'i antaŭ Beatric'o, kiu'n mi vol'is mort'ig'i?

— Ŝi ci'n pardon'os.

— Antaŭ Petro, kiu'n mi for'las'is?

— Li ci'n pardon'os.

— Tio est'as ne'ebl'a.

— Tio est'os real'aĵ'o. Mi dir'as pli'o'n: ambaŭ ci'n am'os, sam'e kiel mi mem ci'n am'as, malgraŭ la abomen'a est'int'aĵ'o. Obe'u mi'n, Reĝ'in'o; mi ĵur'as, ke ci ne pent'os pri tio, kaj ke pli post'e ci mi'n ben'os, tial ke mi insist'is.

La jun'a vir'in'o, venk'it'a de la afabl'a sed sam'temp'e ordon'a voĉ'ton'o de la vir'o, kiu'n ŝi ĉiam am'eg'is, konsent'is plen'um'i ĉio'n, kio'n li dezir'is; kaj ŝi re'ven'is kun li Parizon.

Dum'e, ek'vid'ant'e Reĝ'in'o'n, Petro kaj Beatric'o jam mal'ferm'is la buŝ'o'n por protest'i: en ili'a'j okul'o'j bril'is flam'o'j de koler'o kaj de mal'am'o: oni sent'is, ke ne'ripar'ebl'a'j vort'o'j est'os baldaŭ el'parol'it'a'j. Fernand'o kompren'is la danĝer'o'n, kaj pren'ant'e la parol'o'n, li dir'is per ton'o solen'e grav'a:

— Ĉiu'j sid'iĝ'u kaj aŭskult'u atent'eg'e tio'n, kio'n mi dezir'as propon'i. Mi'a frat'o, li dir'is, si'n turn'ant'e al Petro, mi en'ir'is en viv'o'n du hor'o'j'n pli fru'e ol vi: jen est'as eĉ la sol'a diferenc'o, kiu ni'n mal'simil'ig'as. Mi do est'as vi'a antaŭ'nask'it'o, ho! tre mal'mult'e, li al'don'is rid'et'ant'e. Tamen permes'u, ke mi fanfaron'u pri tiu mal'fort'a rajt'o de antaŭ'nask'it'ec'o, por direkt'i la inter'parol'ad'o'n, kiu'n ni hav'os post moment'o, kaj por prezid'i la diskut'ad'o'n.

Kiam por la unu'a foj'o ni trov'iĝ'is unu kontraŭ la ali'a en tiu sam'a ĉambr'o, en kiu ni sid'as hodiaŭ, ni ambaŭ konklud'is, kaj ni ven'is al sam'a konsent'o pri tiu punkt'o, nom'e: ni'a'j rajt'o'j al Beatric'o est'as egal'a'j. Tiam ni dir'is al ŝi: “Elekt'u inter ni ambaŭ.”

— Neni'o'n tim'u, amik'in'o mi'a, li al'don'is, vid'ant'e, ke la jun'a vir'in'o pal'iĝ'as: neni'o'n tim'u. Ni tro vid'is, kia'j'n fatal'a'j'n konsekvenc'o'j'n tia fraz'o post'tir'is post si: kaj, de'post tiu tag'o, mi long'e tre long'e pri'pens'ad'is, kaj al'ven'is al tiu mal'a konklud'o, nom'e: ni'a'j rajt'o'j ne est'as egal'a'j; vi sol'a, mi'a frat'o, est'as la ver'a edz'o de Beatric'o, ĉar vi sol'a est'as la patr'o de ŝi'a infan'o. Ŝi ne bezon'as elekt'i inter ni; ŝi hav'as por far'i nur unu afer'o'n: ĝi est'as, vi'n pren'i, en la plen'a pac'o de si'a konscienc'o, kaj vi'n konserv'i.

Tial ke Petro kaj Beatric'o far'is ek'gest'o'n de protest'o, li daŭr'ig'is:

— Kiel mi dir'is iam: la infan'o est'as la cel'o de la ge'edz'iĝ'o; kaj kiam ĝi antaŭ'ir'is la leĝ'a'n unu'iĝ'o'n, ĝi far'iĝ'as dev'ig'a motiv'o, por ke tiu unu'iĝ'o plen'um'iĝ'u. Al si'a fil'o Beatric'o ŝuld'as si'a'n re'san'iĝ'o'n; kaj neni'u hav'us la kruel'ec'o'n li'n el'tir'eg'i el ŝi'a'j brak'o'j. Sed ĉu vi kred'as, mi'a frat'o, ke mi pov'us est'i sufiĉ'e barbar'a por mi'n apog'i sur nur leĝ'a'n tekst'o'n, kaj por mal'permes'i, kun tiu leĝ'ar'o en man'o, ke vi kis'u vi'a'n fil'o'n? Ne, kvankam bedaŭr'ind'e mi kon'as vi'n nur de'post mal'mult'e da temp'o, tamen mi hav'as por vi sincer'a'n am'em'o'n. Oni rakont'as, ke la amik'ec'o, kiu'n ĝemel'o'j reciprok'e sent'as unu al la ali'a, est'as des pli fort'a, ke ju pli grand'a montr'iĝ'as ili'a simil'ec'o; juĝ'u do se la mi'a dev'as est'i profund'a.

Aŭd'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, Petro ne pov'is si'n de'ten'i: li si'n lev'is, kaj prem'ant'e la man'o'n de Fernand'o:

— Ha! mi'a frat'o, li ek'kri'is, est'as vi'a la buŝ'o, kiu parol'is; sed ĝi nur traduk'is tio'n, kio'n mi sent'as en mi'a kor'o.

— Sed tiam, daŭr'ig'is Herbeno, se est'as por mi ne'ebl'e mal'kun'ig'i la patr'in'o'n el la fil'o, kaj la fil'o'n el la patr'o, kio mi far'iĝ'as mez'e de vi? Inter vi mi'a lok'o ne ekzist'as. Mi do hav'as por far'i nur unu afer'o'n: ĝi est'as, mi'n el'ig'i. Kaj tio'n mi far'as.

— Ho ve! Fernand'o, vi'a propon'o est'as tiel grand'anim'a kiel ne'efektiv'ig'ebl'a. Tiel long'e kiam vi est'is en Hongkong, la mond'um'o pov'is kred'i, ke mi est'as vi mem, kiu si'n ŝirm'as sub mal'ver'a'n nom'o'n. Sed nun, tial ke vi re'ven'is, est'as vi la legitim'a edz'o de Beatric'o; kaj mi pov'as est'i nur ŝi'a am'ant'o.

— Est'as ni'a simil'ec'o la kaŭz'o de ĉiu'j ni'a'j mal'feliĉ'aĵ'o'j: ĝi dev'as est'i la rimed'o, kiu ili'n ripar'os. Jen est'as do tio, kio'n mi intenc'as propon'i. Pren'u mi'a'n lok'o'n en la viv'o; kaj sam'temp'e mi en ĝi pren'os la vi'a'n. Tiu'n nom'o'n Herbeno, kiu est'is la nom'o de ni'a patr'o, kaj kiu dev'us aparten'i al vi, se krim'a man'o ne est'us vi'n el'tir'eg'int'a el la famili'a hejm'o la tag'o'n mem de vi'a nask'iĝ'o; tiu'n nom'o'n, kiu'n la mond'um'o vi'n dev'ig'is port'i dum ses jar'o'j, malgraŭ vi'a'j energi'a'j ne'ad'o'j; nu! tiu'n nom'o'n akcept'u mal'tim'e hodiaŭ kaj sen kaŝ'it'a pens'o. Est'as vi la hom'o, kiu est'is la infan'ec'a amik'in'o de Beatric'o, kiu edz'iĝ'is kun ŝi, kiu est'is kondamn'it'a kaj re'honor'it'a, kiu re'ven'ant'e trov'is Maŭric'o'n lok'it'a'n en la edz'a'n hejm'o'n, kaj kiu hav'us rajt'o'n far'i proces'o'n al vi'a edz'in'o pro mal'ver'ec'o de patr'ec'o. Sed kompren'ebl'e vi ne ĝi'n far'os: tiam nur silent'iĝ'ant'e vi far'iĝ'os la laŭ'leg'a patr'o de Maŭric'o, sam'e kiel vi est'as jam li'a patr'o laŭ'natur'a.

Mi'a'flank'e mi konserv'os tiu'n nom'o'n Fradeko, kiu'n mi vol'e port'is dum ses jar'o'j, kaj kiu'n mi ben'as, ĉar ĝi est'is por mi protekt'il'o kaj sav'il'o. Est'as mi la hom'o, kiu est'is konduk'it'a al hospital'o por Trov'it'a'j Infan'o'j kaj eduk'it'a en Din'a'n, kiu fal'is en la Rhonan glaci'ej'o'n, kiu edz'iĝ'is kun Reĝ'in'o kaj kiu pet'is eks'edz'iĝ'o'n pro for'las'o de la edz'a loĝ'ej'o. Sed tial ke mi hav'as rajt'o'n pardon'i kaj romp'ig'i la sentenc'o'n, mi mi'n turn'as al la vir'in'o, kiu'n mi neniam ĉes'is am'i, kaj pet'as de ŝi, ĉu ŝi bon'vol'as re'pren'i kun mi la ge'edz'a'n kun'viv'ad'o'n moment'e inter'romp'it'a'n? Pro tiu'j parol'o'j, Reĝ'in'o ek'puŝ'is blek'eg'o'n de ĝoj'o, kaj si'n ĵet'is frenez'e sur la brust'o'n de Fernand'o.

Tamen aŭd'int'e tiu'n strang'a'n propon'o'n, Petro kaj Beatric'o ŝajn'is kvazaŭ ŝton'ig'it'a'j. Ili sent'is, ke ili'a'j kor'o'j salt'eg'as en ili'a'j brust'o'j; kaj ili ne kuraĝ'is si'n rigard'i reciprok'e, tial ke ili tro fort'e tim'is akcept'i. Ĉar Fernand'o est'is prav'a. Beatric'o tiel mal'mult'e edz'in'iĝ'ad'is kun li, ke laŭ la natur'o ŝi'a ver'a edz'o est'as Petro, tio est'as la vir'o, kiu al ŝi kon'ig'is la edz'in'a'j'n ĝoj'o'j'n, kaj kiu ŝi'n patr'in'ig'is. Real'e Fernand'o est'is nur ŝi'a infan'ec'a amik'o: kaj se ŝi tiel long'a'temp'e ŝancel'iĝ'is, se tiu ŝancel'iĝ'o ŝi'n tiel mal'san'ig'is, ke ŝi preskaŭ mort'is pro tio, nur soci'a'j kaj ne'natur'a'j konsider'o'j est'is kaŭz'o'j de tiu sen'decid'ec'o.

Fernand'o, kiu leg'is en ili'a'j kor'o'j kiel en mal'ferm'it'a libr'o, decid'is, ke li frap'os grand'a'n bat'o'n.

— Aŭskult'u, Beatric'o, li dir'is, mi dev'as far'i konfes'o'n por mi pen'ig'a'n sed neces'a'n. En la pas'int'a temp'o mi profund'e vi'n am'is (mi vol'as, ke vi est'u konvink'it'a pri tiu punkt'o); sed mi am'is Reĝ'in'o'n tiel ard'e kiel vi'n; kaj mi'a ne'efektiv'ig'ebl'a dezir'o est'us est'int'a edz'iĝ'i kun vi ambaŭ. Tial ke ni'a'j leĝ'o'j tio'n mal'help'as, mi est'is dev'ig'it'a far'i elekt'o'n, kaj mi demand'is la sort'o'n por sci'i, al kiu el vi ambaŭ ĝi favor'e klin'ig'os la pes'il'o'n. La sort'o vi'n montr'is. Ebl'e ĝi est'us mal'pli blind'a, ag'int'e ali'manier'e; ĉar mult'a'j mal'feliĉ'o'j est'us evit'it'a'j. Apenaŭ mi est'is edz'iĝ'int'a, kiam, ne trov'ant'e en la edz'iĝ'o pro vi'a mal'bon'a fart'o la ĝoj'o'j'n, kiu'j'n mi rev'is, mi vi'n tromp'is kun Reĝ'in'o: kaj tiu krim'o kaŭz'is la katastrof'o'n, kiu ni'n ĉiu'j'n prem'eg'is. Do, kiel vi vid'as, mi ne merit'as, ke vi ofer'u al mi vi'a'n feliĉ'o'n kaj la feliĉ'o'n de tiu, kiu'n vi am'as. Ĉar tiu, kiu'n ver'e elekt'is vi'a kor'o, est'as Petro. En la pas'int'a temp'o, vi mi'n am'is, li'n am'ant'e; sed nun, li'n am'ant'e, li'n mem vi am'as.

Tiam si'n direkt'ant'e al Fradeko kaj al Beatric'o, kiu'j daŭr'ig'is konserv'i sen'mov'ec'o'n de statu'o, li pren'is ili'a'j'n man'o'j'n, kaj ili'n kun'plekt'is, dir'ant'e:

— Nu, mi'a frat'o, kis'u la patr'in'o'n de vi'a fil'o; kaj vi, Beatric'o, kis'u la patr'o'n de vi'a infan'o.

Post tiu'j vort'o'j, tiu'j du kompat'ind'a'j ge'am'ant'o'j, kiu'j antaŭ unu hor'o kred'is ankoraŭ, ke ili est'as por ĉiam dis'ig'it'a'j per ne'trans'ir'ebl'a bar'il'o, ne pov'is kontraŭ'batal'i la am'em'o'n, kiu ili'n ek'okup'is: kaj ili si'n ĵet'is plor'eg'ant'e en la brak'o'j'n unu de ali'a.

— Mi ne fin'is ankoraŭ, dir'is Fernand'o. Mi promes'is al Reĝ'in'o, ke oni mal'aper'ig'os ĉiu'j'n rest'aĵ'o'j'n de l’ est'int'ec'o, kaj ke oni bala'os en forges'o'n ĉiu'j'n ĵaluz'aĵ'o'j'n, ĉiu'j'n mal'pardon'o'j'n kaj ĉiu'j'n mal'am'o'j'n, por las'i lok'o'n en ni'a'j kor'o'j nur al am'o kaj nur al pardon'o. Mi intenc'as, tial ke mi est'as Fradeko, loĝ'i kun Reĝ'in'o en la apartament'o, en kiu ni trov'iĝ'as nun, en tiu ĉambr'ar'o, kiu est'is la vi'a, mi'a frat'o, ĝis tiu tag'o. Vi vi'a'flank'e vi'n lok'os kun Beatric'o en la loĝ'ej'o'n, kiu est'is la mi'a en la pas'int'a temp'o, sed kiu hodiaŭ al vi aparten'as, tial ke vi est'as Herbeno. Mi dezir'as eĉ, ke la komunik'a pord'o rest'u en la stat'o, en kiu ĝi nun trov'iĝ'as, por ke ni pov'u facil'e najbar'e kun'rilat'iĝ'i, ne est'ant'e dev'ig'it'a'j tra'ir'i tra la ŝtup'ar'o. Sed en tia'j kondiĉ'o'j, neces'e est'as, ke ni'a'j edz'in'o'j am'u unu la ali'a'n sam'manier'e, kiel ni am'as ni'n mem reciprok'e, tio est'as ne nur frat'in'e, sed ĝemel'in'e.

Aŭd'int'e tiu'j'n vort'o'j'n, Beatric'o kaj Reĝ'in'o ambaŭ sub'lev'it'e de sam'a entuziasm'a instig'o, si'n brak'prem'is kun mult'a'j montr'o'j de reciprok'a am'em'o, ek'kri'ant'e:

— Li est'as prav'a: ni am'u unu la ali'a'n.

— Sed, rimark'ig'is Petro, kio'n dir'os pri tio Klozelo, sinjor'o Maziero kaj fin'e la fam'o.

— Ili dir'os neni'o'n, respond'is Fernand'o, tial ke ili sci'os neni'o'n: ĉar, se vi part'o'pren'as mi'a'n opini'o'n, ni parol'os al neni'u pri aranĝ'o, kiu ni'n sol'a'j'n koncern'as, kaj kiu'n neni'u pov'os diven'i, dank’ al ni'a simil'ec'o. Klozelo far'us mil pli-mal'pli leĝ'a'j'n kontraŭ'dir'o'j'n, kaj vol'us uz'i la artikol'o'j'n de leĝ'ar'o, kiu ne por ni taŭg'as; ĉar se ĉiu'j hom'o'j hav'us si'a'n simil'ul'o'n, kred'ebl'e la leĝ'o'j est'us redakt'it'a'j ali'manier'e. Ekzempl'e: mi est'as cert'a, ke Eduard'o konsil'us la jen'o'n: mi postul'u eks'edz'iĝ'o'n pro adult'o, kiu'n sufiĉ'e pruv'us la ĉe'est'o mem de Maŭric'o. En tiu'j kondiĉ'o'j, Petro, est'ant'e jam eks'edz'iĝ'int'a el si'a unu'a edz'in'o, pov'us oficial'e edz'iĝ'i kun Beatric'o, kaj mi mi'a'vic'e pov'us ne mal'pli oficial'e edz'iĝ'i kun Reĝ'in'o. Sed, por tio'n far'i, mi dev'us kulp'ig'i mi'a'n unu'a'n edz'in'o'n pri kulp'o, kiu'n ŝi plen'um'is nur ŝajn'e: kaj mi ne pov'us mi'n decid'i al tiu kulp'ig'o, ĉar ĝi est'us por mi nur abomen'a kaj hipokrit'a kalumni'o. Tial ke, dank’ al ni'a simil'ec'o, ni pov'as al'ven'i al sam'a rezultat'o, ne kaŭz'int'e i'a'n skandal'o'n, mi kred'as, ke pli taŭg'as ne konfidenci'i la publik'o'n pri ni'a'j kor'a'j afer'o'j. Mi tre sci'as, ke mond'um'o est'os mir'ig'it'a: unu'j ni'n admir'os, ali'a'j ni'n mok'os, vid'ant'e, ke unu el ni akcept'as tiel gaj'e patr'ec'o'n simpl'e leĝ'a'n, vid'ant'e, ke la ali'a pardon'as tiel facil'e tiel ne'pardon'ebl'a'n ofend'eg'o'n. Por unu'j, ni est'os hero'o'j; por ali'a'j, naiv'eg'ul'o'j. Ni las'os ili'n parol'i, mok'ant'e la mok'ant'o'j'n: kaj por ni sufiĉ'os est'i feliĉ'a'j. Ni trov'iĝ'as antaŭ du moral'o'j, la ver'a kaj la mal'ver'a, la natur'a kaj la ne'natur'a. Nu, mi ne ŝancel'ig'as; mi elekt'as la laŭ'natur'a'n moral'o'n, kaj tre mal'proksim'e'n for'ĵet'as la moral'o'n nur art'e far'it'a'n, Ĉiu'j aplaŭd'is tiu'j'n saĝ'a'j'n parol'o'j'n: kaj oni decid'is, ke la projekt'o de Fernand'o est'os efektiv'ig'it'a, tuj kiam la leĝ'a'j formul'aĵ'o'j por la nul'ig'o de l’ eks'edz'iĝ'o inter Petro kaj Reĝ'in'o est'os plen'um'it'a'j.

Kiam Fernand'o, kiu nun nom'iĝ'as Fradeko, ven'is si'n lok'i kun si'a nov'a edz'in'o en la apartament'o'n iam loĝ'it'a'n de Petro, li est'is mir'ig'it'a, trov'ant'e en la vir'in'o, kiu'n li ig'is kun'ul'in'o de si'a viv'o, karakter'o'n kaj temperament'o'n tut'e mal'simil'a'j'n al tiu'j, kiu'j'n li kred'is renkont'i.

Efektiv'e ekzist'as nun inter la hieraŭ'a kaj la hodiaŭ'a Reĝ'in'o neni'a ebl'a kompar'o. La pasi'a'j'n ekscit'eg'o'j'n, kiu'j ŝi'n tut'a'n sku'ad'is en la pas'int'a temp'o, anstataŭ'as hodiaŭ dolĉ'a kaj ĉiam egal'a humor'o: kaj la am'o, kiu'n ŝi ne ĉes'is sent'i al si'a infan'ec'a amik'o, ali'form'iĝ'is en kviet'a'n kaj dorlot'em'a'n am'em'o'n, kiu ig'as ŝi'a'j'n kares'o'j'n mal'pli akr'a'j sed pli penetr'em'a'j. Ŝi'a edz'o si'n demand'is, ĉu la konscienc'riproĉ'o'j pri la krim'o'j iam'e far'it'a'j; ĉu ŝi'a prov'o de mem'mort'ig'o, ĉu fin'e la jar'o'j pas'ig'it'a'j en Tarbes en absolut'a sol'ec'o ne ekzerc'is sur ŝi kviet'ig'a'n influ'o'n, kiu ŝi'n pli'mal'ard'ig'is. Cert'e tiu'j divers'a'j ag'ant'o'j far'is profund'a'n impres'o'n sur la viv'eg'a temperament'o de la jun'a vir'in'o; sed ili ven'is nur sur du'a vic'o, kaj la ver'a motiv'o de tiu pli ŝajn'a al real'a ŝanĝ'o est'as tut'e ali'a. Ver'dir'e neni'u est'is kon'int'a la ver'a'n karakter'o'n de Reĝ'in'o; ĉar ĝis nun ĉiam la cirkonstanc'o'j mal'help'is, ke ĝi montr'ig'u laŭ si'a real'a aspekt'o. De'post si'a infan'aĝ'o, pro la ĉe'est'o de Fernand'o apud la du kuz'in'o'j, nask'iĝ'is inter tiu'j du jun'ul'in'o'j konkur'ec'o, kiu'n la elekt'o de Herbeno kaj la okaz'int'a'j far'iĝ'o'j pli kaj pli grav'ig'is. Sed nun, tial ke tiu konkur'ec'o ne est'as plu tim'ind'a, tial ke ŝi sent'as, ke ŝi'a am'at'o re'ven'is al ŝi por ĉiam kaj sen kaŝ'it'a pens'o, la kviet'a am'em'o post'ir'as post la mal'nov'a ekscit'eg'o, kaj ebl'ig'as, ke la real'a'j kvalit'o'j, kiu'j est'as la fundament'o mem de ŝi'a natur'o, tio est'as ŝi'a inteligent'ec'o, ŝi'a lojal'ec'o, ŝi'a rekt'ec'o de karakter'o pli kaj pli kresk'u liber'e; ĉar nun ne pov'as plu ili'n sufok'i la pez'eg'a prem'ad'o de kontraŭ'a'j pasi'o'j. Tial ke ŝi ne pov'as plu tim'i Beatric'o'n kaj ŝi'a'j'n prov'o'j'n de de'log'o al la kor'o de Fernand'o; ali'part'e tial ke ŝi kompren'is, ke ŝi bezon'as pardon'ig'i al si la abomen'ec'o'n de si'a pas'int'a kondut'o, ŝi am'as nun si'a'n kuz'in'o'n per ard'o egal'a al la mal'am'o, kiu'n ŝi iam'e sent'is kontraŭ ŝi. Si'a'vic'e Beatric'o, kies kompat'em'a anim'o est'as ne'kapabl'a en'hav'i mal'am'o'n, sed kiu sam'temp'e sent'as mal'preciz'a'n konscienc'riproĉ'o'n ŝi'n en'penetr'ant'a'n, kiam ŝi pens'as, ke iam per si'a'j incit'aĵ'o'j kaj si'a'j koket'aĵ'o'j ŝi de'turn'is por si'a propr'a profit'o kaj sekv'e por la mal'profit'o de Reĝ'in'o la kor'o'n de Petro, re'don'as al si'a kuz'in'o procent'eg'e la kares'o'j'n, kiu'j'n ĉi tiu last'a al ŝi mal'ŝpar'as. Kiel dezir'is Fernand'o nun ambaŭ bo'frat'in'o'j si'n am'as reciprok'e ne kiel frat'in'o'j sed kiel ĝemel'in'o'j: kaj la perfekt'a feliĉ'ec'o reg'as en la hejm'o de tiu'j du'obl'a'j ge'edz'o'j, kiu'j far'as unu kaj sol'a'n famili'o'n.

La radi'ad'o de tiu am'em'o est'is tiel intens'a, ke fin'e ĝi el'ir'is el la mur'o'j de la dom'o, en kiu tiu'j du par'o'j da ge'am'ant'o'j lok'is si'a'j'n nest'o'j'n, por varm'ig'i en li'a luks'a hotel'o la kor'o'n de la grand'a pent'ant'o, kiu ĝi'n loĝ'as, kaj kiu en ĝi atend'is, ke la mort'o bon'vol'u li'n liber'ig'i el li'a'j sufer'o'j.

Kiam oni si'n sent'as feliĉ'a, facil'e oni est'as grand'anim'a. I'a'n tag'o'n, Fernand'o dir'is al si'a frat'o:

— Mi konfes'as, mi'a kar'a Petro, ke mi sufer'as, pens'ant'e, ke la hom'o, kiu'n mi tiel plezur'e nom'is iam bapt'o'patr'o, est'as apart'ig'it'a el ni'a kun'viv'ad'o, kaj ne pov'as hav'i si'a'n part'o'n en la feliĉ'ec'o, kiu ni'n en'volv'as. Sed tial ke klopod'o prov'it'a nur de mi ci'n met'us en fals'a'n situaci'o'n, tial ke ali'part'e sinjor'o Maziero hav'as tro da delikat'ec'o por akcept'i invit'o'n, en kiu ci ne part'o'pren'us, mi opini'as, ke ni dev'us far'i kun'e tiu'n klopod'o'n, se tamen tio ne ci'n ĉagren'as.

— Ĉu ni ne bala'is la tut'a'n est'int'ec'o'n? respond'is simpl'e Petro. Ci est'as prav'a, Fernand'o. Rest'as ankoraŭ en angul'o de ni'a kor'o makul'o de mal'pardon'o. Ni sent'os ni'n ankoraŭ pli feliĉ'a'j, kiam ni est'os tut'e mal'aper'ig'int'a'j tiu'n difekt'aĵ'o'n. Kiam ni el'ir'os?

— Tuj, se ci vol'as.

Voj'ir'ant'e Fernand'o dir'is al Petro:

— Tial ke ci'a est'int'ec'o ne est'as sam'a kiel la mi'a; sekv'e tial ke ci est'os dev'ig'it'a parol'i ali'manier'e kiel mi, mi opini'as, ke moment'e kaj por tiu sol'a cirkonstanc'o taŭg'us, se ni ambaŭ re'pren'us ni'a'n iam'a'n person'ec'o'n.

— Neni'o est'as pli facil'a, respond'is Petro: por tio'n plen'um'i sufiĉ'as, ke ni inter'ŝanĝ'e met'u ni'a'j'n stel'o'j'n sur la kontraŭ'a'n flank'o'n.

Bezon'e est'as, ke tiu fraz'o est'u klar'ig'it'a. La simil'ec'o inter ambaŭ frat'o'j est'is tiel absolut'a, ke ne nur la fremd'ul'o'j, sed eĉ ili'a'j edz'in'o'j ne pov'is ili'n diferenc'ig'i. Por mal'help'i la bedaŭr'ind'a'j'n konsekvenc'o'j'n, kiu'j'n pov'us okaz'ig'i tia konfuz'o, ili elekt'is ekster'a'n sign'o'n, kiu ebl'ig'is ili'a'n mal'simil'iĝ'o'n. Tial ke ambaŭ est'is fervor'a'j Esperant'ist'o'j, ili kompren'ebl'e port'is en si'a buton'tru'o la verd'a'n stel'o'n de l’ Esper'o, la insign'o'n de la nov'a lingv'o. Sed dum Fernand'o ĝi'n port'is dekstr'e, Petro ĝi'n al'kroĉ'is mal'dekstr'e: kaj tio sufiĉ'is, por ke ĉia ajn ne'cert'ec'o est'u ne'ebl'a. Sed se, por ia ajn motiv'o, la du frat'o'j opini'is, ke por ili est'as util'e si'n anstataŭ'i reciprok'e, ili inter'ŝanĝ'e met'is si'a'j'n stel'o'j'n sur la kontraŭ'a'n flank'o'n: kaj la anstataŭ'ig'o de person'o'j tuj'e far'iĝ'is.

Maziero ili'n akcept'is en si'a labor'ĉambr'o, en tiu ĉambr'o, en kiu vid'iĝ'is la du Leopold'a kaj Klotild'a portret'o'j pentr'it'a'j laŭ natur'a ampleks'o.

— Kio'n vi dezir'as, infan'o'j mi'a'j? li demand'is.

— Bapt'o'patr'o, respond'is Fernand'o, Petro kaj mi ni'n sent'as tiel feliĉ'a'j, ke ni vol'as, ke ĉiu'j, kiu'j ni'n ĉirkaŭ'as, part'o'pren'u tiu feliĉ'ec'o'n; kaj ni ven'as, pet'ont'e de vi, se vi bon'vol'as far'i kiel ni: tio est'as, forges'i la est'int'ec'o'n, kaj re'komenc'i, sur nov'a fundament'o, la iam'a'n viv'manier'o'n.

Aŭd'ant'e tiu'n ne'atend'it'a'n propon'o'n, la bankier'o pal'iĝ'is pro kor'tuŝ'ec'o; kaj kaŝ'ant'e si'a'n kap'o'n en si'a'j'n man'o'j'n, li tuj ek'plor'eg'is.

— Kio est'as en vi, bapt'o'patr'o? dir'is si'a'vic'e Petro. Ĉu est'as ebl'e, ke ni'a propon'o okaz'ig'as al vi tiom da ĉagren'o?

— Ha! infan'o'j mi'a'j, ek'kri'is Maziero mez'e de plor'eg'o'j, ne dolor'o'n sed kontraŭ'e ĝoj'eg'o'n mi sent'as. Sed ĝi fal'is sur mi'n en moment'o, kiam mi est'is tiel mal'mult'e prepar'it'a por ĝi'n ricev'i, ke ĝi ag'as kiel far'us bat'o de baston'eg'o: ĝi mi'n prem'eg'as. Antaŭ moment'o mi kompren'is, ke oni pov'as mort'i de feliĉ'ec'o. Sed ne tim'u; mi re'konsci'iĝ'as.

— Ho! ne, li al'don'is mal'laŭt'e, nun kontraŭ'e mi vol'us viv'i kiel ebl'e plej long'a'temp'e.

Kaj li al'tir'is al si'a brust'o la du jun'ul'o'j'n, kiu'j si'a'flank'e sam'e radi'is pro intens'a ĝoj'o.

— Nun, dir'is la mal'jun'ul'o, permes'u, ke mi mi'a'vic'e far'u propon'o'n, al kiu mi pens'as de'post jam long'a temp'o, de'post kiam la du fil'o'j de Leopold'o kaj de Klotild'o re'trov'is unu la ali'a'n, si'n am'as reciprok'e kaj far'as unu sol'a'n famili'o'n. Sed ĝis nun tiu projekt'o ŝajn'is al mi rev'o ne'efektiv'ig'ebl'a: kaj eĉ mi est'us tim'int'a vi'n ofend'i, ĝi'n kon'ig'ant'e; ĉar mi est'is konvink'it'a, ke neniam vi ĝi'n akcept'os. Tamen vi'a am'o'plen'a klopod'o don'as al mi la kuraĝ'o'n neces'a'n por parol'i: kaj nu! mi mi'n risk'as, ĉar vi ĉiam pov'os ĝi'n mal'akcept'i.

Vi est'as frat'o'j, kaj tamen vi port'as du mal'simil'a'j'n nom'o'j'n; vi est'as sam'sang'ul'o'j, kaj tamen, laŭ soci'a vid'punkt'o, vi star'as unu kontraŭ la ali'a, kvazaŭ vi est'us fremd'ul'o'j. Nu, las'u mi'n vi'n adopt'i laŭ'leĝ'e; port'u mi'a'n nom'o'n; est'u mi'a'j fil'o'j. Per tiu rimed'o, vi est'os frat'o'j laŭ leĝ'o, sam'e kiel vi jam est'as frat'o'j laŭ natur'o. Kio'n vi opini'as pri mi'a propon'o?

— Ni ĝi'n akcept'as tut'kor'e, respond'is ambaŭ frat'o'j per unu'anim'ec'o tia, ke ili'a'j du voĉ'o'j ŝajn'is nur unu.

Tiam la bankier'o al'paŝ'is al la du portret'o'j:

— Klotild'o, Leopold'o, li dir'is, rigard'ant'e la pentr'it'a'j'n figur'o'j'n, mi dediĉ'is al unu el vi'a'j fil'o'j mi'a'n tut'a'n ekzist'ad'o'n: hodiaŭ, tial ke mi re'trov'is la du'a'n, mi adopt'as ili'n ambaŭ: ili port'as mi'a'n nom'o'n; post mi'a mort'o, mi'a tut'a posed'aĵ'o al ili aparten'os: fin'e al ili mi ĉio'n don'is. Est'as ne'ebl'e, ke mi far'u pli'o'n.

Kompren'ebl'e Klozelon oni komisi'is por ĉiu'j leĝ'a'j klopod'o'j: kaj post kelk'e da temp'o, supr'e de la pord'o de la bank'a firm'o oni pov'is leg'i sur tabul'o tiu'n societ'a'n sur'skrib'o'n: MAZIERO Kaj Fil'o'j.

De'post tiu moment'o subit'a ŝanĝ'o okaz'is en la karakter'o kaj en la si'n'ten'ad'o'j de l’ bankier'o. Sam'e kiel iam'e la mal'jun'ul'o est'is mal'ĝoj'a kaj sever'a, sam'e tiel hodiaŭ li montr'iĝ'is ĝoj'a, afabl'a, sprit'a, ŝerc'em'a, serĉ'ant'e ĉiu'j'n okaz'o'j'n por montr'i si'a'n gaj'ec'o'n, kaj por ĝi'n dis'pas'i ĉirkaŭ si. Li'n plezur'ig'is re'dir'i: Kiam, kiel mi, oni est'as patr'o kaj av'o; kaj kiam li invit'is por tag'manĝ'i unu el si'a'j klient'o'j, li ne forges'is al'don'i: Ni hav'os kiel kun'manĝ'ant'o'j'n mi'a'j'n fil'o'j'n, mi'a'j'n bo'fil'in'o'j'n kaj mi'a'n nep'o'n.

En unu el tiu'j ĉiu'semajn'a'j vesper'manĝ'o'j, kiu'j re'memor'ig'is la est'int'ec'o'n, sed nur laŭ ĝi'a'j bon'a'j ec'o'j, Reĝ'in'o dir'is:

— Sed, pa'ĉj'o, vi pli'jun'iĝ'as de tag'o al tag'o. Baldaŭ, se tia mal'antaŭ'e'n'ir'o daŭr'os ankoraŭ iom da temp'o, vi est'os la plej jun'a el ni ĉiu'j.

— Ha! mi'a kar'a fil'in'o, respond'is la mal'jun'ul'o, mi nun sent'as mi'n tiel'e feliĉ'a, ke mi tim'as la mort'o'n tiel fort'e, kiel mi ĝi'n dezir'is iam'e. Kred'ebl'e vi ne forges'is tiu'j'n halucin'a'j'n kriz'o'j'n, kiu'j mi'n ĉiu'nokt'e turment'is, kaj kiu'j mi'n iom post iom konsum'is.

— Ho! jes, mi tio'n memor'as, respond'is la jun'a vir'in'o trem'et'ant'e ankoraŭ, ĉar ŝi pens'is al tiu terur'a scen'o, ĉe kiu ŝi ĉe'est'is en la pas'int'a temp'o.

— Nu, ili tut'e mal'aper'is. En unu'a'j tag'o'j mi dub'is, ĉiam tim'ant'e, ke ili re'ven'os: sed de'post ses monat'o'j ili ne re'e montr'iĝ'is: kaj nun mi esper'as, ke la re'san'iĝ'o est'as tut'e plen'a kaj definitiv'a.

Kaj dum la doktor'o serĉ'is scienc'a'n klar'ig'o'n, kiu pov'us kontent'ig'i li'a'j'n aŭskult'ant'o'j'n, Juli'in'o li'n inter'romp'is:

— Las'u do vi'a'n scienc'o'n trankvil'a, sinjor'o Maziero, ŝi dir'is; kaj kred'u kun ni, ke la av'o de Maŭric'o est'is tuŝ'it'a de vi'a pent'o, ke la mal'viv'ul'o fin'e ferm'is si'a'n kulp'ig'ant'a'n palpebr'o'n, ke la fantom'o pardon'is.

Fin'o.