Tekst'ar'o de Esperant'o

I

— Nu, Petro? Vi vid'as ankoraŭ neni'o'n? — demand'is la 20-an de maj'o de l’ jar'o 1859 vir'o ĉirkaŭ kvar'dek'jar'a, en palt'o, kovr'it'a de polv'o kaj en pantalon'o el kvadrat'it'a ŝtof'o, el'ir'ant'e sen ĉap'o sur la mal'alt'a'n peron'o'n de gast'ej'o ĉe la ŝose'o N. La demand'it'a serv'ist'o est'is plen'vang'a jun'ul'o kun sen'kolor'a lanug'o sur la menton'o kaj kun mal'grand'a'j sen'bril'a'j okul'o'j.

Ĉe la serv'ist'o ĉio: la turkis'a orel'ring'o, la pomad'it'a'j har'o'j, la eduk'it'a'j gest'o'j, ĉio unu'vort'e montr'is hom'o'n de la nov'a progres'em'a generaci'o. Li ek'rigard'is indulg'e la voj'o'n kaj respond'is kun mem'estim'o:

— Neni'o'n, absolut'e neni'o'n!

— Neni'o'n? — dir'is la mastr'o.

— Neni'o'n absolut'e! — ripet'is la serv'ist'o.

La sinjor'o ek'sopir'is kaj sid'iĝ'is sur mal'grand'a benk'o. Ni kon'ig'os li'n al la leg'ant'o, dum li sid'as, kruc'int'e sub si la krur'o'j'n kaj medit'e ĉirkaŭ'rigard'ant'e.

Oni nom'as li'n Nikolao Petroviĉ Kirsanov. Li posed'as, dek kvin verst'o'j'n de la gast'ej'o, bel'a'n bien'o'n de du'cent kamp'ar'an'o'j, aŭ farm'bien'o'n de du mil “desjatinoj”*, kiel li nom'as ĝi'n de l’ temp'o, kiam li aranĝ'is si'a'j'n rilat'o'j'n kun la kamp'ar'an'o'j laŭ la modern'a manier'o. Li'a patr'o, unu el ni'a'j general'o'j de l’ jar'o 1812, du'on'kler'a, vulgar'a, sed ne mal'bon'a hom'o, pur'sang'a rus'o, griz'iĝ'is en la uniform'o. Li komand'is unu'e brigad'o'n, post'e divizi'o'n, viv'is konstant'e en la provinc'o, kie li lud'is sufiĉ'e grav'a'n rol'o'n dank’ al si'a rang'o. Nikolao Petroviĉ nask'iĝ'is en la sud'o de Rus'uj'o, sam'e kiel li'a pli aĝ'a frat'o Paŭlo, pri kiu ni parol'os post'e; li est'is eduk'at'a hejm'e ĝis la aĝ'o de dek kvar jar'o'j, ĉirkaŭ'at'a de mal'kar'a'j guvern'ist'o'j, de adjutant'o'j kun sen'ceremoni'a'j, sed servut'a'j manier'o'j kaj de ali'a'j person'o'j de la regiment'o kaj stab'o. Li'a patr'in'o, nask'it'a fraŭl'in'o Koliazin, nom'at'a, kiel knab'in'o, Agat'o, kaj kiel general'edz'in'o — Agatokleo Kuzminiŝna Kirsanov, diferenc'is en neni'o de la tiam'a'j edz'in'o'j de l’ super'a'j oficir'o'j, port'is luks'a'j'n kuf'o'j'n kaj bru'a'j'n silk'a'j'n vest'o'j'n, en la preĝ'ej'o unu'a proksim'iĝ'is al la kruc'o, parol'is laŭt'e kaj mult'e, etend'is ĉiu'maten'e si'a'n man'o'n al la infan'o'j por kis'o, por la nokt'o ben'is ili'n, — unu'vort'e viv'is plen'e por si'a plezur'o.

Kvankam Nikolao Petroviĉ tut'e ne posed'is fam'o'n de kuraĝ'ul'o kaj eĉ est'is nom'at'a tim'ul'o, oni destin'is li'n, kiel fil'o'n de general'o, por la milit'a serv'ad'o, sam'e kiel li'a'n frat'o'n Paŭlon: sed li romp'is al si la krur'o'n en la tag'o mem, en kiu ven'is la sci'ig'o pri li'a akcept'o en la arme'o'n, kaj pas'ig'int'e du monat'o'j'n en la lit'o, lam'is la tut'a'n viv'o'n. Dev'ig'it'a for'las'i la rev'o'j'n pri milit'a karier'o por si'a fil'o, la patr'o decid'is destin'i li'n por la civil'a serv'ad'o. La general'o vetur'ig'is li'n Peterburgon, kiam li ating'is la dek naŭ'a'n jar'o'n, por ke li stud'u en la universitat'o. En la sam'a jar'o li'a frat'o ricev'is la oficir'a'n rang'o'n en gvardi'a regiment'o. La du jun'ul'o'j pren'is komun'a'n loĝ'ej'o'n kaj viv'is tie sub ne tro sever'a gard'o de frat'o de la patr'in'o, alt'a ofic'ist'o. Ili'a patr'o re'ven'is al si'a divizi'o kaj al si'a edz'in'o, kaj nur mal'oft'e send'is al la fil'o'j grand'a'j'n foli'o'j'n de griz'a paper'o, kovr'it'a'j'n per larĝ'a skrib'o de lert'a skrib'ist'a man'o. En la fin'o de ĉiu leter'o oni ĉiam pov'is leg'i la vort'o'j'n: “Petro Kirsanov, general'o-major'o”, ĉirkaŭ'it'a'j'n per spiral'o'j. En la jar'o 1835 Nikolao Petroviĉ for'las'is la universitat'o'n kun la titol'o de kandidat'o kaj en la sam'a jar'o la general'o Kirsanov, eks'ig'it'a post mal'sukces'a revu'o, trans'lok'iĝ'is kun la edz'in'o Peterburgon. Li lu'is dom'o'n apud la Taŭr'id'a ĝarden'o kaj si'n en'skrib'is en la angl'a'n klub'o'n, kiam subit'e li mort'is pro apopleksi'o. Agatokleo Kuzminiŝna baldaŭ sekv'is li'n: ŝi ne pov'is kutim'i al la izol'it'a viv'o en la ĉef'urb'o; la ĉagren'o pro la eks'ig'o al'konduk'is ŝi'n en la tomb'o'n. Nikolao Petroviĉ, ankoraŭ dum la viv'o de si'a'j ge'patr'o'j en'am'iĝ'is, je ili'a grand'a ĉagren'o je la fil'in'o de ofic'ist'o, est'int'a mastr'o de la dom'o, en kiu li loĝ'is. Ŝi est'is bel'et'a knab'in'o, ne sen kler'ec'o: ŝi leg'is en la revu'o'j serioz'a'j'n artikol'o'j'n en la fak'o “Scienc'o'j”. Li edz'iĝ'is je ŝi, tuj kiam pas'is la temp'o de la funebr'o, for'las'is la ministr'ej'o'n de la apanaĝ'o'j, kie li ricev'is ofic'o'n dank’ al la influ'o de la patr'o, trans'loĝ'iĝ'is kun si'a Maŝ'a en somer'loĝ'ej'o'n apud la Institut'o de l’ arb'ar'o'j, post'e en la urb'o'n, en mal'grand'a'n kaj agrabl'a'n loĝ'ej'o'n, kun pur'a ŝtup'ar'o kaj mal'varm'a salon'o, fin'e — en si'a'n bien'o'n, kie baldaŭ nask'iĝ'is li'a fil'o, Arkadi'o. La ge'edz'o'j viv'is akord'e kaj trankvil'e: preskaŭ neniam for'las'is unu la ali'a'n, kun'e leg'is, lud'is je kvar man'o'j fortepian'o'n, kant'is duet'o'j'n; ŝi plant'is flor'o'j'n kaj zorg'is pri la kort'a'j bird'o'j, li ia'foj'e ĉas'is kaj si'n okup'is per la ter'kultur'ad'o. Arkadi'o kresk'is kaj kresk'is — ankaŭ bon'e kaj trankvil'e. Dek jar'o'j pas'is kvazaŭ sonĝ'o. En la jar'o 1847 la edz'in'o de Kirsanov mort'is. Pez'a est'is la bat'o por Kirsanov, kaj li'a'j har'o'j griz'iĝ'is en kelk'e da semajn'o'j; li for'vetur'is ekster'land'o'n por iom distr'i si'n ... sed ven'is la jar'o 1848. Vol'e ne'vol'e li re'ven'is en la kamp'ar'o'n kaj post sufiĉ'e long'a sen'okup'ec'o entrepren'is re'form'o'j'n en la administr'ad'o de si'a bien'o. En la jar'o 1855 li for'vetur'ig'is si'a'n fil'o'n en la universitat'o'n de Peterburgo; li viv'is tri jar'o'j'n en la ĉef'urb'o, preskaŭ ne for'las'ant'e la hejm'o'n kaj pen'ant'e lig'i rilat'o'j'n kun la jun'a'j koleg'o'j de Arkadi'o. Dum la last'a somer'o li ne pov'is vetur'i Peterburgon, — kaj jen ni vid'as li'n en la monat'o maj'o de l’ jar'o 1859, jam tut'e griz'a, plen'korp'a kaj iom kurb'iĝ'int'a: li atend'as la fil'o'n, ricev'int'a'n, kiel iam li mem, la titol'o'n de kandidat'o.

La serv'ist'o, pro konven'ec'o, aŭ ebl'e ne dezir'ant'e rest'i sub la okul'o'j de l’ sinjor'o, ir'is al la pord'eg'o kaj ek'fum'is pip'o'n. Nikolao Petroviĉ mal'lev'is la kap'o'n kaj komenc'is rigard'i la mal'nov'a'j'n ŝtup'o'j'n de la peron'o: grand'a, mult'kolor'a kok'id'o grav'e promen'is sur ili, fort'e frap'ant'e per si'a'j grand'a'j flav'a'j pied'o'j; mal'pur'a kat'o ne'amik'e rigard'is ĝi'n, kun grimac'o kaŭr'ant'e sur la balustrad'o. La sun'o est'is brul'ig'a: el la du'on'mal'lum'a vestibl'o de la gast'ej'o flug'is odor'o de varm'a sekal'a pan'o. Ek'medit'is ni'a Nikolao Petroviĉ. “Mi'a fil'o ... kandidat'o ... Arkaŝa...” sen'ĉes'e turn'iĝ'is en li'a kap'o; li pen'is pens'i pri io ali'a, sed la sam'a'j pens'o'j re'ven'is kaj re'ven'is. Li re'memor'is la mort'int'a'n edz'in'o'n... “Ŝi ne ĝis'viv'is!” murmur'et'is li mal'gaj'e ... Gras'a griz'a kolomb'o al'flug'is sur la voj'o'n kaj kur'is rapid'e trink'i akv'o'n el kot'uj'o proksim'e de la put'o. Nikolao Petroviĉ komenc'is rigard'i ĝi'n, kaj li'a orel'o jam disting'is la bru'o'n de proksim'iĝ'ant'a'j rad'o'j ...

— Sinjor'o, vi'a fil'o, — dir'is la serv'ist'o, re'ven'int'e de la pord'eg'o.

Nikolao Petroviĉ salt'e lev'iĝ'is kaj ĵet'is la rigard'o'n: sur la voj'o si'n montr'is tarantaso, al kiu est'is jung'it'a'j tri ĉeval'o'j; en la tarantaso ek'bril'is la rand'o de student'a ĉap'o, kon'at'a'j trajt'o'j de kar'a person'o ...

— Arkaŝa! Arkaŝa! — ek'kri'is Kirsanov kaj kur'is al la fil'o, sving'ant'e la man'o'j'n ... Post kelk'e da moment'o'j li'a'j lip'o'j jam al'glu'iĝ'is al la sen'barb'a, kovr'it'a de polv'o kaj sun'brun'a vizaĝ'o de la jun'a kandidat'o.

II

— Permes'u al mi, pa'ĉj'o, for'sku'i la polv'o'n, — dir'is Arkaŝa per voĉ'o iom raŭk'a pro la vojaĝ'o, sed sonor'a kaj jun'a, gaj'e respond'ant'e al la kares'o'j de la patr'o. — Mi tut'e mal'pur'ig'os vi'n.

— Ne grav'e, ne grav'e, — dir'is Kirsanov, bat'ant'e per la man'o la kol'um'o'n de la mantel'o de l’ fil'o kaj la propr'a'n palt'o'n. — Montr'u vi'n, montr'u vi'n, — al'don'is li, iom mal'proksim'iĝ'ant'e kaj tuj ir'is per rapid'a'j paŝ'o'j al la gast'ej'o, kri'ant'e: “Ĉi tie'n, ĉi tie'n, kaj rapid'e la ĉeval'o'j'n!”

Nikolao Petroviĉ ŝajn'is mult'e pli kor'tuŝ'it'a, ol la fil'o; li est'is kvazaŭ konfuz'it'a, tim'ig'it'a. Arkadi'o halt'ig'is li'n.

— Kar'a patr'o, — dir'is li, — permes'u, ke mi prezent'u al vi mi'a'n bon'a'n amik'o'n, Bazarov, pri kiu mi tiel oft'e skrib'is al vi. Li est'as tiel ĝentil'a, ke li konsent'is gast'i ĉe ni dum iom da temp'o.

Nikolao Petroviĉ rapid'e si'n turn'is kaj ir'is al alt'kresk'a jun'ul'o en long'a mantel'o, ornam'it'a per ŝnur'galon'o'j, kiu ĵus de'salt'is de la tarantaso; li fort'e sku'is li'a'n sen'gant'a'n ruĝ'a'n man'o'n, kiu'n Bazarov ne tuj etend'is al li.

— Mi tre ĝoj'as, — komenc'is li, — kaj mi kor'e dank'as vi'n por vi'a afabl'a intenc'o vizit'i ni'n; mi esper'as ... vol'u afabl'e dir'i al mi vi'a'n nom'o'n kaj tiu'n de vi'a patr'o.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, — respond'is Bazarov per mal'rapid'a, sed fort'a voĉ'o, kaj de'met'int'e la kapuĉ'o'n, montr'is al Nikolao Petroviĉ si'a'n tut'a'n vizaĝ'o'n. Ĝi est'is long'a kaj mal'gras'a, kun alt'a frunt'o, kun naz'o supr'e plat'a, mal'supr'e pint'it'a, kun grand'a'j verd'et'a'j okul'o'j kaj pend'ant'a'j vang'har'o'j de sabl'a kolor'o; viv'ig'it'a de seren'a rid'et'o, ĝi montr'is mem'fid'o'n kaj inteligent'ec'o'n.

— Mi esper'as, kar'a Eŭgen'o Vasiliĉ, ke vi ne enu'os ĉe ni, — daŭr'ig'is Nikolao Petroviĉ.

La mal'dik'a'j lip'o'j de Bazarov apenaŭ mal'ferm'iĝ'is, sed li respond'is neni'o'n kaj ne lev'is la ĉap'o'n. Li'a'j mal'hel'e blond'a'j har'o'j, long'a'j kaj dens'a'j, ne kaŝ'is la vast'a'j'n konveks'aĵ'o'j'n de li'a grand'a krani'o.

— Do Arkadi'o, — si'n turn'is Nikolao Petroviĉ al la fil'o, — ĉu oni dev'as tuj jung'i la ĉeval'o'j'n? Aŭ ebl'e vi vol'as iom ripoz'i?

— Ni ripoz'os hejm'e, kar'a patr'o; ordon'u jung'i.

— Tuj, tuj, — konsent'is la patr'o. — He, Petro, ĉu vi aŭd'as? Aranĝ'u rapid'e la afer'o'n.

Petro, kiu kiel modern'a perfekt'ig'it'a serv'ist'o anstataŭ ven'i kis'i la man'o'n de la jun'a sinjor'o, nur salut'is li'n de mal'proksim'e, re'e mal'aper'is ĉe la pord'eg'o.

— Mi est'as ĉi tie en kaleŝ'o, sed ni hav'as ĉeval'o'j'n ankaŭ por vi'a tarantaso, — dir'is kun ŝancel'iĝ'o Nikolao Petroviĉ, dum Arkadi'o trink'is akv'o'n, kiu'n la mastr'in'o de l’ gast'ej'o al'port'is al li en fer'a kruĉ'o. Bazarov ek'fum'is pip'o'n kaj proksim'iĝ'is al la vetur'ig'ist'o, kiu mal'jung'is la ĉeval'o'j'n.

— Sed, — daŭr'ig'is Kirsanov, — nur du lok'o'j est'as en mi'a kaleŝ'o, kaj mi ne sci'as kiel vi'a amik'o ...

— Li vetur'os en la tarantaso, — inter'romp'is li'n du'on'voĉ'e Arkadi'o. — Est'u kun li sen ceremoni'o'j, mi pet'as vi'n. Li est'as bon'eg'a knab'o, simpl'a, vi vid'os.

La koĉer'o de Nikolao Petroviĉ el'konduk'is la ĉeval'o'j'n.

— Mov'iĝ'u, dik'barb'ul'o! — si'n turn'is Bazarov al la vetur'ig'ist'o.

— Ĉu vi aŭd'is, Mituĥa, — ek'kri'is ali'a vetur'ig'ist'o, kiu star'is kelk'e da paŝ'o'j de ili kun la man'o'j, en'ŝov'it'a'j en la post'a'j'n poŝ'o'j'n de si'a ŝaf'pelt'o, — kiel nom'is vi'n la sinjor'o? Dik'barb'ul'o ver'e vi est'as.

Mituĥa anstataŭ respond'i ek'sku'is la ĉap'o'n kaj de'met'is la konduk'il'o'j'n de la mez'a ĉeval'o, kovr'it'a de ŝvit'o.

— Rapid'e, rapid'e, brav'ul'o'j, help'u iom, — ek'kri'is Nikolao Petroviĉ, — vi ricev'os bel'a'n trink'mon'o'n!

Post kelk'e da minut'o'j la ĉeval'o'j est'is jung'it'a'j; Petro si'n lok'is apud la koĉer'o; Bazarov salt'is en la tarantason, en'ŝov'is la kap'o'n en kusen'o'n, kaj ambaŭ vetur'il'o'j rapid'e ek'rul'iĝ'is.

III

— Fin'e do vi est'as kandidat'o kaj re'ven'is hejm'e'n, — dir'is Nikolao Petroviĉ, met'ant'e si'a'n man'o'n jen sur la ŝultr'o, jen sur la genu'o de Arkadi'o. — Fin'e!

— Kaj kiel fart'as la onkl'o? — demand'is Arkadi'o, kiu malgraŭ la sincer'a, preskaŭ infan'a ĝoj'o, li'n plen'ig'ant'a, dezir'is tamen kiel ebl'e plej baldaŭ don'i al la inter'parol'o pli ĉiu'tag'a'n agord'o'n.

— Bon'e. Li intenc'is vetur'i kun mi renkont'e al vi, sed li ŝanĝ'is la decid'o'n, mi ne sci'as kial!

— Ĉu vi long'e atend'is mi'n? — demand'is Arkadi'o.

— Ĉirkaŭ kvin hor'o'j'n.

— Kiel bon'a vi est'as, patr'o!

Arkadi'o viv'e si'n turn'is al la patr'o kaj bru'e kis'is li'a'n vang'o'n. Nikolao Petroviĉ mal'laŭt'e ek'rid'is.

— Kiel bel'a'n rajd'ĉeval'o'n mi al vi prepar'is! — komenc'is li. — Vi vid'os. Kaj vi'a ĉambr'o est'as freŝ'e tapet'it'a.

— Ĉu vi hav'as ĉambr'o'n ankaŭ por Bazarov?

— Ni trov'os unu ankaŭ por li.

— Est'u amik'a por li, mi pet'as vi'n, patr'o. Mi ne pov'as esprim'i al vi, kiel mi ŝat'as li'a'n amik'ec'o'n.

— Ĉu long'e vi kon'as li'n?

— Ne'long'e.

— Jen kial mi ne vid'is li'n la last'a'n vintr'o'n. Per kio li okup'as si'n?

— Precip'e per la natur'scienc'o'j. Sed li sci'as ĉio'n. En la est'ont'a jar'o li vol'as plen'um'i doktor'a'n ekzamen'o'n.

— Ah! Li stud'as la medicin'o'n, — dir'is Nikolao Petroviĉ kaj ek'silent'is. — Petro, al'don'is li kaj etend'is la man'o'n, – jen vetur'as ni'a'j kamp'ar'an'o'j, ĉu ne ver'e?

Petro turn'is la kap'o'n, kie'n montr'is la mastr'o. Kelk'e da vetur'il'o'j kun sen'brid'ig'it'a'j ĉeval'o'j, rapid'e rul'iĝ'is sur mal'larĝ'a flank'a voj'o. En ĉiu vetur'il'o sid'is unu, du kamp'ar'an'o'j en mal'buton'um'it'a'j ŝaf'pelt'o'j.

— Efektiv'e, — respond'is Petro.

— Kie'n ili vetur'as, en la urb'o'n?

— Kred'ebl'e en la urb'o'n. En drink'ej'o'n, — al'don'is li mal'estim'e kaj iom si'n klin'is al la koĉer'o, kvazaŭ esperant'e de li konfirm'o'n. Sed la koĉer'o far'is neniu'n sign'o'n: li est'is hom'o de la mal'nov'a'j mor'o'j, ne aprob'ant'a la modern'a'j'n ide'o'j'n.

— Mi hav'as grand'a'j'n klopod'o'j'n kun la kamp'ar'an'o'j en la nun'a jar'o, — daŭr'ig'is Nikolao Petroviĉ, si'n turn'ant'e al la fil'o. — Ili ne pag'as al mi la lu'o'pag'o'n.

— Ĉu vi est'as kontent'a pri vi'a'j dung'at'a'j labor'ist'o'j?

— Jes, — murmur'et'is Nikolao Petroviĉ tra la dent'o'j, — sed oni de'log'as ili'n, jen la mal'bon'o. Krom tio, ili ne labor'as kun ver'a diligent'ec'o. Ili difekt'as la il'o'j'n. Ceter'e ili plug'is ne mal'bon'e. Kun la temp'o ĉio akord'iĝ'os. Ĉu la ter'kultur'ad'o nun interes'as vi'n?

— Ombr'o mank'as ĉe vi; bedaŭr'ind'a afer'o, — rimark'is Arkadi'o, ne respond'ant'e la last'a'n demand'o'n.

— Ĉe la nord'a flank'o mi far'is grand'a'n markez'o'n super la balkon'o, — dir'is Nikolao Petroviĉ, — oni pov'as nun tag'manĝ'i en liber'a aer'o.

— Ĝi iom tro simil'as somer'loĝ'ej'o'n ... ceter'e, ĉio ĉi ne est'as grav'a. Sed kia'n aer'o'n oni spir'as ĉi tie! Kia bon'odor'o! Ver'e ŝajn'as al mi, ke neni'e en la mond'o oni spir'as tiel bon'odor'a'n aer'o'n, kiel en ni'a region'o! Kaj la ĉiel'o ...

Arkadi'o subit'e halt'is, ĵet'is oblikv'a'n rigard'o'n post'e'n kaj ek'silent'is.

— Cert'e, — rimark'is Nikolao Petroviĉ, — vi nask'iĝ'is ĉi tie, ĉio dev'as ŝajn'i al vi tie ĉi io ekster'ordinar'a...

— Ne, patr'o, tio est'as indiferent'a, kie oni nask'iĝ'is.

— Tamen ...

— Ne, tio est'as tut'e indiferent'a.

Nikolao Petroviĉ ne'rimark'at'e ek'rigard'is la fil'o'n. La kaleŝ'o vetur'is ne mal'pli ol du'on'o'n de verst'o, antaŭ ol la inter'parol'o re'komenc'iĝ'is.

— Mi ne memor'as, ĉu mi skrib'is al vi, ke vi'a mal'jun'a vart'ist'in'o Jegorovna mort'is.

— Ver'e? Kompat'ind'a mal'jun'ul'in'o! Kaj Prokofiĉ, ĉu li viv'as ankoraŭ!

— Li viv'as kaj tut'e ne ŝanĝ'iĝ'is. Ĉiam la sam'a murmur'ul'o. En'tut'e, vi ne trov'os grand'a'j'n ŝanĝ'o'j'n en Marin'o.

— Ĉu vi hav'as la sam'a'n intendant'o'n?

— Tio est'as ebl'e la sol'a ŝanĝ'o, kiu'n mi far'is. Mi decid'is, ne hav'i plu en mi'a serv'o liber'ig'it'a'j'n servut'ul'o'j'n, antaŭ'a'j'n hejm'serv'ist'o'j'n, aŭ almenaŭ ne konfid'i al ili ofic'o'j'n, kie est'as respond'ec'o. (Arkadi'o montr'is Petron per la okul'o'j.) Il est libre en effet — rimark'is Nikolao Petroviĉ du'on'voĉ'e, — sed li ja est'as lake'o. Mi'a nun'a intendant'o est'as burĝ'o, li ŝajn'as brav'a hom'o. Li ricev'as salajr'o'n de du'cent kvin'dek rubl'o'j jar'e. Ceter'e, — al'don'is Nikolao Petroviĉ, frot'ant'e la frunt'o'n kaj brov'o'j'n per la man'o, kio'n li far'is ĉiam, kiam li est'is konfuz'it'a, — mi ĵus dir'is al vi, ke vi ne trov'os grand'a'j'n ŝanĝ'o'j'n en Marin'o ... Tio est'as ne tut'e ĝust'a. Mi dev'as antaŭ'sci'ig'i vi'n, kvankam ...

Li halt'is por unu moment'o kaj daŭr'ig'is franc'e.

— Sever'a moral'ist'o trov'os mi'a'n sincer'ec'o'n ne'konven'a, sed unu'e tio'n oni ne pov'as kaŝ'i, kaj du'e, kiel vi sci'as, mi ĉiam hav'is mi'a'j'n propr'a'j'n princip'o'j'n pri la rilat'o'j inter patr'o kaj fil'o. Ceter'e, vi cert'e hav'os la rajt'o'n kondamn'i mi'n ... En mi'a aĝ'o ... Unu'vort'e ĉi tiu ... ĉi tiu knab'in'o, pri kiu vi kred'ebl'e jam aŭd'is ...

— Feniĉka? — sen'ĝen'e demand'is Arkadi'o.

Nikolao Petroviĉ ruĝ'iĝ'is.

— Ne dir'u ŝi'a'n nom'o'n laŭt'e, mi pet'as vi'n ... jes ... ŝi loĝ'as nun ĉe mi. Mi lok'is ŝi'n en la dom'o ... tie est'is du mal'grand'a'j ĉambr'o'j. Ceter'e, ĉio'n ĉi oni pov'as ŝanĝ'i ...

— Kial, kar'a patr'o, mi pet'as vi'n ...

— Vi'a amik'o gast'os ĉe ni ... ĝen'e est'os ...

— Pro Bazarov vi ne bezon'as mal'trankvil'iĝ'i. Li est'as super tio.

— Pro vi, fin'e, — dir'is Nikolao Petroviĉ. — Bedaŭr'ind'e la flank'dom'o ne est'as en bon'a stat'o.

— Mi pet'as vi'n, patr'o, — inter'romp'is Arkadi'o — vi kvazaŭ konfes'as kulp'o'n, hont'u.

— Cert'e mi dev'us hont'i, — respond'is Nikolao Petroviĉ, pli kaj pli ruĝ'iĝ'ant'e.

— Las'u, patr'o, mi pet'as vi'n! — Arkadi'o amik'e ek'rid'et'is. “Pri kio li sen'kulp'ig'as si'n!” pens'is la jun'a hom'o, kaj sent'o de indulg'o kaj am'o al la bon'a kaj mal'fort'a patr'o, miks'it'a kun sent'o de sekret'a super'ec'o, plen'ig'is li'a'n anim'o'n. — Las'u, mi pet'as vi'n, — ripet'is li, ne'vol'e ĝu'ant'e la konsci'o'n pri la propr'a'j progres'em'o kaj sen'de'pend'ec'o.

Nikolao Petroviĉ ek'rigard'is li'n el sub la fingr'o'j de l’ man'o, per kiu li frot'is si'a'n frunt'o'n, kaj io pik'is li'a'n kor'o'n ... Sed li tuj akuz'is si'n mem.

— Jen komenc'iĝ'as jam ni'a'j kamp'o'j, — ek'parol'is li post long'a silent'o.

— Kaj rekt'e antaŭ ni est'as ni'a arb'ar'o, ŝajn'as al mi? — demand'is Arkadi'o.

— Jes, ni'a. Sed mi ĝi'n vend'is. En la nun'a jar'o oni hak'os ĝi'n.

— Kial vi vend'is ĝi'n?

— Mi bezon'is mon'o'n; krom tio ĉi tiu ter'o aparten'os baldaŭ al la kamp'ar'an'o'j.

— Kiu'j ne pag'as al vi la lu'o'pag'o'n.

— Tio est'as ili'a afer'o: ceter'e ven'os ja iam temp'o, kiam ili pag'os.

— Bel'a arb'ar'o, domaĝ'e est'as, — rimark'is Arkadi'o, kaj komenc'is ĉirkaŭ'rigard'i.

La region'o, kiu'n ili tra'pas'is, ne pov'is est'i nom'at'a pentr'ind'a. Kamp'o'j, kamp'o'j sen'lim'a'j etend'iĝ'is ĝis la horizont'o, jen iom si'n lev'ant'e, jen mal'lev'ant'e; tie ĉi kaj tie oni vid'is mal'grand'a'j'n arb'ar'o'j'n, serpent'is inter'mont'o'j, kovr'it'a'j de mal'dens'a'j kaj mal'alt'a'j arb'et'o'j, re'memor'ig'ant'e al ili'a okul'o la propr'a'n bild'o'n sur la mal'nov'a'j plan'o'j de l’ temp'o'j de la imperi'estr'in'o Katerin'o. Oni renkont'is ankaŭ river'et'o'j'n kun de'ŝir'it'a'j bord'o'j, kaj mal'grand'a'j'n lag'et'o'j'n kun difekt'it'a'j akv'o'bar'o'j; vilaĝ'o'j'n kun mal'alt'a'j kaban'o'j, kovr'it'a'j per nigr'a'j pajl'a'j tegment'o'j, oft'e du'on'e for'ŝir'it'a'j; mizer'a'j'n garb'ej'o'j'n, por draŝ'i la gren'o'n, plekt'it'a'j'n el verg'o'j kun osced'ant'a'j pord'eg'o'j apud dezert'a'j draŝ'ej'o'j; jen mason'it'a'j'n preĝ'ej'o'j'n kun de'fal'ant'a stuk'aĵ'o, jen lign'a'j'n kun klin'iĝ'int'a'j kruc'o'j kaj ruin'ig'it'a'j tomb'ej'o'j. Io kun'prem'is iom post iom la kor'o'n de Arkadi'o. Kvazaŭ intenc'e ĉiu'j renkont'at'a'j kamp'ar'an'o'j hav'is mizer'a'n aspekt'o'n kaj rajd'is mal'gras'a'j'n ĉeval'aĉ'o'j'n: kvazaŭ almoz'ul'o'j en ĉifon'o'j star'is la apud'voj'a'j salik'o'j kun for'ŝir'it'a ŝel'o kaj romp'it'a'j branĉ'o'j; mal'gras'a'j vil'a'j, mizer'a'j bov'in'o'j avid'e pinĉ'is herb'o'n en la apud'voj'a'j kav'o'j. Ŝajn'is, ke ili ĵus si'n el'ŝir'is el ies kruel'a'j mort'ig'a'j ung'eg'o'j; la bild'o de la mizer'a'j best'o'j mez'e de la bel'a somer'a tag'o, re'memor'ig'is la fantom'o'n de la sen'esper'a, sen'fin'a vintr'o kun ĝi'a'j neĝ'blov'o'j, frost'o'j kaj glaci'o'j ... “Ne, pens'is Arkadi'o, ne riĉ'a est'as tiu ĉi region'o, ĝi frap'as la okul'o'n nek per bon'stat'o, nek per diligent'ec'o, ĝi ne pov'as, ne pov'as rest'i tia ... re'form'o'j est'as neces'a'j ... sed kiel plen'um'i ili'n, kio'n entrepren'i?...”

Tiel medit'is Arkadi'o ... kaj dum li medit'is, la printemp'o daŭr'ig'is si'a'n venk'a'n ir'o'n. Ĉio ĉirkaŭ'e est'is or'e verd'a, ĉio, vast'e kaj mol'e ond'is kaj bril'is sub la dolĉ'a spir'o de la varm'et'a vent'o, ĉio, — la arb'o'j, la arb'et'o'j, la herb'o'j; de ĉie flug'is la sen'inter'romp'a'j tril'o'j de la alaŭd'o'j; la vanel'o'j jen kri'is, rond'flug'ant'e super la mal'sek'a'j herb'ej'o'j, jen silent'e kur'is sur la ter'amas'o'j; promen'is la korv'o'j, kies nigr'a'j plum'o'j bel'e kontrast'is la delikat'a'n verd'o'n de la printemp'e sem'it'a'j, ankoraŭ mal'alt'a'j gren'o'j; ili mal'aper'is en la tritik'o, kaj nur de temp'o al temp'o oni pov'is vid'i ili'a'j'n kap'o'j'n en la verd'a'j ond'o'j. Arkadi'o rigard'is, rigard'is, kaj iom post iom mal'aper'is li'a'j medit'o'j ... Li de'ĵet'is de si la mantel'o'n kaj ek'rigard'is la patr'o'n per tiel gaj'a'j, infan'a'j okul'o'j, ke Nikolao Petroviĉ re'e ĉirkaŭ'pren'is li'n.

— Nun ni est'as jam proksim'e, — dir'is Nikolao Petroviĉ, — kiam ni ating'os ĉi tiu'n alt'aĵ'o'n, la dom'o jam est'os vid'ebl'a. Ni bon'e kaj feliĉ'e viv'os kun'e, Arkaŝa; vi help'os mi'n en la mastr'um'ad'o, se tio ne enu'ig'os vi'n. Ni dev'as nun far'iĝ'i intim'a'j, bon'e ek'kon'i unu la ali'a'n, ĉu ne ver'e?

— Cert'e, — respond'is Arkadi'o, — sed kia bel'a tag'o!

— Por solen'i vi'a'n ven'o'n, kar'a fil'o. Jes, la printemp'o est'as nun en si'a plen'a bril'o. Ceter'e mi tut'e konsent'as kun Puŝkin: Ĉu vi memor'as la vers'o'j'n en Eŭgen'o Onegin:

Mal'ĝoj’ por mi vi'a aper’,
Printemp’, printemp’ de l’ am’ la temp’!
Ho kia ...

— Arkadi'o, — ek'son'is el la tarantaso la voĉ'o de Bazarov, — send'u al mi alumet'o'n; mi ne pov'as ek'brul'ig'i la pip'o'n.

Nikolao Petroviĉ ek'silent'is, kaj Arkadi'o, kiu komenc'is li'n aŭskult'i ne sen mir'o, sed ne sen kun'sent'o, rapid'e pren'is el la poŝ'o skatol'et'o'n arĝent'a'n kun alumet'o'j kaj send'is ĝi'n al Bazarov per Petro.

— Ebl'e vi dezir'as cigar'o'n? — re'e kri'is al li Bazarov.

— Don'u, — respond'is Arkadi'o.

Petro re'ven'is en la kaleŝ'o'n kaj don'is al li kun la skatol'et'o nigr'a'n cigar'o'n. Arkadi'o tuj ek'fum'is, dis'vast'ig'ant'e ĉirkaŭ si tiel fort'a'n kaj acid'a'n odor'o'n de ne'freŝ'a tabak'o, ke Nikolao Petroviĉ, kiu neniam fum'is, de'turn'is la naz'o'n, ne'vol'e, sed ne'rimark'at'e, por ne ofend'i la fil'o'n.

Post kvar'on'hor'o ambaŭ kaleŝ'o'j halt'is antaŭ la peron'o de nov'a lign'a dom'o, ruĝ'kolor'it'a kaj kovr'it'a per fer'a, ruĝ'a tegment'o. Tio est'is Marin'o, nom'at'a ankaŭ la “Nov'a Farm'bien'o”, aŭ — de la kamp'ar'an'o'j — “Orf'dom'o”.

Iv

Ne ven'is ar'o da serv'ist'o'j renkont'e al la sinjor'o'j; aper'is nur unu knab'in'o dek'du'jar'a kaj post ŝi el'ir'is el la dom'o jun'ul'o, tre simil'ant'a Petron, vest'it'a per griz'a livre'a jak'o kun blank'a'j blazon'buton'o'j — la serv'ist'o de Paŭlo Petroviĉ. Li silent'e mal'ferm'is la pord'o'n de la kaleŝ'o kaj de'met'is la antaŭ'tuk'o'n de la tarantaso. Nikolao Petroviĉ kun la fil'o kaj kun Bazarov ir'is tra mal'lum'a kaj preskaŭ sen'mebl'a ĉambr'o, de post kies pord'o aper'is kaj tuj si'n kaŝ'is jun'a vir'in'a vizaĝ'o, en salon'o'n, jam modern'e mebl'it'a'n.

— Jen ni est'as hejm'e, — dir'is Nikolao Petroviĉ de'met'ant'e si'a'n ĉap'o'n kaj sku'ant'e la har'o'j'n. — La ĉef'a afer'o nun est'as vesper'manĝ'i kaj ripoz'i.

— Ver'e, ne mal'bon'e est'us i'o'n manĝ'i, — rimark'is Bazarov, etend'ant'e la membr'o'j'n kaj sid'iĝ'ant'e sur kanap'o.

— Jes, jes, oni don'u la vesper'manĝ'o'n, oni don'u plej baldaŭ. — Nikolao Petroviĉ, oni ne sci'as kial, komenc'is pied'frap'i. — Jen ven'as Prokofiĉ ĝust'a'temp'e.

En'ir'is hom'o ses'dek'jar'a, blank'har'a, mal'gras'a kaj alt'a, en kaŝtan'kolor'a frak'o kun kupr'a'j buton'o'j kaj kun roz'a tuk'o sur la kol'o. Li ek'rid'et'is, kis'is la man'o'n de Arkadi'o, kaj salut'int'e la gast'o'n, re'ir'is al la pord'o kaj met'is la man'o'j'n sur la dors'o.

— Jen li, Prokofiĉ, — komenc'is Nikolao Petroviĉ. — Fin'e li ven'is al ni ... Kiel vi trov'as li'n?

— En plej bon'a stat'o, — respond'is la mal'jun'ul'o kaj re'e ek'rid'et'is, sed tuj li sulk'ig'is si'a'j'n dens'a'j'n brov'o'j'n. — Ĉu vi ordon'as prepar'i la tabl'o'n? — demand'is li, kun grav'a mien'o.

— Jes, mi pet'as vi'n. Sed ĉu vi ne ir'os antaŭ'e en vi'a'n ĉambr'o'n, Eŭgen'o Vasiliĉ?

— Ne, mi dank'as. Ordon'u nur port'i tie'n mi'a'n valiz'o'n kaj ĉi tiu'n vest'aĉ'o'n, — al'don'is li, de'met'ant'e si'a'n kitel'o'n.

— Tre bon'e. Prokofiĉ, pren'u la mantel'o'n de l’ sinjor'o.

Prokofiĉ, ne sen mir'o, pren'is per ambaŭ man'o'j la “vest'aĉ'o'n”, de Bazarov kaj alt'e lev'int'e ĝi'n super la kap'o, for'ir'is sur la pint'o'j de la pied'fingr'o'j.

— Kaj vi, Arkadi'o, ĉu vi ne vol'as por unu moment'o ir'i en vi'a'n ĉambr'o'n?

— Jes, mi dev'as mi'n iom pur'ig'i, — respond'is Arkadi'o kaj si'n direkt'is al la pord'o, sed en la sam'a moment'o en'ir'is en la salon'o'n hom'o de mez'a kresk'o, vest'it'a per long'a angl'a suit, mal'alt'a kravat'o laŭ la last'a mod'o kaj lak'it'a'j du'on'ŝu'o'j. Tio est'is Paŭlo Petroviĉ Kirsanov. Li ŝajn'is kvar'dek'kvin-jar'a: li'a'j mal'long'e tond'it'a'j griz'a'j har'o'j hav'is la bril'o'n de nov'a arĝent'o; li'a vizaĝ'o, iom gal'kolor'a, sed sen sulk'o'j, ekstrem'e regul'a kaj pur'a, est'is kvazaŭ ĉiz'it'a de lert'a art'ist'o. Oni tuj konstat'is, ke iam li cert'e est'is tre bel'a: precip'e rimark'ind'a'j est'is li'a'j bril'a'j, nigr'a'j oval'a'j okul'o'j. La tut'a aspekt'o de la onkl'o de Arkadi'o konserv'is ankoraŭ la harmoni'o'n de la jun'ec'o kaj tiu'n em'o'n supr'e'n, for de la ter'o, kiu ordinar'e mal'aper'as post la du'dek'a jar'o.

Paŭlo Petroviĉ el'tir'is el la poŝ'o de la pantalon'o si'a'n bel'a'n man'o'n kun long'a'j roz'a'j ung'o'j, man'o'n, kiu ŝajn'is ankoraŭ pli bel'a de la neĝ'a blank'a man'um'o, buton'um'it'a per grand'a opal'o, kaj etend'is ĝi'n al la nev'o. Plen'um'int'e antaŭ'e la eŭrop'a'n “shake hands”, li tri'foj'e, rus'e, kis'is li'n, tio est'as tri'foj'e tuŝ'et'is li'a'j'n vang'o'j'n per si'a'j parfum'it'a'j lip'har'o'j kaj dir'is:

— Bon'ven'o'n al vi!

Nikolao Petroviĉ prezent'is li'n al Bazarov: Paŭlo Petroviĉ iom klin'is si'a'n fleks'ebl'a'n korp'o'n kaj ek'rid'et'is, sed la man'o'n li ne etend'is kaj eĉ re'met'is ĝi'n en la poŝ'o'n.

— Mi jam komenc'is pens'i, ke vi ne ven'os hodiaŭ, — ek'parol'is li per agrabl'a voĉ'o, afabl'e balanc'iĝ'ant'e, mov'ant'e la ŝultr'o'j'n kaj montr'ant'e la bel'eg'a'j'n dent'o'j'n... — Ĉu io okaz'is dum la voj'o?

— Neni'o, — respond'is Arkadi'o, — ni simpl'e ne tre rapid'is. Nun ni est'as mal'sat'a'j kiel lup'o'j. Rapid'ig'u Prokofiĉon, kar'a patr'o, kaj mi tuj re'ven'os.

— Atend'u, mi ir'os kun vi, — ek'kri'is Bazarov, subit'e salt'e lev'iĝ'ant'e de la kanap'o.

Ambaŭ jun'ul'o'j el'ir'is.

— Kiu li est'as? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Amik'o de Arkaŝa, tre inteligent'a hom'o, laŭ li'a dir'o.

— Ĉu li gast'os ĉe ni?

— Jes, jes.

Paŭlo Petroviĉ frap'is la tabl'o'n per la ung'o'j:

— Mi trov'as, ke Arkadi'o s’est degourdi — rimark'is li, — mi est'as kontent'a, ke li re'ven'is.

Ĉe la vesper'manĝ'o oni mal'mult'e parol'is. Precip'e Bazarov dir'is preskaŭ neni'o'n, sed manĝ'is mult'e. Nikolao Petroviĉ rakont'is divers'a'j'n okaz'o'j'n el si'a farm'viv'o, kiel li nom'is ĝi'n, esprim'is si'a'n opini'o'n pri la re'form'o'j, projekt'at'a'j de la reg'ist'ar'o, pri la komitat'o'j, deput'at'o'j, pri la neces'o de ter'kultur'a'j maŝin'o'j k.t.p. Paŭlo Petroviĉ mal'rapid'e promen'is tie'n kaj re'e'n en la manĝ'o'ĉambr'o (li neniam vesper'manĝ'is), de temp'o al temp'o trink'ant'e kelk'e da gut'o'j el pokal'o, plen'ig'it'a per ruĝ'a vin'o, kaj ankoraŭ pli mal'oft'e komunik'ant'e si'a'n rimark'o'n aŭ, pli ĝust'e, ek'kri'o'n, kiel — “a, eh, hm!.” Arkadi'o rakont'is kelk'e da peterburgaj nov'aĵ'o'j, sed li sent'is si'n iom ĝen'at'a, kiel ordinar'e jun'a hom'o, kiu antaŭ ne'long'e ĉes'is est'i infan'o kaj re'ven'is en la lok'o'n, kie oni rigard'as li'n kiel infan'o'n kaj kondut'as kun li, kiel kun infan'o. Li sen'bezon'e pli'long'ig'is la fraz'o'j'n, evit'is la vort'o'n “pa'ĉj'o”, kaj eĉ unu'foj'e anstataŭ'ig'is ĝi'n per “patr'o”, kio'n li tamen el'parol'is, tra la dent'o'j: kun afekt'it'a indiferent'ec'o verŝ'is al si en glas'o'n mult'e pli da vin'o, ol li dezir'is da ĝi, kaj trink'is ĉiom. Prokofiĉ ne de'turn'is de li la okul'o'j'n kaj ne ĉes'is mov'i la lip'o'j'n, kvazaŭ maĉ'ant'e i'o'n. Post la vesper'manĝ'o ĉiu'j tuj dis'ir'is.

— Ia strang'ul'o est'as vi'a onkl'o, — dir'is al Arkadi'o Bazarov sid'ant'e en negliĝ'a vest'o ĉe li'a lit'o kaj fum'ant'e mal'long'a'n, pip'o'n. — Kia elegant'ec'o en kamp'ar'o! Kaj la ung'o'j, ung'o'j! Oni pov'us send'i ili'n en ekspozici'o'n!

— Vi ne sci'as, — respond'is Arkadi'o, — li est'is leon'o en si'a temp'o, mi iam rakont'os al vi li'a'n histori'o'n. Li est'is bel'ul'o, turn'is la kap'o'j'n al la vir'in'o'j.

— Jen la kaŭz'o! Li re'memor'as ankoraŭ la bon'a'n temp'o'n. Bedaŭr'ind'e, neniu'n li pov'as ĉarm'i ĉi tie. Mi sen'ĉes'e rigard'is li'n: kia'j'n kol'um'o'j'n li hav'as, kvazaŭ marmor'a'j'n, kaj la menton'o, kiel bel'e ĝi est'as raz'it'a. Arkadi'o Nikolaiĉ, tio ja est'as rid'ind'a?

— Ebl'e. Sed, ver'e, li est'as tre bon'a hom'o.

— Bel'a ekzempler'o por arkeolog'o! Kaj vi'a patr'o est'as brav'a hom'o. Li sen'bezon'e leg'as vers'aĵ'o'j'n kaj ne est'as tre spert'a en la ter'kultur'ad'o, sed li est'as bon'ul'o.

— Mi'a patr'o est'as or'kor'a hom'o.

— Ĉu vi rimark'is, ke li sent'as si'n ĝen'at'a!

Arkadi'o jes'e balanc'is la kap'o'n, kvazaŭ li mem sent'us neni'a'n ĝen'o'n.

— Strang'a'j hom'o'j, — daŭr'ig'is Bazarov, — est'as ĉi tiu'j griz'har'a'j romantik'ul'o'j! Ili don'as al si'a nerv'a sistem'o tia'n evolu'o'n, ke la egal'pez'o est'as romp'it'a. Nun adiaŭ! En mi'a ĉambr'o est'as angl'a lav'vaz'o, sed la pord'o ne ferm'iĝ'as. Tamen oni ne dev'as mal'ŝat'i la angl'a'j'n lav'vaz'o'j'n, tio est'as la progres'o!

Bazarov for'ir'is kaj Arkadi'o'n ek'reg'is ĝoj'a sent'o. Dolĉ'e est'as ek'dorm'i en la patr'a dom'o sur kon'at'a lit'o, sub kovr'il'o, kiu est'is kudr'it'a de am'at'a'j man'o'j, ebl'e de la man'o'j de la vart'ist'in'o, de tiu'j man'o'j, kares'a'j, bon'a'j, sen'lac'a'j. Arkadi'o re'memor'is Jegorovna-n, ek'sopir'is kaj dezir'is al ŝi la ĉiel'a'n feliĉ'o'n ... Por si mem li ne preĝ'is.

Ambaŭ amik'o'j baldaŭ ek'dorm'is, sed ali'a'j person'o'j en la dom'o ne dorm'is. La re'ven'o de la fil'o ekscit'is Nikolaon Petroviĉ. Li kuŝ'iĝ'is, sed ne esting'is la kandel'o'n kaj apog'int'e la kap'o'n sur la man'o, medit'is long'a'j'n medit'o'j'n. Li'a frat'o sid'is long'e post la nokt'o'mez'o en si'a kabinet'o, sur larĝ'a apog'seĝ'o, antaŭ la kamen'o, en kiu brul'et'is ŝton'karb'o. Paŭlo Petroviĉ ne sen'vest'ig'is si'n, li nur anstataŭ'is la lak'it'a'j'n du'on'ŝu'o'j'n per ĥin'a'j ruĝ'a'j pantofl'o'j sen kalkan'um'o'j. Li ten'is en la man'o'j la last'a'n numer'o'n de Galignani, sed li ne leg'is; li fiks'e rigard'is la fajr'uj'o'n, kie jen mort'ant'e, jen ek'flam'ant'e, trem'is blu'et'a fajr'o ... Di'o sci'as, kie vag'is li'a'j pens'o'j, sed ne sol'e en la temp'o est'int'a ili vag'is: la esprim'o de li'a vizaĝ'o est'is absorb'it'a kaj mal'gaj'a, kio ne okaz'as, kiam oni pens'as nur pri re'memor'o'j. Kaj en mal'grand'a post'a ĉambr'o, sur grand'a kofr'o, sid'is jun'a vir'in'o en blu'a mal'long'a mantel'o kun blank'a tuk'o sur la nigr'a'j har'o'j. Tio est'is Feniĉka. Ŝi jen aŭskult'is, jen dorm'et'is, jen rigard'is la mal'ferm'it'a'n pord'o'n, post kiu est'is vid'ebl'a infan'a lit'o kaj est'is aŭd'ebl'a egal'a spir'ad'o de dorm'ant'a infan'o.

V

En la sekv'int'a maten'o Bazarov vek'iĝ'is la unu'a kaj el'ir'is el la dom'o. “Eh”, pens'is li, ĉirkaŭ'rigard'ant'e, “la region'o ne est'as tre bel'a!” Kiam Nikolao Petroviĉ fond'is la nov'a'j'n rilat'o'j'n kun la kamp'ar'an'o'j, li dev'is pren'i por la nov'a'j konstru'aĵ'o'j kvar hektar'o'j'n da tut'e eben'a kaj nud'a kamp'o. Li konstru'is dom'o'n, loĝ'ej'o'j'n por la serv'ist'o'j, stal'o'j'n k.t.p., fos'is lag'et'o'n kaj du put'o'j'n, plant'is ĝarden'o'n; sed la jun'a'j arb'o'j ne kresk'is, en la lag'et'o kolekt'iĝ'is tre mal'mult'e da akv'o, en la put'o'j la akv'o est'is iom sal'gust'a. Sol'e laŭb'o el akaci'o'j kaj siring'o'j don'is bel'a'n ombr'o'n; ia'foj'e oni en ĝi trink'is te'o'n kaj tag'manĝ'is. Bazarov en la daŭr'o de kelk'e da minut'o'j tra'kur'is ĉiu'j'n voj'et'o'j'n de la ĝarden'o, ir'is al la kort'o de la brut'o'j, en la stal'o'j'n, trov'is du knab'o'j'n, infan'o'j'n de serv'ist'o'j, kaj tuj kon'iĝ'is kun ili. Li ir'is kun ili al mal'grand'a marĉ'o, unu verst'o'n de la dom'o, por kapt'i ran'o'j'n.

— Por kio vi bezon'as ran'o'j'n, sinjor'o? — demand'is li'n unu el la knab'o'j.

— Jen por kio, — respond'is al li Bazarov, kiu posed'is special'a'n talent'o'n nask'i fid'o'n de la hom'o'j de la mal'alt'a klas'o, kvankam li neniam indulg'is ili'n kaj mal'estim'e ag'is kun ili: — Mi dis'tranĉ'os ran'o'n kaj vid'os, kio far'iĝ'as en tia intern'o; ankaŭ vi kaj mi est'as ran'o'j, sed ran'o'j, kiu'j paŝ'as sur du pied'o'j; mi ek'sci'os, kio far'ig'as en ni'a intern'o.

— Por kio vi bezon'as tio'n sci'i?

— Por ne erar'i, kiam vi est'os mal'san'a, kaj mi dev'os kurac'i vi'n.

— Vi do est'as doĥtoro?

— Jes.

— Vasjka, aŭskult'u, la sinjor'o dir'as, ke ni est'as ran'o'j. Strang'e!

— Mi tim'as la ran'o'j'n, — dir'is Vasjka, knab'o sep'jar'a, kun kap'o, blank'a kiel lin'o, en blank'a bluz'o kun star'ant'a kol'um'o, nud'pied'a.

— Kial tim'i ili'n? Ĉu ili mord'as?

— Ir'u en la akv'o'n, filozof'o'j! — inter'romp'is ili'n Bazarov.

Dum'e, ankaŭ Nikolao Petroviĉ vek'iĝ'is kaj ir'is al Arkadi'o, kiu'n li trov'is jam vest'it'a. La patr'o kaj la fil'o el'ir'is sur la teras'o'n, ŝirm'it'a'n per markez'o; apud la balustrad'o, sur tabl'o, inter grand'a'j siring'a'j buked'o'j, jam bol'is la samovar'o. Baldaŭ aper'is knab'in'o, la sam'a, kiu hieraŭ la unu'a ir'is renkont'e al la ven'int'o'j, kaj dir'is per mal'laŭt'a voĉ'o:

— Fedosia Nikolavna fart'as ne tut'e bon'e, ne pov'as ven'i. Ŝi ordon'is demand'i, ĉu vi mem prepar'os la te'o'n, aŭ ĉu oni dev'as al'send'i Duniaŝan!

— Mi verŝ'os mem, — rapid'e respond'is al ŝi Nikolao Petroviĉ. — Vi, Arkadi'o, ĉu vi trink'as la te'o'n kun krem'o aŭ kun citron'o?

— Kun krem'o, — respond'is Arkadi'o kaj post mal'long'a silent'o li dir'is demand'e: — Kar'a patr'o?

Nikolao Petroviĉ konfuz'it'e ek'rigard'is la fil'o'n.

— Kio? — dir'is li.

Arkadi'o mal'lev'is la okul'o'j'n.

— Pardon'u, kar'a patr'o, ebl'e mi'a demand'o ŝajn'os al vi ne'konven'a, — komenc'is li, — sed vi mem per vi'a hieraŭ'a mal'kaŝ'em'o ekscit'as mi'n al mal'kaŝ'em'o ... ĉu vi ne koler'os?...

— Parol'u!

— Vi kuraĝ'ig'as mi'n demand'i ... Ĉu Fen ... ĉu ŝi tial ne ven'as verŝ'i la te'o'n, ke mi est'as ĉi tie?

Nikolao Petroviĉ si'n iom de'turn'is.

— Ebl'e, — dir'is li fin'e, — ŝi supoz'as ... ŝi hont'as...

Arkadi'o rapid'e turn'is la okul'o'j'n al la patr'o.

— Sen'kaŭz'e ŝi hont'as. Unu'e, vi ja kon'as mi'a'n pens'manier'o'n (al Arkadi'o agrabl'e est'is dir'i ĉi tiu'j'n vort'o'j'n), kaj du'e, mi tut'e ne vol'as eĉ en plej mal'grand'a bagatel'o ĝen'i vi'a'n viv'o'n, vi'a'j'n kutim'o'j'n. Krom tio, mi est'as cert'a, ke vi ne pov'is far'i mal'bon'a'n elekt'o'n; se vi permes'is al ŝi viv'i sub la sam'a tegment'o, sekv'e ŝi merit'as tio'n; en ĉiu okaz'o, fil'o ne est'as juĝ'ant'o de si'a patr'o kaj precip'e de tia patr'o, kiu, kiel vi, neniam kaj en neni'o ĝen'is mi'a'n liber'ec'o'n.

La voĉ'o de Arkadi'o en la komenc'o trem'is: li sent'is si'n grand'anim'a, sed sam'temp'e li kompren'is, ke li kvazaŭ don'as lecion'o'n al si'a patr'o; sed la son'o de la propr'a'j vort'o'j fort'e impres'as la hom'o'n, kaj Arkadi'o dir'is la last'a'j'n vort'o'j'n firm'e, eĉ kun iom da deklam'o.

— Dank'o'n, Arkaŝa, — dir'is Nikolao Petroviĉ per surd'a voĉ'o, kaj re'e frot'ant'e la frunt'o'n kaj brov'o'j'n per la fingr'o'j. — Vi'a'j supoz'o'j efektiv'e est'as brav'a'j: cert'e, se la knab'in'o ne merit'us ... Tio ne est'as simpl'a kapric'o. Ne facil'e est'as al mi parol'i kun vi pri tio; sed vi kompren'as, ke mal'facil'e est'is al ŝi aper'i ĉi tie antaŭ vi, precip'e en la unu'a tag'o post vi'a ven'o.

— En tia okaz'o mi mem ir'os al ŝi, — ek'kri'is Arkadi'o kun nov'a al'flu'o de grand'anim'a'j sent'o'j, kaj salt'e lev'iĝ'is de la seĝ'o. — Mi klar'ig'os al ŝi, ke ŝi tut'e ne bezon'as hont'i antaŭ mi.

Ankaŭ Nikolao Petroviĉ lev'iĝ'is.

— Arkadi'o, — komenc'is li, — mi pet'as vi'n ... ne ebl'e est'as ... tie ... Mi ne antaŭ'sci'ig'is al vi ...

Sed Arkadi'o ne aŭskult'is plu kaj for'kur'is de la teras'o. Nikolao Petroviĉ sekv'is li'n per la okul'o'j kaj konfuz'it'a fal'is sur la seĝ'o'n. Li'a kor'o ek'trem'is ... Ĉu prezent'is si'n en tiu moment'o antaŭ li'a'j okul'o'j la ne'evit'ebl'a strang'ec'o de la est'ont'a'j rilat'o'j inter li kaj la fil'o, ĉu li konsci'is, ke ebl'e pli grand'a'n estim'o'n al li montr'us Arkadi'o, se li tut'e ne tuŝ'us la afer'o'n, ĉu li riproĉ'is al si mem si'a'n mal'fort'ec'o'n? — mal'facil'e est'as dir'i; ĉiu'j ĉi sent'o'j ne'klar'e aper'is en li'a konsci'o, la ruĝ'o ne for'las'is li'a'n vizaĝ'o'n kaj li'a kor'o trem'is.

Ek'son'is rapid'a'j paŝ'o'j, kaj Arkadi'o sur'ir'is la teras'o'n.

— Ni kon'iĝ'is, patr'o! — ek'kri'is li kun esprim'o de amik'a kaj bon'kor'a triumf'o sur la vizaĝ'o. — Fedosia Nikolavna efektiv'e ne tut'e bon'e fart'as hodiaŭ kaj ven'os iom post'e. Sed kial vi ne dir'is al mi, ke mi hav'as frat'o'n? Jam hieraŭ vesper'e mi kis'us li'n, kiel mi kis'is li'n hodiaŭ.

Nikolao Petroviĉ vol'is i'o'n dir'i, vol'is si'n lev'i kaj mal'ferm'i la brak'o'j'n ... Arkadi'o si'n ĵet'is al li'a kol'o.

— Kio? Vi re'e kis'as unu la ali'a'n? — ek'son'is post ili la voĉ'o de Paŭlo Petroviĉ.

La patr'o kaj la fil'o egal'e ek'ĝoj'is, vid'ant'e li'n en tiu moment'o; ekzist'as kor'tuŝ'ant'a'j situaci'o'j, kies fin'o'n tamen oni dezir'as vid'i plej baldaŭ.

— Kio mir'ig'as vi'n? — gaj'e dir'is Nikolao Petroviĉ. — Arkaŝa fin'e re'ven'is al mi ... Mi ne hav'is ankoraŭ sufiĉ'e da temp'o, de la hieraŭ'a tag'o, sat'e rigard'i li'n.

— Mi tut'e ne mir'as, — rimark'is Paŭlo Petroviĉ, — mi eĉ mem volont'e ĉirkaŭ'pren'us li'n.

Arkadi'o proksim'iĝ'is al la onkl'o kaj re'e ek'sent'is sur la vang'o'j la tuŝ'o'n de li'a'j bon'odor'a'j lip'har'o'j. Paŭlo Petroviĉ sid'iĝ'is ĉe la tabl'o. Li port'is elegant'a'n maten'a'n kostum'o'n laŭ la angl'a gust'o; li'a'n kap'o'n ornam'is mal'grand'a fez'o. Ĉi tiu fez'o kaj ne'zorg'e lig'it'a kravat'o alud'is la liber'ec'o'n de la kamp'ar'a viv'o; sed la rigid'a kol'um'o de la ĉemiz'o kun ordinar'a sen'kompat'ec'o si'n apog'is je raz'it'a menton'o; est'as ver'e, ke la ĉemiz'o ne est'is blank'a, sed mult'kolor'a, kiel konven'as por la maten'a tualet'o.

— Kie est'as vi'a nov'a amik'o? — demand'is li Arkadi'o'n.

— Li ne est'as hejm'e; li ordinar'e fru'e lev'iĝ'as kaj promen'as. Sed mi pet'as vi'n, tut'e li'n ne atent'u; li ne am'as ceremoni'o'j'n.

— Jes, tio'n oni vid'as. — Paŭlo Petroviĉ komenc'is, ne rapid'ant'e, ŝmir'i pan'o'n per buter'o. — Ĉu li long'e gast'os ĉe ni?

— Mi ne sci'as. Li halt'is ĉe ni sur'voj'e al la patr'o.

— Kie loĝ'as li'a patr'o!

— En ni'a guberni'o, ok'dek verst'o'j'n de tie ĉi. Li hav'as tie mal'grand'a'n bien'o'n. Li est'is iam regiment'a doktor'o.

— Te ... te ... te ... Mi sen'ĉes'e demand'is mi'n mem, kie mi aŭd'is ĉi tiu'n nom'o'n: Bazarov? ... Nikolao, ĉu vi re'memor'as, en la divizi'o de ni'a patr'o est'is kurac'ist'o Bazarov?

— Ŝajn'as, jes.

— Cert'e, cert'e. Do tiu kurac'ist'o est'as li'a patr'o. Hm! — Paŭlo Petroviĉ ek'mov'is la lip'har'o'j'n. — Kaj sinjor'o Bazarov mem, kio li est'as? — demand'is li mal'rapid'e.

— Kio est'as Bazarov? — Arkadi'o ek'rid'et'is. — Se vi dezir'as, onkl'o, mi dir'os al vi, kio li est'as efektiv'e.

— Mi pet'as vi'n, nev'o.

— Li est'as nihilist'o.

— Kio! — demand'is Nikolao Petroviĉ, kaj Paŭlo Petroviĉ lev'is la tranĉ'il'o'n kun pec'o da buter'o sur ĝi'a ekstrem'o kaj rest'is sen'mov'a.

— Li est'as nihilist'o, — ripet'is Arkadi'o.

— Nihilist'o, — dir'is Nikolao Petroviĉ. — La vort'o de'ven'as de la latin'a nihil, “neni'o”, kiom mi pov'as juĝ'i; do ĝi signif'as hom'o'n, kiu ... neni'o'n ŝat'as?

— Dir'u: kiu neni'o'n respekt'as, — inter'romp'is Paŭlo Petroviĉ kaj re'komenc'is ŝmir'i la pan'o'n.

— Kiu rigard'as ĉio'n de kritik'a vid'punkt'o, — rimark'is Arkadi'o.

— Ĉu tio ne est'as la sam'o? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Ne, ne la sam'o. Nihilist'o est'as hom'o, kiu klin'as la kap'o'n antaŭ neni'u aŭtoritat'o, kiu akcept'as neniu'n princip'o'n sen esplor'o, kiel ajn grand'a est'as la respekt'o, kiu'n ĝu'as ĉi tiu princip'o.

— Kaj vi trov'as, ke tio est'as bon'a? — inter'romp'is Paŭlo Petroviĉ.

— Tio de'pend'as de la person'o, onkl'o. Por unu tio est'as bon'a, kaj por ali'a, kontraŭ'e, tre mal'bon'a.

— Jen kio. Nu, mi vid'as, ke tio est'as ekster ni'a kompren'o. Ni, hom'o'j de la mal'nov'a temp'o, ni opini'as, ke sen princip'o'j (Paŭlo Petroviĉ el'parol'is ĉi tiu'n vort'o'n mol'e, laŭ la franc'a manier'o; Arkadi'o, kontraŭ'e, mal'mol'e, fort'e akcent'ant'e la unu'a'n silab'o'n), sen princip'o'j, akcept'it'a'j, kiel vi dir'as, blind'e, sen esplor'o, oni ne pov'as far'i unu paŝ'o'n, ek'spir'i. Vous avez changé tout cela, don'u al vi Di'o san'o'n kaj la rang'o'n de general'o, kaj ni nur admir'os vi'n, sinjor'o'j ... kiel vi dir'as?

— Nihilist'o'j, — respond'is Arkadi'o, akcent'ant'e ĉiu'n silab'o'n.

— Jes. Iam est'is hegel'ist'o'j, kaj nun nihilist'o'j. Ni vid'os, kiel vi ekzist'os en mal'plen'aĵ'o, en sen'aer'a spac'o; kaj nun sonor'ig'u, mi pet'as vi'n, frat'o Nikolao Petroviĉ, jam est'as temp'o por mi trink'i la kaka'o'n.

Nikolao Petroviĉ sonor'ig'is kaj ek'kri'is: “Duniaŝa!” Sed anstataŭ Duniaŝa sur la teras'o'n ven'is Feniĉka mem. Tio est'is jun'a vir'in'o, du'dek'tri'jar'a, blank'a kaj rond'et'a, kun mal'hel'a'j har'o'j kaj okul'o'j, kun ruĝ'a'j kaj plen'a'j lip'o'j, kiel tiu'j de infan'o kaj kun mal'grand'a'j delikat'a'j man'o'j. Ŝi port'is pur'a'n perkal'a'n vest'o'n; blu'a nov'a tuk'o mal'pez'e kuŝ'is sur ŝi'a'j rond'a'j ŝultr'o'j. Ŝi port'is grand'a'n tas'o'n da kaka'o kaj met'int'e ĝi'n antaŭ Paŭlo Petroviĉ, ruĝ'iĝ'is: varm'a sang'o dis'flu'is kiel ruĝ'a ond'o sub la mal'dik'a haŭt'o de ŝi'a am'ind'a vizaĝ'o. Ŝajn'is, ke ŝi riproĉ'as al si, ke ŝi ven'is, kaj sam'temp'e, ŝi kvazaŭ sent'is, ke ŝi hav'as la rajt'o'n ven'i.

Paŭlo Petroviĉ sever'e sulk'ig'is la brov'o'j'n, kaj Nikolao Petroviĉ konfuz'iĝ'is.

— Bon'a'n tag'o'n, Feniĉka, — dir'is li tra la dent'o'j.

— Bon'a'n tag'o'n, — respond'is ŝi per ne'laŭt'a, sed sonor'a voĉ'o, kaj for'ir'is mal'rapid'e, ĵet'int'e ne rimark'at'e rigard'o'n al Arkadi'o kiu amik'e rid'et'is al ŝi. Ŝi paŝ'is iom balanc'iĝ'ant'e, sed ankaŭ tio est'is bel'et'a ĉe ŝi.

Sur la teras'o dum kelk'e da minut'o'j reg'is silent'o. Paŭlo Petroviĉ trink'is si'a'n kaka'o'n, kaj subit'e li lev'is la kap'o'n.

— Jen la sinjor'o nihilist'o komplez'e ir'as al ni, — dir'is li du'on'voĉ'e.

Efektiv'e, en la ĝarden'o ir'is Bazarov, trans'paŝ'ant'e la flor'bed'o'j'n. Li'a tol'a palt'o kaj pantalon'o est'is mal'pur'ig'it'a'j de kot'o; marĉ'a kroĉ'a veget'aĵ'o serpent'e ĉirkaŭ'is la supr'o'n de li'a mal'nov'a, rond'a ĉapel'o; en la dekstr'a man'o li ten'is mal'grand'a'n sak'o'n; en la sak'o mov'iĝ'is io viv'ant'a. Li rapid'e proksim'iĝ'is al la teras'o, iom klin'is la kap'o'n kaj dir'is:

— Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o'j; pardon'u, ke mi ven'as mal'fru'e; mi tuj re'ven'os; mi dev'as lok'i i'e'n mi'a'j'n kapt'it'o'j'n.

— Kio'n vi hav'as, hirud'o'j'n? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Ne, ran'o'j'n.

— Ĉu vi manĝ'as aŭ eduk'as ili'n?

— Ili serv'as al mi por eksperiment'o'j, — indiferent'e dir'is Bazarov kaj ir'is en la dom'o'n.

— Li tranĉ'os ili'n, — dir'is Paŭlo Petroviĉ. — Li ne kred'as je la princip'o'j, sed kred'as je la ran'o'j.

Arkadi'o kompat'e rigard'is la onkl'o'n; Nikolao Petroviĉ lev'is kaŝ'e la ŝultr'o'j'n. Paŭlo Petroviĉ mem rimark'is, ke li'a sprit'aĵ'o mal'sukces'is kaj komenc'is parol'i pri la ter'kultur'a'j afer'o'j kaj pri la nov'a intendant'o, kiu plend'is al li, ke la serv'ist'o Foma “diboĉ'as”, kaj taŭg'as por neni'o. “Tia Ezop'o li est'as”, dir'is la intendant'o, “ĉie li akir'is mal'bon'a'n fam'o'n, serv'as ne long'e kaj for'ir'as kun si'a mal'saĝ'ec'o.”

Vi

Bazarov re'ven'is, sid'iĝ'is ĉe la tabl'o kaj komenc'is rapid'e trink'i te'o'n. Ambaŭ frat'o'j silent'e rigard'is unu la ali'a'n, kaj Arkadi'o kaŝ'at'e rigard'is jen la patr'o'n, jen la onkl'o'n.

— Ĉu vi est'is mal'proksim'e? — demand'is fin'e Nikolao Petroviĉ.

— Ĉe la marĉ'o, apud la tremol'a arb'ar'o. Mi for'tim'ig'is kvin, ses skolop'o'j'n; vi pov'as mort'paf'i ili'n, Arkadi'o.

— Kaj vi ne ĉas'as?

— Ne.

— Ĉu vi vi'n okup'as special'e per la fizik'o? — demand'is si'a'vic'e Paŭlo Petroviĉ.

— Per la fizik'o, jes. Ĝeneral'e per la natur'scienc'o'j.

— Oni dir'as, ke la ĝerman'o'j en la last'a'j jar'o'j far'is grand'a'j'n progres'o'j'n en tiu'j ĉi scienc'o'j.

— Jes, la german'o'j est'as ni'a'j instru'ant'o'j en ili, — respond'is indiferent'e Bazarov.

La form'o'n “ĝerman'o'j”, mal'oft'e uz'at'a'n en la rus'a lingv'o, Paŭlo Petroviĉ uz'is en ironi'a senc'o, sed neni'u rimark'is la sprit'aĵ'o'n.

— Vi tiel alt'e ŝat'as la german'o'j'n? — dir'is Paŭlo Petroviĉ kun afekt'it'a ĝentil'ec'o. Li komenc'is sent'i sekret'a'n incit'o'n. Li'a aristokrat'a natur'o ne pov'is toler'i la plen'a'n indiferent'ec'o'n de Bazarov. Ĉi tiu fil'o de kurac'ist'o ne sol'e ne sent'is si'n ĝen'at'a, li eĉ respond'is sek'e kaj ne'volont'e, kaj en la son'o de li'a voĉ'o est'is aŭd'ebl'a io krud'a, preskaŭ mal'respekt'a.

— La tie'a'j scienc'ul'o'j est'as brav'a'j hom'o'j.

— Jes, jes. Pri la rus'a'j scienc'ul'o'j vi'a opini'o ne est'as kred'ebl'e sam'e flat'a?

— Vi ebl'e est'as prav'a.

— Vi'a sen'parti'ec'o est'as tre laŭd'ind'a, — dir'is Paŭlo Petroviĉ, si'n rekt'ig'ant'e kaj ĵet'ant'e la kap'o'n iom post'e'n... — Sed Arkadi'o Nikolaiĉ ĵus rakont'is al ni, ke vi akcept'as neniu'n aŭtoritat'o'n? Vi ne kred'as je ili?

— Kial mi dev'as akcept'i ili'n? Kaj al kio mi dev'as kred'i? Se oni dir'as al mi i'o'n saĝ'a'n, mi konsent'as, jen est'as ĉio.

— La german'o'j do ĉiam dir'as i'o'n saĝ'a'n? — demand'is Paŭlo Petroviĉ, kaj li'a vizaĝ'o pren'is tiel indiferent'a'n kaj medit'a'n esprim'o'n, kvazaŭ li tut'a dron'us en io super'ter'a.

— Ne ĉiu'j, — respond'is Bazarov kun halt'ig'at'a osced'o, kvazaŭ dezir'ant'e montr'i, ke li ne vol'as daŭr'ig'i la diskut'o'n.

Paŭlo Petroviĉ ek'rigard'is Arkadi'o'n, kvazaŭ por kompren'ig'i al li: “Oni ne pov'as ne'i, ke vi'a amik'o est'as ĝentil'a hom'o”.

— Kio koncern'as mi'n, — re'komenc'is li, ne sen iom da pen'o: — mi dev'as humil'e konfes'i, ke mi ne am'as la german'o'j'n. Pri la rus'a'j german'o'j mi eĉ ne parol'as; oni ja sci'as, kia'j bird'o'j ili est'as. Sed eĉ la german'a'j german'o'j ne ĝu'as mi'a'n ŝat'o'n. Iam ili est'is ankoraŭ toler'ebl'a'j: ili hav'is hom'o'j'n, kiel Schiller, Goethe ... Mi'a frat'o alt'e ŝat'as ĉi tiu'j'n verk'ist'o'j'n ... Sed nun ili hav'as nur i'a'j'n ĥemi'ist'o'j'n kaj material'ist'o'j'n...

— Bon'a ĥemi'ist'o est'as pli util'a, ol plej bon'a poet'o, — inter'romp'is Bazarov.

— Ver'e? — dir'is Paŭlo Petroviĉ kaj kvazaŭ ek'dorm'ant'e, iom'et'e lev'is la brov'o'j'n. — Do la art'o ŝajn'as al vi tut'e sen'valor'a?

— La art'o akir'i mon'o'n, aŭ ne ekzist'as plu la hemorojdoj! — ek'kri'is Bazarov kun mal'estim'a rid'et'o.

— Perfekt'e. Jen kiel vi bon'vol'as ŝerc'i. Vi do ĉio'n ne'as? Bon'e. Vi do kred'as sol'e je la scienc'o?

— Mi jam hav'is la honor'o'n dir'i al vi, ke mi kred'as je neni'o; kaj kio est'as la scienc'o — la scienc'o ĝeneral'e? Ekzist'as scienc'o'j, sam'e kiel meti'o'j, profesi'o'j; sed la scienc'o en la senc'o ĝeneral'a tut'e ne ekzist'as.

— Tre bon'e. Kaj koncern'e la ali'a'j'n princip'o'j'n, akcept'it'a'j'n en la hom'a'j rilat'o'j, vi hav'as la sam'a'n ne'a'n opini'o'n?

— Ĉu tio est'as juĝ'a esplor'o? — demand'is Bazarov.

Paŭlo Petroviĉ iom pal'iĝ'is ... Nikolao Petroviĉ opini'is neces'a si'n miks'i en la diskut'o'n.

— Jam ni pli detal'e parol'os pri ĉi tiu tem'o kun vi, kar'a Eŭgen'o Vasiliĉ; ni ek'sci'os vi'a'n opini'o'n, kaj klar'ig'os ni'a'n. Kio koncern'as mi'n person'e, mi tre ĝoj'as, ke vi okup'as vi'n per la natur'scienc'o'j. Mi aŭd'is, ke Liebig far'is rimark'ind'a'j'n el'trov'o'j'n pri la sterk'ad'o de la ter'o. Vi pov'as help'i mi'n en mi'a'j agronomi'a'j labor'o'j: vi pov'as don'i al mi util'a'n konsil'o'n.

— Mi est'as al vi'a dispon'o, Nikolao Petroviĉ: sed dum'e ni las'u Liebig’on. Antaŭ ol oni pren'as libr'o'n en la man'o'j'n, oni dev'as lern'i leg'i, kaj ni ne sci'as ankoraŭ la ABC.

“Nu, mi vid'as, ke ver'e vi est'as nihilist'o”, pens'is Nikolao Petroviĉ.

— Tamen, ne rifuz'u al mi vi'a'j'n serv'o'j'n en okaz'o de bezon'o, — al'don'is li voĉ'e. — Kaj nun, frat'o, temp'o ven'is por ni inter'parol'i kun la intendant'o.

Paŭlo Petroviĉ si'n lev'is de la seĝ'o.

— Jes, — dir'is li, rigard'ant'e neniu'n, — mal'bon'e est'as tra'viv'i kvar, kvin jar'o'j'n en la kamp'ar'o, mal'proksim'e de la grand'a'j spirit'o'j! Oni baldaŭ far'iĝ'as mal'saĝ'ul'o. Oni pen'as ne forges'i tio'n, kio'n oni instru'is al ni, sed, ho ve, ven'as tag'o, kiam montr'iĝ'as, ke ĉio ĉi est'as mal'saĝ'aĵ'o, kaj oni dir'as al ni, ke la prudent'a'j hom'o'j ne plu si'n okup'as per tia'j sen'signif'a'j afer'o'j kaj ke ni est'as mal'progres'em'a'j hom'o'j. Kio'n far'i! Ŝajn'as, ke la jun'ul'ar'o est'as nun pli saĝ'a, ol ni.

Paŭlo Petroviĉ mal'rapid'e si'n turn'is sur la kalkan'um'o'j kaj mal'rapid'e el'ir'is. Nikolao Petroviĉ sekv'is li'n.

— Ĉu li ĉiam est'as tia? — demand'is mal'varm'e Bazarov Arkadi'o'n, tuj kiam la pord'o ferm'iĝ'is post ambaŭ frat'o'j.

— Aŭskult'u, Eŭgen'o, vi est'is tro krud'a por li, — dir'is Arkadi'o. — Vi li'n ofend'is.

— Ĉu ver'e? Ebl'e mi dev'as dorlot'i ili'n, ĉi tiu'j'n provinc'a'j'n aristokrat'o'j'n! Ĉio est'as nur mem'am'o, kutim'o'j de leon'o, afekt'ec'o. Kial li ne daŭr'ig'is si'a'n rol'o'n en Peterburgo, se tia est'as li'a natur'o ... ceter'e, Di'o ben'u li'n! Mi trov'is mal'oft'a'n ekzempler'o'n de dytiscus marginatus, ĉu vi kon'as la spec'o'n? Mi montr'os ĝi'n al vi.

— Mi promes'is al vi rakont'i li'a'n histori'o'n, — komenc'is Arkadi'o.

— La histori'o'n de la skarab'o?

— Las'u, Eŭgen'o. La histori'o'n de mi'a onkl'o. Vi vid'os, ke li ne est'as tia hom'o, kia vi li'n imag'as. Li merit'as kompat'o'n, ne rid'o'n.

— Mi ne kontraŭ'dir'as; sed vi las'u li'n.

— Oni dev'as est'i just'a, Eŭgen'o.

— De kie tia konklud'o?

— Mi pet'as vi'n, aŭskult'u... — Arkadi'o rakont'is al li la histori'o'n de si'a onkl'o. La leg'ant'o, trov'os ĝi'n en la sekv'ant'a ĉapitr'o.

Vi'i

Paŭlo Petroviĉ Kirsanov est'is komenc'e eduk'at'a en la patr'a dom'o, sam'e kiel li'a pli jun'a frat'o, Nikolao, post'e en la Institut'o de l’ paĝi'o'j. De la plej jun'a'j jar'o'j li est'is rimark'ind'e bel'a; li est'is mem'fid'a, iom ŝerc'em'a kaj iel koket'e koler'em'a — li ne pov'is ne plaĉ'i. Li komenc'is aper'i ĉie, kiam li far'iĝ'is oficir'o. Ĉie oni akcept'is li'n kun mal'ferm'it'a'j brak'o'j, li est'is dorlot'at'a, tro'uz'is si'a'n sukces'o'n, far'is divers'a'j'n frenez'aĵ'o'j'n, sed eĉ tio ne mal'util'is li'n. La vir'in'o'j perd'is la kap'o'n pro l’ am'o al li, la vir'o'j nom'is li'n afekt'ul'o, sed sekret'e envi'is li'n. Li loĝ'is, kiel ni jam dir'is, kun'e kun la frat'o, kiu'n li am'is sincer'e, kvankam li tut'e ne simil'is li'n. Nikolao Petroviĉ iom lam'is, hav'is mal'grand'a'n vizaĝ'o'n kun agrabl'a'j, sed iom mal'ĝoj'a'j trajt'o'j, mal'grand'a'j'n nigr'a'j'n okul'o'j'n, kaj mol'a'j'n mal'dens'a'j'n har'o'j'n; li ne est'is diligent'a, sed volont'e leg'is kaj evit'is la societ'o'n. Paŭlo Petroviĉ neniu'n vesper'o'n pas'ig'is hejm'e, est'is fam'a per si'a'j kuraĝ'o kaj korp'a lert'ec'o (li est'is la unu'a, kiu en'konduk'is la mod'o'n de la gimnastik'a'j ekzerc'o'j inter la elegant'a jun'ul'ar'o) kaj tra'leg'is ne pli mult'e, ol kvar, kvin franc'a'j'n libr'o'j'n. Du'dek'ok-jar'a li jam est'is kapitan'o; bril'a karier'o est'is mal'ferm'it'a al li. Subit'e ĉio ŝanĝ'iĝ'is.

Oni memor'as ankoraŭ hodiaŭ en Peterburgo la princ'in'o'n R. En la temp'o, pri kiu ni parol'as, ŝi si'n montr'is ia'foj'e en la peterburga societ'o. Ŝi hav'is bon'e eduk'it'a'n kaj bon'manier'a'n edz'o'n, sed iom mal'saĝ'a'n, kaj ne hav'is infan'o'j'n. Ŝi subit'e for'vojaĝ'ad'is ekster'land'o'n, subit'e re'ven'ad'is Rus'uj'o'n, en'tut'e viv'is strang'a'n viv'o'n. Ŝi hav'is fam'o'n de sen'pri'pens'a koket'ul'in'o, kun fervor'o si'n don'is al ĉiu'j plezur'o'j, danc'is ĝis fal'o, rid'is kaj ŝerc'is kun jun'ul'o'j, kiu'j'n ŝi akcept'is antaŭ la tag'manĝ'o en la du'on'lum'o de si'a salon'o, kaj nokt'e ŝi plor'is kaj preĝ'is, ne pov'ant'e ie ajn trov'i trankvil'o'n. Oft'e ĝis la maten'o ŝi kur'is en si'a ĉambr'o, mal'esper'e tord'ant'e la man'o'j'n, aŭ sid'is, pal'a kaj trem'ant'a antaŭ psalm'ar'o. Ven'is la tag'o, kaj jen subit'e ŝi re'e far'iĝ'is elegant'a sinjor'in'o, re'e far'is vizit'o'j'n, rid'is, babil'is kaj si'n ĵet'is renkont'e al ĉio, kio pov'is don'i al ŝi plej mal'grand'a'n distr'aĵ'o'n. Ŝi'a korp'o est'is admir'ind'e graci'a; ŝi'a har'lig'o de or'a kolor'o kaj pez'a kiel or'o, fal'is ĝis la genu'o'j, sed neni'u pov'us ŝi'n nom'i bel'ul'in'o. En ŝi'a tut'a vizaĝ'o bel'a'j est'is nur la okul'o'j, kaj eĉ ne la okul'o'j mem — ili est'is ne grand'a'j kaj griz'a'j — sed ili'a rigard'o rapid'a kaj profund'a, sen'zorg'a ĝis brav'ec'o kaj medit'em'a ĝis mal'esper'o — enigm'a rigard'o. Io ekster'ordinar'a bril'is en ŝi eĉ tiam, kiam ŝi'a lang'o babil'is vort'o'j'n plej sen'signif'a'j'n. Ŝi si'n vest'is tre elegant'e.

Paŭlo Petroviĉ renkont'is ŝi'n en bal'o, danc'is kun ŝi mazurk'o'n, dum kiu li ne dir'is eĉ unu prudent'a'n vort'o'n, kaj pasi'e ek'am'is ŝi'n. Kutim'int'a al la venk'o'j, li ankaŭ tie ĉi rapid'e ating'is la cel'o'n; sed la facil'ec'o de la triumf'o ne mal'varm'ig'is li'n. Kontraŭ'e: li ankoraŭ pli dolor'e, pli fort'e kroĉ'iĝ'is al ĉi tiu vir'in'o, en kiu, eĉ en la moment'o, kiam ŝi si'n don'is tut'a, ĉiam rest'is ankoraŭ io kaŝ'it'a kaj ne ating'ebl'a, kie'n neni'u pov'is penetr'i. Kio est'is sur la fund'o de ĉi tiu kor'o? Di'o sol'a pov'as tio'n sci'i. Ŝajn'is, ke ŝi'n reg'as i'a'j sekret'a'j kaj de ŝi mem ne kon'at'a'j fort'o'j; ili lud'is kun ŝi, kiel ili vol'is; ŝi'a mal'grand'a inteligent'ec'o ne pov'is kontraŭ'star'i ili'a'j'n kapric'o'j'n. Ŝi'a tut'a kondut'o prezent'is vic'o'n de ne'konsekvenc'a'j ag'o'j; la sol'a'j'n leter'o'j'n, kiu'j pov'us vek'i la suspekt'o'n de ŝi'a edz'o, ŝi skrib'is al hom'o, preskaŭ fremd'a al ŝi; kiam ŝi am'is, ŝi'a am'o spir'is mal'ĝoj'o'n: ŝi ne rid'is kaj ne ŝerc'is plu kun tiu, kiu'n ŝi elekt'is, aŭskult'is kaj rigard'is li'n kvazaŭ kun mir'o. Ia'foj'e, plej oft'e subit'e, ĉi tiu mir'o far'iĝ'is mal'varm'a terur'o; ŝi'a vizaĝ'o pren'is sen'viv'a'n sovaĝ'a'n esprim'o'n; ŝi si'n ŝlos'is en la dorm'o'ĉambr'o kaj la ĉambr'ist'in'o, al'met'int'e la orel'o'n al la serur'o, pov'is aŭd'i ŝi'a'j'n halt'ig'at'a'j'n plor'eg'o'j'n. Pli ol unu foj'o'n, re'ven'ant'e hejm'e'n de am'kun'ven'o, Kirsanov sent'is en la kor'o la mord'ant'a'n mal'dolĉ'o'n, kiu nask'iĝ'as post definitiv'a mal'sukces'o. “Kio'n plu mi dezir'as?” demand'is li si'n mem, kaj li'a kor'o ĉiam sopir'is al io. Foj'e li donac'is al ŝi ring'o'n kun ŝton'o, sur kiu est'is gravur'it'a sfinks'o.

— Kio ĝi est'as? — demand'is ŝi, — sfinks'o?

— Jes, — respond'is li, — kaj la sfinks'o est'as vi.

— Mi? — demand'is ŝi kaj mal'rapid'e lev'is al li enigm'a'n rigard'o'n. — Ĉu vi sci'as, ke tio tre flat'as mi'n? — al'don'is ŝi kun delikat'a rid'et'o, kaj ŝi'a'j okul'o'j rigard'is sam'e strang'e.

Paŭlo Petroviĉ sufer'is eĉ tiam, kiam la princ'in'o R. li'n am'is; sed kiam ŝi far'iĝ'is mal'varm'a por li, kaj tio okaz'is baldaŭ, li preskaŭ frenez'iĝ'is. Ĵaluz'o manĝ'eg'is li'n, li ne las'is ŝi'n trankvil'a, kaj ĉie sekv'is ŝi'n; li'a sen'ĉes'a persekut'o ŝi'n ted'is kaj ŝi for'vetur'is ekster'land'o'n. Paŭlo Petroviĉ eks'iĝ'is el la arme'o malgraŭ la pet'o'j de la amik'o'j, malgraŭ la admon'o'j de la super'ul'o'j, kaj for'vetur'is por sekv'i la princ'in'o'n; kvar jar'o'j'n li pas'ig'is en fremd'a'j land'o'j jen sekv'ant'e ŝi'n, jen for'las'ant'e ŝi'n kun la intenc'o ne plu ŝi'n re'vid'i. Li hont'is antaŭ si mem, li indign'is pro la propr'a mal'fort'ec'o ... sed neni'o help'is. Ŝi'a bild'o, ĉi tiu ne'kompren'ebl'a, preskaŭ sen'senc'a, sed ĉarm'a bild'o tro profund'e en'iĝ'is en li'a'n kor'o'n. En Baden'o ili'a'j rilat'o'j re'komenc'iĝ'is preskaŭ kiel antaŭ'e. Antaŭ'vid'ant'e ne'evit'ebl'a'n dis'iĝ'o'n, li dezir'is almenaŭ rest'i ŝi'a amik'o, kvazaŭ amik'ec'o kun tia vir'in'o est'us ebl'a ... Ŝi sekret'e for'las'is Baden'o'n, kaj de tiu temp'o ĉiam evit'is Paŭlon. Li re'ven'is Rus'uj'o'n, pen'is ek'viv'i la antaŭ'a'n viv'o'n, sed ne pov'is re'ven'i sur la iam'a'n voj'o'n. Kvazaŭ venen'it'a li vag'is de lok'o al lok'o; li ankoraŭ far'is vizit'o'j'n, konserv'is ĉiu'j'n kutim'o'j'n de elegant'a sinjor'o; li pov'is si'n glor'i per du, tri nov'a'j venk'o'j; sed li esper'is plu neni'o'n de si mem, de ali'a'j, kaj neni'o'n entrepren'is. Li mal'jun'iĝ'is, griz'iĝ'is; bezon'o far'iĝ'is por li sid'i vesper'e en la klub'o, kie, manĝ'at'a de la gal'o kaj enu'o, li indiferent'e disput'is en societ'o de fraŭl'o'j, — ĉio ĉi, kiel oni sci'as, est'as mal'bon'a sign'o. Pri edz'iĝ'o li kompren'ebl'e ne pens'is. Dek jar'o'j pas'is tia'manier'e, unu'ton'e, sen'frukt'e kaj rapid'e, terur'e rapid'e. Neni'e la temp'o kur'as tiel rapid'e, kiel en Rus'uj'o; en la mal'liber'ej'o, oni dir'as, ĝi kur'as ankoraŭ pli rapid'e. Foj'e, dum tag'manĝ'o en la klub'o Paŭlo Petroviĉ ek'sci'is pri la mort'o de la princ'in'o R. Ŝi mort'is en Parizo en stat'o proksim'a de frenez'o. Li lev'iĝ'is de la tabl'o kaj long'e paŝ'is en la ĉambr'o'j de la klub'o, halt'ant'e kvazaŭ ŝton'ig'it'a apud la tabl'o'j de la kart'lud'ant'o'j, sed ne re'ven'is hejm'e'n pli fru'e, ol ordinar'e. Post iom da temp'o li ricev'is pak'et'o'n, adres'it'a'n al li'a nom'o: en ĝi est'is la ring'o, kiu'n li don'is al la princ'in'o. Ŝi tra'strek'is la sfinks'o'n per kruc'form'a lini'o kaj pet'is, ke oni dir'u al li, ke la kruc'o est'as la solv'o de la enigm'o.

Tio okaz'is en la komenc'o de la jar'o 1848, en la sam'a temp'o, kiam Nikolao Petroviĉ, perd'int'e la edz'in'o'n, ven'is Peterburgon. Paŭlo Petroviĉ preskaŭ ne vid'is la frat'o'n de la temp'o, kiam Nikolao Petroviĉ ek'loĝ'is en la kamp'ar'o: la edz'iĝ'o de la last'a koincid'is kun la unu'a'j tag'o'j de la rilat'o'j de Paŭlo Petroviĉ kun la princ'in'o. Re'ven'int'e de la fremd'a'j land'o'j, li vizit'is Nikolaon Petroviĉ kun la intenc'o gast'i ĉe li du, tri monat'o'j'n kaj ĝu'i li'a'n feliĉ'o'n, sed li rest'is de li nur unu semajn'o'n. La diferenc'o en la situaci'o de ambaŭ frat'o'j est'is tiam tro grand'a. En la jar'o 1848 la diferenc'o mal'grand'iĝ'is: Nikolao Petroviĉ perd'is la edz'in'o'n, Paŭlo Petroviĉ la re'memor'o'j'n; post la mort'o de la princ'in'o li pen'is ne pens'i pri ŝi. Sed Nikolao Petroviĉ hav'is la sent'o'n de regul'e pas'ig'it'a viv'o: li'a fil'o kresk'is antaŭ li'a'j okul'o'j; Paŭlo, kontraŭ'e, mal'ĝoj'a fraŭl'o, komenc'is la krepusk'a'n period'o'n de la viv'o, period'o'n de bedaŭr'o'j, simil'a'j al esper'o'j, de esper'o'j simil'a'j al bedaŭr'o'j, kiam la jun'ec'o jam pas'is kaj la mal'jun'ec'o ankoraŭ ne komenc'iĝ'is.

Ĉi tiu temp'o est'is pli mal'facil'a por Paŭlo Petroviĉ ol por iu ajn: perd'int'e si'a'n est'int'ec'o'n, li perd'is ĉio'n.

— Mi ne invit'as vi'n nun en Marin'o'n, — dir'is al li foj'e Nikolao Petroviĉ (li don'is ĉi tiu'n nom'o'n al si'a bien'o por honor'i la edz'in'o'n), — vi enu'is tie, kiam Mario viv'is ankoraŭ, kaj nun?

— Mi tiam est'is ankoraŭ mal'saĝ'a kaj vant'a, — respond'is Paŭlo Petroviĉ, — nun se ne pli saĝ'a, mi est'as pli trankvil'a. Kontraŭ'e, se vi permes'as, mi est'as pret'a nun rest'i de vi por ĉiam.

Anstataŭ respond'i Nikolao Petroviĉ ĉirkaŭ'pren'is li'n; sed pas'is unu jar'o kaj du'on'o, antaŭ ol Paŭlo Petroviĉ decid'iĝ'is plen'um'i si'a'n intenc'o'n. Sed unu foj'o'n ek'loĝ'int'e en la kamp'ar'o, li ne for'las'is ŝi'n plu, eĉ dum la tri vintr'o'j, kiu'j'n Nikolao Petroviĉ pas'ig'is en Peterburgo kun la fil'o. Li komenc'is mult'e leg'i, plej'part'e angl'e; tut'a'n si'a'n viv'o'n li aranĝ'is laŭ la angl'a manier'o, mal'oft'e vizit'is la najbar'o'j'n kaj for'las'is la hejm'o'n nur por la elekt'o'j, dum kiu'j li ordinar'e silent'is, nur mal'oft'e mal'ferm'ant'e la buŝ'o'n por incit'i kaj tim'ig'i la bien'ul'o'j'n de la mal'nov'a generaci'o per si'a'j liberal'a'j dir'o'j, ne proksim'iĝ'ant'e tamen al la reprezent'ant'o'j de la generaci'o nov'a. Ĉi tiu'j kaj tiu'j akuz'is li'n pri fier'ec'o; ĉi tiu'j kaj tiu'j respekt'is li'n pro li'a'j perfekt'a'j aristokrat'a'j manier'o'j, pro la fam'o pri li'a'j venk'o'j, pro tio, ke li si'n bel'e vest'is kaj ĉiam loĝ'is en la plej bon'a ĉambr'o de la plej bon'a hotel'o; pro tio, ke li ordinar'e bon'e manĝ'is kaj eĉ foj'e tag'manĝ'is kun Wellington ĉe Ludovik'o Filip'o; pro tio, ke li ĉiam kun'pren'is vojaĝ'a'n arĝent'a'n skatol'o'n kaj ban'uj'o'n; pro tio, ke li ĉiam odor'is ekster'ordinar'a'j'n, admir'ind'e “nobl'a'j'n” parfum'o'j'n; pro tio, ke li majstr'e lud'is vist'o'n kaj ĉiam perd'is; fin'e, oni respekt'is li'n pro li'a ne'riproĉ'ebl'a honest'ec'o. La sinjor'in'o'j nom'is li'n ĉarm'a melankoli'ul'o, sed la vir'in'o'j ne ekzist'is plu por li.

— Vi do vid'as, Eŭgen'o, — dir'is Arkadi'o, fin'ant'e si'a'n rakont'o'n, — kiel mal'just'e vi juĝ'is mi'a'n onkl'o'n! Mi ne parol'as pri la serv'o'j, kiu'j'n li far'is al mi'a patr'o, pli ol unu foj'o'n don'ant'e al li si'a'n tut'a'n mon'o'n; vi ne sci'as, kred'ebl'e, ke ili'a bien'o ne est'as divid'it'a; li ĉiam est'as pret'a help'i iu'n ajn kaj ĉiam defend'as la afer'o'j'n de la kamp'ar'an'o'j, kvankam parol'ant'e kun ili, li sulk'ig'as la frunt'o'n kaj flar'as odekolonon...

— Kon'at'a afer'o: la nerv'o'j, — inter'romp'is Bazarov.

— Ebl'e, sed li hav'as tre bon'a'n kor'o'n. Fin'e, li est'as tre inteligent'a. Kia'j'n konsil'o'j'n li don'is al mi ... precip'e ... precip'e pri la rilat'o'j al la vir'in'o'j.

— Ah! Kiu'n brog'is varm'eg'a lakt'o, tiu blov'as sur la mal'varm'a'n. Kon'at'a afer'o!

— Unu'vort'e, — daŭr'ig'is Arkadi'o, — li est'as profund'e mal'feliĉ'a, kred'u al mi; mal'estim'i li'n est'as pek'o.

— Sed kiu mal'estim'as li'n? — respond'is Bazarov. — Malgraŭ ĉio mi dir'as, ke hom'o, kiu si'a'n tut'a'n viv'o'n met'is sur kart'o'n de la vir'in'a am'o, kaj kiam la kart'o mal'gajn'is, tiel mal'lev'is la kap'o'n, ke li taŭg'as, plu por neni'o, tia hom'o est'as nur individu'o de la vir'a seks'o. Vi dir'as, ke li est'as mal'feliĉ'a: mi kred'as al vi, sed ne la tut'a mal'saĝ'o for'las'is li'n. Mi est'as cert'a, ke li opini'as si'n brav'a hom'o tial, ke li leg'as Galignani kaj unu foj'o'n en monat'o sav'as kamp'ar'an'o'n de la verg'o'j.

— Ne forges'u la eduk'o'n, kiu'n li ricev'is, la temp'o'n, en kiu li viv'is, — rimark'is Arkadi'o.

— Li'a'n eduk'o'n? — inter'romp'is Bazarov. — Ĉiu hom'o dev'as mem eduk'i si'n, kiel mi, ekzempl'e ... Kio koncern'as la temp'o'n, kial mi dev'as de'pend'i de ĝi? Prefer'e ĝi de'pend'u de mi. Ne, mi'a kar'a, ĉio ĉi est'as mal'fort'ec'o, vant'ec'o! Kaj la mister'a'j rilat'o'j inter vir'o kaj vir'in'o! Ni, fiziolog'o'j sci'as, kia'j ili est'as. Stud'u la anatomi'o'n de la okul'o: de kie pov'as de'ven'i en ĝi la enigm'a rigard'o, kia vi nom'is ĝi'n? Ĉio ĉi est'as romantism'o, sen'senc'aĵ'o, putr'ec'o, art'ism'o. Ni ir'u prefer'e rigard'i la skarab'o'n.

Ambaŭ amik'o'j ir'is en la ĉambr'o'n de Bazarov, en kiu jam ek'reg'is medicin'e-kirurgi'a odor'o, miks'it'a kun odor'o de mal'kar'a tabak'o.

VIII

Paŭlo Petroviĉ ne long'e ĉe'est'is la inter'parol'o'n de la frat'o kun la intendant'o, alt'a kaj mal'gras'a hom'o, kun dolĉ'a voĉ'o de ftiz'ul'o kaj kun ruz'a'j okul'o'j, kiu ĉiu'j'n rimark'o'j'n de Nikolao Petroviĉ respond'is per: “Kompren'ebl'e, kon'at'a afer'o!” kaj pen'is prezent'i la kamp'ar'an'o'j'n kiel drink'ul'o'j'n kaj ŝtel'ist'o'j'n. La nov'a manier'o administr'i la bien'o'n knar'is kiel ne'ŝmir'it'a rad'o, krak'is kiel mebl'o, far'it'a de kamp'ar'a lign'aĵ'ist'o el mal'sek'a lign'o. Nikolao Petroviĉ ne perd'is la kuraĝ'o'n, sed oft'e sopir'is kaj medit'is: li sent'is, ke sen mon'o la afer'o ne ir'os bon'e, kaj mon'o'n li preskaŭ ne hav'is plu. Arkadi'o dir'is la ver'o'n: Paŭlo Petroviĉ pli ol unu foj'o'n help'is la frat'o'n; pli ol unu foj'o'n, vid'ant'e kiel li van'e romp'as al si la kap'o'n, serĉ'ant'e rimed'o'n si'n sav'i el embaras'o, Paŭlo Petroviĉ mal'rapid'e proksim'iĝ'is al la fenestr'o kaj, met'int'e la man'o'j'n en la poŝ'o'j'n, murmur'et'is tra la dent'o'j: “Mais je puis vous donner de l’ argent”, kaj don'is al li mon'o'n; sed ĉi tiu'n foj'o'n li mem hav'is neni'o'n, li do prefer'is for'ir'i. La disput'o'j pri la administr'ad'o de la bien'o ĉiam enu'ig'is li'n; ceter'e, al li ĉiam ŝajn'is, ke Nikolao Petroviĉ malgraŭ tut'a'j si'a'j fervor'o kaj diligent'ec'o, al'paŝ'as al la afer'o ne de la ĝust'a flank'o; sed montr'i, en kio est'as la erar'o de Nikolao Petroviĉ, li ne pov'us. “Mi'a frat'o, ne est'as sufiĉ'e praktik'a”, dir'is li al si mem, “oni tromp'as li'n.” Nikolao Petroviĉ, kontraŭ'e, hav'is alt'a'n opini'o'n pri la praktik'a'j kapabl'o'j de Paŭlo Petroviĉ kaj ĉiam pet'is de li konsil'o'n. “Mi est'as hom'o mol'a, mal'fort'a, la tut'a'n viv'o'n mi pas'ig'is mal'proksim'e de la mond'o”, oft'e dir'is li, “vi, kontraŭ'e, tiel mult'e viv'is kun la hom'o'j, vi bon'e kon'as ili'n: vi hav'as agl'a'n rigard'o'n.” Paŭlo Petroviĉ, respond'e al tia'j vort'o'j, nur de'turn'is si'n, sed li ne sen'ig'is la frat'o'n de la iluzi'o.

Las'int'e Nikolaon Petroviĉ en la kabinet'o, li ir'is en la koridor'o'n, kiu apart'ig'is la antaŭ'a'n part'o'n de l’ dom'o de la post'a, kaj ating'int'e mal'alt'a'n pord'o'n, halt'is ŝancel'iĝ'ant'e, tord'is la lip'har'o'j'n kaj ek'frap'is.

— Kiu est'as tie? En'ir'u! — ek'son'is la voĉ'o de Feniĉka.

— Tio est'as mi, — dir'is Paŭlo Petroviĉ kaj mal'ferm'is la pord'o'n.

Feniĉka salt'e lev'iĝ'is de la seĝ'o, sur kiu ŝi sid'is kun si'a infan'o; ŝi trans'don'is ĝi'n sur la brak'o'j'n de knab'in'o, kiu tuj el'port'is ĝi'n el la ĉambr'o, kaj rapid'e ord'ig'is si'a'n tuk'o'n.

— Pardon'u, se mi mal'help'is vi'n, — komenc'is Paŭlo Petroviĉ, ne rigard'ant'e ŝi'n, — mi vol'is nur pet'i vi'n ... hodiaŭ, ŝajn'as, oni send'as en la urb'o'n ... ordon'u aĉet'i por mi verd'a'n te'o'n.

— Verd'a'n te'o'n, — ripet'is Feniĉka, — kiom da ĝi vi dezir'as?

— Du'on'a funt'o sufiĉ'as. Sed mi vid'as ĉe vi ĉi tie ŝanĝ'o'n, — al'don'is li, ĵet'ant'e rapid'a'n rigard'o'n, kiu glit'is ankaŭ sur la vizaĝ'o de Feniĉka. — Jen, la rul'kurten'o'j, — dir'is li, vid'ant'e; ke ŝi ne kompren'as li'n.

— Jes. Nikolao Petroviĉ donac'is ili'n al mi; sed jam long'e ili est'as ĉi tie.

— Jam long'e mi ne est'is ĉi vi. Nun vi hav'as ĉi tie bel'a'n loĝ'ej'o'n.

— Dank’ al la bon'ec'o de Nikolao Petroviĉ, — murmur'et'is Feniĉka.

— Vi loĝ'as ĉi tie pli komfort'e, ol en la flank'dom'o? — demand'is Paŭlo Petroviĉ ĝentil'e, sed sen plej mal'grand'a rid'et'o.

— Kompren'ebl'e, pli komfort'e.

— Kiu est'as nun en la ĉambr'o'j, kiu'j'n vi okup'is?

— Nun tie est'as la lav'ist'in'o'j.

— A!

Paŭlo Petroviĉ ek'silent'is. “Nun li for'ir'os”, pens'is Feniĉka; sed li ne for'ir'is, kaj ŝi star'is antaŭ li, kvazaŭ ŝton'ig'it'a, mal'fort'e mov'ant'e la fingr'o'j'n.

— Kial vi ordon'is el'port'i vi'a'n et'ul'o'n? — ek'parol'is fin'e Paŭlo Petroviĉ. — Mi am'as infan'o'j'n, montr'u ĝi'n al mi.

Feniĉka tut'a ruĝ'iĝ'is pro konfuz'o kaj ĝoj'o. Ŝi tim'is Paŭlon Petroviĉ: li preskaŭ neniam parol'is kun ŝi.

— Duniaŝa, — vok'is ŝi, — al'port'u Mitjan, mi pet'as vi'n (Feniĉka al neni'u en la dom'o dir'is “ci”.) Ne, atend'u; oni dev'as vest'i li'n.

Feniĉka si'n direkt'is al la pord'o.

— Ne grav'e, — dir'is Paŭlo Petroviĉ.

— Mi tuj, — respond'is Feniĉka kaj rapid'e el'ir'is.

Paŭlo Petroviĉ rest'is sol'a, kaj nun tre atent'e ĉirkaŭ'rigard'is. La mal'grand'a, mal'alt'a ĉambr'o, en kiu li est'is, est'is tre pur'a kaj agrabl'a. En ĝi odor'is la plank'o, antaŭ ne'long'e kolor'it'a, kamomil'o kaj melis'o. Apud la mur'o star'is seĝ'o'j kun dors'o'j en form'o de lir'o'j; ili est'is aĉet'it'a'j de la mort'int'a general'o en Pol'uj'o, dum la milit'ir'o. En unu angul'o star'is mal'grand'a lit'o sub kurten'o muslin'a, flank'e de kofr'o kun fer'a'j stri'o'j kaj kun rond'a kovr'il'o. En la kontraŭ'a angul'o brul'is lamp'o antaŭ mal'hel'a bild'o de Nikolao Mirakl'o'far'ant'o; et'a porcelan'a ov'o kun ruĝ'a ruband'o pend'is lig'it'a al la aŭreol'o sur la brust'o de la sankt'ul'o. Sur la fenestr'a'j plat'o'j verd'e bril'is vitr'a'j vaz'o'j kun konfit'aĵ'o'j, prepar'it'a'j en la pas'int'a jar'o kaj zorg'e ferm'it'a'j; sur ili'a'j paper'a'j kovr'il'o'j Feniĉka propr'a'man'e skrib'is per grand'a'j liter'o'j: “gros'o'j.” Nikolao Petroviĉ tre am'is tiu'n ĉi konfit'aĵ'o'n. Sub la plafon'o, sur long'a ŝnur'et'o pend'is kaĝ'o kun mal'long'vost'a fringel'o; ŝi sen'ĉes'e pep'is kaj salt'is kaj la kaĝ'o sen'ĉes'e balanc'iĝ'is kaj trem'is: kanab'a'j grajn'o'j kun mal'fort'a bru'o fal'is sur la plank'o'n. Inter la du fenestr'o'j super mal'grand'a komod'o pend'is mal'bon'a'j fotograf'a'j portret'o'j de Nikolao Petroviĉ en divers'a'j poz'o'j far'it'a'j de tra'pas'ant'a art'ist'o; apud'e pend'is mal'sukces'a fotograf'aĵ'o de Feniĉka mem: sen'okul'a vizaĝ'o ne'natur'e rid'is en nigr'a kadr'o — neni'o'n plu oni pov'is disting'i. Super Feniĉka la general'o Jermolov, en ĉerkes'a mantel'o minac'e sulk'ig'is la brov'o'j'n, rigard'ant'e la mal'proksim'a'j'n mont'o'j'n de Kaŭkazo el sub silk'a ŝu'et'o por pingl'o'j, fal'ant'a sur li'a'n frunt'o'n.

Pas'is kvin minut'o'j; en la najbar'a ĉambr'o est'is aŭd'ebl'a bru'o de paŝ'o'j kaj murmur'et'o. Paŭlo Petroviĉ pren'is de la komod'o mal'nov'a'n mal'pur'a'n libr'o'n, apart'a'n volum'o'n de ne'komplet'a tut'o — Paf'ist'o'j de Massalski, kaj turn'is kelk'e da paĝ'o'j ... La pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj en'ir'is Feniĉka kun Mitja sur la brak'o'j. Ŝi sur'met'is al li ruĝ'a'n ĉemiz'o'n kun galon'o sur la kol'um'o, komb'is li'a'j'n har'o'j'n kaj viŝ'is li'a'n vizaĝ'o'n: li mal'facil'e spir'is, pen'is si'n el'ŝir'i per la tut'a korp'o kaj sving'is la man'o'j'n, kiel far'as ĉiu'j san'a'j infan'o'j; sed la elegant'a ĉemiz'o, kiel oni pov'is rimark'i, far'is impres'o'n je li: esprim'o de kontent'ec'o bril'is sur li'a tut'a rond'et'a vizaĝ'o. Feniĉka ord'ig'is ankaŭ si'a'j'n har'o'j'n kaj sur'met'is nov'a'n tuk'o'n; sed ŝi pov'is rest'i, kia ŝi est'is. Efektiv'e, ĉu est'as en la mond'o io pli ĉarm'a, ol jun'a, bel'a patr'in'o kun san'a infan'o sur la brak'o!

— Kia brav'ul'o, — dir'is kares'e Paŭlo Petroviĉ kaj tikl'is la du'obl'a'n menton'o'n de Mitja per la pint'o de la long'a ung'o de si'a montr'a fingr'o: la infan'o rigard'is la fringel'o'n kaj ek'rid'is.

— Tio est'as vi'a onkl'o, — dir'is Feniĉka, klin'int'e al li si'a'n vizaĝ'o'n kaj delikat'e balanc'is li'n, dum Duniaŝa kaŝ'e met'is sur la plat'o'n de la fenestr'o ek'brul'ig'it'a'n bon'odor'a'n kandel'o'n, lok'int'e sub ĝi kupr'a'n groŝ'o'n.

— Kiom da monat'o'j li hav'as? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Ses monat'o'j'n; la dek unu'a'n de ĉi tiu monat'o li komenc'os la sep'a'n.

— Ĉu ne la ok'a'n, Feodosia Nikolavna? — ne sen konfuz'o si'n miks'is Duniaŝa en la inter'parol'o'n.

— Ne, la sep'a'n; kio'n vi dir'as! — La infan'o re'e ek'rid'is, fiks'e rigard'is la kofr'o'n kaj subit'e kapt'is la patr'in'o'n per la tut'a man'o je la naz'o kaj lip'o'j. — Petol'ul'o, — dir'is Feniĉka, ne for'ig'ant'e si'a'n vizaĝ'o'n de li'a'j fingr'o'j.

— Li simil'as mi'a'n frat'o'n, — rimark'is Paŭlo Petroviĉ.

“Kiu'n li pov'us simil'i?” — pens'is Feniĉka.

— Tio est'as vi'a onkl'o, — ripet'is ŝi, jam per murmur'et'o.

— A! Paŭlo! Jen kie vi est'as! — ek'son'is subit'e la voĉ'o de Nikolao Petroviĉ.

Paŭlo Petroviĉ rapid'e si'n turn'is kaj sulk'ig'is la brov'o'j'n; sed li'a frat'o tiel ĝoj'e, tiel dank'e rigard'is li'n, ke li ne pov'is ne respond'i al li per rid'et'o.

— Brav'a'n knab'o'n vi hav'as, — dir'is li kaj ek'rigard'is la horloĝ'o'n: — mi ven'is ĉi tie'n, por mend'i te'o'n...

Kaj pren'ant'e indiferent'a'n esprim'o'n, Paŭlo Petroviĉ tuj for'las'is la ĉambr'o'n.

— Ĉu li ven'is ne invit'it'e? — demand'is Feniĉkan Nikolao Petroviĉ.

— Jes. Li ek'frap'is kaj en'ir'is.

— Kaj Arkaŝa ne est'is plu ĉe vi?

— Ne. Ĉu mi ne dev'as re'ven'i en la flank'dom'o'n, Nikolao Petroviĉ?

— Por kio?

— Mi pens'as, ke tio est'os pli bon'a en la unu'a temp'o.

— N... ne, — dir'is Nikolao Petroviĉ kun ŝancel'iĝ'o kaj frot'is si'a'n frunt'o'n. — Tio'n oni dev'is pri fru'e ... Bon'a'n tag'o'n, gras'ul'o, dir'is li subit'e viv'iĝ'ant'e kaj proksim'iĝ'int'e al la infan'o, kis'is li'a'n vang'o'n; post'e li si'n iom klin'is kaj al'met'is la lip'o'j'n al la man'o de Feniĉka, kiu blank'e bril'is kiel lakt'o sur la ruĝ'a ĉemiz'o de Mitja.

— Nikolao Petroviĉ! Kio'n vi far'as! — murmur'et'is la jun'a vir'in'o, kaj mal'lev'is la okul'o'j'n, post'e ŝi mal'rapid'e re'lev'is ili'n ... Ĉarm'a est'is la esprim'o de ŝi'a'j okul'o'j, kiam ŝi rigard'is de mal'supr'e kaj rid'is kares'e kaj naiv'e.

Nikolao Petroviĉ kon'iĝ'is kun Feniĉka en la sekv'ant'a manier'o. Foj'e, antaŭ tri jar'o'j, li est'is dev'ig'it'a pas'ig'i la nokt'o'n en gast'ej'o en mal'proksim'a distrikt'a urb'o. Li'n surpriz'is agrabl'e la pur'ec'o de la ĉambr'o, kiu'n oni don'is al li, la freŝ'ec'o de la lit'a tol'aĵ'o: “Ĉu la mastr'in'o est'as german'in'o?” pens'is li; sed li erar'is. La mastr'in'o est'is rus'in'o, vir'in'o kvin'dek'jar'a, pur'e vest'it'a, kun inteligent'a dolĉ'a vizaĝ'o kaj serioz'a parol'manier'o. Li parol'is kun ŝi, trink'ant'e te'o'n; ŝi tre plaĉ'is al li. Nikolao Petroviĉ tiam ĵus trans'loĝ'iĝ'is en si'a'n nov'a'n dom'o'n, kaj ne dezir'ant'e hav'i servut'ul'o'j'n, kiel serv'ist'o'j'n, serĉ'is dung'at'o'j'n. La mastr'in'o, si'a'flank'e, plend'is pri la mal'grand'a kvant'o de la gast'o'j, pri la mal'facil'a'j temp'o'j; li propon'is al ŝi plen'um'i en li'a dom'o la rol'o'n de l’ ekonom'in'o; ŝi konsent'is. Ŝi'a edz'o mort'is antaŭ long'e, las'int'e al ŝi unu fil'in'o'n Feniĉkan. Post du semajn'o'j Arina Saviŝna, tiel oni nom'is la nov'a'n ekonom'in'o'n, ven'is kun la fil'in'o en Marin'o'n kaj ek'loĝ'is en la flank'dom'o. La elekt'o de Nikolao Petroviĉ est'is sukces'a. Arina en'konduk'is ord'o'n en la dom'o'n. Pri Feniĉka, kiu est'is tiam jam dek'sep'jar'a, neni'u parol'is kaj ne mult'a'j ŝi'n vid'is: ŝi viv'is sen'bru'e, modest'e, kaj nur dum la dimanĉ'o'j en la paroĥ'a preĝ'ej'o Nikolao Petroviĉ rimark'is la delikat'a'n profil'o'n de ŝi'a blank'a vizaĝ'o. Tiel pas'is pli ol unu jar'o.

Foj'e, maten'e, Arina ven'is en li'a'n kabinet'o'n kaj, kiel ordinar'e, humil'e salut'int'e li'n, demand'is, ĉu li pov'as help'i al ŝi'a fil'in'o, al kiu fajr'er'o el la kamen'o salt'is en la okul'o'n. Nikolao Petroviĉ kiel ĉiu'j bien'ul'o'j, viv'ant'a'j ĉiam hejm'e, si'n okup'is per la kurac'ad'o kaj eĉ ven'ig'is mal'grand'a'n homeopati'a'n apotek'o'n. Li ordon'is al Arina tuj al'konduk'i la mal'san'ul'in'o'n. Ek'sci'int'e, ke la sinjor'o vok'as ŝi'n, Feniĉka fort'e ek'tim'is, ŝi ir'is tamen kun la patr'in'o. Nikolao Petroviĉ konduk'is ŝi'n al la fenestr'o kaj pren'is ŝi'a'n kap'o'n per ambaŭ man'o'j. Esplor'int'e bon'e ŝi'a'n okul'o'n, ruĝ'a'n de la inflam'o, li ordon'is far'i kompres'o'j'n, tuj mem prepar'is la medikament'o'n, kaj dis'ŝir'int'e en pec'o'j'n si'a'n naz'tuk'o'n, montr'is, kiel oni dev'as met'i ili'n. Feniĉka atent'e aŭskult'is li'n kaj kiam li fin'is, ŝi vol'is for'ir'i. “Kis'u la man'o'n de la sinjor'o, mal'saĝ'a infan'o!” dir'is al ŝi Arina. Nikolao Petroviĉ ne don'is al ŝi la man'o'n, kaj konfuz'it'a mem kis'is ŝi'a'n klin'it'a'n kap'o'n je la har'dis'iĝ'o. La okul'o de Feniĉka baldaŭ re'san'iĝ'is, sed la impres'o, far'it'a de ŝi je Nikolao Petroviĉ, mal'aper'is ne baldaŭ. Li sen'ĉes'e vid'is spirit'e ĉi tiu'n pur'a'n, delikat'a'n, tim'e lev'it'a'n vizaĝ'o'n; li sent'is sub si'a'j man'o'j ŝi'a'j'n mol'a'j'n har'o'j'n, vid'is ŝi'a'j'n sen'pek'a'j'n lip'o'j'n mal'ferm'et'it'a'j'n, de post kiu'j bril'is en la radi'o'j de l’ sun'o ŝi'a'j mal'sek'a'j, perl'a'j dent'o'j.

Li komenc'is tre atent'e rigard'i ŝi'n en la preĝ'ej'o, pen'is plej oft'e ek'parol'i kun ŝi. En la komenc'o ŝi est'is iom sovaĝ'a, kaj foj'e, antaŭ la vesper'o, renkont'int'e li'n sur voj'et'o, kiu'n la pied'ir'ant'o'j far'is tra sekal'a kamp'o, ŝi en'ir'is en la alt'a'n dens'a'n sekal'o'n, en kiu abund'e kresk'is cejan'o'j kaj absint'o. Ŝi kaŝ'is si'n tie, por ke li ne vid'u ŝi'n. Li rimark'is ŝi'a'n kap'o'n tra la or'a ret'o de la spik'o'j, de kie ŝi rigard'is, kiel sovaĝ'a best'et'o, kaj amik'e kri'is al ŝi:

— Bon'a'n tag'o'n, Feniĉka! Mi ne mord'as.

— Bon'a'n tag'o'n, — respond'is ŝi, ne for'las'ant'e si'a'n kaŝ'ej'o'n.

Iom post iom ŝi komenc'is kutim'i al li, sed ĉiam ankoraŭ est'is konfuz'it'a en li'a ĉe'est'o. Subit'e ŝi'a patr'in'o Arina mort'is pro ĥoler'o. Kio'n dev'is far'i Feniĉka? Ŝi hered'is de la patr'in'o la am'o'n al la ord'o, prudent'o'n kaj serioz'a'n karakter'o'n; sed ŝi est'is tiel jun'a, tiel sol'a; Nikolao Petroviĉ est'is tiel bon'a kaj delikat'a ... Sen'util'e est'us rakont'i la ceter'o'n ...

— Vi dir'as, ke mi'a frat'o sen'ceremoni'e ven'is al vi? — demand'is ŝi'n Nikolao Petroviĉ. — Li ek'frap'is kaj en'ir'is?

— Jes.

— Bon'e, bon'e. Don'u al mi Mitjan, mi li'n iom balanc'os.

Nikolao Petroviĉ komenc'is lev'i la fil'o'n preskaŭ ĝis la plafon'o, je grand'a plezur'o de la et'ul'o kaj je ne mal'grand'a mal'trankvil'o de la patr'in'o, kiu ĉe ĉiu li'a supr'e'n'flug'o, etend'is si'a'j'n man'o'j'n al li'a'j nud'iĝ'int'a'j pied'et'o'j.

Paŭlo Petroviĉ re'ven'is en si'a'n elegant'a'n kabinet'o'n, kies mur'o'j est'is tapet'it'a'j per bel'a paper'o de sovaĝ'a kolor'o, kun arm'il'o'j, pend'ig'it'a'j sur mult'kolor'a persa tapiŝ'o, kun nuks'arb'a'j mebl'o'j, kovr'it'a'j per mal'hel'e verd'a drap'o, kun libr'o'ŝrank'o renaissance el mal'jun'a nigr'a kverk'o, kun bronz'a'j statu'et'o'j sur bel'eg'a skrib'o'tabl'o, kun fajr'uj'o ... Li si'n ĵet'is sur la kanap'o'n, kruc'is la man'o'j'n sub la kap'o kaj rest'is sen'mov'a, preskaŭ kun mal'esper'o rigard'ant'e la plafon'o'n. Ĉu tial, ke li dezir'is kaŝ'i de la mur'o'j tio'n, kio'n oni pov'is leg'i sur li'a vizaĝ'o, aŭ pro ali'a kaŭz'o, li lev'iĝ'is, mal'lev'is la pez'a'j'n kurten'o'j'n de la fenestr'o'j kaj re'e si'n ĵet'is sur la kanap'o'n.

IX

En la sam'a tag'o Bazarov kon'iĝ'is kun Feniĉka. Li promen'is kun Arkadi'o en la ĝarden'o kaj klar'ig'is al li, kial kelk'a'j arb'o'j, precip'e la jun'a'j kverk'o'j, ne radik'is.

— Oni dev'as plant'i ĉi tie pli da arĝent'a'j popl'o'j kaj abi'o'j kaj tili'o'j, se vi vol'as, sub'met'int'e frukt'o'don'a'n ter'o'n. Jen la laŭb'o bel'e kresk'as, — al'don'is li, — ĉar la akaci'o kaj siring'o est'as bon'ul'o'j, ili ne bezon'as zorg'o'j'n. Halt! iu est'as tie.

En la laŭb'o sid'is Feniĉka kun Duniaŝa kaj Mitja; Bazarov halt'is kaj Arkadi'o salut'is Feniĉkan per kap'mov'o, kiel mal'nov'a'n amik'in'o'n.

— Kiu est'as tio? — demand'is Bazarov tuj, kiam ili preter'pas'is. — Kiel bel'et'a ŝi est'as!

— Pri kiu vi parol'as?

— Strang'a demand'o: nur unu est'as bel'et'a.

Arkadi'o, ne sen konfuz'o, klar'ig'is al li en kelk'e da vort'o'j, kiu est'as Feniĉka.

— Hm! — dir'is Bazarov, — vi'a patr'o, oni vid'as, am'as la bon'a'j'n pec'o'j'n. Li plaĉ'as al mi, vi'a patr'o. Li est'as brav'ul'o. Sed oni dev'as kon'iĝ'i, — al'don'is li kaj si'n direkt'is al la laŭb'o.

— Eŭgen'o! — kun tim'o kri'is al li Arkadi'o, — pli si'n'gard'e, mi pet'as vi'n.

— Ne ekscit'iĝ'u, — respond'is Bazarov, — ne hodiaŭ mi nask'iĝ'is, mi kon'as la mond'o'n.

Proksim'iĝ'int'e al Feniĉka, li de'met'is la ĉap'o'n.

— Permes'u, ke mi mi'n prezent'u al vi, — komenc'is li kun ĝentil'a salut'o: — Mi est'as amik'o de Arkadi'o Nikolaiĉ kaj hom'o kviet'a.

Feniĉka lev'iĝ'is de la benk'o kaj silent'e rigard'is li'n.

— Kia bel'a infan'o! — daŭr'ig'is Bazarov. — Ne est'u mal'trankvil'a, mi'a rigard'o al neni'u ankoraŭ al'port'is mal'feliĉ'o'n. Kial li'a'j vang'o'j est'as tiel ruĝ'a'j? Ĉu li ricev'as dent'o'j'n?

— Jes, — respond'is Feniĉka, — li jam hav'as kvar dent'o'j'n, kaj nun la dent'karn'o re'e ŝvel'is.

— Montr'u li'n al mi ... ne tim'u, mi est'as kurac'ist'o.

Bazarov pren'is la infan'o'n sur la man'o'j'n. La et'ul'o, je la mir'o de Feniĉka kaj Duniaŝa, tut'e ne kontraŭ'star'is kaj ne ek'tim'is.

— Mi vid'as, vid'as ... Ne grav'a, ĉio est'as en ord'o: li hav'os fort'a'j'n dent'o'j'n. Se io okaz'os, al'vok'u mi'n. Kaj vi mem, ĉu vi est'as san'a?

— San'a, dank’ al Di'o.

— Kaj vi? — al'don'is Bazarov, si'n turn'ant'e al Duniaŝa.

Duniaŝa, knab'in'o tre modest'a en la loĝ'ej'o kaj rid'ul'in'o ekster la pord'o, anstataŭ respond'i eksplod'is per rid'o.

— Tre bon'e. Jen, mi re'don'as al vi vi'a'n hero'o'n.

— Kiel trankvil'a li est'is sur vi'a'j man'o'j, — dir'is Feniĉka du'on'voĉ'e, re'pren'int'e la infan'o'n.

— Ĉiu'j infan'o'j est'as trankvil'a'j, kiam mi pren'as ili'n, — respond'is Bazarov, — mi kon'as sekret'a'n rimed'o'n por tio.

— La infan'o'j sent'as, kiu am'as ili'n, — rimark'is Duniaŝa.

— Tut'e ver'e, — jes'is Feniĉka. — Sam'e Mitja ne al ĉiu permes'as, ke oni li'n pren'u sur la man'o'j'n.

— Kaj al mi, ĉu li permes'os? — demand'is Arkadi'o, kiu iom da temp'o star'is flank'e, sed fin'e proksim'iĝ'is al la laŭb'o.

Li log'is al si Mitjan, sed la infan'o ĵet'is la kap'o'n post'e'n kaj komenc'is kri'i; Feniĉka konfuz'iĝ'is.

— Ali'a'n foj'o'n, kiam li kutim'os al mi, — dir'is Arkadi'o amik'e. Ambaŭ amik'o'j for'ir'is.

— Kiel oni nom'as ŝi'n? — demand'is Bazarov.

— Feniĉka ... Feodosia, — respond'is Arkadi'o.

— Kaj laŭ la nom'o de ŝi'a patr'o ... Ankaŭ tio'n oni dev'as sci'i.

— Nikolavna.

— Bene. Al mi plaĉ'as en ŝi, ke ŝi ne est'as tro konfuz'it'a. Ekzist'as person'o'j, kiu'j kondamn'us tio'n. Kia sen'senc'aĵ'o? Kial ŝi dev'as konfuz'iĝ'i? Ŝi est'as patr'in'o, do ŝi est'as prav'a.

— Ŝi est'as prav'a, — rimark'is Arkadi'o, — sed mi'a patr'o ...

— Ankaŭ li est'as prav'a, — inter'romp'is li'n Bazarov.

— Ne... ne tia est'as mi'a opini'o.

— Ŝajn'as, ke vi prefer'us ne divid'i la hered'aĵ'o'n.

— Kiel vi ne hont'as supoz'i ĉe mi tia'j'n pens'o'j'n! — fajr'e ek'kri'is Arkadi'o. — Ne de tiu vid'punkt'o mi mal'laŭd'as mi'a'n patr'o'n; mi opini'as, ke li dev'us edz'iĝ'i kun ŝi.

— He, he! — trankvil'e dir'is Bazarov. — Kia grand'anim'ec'o! Vi do ne ne'as la grav'ec'o'n de la edz'iĝ'o; tio'n mi ne supoz'us pri vi.

La amik'o'j kelk'e da paŝ'o'j ir'is silent'e.

— Mi vid'is la tut'a'n bien'o'n de vi'a patr'o, — re'komenc'is Bazarov. — La brut'ar'o est'as mizer'a, la ĉeval'o'j taŭg'as plu por neni'o. La konstru'aĵ'o'j ankaŭ ne mult'e valor'as, la labor'ist'o'j ŝajn'as terur'a'j drink'ul'o'j; la intendant'o est'as aŭ mal'saĝ'ul'o aŭ fripon'o, — la afer'o ne est'as por mi ankoraŭ tut'e klar'a.

— Sever'a vi est'as hodiaŭ, Eŭgen'o Vasiliĉ.

— La brav'a'j kamp'ar'an'o'j cert'e, cert'e tromp'os vi'a'n patr'o'n. Vi kon'as la proverb'o'n: “La rus'a kamp'ar'an'o tromp'os eĉ la bon'a'n Di'o'n”.

— Mi komenc'as konsent'i kun la onkl'o, — rimark'is Arkadi'o, — vi hav'as tre mal'alt'a'n opini'o'n pri la rus'o'j.

— Ne grav'e! La sol'a merit'o de la rus'o'j est'as, ke ili pri si mem hav'as plej mal'alt'a'n opini'o'n. Grav'e est'as, ke du'foj'e du est'as kvar, kaj ĉio ali'a est'as sen'signif'a.

— Ankaŭ la natur'o est'as sen'signif'a? — demand'is Arkadi'o, medit'e rigard'ant'e la mult'kolor'a'j'n kamp'o'j'n, bel'e kaj dolĉ'e lum'ig'it'a'j'n de la sub'ir'ant'a sun'o.

— Ankaŭ la natur'o est'as sen'signif'a, en tiu senc'o, kiel vi ĝi'n kompren'as. La natur'o ne est'as templ'o, sed labor'ej'o, kaj la hom'o est'as en ĝi labor'ist'o.

En la sam'a moment'o de la dom'o al'flug'is al ili mal'rapid'a'j son'o'j de violonĉel'o. Iu lud'is sent'plen'e, kvankam per ne'lert'a man'o, la “Atend'o'n”, de Schubert, kaj kvazaŭ miel'o dis'flu'is en la aer'o la dolĉ'a melodi'o.

— Kiu lud'as? — demand'is Bazarov mir'ig'it'a.

— Mi'a patr'o.

— Vi'a patr'o lud'as violonĉel'o'n?

— Jes.

— Kia'n aĝ'o'n hav'as vi'a patr'o?

— Kvar'dek kvar.

Bazarov subit'e eksplod'is per rid'o.

— Kial vi rid'as!

— Kial? hom'o kvar'dek'kvar'jar'a, pater familias, en la distrikt'o N. lud'as la violonĉel'o'n!

Bazarov rid'is kaj rid'is; sed Arkadi'o, kiom ajn grand'a est'is li'a respekt'o al la majstr'o, ĉi tiu'n foj'o'n eĉ ne ek'rid'et'is.

X

Pas'is ĉirkaŭ du semajn'o'j. La viv'o en Marin'o flu'is unu'ton'e: Arkadi'o viv'is kiel sibarit'o, Bazarov labor'is. Ĉiu'j en la dom'o kutim'is al li, al li'a'j sen'ceremoni'a'j manier'o'j, al li'a'j parol'o'j mal'long'a'j kaj sek'a'j. Feniĉka, pli ol la ali'a'j, tiel kutim'is al li, ke foj'e nokt'e ŝi ordon'is, ke oni li'n vek'u: Mitja hav'is konvulsi'o'j'n; Bazarov ven'is, kiel ordinar'e, iom ŝerc'ant'e, iom osced'ant'e, rest'is ĉe ŝi du hor'o'j'n kaj help'is al la infan'o. Sed, ali'flank'e, Paŭlo Petroviĉ per ĉiu'j fort'o'j de si'a anim'o ek'mal'am'is Eŭgen'o'n Vasiliĉ: li opini'is li'n fier'ul'o, brav'aĉ'ul'o, cinik'ul'o, pleb'an'o; li suspekt'is, ke Bazarov ne estim'as li'n, ebl'e mal'estim'as li'n, li'n, Paŭlon Kirsanov! Nikolao Petroviĉ iom tim'is la jun'a'n “nihilist'o'n”, kaj dub'is, ĉu li'a influ'o est'as util'a por Arkadi'o; sed li volont'e aŭskult'is li'n, volont'e ĉe'est'is li'a'j'n fizik'a'j'n kaj ĥemi'a'j'n eksperiment'o'j'n. Bazarov al'port'is kun si mikroskop'o'n kaj dum long'a'j hor'o'j est'is okup'at'a per ĝi. Ankaŭ la serv'ist'o'j kutim'is al li, kvankam li mok'is ili'n: ili sent'is, ke malgraŭ ĉio li est'as ili'a egal'ul'o, ne sinjor'o. Duniaŝa volont'e ŝerc'is kun li kaj kaŝ'e, plen'signif'e rigard'is li'n, preter'kur'ant'e kvazaŭ jun'a koturn'in'o; Petro, hom'o ekstrem'e mem'am'a kaj mal'saĝ'a, ĉiam kun sulk'ig'it'a frunt'o, hom'o, kies tut'a merit'o konsist'is en tio, ke li hav'is ĝentil'a'j'n manier'o'j'n, sci'is silab'i kaj oft'e pur'ig'is per bros'o si'a'n surtut'o'n — eĉ li rid'et'is kaj seren'iĝ'is, kiam Bazarov turn'is si'a'n atent'o'n al li; la bub'o'j de la kort'o kur'is post la “doĥtoro”, kiel hund'id'o'j. Sol'e la mal'jun'ul'o Prokofiĉ ne am'is li'n, kun mal'gaj'a mien'o serv'is li'n ĉe la manĝ'o'tabl'o, nom'is li'n “sen'fel'ig'ist'o”, “vag'ul'o”, kaj asert'is, ke Bazarov kun si'a'j vang'har'o'j est'as ver'a pork'o en arb'et'ar'o. Prokofiĉ, laŭ si'a manier'o, est'is aristokrat'o ne mal'pli ol Paŭlo Petroviĉ.

Ven'is la plej bel'a'j tag'o'j de l’ jar'o — la unu'a'j tag'o'j de juni'o. La veter'o est'is bel'eg'a; ver'e est'as, ke de mal'proksim'e minac'is ĥoler'o, sed la loĝ'ant'o'j de la guberni'o N. jam kutim'is al ŝi'a'j vizit'o'j. Bazarov tre fru'e vek'iĝ'is kaj ir'is du, tri verst'o'j'n de la dom'o, ne por promen'i (li ne am'is la sen'cel'a'j'n promen'o'j'n), sed por kolekt'i herb'o'j'n, insekt'o'j'n. Ia'foj'e Arkadi'o akompan'is li'n. Re'ven'ant'e ili ordinar'e disput'is, kaj Arkadi'o ordinar'e est'is venk'it'a, kvankam li parol'is pli mult'e ol la amik'o.

Foj'e, ili pli long'e rest'is ekster'e; Nikolao Petroviĉ ir'is renkont'e al ili en la ĝarden'o'n kaj ating'int'e la laŭb'o'n, li subit'e ek'aŭd'is la rapid'a'j'n paŝ'o'j'n kaj la voĉ'o'j'n de ambaŭ jun'ul'o'j. Ili ir'is ĉe la ali'a flank'o de la laŭb'o, kaj ne pov'is li'n vid'i.

— Vi tro mal'mult'e kon'as mi'a'n patr'o'n, — dir'is Arkadi'o.

Nikolao Petroviĉ rest'is sen'mov'a.

— Vi'a patr'o est'as brav'a hom'o, — respond'is Bazarov, — sed pas'is li'a temp'o, kant'it'a est'as li'a kant'o.

Nikolao Petroviĉ etend'is la orel'o'n ... Arkadi'o respond'is neni'o'n.

La hom'o, kies temp'o jam pas'is, star'is du, tri minut'o'j'n sen'mov'e kaj mal'rapid'e ek'ir'is hejm'e'n.

— Antaŭ'hieraŭ mi vid'is, ke li leg'as vers'aĵ'o'j'n de Puŝkin, — daŭr'ig'is dum'e Bazarov. — Klar'ig'u al li, mi pet'as vi'n, ke tio est'as absurd'a. Li ja ne est'as plu infan'o: jam est'as temp'o ĵet'i for ĉi tiu'n bala'aĵ'o'n. Kia ide'o est'i romantik'ul'o en la nun'a temp'o! Don'u al li i'a'n bon'a'n libr'o'n.

— Kio'n don'i al li? — demand'is Arkadi'o.

— Oni pov'us komenc'i per “Stoff und Kraft” de Büchner.

— Jes. Tia est'is ankaŭ mi'a intenc'o, — rimark'is aprob'e Arkadi'o. — “Stoff und Kraft” est'as skrib'it'a en popular'a lingv'o...

— Jen kiel, mi kaj vi, — dir'is en la sam'a tag'o Nikolao Petroviĉ al la frat'o, sid'ant'e en li'a kabinet'o, — ni est'as juĝ'it'a'j: pas'is ni'a temp'o, kant'it'a est'as ni'a kant'o. Ebl'e Bazarov est'as prav'a; sed unu afer'o, mi konfes'as, dolor'as mi'n: mi esper'is ĝust'e nun intim'e kaj amik'e proksim'iĝ'i al Arkadi'o kaj jen mi rest'as mal'antaŭ'e, li preter'pas'is mi'n, ni ne pov'as kompren'i unu la ali'a'n.

— Kial li est'as antaŭ'e? Per kio li tiel diferenc'as de ni? — mal'pacienc'e ek'kri'is Paŭlo Petroviĉ. — Ĉio'n ĉi met'is en li'a'n kap'o'n tiu sinjor'o, la nihilist'o. Mi mal'am'as ĉi tiu'n doktor'aĉ'o'n; laŭ mi'a opini'o, li est'as simpl'e ĉarlatan'o; mi est'as cert'a, ke malgraŭ ĉiu'j si'a'j ran'o'j li ne mult'e sci'as, eĉ en la fizik'o.

— Ne, frat'o, tio'n vi ne dir'u: Bazarov est'as inteligent'a kaj kler'a.

— Kaj kia mem'am'o abomen'a, — re'e inter'romp'is Paŭlo Petroviĉ.

— Jes, — dir'is Nikolao Petroviĉ, — li est'as mem'am'a. Ŝajn'as, ke tio est'as ne'evit'ebl'a; sed jen kio'n mi absolut'e ne pov'as kompren'i. Ŝajn'as al mi, ke mi far'as ĉio'n, por ne rest'i mal'antaŭ'e de la temp'o: mi aranĝ'is modern'e mi'a'j'n rilat'o'j'n kun la kamp'ar'an'o'j, mi fond'is farm'bien'o'n, en la tut'a guberni'o oni nom'as mi'n ruĝ'ul'o; mi leg'as, mi lern'as, en'tut'e mi pen'as est'i sur la nivel'o de la modern'a temp'o, — kaj ili dir'as, ke mi'a kant'o est'as kant'it'a. Jes, frat'o, mi mem komenc'as pens'i, ke ĝi est'as kant'it'a.

— Kial!

— Jen kial. Hodiaŭ mi sid'is kaj leg'is vers'aĵ'o'j'n de Puŝkin ... Tio est'is “Cigan'o'j” ... Subit'e Arkadi'o proksim'iĝ'as al mi kaj silent'e, kun kares'a kompat'o delikat'e, kvazaŭ de infan'o, pren'is mi'a'n libr'o'n kaj met'is antaŭ mi ali'a'n, german'a'n ... ek'rid'et'is kaj for'ir'is, kun'pren'ant'e la libr'o'n de Puŝkin.

— Jen kio! Kaj kia'n libr'o'n li don'is al vi!

— Jen ĉi tiu'n.

Nikolao Petroviĉ el'pren'is el la post'a poŝ'o de la surtut'o la fam'a'n broŝur'o'n de Büchner, la naŭ'a'n el'don'o'n.

Paŭlo Petroviĉ turn'is ĝi'n en la man'o'j.

— Hm! — murmur'is li, — Arkadi'o Nikolaiĉ si'n okup'as per vi'a eduk'o. Ĉu vi prov'is leg'i la broŝur'o'n?

— Mi prov'is.

— Kaj?

— Aŭ mi est'as mal'saĝ'a, aŭ tio ĉi est'as sen'senc'aĵ'o. Kred'ebl'e mi est'as mal'saĝ'a.

— Vi ne forges'is la german'a'n lingv'o'n? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Mi bon'e kompren'as german'e.

Paŭlo Petroviĉ re'e turn'is la broŝur'o'n en la man'o'j kaj kaŝ'e rigard'is la frat'o'n. Ambaŭ silent'is.

— À propos, — komenc'is Nikolao Petroviĉ, vid'ebl'e dezir'ant'e ŝanĝ'i la tem'o'n. — Mi ricev'is leter'o'n de Koliazin.

— De Mateo Iljiĉ?

— Jes, de li. Li ven'is en M. por revizi'i la guberni'o'n. Li est'as nun alt'a person'o. Li skrib'as al mi, ke li dezir'as, kiel parenc'o, vid'i ni'n kaj invit'as ni'n kaj Arkadi'o'n en la urb'o'n.

— Vi vetur'os? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Ne; kaj vi?

— Ankaŭ mi ne vetur'os. Mi tut'e ne vid'as la neces'o'n si'n tren'i kvin'dek verst'o'j'n pro li'a'j bel'a'j okul'o'j. Mathieu vol'as si'n montr'i al ni en si'a tut'a glor'o; la diabl'o li'n pren'u. Sufiĉ'os por li la incens'o de la ofic'ist'ar'o. Io ekster'ordinar'a, sekret'a konsil'ist'o! Se mi daŭr'ig'us mi'a'n serv'ad'o'n, tiu'n ĉi mal'saĝ'a'n kaj mizer'a'n viv'o'n, mi est'us nun general'o-adjutant'o. Ceter'e, vi kaj mi ... ni'a kant'o jam est'as kant'it'a.

— Jes, frat'o; evident'e ven'is jam la temp'o mend'i ĉerk'o'j'n kaj kruc'i la man'o'j'n sur la brust'o, — rimark'is Nikolao Petroviĉ kun sopir'o.

— Ne, frat'o; mi ne kapitulac'os tiel facil'e, — murmur'is Paŭlo Petroviĉ. — Ni ankoraŭ batal'os kontraŭ la doktor'o, mi tio'n antaŭ'sent'as.

La batal'o okaz'is en la sam'a tag'o ĉe la vesper'a te'o. Paŭlo Petroviĉ ven'is en la salon'o'n jam batal'pret'a, incit'it'a kaj sen'ŝancel'iĝ'a. Li atend'is nur pretekst'o'n, por si'n ĵet'i kontraŭ la mal'amik'o, sed pretekst'o long'e ne ven'is. Bazarov ĝeneral'e parol'is mal'mult'e en la ĉe'est'o de la “mal'jun'ul'o'j Kirsanov”, (tia'j li nom'is ambaŭ frat'o'j'n), kaj en tiu vesper'o li ne est'is bon'humor'a kaj silent'e trink'is te'o'n, unu glas'o'n post ali'a. Paŭlo Petroviĉ brul'is pro mal'pacienc'o; fin'e li'a dezir'o plen'um'iĝ'is. Oni parol'is pri unu el la najbar'a'j bien'ul'o'j. “Sen'taŭg'ul'o, aristokrat'aĉ'o”, indiferent'e dir'is Bazarov, kiu renkont'ad'is li'n en Peterburgo.

— Permes'u al mi demand'i vi'n, — komenc'is Paŭlo Petroviĉ, kaj li'a'j lip'o'j trem'is, — laŭ vi'a opini'o la vort'o'j “sen'taŭg'ul'o” kaj “aristokrat'o” signif'as la sam'o'n?

— Mi dir'is: “aristokrat'aĉ'o”, — respond'is Bazarov, mal'rapid'e sorb'ant'e si'a'n te'o'n.

— Jes; sed mi supoz'as, ke vi hav'as la sam'a'n opini'o'n pri la aristokrat'o'j kaj aristokrat'aĉ'o'j. Mi opini'as mi'a dev'o deklar'i al vi, ke mi ne konsent'as kun vi. Mi kuraĝ'as dir'i, ke ĉiu'j kon'as mi'n kiel hom'o'n liberal'a'n kaj am'ant'a'n la progres'o'n; sed ĝust'e tial mi estim'as la aristokrat'o'j'n, la ver'a'j'n. Re'memor'u, estim'at'a sinjor'o (de tiu'j ĉi vort'o'j Bazarov lev'is la okul'o'j'n al Paŭlo Petroviĉ), re'memor'u, estim'at'a sinjor'o, — ripet'is li per akr'a voĉ'o, — la angl'a'j'n aristokrat'o'j'n. Ili ne ced'as eĉ minimum'e de si'a'j rajt'o'j, kaj tial ili respekt'as la rajt'o'j'n de la ali'a'j; ili postul'as la plen'um'o'n de la dev'o'j rilat'e al ili; kaj tial ili mem plen'um'as si'a'j'n dev'o'j'n. La aristokrat'ar'o don'is la liber'ec'o'n al Angl'uj'o kaj sub'ten'as ĝi'n.

— Ni aŭd'is mult'foj'e ĉi tiu'n rakont'o'n, — dir'is Bazarov, — sed kio'n vi vol'as pruv'i per tio?

— Estim'at'a sinjor'o, mi vol'as pruv'i per tio (Paŭlo Petroviĉ el'parol'is la last'a'n vort'o'n laŭ la popol'a dir'manier'o; kiam li koler'is, li far'is tio'n intenc'e, kvankam li bon'e sci'is, ke tio est'as kontraŭ la regul'o'j de la gramatik'o. Tiu ĉi strang'a kutim'o est'os hered'aĵ'o de la temp'o'j de Aleksandro I. La tiam'a'j alt'rang'ul'o'j, en la mal'oft'a'j okaz'o'j, kiam ili parol'is la ge'patr'a'n lingv'o'n, uz'is kelk'a'j'n tia'j'n popol'a'j'n vort'o'j'n, kvazaŭ por kompren'ig'i, ke ili est'as pur'sang'a'j rus'o'j, sed sam'temp'e alt'rang'ul'o'j, al kiu'j est'as permes'it'e mal'ŝat'i la regul'o'j'n, far'it'a'j'n por la lern'ant'o'j) — mi vol'as pruv'i per tio, ke sen la sent'o de la mem'estim'o — en la aristokrat'o ĉi tiu sent'o est'as tre fort'a — ekzist'as neni'a firm'a fundament'o por la soci'a ... bien public ... por la soci'a konstru'aĵ'o. La individu'o, estim'at'a sinjor'o, jen la ĉef'a afer'o; la hom'a individu'o dev'as est'i fortik'a, kiel ŝton'eg'o, ĉar sur ĝi ĉio'n oni konstru'as. Mi tre bon'e sci'as, ekzempl'e, ke vi trov'as rid'ind'a'j mi'a'j'n kutim'o'j'n, mi'a'n kostum'o'n, mi'a'n am'o'n al pur'ec'o, sed ĉio ĉi est'as rezultat'o de la sent'o de l’ mem'estim'o, de la sent'o de la dev'o, jes sinjor'o, de la dev'o. Mi viv'as en la kamp'ar'o, en provinc'a angul'o, sed mi ne mal'zorg'as mi'a'n person'o'n, mi estim'as en mi la hom'o'n.

— Permes'u, Paŭlo Petroviĉ, — dir'is Bazarov, — vi estim'as vi'n kaj sid'as kun kruc'it'a'j brak'o'j; kia'n util'o'n tio don'as al bien public? Se vi ne estim'us ĝi'n, vi far'us la sam'o'n.

Paŭlo Petroviĉ pal'iĝ'is.

— Tio est'as tut'e ali'a demand'o. Mi tut'e ne vol'as klar'ig'i al vi nun, kial mi sid'as kun kruc'it'a'j brak'o'j, kiel vi dir'as. Mi vol'as nur re'memor'ig'i al vi, ke la aristokrat'ism'o est'as princip'o, kaj ke nur ne'moral'a'j aŭ sen'valor'a'j hom'o'j pov'as en ni'a temp'o viv'i sen princip'o'j. Mi dir'is tio'n al Arkadi'o en la du'a tag'o post li'a al'ven'o, mi ripet'as tio'n nun al vi. Ĉu ne ver'e, Nikolao?

Nikolao Petroviĉ jes'e balanc'is la kap'o'n.

— Aristokrat'ism'o, liberal'ism'o, progres'o, princip'o'j, — ripet'is dum'e Bazarov, — kiom da fremd'a'j por la rus'o'j ... kaj sen'util'a'j vort'o'j! La rus'o'j tut'e ne bezon'as ili'n.

— Kio'n ili bezon'as, laŭ vi'a opini'o? Kiam oni aŭskult'as vi'n, oni ven'as al la konklud'o, ke ni est'as ekster la hom'ar'o, ekster ĝi'a'j leĝ'o'j. Pri'pens'u, la logik'o de la histori'o postul'as ...

— Por kio ni bezon'as la logik'o'n? Ni viv'as tre bon'e sen ĝi.

— Kiel?

— Jen kiel. Vi, mi supoz'as, ne bezon'as la logik'o'n por met'i pec'o'n da pan'o en vi'a'n buŝ'o'n, kiam vi est'as mal'sat'a. Por kio ĉiu'j ĉi abstrakt'aĵ'o'j?

Paŭlo Petroviĉ ek'sving'is la man'o'j'n.

— Mi plu ne kompren'as vi'n. Vi ofend'as la rus'a'n popol'o'n. Mi ne kompren'as, kiel oni pov'as mal'ŝat'i la princip'o'j'n, la regul'o'j'n? Kio direkt'as vi'n en la viv'o?

— Mi jam dir'is al vi, onkl'o, ke ni mal'ŝat'as la aŭtoritat'o'j'n, — si'n miks'is Arkadi'o en la disput'o'n.

— Ni ag'as, direkt'at'a'j de tio, kio'n ni opini'as util'a, — respond'is Bazarov. — En la nun'a temp'o plej util'e est'as ne'i, kaj ni ne'as.

— Ĉio'n?

— Ĉio'n.

— Kio'n vi dir'as? Ne sol'e la art'o'n, la poezi'o'n ... sed ankaŭ ... terur'e est'as dir'i...

— Ĉio'n, — kun ne'esprim'ebl'a trankvil'o ripet'is Bazarov.

Paŭlo Petroviĉ fiks'e rigard'is li'n. Li ne atend'is tia'n respond'o'n. Arkadi'o ruĝ'iĝ'is pro plezur'o.

— Tamen, permes'u, — ek'parol'is Nikolao Petroviĉ. — Vi ĉio'n ne'as, aŭ pli ĝust'a'dir'e, vi ĉio'n detru'as ... Sed oni dev'as ankaŭ konstru'i.

— Tio ne est'as ni'a afer'o ... Antaŭ'e oni dev'as pur'ig'i la lok'o'n.

— La nun'temp'a stat'o de la popol'o tio'n postul'as, — grav'e al'don'is Arkadi'o. — Ni dev'as plen'um'i ĉi tiu'j'n postul'o'j'n, ni ne hav'as la rajt'o'n zorg'i pri la kontent'iĝ'o de la propr'a ego'ism'o.

La last'a fraz'o, oni pov'is rimark'i, ne plaĉ'is al Bazarov; ĝi hav'is odor'o'n de la filozofi'o, tio est'as de la romantism'o, ĉar Bazarov ankaŭ la filozofi'o'n nom'is romantism'o, sed li ne trov'is neces'a refut'i si'a'n jun'a'n lern'ant'o'n.

— Ne, ne! — ek'kri'is Paŭlo Petroviĉ kun subit'a eksplod'o. — Mi ne vol'as kred'i, ke vi, sinjor'o'j, efektiv'e kon'as la rus'a'n popol'o'n, ke vi est'as reprezent'ant'o'j de ĝi'a'j bezon'o'j, de ĝi'a'j dezir'o'j. Ne, la rus'a popol'o ne est'as tia, kia vi imag'as ĝi'n. Ĝi pi'e respekt'as la tradici'o'n, la famili'o'n, ĝi ne pov'as viv'i sen kred'o ...

— Mi ne diskut'os kontraŭ tio, — inter'romp'is Bazarov, — mi eĉ est'as pret'a konsent'i, ke en tio vi est'as prav'a.

— Kaj se mi est'as prav'a ...

— Tamen tio ĉi pruv'as neni'o'n.

— Jes, pruv'as neni'o'n, — ripet'is Arkadi'o kun mem'cert'ec'o de spert'a ŝak'lud'ant'o, kiu antaŭ'vid'is, ŝajn'e lert'a'n paŝ'o'n de la kontraŭ'ul'o, kaj tial tut'e ne konfuz'iĝ'is.

— Kia'manier'e tio pruv'as neni'o'n? — murmur'is Paŭlo Petroviĉ mir'ig'it'e. — Do vi marŝ'as kontraŭ vi'a popol'o?

— Eĉ se est'us tiel? — ek'kri'is Bazarov. — La popol'o kred'as, ke kiam tondr'as, la profet'o Eli'o promen'as en la ĉiel'o en kaleŝ'o. Do? Ĉu mi dev'as konsent'i kun ĝi? Krom tio, ĝi est'as rus'a, kaj ĉu mi mem ne est'as rus'o?

— Ne, post ĉio, kio'n vi ĵus dir'is, vi ne est'as rus'o! Mi ne pov'as opini'i vi'n rus'o.

— Mi'a av'o plug'is la ter'o'n, — fier'e respond'is Bazarov. — Demand'u iu'n ajn el vi'a'j kamp'ar'an'o'j, kiu'n el ni du, vi'n aŭ mi'n, li pli volont'e nom'os si'a sam'land'an'o. Vi ne sci'as eĉ parol'i kun li.

— Kaj vi parol'as kun li kaj sam'temp'e mal'estim'as li'n.

— Kial ne, se li merit'as mal'estim'o'n? Vi mal'laŭd'as mi'a'n vid'manier'o'n, sed kiu dir'is al vi, ke ĝi est'as en mi okaz'a, ke ĝi ne est'as kaŭz'it'a de la sam'a popol'a spirit'o, por kiu vi tiel batal'as?

— Kompren'ebl'e! Tre neces'a'j est'as la nihilist'o'j!

— Ĉu ili est'as neces'a'j, aŭ ne, ne est'as ni'a afer'o decid'i. Ankaŭ vi ja opini'as vi'n ne sen'util'a.

— Sinjor'o'j, sinjor'o'j, mi pet'as vi'n, las'u la person'o'j'n! — ek'kri'is Nikolao Petroviĉ kaj lev'iĝ'is.

Paŭlo Petroviĉ ek'rid'et'is kaj met'int'e la man'o'n sur la ŝultr'o'n de l’ frat'o, dev'ig'is li'n re'e sid'iĝ'i.

— Est'u trankvil'a, — dir'is li. — Mi ne forges'os mi'n, ĝust'e pro la sent'o de la mem'estim'o, kiu'n tiel sen'kompat'e mok'as la sinjor'o ... la sinjor'o doktor'o. Permes'u, daŭr'ig'is li, si'n turn'ant'e re'e al Bazarov, — ebl'e vi pens'as, ke vi'a doktrin'o est'as nov'a? Van'e vi imag'as tio'n. La material'ism'o, kiu'n vi predik'as, mult'foj'e jam est'is mod'a, kaj ĉiam bankrot'is ...

— Re'e fremd'a vort'o! — inter'romp'is li'n Bazarov. Li komenc'is koler'i, kaj li'a vizaĝ'o ek'hav'is kupr'a'n kaj vulgar'a'n kolor'o'n. — Antaŭ ĉio, ni neni'o'n predik'as, tio ne est'as ni'a kutim'o.

— Kio'n do vi far'as?

— Jen kio'n ni far'as. Iam, antaŭ ne'long'e, ni dir'is, ke ni'a'j ofic'ist'o'j est'as korupt'ebl'a'j, ke ni posed'as nek voj'o'j'n, nek komerc'o'n, nek taŭg'a'j'n juĝ'a'j'n instituci'o'j'n ...

— Jes, jes, vi est'as akuz'ant'o'j; tia'j, ŝajn'as, oni nom'as vi'n. Mi konsent'as kun mult'a'j el vi'a'j akuz'o'j, sed ...

— Kaj post'e ni konvink'iĝ'is, ke sol'e babil'i, ĉiam babil'i pri ni'a'j ulcer'o'j konduk'as nur al sen'util'aĵ'o'j, al doktrin'ism'o; ni rimark'is, ke ankaŭ ni'a'j prudent'ul'o'j, tiel nom'at'a'j progres'em'a'j hom'o'j kaj akuz'ant'o'j valor'as neni'o'n, ke ni ni'n okup'as per sen'senc'aĵ'o'j, diskut'as pri ia art'o, sen'konsci'a kre'a kapabl'o, parlament'ism'o, neces'o hav'i advokat'o'j'n kaj la diabl'o sci'as pri kio, kiam oni dev'us zorg'i pri la ĉiu'tag'a pan'o, kiam plej krud'a superstiĉ'o sufok'as ni'n, kiam ĉiu'j ni'a'j akci'a'j kompani'o'j bankrot'as sol'e pro tio, ke mank'as honest'a'j hom'o'j, kiam eĉ la liber'ec'o, pri kiu klopod'as la reg'ist'ar'o, al'port'os kred'ebl'e neniu'n util'o'n, ĉar la kamp'ar'an'o volont'e ŝtel'us de si mem, por si'n venen'i en la drink'ej'o.

— Jes, — inter'romp'is Paŭlo Petroviĉ, — jes: vi pri ĉio ĉi konvink'iĝ'is kaj decid'is mem entrepren'i neni'o'n serioz'a'n.

— Kaj decid'is entrepren'i neni'o'n, — mal'gaj'e ripet'is Bazarov. Li subit'e ek'koler'is kontraŭ si mem, ke li tiel mult'e parol'is kun la aristokrat'o.

— Kaj nur insult'i?

— Kaj insult'i.

— Kaj tio'n oni nom'as nihilism'o!

— Kaj tio'n oni nom'as nihilism'o, — re'e ripet'is Bazarov kaj tiu'n ĉi foj'o'n per intenc'e provok'ant'a ton'o.

Paŭlo Petroviĉ iom palpebr'um'is.

— Jen kio! — dir'is li per strang'e trankvil'a voĉ'o. — La nihilism'o dev'as re'san'ig'i ĉio'n, kaj vi, vi est'as ni'a'j sav'ant'o'j kaj hero'o'j. Sed kial vi insult'as la ali'a'j'n, ekzempl'e tiu'j'n akuz'ant'o'j'n? Ĉu vi ne sam'e babil'as, kiel ĉiu'j?

— Ebl'e ali'a, sed ĉi tiu pek'o ne ŝarĝ'as ni'a'n konscienc'o'n, — dir'is Bazarov tra la dent'o'j.

— Kio do? Vi pretend'as, ke vi ag'as? Vi vi'n prepar'as al ag'ad'o!

Bazarov respond'is neni'o'n. Paŭlo Petroviĉ ek'trem'is, sed tuj ek'reg'is si'n mem.

— Hm! ... Ag'i, romp'i... — daŭr'ig'is li. — Sed romp'i, se vi eĉ ne sci'as, kial?

— Ni romp'as, ĉar ni est'as fort'o, — rimark'is Arkadi'o.

Paŭlo Petroviĉ ek'rigard'is si'a'n nev'o'n kaj ek'rid'et'is.

— Jes, la fort'o, ne bezon'as rajt'ig'o'n, — dir'is Arkadi'o kaj si'n rekt'ig'is.

— Mal'feliĉ'a! — ek'kri'is Paŭlo Petroviĉ; li ne pov'is plu reg'i si'n. — Pri'pens'u, kio'n vi sub'ten'as en Rus'uj'o per vi'a rid'ind'a sentenc'o! Ne, eĉ anĝel'o perd'us la pacienc'o'n! La fort'o! Ankaŭ la sovaĝ'a kalmuk'o kaj mongol'o posed'as fort'o'n, sed por kio ĝi pov'as serv'i ni'n? Ni ŝat'as la civilizaci'o'n, jes, estim'at'a sinjor'o, ni ŝat'as ĝi'a'j'n frukt'o'j'n. Ne dir'u al mi, ke ĉi tiu'j frukt'o'j est'as sen'signif'a'j: la plej mizer'a ĉambr'o'kolor'ist'o, un barbouilleur, danc'lud'ist'o, al kiu oni pag'as kvin kopek'o'j'n por vesper'o, eĉ ili est'as pli util'a'j ol vi, ĉar ili est'as reprezent'ant'o'j de la civilizaci'o, ne de la vulgar'a mongol'a fort'o! Vi imag'as, ke vi est'as progres'em'a'j hom'o'j, kaj la plej taŭg'a lok'o por vi est'us kalmuk'a vetur'il'o. La fort'o! Ne forges'u, fin'e, sinjor'o'j fort'a'j, ke vi'a tut'a nombr'o est'as kvar kaj du'on'o, kaj la ali'a'j est'as milion'o'j kaj ne permes'os al vi pied'prem'i ili'a'j'n plej sankt'a'j'n kred'o'j'n; ili frakas'os vi'n!

— Se ili frakas'os ni'n, kio'n far'i? — dir'is Bazarov. — Sed vi'a kalkul'o est'as mal'proksim'a de la ver'o. Ni ne est'as tiel mal'mult'e'nombr'a'j, kiel vi opini'as.

— Kio? Vi do serioz'e esper'as venk'o'n en la batal'o kontraŭ la tut'a popol'o?

— Unu'kopek'a kandel'o, vi sci'as, brul'ig'is Moskvon, — respond'is Bazarov.

— Jes, jes. En la komenc'o fier'ec'o preskaŭ satan'a, kaj post'e mok'a ironi'o. Jen kio de'log'as la jun'ul'ar'o'n, jen kio venk'as la ne'spert'a'j'n kor'o'j'n de la bub'o'j! Rigard'u, unu el ili sid'as apud vi, li est'as preskaŭ en ekstaz'o antaŭ vi, ĝu'u li'a'n ador'o'n. (Arkadi'o si'n de'turn'is kaj sulk'ig'is la brov'o'j'n.) Kaj ĉi tiu infekt'o dis'vast'iĝ'is jam mal'proksim'e'n. Oni rakont'is al mi, ke en Romo ni'a'j pentr'ist'o'j ne met'as plu pied'o'n en Vatikan'o. Rafael'o'n ili opini'as preskaŭ mal'saĝ'ul'o, ĉar li est'as aŭtoritat'o, kiel ili dir'as; kaj ili mem est'as sen'fort'a'j kaj sen'frukt'a'j; ili'a fantazi'o sufiĉ'as apenaŭ por “Knab'in'o ĉe fontan'o”, por neni'o ali'a! Kaj la knab'in'o est'as abomen'e pentr'it'a. Laŭ vi'a opini'o ili est'as brav'ul'o'j, ĉu ne ver'e?

— Laŭ mi'a opini'o, — respond'is Bazarov, — Rafael'o ne valor'as unu kupr'a'n groŝ'o'n; kaj ili ne valor'as pli mult'e ol li.

— Brav'e, brav'e! Aŭskult'u, Arkadi'o ... jen kia'j'n esprim'o'j'n dev'as uz'i la nun'temp'a'j jun'ul'o'j! Kaj ĉu ili pov'us ne sekv'i vi'n? En la temp'o pas'int'a la jun'ul'o'j dev'is lern'i; ili ne vol'is est'i rigard'at'a'j kiel ignor'ant'o'j, ili do ne'vol'e dev'is labor'i. Nun sufiĉ'as al ili dir'i: ĉio en la mond'o est'as sen'senc'aĵ'o! Kaj ĉio est'as pret'a. La jun'ul'o'j ek'ĝoj'is. Kaj efektiv'e, iam ili simpl'e est'is mal'saĝ'ul'o'j, kaj nun ili subit'e far'iĝ'is nihilist'o'j.

— Jen vi forges'is la sent'o'n de la mem'estim'o, tiel glor'at'a'n de vi, — rimark'is Bazarov kun flegm'o, dum Arkadi'o ruĝ'iĝ'is pro indign'o kaj li'a'j okul'o'j ek'flam'is. — Ni'a disput'o konduk'is ni'n tro mal'proksim'e'n ... Ŝajn'as, ke pli bon'e est'os ĝi'n ĉes'ig'i. Mi tiam konsent'os kun vi, al'don'is li lev'iĝ'ant'e de la seĝ'o, — kiam vi prezent'os al mi unu sol'a'n instituci'o'n en ni'a viv'o, famili'a aŭ soci'a, kiu ne merit'as plen'a'n, sen'kompat'a'n nul'ig'o'n.

— Mi prezent'os al vi milion'o'j'n da tia'j instituci'o'j, — ek'kri'is Paŭlo Petroviĉ, — milion'o'j'n! La komun'um'o, ekzempl'e.

Mal'varm'a rid'et'o kurb'ig'is la lip'o'j'n de Bazarov.

— Kio koncern'as la komun'um'o'n, — respond'is li, — vi prefer'e parol'u pri ĝi kun vi'a frat'o. Li nun, ŝajn'as, spert'is per la fakt'o'j, kio est'as la komun'um'o, solidar'ec'o, sobr'ec'o kaj ali'a'j bel'a'j afer'o'j.

— La famili'o, fin'e, la famili'o, tia, kia ĝi ekzist'as ĉe ni'a'j kamp'ar'an'o'j! — kri'is Paŭlo Petroviĉ.

— Ankaŭ ĉi tiu'n demand'o'n, mi opini'as, pli bon'e est'us, por vi mem, ne esplor'i tro detal'e. Vi ne demand'u la bo'fil'in'o'j'n pri ili'a'j bo'patr'o'j! Sekv'u mi'a'n konsil'o'n, Paŭlo Petroviĉ, vi pri'pens'u unu, du tag'o'j'n, — en la nun'a moment'o vi trov'os neni'o'n, mi supoz'as. Tra'pas'u ĉiu'j'n klas'o'j'n de ni'a naci'o, kaj dum'e Arkadi'o kaj mi, ni...

— Rid'os ĉio'n, — fin'is la fraz'o'n Paŭlo Petroviĉ.

— Ne, ni tranĉ'os ran'o'j'n. Ni ir'u, Arkadi'o; ĝis la re'vid'o, sinjor'o'j.

Ambaŭ amik'o'j el'ir'is. La frat'o'j rest'is sol'a'j kaj en la unu'a moment'o nur rigard'is unu la ali'a'n.

— Jen, — komenc'is, fin'e, Paŭlo Petroviĉ, — ni'a nun'a jun'ul'ar'o! jen ni'a'j post'e'ul'o'j!

— Ni'a'j post'e'ul'o'j, — ripet'is kun mal'gaj'a sopir'o Nikolao Petroviĉ. Dum la tut'a disput'o li sid'is, kvazaŭ sur flam'ant'a'j karb'o'j, kaj nur kaŝ'e melankoli'e rigard'is Arkadi'o'n. — Ĉu vi sci'as, frat'o, kio'n mi re'memor'is? Foj'e mi disput'is kun mi'a mort'int'a patr'in'o: Ŝi kri'is, ne vol'is mi'n aŭskult'i ... Fin'e mi dir'is al ŝi: “Vi ne pov'as mi'n kompren'i, ni aparten'as al du divers'a'j generaci'o'j.” Ŝi sent'is si'n terur'e ofend'it'a, kaj mi pens'is: “Kio'n far'i? La pilol'o est'as mal'dolĉ'a, tamen oni dev'as ĝi'n en'glut'i.” Nun ven'is ni'a vic'o, kaj ni'a'j post'e'ul'o'j pov'as dir'i al ni: “Vi ne aparten'as al ni'a generaci'o, en'glut'u la pilol'o'n”.

— Vi est'as tro bon'kor'a kaj modest'a, — respond'is Paŭlo Petroviĉ, — mi, kontraŭ'e, ne dub'as, ke ni est'as mult'e pli prav'a'j, ol tiu'j sinjor'o'j, kvankam ni parol'as, ebl'e, per lingv'o iom mal'nov'iĝ'int'a, kaj ni ne posed'as ili'a'n brav'aĉ'a'n mem'fid'o'n ... Kaj kiel afekt'em'a est'as la nun'temp'a jun'ul'ar'o! Kiam oni demand'as ĉe la tabl'o: “Kia'n vin'o'n vi dezir'as, ruĝ'a'n aŭ blank'a'n?” ili respond'as: “Mi hav'as la kutim'o'n prefer'i la ruĝ'a'n”, per bas'a voĉ'o kaj kun tiel serioz'a mien'o, kvazaŭ la tut'a univers'o rigard'us ili'n en ĉi tiu moment'o...

— Vi ne dezir'as plu te'o'n? — dir'is Feniĉka, en'ŝov'int'e la kap'o'n tra la pord'o: ŝi ne kuraĝ'is en'ir'i, dum en la salon'o son'is la voĉ'o'j de la disput'ant'o'j.

— Ne, vi pov'as ordon'i, ke oni for'pren'u la samovar'o'n, — respond'is Nikolao Petroviĉ kaj lev'iĝ'is renkont'e al ŝi. Paŭlo Petroviĉ dir'is al li simpl'e: bon soir kaj si'n direkt'is al si'a kabinet'o.

XI

Post du'on'hor'o Nikolao Petroviĉ ir'is en la ĝarden'o'n, en si'a'n am'at'a'n laŭb'o'n. Mal'ĝoj'a'j medit'o'j prem'is li'n. Unu'a'foj'e li klar'e konsci'is la sen'fund'aĵ'o'n, kiu apart'ig'is li'n de la fil'o; li antaŭ'sent'is, ke kun ĉiu tag'o ĝi pli kaj pli grand'iĝ'os. Do van'e en Peterburgo vintr'e dum tut'a'j tag'o'j li stud'is la plej nov'a'j'n verk'o'j'n; van'e li aŭskult'is atent'e la inter'parol'o'j'n de la jun'ul'o'j; van'e li ĝoj'is, kiam li sukces'is met'i ankaŭ si'a'n vort'o'n en ili'a'j'n bol'ant'a'j'n parol'o'j'n. “Mi'a frat'o dir'as, ke ni est'as prav'a'j, pens'is li — kaj met'int'e flank'e ĉiu'n mem'am'o'n, mi mem pens'as, ke ili est'as pli mal'proksim'e de la ver'o, ol ni, sed sam'temp'e mi sent'as, ke ili posed'as i'o'n, kio'n ni ne hav'as, i'a'n super'ec'o'n je ni. ... La jun'ec'o'n? Ne: ne sol'e la jun'ec'o'n. Ĉu ne en tio konsist'as ili'a super'ec'o, ke en ili rest'is mal'pli da sinjor'ec'o, ol en ni?”

Nikolao Petroviĉ mal'lev'is la kap'o'n kaj frot'is la vizaĝ'o'n per la man'o.

“Sed mal'ŝat'i la poezi'o'n?” — re'e pens'is li, “ne simpati'i kun la art'o, kun la natur'o ...”

Li rigard'is ĉirkaŭ'e, kvazaŭ por kompren'i, kiel oni pov'as ne simpati'i kun la natur'o. Jam proksim'iĝ'is la vesper'o, la sun'o si'n kaŝ'is post mal'grand'a tremol'a arb'ar'o, kresk'ant'a du'on'a'n verst'o'n de la ĝarden'o, kaj ĵet'is sen'fin'a'n ombr'o'n sur la sen'mov'a'j'n kamp'o'j'n. Kamp'ar'an'o trot'e rajd'is blank'a'n ĉeval'o'n sur mal'hel'a, mal'larĝ'a voj'et'o de la rand'o de la arb'ar'o: kvankam li rajd'is en la ombr'o, li est'is tut'a klar'e vid'ebl'a; oni eĉ pov'is rimark'i flik'aĵ'o'n sur li'a dors'o. La sun'a'j radi'o'j penetr'is en la arb'ar'o'n kaj, tra'bor'ant'e la dens'aĵ'o'n, verŝ'is sur la trunk'o'j'n de la tremol'o'j tiel varm'a'n lum'o'n, ke ili far'iĝ'is simil'a'j al pin'o'j; ili'a'j foli'o'j ŝajn'is preskaŭ blu'a'j kaj super ili alt'e pend'is la hel'e blu'a ĉiel'o, delikat'e border'it'a de la vesper'ruĝ'o. La hirund'o'j flug'is alt'e; la vent'o ek'silent'is; mal'fru'int'a'j abel'o'j mal'rapid'e kaj dorm'e zum'is inter la siring'a'j flor'o'j; kolon'o de muŝ'o'j danc'is super izol'it'a branĉ'o etend'it'a. Kiel bel'a est'as ĉio ĉi, mi'a Di'o! pens'is Nikolao Petroviĉ, kaj la am'at'a'j vers'o'j murmur'et'e flug'is de li'a'j lip'o'j: li re'memor'is Arkadi'o'n, Stoff und Kraft kaj ek'silent'is, sed rest'is sen'mov'a kaj daŭr'ig'is la dolor'a'n plezur'o'n de la sol'ec'a medit'ad'o. Li am'is medit'i; la viv'o en la kamp'ar'o evolu'ig'is en li ĉi tiu'n kapabl'o'n. Antaŭ ne'long'e li sam'e medit'is, atend'ant'e si'a'n fil'o'n en la gast'ej'o, kaj de tiu temp'o jam plen'um'iĝ'is ŝanĝ'o, jam fiks'iĝ'is la rilat'o'j kun Arkadi'o, tiam ne'klar'a'j ankoraŭ, kaj kiel! ... Si'n prezent'is al li la bild'o de la mort'int'a edz'in'o, sed ne tia, kia li ŝi'n kon'is en la daŭr'o de long'a'j jar'o'j, ne bon'a mastr'in'o, ĉiam hejm'e rest'ant'a, sed jun'a knab'in'o, kun mal'dik'a tali'o, sen'pek'e demand'a rigard'o, kaj fort'e kun'plekt'it'a har'lig'o super la infan'a kol'o. Li re'memor'is, kiel li ek'vid'is ŝi'n unu'a'foj'e. Li est'is tiam ankoraŭ student'o. Li renkont'is ŝi'n sur la ŝtup'ar'o de si'a loĝ'ej'o kaj ne'vol'e puŝ'eg'is ŝi'n, si'n turn'is, vol'is pet'i pardon'o'n kaj sukces'is nur murmur'i: “Pardon, monsieur”; ŝi klin'is la kap'o'n, ek'rid'et'is kaj subit'e, kvazaŭ tim'ig'it'a, for'kur'is, de la kurb'iĝ'o de la ŝtup'ar'o rapid'e ek'rigard'is li'n kaj ruĝ'iĝ'is. Post'e, la unu'a'j ne'kuraĝ'a'j vizit'o'j, du'on'vort'o'j, du'on'rid'et'o'j, moment'o'j de dub'o, mal'ĝoj'o, pasi'o kaj fin'e la ebri'ig'ant'a feliĉ'o ... Kie est'as ĉio ĉi? Ŝi far'iĝ'is li'a edz'in'o, li est'is feliĉ'a, kiel ne'mult'a'j sur la ter'o ... “Sed, — pens'is li, — la dolĉ'a'j, unu'a'j moment'o'j, kial ili ne pov'as daŭr'i viv'o'n etern'a'n, sen'mort'a'n?”

Li ne pen'is klar'ig'i al si mem ĉi tiu'n ide'o'n, sed li sent'is, ke li dezir'as re'ten'i feliĉ'a'n temp'o'n per io pli fort'a ol la memor'o, li dezir'is re'e sent'i la proksim'ec'o'n de si'a Mario, ŝi'a'j'n varm'o'n kaj spir'o'n, kaj jam ŝajn'is al li, ke super li ...

— Nikolao Petroviĉ, — ek'son'is proksim'e de li la voĉ'o de Feniĉka, — kie vi est'as?

Li ek'trem'is. Li ne sent'is hont'o'n, li ne far'is al si riproĉ'o'j'n ... Li eĉ ne imag'is la ebl'ec'o'n kompar'i la edz'in'o'n kun Feniĉka, sed li bedaŭr'is, ke ŝi serĉ'as li'n en tiu ĉi moment'o. Ŝi'a voĉ'o tuj re'memor'ig'is al li li'a'j'n griz'a'j'n har'o'j'n, li'a'n mal'jun'ec'o'n, li'a'n nun'a'n stat'o'n.

La sorĉ'land'o, en kiu'n li jam est'is en'ir'ant'a, kiu jam est'is aper'ant'a el la nub'a'j ond'o'j de l’ temp'o pas'int'a, ek'ŝancel'iĝ'is kaj mal'aper'is.

— Mi est'as tie ĉi, — respond'is li, — mi ven'os, ir'u. “Jen la sinjor'a'j kutim'o'j” — pens'is li. Feniĉka silent'e rigard'is al li en la laŭb'o'n kaj mal'aper'is. Li konstat'is kun mir'o, ke la nokt'o surpriz'is li'n en li'a'j medit'o'j. Ĉio ĉirkaŭ'e far'iĝ'is mal'lum'a kaj silent'a, kaj la vizaĝ'o de Feniĉka ŝajn'is al li pal'a kaj mal'grand'a en la krepusk'o. Li lev'iĝ'is por re'ven'i hejm'e'n, sed li'a tuŝ'it'a kor'o ne pov'is trankvil'iĝ'i en li'a brust'o, kaj li komenc'is mal'rapid'e promen'i en la ĝarden'o, jen medit'e rigard'ant'e antaŭ si'a'j pied'o'j, jen lev'ant'e la okul'o'j'n al la ĉiel'o, kie jam svarm'is kaj bril'et'is la stel'o'j. Li promen'is long'e, preskaŭ ĝis lac'iĝ'o, kaj li'a mal'trankvil'o, ia serĉ'ant'a, ne'difin'it'a, mal'ĝoj'a, ne mal'aper'is. Ho, kiel rid'us li'n Bazarov, se li ek'sci'us, kio far'iĝ'is en li tiam! Eĉ Arkadi'o kondamn'us li'n. Ĉe li, kvar'dek'kvar-jar'a agronom'o kaj mastr'o, larm'o'j aper'is en la okul'o'j, sen'motiv'a'j larm'o'j; tio est'is cent'obl'e pli mal'bon'a ol la violonĉel'o.

Nikolao Petroviĉ ne ĉes'is promen'i kaj ne pov'is decid'iĝ'i en'ir'i en la dom'o'n, en ĉi tiu'n seren'a'n kaj intim'a'n nest'o'n, kiu tiel invit'e rigard'is li'n per si'a'j lum'ig'it'a'j fenestr'o'j; li ne hav'is la kuraĝ'o'n for'las'i la mal'lum'o'n, la ĝarden'o'n, la impres'o'n de freŝ'a aer'o sur la vizaĝ'o, ĉi tiu'n mal'ĝoj'o'n, ĉi tiu'n mal'trankvil'o'n ...

Ĉe la kurb'iĝ'o de la voj'et'o li renkont'is Paŭlon Petroviĉ.

— Kio est'as al vi? — demand'is li Nikolaon Petroviĉ, — vi est'as pal'a kiel fantom'o; kial vi ne ir'as dorm'i?

Nikolao Petroviĉ klar'ig'is al li en kelk'e da vort'o'j la stat'o'n de si'a anim'o kaj for'ir'is. Paŭlo Petroviĉ ir'is ĝis la ekstrem'o de la ĝarden'o. Ankaŭ li ek'medit'is, ankaŭ li lev'is la okul'o'j'n al la ĉiel'o. Sed en li'a'j bel'a'j, mal'hel'a'j okul'o'j re'bril'is neni'o, ekster la lum'o de la stel'o'j. Li ne est'is romantik'ul'o, kaj ne sci'is rev'i li'a anim'o, elegant'e sek'a kaj pasi'a, mizantrop'a laŭ la franc'a manier'o.

— Ĉu vi sci'as? — dir'is en la sam'a nokt'o Bazarov al Arkadi'o. — Mi hav'as bon'eg'a'n ide'o'n. Vi'a patr'o dir'is hodiaŭ, ke li ricev'is invit'o'n de tiu vi'a alt'rang'a parenc'o. Vi'a patr'o ne vetur'os al li; ni eksped'u ni'n tie'n, li ja invit'as ankaŭ vi'n. Vi vid'as, kia veter'o est'as nun ĉi tie. Ni far'os agrabl'a'n ekskurs'o'n, ni rigard'os la urb'o'n. Ni pas'ig'os tie kvin, ses tag'o'j'n, ne pli mult'e!

— Kaj de tie vi re'ven'os tie'n ĉi?

— Ne, mi dev'as vetur'i al mi'a patr'o. Vi sci'as, li loĝ'as tri'dek verst'o'j'n de vi. Jam dum long'e mi ne vid'is li'n; mi dev'as far'i la plezur'o'n al la mal'jun'ul'o'j. Ili est'as brav'a'j hom'o'j, precip'e la patr'o: tre amuz'a. Mi est'as ili'a sol'a fil'o.

— Long'e vi gast'os ĉe ili?

— Ne. Mi kred'ebl'e enu'os tie.

— Kaj re'ven'ant'e vi vizit'os ni'n?

— Mi ne sci'as ... ebl'e. Do? Ĉu ni vetur'u?

— Bon'e, — respond'is Arkadi'o indiferent'e.

En la fund'o de si'a kor'o li tre ek'ĝoj'is pro la propon'o de si'a amik'o, sed li opini'is si'a dev'o kaŝ'i si'a'n sent'o'n. Ne van'e li est'is nihilist'o.

En la sekv'int'a tag'o li for'vetur'is kun Bazarov en la urb'o'n M. La jun'ul'ar'o de Marin'o bedaŭr'is ili'a'n for'vetur'o'n; Duniaŝa verŝ'is kelk'e da larm'o'j ... sed la mal'jun'ul'o'j pli liber'e ek'spir'is.

XII

La urb'o M., kie'n vetur'is ni'a'j amik'o'j, est'is administr'at'a de guberni'estr'o, ankoraŭ jun'a hom'o, progres'em'a kaj despot'a, kiel tio oft'e okaz'as en Rus'uj'o. En la unu'a jar'o de si'a administr'ad'o, li sukces'is mal'pac'iĝ'i ne sol'e kun la marŝal'o de la nobel'ar'o, eks-sub'kapitan'o, gvardi'a ĉeval'eduk'ist'o kaj tre gast'am'a hom'o, sed ankaŭ kun la propr'a'j ofic'ist'o'j. La mal'konsent'o'j ating'is fin'e tia'n grad'o'n, ke la ministr'o en Peterburgo trov'is neces'a send'i konfid'at'o'n kun la komisi'o esplor'i ĉio'n en la urb'o mem. La reg'ist'ar'o elekt'is por ĉi tiu rol'o Mateon Iljiĉ Koliazin, fil'o'n de tiu Koliazin, kiu iam est'is zorg'ant'o de l’ frat'o'j Kirsanov. Ankaŭ li aparten'is al la “jun'a'j”, tio est'as, li antaŭ ne'long'e ating'is la aĝ'o'n de kvar'dek jar'o'j, sed li jam cel'is al alt'a ŝtat'a posten'o kaj port'is orden'a'n stel'o'n sur ĉiu flank'o de l’ brust'o. Unu el ili, est'as ver'e, est'is ekster'land'a, mal'mult'e ŝat'at'a. Sam'e, kiel la guberni'estr'o, kiu'n li dev'is juĝ'i, li est'is rigard'at'a kiel progres'ul'o, kaj kvankam li jam est'is alt'rang'ul'o, li ne simil'is al ali'a'j alt'rang'ul'o'j. Li hav'is pri si mem plej alt'a'n opini'o'n; li'a mem'am'o est'is sen'lim'a, sed li'a'j manier'o'j est'is simpl'a'j, li rigard'is aprob'e, aŭskult'is sen sever'ec'o kaj tiel bon'kor'e rid'is, ke en la unu'a temp'o li eĉ akir'is reputaci'o'n de “bon'a knab'o.” En grav'a'j okaz'o'j li tamen sci'is uz'i fer'a'n man'o'n.

“La energi'o est'as nepr'e neces'a, — dir'ad'is li tiam, — l’energie est la première qualité d’un homme d’état”; sed malgraŭ ĉio ĉi li est'is plej oft'e tromp'at'a kaj ĉiu iom spert'a ofic'ist'o konduk'is li'n je la naz'o. Mateo Iljiĉ parol'is kun grand'a respekt'o pri Guizot, kaj pen'is konvink'i ĉiu'n, ke li ne est'as rutin'ul'o kaj mal'progres'em'a formal'ist'o, ke neni'u grav'a fenomen'o de la soci'a viv'o preter'pas'as li'a'n atent'o'n ... ĉiu'j tia'j fraz'o'j est'is tre bon'e kon'at'a'j de li. Li eĉ observ'is la evolu'o'n de la modern'a literatur'o, kun majest'a indiferent'ec'o, est'as ver'e: plen'aĝ'a hom'o, renkont'int'e sur la strat'o procesi'o'n de knab'o'j, al'ig'as ia'foj'e al ĝi. En la real'ec'o Mateo Iljiĉ ne mult'e diferenc'is de la ŝtat'a'j alt'rang'ul'o'j de la temp'o de Aleksandro I, kiu'j si'n prepar'ant'e al vesper'kun'ven'o ĉe sinjor'in'o Sveĉina, kiu loĝ'is tiam en Peterburgo, leg'is maten'e paĝ'o'n de Condillac; sed li'a'j manier'o'j est'is ali'a'j, pli modern'a'j. Li est'is lert'a kort'eg'an'o, grand'a ruz'ul'o kaj neni'o plu; li ne sci'is gvid'i la afer'o'j'n, ne posed'is inteligent'ec'o'n, sed bon'e zorg'is pri la propr'a'j afer'o'j, en kiu'j neni'u pov'us li'n tromp'i, kaj tio ja est'as plej grav'a.

Mateo Iljiĉ akcept'is Arkadi'o'n kun bon'kor'ec'o, propr'a al kler'a alt'ofic'ist'o, oni preskaŭ pov'us dir'i ŝerc'em'e. Li tamen ek'mir'is, kiam li ek'sci'is, ke la invit'it'a'j parenc'o'j rest'is en la kamp'ar'o. “Vi'a patr'o ĉiam est'is strang'ul'o”, dir'is li, sving'ant'e la penik'o'j'n de si'a elegant'a velur'a negliĝ'a vest'o. Subit'e, si'n turn'ant'e al jun'a ofic'ist'o en dec'e buton'um'it'a uniform'o, li ek'kri'is kun mien'o de mult'okup'it'a person'o: “Kio?” La jun'a hom'o, kies lip'o'j kun'glu'iĝ'is pro long'a silent'o, lev'iĝ'is kaj konfuz'it'a rigard'is si'a'n ĉef'o'n. Sed, konstern'int'e la sub'ul'o'n, Mateo, Iljiĉ ne turn'is plu atent'o'n al li. Ni'a'j alt'rang'ul'o'j ĝeneral'e am'as konfuz'i si'a'j'n sub'ul'o'j'n; la rimed'o'j, kiu'j'n ili uz'as por ating'i la cel'o'n, est'as tre divers'a'j. La sekv'ant'a manier'o, inter ali'a'j, est'as tre uz'at'a: “is quite a favourite”, kiel dir'as la angl'o'j. La ĉef'o subit'e ĉes'as kompren'i la plej simpl'a'j'n vort'o'j'n, li kvazaŭ perd'as la aŭd'kapabl'o'n. Li demand'as ekzempl'e: “Kia tag'o est'as hodiaŭ?” Al li oni plej respekt'e respond'as: “Vendred'o, vi'a ekscelenc'o.”

— Kio? Kio? Kio'n vi dir'as? — pen'e rid'et'as la ĉef'o.

— Hodiaŭ est'as vendred'o, vi'a ekscelenc'o.

— Kio? Kiel? Kio est'as vendred'o? Kia vendred'o?

— Vendred'o, vi'a ekscelenc'o, tag'o de la semajn'o.

— Kio? Ĉu vi vol'as don'i al mi lecion'o'j'n?

Mateo Iljiĉ kun tut'a si'a liberal'ism'o est'is tamen tia alt'rang'ul'o.

— Mi konsil'as al vi, mi'a amik'o, far'i vizit'o'n al la guberni'estr'o, — dir'is li al Arkadi'o. — Vi kompren'as: mi konsil'as tio'n al vi ne tial, ke mi rest'as fidel'a al la antikv'a'j tradici'o'j, ordon'ant'a'j si'n klin'i antaŭ la ŝtat'a'j pov'o'j, ne; sed simpl'e tial, ke la guberni'estr'o est'as hom'o comme il faut; krom tio, sen'dub'e vi dezir'as kon'iĝ'i kun ĉi tie'a societ'o ... Vi ne est'as urs'o, mi esper'as? Post'morgaŭ la guberni'estr'o don'os grand'a'n bal'o'n.

— Vi est'os tie? — demand'is Arkadi'o.

— Por mi li don'os la bal'o'n, — respond'is Mateo Iljiĉ, preskaŭ kun kompat'o. — Ĉu vi danc'as?

— Mi danc'as, sed mal'bon'e.

— Domaĝ'e. Ĉi tie vi trov'os kelk'e da bel'a'j vir'in'o'j, ceter'e, por jun'a hom'o est'as hont'o ne danc'i. Re'e mi dir'as tio'n ne kiel parti'an'o de la antikv'a'j mor'o'j; mi tut'e ne opini'as, ke la inteligent'ec'o est'as en la pied'o'j, sed la byronism'o est'as rid'ind'a, il a fait son temps.

— Ne, onkl'o, ne pro la byronism'o mi...

— Mi kon'ig'os vi'n kun la ĉi tie'a'j sinjor'in'o'j, mi pren'os vi'n sub mi'a'n flug'il'o'n, — inter'romp'is Mateo Iljiĉ kaj ek'rid'is kun kontent'a mien'o. — Est'os varm'e al vi, ĉu ne?

En'ir'is serv'ist'o kaj anonc'is la prezid'ant'o'n de la reg'ist'ar'a kas'o. Tio est'is mal'jun'ul'o kun dolĉ'a rigard'o, kun sulk'ig'it'a'j lip'o'j, kiu ekstrem'e am'is la natur'o'n, precip'e somer'e, kiam laŭ li'a'j vort'o'j: “Ĉiu abel'et'o pren'as tribut'o'n de ĉiu flor'et'o” ... Arkadi'o for'ir'is.

Li trov'is si'a'n amik'o'n en la gast'ej'o, kie ili halt'is, kaj long'e persvad'is li'n ir'i al la guberni'estr'o. “Kio'n far'i!” dir'is fin'e Bazarov, “kio'n oni kuir'is, tio'n oni dev'as manĝ'i. Ni ven'is por rigard'i la bien'ul'o'j'n, ni ir'u rigard'i ili'n.”, La guberni'estr'o akcept'is la jun'ul'o'j'n ĝentil'e, sed ne invit'is ili'n sid'iĝ'i kaj mem ne sid'iĝ'is. Li ĉiam est'is okup'it'a kaj rapid'is; de la maten'o li port'is la uniform'o'n, mal'vast'a'n kaj ekstrem'e rigid'a'n kravat'o'n, neniam hav'is temp'o'n por sat'e manĝ'i kaj trink'i, sen'ĉes'e don'is ordon'o'j'n. En la guberni'o oni mok'nom'is li'n Burdalu, alud'ant'e per tio ne la fam'a'n franc'a'n predik'ist'o'n, sed mal'bon'a'n bier'o'n, nom'at'a'n “burd'a.” Li invit'is Arkadi'o'n kaj Eŭgen'o'n al si'a bal'o, kaj post du minut'o'j ripet'is la invit'o'n, opini'ant'e ili'n frat'o'j kaj nom'ant'e Kajsarov.

For'las'ant'e la dom'o'n de la guberni'estr'o, ili renkont'is fiakr'o'n, el kiu subit'e el'salt'is hom'o de ne'alt'a kresk'o, en hungar'a surtut'o laŭ la mod'o de la slav'o'fil'o'j*, kaj kun ek'kri'o: “Eŭgen'o Vasiliĉ!” ek'kur'is al Bazarov.

— Ah! tio est'as vi, Herr Sitnikov, — dir'is Bazarov, ne inter'romp'ant'e si'a'n paŝ'ad'o'n sur la trotuar'o. — Kiel vi ven'is tie'n ĉi?

— Imag'u, tut'e okaz'e, — respond'is Sitnikov kaj si'n turn'int'e al la fiakr'o, kelk'e da foj'o'j sving'is la man'o'j'n kaj ek'kri'is: — Sekv'u ni'n, sekv'u! Mi'a patr'o hav'as ĉi tie negoc'o'n, — daŭr'ig'is li, trans'salt'ant'e kav'et'o'n, — li pet'is mi'n ... Hodiaŭ mi ek'sci'is pri vi'a al'ven'o, kaj jam est'is ĉe vi ... (Efektiv'e, la amik'o'j, re'ven'int'e en si'a'n ĉambr'o'n, trov'is tie vizit'kart'o'n kun fleks'it'a'j angul'o'j, port'ant'a'n de unu flank'o la nom'o'n de Sitnikov franc'e, kaj de la ali'a — per slav'a'j liter'o'j) ... Mi esper'as, ke vi ne ven'as de la guberni'estr'o?

— Ne esper'u, ni ven'as rekt'e de li.

— En tia okaz'o ankaŭ mi ir'os al li ... Eŭgen'o Vasiliĉ, kon'ig'u mi'n kun vi'a ... kun la sinjor'o ...

— Sitnikov, Kirsanov, — murmur'is Bazarov, ne halt'ant'e.

— Mi est'as ĉarm'it'a, — komenc'is Sitnikov, paŝ'ant'e kun la flank'o antaŭ'e'n, rid'et'ant'e kaj rapid'e de'tir'ant'e si'a'j'n tro elegant'a'j'n gant'o'j'n, — Mi mult'e aŭd'is ... Mi est'as mal'nov'a kon'at'o de Eŭgen'o Vasiliĉ, mi eĉ pov'as dir'i: li'a lern'ant'o. Al li mi ŝuld'as mi'a'n re'nask'iĝ'o'n.

Arkadi'o ek'rigard'is la lern'ant'o'n de Bazarov. Mal'trankvil'a kaj rigid'a esprim'o est'is leg'ebl'a en la et'a'j, ceter'e agrabl'a'j trajt'o'j de li'a kvazaŭ lek'it'a vizaĝ'o; mal'grand'a'j, kvazaŭ en'prem'it'a'j okul'o'j rigard'is fiks'e kaj mal'trankvil'e; ankaŭ li'a rid'o est'is mal'trankvil'a: ia mal'long'a, sek'a rid'o.

— Ĉu vi kred'as al mi, — daŭr'ig'is li, — ke kiam Eŭgen'o Vasiliĉ dir'is unu'a'foj'e, ke oni ne dev'as respekt'i la aŭtoritat'o'j'n, mi ek'sent'is tia'n ĝoj'o'n ... mi kvazaŭ re'trov'is la vid'kapabl'o'n! “Jen, — pens'is mi, — fin'e mi trov'is hom'o'n!” A propos, Eŭgen'o Vasiliĉ, vi nepr'e dev'as vizit'i unu ĉi tie'a'n sinjor'in'o'n, kiu est'as plen'e kapabl'a kompren'i vi'n kaj por kiu vi'a vizit'o est'os ver'a fest'o; vi sen'dub'e aŭd'is pri ŝi.

— Kiu ŝi est'as? — demand'is ted'it'e Bazarov.

— Kukŝin, Eudoxie, Eŭdoksio Kukŝin. Rimark'ind'a natur'o, emancipée en la ver'a senc'o de l’ vort'o, progres'em'a vir'in'o. Ĉu vi sci'as? Ni ir'u al ŝi nun, ĉiu'j kun'e. Ŝi loĝ'as du paŝ'o'j'n de ĉi tie. Vi ankoraŭ ne maten'manĝ'is?

— Ne ankoraŭ.

— Do bon'eg'e. Ŝi, vi kompren'as, dis'iĝ'is de la edz'o, ŝi de'pend'as de neni'u.

— Ĉu ŝi est'as bel'a? — inter'romp'is Bazarov.

— N... ne, tio'n oni ne pov'as dir'i.

— Kial do, por kia diabl'o vi invit'as ni'n al ŝi?

— Ah, vi ŝerc'ul'o ... Ŝi regal'os ni'n per ĉampan'o.

— Ver'e? Tuj oni vid'as praktik'a'n hom'o'n. Ĉu vi'a patr'o ĉiam, ankoraŭ si'n okup'as per brand'a negoc'o?

— Jes, — rapid'e respond'is Sitnikov kaj akr'e ek'rid'is ... — Do? Vi ir'os?

— Ver'e, mi ne sci'as.

— Vi vol'is rigard'i la hom'o'j'n, ir'u, — dir'is du'on'voĉ'e Arkadi'o. — Kaj vi, sinjor'o Kirsanov, inter'romp'is Sitnikov. — Ankaŭ vi ir'u, mi pet'as, ni ne pov'as ir'i sen vi.

— Sed kiel ni pov'as invad'i ĉiu'j tri?

— Ne grav'e. Ŝi est'as sen'ceremoni'a vir'in'o.

— Botel'o'n da ĉampan'o ni ricev'os! — demand'is Bazarov.

— Tri! — ek'kri'is Sitnikov. — Mi garanti'as.

— Per kio!

— Per la propr'a kap'o.

— Prefer'e est'us — per la mon'uj'o de vi'a patr'o. Ceter'e, ni ir'u.

XIII

La mal'grand'a nobel'a dom'o laŭ la moskva gust'o, en kiu loĝ'is Eŭdoksio Kukŝin, star'is en unu el la ĵus for'brul'int'a'j strat'o'j de l’ urb'o M.; kiel oni sci'as, ni'a'j guberni'a'j urb'o'j brul'as ĉiu'n kvin'a'n jar'o'n. Ĉe la pord'o, super mal'rekt'e najl'it'a vizit'kart'o, pend'is la ŝnur'o de la sonor'il'o ... En la antaŭ'ĉambr'o ir'is renkont'e al la ven'int'o'j vir'in'o en kuf'o — io mez'a inter serv'ist'in'o kaj akompan'ant'in'o; klar'a sign'o de la progres'em'a'j ide'o'j de la mastr'in'o! Sitnikov demand'is, ĉu Eŭdoksio Nikitiŝna est'as hejm'e?

— Tio est'as vi, Victor? — ek'son'is alt'a voĉ'o el la najbar'a ĉambr'o. — En'ir'u.

La vir'in'o en kuf'o tuj mal'aper'is.

— Mi ne est'as sol'a, — dir'is Sitnikov, lert'e de'ĵet'ant'e la hungar'a'n surtut'o'n, sub kiu li port'is spec'o'n de angl'a palt'o, kaj direkt'ant'e mem'fid'a'n rigard'o'n al Arkadi'o kaj Bazarov.

— Ne grav'e, — respond'is la voĉ'o. — Entrez!

La jun'ul'o'j en'ir'is. La ĉambr'o, en kiu'n ili en'paŝ'is, simil'is pli labor'kabinet'o'n ol salon'o'n. Paper'o'j, leter'o'j, dik'a'j numer'o'j de rus'a'j revu'o'j, kiu'j plej'part'e ne est'is dis'tranĉ'it'a'j, kuŝ'is sen'ord'e sur tabl'o'j, kovr'it'a'j de polv'o, ĉie est'is dis'ĵet'it'a'j cigared'o'j, du'on'e konsum'it'a'j.

Sur led'a kanap'o du'on'kuŝ'is sinjor'in'o, ankoraŭ jun'a, blond'a, ne'zorg'e komb'it'a, en silk'a, ne tre pur'a vest'o, kun grand'a'j bracelet'o'j sur la mal'long'a'j man'o'j kaj kun punt'a tuk'o sur la kap'o. Ŝi lev'iĝ'is de la kanap'o kaj sen'zorg'e sur'tir'ant'e sur si'a'j'n ŝultr'o'j'n velur'a'n mantel'o'n kun flav'iĝ'int'a ermen'a pelt'o, ek'parol'is mal'rapid'e:

— Bon'a'n tag'o'n, Victor, — kaj prem'is la man'o'n de Sitnikov.

— Bazarov, Kirsanov, — dir'is li mal'long'e, imit'ant'e la manier'o'n de Bazarov.

— Mi tre ĝoj'as, — respond'is sinjor'in'o Kukŝin, kaj fiks'ant'e sur Bazarov si'a'j'n rond'a'j'n okul'o'j'n, inter kiu'j orf'e si'n lev'is mal'grand'a ruĝ'a naz'et'o, iom turn'it'a supr'e'n, al'don'is: — mi kon'as vi'n, — kaj prem'is ankaŭ li'a'n man'o'n.

Bazarov iom sulk'ig'is la brov'o'j'n. En la mal'grand'a, sen'signif'a figur'o de la emancip'it'a vir'in'o, est'is neni'o mal'bel'a; sed la esprim'o de ŝi'a vizaĝ'o impres'is mal'agrabl'e. Oni ne'vol'e dezir'is demand'i ŝi'n: “Ĉu vi est'as mal'sat'a? Aŭ vi enu'as? Ebl'e vi tim'as i'o'n? Por kio vi'a pen'ad'o?” Sam'e kiel ĉe Sitnikov, ĉiam io mord'is ŝi'a'n anim'o'n. Ŝi parol'is kaj mov'iĝ'is mal'zorg'e kaj ne'lert'e; ŝi, sen'dub'e, rigard'is si'n mem kiel bon'kor'a'n kaj simpl'a'n est'aĵ'o'n, kaj malgraŭ tio, kio'n ajn ŝi far'is, ĉiam ŝajn'is, ke ĝust'e tio'n ŝi ne vol'is far'i, ĉio est'is far'it'a, kiel nom'as tio'n la infan'o'j — intenc'e, tio est'as ne simpl'e, ne natur'e.

— Jes, jes, mi kon'as vi'n, Bazarov, — ripet'is ŝi. (Ŝi hav'is la kutim'o'n, propr'a'n al mult'a'j provinc'a'j kaj moskvaj sinjor'in'o'j, de la unu'a tag'o nom'i la vir'o'j'n per ili'a famili'a nom'o.) — Ĉu vi dezir'as cigar'o'n?

— Cigar'o'n, konsent'it'e, — inter'romp'is Sitnikov, kiu jam si'n ĵet'is sur apog'seĝ'o'n kaj lev'is supr'e'n la pied'o'j'n, — sed don'u al ni ankaŭ maten'manĝ'o'n. Ni est'as terur'e mal'sat'a'j, ne forges'u regal'i ni'n per botel'o da ĉampan'o.

— Sibarit'o, — dir'is Eŭdoksio kaj ek'rid'is. (Kiam ŝi rid'is, ŝi'a supr'a dent'karn'o mal'kovr'iĝ'is super la dent'o'j.) — Ĉu ne ver'e, Bazarov, li est'as sibarit'o?

— Mi am'as la komfort'o'n de la viv'o, — respond'is Sitnikov kun grav'a mien'o. — Tio ne mal'help'as mi'n est'i liberal'o.

— Ne, tio mal'help'as, mal'help'as! — ek'kri'is Eŭdoksio, ŝi tamen ordon'is al la ĉambr'ist'in'o prepar'i maten'manĝ'o'n kaj ĉampan'o'n. — Kia est'as vi'a opini'o? — al'don'is ŝi, si'n turn'ant'e al Bazarov. — Mi est'as cert'a, ke vi part'o'pren'as la mi'a'n.

— Ne, vi erar'as, — respond'is Bazarov, — pec'o da viand'o est'as pli bon'a ol pec'o da pan'o, eĉ de la ĥemi'a vid'punkt'o.

— Vi vi'n okup'as per la ĥemi'o? Tio est'as mi'a pasi'o. Mi eĉ mem el'pens'is mastik'o'n.

— Mastik'o'n? Vi?

— Jes, mi. Ĉu vi sci'as, por kia cel'o? Por far'i pup'o'j'n, la kap'o'j'n de l’ pup'o'j, tio est'as pli fortik'a. Mi est'as praktik'a vir'in'o. Sed ŝi ne est'as ankoraŭ pret'a. Mi dev'as ankoraŭ leg'i Liebig’on. À propos, ĉu vi leg'is la artikol'o'n de Kisliakov pri la vir'in'a labor'o en la “Moskva Revu'o”? Leg'u, mi pet'as vi'n. Vi'n sen'dub'e interes'as la vir'in'a problem'o? Ankaŭ la lern'ej'o'j? Kio'n far'as vi'a amik'o? Kia est'as li'a nom'o?

Sinjor'in'o Kukŝin el'las'is si'a'j'n demand'o'j'n unu post ali'a kun afekt'it'a mal'zorg'ec'o ne atend'ant'e respond'o'n; dorlot'it'a'j infan'o'j tiel parol'as kun si'a'j vart'ist'in'o'j.

— Mi'a nom'o est'as Arkadi'o Nikolaiĉ Kirsanov, — respond'is Arkadi'o, — kaj mi far'as neni'o'n.

Eŭdoksio eksplod'is per rid'o.

— Tio est'as ĉarm'a! Vi ne fum'as? Viktor'o, ĉu vi sci'as, mi koler'as kontraŭ vi?

— Kial?

— Vi komenc'is re'e, oni dir'as, laŭd'i George Sand. Ŝi est'as mal'progres'em'a vir'in'o kaj neni'o plu! Ĉu oni pov'as kompar'i ŝi'n kun Emerson! Ŝi sci'as neni'o'n pri la eduk'ad'o, pri la fiziologi'o, pri io ajn. Ŝi neni'o'n aŭd'is, mi est'as cert'a, pri la embri'ologi'o, kaj en ni'a temp'o eĉ unu paŝ'o'n oni ne pov'as far'i sen ĝi! (Eŭdoksio dis'etend'is la man'o'j'n ĉe la last'a'j vort'o'j.) Ah, kia'n admir'ind'a'n artikol'o'n skrib'is pri tio Eliseviĉ! Tio est'as geni'a sinjor'o! (Eŭdoksio konstant'e uz'is la vort'o'n “sinjor'o”, anstataŭ “hom'o”.) Bazarov, sid'iĝ'u apud mi, sur la kanap'o. Vi kred'ebl'e ne sci'as, ke mi terur'e vi'n tim'as.

— Kial? Mi dezir'us sci'i.

— Vi est'as danĝer'a sinjor'o: vi est'as tiel kritik'em'a. Ah, mi'a Di'o, rid'ind'a afer'o, mi parol'as, kiel step'a bien'ul'in'o. Ceter'e mi efektiv'e est'as bien'ul'in'o. Mi mem administr'as la bien'o'n kaj imag'u, mi'a inspekt'ist'o Erofej est'as rimark'ind'a tip'o, tut'e kiel “Pathfinder”, de Cooper: est'as en li io primitiv'a. Mi definitiv'e fiks'iĝ'is tie ĉi: abomen'a urb'o, ĉu ne ver'e? Sed kio'n far'i!

— Urb'o kiel ali'a'j, — mal'varm'e dir'is Bazarov.

— Oni si'n okup'as nur per mal'alt'a'j afer'o'j, jen kio est'as terur'a! Antaŭ'e mi vintr'e loĝ'is en Moskvo ... sed nun tie loĝ'as mi'a legitim'a, sinjor'o Kukŝin. Ceter'e, ankaŭ Moskvo est'as nun ... mi ne sci'as ... tut'e ali'a. Mi intenc'as vetur'i ekster'land'o'n; en la pas'int'a jar'o mi jam est'is tut'e prepar'it'a.

— Parizon, kompren'ebl'e? — demand'is Bazarov.

— Parizon kaj Heidelbergon.

— Por kio tie'n?

— Por kio? Bunsen ja loĝ'as tie!

Je tio Bazarov trov'is neni'a'n respond'o'n.

— Pierre Sapoĵnikov ... ĉu vi kon'as li'n?

— Ne, mi li'n ne kon'as.

— Ĉu tio est'as ebl'a? Pierre Sapoĵnikov ... li ja est'as konstant'e ĉe Lidio Ĥostatov.

— Ankaŭ ŝi'n mi ne kon'as.

— Li propon'is si'n por mi'n akompan'i. Dank’ al Di'o, mi est'as liber'a, mi ne hav'as infan'o'j'n ... Kio'n mi dir'is: dank’ al Di'o! Ceter'e, tio signif'as neni'o'n.

Eŭdoksio rul'is cigared'o'n per si'a'j fingr'o'j, flav'iĝ'int'a'j pro la tabak'o, glu'is ĝi'n per la lang'o, iom ĝi'n suĉ'is kaj ek'fum'is. Ven'is la ĉambr'ist'in'o kun plat'o.

— Jen la maten'manĝ'o! Ĉu vi vol'as manĝ'i pec'et'o'n? Viktor'o, mal'ŝtop'u la botel'o'n; tio est'as vi'a special'o.

— Mi'a, mi'a, — murmur'is Sitnikov kaj re'e akr'e ek'rid'is.

— Ĉu est'as ĉi tie bel'a'j vir'in'o'j? — demand'is Bazarov, fin'int'e trink'i tri'a'n glas'et'o'n.

— Est'as, — respond'is Eŭdoksio, — sed ili ĉiu'j est'as tiel sen'signif'a'j. Ekzempl'e, mon amie Odincov ne est'as mal'bel'a. Bedaŭr'ind'e, ŝi'a reputaci'o ... ceter'e, tio ne est'us grav'a, sed ŝi hav'as neni'a'n liber'ec'o'n de la opini'o'j, neni'a'j'n alt'a'j'n ide'o'j'n, neni'o'n ... de ĉio ĉi. Oni dev'as ŝanĝ'i la tut'a'n sistem'o'n de la eduk'ad'o. Mi jam pens'is pri tio; ni'a'j vir'in'o'j est'as tre mal'bon'e eduk'it'a'j.

— Neni'o'n vi far'os el ili, — inter'romp'is Sitnikov. — Oni dev'as mal'estim'i ili'n kaj mi mal'estim'as ili'n plen'e kaj komplet'e! (La ebl'ec'o mal'estim'i kaj esprim'i si'a'n mal'estim'o'n est'is la plej agrabl'a sent'o por Sitnikov; precip'e li atak'is la vir'in'o'j'n, ne antaŭ'sent'ant'e, ke post kelk'e da monat'o'j la sort'o dev'ig'os li'n ramp'i antaŭ la edz'in'o sol'e tial, ke ŝi est'is nask'it'a princ'id'in'o Durdoleosov.) Neni'u el ili pov'us kompren'i ni'a'n inter'parol'o'n; neni'u el ili valor'as, ke ni, serioz'a'j vir'o'j, parol'u pri ŝi!

— Sed ili tut'e ne bezon'as kompren'i ni'a'n inter'parol'o'n, — dir'is Bazarov.

— Pri kiu'j vi parol'as? — si'n miks'is Eŭdoksio en la inter'parol'o'n.

— Pri la bel'a'j vir'in'o'j.

— Kiel? Vi do part'o'pren'as la opini'o'n de Proudhon?

Bazarov fier'e si'n rekt'ig'is.

— Mi part'o'pren'as nenies opini'o'j'n; mi posed'as propr'a'j'n.

— For la aŭtoritat'o'j'n! — ek'kri'is Sitnikov, ĝoj'ant'e, ke li trov'is okaz'o'n akr'e esprim'i si'a'j'n pens'o'j'n en la ĉe'est'o de la hom'o, kiu est'is li'a fetiĉ'o.

— Sed Macaulay mem, — komenc'is sinjor'in'o Kukŝin.

— For Macaulay! — tondr'is Sitnikov. — Vi est'as parti'an'o de la vir'in'aĉ'o'j?

— Ne de la vir'in'aĉ'o'j, sed de la rajt'o'j de l’ vir'in'o'j, kiu'j'n mi ĵur'is defend'i ĝis la last'a gut'o de mi'a sang'o.

— For! — Sed tie ĉi Sitnikov halt'is. — Ankaŭ mi ne ne'as ili'n, — dir'is li.

— Ne, mi vid'as ke vi est'as slav'o'fil'o!

— Ne, mi ne est'as slav'o'fil'o, kvankam, ceter'e ...

— Ne, ne, ne! Vi est'as slav'o'fil'o! Vi est'as adept'o de Domostroj*. Vi dezir'us vip'i la vir'in'o'j'n!

— La vip'o est'as bon'a afer'o, — dir'is Bazarov, — sed ni jam ven'is al la last'a gut'o ...

— De kio? — inter'romp'is Eŭdoksio.

— De la ĉampan'o, respekt'ind'a Eŭdoksio Nikitiĉna, de la ĉampan'o, ne de vi'a sang'o.

— Mi ne pov'as aŭskult'i indiferent'e, kiam oni atak'as la vir'in'o'j'n, — daŭr'ig'is Eŭdoksio. — Tio est'as terur'a. Anstataŭ atak'i ili'n, vi prefer'e leg'u la libr'o'n de Michelet: De l’ amour. Admir'ind'a verk'o! Sinjor'o'j, ni parol'u pri la am'o, — al'don'is Eŭdoksio sopir'e mal'lev'ant'e la man'o'n sur la ĉif'it'a'n kusen'o'n de la kanap'o.

Sekv'is subit'a silent'o.

— Ne, por kio parol'i pri la am'o, — dir'is Bazarov, — sed vi menci'is sinjor'in'o'n Odincov ... Tiel, ŝajn'as, vi nom'is ŝi'n? Kiu ŝi est'as?

— Ĉarm'a, ĉarm'a! — pep'is Sitnikov. — Mi prezent'os vi'n al ŝi. Ŝi est'as inteligent'a, riĉ'a kaj vidv'in'o. Bedaŭr'ind'e, ŝi ne est'as ankoraŭ sufiĉ'e progres'em'a: ŝi dev'us pli intim'e kon'iĝ'i kun ni'a Eŭdoksio. Mi trink'as por vi'a san'o, Eŭdoksio! Ni kun'frap'u la pokal'o'j'n! “Et toc, et toc, et tin-tin-tin. Et toc, et toc, et tin-tin-tin!”

— Viktor'o, vi est'as petol'ul'o.

La maten'manĝ'o daŭr'is long'e. La unu'a'n botel'o'n sekv'is du'a, tri'a, eĉ kvar'a ... Eŭdoksio babil'is sen'lac'e; Sitnikov sub'ten'is ŝi'n. Mult'e ili diskut'is pri tio, kio est'as la edz'iĝ'o, ĉu tio est'as superstiĉ'o aŭ krim'o; kia'j nask'iĝ'as la hom'o'j, egal'a'j aŭ ne; en kio konsist'as la individu'ec'o? La afer'o fin'e ir'is tiel mal'proksim'e'n, ke Eŭdoksio, tut'e ruĝ'a de la vin'o, frap'ant'e per si'a'j plat'a'j ung'o'j la klav'o'j'n de la ne'agord'it'a fortepian'o komenc'is kant'i per raŭk'a voĉ'o cigan'a'j'n kant'o'j'n kaj post'e la romanc'o'n de Seimour-Chiff: “Sonĝ'as la dorm'et'ant'a Grenad'o”. Sitnikov ĉirkaŭ'is si'a'n kap'o'n per skarp'o kaj lud'is la rol'o'n de la sven'ant'a am'ant'o ĉe la vort'o'j:

“Ni kun'ig'u ni'a'j'n lip'o'j'n
En ard'ant'a kis'o.”

Arkadi'o fin'e ne pov'is plu tio'n toler'i.

— Sinjor'o'j, tio komenc'as simil'i frenez'ul'ej'o'n, — dir'is li laŭt'e.

Bazarov, kiu nur de temp'o al temp'o met'is en la inter'parol'o'n ŝerc'a'n vort'o'n — li si'n okup'is pli fervor'e per la ĉampan'o — laŭt'e osced'is, lev'iĝ'is kaj ne adiaŭ'ant'e la mastr'in'o'n, el'ir'is kun Arkadi'o. Sitnikov salt'e lev'iĝ'is, por sekv'i ili'n.

— Do? Do? — demand'is li, servut'ul'e kur'ant'e jen de unu flank'o, jen de la ali'a. — Mi ja dir'is al vi: rimark'ind'a person'o! Jen vir'in'o, kia'j'n ni bezon'as! Ŝi est'as, en si'a spec'o, fenomen'o de la plej alt'a moral'ec'o.

— Kaj tiu ej'o de ci'a patr'o est'as ankaŭ fenomen'o de la plej alt'a moral'ec'o? — demand'is Bazarov, montr'ant'e per la fingr'o drink'ej'o'n, kiu'n ili preter'pas'is en la sam'a moment'o.

Sitnikov re'e laŭt'e ek'rid'is. Li fort'e hont'is pro si'a de'ven'o kaj li ne sci'is, ĉu li dev'as sent'i si'n flat'it'a aŭ ofend'it'a per la subit'a “ci” de Bazarov.

XIV

Post kelk'e da tag'o'j hav'is lok'o'n la bal'o ĉe la guberni'estr'o. Mateo Iljiĉ est'is la ver'a hero'o de la fest'o. La marŝal'o de la nobel'ar'o deklar'is al ĉiu'j kaj al ĉiu, ke li ven'is sol'e por honor'i li'n; la guberni'estr'o, eĉ dum la bal'o, eĉ rest'ant'e sen'mov'a, ne ĉes'is don'i si'a'j'n ordon'o'j'n. La ĝentil'ec'o de Mateo, Iljiĉ pov'is est'i kompar'at'a nur kun li'a majest'ec'o. Li dir'is al ĉiu flat'a'n vort'o'n: al unu'j kun nuanc'o de mal'ŝat'o, al ali'a'j kun nuanc'o de respekt'o; li dir'is kompliment'o'j'n al la vir'in'o'j “en vrai chevalier français”, kaj sen'ĉes'e rid'is fort'e kaj laŭt'e, sen eĥ'o, kiel konven'as al alt'rang'ul'o. Li frap'is Arkadi'o'n je la dors'o kaj laŭt'e nom'is li'n “kar'a nev'o”, Eŭgen'o'n, kiu port'is iom mal'nov'a'n frak'o'n, li honor'is per distr'it'a, sed bon'vol'a glit'a rigard'o kaj per ne'klar'a, sed amik'a murmur'o, en kiu oni pov'is disting'i nur: “mi”, kaj “sstreme”; li etend'is unu fingr'o'n al Sitnikov kaj ek'rid'et'is al li, sed tuj si'n de'turn'is; li ĵet'is ĝentil'a'n “enchanté” eĉ al sinjor'in'o Kukŝin, kiu ven'is sen krinolin'o kaj en mal'pur'a'j gant'o'j, sed kun paradiz'a bird'o en la har'o'j. La kun'ven'o est'is tre mult'e'nombr'a, la kavalir'o'j ne mank'is; la vir'o'j en civil'a'j vest'o'j plej part'e si'n prem'is de la mur'o'j, sed la reprezent'ant'o'j de la arme'o danc'is fervor'e, precip'e unu el ili, kiu viv'is kvin, ses semajn'o'j'n en Parizo, kie li lern'is kelk'a'j'n karakteriz'a'j'n ek'kri'o'j'n, kiel: “zut; ah fichtrre; pst, pst, mon bibi”, k.t.p. Li el'parol'is ili'n perfekt'e, kun la ver'a pariza ŝik'o, sed sam'temp'e li dir'is: “si j’aurais”, anstataŭ “si j’avais”, “absolument”, en la senc'o de “cert'e”, unu'vort'e li parol'is ĉi tiu'n lingv'o'n rus'e-franc'a'n, kiu'n tiel mok'as la franc'o'j, kiam ili ne bezon'as dir'i al ni, ke ni parol'as franc'e kiel anĝel'o'j, “comme des anges.”

Arkadi'o danc'is mal'bon'e, kiel ni jam sci'as, Bazarov tut'e ne danc'is; ili ambaŭ si'n lok'is en angul'o, al ili al'iĝ'is Sitnikov. Kun mal'estim'a rid'et'o sur la lip'o, far'ant'e venen'a'j'n rimark'o'j'n, li brav'aĉ'e rigard'is ĉirkaŭ'e kaj sent'is, ŝajn'as, ver'a'n ĝu'o'n. Subit'e la esprim'o de li'a vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is kaj si'n turn'int'e al Arkadi'o, li kvazaŭ konfuz'it'a dir'is: “Sinjor'in'o Odincov ven'is.”

Arkadi'o si'n turn'is kaj ek'vid'is alt'a'n vir'in'o'n en nigr'a vest'o. Ŝi halt'is ĉe la pord'o de la salon'o. Ŝi'a'j nud'a'j brak'o'j bel'e pend'is ĉe ŝi'a graci'a bust'o; bel'e fal'is de la bril'a'j har'o'j sur la rond'a'j'n ŝultr'o'j'n mal'pez'a'j branĉ'et'o'j de fuksi'o; trankvil'e kaj inteligent'e — trankvil'e, ne rev'em'e rigard'is ŝi'a'j hel'a'j okul'o'j el sub la frunt'o iom ark'form'a; ŝi'a'j lip'o'j rid'is apenaŭ rimark'ebl'e. Ŝi'a tut'a vizaĝ'o spir'is i'a'n kares'a'n kaj dolĉ'a'n fort'o'n.

— Ĉu vi kon'as ŝi'n? — demand'is Arkadi'o Sitnikovon.

— Intim'e. Se vi dezir'as, mi prezent'os vi'n.

— Bon'e ... post la kvadril'o.

Ankaŭ Bazarov turn'is si'a'n atent'o'n al sinjor'in'o Odincov.

— Kiu est'as tiu figur'o? — demand'is li. — Ŝi ne simil'as la ali'a'j'n vir'in'aĉ'o'j'n.

Kiam la kvadril'o est'is fin'it'a, Sitnikov konduk'is Arkadi'o'n al sinjor'in'o Odincov; sed permes'it'e est'as dub'i, ĉu li ver'e kon'is ŝi'n intim'e: li baldaŭ konfuz'iĝ'is dum si'a parol'ad'o, kaj ŝi iom mir'e li'n rigard'is. Tamen ŝi'a vizaĝ'o pren'is amik'a'n esprim'o'n, kiam ŝi aŭd'is la famili'a'n nom'o'n de Arkadi'o. Ŝi demand'is li'n, ĉu li est'as fil'o de Nikolao Petroviĉ?

— Jes, — respond'is li.

— Mi du foj'o'j'n vid'is vi'a'n patr'o'n. Mi mult'e aŭd'is pri li, — daŭr'ig'is ŝi, — mi tre ĝoj'as, ke mi kon'iĝ'is kun vi.

En la sam'a moment'o al'kur'is adjutant'o kaj invit'is ŝi'n al kvadril'o. Ŝi konsent'is.

— Ĉu vi danc'as? — respekt'e demand'is Arkadi'o.

— Mi danc'as. Kial vi supoz'as, ke mi ne danc'as? Ĉu mi ŝajn'as al vi tro mal'jun'a por tio?

— Ah, kio'n vi dir'as ... En tia okaz'o permes'u al mi invit'i vi'n al mazurk'o.

Sinjor'in'o Odincov bon'vol'e rid'et'is.

— Volont'e, — dir'is ŝi kaj ek'rigard'is Arkadi'o'n ne per protekt'a rigard'o, sed kiel la edz'in'ig'it'a'j frat'in'o'j rigard'as si'a'j'n tre jun'a'j'n frat'o'j'n.

Sinjor'in'o Odincov est'is iom pli aĝ'a ol Arkadi'o, ŝi komenc'is si'a'n du'dek naŭ'a'n jar'o'n, sed en ŝi'a ĉe'est'o li sent'is si'n lice'an'o, student'o, kvazaŭ la diferenc'o inter ili'a'j aĝ'o'j est'us mult'e pli grand'a. Mateo Iljiĉ proksim'iĝ'is al ŝi kun majest'a mien'o, kaj humil'a'j kompliment'o'j. Arkadi'o flank'ir'is, sed ne ĉes'is observ'i ŝi'n; li ne de'turn'is de ŝi la okul'o'j'n ankaŭ dum la kvadril'o. Ŝi sam'e sen'ĝen'e parol'is kun si'a danc'ant'o, kiel kun la alt'rang'ul'o: ŝi delikat'e mov'is la kap'o'n kaj okul'o'j'n kaj du, tri foj'o'j'n delikat'e ek'rid'is. Ŝi hav'is iom dik'a'n naz'o'n, kiel preskaŭ ĉiu'j rus'in'o'j, kaj la kolor'o de ŝi'a vizaĝ'o ne est'is tut'e pur'a; malgraŭ ĉio ĉi Arkadi'o ven'is al la konklud'o, ke neniam ankoraŭ li renkont'is tiel ĉarm'a'n vir'in'o'n. La son'o de ŝi'a voĉ'o ne for'las'is li'a'j'n orel'o'j'n; eĉ la fald'o'j de ŝi'a vest'o, kiel ŝajn'is al li, fal'is ali'e, ol ĉe la vir'in'o'j, kiu'j ĉirkaŭ'is ŝi'n — pli graci'e kaj pli vast'e, kaj ŝi'a'j mov'o'j est'is sam'temp'e flu'ant'a'j kaj natur'a'j.

Arkadi'o, sent'is iom da mal'trankvil'o en si'a kor'o, kiam ĉe la unu'a'j son'o'j de la mazurk'o, li sid'iĝ'is apud si'a danc'ant'in'o kaj ne sci'ant'e, kiel komenc'i la inter'parol'o'n, nur kares'is si'a'j'n har'o'j'n kaj trov'is neniu'n konven'a'n vort'o'n. Sed ne long'e li est'is mal'trankvil'a kaj konfuz'it'a; la trankvil'o de sinjor'in'o, Odincov komunik'iĝ'is ankaŭ al li: ne pas'is ankoraŭ kvar'on'a hor'o, kaj li jam liber'e rakont'is pri si'a patr'o, pri si'a viv'o en Peterburgo kaj en la kamp'ar'o. Sinjor'in'o Odincov aŭskult'is li'n kun ĝentil'a atent'o, ferm'ant'e kaj mal'ferm'ant'e si'a'n vent'um'il'o'n; li'a babil'o ĉes'ad'is, kiam oni invit'is ŝi'n danc'i; Sitnikov, inter ali'a'j, invit'is ŝi'n du'foj'e. Ŝi re'ven'ad'is, re'e sid'iĝ'is, pren'is la vent'um'o'n, ŝi'a brust'o ne spir'is pli rapid'e, kaj Arkadi'o re'komenc'is babil'i, plen'a de la feliĉ'o est'i proksim'e de ŝi, parol'i kun ŝi, rigard'ant'e ŝi'a'j'n okul'o'j'n, ŝi'a'n bel'a'n frunt'o'n, tut'a'n ŝi'a'n am'ind'a'n, serioz'a'n kaj inteligent'a'n vizaĝ'o'n. Ŝi mem parol'is mal'mult'e; el kelk'a'j ŝi'a'j rimark'o'j Arkadi'o konklud'is, ke ĉi tiu jun'a vir'in'o jam mult'e tra'sent'is kaj tra'pens'is ...

— Kun kiu vi star'is, kiam sinjor'o Sitnikov konduk'is vi'n al mi? — demand'is ŝi.

— Ah, vi rimark'is li'n? — demand'is si'a'flank'e Arkadi'o. — Ĉu ne ver'e, kia brav'a vizaĝ'o? Tio est'as Bazarov, mi'a amik'o.

Arkadi'o komenc'is rakont'i pri si'a amik'o.

Li parol'is pri li tiel detal'e kaj kun tia entuziasm'o, ke sinjor'in'o Odincov si'n turn'is al li kaj atent'e li'n rigard'is. Dum'e la mazurk'o proksim'iĝ'is al la fin'o. Arkadi'o bedaŭr'is, ke li dev'as dis'iĝ'i kun si'a danc'ant'in'o: li tiel bon'e pas'ig'is kun ŝi ĉirkaŭ unu hor'o'n! Est'as ver'e, ke dum la tut'a temp'o li sent'is, ke li kvazaŭ dev'us est'i dank'a al ŝi por ŝi'a protekt'o ... sed la jun'a'j kor'o'j ne sent'as si'n humil'ig'it'a'j per la protekt'o de bel'a vir'in'o.

La muzik'o ek'silent'is.

— Merci”, dir'is sinjor'in'o Odincov, lev'iĝ'ant'e. — Vi promes'is vizit'i mi'n, al'konduk'u ankaŭ vi'a'n amik'o'n. Mi est'as tre sci'vol'a vid'i hom'o'n, kiu hav'as la kuraĝ'o'n kred'i je neni'o.

La guberni'estr'o proksim'iĝ'is al sinjor'in'o Odincov, anonc'is al ŝi, ke la vesper'manĝ'o est'as pret'a kaj don'is al ŝi si'a'n brak'o'n kun si'a ordinar'a oficial'a mien'o. For'ir'ant'e, ŝi si'n turn'is, por ankoraŭ unu foj'o'n ek'rid'et'i kaj far'i sign'o'n per la kap'o. Li profund'e salut'is ŝi'n, sekv'is ŝi'n per la okul'o'j (kiel graci'a ŝajn'is al li ŝi'a figur'o, ĉirkaŭ'it'a de la griz'a bril'o de la silk'a vest'o!) kaj pens'ant'e: “En ĉi tiu moment'o ŝi jam forges'is pri mi'a ekzist'o”, li sent'is en la kor'o i'a'n nobl'a'n rezignaci'o'n ...

— Nu! — demand'is Bazarov Arkadi'o'n, kiam Kirsanov re'ven'is en li'a'n angul'o'n. — Ĉu vi ĝu'is plezur'o'n? Iu sinjor'o ĵus dir'is al mi, ke ĉi tiu sinjor'in'o est'as ... hm, hm; sed ŝajn'as, ke la sinjor'o est'as mal'saĝ'ul'o. Ĉu laŭ vi'a opini'o, ŝi efektiv'e est'as ... hm, hm?

— Mi ne bon'e kompren'as la interjekci'o'n, — respond'is Arkadi'o.

— Rigard'u li'n, la sen'pek'ul'o'n!

— En tia okaz'o mi ne kompren'as vi'a'n sinjor'o'n. Sinjor'in'o Odincov est'as ĉarm'a, sen'dub'e, sed ŝi'a'j manier'o'j est'as tiel mal'varm'a'j kaj sever'a'j, ke...

— La kviet'a'j akv'o'j ŝir'as la bord'o'n ... vi sci'as! — inter'romp'is li'n Bazarov. — Vi dir'as, ke ŝi est'as mal'varm'a, do tiom pli bon'gust'a. Vi ja am'as la glaci'aĵ'o'n?

— Ĉio ĉi est'as ebl'a, — murmur'is Arkadi'o, — mi ne pov'as juĝ'i pri tio. Ŝi dezir'as kon'iĝ'i kun vi kaj pet'is mi'n, ke mi vi'n al'konduk'u.

— Mi imag'as, kiel vi pri'skrib'is mi'n! Ceter'e, vi bon'e far'is. Konduk'u mi'n. Kiu ajn ŝi est'as — simpl'e guberni'a leon'in'o, aŭ “emancipée”, de la spec'o de sinjor'in'o Kukŝin, ŝi hav'as tia'j'n ŝultr'o'j'n, kia'j'n mi jam dum long'e ne vid'is.

La cinik'ec'o de Bazarov mal'agrabl'e impres'is Arkadi'o'n, sed — kiel tio oft'e okaz'as — li riproĉ'is al la amik'o ne tio'n, kio al li mal'plaĉ'is en Bazarov en tiu ĉi moment'o.

— Kial vi rifuz'as al la vir'in'o'j la liber'ec'o'n de la pens'o'j? — dir'is li du'on'voĉ'e.

— Tial, ke, laŭ mi'a'j observ'o'j, el la vir'in'o'j pens'as liber'e nur la mal'bel'a'j.

La inter'parol'o ĉes'is ĉe tiu'j ĉi vort'o'j. Ambaŭ jun'ul'o'j for'vetur'is tuj post la vesper'manĝ'o. Sinjor'in'o Kukŝin nerv'e koler'e, ne sen tim'o, sekv'is ili'n per rid'o: ŝi'a mem'am'o est'is profund'e vund'it'a per tio, ke neni'u el ambaŭ turn'is si'a'n atent'o'n al ŝi. Ŝi rest'is en la bal'o pli long'e ol ĉiu'j, kaj maten'e en la kvar'a hor'o ŝi danc'is kun Sitnikov polk'o'n-mazurk'o'n laŭ la pariza manier'o. Per tiu edif'a spektakl'o fin'iĝ'is la fest'o de la guberni'estr'o.

XV

— Ni vid'u, al kia klas'o de l’ suĉ'best'o'j aparten'as ĉi tiu person'o, — dir'is en la sekv'int'a tag'o Bazarov al Arkadi'o, supr'e'n'ir'ant'e sur la ŝtup'ar'o de la hotel'o, kie loĝ'is sinjor'in'o Odincov. — Mi'a naz'o sent'as, ke tie ĉi io ne est'as en ord'o.

— Vi mir'ig'as mi'n! — ek'kri'is Arkadi'o. — Kiel? Vi, vi Bazarov, est'as parti'an'o de la mal'larĝ'a moral'ec'o, kiu ...

— Kia strang'ul'o vi est'as! — respond'is indiferent'e Bazarov. — Ĉu vi ne sci'as, ke en ni'a lingv'o kaj por ni “ne est'as en ord'o”, signif'as “est'as en ord'o”? Sekv'e, akir'o est'as. Ĉu ne vi mem dir'is hodiaŭ, ke ŝi strang'e edz'in'iĝ'is, kvankam laŭ mi'a opini'o, edz'in'iĝ'i je riĉ'a mal'jun'ul'o tut'e ne est'as strang'a afer'o, sed kontraŭ'e prudent'a. Mi ne fid'as al la urb'a'j klaĉ'o'j, sed mi am'as kred'i, kiel dir'as ni'a kler'a guberni'estr'o, ke ili est'as prav'a'j.

Arkadi'o respond'is neni'o'n kaj ek'frap'is la pord'o'n de la ĉambr'o. Jun'a serv'ist'o en livre'o en'konduk'is ambaŭ amik'o'j'n en grand'a'n ĉambr'o'n, mal'bon'e mebl'it'a'n, kiel ĉiu'j ĉambr'o'j de la rus'a'j hotel'o'j, sed ornam'it'a'n per flor'o'j. Baldaŭ aper'is sinjor'in'o Odincov en simpl'a maten'a vest'o. Ŝi ŝajn'is ankoraŭ pli jun'a ĉe la lum'o de la printemp'a sun'o. Arkadi'o prezent'is al ŝi Eŭgen'o'n kaj kun grand'a mir'o rimark'is, ke Bazarov kvazaŭ konfuz'iĝ'is, dum sinjor'in'o Odincov rest'is tut'e trankvil'a, kiel hieraŭ. Bazarov mem rimark'is, ke li konfuz'iĝ'is kaj tio koler'ig'is li'n. Bel'a afer'o! Mi ek'tim'is vir'in'aĉ'o'n! pens'is li, kaj si'n ĵet'int'e sur seĝ'o'n, ne mal'pli sen'ĝen'e ol Sitnikov, komenc'is parol'i kun tro'ig'it'a mem'fid'o. Sinjor'in'o Odincov ne de'turn'is de li si'a'j'n hel'a'j'n okul'o'j'n.

Anna Sergeevna Odincov est'is fil'in'o de Sergej Nikolaiĉ Loktev, kon'at'a bel'ul'o, afer'ist'o kaj kart'lud'ant'o, kiu bril'is kaj bru'is dek kvin jar'o'j'n en Peterburgo kaj Moskvo kaj fin'is per tio, ke li si'n plen'e ruin'ig'is kaj est'is dev'ig'it'a trans'lok'iĝ'i en la kamp'ar'o'n, kie li baldaŭ mort'is, las'int'e mal'grand'a'n hered'aĵ'o'n al si'a'j du fil'in'o'j: Anna — du'dek'jar'a kaj Katerin'o — dek'du'jar'a. Ili'a patr'in'o, aparten'ant'a al la mal'riĉ'iĝ'int'a famili'o de l’ princ'o K., mort'is en Peterburgo, kiam ŝi'a edz'o ĝu'is ankoraŭ plen'a'n prosper'o'n. La situaci'o de Anna post la mort'o de l’ patr'o, est'is tre mal'facil'a. Bril'a eduk'o, kiu'n ŝi ricev'is en Peterburgo, ne prepar'is ŝi'n al la zorg'o'j de la mastr'um'ad'o, al la viv'o en provinc'a angul'o. Ŝi kon'is absolut'e neniu'n en la tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o kaj de neni'u pov'is pet'i konsil'o'n. Ŝi'a patr'o pen'is evit'i rilat'o'j'n kun la najbar'o'j; li mal'estim'is ili'n, ankaŭ ili mal'estim'is li'n ĉiu laŭ si'a manier'o. Tamen ŝi ne perd'is la kap'o'n kaj tuj ven'ig'is al si frat'in'o'n de l’ patr'in'o, la princ'in'o'n Avdotian Stepanovnan K., malic'a'n kaj ruz'a'n mal'jun'ul'in'o'n, kiu ek'loĝ'int'e en la dom'o de la nev'in'o, okup'is ĉiu'j'n plej bel'a'j'n ĉambr'o'j'n, murmur'is de la maten'o ĝis la vesper'o, kaj eĉ en la ĝarden'o promen'is ne ali'e, ol akompan'at'a de si'a sol'a servut'ul'o, mal'gaj'a lake'o en mal'nov'a flav'a livre'o kun blu'a pasament'o kaj en tri'angul'a ĉapel'o. Anna pacienc'e toler'is ĉiu'j'n kapric'o'j'n de la onkl'in'o kaj, ŝajn'as, iom pac'iĝ'is kun la pens'o velk'i en la provinc'a angul'o ... Sed la sort'o i'o'n ali'a'n destin'is al ŝi. Okaz'e ek'vid'is ŝi'n iu Odincov, tre riĉ'a hom'o, kvar'dek'ses-jar'a, strang'ul'o, hipokondri'ul'o, dik'a kaj pez'a, ceter'e ne mal'saĝ'a kaj ne mal'bon'a; li en'am'iĝ'is kaj pet'is ŝi'a'n man'o'n. Ŝi konsent'is est'i li'a edz'in'o; li viv'is kun ŝi ne pli mult'e ol ses jar'o'j'n kaj las'is al ŝi si'a'n tut'a'n riĉ'aĵ'o'n. Sinjor'in'o Odincov ĉirkaŭ unu jar'o'n post la mort'o de l’ edz'o ne for'las'is la kamp'ar'o'n; post'e ŝi for'vetur'is kun la frat'in'o ekster'land'o'n, sed est'is nur en German'uj'o, ek'sopir'is al la patr'uj'o kaj re'ven'is por viv'i en si'a am'at'a bien'o Nikolskoje, kvar'dek verst'o'j'n de la urb'o M. Tie ŝi hav'is bel'eg'a'n, riĉ'e mebl'it'a'n dom'o'n, bel'eg'a'n ĝarden'o'n kun oranĝeri'o'j; la mort'int'a Odincov neni'o'n rifuz'is al si. En la urb'o'n Anna Sergeevna ven'is mal'oft'e; plej'part'e pro afer'o'j kaj por ne'long'e. En la guberni'o oni ne am'is ŝi'n, oni fort'e kri'is kontraŭ ŝi'a edz'in'iĝ'o kun Odincov, rakont'is pri ŝi ĉiu'j'n ebl'a'j'n fabel'o'j'n, asert'is, ke ŝi help'is la patr'o'n en li'a'j kart'lud'a'j artifik'o'j, ke ne sen'kaŭz'e ŝi vetur'is ekster'land'o'n, sed por kaŝ'i mal'ĝoj'a'j'n sekv'o'j'n ... “Vi kompren'as de kio?” al'don'is la indign'ant'a'j rakont'ant'o'j. “Ŝi tra'ir'is la fajr'o'n kaj akv'o'n”, oni rakont'is pri ŝi; kon'at'a guberni'a sprit'ul'o ordinar'e al'don'is: “kaj ĉiu'j'n element'o'j'n.” Ĉiu'j ĉi klaĉ'o'j est'is kon'at'a'j de ŝi; sed ŝi las'is ili'n preter si'a'j orel'o'j: ŝi hav'is liber'a'n kaj decid'em'a'n karakter'o'n.

Sinjor'in'o Odincov sid'is si'n apog'ant'e sur la dors'o de l’ seĝ'o kaj met'int'e unu man'o'n sur la ali'a'n, aŭskult'is Bazarovon. Li parol'is, kontraŭ si'a kutim'o, sufiĉ'e mult'e kaj est'is klar'e, ke li pen'as interes'i ŝi'n. Tio mult'e mir'ig'is Arkadi'o'n; sed li ne pov'us dir'i, ĉu li'a amik'o ating'is la cel'o'n. Sur la vizaĝ'o de Anna Sergeevna mal'facil'e est'is leg'i, kia'j'n impres'o'j'n ŝi sent'is; ŝi konserv'is ĉiam la sam'a'n esprim'o'n, ĝentil'a'n, subtil'a'n; en ŝi'a'j bel'a'j okul'o'j bril'is atent'o, sed atent'o sen emoci'o. La strang'a'j manier'o'j de Bazarov, en la unu'a'j minut'o'j de la vizit'o, mal'agrabl'e impres'is ŝi'n, kiel mal'bon'a odor'o aŭ akr'a son'o; sed ŝi tuj kompren'is, ke li sent'is embaras'o'n, kaj tio eĉ flat'is ŝi'n. Nur la trivial'ec'o indign'ig'is ŝi'n, kaj pri trivial'ec'o neni'u pov'us akuz'i Bazarovon. La sort'o destin'is por Arkadi'o en ĉi tiu tag'o unu surpriz'o'n post ali'a. Li supoz'is, ke Bazarov parol'os kun sinjor'in'o Odincov, kiel kun inteligent'a vir'in'o, pri si'a'j princip'o'j kaj opini'o'j: ŝi ja mem esprim'is dezir'o'n aŭd'i hom'o'n, “kiu hav'as la kuraĝ'o'n kred'i je neni'o”, sed Bazarov parol'is pri la medicin'o, homeopati'o, botanik'o. Sinjor'in'o Odincov ne perd'is la temp'o'n en la izol'ec'o: ŝi leg'is kelk'a'j'n bon'a'j'n libr'o'j'n kaj korekt'e parol'is rus'e. Ŝi direkt'is la inter'parol'o'n al la muzik'o, sed rimark'int'e, ke Bazarov mal'ŝat'as la art'o'j'n, iom post iom re'ven'is al la botanik'o, kvankam Arkadi'o jam komenc'is traktat'o'n pri la popol'a'j melodi'o'j.

Sinjor'in'o Odincov ne ĉes'is rigard'i li'n, kiel pli jun'a'n frat'o'n; ŝajn'is, ke ŝi ŝat'as en li nur la bon'ec'o'n kaj la sincer'ec'o'n de li'a jun'a aĝ'o — neni'o'n plu. Pli ol tri hor'o'j'n daŭr'is la inter'parol'o seren'a, vari'a kaj viv'a.

La amik'o'j fin'e lev'iĝ'is kaj komenc'is adiaŭ'i la mastr'in'o'n. Anna Sergeevna ĝentil'e rigard'is ili'n, etend'is al ambaŭ si'a'n bel'a'n, blank'a'n man'o'n kaj pri'pens'int'e iom, kun sen'decid'a, sed bon'kor'a rid'et'o dir'is:

— Se vi, sinjor'o'j, ne tim'as la enu'o'n, vizit'u mi'n en Nikolskoje.

— Kia supoz'o, Anna Sergeevna, — ek'kri'is Arkadi'o, — mi est'os feliĉ'a ...

— Kaj vi, monsieur Bazarov? — Bazarov nur klin'is si'n, kaj Arkadi'o dev'is ek'mir'i ankoraŭ unu foj'o'n: li rimark'is, ke li'a amik'o ruĝ'iĝ'is.

— Do? — dir'is Arkadi'o al li sur la strat'o. — Vi ĉiam ankoraŭ opini'as, ke ŝi est'as ... hm, hm?

— Kiu pov'as sci'i! Sed kia'j sen'emoci'a'j manier'o'j, — daŭr'ig'is Bazarov kaj post mal'long'a silent'o al'don'is: — Ver'a duk'in'o, reĝ'in'o! Mank'as al ŝi nur kron'o sur la kap'o kaj tren'aĵ'o ĉe la vest'o.

— Ni'a'j duk'in'o'j ne parol'as rus'e, kiel ŝi, — rimark'is Arkadi'o.

— Ŝi spert'is ankaŭ mal'sukces'o'n, ŝi manĝ'is sam'a'n pan'o'n, kiel ni.

— Sed pro tio ŝi ne est'as mal'pli ĉarm'a, — dir'is Arkadi'o.

— Kia riĉ'a korp'o! — daŭr'ig'is Bazarov, — kia ekzempler'o por anatomi'a tabl'o.

— Ĉes'u, pro Di'o, Eŭgen'o! tio est'as abomen'a.

— Ne koler'u, delikat'ul'o. Ŝi est'as de la plej unu'a kvalit'o, kon'at'a afer'o ... Ni dev'as vetur'i al ŝi.

— Kiam?

— Post'morgaŭ, se vi vol'as. Kio'n ni far'os ĉi tie? Ni trink'os ĉampan'o'n kun sinjor'in'o Kukŝin? Ni aŭskult'os vi'a'n parenc'o'n, la liberal'a'n alt'rang'ul'o'n? ... Post'morgaŭ ni ni'n eksped'os. Tiom pli, ke la bien'et'o de mi'a patr'o est'as ne mal'proksim'e de tie, Nikolskoje ja est'as apud la voj'o X.

— Jes.

— Optime. Ni ne prokrast'u; prokrast'as nur mal'saĝ'ul'o'j kaj tro'saĝ'a'j. Mi dir'as al vi: riĉ'a korp'o.

Post tri tag'o'j ambaŭ amik'o'j vetur'is sur la voj'o al Nikolskoje. La tag'o est'is seren'a kaj ne tro varm'eg'a, la dung'it'a'j ĉeval'o'j akord'e kur'is, sving'ant'e si'a'j'n tord'it'a'j'n kaj plekt'it'a'j'n vost'o'j'n. Arkadi'o rigard'is la voj'o'n kaj rid'et'is, li mem ne sci'is kial.

— Gratul'u mi'n, — ek'kri'is subit'e Bazarov: — hodiaŭ est'as la 22-a de juni'o, la tag'o de mi'a patron'o. Ni vid'os, kiel li zorg'as pri mi. Hodiaŭ oni atend'as mi'n hejm'e, — al'don'is li, mal'laŭt'ig'ant'e la voĉ'o'n... — Ili atend'os, ne grav'e.

XVI

La dom'o, en kiu loĝ'is Anna Sergeevna, star'is sur liber'a ne alt'a mont'et'o, ne mal'proksim'e de flav'a mason'it'a preĝ'ej'o kun verd'a tegment'o, blank'a'j kolon'o'j kaj pentr'aĵ'o'j al fresco super la ĉef'a pord'o, prezent'ant'a'j la “Re'viv'iĝ'o'n de Krist'o”, laŭ la “ital'a”, gust'o. Precip'e rimark'ind'a est'is brun'vizaĝ'a milit'ist'o en kiras'o; li'a'j kontur'o'j est'is rond'ig'it'a'j, li okup'is la front'a'n lok'o'n. Post la preĝ'ej'o si'n etend'is en du vic'o'j la dom'o'j de la vilaĝ'o, kies kamen'tub'o'j super'star'is la pajl'a'j'n tegment'o'j'n. La sinjor'a dom'o est'is konstru'it'a laŭ la sam'a stil'o, kiel la preĝ'ej'o, — ĝi est'as kon'at'a de ni sub la nom'o de Aleksandra stil'o. Ĉi tiu dom'o ankaŭ est'is flav'e kolor'it'a kaj hav'is verd'a'n tegment'o'n, blank'a'j'n kolon'o'j'n kaj fronton'o'n kun blazon'o. La guberni'a arĥitekt'o konstru'is la dom'o'n kaj la preĝ'ej'o'n kun la aprob'o de la mort'int'a Odincov, kiu mal'am'is ĉiu'j'n vant'a'j'n kaj modem'a'j'n nov'aĵ'o'j'n, kia'j li nom'is ili'n. La dom'o'n ĉirkaŭ'is la mal'hel'a'j arb'o'j de la mal'jun'a ĝarden'o, ale'o de tond'it'a'j abi'o'j konduk'is al la peron'o.

Ni'a'j'n amik'o'j'n renkont'is en la antaŭ'ĉambr'o du lake'o'j en livre'o; unu el ili tuj kur'is por trov'i la administr'ant'o'n de la dom'o. La last'a, dik'a vir'o en nigr'a frak'o, tuj ven'is kaj konduk'is la gast'o'j'n laŭ ŝtup'ar'o kun tapiŝ'o en apart'a'n ĉambr'o'n, kie jam star'is du lit'o'j kun ĉiu'j objekt'o'j, neces'a'j por la tualet'o. En la dom'o reg'is ord'o: ĉio est'is pur'a, ĉie odor'is agrabl'a parfum'o, kvazaŭ en la aŭdienc'a salon'o de ministr'o.

— Anna Sergeevna pet'as, ke vi vol'u komplez'e mal'supr'e'n'ir'i al ŝi post du'on'hor'o, — dir'is al ili la administr'ant'o. — Ĉu vi ne ordon'os dum'e i'o'n?

— Neni'o'n, estim'at'a. — Ceter'e, vol'u al'port'i glas'et'o'n da brand'o.

— Mi obe'as, — dir'is la administr'ant'o ne sen surpriz'o kaj for'ir'is, knar'ant'e per la ŝu'o'j.

— Kia high-life! — rimark'is Bazarov. — Ŝajn'as, ke en vi'a lingv'o oni tia ĝi'n nom'as. Duk'in'o, mi ĉiam ripet'as la sam'o'n.

— Bel'a duk'in'o, — respond'is Arkadi'o, — kiu tuj de la unu'a foj'o invit'is al si tia'j'n aristokrat'o'j'n, kia'j vi kaj mi!

— Precip'e mi, est'ont'a kurac'ist'o, fil'o de kurac'ist'o kaj nep'o de preĝ'ej'a pedel'o ... Vi ja sci'as, ke mi est'as nep'o de preĝ'ej'a pedel'o? Kiel Speranski, — al'don'is Bazarov, post mal'long'a silent'o kaj kurb'ig'ant'e la lip'o'j'n. — Tamen ŝi tro'dorlot'is si'n; ah, kiel tro'dorlot'is si'n ĉi tiu sinjor'in'o! Ĉu ni ne dev'as sur'met'i la frak'o'j'n?

Arkadi'o nur lev'is la ŝultr'o'j'n, sed ankaŭ li sent'is si'n iom konfuz'it'a.

Post du'on'hor'o Bazarov kun Arkadi'o mal'supr'e'n'ir'is en la salon'o'n. Tio est'is vast'a, alt'a ĉambr'o, sufiĉ'e luks'e mebl'it'a, sed sen mult'e da gust'o. Pez'a'j, mult'e'kost'a'j mebl'o'j star'is kun la ordinar'a regul'ec'o apud la mur'o'j, tapet'it'a'j per brun'a paper'o kun or'a'j desegn'aĵ'o'j. La mort'int'a Odincov ven'ig'is ili'n el Moskvo per si'a amik'o kaj komisi'ist'o, vin'vend'ist'o. Super la mez'a kanap'o pend'is portret'o de blond'a vir'o kun sulk'iĝ'int'a vizaĝ'o; ŝajn'is, ke li ne'amik'e rigard'as la gast'o'j'n.

— Kred'ebl'e tio est'as li mem, — murmur'et'is Bazarov al Arkadi'o kaj far'ant'e grimac'o'n per la naz'o, li al'don'is: — Ĉu ne pli bon'e est'us for'kur'i?

Sed en la sam'a moment'o en'ir'is la mastr'in'o. Ŝi port'is mal'pez'a'n bareĝ'a'n vest'o'n; la har'o'j, glat'e komb'it'a'j post la orel'o'j'n, don'is knab'in'a'n aspekt'o'n al ŝi'a pur'a kaj freŝ'a vizaĝ'o.

— Mi dank'as vi'n, ke vi plen'um'is la parol'o'n, — komenc'is ŝi, — mi esper'as, ke vi iom da temp'o gast'os ĉe mi; ĉi tie, ver'e, ne est'as mal'bon'e. Mi kon'ig'os vi'n kun mi'a frat'in'o, ŝi bon'e lud'as fortepian'o'n. Por vi, monsieur Bazarov, tio est'as indiferent'a; sed vi, monsieur Kirsanov, se mi ne erar'as, vi am'as muzik'o'n. Krom la frat'in'o ĉe mi loĝ'as mal'jun'a onkl'in'o, kaj unu najbar'o vizit'as ni'n por kart'lud'i: jen ni'a tut'a societ'o. Kaj nun ni sid'iĝ'u.

La sinjor'in'o dir'is ĉi tiu'n mal'grand'a'n speech kun ne'ordinar'a klar'ec'o, kvazaŭ ŝi lern'is ĝi'n memor'e; post'e ĉi si'n turn'is al Arkadi'o. Montr'iĝ'is, ke ŝi'a patr'in'o kon'is la patr'in'o'n de Arkadi'o, kiu eĉ konfid'is al ŝi la sekret'o'n de si'a am'o al Nikolao Petroviĉ. Arkadi'o komenc'is flam'e parol'i pri si'a mort'int'a patr'in'o, Bazarov dum'e rigard'is la album'o'j'n. “Kiel modest'a mi far'iĝ'is” — pens'is li.

Bel'a ĉas'hund'o kun hel'e blu'a ĉirkaŭ'kol'o en'kur'is en la salon'o'n, frap'ant'e la plank'o'n per la ung'eg'o'j; baldaŭ post'e en'ir'is knab'in'o dek'ok'jar'a, nigr'a'har'a kaj brun'vizaĝ'a kun rond'et'a, agrabl'a vizaĝ'o, kun mal'grand'a'j mal'hel'a'j okul'o'j. Ŝi ten'is en la man'o'j korb'o'n, plen'a'n de flor'o'j.

— Jen mi'a Katja, — dir'is sinjor'in'o Odincov, montr'ant'e, ŝi'n per mov'o de l’ kap'o.

Katja mal'pez'e sid'iĝ'is apud la frat'in'o kaj komenc'is ord'ig'i la flor'o'j'n. La hund'o, kies nom'o est'is Fifi, proksim'iĝ'is, sving'ant'e la vost'o'n, al la gast'o'j, kaj puŝ'is unu post la ali'a per si'a mal'varm'a naz'o je la man'o.

— Vi mem ĉio'n ĉi de'ŝir'is? — demand'is sinjor'in'o Odincov.

— Jes, — respond'is Katja.

— Ĉu la onkl'in'o ven'os trink'i te'o'n?

— Ŝi ven'os.

Kiam Katja parol'is, ŝi tre agrabl'e rid'et'is, hont'em'e kaj sincer'e, kaj rigard'is rid'ind'e sever'e de mal'supr'e supr'e'n. Ĉio en ŝi hav'is ankoraŭ la verd'ec'o'n de l’ jun'ec'o: la voĉ'o, la lanug'o sur la tut'a vizaĝ'o, la roz'a'j man'o'j kun blanket'a'j rond'o'j sur la man'plat'o'j, la iom mal'larĝ'a'j ŝultr'o'j ... Ŝi sen'ĉes'e ruĝ'iĝ'is kaj rapid'e spir'is.

Sinjor'in'o Odincov si'n turn'is al Bazarov.

— Nur por konven'ec'o vi rigard'as la desegn'aĵ'o'j'n, Eŭgen'o Vasiliĉ, — komenc'is ŝi. — Tio ne interes'as vi'n. Proksim'iĝ'u prefer'e al ni, kaj ni disput'u pri io.

Bazarov proksim'iĝ'is.

— Volont'e, sed pri kio? — respond'is li.

— Pri kio vi dezir'as. Mi avert'as vi'n, ke mi est'as terur'a disput'ul'in'o.

— Vi?

— Mi. Tio vi'n kvazaŭ mir'ig'as. Kial?

— Ĉar vi posed'as, kiom mi pov'as juĝ'i, seren'a'n kaj mal'varm'a'n karakter'o'n, kaj por disput'o est'as neces'a varm'ec'o.

— Kia'manier'e vi ek'sci'is tio'n tiel rapid'e? Mi est'as, unu'e, ne'pacienc'a kaj insist'em'a, vi demand'u Katjan; kaj du'e, mi tre facil'e varm'iĝ'as.

Bazarov ek'rigard'is Annan Sergeevnan.

— Ebl'e, vi dev'as pli bon'e sci'i. Vi do dezir'as disput'i, mi est'as pret'a. Mi rigard'is vid'aĵ'o'j'n de la Saksa Svis'uj'o en vi'a album'o, kaj vi dir'is, ke tio ne pov'as interes'i mi'n. Vi dir'is tio'n tial, ke vi ne supoz'as en mi art'ist'a'n sent'o'n, — efektiv'e mi ĝi'n ne posed'as. Sed la vid'aĵ'o'j pov'is interes'i mi'n de la geologi'a vid'punkt'o, de la vid'punkt'o de la formaci'o, de l’ mont'o'j, ekzempl'e.

— Tio'n mi ne kred'as. Kiel geolog'o, vi prefer'e serĉ'u en libr'o, en special'a verk'o, ne en desegn'aĵ'o.

— Desegn'aĵ'o klar'e prezent'as al mi'a'j okul'o'j tio'n, kio est'as pri'skrib'it'a en verk'o sur dek'o'j da paĝ'o'j.

Sinjor'in'o Odincov moment'o'n silent'is.

— Do vi ne posed'as eĉ unu gut'o'n da art'ist'a sent'o? — re'komenc'is ŝi, si'n apog'ant'e sur la tabl'o kaj per la sam'a mov'o proksim'ig'ant'e si'a'n vizaĝ'o'n al Bazarov. — Kiel vi viv'as sen ĝi?

— Por kio ĝi est'as neces'a, se permes'it'e est'as demand'i?

— Se ne por io ali'a, almenaŭ por ek'kon'i kaj stud'i la hom'o'j'n.

Bazarov ek'rid'et'is.

— Unu'e, por tio ekzist'as la spert'o de l’ viv'o; kaj du'e, mi kuraĝ'as dir'i al vi, ne valor'as la pen'o'n stud'i apart'a'j'n individu'o'j'n. Ĉiu'j hom'o'j simil'as unu ali'a'n, per la korp'o kaj per la anim'o; ĉiu el ni posed'as cerb'o'n, kor'o'n, lien'o'n, pulm'o'j'n de la sam'a struktur'o; mal'grand'a'j vari'aĵ'o'j signif'as neni'o'n; ankaŭ la tiel nom'at'a'j moral'a'j ec'o'j est'as ident'a'j ĉe ĉiu'j hom'o'j. Sufiĉ'as unu hom'a ekzempler'o por juĝ'i pri ĉiu'j ali'a'j. La hom'o'j est'as kiel la arb'o'j en la arb'ar'o: neni'u botanik'ist'o stud'os ĉiu'n apart'a'n betul'o'n.

Katja, kiu ne rapid'ant'e elekt'is flor'o'n al flor'o, mir'ig'it'e lev'is la okul'o'j'n al Bazarov, kaj renkont'int'e li'a'n rapid'a'n kaj sen'ĝen'a'n rigard'o'n, ruĝ'iĝ'is ĝis la orel'o'j. Anna Sergeevna balanc'is la kap'o'n.

— La arb'o'j en la arb'ar'o, — ripet'is ŝi. — Do, laŭ vi'a opini'o, ne ekzist'as diferenc'o inter saĝ'a kaj mal'saĝ'a hom'o, inter bon'a kaj mal'bon'a.

— Ne, ekzist'as; sam'e kiel inter san'a kaj mal'san'a. La pulm'o'j de ftiz'ul'o ne est'as en la sam'a stat'o, kiel mi'a'j aŭ vi'a'j, kvankam ili'a struktur'o est'as la sam'a. Ni sci'as, pli mal'pli, de kio de'ven'as la korp'a'j mal'san'o'j; kaj la moral'a'j mal'san'o'j de'ven'as de mal'bon'a eduk'o, de divers'a'j sen'senc'aĵ'o'j, per kiu'j oni plen'ig'as de la infan'ec'o la kap'o'j'n, de la abomen'a stat'o de la soci'o, — unu'vort'e pli'bon'ig'u la soci'o'n, kaj la mal'san'o'j ne ekzist'os plu.

Bazarov dir'is ĉio'n ĉi kun mien'o, kvazaŭ li sam'temp'e pens'us: “Kred'u aŭ ne kred'u al mi, tio est'as por mi tut'e indiferent'a!” Li mal'rapid'e konduk'is si'a'j'n fingr'o'j'n sur la vang'har'o'j, kaj li'a'j okul'o'j kur'is de unu angul'o de l’ ĉambr'o al ali'a.

— Vi kred'as, — respond'is Anna Sergeevna, — ke kiam la soci'o pli'bon'iĝ'os, ekzist'os plu nek mal'saĝ'a'j, nek mal'bon'a'j hom'o'j?

— Almenaŭ, kiam la soci'o est'os bon'e organiz'it'a, est'os tut'e indiferent'e, ĉu ŝi est'as saĝ'a, mal'bon'a aŭ bon'a.

— Jes, mi kompren'as; ĉiu'j ja posed'as sam'a'n lien'o'n.

— Ĝust'e tiel, sinjor'in'o.

Sinjor'in'o Odincov si'n turn'is al Arkadi'o.

— Kaj kia est'as vi'a opini'o, Arkadi'o Nikolaiĉ?

— Mi konsent'as kun Eŭgen'o, — respond'is li.

Katja rigard'is li'n de mal'supr'e.

— Vi mir'ig'as mi'n, sinjor'o'j, — dir'is sinjor'in'o Odincov, — sed ni ankoraŭ re'ven'os al la sam'a tem'o. Nun mi aŭd'as, ke mi'a onkl'in'o ven'as trink'i te'o'n; ni dev'as indulg'i ŝi'a'j'n orel'o'j'n.

La onkl'in'o de Anna Sergeevna, la princ'id'in'o K., mal'gras'a kaj mal'grand'a vir'in'o, kun vizaĝ'o ne pli grand'a ol pugn'o kaj kun sen'mov'a'j kaj malic'a'j okul'o'j sub la griz'a'j brov'o'j, en'ir'is kaj apenaŭ salut'int'e la gast'o'j'n, pez'e sid'iĝ'is sur larĝ'a velur'a apog'seĝ'o, sur kiu neni'u, ekster ŝi, hav'is la rajt'o'n sid'iĝ'i. Katja star'ig'is al ŝi benk'et'o'n sub la pied'o'j'n; la mal'jun'ul'in'o ne dank'is ŝi'n, eĉ ne ek'rigard'is ŝi'n; ŝi nur ek'mov'is la man'o'j'n sub flav'a ŝal'o, kovr'ant'a preskaŭ tut'a'n ŝi'a'n mal'gras'a'n korp'o'n. La princ'id'in'o am'is la flav'a'n kolor'o'n: sur ŝi'a kuf'o ŝi hav'is hel'e flav'a'j'n ruband'o'j'n.

— Kiel vi pas'ig'is la nokt'o'n? — demand'is sinjor'in'o Odincov, pli'laŭt'ig'ant'e la voĉ'o'n.

— Re'e ĉi tiu hund'o est'as tie ĉi, — murmur'is respond'e la mal'jun'ul'in'o. Rimark'int'e, ke la hund'o far'as du sen'decid'a'j'n pas'o'j'n al ŝi, ŝi ek'kri'is: — For, for!

Katja al'vok'is la hund'o'n kaj mal'ferm'is la pord'o'n.

Fifi ĝoj'e salt'is ekster'e'n, esperant'e, ke oni ĝi'n konduk'os al promen'o, sed rest'int'e sol'a ekster la pord'o, komenc'is grat'i kaj boj'i. La princ'id'in'o sulk'ig'is la brov'o'j'n, Katja vol'is el'ir'i.

— Mi pens'as, ke la te'o est'as pret'a? — demand'is sinjor'in'o Odincov. — Sinjor'o'j, ni ir'u; onkl'in'o, mi pet'as vi'n, ni trink'os te'o'n.

La princ'id'in'o silent'e lev'iĝ'is de la seĝ'o kaj unu'a el'ir'is el la salon'o. Ĉiu'j sekv'is ŝi'n en la manĝ'o'ĉambr'o'n. Knab'o en kozak'a livre'o bru'e for'puŝ'is de la tabl'o seĝ'o'n, kovr'it'a'n per kusen'o'j, ankaŭ special'e rezerv'it'a'n por la princ'id'in'o; Katja, verŝ'ant'e la te'o'n, al ŝi unu'a don'is tas'o'n, ornam'it'a'n per blazon'o. La mal'jun'ul'in'o met'is miel'o'n en si'a'n tas'o'n (laŭ ŝi'a opini'o trink'i te'o'n kun suker'o est'as pek'e kaj kar'e, kvankam ŝi ne el'spez'is mem eĉ unu kopek'o'n) kaj subit'e demand'is per raŭk'a voĉ'o:

— Kio'n skrib'as princ'o Iv'a'n?

Neni'u respond'is al ŝi. Bazarov kaj Arkadi'o baldaŭ kompren'is, ke oni ne turn'as atent'o'n al ŝi, kvankam oni respekt'e kondut'as kun ŝi. “Oni konserv'as ŝi'n kiel ornam'o'n pro ŝi'a princ'a sang'o”, pens'is Bazarov ... Post la te'o Anna Sergeevna propon'is far'i promen'o'n; sed komenc'is pluv'et'i kaj la tut'a societ'o, kun escept'o de la princ'id'in'o, re'ven'is en la salon'o'n. Ven'is la najbar'o, am'ant'o de la kart'lud'o; li'a nom'o est'is Porfir Platoniĉ. Tio est'is gras'a, griz'a hom'o kun mal'long'a'j, kvazaŭ torn'it'a'j pied'o'j, tre ĝentil'a kaj rid'em'a. Anna Sergeevna, kiu plej'part'e parol'is kun Bazarov, demand'is Eŭgen'o'n, ĉu li dezir'as far'i kun ili batal'o'n je preferanco. Bazarov konsent'is, dir'ant'e, ke li dev'as kiel ebl'e plej fru'e si'n prepar'i al la funkci'o'j de distrikt'a kurac'ist'o.

— Gard'u vi'n, — dir'is Anna Sergeevna, — ni vi'n bat'os. Kaj vi, Katja, — al'don'is ŝi, — lud'u i'o'n al Arkadi'o Nikolaiĉ; li am'as muzik'o'n, ankaŭ ni aŭskult'os.

Katja ne'volont'e proksim'iĝ'is al la fortepian'o; ankaŭ Arkadi'o, kvankam li efektiv'e am'is muzik'o'n, ne'volont'e sekv'is ŝi'n; al li ŝajn'is, ke sinjor'in'o Odincov for'send'as li'n, kaj en li'a kor'o, kiel de ĉiu jun'a hom'o de li'a aĝ'o, jam ĝerm'is ia ne'klar'a kaj dolor'a sent'o de l’ nask'iĝ'ant'a am'o. Katja mal'ferm'is la fortepian'o'n kaj ne rigard'ant'e Arkadi'o'n, dir'is du'on'voĉ'e:

— Kio'n mi dev'as lud'i?

— Kio'n vi dezir'as, — indiferent'e respond'is Arkadi'o.

— Kia'n muzik'o'n vi prefer'as? — ripet'is Katja, ne ŝanĝ'ant'e la ton'o'n.

— La klasik'a'n, — respond'is sam'e Arkadi'o.

— Ĉu vi am'as Mozarton?

— Mozarton mi am'as.

Katja pren'is la ce mol sonat'o'n-fantazi'o'n de Mozart. Ŝi lud'is tre bon'e, kvankam iom sever'e kaj sek'e. Ne de'turn'ant'e la okul'o'j'n de la not'o'j kaj fort'e kun'prem'int'e la lip'o'j'n, ŝi sid'is sen'mov'e kaj rekt'e, kaj nur ĉe la fin'o de la sonat'o ŝi'a vizaĝ'o ek'flam'is kaj mal'grand'a bukl'o de ŝi'a'j har'o'j apart'iĝ'is kaj fal'is sur ŝi'a'j'n nigr'a'j'n brov'o'j'n.

Kun special'a ĝu'o Arkadi'o aŭskult'is la last'a'n part'o'n de l’ sonat'o, la part'o'n, en kiu, mez'e de ĉarm'a gaj'ec'o de sen'nub'a melodi'o, subit'e nask'iĝ'as eksplod'o'j de dolor'a, preskaŭ tragedi'a mal'ĝoj'o ... Sed la pens'o'j, kiu'j'n vek'is en li la son'o'j de Mozart, ne koncern'is Katjan. Rigard'ant'e ŝi'n, li nur pens'is: “Ver'e, ne mal'bon'e lud'as la fraŭl'in'o, kaj ŝi mem est'as ne mal'bel'a”.

Fin'int'e la sonat'o'n, Katja, ne lev'ant'e la man'o'j'n de la klav'o'j, demand'is: “Sufiĉ'e?” Arkadi'o respond'is, ke li ne vol'as plu tro'uz'i ŝi'a'n ĝentil'ec'o'n, kaj komenc'is parol'i kun ŝi pri Mozart; li demand'is, ĉu ŝi mem elekt'is la sonat'o'n aŭ ĉu iu rekomend'is ĝi'n al ŝi? Sed Katja respond'is al li unu'silab'e: ŝi si'n kaŝ'is, en'iĝ'is en si'n mem. Kiam tio okaz'ad'is al ŝi, ŝi ne baldaŭ el'iĝ'is ekster'e'n; ŝi'a vizaĝ'o ricev'is tiam obstin'a'n, preskaŭ rigid'a'n esprim'o'n. Ŝi ne est'is tim'em'a, sed ne'konfid'em'a kaj iom konfuz'at'a de la frat'in'o, ŝi'n eduk'int'a, kiu kompren'ebl'e tut'e ne supoz'is tio'n. Arkadi'o, kiu ne sci'is, kio'n li dev'as far'i, fin'e al'vok'is la re'ven'int'a'n Fifi kaj kun bon'kor'a rid'et'o komenc'is kares'i ĝi'a'n kap'o'n. Katja re'ven'is al si'a'j flor'o'j.

Dum'e Bazarov perd'is kaj perd'is; Anna Sergeevna majstr'e kart'lud'is, Porfir Platoniĉ ankaŭ est'is ne mal'bon'a lud'ant'o. Bazarov est'is bat'it'a, kaj kvankam la perd'o ne est'is grand'a, ĝi tamen est'is mal'agrabl'a por li. Dum la vesper'manĝ'o Anna Sergeevna re'ven'is al la botanik'o.

— Ni far'u morgaŭ maten'e promen'o'n, — dir'is ŝi al li, — mi dezir'as ek'sci'i de vi la latin'a'j'n nom'o'j'n de la kamp'a'j veget'aĵ'o'j kaj ili'a'j'n ec'o'j'n.

— Por kio vi bezon'as la latin'a'j'n nom'o'j'n? — demand'is Bazarov.

— En ĉio la ord'o est'as neces'a, — respond'is ŝi.

— Kia ĉarm'a vir'in'o est'as Anna Sergeevna! — ek'kri'is Arkadi'o, kiam li rest'is sol'a en la ĉambr'o, kiu'n oni don'is al ili.

— Jes, — respond'is Bazarov, — vir'in'aĉ'o kun cerb'o. Mult'o'n ŝi jam spert'is.

— En kia senc'o vi tio'n dir'as, Eŭgen'o Vasiliĉ?

— En bon'a senc'o, en bon'a, kar'a mi'a Arkadi'o, Nikolaiĉ! Mi est'as cert'a, ke ŝi bon'eg'e administr'as si'a'n bien'o'n. Sed admir'ind'a est'as ne ŝi, sed ŝi'a frat'in'o.

— Kiel, tiu nigr'a'kap'a?

— Jes, tiu nigr'a'kap'a. Jen kio est'as freŝ'a, ne'tuŝ'it'a, tim'em'a, silent'em'a, ĉio, kio'n vi vol'as. Jen per kiu oni pov'us si'n okup'i. El ŝi oni pov'as ankoraŭ far'i ĉio'n, kio'n oni dezir'as; kaj tiu est'as hard'it'a fer'o.

Arkadi'o neni'o'n respond'is al Bazarov, kaj ĉiu el ili si'n kuŝ'ig'is kun si'a'j propr'a'j pens'o'j.

Ankaŭ Anna Sergeevna en tiu vesper'o pens'is pri si'a'j gast'o'j. Bazarov plaĉ'is al ŝi dank’ al la plen'a mank'o de koket'ec'o kaj akr'ec'o de l’ opini'o'j. Ŝi vid'is en li i'o'n nov'a'n, kio'n ŝi ankoraŭ ne renkont'is, kaj ŝi est'is sci'vol'a.

Anna Sergeevna est'is sufiĉ'e strang'a est'aĵ'o. Hav'ant'e neni'a'j'n superstiĉ'o'j'n, neni'a'j'n fort'a'j'n kred'o'j'n, ŝi ced'is al neni'o kaj ir'is neni'e'n. Ŝi vid'is klar'e mult'o'n, mult'a'j afer'o'j interes'is ŝi'n, sed neni'o plen'e ŝi'n kontent'ig'is; ceter'e, kred'ebl'e ŝi ne dezir'is plen'a'n kontent'iĝ'o'n. Ŝi'a spirit'o est'is sci'vol'a kaj sam'temp'e indiferent'a; ŝi'a'j dub'o'j neniam silent'iĝ'is ĝis forges'o, kaj neniam pli'fort'iĝ'is ĝis alarm'o. Se ŝi ne est'us riĉ'a kaj sen'de'pend'a, ŝi ebl'e si'n ĵet'us en la batal'o'n, ek'kon'us la pasi'o'n ... Sed ŝi'a viv'o est'is facil'a, kvankam ŝi ia'foj'e enu'is, kaj ŝi daŭr'ig'is pas'ig'i la tag'o'j'n unu post ali'a, ne rapid'ant'e kaj nur mal'oft'e ekscit'iĝ'ant'e. Ĉiel'ark'a'j kolor'o'j ia'foj'e ek'bril'is ankaŭ antaŭ ŝi'a'j okul'o'j, sed kiam ili esting'iĝ'is, ŝi re'ven'is al si'a trankvil'o kaj ne bedaŭr'is ili'a'n mal'aper'o'n. Ŝi'a fantazi'o transport'is ŝi'n ia'foj'e trans la lim'o'j'n de tio, kio est'as permes'it'a laŭ la leĝ'o'j de la ordinar'a moral'ec'o; sed eĉ tiam ŝi'a sang'o flu'is trankvil'e en ŝi'a ĉarm'e graci'a kaj egal'pez'a korp'o. Ia'foj'e okaz'is, ke el'ir'ant'e el si'a bon'odor'a ban'o, Anna Sergeevna, tut'a varm'a kaj sopir'ant'a, rev'is pri la vant'ec'o de la viv'o, pri ŝi'a'j mal'ĝoj'o, labor'o kaj mal'bon'o ... Ŝi'a'n anim'o'n plen'ig'is subit'a kuraĝ'o, en ŝi ek'bol'is nobl'a cel'ad'o; sed sufiĉ'is tra'blov'o de vent'o el du'on'ferm'it'a fenestr'o, kaj Anna Sergeevna kun'tir'iĝ'is, plend'is, preskaŭ koler'is, kaj nur unu dezir'o'n hav'is en tia minut'o: ke ne blov'u ĉi tiu abomen'a vent'o.

Kiel ĉiu'j vir'in'o'j, kiu'j ne sukces'is ek'am'i, ŝi dezir'is i'o'n, ŝi mem ne sci'is, kio'n. Ĝust'a'dir'e, ŝi dezir'is neni'o'n, kvankam ŝajn'is al ŝi, ke ŝi dezir'as ĉio'n. Ŝi apenaŭ pov'is toler'i si'a'n edz'o'n. Ŝi edz'in'iĝ'is nur pro kalkul'o, kvankam ŝi kred'ebl'e ne konsent'us far'iĝ'i li'a edz'in'o, se ŝi ne opini'us li'n bon'a hom'o. Sed de tiu temp'o ŝi ĉiam sent'is sekret'a'n antipati'o'n al ĉiu'j vir'o'j, kiu'j'n ŝi imag'is ĉiu'j'n mal'pur'a'j, pez'a'j, apati'a'j, turment'em'a'j est'aĵ'o'j. Foj'e ŝi renkont'is ie en si'a vojaĝ'o jun'a'n bel'a'n sved'o'n kun kavalir'a esprim'o sur la vizaĝ'o, kun honest'a'j, blu'a'j okul'o'j sub alt'a, liber'a frunt'o; li fort'e impres'is ŝi'n, sed tio ŝi'n ne mal'help'is re'ven'i Rus'uj'o'n.

“Strang'a hom'o est'as ĉi tiu kurac'ist'o!” — pens'is ŝi, kuŝ'ant'e en si'a luks'a lit'o, sur kusen'o'j, ornam'it'a'j per punt'o'j, sub silk'a lit'o'tuk'o ... Anna Sergeevna hered'is de la patr'o mal'grand'a'n part'o'n de li'a am'o al la luks'o. Ŝi tre am'is si'a'n pek'a'n, sed bon'a'n patr'o'n, kaj li ador'is ŝi'n, amik'e ŝerc'is kun ŝi, kvazaŭ kun kamarad'o, kaj plen'e konfid'is al ŝi, pet'is de ŝi konsil'o'j'n. La patr'in'o'n ŝi apenaŭ memor'is.

“Strang'a hom'o est'as ĉi tiu kurac'ist'o!” — ripet'is ŝi al si. Ŝi si'n etend'is, ek'rid'et'is, ĵet'is la man'o'j'n post la kap'o'n, post'e tra'kur'is per si'a'j okul'o'j du, tri paĝ'o'j'n de mal'bon'a franc'a roman'o, el'las'is la libr'o'n el la man'o kaj ek'dorm'is, pur'a kaj mal'varm'a, en pur'a, bon'odor'a tol'aĵ'o.

En la sekv'int'a maten'o Anna Sergeevna, tuj post la maten'manĝ'o, ir'is al botanik'a ekskurs'o kun Bazarov kaj re'ven'is kelk'e da minut'o'j antaŭ la tag'manĝ'o. Arkadi'o rest'is hejm'e kaj pas'ig'is ĉirkaŭ unu hor'o'n kun Katja. Li ne enu'is kun ŝi, ŝi mem propon'is ripet'i al li la hieraŭ'a'n sonat'o'n; sed kiam re'ven'is sinjor'in'o Odincov, kiam li ek'vid'is ŝi'n, li'a kor'o subit'e ek'sent'is prem'o'n ... Ŝi ir'is tra la ĝarden'o per iom lac'a'j paŝ'o'j; ŝi'a'j vang'o'j est'is ruĝ'a'j kaj la okul'o'j bril'is pli bel'e ol ordinar'e sub la rond'a pajl'a ĉapel'o. Ŝi turn'is en la fingr'o'j mal'dik'a'n trunk'et'o'n de kamp'a flor'o, ŝi'a mal'pez'a mantel'et'o de'glit'is sur ŝi'a'j'n kubut'o'j'n, kaj la larĝ'a'j griz'a'j ruband'o'j ĉirkaŭ'pren'is ŝi'a'n brust'o'n. Bazarov ir'is post ŝi mem'fid'e kaj sen'ĝen'e, kiel ĉiam, sed la esprim'o de li'a vizaĝ'o, kvankam gaj'a kaj eĉ amik'a, ne plaĉ'is al Arkadi'o. Murmur'int'e tra la dent'o'j “bon'a'n tag'o'n!” Bazarov ir'is en si'a'n ĉambr'o'n, kaj sinjor'in'o Odincov distr'it'a prem'is la man'o'n de Arkadi'o kaj ankaŭ preter'pas'is li'n.

“Bon'a'n tag'o'n?” — pens'is Arkadi'o ... “Ĉu ni ne vid'is unu la ali'a'n hodiaŭ?”

XVII

La temp'o, kiel oni sci'as, ia'foj'e flug'as kiel bird'o, ia'foj'e ramp'as kiel verm'o; sed plej feliĉ'a est'as la hom'o tiam, kiam li eĉ ne rimark'as, ĉu ŝi pas'as rapid'e aŭ mal'rapid'e. Arkadi'o kaj Bazarov ĝust'e tia'manier'e pas'ig'is dek kvin tag'o'j'n ĉe sinjor'in'o Odincov. La kaŭz'o de tio est'is part'e la ord'o, kiu reg'is en ŝi'a dom'o kaj en ŝi'a viv'o. Ŝi sever'e ĝi'n obe'is kaj dev'ig'is la ali'a'j'n ŝi'n obe'i. Ĉio dum la tag'o est'is far'at'a en fiks'it'a temp'o. Maten'e, preciz'e je la ok'a hor'o, la tut'a societ'o kun'ven'is por trink'i te'o'n; de la te'o ĝis la maten'manĝ'o, ĉiu far'is, kio'n li vol'is; la mastr'in'o est'is okup'it'a kun la administr'ant'o de la bien'o, kun la administr'ant'o de la dom'o kaj kun la ĉef'in'o de la proviz'ej'o. Antaŭ la maten'manĝ'o la societ'o re'e kun'ven'is por inter'parol'i aŭ leg'i; la vesper'o est'is rezerv'it'a por promen'o'j, kart'lud'o, muzik'o; je la dek'a kaj du'on'o Anna Sergeevna for'ir'is en si'a'n ĉambr'o'n, don'is ordon'o'j'n por la sekv'ont'a tag'o kaj kuŝ'iĝ'is. Al Bazarov ne plaĉ'is ĉi tiu mezur'it'a, iom solen'a regul'ec'o de la ĉiu'tag'a viv'o; “kvazaŭ sur la rel'o'j”, asert'is li; la lake'o'j en livre'o, la majest'a'j administr'ant'o'j de la dom'o vund'is li'a'n demokrat'a'n sent'o'n. Li dir'is, ke se oni vol'us est'i konsekvenc'a, oni dev'us tag'manĝ'i laŭ la angl'a manier'o, en frak'o'j kaj blank'a'j kravat'o'j. Li foj'e komenc'is pri tio diskut'o'n kun Anna Sergeevna. Ŝi'a kondut'o est'is tia, ke ĉiu sen'ĝen'e pov'is esprim'i al ŝi si'a'j'n opini'o'j'n. Ŝi atent'e aŭskult'is li'n kaj dir'is: “De vi'a vid'punkt'o vi est'as prav'a, kaj ebl'e en tiu ĉi okaz'o mi lud'as la rol'o'n de sinjor'in'a moŝt'o; sed en la kamp'ar'o ne'ebl'e est'as viv'i sen'ord'e, ali'e oni mort'us pro enu'o”, kaj ŝi daŭr'ig'is la antaŭ'a'n viv'manier'o'n. Bazarov murmur'is, sed dank’ al la ord'o en la dom'o de sinjor'in'o Odincov, en kiu ĉio “rul'iĝ'is kvazaŭ sur la rel'o'j”, la viv'o de Bazarov kaj de Arkadi'o est'is tiel facil'a kaj agrabl'a ĉe ŝi. Ceter'e, de la unu'a tag'o de l’ rest'ad'o en Nikolskoje en ambaŭ jun'ul'o'j far'iĝ'is ŝanĝ'o. Bazarov, al kiu sinjor'in'o Odincov klar'e montr'is si'a'n prefer'o'n, perd'is si'a'n ordinar'a'n egal'pez'o'n: li facil'e ekscit'iĝ'is, parol'is ne'volont'e, rigard'is koler'e kaj ne pov'is long'e rest'i sur la sam'a lok'o, io kvazaŭ lev'is li'n. Arkadi'o, kiu definitiv'e decid'is, ke li en'am'iĝ'is je Anna Sergeevna, dron'is en silent'a melankoli'o. Ceter'e, ĉi tiu melankoli'o ne mal'help'is li'n proksim'iĝ'i al Katja; ŝi eĉ help'is li'n lig'i kun ŝi amik'a'j'n, kor'a'j'n rilat'o'j'n. “Ŝi ne ŝat'as mi'n! Est'u tiel ... Sed jen bon'a est'aĵ'o ne for'puŝ'as mi'n”, pens'is li kaj li'a kor'o re'e ĝu'is la dolĉ'o'n de la grand'anim'a'j sent'o'j. Katja kompren'is mal'klar'e, ke li serĉ'as konsol'o'n en ŝi'a societ'o, kaj rifuz'is nek al li, nek al si la sen'pek'a'n plezur'o'n de du'on'hont'em'a, du'on'konfid'em'a amik'ec'o. En la ĉe'est'o de Anna Sergeevna ili ne parol'is unu kun la ali'a: Katja ĉiam en'iĝ'is en si'n mem sub la penetr'em'a rigard'o de l’ frat'in'o, Arkadi'o, kiel konven'as al am'ant'o, en la ĉe'est'o de la objekt'o de si'a flam'o al neni'o ali'a pov'is turn'i si'a'n atent'o'n; tamen bon'e est'is al li nur kun Katja. Li sent'is, ke li ne est'as kapabl'a interes'i sinjor'in'o'n Odincov; li konfuz'iĝ'is, kiam li rest'is sol'a kun ŝi; ankaŭ ŝi ne sci'is, kio'n dir'i al li; li est'is tro jun'a por ŝi. Kontraŭ'e, kun Katja Arkadi'o sent'is si'n kvazaŭ hejm'e: li indulg'e kondut'is kun ŝi, ne mal'help'is ŝi'n esprim'i la impres'o'j'n, kiu'j'n nask'is en ŝi la muzik'o, roman'o, vers'aĵ'o'j kaj ali'a'j bagatel'o'j, ne rimark'ant'e aŭ ne konsci'ant'e, ke ĉi tiu'j bagatel'o'j interes'as ankaŭ li'n. Katja de si'a flank'o ne mal'help'is li'n mal'ĝoj'i. Arkadi'o volont'e rest'is kun Katja, sinjor'in'o Odincov — kun Bazarov, kaj tial jen kio okaz'is ordinar'e: ambaŭ par'o'j, rest'int'e ne'long'e kun'e, dis'iĝ'is ĉiu en ali'a'n flank'o'n, precip'e dum la promen'o'j. Katja ador'is la natur'o'n, ankaŭ Arkadi'o am'is ĝi'n, kvankam li ne kuraĝ'is tio'n konfes'i; sinjor'in'o Odincov est'is indiferent'a al ĝi, sam'e kiel Bazarov. La preskaŭ konstant'a dis'iĝ'o de ni'a'j amik'o'j ne rest'is sen sekv'o'j: la rilat'o'j inter ili komenc'is ŝanĝ'iĝ'i. Bazarov ĉes'is parol'i kun Arkadi'o pri sinjor'in'o Odincov, ĉes'is eĉ kritik'i ŝi'a'j'n aristokrat'a'j'n manier'o'j'n; li daŭr'ig'is si'a'j'n laŭd'o'j'n pri Katja kaj konsil'is nur moder'ig'i en ŝi la sentimental'a'j'n em'o'j'n, sed li'a'j laŭd'o'j est'is lakon'a'j, li'a'j konsil'o'j — sek'a'j kaj en'tut'e li inter'parol'is kun Arkadi'o mult'e mal'pli ol antaŭ'e ... li kvazaŭ evit'is li'n, kvazaŭ hont'is ...

Arkadi'o ĉio'n ĉi rimark'is, sed konserv'is la observ'o'j'n por si.

La ver'a kaŭz'o de ĉi tiu “nov'aĵ'o” est'is la sent'o, vek'it'a de sinjor'in'o Odincov en Bazarov, sent'o, kiu li'n turment'is kaj koler'ig'is kaj kiu'n li tuj ne'us kun mal'estim'a rid'o kaj cinik'a insult'o, se iu far'us eĉ plej mal'grand'a'n alud'o'n al la ebl'ec'o de tio, kio far'iĝ'is en li. Bazarov est'is grand'a am'ant'o de l’ vir'in'o'j kaj de la vir'in'a bel'ec'o, sed la am'o'n en la ideal'a senc'o aŭ romantik'a, kiel li nom'is ĝi'n, li opini'is sen'senc'aĵ'o, ne'pardon'ebl'a mal'saĝ'o, la kavalir'a'j'n sent'o'j'n — kripl'ec'o aŭ mal'san'o. Pli ol unu foj'o'n li esprim'is si'a'n mir'o'n, kial oni ne met'is en frenez'ul'ej'o'n la kavalir'o'n Toggenburg kun ĉiu'j trubadur'o'j. “Se vir'in'o plaĉ'as al vi”, dir'ad'is li, “pen'u ating'i la cel'o'n; se ŝi rifuz'as, ir'u vi'a'n voj'o'n, la ter'o est'as sufiĉ'e grand'a.” Sinjor'in'o Odincov plaĉ'is al li: la fam'o'j, kur'ant'a'j pri ŝi, la liber'ec'o kaj sen'de'pend'ec'o de ŝi'a'j opini'o'j, ŝi'a sen'dub'a prefer'o al li, tio ŝajn'is favor'a, por li; tamen li baldaŭ kompren'is, ke li “ne ating'os la cel'o'n”, sed si'n de'turn'i de ŝi li ne hav'is la fort'o'n; li rimark'is tio'n kun grand'a mir'o. Li'a sang'o bol'is, kiam li re'memor'is ŝi'n; li facil'e ek'reg'us si'a'n sang'o'n, sed io ali'a nask'iĝ'is en li, kio'n li ne vol'is al'las'i, kio'n li ĉiam mok'is, kio ribel'ig'is li'a'n tut'a'n fier'ec'o'n. En la inter'parol'o'j kun Anna Sergeevna li ankoraŭ pli fort'e ol antaŭ'e montr'is si'a'n indiferent'ec'o'n al tio romantik'a; sed rest'ant'e sol'a kun ŝi, li kun indign'o konstat'is romantik'ul'o'n en si mem. Tiam li ir'is en la arb'ar'o'n kaj paŝ'is en ĝi per grand'a'j paŝ'o'j, romp'ant'e la renkont'at'a'j'n branĉ'o'j'n kaj insult'ant'e du'on'voĉ'e si'n kaj ŝi'n; aŭ li grimp'is sur fojn'amas'o'n kaj obstin'e ferm'ant'e la okul'o'j'n, dev'ig'is si'n dorm'i kaj, kompren'ebl'e, ne ĉiam sukces'is. Subit'e li imag'is, ke ĉi tiu'j ĉast'a'j man'o'j iam ĉirkaŭ'pren'os li'a'n kol'o'n, ke ĉi tiu'j fier'a'j lip'o'j respond'os al li'a'j kis'o'j, ke ĉi tiu'j saĝ'a'j okul'o'j kares'e, jes kares'e, fiks'os si'a'n rigard'o'n sur li'a'j okul'o'j ... kaj li sent'is kap'turn'o'n, li si'n forges'is por unu moment'o, ĝis kiam indign'o re'e ek'bol'is en li. Li kapt'is si'n mem je divers'a'j “hont'ind'a'j” pens'o'j, kvazaŭ la diabl'o tent'us li'n. Ia'foj'e ŝajn'is al li, ke ankaŭ en sinjor'in'o Odincov far'iĝ'is ŝanĝ'o, ke en la esprim'o de ŝi'a vizaĝ'o bril'is io ne'ordinar'a, ke ebl'e ... Sed tiam li ordinar'e frap'is per la pied'o aŭ grinc'is per la dent'o'j kaj minac'is al si mem per la pugn'o.

Tamen Bazarov ne tut'e erar'is. Li frap'is la fantazi'o'n de Anna Sergeevna; li interes'is ŝi'n, ŝi mult'e pens'is pri li. Dum li'a for'est'o ŝi ne enu'is, ne atend'is li'n, sed li'a aper'o tuj viv'ig'is ŝi'n; li volont'e rest'is kun li sol'a kaj volont'e parol'is kun li, eĉ tiam, kiam li incit'is ŝi'n aŭ vund'is ŝi'a'n gust'o'n, ŝi'a'n inklin'o'n al la elegant'ec'o. Ŝi kvazaŭ vol'is prov'i li'n kaj si'n.

Foj'e, promen'ant'e kun ŝi en la ĝarden'o, li subit'e dir'is per mal'ĝoj'a voĉ'o, ke li intenc'as baldaŭ vetur'i en la bien'o'n de si'a patr'o ... Ŝi pal'iĝ'is, io kvazaŭ pik'is ŝi'a'n kor'o'n, tiel pik'is, ke ŝi ek'mir'is kaj post'e long'e pens'is, kio'n tio pov'as signif'i. Bazarov dir'is al ŝi pri si'a for'vetur'o ne kun la intenc'o prov'i ŝi'n, vid'i, kiel tio ŝi'n impres'os: li neniam afekt'is. Maten'e en la sam'a tag'o li renkont'is la intendant'o'n de si'a patr'o, si'a'n iam'a'n vart'ist'o'n, Timofeiĉ. Ĉi tiu Timofeiĉ, sprit'a, viv'a mal'jun'ul'o, kun pal'iĝ'int'a'j flav'a'j har'o'j, kun sun'brun'a ruĝ'a vizaĝ'o kaj kun et'a'j larm'o'j en ferm'et'it'a'j okul'o'j, ne'atend'it'e aper'is antaŭ Bazarov en si'a mal'long'a vest'o el dik'a, griz'e blu'et'a drap'o; li est'is zon'it'a per rimen'o kaj port'is gudr'it'a'j'n bot'o'j'n.

— Bon'a'n tag'o'n, mal'jun'ul'o! — ek'kri'is Bazarov.

— Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Eŭgen'o Vasiliĉ, — komenc'is la mal'jun'ul'o kaj ĝoj'e ek'rid'et'is; li'a tut'a vizaĝ'o sulk'iĝ'is.

— Kio konduk'as vi'n ĉi tie'n? Ĉu oni send'is vi'n por mi'n ven'ig'i?

— Kio'n vi dir'as? — balbut'is Timofeiĉ (li re'memor'is la sever'a'n ordon'o'n, ricev'it'a'n de l’ sinjor'o antaŭ la for'vetur'o). — Mi vetur'is en la urb'o'n pro afer'o'j de l’ sinjor'o, mi ek'aŭd'is pri vi'a ĉe'est'o kaj mi iom flank'ir'is de la voj'o por rigard'i vi'a'n moŝt'o'n ... mi ne ven'is por ĝen'i vi'n!

— Bon'e, ne mensog'u, — inter'romp'is li'n Bazarov. — Ĉu la voj'o al la urb'o ir'as tra ĉi tie?

Timofeiĉ konfuz'iĝ'is kaj respond'is neni'o'n.

— Mi'a patr'o bon'e fart'as?

— Dank’ al Di'o.

— Kaj mi'a patr'in'o?

— Ankaŭ Arina Vlasievna, dank’ al Di'o.

— Ili cert'e atend'as mi'n!

La mal'jun'ul'o klin'is flank'e'n si'a'n mal'grand'a'n kap'o'n.

— Ah, Eŭgen'o Vasiliĉ, kiel ne atend'i vi'n! Kred'u al mi, la kor'o sang'as, kiam oni rigard'as vi'a'j'n ge'patr'o'j'n.

— Bon'e, bon'e! Las'u la rakont'o'j'n. Dir'u, ke mi baldaŭ ven'os.

— Mi obe'as, — kun sopir'o respond'is Timofeiĉ.

El'ir'int'e el la dom'o, li per ambaŭ man'o'j ŝov'is si'a'n ĉap'o'n ĝis orel'o'j, sur'ir'is si'a'n mizer'a'n vetur'il'o'n, kaj ek'trot'et'is, sed ne al la urb'o.

Vesper'e en la sam'a tag'o sinjor'in'o Odincov sid'is en si'a ĉambr'o kun Bazarov. Arkadi'o paŝ'is en la salon'o kaj aŭskult'is la lud'o'n de Katja. La princ'id'in'o supr'e'n'ir'is en si'a'n ĉambr'o'n; ŝi ĝeneral'e mal'am'is la gast'o'j'n, kaj precip'e ĉi tiu'j'n “nov'a'j'n sen'ŝu'ul'o'j'n”, kia'j ŝi nom'is ili'n. En la parad'a'j ĉambr'o'j ŝi nur koler'et'is; sed en si'a ĉambr'o, antaŭ si'a ĉambr'ist'in'o, ŝi ia'foj'e verŝ'is tia'j'n insult'o'j'n, ke la kuf'o kun la garn'aĵ'o salt'is sur ŝi'a kap'o. Sinjor'in'o Odincov sci'is ĉio'n ĉi.

— Kiel vi pov'as pens'i pri la for'vetur'o, — komenc'is ŝi; — kaj vi'a promes'o?

Bazarov ek'trem'is.

— Kia promes'o?

— Vi forges'is? Vi ja intenc'is don'i al mi kelk'e da lecion'o'j de la ĥemi'o.

— Kio'n far'i! La patr'o atend'as mi'n; mi ne pov'as plu prokrast'i. Ceter'e, vi pov'as leg'i: Pelouse et Fremy: “Notions générales de chemie”, tio est'as bon'a libr'o kaj klar'e skrib'it'a. Vi trov'os en ĝi ĉio'n, kio'n vi bezon'as.

— Tamen vi dir'is al mi, ke libr'o ne pov'as anstataŭ'i ... mi forges'is vi'a'n esprim'o'n, sed vi sci'as, kio'n mi vol'as dir'i, vi memor'as?

— Kio'n far'i! — ripet'is Bazarov.

— Por kio vetur'i? — dir'is sinjor'in'o Odincov, mal'laŭt'ig'ant'e la voĉ'o'n.

Li ek'rigard'is ŝi'n. Ŝi apog'is si'a'n kap'o'n al la dors'o de la seĝ'o kaj kruc'is sur la brust'o la man'o'j'n, nud'a'j'n ĝis la kubut'o'j. Ŝi ŝajn'is pli pal'a de la lum'o de la sol'a lamp'o, ĉirkaŭ'it'a per paper'a ŝirm'il'o. Vast'a blank'a vest'o kovr'is ŝi'n per si'a'j mol'a'j fald'o'j; apenaŭ est'is vid'ebl'a'j la pint'o'j de ŝi'a'j pied'o'j, kiu'j ankaŭ est'is kruc'it'a'j.

— Kaj por kio rest'i? — respond'is Bazarov.

Sinjor'in'o Odincov iom turn'is la kap'o'n.

— Kiel por kio? Ĉu ne est'as al vi gaj'e ĉe mi? Ĉu vi pens'as ke oni ne bedaŭr'os ĉi tie vi'a'n for'est'o'n?

— Mi est'as cert'a, ke ne.

Sinjor'in'o Odincov silent'is dum moment'o.

— Mal'prav'e vi pens'as tio'n. Ceter'e, mi ne kred'as al vi. Vi ne pov'is tio'n dir'i serioz'e. — Bazarov sid'is sen'mov'e. — Eŭgen'o Vasiliĉ, kial vi silent'as?

— Kio'n mi pov'as dir'i al vi? La hom'o'j ĝeneral'e ne merit'as bedaŭr'o'n, tiom pli mi.

— Kial?

— Mi est'as hom'o pozitiv'a, ne'interes'a. Mi ne sci'as parol'i.

— Vi dezir'as aŭd'i de mi kompliment'o'n, Eŭgen'o Vasiliĉ?

— Tio ne est'as mi'a kutim'o. Ĉu vi mem ne sci'as, ke la elegant'a flank'o de la viv'o est'as fremd'a por mi, la flank'o, kiu'n vi tiel ŝat'as?

Sinjor'in'o Odincov mord'is la angul'o'n de si'a naz'tuk'o.

— Pens'u, kio'n vi vol'as, sed mi enu'os, kiam vi for'vetur'os.

— Arkadi'o rest'os, — respond'is Bazarov.

Sinjor'in'o Odincov delikat'e lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Mi enu'os, — ripet'is ŝi.

— Ĉu ver'e? En ĉiu okaz'o vi ne long'e enu'os.

— Kial vi pens'as tio'n?

— Tial, ke vi mem dir'is al mi, ke vi enu'as nur tiam, kiam vi'a ord'o est'as atenc'at'a. Vi tiel sen'pek'e regul'e aranĝ'is vi'a'n viv'o'n, ke en ĝi ne rest'as lok'o por enu'o, por sopir'o ... por iu ajn mal'agrabl'a sent'o.

— Vi do pens'as, ke mi est'as sen'pek'a ... tio est'as, ke mi tiel regul'e aranĝ'is mi'a'n viv'o'n?

— Kompren'ebl'e! Ekzempl'e: post kelk'e da minut'o'j sonor'os la dek'a hor'o, kaj mi jam sci'as de antaŭ'e, ke vi for'pel'os mi'n.

— Ne, mi ne for'pel'os vi'n, Eŭgen'o Vasiliĉ. Vi pov'as rest'i. Mal'ferm'u la fenestr'o'n ... oni sufok'iĝ'as ĉi tie.

Bazarov lev'iĝ'is kaj puŝ'is la fenestr'o'n. Ĝi mal'ferm'iĝ'is subit'e kun bru'o. Li ne supoz'is, ke ĝi mal'ferm'iĝ'as tiel facil'e, kaj li'a'j man'o'j trem'is. Mal'lum'a, mol'a nokt'o ek'rigard'is en la ĉambr'o'n, kun si'a preskaŭ nigr'a ĉiel'o, delikat'e bru'ant'a'j arb'o'j kaj freŝ'a odor'o de la liber'a, pur'a aer'o.

— Mal'lev'u la kurten'o'n kaj sid'iĝ'u, — dir'is sinjor'in'o Odincov, — mi dezir'us iom babil'i kun vi antaŭ vi'a for'vetur'o. Rakont'u al mi i'o'n pri vi mem; vi neniam parol'as pri vi.

— Mi pen'as parol'i kun vi pri util'a'j afer'o'j, Anna Sergeevna.

— Vi est'as tre modest'a ... Sed mi dezir'us ek'sci'i i'o'n pri vi, pri vi'a famili'o, pri vi'a patr'o, pro kiu vi for'las'as ni'n.

“Kial ŝi dir'as tio'n al mi?” — pens'is Bazarov.

— Ĉio ĉi tut'e ne est'as interes'a, — dir'is li voĉ'e, — precip'e por vi, ni est'as mal'alt'a'j hom'o'j ...

— Kaj mi, laŭ vi'a opini'o, mi est'as aristokrat'in'o?

Bazarov lev'is al ŝi si'a'j'n okul'o'j'n.

— Jes, — respond'is li, tro'ig'ant'e la akr'ec'o'n de la ton'o.

Ŝi ek'rid'et'is.

— Mi vid'as, ke vi mal'bon'e mi'n kon'as, kvankam vi asert'as, ke ĉiu'j hom'o'j simil'as unu ali'a'n kaj ne valor'as la pen'o'n stud'i ili'n. Mi iam rakont'os al vi mi'a'n viv'o'n ... sed antaŭ'e vi rakont'u al mi vi'a'n.

— Mi mal'mult'e kon'as vi'n, — ripet'is Bazarov. — Ebl'e vi est'as prav'a; ebl'e, efektiv'e, ĉiu hom'o est'as enigm'o. Vi, ekzempl'e, vi evit'as la societ'o'n, ĝi ted'as vi'n, — tamen vi invit'is en vi'a'n hejm'o'n du student'o'j'n. Kial vi, tiel inteligent'a kaj bel'a, viv'as en la kamp'ar'o?

— Kiel? Kiel vi dir'is tio'n? — viv'e inter'romp'is sinjor'in'o Odincov. — Vi, tiel ... bel'a?

Bazarov sulk'ig'is la brov'o'j'n.

— Tio est'as indiferent'a, — murmur'is li. — Mi vol'is dir'i, ke mi ne kompren'as bon'e, por kio vi loĝ'iĝ'is en la kamp'ar'o?

— Vi tio'n ne kompren'as ... tamen vi iel klar'ig'as tio'n al vi.

— Jes ... mi pens'as, ke vi ĉiam rest'as en la sam'a lok'o, ĉar vi tro'dorlot'is vi'n, ĉar vi tre am'as la komfort'o'n, luks'o'n, kaj ĉio ali'a est'as indiferent'a por vi.

Sinjor'in'o Odincov re'e ek'rid'et'is.

— Vi absolut'e ne vol'as kred'i, ke mi est'as kapabl'a al pasi'o?

— Pro sci'vol'o, ebl'e, sed ne ali'e.

— Ĉu ver'e? Nun mi kompren'as, kial ni tiel bon'e inter'konsent'as; vi ja est'as tia sam'a, kia mi.

— Ni inter'konsent'as ... — surd'e ripet'is Bazarov.

— Ah, jes! ... Mi forges'is, ke vi vol'as for'vetur'i.

Bazarov lev'iĝ'is. La lamp'o mal'fort'e lum'is en la mez'o de la mal'lum'iĝ'int'a, bon'odor'a, izol'it'a ĉambr'o. La kurten'o, de temp'o al temp'o balanc'iĝ'ant'a, en'las'is intern'e'n la ekscit'ant'a'n freŝ'ec'o'n de la nokt'o, — ekster'e est'is aŭd'ebl'a ĝi'a mister'a murmur'et'o. Sinjor'in'o Odincov est'is tut'e sen'mov'a, sed sekret'a ekscit'o ek'reg'is ŝi'n iom post iom. Bazarov sent'is la sam'o'n. Li kompren'is subit'e, ke li est'as sol'a kun jun'a, bel'a vir'in'o...

— Kie'n vi ir'as? — mal'rapid'e dir'is ŝi.

Li respond'is neni'o'n kaj si'n mal'lev'is sur la seĝ'o'n.

— Do, vi opini'as mi'n trankvil'a, mol'a kaj tro'dorlot'it'a est'aĵ'o, — daŭr'ig'is ŝi per la sam'a voĉ'o, ne de'turn'ant'e la okul'o'j'n de la fenestr'o. — Kaj mi sci'as pri mi, ke mi est'as mal'feliĉ'a.

— Vi est'as mal'feliĉ'a? Kial? Ĉu ver'e vi est'as sent'em'a je mal'nobl'a'j klaĉ'o'j?

Sinjor'in'o Odincov sulk'ig'is la brov'o'j'n. Ŝi'n koler'ig'is, ke li tiel kompren'is ŝi'n.

— Ĉi tiu'j klaĉ'o'j eĉ ne rid'ig'as mi'n, Eŭgen'o Vasiliĉ, kaj mi est'as tro fier'a, por ke ili pov'u mal'trankvil'ig'i mi'n. Mi est'as mal'feliĉ'a ... ĉar mi ne hav'as dezir'o'n, vol'o'n viv'i. Vi rigard'as mi'n fid'e, vi pens'as: “Tio'n dir'as aristokrat'in'o, tut'e kovr'it'a per punt'o'j kaj sid'ant'a sur velur'a seĝ'o.” Mi tut'e ne kaŝ'as tio'n: mi am'as tio'n, kio'n vi nom'as komfort'o, sed sam'temp'e mi mal'mult'e dezir'as viv'i. Rigard'u tiu'j'n ĉi kontraŭ'dir'o'j'n, kiel vi vol'as. Ceter'e, ĉio ĉi est'as por vi romantism'o.

Bazarov balanc'is la kap'o'n.

— Vi est'as san'a, sen'de'pend'a, riĉ'a; kio'n plu vi dezir'as?

— Kio'n mi dezir'as, — ripet'is sinjor'in'o Odincov kaj ek'sopir'is. — Mi est'as tre lac'a, mi est'as mal'jun'a, al mi ŝajn'as, ke mi viv'as jam tre long'e. Jes, mi est'as mal'jun'a, al'don'is ŝi, mal'rapid'e sur'tir'ant'e la ekstrem'o'j'n de la mantel'et'o sur si'a'j'n nud'a'j'n man'o'j'n. Ŝi'a'j okul'o'j renkont'is la okul'o'j'n de Bazarov, kaj ŝi iom'et'e ruĝ'iĝ'is. — Post mi jam est'as tiom da re'memor'o'j: la viv'o en Peterburgo, riĉ'ec'o, post'e mal'riĉ'ec'o, post'e la mort'o de mi'a patr'o, edz'in'iĝ'o, vojaĝ'o ekster'land'o'n ktp, ktp. Mult'e da re'memor'o'j, kaj neni'o ind'a pro re'memor'o; antaŭ mi long'a, long'a voj'o, sen cel'o ... Kaj mi ne sent'as dezir'o'n ir'i.

— Vi est'as tiel sen'rev'ig'it'a? — demand'is Bazarov.

— Ne, — respond'is sinjor'in'o Odincov post paŭz'o, — sed mi ne est'as kontent'ig'it'a. Ŝajn'as al mi, ke se mi pov'us don'i al io mi'a'n am'o'n...

— Vi dezir'us ek'am'i, — inter'romp'is ŝi'n Bazarov, — sed vi ne pov'as ek'am'i: jen kie est'as vi'a tut'a mal'feliĉ'o.

Sinjor'in'o Odincov komenc'is rigard'i la manik'o'j'n de si'a mantel'et'o.

— Ĉu mi ne pov'as ek'am'i? — dir'is ŝi.

— Mi dub'as! Sed mal'prav'e mi nom'is tio'n mal'feliĉ'o. Kontraŭ'e, tiu merit'as kompat'o'n, kiu'n renkont'as tia aventur'o.

— Kia aventur'o?

— Ek'am'i.

— De kie vi sci'as tio'n?

— De rakont'o'j, — koler'e respond'is Bazarov.

“Vi koket'as, — pens'is li, — vi enu'as kaj incit'as mi'n por pas'ig'i la temp'o'n, kaj mi...” Li'a kor'o, efektiv'e, ŝir'iĝ'is.

— Krom tio, vi est'as ebl'e tro postul'em'a, — dir'is li, klin'ant'e si'a'n korp'o'n antaŭ'e'n kaj lud'ant'e kun la flank'o de la apog'seĝ'o.

— Ebl'e. Laŭ mi'a opini'o, aŭ ĉio, aŭ neni'o. Viv'o por viv'o. Se vi pren'is mi'a'n, don'u vi'a'n, kaj tiam sen bedaŭr'o, sen re'ven'o. Ali'e, prefer'e neni'o.

— Konsider'e ĉio'n, — dir'is Bazarov, — ĉi tiu kondiĉ'o est'as just'a, kaj mi mir'as, ke ĝis hodiaŭ ... vi ne trov'is, kio'n vi dezir'as.

— Kaj vi pens'as, ke facil'e est'as si'n plen'e don'i al io ajn!

— Ne facil'e, se oni konsider'as mal'varm'e kaj atend'as kaj alt'e taks'as si'n mem; sed sen pri'pens'o si'n don'i est'as facil'e.

— Kiel ne taks'i si'n alt'e? Se mi valor'as neniom, kiu bezon'as mi'n?

— Tio ne est'as mi'a afer'o; la ali'a dev'as kalkul'i, kiom mi valor'as. La ĉef'a afer'o est'as sci'i si'n don'i.

Sinjor'in'o Odincov iom lev'is si'a'n dors'o'n de la apog'seĝ'o.

— Vi parol'as, kvazaŭ vi ĉio'n ĉi jam spert'is, — komenc'is ŝi.

— Simpl'a okaz'o, Anna Sergeevna: ĉio ĉi, vi sci'as, ne est'as mi'a special'o.

— Sed vi sci'us vi'n don'i?

— Mi ne sci'as; mi ne vol'as glor'i mi'n.

Sinjor'in'o Odincov respond'is neni'o'n, Bazarov ek'silent'is. Son'o'j de la fortepian'o ating'is ili'n de la salon'o.

— Kiel mal'fru'e Katja lud'as hodiaŭ, — rimark'is Anna Sergeevna.

Bazarov lev'iĝ'is.

— Jes, jam est'as mal'fru'e, temp'o est'as por vi ripoz'i.

— Atend'u, kie'n vi rapid'as ... mi dev'as dir'i al vi unu vort'o'n.

— Kia'n?

— Atend'u, — murmur'et'is sinjor'in'o Odincov.

Ŝi'a'j okul'o'j halt'is sur Bazarov; ŝajn'is, ke ŝi atent'e rigard'as li'n.

Li tra'paŝ'is la ĉambr'o'n, post'e subit'e proksim'iĝ'is al ŝi, rapid'e dir'is “adiaŭ”, prem'is ŝi'a'n man'o'n tiel, ke ŝi preskaŭ ek'kri'is, kaj el'ir'is. Ŝi lev'is si'a'j'n kun'glu'iĝ'int'a'j'n fingr'o'j'n al la lip'o'j, blov'is sur ili'n, kaj rapid'e salt'e lev'iĝ'int'e de la seĝ'o, si'n direkt'is per rapid'a'j paŝ'o'j al la pord'o, kvazaŭ dezir'ant'e re'vok'i Eŭgen'o'n... La ĉambr'ist'in'o en'ir'is kun karaf'o sur arĝent'a plet'o. Sinjor'in'o Odincov halt'is, ordon'is al ŝi for'ir'i, re'e sid'iĝ'is kaj komenc'is medit'i. Ŝi'a har'lig'o mal'lig'iĝ'is kaj fal'is sur ŝi'a'n ŝultr'o'n, kvazaŭ nigr'a serpent'o. La lamp'o long'e ankoraŭ bril'is en la ĉambr'o de Anna Sergeevna kaj long'e ŝi rest'is sen'mov'a, konduk'ant'e de temp'o al temp'o la fingr'o'j'n sur la man'o'j, kiu'j'n delikat'e mord'et'is la nokt'a mal'varm'o.

Post du hor'o'j Bazarov re'ven'is en si'a'n dorm'o'ĉambr'o'n kun ŝu'o'j, mal'sek'a'j de la ros'o, kun sen'ord'a'j har'o'j kaj mal'gaj'a mien'o. Li trov'is Arkadi'o'n ĉe la skrib'o'tabl'o, kun libr'o en la man'o'j, kun surtut'o, buton'um'it'a ĝis la menton'o.

— Vi ne dorm'as ankoraŭ? — dir'is li preskaŭ kun bedaŭr'o.

— Vi long'e rest'is hodiaŭ ĉe Anna Sergeevna, — dir'is Arkadi'o, ne respond'ant'e li'a'n demand'o'n.

— Jes, mi rest'is kun ŝi la tut'a'n temp'o'n, kiam vi kun Katerin'o Sergeevna lud'is la fortepian'o'n.

— Mi ne lud'is ... — komenc'is Arkadi'o kaj ek'silent'is. Li sent'is, ke larm'o'j al'flu'as al li'a'j okul'o'j, kaj li ne vol'is plor'i antaŭ si'a mok'em'a amik'o.

XVIII

En la sekv'int'a tag'o, kiam sinjor'in'o Odincov aper'is por la te'o, Bazarov long'e sid'is klin'it'a super si'a tas'o kaj subit'e ek'rigard'is ŝi'n ... Ŝi si'n turn'is al li, kvazaŭ li puŝ'is ŝi'n, kaj al li ŝajn'is, ke ŝi'a vizaĝ'o iom pal'iĝ'is dum la nokt'o. Ŝi baldaŭ for'ir'is en si'a'n ĉambr'o'n kaj re'ven'is nur por la maten'manĝ'o. De la maten'o la veter'o est'is pluv'a, ne ebl'e est'is promen'i. La tut'a societ'o kun'ven'is por leg'i. Arkadi'o pren'is la last'a'n numer'o'n de revu'o kaj komenc'is leg'i. La princ'id'in'o, laŭ si'a kutim'o, esprim'is sur si'a vizaĝ'o mir'o'n, kvazaŭ li far'us i'o'n ne'konven'a'n, post'e ŝi koler'e rigard'is li'n; sed li tut'e ne turn'is atent'o'n al ŝi.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, — ek'parol'is Anna Sergeevna, — ni ir'u en mi'a'n ĉambr'o'n ... Mi vol'as demand'i vi'n ... Vi rekomend'is al mi hieraŭ lern'o'libr'o'n ...

Ŝi lev'iĝ'is kaj si'n direkt'is al la pord'o. La princ'id'in'o rigard'is ĉirkaŭ'e kun tia mien'o, kvazaŭ ŝi dezir'us dir'i: “Rigard'u, rigard'u, kiel mi mir'as!” kaj re'e turn'is si'a'j'n okul'o'j'n al Arkadi'o, sed li pli'laŭt'ig'is la voĉ'o'n kaj inter'ŝanĝ'int'e rigard'o'n kun Katja, apud kiu li sid'is, daŭr'ig'is la leg'ad'o'n.

Sinjor'in'o Odincov per rapid'a'j paŝ'o'j ating'is si'a'n kabinet'o'n. Bazarov rapid'e sekv'is ŝi'n, ne lev'ant'e la okul'o'j'n kaj nur kapt'ant'e per la orel'o'j la sibl'o'n kaj murmur'et'o'n de la silk'a vest'o, glit'ant'e antaŭ li. Sinjor'in'o Odincov sid'iĝ'is sur la sam'a seĝ'o, sur kiu ŝi sid'is hieraŭ. Ankaŭ Bazarov okup'is si'a'n hieraŭ'a'n lok'o'n.

— Kia est'as la titol'o de la libr'o? — komenc'is ŝi post mal'long'a silent'o.

— Pelouse et Frémy: “Notions générales ...” — respond'is Bazarov. — Mi pov'as ankaŭ rekomend'i al vi — Ganot: “Traité élémentaire de physique experimentale”. En la last'a verk'o la desegn'aĵ'o'j est'as pli klar'a'j kaj en'tut'e la lern'o'libr'o...

— Eŭgen'o Vasiliĉ, pardon'u al mi. Sed mi invit'is vi'n tie'n ne por parol'i kun vi pri lern'o'libr'o'j. Mi dezir'us re'komenc'i ni'a'n hieraŭ'a'n inter'parol'o'n. Vi for'ir'is tiel subit'e ... Vi ne enu'os?

— Mi est'as al vi'a dispon'o, Anna Sergeevna. Sed pri kio ni parol'is hieraŭ?

Sinjor'in'o Odincov ĵet'is oblikv'a'n rigard'o'n al Bazarov.

— Mi parol'is kun vi, se mi ne erar'as, pri la feliĉ'o. Mi rakont'is al vi pri mi mem. Ĉar mi dir'is la vort'o'n “feliĉ'o”, mi dev'as far'i unu demand'o'n: kial, kiam ni ĝu'as, ekzempl'e, muzik'o'n, bel'a'n vesper'o'n, inter'parol'o'n kun simpati'a'j hom'o'j, kial ĉio ĉi ŝajn'as al ni pli alud'o al iu sen'lim'a, ie ekzist'ant'a feliĉ'o, ol ver'a feliĉ'o, feliĉ'o, kiu'n ni mem ĝu'as? Aŭ ebl'e vi sent'as neni'o'n simil'a'n?

— Vi kon'as la proverb'o'n: “Tie est'as bon'e, kie ni ne est'as”, — respond'is Bazarov, — ceter'e, vi mem dir'is hieraŭ, ke vi ne est'as kontent'ig'it'a. Kaj efektiv'e, tia'j pens'o'j neniam ven'as en mi'a'n kap'o'n.

— Ebl'e ili ŝajn'as al vi rid'ind'a'j?

— Ne, sed ili ne ven'as en mi'a'n kap'o'n.

— Ĉu ver'e? Mi tre dezir'us sci'i, pri kio vi pens'as?

— Kiel? Mi vi'n ne kompren'as.

— Aŭskult'u, jam antaŭ long'e mi dezir'is mal'kaŝ'e inter'parol'i kun vi. Super'flu'e est'us dir'i al vi, ke vi ne est'as ordinar'a hom'o — vi mem sci'as tio'n. — Vi est'as ankoraŭ jun'a; la tut'a viv'o, est'as ankoraŭ antaŭ vi. Al kio vi vi'n prepar'as? Kia est'ont'ec'o atend'as vi'n? Kia est'as la cel'o, al kiu vi ir'as? Kio'n vi hav'as sur la fund'o de vi'a kor'o? Unu'vort'e, kiu vi est'as, kio vi est'as?

— Vi mir'ig'as mi'n, Anna Sergeevna. Vi sci'as, ke mi mi'n okup'as per la natur'scienc'o'j kaj kiu mi est'as ...

— Jes. Kiu vi est'as?

— Mi jam dir'is al vi, ke mi est'as est'ont'a distrikt'a kurac'ist'o.

Anna Sergeevna far'is sen'pacienc'a'n mov'o'n.

— Kial vi dir'as tio'n? Vi mem ne kred'as al tio. Arkadi'o pov'us tiel respond'i al mi, ne vi.

— Sed per kio, mi'a amik'o ...

— Ĉes'u! Ĉu est'as ebl'e, ke vi'n kontent'ig'as tiel modest'a ag'ad'o? Ĉu vi mem ne asert'as ĉiam, ke la medicin'o ne ekzist'as por vi? Vi, kun vi'a ambici'o, distrikt'a kurac'ist'o! Vi tia'manier'e respond'as al mi, por vi'n liber'ig'i de mi'a sci'vol'o, ĉar vi hav'as neniom. da konfid'o al mi. Tamen Eŭgen'o Vasiliĉ, kred'u al mi, mi pov'us kompren'i vi'n: mi mem est'is mal'riĉ'a kaj ambici'a, kiel vi; mi tra'ir'is ebl'e sam'a'j'n prov'o'j'n, kiel vi.

— Ĉio ĉi est'as tre bel'a, Anna Sergeevna, sed vi pardon'u al mi, mi en'tut'e ne hav'as kutim'o'n far'i konfidenci'o'j'n: inter vi kaj mi est'as tia inter'spac'o ...

— Kia inter'spac'o? Vi re'e dir'os al mi, ke mi est'as aristokrat'in'o? Las'u tio'n, Eŭgen'o Vasiliĉ. Ŝajn'as, ke mi pruv'is al vi ...

— Kaj krom tio, — inter'romp'is Bazarov, — mi ne kompren'as la plezur'o'n parol'i kaj pens'i pri la est'ont'ec'o, kiu plej'part'e ne de'pend'as de ni. Se aper'os okaz'o far'i i'o'n, tre bon'e; se ne, oni almenaŭ est'os kontent'a, ke oni antaŭ'e ne van'e babil'is.

— Vi nom'as amik'a'n inter'parol'o'n babil'o ... Aŭ ebl'e vi mi'n, kiel vir'in'o'n, ne trov'as ind'a de vi'a konfid'o? Vi ja mal'estim'as ni'n ĉiu'j'n.

— Vi'n mi ne mal'estim'as, Anna Sergeevna, vi tio'n sci'as.

— Ne, mi sci'as neni'o'n ..., sed ni supoz'u, ke est'as tiel. Mi kompren'as, ke vi ne dezir'as parol'i pri vi'a est'ont'a ag'ad'o; sed tio, kio okaz'as nun en vi...

— Okaz'as! — ripet'is Bazarov, — ĉu mi est'as regn'o aŭ societ'o? En ĉiu okaz'o, tio tut'e ne est'as interes'a. Ceter'e, ĉu ni ĉiam pov'as laŭt'e dir'i ĉio'n, kio en ni “okaz'as”?

— Ver'e mi ne sci'as, kial oni ne pov'us dir'i ĉio'n, kio'n oni hav'as en la kor'o.

— Vi pov'as? — demand'is Bazarov.

— Mi pov'as, — respond'is Anna Sergeevna post mal'long'a ŝancel'iĝ'o.

Bazarov klin'is la kap'o'n.

— Vi est'as pli feliĉ'a ol mi.

Anna Sergeevna demand'e rigard'is li'n.

— Vi pov'as asert'i, kio'n vi vol'as, — daŭr'ig'is ŝi, — tamen io dir'as al mi, ke ne van'e ni renkont'is unu la ali'a'n, ke ni est'os bon'a'j amik'o'j. Mi est'as cert'a, ke vi'a — mi ne sci'as, kiel ĝi'n nom'i — ke vi'a rigid'ec'o, vi'a mank'o de konfid'o fin'e mal'aper'os.

— Kaj vi rimark'is en mi rigid'ec'o'n ... kaj mank'o'n de konfid'o, kiel vi nom'is tio'n?

— Jes.

— Kaj vi dezir'us kon'i la kaŭz'o'n de ĉi tiu rigid'ec'o, vi dezir'us sci'i, kio okaz'as en mi?

— Jes, — ripet'is sinjor'in'o Odincov kun la tim'o, kiu'n ŝi ankoraŭ ne kompren'is.

— Kaj vi ne koler'os kontraŭ mi?

— Ne.

— Ne? — Bazarov star'is, turn'int'e al ŝi la dors'o'n. — Do sci'u, ke mi am'as vi'n mal'saĝ'e, frenez'e ... Jen kio'n vi ating'is.

Anna Sergeevna etend'is antaŭ'e'n ambaŭ man'o'j'n. Bazarov apog'is la frunt'o'n sur la fenestr'a vitr'o. Li sufok'iĝ'is; li'a tut'a korp'o vid'ebl'e trem'is. Sed tio ne est'is la trem'o de jun'ul'a tim'o, ne la dolĉ'a terur'o de la unu'a konfes'o ek'reg'is li'n: tio est'is la pasi'o, kiu bol'is en li, fort'a kaj pez'a pasi'o, simil'a al la malic'o kaj ebl'e parenc'a kun ŝi ... Sinjor'in'o Odincov ek'sent'is sam'temp'e tim'o'n kaj kompat'o'n al li.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, — dir'is ŝi kaj ne'vol'a kares'em'o ek'son'is en ŝi'a voĉ'o.

Li si'n turn'is rapid'e, ĵet'is sur ŝi'n manĝ'eg'ant'a'n rigard'o'n kaj kapt'int'e ambaŭ ŝi'a'j'n man'o'j'n, subit'e al'tir'is ŝi'n al si'a brust'o.

Ŝi ne tuj liber'ig'is si'n de li'a ĉirkaŭ'pren'o; sed post unu moment'o ŝi jam star'is mal'proksim'e en angul'o kaj rigard'is de tie Eŭgen'o'n. Li si'n ĵet'is al ŝi ...

— Vi ne kompren'is mi'n, — murmur'et'is ŝi rapid'e kun terur'o. Ŝajn'is, ke ankoraŭ unu li'a paŝ'o, kaj ŝi ek'kri'us ... Bazarov mord'is la lip'o'j'n kaj for'ir'is.

Post du'on'hor'o, ĉambr'ist'in'o trans'don'is al Anna Sergeevna kart'et'o'n de Bazarov; ĝi konsist'is el unu sol'a lini'o: “Ĉu mi dev'as for'vetur'i hodiaŭ aŭ ĉu mi pov'as rest'i ĝis morgaŭ?” Sinjor'in'o Odincov respond'is: “Kial for'vetur'i? Mi ne kompren'is vi'n, vi ne kompren'is mi'n”, kaj ŝi dir'is al si: “Ankaŭ mi'n mem mi ne kompren'is.”

Ŝi ne montr'is si'n antaŭ la tag'manĝ'o kaj sen'ĉes'e paŝ'is en la ĉambr'o de unu ekstrem'o en la ali'a'n, met'int'e la man'o'j'n sur la dors'o, de temp'o al temp'o halt'ant'e jen antaŭ la fenestr'o, jen antaŭ la spegul'o kaj mal'rapid'e frot'ant'e per naz'tuk'o la kol'o'n, sur kiu ŝi sent'is varm'eg'a'n makul'o'n. Ŝi demand'is si'n, kio dev'ig'is ŝi'n pen'i akir'i la mal'kaŝ'a'n konfes'o'n de Bazarov, kaj ĉu ŝi ne suspekt'is i'o'n ... “Mi est'as kulp'a”, dir'is ŝi voĉ'e, “sed mi ne pov'is tio'n antaŭ'vid'i.” Ŝi medit'is kaj ruĝ'iĝ'is, re'memor'ant'e la preskaŭ best'a'n vizaĝ'o'n de Bazarov, kiam li si'n ĵet'is al ŝi ...

“Aŭ?” — dir'is ŝi voĉ'e, kaj halt'is, sku'ant'e la bukl'o'j'n ... Ŝi ek'vid'is si'n en la spegul'o; ŝi'a kap'o, post'e'n klin'it'a, kun mister'a rid'et'o sur la du'on'ferm'it'a'j, du'on'mal'ferm'it'a'j okul'o'j kaj lip'o'j, ŝajn'e, dir'is al ŝi en tiu ĉi moment'o i'o'n, pro kio ŝi mem ek'trem'is ...

“Ne”, — decid'is ŝi fin'e, — “Di'o sci'as, kie'n tio al'konduk'us; oni ne pov'as ŝerc'i kun tio; tamen la trankvil'ec'o est'as la plej bon'a afer'o en la mond'o.”

Ŝi'a trankvil'ec'o ne est'is sku'it'a; sed ŝi mal'ĝoj'iĝ'is kaj eĉ verŝ'is kelk'e da larm'o'j, mem ne sci'ant'e kial; cert'e ne la ricev'it'a ofend'o est'is la kaŭz'o. Ŝi ne sent'is si'n ofend'it'a; ĝust'a'dir'e ŝi sent'is si'n kulp'a. Sub la influ'o de divers'a'j mal'klar'a'j sent'o'j; de la konsci'o pri la pas'ant'a viv'o, de dezir'o de io nov'a, ŝi dev'ig'is si'n ir'i ĝis cert'a lim'o, dev'ig'is si'n rigard'i trans ĝi'n kaj ek'vid'is tie eĉ ne sen'fund'aĵ'o'n, sed mal'plen'o'n ... aŭ abomen'aĵ'o'n.

XIX

Kiel ajn sci'is si'n reg'i sinjor'in'o Odincov kaj est'is super ĉiu'j superstiĉ'o'j, tamen ŝi sent'is si'n iom konfuz'it'a, kiam ŝi aper'is en la manĝ'o'ĉambr'o, por la tag'manĝ'o. Ceter'e, ŝi pas'is sufiĉ'e feliĉ'e. Porfir Platoniĉ ven'is, rakont'is divers'a'j'n anekdot'o'j'n; li ĵus re'ven'is el la urb'o. Inter'ali'e li al'port'is la nov'aĵ'o'n, ke la guberni'estr'o Burdalu ordon'is al si'a'j ofic'ist'o'j por special'a'j komisi'o'j, port'i spron'o'j'n, por la okaz'o, se li send'os ili'n i'e'n sur ĉeval'o, por pli da rapid'ec'o. Arkadi'o du'on'voĉ'e diskut'is kun Katja kaj diplomat'e serv'is al la princ'id'in'o. Bazarov obstin'e kaj mal'gaj'e silent'is. Sinjor'in'o Odincov du, tri foj'o'j'n rekt'e, ne kaŝ'e ek'rigard'is li'a'n vizaĝ'o'n, sever'a'n kaj gal'a'n, kun mal'lev'it'a'j okul'o'j, kun esprim'o de mal'estim'a decid'em'o en ĉiu trajt'o, kaj ŝi pens'is: “Ne... ne... ne...” Post la tag'manĝ'o ŝi ir'is kun la tut'a societ'o en la ĝarden'o'n. Rimark'int'e, ke Bazarov dezir'as parol'i kun ŝi, ŝi flank'ir'is kelk'e da paŝ'o'j kaj halt'is. Li proksim'iĝ'is al ŝi kaj ne lev'ant'e la okul'o'j'n, dir'is per surd'a voĉ'o:

— Mi dev'as pet'i vi'a'n pardon'o'n, Anna Sergeevna. Vi ne pov'as ne koler'i kontraŭ mi.

— Ne, mi ne koler'as kontraŭ vi, Eŭgen'o Vasiliĉ, — respond'is sinjor'in'o Odincov, — sed mi est'as ĉagren'it'a ...

— Tiom pli mal'bon'e. En ĉiu okaz'o, mi est'as sufiĉ'e pun'it'a. Mi'a situaci'o, vi cert'e konsent'as, est'as plej mal'saĝ'a. Vi skrib'is al mi: “kial for'vetur'i?” Sed mi ne pov'as kaj ne vol'as rest'i. Morgaŭ mi ne est'os plu ĉi tie.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, kial vi...

— Kial mi for'vetur'as?

— Ne, ne tio'n mi vol'is dir'i.

— La temp'o pas'int'a ne re'ven'as, Anna Sergeevna ... pli fru'e aŭ mal'pli fru'e tio dev'us okaz'i. Do, mi dev'as for'vetur'i ... Mi kompren'as nur unu kondiĉ'o'n, je kiu mi pov'us rest'i; sed ĝi neniam plen'um'iĝ'os. Vi ja pardon'u mi'a'n brav'aĉ'o'n, vi ja ne am'as mi'n kaj neniam ek'am'os?

La okul'o'j de Bazarov ek'bril'is dum unu moment'o sub li'a'j nigr'a'j brov'o'j.

Anna Sergeevna ne respond'is al li. “Mi tim'as ĉi tiu'n hom'o'n” — tra'kur'is tra ŝi'a kap'o.

— Adiaŭ, — dir'is Bazarov, kvazaŭ diven'ant'e ŝi'a'n pens'o'n, kaj ek'ir'is al la dom'o.

Anna Sergeevna mal'rapid'e sekv'is li'n kaj al'vok'int'e Katjan, pren'is ŝi'a'n brak'o'n sub si'a'n. Ŝi ne for'las'is ŝi'n antaŭ la vesper'o. Ŝi ne part'o'pren'is en la kart'lud'o kaj oft'e rid'is, kio tut'e ne akord'iĝ'is kun ŝi'a pal'a kaj konfuz'it'a vizaĝ'o. Arkadi'o kompren'is neni'o'n kaj observ'is ŝi'n, kiel tio'n far'as ĉiu'j jun'ul'o'j, tio est'as sen'ĉes'e demand'is si'n: “Kio'n tio signif'as?” Bazarov si'n ŝlos'is en si'a ĉambr'o, sed por la te'o li re'ven'is. Anna Sergeevna dezir'is dir'i al li bon'a'n vort'o'n, sed ŝi ne sci'is plu, kiel ek'parol'i al li ...

Ne'atend'it'a cirkonstanc'o sav'is ŝi'n el la embaras'o: oni anonc'is la vizit'o'n de Sitnikov.

Mal'facil'e est'as esprim'i per vort'o'j, kiel la jun'a progres'ul'o en'kur'is en la ĉambr'o'n, kvazaŭ koturn'o. Decid'int'e, kun si'a kutim'a trud'em'o, vetur'i en la bien'o'n al la vir'in'o, kiu'n li apenaŭ kon'is, kiu neniam li'n invit'is, sed ĉe kiu, laŭ la kolekt'it'a'j de li sci'ig'o'j, gast'is tiel inteligent'a'j kaj proksim'a'j hom'o'j, li tamen trem'is ĝis la medol'o de l’ ost'o'j kaj anstataŭ dir'i la antaŭ'e prepar'it'a'j'n sen'kulp'iĝ'o'j'n kaj salut'o'j'n, li balbut'is i'a'n sen'senc'aĵ'o'n, ke Eŭdoksio Kukŝin send'is li'n por ek'sci'i pri la fart'o de Anna Sergeevna, kaj ke Arkadi'o, ankaŭ ĉiam parol'is pri ŝi kun plej grand'a'j laŭd'o'j ... Ĉe tiu'j ĉi vort'o'j li implik'iĝ'is kaj tiel konfuz'iĝ'is, ke li okup'is lok'o'n sur si'a propr'a ĉapel'o. Tamen, ĉar neni'u for'pel'is li'n kaj Anna Sergeevna eĉ prezent'is li'n al la frat'in'o kaj princ'id'in'o, li baldaŭ re'trov'is la egal'pez'o'n kaj komenc'is babil'i. La aper'o de hom'a mal'saĝ'o est'as oft'e util'a en la viv'o: ĝi liber'ig'as la kord'o'j'n, tro fort'e streĉ'it'a'j'n, sen'ebri'ig'as la mem'fid'a'j'n aŭ mem'forges'a'j'n sent'o'j'n, re'memor'ig'ant'e al ili ili'a'n proksim'a'n parenc'ec'o'n kun ili. Kun la aper'o de Sitnikov ĉio far'iĝ'is pli ordinar'a kaj simpl'a; ĉiu'j eĉ vesper'manĝ'is pli abund'e kaj dis'ir'is vesper'e du'on'hor'o'n pli fru'e ol ordinar'e.

— Mi pov'as nun ripet'i al vi, — dir'is, kuŝ'ant'e en la lit'o, Arkadi'o al Bazarov, kiu ankaŭ sen'vest'ig'is si'n: “Kial vi est'as tiel mal'ĝoj'a? Sen'dub'e, vi plen'um'is i'a'n sankt'a'n dev'o'n?”

De iom da temp'o inter la jun'ul'o'j reg'is la pseŭdo-indiferent'a mok'ad'o, kiu ĉiam est'as sign'o de sekret'a ne'kontent'ec'o aŭ de ne'esprim'it'a'j suspekt'o'j.

— Morgaŭ mi vetur'os al la patr'o, — dir'is Bazarov.

Arkadi'o, lev'iĝ'is kaj si'n apog'is sur la kubut'o.

— A! — respond'is li. — Kaj tial vi est'as tiel mal'ĝoj'a?

Bazarov osced'is.

— Kiu mult'e sci'as, rapid'e mal'jun'iĝ'as.

— Kaj Anna Sergeevna? — daŭr'ig'is Arkadi'o.

— Anna Sergeevna? Kio?

— Mi vol'is dir'i: ĉu ŝi permes'os al vi for'vetur'i?

— Mi ne est'as dung'it'a de ŝi.

Arkadi'o ek'medit'is. Bazarov kuŝ'iĝ'is kaj turn'is la vizaĝ'o'n al la mur'o.

Pas'is kelk'e da silent'a'j minut'o'j.

— Eŭgen'o! — ek'kri'is subit'e Arkadi'o.

— Kio?

— Mi vetur'os morgaŭ kun vi.

Bazarov respond'is neni'o'n.

— Sed mi vetur'os hejm'e'n, — daŭr'ig'is Arkadi'o. — Ni vetur'os kun'e ĝis la koloni'o de Koklov, kaj tie vi pren'os ĉeval'o'j'n de Fedot. Mi kun plezur'o kon'iĝ'us kun vi'a'j ge'patr'o'j, sed mi ne vol'as ĝen'i ili'n kaj vi'n. Vi ja post'e re'ven'os al ni!

— Mi las'is ĉe vi mi'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, — respond'is Bazarov, ne turn'ant'e si'n.

“Li ne demand'is mi'n, kial mi for'vetur'os? Kaj tiel subit'e, kiel li” — pens'is Arkadi'o. — “Ver'e, kial mi for'vetur'os, kial li for'vetur'as?” — daŭr'ig'is li si'a'j'n medit'o'j'n. Li ne pov'is respond'i kontent'ig'e si'a'j'n demand'o'j'n, kaj li'a'n kor'o'n plen'ig'is io mal'dolĉ'a. Li sent'is, ke mal'facil'e est'os por li for'las'i la viv'o'n, al kiu li tiel kutim'is; sed rest'i sol'a est'us iel strang'e. “Io okaz'is inter ili — parol'is li al si mem — por kio mi rest'os plant'it'a antaŭ ŝi post li'a for'vetur'o? Mi definitiv'e ted'os ŝi'n, perd'os la last'a'n ŝat'o'n.” Li komenc'is imag'i sinjor'in'o'n Odincov, sed post'e ali'a'j trajt'o'j iom post iom kovr'is la bel'a'n vizaĝ'o'n de la jun'a vidv'in'o.

“Katja ... domaĝ'e!...” — murmur'et'is Arkadi'o al la kusen'o, sur kiu'n jam fal'is larm'o ... Per subit'a mov'o li lev'is la kap'o'n kaj laŭt'e dir'is:

— Por kia diabl'o ĉi tiu mal'saĝ'ul'o Sitnikov ven'is ĉi tie'n?

Bazarov unu'e si'n ek'mov'is sur la lit'aĵ'o, kaj post'e dir'is:

— Vi, mi'a kar'a, est'as ankoraŭ mal'saĝ'a, kiel mi vid'as. Por mi, kompren'u tio'n, por mi est'as neces'a'j tia'j mal'saĝ'ul'o'j. Ne la di'o'j ja bak'as la pot'o'j'n.

“Eh, eh!...” — pens'is Arkadi'o kaj la unu'a'n foj'o'n si'n prezent'is antaŭ li por unu minut'o la sen'fund'ec'o de la mem'am'o de Bazarov. — Ni do est'as di'o'j, vi kaj mi? tio est'as — vi est'as di'o, kaj mi ebl'e mal'saĝ'ul'o?

— Jes, — konsent'is mal'gaj'e Bazarov, — vi est'as ankoraŭ mal'saĝ'a.

Sinjor'in'o Odincov ne montr'is grand'a'n mir'o'n, kiam en la sekv'int'a tag'o Arkadi'o dir'is al ŝi, ke li for'vetur'os kun Bazarov; ŝi ŝajn'is distr'it'a kaj lac'a. Katja silent'e kaj serioz'e rigard'is li'n, la princ'id'in'o eĉ far'is la sign'o'n de la kruc'o sub si'a ŝal'o, tiel, ke li ne pov'is tio'n ne rimark'i, kaj Sitnikov est'is tut'e konstern'it'a. Li ĵus mal'supr'e'n'ir'is por la maten'manĝ'o en elegant'a, tiu'n ĉi foj'o'n ne slav'o'fil'a kostum'o; en la antaŭ'tag'o li mir'ig'is la serv'ist'o'n, kiu dev'is zorg'i pri li, per la mult'ec'o de si'a tol'aĵ'o, kaj subit'e li'a'j kamarad'o'j for'las'as li'n! Moment'o'n li salt'et'is, kiel ĉas'at'a lepor'o de la rand'o de arb'ar'o, kaj subit'e, preskaŭ kun terur'o, preskaŭ kun kri'o, anonc'is, ke ankaŭ li intenc'as for'vetur'i.

— Mi hav'as tre komfort'a'n kaleŝ'o'n, — al'don'is la mal'feliĉ'a jun'a hom'o, si'n turn'ant'e al Arkadi'o, — mi pov'as vetur'ig'i vi'n, kaj Eŭgen'o Vasiliĉ pren'os vi'a'n tarantason; tia'manier'e eĉ est'os pli oportun'e.

— Sed, sinjor'o, mi pet'as vi'n ... ni'a bien'o tut'e ne est'as sur vi'a voj'o kaj mal'proksim'e.

— Ne grav'e, ne grav'e; mi hav'as mult'e da temp'o kaj afer'o'j al'vok'as mi'n tie'n.

— Brand'a'j afer'o'j? — demand'is Arkadi'o, per tro mal'estim'a ton'o.

Sed Sitnikov est'is tiel mal'esper'a, ke kontraŭ si'a kutim'o li eĉ ne ek'rid'is.

— Mi cert'ig'as vi'n, ke mi'a kaleŝ'o est'as tre komfort'a, — balbut'is li, — est'os sufiĉ'e da lok'o por ĉiu'j.

— Ne ĉagren'u sinjor'o'n Sitnikov per rifuz'o, — dir'is Anna Sergeevna.

Arkadi'o ek'rigard'is ŝi'n kaj profund'e klin'is la kap'o'n.

La gast'o'j for'vetur'is post la maten'manĝ'o. Adiaŭ'ant'e Eŭgen'o'n, sinjor'in'o Odincov etend'is al li la man'o'n kaj dir'is:

— Ĝis re'vid'o, ĉu ne ver'e?

— Kiel vi ordon'as, — respond'is Bazarov.

— En tia okaz'o, ni re'vid'os unu la ali'a'n.

Arkadi'o la unu'a el'ir'is sur la peron'o'n kaj okup'is lok'o'n en la kaleŝ'o de Sitnikov. La administr'ant'o de la dom'o plen'respekt'e help'is li'n en'ir'i, kaj li, li volont'e li'n bat'us aŭ plor'us. Bazarov sid'iĝ'is en la tarantason. Ating'int'e la koloni'o'n de Koklov, Arkadi'o atend'is, ĝis kiam la gast'ej'mastr'o Fedot jung'is ĉeval'o'j'n, kaj proksim'iĝ'int'e al la tarantaso, kun ordinar'a rid'et'o, dir'is al Bazarov:

— Eŭgen'o, pren'u mi'n kun vi; mi vol'as vetur'i al vi.

— Sid'iĝ'u, — respond'is Bazarov tra la dent'o'j.

Sitnikov, kiu paŝ'is ĉirkaŭ la rad'o'j de si'a kaleŝ'o, vigl'e fajf'ant'e, larĝ'e mal'ferm'is la buŝ'o'n, aŭd'ant'e ĉi tiu'j'n vort'o'j'n. Arkadi'o kun mal'varm'a sang'o pren'is si'a'j'n pak'aĵ'o'j'n el li'a kaleŝ'o, sid'iĝ'is apud Bazarov kaj ĝentil'e salut'int'e si'a'n antaŭ'a'n kamarad'o'n de la vojaĝ'o, ek'kri'is: “Antaŭ'e'n!” La tarantaso ek'rul'iĝ'is kaj baldaŭ mal'aper'is el la vid'o ... Sitnikov, definitiv'e konfuz'it'a, rigard'is si'a'n koĉer'o'n, sed tiu lud'is per la vip'o super la vost'o de la flank'a ĉeval'o. Tiam Sitnikov salt'is en la kaleŝ'o'n kaj tondr'e kri'ant'e al du preter'pas'ant'a'j kamp'ar'an'o'j: “Sur'met'u la ĉap'o'j'n, mal'saĝ'ul'o'j!” ek'trot'is en la urb'o'n, kiu'n li ating'is tre mal'fru'e. En la sekv'int'a tag'o, ĉe fraŭl'in'o Kukŝin, li akr'e insult'is la du “abomen'a'j'n fier'ul'o'j'n kaj mal'ĝentil'ul'o'j'n.”

Sid'iĝ'ant'e en la tarantaso apud Bazarov, Arkadi'o, fort'e prem'is li'a'n man'o'n kaj long'e dir'is neni'o'n. Ŝajn'is, ke Bazarov kompren'as la man'prem'o'n kaj la silent'o'n kaj est'is dank'a por ili. La last'a'n nokt'o'n li tut'e ne dorm'is, li ne fum'is, preskaŭ neni'o'n manĝ'is jam dum kelk'e da tag'o'j. Mal'gaj'e kaj akr'e desegn'iĝ'is li'a mal'gras'iĝ'int'a profil'o sub li'a profund'e met'it'a ĉap'o.

— Amik'o, — dir'is li fin'e, — don'u al mi cigar'o'n ... Rigard'u, ĉu mi'a lang'o est'as flav'a?

— Flav'a, — respond'is Arkadi'o.

— Jes ... kaj la cigar'o ne ŝajn'as al mi bon'gust'a. La maŝin'o ne est'as en ord'o.

— Vi, efektiv'e, ŝanĝ'iĝ'is en la last'a temp'o, — rimark'is Arkadi'o.

— Ne grav'e! Mi'a bon'a fart'o re'ven'os. Nur unu afer'o ĉagren'as mi'n: mi'a patr'in'o est'as tre kares'em'a kaj sent'em'a. Se oni ne plen'plen'ig'as si'a'n ventr'o'n kaj ne manĝ'as dek foj'o'j'n ĉiu'tag'e, ŝi plor'as pro ĉagren'o. Mi'a patr'o ne est'as tia, la viv'o kribr'is li'n pli ol unu foj'o'n. Ne, mi ne pov'as fum'i, — al'don'is li kaj ĵet'is la cigar'o'n en la polv'o'n de la voj'o.

— Ĝis vi'a bien'o est'as du'dek kvin verst'o'j? — demand'is Arkadi'o.

— Du'dek kvin. Ceter'e, demand'u ĉi tiu'n saĝ'ul'o'n.

Li montr'is la kamp'ar'an'o'n sur la konduk'benk'o, labor'ist'o'n de Fedot.

Sed la saĝ'ul'o respond'is: “Kiu pov'as sci'i, la verst'o'j ne est'as mezur'it'a'j ĉi tie”, kaj komenc'is du'on'voĉ'e insult'i la mez'a'n ĉeval'o'n pro tio, ke ĝi sen'ĉes'e sku'is la kap'o'n.

— Jes, jes, — ek'parol'is Bazarov, — Jen est'as lecion'o por vi, mi'a jun'a amik'o, instru'a ekzempl'o! La diabl'o sci'as, kia sen'senc'aĵ'o! Ĉiu hom'o pend'as sur faden'o, ĉiu'minut'e pov'as mal'ferm'iĝ'i sub li sen'fund'aĵ'o, kaj li mem el'pens'as por si divers'a'j'n mal'agrabl'aĵ'o'n, venen'as si'a'n viv'o'n.

— Kio'n vi alud'as? — demand'is Arkadi'o.

— Mi alud'as neni'o'n, mi dir'as sen alud'o'j, ke ni ambaŭ, vi kaj mi, kondut'is tre mal'saĝ'e. Por kio babil'i pro tio? Mi rimark'is jam en la klinik'o: kiu koler'as kontraŭ si'a dolor'o, tiu cert'e ĝi'n venk'os.

— Mi ne tut'e kompren'as vi'n, — dir'is Arkadi'o, — ŝajn'as, ke vi ne hav'as kaŭz'o'n plend'i.

— Se vi ne tut'e kompren'as mi'n, jen kio'n mi komunik'os al vi: laŭ mi'a opini'o pli bon'e est'as pist'i ŝton'o'j'n sur ŝose'o, ol permes'i al vir'in'o ek'reg'i eĉ pint'o'n de fingr'o. Ĉio ĉi est'as ... — Bazarov vol'is dir'i si'a'n am'at'a'n vort'o'n “romantism'o”, sed li halt'ig'is si'n kaj dir'is: “sen'senc'aĵ'o”. — Vi nun ne kred'os al mi, sed mi ripet'as al vi: ni trov'is vir'in'a'n societ'o'n, kaj al ni est'is agrabl'e; sed for'las'i tia'n societ'o'n est'as kvazaŭ en varm'eg'a tag'o verŝ'i sur si'n mal'varm'a'n akv'o'n. La vir'o ne hav'as temp'o'n por si'n okup'i per tia'j bagatel'o'j; la vir'o dev'as est'i kruel'a, proklam'as tre saĝ'a hispan'a proverb'o. Jen vi ekzempl'e, — al'don'is li, si'n turn'ant'e al la kamp'ar'an'o sur la konduk'benk'o, — vi, saĝ'ul'o, ĉu vi hav'as edz'in'o'n?

La kamp'ar'an'o montr'is al la jun'ul'o'j si'a'n plat'a'n vizaĝ'o'n kun mal'klar'a'j okul'o'j.

— Edz'in'o'n? Mi hav'as. Kial ne hav'i?

— Vi bat'as ŝi'n?

— La edz'in'o'n? Ĉiel okaz'as. Sen motiv'o mi ne bat'as ŝi'n.

— Perfekt'e. Kaj ŝi, ĉu ŝi bat'as vi'n?

— Kia'n vort'o'n vi dir'is, sinjor'o! Vi am'as ŝerc'i ... — Est'is evident'e, ke li sent'as si'n ofend'it'a.

— Ĉu vi aŭd'as, Arkadi'o Nikolaiĉ! Kaj ni'n oni bat'is ... jen kio signif'as est'i civiliz'it'a'j hom'o'j.

Arkadi'o ne'natur'e ek'rid'is, Bazarov si'n de'turn'is kaj dum la tut'a vojaĝ'o ne dir'is eĉ unu vort'o'n.

La du'dek kvin verst'o'j ŝajn'is al Arkadi'o plen'a'j kvin'dek. Sed jen sur la dekliv'o de alt'aĵ'o si'n montr'is fin'e la mal'grand'a kamp'ar'o, kie loĝ'is la ge'patr'o'j de Bazarov ... Proksim'e, en jun'a betul'a arb'ar'o star'is nobel'a dom'o kun pajl'a tegment'o. Ĉe la unu'a kaban'o star'is du kamp'ar'an'o'j en ĉap'o'j kaj insult'is unu ali'a'n. “Vi est'as grand'a pork'o”, dir'is unu, “kaj pli mal'saĝ'a ol pork'id'o”. “Kaj vi'a edz'in'o est'as sorĉ'ist'in'o”, respond'is la ali'a.

— Laŭ la sen'ĝen'ec'o de ili'a kondut'o, — rimark'ig'is Bazarov al Arkadi'o, — kaj laŭ la viv'ec'o de la esprim'o'j vi pov'as juĝ'i, ke la kamp'ar'an'o'j de mi'a patr'o ne est'as tro prem'at'a'j. Jen li mem el'ir'as el si'a dom'o. Sen'dub'e li aŭd'is la sonor'il'o'n. Tio est'as li, li, mi re'kon'as li'a'n figur'o'n. Eh, eh, kiel li griz'iĝ'is, kompat'ind'a.

XX

Bazarov si'n klin'is el la tarantaso. Arkadi'o etend'is la kap'o'n de post la dors'o de si'a amik'o kaj ek'vid'is antaŭ la dom'o alt'a'n, mal'gras'a'n hom'o'n, kun iom sen'ord'e star'ant'a'j har'o'j kaj kun mal'dik'a agl'a naz'o. Li est'is vest'it'a per mal'nov'a milit'ist'a surtut'o ne buton'um'it'a. Li star'is, dis'met'int'e la pied'o'j'n, fum'is long'a'n pip'o'n kaj ferm'et'is la okul'o'j'n, por si'n gard'i kontraŭ la sun'a lum'o.

La ĉeval'o'j halt'is.

— Fin'e vi est'as, — dir'is la patr'o de Bazarov, ne ĉes'ant'e fum'i, kvankam la tub'o de la pip'o danc'is inter li'a'j fingr'o'j. — El'ir'u, el'ir'u, ven'u en mi'a'n ĉirkaŭ'pren'o'n!

Li komenc'is kis'i la fil'o'n. “Enjuŝa, Enjuŝa”, ek'son'is trem'ant'a vir'in'a voĉ'o. La pord'o larĝ'e mal'ferm'iĝ'is, kaj sur la sojl'o aper'is rond'et'a, mal'alt'a mal'jun'ul'in'o, en blank'a kuf'o kaj mal'long'a mult'kolor'a kaftan'o. Ŝi ek'kri'is, ŝancel'iĝ'is kaj cert'e fal'us, se Bazarov ne sub'ten'us ŝi'n. Ŝi'a'j rond'et'a'j man'o'j tuj ĉirkaŭ'pren'is li'a'n kol'o'n, ŝi'a kap'o si'n al'prem'is al li'a brust'o, kaj ĉio ek'silent'is. Oni aŭd'is nur ŝi'a'n inter'romp'at'a'n plor'o'n.

La mal'jun'a Bazarov profund'e spir'is kaj pli fort'e palpebr'um'is.

— Nu, sufiĉ'e, sufiĉ'e, Ariŝa! Ĉes'u, — dir'is li, inter'ŝanĝ'int'e rigard'o'n kun Arkadi'o, kiu star'is sen'mov'e ĉe la tarantaso, dum la kamp'ar'an'o sur la konduk'benk'o eĉ si'n de'turn'is. — Tio est'as super'flu'a! ĉes'u, mi pet'as vi'n.

— Ah, Vasilij Ivanoviĉ, — murmur'et'is la mal'jun'ul'in'o, — jen fin'e ni hav'as li'n, kolomb'et'o'n, Enjuŝan ĉe ni, — kaj ne ĉes'ant'e li'n ĉirkaŭ'pren'i, ŝi for'ig'is de Bazarov si'a'n mal'sek'a'n pro la larm'o'j, sulk'iĝ'int'a'n kaj rid'et'ant'a'n vizaĝ'o'n, ek'rigard'is li'n per feliĉ'a'j kaj kornik'a'j okul'o'j, kaj re'e si'n al'prem'is al li.

— Sen'dub'e, ĉio ĉi est'as natur'a, — dir'is Vasilij Ivanoviĉ, — sed ni ir'u prefer'e en la ĉambr'o'n. Kun Eŭgen'o ven'is gast'o. Pardon'u, — al'don'is li, si'n turn'ant'e al Arkadi'o kun mal'grand'a riverenc'o, — vi kompren'as, la vir'in'a mal'fort'ec'o; la kor'o de la patr'in'o...

Li mem est'is tiel kor'tuŝ'it'a, ke li'a'j lip'o'j, brov'o'j kaj menton'o trem'is ... sed li rimark'ebl'e pen'is venk'i si'n kaj eĉ ŝajn'is indiferent'a. Arkadi'o si'n klin'is.

— Ver'e, patr'in'o, ni ir'u, — dir'is Bazarov kaj konduk'is en la dom'o'n la sen'fort'iĝ'int'a'n mal'jun'ul'in'o'n. Sid'ig'int'e ŝi'n en komfort'a apog'seĝ'o, li ankoraŭ unu foj'o'n rapid'e kis'is la patr'o'n kaj prezent'is al li Arkadi'o'n.

— Mi kor'e ĝoj'as, — dir'is Vasilij Ivanoviĉ, — sed ne est'u postul'em'a; ĉe mi ĉio est'as aranĝ'it'a simpl'e, milit'ist'e. Arina Vlasievna, trankvil'iĝ'u, mi pet'as vi'n, kia mank'o de kuraĝ'o! La gast'o hav'as mal'bon'a'n opini'o'n pri vi.

— Kar'a sinjor'o, — dir'is la mal'jun'ul'in'o tra la larm'o'j, — mi ne hav'as la honor'o'n kon'i vi'a'n nom'o'n kaj tiu'n de vi'a patr'o ...

— Arkadi'o Nikolaiĉ, — grav'e, du'on'voĉ'e dir'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Pardon'u mi'n, mal'saĝ'a'n. — La mal'jun'ul'in'o viŝ'is la naz'o'n kaj post'e, klin'ant'e la kap'o'n dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n, ankaŭ la okul'o'j'n unu post la ali'a. — Pardon'u mi'n. Mi ja pens'is, ke mi mort'os, ne re'vid'int'e mi'a'n ko...o...o...lombeton...

— Kaj jen vi re'vid'is, sinjor'in'o, — inter'romp'is Vasilij Ivanoviĉ. — Tanjuŝa, — li si'n turn'is al nud'pied'a knab'in'o dek'tri'jar'a en bel'e ruĝ'a katun'a vest'o, tim'e rigard'ant'a tra la pord'o, — al'port'u al la mastr'in'o glas'o'n da akv'o, sur plet'o, vi kompren'as? Kaj vi'n, sinjor'o'j, — al'don'is li kun ia mal'nov'mod'a jovial'ec'o, — permes'u al mi invit'i en la kabinet'o'n de la veteran'o.

— Almenaŭ unu foj'o'n permes'u ĉirkaŭ'pren'i vi'n, Enjuŝa, — ĝem'is Arina Vlasievna. Bazarov si'n klin'is al ŝi. — Kia bel'ul'o vi far'iĝ'is!

— Bel'ul'o, ne bel'ul'o, — rimark'is Vasilij Ivanoviĉ, — sed vir'o, kiel oni dir'as, hommfé. Kaj nun mi esper'as, Arina Vlasievna ke, sat'ig'int'e vi'a'n patr'in'a'n kor'o'n, vi zorg'os pri la sat'ig'o de vi'a'j gast'o'j, ĉar kiel vi sci'as, oni ne nutr'as najtingal'o'n per fabel'o'j.

La mal'jun'ul'in'o lev'iĝ'is de la seĝ'o.

— Tuj, Vasilij Ivanoviĉ, la tabl'o est'os pret'a; mi mem kur'os en la kuir'ej'o'n kaj ordon'os bol'ig'i la samovar'o'n; ĉio est'os pret'a, ĉio. Dum tri jar'o'j ja mi ne vid'is li'n, ne nutr'is, ne don'is al li trink'i; tio est'as io!

— Bon'e, mastr'in'o, zorg'u, ne sen'honor'ig'u vi'n; kaj vi, sinjor'o'j, mi pet'as, sekv'u mi'n. Jen Timofeiĉ ven'is salut'i vi'n, Eŭgen'o. Ankaŭ li ĝoj'as, mal'jun'a amik'o. Ĉu ne ver'e? Vi ĝoj'as, mal'jun'a amik'o? Sinjor'o'j, mi pet'as sekv'u mi'n.

Vasilij Ivanoviĉ kun grav'a mien'o ir'is antaŭ'e'n, tren'ant'e la mal'nov'a'j'n pantofl'o'j'n, kiu'j klak'is sur la plank'o.

Tut'a li'a mal'grand'a dom'o konsist'is el ses et'a'j ĉambr'o'j. Unu el ili, tiu, en kiu'n li konduk'is la gast'o'j'n, est'is nom'at'a kabinet'o. Dik'pied'a tabl'o, ŝarĝ'it'a per paper'o'j, nigr'iĝ'int'a'j pro la mal'nov'a polv'o, kvazaŭ fum'aĵ'it'a'j, okup'is la tut'a'n spac'o'n inter du fenestr'o'j; sur la mur'o'j pend'is turk'a'j paf'il'o'j, kozak'a'j vip'o'j, du geografi'a'j kart'o'j, anatomi'a'j desegn'aĵ'o'j, portret'o de Hufeland, monogram'o, plekt'it'a el har'o'j en nigr'a kadr'o kaj diplom'o sub vitr'o; led'a kaj dis'ŝir'it'a sof'o star'is inter du grand'eg'a'j ŝrank'o'j el betul'o; sur la bret'o'j sen'ord'e prem'is unu ali'a'n libr'o'j, skatol'o'j, pajl'o'ŝtop'it'a'j bird'o'j, botel'et'o'j; en angul'o star'is romp'it'a elektr'a maŝin'o.

— Mi avert'is vi'n, mi'a kar'a vizit'ant'o, — komenc'is Vasilij Ivanoviĉ, — ke ni viv'as ĉi tie, kvazaŭ en bivak'o...

— Las'u la sen'kulp'ig'o'j'n! — inter'romp'is Bazarov, — Kirsanov tre bon'e sci'as, ke vi'a dom'o ne est'as palac'o kaj ke ni ne est'as Krezusoj. Kie ni lok'os li'n, jen est'as la demand'o?

— Trankvil'iĝ'u, Eŭgen'o; en la flank'a dom'o mi hav'as bon'eg'a'n ĉambr'o'n; est'os tre komfort'e tie por vi'a amik'o.

— Vi do konstru'is flank'a'n dom'o'n en mi'a for'est'o?

— Jes, jes; tie, kie est'as la vapor'ban'ej'o, — si'n miks'is Timofeiĉ en la inter'parol'o'n.

— Tio est'as najbar'e de la ban'ej'o, — rapid'e klar'ig'is Vasilij Ivanoviĉ. — Ceter'e, nun est'as somer'o ... Mi tuj kur'os tie'n por don'i ordon'o'j'n; kaj vi, Timofeiĉ, dum'e en'port'u la pak'aĵ'o'j'n de l’ sinjor'o'j. Al vi, Eŭgen'o, mi don'os, kompren'ebl'e, mi'a'n kabinet'o'n. Suum cuique.

— Jen kia est'as mi'a patr'o! Komik'a mal'jun'ul'o kaj tre bon'a, — al'don'is Bazarov, tuj kiam Vasilij Ivanoviĉ for'ir'is. — Sam'a strang'ul'o, kia vi'a patr'o, sed de ali'a spec'o. Li babil'as iom tro mult'e.

— Ankaŭ vi'a patr'in'o, ŝajn'as, est'as bon'eg'a vir'in'o, — rimark'is Arkadi'o.

— Jes, sen'ruz'a kre'aĵ'o. Vi vid'os, kia'n tag'manĝ'o'n ŝi don'os al ni.

— Hodiaŭ oni ne atend'is vi'n, ni ne hav'as viand'o'n, — dir'is Timofeiĉ, kiu ĵus al'port'is la kofr'o'n de Bazarov.

— Ankaŭ sen viand'o ni est'os sat'a'j; el neni'o oni pov'as far'i neni'o'n. La mal'riĉ'ec'o ne est'as mal'virt'o.

— Kiom da kamp'ar'an'o'j hav'as vi'a patr'o? — demand'is Arkadi'o.

— La bien'o aparten'as ne al li, sed al mi'a patr'in'o; dek kvin kamp'ar'an'o'j, se mi bon'e memor'as.

— Du'dek kvin, ne mal'pli, — dir'is Timofeiĉ kun ofend'it'a mien'o. Ek'son'is klak'ad'o de pantofl'o'j, kaj re'e aper'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Post kelk'e da minut'o'j vi'a ĉambr'o est'os pret'a por akcept'i vi'n, — ek'kri'is li solen'e, — Arkadi'o ... Nikolaiĉ, tia, ŝajn'as, est'as vi'a honor'ind'a nom'o? Kaj jen vi'a serv'ant'o, — al'don'is li, montr'ant'e knab'o'n, kiu en'ir'is kun li; la knab'o est'is mal'long'e raz'it'a, port'is blu'a'n jak'o'n, tru'it'a'n ĉe la kubut'o'j kaj bot'o'j'n, kiu'j ne aparten'is al li. — Oni nom'as li'n Fedka. Mi re'e ripet'as, kvankam mi'a fil'o mal'permes'as: ne est'u postul'em'a. Ceter'e, la pip'o'n li sci'as plen'ig'i. Vi ja fum'as?

— Mi fum'as ordinar'e cigar'o'j'n, — respond'is Arkadi'o.

— Kaj vi ag'as tre prudent'e. Ankaŭ mi don'as la prefer'o'n al la cigar'o'j, sed en ni'a region'o, mal'proksim'a de la ĉef'urb'o, est'as tre mal'facil'e ricev'i ili'n.

— Ĉes'u kant'i Lazaron, — re'e inter'romp'is Bazarov. — Sid'iĝ'u prefer'e jen ĉi tie sur la sof'o kaj permes'u, ke mi vi'n rigard'u.

Vasilij Ivanoviĉ ek'rid'is kaj sid'iĝ'is. Li fort'e simil'is si'a'n fil'o'n, nur li'a frunt'o est'is pli mal'alt'a kaj pli mal'larĝ'a, la buŝ'o iom pli larĝ'a kaj li sen'ĉes'e si'n mov'is, lev'is la ŝultr'o'j'n, kvazaŭ la veŝt'o ĝen'us li'n sub la aksel'o'j, palpebr'um'is, tus'et'is kaj mov'is la fingr'o'j'n, dum li'a fil'o montr'is ĉiam sen'zorg'a'n sen'mov'ec'o'n.

— Kant'i Lazaron! — ripet'is Vasilij Ivanoviĉ. — Vi, Eŭgen'o, ne pens'u, ke mi vol'as vek'i kompat'o'n de la gast'o; jen en kia dezert'o ni loĝ'as. Mi, kontraŭ'e, opini'as, ke por pens'ant'a hom'o ne ekzist'as dezert'o. Mi almenaŭ pen'as, kiel oni dir'as, ne est'i kovr'it'a de la musk'o, ne rest'i mal'antaŭ'e de la jar'cent'o.

Vasilij Ivanoviĉ pren'is el la poŝ'o nov'a'n flav'a'n fulard'o'n — li trov'is temp'o'n por kun'pren'i ĝi'n, kur'ant'e en la ĉambr'o'n de Arkadi'o — kaj daŭr'ig'is, sving'ant'e ĝi'n en la aer'o:

— Mi ne parol'os, ekzempl'e, pri tio, ke mi liber'ig'is mi'a'j'n kamp'ar'an'o'j'n kaj ced'is al ili la du'on'o'n de mi'a ter'o, ne sen grand'a'j ofer'o'j de mi'a flank'o. Mi opini'as tio'n mi'a dev'o, la prudent'o mem ordon'as en ĉi tiu okaz'o, kvankam la ali'a'j bien'ul'o'j tut'e ne pens'as pri tio: mi parol'as pri la scienc'o'j, pri la si'n'instru'o.

— Jes; jen mi vid'as, ke vi hav'as la “Amik'o'n de la san'o” por la jar'o 1855, — rimark'is Bazarov.

— Mal'nov'a kamarad'o komplez'e send'as ĝi'n al mi, — rapid'e respond'is Vasilij Ivanoviĉ; — sed al ni, ekzempl'e, ankaŭ la frenologi'o ne est'as fremd'a, — al'don'is li, si'n turn'ant'e, ceter'e, precip'e al Arkadi'o kaj montr'ant'e sur la ŝrank'o mal'grand'a'n gips'a'n kap'o'n, divid'it'a'n en numer'it'a'j'n kvar'angul'o'j'n, — ja nom'o'j de Schönlein, de Rademacher ne est'as ne'kon'at'a'j de ni.

— Ĉu oni kred'as ankoraŭ je Rademacher en vi'a guberni'o? — demand'is Bazarov.

Vasilij Ivanoviĉ ek'tus'is.

— En ni'a guberni'o? ... Ceter'e, sinjor'o'j, vi kon'as pli bon'e la afer'o'n ol ni; ni ne pov'as sekv'i vi'n! Vi ja ven'is, por ni'n anstataŭ'i. Ankaŭ en mi'a temp'o humor'ist'o Hoffmann, Brown kun si'a vital'ism'o, ŝajn'is tre rid'ind'a'j, tamen ili iam far'is grand'a'n bru'o'n en la mond'o. Iu nov'a anstataŭ'is ĉe vi Rademacher’on kaj vi admir'as li'n, kaj post du'dek kvin jar'o'j vi, ebl'e, rid'os ankaŭ tiu'n.

— Por vi'n konsol'i, mi dir'os al vi, — inter'romp'is Bazarov, — ke ni nun en'tut'e rid'as la medicin'o'n kaj akcept'as neniu'n aŭtoritat'o'n.

— Kiel? Vi ja vol'as est'i kurac'ist'o?

— Unu ne mal'help'as la ali'o'n.

Vasilij Ivanoviĉ turn'is si'a'n mez'a'n fingr'o'n en la pip'o, kie rest'is ankoraŭ iom da varm'eg'a cindr'o.

— Ebl'e, ebl'e; mi ne disput'os kun vi. Kiu mi est'as? Eks'kurac'ist'o regiment'a, volatou, kaj jen nun mi far'iĝ'is agronom'o. Mi serv'is en la brigad'o de vi'a av'o, — li si'n re'e turn'is al Arkadi'o, — jes, jes, ne mal'mult'e mi vid'is dum mi'a viv'o. Kaj en kia'j societ'o'j mi est'is, kia'j'n hom'o'j'n mi renkont'is! Mi, la sam'a mi, kiu'n nun vi vid'as antaŭ vi, mi palp'is la puls'o'n de la princ'o Witgenstein kaj de Žukovski! La vir'o'j'n de la dek kvar'a de decembr'o, en la sud'a arme'o (Vasilij Ivanoviĉ plen'signif'e kun'pren'is la lip'o'j'n), mi kon'is ĉiu'j'n. Ceter'e, mi ne miks'is mi'n en la konspir'o'n; mi'a afer'o est'as la lanc'et'o kaj neni'o plu! Vi'a av'o est'is respekt'ind'a hom'o, ver'a milit'ist'a vir'o.

— Li est'is ver'a ŝtip'o, konfes'u, — dir'is mal'rapid'e Bazarov.

— Ah, Eŭgen'o, kia'j'n esprim'o'j'n vi uz'as! Mi pet'as vi'n ... Cert'e, general'o Kirsanov ne aparten'is ...

— Las'u li'n! — inter'romp'is, Bazarov. — Proksim'iĝ'ant'e ĉi tie'n, mi kun plezur'o rigard'is vi'a'n betul'a'n arb'ar'o'n, ĝi bel'e kresk'is.

Vasilij Ivanoviĉ viv'iĝ'is.

— Kaj kiam vi vid'os ni'a'n ĝarden'o'n! Mi mem plant'is ĉiu'n arb'o'n. Ni hav'as frukt'o'j'n, ber'o'j'n kaj divers'a'j'n medicin'a'j'n herb'o'j'n. Dir'u, jun'ul'o'j, kio'n vi vol'as, tamen Paracelsus dir'is sankt'a'n ver'o'n: in herbis verbis et lapidibus... Kiel vi sci'as, mi for'las'is la praktik'o'n, tamen du, tri foj'o'j'n en semajn'o mi dev'as re'ven'i al mi'a mal'nov'a meti'o. Oni ven'as por pet'i konsil'o'n, mi ja ne pov'as for'pel'i ili'n. Ia'foj'e mizer'ul'o'j pet'as help'o'n. Ceter'e, est'as neni'u kurac'ist'o en la tut'a region'o. Mi hav'as najbar'o'n, eks-major'o'n, kiu ankaŭ si'n okup'as per la kurac'ad'o. Mi demand'is, ĉu li stud'is la medicin'o'n? Oni respond'is al mi: ne, li ne stud'is, li kurac'as pro filantropi'o ... Ha, ha, ha, pro filantropi'o! Kiel tio plaĉ'as al vi? Ha, ha, ha!

— Fedka, plen'ig'u mi'a'n pip'o'n, — sever'e dir'is Bazarov.

— Ni hav'as ĉi tie ankoraŭ ali'a'n doktor'o'n, — daŭr'ig'is Vasilij Ivanoviĉ kun obstin'o; — li ven'as foj'e al mal'san'ul'o, kaj la mal'san'ul'o jam ad patres; oni ne en'las'is la doktor'o'n, dir'ant'e, ke oni ne plu bezon'as li'n. La doktor'o tio'n ne antaŭ'vid'is, konfuz'iĝ'is kaj demand'is: “Ĉu la mal'san'ul'o singult'is antaŭ la mort'o?” — “Jes.” — “Tre fort'e!” — “Jes, tre fort'e.” — “Bon'e”, respond'is la doktor'o kaj for'vetur'is. Ha, ha, ha!

La mal'jun'ul'o sol'a rid'is; Arkadi'o esprim'is rid'et'o'n per si'a mien'o. Bazarov nur en'spir'is fum'o'n. La inter'parol'o daŭr'is tia'manier'e ĉirkaŭ unu hor'o'n. Arkadi'o dum'e ir'is en si'a'n ĉambr'o'n, kiu est'is simpl'e antaŭ'ĉambr'o de la vapor'ban'ej'o, sed tre agrabl'a kaj pur'a. Fin'e ven'is Tanjuŝa kaj anonc'is, ke la tag'manĝ'o est'as pret'a.

Vasilij Ivanoviĉ lev'iĝ'is la unu'a.

— Ni ir'u, sinjor'o'j! Pardon'u grand'anim'e, se mi enu'ig'is vi'n. Ebl'e mi'a mastr'in'o kontent'ig'os vi'n pli bon'e, ol mi.

La tag'manĝ'o, kvankam rapid'e far'it'a, est'is tre bon'a, eĉ abund'a; nur la vin'o las'is i'o'n por dezir'i: la preskaŭ nigr'a ksereso, aĉet'it'a de Timofeiĉ de komerc'ist'o, li'a kon'at'o, odor'is kupr'o'n aŭ kolofon'o'n — ne ebl'e est'is disting'i; krom tio la muŝ'o'j est'is fort'e ted'a'j. Ordinar'e jun'a knab'o, kort'a serv'ist'o, for'pel'is ili'n per grand'a verd'a branĉ'et'o, sed tiu'n ĉi foj'o'n Vasilij Ivanoviĉ for'send'is li'n, tim'ant'e la mal'aprob'o'n de la jun'a'j progres'ul'o'j. Arina Vlasievna trov'is temp'o'n por si'n fest'e vest'i; ŝi sur'met'is alt'a'n kuf'o'n kun silk'a'j ruband'o'j kaj blu'a'n gal'o'n kun sur'pentr'it'a'j flor'o'j. Ŝi re'e ek'plor'is, rigard'ant'e Enjuŝan, sed la edz'o ne bezon'is admon'i ŝi'n: ŝi mem tuj viŝ'is la larm'o'j'n por ne makul'i la gal'o'n. Manĝ'is nur la jun'ul'o'j; la ge'mastr'o'j jam antaŭ long'e tag'manĝ'is. Serv'is Fedka, kiu'n fort'e ĝen'is la bot'o'j, help'is li'n ĝib'a vir'in'o kun vir'a vizaĝ'o, nom'it'a Anfisuŝka, kiu administr'is la proviz'ej'o'n, la hejm'a'j'n bird'o'j'n kaj est'is sam'temp'e lav'ist'in'o. Vasilij Ivanoviĉ dum la tut'a tag'manĝ'o promen'is en la ĉambr'o kaj kun perfekt'e feliĉ'a, eĉ radi'ant'a vizaĝ'o parol'is pri la danĝer'o'j, kiu'j'n li antaŭ'vid'is de la politik'o de Napoleono kaj de la komplik'it'a ital'a problem'o. Arina Vlasievna ne vid'is Arkadi'o'n, ne regal'is li'n; apog'ant'e sur la pugn'o si'a'n rond'a'n vizaĝ'o'n, al kiu la plen'a'j, ĉeriz'kolor'a'j lip'o'j, la de'nask'a'j makul'o'j sur la vang'o'j kaj super la brov'o'j, don'is tre bon'kor'a'n esprim'o'n, ŝi ne de'turn'is de la fil'o la okul'o'j'n kaj sen'ĉes'e sopir'is; ŝi mort'ad'is pro la dezir'o ek'sci'i, por kiel long'e li ven'is, sed ŝi tim'is demand'i li'n. “Se li dir'os: por du tag'o'j”, — pens'is ŝi kaj ŝi'a kor'o bat'is dolor'e. Post la rost'aĵ'o Vasilij Ivanoviĉ mal'aper'is por unu moment'o kaj re'ven'is kun mal'ŝtop'it'a du'on'botel'o da ĉampan'o. “Jen”, ek'kri'is li, “kvankam ni viv'as en sovaĝ'a land'o, en solen'a'j okaz'o'j ni hav'as, per kio gaj'ig'i ni'n!” Li plen'ig'is tri pokal'o'j'n kaj glas'et'o'n, deklar'is, ke li trink'as por la san'o de la “respekt'ind'a'j vizit'ant'o'j”, kaj per unu glut'o, laŭ la milit'ist'a manier'o, mal'plen'ig'is si'a'n pokal'o'n; li dev'ig'is ankaŭ Ar'in'a'n Vlasievna trink'i ĝis la last'a gut'o de si'a glas'et'o. Kiam ven'is la vic'o de la konfit'aĵ'o'j, Arkadi'o, kiu ordinar'e tut'e ne manĝ'is dolĉ'aĵ'o'j'n, opini'is si'a dev'o gust'um'i de kvar divers'a'j spec'o'j, freŝ'e prepar'it'a'j, tiom pli, ke Bazarov rifuz'is kategori'e kaj tuj ek'fum'is cigar'o'n. Post'e ven'is te'o kun krem'o, kun buter'o kaj kraken'o'j; post'e Vasilij Ivanoviĉ konduk'is ĉiu'j'n en la ĝarden'o'n, por ĝu'i la bel'ec'o'n de la vesper'o. Preter'pas'ant'e benk'o'n, li murmur'et'is al Arkadi'o:

— En ĉi tiu lok'o mi am'as filozof'i, rigard'ant'e la sub'ir'o'n de la sun'o. Kaj tie, pli mal'proksim'e mi plant'is kelk'e da arb'o'j, am'at'a'j de Horaci'o.

— Kia'j'n arb'o'j'n? — demand'is Bazarov, kiu aŭd'is la last'a'j'n vort'o'j'n.

— Akaci'o'j'n, akaci'o'j'n.

Bazarov komenc'is osced'i.

— Mi pens'as, ke ven'is la temp'o por la vojaĝ'ant'o'j si'n don'i en la brak'o'j'n de Morfe'o, — dir'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Tio est'as, est'as temp'o dorm'i, — inter'romp'is Bazarov. — Ĉi tiu opini'o est'as ĝust'a. Jes, est'as temp'o.

Adiaŭ'ant'e la patr'in'o'n, li kis'is ŝi'a'n frunt'o'n, ŝi ĉirkaŭ'pren'is li'n kaj kaŝ'e, post li'a dors'o, tri'foj'e ben'is li'n per la sign'o de la kruc'o. Vasilij Ivanoviĉ konduk'is Arkadi'o'n en li'a'n ĉambr'o'n kaj dezir'is al li “tia'n ben'at'a'n ripoz'o'n, kia'n ankaŭ li ĝu'is en si'a'j feliĉ'a'j jar'o'j”. Kaj efektiv'e, Arkadi'o tre bon'e dorm'is en si'a antaŭ'ban'ej'o; en ĝi odor'is ment'o, kaj du gril'o'j, jen unu, jen la ali'a, dorm'ig'e ĉirp'is post la forn'o. Vasilij Ivanoviĉ ir'is de Arkadi'o en si'a'n kabinet'o'n, sid'iĝ'is sur la sof'o ĉe la pied'o'j de si'a fil'o por babil'i kun li; Bazarov tuj for'send'is li'n, dir'ant'e, ke li vol'as dorm'i, sed li ne ek'dorm'is antaŭ la maten'o. Larĝ'e mal'ferm'int'e la okul'o'j'n, li koler'e rigard'is en la mal'lum'o'n; la re'memor'o'j de la jun'ec'o ne hav'is pov'o'n je li, kaj la last'a'j mal'dolĉ'a'j impres'o'j ekscit'is ankoraŭ li'a'n anim'o'n. Arina Vlasievna komenc'e sat'preĝ'is; post'e long'e, long'e ŝi inter'parol'is kun Anfisuŝka, kiu, star'ant'e kvazaŭ statu'o antaŭ la mastr'in'o kaj fiks'e rigard'ant'e ŝi'n per si'a sol'a okul'o, komunik'is al ŝi per mister'a murmur'et'o ĉiu'j'n si'a'j'n rimark'o'j'n kaj konsider'o'j'n pri Eŭgen'o Vasiliĉ. La ĝoj'o, vin'o, cigar'a fum'o tut'e konfuz'is la kap'o'n de l’ mal'jun'ul'in'o; la edz'o ek'parol'is al ŝi kaj rezign'e ek'sving'is la man'o'n.

Arina Vlasievna est'is ver'a tip'o de la rus'a mal'alt'a nobel'ar'o de la temp'o pas'int'a; ŝi dev'us viv'i antaŭ du'cent jar'o'j en la mal'nov'a'j moskvaj temp'o'j. Ŝi est'is tre pi'a kaj sent'em'a; ŝi kred'is je ĉiu'spec'a'j aŭgur'aĵ'o'j, sign'o'j, kontraŭ'sorĉ'o'j kaj sonĝ'o'j; ŝi kred'is je la “jurodivi”*, hejm'a'j kaj arb'ar'a'j spirit'o'j, mal'bon'a'j renkont'o'j, mal'bon'a'j okul'o'j, popol'a'j medikament'o'j, sankt'a sal'o, baldaŭ'a fin'o de la mond'o, ŝi kred'is, ke se en la tag'o de Pask'o dum la nokt'a di'serv'o la kandel'o'j ne esting'iĝ'as, la poligon'o don'os bon'a'n rikolt'o'n, kaj ke la fung'o ne kresk'as plu, kiam ĝi'n vid'is hom'a okul'o; ŝi kred'is, ke la diabl'o am'as rest'i tie, kie est'as mult'e da akv'o, ke ĉiu hebre'o hav'as sur la brust'o sang'a'n makul'o'n; ŝi tim'is la mus'o'j'n, viper'o'j'n, ran'o'j'n, paser'o'j'n, hirud'o'j'n, mal'varm'a'n akv'o'n, tra'blov'o'n, ĉeval'o'j'n, karp'o'j'n, flav'ruĝ'a'j'n hom'o'j'n kaj nigr'a'j'n kat'o'j'n kaj opini'is la gril'o'j'n kaj hund'o'j'n mal'pur'a'j est'aĵ'o'j; ŝi manĝ'is nek bov'id'aĵ'o'n, nek kolomb'o'j'n, nek kankr'o'j'n, nek fromaĝ'o'n, nek asparag'o'j'n, nek heliant'a'j'n tuber'o'j'n, nek lepor'o'j'n, nek akv'o'melon'o'j'n, ĉar dis'tranĉ'it'a akv'o'melon'o re'memor'ig'as la kap'o'n de Johano Baptist'o; pri la ostr'o'j ŝi parol'is ne ali'e ol kun trem'o; ŝi am'is bon'e manĝ'i, kaj sever'e fast'is; dorm'is dek hor'o'j'n ĉiu'tag'e, kaj tut'e ne kuŝ'iĝ'is, kiam Vasilij Ivanoviĉ hav'is kap'dolor'o'n; ŝi leg'is neniu'n libr'o'n ekster “Aleksis, aŭ kaban'o en arb'ar'o”, skrib'is ne pli mult'e ol unu, du leter'o'j'n en jar'o kaj sci'is tre bon'e konfit'i kaj sek'ig'i frukt'o'j'n, kvankam ŝi neni'o'n tuŝ'is per la propr'a'j man'o'j kaj en'tut'e ne volont'e si'n mov'is de si'a lok'o. Arina Vlasievna est'is tre bon'a kaj en si'a spec'o tut'e ne mal'saĝ'a. Ŝi sci'is, ke est'as en la mond'o sinjor'o'j, kiu'j dev'as ordon'i kaj simpl'a popol'o, kiu dev'as obe'i, kaj tial ŝi ne mal'ŝat'is la servut'ec'o'n kaj la salut'o'j'n ĝis la ter'o; sed kun la sub'ul'o'j ŝi ag'is amik'e kaj delikat'e, preter'las'is neniu'n almoz'ul'o'n sen help'o, kaj neniam kondamn'is iu'n, kvankam ia'foj'e ŝi klaĉ'is. En si'a jun'ec'o ŝi est'is bel'et'a, lud'is fortepian'o'n kaj iom parol'is franc'e; sed dum la mult'jar'a'j vojaĝ'o'j de si'a edz'o, kun kiu ŝi edz'in'iĝ'is kontraŭ si'a vol'o, ŝi gras'iĝ'is kaj forges'is la muzik'o'n kaj la franc'a'n lingv'o'n. Ŝi am'is si'a'n fil'o'n kaj ne'esprim'ebl'e tim'is li'n; la administr'ad'o'n de la bien'o ŝi trans'don'is al la edz'o kaj las'is al li plen'a'n liber'ec'o'n; ŝi ĝem'is, sving'is rifuz'e la naz'tuk'o'n kaj pro tim'o lev'is pli kaj pli alt'e la brov'o'j'n, kiam ŝi'a mal'jun'ul'o komenc'is parol'i pri la projekt'at'a'j re'form'o'j kaj pri si'a'j plan'o'j. Ŝi est'is ne'fid'em'a, ĉiam atend'is i'a'n grand'a'n mal'feliĉ'o'n kaj tuj plor'is, kiam ŝi re'memor'is i'o'n mal'ĝoj'a'n. Nun tia'j vir'in'o'j komenc'as est'i mal'oft'a'j. Di'o sci'as, ĉu oni dev'as ĝoj'i pro tio!

XXI

Lev'iĝ'int'e de la lit'o, Arkadi'o, mal'ferm'is la fenestr'o'n, kaj la unu'a objekt'o, kiu'n renkont'is li'a rigard'o, est'is Vasilij Ivanoviĉ. En buĥara negliĝ'a vest'o, zon'it'a per naz'tuk'o, la mal'jun'ul'o diligent'e fos'is en la ĝarden'o. Li rimark'is si'a'n jun'a'n gast'o'n kaj si'n apog'ant'e sur la fos'il'o, ek'kri'is:

— Bon'a'n san'o'n! Kiel vi dorm'is?

— Bon'eg'e, — respond'is Arkadi'o.

— Mi, kiel vi vid'as, kvazaŭ Cincinnatus, mi prepar'as bed'o'n por aŭtun'a'j rap'o'j. Ni viv'as en temp'o — est'u ben'at'a Di'o! — en kiu ĉiu dev'as akir'i pan'o'n per la propr'a'j man'o'j; oni ne pov'as kalkul'i je la ali'a'j: ĉiu dev'as labor'i mem. Oni vid'as nun, ke Jean Jacques Rousseau est'as prav'a. Antaŭ du'on'hor'o, kar'a gast'o, vi vid'us mi'n en tut'e ali'a situaci'o. Al kamp'ar'an'in'o, kiu plend'is pri prem'o — tiel ili nom'as la disenteri'o'n — mi ... kiel esprim'i tio'n ... mi en'verŝ'is opi'o'n; al ali'a mi el'tir'is dent'o'n. Mi propon'is al ŝi eter'iz'o'n ... sed ŝi ne konsent'is. Ĉio'n ĉi mi far'as gratis an amatior. Ceter'e, tio est'as por mi ordinar'a afer'o: mi ja est'as pleb'an'o, homo novus, mi ne hav'as blazon'o'n, kiel mi'a kar'a edz'in'o ... Vi vol'as ebl'e ven'i ĉi tie'n, por en'spir'i antaŭ la te'o la maten'a'n freŝ'ec'o'n?

Arkadi'o ir'is al li.

— Ankoraŭ unu foj'o'n, bon'ven'o'n! — dir'is Vasilij Ivanoviĉ, al'met'ant'e milit'ist'e la man'o'n al la makul'it'a vert'ĉap'et'o, kovr'ant'a li'a'n kap'o'n. — Mi sci'as, ke vi kutim'is al la luks'o, plezur'o'j, sed ankaŭ la grand'a'j de ni'a mond'o ne mal'ŝat'as pas'ig'i iom da temp'o sub la tegment'o de kaban'o.

— Kiel vi pov'as mi'n nom'i grand'a de ni'a mond'o? Ankaŭ mi al la luks'o tut'e ne kutim'is.

— Permes'u, permes'u, — respond'is Vasilij Ivanoviĉ kun ĝentil'a gest'o. — Kvankam nun mi jam aparten'as al la arĥiv'o, mi mult'o'n iam vid'is en la mond'o, mi re'kon'as bird'o'n per ĝi'a flug'o. Mi est'as ankaŭ iom psikolog'o kaj fizionomi'ist'o. Se mi ne posed'us ĉi tiu'n art'o'n — mi kuraĝ'as tiel ĝi'n nom'i — mi antaŭ long'e pere'us; oni dis'prem'us mi'n, mal'alt'a'n hom'o'n. Mi dir'os al vi sen kompliment'o'j: la amik'ec'o, kiu'n mi rimark'as inter vi kaj mi'a fil'o, sincer'e ĝoj'ig'as mi'n. Mi ĵus vid'is li'n; laŭ si'a kutim'o, kiu'n vi cert'e kon'as, li lev'iĝ'is tre fru'e kaj promen'as tra la ĉirkaŭ'aĵ'o. Pardon'u mi'a'n sci'vol'o'n: vi jam long'e kon'as mi'a'n Eŭgen'o'n?

— De la last'a vintr'o.

— Ver'e? Pardon'u, ankoraŭ unu demand'o. Sed ebl'e ni sid'ig'os? Permes'u, ke mi demand'u vi'n, kiel patr'o, kun la tut'a sincer'ec'o: kia'n opini'o'n vi hav'as pri mi'a fil'o?

— Vi'a fil'o est'as unu el la plej rimark'ind'a'j hom'o'j, kiu'j'n mi renkont'is en mi'a viv'o, — varm'eg'e respond'is Arkadi'o.

La okul'o'j de Vasilij Ivanoviĉ subit'e mal'ferm'iĝ'is kaj li'a'j vang'o'j iom ek'flam'is. La fos'il'o fal'is el li'a'j man'o'j.

— Do, vi opini'as, — komenc'is li ...

— Mi est'as cert'a, ke grand'a est'ont'ec'o atend'as vi'a'n fil'o'n, ke li fam'ig'os vi'a'n nom'o'n. Mi est'is konvink'it'a pri tio de ni'a unu'a renkont'o.

— Kiel ... kiel ĝi okaz'is? — mal'facil'e el'parol'is Vasilij Ivanoviĉ.

Ekstaz'a rid'et'o mal'ferm'is li'a'j'n larĝ'a'j'n lip'o'j'n kaj ne for'las'is ili'n plu.

— Vi dezir'as sci'i, kiel ni renkont'is unu la ali'a'n?

— Jes ... kaj ĝeneral'e ...

Arkadi'o komenc'is rakont'i kaj parol'i pri Bazarov kun ankoraŭ pli grand'a entuziasm'o kaj admir'o ol en la vesper'o, kiam li danc'is mazurk'o'n kun sinjor'in'o Odincov.

Vasilij Ivanoviĉ aŭskult'is li'n, aŭskult'is, viŝ'is la naz'o'n, volv'is la naz'tuk'o'n en ambaŭ man'o'j, tus'is, mal'ord'ig'is la har'o'j'n kaj fin'e ne pov'is si'n de'ten'i kaj kis'is la ŝultr'o'n de Arkadi'o.

— Vi tut'e feliĉ'ig'is mi'n, — dir'is li, ne ĉes'ant'e rid'et'i, — mi dev'as dir'i al vi, ke mi ... ador'as mi'a'n fil'o'n; pri mi'a edz'in'o mi dir'os neni'o'n: kon'at'a afer'o — patr'in'o! Sed mi ne kuraĝ'as esprim'i al li mi'a'j'n sent'o'j'n, ĉar li ne am'as tio'n. Li est'as mal'amik'o de ĉiu'j konfidenci'o'j; mult'a'j eĉ riproĉ'as al li la sever'ec'o'n de li'a karakter'o kaj vid'as en ĝi sign'o'n de fier'ec'o aŭ de sen'sent'ec'o; sed tia'j'n hom'o'j'n, kiel li, oni ne pov'as mezur'i per la ordinar'a uln'o, ĉu ne ver'e? Ekzempl'e, ali'a en li'a lok'o ĉiam rigard'us la ge'patr'a'n mon'uj'o'n; kaj li, ĉu vi kred'os? — neniam pet'is de ni tro'a'n kopek'o'n, Di'o sci'as tio'n.

— Li est'as ne profit'am'a, honest'a hom'o, — dir'is Arkadi'o.

— Jes, ne profit'am'a. Kaj mi, Arkadi'o Nikolaiĉ, ne sol'e ador'as li'n, mi est'as fier'a pri li, kaj mi'a tut'a ambici'o konsist'as en tio, ke iam en li'a biografi'o est'u skrib'it'a'j la jen'a'j vort'o'j: “Fil'o de simpl'a regiment'a kurac'ist'o, kiu tamen fru'e diven'is li'n kaj ŝpar'is neni'o'n por li'a eduk'o”... — La voĉ'o de la mal'jun'ul'o esting'iĝ'is.

Arkadi'o prem'is li'a'n man'o'n.

— Kiel vi pens'as, — demand'is Vasilij Ivanoviĉ post mal'long'a silent'o, — ne sur la medicin'a kamp'o li ja ating'os la fam'o'n, kiu'n vi profet'as al li?

— Kompren'ebl'e, ne sur la medicin'a, kvankam ankaŭ tie li est'os unu el la plej fam'a'j scienc'ul'o'j.

— Do sur kia kamp'o, Arkadi'o Nikolaiĉ?

— Mal'facil'e est'as dir'i tio'n nun, sed li est'os fam'a.

— Li est'os fam'a! — ripet'is la mal'jun'ul'o kaj dron'is en medit'o.

— Arina Vlasievna ordon'is pet'i, ke vi ven'u trink'i te'o'n, — dir'is Anfisuŝka, preter'pas'ant'e kun grand'eg'a plad'o da matur'a'j framb'o'j.

Vasilij Ivanoviĉ for'sku'is la medit'o'n.

— Ĉu oni prepar'is mal'varm'a'n krem'o'n por la framb'o'j?

— Jes.

— Mal'varm'a'n, ne forges'u! Sen ceremoni'o'j, Arkadi'o Nikolaiĉ, pren'u pli mult'e. Kial Eŭgen'o ne ven'as?

— Mi est'as ĉi tie, — ek'son'is la voĉ'o de Bazarov el la ĉambr'o de Arkadi'o.

Vasilij Ivanoviĉ rapid'e si'n turn'is.

— Aĥ! Vi vol'is vizit'i vi'a'n amik'o'n; sed vi ven'is tro mal'fru'e, amice, mi jam hav'is kun li long'a'n inter'parol'o'n. Nun ni ir'u trink'i te'o'n; la patr'in'o ni'n vok'as. A prop'os, mi dev'as inter'parol'i kun vi.

— Pri kio?

— Est'as ĉi tie kamp'ar'an'o, kiu est'as mal'san'a je ikter'o...

— Tio est'as je flav'mal'san'o?

— Jes, kronik'a kaj tre obstin'a. Mi don'is al li centaŭre'o'n kaj hund'o'dent'o'n, mi konsil'is al li manĝ'i karot'o'j'n, pren'i sod'o'n; sed ĉio ĉi est'as paliativ'a'j rimed'o'j; neces'a est'as io pli energi'a. Kvankam vi rid'as la medicin'o'n, mi est'as cert'a, ke vi pov'as don'i al mi bon'a'n konsil'o'n. Ni re'parol'os pri tio post'e. Kaj nun ni ir'u trink'i te'o'n.

Vasilij Ivanoviĉ salt'e lev'iĝ'is de la benk'o kaj ek'kant'is la vers'o'j'n de “Roberto Diabl'o”:

“La vin’, la vin’, la lud’ kaj bel'ul'in’
Jen so ... jen so ... jen sol'a am'o ni'a!”

— Rimark'ind'a viv'ec'o! — dir'is Bazarov, for'ir'ant'e de la fenestr'o.

Ven'is la tag'mez'o. La sun'o brul'ig'is de post la mal'dik'a vual'o de sen'inter'romp'a'j, blanket'a'j nub'o'j. Ĉio silent'is. Nur la kok'o'j batal'em'e kri'is unu al ali'a en la vilaĝ'o, ekscit'ant'e en ĉiu aŭskult'ant'o strang'a'n sent'o'n de dorm'em'o kaj enu'o. Ie alt'e sur la supr'o de arb'o son'is kvazaŭ plor'em'a al'vok'o la ne'silent'iĝ'ant'a pep'o de jun'a niz'o. Arkadi'o kaj Bazarov kuŝ'is en la ombr'o de mal'grand'a fojn'a amas'o, stern'int'e sub si'n kelk'e da plen'brak'o'j da bru'e sek'a, sed ankoraŭ verd'a kaj bon'odor'a herb'o.

— Tiu tremol'o, — ek'parol'is Bazarov, — re'memor'ig'as al mi mi'a'n jun'ec'o'n. Ĝi kresk'as ĉe la rand'o de kav'o, kiu rest'is post iam'a brik'ej'o. Mi est'is tiam konvink'it'a, ke la kav'o kaj tremol'o posed'as special'a'n talisman'o'n: mi neniam enu'is apud ili. Mi ne kompren'is tiam, ke mi ne enu'as tial, ke mi est'as infan'o. Sed nun mi est'as plen'aĝ'a, la talisman'o ne efik'as plu.

— Kiom da temp'o vi pas'ig'is ĉi tie en'tut'e? — demand'is Arkadi'o.

— Du jar'o'j'n unu post la ali'a; post'e ni ven'is ĉi tie'n de temp'o al temp'o. Ni viv'is viv'o'n de nomad'o'j; ni plej'part'e vag'is de unu urb'o al ali'a.

— Ĉi tiu dom'o ekzist'as jam long'e?

— Jes. Ĝi'n konstru'is mi'a av'o, la patr'o de mi'a patr'in'o.

— Kiu li est'is, vi'a av'o?

— La diabl'o sci'as! Sub'major'o, se mi ne erar'as. Li serv'is sub Surorov, kaj ĉiam rakont'is pri la trans'ir'o de Alp'o'j. Kred'ebl'e, li mensog'is.

— Jen kial vi hav'as en la salon'o portret'o'n de Surorov. Mi am'as tia'j'n dom'et'o'j'n, kia vi'a, mal'nov'a'j'n kaj varm'a'j'n; ili posed'as i'a'n special'a'n odor'o'n.

— Pro la lamp'a ole'o kaj pro la trifoli'o, — dir'is Bazarov, osced'ant'e. — Kaj kiom da muŝ'o'j est'as en ĉi tiu'j agrabl'a'j dom'et'o'j ... Ph!...

— Dir'u, — komenc'is Arkadi'o post mal'long'a silent'o, — oni ne est'is sever'a por vi en vi'a infan'ec'o.

— Vi vid'as, kia'j'n ge'patr'o'j'n mi hav'as. Ili ne est'as tim'ig'a'j.

— Vi ili'n am'as, Eŭgen'o?

— Jes, Arkadi'o.

— Ili tiel am'as vi'n!

Bazarov silent'is moment'o'n.

— Ĉu vi sci'as, pri kio mi pens'as? — dir'is li fin'e, met'ant'e la brak'o'n sub la kap'o'n.

— Mi ne sci'as. Pri kio?

— Mi pens'as: feliĉ'e viv'as mi'a'j ge'patr'o'j en la mond'o! Mi'a patr'o, jam ses'dek'jar'a hom'o, klopod'as, diskut'as pri “paliativ'a'j rimed'o'j”, kurac'as, lud'as grand'anim'a'n kun la kamp'ar'an'o'j, — unu'vort'e ĝu'as; ankaŭ mi'a patr'in'o est'as feliĉ'a: ŝi'a tag'o est'as tiel plen'ig'it'a de divers'a'j okup'o'j, de “oh!” kaj “ah!” ke ŝi ne hav'as temp'o'n pri'pens'i; kaj mi...

— Kaj vi?

— Kaj mi pens'as: jen mi kuŝ'as ĉi tie apud fojn'a amas'o ... La mal'vast'a lok'o, kiu'n mi okup'as, est'as tiel et'a kompar'e kun la ceter'a spac'o, kie mi ne est'as kaj kie oni ne sci'as pri mi'a ekzist'o; la part'o de la temp'o, kiu'n la sort'o destin'is por mi'a viv'o, est'as tiel bagatel'a kompar'e kun la etern'ec'o, en kiu mi ne ekzist'is kaj ne ekzist'os ... Tamen en ĉi tiu atom'o, en ĉi tiu matematik'a punkt'o, cirkul'as la sang'o, labor'as la cerb'o, dezir'as i'o'n ... Kia abomen'aĵ'o! Kia sen'senc'aĵ'o!

— Permes'u dir'i al vi: tio, kio'n vi asert'as, koncern'as ĝeneral'e ĉiu'j'n hom'o'j'n ...

— Vi est'as prav'a, — re'dir'is Bazarov. — Mi vol'is dir'i, ke ili, mi'a'j ge'patr'o'j, est'as okup'it'a'j kaj ne pens'as pri la propr'a nul'ec'o, ili ne sent'as ĝi'a'n mal'bon'odor'o'n ... kaj mi ... mi sent'as nur enu'o'n kaj koler'o'n.

— Koler'o'n? Kial koler'o'n?

— Kial? Kia demand'o! Ĉu vi forges'is?

— Mi memor'as ĉio'n, sed mi ne opini'as, ke tio don'as al vi la rajt'o'n koler'i. Vi est'as mal'feliĉ'a, jes, sed...

— Mi vid'as, ke vi, Arkadi'o Nikolaiĉ, kompren'as la am'o'n, kiel ĉiu'j nun'temp'a'j jun'ul'o'j: vi al'log'as, vok'as la kok'in'o'n, kaj tuj, kiam la kok'in'o komenc'as proksim'iĝ'i, vi'a'j pied'o'j est'as en mov'ad'o! Mi ne est'as tia. Sed sufiĉ'e pri tio. Hont'o est'as parol'i pri tio, kio'n oni ne pov'as ŝanĝ'i. — Li si'n turn'is sur la flank'o'n. — Jen brav'a formik'o tren'as du'on'mort'a'n muŝ'o'n. Tren'u ĝi'n, amik'o, tren'u! Ne atent'u tio'n, ke ĝi kontraŭ'star'as, profit'u tio'n, ke vi, kiel best'o, hav'as la rajt'o'n mal'ŝat'i la sent'o'n de la kompat'o, ne kiel ni, hom'o'j, kiu'j romp'is si'n mem!

— Ne vi dev'us parol'i tiel, Eŭgen'o! Kiam vi romp'is vi'n?

Bazarov lev'is la kap'o'n.

— Nur per tio mi mi'n glor'as. Se mi mem ne romp'is mi'n, vir'in'aĉ'o ne far'os tio'n. Am'e'n! Fin'it'e! Unu vort'o'n plu vi ne aŭd'os de mi pri tio.

Ambaŭ amik'o'j kuŝ'is silent'e dum kelk'e da minut'o'j.

— Jes, — komenc'is Bazarov, — strang'a kre'aĵ'o est'as la hom'o. Se vi rigard'as de flank'o kaj de mal'proksim'e la viv'o'n mal'plen'a'n, kiu'n viv'as ĉe tie la “patr'o'j”, ŝajn'as, ke oni pov'as dezir'i neni'o'n plu. Manĝ'u, trink'u kaj sci'u, ke vi ag'as plej natur'e, plej prudent'e. Tamen, ne; la enu'o baldaŭ ek'reg'as vi'n. Oni dezir'as viv'i kun ali'a'j, insult'i ili'n, sed viv'i kun ili.

— Oni dev'us tiel aranĝ'i la viv'o'n, ke ĉiu el ni'a'j moment'o'j est'u plen'signif'a, — dir'is medit'e Arkadi'o.

— Sen'dub'e. Ĉiam est'as dolĉ'e signif'i i'o'n, eĉ se oni est'as mal'prav'a; eĉ sen'signif'a'j'n afer'o'j'n oni pov'us toler'i ... sed la vant'ec'o de la viv'o, jen la mal'feliĉ'o ...

— Ne ekzist'as vant'ec'o por tiu, kiu ĝi'n preter'pas'as sen atent'o.

— Hm... vi dir'is kontraŭ'a'n ĝeneral'a'n fraz'o'n.

— Kio'n? Kio'n vi nom'as tia?

— Jen kio'n: se oni dir'as, ekzempl'e, ke la civilizaci'o est'as util'a, tio est'as ĝeneral'a fraz'o; se oni dir'as, ke la civilizaci'o est'as mal'util'a, tio est'as kontraŭ'a ĝeneral'a fraz'o. Tio son'as pli elegant'e, sed efektiv'e tio est'as la sam'o.

— Sed la ver'o, kie est'as la ver'o?

— Kie? Mi respond'os al vi, kiel eĥ'o: kie?

— Vi est'as hodiaŭ melankoli'e agord'it'a, Eŭgen'o.

— Ĉu ver'e? Kred'ebl'e, la sun'o tro varm'ig'is mi'n; kaj ni manĝ'is tro da framb'o'j.

— En tia okaz'o, ne mal'bon'e est'us iom dorm'et'i, — dir'is Arkadi'o.

— Bon'e; sed vi ne rigard'u mi'n: oni hav'as ĉiam mal'saĝ'a'n mien'o'n, kiam oni dorm'as.

— Ĉu ne est'as por vi indiferent'e, kio'n oni pens'as pri vi?

— Mi ne sci'as bon'e, kio'n respond'i al vi. Ver'a hom'o ne dev'as zorg'i pri tio; ver'a hom'o est'as tiu, pri kiu oni pov'as pens'i neni'o'n, sed kiu'n oni dev'as obe'i aŭ mal'am'i.

— Strang'e! Mi mal'am'as neniu'n, — re'dir'is post pri'pens'o Arkadi'o.

— Kaj mi mult'a'j'n. Vi est'as delikat'a anim'o, marmelad'o, kiel vi pov'us mal'am'i! ... Vi est'as tim'em'a, mal'mult'e vi fid'as al vi mem ...

— Kaj vi, — inter'romp'is Arkadi'o, — vi fid'as al vi mem? Vi hav'as alt'a'n opini'o'n pri vi mem?

Bazarov silent'is moment'o'n.

— Kiam mi renkont'os hom'o'n, kiu ne klin'os la kap'o'n antaŭ mi, — dir'is li dis'ig'ant'e la vort'o'j'n, — tiam mi ŝanĝ'os mi'a'n opini'o'n pri mi mem. Mal'am'i! Jen vi, ekzempl'e, vi dir'is hodiaŭ, preter'pas'ant'e la kaban'o'n de ni'a inspekt'ist'o Filip'o — ĝi est'as tiel bel'a, blank'a — vi dir'is: Rus'uj'o tiam ating'os la perfekt'ec'o'n, kiam la last'a el la kamp'ar'an'o'j hav'os sam'a'n loĝ'ej'o'n, kaj ĉiu el ni dev'as akcel'i tio'n ... Kaj mi, mi ek'mal'am'is ĉi tiu'n last'a'n el la kamp'ar'an'o'j, Filip'o'n aŭ Sidoron, por kiu mi dev'as pen'eg'i, kaj kiu eĉ ne dir'os al mi: dank'o'n ... ceter'e, por kio mi bezon'as li'a'n dank'o'n? Li loĝ'os en blank'a kaban'o, kaj el mi kresk'os urtik'o'j; nu, kaj post'e?

— Las'u, Eŭgen'o ... aŭskult'ant'e vi'n hodiaŭ, oni ne'vol'e konsent'as kun tiu'j, kiu'j riproĉ'as al ni mank'o'n de princip'o'j.

— Vi parol'as kiel vi'a onkl'o. Princip'o'j en'tut'e ne ekzist'as, vi tio'n ne mal'kovr'is ĝis hodiaŭ? Ekzist'as nur sent'aĵ'o'j. Ĉio de'pend'as de ili.

— Kia'manier'e?

— Jen kiel. Mi, ekzempl'e, mi hav'as la em'o'n ne'i dank’ al la sent'aĵ'o'j. Al mi agrabl'e est'as ne'i, tiel est'as konstru'it'a mi'a cerb'o, jen ĉio! Kial al mi plaĉ'as la ĥemi'o? Kial vi am'as la pom'o'j'n — ankaŭ dank’ al la sent'aĵ'o'j. Kaj ĉie sam'e. Pli profund'e ol tio, la hom'o'j penetr'os neniam. Ne ĉiu dir'os tio'n al vi, ankaŭ mi ne ĉiam.

— Do ankaŭ la honest'ec'o est'as sent'aĵ'o?

— Kompren'ebl'e!

— Eŭgen'o! — komenc'is Arkadi'o per mal'ĝoj'a voĉ'o.

— Tio ne est'as laŭ vi'a gust'o? — inter'romp'is Bazarov. — Ne, amik'o! Vi decid'is ĉio'n falĉ'i — ne indulg'u la propr'a'j'n membr'o'j'n! ... Sed ni sufiĉ'e filozof'is. “La natur'o inspir'as la silent'o'n de la dorm'o”, dir'is Puŝkin.

— Neniam li dir'is i'o'n simil'a'n, — respond'is Arkadi'o.

— Se li ne dir'is, li pov'is kaj dev'is dir'i, kiel poet'o. Li est'is milit'ist'o?

— Puŝkin neniam est'is milit'ist'o.

— Kio'n vi dir'as, ĉe li sur ĉiu paĝ'o: “Al la batal'o, al la batal'o, por la honor'o de Rus'uj'o!”

— Kio'n vi el'pens'as? Tio ja est'as kalumni'o!

— Kalumni'o? Ne grav'e! Jen per kia vort'o vi vol'as tim'ig'i mi'n! Kia'n ajn kalumni'o'n vi dis'vast'ig'as pri hom'o, li ĉiam merit'as du'dek'obl'e pli grand'a'n.

— Ni prefer'e dorm'u! — dir'is Arkadi'o kun mal'kontent'a mien'o.

— Kun plej grand'a plezur'o, — respond'is Bazarov.

Sed nek unu, nek la ali'a pov'is ek'dorm'i. La preskaŭ mal'amik'a sent'o glit'is en la kor'o'j'n de ambaŭ jun'ul'o'j. Post kelk'e da minut'o'j ili mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj ek'rigard'is unu la ali'a'n.

— Rigard'u, — dir'is subit'e Arkadi'o, — sek'a platan'a foli'o de'ŝir'iĝ'is kaj fal'as ter'e'n; ĝi'a'j mov'o'j plen'e simil'as la flug'o'n de papili'o. Ĉu tio ne est'as strang'a? Io, kio est'as plej mal'ĝoj'a kaj sen'viv'a, simil'as i'o'n plej gaj'a'n kaj viv'ant'a'n.

— Ho, mi'a amik'o, Arkadi'o Nikolaiĉ, — ek'kri'is Bazarov, — pri unu mi pet'as vi'n: ne parol'u bel'e.

— Mi parol'as, kiel mi sci'as ... Fin'e, tio est'as despot'ism'o. Pens'o ven'is en mi'a'n kap'o'n, kial mi dev'as ne esprim'i ĝi'n?

— Vi est'as prav'a; sed mi'a'flank'e, kial mi dev'as ne esprim'i mi'a'n pens'o'n? Mi opini'as, ke parol'i bel'e est'as ne'konven'e.

— Kio est'as konven'a? Insult'i?

— Eh, eh, mi vid'as, ke vi vol'as paŝ'i sur la pied'sign'o'j de vi'a onkl'o. Kiel ĝoj'us tiu ĉi idiot'o, se li aŭd'us vi'n!

— Kia vi nom'is li'n?

— Mi nom'is li'n, kiel li merit'as: idiot'o.

— Tio far'iĝ'as fin'e ne'toler'ebl'a! — ek'kri'is Arkadi'o.

— Jen la famili'a sent'o ek'parol'is, — trankvil'e re'dir'is Bazarov. — Mi rimark'is, ke ĝi hav'as fort'a'j'n radik'o'j'n en ĉiu hom'o. Li est'as kapabl'a rezign'i ĉio'n, for'ĵet'i ĉiu'j'n antaŭ'juĝ'o'j'n; sed konfes'i, ekzempl'e, ke li'a frat'o, kiu ŝtel'as naz'tuk'o'j'n, est'as ŝtel'ist'o, — tio est'as super li'a'j fort'o'j. Kaj efektiv'e: mi'a frat'o, mi'a ne est'as geni'ul'o, ĉu tio est'as ebl'a?

— En mi ek'parol'is simpl'a sent'o de la just'ec'o, kaj ne la famili'a sent'o, — viv'eg'e respond'is Arkadi'o. — Sed vi tio'n ne kompren'as, vi ne posed'as tia'n sent'aĵ'o'n, vi ne pov'as juĝ'i.

— Ali'vort'e: Arkadi'o Kirsanov est'as super mi'a kompren'o; mi ni'n klin'as kaj ek'silent'as.

— Ĉes'u, mi pet'as vi'n, Eŭgen'o; en la fin'o ni mal'pac'iĝ'os.

— Ah, Arkadi'o, mi pet'as vi'n, ni mal'pac'iĝ'u ĝis reciprok'a neni'iĝ'o.

— Tio pov'os fin'iĝ'i per...

— Per pugn'o'bat'o'j? — inter'romp'is Bazarov. — Kial ne? Ĉi tie, sur fojn'o, sur tiel idili'a fon'o, mal'proksim'e de la mond'o kaj de la hom'a'j sen'senc'aĵ'o'j — kio'n pli bon'a'n vi pov'us dezir'i. Sed vi'a'j fort'o'j ne sufiĉ'os kontraŭ mi. Mi tuj kapt'os vi'n je la gorĝ'o.

Bazarov dis'etend'is si'a'j'n long'a'j'n kaj mal'mol'a'j'n fingr'o'j'n ... Arkadi'o si'n turn'is por kontraŭ'star'i, kvazaŭ ŝerc'e ... Sed la vizaĝ'o de li'a amik'o, la kurb'a rid'et'o de li'a'j lip'o'j ŝajn'is en tiu minut'o tiel malic'a, tiel ne'ŝerc'a minac'o bril'is en li'a'j flam'ant'a'j okul'o'j, ke Arkadi'o ek'sent'is ne'vol'a'n tim'o'n ...

— Jen kie'n vi sur'grimp'is! — ek'son'is la voĉ'o de Vasilij Ivanoviĉ, kaj la mal'jun'a regiment'a kurac'ist'o ek'star'is antaŭ la jun'ul'o'j, vest'it'a per jak'o el hejm'e far'it'a tol'o kaj pajl'a ĉapel'o de la sam'a fabrik'o. — Mi vi'n serĉ'is, serĉ'is ... Sed vi elekt'is bon'eg'a'n lok'o'n kaj bel'eg'a'n okup'o'n. Kuŝ'ant'e sur la “ter'o”, rigard'i la “ĉiel'o'n”, ... Ĉu vi sci'as? Tio hav'as i'a'n special'a'n signif'o'n!

— Mi rigard'as la ĉiel'o'n nur tiam, kiam mi vol'as tern'i, — murmur'is Bazarov kaj si'n turn'int'e al Arkadi'o, al'don'is du'on'voĉ'e: — domaĝ'e est'as, ke li mal'help'is ni'n.

— Sufiĉ'e, — murmur'et'is Arkadi'o kaj kaŝ'e prem'is la man'o'n de si'a amik'o.

Sed neni'a amik'ec'o pov'as long'e kontraŭ'star'i al tia'j konflikt'o'j.

— Mi rigard'is vi'n, mi'a'j jun'a'j amik'o'j, — daŭr'ig'is dum'e Vasilij Ivanoviĉ, balanc'ant'e la kap'o'n kaj apog'ant'e la kruc'it'a'j'n man'o'j'n sur baston'o, kiu'n li mem art'ist'e tord'is en spiral'o'n, kaj kiu hav'is figur'o'n de turk'o anstataŭ ten'il'o: — mi rigard'as vi'n kaj mi ne pov'as ne admir'i. Kiom da fort'o est'as en vi, da flor'ant'a jun'ec'o, kapabl'o'j, talent'o'j! Ver'a'j ... Kastor'o kaj Poluks'o?

— Jen kie, en la mit'ologi'o'n li fal'is! — dir'is Bazarov. — Tuj oni vid'as, ke li est'is fort'a latin'ist'o en si'a temp'o! Vi ja ricev'is, se mi bon'e memor'as, arĝent'a'n medal'o'n por vi'a verk'o?

— Dioskur'o'j, Dioskur'o'j! — ripet'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Sufiĉ'e, patr'o, sufiĉ'e da kares'o'j!

— Unu foj'o'n, ne pli mult'e, est'as permes'it'e, — murmur'et'is la mal'jun'ul'o. — Ceter'e, mi serĉ'is vi'n ne por dir'i al vi kompliment'o'j'n, sed unu'e por anonc'i al vi, ke ni baldaŭ tag'manĝ'os, kaj du'e, mi vol'is avert'i vi'n, Eŭgen'o ... Vi est'as saĝ'a hom'o, vi kon'as la vir'o'j'n kaj la vir'in'o'j'n kaj tial, vi pardon'os ... Vi'a patr'in'o dezir'is aŭd'i di'serv'o'n kaŭz'e de vi'a al'ven'o. Ne imag'u, ke mi invit'as vi'n ĉe'est'i: la di'serv'o jam est'as fin'it'a; sed la patr'o Alekso ...

— La pop'o?

— Jes, la pastr'o; li ĉe ni ... tag'manĝ'os ... Mi tio'n ne atend'is kaj eĉ ne konsil'is ... sed iel tio far'iĝ'is ... li ne kompren'is mi'n ... Kaj Arina Vlasievna ... ceter'e, li est'as tre bon'a kaj inteligent'a hom'o.

— Li ja ne manĝ'os mi'a'n porci'o'n? — demand'is Bazarov.

Vasilij Ivanoviĉ ek'rid'is.

— Cert'e ne!

— Mi postul'as neni'o'n plu. Mi est'as pret'a sid'ig'i ĉe la tabl'o kun iu ajn.

Vasilij Ivanoviĉ ord'ig'is si'a'n ĉapel'o'n.

— Mi est'is cert'a, ke vi est'as super ĉiu'j antaŭ'juĝ'o'j. Ja ankaŭ mi, mi ses'dek'du'jar'a mal'jun'ul'o ne hav'as ili'n. (Vasilij Ivanoviĉ ne kuraĝ'is konfes'i, ke li mem dezir'is la di'serv'o'n ... Li est'is ne mal'pli pi'a ol li'a edz'in'o.) La patr'o Alekso tre dezir'as kon'iĝ'i kun vi. Li plaĉ'os al vi, vi vid'os. Li volont'e kart'lud'as kaj eĉ ... sed tio rest'os inter ni... fum'as pip'o'n.

— Bon'e. Post la tag'manĝ'o ni sid'iĝ'os por lud'i jeralaŝon kaj mi bat'os vi'n.

— He, he, he! Kiu pov'as sci'i!

— Kiel? Ĉu vi aplik'os vi'a'n iam'a'n talent'o'n? — dir'is Bazarov kun special'a akcent'o.

La bronz'a'j vang'o'j de Vasilij Ivanoviĉ iom ruĝ'iĝ'is.

— Ĉu ni ne hont'as, Eŭgen'o ... Kio pas'is, pas'is. Nu, mi est'as pret'a konfes'i al vi'a jun'a amik'o, ke mi hav'is tiu'n pasi'o'n en mi'a'j jun'a'j jar'o'j, sed mi kar'e pag'is ĝi'n! Kiel varm'eg'e est'as hodiaŭ. Permes'u al mi sid'iĝ'i apud vi. Mi ja ne mal'help'as vi'n?

— Tut'e ne, — respond'is Arkadi'o.

Vasilij Ivanoviĉ ĝem'ant'e sid'iĝ'is sur la fojn'o.

— Ĉi tiu kuŝ'ej'o, mi'a'j sinjor'o'j, re'memor'ig'as al mi mi'a'n milit'ist'a'n, bivak'a'n viv'o'n, la ambulanc'o'j'n, ankaŭ ie apud fojn'a amas'o, kaj ni dank'is Di'o'n, se ni trov'is ĝi'n. — Li ek'sopir'is. — Mult'o'n, mult'o'n mi tra'viv'is. Jen, ekzempl'e, se vi permes'os, mi rakont'os al vi interes'a'n epizod'o'n de la pest'o en Besarabi'o.

— Por kiu vi ricev'is la kruc'o'n de Sankt'a Vladimir'o? — inter'romp'is Bazarov. — Ni sci'as, ni sci'as ... Sed kial vi ne port'as ĝi'n?

— Mi ja dir'is al vi, ke mi ne hav'as antaŭ'juĝ'o'j'n, — murmur'is Vasilij Ivanoviĉ (apenaŭ en la antaŭ'tag'o li ordon'is mal'kudr'i la ruĝ'a'n ruband'o'n de la surtut'o). Li komenc'is rakont'i la epizod'o'n de la pest'o. — Rigard'u li'n, li ek'dorm'is, — murmur'et'is li subit'e al Arkadi'o, montr'ant'e la fil'o'n kaj bon'kor'e palpebr'um'ant'e. — Eŭgen'o, lev'iĝ'u, — al'don'is li laŭt'e. — Ni ir'u tag'manĝ'i ...

La patr'o Alekso, hom'o de bon'a statur'o, kun dens'a'j, zorg'e komb'it'a'j har'o'j, port'ant'a sur la blu'a silk'a rob'o brod'it'a'n zon'o'n, kondut'is kun grand'a takt'o. Li unu'a prem'is la man'o'n de Bazarov kaj de Arkadi'o, kvazaŭ kompren'ant'e de antaŭ'e, ke ili ne bezon'as li'a'n ben'o'n. Rest'ant'e fidel'a al si'a karakter'o, li bon'e sci'is ofend'i neniu'n: li rid'is la latin'o'n de la seminari'o'j kaj defend'is ĉe ali'a okaz'o si'a'n episkop'o'n; li trink'is du glas'et'o'j'n da brand'o, kaj rifuz'is tri'a'n; li akcept'is de Arkadi'o cigar'o'n, sed ne fum'is ĝi'n, dir'ant'e, ke li kun'pren'os ĝi'n hejm'e'n. Sed li hav'is iom mal'agrabl'a'n kutim'o'n: li mal'rapid'e kaj si'n'gard'e lev'is la man'o'n, por kapt'i muŝ'o'j'n sur si'a vizaĝ'o, kaj ia'foj'e dis'prem'is ili'n. Li sid'iĝ'is ĉe la kart'o'tabl'o kun esprim'o de moder'a plezur'o kaj fin'is per tio, ke li gajn'is de Bazarov du rubl'o'j'n kvin'dek kopek'o'j'n en paper'a mon'o (en la dom'o de Arina Vlasievna oni tut'e ne sci'is kalkul'i per arĝent'a mon'o). Ŝi sid'is apud la fil'o (ŝi ne kart'lud'is), kiel antaŭ'e apog'is la menton'o'n sur la pugn'o kaj lev'iĝ'is nur por ordon'i al'port'i i'a'n frand'aĵ'o'n. Ŝi tim'is kares'i la fil'o'n, kaj li ne kuraĝ'ig'is ŝi'n al tio; ali'flank'e ankaŭ Vasilij Ivanoviĉ konsil'is al ŝi ne “mal'trankvil'ig'i”, li'n: “La jun'a'j hom'o'j ne am'as tio'n”, ripet'is li al ŝi. Super'flu'e est'as pri'skrib'i, kia est'is la tag'manĝ'o en tiu tag'o; Timofeiĉ person'e galop'is fru'maten'e por aĉet'i i'a'n special'a'n viand'o'n; la inspekt'ist'o de la labor'o'j vetur'is en ali'a'n lok'o'n, serĉ'ant'e lojt'o'j'n, perĉ'o'j'n kaj kankr'o'j'n; sol'e por la fung'o'j la kamp'ar'an'in'o'j ricev'is kvar'dek du kupr'a'j'n kopek'o'j'n.

La okul'o'j de Arina Vlasievna esprim'is ne sol'e si'n'don'em'o'n kaj kares'em'o'n; oni pov'is leg'i en ili ankaŭ mal'ĝoj'o'n, miks'it'a'n kun sci'vol'o kaj tim'o, kaj humil'a'n riproĉ'o'n.

Ceter'e, Bazarov tut'e ne pen'is ek'kon'i, kio'n esprim'as la okul'o'j de li'a patr'in'o; li mal'oft'e si'n turn'is al ŝi kaj nur kun mal'long'a'j demand'o'j. Unu foj'o'n li pet'is ŝi'a'n man'o'n “por feliĉ'o”; ŝi delikat'e met'is si'a'n mol'a'n man'o'n sur li'a'n mal'glat'a'n kaj larĝ'a'n man'plat'o'n.

— Ĉu ĝi help'is? — demand'is ŝi post moment'o.

— Al pli grand'a mal'sukces'o, — respond'is li kun sen'zorg'a rid'et'o.

— Eŭgen'o Vasiliĉ tro risk'as, — kvazaŭ kun bedaŭr'o dir'is la patr'o Alekso, kaj kares'is si'a'n bel'a'n barb'o'n.

— Tio est'as la metod'o de Napoleono, patr'o, de Napoleono, — dir'is Vasilij Ivanoviĉ kaj lud'is as'o'n.

— La metod'o, kiu al'konduk'is li'n ĝis la insul'o de la Sankt'a Helen'o, — respond'is la pastr'o kaj kovr'is li'a'n as'o'n per atut'o.

— Enjugeĉka, ĉu vi ne dezir'as rib'a'n akv'o'n? — demand'is Arina Vlasievna.

Bazarov nur lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Ne! — dir'is li en la sekv'int'a tag'o al Arkadi'o, — mi for'vetur'os de ĉi tie morgaŭ. Mi enu'as ĉi tie; mi vol'as labor'i, kaj mi pov'as far'i neni'o'n. Mi re'ven'os al vi, mi las'is tie ĉiu'j'n mi'a'j'n prepar'aĵ'o'j'n. Ĉe vi oni pov'as almenaŭ est'i sol'a, kiam oni dezir'as. Ĉi tie mi'a patr'o ripet'as: “Mi'a kabinet'o est'as al vi'a dispon'o, neni'u mal'help'os vi'n”, kaj li ne for'ir'as de mi eĉ unu paŝ'o'n. Kaj mi sent'us riproĉ'o'j'n de la konscienc'o, se mi ferm'us mi'a'n pord'o'n antaŭ li'a naz'o. Ankaŭ la patr'in'o ... Mi aŭd'as, kiel ŝi sopir'as post la mur'o, kaj kiam mi el'ir'as al ŝi, mi ne sci'as, kio'n al ŝi dir'i.

— Ŝi fort'e ĉagren'iĝ'os, — respond'is Arkadi'o, — ankaŭ vi'a patr'o.

— Mi ankoraŭ re'ven'os al ili.

— Kiam?

— Vetur'ant'e Peterburgon.

— Precip'e mi bedaŭr'as vi'a'n patr'in'o'n.

— Kial? Ĉar ŝi regal'is vi'n per bel'a'j ber'o'j?

Arkadi'o mal'lev'is la okul'o'j'n.

— Vi ne kon'as vi'a'n patr'in'o'n, Eŭgen'o. Ŝi est'as ne sol'e bon'eg'a vir'in'o, sed tre inteligent'a, ver'e. Hodiaŭ maten'e ŝi parol'is kun mi du'on'o'n da hor'o, tiel brav'e, tiel interes'e.

— Kred'ebl'e ŝi'a elokvent'ec'o koncern'is mi'n?

— Ne sol'e pri vi ni parol'is.

— Ebl'e vi est'as prav'a; de la flank'o vi vid'as pli bon'e. Se vir'in'o pov'as sub'ten'i du'on'hor'a'n inter'parol'o'n, tio est'as jam bon'a sign'o. Tamen mi for'vetur'os.

— Kiel vi komunik'os al ili la nov'aĵ'o'n? Ne facil'a est'os la afer'o. Ili ĉiam diskut'as pri tio, kio'n ni far'os post du semajn'o'j.

— Ne facil'a est'as la afer'o. La diabl'o instig'is mi'n hodiaŭ incit'i mi'a'n patr'o'n: antaŭ kelk'e da tag'o'j li ordon'is vip'i kamp'ar'an'o'n — kaj li tre bon'e far'is; jes, jes, ne rigard'u mi'n kun tia terur'o, ĉar la kamp'ar'an'o est'as plej grand'a ŝtel'ist'o kaj drink'ul'o; sed mi'a patr'o tut'e ne supoz'is, ke mi sci'as pri la afer'o. Li fort'e konfuz'iĝ'is, kaj nun mi est'os dev'ig'it'a ĉagren'i li'n ... Ne grav'e. Baldaŭ cikatr'iĝ'os la vund'o!

Bazarov dir'is: “ne grav'e!” sed pas'is tut'a tag'o, antaŭ ol li decid'iĝ'is sci'ig'i al Vasilij Ivanoviĉ si'a'n intenc'o'n. Fin'e, jam adiaŭ'ant'e li'n en la kabinet'o, li dir'is kun dev'ig'it'a osced'o:

— Jes ... mi preskaŭ forges'is dir'i al vi ... Ordon'u send'i ni'a'j'n ĉeval'o'j'n al Fedot por jung'o'ŝanĝ'o.

Vasilij Ivanoviĉ ek'mir'is.

— Ĉu sinjor'o Kirsanov for'vetur'os, de ni?

— Jes; kaj mi for'vetur'os kun li.

Vasilij Ivanoviĉ rigid'iĝ'is.

— Vi for'vetur'os?

— Jes ... mi dev'as. Ordon'u, mi pet'as vi'n, send'i la ĉeval'o'j'n.

— Bon'e ... — balbut'is la mal'jun'ul'o, — la ĉeval'o'j'n ... bon'e ... sed ... sed ... Ĉu tio est'as ebl'a?

— Mi dev'as for'vetur'i al Arkadi'o por kelk'e da tag'o'j. Post'e mi re'ven'os tie'n ĉi.

— Jes! Por kelk'e da tag'o'j ... Bon'e. — Vasilij Ivanoviĉ el'tir'is si'a'n naz'tuk'o'n kaj viŝ'ant'e la naz'o'n si'n klin'is preskaŭ ĝis la ter'o. — Bon'e ... ĉio est'os far'it'a. Sed mi pens'is, ke vi de ni ... pri long'e. Tri tag'o'j'n ... Tio, tio est'as post tri jar'o'j iom mal'mult'e; iom mal'mult'e, Eŭgen'o!

— Mi ja dir'as al vi, ke mi baldaŭ re'ven'os. Mi nepr'e dev'as ...

— Nepr'e ... Do kio'n far'i? Antaŭ ĉio oni dev'as plen'um'i la dev'o'n. Bon'e, mi send'os la ĉeval'o'j'n. Cert'e, mi kaj Arina ne supoz'is ... Ŝi ĵus pet'is flor'o'j'n de najbar'in'o por ornam'i vi'a'n ĉambr'o'n. (Vasilij Ivanoviĉ dir'is neniu'n vort'o'n pri tio, ke ĉiu'maten'e, ĉe la maten'ruĝ'o, nud'pied'a en pantofl'o'j, li inter'konsil'iĝ'is kun Timofeiĉ kaj el'pren'ant'e per trem'ant'a'j fingr'o'j el si'a mon'uj'o unu dis'ŝir'it'a'n bank'a'n bilet'o'n post ali'a, komisi'is al li divers'a'j'n aĉet'o'j'n, precip'e de manĝ'aĵ'o'j kaj de ruĝ'a vin'o, kiu, kiel li rimark'is, tre plaĉ'is al la jun'a'j hom'o'j.) La ĉef'a afer'o est'as la liber'ec'o; tio est'as mi'a princip'o ... oni ne dev'as ĝen'i ... ne...

Subit'e li ek'silent'is kaj ir'is al la pord'o.

— Ni baldaŭ re'vid'os unu la ali'a'n, patr'o, ver'e.

Sed Vasilij Ivanoviĉ, ne turn'ant'e si'n, nur sving'is la man'o'n kaj el'ir'is. Re'ven'int'e en la dorm'o'ĉambr'o'n, li trov'is si'a'n edz'in'o'n en la lit'o kaj komenc'is preĝ'i mal'laŭt'e, por ne vek'i ŝi'n. Tamen ŝi vek'iĝ'is.

— Tio est'as vi, Vasilij Ivanoviĉ? — demand'is ŝi.

— Mi, mi'a kar'a!

— Vi ven'as de Enjuŝa? Mi tim'as, ke li ne'komfort'e dorm'as sur la sof'o. Mi ordon'is al Anfisuŝka met'i al li vi'a'n milit'ir'a'n matrac'o'n kaj nov'a'j'n kusen'o'j'n; mi don'us al li mi'a'n plum'matrac'o'n, sed kiel mi memor'as, li ne am'as dorm'i sur mol'a lit'aĵ'o.

— Ne grav'e, ne ĉagren'iĝ'u, li est'as kontent'a. Di'o, kompat'u ni'n, pek'ul'o'j'n, — daŭr'ig'is li du'on'voĉ'e si'a'n preĝ'o'n. Pro kompat'o al la mal'jun'ul'in'o li ne vol'is dir'i al ŝi antaŭ la nokt'o, kia ĉagren'o minac'as ŝi'n.

Bazarov kun Arkadi'o for'vetur'is en la sekv'int'a tag'o. Jam de la maten'o ĉio mal'gaj'iĝ'is en la dom'o; Anfisuŝka el'las'is ĉiu'j'n vaz'o'j'n, kiu'j'n ŝi port'is, sur la plank'o'n; eĉ Fedka est'is konstern'it'a kaj fin'is per tio, ke li de'met'is la bot'o'j'n. Vasilij Ivanoviĉ est'is pli mal'trankvil'a ol iam ajn: li pen'is kaŝ'i si'a'n ĉagren'o'n, parol'is laŭt'e kaj paŝ'is kun bru'o, sed li'a vizaĝ'o pal'iĝ'is kaj li'a'j rigard'o'j sen'ĉes'e glit'is preter la fil'o. Arina Vlasievna mal'laŭt'e plor'is; ŝi tut'e perd'us la kap'o'n kaj ne pov'us reg'i si'n, se la edz'o ne admon'us ŝi'n maten'e dum du plen'a'j hor'o'j. Kiam Bazarov, post mult'foj'a'j promes'o'j re'ven'i ne pli mal'fru'e, ol post unu monat'o, fin'e si'n el'ŝir'is el la ĉirkaŭ'pren'o'j li'n re'ten'ant'a'j kaj sid'iĝ'is en la tarantaso, kiam la ĉeval'o'j ek'kur'is, la sonor'il'o ek'son'is kaj la rad'o'j ek'rul'iĝ'is; kiam oni vid'is plu neni'o'n kaj la polv'o mal'lev'iĝ'is; kiam Timofeiĉ, kurb'iĝ'int'e kaj ŝancel'iĝ'ant'e sur la pied'o'j, pez'e re'ven'is en si'a'n ĉambr'et'o'n; kiam la mal'jun'ul'o'j rest'is sol'a'j en si'a dom'o, kiu ankaŭ kvazaŭ kurb'iĝ'is kaj kaduk'iĝ'is, Vasilij Ivanoviĉ, kiu ankoraŭ antaŭ kelk'e da minut'o'j brav'e sving'is la naz'tuk'o'n sur la peron'o, si'n ĵet'is sur seĝ'o'n kaj mal'lev'is la kap'o'n. “Li for'las'is, for'las'is ni'n, — balbut'is li. — Jen mi est'as sol'a nun, sol'a, kiel fingr'o”*, ripet'is li kelk'e da foj'o'j, lev'ant'e antaŭ'e'n si'a'n man'o'n kun la apart'ig'it'a montr'a fingr'o. Arina Vlasievna proksim'iĝ'is al li kaj al'met'int'e si'a'n griz'a'n kap'o'n al li'a griz'a kap'o, dir'is: “Kio'n far'i, Vasja! Fil'o est'as kvazaŭ for'tranĉ'it'a pec'o. Li est'as, kiel falk'o: li vol'as — li al'flug'as; li vol'as — li for'flug'as; kaj ni ambaŭ, ni est'as kvazaŭ du fung'o'j en arb'kav'aĵ'o, ni sid'as unu apud la ali'a kaj ĉiam rest'as sur la sam'a lok'o. Mi sol'a rest'os por vi etern'e ne'ŝanĝ'it'a, kiel vi por mi.”

Vasilij Ivanoviĉ for'pren'is la man'o'j'n de la vizaĝ'o kaj ĉirkaŭ'pren'is si'a'n edz'in'o'n, si'a'n amik'in'o'n, tiel fort'e, kiel li neniam ĉirkaŭ'pren'is ŝi'n eĉ en la jun'a'j jar'o'j: ŝi konsol'is li'n en li'a ĉagren'o.

XXII

Silent'e, nur de temp'o al temp'o inter'ŝanĝ'ant'e kelk'e da vort'o'j, ni'a'j amik'o'j ating'is la dom'o'n de Fedot. Bazarov est'is ne tut'e kontent'a pri si mem. Arkadi'o est'is ne'kontent'a pri li. Krom tio li sent'is tiu'n sen'motiv'a'n mal'ĝoj'o'n, kiu est'as kon'at'a nur de tre jun'a'j hom'o'j. La koĉer'o ŝanĝ'is la ĉeval'o'j'n kaj sur'ir'int'e la konduk'benk'o'n, demand'is: dekstr'e'n, ĉu mal'dekstr'e'n?

Arkadi'o ek'trem'is. La voj'o dekstr'e'n konduk'is al la urb'o kaj de tie en la bien'o'n de li'a patr'o, la voj'o mal'dekstr'e'n konduk'is al sinjor'in'o Odincov.

Li ek'rigard'is Eŭgen'o'n.

— Eŭgen'o, — demand'is li: — mal'dekstr'e'n?

Bazarov si'n turn'is al li.

— Kia sen'senc'aĵ'o! — murmur'is li.

— Mi sci'as, ke tio est'as sen'senc'aĵ'o, — respond'is Arkadi'o. — Ne grav'e, ĉu ĝi est'as la unu'a?

Bazarov de'puŝ'is si'a'n ĉap'o'n sur la frunt'o'n.

— Kiel vi vol'as, — dir'is li fin'e.

— Turn'u mal'dekstr'e'n! — ek'kri'is Arkadi'o.

La tarantaso ek'rul'iĝ'is al Nikolskoje. Sed decid'iĝ'int'e al la “sen'senc'aĵ'o”, la amik'o'j ankoraŭ pli obstin'e silent'is kaj eĉ ŝajn'is koler'a'j.

La manier'o, en kiu la intendant'o de la dom'o akcept'is ili'n sur la peron'o en Nikolskoje, tuj montr'is al la amik'o'j, ke ili ag'is ne'prudent'e, ced'ant'e al si'a subit'a kapric'o. Oni tut'e ne atend'is ili'n. Ili dev'is rest'i sufiĉ'e long'e kaj kun sufiĉ'e mal'saĝ'a'j mien'o'j en la salon'o. Fin'e aper'is sinjor'in'o Odincov. Ŝi salut'is ili'n kun la kutim'a afabl'ec'o, sed ek'mir'is je ili'a baldaŭ'a re'ven'o kaj, kiom oni pov'is konklud'i laŭ la mal'rapid'ec'o de ŝi'a parol'ad'o kaj de ŝi'a'j mov'o'j, ŝi ne tre ek'ĝoj'is. Ili rapid'is kon'ig'i al ŝi, ke ili halt'is en Nikolskoje, pas'ant'e en la urb'o'n kaj ke post tri, kvar hor'o'j ili daŭr'ig'os la voj'o'n. Ŝi respond'is nur per mal'laŭt'a: “ah”, pet'is Arkadi'o'n, ke li salut'u si'a'n patr'o'n en ŝi'a nom'o kaj send'is serv'ist'o'n por pet'i la onkl'in'o'n mal'supr'e'n'ir'i. La princ'id'in'o ven'is tre dorm'a, kio don'is ankoraŭ pli koler'a'n esprim'o'n al ŝi'a sulk'iĝ'int'a, mal'jun'a vizaĝ'o. Katja est'is mal'san'et'a kaj ne for'las'is si'a'n ĉambr'o'n. Arkadi'o subit'e ek'sent'is, ke li almenaŭ sam'e fort'e dezir'as vid'i Katjan, kiel sinjor'in'o'n Odincov mem. Kvar hor'o'j pas'is en sen'signif'a inter'parol'o pri indiferent'a'j afer'o'j; Anna Sergeevna aŭskult'is kaj parol'is sen rid'et'o. Nur en la moment'o de la adiaŭ'o la antaŭ'a amik'ec'o kvazaŭ vek'iĝ'is en ŝi'a kor'o.

— Mi hav'as nun atak'o'n de mal'gaj'a humor'o, — dir'is ŝi, — sed vi ne atent'u tio'n kaj vizit'u mi'n, mi dir'as tio'n al vi ambaŭ, post iom da temp'o.

Bazarov kaj Arkadi'o respond'is al ŝi per sen'vort'a riverenc'o, sid'iĝ'is en la kaleŝ'o kaj neni'e halt'ant'e vetur'is hejm'e'n. Ili ating'is Marin'o'n sen akcident'o en la sekv'int'a tag'o vesper'e. Dum la tut'a voj'o nek unu, nek ali'a el'parol'is la nom'o'n de Anna Sergeevna; precip'e Bazarov preskaŭ ne mal'ferm'is la buŝ'o'n kaj sen'ĉes'e rigard'is flank'e'n de la voj'o, kun ia koler'a obstin'o.

En Marin'o oni fort'e ek'ĝoj'is je ili. La long'e'daŭr'a for'est'o de l’ fil'o komenc'is mal'trankvil'ig'i Nikolaon Petroviĉ: li ek'kri'is, sving'is la pied'o'j'n kaj ek'salt'is sur la sof'o, kiam Feniĉka al'kur'is kun bril'ant'a'j okul'o'j kaj kon'ig'is la re'ven'o'n de la “jun'a'j sinjor'o'j”; eĉ Paŭlo Petroviĉ ek'sent'is agrabl'a'n surpriz'o'n kaj indulg'e rid'et'is, sku'ant'e la man'o'j'n de la ven'int'o'j. Oni komenc'is parol'i pri la vojaĝ'o; plej'part'e parol'is Arkadi'o, precip'e dum la vesper'manĝ'o, kiu daŭr'is ĝis long'e post la nokt'o'mez'o. Nikolao Petroviĉ ordon'is al'port'i kelk'e da botel'o'j de porter'o, ĵus ven'ig'it'a el Moskvo, kiu tiel plaĉ'is al li, ke li'a'j vang'o'j far'iĝ'is purpur'a'j, kaj li sen'ĉes'e rid'is en infan'e-nerv'a manier'o.

La ĝeneral'a gaj'a ekscit'o infekt'is ankaŭ la serv'ist'o'j'n. Duniaŝa kur'is tie'n kaj re'e'n, kiel frenez'a, kaj sen'ĉes'e bru'ferm'is la pord'o'j'n; Petro ankoraŭ en la tri'a hor'o nokt'e van'e pen'is lud'i sur la gitar'o kozak'a'n vals'o'n. La kord'o'j plend'e kaj agrabl'e sonor'is en la sen'mov'a aer'o; sed ekster la komenc'a koloratur'o la kler'a lake'o sukces'is lud'i neni'o'n: la natur'o rifuz'is al li la muzik'a'n talent'o'n, kiel ĉiu'j'n ali'a'j'n talent'o'j'n.

Dum'e la viv'o en Marin'o rul'iĝ'is ne sen'sku'e, kaj la kompat'ind'a Nikolao Petroviĉ hav'is mult'e da ĉagren'o'j. La farm'bien'o liver'is pli kaj pli mult'e da ili — mizer'a'j, vulgar'a'j ĉagren'o'j! La dung'it'a'j labor'ist'o'j far'iĝ'is ne'toler'ebl'a'j. Unu'j postul'is regul'ig'o'n de la kont'o aŭ pli'grand'ig'o'n de la salajr'o; ali'a'j for'ir'ad'is, post kiam ili ricev'is antaŭ'pag'o'n; la ĉeval'o'j mal'san'iĝ'is; la jung'aĵ'o difekt'iĝ'is ĉiu'minut'e; la labor'o'j est'is plen'um'at'a'j mal'zorg'e; draŝ'maŝin'o, ven'ig'it'a el Moskvo, est'is tro pez'a por est'i uz'at'a; du'on'o de la best'ej'o for'brul'is, ĉar mal'jun'a serv'ist'in'o, du'on'blind'a, ir'is en vent'a veter'o kun brul'ant'a karb'o, por ekzorc'iz'i si'a'n mal'san'a'n bov'in'o'n ... La sam'a mal'jun'ul'in'o asert'is post'e, ke la mal'feliĉ'o okaz'is tial, ke la mastr'o hav'is fantazi'a'j'n ide'o'j'n prepar'i neniam ankoraŭ ekzist'int'a'j'n fromaĝ'o'j'n kaj ali'a'j'n lakt'aĵ'o'j'n. La intendant'o far'iĝ'is subit'e mal'diligent'a kaj eĉ komenc'is gras'iĝ'i, kiel gras'iĝ'as ĉiu rus'o, kiu est'as nutr'at'a per “liber'a pan'o.” Vid'ant'e de mal'proksim'e Nikolaon Petroviĉ, li ordinar'e pen'is montr'i si'a'n fervor'o'n kaj ĵet'is split'o'n je preter'kur'ant'a pork'id'o aŭ minac'is du'on'nud'a'n knab'o'n; la ceter'a'n temp'o'n li plej'part'e dorm'is. La farm'kamp'ar'an'o'j ne pag'is ĝust'a'temp'e la farm'pag'o'n, ŝtel'is lign'o'n; preskaŭ ĉiu'nokt'e la gard'ist'o'j kapt'is, ia'foj'e post batal'o, ĉeval'o'j'n, si'n paŝt'ant'a'j'n sur la herb'ej'o'j de la bien'o. Nikolao Petroviĉ fiks'is mon'pun'o'n por tio, sed la afer'o ordinar'e fin'iĝ'is per tio, ke la arest'it'a'j ĉeval'o'j, nutr'it'e dum du, tri tag'o'j en la stal'o de Nikolao Petroviĉ, re'ven'is al la kamp'ar'an'o'j. Por kron'i la ĥaos'o'n, la kamp'ar'an'o'j komenc'is mal'pac'i unu kun ali'a: frat'o'j postul'is divid'o'n, ili'a'j edz'in'o'j ne pov'is plu viv'i kun'e sub la sam'a tegment'o; subit'e ek'bol'is pugn'o'batal'o, son'is ĝeneral'a alarm'o kaj ĉiu'j, kvazaŭ laŭ komand'o, kur'is kun'e al la kontor'o de la bien'o, si'n puŝ'is al la sinjor'o, oft'e kun sign'o'j de l’ pugn'o'j sur la vizaĝ'o'j, ebri'a'j, postul'ant'e juĝ'o'n kaj just'ec'o'n: bru'o'j, ĝem'o'j, pep'a'j kri'o'j de la vir'in'o'j miks'iĝ'is kun la insult'o'j de l’ vir'o'j. Oni dev'is aŭskult'i la plend'o'j'n de la parti'o'j, kri'i ĝis raŭk'iĝ'o, sci'ant'e de antaŭ'e, ke ĉiu'j pen'o'j rest'os sen'util'a'j. Mank'is man'o'j por la rikolt'o: najbar'a kamp'ar'an'o bien'posed'ant'o, kies honest'a'j trajt'o'j inspir'is konfid'o'n, pren'is sur si'n liver'i rikolt'ist'o'j'n je la prez'o de du rubl'o'j por desjatino kaj tromp'is Nikolaon Petroviĉ en plej sen'konscienc'a manier'o; la propr'a'j kamp'ar'an'in'o'j postul'is prez'o'j'n, neniam antaŭ'e aŭd'it'a'j'n, kaj dum'e la grajn'o'j fal'is el la spik'o'j; sam'a'j'n embaras'o'j'n oni hav'is kun la fojn'o, kaj la Kurator'ej'o de l’ orf'o'j subit'e postul'is sen'prokrast'a'n kaj komplet'a'n pag'o'n de la procent'o'j ...

— Mi ne hav'as plu fort'o'j'n! — pli ol unu foj'o'n dir'is mal'esper'e Nikolao Petroviĉ. — Mi ne pov'as ja mem pugn'o'batal'i, la princip'o'j ne permes'as al mi al'vok'i la polic'o'n, kaj ili far'os neni'o'n sen tim'o pro la pun'o!

— Du calme, du calme — dir'is en tia'j okaz'o'j Paŭlo Petroviĉ, sed li mem sulk'ig'is la brov'o'j'n, murmur'is kaj tord'is la lip'har'o'j'n.

Bazarov rest'is flank'e de ĉiu'j ĉi “mizer'o'j”; ceter'e, ne konven'is al li, kiel al gast'o, si'n miks'i en fremd'a'j'n afer'o'j'n. En la du'a tag'o post si'a re'ven'o en Marin'o'n li re'komenc'is si'a'j'n okup'o'j'n je ran'o'j, infuzori'o'j, ĥemi'a'j kombinaĵ'o'j, kaj est'is tut'e absorb'it'a per si'a labor'o. Arkadi'o, kontraŭ'e, opini'is si'a dev'o, se ne help'i la patr'o'n, almenaŭ esprim'i si'a'n pret'ec'o'n help'i li'n. Li pacienc'e aŭskult'is li'n kaj foj'e don'is i'a'n konsil'o'n, ne por ke oni ĝi'n obe'u, sed por montr'i si'a'n bon'a'n vol'o'n. La ter'kultur'a'j afer'o'j ne est'is por li antipati'a'j; li eĉ kun plezur'o rev'is pri agronomi'a ag'ad'o, sed nun ali'a'j pens'o'j svarm'is en li'a kap'o. Arkadi'o, je si'a propr'a mir'o, sen'ĉes'e pens'is pri Nikolskoje; iam li nur est'us lev'int'a la ŝultr'o'j'n, se iu dir'us al li, ke li pov'us enu'i sub la sam'a tegment'o kun Bazarov, kaj sub kia! — sub la ge'patr'a tegment'o; tamen li efektiv'e enu'is kaj io tir'is li'n for. Li far'is long'a'j'n promen'o'j'n ĝis lac'iĝ'o, sed tio ne help'is.

Parol'ant'e foj'e kun la patr'o, li ek'sci'is, ke Nikolao Petroviĉ posed'as kelk'e da leter'o'j, sufiĉ'e interes'a'j, skrib'it'a'j iam de la patr'in'o de sinjor'in'o Odincov al la mort'int'a patr'in'o de Arkadi'o, kaj ne las'is li'n trankvil'a, ĝis li ricev'is la leter'o'j'n. Nikolao Petroviĉ est'is dev'ig'it'a tra'serĉ'i du'dek divers'a'j'n kofr'o'j'n kaj kest'o'j'n. Far'iĝ'int'e posed'ant'o de ĉi tiu'j du'on'e ŝim'int'a'j paper'o'j, Arkadi'o, trankvil'iĝ'is, kvazaŭ trov'int'e cel'o'n, kiu'n li dev'is ating'i. “Mi dir'as tio'n al vi ambaŭ”, sen'ĉes'e murmur'et'is li, “al'don'is ŝi mem! Mi vetur'os al ŝi, mi vetur'os, la diabl'o mi'n pren'u!” Sed li re'memor'is la last'a'n vizit'o'n, la mal'varm'a'n akcept'o'n, kaj li'a tim'em'o super'reg'is. Tamen la “kiu sci'as?” de la jun'ec'o, sekret'a dezir'o prov'i si'a'n feliĉ'o'n, prov'i si'a'j'n fort'o'j'n kiel sol'ul'o, sen ies ajn protekt'o, fin'e venk'is li'n. Ne pas'is ankoraŭ dek tag'o'j de li'a re'ven'o Marin'o'n, kaj li re'e, sub la pretekst'o stud'i la organiz'o'n de la dimanĉ'a'j lern'ej'o'j, trot'is en la urb'o'n kaj de tie al Nikolskoje. Sen'ĉes'e rapid'ig'ant'e la vetur'ig'ist'o'n, li kur'is tie'n kiel jun'a oficir'o al batal'o: tim'o, ĝoj'o kaj sen'pacienc'ec'o sufok'is li'n. “La ĉef'a afer'o est'as ne pens'i”, ripet'is li al si mem. Li'a vetur'ig'ist'o est'is brav'a hom'o; li halt'is antaŭ ĉiu drink'ej'o kaj demand'is: “unu gut'o'n?” aŭ “ĉu unu gut'o'n?” sed post unu gut'o li ne indulg'is la ĉeval'o'j'n. Fin'e, ek'bril'is la alt'a tegment'o de la kon'at'a dom'o. “Kio'n mi far'as!” tra'kur'is tra li'a kap'o. “Sed mi ne pov'as re'ven'i!” La ĉeval'tri'o akord'e kur'is; la vetur'ig'ist'o kri'is kaj fajf'is. Jen la pont'o jam ek'bru'is sub la huf'o'j kaj rad'o'j, jen la ale'o de la tond'it'a'j abi'o'j ... Roz'a vir'in'a vest'o bril'et'as en la mal'hel'a verd'aĵ'o, jun'a vizaĝ'o rigard'as de sub la mal'pez'a frank'o de ombrel'o ... Li re'kon'is Katjan, ankaŭ ŝi re'kon'is li'n. Arkadi'o, ordon'is halt'ig'i la galop'ant'a'j'n ĉeval'o'j'n, salt'is el la kaleŝ'o kaj proksim'iĝ'is al ŝi. “Tio est'as vi!” dir'is ŝi kaj mal'rapid'e ruĝ'iĝ'is. “Ni ir'u al mi'a frat'in'o, ŝi est'as ĉi tie, en la ĝarden'o; est'os agrabl'e al ŝi re'vid'i vi'n.”

Katja konduk'is Arkadi'o'n en la ĝarden'o'n. Ĉi tiu renkont'o ŝajn'is al li bon'a antaŭ'sign'o; li ek'ĝoj'is, kvazaŭ re'vid'int'e parenc'in'o'n. Ĉio tiel bon'e aranĝ'iĝ'is: neni'u lake'o, neni'a anonc'o. Ĉe la kurb'iĝ'o de la voj'et'o li ek'vid'is sinjor'in'o'n Odincov. Ŝi star'is kun la dors'o turn'it'a al li. Aŭd'int'e paŝ'o'j'n, ŝi si'n turn'is.

Arkadi'o, re'e konfuz'iĝ'is, sed ŝi'a'j unu'a'j vort'o'j tuj trankvil'ig'is li'n. “Bon'a'n tag'o'n, for'kur'int'o!” dir'is ŝi per si'a egal'a, kares'a voĉ'o kaj ir'is renkont'e al li, rid'et'ant'e kaj ferm'et'ant'e la okul'o'j'n kaŭz'e de la sun'o kaj vent'o. “Kie vi trov'is li'n, Katja?”

— Mi al'port'as al vi, Anna Sergeevna, — komenc'is li, — i'o'n, kio'n vi ne atend'is...

— Vi al'port'is vi'n mem; kio pov'as est'i pli bon'a?

XXIII

Akompan'int'e Arkadi'o'n al la kaleŝ'o kun ironi'a kompat'o kaj kompren'ig'int'e al li, ke li bon'e diven'as la ver'a'n cel'o'n de li'a vok'o, Bazarov tut'e si'n izol'is: febr'o de labor'o ek'reg'is li'n. Li ne disput'is plu kun Paŭlo Petroviĉ, tiom pli, ke tiu en li'a ĉe'est'o pren'is tro aristokrat'a'j'n manier'o'j'n kaj esprim'is si'a'j'n opini'o'j'n pli per son'o'j ol per vort'o'j. Nur unu'foj'e Paŭlo Petroviĉ komenc'is batal'o'n kontraŭ la “nihilist'o”, pri la rajt'o'j de la nobel'o'j de l’ Baltikaj provinc'o'j, sed li mem subit'e halt'is kaj dir'is kun mal'varm'a ĝentil'ec'o:

— Ceter'e, ni ne pov'as kompren'i unu la ali'a'n; almenaŭ mi ne hav'as la honor'o'n kompren'i vi'n.

— Cert'e! — ek'kri'is Bazarov. — La hom'o pov'as ĉio'n kompren'i: kiel vibr'as la eter'o kaj kio far'iĝ'as sur la sun'o; sed li absolut'e ne pov'as kompren'i, kiel iu ali'e viŝ'as la naz'o'n ol li.

— Ĉu tio est'as sprit'a? — re'dir'is demand'e Paŭlo Petroviĉ kaj flank'ir'is.

Ceter'e, li ia'foj'e pet'is permes'o'n ĉe'est'i la eksperiment'o'j'n de Bazarov kaj foj'e li eĉ proksim'ig'is si'a'n parfum'it'a'n kaj zorg'e lav'it'a'n vizaĝ'o'n al la mikroskop'o: li vol'is vid'i, kiel diafan'a infuzori'o glut'as verd'a'n polv'er'o'n, kiel ĝi turn'as kaj re'turn'as ĝi'n per i'a'j rapid'mov'a'j pugn'et'o'j, kiu'j est'is fiks'it'a'j en ĝi'a gorĝ'o. Mult'e pli oft'e ol la frat'o vizit'is Bazarovon Nikolao Petroviĉ; li ven'us ĉiu'tag'e por “lern'i”, kiel li nom'is tio'n, sed la zorg'o'j pri la bien'o vok'is li'n ali'lok'e'n. Li ne ĝen'is la jun'a'n esplor'ant'o'n de la natur'o: li sid'iĝ'is ie en angul'o de l’ ĉambr'o kaj rigard'is atent'e, ia'foj'e permes'ant'e al si si'n'gard'a'n demand'o'n. Dum la tag- kaj vesper'manĝ'o'j, li pen'is direkt'i la inter'parol'o'n al la fizik'o, geologi'o aŭ ĥemi'o, ĉar ĉiu'j ali'a'j problem'o'j, eĉ la agronomi'a'j, super'flu'e est'as dir'i tio'n pri la politik'a'j — pov'is konduk'i se ne al akr'a'j disput'o'j, almenaŭ al reciprok'a ne'kontent'ec'o. Nikolao Petroviĉ diven'is, ke la mal'am'o de li'a frat'o al Bazarov tut'e ne mal'grand'iĝ'is. Ne'grav'a okaz'o, inter mult'a'j ali'a'j, konfirm'is li'a'j'n supoz'o'j'n. La ĥoler'o komenc'is si'n montr'i en la region'o kaj eĉ for'rab'is du hom'o'j'n de Marin'o. Nokt'e Paŭlo Petroviĉ hav'is sufiĉ'e fort'a'n atak'o'n. Li sufer'is ĝis la maten'o, sed ne serĉ'is help'o'n en la art'o de Bazarov. Renkont'int'e li'n en la sekv'int'a tag'o, al la demand'o de Bazarov, kial li ne al'vok'is li'n, Paŭlo Petroviĉ, tut'e pal'a ankoraŭ, sed jam zorg'e komb'it'a kaj raz'it'a, respond'is: “Vi ja mem dir'is, kiel mi memor'as, ke vi ne kred'as je la medicin'o?” — Tiel pas'is tag'o'j. Bazarov labor'is persist'e kaj mal'gaj'e ... sed est'is en la dom'o de Nikolao Petroviĉ est'aĵ'o, al kiu kvankam li ne mal'ferm'is si'a'n kor'o'n, kun kiu tamen li volont'e parol'is ... Tiu est'aĵ'o est'is Feniĉka.

Li renkont'is ŝi'n ordinar'e fru'maten'e, en la ĝarden'o aŭ en la kort'o; en ŝi'a'n ĉambr'o'n li ne en'ir'is, ankaŭ ŝi nur unu foj'o'n proksim'iĝ'is al li'a pord'o por demand'i, ĉu oni pov'as ban'i Mitjan aŭ ne? Ŝi ne nur fid'is al li, ne nur ne tim'is li'n, ŝi eĉ sent'is si'n en li'a ĉe'est'o pli liber'a kaj sen'ĝen'a, ol kun Nikolao Petroviĉ. Mal'facil'e est'us dir'i, kia est'is la kaŭz'o de tio, ebl'e ŝi sen'konsci'e sent'is en Bazarov for'est'o'n de ĉio nobel'a, de ĉio pli alt'a, kio al'log'as kaj tim'ig'as. Por ŝi'a'j okul'o'j li est'is bon'eg'a kurac'ist'o kaj simpl'a hom'o. Ne ĝen'at'a de li'a ĉe'est'o, ŝi si'n okup'is per si'a infan'o, kaj foj'e, sent'ant'e kap'turn'o'n kaj kap'dolor'o'n, ŝi akcept'is de li'a'j man'o'j kuler'o'n da medikament'o. En la ĉe'est'o de Nikolao Petroviĉ ŝi ne est'is tiel intim'a kun Bazarov; ŝi far'is tio'n ne pro ruz'o, sed pro ia sent'o de konven'ec'o. Paŭlon Petroviĉ ŝi tim'is nun pli fort'e ol iam ajn; de iom da temp'o li komenc'is observ'i ŝi'n kaj ne'atend'it'e aper'ad'is, kvazaŭ li el'kresk'is el la ter'o post ŝi'a dors'o en si'a angl'a kostum'o, kun sen'mov'a penetr'em'a rigard'o kaj kun la man'o'j en la poŝ'o'j. “Mal'varm'o'n li verŝ'as sur mi'n”, plend'is Feniĉka al Duniaŝa, kaj la knab'in'o respond'e al ŝi sopir'is kaj pens'is pri ali'a “sen'sent'a” hom'o. Bazarov, tut'e ne suspekt'ant'e tio'n, far'iĝ'is la kruel'a tiran'o de ŝi'a kor'o.

Bazarov plaĉ'is al Feniĉka, sed ankaŭ ŝi plaĉ'is al li. Eĉ li'a vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is, kiam li parol'is al ŝi: ŝi far'iĝ'is seren'a, preskaŭ bon'a, kaj kun li'a ordinar'a sen'ĝen'ec'o kun'iĝ'is ŝerc'a atent'em'o. Feniĉka pli'bel'iĝ'is kun ĉiu tag'o. Ekzist'as epok'o en la viv'o de la jun'a'j vir'in'o'j, kiam ili subit'e komenc'as dis'volv'iĝ'i kaj flor'i, kiel la somer'a'j roz'o'j; tia epok'o ven'is por Feniĉka. Ĉio kun'help'is tio'n, eĉ la tiam'a juli'a varm'eg'o. En si'a mal'pez'a, blank'a vest'o, ŝi mem ŝajn'is pli blank'a kaj pli mal'pez'a: la sun'o ne brun'ig'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n, kaj la varm'eg'o, kontraŭ kiu ŝi ne pov'is si'n ŝirm'i, delikat'e ruĝ'ig'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n kaj orel'o'j'n, kaj verŝ'ant'e dolĉ'a'n mal'diligent'ec'o'n en ŝi'a'n tut'a'n korp'o'n, bril'is kiel sopir'a dorm'em'o en ŝi'a'j bel'a'j okul'o'j. Ŝi apenaŭ pov'is paŝ'i, kaj sen'ĉes'e sopir'is kaj plend'is kun komik'a sen'fort'ec'o.

— Vi dev'us pli oft'e vi'n ban'i, — dir'is al ŝi Nikolao Petroviĉ.

Li aranĝ'is grand'a'n, kovr'it'a'n per tol'o, ban'ej'o'n en tiu el la lag'et'o'j, kiu ankoraŭ ne tut'e sek'iĝ'is.

— Ah, Nikolao Petroviĉ! Antaŭ ol mi ating'os la lag'et'o'n, mi mort'os, aŭ mi mort'os sur la re'ven'a voj'o. Ni ne hav'as ombr'o'n en la ĝarden'o.

— Jes, ver'e, ni ne hav'as ombr'o'n, — respond'is Nikolao Petroviĉ kaj frot'is si'a'j'n brov'o'j'n.

Foj'e, je la sep'a hor'o maten'e, Bazarov, re'ven'ant'e de la promen'o, trov'is Feniĉkan en la siring'a laŭb'o, kiu jam antaŭ long'e perd'is la flor'o'j'n, sed est'is ankoraŭ dens'a kaj verd'a. Ŝi sid'is sur la benk'o, kiel ordinar'e, kun blu'a tuk'o sur la kap'o; apud ŝi kuŝ'is fask'e la ruĝ'a'j kaj blank'a'j roz'o'j, ankoraŭ mal'sek'a'j pro la ros'o.

— Ah, Eŭgen'o Vasiliĉ! — dir'is ŝi kaj lev'is iom la rand'o'n de la tuk'o, por ek'rigard'i li'n; ŝi'a man'o nud'iĝ'is ĝis la kubut'o.

— Kio'n vi far'as ĉi tie? — demand'is Bazarov, sid'iĝ'ant'e apud ŝi, “buked'o'n?”

— Jes, por ĝi'n met'i sur la tabl'o'n por la maten'manĝ'o. Nikolao Petroviĉ am'as tio'n.

— Sed ne baldaŭ ankoraŭ oni maten'manĝ'os. Kia amas'o da flor'o'j!

— Mi ili'n de'ŝir'is nun, ĉar post'e la varm'eg'o ne permes'os el'ir'i. Nur nun oni pov'as spir'i. Mi tut'e mal'fort'iĝ'is pro la varm'eg'o. Mi tim'as, ke mi mal'san'iĝ'os.

— Kia ide'o! Permes'u palp'i vi'a'n puls'o'n. — Bazarov pren'is ŝi'a'n man'o'n, trov'is la trankvil'e bat'ant'a'n arteri'o'n kaj eĉ ne kalkul'is bat'o'j'n. — Vi viv'os cent jar'o'j'n, — dir'is li, el'las'ant'e ŝi'a'n man'o'n.

— Ah, Di'o mi'n gard'u! — ek'kri'is ŝi.

— Kial? Ĉu vi ne vol'as long'e viv'i?

— Cent jar'o'j'n! Mi'a av'in'o viv'is ĝis ok'dek kvin jar'o'j: kia martir'in'o ŝi est'is! Nigr'a, surd'a, ĝib'a, ĉiam tus'ant'a, ŝarĝ'o por si mem. Ĉu tio est'as viv'o?

— Do pli bon'e est'as est'i jun'a?

— Cert'e!

— Sed kial? Dir'u al mi!

— Kial? Jen mi nun jun'a, mi pov'as ĉio'n far'i; mi ir'as, mi re'ven'as, mi al'port'as, kio'n mi bezon'as, neniu'n mi dev'as pet'i pri help'o ... Kio'n plu?

— Kaj por mi est'as indiferent'e, ĉu mi est'as jun'a aŭ mal'jun'a.

— Kiel vi pov'as dir'i, ke tio est'as indiferent'a por vi? Tio ne est'as ebl'a.

— Juĝ'u vi mem, Feodosia Nikolavna; por kio serv'as al mi mi'a jun'ec'o? Mi viv'as sol'a, sen'famili'a...

— Tio de'pend'as de vi.

— Vi erar'as, tut'e ne de mi! Almenaŭ se iu ek'kompat'us mi'n!

Feniĉka kaŝ'e rigard'is li'n, sed dir'is neni'o'n.

— Kia'n libr'o'n vi hav'as tie? — demand'is ŝi post moment'o.

— Tio est'as scienc'a libr'o, mal'facil'e kompren'ebl'a.

— Vi ĉiam lern'as? Tio ne enu'ig'as vi'n? Vi jam ĉio'n sci'as, ŝajn'as al mi.

— Ŝajn'as, ke ne. Prov'u vi leg'i i'o'n en ĝi.

— Mi neni'o'n kompren'os tie. Ĉu ĝi est'as rus'a? — demand'is Feniĉka, pren'ant'e per ambaŭ man'o'j la pez'e bind'it'a'n volum'o'n. — Kiel dik'a ĝi est'as!

— Rus'a.

— Tut'e egal'e, mi neni'o'n kompren'os.

— Mi ĝi'n ne don'as, por ke vi kompren'u. Mi dezir'as rigard'i vi'n, kiam vi leg'os. La supr'o de vi'a naz'o tre agrabl'e si'n mov'as, kiam vi leg'as.

Feniĉka, kiu pen'is deĉifr'i du'on'voĉ'e ĉapitr'o'n “pri la kreozot'o”, ek'rid'is kaj ĵet'is la libr'o'n ... ĝi de'glit'is de la benk'o ter'e'n.

— Plaĉ'as al mi ankaŭ vi'a rid'o, — dir'is Bazarov.

— Las'u!

— Mi am'as aŭskult'i, kiam vi parol'as. Kvazaŭ river'et'o murmur'et'as.

Feniĉka de'turn'is la kap'o'n.

— Kiel strang'a vi est'as! — dir'is ŝi, kaj ŝi'a'j fingr'o'j glit'is sur la flor'o'j. — Por kio vi aŭskult'us mi'n? Vi ja sen'dub'e parol'is kun tiel saĝ'a'j sinjor'in'o'j.

— Eh, Feodosia Nikolavna! Kred'u al mi; ĉiu'j saĝ'a'j sinjor'in'o'j en la mond'o ne valor'as vi'a'n et'a'n kubut'o'n.

— Jen kio'n vi el'pens'is! — murmur'et'is Feniĉka kaj al'prem'is la brak'o'j'n al si.

Bazarov lev'is la libr'o'n de la ter'o.

— Tio est'as libr'o pri la medicin'o, kial vi ĵet'as ĝi'n?

— Pri la medicin'o? — ripet'is Feniĉka kaj si'n turn'is al li. — Ĉu vi sci'as? De la temp'o, kiam vi don'is al mi la gut'o'j'n, ĉu vi memor'as? kiel bon'e dorm'as Mitja! Mi ne sci'as, kiel dank'i vi'n; ver'e, vi est'as tiel bon'a.

— Ĝust'a'dir'e ĉiu kurac'ist'o dev'us est'i pag'at'a, — dir'is Bazarov kun rid'et'o. — La kurac'ist'o'j, vi mem sci'as tio'n, est'as profit'am'a'j hom'o'j.

Feniĉka lev'is al Bazarov si'a'j'n okul'o'j'n, kiu'j ŝajn'is ankoraŭ pli mal'hel'a'j pro la blanket'a re'bril'o, kiu fal'is sur la supr'a'n part'o'n de ŝi'a vizaĝ'o. Ŝi ne sci'is, ĉu li ŝerc'as, aŭ ne.

— Se vi dezir'as, ni kun plezur'o ... Mi dev'os mi'n turn'i al Nikolao Petroviĉ...

— Vi pens'as, ke mi vol'as mon'o'n? — inter'romp'is ŝi'n Bazarov. — Ne, mi vol'as de vi ne mon'o'n.

— Kio'n do? — demand'is Feniĉka.

— Kio'n? — ripet'is Bazarov. — Diven'u!

— Mi ne est'as diven'em'a!

— Do mi dir'os tio'n al vi; mi dezir'as ... unu el ĉi tiu'j roz'o'j.

Feniĉka re'e ek'rid'is kaj eĉ bru'bat'is la man'o'j'n, tiel rid'ind'a ŝajn'is al ŝi la dezir'o de Bazarov. Ŝi rid'is kaj sam'temp'e sent'is si'n flat'it'a. Bazarov fiks'e rigard'is ŝi'n.

— Volont'e, volont'e, — dir'is ŝi fin'e kaj si'n klin'int'e al la benk'o, komenc'is elekt'i roz'o'n. — Kia'n vi dezir'as, ruĝ'a'n aŭ blank'a'n?

— Ruĝ'a'n, kaj ne tro grand'a'n.

Ŝi si'n rekt'ig'is.

— Jen pren'u, — dir'is ŝi, sed tuj re'tir'is la etend'it'a'n man'o'n, mord'is la lip'o'j'n, ek'rigard'is la en'ir'o'n en la laŭb'o'n kaj atent'e aŭskult'is.

— Kio? — demand'is Bazarov. — Nikolao Petroviĉ?

— Ne ... Li for'vetur'is al la kamp'a'j labor'o'j ... ceter'e mi ne tim'as li'n ... sed Paŭlo Petroviĉ ... Ŝajn'is al mi ...

— Kio?

— Ŝajn'is al mi, ke li paŝ'as ĉi tie. Ne ... est'as neni'u. Pren'u. — Feniĉka don'is la roz'o'n al Bazarov.

— Kial vi tim'as Paŭlon Petroviĉ?

— Li ĉiam tim'ig'as mi'n. Li ne parol'as al mi, ne, sed rigard'as iel strang'e. Antaŭ'e vi ĉiam disput'is kun li. Mi ne sci'is, pri kio vi disput'as, sed mi vid'is, ke vi turn'is li'n tiel, kaj tiel ...

Feniĉka montr'is per la man'o'j kiel, laŭ ŝi'a opini'o, Bazarov turn'is Paŭlon Petroviĉ.

Bazarov ek'rid'et'is.

— Kaj se li est'us venk'ant'a mi'n, — demand'is li, — ĉu vi defend'us mi'n?

— Ĉu mi pov'us vi'n defend'i? Sed kontraŭ vi ne facil'a est'as la afer'o.

— Vi pens'as? Mi kon'as man'o'n, kiu pov'us renvers'i mi'n per unu fingr'o, se ĝi dezir'us.

— Kiu est'as ĉi tiu man'o?

— Vi ne sci'as tio'n, ver'e? Flar'u, kiel bel'e odor'as la roz'o, kiu'n vi don'is al mi.

Feniĉka etend'is la kol'o'n kaj proksim'ig'is la vizaĝ'o'n al la flor'o ... La tuk'o de'glit'is de ŝi'a kap'o sur la dors'o'n; ek'bril'is amas'o da nigr'a'j, iom sen'ord'a'j har'o'j.

— Atend'u, mi vol'as flar'i kun vi, — dir'is Bazarov, si'n klin'is kaj fort'e kis'is ŝi'n je la mal'ferm'it'a'j lip'o'j.

Ŝi ek'trem'is, apog'is ambaŭ man'o'j'n sur li'a brust'o, sed ŝi apog'is ili'n mal'fort'e, kaj li pov'is ripet'i kaj daŭr'ig'i si'a'n kis'o'n.

Sek'a tus'o ek'son'is post la siring'o'j. Feniĉka fulm'rapid'e si'n for'ŝov'is al la ali'a ekstrem'o de la benk'o. Aper'is Paŭlo Petroviĉ, iom si'n klin'is, dir'is kun ia koler'a mal'gaj'ec'o: “Vi est'as ĉi tie”, kaj for'ir'is. Feniĉka tuj kun'ig'is ĉiu'j'n roz'o'j'n kaj el'ir'is el la laŭb'o.

— Pek'o est'as de vi'a flank'o, Eŭgen'o Vasiliĉ, — murmur'et'is ŝi, for'ir'ant'e. Sincer'a riproĉ'o est'is aŭd'ebl'a en ŝi'a voĉ'o.

Bazarov re'memor'is la ali'a'n simil'a'n scen'o'n, kaj li ek'sent'is hont'o'n, eĉ mal'estim'o'n, al si mem. Sed li tuj sku'is la kap'o'n, ironi'e gratul'is al si “la imit'o'n de Seladono”, kaj re'ven'is en si'a'n ĉambr'o'n.

Paŭlo Petroviĉ for'las'is la ĝarden'o'n kaj mal'rapid'e paŝ'ant'e, ating'is la arb'ar'o'n. Li rest'is tie sufiĉ'e long'e kaj kiam li re'ven'is por la maten'manĝ'o, Nikolao Petroviĉ kun mal'trankvil'o demand'is li'n, ĉu li est'as san'a: tiel mal'hel'a est'is li'a vizaĝ'o.

— Vi sci'as, ke ia'foj'e mi hav'as dis'flu'o'n de la gal'o, — trankvil'e respond'is Paŭlo Petroviĉ.

XXIV

Post du hor'o'j li frap'is sur la pord'o de Bazarov.

— Mi dev'as pet'i vi'a'n pardon'o'n, ke mi mal'help'as vi'a'j'n scienc'a'j'n okup'o'j'n, — komenc'is li, sid'iĝ'ant'e sur seĝ'o apud la fenestr'o, kaj apog'is ambaŭ man'o'j'n sur bel'a baston'o kun ebur'a ten'il'o (ordinar'e li ir'is sen baston'o): — sed mi est'as dev'ig'it'a pet'i de vi kelk'e da minut'o'j de vi'a temp'o ... ne pli mult'e.

— Mi'a tut'a temp'o est'as al vi'a dispon'o, — respond'is Bazarov, ĉe kiu io tra'kur'is sur la vizaĝ'o, tuj kiam Paŭlo Petroviĉ tra'pas'is la sojl'o'n de la pord'o.

— Sufiĉ'as por mi kvin minut'o'j. Mi ven'is por prezent'i al vi unu demand'o'n.

— Demand'o'n? Pri kio?

— Vol'u komplez'e aŭskult'i mi'n. En la komenc'o de vi'a rest'ad'o en la dom'o de mi'a frat'o, kiam mi ankoraŭ ne rifuz'is al mi la plezur'o'n diskut'i kun vi, mi aŭd'is vi'a'j'n opini'o'j'n pri mult'a'j tem'o'j; sed, kiel mi memor'as, nek inter ni, nek en mi'a ĉe est'o iam nask'iĝ'is diskut'o pri la duel'o'j, pri la duel'o'j ĝeneral'e. Permes'u demand'i vi'n, kia est'as vi'a opini'o pri ili?

Bazarov, kiu lev'iĝ'is renkont'e al Paŭlo Petroviĉ, sid'iĝ'is sur la rand'o de seĝ'o kaj kruc'is la brak'o'j'n.

— Jen mi'a opini'o, — dir'is li, — de la teori'a vid'punkt'o la duel'o est'as sen'senc'aĵ'o; sed de la praktik'a vid'punkt'o — tio est'as ali'a afer'o.

— Tio est'as, vi vol'as dir'i, se mi bon'e kompren'as vi'n, ke kia ajn est'us vi'a teori'a opini'o pri la duel'o, en la praktik'o vi ne permes'us vi'n ofend'i sen postul'i kontent'ig'o'n.

— Vi plen'e diven'is mi'a'n pens'o'n.

— Tre bon'e. Mi ĝoj'as aŭd'i tio'n de vi. Vi'a'j vort'o'j liber'ig'as mi'n de mi'a ne'sci'o...

— De vi'a ne'cert'ec'o, vi vol'as dir'i.

— Ne grav'e; mi uz'as tia'n esprim'o'n, por ke vi kompren'u mi'n; mi ne est'as ... seminari'a rat'o. Vi'a'j vort'o'j liber'ig'as mi'n de mal'ĝoj'a neces'o. Mi decid'is duel'i kun vi.

Bazarov larĝ'e mal'ferm'is la okul'o'j'n.

— Kun mi?

— Nepr'e kun vi.

— Kial? Permes'u demand'i vi'n...

— Mi pov'us klar'ig'i al vi la kaŭz'o'n, — komenc'is Paŭlo Petroviĉ. — Sed mi prefer'as silent'i pri ĝi. Laŭ mi'a gust'o vi est'as super'flu'a tie ĉi; mi ne pov'as trankvil'e vid'i vi'n, mi vi'n mal'estim'as, kaj se tio ne sufiĉ'as al vi ...

La okul'o'j de Paŭlo Petroviĉ ek'bril'is ... ankaŭ tiu'j de Bazarov ek'flam'is.

— Tre bon'e, — respond'is li. — Plu'a'j klar'ig'o'j est'as super'flu'a'j. Vi'n atak'is subit'a kapric'o prov'i sur mi vi'a'n kavalir'a'n ard'ec'o'n. Mi pov'us rifuz'i al vi la plezur'o'n, sed se vi dezir'as ...

— Mi kor'e dank'as vi'n, — respond'is Paŭlo Petroviĉ. — Mi do pov'as nun esper'i, ke vi akcept'os mi'a'n provok'o'n kaj ne dev'ig'os mi'n uz'i super'fort'a'j'n rimed'o'j'n.

— Tio est'as, sen alegori'o'j, ĉi tiu'n baston'o'n? — kun mal'varm'a sang'o respond'is Bazarov. — Vi est'as tut'e prav'a. Vi tut'e ne bezon'as ofend'i mi'n. Ceter'e, tio ne est'us tut'e sen'danĝer'a. Vi pov'as rest'i ĝentelmeno. Mi akcept'as vi'a'n provok'o'n kiel ĝentelmeno.

— Perfekt'e, — respond'is Paŭlo Petroviĉ kaj star'ig'is la baston'o'n en angul'o. — Rest'as dir'i kelk'e da vort'o'j pri la kondiĉ'o'j de ni'a duel'o, sed antaŭ'e mi dezir'us ek'sci'i, ĉu vi opini'as formal'e neces'a ŝajn'ig'i mal'pac'a'n disput'o'n, kiu pov'as est'i pretekst'o al mi'a provok'o?

— Ne, ni las'u la formal'aĵ'o'j'n.

— Tia est'as ankaŭ mi'a opini'o. Super'flu'e ankaŭ est'as fund'e esplor'i la ver'a'j'n kaŭz'o'j'n de ni'a konflikt'o. Ni mal'am'as unu la ali'a'n. Ĉu tio ne sufiĉ'as?

— Ĉu tio ne sufiĉ'as? — ripet'is ironi'e Bazarov.

— Kio koncern'as la kondiĉ'o'j'n de la duel'o, ĉar ni ne hav'os sekundant'o'j'n ... kie ni pov'us pren'i ili'n?

— Efektiv'e, kie ni pov'us pren'i ili'n?

— Mi hav'as la honor'o'n propon'i al vi jen'o'n: la duel'o hav'os lok'o'n morgaŭ maten'e, je la ses'a hor'o ekzempl'e, post la arb'ar'o, je pistol'et'o'j; la barier'o je dek paŝ'o'j ...

— Je dek paŝ'o'j? bon'e; tio est'as inter'spac'o, sufiĉ'a por ni'a mal'am'o.

— Ok, se vi dezir'as?

— Bon'e, kial ne?

— Ni paf'os du'foj'e; por ĉia okaz'o ĉiu el ni met'os en si'a'n poŝ'o'n leter'o'n, en kiu li mem kulp'ig'os si'n pri si'a mort'o.

— Kun tio mi ne tut'e konsent'as, — respond'is Bazarov. — Tio tro simil'as franc'a'n roman'o'n, tio ne ŝajn'os ver'simil'a.

— Ebl'e. Tamen vi konsent'u, ke ne est'as agrabl'e est'i suspekt'at'a je mort'ig'o?

— Mi konsent'as. Sed ekzist'as rimed'o por evit'i ĉi tiu'n mal'agrabl'a'n akuz'o'n. Ni ne hav'os sekundant'o'j'n, sed ni pov'as hav'i atest'ant'o'n.

— Nom'e kiu'n? permes'u demand'i vi'n.

— Petron.

— Kiu'n Petron?

— La lake'o'n de vi'a frat'o. Li est'as hom'o, star'ant'a sur la nivel'o de la modern'a progres'o, kaj plen'um'os si'a'n rol'o'n kun la tut'a “comme il faut”, neces'a en tia'j okaz'o'j.

— Ŝajn'as al mi, ke vi ŝerc'as, estim'at'a sinjor'o.

— Tut'e ne. Konsider'int'e mi'a'n propon'o'n, vi ven'os al la konklud'o, ke ĝi est'as plen'a de prudent'o kaj simpl'ec'o. Oni ne pov'as kaŝ'i alen'o'n en sak'o, kaj mi pren'as sur mi'n prepar'i li'n konform'e al la cirkonstanc'o kaj al'konduk'i li'n al la kamp'o de la batal'o.

— Vi daŭr'ig'as la ŝerc'o'n, — dir'is Paŭlo Petroviĉ, lev'iĝ'ant'e de la seĝ'o. — Sed post la afabl'a pret'ec'o, kiu'n vi ĵus montr'is, mi ne hav'as la rajt'o'n far'i mal'facil'aĵ'o'j'n ... Do ĉio est'as aranĝ'it'a ... Ĉu vi posed'as pistol'et'o'j'n?

— Por kio mi hav'us ili'n, Paŭlo Petroviĉ, mi ne est'as milit'ist'o.

— En tia okaz'o mi propon'as al vi mi'a'j'n. Vi pov'as kred'i al mi, ke jam dum kvin jar'o'j mi ne uz'is ili'n.

— Jen trankvil'ig'a nov'aĵ'o.

Paŭlo Petroviĉ pren'is si'a'n baston'o'n ...

— Nun, estim'at'a sinjor'o, rest'as nur dank'i vi'n kaj vi'n las'i al vi'a'j okup'o'j. Mi hav'as la honor'o'n adiaŭ'i vi'n.

— Ĝis agrabl'a re'vid'o, mi'a estim'at'a sinjor'o, — dir'is Bazarov, akompan'ant'e la gast'o'n al la pord'o.

Paŭlo Petroviĉ el'ir'is kaj Bazarov star'is moment'o'n antaŭ la pord'o kaj subit'e ek'kri'is: “La diabl'o mi'n pren'u! Kiel bel'e kaj kiel mal'saĝ'e! Kia'n komedi'o'n ni lud'is! Instru'it'a'j hund'o'j tiel danc'as sur la post'a'j pied'o'j. Sed ne ebl'e est'is rifuz'i; ali'e li ek'bat'us mi'n kaj tiam ... (Bazarov pal'iĝ'is ĉe ĉi tiu pens'o; li'a tut'a fier'ec'o eksplod'is.) Tiam mi sufok'us li'n, kiel kat'id'o'n.” Li re'ven'is al si'a mikroskop'o, sed li'a kor'o est'is ekscit'it'a, kaj la trankvil'ec'o, neces'a por la observ'o'j, mal'aper'is. Li vid'is ni'n hodiaŭ — pens'is li — sed ĉu li vol'as est'i defend'ant'o de l’ frat'o? Ceter'e, tiom da kri'o pro unu kis'o? Ĉi tie est'as kaŝ'it'a io ali'a. Ĉu li mem am'as ŝi'n? Kompren'ebl'e, li am'as; tio est'as klar'a, kiel la tag'o. “Kia implik'o! Mal'bel'a afer'o!” dir'is li fin'e, “mal'bel'a, de kiu ajn flank'o oni ĝi'n rigard'as. Unu'e, oni dev'os sub'met'i si'a'n frunt'o'n al la kugl'o'j kaj en ĉiu okaz'o for'vetur'i; post'e ... Arkadi'o ... kaj la bon'ul'o Nikolao Petroviĉ. Mal'bel'a, mal'bel'a afer'o.”

La tag'o pas'is ankoraŭ pli trankvil'e kaj mal'rapid'e ol ordinar'e. Feniĉka kvazaŭ mal'aper'is de la mond'o; ŝi sid'is en si'a ĉambr'o, kiel mus'o en si'a tru'o. Nikolao Petroviĉ hav'is embaras'it'a'n mien'o'n. Oni sci'ig'is al li, ke en li'a tritik'o, sur kiu li fond'is grand'a'j'n esper'o'j'n, aper'is lol'o. Paŭlo Petroviĉ prem'eg'is ĉiu'j'n, eĉ Prokofiĉon, per si'a glaci'a afabl'ec'o. Bazarov komenc'is skrib'i leter'o'n al si'a patr'o, sed dis'ŝir'is ĝi'n kaj ĵet'is sub la tabl'o'n. “Se mi mort'os, ili ek'sci'os, — pens'is li; — sed mi ne mort'os. Ne, ankoraŭ long'e mi vag'os en la mond'o”. Li ordon'is al Petro, ke li ven'u al li en la morgaŭ'a tag'o, ĉe la tag'iĝ'o, por tre grav'a afer'o; Petro imag'is, ke li vol'as pren'i li'n kun si Peterburgon. Bazarov kuŝ'iĝ'is mal'fru'e, la tut'a'n nokt'o'n turment'is li'n strang'a'j sonĝ'o'j ... Sinjor'in'o Odincov rond'ir'is antaŭ li, ŝi est'is sam'temp'e li'a patr'in'o, ŝi'n sekv'is kat'in'o kun nigr'a'j et'a'j lip'har'o'j, tiu kat'in'o est'is Feniĉka; Paŭlo Petroviĉ aper'is en la form'o de grand'a arb'ar'o, kaj tamen li dev'is duel'i kontraŭ li. Petro vek'is li'n je la kvar'a hor'o; li tuj si'n vest'is kaj el'ir'is kun li.

La maten'o est'is bel'a kaj freŝ'a; mal'grand'a'j, mult'kolor'a'j nub'et'o'j kovr'is kvazaŭ per si'a'j vil'o'j la hel'e blu'a'n ĉiel'o'n; et'a ros'o trem'is sur la foli'o'j kaj herb'o'j, arĝent'e bril'is sur la arane'a'j ret'o'j; la mal'sek'a, mal'hel'a ter'o, ŝajn'e, ankoraŭ konserv'is post'e'sign'o'j'n de la maten'ruĝ'o; de la tut'a ĉiel'o la alaŭd'o'j verŝ'is si'a'j'n kant'o'j'n. Bazarov ating'is la arb'ar'o'n, sid'iĝ'is en la ombr'o ĉe ĝi'a rand'o kaj nur tiam sci'ig'is al Petro, kia'n serv'o'n li atend'as de li. La civiliz'it'a'n lake'o'n ek'reg'is mort'a tim'o; sed Bazarov trankvil'ig'is li'n per la cert'ig'o, ke li dev'os far'i neni'o'n pli, ol star'i flank'e kaj rigard'i de mal'proksim'e, kaj ke li sub'met'as si'n al neni'u respond'ec'o. “Sed pri'pens'u”, al'don'is li, “kia'n grav'a'n rol'o'n vi lud'os!” Petro dis'etend'is la man'o'j'n, mal'lev'is la kap'o'n kaj kun verd'a vizaĝ'o si'n apog'is sur betul'o.

La voj'o de Marin'o ark'e ĉirkaŭ'is la arb'ar'o'n; subtil'a polv'o kuŝ'is sur ĝi, ankoraŭ de la hieraŭ'a tag'o ne tuŝ'it'a de rad'o aŭ pied'o. Bazarov ne'vol'e direkt'is si'a'n rigard'o'n sur ĉi tiu'n voj'o'n, de'ŝir'is kaj mord'is herb'o'n kaj sen'ĉes'e ripet'is al si: “Kia sen'senc'aĵ'o!” La maten'a mal'varm'et'o dev'ig'is li'n kelk'e da foj'o'j ek'trem'i ... Petro mal'gaj'e ek'rigard'is li'n, sed Bazarov nur ek'rid'et'is: li ne tim'is.

Ĉeval'a'j paŝ'o'j ek'son'is sur la voj'o ... Kamp'ar'an'o aper'is de post la arb'o'j. Li pel'is antaŭ si du ĉeval'o'j'n, kies pied'o'j est'is lig'it'a'j, kaj preter'pas'ant'e Bazarovon, iel strang'e ek'rigard'is li'n, ne de'met'ant'e la ĉap'o'n, kio konfuz'is Petron kiel mal'bon'a antaŭ'sign'o. Jen ankaŭ li fru'e lev'iĝ'is, pens'is Bazarov, sed almenaŭ por util'a afer'o; kaj ni?

— Ŝajn'as, ke la sinjor'o ven'as, — subit'e murmur'et'is Petro.

Bazarov lev'is la kap'o'n kaj ek'vid'is Paŭlon Petroviĉ. En mal'pez'a jak'o el kvadrat'it'a ŝtof'o kaj en pantalon'o blank'a kiel neĝ'o, li rapid'e paŝ'is sur la voj'o; sub la brak'o li port'is kest'et'o'n, ĉirkaŭ'volv'it'a'n per verd'a drap'o.

— Pardon'u, ŝajn'as, ke mi dev'ig'is vi'n atend'i, — dir'is li, salut'ant'e unu'e Bazarovon kaj post'e Petron, en kiu li en tiu ĉi moment'o estim'is i'o'n kvazaŭ sekundant'o'n. — Mi ne vol'is vek'i mi'a'n lake'o'n.

— Ne grav'e, — respond'is Bazarov: — ankaŭ ni ĵus ven'is.

— Tiom pli bon'e! — Paŭlo Petroviĉ ĉirkaŭ'rigard'is. — Oni vid'as neniu'n, neni'u mal'help'os ni'n ... Ni pov'as komenc'i?

— Ni komenc'u.

— Nov'a'j'n klar'ig'o'j'n, mi supoz'as, vi ne postul'as?

— Mi ne postul'as.

— Ĉu vi vol'as ŝarĝ'i? — demand'is Paŭlo Petroviĉ, el'pren'ant'e la pistol'et'o'j'n el la kest'et'o.

— Ne; ŝarĝ'u vi mem, kaj mi mezur'os la paŝ'o'j'n. Mi hav'as pli long'a'j'n krur'o'j'n, — al'don'is Bazarov kun rid'et'o. — Unu, du, tri.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, — mal'facil'e balbut'is Petro (li trem'is, kvazaŭ li hav'us febr'o'n): — Far'u, kio'n vi vol'as, sed mi for'ir'os.

— Kvar ... kvin ...

— Mal'proksim'iĝ'u, amik'o, mal'proksim'iĝ'u iom. Vi pov'as eĉ star'iĝ'i post arb'o kaj ŝtop'i al vi la orel'o'j'n, sed ne kovr'u la okul'o'j'n. Se iu fal'os, al'kur'u li'n lev'i ... Ses ... sep ... ok ... — Bazarov halt'is. — Sufiĉ'e? — demand'is li, si'n turn'ant'e al Paŭlo Petroviĉ: — ebl'e ankoraŭ du paŝ'o'j'n?

— Kiel vi vol'as, — respond'is Paŭlo Petroviĉ, en'ig'ant'e la du'a'n kugl'o'n.

— Bon'e, ni al'don'u ankoraŭ du paŝ'o'j'n. — Bazarov far'is per la pint'o de l’ ŝu'o strek'o'n sur la ter'o. — Jen la barier'o. Sed kiom da paŝ'o'j ĉiu el ni dev'as mal'proksim'iĝ'i de la barier'o? Tio est'as ankaŭ grav'a. Hieraŭ ni tio'n ne diskut'is.

— Dek, mi supoz'as, — respond'is Paŭlo Petroviĉ, don'ant'e al Bazarov ambaŭ pistol'et'o'j'n. — Vol'u komplez'e elekt'i.

— Mi far'os al vi la komplez'o'n. Sed konsent'u, Paŭlo Petroviĉ, ke ni'a duel'o est'as ekster'ordinar'a ĝis rid'ind'ec'o. Vi rigard'u nur la fizionomi'o'n de ni'a sekundant'o.

— Vi daŭr'ig'as la ŝerc'o'j'n, — respond'is Paŭlo Petroviĉ. — Mi ne ne'as la strang'ec'o'n de ni'a duel'o, sed mi opini'as mi'a dev'o avert'i vi'n, ke mi intenc'as duel'i serioz'e. A bon etendeur, salut!

— Oh, mi ne dub'as, ke ni decid'iĝ'is eksterm'i unu la ali'a'n; sed kial ne rid'i iom kaj ne kun'ig'i utile dulci? Vi vid'as: vi al mi franc'e, kaj mi al vi latin'e.

— Mi duel'os serioz'e, — respond'is Paŭlo Petroviĉ kaj ir'is sur si'a'n lok'o'n. Bazarov, si'a'flank'e, kalkul'is dek paŝ'o'j'n de la barier'o kaj halt'is.

— Vi est'as pret'a? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Perfekt'e.

— Antaŭ'e'n!

Bazarov mal'rapid'e ir'is antaŭ'e'n kaj Paŭlo Petroviĉ far'is la sam'o'n, met'int'e la mal'dekstr'a'n man'o'n en la poŝ'o'n, kaj iom post iom lev'is la tub'o'n de la pistol'et'o ... “Li cel'as rekt'e en mi'a'n naz'o'n”, pens'is Bazarov, “kaj kiel zorg'e li ferm'et'as la okul'o'n, rab'ist'o! Tamen tio ne est'as agrabl'a sent'o. Mi rigard'os la ĉen'o'n de li'a poŝ'horloĝ'o”, ... Io akr'e ek'zum'is eĉ la orel'o de Bazarov kaj en la sam'a moment'o ek'son'is paf'o. “Mi aŭd'is, do mi ne est'as traf'it'a, li hav'is la temp'o'n ek'pens'i.” Li far'is ankoraŭ unu paŝ'o'n kaj ne cel'ant'e prem'is la risort'o'n.

Paŭlo Petroviĉ iom ek'trem'is kaj kapt'is si'a'n tibi'o'n per la man'o. Sang'o flu'et'is sur li'a blank'a pantalon'o.

Bazarov ĵet'is flank'e'n la pistol'et'o'n kaj proksim'iĝ'is al si'a kontraŭ'ul'o.

— Vi est'as vund'it'a? — demand'is li.

— Vi hav'is la rajt'o'n al'vok'i mi'n ĝis la barier'o, — dir'is Paŭlo Petroviĉ, — kaj la vund'o est'as bagatel'a. Laŭ la inter'konsent'o ĉiu el ni hav'as ankoraŭ unu paf'o'n.

— Ne, pardon'u, ni las'u ĝi'n por ali'a okaz'o, — respond'is Bazarov kaj sub'ten'is Paŭlon Petroviĉ, kiu komenc'is pal'iĝ'i. — Nun mi ne est'as plu duel'ant'o, sed kurac'ist'o, kaj antaŭ ĉio mi dev'as esplor'i la vund'o'n. Petro, ven'u ĉi tie'n, Petro! Kie vi kaŝ'is vi'n?

— Ĉio ĉi est'as bagatel'o ... Nenies help'o'n mi bezon'as, — dir'is Paŭlo Petroviĉ, apart'ig'ant'e la vort'o'j'n, — kaj ni ... dev'as ... re'e ...

Li vol'is ek'tir'i si'a'n lip'har'o'n, sed li'a man'o mal'fort'iĝ'is, la okul'o'j vual'iĝ'is kaj li perd'is la konsci'o'n.

— Jen surpriz'o! Sven'o! Pro kio! — ne'vol'e ek'kri'is Bazarov, mal'lev'ant'e la vund'it'o'n sur la herb'o'n. — Ni rigard'u, kio est'as? — Li pren'is si'a'n naz'tuk'o'n, viŝ'is la sang'o'n, palp'is ĉirkaŭ la vund'o ... — La ost'o est'as sen'difekt'a, — murmur'is li tra la dent'o'j — la kugl'o en'iĝ'is ne profund'e, nur unu muskol'o, vastus externus, est'as tuŝ'it'a. Post tri semajn'o'j li pov'os danc'i! ... Tamen li sven'is! Ah, ĉi tiu'j nerv'a'j hom'o'j! Kiel mal'dik'a est'as li'a haŭt'o.

— Mort'ig'it'a? — ek'son'is post li'a dors'o la trem'ant'a voĉ'o de Petro.

Bazarov si'n turn'is.

— Ir'u, al'port'u akv'o'n plej rapid'e, amik'o, li viv'os pli long'e ol ni.

Sed la perfekt'ig'it'a serv'ist'o, ŝajn'e, ne kompren'is li'a'j'n vort'o'j'n kaj rest'is sen'mov'a. Paŭlo Petroviĉ iom post iom mal'ferm'is la okul'o'j'n. “Li agoni'as!” murmur'et'is Petro kaj far'is la sign'o'n de l’ kruc'o.

— Vi est'as prav'a ... Kia mal'saĝ'a fizionomi'o! — dir'is la vund'it'a ĝentelmeno, pen'ant'e rid'et'i.

— Kur'u, al'port'u akv'o'n, mil diabl'o'j! — ek'kri'is Bazarov.

— Tio est'as super'flu'a. Tio est'is moment'a vertige ... Help'u mi'n sid'iĝ'i ... jen tiel ... Sufiĉ'as bandaĝ'i ĉi tiu'n grat'aĵ'o'n per io ajn, kaj mi pied'e ir'os hejm'e'n, aŭ oni pov'as send'i por mi kaleŝ'et'o'n. Duel'o, permes'u dir'i tio'n al vi, ne ripet'iĝ'as. Vi kondut'is nobl'e ... hodiaŭ, hodiaŭ, not'u tio'n.

— Pri la temp'o pas'int'a sen'util'e est'as re'memor'i, — respond'is Bazarov, — kaj kio koncern'as la est'ont'a'n, pri ĝi ankaŭ super'flu'e est'us zorg'i, ĉar mi intenc'as sen'prokrast'e prepar'i mi'a'j'n pak'aĵ'o'j'n. Permes'u, mi nur bandaĝ'os vi'a'n pied'o'n; vi'a vund'o ne est'as danĝer'a, tamen oni dev'as halt'ig'i la sang'o'n. Sed antaŭ ĉio mi dev'as re'konsci'ig'i ĉi tiu'n est'aĵ'o'n.

Bazarov sku'is Petron je la kol'um'o kaj send'is li'n ven'ig'i kaleŝ'et'o'n.

— Ne tim'ig'u mi'a'n frat'o'n, — dir'is al li Paŭlo Petroviĉ, — neni'o'n raport'u al li.

Petro ek'kur'is galop'e; atend'ant'e li'a'n re'ven'o'n, ambaŭ kontraŭ'ul'o'j sid'is la ter'o kaj silent'is. Paŭlo Petroviĉ pen'is ne rigard'i Bazarovon; li ne vol'is pacifi kun li; li hont'is pro si'a flam'em'o, pro si'a mal'sukces'o, hont'is pro la tut'a afer'o, kvankam li sent'is, ke ĝi ne pov'is fin'ig'i pli feliĉ'e. “Almenaŭ li liber'ig'os ni'n de si'a person'o, — konsol'is li si'n mem, — ankaŭ tio est'as gajn'o”. La silent'o daŭr'is, pez'a kaj mal'agrabl'a. Ambaŭ kontraŭ'ul'o'j est'is embaras'it'a'j. Ĉiu el ili est'is cert'a, ke la ali'a kompren'as li'n. Por amik'o'j tia konsci'o est'as agrabl'a kaj tre mal'agrabl'a por mal'amik'o'j, precip'e kiam oni pov'as nek klar'ig'i la afer'o'n, nek dis'ir'i.

— Ĉu ne tro fort'e mi bandaĝ'is vi'a'n pied'o'n? — demand'is fin'e Bazarov.

— Ne, tut'e ne, — respond'is Paŭlo Petroviĉ kaj post moment'o al'don'is: — Mi'a'n frat'o'n ne ebl'e est'os tromp'i, ni dev'as dir'i al li, ke ni mal'pac'iĝ'is kaŭz'e de politik'a problem'o.

— Tre bon'e, — respond'is Bazarov. — Vi pov'as dir'i, ke mi insult'is ĉiu'j'n angl'omen'o'j'n.

— Perfekt'e. Kio'n pens'as pri ni, laŭ vi'a opini'o, ĉi tiu hom'o? — daŭr'ig'is Paŭlo Petroviĉ, montr'ant'e la sam'a'n kamp'ar'an'o'n, kiu kelk'e da minut'o'j antaŭ la duel'o pel'is preter Bazarov la ĉeval'o'j'n, kaj re'ven'ant'e sur la sam'a voj'o, rimark'is la sinjor'o'j'n, de'met'is la ĉap'o'n kaj flank'ir'is.

— Kiu pov'as sci'i! — respond'is Bazarov, — plej kred'ebl'e li pens'as pri neni'o. La rus'a kamp'ar'an'o est'as la sam'a mister'a ne'kon'at'o, pri kiu tiel mult'e skrib'is sinjor'in'o Radcliffe. Kiu pov'as kompren'i li'n! Li mem si'n ne kompren'as.

— Jen kia est'as vi'a opini'o! — komenc'is Paŭlo Petroviĉ kaj subit'e ek'kri'is: — Rigard'u, kia'n mal'saĝ'aĵ'o'n far'is vi'a Petro! Mi'a frat'o galop'as tie'n ĉi!

Bazarov si'n de'turn'is kaj ek'vid'is la pal'a'n vizaĝ'o'n de Nikolao Petroviĉ, kiu sid'is en la kaleŝ'et'o. Li de'salt'is, antaŭ ol la ĉeval'o'j halt'is, kaj si'n ĵet'is al la frat'o.

— Kio'n tio signif'as? — dir'is li per trem'ant'a voĉ'o. — Eŭgen'o Vasiliĉ, pro Di'o, kio okaz'is?

— Neni'o, — respond'is Paŭlo Petroviĉ, — tut'e sen'bezon'e oni mal'trankvil'ig'is vi'n. Mi iom mal'pac'iĝ'is kun sinjor'o Bazarov, kaj mi est'as iom pun'it'a.

— Sed la motiv'o?

— Kiel klar'ig'i tio'n al vi? Sinjor'o Bazarov ne'respekt'e dir'is i'o'n pri sir Robert Peel. Mi rapid'as al'don'i, ke en la tut'a afer'o mi sol'a est'as kulp'a, kaj ke sinjor'o Bazarov kondut'is plej nobl'e. Mi provok'is li'n.

— Grand'a Di'o, mi vid'as sang'o'n!

— Vi supoz'is, ke en mi'a'j vejn'o'j flu'as akv'o? Sed tiu ĉi sang'el'las'o eĉ est'as util'a por mi. Ĉu ne ver'e, doktor'o? Help'u mi'n sid'iĝ'i en la kaleŝ'et'o, kaj for'pel'u la melankoli'o'n. Morgaŭ mi est'os san'a. Jen tiel, mi dank'as vi'n. Antaŭ'e'n, koĉer'o!

Nikolao Petroviĉ sekv'is pied'ir'e; Bazarov rest'is iom mal'antaŭ'e ...

— Mi dev'as pet'i vi'n, zorg'i pri mi'a frat'o, — dir'is al li Nikolao Petroviĉ, — ĝis kiam oni ven'ig'os de la urb'o ali'a'n kurac'ist'o'n.

Bazarov silent'e klin'is la kap'o'n.

Post unu hor'o Paŭlo Petroviĉ jam kuŝ'is en la lit'o, kun la pied'o bandaĝ'it'a laŭ la regul'o'j de la art'o. La tut'a dom'o est'is ekscit'it'a: Feniĉka preskaŭ sven'is, Nikolao Petroviĉ sen'vort'e tord'is si'a'j'n man'o'j'n kaj Paŭlo Petroviĉ rid'is, ŝerc'is, precip'e kun Bazarov; li sur'met'is delikat'a'n batist'a'n ĉemiz'o'n elegant'a'n maten'a'n jak'o'n kaj fez'o'n, ne permes'is, ke oni mal'lev'u la kurten'o'j'n kaj komik'e plend'is pri la neces'o si'n de'ten'i de la manĝ'o.

Antaŭ la nokt'o li iom ek'febr'is kaj hav'is kap'dolor'o'n. Ven'is kurac'ist'o el la urb'o. (Nikolao Petroviĉ ne obe'is la postul'o'n de l’ frat'o, kaj Bazarov mem ne dezir'is tio'n; li sid'is la tut'a'n tag'o'n flav'a de la koler'o en si'a ĉambr'o kaj nur por plej mal'long'a temp'o venad'is al la mal'san'ul'o; du'foj'e li renkont'is Feniĉkan, sed ŝi for'kur'is de li kun terur'o.) La nov'a kurac'ist'o konsil'is re'freŝ'ig'a'n trink'aĵ'o'n kaj jes'ig'is la asert'o'n de Bazarov, ke neni'u danĝer'o minac'as. Nikolao Petroviĉ dir'is al li, ke li'a frat'o si'n vund'is mem pro ne'si'n'gard'em'o; la kurac'ist'o respond'is: “hm!” sed ricev'int'e 25 rubl'o'j'n en arĝent'a mon'o, al'don'is:

— Ver'e, tio oft'e okaz'as, jes.

Neni'u en la dom'o si'n sen'vest'ig'is kaj kuŝ'iĝ'is. Nikolao Petroviĉ ĉiu'minut'e en'ir'is sur la pied'fingr'o'j en la ĉambr'o'n de l’ frat'o kaj sam'e el'ir'is. La vund'it'o dorm'et'is de temp'o al temp'o, i'o'n ĝem'is, dir'is al li franc'e: “couchez-vous”, kaj pet'is i'o'n por trink'i. Nikolao Petroviĉ dev'ig'is unu foj'o'n Feniĉkan al'port'i al li glas'o'n da limonad'o; Paŭlo Petroviĉ fiks'e ŝi'n ek'rigard'is kaj trink'is ĝis la last'a gut'o. Antaŭ la maten'o la febr'o iom pli'fort'iĝ'is, la vund'it'o iom delir'is. Komenc'e Paŭlo Petroviĉ dir'is ne kun'ig'ebl'a'j'n vort'o'j'n; post'e li subit'e mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj ek'vid'int'e la frat'o'n ĉe si'a lit'o, zorg'em'e klin'it'a'n al li, li dir'is:

— Ĉu ne ver'e, Nikolao, Feniĉka hav'as en si i'o'n komun'a'n kun Nelly?

— Kun kia Nelly, Paŭlo!

— Kiel vi pov'as demand'i? Kun la princ'in'o P... Precip'e en la supr'a part'o de la vizaĝ'o. C’est de la méme famille.

Nikolao Petroviĉ respond'is neni'o'n kaj intern'e mir'is pri la viv'ec'o de la mal'nov'a'j sent'o'j de la hom'a kor'o.

“Jen kiam ĝi el'naĝ'is sur la supr'aĵ'o'n”, pens'is li.

— Ah, kiel mi am'as ĉi tiu'n est'aĵ'o'n tiel sen'signif'a'n! — ĝem'is Paŭlo Petroviĉ, sopir'e met'ant'e la man'o'j'n sub la kap'o'n. — Mi ne toler'os, ke ĉi brav'aĉ'ul'o kuraĝ'u tuŝ'i... — murmur'et'is li post kelk'e da minut'o'j.

Nikolao Petroviĉ nur ek'sopir'is; li eĉ ne suspekt'is, kiu'n koncern'is la vort'o'j.

Bazarov ven'is al li en la sekv'int'a tag'o je la ok'a hor'o. Li jam en'pak'is ĉio'n kaj liber'ig'is ĉiu'j'n si'a'j'n ran'o'j'n, insekt'o'j'n kaj bird'o'j'n.

— Vi ven'is adiaŭ'i mi'n? — dir'is Nikolao Petroviĉ, lev'iĝ'ant'e renkont'e al li.

— Jes.

— Mi kompren'as vi'n kaj plen'e aprob'as. Mi'a kompat'ind'a frat'o, cert'e, est'as kulp'a: pro tio li est'as pun'it'a. Li mem dir'is al mi, ke li met'is vi'n en ne'ebl'ec'o'n ag'i ali'e. Mi kred'as, ke vi ne pov'is evit'i ĉi tiu'n duel'o'n, kiu ... kiu part'e pov'as est'i klar'ig'it'a per la konstant'a antagonism'o de vi'a'j reciprok'a'j opini'o'j. (Nikolao Petroviĉ implik'iĝ'is en si'a'j vort'o'j.) Mi'a frat'o est'as hom'o de la mal'nov'a temp'o, li est'as flam'em'a kaj obstin'a ... Ni dank'u Di'o'n, ke la afer'o tiel fin'iĝ'is. Mi far'is ĉio'n por mal'help'i la dis'vast'ig'o'n de la fam'o.

— Mi las'os al vi mi'a'n adres'o'n por la okaz'o, se la fakt'o hav'os sekv'o'j'n, — dir'is Bazarov per indiferent'a ton'o.

— Mi esper'as, ke ĉio glat'e pas'os, Eŭgen'o Vasiliĉ ... Mi tre bedaŭr'as, ke vi'a gast'ad'o en mi'a dom'o hav'is ... tia'n fin'o'n. Tio est'as tiom pli mal'agrabl'a, ke Arkadi'o ...

— Mi kred'ebl'e vid'os li'n, — inter'romp'is Bazarov, kiu'n ĉiam mal'pacienc'ig'is ĉiu'j “klar'ig'o'j”, kaj “deklar'o'j”; — se ne, mi pet'as, vol'u komplez'e salut'i li'n en mi'a nom'o kaj esprim'i mi'a'n bedaŭr'o'n.

— Ankaŭ mi pet'as ... — respond'is Nikolao Petroviĉ kun salut'o. Sed Bazarov ne atend'is la fin'o'n de la fraz'o kaj for'ir'is.

Ek'sci'int'e pri la baldaŭ'a for'vetur'o de Bazarov, Paŭlo Petroviĉ esprim'is la dezir'o'n vid'i li'n kaj prem'is li'a'n man'o'n. Sed Bazarov ankaŭ en tiu ĉi moment'o rest'is mal'varm'a kiel glaci'o; li kompren'is, ke Paŭlo Petroviĉ vol'is lud'i la rol'o'n de grand'anim'a vir'o. Li ne sukces'is adiaŭ'i Feniĉkan: li pov'is nur inter'ŝanĝ'i kun ŝi rigard'o'n tra la fenestr'o. Ŝi'a vizaĝ'o ŝajn'is al li mal'ĝoj'a. “Kiu sci'as, ĉu ŝi ne tro serioz'e rigard'as la afer'o'n! — dir'is li al si mem. — Nu, ŝi iel konsol'os si'n!” Petro est'is tiel kor'tuŝ'it'a, ke li plor'is sur li'a ŝultr'o, ĝis Bazarov trankvil'ig'is li'n per la demand'o: “Ĉu vi'a'j okul'o'j ne est'is plant'it'a'j en mal'sek'a lok'o?” Duniaŝa dev'is for'kur'i en la arb'ar'o'n, por kaŝ'i si'a'n emoci'o'n. La kulp'ul'o de la tut'a mal'ĝoj'o sur'ir'is la vetur'il'o'n kaj ek'fum'is cigar'o'n. Kiam sur la kvar'a verst'o ĉe kurb'ig'o de la voj'o last'foj'e si'n etend'is antaŭ li'a'j okul'o'j la lini'o de la konstru'aĵ'o'j de Marin'o kun la nov'a sinjor'a dom'o, li nur kraĉ'is kaj murmur'ant'e: “Mal'ben'it'a'j sinjor'a'j id'o'j”, pli fort'e si'n ĉirkaŭ'volv'is per la mantel'o.

La stat'o de Paŭlo Petroviĉ baldaŭ pli'bon'iĝ'is; sed li dev'is rest'i en la lit'o ĉirkaŭ unu semajn'o'n. Li sufer'is si'a'n “mal'liber'ig'o'n”, kiel li nom'is ĝi'n, sufiĉ'e pacienc'e, sed ofer'is tro da zorg'o'j al la tualet'o kaj sen'ĉes'e ordon'is brul'ig'i odekolonon. Nikolao Petroviĉ leg'is al li la gazet'o'j'n; Feniĉka serv'is al li, kiel ordinar'e, al'port'is buljon'o'n, limonad'o'n, mol'e kuir'it'a'j'n ov'o'j'n, te'o'n; sed sekret'a terur'o ek'reg'is ŝi'n ĉiu'foj'e, kiam ŝi en'ir'is en li'a'n ĉambr'o'n. La ne'atend'it'a ag'o de Paŭlo Petroviĉ tim'ig'is ĉiu'j'n en la dom'o kaj ŝi'n pli ol la ali'a'j'n; sol'e Prokofiĉ ne konfuz'iĝ'is kaj vast'e rakont'is, ke ankaŭ en li'a temp'o la sinjor'o'j duel'is, “sed nobl'a'j sinjor'o'j unu kontraŭ ali'a, kaj tia'j'n vag'ul'o'j'n oni ordon'us, pro ili'a brav'aĉ'o, vip'i en la stal'o.”

La konscienc'o preskaŭ neni'o'n riproĉ'is al Feniĉka; sed la pens'o pri la ver'a kaŭz'o de la konflikt'o ia'foj'e turment'is ŝi'n; Paŭlo Petroviĉ rigard'is ŝi'n iel strang'e ... eĉ, turn'int'e al li si'a'n dors'o'n, ŝi sent'is sur si li'a'n rigard'o'n. Ŝi mal'gras'iĝ'is pro la konstant'a intern'a mal'trankvil'o kaj, kiel tio oft'e okaz'as, far'iĝ'is ankoraŭ pli bel'a.

Foj'e maten'e Paŭlo Petroviĉ si'n sent'is mult'e pli bon'e kaj trans'ir'is de la lit'o sur la sof'o'n, kaj Nikolao Petroviĉ, demand'int'e pri li'a fart'o, for'ir'is en la draŝ'ej'o'n. Feniĉka al'port'is tas'o'n da te'o, kaj met'int'e ĝi'n sur la tabl'o'n, vol'is for'ir'i. Paŭlo Petroviĉ halt'ig'is ŝi'n.

— Kie'n vi tiel rapid'as, Feodosia Nikolavna, — komenc'is li; — ĉu vi hav'as i'o'n por far'i?

— Ne ... Mi dev'as tie verŝ'i te'o'n.

— Duniaŝa far'os tio'n anstataŭ vi; sid'u iom apud mal'san'a hom'o. Ceter'e, mi dev'as inter'parol'i kun vi.

Feniĉka silent'e sid'iĝ'is sur la rand'o de seĝ'o.

— Aŭskult'u, — komenc'is Paŭlo Petroviĉ kaj ek'tir'is si'a'j'n lip'har'o'j'n: — Jam antaŭ long'e mi vol'is demand'i vi'n: vi kvazaŭ tim'as mi'n?

— Mi?

— Jes vi. Vi neniam rigard'as mi'n, kvazaŭ vi'a konscienc'o ne est'us pur'a.

Feniĉka pal'iĝ'is, sed ek'rigard'is Paŭlon Petroviĉ. Li ŝajn'is al ŝi tiel strang'a, ke ŝi ne'vol'e ek'trem'is.

— Vi'a konscienc'o ja est'as pur'a? — murmur'et'is li.

— Kial ĝi ne est'us pur'a? — murmur'et'is ŝi.

— Ĉu mi pov'as sci'i! Ceter'e, al kiu vi pov'us est'i kulp'a? Al mi? Tio ne est'as ver'ŝajn'a. Al ali'a'j person'o'j en ĉi tiu dom'o? Ankaŭ tio ne est'as kred'ebl'a. Al mi'a frat'o? Sed vi ja am'as li'n?

— Mi am'as.

— Per vi'a tut'a anim'o, per vi'a tut'a kor'o?

— Mi am'as Nikolaon Petroviĉ per mi'a tut'a kor'o.

— Ver'e? Ek'rigard'u mi'n, Feniĉka (la unu'a'n foj'o'n li tiel nom'is ŝi'n). Vi ja sci'as, ke est'as grand'a pek'o mensog'i!

— Mi ne mensog'as, Paŭlo Petroviĉ. Se mi ne am'us Nikolao Petroviĉ, mi ne merit'us viv'i.

— Kaj vi ŝanĝ'us li'n je neni'u?

— Je kiu mi pov'us li'n ŝanĝ'i?

— Je kiu? Ĉu mi sci'as! Jen ekzempl'e je tiu sinjor'o, kiu ĵus for'las'is ni'n.

Feniĉka lev'iĝ'is.

— Di'o Sinjor'o, pro kio vi, Paŭlo Petroviĉ turment'as mi'n? Kio'n mi far'is al vi? Kiel vi pov'as tiel parol'i?

— Feniĉka, — re'dir'is Paŭlo Petroviĉ per mal'ĝoj'a voĉ'o, — mi ja vid'is...

— Kio'n vi vid'is?

— Tie ... en la laŭb'o.

Feniĉka ruĝ'iĝ'is ĝis la har'o'j.

— Ĉu tio est'is mi'a kulp'o? — respond'is ŝi pen'eg'e.

Paŭlo Petroviĉ lev'iĝ'is.

— Vi ne est'as kulp'a? Ne? Neniom?

— Mi am'as la sol'a'n Nikolaon Petroviĉ en la tut'a mond'o kaj ĝis mi'a mort'o mi am'os li'n! — dir'is kun subit'a fort'o Feniĉka, dum plor'eg'o'j bol'is en ŝi'a gorĝ'o. — Kaj kio koncern'as tio'n, kio'n vi vid'is, pri tio eĉ en la tag'o de la last'a juĝ'o mi dir'os, ke mi ne est'as, ke mi ne est'is kulp'a; prefer'e mort'i ol est'i suspekt'at'a pri tia ag'o, ke mi ... al mi'a bon'far'ant'o, Nikolao Petroviĉ ...

Ŝi'a voĉ'o esting'iĝ'is kaj sam'temp'e ŝi ek'sent'is, ke Paŭlo Petroviĉ pren'is ŝi'a'n man'o'n kaj prem'is ĝi'n ... Ŝi ek'rigard'is li'n kaj ŝton'iĝ'is pro mir'o... Li est'is ankoraŭ pli pal'a; li'a'j okul'o'j bril'is kaj, kio est'is ankoraŭ pli mir'ig'a, pez'a, unu'op'a larm'o rul'iĝ'is sur li'a vang'o.

— Feniĉka! — dir'is li per strang'a murmur'o, — am'u, am'u mi'a'n frat'o'n! Por neni'u en la mond'o perfid'u li'n, aŭskult'u nenies parol'o'j'n! Pri'pens'u, kio pov'as est'i pli terur'a ol am'i kaj ne est'i am'at'a! Neniam for'las'u mi'a'n mal'feliĉ'a'n Nikolaon.

Sek'iĝ'is la larm'o'j de Feniĉka kaj pas'is ŝi'a tim'o — tiel grand'a est'is ŝi'a mir'o. Sed kio'n ŝi sent'is, kiam Paŭlo Petroviĉ, Paŭlo Petroviĉ mem al'prem'is ŝi'a'n man'o'n al si'a'j lip'o'j kaj tiel ten'is ĝi'n, ne kis'ant'e, sed nur konvulsi'e sopir'ant'e de temp'o al temp'o ...

“Grand'a Di'o!” dir'is ŝi al si, “ĉu tio ne est'as atak'o de la mal'san'o?”

En tiu moment'o dolor'e trem'is en li li'a tut'a perd'it'a viv'o.

La ŝtup'ar'o ek'krak'is sub rapid'a'j paŝ'o'j ... Li for'puŝ'is Feniĉkan kaj ĵet'is si'a'n kap'o'n sur la kusen'o'n. La pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj gaj'a, freŝ'a, ruĝ'vang'a aper'is Nikolao Petroviĉ. Mitja sam'e freŝ'a kaj ruĝ'vang'a, kiel la patr'o, salt'is sol'e en ĉemiz'o sur li'a brust'o, al'kroĉ'ant'e si'a'j'n nud'a'j'n pied'et'o'j'n al la grand'a'j buton'o'j de li'a palt'o.

Feniĉka si'n ĵet'is al li kaj ĉirkaŭ'pren'int'e li'n kaj la fil'o'n, al'prem'is si'a'n kap'o'n al la ŝultr'o de Nikolao Petroviĉ. Li ek'mir'is; Feniĉka, tim'em'a kaj modest'a, neniam kares'is li'n en la ĉe'est'o de ali'a'j person'o'j.

— Kio est'as al vi? — demand'is li kaj rigard'ant'e la frat'o'n, trans'don'is al ŝi Mitjan. — Vi ne fart'as pli mal'bon'e? — li si'n turn'is al Paŭlo Petroviĉ.

Paŭlo Petroviĉ kaŝ'is la vizaĝ'o'n en batist'a'n naz'tuk'o'n.

— Ne ... neni'o ... Kontraŭ'e, mi fart'as mult'e pli bon'e.

— Vi tro fru'e trans'ir'is sur la sof'o'n. Kie'n vi ir'as? — al'don'is Nikolao Petroviĉ, si'n turn'ant'e al Feniĉka; sed ŝi jam bru'ferm'is la pord'o'n. — Mi al'port'is mi'a'n hero'o'n, por montr'i li'n al vi; li sopir'is al si'a onkl'o. Kial ŝi for'port'is li'n? Sed kio est'as al vi? Ĉu io okaz'is inter vi?

— Frat'o! — solen'e ek'parol'is Paŭlo Petroviĉ.

Nikolao Petroviĉ ek'trem'is. Li sent'is konfuz'o'n, li mem ne sci'is kial.

— Frat'o, — ripet'is Paŭlo Petroviĉ, — promes'u al mi plen'um'i mi'a'n pet'o'n.

— Kia'n pet'o'n? Parol'u!

— Ĝi est'as tre grav'a; de ĝi, laŭ mi'a opini'o, de'pend'as la tut'a feliĉ'o de vi'a viv'o. Dum la last'a temp'o mi mult'e pens'is pri tio, kio'n mi vol'as nun dir'i al vi ... Frat'o, plen'um'u vi'a'n dev'o'n, la dev'o'n de honest'a kaj nobl'a hom'o. Ĉes'ig'u la tent'o'n, la mal'bon'a'n ekzempl'o'n por la ali'a'j, ekzempl'o'n, kiu'n don'as vi, la plej bon'a el la hom'o'j!

— Kio'n vi vol'as dir'i, Paŭlo?

— Edz'iĝ'u kun Feniĉka ... Ŝi am'as vi'n, ŝi est'as la patr'in'o de vi'a fil'o.

Nikolao Petroviĉ re'ir'is unu paŝ'o'n kaj bru'bat'is la man'o'j'n.

— Vi dir'as tio'n, Paŭlo? Vi, kiu'n mi opini'is ĉiam la plej ne'fleks'ebl'a kontraŭ'ul'o de tia'j edz'iĝ'o'j! Vi dir'as tio'n! Sed ĉu vi ne sci'as, ke sol'e pro la estim'o al vi mi ne plen'um'is tio'n, kio'n vi tiel just'e nom'is mi'a dev'o?

— Van'e vi estim'is mi'n en ĉi tiu okaz'o, — re'dir'is kun mal'gaj'a rid'et'o Paŭlo Petroviĉ. — Mi komenc'as pens'i, ke Bazarov est'is prav'a, kiam li riproĉ'is al ni la aristokrat'ism'o'n. Ne, kar'a frat'o, ni ĉes'u poz'i kaj zorg'i pri la opini'o de la mond'o; ni est'as hom'o'j jam mal'jun'a'j kaj humil'a'j; jam ven'is la temp'o met'i flank'e'n ĉi'a'n vant'aĵ'o'n. Kiel vi tio'n tre bon'e dir'is, ni plen'um'u ni'a'n dev'o'n; vi vid'os, ke ni ricev'os al'don'e ankaŭ la feliĉ'o'n.

Nikolao Petroviĉ si'n ĵet'is por ĉirkaŭ'pren'i la frat'o'n.

— Vi definitiv'e mal'ferm'is al mi la okul'o'j'n, — ek'kri'is li. — Prav'e mi asert'is ĉiam, ke vi est'as la plej bon'a kaj saĝ'a hom'o en la mond'o; nun mi vid'as, ke vi est'as sam'e prudent'a, kiel grand'anim'a.

— Pli si'n'gard'e, pli si'n'gard'e, — inter'romp'is li'n Paŭlo Petroviĉ. — Kompat'u la pied'o'n de vi'a prudent'a frat'o, kiu en si'a kvin'dek'a jar'o duel'is, kvazaŭ sub-leŭtenant'o. Do la afer'o est'as decid'it'a: Feniĉka est'os mi'a belle-soeur.

— Mi'a kar'a Paŭlo! Sed kio'n dir'os Arkadi'o?

— Arkadi'o? Li triumf'os, vi pov'as est'i cert'a! La edz'iĝ'o ne est'as laŭ li'a'j princip'o'j, sed tio flat'os li'a'n sent'o'n de la egal'ec'o. Ceter'e, efektiv'e, kio'n signif'as ĉiu'j ĉi kast'o'j aŭ dix-neuvième siècle?

— Ah, Paŭlo, Paŭlo! Permes'u, ke mi ankoraŭ unu foj'o'n kis'u vi'n. Ne tim'u, mi si'n'gard'e...

La frat'o'j ĉirkaŭ'pren'is unu la ali'a'n.

— Kiel vi opini'as, ĉu oni ne dev'us tuj anonc'i al ŝi vi'a'n decid'o'n? — demand'is Paŭlo Petroviĉ.

— Por kio rapid'i? — respond'is Nikolao Petroviĉ. — Ĉu vi parol'is kun ŝi pri tio?

— Kun ŝi? Quelle idée!

— Tre bon'e. Antaŭ ĉio re'san'iĝ'u, kaj ĉi tio ne for'kur'os de ni, oni dev'as bon'e pri'pens'i, konsider'i ...

— Sed vi ja decid'iĝ'is?

— Kompren'ebl'e mi decid'iĝ'is, kaj mi dank'as vi'n kor'e. Nun mi las'as vi'n; vi dev'as ripoz'i; ĉiu ekscit'o est'as mal'util'a por vi... Sed ni ankoraŭ re'parol'os. Ek'dorm'u, mi'a kar'a, kaj Di'o don'u al vi la san'o'n!

“Por kio li tiel dank'as mi'n? — pens'is Paŭlo Petroviĉ, rest'int'e sol'a. — Kvazaŭ tio de'pend'us ne de li! Kaj mi, tuj kiam li edz'iĝ'os, for'vetur'os i'e'n mal'proksim'e'n, Dresdenon aŭ Florencon, kaj mi viv'os tie, ĝis mi mort'aĉ'os.”

Paŭlo Petroviĉ frot'is si'a'n frunt'o'n per odekolono kaj ferm'is la okul'o'j'n. Lum'ig'it'a de la hel'a tag'a lum'o, li'a bel'a, mal'gras'a kap'o kuŝ'is sur la blank'a kusen'o, kvazaŭ kap'o de mort'int'o ... Kaj efektiv'e li est'is mort'int'o.

XXV

En Nikolskoje, en la ĝarden'o, en la ombr'o de alt'a fraksen'o sid'is sur herb'a benk'o Katja kun Arkadi'o; sur la ter'o, apud ili, si'n lok'is Fifi, don'int'e al si'a long'a korp'o tiu'n elegant'a'n kurb'iĝ'o'n, kiu'n la ĉas'ist'o'j nom'as “poz'o de griz'a lepor'o.” Arkadi'o kaj Katja silent'is: li ten'is en la man'o'j du'on'e mal'ferm'it'a'n libr'o'n, ŝi kolekt'is el si'a korb'o la last'a'j'n pec'et'o'j'n de blank'a pan'o kaj ĵet'is ili'n al mal'grand'a famili'o de paser'o'j, kiu kun si'a tim'em'a brav'ec'o, salt'is kaj pep'is tuj ĉe ŝi'a'j pied'o'j. Mal'fort'a vent'o, kiu lud'is en la foli'o'j de l’ fraksen'o, mov'is tie'n kaj re'e'n pal'e-or'a'j'n lum'a'j'n makul'o'j'n sur la mal'hel'a voj'et'o kaj sur la flav'a dors'o de Fifi; unu'ton'a ombr'o ĉirkaŭ'is Arkadi'o'n kaj Katjan; nur de temp'o al temp'o en ŝi'a'j har'o'j ek'flam'is hel'a stri'o. Ili ambaŭ silent'is: sed ĝust'e ili'a silent'o, la manier'o, kiel ili sid'is unu apud la ali'a, esprim'is konfid'em'a'n proksim'iĝ'o'n: ĉiu el ili kvazaŭ ne pens'is pri si'a najbar'o, kaj intern'e ĝoj'is pro li'a proksim'ec'o. Ili'a'j vizaĝ'o'j ŝanĝ'iĝ'is de la temp'o, kiam ni vid'is ili'n last'foj'e: Arkadi'o ŝajn'is pli trankvil'a, Katja pli viv'a, pli kuraĝ'a.

— Ĉu vi ne trov'as, — komenc'is Arkadi'o, — ke la fraksen'o* est'as bon'e nom'it'a rus'e: neni'u ali'a arb'o tiel hel'e kaj diafan'e bril'as en la aer'o, kiel ĝi.

Katja lev'is la okul'o'j'n supr'e'n kaj dir'is:

— Jes.

Arkadi'o pens'is: “Jen ŝi ne riproĉ'as mi'n, ke mi bel'e parol'as”.

— Mi ne am'as Heine, — komenc'is Katja, montr'ant'e per la okul'o'j la libr'o'n, kiu'n Arkadi'o ten'is en la man'o'j, — kiam li rid'as, nek kiam li plor'as: mi am'as li'n, kiam li est'as medit'em'a kaj mal'ĝoj'a.

— Kaj mi am'as li'n, kiam li rid'as, — re'dir'is Arkadi'o.

— Tio est'as mal'nov'a'j rest'aĵ'o'j de vi'a satir'a em'o ... (“Mal'nov'a'j rest'aĵ'o'j! — pens'is Arkadi'o, — se Bazarov aŭd'us tio'n!”) Atend'u iom, ni ŝanĝ'os vi'n.

— Kiu ŝanĝ'os mi'n? Vi?

— Kiu? Mi'a frat'in'o, Porfir'o Platoniĉ, kun kiu vi plu ne disput'as; la onkl'in'o, kiu'n antaŭ'hieraŭ vi akompan'is en la preĝ'ej'o'n.

— Mi ja ne pov'is rifuz'i! Kio koncern'as vi'a'n frat'in'o'n, ŝi mem, vi sci'as, en mult'a'j afer'o'j konsent'is kun Eŭgen'o.

— Mi'a frat'in'o est'is tiam sub li'a influ'o, sam'e kiel vi.

— Kiel mi? Ĉu vi rimark'as, ke mi jam liber'iĝ'is de li'a influ'o?

Katja silent'is.

— Mi sci'as, — daŭr'ig'is Arkadi'o, — li neniam plaĉ'is al vi.

— Mi ne pov'as juĝ'i pri li.

— Ĉu vi sci'as, Katerin'o Sergeevna? Ĉiu'foj'e, kiam mi aŭd'as ĉi tiu'n respond'o'n, mi ne kred'as al ĝi ... Ne ekzist'as hom'o, pri kiu ĉiu ajn el ni ne pov'us juĝ'i! Tio est'as simpl'e el'turn'iĝ'o.

— Do mi dir'os al vi, ke li ne mal'plaĉ'is al mi, ne; sed mi sent'as, ke li est'as fremd'a al mi, ke mi est'as fremd'a al li ... ke vi est'as fremd'a al li.

— Kial?

— Kiel dir'i ... Li est'as sovaĝ'a, kaj ni est'as hejm'ig'it'a'j.

— Ankaŭ mi est'as hejm'ig'it'a?

Katja jes'e balanc'is la kap'o'n.

Arkadi'o si'n grat'is post la orel'o.

— Aŭskult'u, Katerin'o Sergeevna: tio ja est'as ofend'o.

— Ĉu vi vol'us est'i sovaĝ'a?

— Sovaĝ'a — ne, sed fort'a, energi'a.

— Tio'n oni ne pov'as vol'i ... jen vi'a amik'o tio'n ne vol'as, kaj tamen li est'as tia.

— Hm! Do vi pens'as, ke li hav'as grand'a'n influ'o'n je Anna Sergeevna?

— Jes. Sed neni'u pov'as long'e estr'i ŝi'n, — al'don'is Katja du'on'voĉ'e.

— Kial vi supoz'as tio'n?

— Ŝi est'as tre fier'a ... ne, ne tio'n mi vol'is dir'i ... ŝi tro ŝat'as si'a'n sen'de'pend'ec'o'n.

— Kiu ne ŝat'as ĝi'n? — demand'is Arkadi'o, kaj preskaŭ sam'temp'e li demand'is si'n: “por kio ĝi est'as neces'a?” “Por kio ĝi est'as neces'a?” — pens'is ankaŭ Katja. Se jun'a'j hom'o'j oft'e kaj amik'e kun'ven'as, sen'ĉes'e ven'as al ili la sam'a'j pens'o'j.

Arkadi'o ek'rid'et'is kaj iom proksim'iĝ'int'e al Katja dir'is murmur'et'e:

— Konfes'u, ke vi iom tim'as ŝi'n.

— Kiu'n?

— Ŝi'n, — ripet'is Arkadi'o plen'signif'e.

— Kaj vi? — si'a'flank'e demand'is Katja.

— Ankaŭ mi; rimark'u, mi dir'is: ankaŭ mi.

Katja minac'is li'n per fingr'o.

— Tio mir'ig'as mi'n, — komenc'is ŝi, — neniam mi'a frat'in'o est'is tiel bon'a por vi, kiel nun; mult'e pli ol dum vi'a unu'a vizit'o.

— Ver'e?

— Vi tio'n ne rimark'is? Vi'n tio ne ĝoj'ig'as?

Arkadi'o, ek'medit'is.

— Per kio mi pov'is merit'i la favor'o'n de Anna Sergeevna? Ĉu ne per tio, ke mi al'port'is al ŝi la leter'o'j'n de vi'a patr'in'o?

— Jes. Sed ekzist'as ankaŭ ali'a'j motiv'o'j, kiu'j'n mi ne dir'os.

— Kial?

— Mi ne dir'os.

— Oh! Mi sci'as, vi est'as tre obstin'a.

— Jes, mi est'as obstin'a.

— Kaj observ'em'a?

Katja rigard'is Arkadi'o'n de la flank'o.

— Ĉu tio est'as mal'agrabl'a por vi? Pri kio vi pens'as?

— Mi pens'as pri tio, de kie de'ven'as la observ'em'o, kiu'n vi efektiv'e posed'as. Vi est'as tiel tim'em'a, ne'konfid'a; vi evit'as ĉiu'j'n ...

— Mi mult'e viv'is sol'a; oni tiam ne'vol'e medit'as. Sed ĉu mi ĉiu'j'n evit'as?

Arkadi'o ĵet'is sur ŝi'n penetr'em'a'n rigard'o'n.

— Ĉio ĉi est'as tre bel'a, — daŭr'ig'is li, — sed la hom'o'j de vi'a situaci'o, mi vol'as dir'i, de vi'a riĉ'ec'o, mal'oft'e posed'as ĉi tiu'n kapabl'o'n; ili'n, kiel la reĝ'o'j'n, la ver'o mal'facil'e ating'as.

— Sed mi ja ne est'as riĉ'a.

Arkadi'o ek'mir'is kaj ne tuj kompren'is Katjan. “Efektiv'e, la tut'a bien'o aparten'as al ŝi'a frat'in'o!” dir'is li; ĉi tiu pens'o ne est'is mal'agrabl'a al li.

— Kiel bon'e vi dir'is tio'n! — al'don'is li voĉ'e.

— Kiel?

— Vi bon'e dir'is tio'n: simpl'e, ne hont'ant'e kaj ne afekt'ant'e. Mi imag'as, ke en la sent'o de la hom'o, kiu sci'as kaj dir'as, ke li est'as mal'riĉ'a, dev'as est'i io ne'ordinar'a, ia fier'ec'o.

— Mi spert'is neni'o'n simil'a'n, dank’ al mi'a frat'in'o; mi parol'is pri mi'a situaci'o, ĉar vi tio'n alud'is.

— Jes; sed konfes'u, ke ankaŭ vi posed'as iom de la fier'ec'o, pri kiu mi ĵus parol'is.

— Ekzempl'e?

— Ekzempl'e, vi ja — pardon'u mi'a'n demand'o'n — vi ne edz'in'iĝ'us kun riĉ'a hom'o?

— Se mi tre am'us li'n ... Ne, ŝajn'as, eĉ tiam mi ne edz'in'iĝ'us kun li.

— Jen, vi vid'as! — ek'kri'is Arkadi'o kaj post moment'o al'don'is: — Kial vi ne edz'in'iĝ'us kun li?

— Ĉar eĉ la kant'o'j mal'konsil'as ne'egal'a'n edz'iĝ'o'n.

— Ebl'e vi vol'as estr'i aŭ ...

— Ah, ne! por kio? Kontraŭ'e, mi est'as pret'a mi'n sub'met'i; nur la ne'egal'ec'o est'as mal'agrabl'a. Sed estim'i si'n mem kaj si'n sub'met'i, tio'n mi kompren'as — tio est'as la feliĉ'o; sed de'pend'ec'o ... Ne, sufiĉ'e.

— Sufiĉ'e, — ripet'is post Katja Arkadi'o. — Jes, jes, daŭr'ig'is li. — Ne van'e vi est'as de la sam'a sang'o kiel Anna Sergeevna; vi est'as sam'e mem'star'a kiel ŝi; sed vi est'as pli kaŝ'em'a. Mi est'as cert'a, ke vi neniam mal'kaŝ'us unu'a vi'a'n sent'o'n, kiel ajn fort'a kaj sankt'a ĝi est'us...

— Ĉu tio ne est'as natur'a? — demand'is Katja.

— Vi est'as sam'e inteligent'a, vi posed'as tiom da karakter'o, kiom ŝi, ebl'e eĉ pli mult'e...

— Ne kompar'u mi'n kun mi'a frat'in'o, mi pet'as vi'n, — rapid'e inter'romp'is li'n Katja, — tio est'as tro mal'profit'a por mi. Vi kvazaŭ forges'is, ke mi'a frat'in'o est'as bel'a, inteligent'a, kaj ... precip'e vi, Arkadi'o Nikolaiĉ, ne dev'us dir'i tia'j'n vort'o'j'n, kaj kun tiel serioz'a mien'o.

— Kio'n signif'as: “precip'e vi”, kaj de kio vi konklud'as, ke mi ŝerc'as?

— Kompren'ebl'e, vi ŝerc'as.

— Vi pens'as? Kaj se mi est'as cert'a pri tio, kio'n mi dir'as? Se mi trov'as, ke mi'a'j esprim'o'j ne est'is ankoraŭ sufiĉ'e fort'a'j?

— Mi vi'n ne kompren'as.

— Ĉu ver'e? Nun mi vid'as, ke mi tro glor'is vi'a'n observ'em'o'n.

— Kiel?

Arkadi'o neni'o'n respond'is kaj si'n de'turn'is. Katja trov'is en la korb'o ankoraŭ kelk'e da pan'pec'et'o'j kaj komenc'is ĵet'i ili'n al paser'o'j; sed la sving'o de ŝi'a man'o est'is tro fort'a, kaj la bird'o'j for'flug'is, antaŭ ol ili kapt'is i'o'n per si'a'j bek'o'j.

— Katerin'o Sergeevna! — dir'is subit'e Arkadi'o, — tio est'as, kred'ebl'e, indiferent'a al vi; sed sci'u, ke mi ne ŝanĝ'us vi'n, ne nur je vi'a frat'in'o, sed je iu ajn en la mond'o.

Li lev'iĝ'is kaj rapid'e for'ir'is, kvazaŭ tim'ig'it'a de la vort'o'j, kiu'j for'flug'is de li'a'j lip'o'j.

Ambaŭ man'o'j de Katja kun la korb'o de'glit'is sur ŝi'a'j'n genu'o'j'n. Ŝi klin'is la kap'o'n kaj long'e sekv'is Arkadi'o'n per la okul'o'j. Iom post iom ard'ant'a ruĝ'o kolor'is ŝi'a'j'n vang'o'j'n; sed ŝi'a'j lip'o'j ne rid'et'is, kaj la mal'hel'a'j okul'o'j esprim'is mir'o'n kaj sam'temp'e ali'a'n sent'o'n, kies nom'o'n ŝi ankoraŭ ne kon'is.

— Vi est'as sol'a? — ek'son'is apud ŝi la voĉ'o de Anna Sergeevna. — Ŝajn'as al mi, ke vi ir'is en la ĝarden'o'n kun Arkadi'o.

Katja, ne rapid'ant'e, direkt'is si'a'j'n okul'o'j'n al la frat'in'o. Anna Sergeevna est'is plen'gust'e, eĉ elegant'e vest'it'a; ŝi star'is sur voj'et'o kaj per la pint'o de si'a mal'ferm'it'a ombrel'o tuŝ'is la orel'o'j'n de Fifi. Katja ne rapid'ant'e respond'is:

— Mi est'as sol'a.

— Mi vid'as tio'n, — respond'is ŝi kun rid'o, — li do re'ven'is en si'a'n ĉambr'o'n?

— Jes.

— Vi kun'e leg'is?

— Jes.

Anna Sergeevna pren'is Katjan je la menton'o kaj lev'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n.

— Vi ne mal'pac'iĝ'is, mi esper'as?

— Ne, — respond'is Katja kaj delikat'e for'ig'is la man'o'n de l’ frat'in'o.

— Kiel solen'e vi respond'as! Mi pens'is, ke mi trov'os li'n ĉi tie por propon'i al li, ke li promen'u kun mi. Li ĉiam pet'as mi'n pri tio. Oni al'port'is por vi ŝu'o'j'n el la urb'o, ir'u prov'vest'i ili'n: mi jam hieraŭ rimark'is, ke vi'a'j antaŭ'a'j est'as jam tut'e el'uz'it'a'j. En'tut'e, vi ne sufiĉ'e vi'n okup'as per tio ĉi, kaj vi hav'as tiel bel'a'j'n pied'o'j'n! Ankaŭ vi'a'j man'o'j est'as bel'a'j ... sed iom grand'a'j; do vi dev'as pli zorg'i pri la pied'o'j. Sed vi ne est'as koket'a.

Anna Sergeevna ir'is antaŭ'e'n sur la voj'et'o, iom bru'et'ant'e per si'a bel'a vest'o. Katja lev'iĝ'is de l’ benk'o kaj pren'int'e kun si la volum'o'n de Heine, ankaŭ for'ir'is, sed ne por prov'vest'i la ŝu'o'j'n.

“Bel'a'j pied'o'j, pens'is ŝi, mal'rapid'e kaj facil'e sur'ir'ant'e la ŝton'a'j'n ŝtup'o'j'n de la teras'o, varm'eg'ig'it'a'j'n de la sun'o; bel'a'j pied'o'j, vi dir'as ... Nu, li genu'os ĉe ili.”

Sed ŝi tuj ek'hont'is kaj ŝi rapid'e kur'is supr'e'n. Arkadi'o ir'is tra la koridor'o en si'a'n ĉambr'o'n; la administr'ant'o de la dom'o kur'e sekv'is li'n kaj anonc'is, ke ĉe li sid'as sinjor'o Bazarov.

— Eŭgen'o! — balbut'is Arkadi'o preskaŭ kun tim'o, — ĉu li est'as ĉi tie jam long'e?

— Ĵus li ven'is, sed li ordon'is, ke mi ne anonc'u al Anna Sergeevna kaj ke mi konduk'u li'n rekt'e al vi.

“Ebl'e hejm'e okaz'is ia mal'feliĉ'o?” — pens'is Arkadi'o, rapid'e tra'kur'is la ŝtup'ar'o'n kaj larĝ'e mal'ferm'is la pord'o'n. Ek'vid'int'e la amik'o'n, li tuj trankvil'iĝ'is, kvankam pli spert'a okul'o, kred'ebl'e, trov'us en la energi'a, kiel antaŭ'e, sed iom mal'gras'iĝ'int'a vizaĝ'o de la ne'atend'it'a gast'o sign'o'j'n de intern'a ekscit'o. En mantel'o, kovr'it'a de polv'o, kun ĉap'o sur la kap'o, li sid'is ĉe la fenestr'a bret'o; li ne lev'iĝ'is eĉ tiam, kiam Arkadi'o kun laŭt'a ek'kri'o si'n ĵet'is al li'a kol'o.

— Jen surpriz'o! Kio al'konduk'as vi'n ĉi tie'n? — ripet'is li, paŝ'ant'e en la ĉambr'o, kiel hom'o, kiu mem imag'as, kaj dezir'as montr'i, ke li ĝoj'as. — Ĉe ni ĉio est'as en ord'o, ĉiu'j fart'as bon'e, ĉu ne ver'e?

— Ĉio est'as ĉe vi en ord'o, sed ne ĉiu'j est'as san'a'j, — respond'is Bazarov. — Sed ne babil'u, ordon'u al'port'i por mi glas'o'n da “kvas”*, sid'ig'u kaj aŭskult'u, kio'n mi komunik'os al vi en mal'mult'a'j, sed, mi esper'as, en sufiĉ'e fort'a'j esprim'o'j.

Arkadi'o ek'silent'is, kaj Bazarov rakont'is al li si'a'n duel'o'n kun Paŭlo Petroviĉ. Arkadi'o tre ek'mir'is, eĉ ĉagren'iĝ'is; sed li ne vol'is montr'i tio'n; li nur demand'is, ĉu efektiv'e la vund'o de li'a onkl'o ne est'as danĝer'a, kaj ricev'int'e la respond'o'n, ke ĝi est'as tre interes'a, sed ne de la kurac'ist'a vid'punkt'o, li pen'is ek'rid'et'i, sed intern'e li sent'is mal'trankvil'o'n kaj hont'o'n. Bazarov kvazaŭ kompren'is li'n.

— Jes, amik'o, jen kio'n signif'as viv'i sub feŭd'a tegment'o. Vi mem adopt'as la kutim'o'n de la mez'a'j jar'cent'o'j kaj part'o'pren'as en kavalir'a'j turnir'o'j. Nun mi re'ven'as al la ge'patr'o'j, — tiel fin'is Bazarov si'a'n rakont'o'n, — kaj sur'voj'e mi turn'is ĉi tie'n ... por ĉio'n ĉi raport'i al vi, mi pov'us dir'i, se mi ne opini'us sen'util'a'n mensog'o'n mal'saĝ'aĵ'o. Ne, mi ven'is ĉi tie'n, la diabl'o sci'as por kio. Jes, Arkadi'o, ia'foj'e util'e est'as si'n pren'i je la har'tuf'o kaj si'n el'tir'i for, kiel rap'o'n el bed'o: mi far'is tio'n antaŭ kelk'e da tag'o'j ... Sed mi ek'dezir'is ankoraŭ unu foj'o'n vid'i tio'n, kio'n mi for'las'is, la bed'o'n, kie mi est'is plant'it'a.

— Mi esper'as, ke ĉi tiu'j vort'o'j ne koncern'as mi'n, — respond'is Arkadi'o kun mal'trankvil'o; — mi esper'as, ke vi ne intenc'as dis'iĝ'i de mi.

Bazarov fiks'e, preskaŭ penetr'e, ek'rigard'is li'n.

— Ĉu tio ver'e tiel ĉagren'us vi'n? Ŝajn'as al mi, ke vi dis'iĝ'is de mi. Vi est'as tiel freŝ'a kaj pur'a ... kred'ebl'e vi'a'j afer'o'j kun Anna Sergeevna ir'as bon'e.

— Kia'j mi'a'j afer'o'j kun Anna Sergeevna?

— Ĉu ne por ili vi ven'is ĉi tie'n de la urb'o, bird'id'o? Kiel progres'as la dimanĉ'a'j lern'ej'o'j? Ĉu vi ne am'as ŝi'n? Aŭ ebl'e jam ven'is por vi temp'o est'i modest'a?

— Eŭgen'o, vi sci'as, mi ĉiam est'is mal'kaŝ'a kun vi; mi pov'as cert'ig'i vi'n. Di'o est'u mi'a atest'ant'o, ke vi erar'as.

— Hm! Nov'a vort'o, — rimark'is Bazarov du'on'voĉ'e. — Sed ne est'u ekscit'it'a, tio est'as al mi tut'e indiferent'a. Romantik'ul'o dir'us: mi sent'as, ke ni'a'j voj'o'j komenc'as dis'iĝ'i, kaj mi dir'as simpl'e, ke ni ted'is unu la ali'a'n.

— Eŭgen'o ...

— Mi'a kar'a, la mal'feliĉ'o ne est'as tiel grand'a; kio ne ted'as en la viv'o! Kaj nun, ĉu ni ne dev'us adiaŭ'i unu la ali'a'n? De l’ moment'o, kiam mi ven'is ĉi tie'n, mi sent'as mi'n abomen'e, kvazaŭ mi leg'us leter'o'j'n de Gogol al la edz'in'o de la guberni'estr'o de Kaluga. Mi ne ordon'is mal'jung'i la ĉeval'o'j'n.

— Kio'n vi dir'as! Tio est'as ne ebl'a!

— Kial?

— Mi ne parol'as pri mi; sed tio est'us en la plej alt'a grad'o ne'ĝentil'a al Anna Sergeevna, kiu nepr'e dezir'os vi'n vid'i.

— En tiu ĉi punkt'o vi erar'as.

— Kontraŭ'e, mi est'as cert'a, ke mi est'as prav'a, — re'dir'is Arkadi'o. — Sed kial vi ŝajn'ig'as? Se ni jam tuŝ'is la afer'o'n, ĉu ne pro ŝi vi ven'is ĉi tie'n?

— Ebl'e, tamen vi erar'as.

Sed Arkadi'o est'is prav'a. Anna Sergeevna dezir'is vid'i Bazarovon kaj invit'is li'n al si per la administr'ant'o de la dom'o. Bazarov ŝanĝ'is la vest'o'j'n: li'a nov'a kostum'o est'is en'pak'it'a tiel, ke li neni'o'n bezon'is tuŝ'i en la valiz'o, por el'pren'i ĝi'n.

Sinjor'in'o Odincov akcept'is li'n ne en tiu ĉambr'o, kie li tiel ne'atend'it'e deklar'is al ŝi si'a'n am'o'n, sed en la salon'o. Ŝi amik'e etend'is al li la ekstrem'o'j'n de si'a'j fingr'o'j, sed ŝi'a vizaĝ'o hav'is ne'vol'e streĉ'it'a'n esprim'o'n.

— Anna Sergeevna, — rapid'is dir'i Bazarov, — antaŭ ĉio mi dev'as vi'n trankvil'ig'i. Antaŭ vi star'as hom'o, kiu jam plen'e re'ven'is al la prudent'o kaj esper'as, ke ankaŭ la ali'a'j forges'is li'a'j'n mal'saĝ'aĵ'o'j'n. Mi for'vetur'as por long'a temp'o; kvankam mi ne est'as mol'a est'aĵ'o, tamen vi dev'as konsent'i, ke mal'ĝoj'e est'us al mi for'port'i kun mi la pens'o'n, ke vi re'memor'as mi'n kun abomen'o.

Anna Sergeevna profund'e ek'spir'is, kiel hom'o, kiu ĵus ating'is la supr'o'n de alt'a mont'o, kaj rid'et'o viv'ig'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n. Ŝi du'a'n foj'o'n etend'is si'a'n man'o'n al Bazarov kaj respond'is al li'a prem'o.

— “Perd'u la okul'o'n tiu, kiu re'memor'as la temp'o'n pas'int'a'n”, — dir'is ŝi; — tiom pli, ke ver'dir'e mi pek'is tiam, se ne per koket'ec'o, almenaŭ ... iel ali'e. Unu'vort'e, ni rest'u amik'o'j, kiel antaŭ'e. Tio est'is sonĝ'o, ĉu ne ver'e? Kaj kiu re'memor'as la sonĝ'o'j'n?

— Kiu memor'as ili'n! Ceter'e la am'o est'as afekt'a sent'o.

— Ĉu ver'e? Est'as al mi tre agrabl'e aŭd'i tio'n.

Tiel dir'is Anna Sergeevna, tiel dir'is Bazarov; ili ambaŭ kred'is, ke ili dir'as la ver'o'n. Ĉu est'is la ver'o, la plen'a ver'o en ili'a'j vort'o'j? Ili mem ne sci'is tio'n, tiom pli la aŭtor'o. Sed ili'a inter'parol'o hav'is tia'n karakter'o'n, kvazaŭ ili plen'e kred'is unu al la ali'a.

Anna Sergeevna inter'ali'e demand'is Bazarovon, kio'n li far'is en Marin'o? Li preskaŭ komenc'is rakont'i al ŝi si'a'n duel'o'n kun Paŭlo Petroviĉ, sed de'ten'is li'n la pens'o, ke ŝi pov'us suspekt'i li'n, ke li vol'as si'n prezent'i interes'a; li simpl'e respond'is al ŝi, ke la tut'a'n temp'o'n li labor'is.

— Kaj mi, — re'dir'is Anna Sergeevna, — komenc'e mi hav'is la spleen’on! Di'o sci'as kial; mi eĉ intenc'is for'vetur'i ekster'land'o'n, imag'u! ... Post'e tio pas'is, ven'is vi'a amik'o, Arkadi'o Nikolaiĉ, kaj mi re'ven'is sur mi'a'j'n rel'o'j'n, al mi'a ver'a rol'o.

— Kia est'as ĉi tiu rol'o, permes'u demand'i vi'n.

— La rol'o de onkl'in'o, de guvern'ant'in'o, de patr'in'o, nom'u ĝi'n, kiel vi vol'as. Ĉu vi sci'as, ke antaŭ'e mi ne bon'e kompren'is vi'a'n intim'a'n amik'ec'o'n kun Arkadi'o Nikolaiĉ; mi opini'is li'n iom sen'signif'a. Sed nun mi pli bon'e kon'as li'n kaj mi konvink'iĝ'is, ke li est'as inteligent'a ... Kaj, la ĉef'a afer'o, li est'as jun'a, jun'a ... ne kiel mi kaj vi, Eŭgen'o Vasiliĉ.

— Ĉu li ĉiam ankoraŭ est'as konfuz'it'a en vi'a ĉe'est'o?

— Ĉu ... — komenc'is Anna Sergeevna kaj pri'pens'int'e iom, al'don'is: — Nun li far'iĝ'is pli konfid'em'a, li parol'as kun mi. Antaŭ'e li evit'is mi'n. Ceter'e, ankaŭ mi ne serĉ'is li'a'n societ'o'n. Li est'as pli amik'a kun Katja.

Bazarov mal'pacienc'iĝ'is. “La vir'in'o ne pov'as ne ruz'i!” — pens'is li.

— Vi dir'as, ke li evit'is vi'n, — dir'is li kun mal'varm'a rid'et'o, — sed kred'ebl'e li'a am'o al vi ne rest'is por vi sekret'o?

— Kiel? ankaŭ li? — ne'vol'e ek'kri'is Anna Sergeevna.

— Ankaŭ li, — ripet'is Bazarov kun humil'a salut'o. — Ĉu vi efektiv'e ne sci'is tio'n, kaj mi dir'is al vi nov'aĵ'o'n?

Anna Sergeevna mal'lev'is la okul'o'j'n.

— Vi erar'as, Eŭgen'o Vasiliĉ.

— Mi ne supoz'as tio'n. Sed ebl'e mi ne dev'us parol'i pri tio. “Vi ne ruz'u plu”, — dir'is li al si.

— Kial ne? Sed mi pens'as, ke ankaŭ tie ĉi vi tro alt'e taks'as la grav'ec'o'n de moment'a impres'o. Mi komenc'as suspekt'i, ke vi hav'as inklin'o'n al tro'ig'o.

— Ni ne parol'u plu pri tio, Anna Sergeevna.

— Kial? — re'dir'is Anna Sergeevna, kaj ŝi mem tuj trans'met'is la inter'parol'o'n sur ali'a'n voj'o'n. Ŝi ne est'is tut'e trankvil'a en la ĉe'est'o de Bazarov, kvankam ŝi dir'is al li kaj cert'ig'is si'n mem, ke ĉio est'as forges'it'a. Inter'ŝanĝ'ant'e kun li plej simpl'a'j'n parol'o'j'n, eĉ ŝerc'ant'e kun li, ŝi sent'is iom da tim'o. Sam'e sur vapor'ŝip'o, sur la mar'o, la hom'o'j inter'parol'as kaj rid'as sen'zorg'e, kvazaŭ sur la firm'a ter'o; sed se okaz'as la plej mal'grand'a halt'o, se aper'as la plej mal'grand'a sign'o de io ne'ordinar'a, tuj sur ĉiu'j vizaĝ'o'j est'as leg'ebl'a esprim'o de special'a tim'o, montr'ant'a la konstant'a'n konsci'o'n pri la konstant'a danĝer'o.

La inter'parol'o de Anna Sergeevna kun Bazarov daŭr'is ne long'e. Ŝi komenc'is medit'i, respond'is distr'it'e kaj fin'e propon'is al li trans'ir'i en la salon'o'n, kie ili trov'is la princ'id'in'o'n kaj Katjan.

— Kie est'as Arkadi'o Nikolaiĉ? — demand'is la mastr'in'o. Ek'sci'int'e, ke li mal'aper'is jam antaŭ pli ol unu hor'o, ŝi send'is serĉ'i li'n.

Ne baldaŭ oni trov'is li'n: li si'n kaŝ'is en la dens'aĵ'o de la ĝarden'o kaj apog'int'e la menton'o'n sur la kruc'it'a'j man'o'j, li dron'is en medit'o'j. Profund'a'j kaj grav'a'j est'is la medit'o'j, sed ne mal'ĝoj'a'j. Li sci'is, ke Anna Sergeevna sid'as sol'a kun Bazarov, sed li ne sent'is ĵaluz'o'n, kiel iam; kontraŭ'e, li'a vizaĝ'o pli kaj pli seren'iĝ'is; ŝajn'is, ke li mir'as pro io, ĝoj'as kaj decid'iĝ'is al io.

XXVI

La edz'o de Anna Sergeevna ne am'is nov'aĵ'o'j'n, sed li ĉiam est'is pret'a akcept'i “la fantazi'o'n de la nobl'ig'it'a gust'o”, kaj tial li konstru'is en si'a ĝarden'o, inter la varm'ig'ej'o kaj la lag'et'o i'o'n de la spec'o de grek'a portik'o el rus'a'j brik'o'j. En la post'a, sen'fenestr'a mur'o de la portik'o aŭ galeri'o est'is far'it'a'j ses niĉ'o'j por statu'o'j, kiu'j'n sinjor'o Odincov intenc'is ven'ig'i el la ekster'land'o. La statu'o'j dev'is prezent'i: la Izol'ec'o'n, Silent'o'n, Medit'o'n, Melankoli'o'n, Hont'em'o'n kaj Sent'em'o'n. Unu el la statu'o'j, la di'in'o'n de la Silent'o, kun fingr'o sur la lip'o'j, oni ven'ig'is kaj star'ig'is; sed en la sam'a tag'o la kort'a'j bub'o'j de'romp'is ĝi'a'n naz'o'n; kvankam najbar'a stuk'ist'o pren'is sur si'n far'i al ĝi naz'o'n, du'obl'e pli bel'a'n ol la antaŭ'a, Odincov ordon'is for'port'i ĝi'n, kaj oni ĝi'n met'is en angul'o'n de l’ draŝ'ej'o, kie ĝi star'is long'a'j'n jar'o'j'n, ekscit'ant'e terur'o'n de la superstiĉ'em'a'j kamp'ar'an'in'o'j. La antaŭ'a part'o de la portik'o jam long'e est'is kovr'it'a de dens'a arb'et'aĵ'o: nur la kapitel'o'j de la kolon'o'j super'star'is la sen'inter'romp'a'n verd'aĵ'o'n. En la portik'o, eĉ tag'mez'e, est'is mal'varm'et'e. Anna Sergeevna ne am'is vizit'i ĉi tiu'n lok'o'n de la tag'o, kiam ŝi ek'vid'is tie vipur'o'n; sed Katja oft'e ven'is sid'iĝ'i sur la mal'grand'a ŝton'a benk'o, met'it'a sub unu el la niĉ'o'j. Ĉirkaŭ'it'a de la freŝ'ec'o kaj ombr'o, ŝi leg'is, labor'is, aŭ si'n don'is al la sent'o de plen'a silent'o, kiu, kred'ebl'e, est'as kon'at'a de ĉiu, kaj kies ĉarm'o konsist'as en apenaŭ konsci'a kaj silent'a ŝtel'observ'o de la vast'a ond'o de l’ viv'o, sen'ĉes'e rul'iĝ'ant'a ĉirkaŭ ni kaj en ni mem.

En la sekv'int'a tag'o Katja sid'is sur si'a am'at'a benk'o kaj apud ŝi sid'is re'e Arkadi'o. Ŝi ced'is al li'a'j pet'o'j, ir'i kun li en la “portik'o'n”.

Ĝis la maten'manĝ'o rest'is ĉirkaŭ unu hor'o; la varm'eg'a tag'o jam est'is anstataŭ'ant'a la ros'plen'a'n maten'o'n. La vizaĝ'o de Arkadi'o konserv'is la hieraŭ'a'n esprim'o'n, sur tiu de Katja est'is leg'ebl'a embaras'o. Ŝi'a frat'in'o, tuj post la te'o, al'vok'is ŝi'n en si'a'n kabinet'o'n kaj antaŭ'e kares'int'e ŝi'n, kio ĉiam iom tim'ig'is Katjan, konsil'is al ŝi est'i pli si'n'gard'a kun Arkadi'o, kaj precip'e evit'i, rest'i sol'a kun li, ĉar tio'n jam rimark'is la onkl'in'o kaj la tut'a dom'o. Krom tio, jam en la antaŭ'tag'o vesper'e Anna Sergeevna est'is mal'bon'humor'a; kaj Katja mem sent'is konfuz'o'n, kvazaŭ konfes'ant'e si'a'n kulp'o'n. Ced'ant'e al la pet'o de Arkadi'o, ŝi dir'is al si, ke tio est'os last'foj'e.

— Katerin'o Sergeevna, — ek'parol'is li sen'ĝen'e kaj sam'temp'e tim'em'e, — de la temp'o, kiam mi hav'as la honor'o'n viv'i kun vi sub la sam'a tegment'o, mi parol'is kun vi pri mult'a'j afer'o'j, tamen rest'is unu tre grav'a por mi ... demand'o, kiu'n mi neniam tuŝ'is. Vi dir'is hieraŭ, ke oni ŝanĝ'is mi'n ĉi tie, — al'don'is li, serĉ'ant'e kaj evit'ant'e la rigard'o'n de Katja, demand'e fiks'it'a'n sur li. — Efektiv'e, mi ŝanĝ'iĝ'is en mult'a'j rilat'o'j, kaj tio'n vi sci'as pli bon'e, ol iu ajn, vi, al kiu mi, en la real'ec'o, ŝuld'as tiu'n ĉi ŝanĝ'o'n.

— Mi? ... Al mi? ... — dir'is Katja.

— Mi ne est'as plu la tro'mem'fid'a knab'o, kia mi ven'is ĉi tie'n, — daŭr'ig'is Arkadi'o, — ne van'e pas'is mi'a du'dek tri'a jar'o; kiel antaŭ'e mi dezir'as est'i util'a, mi dezir'as ofer'i ĉiu'j'n mi'a'j'n fort'o'j'n al la ver'o; sed mi ne plu serĉ'as mi'a'j'n ideal'o'j'n tie, kie mi serĉ'is ili'n antaŭ'e; ili aper'as antaŭ mi ... mult'e pli proksim'e. Ĝis hodiaŭ mi ne kompren'is mi'n, mi pren'is sur mi'n task'o'j'n, kiu'j super'as mi'a'j'n fort'o'j'n ... Mi'a'j okul'o'j antaŭ ne'long'e mal'ferm'iĝ'is dank’ al unu sent'o ... Mi'a'j esprim'o'j est'as ne tut'e klar'a'j, sed mi esper'as, ke vi kompren'os mi'n ...

Katja respond'is neni'o'n, sed ĉes'is rigard'i Arkadi'o'n.

— Mi pens'as, — daŭr'ig'is li pli kor'tuŝ'it'a, kaj fring'o super li inter la foli'o'j de betul'o sen'zorg'e kant'is si'a'n kant'o'n, — mi pens'as, ke est'as dev'o de ĉiu honest'a hom'o est'i tut'e sincer'a ... por tiu'j ... tiu'j hom'o'j, kiu'j ... unu'vort'e por la hom'o'j, kiu'j est'as al li kar'a'j, kaj tial mi ... mi intenc'as ...

Sed tie ĉi la elokvent'ec'o tut'e for'las'is Arkadi'o'n; li implik'iĝ'is, konfuz'iĝ'is kaj est'is dev'ig'it'a iom silent'i; la okul'o'j de Katja est'is ĉiam mal'lev'it'a'j. Ŝajn'is, ke ŝi ne kompren'as, kie'n li konduk'as ĉio'n ĉi kaj atend'is i'o'n.

— Mi antaŭ'vid'as, ke mi mir'ig'os vi'n, — komenc'is Arkadi'o, re'kolekt'int'e la fort'o'j'n, — tiom pli, ke tiu ĉi sent'o iel koncern'as vi'n, rimark'u tio'n ... Vi riproĉ'is al mi hieraŭ, mi memor'as, mank'o'n de serioz'ec'o, — daŭr'ig'is Arkadi'o kun la mien'o de hom'o, kiu en'ir'is en marĉ'o'n, sent'as, ke kun ĉiu paŝ'o li pli kaj pli profund'iĝ'as, kaj kiu tamen rapid'as antaŭ'e'n, esperant'e rapid'e el'iĝ'i; — ĉi tiu riproĉ'o oft'e est'as adres'at'a... direkt'at'a al jun'a'j hom'o'j, eĉ kiam ili ĉes'as ĝi'n merit'i; kaj se mi posed'us pli da mem'fid'o ... (“Help'u, help'u mi'n!” — kun mal'esper'o pens'is Arkadi'o, sed Katja kiel antaŭ'e ne turn'is la kap'o'n.) Se mi pov'us esper'i ...

— Se mi pov'us fid'i al tio, kio'n vi dir'as, — ek'son'is en la sam'a moment'o la klar'a voĉ'o de Anna Sergeevna.

Arkadi'o tuj ek'silent'is, Katja pal'iĝ'is. Tuj apud la arb'et'aĵ'o, kiu kovr'is la portik'o'n, est'is mal'larĝ'a voj'et'o. Anna Sergeevna ir'is sur ĝi, akompan'at'a de Bazarov. Katja kaj Arkadi'o ne pov'is ili'n vid'i, sed aŭd'is ĉiu'n vort'o'n, murmur'et'o'n de la vest'o, eĉ la spir'o'n. Ili far'is kelk'e da paŝ'o'j kaj kvazaŭ intenc'e halt'is rekt'e antaŭ la portik'o.

— Vi vid'as, — daŭr'ig'is Anna Sergeevna, — ke ni ambaŭ erar'is; ni ambaŭ ne est'as plu hom'o'j de la unu'a jun'ec'o, precip'e mi; ni viv'is, ni est'as lac'a'j; ni ambaŭ — kial ne dir'i tio'n — ni ambaŭ est'as inteligent'a'j: en la komenc'o ni interes'is unu la ali'a'n, la sci'vol'o est'is ekscit'it'a ... kaj post'e ...

— Kaj post'e mi ĉes'is interes'i, — inter'romp'is Bazarov.

— Vi sci'as, ke ne tio est'is la kaŭz'o de ni'a dis'iĝ'o. Sed kia ajn ĝi est'u, ni ne bezon'is unu la ali'a'n, jen est'as la ĉef'a afer'o; ni hav'is tro ... kiel dir'i ... tro da komun'a'j trajt'o'j. Ni tio'n ne tuj kompren'is. Kontraŭ'e, Arkadi'o...

— Ĉu vi li'n bezon'as? — demand'is Bazarov.

— Ĉes'u, Eŭgen'o Vasiliĉ. Vi dir'as, ke mi ne est'as indiferent'a por li, ankaŭ al mi mem ĉiam ŝajn'is, ke mi plaĉ'as al li. Mi sci'as, ke mi pov'us est'i li'a onkl'in'o, sed mi ne kaŝ'os de vi, ke mi komenc'as pli oft'e pens'i pri li. En ĉi tiu jun'a kaj freŝ'a sent'o est'as ia al'log'o ...

— La vort'o “ĉarm'o” est'as pli uz'at'a en tia'j okaz'o'j, — inter'romp'is Bazarov; bol'ad'o de la gal'o est'is aŭd'ebl'a en li'a trankvil'a, sed surd'a voĉ'o. — Arkadi'o i'o'n kaŝ'is de mi hieraŭ; li parol'is nek pri vi, nek pri vi'a frat'in'o ... Tio est'as grav'a simptom'o.

— Li est'as al Katja tut'e kiel frat'o, — re'dir'is Anna Sergeevna, — kaj tio plaĉ'as al mi en li, kvankam ebl'e mi ne dev'us permes'i tia'n intim'ec'o'n inter ili.

— Tio'n dir'as en vi ... la frat'in'o? — dir'is Bazarov kun akcent'o.

— Kompren'ebl'e ... sed kial ni star'as? Ni ir'u. Kia strang'a inter'parol'o, ĉu ne ver'e? Kaj ĉu mi pov'is supoz'i, ke mi tiel parol'os kun vi? Vi sci'as, ke mi vi'n tim'as ... kaj sam'temp'e mi konfid'as al vi, ĉar en la real'ec'o vi est'as tre bon'a.

— Unu'e, mi tut'e ne est'as bon'a; du'e, mi far'iĝ'is por vi tut'e sen'signif'a, kaj vi dir'as al mi, ke mi est'as bon'a ... Tio est'as tut'e, kvazaŭ vi met'us flor'a'n kron'o'n sur la kap'o'n de mort'int'o.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, ni ne est'as mastr'o'j ... — komenc'is Anna Sergeevna, sed al'flug'is vent'o, sku'is la arb'o'j'n kaj for'port'is ŝi'a'j'n vort'o'j'n.

— Vi ja est'as liber'a, — dir'is post moment'o Bazarov. Neni'o'n plu oni pov'is disting'i; la paŝ'o'j mal'proksim'iĝ'is ... ĉio ek'silent'is.

Arkadi'o si'n turn'is al Katja. Ŝi sid'is en la sam'a poz'o, nur ŝi'a kap'o mal'lev'iĝ'is ankoraŭ pli.

— Katerin'o Sergeevna, — dir'is li per trem'ant'a voĉ'o kaj kun prem'int'e la man'o'j'n. — Mi am'as vi'n por etern'e kaj sen're'ven'e mi am'as neniu'n ekster vi. Mi vol'is tio'n dir'i al vi, ek'sci'i vi'a'n opini'o'n kaj tiam pet'i vi'a'n man'o'n, ĉar mi est'as ne'riĉ'a kaj ĉar mi sent'as mi'n pret'a al ĉiu'j ofer'o'j ... Vi ne respond'as? Vi ne kred'as al mi? Vi pens'as, ke mi parol'as sen'konsider'e? Sed re'memor'u la last'a'j'n tag'o'j'n! Ĉu jam long'e vi ne konvink'iĝ'is, ke ĉio ali'a — kompren'u mi'n — ĉio, ĉio ali'a mal'aper'is sen post'e'sign'o? Ek'rigard'u mi'n, dir'u al mi unu vort'o'n ... Mi am'as ... mi am'as vi'n, kred'u al mi!

Katja ek'rigard'is Arkadi'o'n per serioz'a'j kaj seren'a'j okul'o'j kaj post long'a pri'pens'o, apenaŭ rid'et'ant'e, dir'is:

— Jes.

Arkadi'o salt'e lev'iĝ'is de la benk'o.

— Jes! Vi dir'is: jes, Katerin'o Sergeevna! Kio'n signif'as ĉi tiu vort'o? Ke mi vi'n am'as, ke vi kred'as al mi ... Aŭ ... aŭ ... mi ne kuraĝ'as fin'i...

— Jes, — ripet'is Katja kaj tiu'ĉi'foj'e li kompren'is ŝi'n. Li kapt'is ŝi'a'j'n grand'a'j'n bel'a'j'n man'o'j'n kaj prem'is ili'n al si'a kor'o; la ĝoj'o sufok'is li'n. Li ŝancel'iĝ'is sur la pied'o'j kaj ripet'is sen'ĉes'e: “Katja, Katja...”, kaj ŝi plor'is kaj rid'is sam'temp'e. Kiu ne vid'is tia'j'n larm'o'j'n en la okul'o'j de am'at'a est'aĵ'o, tiu ne spert'is ankoraŭ, ĝis kia grad'o, sven'ant'e pro dank'em'o kaj pro hont'o, hom'o pov'as est'i feliĉ'a sur la ter'o.

En la sekv'int'a tag'o fru'maten'e Anna Sergeevna ordon'is al'vok'i Bazarovon en si'a'n kabinet'o'n kaj pen'ant'e rid'et'i, etend'is al li fald'it'a'n leter'paper'o'n. Tio est'is leter'o de Arkadi'o: en ĝi li pet'is la man'o'n de ŝi'a frat'in'o.

Bazarov rapid'e tra'kur'is la leter'o'n kaj pen'e ek'reg'is si'n, por ne montr'i la malic'a'n sent'o'n, kiu eksplod'is en li'a brust'o.

— Jen kio, — dir'is li, — kaj vi asert'is ankoraŭ hieraŭ, ke li am'as Katerin'o'n per frat'a am'o. Kio'n vi intenc'as far'i?

— Kio'n vi konsil'as al mi? — demand'is Anna Sergeevna, ĉiam ankoraŭ rid'et'ant'e.

— Mi pens'as, — respond'is Bazarov ankaŭ kun rid'o, kvankam tut'e ne est'is al li gaj'e kaj li nur ŝajn'ig'is rid'o'n, sam'e kiel ŝi, — mi pens'as, ke oni dev'as ben'i la jun'a'n par'o'n. La parti'o est'as bon'a en ĉiu'j rilat'o'j; la hav'o de Kirsanov est'as ne mal'grand'a, li est'as la sol'a fil'o kaj li'a patr'o est'as brav'a hom'o, li ne kontraŭ'star'os.

Sinjor'in'o Odincov far'is kelk'e da paŝ'o'j en la ĉambr'o. Ŝi'a vizaĝ'o jen ruĝ'iĝ'is, jen pal'iĝ'is.

— Tia est'as vi'a opini'o? — dir'is ŝi. — Mi, mi ne vid'as mal'help'o'j'n ... Mi est'as kontent'a pro Katja ... kaj pro Arkadi'o Nikolaiĉ. Kompren'ebl'e mi atend'os la respond'o'n de la patr'o. Mi send'os Arkadi'o'n mem al li. Sed jen la pruv'o, ke mi est'is prav'a hieraŭ, kiam mi dir'is al vi, ke ni ambaŭ est'as jam mal'jun'a'j hom'o'j... Kiel mi vid'is neni'o'n? Tio mir'ig'as mi'n!

Anna Sergeevna re'e ek'rid'is kaj si'n de'turn'is.

— La nun'a jun'ul'ar'o est'as diabl'e ruz'a, — dir'is Bazarov ankaŭ kun rid'o. — Adiaŭ, — daŭr'ig'is li post mal'long'a silent'o. — Mi dezir'as al vi, ke vi fin'u la afer'o'n en la plej agrabl'a manier'o: kaj mi ĝoj'os de mal'proksim'e.

Sinjor'in'o Odincov rapid'e si'n turn'is al li.

— Ĉu vi for'vetur'as? Kial vi ne pov'us rest'i nun? Rest'u ... kun vi gaj'e est'as parol'i ... oni paŝ'as kvazaŭ sur la rand'o de sen'fund'aĵ'o. Komenc'e oni tim'as, kaj post'e ven'as la kuraĝ'o, oni ne sci'as de kie. Rest'u.

— Mi dank'as por la invit'o, Anna Sergeevna, kaj por la bon'a opini'o pri mi'a parol'a talent'o. Sed ŝajn'as al mi, ke mi jam tro long'e rest'is en mond'o, kiu est'as fremd'a al mi. La flug'ant'a'j fiŝ'o'j pov'as dum iom da temp'o si'n ten'i en la aer'o, sed baldaŭ ili dev'as fal'i en la akv'o'n; permes'u ankaŭ al mi profund'iĝ'i en mi'a element'o.

Sinjor'in'o Odincov ek'rigard'is Bazarovon. Mal'dolĉ'a rid'et'o sku'is ŝi'a'n pal'a'n vizaĝ'o'n. “Li am'is mi'n!” pens'is ŝi, ek'kompat'is li'n kaj konsol'e etend'is al li si'a'n man'o'n.

Sed ankaŭ li kompren'is ŝi'n.

— Ne! — dir'is li kaj re'ir'is unu paŝ'o'n. — Mi est'as mizer'a hom'o, sed ĝis nun mi neniam akcept'is almoz'o'n. Adiaŭ kaj fart'u bon'e.

— Mi est'as cert'a, ke ne last'a'n foj'o'n ni vid'as unu la ali'a'n, — dir'is Anna Sergeevna kun ne'vol'a mov'o.

— Kio ne okaz'as en la mond'o! — respond'is Bazarov, si'n klin'is kaj for'ir'is.

— Vi do decid'is far'i al vi nest'o'n? — dir'is en la sam'a tag'o Bazarov al Arkadi'o, kaŭr'ant'e antaŭ si'a kofr'o. — Kial ne? Bon'a ide'o. Sed tut'e sen'bezon'e vi ruz'is. Mi atend'is de vi tut'e ali'a'n direkt'o'n. Aŭ ebl'e tio surpriz'is ankaŭ vi'n mem?

— Mi, efektiv'e, tio'n ne atend'is, kiam mi adiaŭ'is vi'n, — respond'is Arkadi'o; — sed kial vi mem ruz'as kaj dir'as: “bon'a ide'o”, kvazaŭ mi ne kon'us vi'a'n opini'o'n pri edz'iĝ'o?

— Eh, mi'a kar'a amik'o, — respond'is Bazarov, — kia'j'n esprim'o'j'n vi uz'as! Vi vid'as, kio'n mi far'as: mi trov'is mal'plen'a'n lok'o'n en la kofr'o, kaj mi met'as tie fojn'o'n; sam'e est'as en la kofr'o de ni'a viv'o; oni dev'as plen'ig'i ĝi'n per io ajn, nur por ke ne rest'u en ĝi mal'plen'a lok'o. Mi pet'as vi'n, ne sent'u vi'n ofend'it'a: vi ja kred'ebl'e memor'as, kia'n opini'o'n mi ĉiam hav'is pri Katerin'o Sergeevna. Ekzist'as fraŭl'in'o'j, kiu'j'n nur tial oni opini'as saĝ'a'j, ke ili saĝ'e sopir'as; sed vi'a per ali'a'j merit'o'j akir'os respekt'o'n, kaj tiel ŝi ĝi'n akir'os, ke ankaŭ vi est'os ŝi'a humil'a serv'ant'o; sed tio est'as tut'e en ord'o. — Li bru'ferm'is la kofr'o'n kaj lev'iĝ'is de la plank'o. — Kaj nun mi ripet'as al vi por la adiaŭ'o ... (Ĉar sen'util'e est'us tromp'i unu la ali'a'n, ni dis'iĝ'as por ĉiam, kaj vi mem sent'as tio'n...), vi ag'is prudent'e; vi ne est'as kre'it'a por ni'a mal'dolĉ'a, acid'a, vagabond'a viv'o. Vi posed'as nek brav'aĉ'o'n, nek malic'o'n; anstataŭ'e vi hav'as jun'a'n kuraĝ'o'n kaj jun'a'n fajr'o'n; por ni'a afer'o tio ne taŭg'as. Vi, sinjor'o'j nobel'o'j, vi pov'as ir'i nur ĝis nobl'a rezignaci'o aŭ ĝis nobl'a indign'o, kaj tio ne mult'e valor'as. Vi ekzempl'e ne bat'as plu vi'a'j'n kamp'ar'an'o'j'n kaj tial imag'as vi'n perfekt'a'j hom'o'j, kaj ni, ni dezir'as bat'i. Por kio mult'a'j vort'o'j! Ni'a polv'o ruĝ'ig'os vi'a'j'n okul'o'j'n, Arkadi'o, ni'a kot'o mal'pur'ig'os vi'n; vi ne ating'is ni'a'n nivel'o'n, vi ne'vol'e admir'as vi'n mem, vi kun plezur'o insult'as vi'n mem; kaj ni'n tio enu'ig'as; al ni oni don'u ali'a'j'n, ni ali'a'j'n vol'as romp'i! Vi est'as brav'a knab'o; sed malgraŭ tio vi est'as mol'a, liberal'a sinjor'id'o, et vola tou, kiel dir'as mi'a patr'o.

— Ĉu vi adiaŭ'as mi'n por ĉiam, Eŭgen'o? — mal'ĝoj'e demand'is li'n Arkadi'o, — kaj vi ne hav'as ali'a'j'n vort'o'j'n por mi?

Bazarov grat'is si'a'n nuk'o'n.

— Mi hav'as, Arkadi'o, ankaŭ ali'a'j'n vort'o'j'n, sed mi ne dir'os ili'n, ĉar tio est'os romantism'o, sentimental'ism'o. Jen mi'a last'a konsil'o: edz'iĝ'u: plej baldaŭ, konstru'u vi'a'n nest'o'n kaj far'u mult'e da infan'o'j. Ili est'os saĝ'a'j jam tial, ke ili nask'iĝ'os ĝust'a'temp'e, ne kiel vi kaj mi. Eh, mi vid'as, ke la ĉeval'o'j jam est'as pret'a'j. Jam ven'is la temp'o ... Mi jam ĉiu'j'n adiaŭ'is ... Arkadi'o, ĉu ni ĉirkaŭ'pren'os unu la ali'a'n?

Arkadi'o si'n ĵet'is al la kol'o de si'a iam'a majstr'o kaj amik'o, larm'o'j ŝpruc'is el li'a'j okul'o'j.

— Jen la jun'ec'o! — dir'is trankvil'e Bazarov. — Mi mult'o'n esper'as de Katerin'o Sergeevna. Vi vid'os, kiel rapid'e ŝi konsol'os vi'n!

— Adiaŭ, frat'o! — dir'is li al Arkadi'o, jam sid'iĝ'int'e en la vetur'il'o kaj montr'ant'e par'o'n da moned'o'j, kiu'j sid'is unu apud la ali'a sur la tegment'o de la stal'o, li al'don'is: — Jen model'o por vi!

— Kio'n tio signif'as? — demand'is Arkadi'o.

— Kio'n? Ĉu vi est'as tiel mal'fort'a en la natur'scienc'o'j? Ĉu vi forges'is, ke la moned'o est'as la plej estim'ind'a bird'o, kiu ŝat'as la famili'a'n viv'o'n! Imit'u ĝi'n! ... Adiaŭ, signor!

La vetur'il'o ek'krak'is kaj for'rul'iĝ'is.

Bazarov dir'is la ver'o'n. Parol'ant'e vesper'e kun Katja, Arkadi'o tut'e forges'is pri si'a majstr'o. Li jam komenc'is si'n sub'met'i al ŝi, Katja sent'is tio'n kaj ne mir'is. Li intenc'is en la sekv'ant'a tag'o vetur'i Marin'o'n, al Nikolao Petroviĉ. Anna Sergeevna ne vol'is ĝen'i Arkadi'o'n kaj Katjan kaj nur pro la konven'ec'o ne las'is ili'n tro long'e sol'a'j. Ŝi grand'anim'e for'ig'is de ili la princ'id'in'o'n, kiu'n la nov'aĵ'o pri la est'ont'a edz'iĝ'o incit'is kaj plor'ig'is. En la komenc'o Anna Sergeevna tim'is, ke la spektakl'o de ili'a feliĉ'o ŝajn'os al ŝi mem iom mal'agrabl'a; sed tut'e ali'e okaz'is; la spektakl'o ne lac'ig'is ŝi'n; ĝi interes'is ŝi'n, fin'e kor'tuŝ'is. Anna Sergeevna ĝoj'is kaj sam'temp'e mal'ĝoj'is pro tio. “Ŝajn'as, ke Bazarov est'as prav'a, — pens'is ŝi. — La sci'vol'em'o, sol'e la sci'vol'em'o, la am'o al la trankvil'ec'o, la ego'ism'o ...”

— Infan'o'j, — dir'is ŝi voĉ'e, — ĉu la am'o est'as afekt'a sent'o?

Sed nek Katja, nek Arkadi'o kompren'is ŝi'n. Ili evit'is ŝi'n; la inter'parol'o, ne'vol'e aŭd'it'a, ne for'las'is ili'a'j'n kap'o'j'n. Ceter'e, Anna Sergeevna baldaŭ trankvil'ig'is ili'n; kaj tio ne est'is mal'facil'a por ŝi: ŝi mem trankvil'iĝ'is.

XXVII

La re'ven'o de Bazarov tiom pli ĝoj'ig'is li'a'j'n mal'jun'a'j'n ge'patr'o'j'n, ke ili tut'e ne atend'is ĝi'n. Arina Vlasievna est'is tiel ekscit'it'a kaj tiom kur'is tra la dom'o, ke Vasilij Ivanoviĉ kompar'is ŝi'n kun “perdrik'in'o”; la mal'grand'a tren'aĵ'o de ŝi'a mal'long'a kaftan'o efektiv'e far'is ŝi'n simil'a al bird'o. Vasilij Ivanoviĉ mem nur murmur'is pro plezur'o, mord'is la sukcen'a'n ekstrem'o'n de si'a long'a pip'o, aŭ pren'int'e si'a'n kol'o'n per la fingr'o'j, li turn'is la kap'o'n, kvazaŭ prov'ant'e, ĉu ĝi est'as bon'e ŝraŭb'it'a, kaj subit'e larĝ'e mal'ferm'is la buŝ'o'n, rid'ant'e sen'bru'e.

— Mi ven'as al vi por plen'a'j ses semajn'o'j, mi'a mal'jun'ul'o, — dir'is al li Bazarov; — mi vol'as labor'i, ne mal'help'u mi'n, mi vi'n pet'as.

— Vi forges'os mi'a'n fizionomi'o'n, jen kiel mi mal'help'os vi'n! — respond'is Vasilij Ivanoviĉ.

Li plen'um'is si'a'n promes'o'n. Lok'int'e la fil'o'n, kiel antaŭ'e, en si'a'n kabinet'o'n, li preskaŭ si'n kaŝ'is de li kaj la edz'in'o'n li de'ten'is de ĉiu super'flu'a esprim'o de ŝi'a'j am'a'j sent'o'j. “Ni, mi'a mal'jun'a”, dir'is li al ŝi, “dum la unu'a gast'ad'o de Enjuŝka, li'n iom ted'is; nun ni dev'as est'i pli prudent'a'j.” Arina Vlasievna konsent'is kun la edz'o, sed ŝi ne mult'e gajn'is, ĉar ŝi vid'is la fil'o'n nur ĉe la tabl'o kaj definitiv'e tim'is ek'parol'i al li. “Enjuŝenka!” ia'foj'e dir'as ŝi al li kaj Eŭgen'o ne hav'as ankoraŭ la temp'o'n si'n turn'i, kiam ŝi jam turn'as la laĉ'o'j'n de si'a trik'sak'et'o kaj murmur'et'as: “Neni'o, tio est'as neni'o!” kaj post'e ŝi ir'as al Vasilij Ivanoviĉ kaj apog'int'e la vang'o'n sur la man'o: “Kiel ni pov'as ek'sci'i, kio'n Enjuŝa prefer'us hodiaŭ por la tag'manĝ'o, barĉ'o'n aŭ ŝĉi*?” — “Kial vi mem ne demand'is li'n?” — “Mi tim'as ted'i li'n.”

Ceter'e, Bazarov mem baldaŭ ĉes'is si'n ŝlos'i, la febr'o de labor'o for'las'is li'n kaj est'is anstataŭ'it'a de mal'gaj'a enu'o kaj silent'a mal'trankvil'o. Strang'a lac'ec'o est'is rimark'ebl'a en ĉiu'j li'a'j mov'o'j; eĉ li'a paŝ'manier'o, firm'a kaj rapid'e kuraĝ'a, ŝanĝ'iĝ'is. Li ĉes'is promen'i sol'a kaj komenc'is serĉ'i societ'o'n; li trink'is te'o'n en la salon'o, vag'is en la legom'a ĝarden'o kun Vasilij Ivanoviĉ kaj fum'is kun li la pip'o'n “de la silent'o”; foj'e li eĉ demand'is pri la patr'o Alekso. Komenc'e ĉi tiu ŝanĝ'o ĝoj'ig'is li'a'n patr'o'n, sed li'a ĝoj'o ne est'is long'e'daŭr'a. “Enjuŝa ĉagren'as mi'n”, li plend'is konfidenci'e al la edz'in'o, “li ne est'as mal'kontent'a aŭ koler'a, mi eĉ prefer'us tio'n, sed li est'as ĉagren'it'a, mal'ĝoj'a: tio est'as terur'a. Li silent'as, mi prefer'us, ke li insult'u ni'n; li mal'gras'iĝ'as, la kolor'o de li'a vizaĝ'o est'as mal'bon'a.” — “Di'o Sinjor'o!” murmur'et'is la mal'jun'ul'in'o, “mi pend'ig'us al li sak'et'o'n kun relikv'o'j sur la kol'o, sed li ne permes'os.” Vasilij Ivanoviĉ prov'is kelk'foj'e plej si'n'gard'e demand'i la fil'o'n pri li'a labor'o, pri li'a fart'o, pri Arkadi'o...

Sed Bazarov respond'is al li ne'volont'e kaj mal'zorg'e; foj'e, rimark'int'e, ke la patr'o en la inter'parol'o, ŝtel'ir'as al io, li koler'e dir'is al li: “Vi kvazaŭ paŝ'as ĉirkaŭ mi sur la fingr'o'j. Ĉi tiu manier'o est'as ankoraŭ pli mal'bon'a, ol la antaŭ'a.” — “Neni'o, mi neni'o'n!...” — rapid'e respond'is la mal'feliĉ'a Vasilij Ivanoviĉ. Sam'e sen'frukt'a'j rest'is li'a'j politik'a'j alud'o'j. Foj'e, okaz'e de la proksim'a liber'ig'o de la servut'ul'o'j, Vasilij Ivanoviĉ ek'parol'is pri la progres'o, esperant'e, ke la tem'o est'os agrabl'a por la fil'o; sed Bazarov respond'is indiferent'e: “Hieraŭ, pas'ant'e preter la ĉirkaŭ'bar'o, mi aŭd'is kiel la bub'o'j anstataŭ ia mal'nov'a kant'o, kri'as: „Ven'as, ven'as jam la temp'o, am'o'n sent'as mi'a kor'o“ ... jen vi'a progres'o.”

Ia'foj'e Bazarov ir'is en la vilaĝ'o'n kaj kiel ordinar'e, kun mok'o'j, komenc'is inter'parol'o'n kun kamp'ar'an'o: “Nu”, dir'is li al li, “prezent'u al mi vi'a'j'n opini'o'j'n, amik'o, pri la viv'o; en vi, oni dir'as, est'as la tut'a fort'o kaj est'ont'ec'o de Rus'uj'o, de vi komenc'iĝ'os nov'a epok'o de la histori'o, vi don'os al ni ni'a'n ver'a'n lingv'o'n kaj la leĝ'o'j'n.” La kamp'ar'an'o aŭ respond'is neni'o'n, aŭ dir'is vort'o'j'n, en la spec'o de jen'a'j: “Ni pov'as ... efektiv'e, ĉar ... tio de'pend'as ...”

— Vi klar'ig'u al mi, kio est'as vi'a mir, — inter'romp'is li'n Bazarov, — kaj ĉu ĝi est'as la sam'a mir, kiu star'as sur tri fiŝ'o'j?

— Tio est'as la ter'o, kiu star'as sur tri fiŝ'o'j, — klar'ig'is la kamp'ar'an'o kun patriark'a bon'kor'ec'o, per kant'ant'a ton'o, — kaj super ni'a mir est'as la sinjor'a vol'o, ĉar vi est'as ni'a'j patr'o'j. Kaj ju pli sever'a est'as la mastr'o, des pli kontent'a est'as la kamp'ar'an'o.

Aŭd'int'e tia'n parol'ad'o'n, Bazarov foj'e mal'estim'e lev'is la ŝultr'o'j'n kaj si'n de'turn'is; la kamp'ar'an'o trankvil'e re'ir'is hejm'e'n.

— Pri kio li parol'is? — demand'is la last'a'n ali'a kamp'ar'an'o de mez'a aĝ'o kaj de mal'gaj'a aspekt'o, kaj kiu de mal'proksim'e, de la sojl'o de si'a kaban'o, vid'is la inter'parol'o'n. — Pri la ŝuld'at'a farm'pag'o?

— Pri kia farm'pag'o, mi'a amik'o! — respond'is la unu'a, kaj en li'a voĉ'o ne est'is plu aŭd'ebl'a patriark'a bon'kor'ec'o, sed kontraŭ'e mal'estim'a sever'ec'o, — li babil'is kun mi, ĉar kred'ebl'e li'a lang'o juk'is. Kon'at'a afer'o: la sinjor'o'j, ĉu ili kompren'as i'o'n?

— Kiel ili pov'us kompren'i! — respond'is la du'a kamp'ar'an'o. Sku'int'e la ĉap'o'j'n kaj mal'lev'int'e la zon'o'j'n, ili ambaŭ komenc'is diskut'i pri si'a'j afer'o'j kaj bezon'o'j. Ho ve! la mal'estim'e lev'ant'a la ŝultr'o'j'n, la sci'ant'a parol'i kun la kamp'ar'an'o'j Bazarov (kiel li glor'is si'n en la disput'o kun Paŭlo Petroviĉ), la mem'fid'a Bazarov eĉ ne suspekt'is, ke ili rigard'is li'n kiel mal'saĝ'a'n ŝerc'ul'o'n ...

Ceter'e, li fin'e trov'is por si okup'o'n. Foj'e en li'a ĉe'est'o Vasilij Ivanoviĉ bandaĝ'is al kamp'ar'an'o la vund'it'a'n krur'o'n, sed li'a'j man'o'j trem'is kaj li ne pov'is lig'i la bandaĝ'o'n; la fil'o help'is li'n kaj de tiu temp'o komenc'is part'o'pren'i en la praktik'o, ne ĉes'ant'e tamen mok'i la rimed'o'j'n, kiu'j'n li mem konsil'is, kaj la patr'o'n, kiu tuj aplik'is ili'n. Sed la mok'o'j de Bazarov tut'e ne konfuz'is li'a'n patr'o'n; ili eĉ ĝoj'ig'is li'n. Sub'ten'ant'e si'a'n makul'it'a'n negliĝ'a'n vest'o'n per du fingr'o'j sur la ventr'o kaj fum'ant'e la pip'o'n, li kun ĝu'o aŭskult'is la fil'o'n, kaj ju pli da malic'o est'is en li'a'j vort'o'j, des pli bon'kor'e rid'is li'a feliĉ'ig'it'a patr'o, montr'ant'e ĉiu'j'n si'a'j'n nigr'a'j'n dent'o'j'n. Li eĉ ripet'is ĉi tiu'j'n vort'o'j'n, kiu'j est'is ia'foj'e sen'sprit'a'j kaj sen'senc'a'j; ekzempl'e, dum kelk'e da tag'o'j li tut'e mal'traf'e, ripet'is: “bon'eg'a afer'o”, nur tial, ke Bazarov uz'is tiu'n esprim'o'n, ek'sci'int'e, ke la patr'o aŭskult'is la fru'maten'a'n di'serv'o'n. “Di'o est'u ben'at'a! Li forges'is si'a'n hipokondri'o'n!” murmur'et'is Vasilij Ivanoviĉ al la edz'in'o, “kiel li bat'is mi'n hodiaŭ en la diskut'o!”

La pens'o, ke li hav'as tia'n help'ant'o'n, plen'ig'is li'n per rav'o kaj fier'ec'o. “Jes, jes”, dir'is li oft'e al iu kamp'ar'an'in'o en vir'a kaftan'o kaj angul'a kap'vest'o, don'ant'e al ŝi botel'et'o'n da plumb'akv'o aŭ pot'et'o'n da hiskiam'a pomad'o, “vi dev'us, mi'a kar'a, ĉiu'minut'e dank'i Di'o'n, ke mi'a fil'o gast'as ĉe mi: oni kurac'as vi'n nun laŭ la plej scienc'a kaj nov'a metod'o; ĉu vi kompren'as tio'n? La franc'a imperi'estr'o, Napoleono, eĉ li ne hav'as pli bon'a'n kurac'ist'o'n.” La kamp'ar'an'in'o, kiu ven'is plend'i, ke “pik'o'j lev'as ŝi'n”, (la signif'o'n de ĉi tiu'j vort'o'j li mem ne pov'is klar'ig'i), si'n klin'is ĝis la ter'o kaj met'is si'a'n man'o'n sub la ĉemiz'o'n sur la brust'o, kie ŝi hav'is kvar ov'o'j'n, en'volv'it'a'j'n en viŝ'tuk'o.

Foj'e Bazarov eĉ el'ŝir'is dent'o'n al rond'ir'ant'a komerc'ist'o de galanteri'aĵ'o'j; kvankam la dent'o est'is tut'e ordinar'a, Vasilij Ivanoviĉ konserv'is ĝi'n kiel mal'oft'aĵ'o'n kaj montr'ant'e ĝi'n al la patr'o Alekso, sen'ĉes'e ripet'is:

— Rigard'u la radik'o'j'n! Kia'n fort'o'n hav'as mi'a Eŭgen'o! La komerc'ist'o lev'iĝ'is en la aer'o'n! Ŝajn'as al mi, ke eĉ kverk'o ne pov'us kontraŭ'star'i! ...

— Laŭd'ind'e! — respond'is fin'e la patr'o Alekso, ne sci'ant'e, kio'n dir'i kaj kiel met'i fin'o'n al la ekstaz'o de la mal'jun'ul'o.

Foj'e kamp'ar'an'o de najbar'a vilaĝ'o al'vetur'ig'is al Vasilij Ivanoviĉ si'a'n frat'o'n, mal'san'a'n je tif'o. La mal'feliĉ'ul'o kuŝ'is sur la vizaĝ'o sur pajl'o kaj agoni'is; nigr'a'j makul'o'j kovr'is li'a'n korp'o'n, jam antaŭ long'e li perd'is la konsci'o'n. Vasilij Ivanoviĉ esprim'is si'a'n bedaŭr'o'n, ke oni ne turn'is si'n pli fru'e al kurac'ist'o kaj dir'is, ke ne ebl'e est'as li'n sav'i. Efektiv'e, la kamp'ar'an'o ne pov'is est'i viv'ant'a al'vetur'ig'at'a hejm'e'n: li mort'is en la vetur'il'o.

Post tri tag'o'j Bazarov en'ir'is en la ĉambr'o'n de l’ patr'o kaj demand'is, ĉu li ne hav'as infer'a'n ŝton'o'n?

— Mi hav'as; por kio vi bezon'as ĝi'n?

— Mi dev'as ... kaŭteriz'i mal'grand'a'n vund'o'n.

— Al kiu?

— Al mi.

— Kiel, al vi? Por kio? Kia est'as vi'a vund'o? Kie!

— Jen ĉi tie, sur la fingr'o. Mi est'is hodiaŭ en la vilaĝ'o, de kie oni al'vetur'ig'is la kamp'ar'an'o'n, mal'san'a'n je tif'o. Mi ne sci'as kial, oni vol'is far'i nekropsi'o'n... Mi jam long'e ne ekzerc'is mi'n en tio.

— Kaj?

— Mi pet'is la distrikt'a'n kurac'ist'o'n, ke li permes'u al mi far'i la nekropsi'o'n kaj mi tranĉ'is mi'a'n fingr'o'n.

Vasilij Ivanoviĉ subit'e pal'iĝ'is kaj dir'ant'e neniu'n vort'o'n, kur'is en si'a'n kabinet'o'n, de kie li tuj re'ven'is kun pec'o da infer'a ŝton'o en la man'o. Bazarov vol'is pren'i ĝi'n kaj for'ir'i.

— Pro Di'o, — dir'is Vasilij Ivanoviĉ, — permes'u, ke mi mem far'u tio'n.

Bazarov ek'rid'et'is.

— Kia am'o al la praktik'o!

— Ne ŝerc'u, mi vi'n pet'as. Montr'u vi'a'n fingr'o'n. La vund'o ne est'as grand'a. Ĝi ne dolor'as?

— Prem'u pli fort'e, ne tim'u.

Vasilij Ivanoviĉ halt'is.

— Ebl'e pli bon'e est'us kaŭteriz'i per fer'o? Kiel vi opini'as!

— Tio'n oni dev'us far'i pli fru'e, kaj nun, ver'dir'e, ankaŭ la infer'a ŝton'o est'as super'flu'a. Se mi est'as infekt'it'a, est'as nun jam tro mal'fru'e...

— Kiel ... mal'fru'e... — apenaŭ pov'is dir'i Vasilij Ivanoviĉ.

— Sen'dub'e! De tiu temp'o pas'is pli ol kvar hor'o'j.

Vasilij Ivanoviĉ ankoraŭ iom kaŭteriz'is la vund'o'n.

— Ĉu la distrikt'a kurac'ist'o ne hav'is infer'a'n ŝton'o'n?

— Li ne hav'is.

— Grand'a Di'o, tio est'as ne'kred'ebl'a! Kurac'ist'o, kiu ne hav'as tiel nepr'e neces'a'n rimed'o'n...

— Se vi vid'us li'a'j'n lanc'et'o'j'n, — re'dir'is Bazarov kaj el'ir'is.

Ĝis la vesper'o kaj dum la tut'a sekv'int'a tag'o Vasilij Ivanoviĉ trov'is plej divers'a'j'n pretekst'o'j'n por en'ir'i en la ĉambr'o'n de la fil'o. Li ne parol'is pri la vund'o, eĉ pen'is rakont'i pri tut'e flank'a'j afer'o'j, sed li kun tia mal'trankvil'o observ'is li'n, tiel persist'e rigard'is li'a'j'n okul'o'j'n, ke Bazarov perd'is la pacienc'o'n kaj minac'is for'vetur'i. Vasilij Ivanoviĉ solen'e promes'is al li, ke li trankvil'iĝ'os, tiom pli, ke Arina Vlasievna, de kiu li kompren'ebl'e ĉio'n kaŝ'is, komenc'is insist'e demand'i, kial li ne dorm'as kaj kio est'as al li? Tut'a'j'n du tag'o'j'n li rest'is firm'a, kvankam la aspekt'o de l’ fil'o, kiu'n li kaŝ'e rigard'is de temp'o al temp'o, ne plaĉ'is al li, sed je la tri'a tag'o dum la tag'manĝ'o li ne pov'is plu reg'i si'n.

— Kial vi ne manĝ'as, Eŭgen'o! — demand'is li, don'ant'e al si'a vizaĝ'o plej indiferent'a'n esprim'o'n. — La manĝ'aĵ'o, ŝajn'as, est'as bon'e prepar'it'a?

— Mi ne dezir'as, mi ne manĝ'as...

— Vi ne hav'as apetit'o'n? Kaj la kap'o? — al'don'is li per ne'kuraĝ'a voĉ'o. — Ĝi dolor'as?

— Ĝi dolor'as. Kial ĝi ne dolor'us?

Arina Vlasievna rekt'iĝ'is por atent'e aŭskult'i.

— Ne koler'u, Eŭgen'o, — daŭr'ig'is Vasilij Ivanoviĉ, — ĉu vi permes'os al mi palp'i vi'a'n puls'o'n.

Bazarov lev'iĝ'is.

— Sen palp'ad'o mi pov'as dir'i al vi, ke mi hav'as febr'o'n.

— Febr'o'trem'o'n vi hav'is?

— Ankaŭ febr'o'trem'o'n. Mi kuŝ'ig'os mi'n; send'u al mi tili'a'n te'o'n. Mi kred'ebl'e mal'varm'um'is.

— Jes, jes; ni aŭd'is hodiaŭ nokt'e, kiel vi tus'as, — dir'is Arina Vlasievna.

— Mi mal'varm'um'is, — ripet'is Bazarov kaj for'ir'is. Arina Vlasievna komenc'is prepar'i la te'o'n el tili'a'j flor'o'j, kaj Vasilij Ivanoviĉ en'ir'is en la najbar'a'n ĉambr'o'n kaj silent'e tord'is si'a'j'n har'o'j'n.

Bazarov ne lev'iĝ'is plu dum tiu tag'o kaj la tut'a'n nokt'o'n est'is en stat'o de pez'a du'on'konsci'a dorm'et'o. Je la unu'a hor'o nokt'e, mal'facil'e mal'ferm'int'e la okul'o'j'n, li ek'vid'is super si ĉe la lum'o de la lamp'et'o la pal'a'n vizaĝ'o'n de la patr'o kaj postul'is, ke li for'ir'u. Vasilij Ivanoviĉ obe'is, sed tuj re'ven'is sur la pied'fingr'o'j kaj si'n kovr'int'e du'on'e per la pord'o de la ŝrank'o, sen'ĉes'e rigard'is la fil'o'n. Ankaŭ Arina Vlasievna ne kuŝ'iĝ'is kaj mal'ferm'int'e la pord'o'n de la kabinet'o, ĉiu'minut'e ven'is aŭskult'i, “kiel spir'as Enjuŝa”, kaj ek'rigard'i la edz'o'n. Ŝi pov'is vid'i nur li'a'n sen'mov'a'n, kurb'ig'it'a'n dors'o'n, sed tio sufiĉ'is, por ŝi'n iom trankvil'ig'i. Maten'e Bazarov pen'is lev'iĝ'i; li'a kap'o, ek'turn'iĝ'is, sang'o ek'flu'is el la naz'o; li re'e kuŝ'iĝ'is, Vasilij Ivanoviĉ silent'e serv'is al li; Arina Vlasievna en'ir'is en la ĉambr'o'n kaj demand'is la fil'o'n, kiel li fart'as. Li respond'is: “pli bon'e”, kaj si'n turn'is al la mur'o. Vasilij Ivanoviĉ sving'is ambaŭ man'o'j'n, por ke ŝi for'ir'u; ŝi mord'is la lip'o'j'n por ne plor'i kaj el'ir'is. Ĉio en la dom'o subit'e kvazaŭ mal'hel'iĝ'is; ĉiu'j vizaĝ'o'j pli'long'iĝ'is, far'iĝ'is strang'a silent'o; de la kort'o oni for'port'is kri'em'a'n kok'o'n, kiu'n tio fort'e surpriz'is. Bazarov kuŝ'is, kiel antaŭ'e, turn'int'e la vizaĝ'o'n al la mur'o. Vasilij Ivanoviĉ pen'is direkt'i al li divers'a'j'n demand'o'j'n, sed ili lac'ig'is Bazarovon, kaj la mal'jun'ul'o ek'silent'is sen'mov'e sur si'a seĝ'o, nur de temp'o al temp'o tord'ant'e si'a'j'n fingr'o'j'n. Li ir'is por kelk'e da minut'o'j en la ĝarden'o'n, star'is tie kvazaŭ kolon'o, kvazaŭ kapt'it'a de ne'kompren'ebl'a mir'o (la esprim'o de mir'o preskaŭ ne for'las'is nun li'a'n vizaĝ'o'n) kaj re'ven'is al la fil'o, pen'ant'e evit'i la demand'o'j'n de l’ edz'in'o. Fin'e, ŝi kapt'is li'n je la man'o, kaj konvulsi'e, preskaŭ minac'e, demand'is li'n: “Kio est'as al li?” Vasilij Ivanoviĉ re'konsci'iĝ'is kaj vol'is respond'e al ŝi ek'rid'i; sed li konstat'is kun mir'o, ke anstataŭ'e li eksplod'as per rid'o. Jam maten'e li send'is en la urb'o'n, por ven'ig'i kurac'ist'o'n. Li opini'is neces'a antaŭ'sci'ig'i tio'n al la fil'o, por ke li ne koler'u.

Bazarov subit'e si'n turn'is sur la sof'o, fiks'e kaj sen'pens'e rigard'is la patr'o'n kaj pet'is i'o'n por trink'i.

Vasilij Ivanoviĉ don'is al li akv'o'n kaj profit'is la moment'o'n, por palp'i li'a'n frunt'o'n. Ĝi est'is ard'ant'a.

— Mal'jun'ul'o, — komenc'is Bazarov per raŭk'a kaj mal'rapid'a voĉ'o; — mal'bon'a est'as mi'a afer'o. Mi est'as infekt'it'a kaj post kelk'e da tag'o'j vi en'ter'ig'os mi'n.

— Eŭgen'o! — balbut'is li, — kio'n vi dir'as! ... Pro Di'o! Vi mal'varm'um'is...

— Ĉes'u, — ne rapid'ant'e inter'romp'is li'n Bazarov. — Al kurac'ist'o ne est'as permes'it'e tiel parol'i. Mi hav'as ĉiu'j'n simptom'o'j'n de infekt'o, vi mem sci'as.

— Kie est'as la simptom'o'j ... de infekt'o. Eŭgen'o. Tut'e ne ...

— Kaj tio ĉi? — dir'is Bazarov kaj lev'int'e la manik'o'n de la ĉemiz'o, montr'is al la patr'o ruĝ'a'j'n makul'o'j'n, antaŭ'dir'ant'a'j'n mal'feliĉ'o'n, kiu'j kovr'is li'a'n haŭt'o'n.

Vasilij Ivanoviĉ ek'trem'is kaj glaci'iĝ'is pro terur'o.

— Eĉ se ... — respond'is li fin'e, — ebl'e ... eĉ se io en la spec'o ... de infekt'o ...

— De piemio, — suflor'is la fil'o.

— Jes ... en la spec'o ... de epidemi'o ...

— De piemio, — sever'e kaj klar'e ripet'is Bazarov; — ĉu vi jam forges'is vi'a'j'n universitat'a'j'n kajer'o'j'n?

— Est'u, kiel vi vol'as ... Tamen ni re'san'ig'os vi'n.

— Tio est'as ŝerc'o. Sed ne pri tio ni parol'u. Mi ne pens'is, ke mi mort'os tiel baldaŭ; tio est'as akcident'o, ver'dir'e, tre mal'agrabl'a. Vi kaj la patr'in'o dev'as nun profit'i tio'n, ke vi'a religi'a sent'o est'as fort'a; ven'is bon'a moment'o, por prov'i ĝi'a'n valor'o'n. — Li trink'is iom da akv'o. — Mi vol'as vi'n pet'i pri unu serv'o ... dum mi ankoraŭ est'as estr'o de mi'a kap'o. Morgaŭ aŭ post'morgaŭ mi'a cerb'o, vi sci'as, pet'os eks'iĝ'o'n. Mi nun ne est'as plu cert'a, ĉu mi klar'e esprim'as mi'a'j'n pens'o'j'n. Kiam mi kuŝ'is, sen'ĉes'e ŝajn'is al mi, ke ĉirkaŭ mi kur'as ruĝ'a'j hund'o'j, kaj ke vi star'as super mi, kiel ĉas'hund'o super tetr'o. Mi est'as kvazaŭ ebri'a. Ĉu vi bon'e mi'n kompren'as?

— Cert'e, Eŭgen'o, vi parol'as tut'e kiel oni dev'as.

— Tiom pli bon'e; vi dir'is al mi, ke vi send'is en la urb'o'n por ven'ig'i kurac'ist'o'n ... Tio est'is por vi ... kaj por mi: send'u kurier'o'n...

— Al Arkadi'o Nikolaiĉ? — inter'romp'is la mal'jun'ul'o.

— Kiu est'as Arkadi'o Nikolaiĉ? — re'dir'is Bazarov, kvazaŭ medit'ant'e. — Ah, jes ... tiu bird'id'o! Ne, li'n vi ne tuŝ'u; li est'as nun moned'o. Ne mir'u, tio ne est'as ankoraŭ delir'o. Send'u kurier'o'n al sinjor'in'o Odincov, Anna Sergeevna, ŝi posed'as ĉi tie en la ĉirkaŭ'aĵ'o bien'o'n ... Vi kon'as ŝi'n? (Vasilij Ivanoviĉ jes'e balanc'is la kap'o'n.) Oni dir'u al ŝi: Eŭgen'o Bazarov ordon'is salut'i vi'n kaj dir'i, ke li mort'as. Vi plen'um'os tio'n?

— Jes, mi plen'um'os ... Sed ĉu est'as ebl'e, ke vi mort'os, vi, Eŭgen'o, ... Juĝ'u mem! Kie post tio est'os la just'ec'o?

— Tio'n mi ne sci'as; sed send'u kurier'o'n.

— Sen'prokrast'e mi send'os kaj mi mem skrib'os la leter'o'n.

— Ne, tio est'as super'flu'a; dir'u, ke mi ordon'is ŝi'n salut'i, tio sufiĉ'as. Kaj nun mi re'ven'as al mi'a'j hund'o'j. Strang'e! mi vol'as halt'ig'i mi'a'n pens'o'n ĉe la mort'o, sed mi ne sukces'as. Mi vid'as nur makul'o'n ... kaj neni'o'n plu.

Li re'e pez'e si'n turn'is al la mur'o. Vasilij Ivanoviĉ el'ir'is el la kabinet'o kaj ating'int'e la dorm'o'ĉambr'o'n de la edz'in'o, li fal'is sur la genu'o'j'n antaŭ la sankt'a'j pentr'aĵ'o'j.

— Preĝ'u, Arina, preĝ'u! — ĝem'is li, — ni'a fil'o mort'as.

La kurac'ist'o, la sam'a distrikt'a kurac'ist'o, kiu ne hav'is infer'a'n ŝton'o'n, ven'is kaj esplor'int'e la mal'san'a'n, konsil'is atend'ant'a'n metod'o'n kaj dir'is kelk'e da vort'o'j pri la ebl'ec'o de la re'san'iĝ'o.

— Ĉu vi iam vid'is hom'o'j'n en mi'a stat'o, kiu'j ne for'ir'is al la Elizeaj Kamp'o'j? — demand'is Bazarov kaj subit'e kapt'int'e je la pied'o pez'a'n tabl'o'n, star'ant'a'n apud la sof'o, for'puŝ'is ĝi'n de la lok'o.

— La fort'o'n, la fort'o'n, — dir'is li, — mi hav'as ankoraŭ en ĝi'a plen'ec'o, tamen mi dev'as mort'i! ... [La] mal'jun'ul'o hav'is almenaŭ sufiĉ'e da temp'o por mal'kutim'i de la viv'o, sed mi ... Ne'i, ne'i ... Oni prov'u ne'i la mort'o'n! Ĝi vi'n ne'as, kaj fin'it'a est'as la afer'o! Kiu plor'as tie? — al'don'is li post moment'o. — La patr'in'o? Mal'feliĉ'a! Kiu'n ŝi nutr'os nun per si'a fam'a barĉ'o? Ankaŭ vi, Vasilij Ivanoviĉ, larm'as, ŝajn'as al mi. Nu, se la krist'an'ism'o ne help'as, est'u filozof'o, stoik'o! Vi ja glor'is vi'n, ke vi est'as filozof'o?

— Kia filozof'o mi est'as! — ek'kri'is Vasilij Ivanoviĉ, kaj larm'o'j gut'is sur li'a'j'n vang'o'j'n.

La stat'o de Bazarov pli kaj pli mal'bon'iĝ'is kun ĉiu hor'o; la progres'o de l’ mal'san'o far'iĝ'is rapid'a, kiel ordinar'e okaz'as post la ĥirurgi'a'j infekt'o'j. Li ne perd'is ankoraŭ la konsci'o'n kaj kompren'is, kio'n oni dir'is al li; li ankoraŭ batal'is. “Mi ne vol'as delir'i”, murmur'et'is li, kun'prem'ant'e la pugn'o'j'n, “kia sen'senc'aĵ'o.” Kaj tuj li al'don'is: “Se de ok oni de'pren'as dek, kiom rest'as?” Vasilij Ivanoviĉ paŝ'is en la ĉambr'o, kiel frenez'a, propon'is jen unu rimed'o'n, jen ali'a'n kaj ĉiu'minut'e kovr'is la pied'o'j'n de l’ fil'o. “En'volv'i en mal'varm'a'j'n tuk'o'j'n ... vom'ig'a'n rimed'o'n ... sinap'ism'o'n sur la ventr'o ... sang'el'las'o'n”, ripet'is li per streĉ'it'a ton'o. La kurac'ist'o, kiu'n li pet'eg'is rest'i, aprob'is ĉio'n, don'is al la mal'san'ul'o limonad'o'n kaj por si pet'is jen pip'o'n, jen “i'o'n fort'ig'a'n-varm'ig'a'n”, tio est'as brand'o'n. Arina Vlasievna sid'is sur mal'alt'a benk'o apud la pord'o kaj nur de temp'o al temp'o ir'is preĝ'i; antaŭ kelk'e da tag'o'j ŝi'a tualet'a spegul'o el'glit'is el ŝi'a'j man'o'j kaj romp'iĝ'is: tio'n ŝi rigard'is ĉiam kiel mal'bon'a'n antaŭ'sign'o'n: eĉ Anfisuŝka ne sci'is, kio'n dir'i al ŝi. Timofeiĉ for'vetur'is al sinjor'in'o Odincov.

La nokt'o est'is mal'bon'a por Bazarov ... Kruel'a febr'o turment'is li'n. Antaŭ la maten'o li'a stat'o iom pli'bon'iĝ'is. Li pet'is, ke Arina Vlasievna li'n komb'u, kis'is ŝi'a'n man'o'n kaj trink'is du glut'o'j'n da te'o. Vasilij Ivanoviĉ iom viv'iĝ'is.

— Di'o est'u ben'at'a! — dir'is li; ven'is la kriz'o ... ven'is la kriz'o.

— Rigard'u! — dir'is Bazarov, — kia'n pov'o'n hav'as vort'o! Li trov'is la vort'o'n “kriz'o”, kaj li est'as konsol'it'a. Mir'ig'a afer'o est'as, kiel la hom'o kred'as je la vort'o'j. Se oni nom'as li'n mal'saĝ'ul'o kaj ne bat'as li'n, li mal'ĝoj'as; se oni dir'as al li kompliment'o'n pri li'a saĝ'o kaj ne don'as al li mon'o'n, li est'as tut'e kontent'a.

Ĉi tiu mal'grand'a parol'ad'o de Bazarov, simil'ant'a li'a'j'n antaŭ'a'j'n malic'a'j'n atak'o'j'n, rav'is li'a'n patr'o'n.

— Brav'e! bon'e dir'it'a, bon'eg'e! — ek'kri'is li ŝajn'ig'ant'e, ke li aplaŭd'as.

Bazarov mal'ĝoj'e ek'rid'et'is.

— Laŭ vi'a opini'o, — dir'is li, — la kriz'o pas'is aŭ ven'is?

— Vi sent'as vi'n pli bon'e, jen kio'n mi vid'as, jen kio ĝoj'ig'as mi'n, — respond'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Tre bon'e; ĉiam bon'e est'as ĝoj'i. Kaj al ŝi, vi memor'as? Ĉu vi send'is?

— Jes, kompren'ebl'e.

La pli'bon'iĝ'o daŭr'is ne long'e. La atak'o'j de l’ mal'san'o re'komenc'iĝ'is. Vasilij Ivanoviĉ sid'is apud Bazarov. Ŝajn'is, ke ia ne'ordinar'a mal'trankvil'o turment'as la mal'jun'ul'o'n. Li kelk'e da foj'o'j prov'is ek'parol'i, sed ne pov'is.

— Eŭgen'o! — dir'is li fin'e, — mi'a fil'o, mi'a kar'a, bon'a fil'o!

Ĉi tiu ne'ordinar'a al'parol'o far'is impres'o'n je Bazarov.

Li iom turn'is la kap'o'n kaj vid'ebl'e pen'ant'e de'ĵet'i de si la ŝarĝ'o'n de la delir'o, kiu prem'eg'is li'n, li dir'is:

— Kio'n, mi'a patr'o?

— Eŭgen'o, — daŭr'ig'is Vasilij Ivanoviĉ kaj fal'is sur la genu'o'j'n antaŭ la fil'o, kvankam Bazarov ne mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj ne pov'is li'n vid'i. — Eŭgen'o, vi sent'as vi'n nun pli bon'e; kun la help'o de Di'o vi re'san'iĝ'os; sed profit'u la nun'a'n moment'o'n, trankvil'ig'u mi'n kaj la patr'in'o'n, plen'um'u la dev'o'n de l’ krist'an'o! Terur'o est'as al mi tio'n al vi dir'i, sed ankoraŭ pli terur'e ... ja por la etern'ec'o, Eŭgen'o, pri'pens'u, kiel ...

Romp'iĝ'is la voĉ'o de la mal'jun'ul'o. Sur la vizaĝ'o de li'a fil'o, kvankam li kuŝ'is, kiel antaŭ'e, kun ferm'it'a'j okul'o'j, ramp'is io strang'a.

— Mi ne rifuz'as, se tio pov'as trankvil'ig'i vi'n, — dir'is li fin'e; — sed ŝajn'as al mi, ke la afer'o ne est'as urĝ'a. Vi mem dir'as ke mi'a stat'o pli'bon'iĝ'is.

— Pli'bon'iĝ'is, Eŭgen'o, pli'bon'iĝ'is; sed kiu pov'as sci'i, ĉio ja de'pend'as de la vol'o de Di'o, kaj plen'um'int'e la dev'o'n ...

— Ne, mi atend'os ankoraŭ, — inter'romp'is Bazarov. — Mi konsent'as kun vi, ke ven'is la kriz'o. Kaj se vi kaj mi erar'is, ne grav'e! Oni absolv'as eĉ la sen'konsci'a'j'n.

— Mi pet'as vi'n, Eŭgen'o!

— Mi atend'os. Kaj nun mi vol'as dorm'i. Ne mal'help'u mi'n.

Kaj li met'is la kap'o'n sur la antaŭ'a'n lok'o'n.

La mal'jun'ul'o lev'iĝ'is, sid'iĝ'is sur la seĝ'o kaj apog'int'e la menton'o'n sur la man'o, mord'is si'a'j'n fingr'o'j'n.

Bru'o de risort'a kaleŝ'o, ĉi tiu bru'o, kiu tiel laŭt'e son'as en la kamp'ar'a silent'o, subit'e frap'is li'a'j'n orel'o'j'n. Pli kaj pli proksim'e rul'iĝ'is mal'pez'a'j rad'o'j; jen jam oni aŭd'as la spir'o'n de l’ ĉeval'o'j ... Vasilij Ivanoviĉ salt'e lev'iĝ'is kaj si'n ĵet'is al la fenestr'o. En la kort'o'n de li'a mal'grand'a dom'o est'is en'vetur'ant'a du'lok'a kaleŝ'o. Ne kompren'ant'e, kio'n tio pov'is signif'i, ard'ant'e pro ia sen'senc'a ĝoj'o, li kur'is sur la peron'o'n ... Lake'o en livre'o mal'ferm'is la pord'o'n de l’ kaleŝ'o; sinjor'in'o, kovr'it'a per nigr'a vual'o, en nigr'a mantel'et'o, el'ir'is, el ĝi ...

— Mi est'as Anna Sergeevna Odincov, — dir'is ŝi. — Eŭgen'o Vasiliĉ viv'as? Vi est'as li'a patr'o? Mi ven'is kun kurac'ist'o.

— Bon'far'ant'in'o! — ek'kri'is Vasilij Ivanoviĉ, kaj kapt'int'e ŝi'a'n man'o'n, konvulsi'e al'prem'is ŝi'n al si'a'j lip'o'j. Dum'e la kurac'ist'o, kiu ven'is kun ŝi, mal'grand'a hom'o, port'ant'a okul'vitr'o'j'n, kun german'a fizionomi'o, el'ir'is ne rapid'ant'e el la kaleŝ'o. — Li viv'as ankoraŭ, viv'as mi'a Eŭgen'o, kaj nun li est'os sav'it'a! Edz'in'o! Edz'in'o! ... Al ni anĝel'o de l’ ĉiel'o ...

— Grand'a Di'o, kio? — balbut'is la mal'jun'ul'in'o, kur'ant'e el la salon'o. Neni'o'n kompren'ant'e, tuj en la antaŭ'ĉambr'o, ŝi fal'is al la pied'o'j de Anna Sergeevna kaj komenc'is, kvazaŭ frenez'a, kis'i ŝi'a'n vest'o'n.

— Kio'n vi far'as! Kio'n vi far'as! — ripet'is Anna Sergeevna; sed Arina Vlasievna ne aŭskult'is ŝi'n, kaj Vasilij Ivanoviĉ daŭr'ig'is: “anĝel'o, anĝel'o!”

— Wo ist der Kranke? Kie est'as la pacient'o? — demand'is fin'e la doktor'o, ne sen iom da indign'o.

Vasilij Ivanoviĉ re'konsci'iĝ'is.

— Ĉi tie, sekv'u mi'n, mi pet'as, vertester her kollega — al'don'is li, re'memor'ant'e la temp'o'n pas'int'a'n.

— E...! — dir'is la german'o kun mal'dolĉ'a rid'et'o.

Vasilij Ivanoviĉ konduk'is li'n en la kabinet'o'n.

— Doktor'o de Anna Sergeevna Odincov, — dir'is li, si'n klin'ant'e al la orel'o de la fil'o, — ankaŭ ŝi est'as ĉi tie.

Bazarov mal'ferm'is la okul'o'j'n.

— Kio'n vi dir'is?

— Mi dir'as, ke Anna Sergeevna Odincov est'as ĉi tie kaj akompan'as ŝi'n ĉi tiu respekt'ind'a doktor'o.

Bazarov ĉirkaŭ'rigard'is en la ĉambr'o.

— Ŝi est'as ĉi tie ... mi vol'as ŝi'n vid'i.

— Vi vid'os ŝi'n, Eŭgen'o; sed antaŭ'e oni dev'as iom parol'i kun la sinjor'o doktor'o. Mi rakont'os al li la tut'a'n histori'o'n de la mal'san'o, ĉar Sidor Sidoriĉ for'vetur'is (tio est'is la nom'o de la distrikt'a kurac'ist'o), kaj ni far'os mal'grand'a'n konsil'iĝ'o'n.

Bazarov ek'rigard'is la german'o'n.

— Bon'e, parol'u, parol'u rapid'e, sed ne latin'e, mi ja kompren'as, kio'n signif'as: jam moritur.

— Der Herr scheint des Deutschen mächtig zu sein — komenc'is la adept'o de Eskulapo, si'n turn'ant'e al Vasilij Ivanoviĉ.

— Ih ... gabe ... Parol'u prefer'e rus'e, — dir'is la mal'jun'ul'o.

— To ze ... kiel vi vol'as ...

La konsil'iĝ'o komenc'iĝ'is.

Post du'on'hor'o Anna Sergeevna, akompan'at'a de Vasilij Ivanoviĉ, en'ir'is en la kabinet'o'n. La doktor'o hav'is la temp'o'n murmur'et'i al ŝi, ke la stat'o de la mal'san'o est'as sen'esper'a.

Ŝi ek'rigard'is Eŭgen'o'n ... kaj halt'is ĉe la pord'o, tiel konstern'is ŝi'n la flam'ant'a kaj sam'temp'e mort'a vizaĝ'o kun la mal'klar'a'j okul'o'j, fiks'it'a'j sur ŝi. Glaci'ig'ant'a kaj pez'a tim'o ek'reg'is ŝi'n; la pens'o, ke ne tio'n ŝi sent'us, se ŝi am'us li'n, fulm'e tra'kur'is ŝi'a'n kap'o'n.

— Dank'o'n, — mal'facil'e dir'is li, — mi tio'n ne esper'is. Tio est'as bon'a ag'o. Jen ni ankoraŭ unu foj'o'n vid'as unu la ali'a'n, kiel vi promes'is.

— Anna Sergeevna est'is tiel bon'a... — komenc'is Vasilij Ivanoviĉ.

— Patr'o, las'u ni'n. Anna Sergeevna, vi permes'as? Ŝajn'as, ke nun...

Li montr'is per sign'o de la kap'o si'a'n sen'fort'e kuŝ'ant'a'n korp'o'n.

Vasilij Ivanoviĉ el'ir'is.

— Dank'o'n, — ripet'is Bazarov. — Tio est'as tut'e reĝ'a. Oni dir'as, ke la reĝ'o'j ankaŭ vizit'as la mort'ant'o'j'n.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, mi esper'as...

— Eh, Anna Sergeevna, ni parol'u la ver'o'n. Ĉio est'as fin'it'a kun mi. Mi fal'is sub rad'o'n. Vi vid'as, mi est'is prav'a, ke mi ne zorg'is pri la est'ont'ec'o. La mort'o est'as mal'nov'a ŝerc'o, tamen nov'a por ĉiu. Ĝis nun mi ne tim'is ... kaj post'e ven'os la sen'konsci'ec'o kaj ft! (Li mal'fort'e sving'is la man'o'n.) Kio'n mi dev'as dir'i al vi? ... Ke mi am'is vi'n? Tio antaŭ'e est'is sen'senc'a, kaj tiom pli nun. La am'o est'as form'o, kaj mi'a propr'a form'o jam dis'fal'as. Prefer'e mi dir'os ... kiel bel'a vi est'as! Kaj nun vi star'as antaŭ mi tiel bel'a ...

Anna Sergeevna ne'vol'e ek'trem'is.

— Tio est'as neni'o, ne tim'u ... sid'iĝ'u tie ... Ne proksim'iĝ'u al mi: mi'a mal'san'o est'as ja infekt'a.

Anna Sergeevna rapid'e tra'pas'is la ĉambr'o'n kaj sid'iĝ'is sur la seĝ'o apud la sof'o, kie kuŝ'is Bazarov.

— Grand'anim'a! — murmur'et'is li. — Ah, kiel proksim'e... kaj tiel jun'a, freŝ'a, pur'a ... en ĉi tiu abomen'a ĉambr'o! ... Adiaŭ! viv'u long'e, tio est'as la plej grav'a, kaj ĝu'u, dum ne est'as ankoraŭ tro mal'fru'e. Vi rigard'u, kia abomen'a spektakl'o; du'on'e dis'prem'it'a verm'o, kiu ankoraŭ tord'iĝ'as. Ankaŭ mi ja pens'is: mult'a'j'n ag'o'j'n mi plen'um'os. Mort'i? Mi? Ne, mi hav'as task'o'n antaŭ mi, mi est'as gigant'o! Kaj nun, nun la sol'a task'o de la gigant'o est'as dec'e mort'i, kvankam tio est'as indiferent'a por ĉiu ... Tamen mi mort'os kiel vir'o, ne kiel hund'o.

Bazarov ek'silent'is kaj komenc'is palp'i si'a'n glas'o'n. Anna Sergeevna don'is al li trink'i, ne de'met'ant'e la gant'o'j'n kaj tim'e spirant'e.

— Mi'n vi forges'os, — re'komenc'is li, — ĉar la mort'int'o ne est'as kamarad'o de l’ viv'ant'o. Mi'a patr'o dir'os al vi, kia'n hom'o'n perd'as Rus'uj'o ... Tio est'as sen'senc'aĵ'o, sed ne sen'iluzi'ig'u li'n. Vi ja kon'as la proverb'o'n: kio ajn amuz'as la infan'o'n ... Konsol'u ankaŭ mi'a'n patr'in'o'n. Tia'j'n hom'o'j'n, kia'j ili, en vi'a grand'a mond'o vi ne trov'os, eĉ se vi serĉ'os ili'n tag'e kun lantern'o en la man'o ... Mi, neces'a al Rus'uj'o! ... Ne, ŝajn'as, ke ne. Kiu do est'as neces'a al ĝi? Ŝu'ist'o est'as neces'a, tajlor'o est'as neces'a, viand'ist'o ... li vend'as viand'o'n ... viand'ist'o ... atend'u, mi miks'as ... ĉi tie est'as arb'ar'o ...

Bazarov met'is la man'o'n sur si'a'n frunt'o'n.

Anna Sergeevna si'n klin'is al li.

— Eŭgen'o Vasiliĉ, mi est'as ĉi tie...

Li de'met'is la man'o'n kaj lev'iĝ'is.

— Adiaŭ, — dir'is li kun subit'a fort'o, kaj li'a'j okul'o'j ek'bril'is per la last'a bril'o. — Adiaŭ ... Aŭskult'u ... mi ja ne kis'is vi'n tiam ... Blov'u sur la mort'ant'a'n kandel'o'n kaj ĝi esting'iĝ'u ...

Anna Sergeevna al'met'is la lip'o'j'n al li'a frunt'o.

[— Sufiĉ'as! — li dir'is, kaj mal'lev'iĝ'is sur la kusen'o'n. — Kaj nun la mal'lum'o...

Anna Sergeevna mal'bru'e el'ir'is.]

— Kio? — demand'is murmur'et'e Vasilij Ivanoviĉ.

— Li ek'dorm'is, — respond'is ŝi apenaŭ aŭd'ebl'e.

La sort'o ne destin'is al Bazarov plu'a'n vek'iĝ'o'n. Antaŭ la vesper'o li tut'e perd'is la konsci'o'n kaj en la sekv'int'a tag'o li mort'is. La patr'o Alekso plen'um'is sur li la religi'a'j'n ceremoni'o'j'n. Kiam oni sankt'ole'is li'n, kiam la sankt'a ole'o tuŝ'is li'a'n brust'o'n, unu li'a okul'o mal'ferm'iĝ'is kaj ŝajn'is, ke io, kvazaŭ trem'o de terur'o tra'kur'as li'a'n mort'a'n vizaĝ'o'n, kiam li vid'is la pastr'o'n en la rob'o, la fum'o'n de la incens'o, la kandel'o'j'n antaŭ la sankt'a'j pentr'aĵ'o'j. Sed tio daŭr'is nur unu moment'o'n. Kiam fin'e li spir'is la last'a'n spir'o'n kaj en la dom'o ek'ĝem'is ĉiu'j, Vasilij Ivanoviĉ furioz'iĝ'is. “Mi dir'is, ke mi ek'ribel'os”, raŭk'e kri'is li, kun flam'ant'a vizaĝ'o, kurb'ig'it'a de grimac'o, sku'ant'e la pugn'o'n en la aer'o, kvazaŭ por minac'i iu'n; “kaj mi ek'ribel'os, ek'ribel'os!” Sed Arina Vlasievna, dron'ant'a en la larm'o'j, ek'pend'is sur li'a kol'o, kaj ili ambaŭ fal'is sur la vizaĝ'o'j'n. “Tiel”, rakont'is post'e Anfisuŝka en la ĉambr'o de l’ serv'ist'o'j, “unu apud la ali'a ili mal'lev'is si'a'j'n kap'o'j'n, kiel ŝaf'o'j dum la tag'mez'a varm'eg'o ...”

Sed pas'as la tag'mez'o, ven'as la vesper'o kaj la nokt'o, kiu konduk'as en trankvil'a'n rifuĝ'ej'o'n la lac'a'j'n kaj ŝarĝ'it'a'j'n ...

XXVIII

Pas'is ses semajn'o'j. Ven'is la blank'a vintr'o kun la kruel'a silent'o de la sen'nub'a'j mal'varm'eg'o'j, la dens'a, krak'ant'a neĝ'o, la pal'e smerald'a ĉiel'o, la roz'a prujn'o sur la arb'o'j, la ĉap'o'j el la fum'o super la kamen'tub'o'j, kun la fum'turn'iĝ'o'j el la subit'e mal'ferm'it'a'j pord'o'j, la freŝ'a'j kvazaŭ mord'it'a'j vizaĝ'o'j de l’ pas'ant'o'j kaj la rapid'a trot'ad'o de l’ trem'ant'a'j ĉeval'o'j. Januar'a tag'o jam proksim'iĝ'is al si'a fin'o; la vesper'a mal'varm'o ankoraŭ pli fort'e prem'is la sen'mov'a'n aer'o'n, kaj rapid'e esting'iĝ'is la sang'a ĉiel'ruĝ'o. En la fenestr'o'j de la dom'o en Marin'o ek'bril'is lum'o'j. Prokofiĉ, en nigr'a frak'o kaj blank'a'j gant'o'j, kun tut'e special'a solen'ec'o dis'met'is sur la tabl'o manĝ'il'ar'o'n por kvin person'o'j. Antaŭ unu semajn'o, en la mal'grand'a paroĥ'a preĝ'ej'o, sen'bru'e kaj preskaŭ sen atest'ant'o'j, hav'is lok'o'n du edz'iĝ'o'j: de Arkadi'o kun Katja kaj de Nikolao Petroviĉ kun Feniĉka; kaj en la sam'a tag'o Nikolao Petroviĉ don'is adiaŭ'a'n tag'manĝ'o'n al si'a frat'o, for'vetur'ont'a pro afer'o'j Moskvon. Anna Sergeevna ankaŭ for'vetur'is tie'n post la edz'iĝ'o, don'int'e mal'avar'a'j'n donac'o'j'n al la jun'a par'o.

Akurat'e je la tri'a hor'o ĉiu'j kolekt'iĝ'is ĉe la tabl'o. Ankaŭ Mitja ĉe'est'is; li jam hav'is vart'ist'in'o'n en silk'a rus'a kap'vest'o, kun or'a'j stri'o'j. Paŭlo Petroviĉ sid'is inter Katja kaj Feniĉka: “la edz'o'j”, si'n lok'is apud si'a'j edz'in'o'j. Ni'a'j mal'nov'a'j amik'o'j ŝanĝ'iĝ'is en la last'a temp'o: ĉiu'j kvazaŭ pli'bel'iĝ'is kaj “solid'iĝ'is”; sol'e Paŭlo Petroviĉ mal'gras'iĝ'is, kio, ceter'e, don'is ankoraŭ pli da elegant'ec'o kaj “grand'sinjor'ec'o”, al li'a'j esprim'plen'a'j trajt'o'j ... Ankaŭ Feniĉka ali'iĝ'is. En nov'a silk'a vest'o kun larĝ'a velur'a ruband'o en la har'o'j, kun or'a ĉen'o sur la kol'o, ŝi sid'is sen'mov'e-respekt'plen'e, respekt'plen'e al si mem, al ĉio, kio ŝi'n ĉirkaŭ'is, kaj tiel rid'et'ant'e, kvazaŭ ŝi dezir'us dir'i: “Pardon'u mi'n, mi ne est'as kulp'a.” Ne ŝi sol'a, ĉiu'j ali'a'j rid'et'is kaj ankaŭ kvazaŭ pet'is pardon'o'n; ĉiu'j est'is iom ĝen'at'a'j, iom mal'ĝoj'a'j, sed en la real'ec'o tre kontent'a'j. Ĉiu serv'is si'a'n najbar'o'n kun komik'a ĝentil'ec'o; ŝajn'is, ke ĉiu'j inter'konsent'is lud'i simpl'anim'a'n komedi'o'n. Katja est'is la plej trankvil'a el ĉiu'j: ŝi konfid'e ĉirkaŭ'rigard'is kaj oni pov'is rimark'i, kiel Nikolao Petroviĉ jam am'as ŝi'n. Antaŭ la fin'o de la tag'manĝ'o li lev'iĝ'is kaj pren'int'e pokal'o'n en la man'o'n, si'n turn'is al Paŭlo Petroviĉ.

— Vi for'las'os ni'n ... vi for'las'os ni'n, kar'a frat'o, — komenc'is li, — kompren'ebl'e, ne por long'e; tamen mi ne pov'as ne esprim'i al vi, ke mi ... ke ni ... kiom mi ... kiom ni ... La mal'feliĉ'o est'as, ke ni, rus'o'j, ne sci'as far'i parol'ad'o'j'n! Arkadi'o, dir'u vi.

— Ne, kar'a patr'o, mi ne prepar'is mi'n.

— Cert'e pli bon'e ol mi! Fin'e, frat'o, permes'u, ke mi vi'n ĉirkaŭ'pren'u kaj dezir'u al vi ĉio'n bon'a'n. Plej baldaŭ re'ven'u al ni!

Paŭlo Petroviĉ kis'is ĉiu'j'n, ne escept'ant'e, kompren'ebl'e, Mitjan: krom tio li kis'is la man'o'n de Feniĉka, kiu'n ŝi ne sci'is ankoraŭ etend'i por tio, kaj trink'ant'e el la re'plen'ig'it'a pokal'o, dir'is kun profund'a sopir'o: “Est'u feliĉ'a'j, mi'a'j amik'o'j! Farewell!” ĉi tiu angl'a vort'et'o rest'is ne'rimark'it'a, sed ĉiu'j est'is kor'tuŝ'it'a'j.

— Al la re'memor'o de Bazarov, — murmur'et'is Katja en la orel'o'n de si'a edz'o kaj frap'is li'a'n pokal'o'n. Arkadi'o respond'e fort'e prem'is ŝi'a'n man'o'n, sed ne kuraĝ'is laŭt'e propon'i la toast'o'n.

Ŝajn'as, ke ni ating'is la fin'o'n? Sed ebl'e iu el la leg'ant'o'j dezir'as ek'sci'i, kio'n far'as en la nun'a moment'o ĉiu el la person'o'j, kun kiu'j li kon'iĝ'is. Mi est'as pret'a kontent'ig'i li'n.

Anna Sergeevna antaŭ ne'long'e edz'in'iĝ'is, ne pro am'o, sed pro kalkul'o, kun unu el la est'ont'a'j rus'a'j hom'o'j de la ag'o, inteligent'a jur'ist'o, kun fort'a praktik'a sent'o, firm'a vol'o kaj rimark'ind'a elokvent'ec'o, — hom'o ankoraŭ jun'a, bon'a kaj mal'varm'a kiel glaci'o. Ili viv'as perfekt'e akord'e kaj ĝis'viv'os ebl'e la feliĉ'o'n, ebl'e ... la am'o'n. La princ'id'in'o K. mort'is, forges'it'a tuj en la tag'o de l’ mort'o. Ambaŭ Kirsanov, la patr'o kaj la fil'o, loĝ'as en Marin'o. Ili'a'j afer'o'j komenc'as pli'bon'iĝ'i. Arkadi'o far'iĝ'is fervor'a agronom'o kaj la “farm'bien'o” jam don'as sufiĉ'e grand'a'n profit'o'n. Nikolao Petroviĉ est'as elekt'it'a juĝ'ist'o de l’ pac'o kaj ŝvit'e labor'as, por for'ig'i la mal'konsent'o'j'n inter la liber'ig'it'a'j servut'ul'o'j kaj la bien'posed'ant'o'j. Li sen'ĉes'e tra'vetur'as si'a'n distrikt'o'n, dir'as long'a'j'n parol'ad'o'j'n, ĉar li opini'as, ke la kamp'ar'an'o'j'n oni dev'as “prudent'ig'i”, tio est'as per oft'a ripet'ad'o de la sam'a'j vort'o'j el'ĉerp'i ili'a'n pacienc'o'n. Ver'dir'e, li kontent'iĝ'is nek la kler'a'j'n nobel'o'j'n, kiu'j parol'as jen kun ŝik'o, jen kun melankoli'o pri la “emancipacio” (ili el'parol'as an laŭ la franc'a manier'o), nek la ne'kler'a'j'n nobel'o'j'n, sen'ceremoni'e insult'ant'a'j'n la “emuncipacion”, (laŭ la el'parol'o de l’ kamp'ar'an'o'j). Por unu'j kaj por la ali'a'j li est'as tro mol'a. Katerin'o Sergeevna nask'is fil'o'n, Koljan, kaj Mitja jam brav'e kur'as kaj elokvent'e babil'as. Feniĉka, Feodosja Nikolavna, post la edz'o kaj Mitja, neniu'n tiel ador'as kiel si'a'n bo'fil'in'o'n, kaj kiam Katja sid'iĝ'as al la fortepian'o, ŝi est'as pret'a la tut'a'n tag'o'n ne for'las'i ŝi'n. Ni ne forges'u pri Petro. Li tut'e rigid'iĝ'is pro la mal'saĝ'ec'o kaj brav'ec'o, el'parol'as ĉiu'j'n e kiel u: ulugantu, sed li edz'iĝ'is kaj ricev'is bel'a'n dot'o'n; li'a edz'in'o, fil'in'o de urb'a ĝarden'ist'o, rifuz'is al du bon'a'j fianĉ'o'j nur tial, ke ili ne posed'is poŝ'horloĝ'o'n; Petro hav'is ne nur poŝ'horloĝ'o'n, sed eĉ lak'it'a'j'n du'on'ŝu'o'j'n.

En Dresdeno, sur la teras'o de Brühl, inter la du'a kaj kvar'a hor'o, en la plej “fashionable” temp'o por la promen'ad'o, vi pov'as renkont'i hom'o'n ĉirkaŭ kvin'dek'jar'a'n, jam tut'e griz'a'n kaj kvazaŭ sufer'ant'a'n la podagr'o'n, sed ankoraŭ bel'a'n, elegant'e vest'it'a'n kaj kun tiu special'a stamp'o, kiu'n don'as nur la long'a'j rilat'o'j kun la alt'a'j klas'o'j de l’ societ'o. Tio est'as Paŭlo Petroviĉ. Li for'vetur'is el Moskvo ekster'land'o'n pro la stat'o de si'a san'o kaj fiks'is si'a'n loĝ'ad'o'n en Dresdeno, kie li hav'as rilat'o'j'n precip'e kun angl'o'j kaj kun tra'pas'ant'a'j rus'o'j. Kun la angl'o'j li'a'j manier'o'j est'as simpl'a'j, preskaŭ modest'a'j, sed ne sen mem'estim'o; ili trov'as, ke li est'as iom enu'ig'a, sed ili estim'as li'n kiel “a perfect gentleman”. Kun la rus'o'j li est'as iom pli sen'ceremoni'a, li ne halt'ig'as si'a'n gal'o'n, mok'as si'n mem kaj ili'n; sed ĉio'n ĉi li far'as tre agrabl'e, sen'zorg'e kaj konven'e. Li rest'as ĉiam slav'o'fil'o: oni ja sci'as, ke en la alt'a rus'a societ'o tio est'as trés distingué. Li leg'as neni'o'n rus'e, sed sur li'a skrib'o'tabl'o oni pov'as vid'i arĝent'a'n cindr'uj'o'n en form'o de kamp'ar'an'a bast'a ŝu'o. Ni'a'j turist'o'j ĉiam serĉ'u li'a'n societ'o'n. Mateo Iljiĉ Koliazin, kiu est'as nun “en la vic'o'j de la opozici'o”, solen'e vizit'is li'n, vetur'ant'e al la bohem'a'j kurac'lok'o'j. La loĝ'ant'o'j de Dresdeno, kun kiu'j li ceter'e preskaŭ ne hav'as rilat'o'j'n, hav'as kvazaŭ kult'o'n por li. Neni'u pov'as tiel facil'e, kiel der Herr Baron von Kirsanov, ricev'i bilet'o'n en la kort'eg'a'n kapel'o'n, en la teatr'o'n k.t.p. Li ĉiam far'as bon'o'n laŭ si'a ebl'o; li ĉiam ankoraŭ iom bru'as: ne van'e ja li est'is iam leon'o; sed pez'a est'as por li la ŝarĝ'o de la viv'o ... pli pez'a, ol li mem supoz'as ... Sufiĉ'as vid'i li'n en la rus'a preĝ'ej'o, kiam si'n apog'int'e en angul'o al la mur'o, li medit'as kaj long'e rest'as sen'mov'a, mal'dolĉ'e kun'prem'int'e la dent'o'j'n; post'e subit'e li re'konsci'iĝ'as kaj preskaŭ ne'rimark'ebl'e far'as la sign'o'n de l’ kruc'o ...

Ankaŭ sinjor'in'o Kukŝin for'vetur'is ekster'land'o'n. Ŝi est'as nun en Heidelberg kaj stud'as ne la natur'scienc'o'j'n, sed la arĥitektur'o'n, en kiu, kiel ŝi dir'as, ŝi mal'kovr'is nov'a'j'n leĝ'o'j'n. Kiel antaŭ'e, ŝi ĉiam rest'as en la societ'o kun student'o'j, precip'e kun jun'a'j rus'a'j fizik'ist'o'j kaj ĥemi'ist'o'j, kiu'j plen'ig'as la urb'o'n kaj kiu'j, mir'ig'ant'e en la komenc'o la naiv'a'j'n german'a'j'n profesor'o'j'n per la serioz'ec'o de la vid'manier'o, mir'ig'as post'e la sam'a'j'n profesor'o'j'n per la komplet'a sen'labor'em'o kaj mal'diligent'ec'o. Kun tia'j du, tri ĥemi'ist'o'j, kiu'j ne pov'as disting'i la oksigen'o'n de la azot'o, sed ĉiam est'as pret'a'j kritik'i kaj plen'a'j de mem'estim'o, kaj kun la grand'a Eliseviĉ, Sitnikov, kiu ankaŭ si'n prepar'as est'i grand'a, far'as bru'o'n en Peterburgo kaj laŭ si'a asert'o, daŭr'ig'as la “labor'o'n”, de Bazarov. Oni dir'as, ke antaŭ ne'long'e iu bat'is li'n, sed li ne rest'is ŝuld'ant'o: en mal'pur'a artikol'o, publik'ig'it'a en mal'pur'a gazet'o, li far'is alud'o'n ke la bat'int'o est'as mal'kuraĝ'ul'o. Li nom'as tio'n ironi'o. Li'a patr'o mal'ŝat'e kondut'as, kun li, kaj li'a edz'in'o nom'as li'n mal'saĝ'ul'o kaj ... literatur'ist'o.

En unu el la plej mal'proksim'a'j angul'o'j de Rus'uj'o est'as mal'grand'a kamp'ar'a tomb'ej'o. Kiel preskaŭ ĉiu'j ni'a'j tomb'ej'o'j, ĝi hav'as mal'ĝoj'a'n aspekt'o'n; la kav'o'j'n, ĝi'n ĉirkaŭ'ant'a'j'n, jam long'e plen'ig'as mal'bon'a'j herb'o'j; la griz'a'j lign'a'j kruc'o'j klin'iĝ'is kaj putr'as sub si'a'j tegment'o'j, iam kolor'it'a'j; la ŝton'a'j plat'o'j ĉiu'j est'as de'puŝ'it'a'j, kvazaŭ iu puŝ'is ili'n de mal'supr'e; du, tri sen'foli'a'j arb'o'j don'as apenaŭ iom da ombr'o; ŝaf'o'j sen'pun'e vag'as sur la tomb'o'j ... Sed inter ili est'as unu, kiu'n tuŝ'as neni'u hom'o, kiu'n pied'prem'as neni'u best'o; nur la bird'o'j sid'iĝ'as sur ĝi kaj kant'as ĉe la nask'iĝ'o de la tag'o. Fer'a bar'il'o ĝi'n ĉirkaŭ'as; du jun'a'j abi'o'j est'as plant'it'a'j ĉe ambaŭ ĝi'a'j ekstrem'o'j: Eŭgen'o Bazarov est'as en'ter'ig'it'a en ĉi tiu tomb'o. Al ĝi, el la proksim'a vilaĝ'o, oft'e ven'as du kaduk'a'j mal'jun'ul'o'j: edz'o kun si'a edz'in'o. Sub'ten'ant'e unu la ali'a'n, ili ir'as per pez'a'j paŝ'o'j; ili proksim'ig'as al la bar'il'o, fal'as sur la genu'o'j'n, long'e mal'dolĉ'e plor'as, kaj long'e, silent'e rigard'as la mut'a'n ŝton'o'n, sub kiu kuŝ'as ili'a fil'o; ili inter'ŝanĝ'as kelk'e da vort'o'j, viŝ'as la polv'o'n de la ŝton'o, ord'ig'as la branĉ'o'j'n de abi'o, re'e preĝ'as, kaj ne pov'as for'las'i ĉi tiu'n lok'o'n, kie ili est'as kvazaŭ pli proksim'e de si'a fil'o, pli proksim'e de la re'memor'o pri li ... Ĉu ili'a'j preĝ'o'j, ili'a'j larm'o'j rest'os sen'frukt'a'j? Ĉu la am'o, la sankt'a, si'n'don'em'a am'o ne est'as ĉio'pov'a? Ho, ne! Kiel ajn pasi'a, pek'a, ribel'a kor'o si'n kaŝ'as en la tomb'o, la flor'o'j, kresk'ant'a'j sur ĝi, pac'e rigard'as ni'n per si'a'j sen'pek'a'j okul'o'j; ne sol'e pri la etern'a trankvil'o ili parol'as al ni, pri la grand'a trankvil'o de la “indiferent'a” natur'o; ili parol'as ankaŭ pri la etern'a re'pac'iĝ'o kaj pri la viv'o etern'a ...

Fin'o.