The Project Gutenberg EBook of Ascendo al Monto-Blanka en 1787, by   
Horace Bénédict  de Saussure  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and  
most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions  
whatsoever.  You may copy it, give it away or re-use it under the terms  
of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at  
www.gutenberg.org.  If you are not located in the United States, you'll  
have to check the laws of the country where you are located before using  
this ebook.  
  
  
  
Title: Ascendo al Monto-Blanka en 1787  
  
Author: Horace Bénédict  de Saussure  
  
Translator: René de Saussure  
  
Release Date: June 14, 2020 [EBook #62394]  
  
Language: Esperanto  
  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ASCENDO AL MONTO-BLANKA EN 1787 ***  
  
  
  
  
Produced by Carolus Raeticus  
  
  
  
  
  

Ascend'o

Al

Mont'o-Blank'a

En 1787

De

H. B. De SAUSSURE

El'tir'aĵ'o el "Voyages dans les Alpes", traduk'it'a de René de Saussure en inter'naci'a'n lingv'o'n Esperant'o

El'don'it'a De La "Propagand'ej'o Esperant'ist'a"

10 HOTELGASSE — Ber'n (Svis'land'o)

1918

Prez'o 0,40 Sm. (1 fr.)

Horace-Benedict de SAUSSURE.

Natur'scienc'ist'o kaj fizik'ist'o, profesor'o ĉe la Ĝeneva universitat'o.

(Nask'iĝ'is en 1740. Li far'is seri'o'n da botanik'a'j kaj geologi'a'j stud'vojaĝ'o'j en divers'a'j land'o'j, sed precip'e en la Alp'o'j. Klasik'a'j est'as li'a'j el'serĉ'o'j pri la glaci'ej'o'j; al li est'as ŝuld'at'a la el'trov'o de mult'a'j mineral'o'j kaj la el'pens'o de divers'a'j fizik'instrument'o'j, inter'ali'e de la har'higrometr'o, cianometro, diafan'o'metr'o, pajl-, kaj pint-elektrometr'o, aktin'o'metr'o, anemometr'o, eŭdiometr'o, ktp. Li el'dir'is la unu'a'j'n princip'o'j'n de la raci'a meteorologi'o. Li'a plej grav'a verk'o literatur'a est'as titol'it'a: Vojaĝ'o'j tra la Alp'o'j. Li mort'is en 1799.

Ascend'o Al Mont'o-Blank'a

(En 1787)

De H. B. De SAUSSURE.

Divers'a'j period'aĵ'o'j sci'ig'is al la publik'o, ke dum la monat'o aŭgust'o 1786 du loĝ'ant'o'j de Chamouni, S-ro Paccard, doktor'o je medicin'o, kaj la gvid'ist'o Jacques Balmat, ating'is la supr'o'n de Mont'o-Blank'a, kiu est'is ĝis tiam rigard'it'a kiel ne'sur'ir'ebl'a. Mi tuj la sekv'int'a'n tag'o'n ĝi'n ek'sci'is kaj sen'prokrast'e ek'vojaĝ'is por se far'ebl'e sekv'i ili'a'j'n paŝ'o'j'n. Sed pluv'o'j kaj neĝ'o'j dev'ig'is mi'n for'las'i la entrepren'o'n ĝis la proksim'a jar'o. Al Jacques Balmat mi komisi'is esplor'i la mont'eg'o'n je komenc'o de juni'o kaj avert'i mi'n pri la moment'o, kiam la plat'iĝ'o de la vintr'a'j neĝ'o'j ig'os ĝi'n al'ir'ebl'a. Inter'temp'e mi ir'is al la Provenc'a mar'bord'o por far'i eksperiment'o'j'n kun tiu'j kompar'ot'a'j'n, kiu'j'n mi intenc'is prov'i sur Mont'o-Blank'a.

Dum la monat'o juni'o Jacques Balmat sen'sukces'e far'is du ascend'prov'o'j'n; tamen li skrib'is al mi, ke sen'dub'e oni pov'os ascend'i en la unu'a'j tag'o'j de juli'o. Mi tiam ek'vetur'is al Chamouni. En Sallenche renkont'is mi la kuraĝ'a'n Balmat, kiu est'is ek'vojaĝ'ant'a Ĝenevon por anonc'i al mi si'a'j'n de'nov'a'j'n sukces'o'j'n; la 5-an de juli'o li est'is sur'pren'ir'int'a ĝis la pint'o de la mont'eg'o kun'e kun du ali'a'j gvid'ist'o'j, Johan-Miĥael Cachat kaj Aleksis Tournier. Kiam mi al'ven'is en Chamouni, pluv'is, kaj la mal'bel'a veter'o daŭr'is preske kvar semajn'o'j'n. Sed mi est'is decid'int'a atend'i ĝis fin'o de la sezon'o, prefer'e ol mal'traf'i la oportun'a'n okaz'o'n. Fin'e ĝi ven'is, tiu moment'o tiom dezir'at'a, kaj mi ek'marŝ'is la 1-an de aŭgust'o, akompan'at'a de unu serv'ist'o kaj dek ok gvid'ist'o'j, kiu'j port'is mi'a'j'n fizik-instrument'o'j'n kaj la tut'a'n il'ar'o'n, kiu'n mi bezon'is. Mi'a pli'aĝ'a fil'o vigl'e dezir'is akompan'i mi'n; sed mi tim'is, ke li est'as ne ankore sufiĉ'e fortik'a kaj ekzerc'it'a al tia'j marŝ'o'j. Mi postul'is, ke li rezign'u. Li rest'is ĉe la "Prieuré", kie li tre zorg'e far'is observ'o'j'n al tiu'j kun'respond'a'j'n, kiu'j'n mi est'is far'ont'a sur la mont'supr'o.

Kvankam est'as apene du mejl'o'j kaj kvar'on'o rekt'lini'e de la Prieuré de Chamouni ĝis la pint'o de Mont'o-Blank'a, tiu ekskurs'o ĉiam postul'is almene dek ok marŝ'hor'o'j'n, tial ke ekzist'as danĝer'a'j lok'o'j, mal'rekt'aĵ'o'j, kaj proksim'um'e mil naŭ'cent du'dek klaft'o'j ascend'end'a'j.

Ir'ant'e de la "Prieuré" ĝis Mont'o-Blank'a tra la mont'o "La Côte", oni unu'e sekv'as la al Ĝenevo konduk'ant'a'n voj'o'n, ĝis la vilaĝ'o "Les Bossons", kaj tie oni uz'as la voj'et'o'n, kiu ating'as la sam'nom'a'n glaci'ej'o'n. Sed je mal'supr'o de la dekliv'o, kiu konduk'as al tiu glaci'ej'o, oni ir'as dekstr'e'n tra la vilaĝ'et'o de l'Mont. Iom trans tiu vilaĝ'et'o oni ek'ascend'as, sekv'ant'e la bord'o'n de la torent'o, kiu ŝpruc'as el la Taconay-glaci'ej'o. Tiu supr'e'n'ir'ej'o est'as tre sovaĝ'aspekt'a, fund'e de mal'larĝ'a valet'o, lok'it'a kontraŭ la Taconay-glaci'ej'o, kiu svarm'as je glaci'aĵ'o'j, ne blank'a'j kaj pur'a'j, kiel tiu'j de "Bossons", sed mal'pur'ig'it'a'j de nigr'a kot'o kaj tra'tranĉ'it'a'j de sam'kolor'a'j ŝton'eg'o'j; sed daŭr'ig'ant'e la ascend'o'n, oni evkidas super tiu glaci'ej'o la pur'a'j'n kaj krut'a'j'n neĝ'o'j'n de la kupol'mont'o "Goûté". Balde post'e oni al'ven'as iom super la Taconay-glaci'ej'o, oni tra'pas'as kelk'a'j'n danĝer'a'j'n lok'o'j'n, kaj oni ating'as fontan'o'n kun klar'a kaj freŝ'a akv'o, ĉe kiu la gvid'ist'o'j, jam lac'ig'it'a'j pro si'a'j ŝarĝ'o'j, plezur'eg'e ripoz'is dum kelk'a'j moment'o'j.

Du'on-hor'o'n post for'las'o de la glaci'ej'o, oni al'ven'as ĉe la pied'o de sufiĉ'e alt'a preske vertikal'a rok'o, kiu bar'as mal'larĝ'a'n kaj profund'a'n koridor'o'n. Por el'ir'i el tiu koridor'o, oni dev'as sur'grimp'i la rok'aĵ'o'n; tiu pas'ej'o nom'iĝ'as Map'as aŭ Mal'bon'a-Paŝ'o. Oni est'is tie met'int'a ŝtup'et'ar'o'n, en la pens'o, ke mi ĝi'n bezon'os; sed, ĉar mi tim'is impres'i al mi'a'j gvid'ist'o'j mal'bon'a'n opini'o'n pri mi, se mi ĝi'n uz'us, mi pas'is preter la ŝtup'et'ar'o, ne tuŝ'int'e ĝi'n. Trans la "Map'as" oni est'as dev'ig'at'a sur'paŝ'i kelk'a'j'n mal'larĝ'a'j'n kornic'o'j'n super alt'a'j krut'aĵ'o'j. Post'e oni sekv'as akr'a'n krest'o'n kun profund'eg'aĵ'o dekstr'e kaj tre dekliv'a'j herb'ej'o'j mal'dekstr'e; post kio oni per kvin'dek-grad'a dekliv'o ascend'as al grot'o aŭ kavern'et'o, kie mi tra'nokt'is la 20-an de aŭgust'o 1786, kiam, tuj post la vojaĝ'o de doktor'o Paccard, mi prov'is, sekv'ant'e li'a'j'n post'sign'o'j'n, ating'i la pint'o'n de Mont'o-Blank'a. Sed dum'nokt'e ek'fal'is torent'simil'a pluv'eg'o kaj neĝ'is sur la alt'aĵ'o'j; mal'ĝoj'e dev'is mi re'ven'i sur mi'a'j'n paŝ'o'j'n kaj prokrast'i la afer'o'n ĝis proksim'a jar'o. En ambe vojaĝ'o'j mi bezon'is proksim'um'e kvar hor'o'j'n, ne inklud'ant'e la ripoz'temp'o'j'n, por ir'i de "Prieuré de Chamouni" ĝis tiu rifuĝ'ej'o.

La supr'o de l'rok'aĵ'o, nord-weste de tiu grot'o, prezent'as tre bel'a'n vid'aĵ'o'n. Tiu supr'o form'as unu el la pint'o'j de la mal'larĝ'a krest'o de l'mont'o "La Côte", kiu apart'ig'as la glaci'ej'o'j'n "Taconay" kaj "Les Bossons". La tie'a mont'pas'ej'o kuŝ'as je alt'o da ĉirkaŭ'e ses'cent klaft'o'j super la "Prieuré de Chamouni". De tiu krest'o oni ek'vid'as sub si'a'j pied'o'j la du ĵus nom'it'a'j'n glaci'ej'o'j'n, la tut'a'n Chamouni-val'o'n ĝis la Balma pas'ej'o kaj ambe mont'ĉen'o'j'n, kiu'j flank'as tiu'n pas'ej'o'n: pli mal'proksim'e, oni ek'vid'as la Aï-tur'o'j'n kaj la Sud-pint'o'n, kiu super'as Saint-Maurice, kiel anke ali'a'j'n supr'o'j'n pli mal'apud'a'j'n. Sed la plej interes'a vid'aĵ'o est'as la nord-westa laŭ'long'e vid'it'a part'o de la krest'o mem, sur kiu oni star'as. Eg'a'j akr'angul'a'j rok'o'j, strang'e kaj mal'tim'e amas'ig'it'a'j, kron'as la supr'o'n de tiu krest'o kaj aspekt'as plej ne'kutim'e kaj sovaĝ'e; la bel'a kaj rid'et'a paroĥ'o de "Ouches" ŝajn'as dis'pec'ig'it'a per tiu'j sen'frukt'a'j rok'aĵ'o'j kaj mir'ind'e kontrast'as kun ili. Unu el tiu'j rok'o'j, kies el'star'ant'a angul'o antaŭ'e'n'as super la profund'eg'aĵ'o, nom'iĝ'as pro tio Bird'bek'o. Oni rakont'as, ke paŝt'ist'o, vet'int'a ir'i kaj sid'iĝ'i sur tiu'n bek'pint'o'n, sukces'is kaj tie sid'iĝ'is; sed re'star'iĝ'ant'e li pro mal'lert'a mov'o perd'is la egal'pez'o'n, fal'eg'is kaj mort'iĝ'is sur'lok'e.

Est'is tag'mez'o, kiam ni al'ven'is sur tiu'n krest'o'n; mi halt'is du'on'hor'o'n, por ke mi'a'j gvid'ist'o'j pov'as manĝ'i. Dum'e mi amuz'iĝ'is, rigard'ant'e je grand'a profund'o sub mi'a'j pied'o'j fremd'ul'o'j'n, kiu'j sub'ten'at'a'j de si'a'j gvid'ist'o'j pen'e tra'paŝ'is la mal'supr'a'n plat'aĵ'o'n de la glaci'ej'o "Les Bossons", kaj kiu'j ver'ŝajn'e prepar'is por si'a re'ven'o fanfaron'a'n rakont'o'n pri si'a kuraĝ'o kaj pri la renkont'it'a'j danĝer'o'j. Sed mi prov'is, kaj van'e prov'is, ek'vid'i sur la du'a plat'aĵ'o du el mi'a'j port'ist'o'j, kiu'j pretend'is al'ven'i pli rapid'e ol ni sur la krest'o'n, kie ni star'is, pas'ant'e tra tiu glaci'plat'aĵ'o, kiu efektiv'e prezent'as de la "Prieuré" voj'o'n pli rekt'a'n. Ĉar trov'iĝ'as danĝer'a'j pas'lok'o'j, ni est'is mal'trankvil'a'j pro ili'a ne'aper'o. Tamen ili re'ating'is ni'n, sed mult'e pli mal'fru'e.

Daŭr'ig'ant'e la supr'e'n'ir'o'n oblikv'e inter la glaci'ej'o "Les Bossons" kaj la supr'o de la krest'o, ni pas'is sub profund'a kavern'o, kie Jacques Balmat en si'a unu'a vojaĝ'o est'is kaŝ'int'a la ŝtup'et'ar'o'n, kiu help'is al ni tra'pas'i la krev'aĵ'o'n de la glaci'ej'o, kaj abi'stang'o'n, uz'end'a'n por la mal'facil'a'j pas'lok'o'j. La ŝtup'et'ar'o'n li re'trov'is, sed la stang'o'n oni est'is ŝtel'int'a; est'as strang'e, ke tie trov'iĝ'is ŝtel'ist'o'j; oni tamen ne pov'us dir'i, ke est'is grand'voj'a'j ŝtel'ist'o'j. Ni anke pas'is ĉe la pied'o de la "Tur"-pint'o, kiu est'as la plej alt'a de tiu krest'o, kaj je la unu'a hor'o kaj tri kvar'on'o'j ni ating'is la supr'o'n de la "Côte"-mont'o, en lok'o kie ni intenc'is tra'nokt'i. Tiu unu'a tag'o do ne est'is long'a: ni bezon'is nur ses hor'o'j'n kaj du'on'o'n de "Prieuré" ĝis ni'a unu'a kuŝ'iĝ'ej'o.

Tiu rifuĝ'ej'o konsist'is el amas'o da eg'a'j granit'ŝton'eg'o'j, inter kiu'j mi'a'j gvid'ist'o'j esper'is trov'i ŝirm'ej'o'n, kaj kie doktor'o Paccard kaj Jacques Balmat tra'nokt'is la unu'a'n vesper'o'n de si'a esplor'vojaĝ'o. Tiu'j ŝton'eg'o'j est'is tie'n ŝov'it'a'j de la glaci'ar'o, kiu est'as tut'e proksim'a, kaj kiu'n oni dev'as tra'paŝ'i por progres'i al supr'o de Mont'o-Blank'a. Tie oni for'las'as la firm'a'n ter'o'n kaj ek'paŝ'as sur la glaci'o'j'n kaj sur la neĝ'o'j'n ĝis fin'o de la vojaĝ'o.

Prefer'ind'e est'as tra'paŝ'i la glaci'ej'o'n dum'maten'e, kiam la neĝ'o est'as ankore hard'it'a; mult'e pli danĝer'a est'as la tra'paŝ'o vesper'e, kiam la tag'varm'o est'as ĝi'n mol'ig'int'a. Tio'n spert'is Marie Coutet, sub kiu la neĝ'o ek'krev'is, kiam li ir'is esplor'i la pas'ej'o'n, kiu'n ni est'is sekv'ont'a la morgan tag'o'n. Feliĉ'e li rest'is pend'ant'a per la ŝnur'eg'o, kiu lig'is li'n al li'a'j du akompan'ant'a'j kamarad'o'j. Je ili'a re'ven'o ni ĉiu'j interes'e demand'is ili'n pri ili'a esplor'promen'o, kiel oni demand'as al spion'o'j nov'aĵ'o'j'n pri la mal'amik'a arme'o. Trankvil'e kaj eĉ gaj'e raport'is Marie Coutet si'a'n aventur'o'n: malgraŭ'e, li'a rakont'o stern'is mal'hel'a'n vual'o'n sur la vizaĝ'o'j'n; la plej brav'a'j ŝerc'is pri ĝi, sed la ali'a'j ŝajn'e opini'is tiu'j'n ŝerc'o'j'n iom mal'konven'a'j. Tamen re'ven'i hejm'e'n neni'u propon'is, ĉiu okup'is si'n serĉ'ant'e ŝirm'ej'o'n por pas'ig'i la nokt'o'n; unu'j loĝ'iĝ'is en mi'a mal'nov'a rifuĝ'ej'o, kie ili esper'is est'i pli varm'e; ali'a'j nest'is inter la granit'ŝton'eg'o'j; mi mem, kun mi'a serv'ist'o kaj du aŭ tri el mi'a'j fidel'a'j gvid'ist'o'j, kuŝ'iĝ'is sub tend'o, kiu'n mi kun'port'ig'is, por est'i tut'e liber'a pri la lok'o, kie mi tra'nokt'os.

La morgon, 2-an de aŭgust'o, malgraŭ la vigl'a dezir'o, kiu'n ĉiu'j hav'is ek'marŝ'i fru'maten'e, okaz'is tiom da diskut'o'j inter la gvid'ist'o'j pri la divid'o kaj aranĝ'o de ili'a'j ŝarĝ'o'j, ke nur je la ses'a kaj du'on'o ni pov'is ek'vojaĝ'i. Ĉiu tim'is tro ŝarĝ'i si'n, ne por evit'i lac'iĝ'o'n, sed por ne trak'rev'ig'i la neĝ'o'n per si'a pez'o kaj tiel fal'i en profund'aĵ'o'n.

Ni ek'paŝ'is sur la glaci'ej'o'n kontraŭ'ej'e de la granit'ŝton'eg'o'j, sub kies ŝirm'o ni est'is dorm'int'a'j; la komenc'o est'as tre facil'a; sed balde post'e oni en'ven'as en glaci'aĵ'a'n labirint'o'n, dis'ŝir'it'a'n per larĝ'a'j krev'aĵ'o'j, jen tut'e mal'plen'a'j, jen tut'e aŭ part'e plen'ig'it'a'j de neĝ'o'j, kiu'j oft'e form'as ark'aĵ'o'j'n sub'e kav'ig'it'a'j'n, kaj kiu'j est'as tamen kelk'a'foj'e la sol'a rimed'o hav'ebl'a por trans'ir'i tiu'j'n krev'aĵ'o'j'n; ali'lok'e, oni uz'as akr'a'n glaci'krest'o'n, kiel pont'o'n por ili'n trans'paŝ'i. En kelk'a'j lok'o'j, kie la krev'aĵ'o'j est'as tut'e mal'plen'a'j, oni est'as dev'ig'at'a mal'supr'e'n'ir'i ĝis la fund'o kaj de'nov'e supr'e'n'ir'i per ŝtup'ar'o'j hak'it'a'j en la glaci'o'n mem de la kontraŭ'ej'a mur'o. Sed neni'e oni ating'as, nek eĉ ek'vid'as la rok'o'n; la fund'o ĉiam est'as neĝ'a aŭ glaci'a; kaj okaz'as moment'o'j kiam, post mal'supr'e'n'ir'o en tiu'j'n preske vertikal'a'j'n abism'o'j'n ĉirkaŭ'it'a'j'n de glaci'mur'o'j, oni ne pov'as imag'i, tra kie oni el'ir'os. Tamen tiom long'e kiam oni marŝ'as sur la glaci'o mem, kiom ajn mal'larĝ'a'j est'as la krest'o'j, kiom ajn klin'iĝ'a'j est'as la dekliv'o'j, tiu'j mal'tim'a'j Chamouni'an'o'j hav'as la kap'o'n kaj la pied'o'n egal'e firm'a'j, kaj ili ŝajn'as nek tim'ig'it'a'j nek mal'trankvil'a'j: ili inter'parol'as, rid'as, konkur'as inter si; sed, kiam oni paŝ'as sur tiu'j mal'dik'a'j ark'aĵ'o'j pend'ant'a'j super abism'o'j, ili marŝ'as en plej profund'a silent'o; la unu'a'j tri, kun'e lig'it'a'j per ŝnur'eg'o'j je inter'spac'o da kvin aŭ ses fut'o'j unu de la ali'a; la okul'o'j fiks'it'a'j pied'e'n, ĉiu pen'ant'e met'i la pied'o'n preciz'e kaj lert'e en la post'sign'o'n las'it'a'n de la antaŭ'ir'ant'o. Sed, precip'e pli'grand'iĝ'is tiu spec'o de tim'o, kiam ni ek'vid'is la lok'o'n, kie Marie Coutet[TR1] est'is en'profund'iĝ'int'a; la neĝ'o est'is sub li'a'j pied'o'j subit'e krev'int'a, kre'ant'e ĉirkaŭ li mal'plen'aĵ'o'n, ses aŭ sep fut'o'j'n diametr'e, mal'kovr'ant'a'n abism'o'n, kies nek fund'o'n nek rand'o'j'n oni pov'is ek'vid'i, kaj tio en lok'o, kie neni'u ekster'a sign'o anonc'is plej et'a'n avert'o'n de danĝer'o. Sekv'e, kiam trans'paŝ'int'e iu'n el tiu'j suspekt'a'j neĝ'o'j, la karavan'o re'trov'is si'n sur la firm'a glaci'o, esprim'o de ĝoj'o kaj kviet'o hel'ig'is ĉiu'j'n vizaĝ'o'j'n, babil'o kaj ŝerc'o'j re'komenc'is; oni inter'diskut'is pri la voj'o sekv'end'a, kaj, trankvil'ig'it'a de la sukces'o, oni pli konfid'e risk'is si'n je nov'a'j danĝer'o'j. Preske tri hor'o'j'n ni pas'ig'is por tra'paŝ'i tiu'n tim'ig'a'n glaci'ej'o'n, kvankam ĝi hav'as larĝ'o'n da apene unu kvar'on'mejl'o. De tiam ni marŝ'is nur sur neĝ'o'j, oft'e tre mal'facil'a'j pro la klin'iĝ'o de la dekliv'o'j kaj kelk'a'foj'e danĝer'a'j, kiam tiu'j dekliv'o'j border'as profund'eg'aĵ'o'j'n; sed tiam almene oni tim'as neniu'n ali'a'n danĝer'o'n, ol tiu'n, kiu'n oni vid'as, kaj oni ne risk'as est'i en'glut'it'a, sen ke nek fort'o nek lert'o pov'as help'i.

El'ir'ant'e el la glaci'ej'o, oni est'as dev'ig'at'a supr'e'n'ir'i unu el tiu'j ekstrem'e krut'a'j dekliv'o'j; post'e, oni pas'as ĉe pied'o de la plej mal'alt'a kaj plej nord'a pint'o de ĉen'et'o da rok'o'j, izol'it'a'j mez'e de la Mont-Blank'a glaci'ar'o. Tiu ĉen'et'o, orient'e, est'as apart'ig'it'a je la Sud'pint'o kaj je la mont'o'j, lig'ant'a'j tiu'n pint'o'n kun Mont'o-Blank'a, per tre sovaĝ'aspekt'a glaci'ej'o.

Post ol est'i preter'pas'int'a tiu'j'n rok'o'j'n, oni ili'n for'las'as por serpent'e supr'e'n'ir'i en neĝ'plan'a valet'o, kiu de nord'o ir'as sud'e'n ĝis pied'o de la plej alt'a mont'pint'o. Tiu neĝ'o est'as tie ĉi kaj tie tra'tranĉ'it'a de grand'eg'a'j kaj bel'eg'a'j krev'aĵ'o'j. Ili'a akr'a kaj net'a tranĉ'o vid'ig'as neĝ'o'j'n horizontal'e tavol'it'a'j'n, ĉiu tavol'o kun'respond'ant'a al unu jar'o. Kiom ajn larĝ'a est'as tiu'j krev'aĵ'o'j, neni'e oni pov'as ek'vid'i ties fund'o'n.

Ni re'al'bord'iĝ'is la rok'ĉen'o'n en la sam'a lok'o, kie la pas'int'a'n jar'o'n mi konstru'ig'is rifuĝ'dom'et'o'n; tiam mi'a intenc'o est'is tra'nokt'i tie dum la ascend'o; sed mal'bel'a veter'o mal'help'is mi'n ating'i ĝis tie.

Tiu ĉen'o oft'e est'as inter'romp'it'a de neĝ'o'j; la rok'pint'o'j el'iĝ'as kiel insul'et'o'j, aŭ kiel rif'o'j, el la neĝ'mar'o, kiu kovr'as la tut'a'n region'o'n. Tie mi'a'j gvid'ist'o'j perd'ig'is al mi mult'a'n temp'o'n, sub pretekst'o maten'manĝ'i kaj ripoz'i; ili'a intenc'o est'is prokrast'i ni'a'n marŝ'o'n sufiĉ'e, por ke far'iĝ'os ne'ebl'e progres'i ant'e la nokt'o en la part'o'n de l'voj'o, kie jam ne trov'iĝ'as rok'aĵ'o'j kaj kie oni est'us dev'ig'at'a kuŝ'iĝ'i sur'neĝ'e. Nur je la dek'unu'a ni re'vojaĝ'is, kvankam ni est'is al'ven'int'a'j iom post la naŭ'a.

De la tie'a'j rok'o'j ni pov'is ek'vid'i la lag'o'n[1] trans la val'o "Abondance"; sed, daŭr'ig'ant'e la ascend'o'n, oni ĝi'n vid'is ĉiam pli bon'e; ni eĉ tre facil'e re'kon'is la urb'et'o'n "Nyon". Antaŭ ni la mont'o'j de "Faucigny" iom post iom mal'supr'e'n'is. La tra'bor'it'a pint'o "Reposoir" (Ripoz'ej'o) ni'n plej long'temp'e kontraŭ'star'is, tial ke ĝi est'is najbar'a kaj ĝi'a pint'o kontur'iĝ'is kontraŭ la mal'proksim'a horizont'o; efektiv'e ni konsider'is venk'it'a'j nur tiu'j'n alt'aĵ'o'j'n, super kiu'j ni pov'is vid'i la Jur'a'on. Ĉiu tia venk'o est'is ĝoj'tem'o por la tut'a karavan'o; ĉar neni'o pli'viv'ig'as kaj kuraĝ'ig'as, ol la klar'a konstat'o de akir'it'a'j progres'o'j.

Post unu'hor'a marŝ'o ni pas'is rand'e de grand'eg'a krev'aĵ'o. Kvankam ĝi est'is larĝ'a je pli ol cent fut'o'j, oni neni'e ek'vid'is ĝi'a'n fund'o'n. Dum ni ĉiu'j ripoz'is star'ant'a'j sur ĝi'a rand'o, admir'ant'e ĝi'a'n profund'o'n kaj observ'ant'e ĝi'a'j'n neĝ'tavol'o'j'n, mi'a serv'ist'o, pro ne'klar'ig'ebl'a distr'iĝ'o, fal'las'is la pied'o'n de mi'a barometr'o, kiu'n li en la man'o ten'is; glit'eg'is tiu pied'o sag'rapid'e sur la dekliv'a flank'o de la krev'aĵ'o kaj je grand'a profund'o plant'iĝ'is en la kontraŭ'ej'a'n flank'o'n, kie ĝi rest'is fiks'it'a, vibr'ant'e kiel la lanc'o de Aĥil'o sur la Skamandr'a bord'o. Vigl'a'n ĉagren'iĝ'o'n mi pri tio ek'sent'is, ĉar tiu'n pied'o'n oni uz'is ne nur por la barometr'o, sed anke por la kompas'o, por la lorn'o kaj por divers'a'j ali'a'j instrument'o'j, kiu'j'n oni fiks'as sur ĝi'n. Sed en tiu sam'a moment'o kelk'a'j el mi'a'j gvid'ist'o'j, kompat'ant'a'j mi'a'n ĉagren'iĝ'o'n, propon'is al mi ir'i kaj re'kapt'i ĝi'n; kaj, ĉar la tim'o ili'n en'danĝer'ig'i re'ten'is mi'a'n konsent'o'n, ili cert'ig'is, ke ili neni'o'n risk'as. Kaj unu el ili tuj pas'ig'is al si sub la brak'o'j ŝnur'eg'o'n, kaj la ali'a'j re'ten'ant'e ĝi'n las'is li'n mal'supr'e'n ĝis la barometr'a pied'o, kiu'n li ek'kapt'is kaj triumf'e re'al'port'is. Dum efektiv'iĝ'is tiu entrepren'o mi hav'is du'obl'a'n kaŭz'o'n je mal'kviet'o; unu'e pri la sort'o de la je ŝnur'o pend'ant'a gvid'ist'o; post'e, ĉar oni pov'is vid'i ni'n de Chamouni, de kie oni per lorn'o pov'is sekv'i ĉiu'j'n ni'a'j'n mov'o'j'n, mi ek'pens'is, ke, se en tiu moment'o oni direkt'us al ni la rigard'o'j'n, oni sen'dub'e kred'us, ke unu el ni fal'is en la krev'aĵ'o'n, kaj ke ni klopod'as por li'n re'tir'i. Feliĉ'e mi pli post'e ek'sci'is, ke en tiu moment'o oni ne observ'is ni'n.

Ni est'is dev'ig'at'a'j tra'paŝ'i tiu'n sam'a'n krev'aĵ'o'n sur klin'iĝ'a kaj danĝer'a neĝ'pont'o; post kio, per anke tre krut'a neĝ'dekliv'o ni ating'is unu el la last'a'j rok'o'j de la izol'it'a ĉen'o, kie mi tra'nokt'is la postmorgon, re'ven'ant'e de la mont'pint'o, kaj pro tio mi nom'is ĝi'n la rok'o de la Feliĉ'a Re'ven'o. Ĝi'a alt'o est'as mil sep'cent ok'dek klaft'o'j. Ni al'ven'is tie je la unu'a kaj du'on'o, kaj ni bon'apetit'e tag'manĝ'is je sun'varm'o. Sed ĉar ni bedaŭr'is, ke ni ne hav'as akv'o'n, la gvid'ist'o'j el'pens'is tre lert'a'n rimed'o'n por ĝi'n hav'ig'i al ni. Ili paf'is eg'a'j'n neĝ'bul'o'j'n kontraŭ sunekspozitajn rok'o'j'n; part'o de la neĝ'o tie al'glu'iĝ'is, fand'iĝ'is pro la varm'ig'it'a rok'o, kaj ni kolekt'is la akv'o'n, kiu gut'e de'stil'iĝ'is ter'e'n. Ili inter'ŝanĝ'is si'n por paf'i la bul'o'j'n, kaj post kelk'a'j moment'o'j kre'iĝ'is fontan'o, kiu proviz'is ni'n je tiom da akv'o, kiom ni pov'is dezir'i.

Tiu rok'aĵ'o, izol'it'a mez'e de la neĝ'o'j, est'is por ni'a'j gvid'ist'o'j ver'a ĝu'lok'o, kvaze Kalips'a insul'o; ili ne pov'is konsent'i for'las'i ĝi'n kaj nepr'e vol'is tra'nokt'i tie. Ili imag'as, ke ĉe tiu'j alt'a'j neĝ'o'j reg'as dum'nokt'e absolut'e ne'toler'ebl'a frost'o, kaj ili serioz'e tim'is mort'iĝ'i tie. Fin'e mi dir'is al ili, ke koncern'e mi'n, mi est'as firm'e decid'int'a, ir'i tie'n kun tiu'j el ili, kiu'j est'as fid'ind'a'j, ke ni profund'e fos'os en la neĝ'o'n, ke ni kovr'os tiu'n kav'aĵ'o'n per la tend'tol'o, ke ni tie'n en'ferm'os ni'n ĉiu'j'n kun'e, kaj ke tiel ni ne sufer'os pro mal'varm'o, kiom ajn akr'a ĝi est'os. Trankvil'ig'is ili'n tiu aranĝ'o, kaj ni ek'marŝ'is antaŭ'e'n.

Post tri'dek'kvin'minut'a supr'e'n'ir'o ni ating'is la unu'a'n neĝ'plat'aĵ'o'n, kiu prezent'iĝ'as sur tiu voj'o. La klin'iĝ'o de tiu plat'aĵ'o cert'e ankore est'as dek- ĝis dek'du'grad'a, tamen ĝi ŝajn'is est'i nivel'aĵ'o kompar'e kun la grimp'it'a'j de ni dekliv'o'j. Mal'dekstr'e star'is la Sud-pint'o, kiu komenc'is sent'ebl'e mal'supr'e'n'i; dekstr'e, la kupol'pint'o Goûté. Plej ne'kutim'a'n kaj grandioz'a'n spektakl'o'n prezent'is la supr'o de tiu kupol'o, ni'a'flank'e tra'tranĉ'it'a preske vertikal'e, kovr'it'a per du'on'cirkl'a neĝ'tavol'o, simil'a al pont'ark'aĵ'o, kaj kron'it'a per vic'o da grand'eg'a'j kub'form'a'j neĝ'blok'o'j, kiu'j'n ni nom'is "serak'o'j". Antaŭ ni star'is la Mont-Blank'a pint'o, cel'o de ni'a vojaĝ'o, ankore mir'ind'e alt'eg'a je ni'a'j okul'o'j; mal'dekstr'e de ĝi vid'iĝ'is la rok'o'j, kiu'j'n mi nom'as ĝi'a ŝtup'ar'o, kaj bel'eg'a'j tranĉ'o'j de freŝ'a'j neĝ'o'j, kiu'j por la sun'lum'o aspekt'is ekster'ordinar'e re'bril'a'j kaj blind'ig'a'j.

Du'dek minut'o'j'n ni bezon'is por tra'paŝ'i tiu'n plat'aĵ'o'n; kaj tiu temp'o ŝajn'is al ni tre long'a, tial ke de post la last'a vojaĝ'o de Jacques Balmat ĝi est'is tra si'a tut'a larĝ'o bala'at'a de du potenc'eg'a'j serak'lavang'o'j, de'ŝir'it'a'j el la Goûté'a kupol'pint'o: ni est'is dev'ig'at'a'j marŝ'i tra tiu'j glaci'aĵ'o'j kun la tim'o de'nov'e sub'lavang'iĝ'i. De tiu plat'aĵ'o ni dum preske unu hor'o supr'e'n'ir'is tri'dek'kvar'grad'a'n dekliv'o'n, kaj tiel ni ating'is la du'a'n plat'aĵ'o'n, kie ni est'is tra'nokt'ont'a'j.

Unu'e okaz'is daŭr'a'j kaj serioz'a'j pri'diskut'o'j por elekt'i la lok'o'n, kie fiks'ot'a est'os la tend'o, sub kiu ni ĉiu'j dev'os kun'iĝ'i por est'i ŝirm'at'a'j kontraŭ la nokt'a frost'o, kiu tiom terur'ig'is la gvid'ist'o'j'n. Krom la mal'varm'o ni dev'is evit'i du danĝer'o'j'n, el kiu'j unu ven'is de supr'e, la ali'a de mal'supr'e: ni dev'is elekt'i lok'o'n, kie la ek'fal'ont'a'j de la alt'aĵ'o lavang'o'j ne pov'us ating'i ni'n, kaj kie oni ne pov'us suspekt'i la ekzist'o'n de iu krev'aĵ'o, kaŝ'at'a de supr'aĵ'a'j neĝ'o'j. Trem'is la gvid'ist'o'j je la pens'o, ke tiu neĝ'o, ŝarĝ'it'a per la pez'o de du'dek en mal'grand'a'n spac'o'n kun'ig'it'a'j hom'o'j, kaj mol'ig'it'a de la varm'o de ili'a'j korp'o'j, pov'us subit'e ek'krev'i kaj ni'n ĉiu'j'n kun'e en'glut'i mez'e de la nokt'o. La almenan ebl'o'n de tia supoz'o pruv'is terur'ig'a krev'aĵ'o, kiu'n ni est'is rand'int'a'j supr'e'n'ir'ant'e sur tiu'n sam'a'n plat'aĵ'o'n, kaj kiu ebl'e penetr'is sub ĝi'n. Tamen, cent kvin'dek paŝ'o'j'n post la en'ir'o sur la plat'aĵ'o'n ni trov'is lok'o'n, kiu ŝajn'is al ni bon'e ŝirm'at'a kontraŭ ĉiu'j tia'j danĝer'o'j.

Tie mi'a'j gvid'ist'o'j unu'e ek'fos'is la lok'o'n, kie ni intenc'is tra'nokt'i; sed tre balde ili ek'sent'is la efik'o'n de la mal'dens'a aer'o. Tiu'j fortik'a'j vir'o'j, kiu'j'n la ĵus far'it'a'j sep aŭ ok marŝ'hor'o'j tut'e ne lac'ig'is, jam post kvin aŭ ses neĝ'ŝovel'o'j plu ne pov'is daŭr'ig'i; ili est'is dev'ig'at'a'j si'n konstant'e inter'ŝanĝ'i. Unu el ili, kiu est'is retraŭirinta por ĉerp'i akv'o'n antee vid'it'a'n en krev'aĵ'o, ek'mal'san'iĝ'is ir'ant'e tie'n, re'ven'is sen la akv'o kaj pas'ig'is la vesper'o'n en plej mal'agrabl'a sent'um'o. Mi mem, observ'ant'e mi'a'j'n meteorologi'a'j'n instrument'o'j'n, sent'is mi'n lac'eg'a, kvankam mi est'as kutim'ig'it'a al la mont'ar'a aer'o kaj pli bon'e fart'as en tiu aer'o, ol en tiu de la mal'alt'aĵ'o. Tiu sent'um'o brul'e soif'ig'is ni'n, kaj ni pov'is hav'ig'i al ni akv'o'n nur per fand'o de la neĝ'o, ĉar la akv'o'n, kiu'n ni vid'is dum la ascend'o, ni trov'is glaci'iĝ'int'a, kiam ni re'ven'e ir'is serĉ'i ĝi'n; kaj la mal'grand'a karb'hejt'il'o, kiu'n mi est'is kun'pren'int'a, est'is ne'grand'a help'o por du'dek soif'ant'a'j person'o'j.

De la mez'o de tiu plat'aĵ'o, lok'it'a inter la last'a pint'o de Mont'o-Blank'a sud'e, ties alt'a'j ŝtup'o'j orient'e, kaj la Goûté'a kupol'mont'o okcident'e, oni ek'vid'as preske nur neĝ'o'j'n; ili est'as pur'a'j, blind'ig'e blank'a'j, kaj sur la alt'a'j pint'o'j ili plej strang'e kontrast'as kun la preske nigr'a ĉiel'o de tiu'j alt'a'j region'o'j. Oni vid'as tie neniu'n viv'a'n est'aĵ'o'n, neniu'n ŝajn'o'n de veget'aĵ'o'j; tie est'as la regn'o de frost'o kaj silent'o. Kiam mi reprezent'is al mi doktor'o'n Paccard kaj Jacques Balmat ĉe krepusk'o al'ven'ant'a'j unu'a'j en tiu'n dezert'o'n, sen ŝirm'ej'o, sen help'o, eĉ ne est'ant'e cert'a'j, ke hom'o'j pov'as viv'i en la lok'o'j, kie'n ili pretend'is ir'i, daŭr'ig'ant'e tamen si'a'n entrepren'o'n mal'tim'e, mi admir'is ili'a'j'n spirit'fort'o'n kaj kuraĝ'o'n.

Sur la sen'neĝ'a'j mont'ar'o'j, kies alt'o ne super'as mil ĝis mil du'cent klaft'o'j'n, est'as agrabl'e ating'i la kuŝ'iĝ'ej'o'n fru'e: ripoz'ig'as la vesper'freŝ'o post la dum'tag'a lac'iĝ'o; oni sid'iĝ'as sur'herb'e aŭ sur'rok'e, oni amuz'as si'n observ'ant'e la mal'hel'iĝ'ant'a'j'n nuanc'o'j'n de la lum'o kaj la fenomen'o'j'n, kiu'j preske ĉiam akompan'as la sun'sub'iĝ'o'n kaj la krepusk'o'n. Sed sur la alt'a'j kaj neĝ'kovr'it'a'j mont'eg'o'j, tiu'j tag'fin'iĝ'o'j est'as tre mal'agrabl'a'j; oni ne sci'as kie rest'i: se oni star'as sen'mov'e, oni frost'eg'as, kaj pro la lac'iĝ'o kaj la aer'a mal'dens'o oni est'as sen'ig'it'a je la fort'o kaj kuraĝ'o varm'ig'i si'n per ekzerc'mov'o'j. Tio'n ni spert'is en tiu staci'o, kie ni est'is al'ven'int'a'j ĉirkaŭ'e je la kvar'a. Ni ĉiu'j frost'is pro mal'varm'o; kun ekstrem'a sen'pacienc'o atend'is ni, ĝis la tend'o est'os star'ig'it'a; tuj kiam ĝi est'is pret'a, ĉiu'j si'n ĵet'is intern'e'n, kaj balde la babil'o de la gvid'ist'o'j kaj la naŭz'aĵ'o'j de la vom'em'ul'o'j dev'ig'is mi'n el'ir'i. Mi akcel'ig'is kiel ebl'e plej la vesper'manĝ'o'n. Post'e ni nur mal'facil'e pov'is aranĝ'i ni'n tia'manier'e, ke ĉiu'j pov'as en'ir'i en la tend'o'n, en pozici'o taŭg'a por pas'ig'i la nokt'o'n; ili permes'is al mi kuŝ'iĝ'i en angul'o; sed koncern'e ili'n, ili pov'is nur sid'iĝ'i sur'pajl'e, inter la krur'o'j unu'j de la ali'a'j; ĉiam pri'okup'at'a'j de tim'o pro mal'varm'o, ili tiel zorg'e ŝtop'is ĉiu'j'n fend'o'j'n de la tend'o, ke mi mult'e sufer'is pro la varm'o kaj pro la per ni'a spir'o haladz'ig'it'a aer'o. Mi est'is dev'ig'at'a dum'nokt'e el'ir'i por liber'e spir'i. Bril'is la lun'o plej hel'e mez'e de ebon'nigr'a ĉiel'o; Jupitro anke tut'plen'e lum'radi'ant'a est'is el'ir'ant'a postaŭ la plej alt'a pint'o orient'e de Mont'o-Blank'a, kaj tiom blind'ig'a est'is la lum'o re'bril'ig'at'a de tiu neĝ'kamp'eg'o, ke nur la unu'e- aŭ du'e'grand'a'j'n stel'o'j'n oni pov'is ek'vid'i. Fin'e, ni ĵus est'is ek'dorm'ant'a'j, kiam ni'n vek'is bru'eg'o de grand'a lavang'o, kiu ek'kovr'is part'o'n de la dekliv'o ascend'end'a la morgan tag'o'n. Je tag'iĝ'o montr'is la termo'metr'o tri grad'o'j'n sub la glaci'punkt'o.

Ni ek'marŝ'is nur mal'fru'e, tial ke ni dev'is fand'i neĝ'o'n por la maten'manĝ'o kaj por la vojaĝ'o; tuj kiam fluid'iĝ'int'a'n, oni ĝi'n trink'is, kaj tiu'j sam'a'j hom'o'j, kiu'j kvazereligie konserv'is la kun'port'it'a'n vin'o'n, konstant'e ŝtel'is la akv'o'n, kiu'n mi est'is en'rezerv'e met'int'a. Ni tra'paŝ'is unu'e la du'a'n plat'aĵ'o'n, ĉe kies en'ir'ej'o ni ĵus tra'nokt'is; de tie ni supr'e'n'ir'is al la tri'a, kiu'n ni anke tra'ir'is, kaj post du'on'hor'o ni al'ven'is ĉe la mal'supr'o de la grand'a dekliv'o, tra kiu marŝ'ant'e eŝten oni ating'as la rok'o'n, kiu form'as la mal'dekstr'a'n ŝultr'o'n de la Mont-Blank'a pint'o. Komenc'ant'e tiu'n supr'e'n'ir'o'n, mi est'is jam sufiĉ'e el'spir'ig'it'a pro la aer'mal'dens'o; tamen ne'long'a halt'o, ĉiu'tri'dek'paŝ'e kaj ne'sid'iĝ'ant'e, mult'e help'is al mi re'kapt'i la spir'kapabl'o'n; kaj tiel mi post kvar'dek minut'o'j ating'is la en'ir'ej'o'n al la lavang'o, kiu est'is la antean nokt'o'n fal'int'a kaj ĝis en ni'a tend'o aŭd'it'a.

Tie ni ĉiu'j halt'is dum kelk'a'j moment'o'j, en la esper'o ke, ripoz'ig'int'e plen'e la krur'o'j'n kaj pulm'o'j'n ni'a'j'n, ni pov'os tra'paŝ'i la lavang'o'n iom rapid'e kaj sen'halt'e, sed tio est'is ne'ebl'a; nepr'e ne'venk'ebl'a est'as la spec'o de lac'o, kiu rezult'as de la aer'mal'dens'o; kiam ĝi ating'as si'a'n plej'o'n, la plej urĝ'e minac'ant'a danĝer'o eĉ ne pov'us dev'ig'i oni'n far'i nur unu plu'a'n paŝ'o'n. Sed mi trankvil'ig'is mi'a'j'n gvid'ist'o'j'n, klar'ig'ant'e al ili, ke tiu lok'o est'as ĝust'e la mal'plej danĝer'a, tial ke la el la super'ant'a'j alt'aĵ'o'j kaduk'a neĝ'o jam est'is de'fal'int'a.

Trans tiu lavang'o la dekliv'o far'iĝ'is ĉiam pli krut'a kaj konduk'is mal'dekstr'e al terur'ig'a profund'eg'aĵ'o; ni dev'is tra'pas'i sufiĉ'e larĝ'a'n fend'o'n, kies trans'ir'o est'is ĝen'at'a de glaci'blok'o, kiu ni'n dev'ig'is paŝ'i pli proksim'e al la dekliv'rand'o. Est'is la antaŭ'a'j gvid'ist'o'j hak'int'a'j paŝ'ar'o'n en la hard'it'a'n neĝ'supr'aĵ'o'n; sed la paŝ'o'j'n ili far'is tro long'a'j, tia'manier'e ke por ating'i la hak'it'aĵ'o'n, oni est'is dev'ig'at'a far'i paŝ'eg'o'n, tiel risk'ant'e mal'traf'i ĝi'n aŭ nepr'e glit'i en la profund'aĵ'o'n. Post'e, ĉe la supr'a part'o la glaci'iĝ'int'a supr'aĵ'o est'is pli mal'dik'a; tiam ĝi romp'iĝ'is sub ni'a'j paŝ'o'j, kaj sub'e trov'iĝ'is ok aŭ naŭ col'o'j da farun'simil'a neĝ'o, sub'port'at'a de du'a hard'it'a neĝ'krust'o; oni tiel du'on'krur'e en'neĝ'iĝ'is; post kio oni glit'is direkt'e al la profund'eg'aĵ'o, kontraŭ kiu oni est'is halt'ig'it'a nur per la super'a krust'o, kiu tiel dev'is kontraŭ'star'i grand'a'n part'o'n de la pez'o de ni'a'j korp'o'j; kaj, se ĝi romp'iĝ'us, oni nepr'e glit'us ĝis'fund'e. Sed pri la danĝer'o mi tut'e ne pri'okup'is mi'n; mi'a vol'o est'is firm'a, mi est'is decid'int'a ir'i antaŭ'e'n, tiel long'e ĝis mi'a'j fort'o'j mal'permes'os; mi hav'is neni'a'n ide'o'n ali'a'n, ol firm'ig'i mi'a'j'n paŝ'o'j'n kaj antaŭ'e'n'ir'i.

Oni dir'as, ke pas'ant'e rand'e de profund'eg'aĵ'o oni dev'as ne rigard'i ĝi'n, kaj tio est'as ĝis'iu'grad'e ver'a; tamen jen pri tiu tem'o la rezult'o de mi'a long'a spert'o. Ant'e ol ek'paŝ'i en krut'ej'o'n, oni dev'as unu'e esplor'i la profund'aĵ'o'n per la rigard'o kaj tiel'dir'e sat'iĝ'i je ĝi, ĝis ĝi'a efik'o sur la imag'o'n est'as tut'e el'ĉerp'it'a kaj ĝis oni pov'as vid'i ĝi'n kvaze indiferent'e. Oni sam'temp'e stud'u la sekv'end'a'n voj'o'n kaj tiel'dir'e mark'u la far'end'a'j'n paŝ'o'j'n. Post'e oni jam ne pens'as pri la danĝer'o kaj oni si'n okup'as nur pri la zorg'o sekv'i la elekt'it'a'n voj'o'n. Tamen, se oni est'as ne'kapabl'a el'port'i la vid'o'n de la profund'aĵ'o kaj kutim'iĝ'i je ĝi, tiam prefer'e est'as rezign'i la entrepren'o'n; ĉar, kiam la voj'et'o est'as mal'larĝ'a, est'as ne'ebl'e rigard'i tie'n, kie'n oni met'as la pied'o'n, ne'vid'ant'e sam'temp'e la profund'aĵ'o'n; kaj tiu vid'aĵ'o, kiam ne'atend'it'a, nask'as kap'turn'o'j'n kaj pov'as kaŭz'i oni'a'n perd'o'n.

En tia lok'o kaj en ali'a'j danĝer'a'j pas'ej'o'j mi uz'is la kutim'a'n de la gvid'ist'o'j ag'manier'o'n, kiu ŝajn'as al mi sam'temp'e la plej mal'danĝer'a por la uz'ant'o kaj la plej oportun'a por la help'ant'a'j gvid'ist'o'j: oni kun'pren'as mal'pez'a'n sed fort'a'n baston'o'n je ok ĝis dek fut'o'j da long'o; du gvid'ist'o'j, unu antaŭ'e, la ali'a postaŭe, ten'as la baston'o'n ĉe la profund'aĵ'a voj'flank'o, unu per unu fin'iĝ'o, la ali'a per la ali'a; kaj oni marŝ'as mez'e je tiu mov'iĝ'ant'a bar'il'o, sur kiu'n oni si'n apog'as kiam neces'e; tio nek ĝen'as nek lac'ig'as iu'manier'e la gvid'ist'o'j'n kaj pov'as serv'i al ili'a propr'a sub'ten'o en la okaz'o, se unu el ili ek'glit'as aŭ ek'fal'as en fend'aĵ'o'n.

Fin'e, post du kaj du'on'a marŝ'hor'o'j nombr'it'a'j de la lok'o, kie ni est'is tra'nokt'int'a'j, ni ating'is la rok'o'n nom'it'a'n de mi mal'dekstr'a ŝultr'o aŭ du'a Mont-Blank'a ŝtup'ar'o. Tie prezent'iĝ'is al mi'a'j okul'o'j grand'eg'a kaj por mi tut'e nov'a horizont'o, ĉar la pint'eg'o star'is ĉe ni'a dekstr'o, kaj direkt'e al Italio neni'o plu kaŝ'is al ni la tut'o'n de la Alp'o'j, kiu'j'n mi neniam est'is vid'int'a de tiel grand'eg'a alt'o. Tie mi hav'is la kontent'ig'o'n cert'e ating'i la ĉef'pint'o'n, ĉar la ankore far'end'a ascend'o est'is nek krut'a nek danĝer'a. Sid'ant'a'j sur la rand'o de tiu bel'eg'a teras'o, ni manĝ'is pec'et'o'n; sed la kun'port'it'a'j pan'o kaj viand'o est'is tra'frost'int'a'j. Tamen neniam montr'is la termo'metr'o mal'pli ol tri grad'o'j'n sub la glaci'punkt'o; kaj tiu'j manĝ'aĵ'o'j, kovr'e'met'it'a'j en dors'korb'o'n de hom'o port'it'a'n, cert'e est'is iom ŝirm'it'a'j kontraŭ la frost'o per la varm'o de li'a korp'o. Mi do est'as konvink'it'a, ke en la mal'alt'aĵ'o tiu'j manĝ'aĵ'o'j neniel est'us frost'int'a'j po la sam'a grad'o, kaj ke tie eĉ termo'metr'o en'ferm'it'a en la dors'korb'o'n ne est'us ating'it'a la nul'grad'o'n; sed en tiu mal'dens'a kaj ĉiam re'nov'ig'it'a aer'o la tra'penetr'it'a'j de akv'o korp'o'j el'las'as fort'a'n el'vapor'iĝ'o'n kaj tial mal'varm'iĝ'as mult'e pli, ol la sek'a termo'metr'a bulb'o.

Ripoz'int'e kaj observ'int'e la nud'a'j'n tie renkont'it'a'j'n rok'o'j'n, kiu'j de la bord'o'j de ni'a lag'o est'as tre klar'e vid'ebl'a'j mal'dekstr'e de la plej alt'a pint'o de Mont'o-Blank'a, mi re'ek'marŝ'is; est'is proksim'um'e la naŭ'a hor'o. Ĉar mi est'is de Chamouni mezur'int'a la alt'o'j'n de la divers'a'j part'o'j de la mont'eg'o, mi sci'is, ke rest'as ne pli ol ĉirkaŭ'e cent kvin'dek klaft'o'j ascend'end'a'j, kaj tio per dekliv'o de nur du'dek ok ĝis du'dek naŭ grad'o'j, sur neĝ'o sufiĉ'e firm'a kaj tamen neniel glit'ig'a, sen krev'aĵ'o'j kaj ne'proksim'a al profund'eg'aĵ'o'j; mi do esper'is ating'i la pint'eg'o'n en mal'pli ol tri'kvar'on-hor'o; sed la aer'mal'dens'o kaŭz'is mal'facil'aĵ'o'j'n pli grand'a'j'n, ol mi est'us kred'int'a. Ĉe la fin'o mi est'is dev'ig'at'a halt'i ĉiudekkvin- aŭ dek'ses'paŝ'e por re'kapt'i spir'o'n; tio'n mi plej oft'e far'is star'ant'e kaj apog'it'e sur mi'a'n baston'o'n, sed el tri foj'o'j mi dev'is sid'iĝ'i ĉirkaŭ'e unu foj'o'n. Tiu ripoz'bezon'o est'is tut'e ne'venk'ebl'a; kiam mi prov'is kontraŭ'star'i je ĝi, rifuz'is la krur'o'j si'a'n serv'o'n, mi ek'sent'is du'on'sven'o'n kaj est'is kapt'it'a de kap'turn'o'j tut'e sen'de'pend'a'j de la lum'ag'o, ĉar la okul'o'j'n perfekt'e protekt'is la du'obl'a vual'o kovr'ant'a mi'a'n vizaĝ'o'n. Ĉar mi kun grand'a bedaŭr'o vid'is la temp'o'n pas'ant'a, kiu'n mi esper'is dediĉ'i al mi'a'j eksperiment'o'j sur la mont'pint'o, mi far'is divers'a'j'n prov'o'j'n por mal'long'ig'i la ripoz'temp'o'j'n; mi prov'is ekzempl'e ne paŝ'i ĝis perd'o de la fort'o'j kaj moment'e halt'i ĉiu'j'n kvar aŭ kvin paŝ'o'j'n, sed mi neniom gajn'is; post dek kvin aŭ dek ses paŝ'o'j mi est'is dev'ig'at'a ripoz'i tiom long'e, kiom se mi est'us ili'n far'int'a sen'halt'e; kaj pli rimark'ind'e, la plej fort'e mal'agrabl'a sent'um'o spert'iĝ'is nur ok aŭ dek sekund'o'j'n post ĉes'ig'o de la marŝ'o. Sol'e help'is kaj pli'fort'ig'is mi'n la freŝ'a nord'vent'o; kiam supr'e'n'ir'ant'e mi turn'is la vizaĝ'o'n tiu'direkt'e kaj glut'is profund'e'n la aer'o'n de tie ven'ant'a'n, mi pov'is far'i du'dek kvin ĝis du'dek ses paŝ'o'j'n sen'halt'e.

Ĉirkaŭ'e ĉe la mez'o de tiu supr'e'n'ir'o, oni preter'pas'as du mal'grand'a'j'n rok'o'j'n, el'star'ant'a'j'n el la neĝ'o. La pli alt'a el ambe est'is antenelonge frakas'it'a, ĉar ĝi'a'j fragment'o'j dis'e kuŝ'is ĉiu'flank'e sur la freŝ'a neĝ'o je distanc'o ĝis kelk'a'j fut'o'j. Kaj ĉar cert'e neni'u hom'o ven'is tie por ek'krak'ig'i tiu'n rok'o'n per pulv'o, aŭ ĝi'n dis'pec'ig'i per fer'a frap'mas'o, oni ne pov'as dub'i, ke tio est'is efik'o de fulm'o.

La last'a part'o de la ascend'o inter tiu'j rok'et'o'j kaj la mont'pint'o est'is, kiel supoz'it'e, la plej lac'ig'a por la spir'o; tamen, mi fin'e ating'is la tiom long'e dezir'at'a'n cel'o'n. Ĉar dum tiu du'hor'a lac'ig'a ascend'o mi konstant'e hav'is antaŭ la okul'o'j la preske tut'a'n vid'ebl'a'n part'o'n de la pint'eg'o, la al'ven'o ne est'is por mi subit'a surpriz'o; ĝi eĉ ne don'is al mi tia'n kontent'o'n, kia'n oni pov'us imag'i; la plej vigl'a, plej dolĉ'e sent'o est'is por mi la ĉes'o de la mal'kviet'o'j, kies objekt'o mi est'is; efektiv'e, kvaze incit'is mi'n la daŭr'o de tiu lukt'o, la memor'o kaj la ankore emoci'a sent'o mem de la pen'o'j kaŭz'it'a'j al mi de tiu venk'o. En la moment'o, kiam mi ating'is la plej alt'a'n punkt'o'n de la neĝ'o kron'ant'a tiu'n mont'pint'o'n, mi pli kun koler'a ol kun plezur'a sent'o pied'prem'is ĝi'n. Ceter'e, mi'a cel'o est'is ne nur ating'i la plej alt'a'n punkt'o'n, sed precip'e far'i observ'o'j'n kaj eksperiment'o'j'n, kiu'j sol'e don'us i'a'n valor'o'n al tiu vojaĝ'o, kaj mi tre tim'is, ke mi nur part'o'n de tio pov'os far'i, kio'n mi projekt'is. Efektiv'e mi jam est'is spert'int'a, eĉ sur la plat'aĵ'o, kie ni tra'nokt'is, ke en tiu mal'pez'a aer'o ĉiu zorg'e far'at'a observ'o lac'ig'as, tial ke oni ne'vol'e halt'ig'as la spir'o'n; kaj tiu spir're'ten'o kaŭz'as sent'um'o'n des pli mal'agrabl'a'n, ke la aer'mal'dens'o postul'us en'spir'o'j'n pli oft'a'j'n; mi est'is dev'ig'at'a ripoz'i kaj en'spir'i post ĉiu per'instrument'a observ'o, kvaze mi est'us far'int'a rapid'a'n supr'e'n'ir'o'n.

Tamen vigl'a'n kontent'o'n don'is al mi la grandioz'a spektakl'o, kiu'n mi hav'is antaŭ la okul'o'j. Ver'dir'e mal'pez'a vapor'o flos'ant'a en la mal'supr'a'j aer'region'o'j for'pren'is de mi la vid'o'n de la plej mal'alt'a'j kaj distanc'a'j objekt'o'j, kia'j la Franc'a'j kaj Lombard'a'j eben'aĵ'o'j; sed ne mult'e bedaŭr'is mi tiu'n perd'o'n; kio'n mi precip'e ven'is por vid'i, kaj kio'n mi plej klar'e vid'is, tio est'is la tut'o de ĉiu'j alt'a'j mont'pint'o'j, kies organiz'o'n mi jam de long'e dezir'is kon'i. Mi ne pov'is kred'i je mi'a'j okul'o'j; al mi ŝajn'is est'i sonĝ'o, vid'i sub mi'a'j pied'o'j tiu'j'n majest'a'j'n mont'supr'o'j'n, tiu'j'n tim'ind'a'j'n pint'eg'o'j'n, la Sud'pint'o'n, la Argentieron, la Gigant'o'n, kies eĉ la baz'o'j antee est'is por mi tiom mal'facil'e kaj danĝer'plen'e al'ir'ebl'a'j. Mi ek'kompren'is ili'a'j'n rilat'o'j'n, ili'a'n inter'lig'o'n, ili'a'n struktur'o'n, kaj unu sol'a rigard'o for'ig'is dub'o'j'n, kiu'j'n jar'o'j da labor'o ne pov'is klar'ig'i.

Dum'e, streĉ'is mi'a'j gvid'ist'o'j la tend'o'n kaj star'ig'is en ĝi la tabl'et'o'n, sur kiu'n mi intenc'is far'i la eksperiment'o'n de akv'o'bol'ig'o. Sed, kiam mi vol'is aranĝ'i kaj observ'i mi'a'j'n instrument'o'j'n, mi est'is dev'ig'at'a ĉiu'moment'e inter'romp'i mi'a'n labor'o'n por okup'i mi'n nur pri la zorg'o spir'i. Se oni konsider'as, ke la barometr'o montr'is nur dek ses col'o'j'n kaj unu linjon, kaj sekv'e ke la aer'o posed'is apene pli ol du'on'o'n da si'a kutim'a dens'o, oni kompren'os, ke tiu'n mank'o'n ni dev'is kontraŭ'ag'i per en'spir'o'j pli rapid'a'j. Nu, tiu rapid'o akcel'is la sang'mov'o'n des pli, ke la arteri'o'j jam ne ricev'is de ekster'e la kutim'a'n kontraŭ'prem'o'n; ni do ĉiu'j hav'is febr'o'n.

Kiam mi rest'is tut'e sen'mov'a, mi spert'is nur iom da sven'sent'o, mal'fort'a'n vom'em'o'n. Sed, kiam mi pen'is aŭ fiks'is mi'a'n atent'o'n dum kelk'a'j moment'o'j si'n'sekv'e, kaj precip'e kiam mi antaŭ'e'n klin'iĝ'ant'e kun'prem'is mi'a'n brust'o'n, tiam mi est'is dev'ig'at'a ripoz'i kaj rapid'spir'i dum du aŭ tri minut'o'j. Simil'a'j'n sent'um'o'j'n spert'is mi'a'j gvid'ist'o'j. Ili hav'is neni'a'n apetit'o'n; kaj ver'dir'e, ni'a manĝ'proviz'o, kiu tut'e frost'is dum'voj'e, ne est'is tre taŭg'a ekscit'i ĝi'n; ili eĉ ne zorg'is pri la vin'o, nek pri la brand'o. Efektiv'e, ili est'is konstat'int'a'j, ke la fort'a'j likvor'o'j pli'akcent'as tiu'n mal'bon'stat'o'n, sen'dub'e tial, ke ili ankore pli rapid'ig'as la sang'mov'o'n. Nur freŝ'a akv'o al'port'is komfort'o'n kaj plezur'o'n, kaj ni bezon'is temp'o'n kaj pen'o'n por hav'ig'i fajr'o'n, sen kiu neniom da akv'o est'is ricev'ebl'a. Kelk'a'j el mi'a'j gvid'ist'o'j, ne'kapabl'a'j toler'i pli long'e tiu'j'n divers'a'j'n sufer'o'j'n, mal'ascend'is la mont'eg'o'n la unu'a'j por re'ĝu'i aer'o'n pli dens'a'n.

La pint'o de Mont'o-Blank'a est'as spec'o de azen'dors'o, aŭ long'form'a krest'o direkt'at'a de orient'e okcident'e'n, proksim'um'e horizontal'a en la plej alt'a part'o kaj dekliv'a ĉe ambe ekstrem'aĵ'o'j laŭ angul'o'j da du'dek ok ĝis tri'dek grad'o'j. Tre mal'larĝ'a est'as tiu krest'o, preske tranĉ'a ĉe si'a supr'o, tiom ke du person'o'j ne pov'us tie marŝ'i du'op'e; tamen, ĝi pli'larĝ'iĝ'as kaj rond'iĝ'as mal'supr'e'n'ant'e eŝten, kaj westflanke ĝi simil'as antaŭ'tegment'o'n, el'star'ant'a'n nord'e'n. La tut'a supr'o est'as plen'e kovr'it'a de neĝ'o: el ĝi vid'iĝ'as neni'u rok'aĵ'o, escept'e ses- aŭ sep'dek klaft'o'j'n pli mal'supr'e. Est'us natur'e kred'i, ke la plej alt'a pint'o de la Alp'o'j si'n trov'as apud ties centr'o, aŭ almene mez'e en la larĝ'o de la pra'mont'ar'a amas'o. Tamen, ne est'as tiel. De la Mont-Blank'a pint'o oni konstat'as, ke pli mult'a'j est'as la alt'a'j supr'o'j sud'e, Ital'flank'e, ol nord'e, Savoj'flank'e; sekv'e tiu alt'eg'a pint'o star'as preske ĉe la nord'a rand'o de la pra'mont'ar'a tut'aĵ'o. Tial mult'e pli bel'a kaj interes'a est'as la spektakl'o Ital'flank'e; la sekundariaj mont'ar'o'j nord'e, kron'at'a'j per la blu'a kaj unu'form'a lini'o de l'Jur'a, prezent'as neni'o'n grand'a'n nek divers'aspekt'a'n; kaj ni'a'j eben'aĵ'o'j, eĉ ni'a lag'o, oblikv'e vid'at'a'j tra la horizont'a'j vapor'o'j, prezent'as nur mal'fort'a'j'n nuanc'o'j'n kaj ne'disting'ebl'a'j'n objekt'o'j'n. Mal'e, ĉe la sud'a flank'o, la horizont'o est'as ĝis vid'lim'o kovr'at'a de alt'a'j mont'pint'o'j divers'e format'a'j kaj grup'ig'at'a'j, miks'at'a'j de neĝ'o'j kaj rok'o'j kaj tra'tranĉ'at'a'j de verd'a'j val'o'j; la tut'o aspekt'as tiom strang'e kiom bel'eg'e. Sed precip'e, kiel mi jam dir'is, la pint'o'j kaj la glaci'ej'o'j de la Mont-Blank'a apud'aĵ'o est'is por mi spektakl'o sam'temp'e plej rav'a kaj plej instru'a.

Oni demand'is, ĉu pro la alt'o de Mont'o-Blank'a oni ne pov'us de ĝi'a pint'o ek'vid'i la mar'o'n. Ni cert'e ne pov'is disting'i ĝi'n; sed, eĉ se ĝi est'us en la sfer'o de ni'a vid'radi'o, ni est'us ĝi'n ne vid'int'a pro la vapor'o flos'ant'a sur la horizont'o. Tamen, se ekzist'us nur eben'aĵ'o'j inter Mont'o-Blank'a kaj la mar'o, oni pov'us de tiu mont'pint'o vid'i la bord'o'j'n de la Ĝenova golf'o, kaj eĉ dek du mejl'o'j'n trans'e, kvankam ili kuŝ'as je distanc'o da kvin'dek ses mejl'o'j; tio neniel est'us kontraŭ'a al leĝ'o'j de optik'o kombin'e kun kurb'ec'o de l'ter'o. Sed, ĉar la tut'a golf'o est'as border'it'a de mont'o'j, ĉu de la Alp'o'j ĝis okcident'o, ĉu de la Apenin'o'j ĝis orient'o, ŝajn'as ne'ebl'e vid'i de Mont'o-Blank'a la mar'o'n, nek eĉ de mar'o la Mont'o-Blank'a'n (kio est'us pli facil'a, tial ke ĝi'a blank'a pint'o si'n projekci'ant'a kontraŭ la ĉiel'blu'o form'us objekt'o'n pli vid'ebl'a'n), escept'e se oni ĝi'n ek'vid'us tra iu mont'gorĝ'o aŭ iu mal'alt'ig'it'a part'o el la mont'ar'o de la Ĝenova mar'bord'o. Tamen, tiu'n pint'o'n oni tre klar'e pov'as vid'i de la mont'supr'o'j, kiu'j star'as ĉe la mar'bord'o; mi eĉ kred'as, ke mi ĝi'n re'kon'is de la Cauma mont'o, super Tulon'o. De intern'e de la ter'o'j oni pov'as vid'i Mont'o-Blank'a'n de tre grand'a mal'proksim'o; de Diĵon'o ekzempl'e, kaj eĉ de Langres, kiu distanc'as ses'dek kvin mejl'o'j'n rekt'lini'e.

Blov'is sufiĉ'e akr'a nord'vent'o, kiu sur la tranĉ'a supr'o ig'is la frost'o'n ne'agrabl'a; sed tuj kiam oni mal'supr'e'n'iĝ'is sub'e de la krest'o, ĉe la sud'flank'o, oni ĝu'is komfort'a'n temperatur'o'n: la pli'mult'o de mi'a'j gvid'ist'o'j dorm'is aŭ ripoz'is je sun'varm'o sur si'a'j tornistr'o'j, stern'it'a'j sur'neĝ'e. Ver'e, est'as rimark'ind'e, ke sur ĉiu'j alt'a'j mont'supr'o'j, tuj kiam oni est'as ŝirm'at'a kontraŭ la sen'per'a impres'o de l'vent'o, oni ĝi'n tut'e ne sent'as plu: en la mal'alt'aĵ'o, mal'e, eĉ kiam oni est'as protekt'at'a kontraŭ la rekt'a ag'o de l'vent'o, oni tamen percept'as ties re'flu'o'j'n kaj re'blov'o'j'n. Sen'dub'e la mal'dens'a aer'o ne re'bat'as la vent'o'n, kiel far'as aer'o pli pez'a.

Kiu'j ating'is la supr'o'n de alt'a'j mont'o'j, al tiu'j est'as la fakt'o kon'at'a, ke la ĉiel'o tie aspekt'as pli mal'hel'e blu'a, ol en la mal'alt'aĵ'o. Sed ĉar la esprim'o'j "pli" kaj "mal'pli" rilat'as al ne'difin'it'a'j sent'um'o'j, konserv'at'a'j en imag'o oft'e tromp'a, mi serĉ'is rimed'o'n por tiel'dir'e kun'pren'i kun mi specimen'o'n de la Mont-Blank'a ĉiel'o, aŭ almene de la kolor'o prezent'it'a al mi de ĝi. Tiu'cel'e, mi est'is per lazur'blu'o aŭ bel'a Prus'blu'o kolor'int'a paper'banderol'o'j'n je dek ses divers'a'j nuanc'o'j, de la plej mal'hel'a, mark'it'a per n^o 1, ĝis la plej pal'a, per n^o 16. El ĉiu el tiu'j banderol'o'j mi for'tranĉ'is tri egal'a'j'n kvadrat'o'j'n, kaj tiel mi form'is el tiu'j nuanc'o'j tri seri'o'j'n, tut'e simil'a'j'n inter si; unu'n el tiu'j seri'o'j mi las'is al S-ro Senebier en Ĝenevo, ali'a'n al mi'a fil'o en Chamouni, kaj la tri'a'n mi kun'pren'is kun mi. Je tag'mez'o de la tag'o, en kiu mi est'is sur la mont'pint'o, la ĉiel'o zenit'e de Ĝenevo aspekt'is kiel la sep'a nuanc'o; en Chamouni, inter la kvin'a kaj la ses'a, kaj sur Mont'o-Blank'a, inter la unu'a kaj la du'a, t. e. tut'e proksim'e al plej mal'pal'a reĝ'blu'o. Malgraŭ la fort'o de la ĉiel'kolor'o la ombr'o'j sur la Mont-Blank'a pint'o neniel ŝajn'is kolor'it'a'j. Est'as ver'e tamen, ke la tiam'a hor'o ne est'is favor'a por tia observ'o.

La grand'a pur'o kaj lum'penetr'ec'o de la aer'o, kiu'j est'as kaŭz'o'j de la fort'e kolor'it'a ĉiel'blu'o, produkt'as sur la Mont-Blank'a supr'o strang'a'n fenomen'o'n: la stel'o'j est'as vid'ebl'a'j je tag'hel'o; tamen, por ili'n vid'i, neces'e est'as star'i tut'e en ombr'o kaj eĉ hav'i super la kap'o ombr'o'tavol'o'n sufiĉ'e dik'a'n; se ne, la tro fort'e lum'ig'it'a aer'o dron'ig'as la pal'a'n hel'o'n de la stel'o'j. La plej konven'a lok'o por far'i tiu'n observ'o'n dum'maten'e est'is la dekliv'o, kiu supr'e'n'as ĝis la Mont-Blank'a ŝultr'o: kelk'a'j el la gvid'ist'o'j asert'is, ke ili de tie ek'vid'is stel'o'j'n; koncern'e mi'n, mi ne pens'is pri tio, sekv'e mi ne pov'is mem konstat'i tiu'n fenomen'o'n; tamen la unu'anim'a asert'o de la gvid'ist'o'j las'as neni'a'n dub'o'n pri ĝi'a real'o. Ali'a strang'a efik'o de la aer'pur'o kaj de la mal'pal'a ĉiel'kolor'o, kiu rezult'as el ĝi, est'as la terur'o, kiu'n ĝi el'vok'is ĉe kelk'a'j gvid'ist'o'j dum unu el la unu'a'j prov'o'j far'it'a'j por ating'i la mont'pint'o'n. Dum ili ascend'is krut'a'n neĝ'dekliv'o'n, ili subit'e ek'vid'is la ĉiel'o'n tra spec'o de fend'aĵ'o, kiu bor'is la supr'o'n de tiu dekliv'o; pro la nigr'a ĉiel'kolor'o la fend'o ŝajn'is al ili est'i profund'eg'aĵ'o: kapt'it'a'j de grand'a tim'eg'o, ili retraŭiris kaj raport'is en Chamouni, ke ili ne pov'is plu antaŭ'e'n, tial ke vid'iĝ'is antaŭ'e terur'ig'a profund'aĵ'o.

Sur la mont'supr'o la neĝ'supr'aĵ'o est'as kovr'at'a de mal'dik'a glaci'lak'o, kiu far'iĝ'as skvam'a per ek'krak'o. Sun'frap'o'j fand'as la neĝ'o'j'n supr'aĵ'e; kaj, ĉar ĝi balde post'e re'glaci'iĝ'as, tio form'as spec'o'n de lak'o. Tuj kiam vent'o iom fort'e ek'blov'as, ĝi ŝir'as tiu'n lak'aĵ'o'n, sub'lev'as la skvam'o'j'n kaj ili'n flirt'ig'as alt'eg'e. Al'don'iĝ'as neĝ'polv'o'j, kiu'j'n la vent'o for'blov'as ankore pli facil'e. Oni tiam ek'vid'as de la najbar'a'j val'o'j spec'o'n de fum'o, kiu aspekt'as kiel nub'o supr'e'n'ant'a el la mont'pint'o laŭ direkt'o de la vent'o. La en'land'ul'o'j tiam dir'as, ke Mont'o-Blank'a fum'as si'a'n pip'o'n. Tiu flirt'ant'a neĝ'o ruĝ'kolor'iĝ'as ĉe la sub'iĝ'ant'a sun'o kaj kelk'a'foj'e simil'as flam'o'n de vulkan'o. Sub tiu glaci'lak'o la neĝ'o est'as sufiĉ'e firm'a, kaj, kvankam oni pov'as profund'ig'i en ĝi'n baston'o'n, ĝi tamen kontraŭ'star'as sufiĉ'e fort'e. La dekliv'o'j sub'e de la pint'o, kiu'j est'as eks'poz'at'a'j al pli fort'a ag'o de la sun'radi'o'j, fand'iĝ'as pli profund'e'n; kaj re'glaci'iĝ'ant'e post'e dum la nokt'o, ili form'as pli dik'a'n krust'o'n, kiu pov'as sub'ten'i hom'o'n sen'krak'e en kelk'a'j lok'o'j, sed en ali'a'j ĝi romp'iĝ'as sub la pied'o'j. Sub tiu krust'o, precip'e en la krut'a'j dekliv'o'j, oni trov'as farun'a'n kaj ne'koher'a'n neĝ'o'n, en kiu'n oni tamen en'iĝ'as nur du'on'krur'e, tial ke oni tiam renkont'as ali'a'n pli fort'a'n krust'o'n; tamen, kiam oni sur'paŝ'as neĝ'o'j'n tut'e farun'a'j'n, oni en'profund'iĝ'as ĝis'zon'e, kiel mi ĝi'n dum'vintr'e spert'is.

Oni oft'e esprim'is dezir'o'n sci'i, kiom'a est'as la dik'o de la neĝ'ĉap'o, kiu kovr'as la Mont-Blank'an pint'o'n. Sed, ekzist'as neni'a rimed'o por ĝi'n cert'ig'i; est'us neces'e, ke tiu ĉap'o est'u ie tra'tranĉ'it'a; sed tio ne est'as: ĝi mal'supr'e'n'as ĉiu'flank'e per dekliv'o'j pli-mal'pli long'a'j, kiu'j neni'e montr'as iom klar'e la dik'o'n de la neĝ'o. Sur la Goûté'a mont'kupol'o la neĝ'ĉap'o est'as net'e tranĉ'it'a ĉe la eŝta flank'o, kaj tiu tranĉ'o est'as border'it'a de la ort'angul'a'j neĝ- kaj glaci'mas'o'j, kiu'j'n mi pri'parol'is kaj nom'is "serak'o'j". Tiu'j mas'o'j, glit'int'a'j aŭ rul'iĝ'int'a'j de la supr'o de tiu tranĉ'o ĝis la mal'supr'o de la plat'aĵ'o tra'paŝ'it'a de ni, prezent'is dik'o'n da nur dek du fut'o'j; sed ver'ŝajn'e ili'a supr'a part'o, mal'dik'a kaj ne'koher'a, romp'iĝ'is sur'voj'e.

Post'e mi serĉ'is proksim'e de la pint'o iu'n ali'a'n lok'o'n, ĉe kiu oni pov'us vid'i neĝ'tavol'o'n vertikal'e tra'tranĉ'it'a'n super rok'o, kie ne okaz'as lavang'o'j, kaj kies neĝ'o'j pov'as est'i konsider'at'a'j kiel produkt'aĵ'o de la rekt'e el la ĉiel'o neĝ'ad'o. Super la dekstr'a ŝultr'o de Mont'o-Blank'a mi trov'is tia'n tranĉ'aĵ'o'n, kies dik'o est'is ĉirkaŭ'e tri'dek unu klaft'o'j aŭ cent naŭ'dek fut'o'j. Nu, ĉar fal'as pli da neĝ'o sub'e de la pint'o ol sur la pint'o mem, mi ver'ŝajn'e est'os pli super'e al ver'o ol sub'e, asert'ant'e ke la dik'o de la ĉiam'a'j neĝ'o'j sur la Mont-Blank'a pint'o ne super'as du'cent fut'o'j'n, kaj tio est'as la maksimum'o, al kiu ĝi'n redukt'as la vent'o'j, la el'vapor'iĝ'o kaj la fand'iĝ'o, ĉu fund'a, ĉu supr'aĵ'a. Oni do ne kred'u, kiel supoz'is kelk'a'j person'o'j, ke tiu dik'o kresk'as sen'ĉes'e. Tie ĉi, kiel en mult'a'j ali'a'j okaz'o'j, la kaŭz'o'j kresk'ig'a'j est'as lim'ig'at'a'j de la kaŭz'o'j detru'a'j, kvaze la Natur'o fiks'us al si lim'o'j'n ne trans'paŝ'end'a'j'n.

Kiam oni observ'as de proksim'e iu'n el tiu'j grand'a'j neĝ'tranĉ'o'j, oni rimark'as, kiel mi jam far'is sur la Buet'a mont'pint'o, ke ili est'as laŭ'tavol'e aranĝ'it'a'j. La intern'o[TR2] de tiu'j tavol'o'j est'as mark'it'a per brun'a'j stri'o'j, produkt'o de la polv'o kaj ter'o transport'it'a'j de la vent'o, precip'e dum'somer'e, kiam la fand'iĝ'o de la neĝ'o mal'kovr'as grand'a'j'n are'o'j'n da ter'aĵ'o. Mi hav'is tre oportun'a'n okaz'o'n far'i tiu'n observ'o'n ĉe la flank'o'j de la bel'eg'a krev'aĵ'o, en kiu'n est'is fal'int'a la pied'o de mi'a barometr'o. Mi konstat'is, ke ju pli profund'e kuŝ'as tiu'j tavol'o'j, des pli mal'dik'a'j ili far'iĝ'as per la kun'a'j efik'o'j de prem'o kaj fand'iĝ'o produkt'it'a'j de la tra'penetr'o de la akv'o'j; tamen tiu mal'dik'iĝ'o ne est'as regul'a pro la ne'konstant'o de la po'jar'e fal'int'a neĝ'kvant'o, kiel anke de la kaŭz'o'j kiu'j produkt'as la mal'dik'iĝ'o'n. Mi prov'is nombr'i tiu'j'n tavol'o'j'n, kaj mi ating'is ĝis dek naŭ; sed la oblikv'o de la krev'aĵ'flank'o'j, en la lok'o'j kie ĝi mal'larĝ'iĝ'as, ig'as la nombr'ad'o'n ne'cert'a; kaj ceter'e, el tio oni pov'us konklud'i neni'o'n, ĉar la fund'o'n oni ne pov'is vid'i.

Neni'a'j'n best'o'j'n ni vid'is proksim'e de la pint'o, krom du papili'o'j: unu est'is mal'grand'a falen'o griz'a, kiu sur'flug'is la unu'a'n neĝ'plat'aĵ'o'n; la ali'a est'is tag'papili'o, kiu ŝajn'is al mi est'i "mirtel'o"; li tra'flug'is sur la last'a dekliv'o de Mont'o-Blank'a, ĉirkaŭ'e cent klaft'o'j'n sub'e de la pint'o. Mi kelk'a'foj'e pov'is konstat'i kiu'manier'e tiu'j insekt'o'j penetr'as sur la glaci'ej'o'j'n. Flirt'int'e sur la apud'a'j herb'ej'o'j, ili aventur'e flug'as super la neĝ'o aŭ la glaci'o; kaj, se ili perd'as vid'o'n de la ter'o, ili ir'as ĉiam pli antaŭ'e'n, kaj ne sci'ant'e kie ripoz'i, ili flug'as sub'ten'at'a'j de la vent'o ĝis la plej alt'a'j mont'supr'o'j, kie ili fin'e fal'as pro lac'o kaj mort'as sur'neĝ'e.

La veget'aĵ'o, kiu'n mi renkont'is ĉe la plej grand'a alt'o, en perfekt'a stat'o kaj proviz'at'a je disting'ebl'a'j flor'o'j, est'as la "silen'e acaulis", aŭ musk'a silen'o. Flor'it'a'n fask'o'n da ili mi trov'is en rok'fend'o, apud kiu mi tra'nokt'is dum mi'a re'ven'o, je proksim'um'e mil sep'cent ok'dek klaft'o'j super mar'o. Sed mal'grand'a'j'n tuber'oz'a'j'n liken'o'j'n mi vid'is ĝis sur la plej alt'a'j rok'o'j.

Iu'j vojaĝ'ant'o'j, mi ne sci'as kial, kred'as, ke ni'a'j sent'um'il'o'j, kaj precip'e la gust'um'a'j kaj la flar'a'j, ne ricev'as la sam'a'j'n impres'o'j'n sur la mont'ar'o, kiel en la mal'alt'aĵ'o. Koncern'e mi'n kaj ĉiu'j'n, kun kiu'j mi vojaĝ'is sur ĉiualtaj mont'o'j, ĝis la Mont-Blank'a pint'o, ni neniam trov'is i'a'n diferenc'o'n, kvankam ni intenc'e eksperiment'is ĝi'n: pan'o, vin'o, viand'o, frukt'o'j, likvor'o'j, ĉiam ŝajn'is al ni tut'e posed'i la kutim'a'j'n gust'um'o'n kaj odor'o'n; kaj en la princip'o'j de fizik'o aŭ de fiziologi'o trov'iĝ'as neni'o, kio pov'us antevidigi ali'a'n rezult'o'n. Se la son'o est'as pli mal'fort'a, tio ven'as ne de mal'fort'iĝ'o de la aŭd'organ'o, sed de la mal'dens'o de la aer'o, kiu mal'pli'ig'as ties streĉ'o'n kaj vibr'o'fort'o'n, kaj ĉe izol'it'a mont'pint'o krom'e efik'as anke la for'est'o de eĥ'o'j kaj de son'o'j re'bat'it'a'j de solid'a'j objekt'o'j. Tiu'j kun'ig'it'a'j kaŭz'o'j efektiv'e ig'is la son'o'j'n rimark'ind'e mal'fort'a'j sur la Mont-Blank'a pint'o; pistol'paf'o tie ne bru'is pli, ol Ĥin'a petard'o en ĉambr'o.

Fakt'o'n sufiĉ'e surpriz'a'n mi observ'is, nom'e ke por kelk'a'j individu'o'j ekzist'as perfekt'e difin'it'a lim'o, trans kiu la aer'a mal'dens'o est'as al ili tut'e ne'toler'ebl'a. Mi oft'e kun'pren'is kun mi kamp'ar'an'o'j'n, ceter'e tre fortik'a'j'n, kiu'j, ating'int'e difin'it'a'n alt'o'n, subit'e mal'san'iĝ'is tiom, ke ili nepr'e ne pov'is ascend'i pli supr'e'n; kaj ebl'ig'i al ili trans'ir'i tiu'n lim'o'n pov'is nek ripoz'o, nek likvor'o'j, nek plej vigl'a dezir'o ating'i la mont'pint'o'n. Ek'kapt'is unu'j'n kor'bat'o'j, ali'a'n vom'o'j, ali'a'j'n sven'o, ali'a'j'n alt'a febr'o, kaj tiu'j akcident'o'j ĉiu'j for'iĝ'is, tuj kiam ili spir'is aer'o'n pli dens'a'n. Mi vid'is da ili, kvankam mal'oft'e, kiu'j'n tiu ek'mal'san'iĝ'o dev'ig'is halt'i je ok'cent klaft'o'j super mar'o, ali'a'j je mil du'cent, kelk'a'j je mil kvin- aŭ ses'cent; pri mi, kiel pri la plej'mult'o de la Alp'an'o'j, mi est'as sent'ebl'e ating'it'a nur je mil sep'cent klaft'o'j; sed trans tiu lim'o, ek'sufer'as la plej ekzerc'it'a'j hom'o'j, tuj kiam ili si'n mov'as iom rapid'e.

Natur'o ne intenc'is la hom'o'n por tiu'j alt'a'j region'o'j; frost'o kaj aer'a mal'dens'o for'pel'as li'n; kaj, ĉar li trov'as tie nek best'o'j'n, nek plant'o'j'n, nek eĉ metal'o'j'n, neni'o al'tir'as li'n; sci'vol'em'o kaj vigl'a dezir'o instru'iĝ'i, sol'e pov'as instig'i li'n sur'venk'i moment'e la ĉiu'spec'a'j'n obstakl'o'j'n, kiu'j mal'facil'ig'as la penetr'o'n tie'n.

Mi tamen rest'is sur la mont'pint'o ĝis la tri'a kaj du'on'o post'tag'mez'e, kaj kvankam mi ne perd'is eĉ unu moment'o'n, mi dum tiu'j kvar kaj du'on'o hor'o'j ne pov'is far'i ĉiu'j'n eksperiment'o'j'n, kiu'j'n mi oft'e est'is fin'int'a en mal'pli ol tri hor'o'j ĉe la mar'bord'o. Mi bedaŭr'is, ke mi dev'is for'ir'i, ne plen'um'int'e tut'a'n mi'a'n projekt'o'n; sed nepr'e urĝ'is gajn'i temp'o'n, por est'i cert'a pas'i antenokte la danĝer'a'j'n lok'o'j'n trans'paŝ'end'a'j'n. Ceter'e, mi kun'pren'is la esper'o'n ripar'i tiu'j'n mank'o'j'n en pli oportun'a, kvankam mal'pli alt'a, lok'o, kiu tamen est'os mult'e pli alt'a, ol iu ajn el tiu'j, kie oni ĝis nun prov'is simil'a'j'n eksperiment'o'j'n. Oni vid'os, en mi'a vojaĝ'o al Gigant'a mont'pas'ej'o, ĝis kiu grad'o est'is tiu'j esper'o'j real'ig'at'a'j.

Je la tri'a kaj du'on'o mi kun grand'a bedaŭr'o for'las'is tiu'n bel'eg'a'n belveder'o'n. En tri kvar'on'hor'o'j mi ating'is la rok'o'n, kiu form'as ŝultr'o'n, eŝte de la pint'o. La mal'supr'e'n'ir'o de tiu dekliv'o, kies ascend'o est'is tiom pen'ig'a, est'is facil'a kaj agrabl'a; nek tro hard'it'a nek tro mol'a est'is la neĝ'o, kaj ĉar dum la mal'ascend'o la korp'mov'o'j ne prem'as la diafragm'o'n, ĝi ne ĝen'as la spir'o'n, kaj oni ne sufer'as pro mal'dens'o de la aer'o. Ceter'e, tiu dekliv'o est'as larĝ'a kaj mal'proksim'a je la profund'eg'aĵ'o'j; sekv'e ĝi neni'o'n prezent'as, kio pov'us tim'ig'i aŭ prokrast'i la marŝ'o'n. Sed ne est'is sam'e por la mal'supr'e'n'ir'o, kiu konduk'as de la ŝultr'o'supr'o ĝis la plat'aĵ'o, kie ni est'is tra'nokt'int'a'j. Tre pen'ig'a ĝi'n far'is la dekliv'krut'o kaj la ne'toler'ebl'e re'bril'at'a de la neĝ'o sun'hel'o, kiu ni'n frap'is en la okul'o'j'n kaj kiu ŝajn'ig'is pli terur'ig'a'j la profund'aĵ'o'j'n lum'ig'it'a'j'n de ĝi sub ni'a'j pied'o'j. Ceter'e, kiom la firm'o de la neĝ'o ig'is ni'a'n marŝ'o'n mal'facil'a dum la maten'o, tiom ĝi'a mol'o, produkt'it'a de la sun'bril'o, est'is al ni mal'oportun'a dum la vesper'o, tial ke sub la mol'ig'it'a supr'aĵ'o ĉiam trov'iĝ'is fund'o hard'it'a kaj glit'a.

Ĉar ni ĉiu'j tim'is tiu'n mal'supr'e'n'ir'o'n, kelk'a'j el la gvid'ist'o'j est'is, dum mi far'is mi'a'j'n observ'o'j'n sur la pint'o, serĉ'int'a'j iu'n ali'a'n pas'ej'o'n; sed van'a'j est'is ili'a'j klopod'o'j: ni est'is dev'ig'at'a'j sekv'i mal'ascend'e la sam'a'n voj'o'n, kiu'n ni uz'is ascend'e. Tamen, dank' al la zorg'o de la gvid'ist'o'j, ni ĝi'n far'is sen iu ajn akcident'o, kaj tio'n en mal'pli ol unu hor'o kaj kvar'on'o. Tie, ni preter'pas'is la lok'o'n, kie ni est'is, se ne dorm'int'a'j, almene ripoz'int'a'j la antean nokt'o'n; kaj unu mejl'o'n pli antaŭ'e ni ankore pas'is ĝis la rok'o, apud kiu ni est'is halt'int'a'j dum'ascend'e. Mi decid'is tra'nokt'i tie; mi streĉ'ig'is la tend'o'n kontraŭ la sud'a ekstrem'aĵ'o de tiu rok'o, en ver'e strang'a situaci'o. Ĝi star'is sur'neĝ'e, rand'e de tre krut'a dekliv'o, kiu mal'supr'e'n'as en la neĝ'a'n val'o'n, super'it'a'n de la Goûté'a[TR3] mont'kupol'o kun ties serak'kron'o, kaj fin'iĝ'ant'a'n sud'e ĉe la Mont-Blank'a pint'o. Mal'supr'e de tiu dekliv'o etend'iĝ'is larĝ'a kaj profund'a krev'aĵ'o, kiu ni'n apart'ig'is de tiu val'o kaj ĉio'n en'sorb'eg'is, kio fal'is de la ĉirkaŭ'aĵ'o de ni'a tend'o.

Tiu'n posten'o'n ni elekt'is por evit'i lavang'danĝer'o'n kaj por proviz'i en la rok'fend'o'j ŝirm'ej'o'j'n por la gvid'ist'o'j, tia'manier'e ke ni ne est'u dens'e amas'ig'it'a'j en la tend'o, kiel ni est'is la antean nokt'o'n.

Dum'vesper'e mi okup'is mi'n observ'ant'e la barometr'o'n, kies nivel'alt'o montr'is por tiu rok'o alt'o'n da mil sep'cent ok'dek klaft'o'j. Mi serĉ'is tie veget'aĵ'o'j'n, kaj mi trov'is fask'o'n da silen'o'j, pri kiu'j mi jam parol'is. Mi amuz'iĝ'is rigard'ant'e la nub'amas'o'n, kiu flos'is sub ni'a'j pied'o'j, super la val'o'j kaj mont'o'j mal'pli alt'a'j ol ni. Tiu'j nub'o'j, anstataŭ[TR4] prezent'i plat'a'j'n aŭ glat'a'j'n surfac'o'j'n, kiel oni ili'n vid'as de mal'supr'e supr'e'n, montr'is form'o'j'n tre strang'a'j'n, tur'o'j'n, kastel'o'j'n, gigant'o'j'n, kaj ili ŝajn'is sub'lev'at'a'j de vertikal'a'j vent'o'j, blov'ant'a'j de divers'a'j punkt'o'j el la sub'e lok'at'a'j region'o'j. Super ĉiu'j tiu'j nub'o'j, mi vid'is la horizont'o'n, border'it'a'n de du'stri'a'n rand'aĵ'o'n: la mal'supr'a stri'o est'is nigr'e'ruĝ'a, kiel sek'iĝ'int'a sang'o; la supr'a, pli hel'a, el kiu ŝajn'is supr'e'n'i flam'o maten'ruĝ'a, mal'egal'a, diafan'a kaj divers'e nuanc'it'a.

Ni post'e vesper'manĝ'is gaj'e kaj tre bon'apetit'e; post kio mi pas'ig'is bon'eg'a'n nokt'o'n sur mi'a mal'grand'a matrac'o. Nur tiam ĝu'is mi je la plezur'o est'i plen'um'int'a tiu'n entrepren'o'n, projekt'it'a'n de ant'e du'dek sep jar'o'j, t. e. dum mi'a unu'a vojaĝ'o al Chamouni, en 1760; projekt'o, kiu'n mi oft'e for'las'is, kaj re'far'is, kaj kiu est'is por mi'a famili'o konstant'a tem'o de zorg'o kaj mal'kviet'o. Tio far'iĝ'is por mi kvaza mal'san'o: ne pov'is mi'a'j okul'o'j rigard'i Mont'o-Blank'a'n, vid'ebl'a'n de tiom da najbar'a'j lok'o'j, sen ke mi spert'u spec'o'n de dolor'a kor'prem'o. Kiam mi ĝi'n ating'is, mi'a kontent'o ne est'is plen'a; ankore mal'pli, je moment'o ek'vojaĝ'i; mi tiam nur tio'n vid'is, kio'n mi ne sukces'is far'i. Sed, en la nokt'silent'o, ripoz'int'e je mi'a lac'iĝ'o, kiam mi re'memor'is la far'it'a'j'n observ'o'j'n, kiam precip'e mi re'el'vok'is la bel'eg'a'n Alp'spektakl'o'n, gravur'it'a'n en mi'a cerb'o, kiam fin'e mi konserv'is la bon'e prav'ig'it'a'n esper'o'n fin'far'i sur la Gigant'a pas'ej'o tio'n, kio'n mi ne pov'is far'i kaj ver'ŝajn'e neni'u pov'os far'i sur Mont'o-Blank'a mem, mi ĝu'is ver'a'n kaj ne'miks'it'a'n ĝoj'o'n.

La 4-an de aŭgust'o, kvar'a'n vojaĝ'tag'o'n, ni ek'marŝ'is nur je ĉirkaŭ'e la ses'a maten'e. Post unu hor'et'o ni ating'is la dom'et'o'n. Ni est'is dev'ig'at'a'j post'e mal'supr'e'n'ir'i neĝ'dekliv'o'n kvar'dek'ses'grad'e klin'it'a'n kaj tra'pas'i larĝ'a'n krev'aĵ'o'n sur tiel mal'dik'a neĝ'pont'o, ke ĝi hav'is nur tri col'o'j'n da dik'o ĉe'rand'e; unu el la gvid'ist'o'j, kiu marŝ'is iom flank'e de la voj'o, en'profund'ig'is unu el si'a'j krur'o'j en la mal'plen'aĵ'o'n. Post unu'hor'a marŝ'o sub'e de la ŝirm'dom'et'o ni renkont'is krev'aĵ'o'j'n, kiu'j est'is form'iĝ'int'a'j sur ni'a voj'o, kaj, por evit'i ili'n, ni dev'is mal'supr'e'n'ir'i kvin'dek'grad'a'n dekliv'o'n. Kiam ni post'e ek'sur'paŝ'is la glaci'ej'o'n, de ni tra'pas'end'a'n, ni trov'is ĝi'n tut'e ŝanĝ'it'a dum tiu'j kvar'dek ok hor'o'j, tiom ke ni ne pov'is re'kon'i la voj'o'n, kiu'n ni est'is sekv'int'a'j dum'ascend'e; la krev'aĵ'o'j est'is pli'larĝ'iĝ'int'a'j, la pont'o'j romp'iĝ'int'a'j; oft'e ne trov'ant'e tra'ir'ej'o'n, ni est'is dev'ig'at'a'j retraŭveni sur ni'a'j'n paŝ'o'j'n: ankore pli oft'e, ni dev'is uz'i la ŝtup'et'ar'o'n por tra'pas'i krev'aĵ'o'j'n, kiu'j'n ni neniel pov'us tra'salt'i sen tiu help'o. Tut'e proksim'e al haven'o mank'is la pied'a apog'o al unu el la gvid'ist'o'j, kiu glit'is ĝis rand'o de fend'aĵ'o, kie'n li preske fal'is kaj kie li perd'is unu el la stang'et'o'j por la tend'o.

En tiu terur'plen'a moment'o, eg'a glaci'aĵ'o fal'eg'is en grand'a'n krev'aĵ'o'n kun bru'eg'o, kiu kvaze sku'is la tut'a'n glaci'ej'o'n kaj trem'ig'is la tut'a'n karavan'o'n. Sed fin'e ni ating'is la firm'a'n rok'o'n je la naŭ'a kaj du'on'o maten'e, ŝirm'it'a'j je ĉi'a'j plu'a'j pen'o kaj danĝer'o. Ni bezon'is nur du hor'o'j'n kaj tri kvar'on'o'j'n de tie ĝis Prieuré de Chamouni, kie mi hav'is la kontent'o'n re'ven'i kun ĉiu'j mi'a'j gvid'ist'o'j en perfekt'a san'o.

* * *

Sam'temp'e gaj'a kaj kor'tuŝ'a est'is ni'a al'ven'o: ĉiu'j parenc'o'j kaj amik'o'j de mi'a'j gvid'ist'o'j ven'is ili'n kis'i kaj gratul'i pri ili'a re'ven'o. Mi'a edz'in'o, ŝi'a'j frat'in'o'j kaj mi'a'j fil'o'j, kiu'j pas'ig'is kun'e en Chamouni long'a'n kaj mal'kviet'ig'a'n temp'o'n atend'ant'e ni'a'n re'aper'o'n, kelk'a'j amik'o'j ven'int'a'j el Ĝenevo por ĉe'est'i ni'a'n re'ven'o'n, ĉiu'j esprim'is en tiu feliĉ'ig'a moment'o, si'a'n kontent'o'n, des pli vigl'e kaj kor'tuŝ'e, pro la pas'int'a'j tim'o'j kaj laŭ la grad'o de interes'o, kiu'n ni est'is inspir'int'a'j.

Mi pas'ig'is ankore unu tag'o'n en Chamouni por far'i kelk'a'j'n kompar'a'j'n observ'o'j'n, post kio ni ĉiu'j ĝoj'e re'vojaĝ'is Ĝenevon, de kie mi re'vid'is Mont'o-Blank'a'n kun ver'a plezur'o kaj ne spert'ant'e plu tiu'n pen'a'n kaj mal'kviet'a'n sent'o'n, kiu'n antee ĝi kaŭz'is al mi.

  
  
  
  
  
  
End of the Project Gutenberg EBook of Ascendo al Monto-Blanka en 1787, by   
Horace Bénédict  de Saussure  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ASCENDO AL MONTO-BLANKA EN 1787 ***  
  
***** This file should be named 62394-h.htm or 62394-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/6/2/3/9/62394/  
  
Produced by Carolus Raeticus  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions will  
be renamed.  
  
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright  
law means that no one owns a United States copyright in these works,  
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United  
States without permission and without paying copyright  
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part  
of this license, apply to copying and distributing Project  
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm  
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,  
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive  
specific permission. If you do not charge anything for copies of this  
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook  
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,  
performances and research. They may be modified and printed and given  
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks  
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the  
trademark license, especially commercial redistribution.  
  
START: FULL LICENSE  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full  
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at  
www.gutenberg.org/license.  
  
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project  
Gutenberg-tm electronic works  
  
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or  
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your  
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a  
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound  
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the  
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph  
1.E.8.  
  
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement. See  
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this  
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm  
electronic works. See paragraph 1.E below.  
  
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the  
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection  
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual  
works in the collection are in the public domain in the United  
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the  
United States and you are located in the United States, we do not  
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,  
displaying or creating derivative works based on the work as long as  
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope  
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting  
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm  
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the  
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily  
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the  
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when  
you share it without charge with others.  
  
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are  
in a constant state of change. If you are outside the United States,  
check the laws of your country in addition to the terms of this  
agreement before downloading, copying, displaying, performing,  
distributing or creating derivative works based on this work or any  
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no  
representations concerning the copyright status of any work in any  
country outside the United States.  
  
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other  
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear  
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work  
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the  
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,  
performed, viewed, copied or distributed:  
  
  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and  
  most other parts of the world at no cost and with almost no  
  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it  
  under the terms of the Project Gutenberg License included with this  
  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the  
  United States, you'll have to check the laws of the country where you  
  are located before using this ebook.  
  
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is  
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not  
contain a notice indicating that it is posted with permission of the  
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in  
the United States without paying any fees or charges. If you are  
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project  
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply  
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or  
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm  
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any  
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms  
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works  
posted with the permission of the copyright holder found at the  
beginning of this work.  
  
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including  
any word processing or hypertext form. However, if you provide access  
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format  
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official  
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site  
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense  
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means  
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain  
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the  
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works  
provided that  
  
* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed  
  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has  
  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid  
  within 60 days following each date on which you prepare (or are  
  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty  
  payments should be clearly marked as such and sent to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in  
  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg  
  Literary Archive Foundation."  
  
* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
  License. You must require such a user to return or destroy all  
  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue  
  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm  
  works.  
  
* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of  
  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of  
  receipt of the work.  
  
* You comply with all other terms of this agreement for free  
  distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project  
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than  
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing  
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The  
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm  
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project  
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm  
electronic works, and the medium on which they may be stored, may  
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate  
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other  
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or  
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or  
cannot be read by your equipment.  
  
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from. If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium  
with your written explanation. The person or entity that provided you  
with the defective work may elect to provide a replacement copy in  
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person  
or entity providing it to you may choose to give you a second  
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If  
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing  
without further opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO  
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT  
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of  
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement  
violates the law of the state applicable to this agreement, the  
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or  
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or  
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the  
remaining provisions.  
  
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in  
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the  
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm  
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,  
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of  
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this  
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or  
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any  
Defect you cause.  
  
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of  
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It  
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations  
from people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future  
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see  
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at  
www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by  
U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the  
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its  
volunteers and employees are scattered throughout numerous  
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt  
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to  
date contact information can be found at the Foundation's web site and  
official page at www.gutenberg.org/contact  
  
For additional contact information:  
  
    Dr. Gregory B. Newby  
    Chief Executive and Director  
    gbnewby@pglaf.org  
  
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment. Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements. We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND  
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular  
state visit www.gutenberg.org/donate  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations. To  
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate  
  
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.  
  
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project  
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be  
freely shared with anyone. For forty years, he produced and  
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of  
volunteer support.  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in  
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not  
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper  
edition.  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search  
facility: www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.