Ĉapitr'o III

Kiam vesper'e la pastr'o'j kaj la kron'princ'o re'ven'is en la kort'o'n, oni ek'brul'ig'is kelk'cent'o'n da torĉ'o'j. Far'iĝ'is lum'e kiel en hel'a tag'o.

Mefres far'is sign'o'n. Re'e el'ir'is procesi'o de muzik'ist'o'j, danc'ist'in'o'j kaj mal'super'a'j pastr'o'j, port'ant'a'j la statu'o'n de l’ di'in'o Hator kun bov'in'a kap'o. Kiam oni for'pel'is la mal'bon'a'j'n spirit'o'j'n, Pentuer komenc'is si'a'n predik'o'n.

— Vi vid'is, nobl'a'j sinjor'o'j, ke de l’ temp'o'j de la dinasti'o XIX-a ni perd'is cent mil mezur'o'j'n da ter'o kaj du milion'o'j'n da loĝ'ant'o'j. Tio klar'ig'as, kial la en'spez'o'j de l’ ŝtat'o mal'grand'iĝ'is je tri'dek du mil talent'o'j, kaj pri tio ni ĉiu'j sci'as. Sed tio est'as nur la komenc'o de la mal'feliĉ'o'j de Egipto kaj de l’ trezor'ej'o. Ŝajn'e ja rest'as ankoraŭ al li'a sankt'ec'o naŭ'dek ok mil talent'o'j da en'spez'o'j. Ĉu vi kred'as, ke la faraon'o ricev'as ĉi tiu'n tut'a'n en'spez'o'n?...

Kiel ekzempl'o'n mi rakont'os al vi, kio'n li'a ekscelenc'o Herhor mal'kovr'is en la provinc'o de Lepor'o'j.

En la temp'o'j de la dinasti'o XIX-a loĝ'is tie du'dek mil hom'o'j, kiu'j pag'is jar'e tri'cent kvin'dek talent'o'j'n da impost'o'j. Hodiaŭ loĝ'as tie apenaŭ dek kvin mil, kaj ili kompren'ebl'e pag'as nur du'cent sep'dek talent'o'j'n. Sed la faraon'o, anstataŭ du'cent sep'dek, ricev'as nur cent sep'dek talent'o'j'n!...

“Kial” — demand'is Herhor, kaj jen kio'n montr'is la juĝ'a esplor'o:

En la temp'o'j de la dinasti'o XIX-a est'is en la provinc'o cent ofic'ist'o'j, kaj ili ricev'ad'is po cent draĥm'o'j da jar'a salajr'o. Hodiaŭ sur la sam'a teritori'o, malgraŭ la mal'grand'iĝ'o de la loĝ'ant'ar'o, est'as tie preskaŭ du'cent ofic'ist'o'j, kiu'j ricev'as po du mil kvin'cent draĥm'o'j.

Li'a ekscelenc'o Herhor ne sci'as, ĉu sam'e est'as en ĉiu provinc'o. Sed tio est'as cert'a, ke la trezor'ej'o de la faraon'o anstataŭ naŭ'dek ok hav'as ĉiu'jar'e nur sep'dek kvar talent'o'j'n...

— Dir'u, sankt'a patr'o: kvin'dek mil... — inter'met'is Ramzes.

— Ankaŭ tio'n mi klar'ig'os — respond'is la pastr'o. — En ĉiu okaz'o memor'u, princ'o, ke la faraon'a trezor'ej'o pag'as nun du'dek kvar mil talent'o'j'n al la ofic'ist'o'j, dum en la temp'o'j de la dinasti'o XIX-aĝ'i el'spez'ad'is nur dek mil.

Grand'a silent'o reg'is inter la eminent'ul'o'j: pli ol unu el ili hav'is parenc'o'n ofic'ist'o'n, kaj bon'e pag'at'a'n.

Pentuer est'is sen'tim'a.

— Nun — dir'is li — mi montr'os al vi, kron'princ'o, la viv'o'n de la ofic'ist'o'j kaj la sort'o'n de la popol'o en la antikv'a'j temp'o'j kaj hodiaŭ.

— Ĉu tio ne est'as perd'o de l’ temp'o?... Tio'n ja ĉiu pov'as mem vid'i... murmur'is la pastr'o'j.

— Mi dezir'as tio'n sci'i — dir'is firm'e la princ'o.

La murmur'o ek'silent'is. Pentuer ir'is sur la ŝtup'o'j de l’ amfiteatr'o mal'supr'e'n en la kort'o'n, kaj post li la princ'o, Mefres kaj la ceter'a'j.

Ili halt'is antaŭ long'a kurten'o el mat'o'j, kiu form'is kvazaŭ ĉirkaŭ'bar'o'n. Pentuer far'is sign'o'n. Al'kur'is dek'kelk'o da jun'a'j pastr'o'j kun hel'e brul'ant'a'j torĉ'o'j. Du'a sign'o, kaj unu part'o de l’ kurten'o fal'is.

El la buŝ'o'j de l’ ĉe'est'ant'o'j lev'iĝ'is kri'o de mir'o. Ili hav'is antaŭ si viv'ant'a'n bild'o'n, en kiu part'o'pren'is ĉirkaŭ cent figur'ant'o'j.

La bild'o est'is divid'it'a en tri etaĝ'o'j'n: mal'supr'a'n, kie star'is ter'kultur'ist'o'j, mez'a'n kun la ofic'ist'o'j, kaj supr'a'n, kie est'is or'a tron'o de l’ faraon'o, apog'it'a sur du leon'o'j, kies kap'o'j serv'is kiel seĝ'a'j brak'o'j.

— Tiel est'is dum la dinasti'o XIX-a, — dir'is Pentuer. — Rigard'u la kamp'ar'an'o'j'n. Ĉe ili'a'j plug'il'o'j vi vid'as bov'o'j'n aŭ azen'o'j'n; ili'a'j pioĉ'o'j kaj ŝovel'il'o'j est'as bronz'a'j, sekv'e fortik'a'j. Rigard'u, kia'j fortik'a'j hom'o'j! hodiaŭ oni pov'as renkont'i tia'j'n nur en la gvardi'o de li'a sankt'ec'o. Potenc'a'j brak'o'j kaj krur'o'j, hero'a'j brust'o'j, rid'et'ant'a'j vizaĝ'o'j. Ĉiu'j est'as ole'it'a'j, ban'it'a'j. Ili'a'j edz'in'o'j prepar'as nutr'aĵ'o'n aŭ vest'o'j'n; ili'a'j infan'o'j lud'as aŭ lern'as.

La tiam'a kamp'ar'an'o, kiel vi vid'as, manĝ'is tritik'a'n pan'o'n, fazeol'o'n, fiŝ'o'j'n kaj frukt'o'j'n, trink'is bier'o'n kaj vin'o'n, kaj rigard'u, kiel bel'a'j est'is la kruĉ'o'j kaj plad'o'j! Rigard'u la kuf'o'j'n, antaŭ'tuk'o'j'n kaj mantel'o'j'n de l’ vir'o'j: ĉio est'as ornam'it'a per divers'kolor'a'j brod'aĵ'o'j. Ankoraŭ pli bel'e est'as brod'it'a'j la ĉemiz'o'j de l’ vir'in'o'j... Kaj ĉu vi vid'as, kiel zorg'e ili komb'is si'n, kia'j'n pingl'o'j'n ili port'is, kia'j'n orel'ring'o'j'n kaj bracelet'o'j'n? Ĉi tiu'j ornam'o'j est'as far'it'a'j el bronz'o kaj kolor'a emajl'o; sed vi pov'as renkont'i ankaŭ or'o'n, almenaŭ or'a'j'n faden'o'j'n.

Lev'u nun vi'a'j'n okul'o'j'n supr'e'n, al la ofic'ist'o'j. Ili port'as mantel'o'j'n, sed ĉiu kamp'ar'an'o hav'as sam'a'n en fest'a'j tag'o'j. Ili si'n nutr'as, sam'e, kiel la kamp'ar'an'o'j, t. e. sufiĉ'e, sed simpl'e. Ili'a'j mebl'o'j est'as pli elegant'a'j, ol tiu'j de l’ kamp'ar'an'o'j, kaj pli oft'e oni renkont'as en ili'a'j kest'o'j or'a'j'n ring'o'j'n. Ili vojaĝ'as sur azen'o'j aŭ en vetur'il'o'j, tir'at'a'j de bov'o'j.

Pentuer frap'is la man'o'j'n kaj mov'ad'o ek'reg'is en la viv'ant'a bild'o. La kamp'ar'an'o'j komenc'is don'i al la ofic'ist'o'j korb'o'j'n da vin'ber'o'j, sak'o'j'n da horde'o, piz'o kaj tritik'o, kruĉ'o'j'n da vin'o, bier'o, lakt'o kaj miel'o, grand'a'n kvant'o'n da ĉas'aĵ'o kaj teks'aĵ'o'j'n blank'a'j'n kaj kolor'a'j'n. La ofic'ist'o'j akcept'is la produkt'o'j'n, part'o'n las'is al si, sed la objekt'o'j'n plej bel'a'j'n kaj mult'e'kost'a'j'n ili puŝ'is supr'e'n, al la tron'o. La etaĝ'o, kie est'is la simbol'o de la faraon'a pov'o, est'is super'ŝut'it'a per produkt'o'j, kiu'j form'is kvazaŭ mont'et'o'n.

— Vi vid'as, respekt'ind'a'j, — daŭr'ig'is Pentuer — ke en la tiam'a'j temp'o'j, kiam la kamp'ar'an'o'j est'is sat'a'j kaj ne sen'hav'a'j, la trezor'ej'o de la faraon'o apenaŭ pov'is en'ten'i la ofer'o'j'n de l’ regn'an'o'j. Kaj nun rigard'u: kio est'as hodiaŭ...

Nov'a signal'o. Fal'is la du'a part'o de l’ kurten'o kaj aper'is ali'a bild'o, en la ĝeneral'a'j trajt'o'j simil'a al la unu'a.

— Jen est'as la nun'a'j kamp'ar'an'o'j — dir'is Pentuer kaj en li'a voĉ'o son'is ekscit'o. — Ili'a korp'o konsist'as el la haŭt'o kaj ost'o'j, ili ŝajn'as mal'san'a'j, est'as mal'pur'a'j kaj ne ole'as si'n plu. Anstataŭ'e ili'a'j dors'o'j est'as vund'it'a'j per la baston'o'j.

Oni ne vid'as ĉe ili bov'o'j'n aŭ azen'o'j'n, ĉar al kio serv'us la brut'o'j, se la plug'il'o'n tren'as ili'a'j infan'o'j kaj edz'in'o?... Ili'a'j pioĉ'o'j kaj ŝovel'il'o'j est'as lign'a'j, kaj tia'j il'o'j facil'e difekt'iĝ'as kaj pli'grand'ig'as la labor'o'n. vest'o'j'n ili tut'e ne posed'as, nur la vir'in'o'j port'as dik'a'j'n ĉemiz'o'j'n kaj eĉ en la sonĝ'o ne vid'as brod'aĵ'o'j'n, per kiu'j si'n ornam'is ili'a'j av'o'j kaj av'in'o'j.

Rigard'u: kio'n manĝ'as la kamp'ar'an'o. Ia'foj'e horde'o'n kaj sek'ig'it'a'j'n fiŝ'o'j'n, ĉiam lotus'a'j'n grajn'o'j'n, mal'oft'e frit'is plat'a'n kuk'o'n, neniam viand'o'n, bier'o'n aŭ vin'o'n. Vi demand'os: kie mal'aper'is li'a'j vaz'o'j kaj mebl'o'j? Li hav'as neni'a'j'n, ekster la kruĉ'o por akv'o, ĉar kie li met'us ili'n en la tru'o, en kiu li loĝ'as?...

Pardon'u al mi tio'n, al kio mi nun turn'os vi'a'n atent'o'n. Tie kelk'e da infan'o'j kuŝ'as sur la plank'o: tio signif'as, ke ili mort'is... Est'as strang'a afer'o, kiel mult'e da infan'o'j de l’ kamp'ar'an'o'j mort'as nun de mal'sat'o kaj labor'o! Kaj tiu'j est'as la plej feliĉ'a'j: ĉar la ali'a'j, kiu'j rest'as viv'ant'a'j, ir'as sub la baston'o'n de l’ intendant'o'j aŭ est'as vend'at'a'j al Fenici'an'o'j, kvazaŭ ŝaf'id'o'j...

La emoci'o romp'is li'a'n voĉ'o'n. Li ripoz'is moment'o'n kaj daŭr'ig'is mez'e de la koler'a silent'o de l’ pastr'o'j:

— Kaj nun rigard'u la ofic'ist'o'j'n: kiel fortik'a'j ili est'as, roz'a'j, bel'e vest'it'a'j!... Ili'a'j edz'in'o'j port'as or'a'j'n bracelet'o'j'n kaj orel'ring'o'j'n kaj tiel delikat'a'j'n vest'o'j'n, ke la princ'o'j pov'us envi'i al ili. Ĉe la kamp'ar'an'o'j oni ne vid'as bov'o'n aŭ azen'o'n; kontraŭ'e la ofic'ist'o'j vojaĝ'as sur ĉeval'o'j aŭ en port'il'o'j... Ili trink'as vin'o'n kaj nur bon'a'n vin'o'n...

Li ek'frap'is la man'o'j'n kaj re'e far'iĝ'is mov'ad'o. La kamp'ar'an'o'j komenc'is don'i al la ofic'ist'o'j: sak'o'j'n da gren'o, korb'o'j'n da frukt'o'j, vin'o'n, best'o'j'n... Ĉi tiu'j'n objekt'o'j'n la ofic'ist'o'j, kiel antaŭ'e, met'is ĉe la tron'o, sed en mult'e mal'pli grand'a kvant'o. Sur la reĝ'a etaĝ'o ne est'is plu mont'et'o da produkt'o'j. Kontraŭ'e la etaĝ'o de la ofic'ist'o'j est'is super'ŝut'it'a...

— Jen est'as la nun'a Egipto — dir'is Pentuer. — Mizer'a'j kamp'ar'an'o'j, riĉ'a'j skrib'ist'o'j, la trezor'ej'o ne tiel plen'a kiel antaŭ'e. Kaj nun...

Li far'is sign'o'n kaj okaz'is io ne'atend'it'a. I'a'j man'o'j komenc'is for'pren'i: gren'o'n, frukt'o'j'n kaj teks'aĵ'o'j'n de la etaĝ'o'j de la faraon'o kaj de l’ ofic'ist'o'j. Kaj kiam la kvant'o da komerc'aĵ'o'j tre mal'grand'iĝ'is, la sam'a'j man'o'j komenc'is kapt'i kaj for'konduk'i kamp'ar'an'o'j'n, ili'a'j'n edz'in'o'j'n kaj infan'o'j'n...

La spektator'o'j rigard'is kun mir'o la strang'a'j'n ag'o'j'n de la mister'a'j person'o'j. Subit'e iu ek'kri'is:

— Tio est'as Fenici'an'o'j!... Ili tiel rab'as ni'n!...

— Jes, sankt'a'j patr'o'j, — dir'is Pentuer. — Tio est'as la man'o'j de Fenici'an'o'j, kaŝ'it'a'j inter ni. Ili rab'as la reĝ'o'n kaj la skrib'ist'o'j'n, kaj la kamp'ar'an'o'j'n ili sklav'ig'as, kiam al la kompat'ind'a'j rest'is plu neni'o...

— Jes!... Ŝakal'o'j!... Mal'ben'o al ili!... Oni dev'as for'pel'i la kanajl'o'j'n! — kri'is la pastr'o'j. — Ili plej mult'e mal'util'as la ŝtat'o'n...

Sed ne ĉiu'j tiel kri'is.

Kiam ĉio ek'silent'is, Pentuer ordon'is port'i la torĉ'o'j'n en ali'a'n part'o'n de la kort'o kaj konduk'is tie'n si'a'j'n aŭskult'ant'o'j'n. Tie est'is neni'a'j viv'ant'a'j bild'o'j, sed kvazaŭ industri'a ekspozici'o.

— Bon'vol'u ek'rigard'i — dir'is li. — Dum la dinasti'o XIX-a tiu'j'n ĉi objekt'o'j'n al'send'ad'is al ni la ekster'land'ul'o'j: el la land'o Punt ni hav'is parfum'o'j'n, el Sirio or'o'n, fer'a'j'n arm'il'o'j'n kaj milit'a'j'n vetur'il'o'j'n. Jen ĉio.

Sed tiam Egipto produkt'is... Rigard'u tiu'j'n ĉi grand'eg'a'j'n kruĉ'o'j'n: kiom da form'o'j kaj kolor'o'j!...

Aŭ la mebl'o'j'n: ĉi tiu seĝ'o est'as inkrust'it'a per dek mil pec'o'j da or'o, perlamot'o kaj kolor'a lign'o... Rigard'u la tiam'a'j'n vest'o'j'n: kia'j brod'aĵ'o'j, kia delikat'ec'o de l’ teks'aĵ'o'j, kiom da kolor'o'j!... Kaj la bronz'a'j glav'o'j, pingl'o'j, bracelet'o'j, orel'ring'o'j, agronomi'a'j kaj meti'a'j il'o'j!... Ĉio'n ĉi oni far'is ĉe ni dum la dinasti'o XIX-a.

Li trans'ir'is al ali'a grup'o.

— Kaj hodiaŭ, rigard'u: la kruĉ'o'j est'as mal'grand'a'j kaj preskaŭ sen ornam'o'j, la mebl'o'j simpl'a'j, la teks'aĵ'o'j mal'delikat'a'j kaj unu'ton'a'j. Neni'u el la nun'a'j produkt'o'j pov'as est'i kompar'at'a kun la tiam'a'j rilat'e la grand'ec'o'n, fortik'ec'o'n kaj bel'ec'o'n. Kial?

Li ir'is kelk'e da paŝ'o'j antaŭ'e'n kaj ĉirkaŭ'it'a de la torĉ'o'j dir'is:

— Jen est'as la grand'a nombr'o da komerc'aĵ'o'j, kiu'j'n liver'as al ni Fenici'an'o'j, el divers'a'j part'o'j de l’ mond'o. Kelk'dek'o da parfum'o'j, kolor'a'j vitr'o'j, mebl'o'j, vaz'o'j, teks'aĵ'o'j, vetur'il'o'j, ĉio ĉi ven'as al ni el Azi'o kaj est'as aĉet'at'a de ni.

Ĉu vi kompren'as nun, kial Fenici'an'o'j for'pren'ad'is de la skrib'ist'o'j kaj faraon'o gren'o'n, frukt'o'j'n kaj brut'o'j'n?... Por tiu'j fremd'a'j produkt'o'j, kiu'j ruin'ig'is ni'a'j'n meti'ist'o'j'n, kiel la akrid'o la herb'o'n.

La pastr'o moment'o'n ripoz'is kaj daŭr'ig'is:

— Inter la komerc'aĵ'o'j, liver'at'a'j de Fenici'an'o'j al la faraon'o, nomarĥ'o'j kaj skrib'ist'o'j, la unu'a'n lok'o'n okup'as la or'o. Ĉi tiu spec'o de komerc'o est'as la plej bon'a bild'o de la mal'feliĉ'o'j, kiu'j'n Azi'an'o'j al'tir'as al Egipto.

Se iu pren'as de ili unu talent'o'n da or'o, li dev'as post tri jar'o'j re'don'i al ili du talent'o'j'n. Sed plej oft'e Fenici'an'o'j, sub pretekst'o mal'grand'ig'i la embaras'o'n de l’ ŝuld'ant'o, jen'e anstataŭ'as al li la pag'o'n: la ŝuld'ant'o, por ĉiu prunt'it'a talent'o, farm'don'as al ili, por tri jar'o'j, du mezur'o'j'n da ter'o kun tri'dek du hom'o'j...

— Rigard'u tie'n, ekscelenc'o'j, — dir'is li, montr'ant'e la pli bon'e lim'ig'it'a'n part'o'n de l’ kort'o. — Tiu kvadrat'o da ter'o, cent ok'dek paŝ'o'j'n long'a kaj larĝ'a, signif'as du mezur'o'j'n; la grup'o de vir'o'j, vir'in'o'j kaj infan'o'j prezent'as ok famili'o'j'n. Ĉio ĉi kun'e, la hom'o'j kaj ter'o, ir'as en terur'a'n sklav'ec'o'n por tri jar'o'j. Dum tiu ĉi temp'o ili'a posed'ant'o, faraon'o aŭ nomarĥ'o, hav'as de ili neni'a'n profit'o'n; kaj kiam pas'os la tri jar'o'j, li re'pren'as la ter'o'n el'ĉerp'it'a'n kaj la hom'o'j'n... ne pli mult'e ol du'dek... La ali'a'j pere'is en la turment'o'j...

La ĉe'est'ant'o'j murmur'is de terur'o.

— Mi dir'is, ke du mezur'o'j'n da ter'o kaj tri'dek du hom'o'j'n pren'as Fenici'an'o por tri jar'o'j, se li prunt'as unu talent'o'n da or'o. Rigard'u, kia pec'o da ter'o tio est'as kaj kia ar'o da hom'o'j, kaj nun ek'rigard'u mi'a'n man'o'n...

La or'a pec'o, kiu'n mi ten'as, mal'pli grand'a ol kok'in'a ov'o, est'as unu talent'o!...

Ĉu vi taks'as, ekscelenc'o'j, la tut'a'n mal'honest'ec'o'n de Fenici'an'o'j en tia komerc'o? Ĉi tiu mal'grand'a pec'o da or'o en la real'ec'o posed'as neni'a'j'n mult'valor'a'j'n ec'o'j'n: ĝi est'as flav'a, pez'a; ne rust'as, jen ĉio. Sed la hom'o ne pov'as si'n vest'i per or'o, nek kviet'ig'i la mal'sat'o'n, aŭ soif'o'n... Se mi posed'us amas'o'n da or'o, grand'a'n kiel piramid'o, mi est'us ĉe ĝi sam'e mizer'a, kiel Libi'an'o, erar'vag'ant'a en la okcident'a dezert'o, kiam li ne hav'as daktil'o'j'n, nek akv'o'n.

Kaj rigard'u, por pec'et'o de tiu ĉi sen'util'a aĵ'o Fenici'an'o pren'as pec'o'n da ter'o, kiu pov'as nutr'i kaj vest'i tri'dek du hom'o'j'n, kaj krom tio li pren'as ankaŭ ili'n!... Dum tri jar'o'j li ekspluat'as la est'aĵ'o'j'n, kiu'j sci'as kultur'i, sem'i kaj rikolt'i, far'i farun'o'n kaj bier'o'n, teks'i vest'o'j'n, konstru'i dom'o'j'n, fabrik'i mebl'o'j'n...

En la sam'a temp'o la faraon'o aŭ nomarĥ'o dum tri jar'o'j est'as sen'ig'it'a je la serv'o'j de tiu'j ĉi hom'o'j. Ili ne pag'as al li impost'o'j'n, ne port'as ŝarĝ'o'j'n post la arme'o, sed labor'as por la profit'o de avid'a Fenici'an'o.

Ĉu vi sci'as, ekscelenc'o'j, ke en la nun'a temp'o ne ekzist'as jar'o, en kiu en tiu aŭ ali'a nomes'o ne eksplod'as ribel'o de kamp'ar'an'o'j, konsum'it'a'j de la mal'san'o, tro'ŝarĝ'it'a'j per la labor'o, batat'a'j per la baston'o'j. Unu part'o de ĉi tiu'j hom'o'j pere'as, ali'a'j est'as send'at'a'j en min'ej'o'j'n, kaj la loĝ'ant'ar'o pli kaj pli mal'grand'iĝ'as, nur tial, ke Fenici'an'o don'is al iu pec'o'n da or'o!... Ĉu oni pov'as imag'i pli grand'a'n mal'feliĉ'o'n, kaj ĉu en tia'j kondiĉ'o'j Egipto ne perd'os ĉiu'jar'e ter'o'n kaj hom'o'j'n? La feliĉ'a'j milit'o'j ruin'ig'is ni'a'n land'o'n, sed la fenicia or'a komerc'o fin'mort'ig'os ĝi'n.

Sur la vizaĝ'o'j de l’ pastr'o'j oni pov'is leg'i kontent'ec'o'n: ili pli volont'e aŭskult'is pri la tromp'em'o de Fenici'an'o'j, ol pri la luks'o de l’ skrib'ist'o'j.

Pentuer ripoz'is moment'o'n, post'e li turn'is si'n al la princ'o.

— De kelk'e da monat'o'j, — dir'is li — kun mal'trankvil'o vi demand'as, di'a serv'ist'o Ramzes: kial mal'grand'iĝ'is la en'spez'o'j de li'a sankt'ec'o? La saĝ'o de l’ di'o'j montr'is al vi, ke mal'grand'iĝ'is ne nur la trezor'o'j, sed ankaŭ la arme'o, kaj ke ambaŭ ĉi tiu'j font'o'j de la reĝ'a potenc'o mal'grand'iĝ'ad'os sen'ĉes'e. Kaj tio fin'iĝ'os per plen'a ruin'o de la ŝtat'o, aŭ la ĉiel'o send'os al Egipto monarĥ'o'n, kiu halt'ig'os la flu'o'n de la mal'feliĉ'o'j, kiu'j de kelk'e da jar'cent'o'j super'verŝ'as la patr'uj'o'n.

La trezor'ej'o de l’ faraon'o'j est'is plen'a, kiam ni hav'is mult'e da ter'o kaj da loĝ'ant'o'j. Oni do dev'as for'ŝir'i de la dezert'o la frukt'o'don'a'j'n ter'o'j'n, kiu'j'n ĝi en'glut'is, kaj liber'ig'i la popol'o'n de la ŝarĝ'o'j, kiu'j mal'fort'ig'as kaj mal'grand'ig'as la loĝ'ant'ar'o'n.

La pastr'o'j re'e komenc'is mal'trankvil'iĝ'i de tim'o, ke Pentuer ne parol'u du'a'n foj'o'n pri la skrib'ist'o'j.

— Vi vid'is, princ'o, per vi'a'j propr'a'j okul'o'j kaj ĉe atest'ant'o'j, ke en la epok'o, kiam la popol'o est'is sat'a, bel'a kaj kontent'a, la reĝ'a trezor'ej'o est'is plen'a. Sed kiam la popol'o far'iĝ'is mizer'a, kiam la vir'in'o'j kaj infan'o'j dev'is si'n jung'i al la plug'il'o, kiam la lotus'a'j grajn'o'j anstataŭ'is la tritik'o'n kaj viand'o'n, la trezor'ej'o mal'riĉ'iĝ'is. Se do vi vol'as al'konduk'i la ŝtat'o'n al tia potenc'o, kia'n ĝi posed'is antaŭ la milit'o'j de la dinasti'o XIX-a, se vi dezir'as, ke la faraon'o, li'a'j skrib'ist'o'j kaj arme'o naĝ'u en riĉ'aĵ'o'j, cert'ig'u al la land'o long'a'n pac'o'n, kaj al la popol'o bon'a'n stat'o'n. La matur'a'j hom'o'j re'e manĝ'u viand'o'n, kaj port'u brod'it'a'j'n vest'o'j'n, la infan'o'j, anstataŭ ĝem'i sub la vip'o'j kaj mort'i de labor'o, lud'u aŭ lern'u.

Memor'u fin'e, ke Egipto port'as sur si'a brust'o venen'a'n serpent'o'n...

La ĉe'est'ant'o'j aŭskult'is kun atent'o kaj tim'o.

— Ĉi tiu serpent'o, kiu suĉ'as la sang'o'n de la popol'o, la riĉ'aĵ'o'j'n de la nomarĥ'o'j, la potenc'o'n de l’ faraon'o, est'as Fenici'an'o'j!...

— For ili'n!... — kri'is la ĉe'est'ant'o'j. — Oni dev'as nul'ig'i ĉiu'j'n ŝuld'o'j'n... Oni ne en'las'u plu ili'a'j'n komerc'ist'o'j'n kaj ŝip'o'j'n...

Kviet'ig'is ili'n la ĉef'pastr'o Mefres, kiu kun larm'o'j en la okul'o'j si'n turn'is al Pentuer:

— Mi ne dub'as, ke per vi'a buŝ'o parol'is al ni la sankt'a Hator. Ne nur tial, ke hom'o ne pov'us est'i tiel saĝ'a kaj ĉio'sci'a, kiel vi, sed ankaŭ tial, ke mi rimark'is super vi'a kap'o flam'et'o'j'n en form'o de korn'o'j...

Mi dank'as vi'n pro la grand'a'j vort'o'j, per kiu'j vi dis'pel'is ni'a'n ne'sci'o'n... Mi ben'as vi'n kaj pet'as la di'o'j'n, ke ili nom'u vi'n mi'a post'e'ul'o, kiam mi est'os al'vok'it'a al ili'a juĝ'o...

Long'a aklam'o de l’ aŭskult'ant'o'j aprob'is la ben'o'n de l’ ĉef'pastr'o. La pastr'o'j est'is tiom pli kontent'a'j, ke sen'ĉes'e pend'is super ili tim'o, ke Pentuer re'e tuŝ'os la demand'o'n pri skrib'ist'o'j. Sed la saĝ'ul'o sci'is est'i moder'a: li montr'is la intern'a'n vund'o'n de l’ ŝtat'o, sed li ne flam'ig'is ĝi'n, kaj tial li'a triumf'o est'is plen'a.

La princ'o Ramzes ne dank'is Pentueron: li al'prem'is li'a'n kap'o'n al si'a brust'o. Neni'u dub'is, ke la predik'o de l’ grand'a profet'o ek'sku'is la kor'o'n de la kron'princ'o, kaj ke ĝi est'as grajn'o, el kiu pov'as el'kresk'i la glor'o kaj feliĉ'o de Egipto.

En la sekv'int'a tag'o Pentuer, sen adiaŭ'o, ĉe la lev'iĝ'o de la sun'o for'las'is la templ'o'n kaj for'vetur'is Memfis'o'n.

Ramzes dum kelk'e da tag'o'j parol'is kun neni'u: li sid'is en la ĉel'o, aŭ promen'is en la ombr'a'j koridor'o'j kaj medit'is.

En la fin'o de l’ fin'o'j Pentuer dir'is neni'o'n nov'a'n: ĉiu'j plend'is pri la mal'kresk'o de la ter'o'j kaj loĝ'ant'ar'o en Egipto, pri la mizer'o de l’ kamp'ar'an'o'j, pri la mal'just'ec'o de la skrib'ist'o'j kaj mal'honest'ec'o de Fenici'an'o'j. Sed la predik'o de la profet'o ord'ig'is li'a'j'n sen'ord'a'j'n sci'o'j'n, don'is al ili palp'ebl'a'j'n form'o'j'n kaj pli bon'e lum'ig'is kelk'a'j'n fakt'o'j'n.

Fenici'an'o'j ek'terur'is li'n: la princ'o ne kompren'is ĝis nun la grand'eg'o'n de la mal'feliĉ'o'j, kaŭz'at'a'j de ĉi tiu popol'o al la ŝtat'o. La terur'o est'is tiom pli fort'a, ke li ja mem si'a'j'n propr'a'j'n kamp'ar'an'o'j'n farm'don'is al Dagon kaj est'is atest'ant'o, kiel la bankier'o re'pren'is la ŝuld'o'j'n!...

Sed la fakt'o, ke la princ'o si'n trov'is implik'it'a kun la mal'honest'ec'o de Fenici'an'o'j, al'konduk'is al strang'a rezultat'o: Ramzes ne vol'is pens'i pri ili, kaj kiom da foj'o'j ek'flam'is en li koler'o kontraŭ ĉi tiu'j hom'o'j, tiom da foj'o'j esting'is ĝi'n la sent'o de l’ hont'o. Ĉu li ne est'is part'e ili'a kun'ul'o?

Kontraŭ'e, la princ'o bon'e kompren'is la grav'ec'o'n de la mal'grand'iĝ'o de l’ teritori'o kaj loĝ'ant'ar'o, kaj pri tio li precip'e insist'is en si'a'j medit'o'j.

— Se ni posed'us — dir'is li al si mem — la du milion'o'j'n da hom'o'j, kiu'j'n Egipto perd'is, oni pov'us kun ili'a help'o re'pren'i de la dezert'o la frukt'o'don'a'j'n ter'o'j'n, eĉ pli'grand'ig'i la teritori'o'n... Kaj, tiam, malgraŭ Fenici'an'o'j; ni'a'j kamp'ar'an'o'j viv'us pli bon'e kaj pli'grand'iĝ'us la en'spez'o'j de la ŝtat'o...

Sed kie pren'i la hom'o'j'n?

Okaz'o inspir'is al li la respond'o'n. Foj'e vesper'e, promen'ant'e en la ĝarden'o'j de l’ templ'o, la princ'o renkont'is ar'o'n de sklav'o'j, kiu'j'n la general'o Nitager kapt'is sur la orient'a lim'o kaj send'is al la di'in'o Hator. Ĉi tiu'j hom'o'j est'is bon'e konstru'it'a'j; labor'is pli mult'e ol Egipt'an'o'j, kaj ĉar oni bon'e ili'n nutr'is, ili eĉ est'is kontent'a'j je si'a sort'o.

Kiam la princ'o rigard'is ili'n, fulm'o ek'lum'ig'is li'a'n anim'o'n: de la emoci'o li preskaŭ perd'is la konsci'o'n. Egipto bezon'as hom'o'j'n, mult'e da hom'o'j, cent'o'j'n da mil'o'j, eĉ milion'o'n, aŭ du milion'o'j'n... Kaj jen ili est'as!... Oni dev'as nur invad'i Azi'o'n, pren'i ĉio'n, kio'n oni renkont'os sur la voj'o, kaj send'i Egipton... Kaj ne fin'i la milit'o'n pli fru'e, ol oni kolekt'os tiom, ke ĉiu Egipt'an'o hav'os si'a'n sklav'o'n...

Tiel nask'iĝ'is plan'o simpl'a kaj kolos'a, dank’ al kiu la ŝtat'o dev'is akir'i loĝ'ant'ar'o'n, la kamp'ar'an'o'j help'ant'o'j'n en la labor'o, kaj la trezor'ej'o de l’ faraon'o font'o'n de en'spez'o'j, neniam sek'iĝ'ant'a'n.

La princ'o est'is rav'it'a, kvankam en la sekv'int'a tag'o vek'iĝ'is en li nov'a dub'o.

Pentuer insist'e proklam'is, kaj Herhor jam antaŭ li dir'is la sam'o'n, ke la font'o de la mal'feliĉ'o'j de Egipto est'is la venk'a'j milit'o'j.

Do oni ne pov'as re'lev'i Egipton per nov'a milit'o.

— Pentuer est'as grand'a saĝ'ul'o kaj Herhor est'as grand'a saĝ'ul'o — pens'is la princ'o. — Se ili opini'as la milit'o'n mal'util'a, se sam'e opini'as la ĉef'pastr'o Mefres kaj ali'a'j pastr'o'j, ebl'e la milit'o ver'e est'as danĝer'a afer'o?...

Kaj ĝi dev'as est'i tia, se tio'n dir'as tiom da saĝ'a'j kaj sankt'a'j hom'o'j.

La princ'o est'is profund'e ĉagren'it'a. Li el'pens'is simpl'a'n rimed'o'n re'lev'i Egipton, kaj la pastr'o'j cert'ig'is, ke ĝust'e tio pov'is definitiv'e ruin'ig'i la land'o'n.

La pastr'o'j, la plej saĝ'a'j kaj sankt'a'j hom'o'j.

Sed baldaŭ okaz'is io, kio mal'varm'ig'is iom la kred'o'n de l’ princ'o al la ver'dir'em'o de la pastr'o'j, aŭ pli ĝust'e, re'vek'is en li la antaŭ'a'n mal'kred'em'o'n.

Foj'e li ir'is kun kurac'ist'o en la bibliotek'o'n. La voj'o pas'is tra mal'vast'a kaj mal'lum'a koridor'o, de kiu la kron'princ'o for'ir'is kun abomen'o.

— Mi ne ir'os tra ĝi! — dir'is li.

— Kial? — demand'is la kurac'ist'o kun mir'o.

— Ĉu vi ne memor'as, sankt'a patr'o, ke en la fin'o de tiu ĉi koridor'o est'as kel'o, en kiu vi kruel'e martir'is perfid'ul'o'n?

— Ah, jes!... — respond'is la kurac'ist'o. — Ĉi tie est'as kel'o, en kiu'n ni verŝ'is bol'ant'a'n peĉ'o'n...

— Kaj vi mort'ig'is hom'o'n...

La kurac'ist'o ek'rid'et'is. Li est'is bon'a kaj gaj'a hom'o. Vid'ant'e la indign'o'n de l’ princ'o, li dir'is post mal'long'a pri'pens'o:

— Jes, mal'permes'it'e est'as al iu ajn perfid'i la sankt'a'j'n mister'o'j'n... Kompren'ebl'e... Antaŭ ĉiu pli grand'a solen'o ni re'memor'ig'as tio'n al la jun'a'j kandidat'o'j je pastr'o'j.

Li'a ton'o est'is tiel strang'a, ke Ramzes postul'is klar'ig'o'j'n.

— Mi ne pov'as perfid'i la mister'o'j'n, — respond'is la kurac'ist'o — sed... Se vi'a alt'ec'o promes'os est'i diskret'a, mi rakont'os al vi histori'o'n.

Ramzes promes'is, la kurac'ist'o rakont'is jen'o'n:

— Egipta pastr'o, vizit'ant'e la templ'o'j'n de la idol'an'a land'o Aram, renkont'is en unu el ili hom'o'n, kiu ŝajn'is al li tre gras'a kaj kontent'a; kvankam li port'is mizer'a'j'n vest'o'j'n.

“Klar'ig'u al mi — demand'is la pastr'o la gaj'a'n mizer'ul'o'n — kial, kvankam vi est'as mal'riĉ'a, vi hav'as korp'o'n gras'a'n, kvazaŭ la estr'o de l’ templ'o'j?”

La hom'o, ĉirkaŭ'rigard'int'e, ĉu iu ne aŭskult'as, respond'is:

“Mi hav'as tre lament'a'n voĉ'o'n, mi est'as martir'o en la templ'o. Kiam la popol'o kun'ven'as por la di'serv'o, mi en'glit'as en la kel'o'n kaj ĝem'as per ĉiu'j fort'o'j; por tio oni don'as al mi ne mal'bon'a'n manĝ'o'n dum la tut'a jar'o, kaj kruĉ'o'n da bier'o por ĉiu martir'a tag'o...”

— Tiel est'as en la idol'an'a land'o Aram — fin'is la kurac'ist'o, met'ant'e fingr'o'n sur la lip'o'j'n. — Memor'u, princ'o, kio'n vi promes'is al mi, kaj pens'u pri ni'a bol'ant'a peĉ'o, kio'n vi vol'as...

La rakont'o re'e ekscit'is la princ'o'n. Li iom trankvil'iĝ'is, ek'sci'int'e, ke oni ne mort'ig'is en la templ'o hom'o'n, sed sam'temp'e re'vek'iĝ'is en li ĉiu'j antaŭ'a'j suspekt'o'j kontraŭ la pastr'o'j...

Ke ili tromp'as la simpl'ul'o'j'n, pri tio li sci'is. Li ja memor'is de si'a temp'o en la lern'ej'o, la procesi'o'n de la sankt'a bov'o Apis. La popol'o est'is cert'a, ke Apis konduk'as la pastr'o'j'n; sed ĉiu lern'ant'o sci'is, ke la di'a best'o ir'as tie'n, kie'n vol'as la pastr'o'j.

Kiu do pov'as sci'i, ĉu la predik'o de Pentuer ne est'is procesi'o de Apis, destin'it'a por li? Tiel facil'e ja est'as ŝut'i sur ter'o'n divers'kolor'a'n fazeol'o'n aŭ aranĝ'i viv'ant'a'j'n bild'o'j'n. Kiom da pli bel'a'j spektakl'o'j li vid'is: ekzempl'e la batal'o de Set kontraŭ Oziris'o, en kiu part'o'pren'is kelk'cent'o da person'o'j... Kaj ĉu eĉ tiam ne tromp'is la pastr'o'j? Tio dev'is est'i batal'o de di'o'j, kaj batal'is ali'vest'it'a'j hom'o'j. Pere'ad'is en ĝi Oziris'o, kaj la pastr'o, lud'ant'a Oziris'o'n est'is san'a, kiel rinocer'o. Kia'j'n mirakl'o'j'n oni ne montr'is tie!... La akv'o lev'iĝ'is, bru'eg'is la tondr'o, la ter'o trem'is kaj el'ig'is fajr'o'n. Kaj ĉio ĉi est'is tromp'o. Kial do la spektakl'o de Pentuer dev'is est'i ver'o?

Ceter'e, la princ'o ne sen'baz'e suspekt'is, ke oni vol'is li'n tromp'i. Jam est'is tromp'o la hom'o, ĝem'ant'a en la kel'o kaj martir'at'a per bol'ant'a peĉ'o. Sed tio ne est'is grav'a. Pli grav'a est'is tio, pri kio la princ'o konvink'iĝ'is jam mult'foj'e, ke Herhor ne vol'is milit'o'n, Mefres ankaŭ ne vol'is milit'o'n, kaj Pentuer est'is la help'ant'o de unu, la favor'at'o de la ali'a.

Tia est'is la batal'o, kiu bol'is en la anim'o de l’ princ'o: jen li pens'is, ke li ĉio'n kompren'as, jen re'e ĉirkaŭ'is li'n mal'lum'o; jen li est'is plen'a de esper'o, jen li dub'is pri ĉio. De unu hor'o al ali'a, de unu tag'o al ali'a li'a anim'o lev'iĝ'is kaj mal'lev'iĝ'is, kiel la akv'o'j de Nil'o dum unu tut'a jar'o.

Iom post iom Ramzes re'trov'is la egal'pez'o'n, kaj kiam ven'is la temp'o for'las'i la templ'o'n, li'a'j opini'o'j est'is jam klar'e formul'it'a'j.

Antaŭ ĉio li bon'e kompren'is, kio'n bezon'as Egipto: pli mult'e da ter'o kaj pli mult'e da hom'o'j.

Du'e li kred'is, ke la plej bon'a rimed'o akir'i hom'o'j'n est'as milit'o kontraŭ Azi'o. Tamen Pentuer pen'is pruv'i al li, ke la milit'o pov'is nur pli'grand'ig'i la mal'feliĉ'o'j'n de l’ ŝtat'o. Aper'as nov'a demand'o: ĉu Pentuer dir'is ver'o'n aŭ mensog'is?

Se li dir'is la ver'o'n, li dron'ig'is Ramzeson en mal'esper'o'n, ĉar la princ'o ne vid'is, ekster la milit'o, ali'a'n rimed'o'n por re'lev'i la ŝtat'o'n. Sen milit'o Egipto ĉiu'jar'e perd'os iom da loĝ'ant'ar'o kaj pli'grand'iĝ'os la ŝuld'o'j de l’ faraon'o, ĝis ĉio ĉi fin'iĝ'os per terur'a katastrof'o, ebl'e jam dum la sekv'ont'a reg'ad'o.

Kaj se Pentuer mensog'is? Kial li far'us tio'n? Kompren'ebl'e instig'it'a de Herhor, Mefres kaj de la tut'a pastr'ar'o. Sed kial la pastr'o'j ne vol'is milit'o'n? Kia'j est'is ili'a'j motiv'o'j? Ĉiu milit'o ja al'port'is plej grand'a'j'n profit'o'j'n al ili kaj al la faraon'o.

Ceter'e ĉu la pastr'o'j pov'is tromp'i li'n en tiel grav'a afer'o? Est'as ver'e, ke ili far'is tio'n oft'e, sed en mal'grav'a'j afer'o'j, sed ne en la afer'o'j pri la est'ont'ec'o kaj sort'o de l’ ŝtat'o. Oni ne pov'as ankaŭ dir'i, ke ili ĉiam tromp'is. Ili ja est'as la serv'ist'o'j de l’ di'o'j kaj la gard'ist'o'j de la grand'a'j mister'o'j. En ili'a'j templ'o'j loĝ'as spirit'o'j, Ramzes mem konvink'iĝ'is pri tio en la unu'a nokt'o de si'a loĝ'ad'o ĉe la templ'o.

Kaj se la di'o'j ne permes'as al la profan'o'j proksim'iĝ'i al si'a'j altar'o'j, se ili tiel vigl'e gard'as la templ'o'j'n, kial ili ne gard'us Egipton, kiu est'as ili'a plej grand'a templ'o?

Kiam post kelk'e da tag'o'j, post solen'a di'serv'o, ben'at'a de l’ pastr'o'j, Ramzes for'las'is la templ'o'n de Hator, du demand'o'j okup'is li'a'j'n pens'o'j'n:

Ĉu milit'o kontraŭ Azi'o pov'us mal'util'i Egipton?

Ĉu la pastr'o'j pov'us en ĉi tiu demand'o tromp'i li'n, la kron'princ'o'n?

Ĉapitr'o Iv

Akompan'at'a de kelk'e da oficir'o'j la princ'o rajd'is sur ĉeval'o al Pi-Bast, la fam'a ĉef'urb'o de l’ nomes'o Habu.

Pas'is la monat'o Paoni, komenc'iĝ'is Epifi (april'o, maj'o). La sun'o est'is en si'a zenit'o, antaŭ'dir'ant'e la sezon'o'n de la varm'eg'o'j, plej mal'agrabl'a'n en Egipto. Jam kelk'e da foj'o'j lev'iĝ'is la terur'a vent'o de l’ dezert'o; la hom'o'j kaj best'o'j sven'iĝ'ad'is de la varm'eg'o, sur la kamp'o'j'n kaj arb'o'j'n komenc'is fal'i griz'a polv'o, sub kiu mort'as la kresk'aĵ'o'j.

La roz'o'j jam est'is kolekt'it'a'j kaj oni far'is el ili esenc'o'n; la gren'o'j est'is rikolt'it'a'j kaj la trifoli'o jam du'a'foj'e. La gru'o'j kaj la sitel'o'j labor'is kun du'obl'a fervor'o, dis'verŝ'ant'e mal'pur'a'n akv'a'n sur la ter'o, por prepar'i ĝi'n al nov'a sem'o. Oni komenc'is ŝir'kolekt'i la fig'o'j'n kaj vin'ber'o'j'n.

La akv'o de Nil'o mal'lev'iĝ'is, la kanal'o'j est'is mal'profund'a'j kaj mal'bon'odor'a'j. Super la tut'a land'o pend'is delikat'a polv'o en la radi'o'j de la brul'ig'ant'a sun'o.

Malgraŭ tio la princ'o rajd'is kontent'a. La pent'a viv'o de la templ'o ted'is li'n; li ek'sopir'is al festen'o'j, vir'in'o'j kaj bru'o.

La ĉirkaŭ'aĵ'o, kvankam eben'a kaj unu'form'e dis'tranĉ'it'a de la kanal'a ret'o, est'is interes'a. En la nomes'o Habu viv'is ali'a loĝ'ant'ar'o: ne en'land'a'j Egipt'an'o'j, sed post'e'ul'o'j de la batal'em'a'j Hiksos'o'j, kiu'j iam invad'is Egipton kaj reg'is ĝi'n dum kelk'e da jar'cent'o'j.

La ver'a'j Egipt'an'o'j mal'estim'is ĉi tiu'n rest'aĵ'o'n de la for'pel'it'a'j venk'int'o'j, sed Ramzes rigard'is ili'n kun plezur'o. Ili est'is vir'o'j alt'a'j, kun fier'a mien'o kaj vir'a energi'o en la vizaĝ'o. Antaŭ la princ'o kaj la oficir'o'j ili ne fal'ad'is sur la vizaĝ'o'n kiel Egipt'an'o'j, rigard'is la alt'rang'ul'o'j'n sen mal'bon'vol'o, sed ankaŭ sen tim'o. Ili ne hav'is ankaŭ dors'o'j'n, kovr'it'a'j'n de cikatr'o'j de la baston'o'j; la skrib'ist'o'j respekt'is ili'n, sci'ant'e, ke batat'a Hiksos re'don'as la bat'o'j'n kaj ia'foj'e mort'ig'as la persekut'ant'o'n. Fin'e Hiksos'o'j posed'is la favor'o'n de l’ faraon'o, ĉar ĉi tiu popol'o liver'is la plej bon'a'j'n milit'ist'o'j'n.

Ju pli proksim'iĝ'is la kron'princ'o al Pi-Bast, kies templ'o'j'n kaj palac'o'j'n oni vid'is tra la polv'a nebul'o kvazaŭ tra vual'o'j, des pli viv'plen'a far'iĝ'is la ĉirkaŭ'aĵ'o. Per la vast'a voj'o kaj per la najbar'a'j kanal'o'j oni transport'is: brut'o'j'n, tritik'o'n, frukt'o'j'n, vin'o'n, flor'o'j'n, pan'o'j'n kaj mult'a'j'n ali'a'j'n objekt'o'j'n de la ĉiu'tag'a uz'ad'o. La flu'o de la hom'o'j kaj komerc'aĵ'o'j, rapid'ant'a'j al la urb'o, bru'a kaj dens'a, kvazaŭ ĉe Memfis'o en la fest'a'j tag'o'j, ĉi tie est'is ordinar'a afer'o. Ĉirkaŭ Pi-Bast dum la tut'a jar'o reg'is tumult'o de foir'o, kiu silent'iĝ'is nur nokt'e.

La kaŭz'o de tio est'is simpl'a: la urb'o hav'is la feliĉ'o'n posed'i antikv'a'n kaj fam'a'n templ'o'n de Astarte, respekt'at'a de la tut'a okcident'a Azi'o kaj al'tir'ant'a amas'o'n da pilgrim'o'j. Sen tro'ig'o oni pov'as dir'i, ke apud Pi-Bast ĉiu'tag'e met'is si'a'j'n tend'o'j'n tri'dek mil ekster'land'ul'o'j: Sasĥu aŭ Arab'o'j, Fenici'an'o'j, Hebre'o'j, Filistinoj, Ĥet'o'j, Asiri'an'o'j kaj ali'a'j. La egipta reg'ist'ar'o amik'e rilat'is al la pilgrim'o'j, kiu'j al'port'is la ĝi grand'a'j'n en'spez'o'j'n; la pastr'o'j toler'is ili'n, kaj la loĝ'ant'ar'o de la najbar'a'j nomes'o'j volont'e komerc'is kun ili.

Unu hor'o'n da voj'o de la urb'o oni pov'is vid'i la ter'dom'et'o'j'n kaj la tend'o'j'n de la pilgrim'o'j, konstru'it'a'j'n sur la nud'a ter'o. Unu'j sub la liber'a ĉiel'o prepar'is nutr'aĵ'o'n, ali'a'j aĉet'is la sen'ĉes'e al'flu'ant'a'j'n komerc'aĵ'o'j'n, ali'a'j ir'is procesi'e al la templ'o. Tie ĉi kaj tie kolekt'iĝ'is grand'a'j amas'o'j antaŭ la lok'o'j de lud'o'j, kie far'is spektakl'o'j'n la dres'ist'o'j de best'o'j, la sorĉ'ist'o'j de serpent'o'j, atlet'o'j, danc'ist'in'o'j kaj ĵongl'ist'o'j.

Super la hom'a amas'o pend'is polv'o kaj tumult'o:

Ĉe la urb'a pord'eg'o salut'is Ramzeson li'a'j kort'eg'an'o'j kaj la nomarĥ'o de Habu kun la ofic'ist'o'j. La salut'o est'is bon'kor'a, sed mal'varm'a. La mir'ig'it'a vic-reĝ'o murmur'et'is al Tutmozis:

— Kio'n signif'as, ke vi rigard'as mi'n, kvazaŭ mi ven'us dis'don'i pun'o'j'n?

— Ĉar vi'a ekscelenc'o — respond'is la favor'at'o — hav'as vizaĝ'o'n de hom'o, kiu gast'is ĉe la di'o'j.

Li dir'is la ver'o'n. Ĉu de la asket'a viv'o, ĉu de la kun'est'ad'o kun la saĝ'a'j pastr'o'j, ĉu ebl'e de la long'a'j medit'o'j, la princ'o ŝanĝ'iĝ'is. Li mal'gras'iĝ'is, li'a vizaĝ'o brun'iĝ'is, en li'a fizionomi'o oni leg'is grand'a'n serioz'ec'o'n. Dum kelk'e da semajn'o'j li pli'mal'jun'iĝ'is je kelk'e da jar'o'j.

En unu el la ĉef'a'j strat'o'j de l’ urb'o tiel grand'a amas'o da hom'o'j puŝ'is unu'j la ali'a'j'n, ke la polic'ist'o'j est'is dev'ig'it'a'j dis'puŝ'i ili'n por liber'ig'i la voj'o'n al la kron'princ'o kaj li'a sekv'ant'ar'o. La popol'o ne salut'is la princ'o'n, sed amas'iĝ'is ĉirkaŭ mal'grand'a palac'o, kvazaŭ atend'ant'e iu'n.

— Kio est'as tio? — demand'is Ramzes la nomarĥ'o'n, ĉar mal'agrabl'e tuŝ'is li'n la indiferent'ec'o de la amas'o.

— Tie ĉi loĝ'as Hiram — respond'is la nomarĥ'o — tir'a princ'o, hom'o tre bon'far'a. Ĉiu'tag'e li dis'don'as almoz'o'n, kolekt'iĝ'as do la mizer'ul'o'j.

La princ'o si'n turn'is sur la ĉeval'o, rigard'is kaj dir'is:

— Mi vid'as tie reĝ'a'j'n labor'ist'o'j'n. Do ankaŭ ili ven'as por la almoz'o de la fenicia riĉ'ul'o?

La nomarĥ'o silent'is. Feliĉ'e ili proksim'iĝ'is al la reg'ist'ar'a palac'o kaj Ramzes forges'is pri Hiram.

Kelk'e da tag'o'j daŭr'is la festen'o'j por la honor'o de la vic-reĝ'o; sed la princ'o ne est'is rav'it'a de ili. Mank'is en ili la gaj'ec'o kaj okaz'is mal'agrabl'aĵ'o'j.

Foj'e, unu el la princ'a'j am'at'in'o'j, danc'ant'e antaŭ li, ek'plor'is. Ramzes pren'is ŝi'n en la brak'o'j'n kaj demand'is, kio est'as al ŝi?

En la komenc'o ŝi ŝancel'iĝ'is respond'i, sed kuraĝ'ig'it'a de la favor'o de l’ princ'o, ŝi respond'is, dron'ant'e en la larm'o'j:

— Ni est'as, monarĥ'o, vi'a'j vir'in'o'j, ni est'as fil'in'o'j de grand'a'j gent'o'j kaj oni dev'as ni'n respekt'i...

— Vi dir'as ver'o'n — inter'met'is la princ'o.

— Tamen vi'a trezor'ist'o lim'ig'as ni'a'j'n el'spez'o'j'n. Li eĉ dezir'us sen'ig'i ni'n je serv'a'j knab'in'o'j, sen kiu'j ni ja ne pov'as ni'n vest'i, nek komb'i.

Ramzes al'vok'is la trezor'ist'o'n kaj sever'e admon'is li'n, ke li'a'j vir'in'o'j hav'u ĉio'n, konform'e al la de'ven'o kaj situaci'o.

La trezor'ist'o fal'is antaŭ la princ'o sur la vizaĝ'o'n kaj promes'is plen'um'i la ordon'o'j'n de l’ vir'in'o'j. Post kelk'e da tag'o'j eksplod'is ribel'o inter la palac'a'j sklav'o'j, kiu'j plend'is, ke oni ne don'as plu al ili vin'o'n.

La kron'princ'o ordon'is re'e don'i al ili vin'o'n. Sed en la sekv'int'a tag'o dum la revu'o de la arme'o, ven'is al li deput'at'o'j de la regiment'o'j kun humil'a plend'o, ke oni mal'grand'ig'is ili'a'j'n porci'o'j'n de viand'o kaj pan'o.

Ankaŭ ĉi tiu'n foj'o'n la princ'o ordon'is plen'um'i la postul'o'j'n de la pet'ant'o'j.

Post kelk'e da tag'o'j vek'is li'n grand'a bru'o antaŭ la palac'o. Ramzes demand'is pri la kaŭz'o. La deĵor'ant'a oficir'o klar'ig'is, ke kolekt'iĝ'is la reĝ'a'j labor'ist'o'j kaj postul'as la ne'pag'it'a'n salajr'o'n.

Oni al'vok'is la trezor'ist'o'n; la princ'o koler'e atak'is li'n.

— Kio'n tio signif'as?... — kri'is li. — De mi'a al'ven'o ne pas'is eĉ unu tag'o, en kiu oni ne plend'is pri ia mal'just'aĵ'o. Se re'e okaz'os io simil'a, mi ordon'os juĝ'a'n esplor'o'n kaj met'os fin'o'n al vi'a ŝtel'ad'o!...

La trem'ant'a trezor'ist'o re'e fal'is sur la vizaĝ'o'n kaj ĝem'is:

— Mort'ig'u mi'n, sinjor'o!... Sed kio'n mi pov'as far'i, se vi'a trezor'ej'o kaj proviz'ej'o'j est'as mal'plen'a'j?...

Malgraŭ la koler'o la princ'o kompren'is, ke la trezor'ist'o ebl'e est'as sen'kulp'a. Li ordon'is al li for'ir'i kaj al'vok'is Tutmozison.

— Aŭskult'u — dir'is Ramzes al si'a favor'at'o — okaz'as ĉi tie afer'o'j, kiu'j'n mi ne kompren'as kaj al kiu'j mi ne kutim'is. Mi'a'j vir'in'o'j, sklav'o'j, soldat'o'j kaj reĝ'a'j labor'ist'o'j ne ricev'as si'a'n salajr'o'n aŭ oni lim'ig'as ili'a'j'n el'spez'o'j'n. Kaj kiam mi demand'is la trezor'ist'o'n, kio'n tio signif'as, li respond'is, ke mi hav'as plu neni'o'n en la trezor'ej'o kaj proviz'ej'o'j.

— Li dir'is la ver'o'n.

— Kiel?... — eksplod'is la princ'o. — Por mi'a vojaĝ'o li'a sankt'ec'o destin'is du'cent talent'o'j'n en komerc'aĵ'o'j kaj or'o. Ĉu ĉio jam est'as mal'ŝpar'it'a?...

— Jes — respond'is Tutmozis.

— Kia'manier'e?... Por kio?... — kri'is la vic-reĝ'o. — Sur la tut'a voj'o ja akcept'is ni'n la nomarĥ'o'j?...

— Sed ni pag'is al ili por tio.

— Ili do est'as fripon'o'j kaj ŝtel'ist'o'j, se ili ŝajn'e akcept'as ni'n kiel gast'o'j'n kaj post'e rab'as!...

— Ne koler'u — dir'is Tutmozis — kaj mi klar'ig'os al vi ĉio'n.

— Sid'iĝ'u.

Tutmozis sid'iĝ'is kaj dir'is:

— Ĉu vi sci'as, ke de unu monat'o mi manĝ'as el vi'a kuir'ej'o, trink'as el vi'a'j kruĉ'o'j kaj port'as vi'a'j'n vest'o'j'n?...

— Vi hav'as la rajt'o'n tio'n far'i.

— Sed mi neniam far'is tio'n: mi viv'is, vest'is mi'n kaj amuz'is per mi'a propr'a mon'o, por ne est'i ŝarĝ'o por vi'a trezor'ej'o. Est'as ver'o, ke vi oft'e pag'is mi'a'j'n ŝuld'o'j'n. Sed tio est'is nur part'o de mi'a'j el'spez'o'j.

— Las'u la ŝuld'o'j'n.

— En sam'a situaci'o — daŭr'ig'is Tutmozis — est'as dek'kelk'o da nobl'a'j jun'ul'o'j de vi'a kort'eg'o. Ili pag'is mem si'a'j'n el'spez'o'j'n por sub'ten'i la bril'o'n de l’ estr'o; sed hodiaŭ, sam'e kiel vi, ili viv'as je vi'a kost'o, ĉar ili hav'as plu neni'o'n por el'spez'i.

— Iam mi rekompenc'os ili'n.

— Do — dir'is Tutmozis — ni pren'as el vi'a trezor'ej'o, ĉar la mizer'o prem'eg'as ni'n; la sam'o'n far'as la nomarĥ'o'j. Se ili pov'us, ili don'us al vi festen'o'j'n je si'a propr'a kost'o; sed ĉar ili ne hav'as rimed'o'j'n, ili akcept'as rekompenc'o'n.

Ĉu ankaŭ nun vi nom'os ili'n fripon'o'j?

La princ'o paŝ'is medit'ant'e.

— Tro rapid'e mi kondamn'is ili'n — respond'is li. — La koler'o, kvazaŭ fum'o, vual'is mi'a'j'n okul'o'j'n. Mi hont'as pro tio, kio'n mi dir'is, tamen mi vol'as, ke oni ne est'u mal'just'a'j: nek al kort'eg'an'o'j, nek al soldat'o'j kaj labor'ist'o'j.

Kaj ĉar mi'a'j proviz'o'j est'as el'ĉerp'it'a'j, mi dev'as prunt'i... Cent talent'o'j sufiĉ'os, kiel vi pens'as?

— Mi pens'as, ke neni'u prunt'os al ni cent talent'o'j'n — murmur'et'is Tutmozis.

La vic-reĝ'o fier'e ek'rigard'is li'n.

— Tiel oni respond'as al la fil'o de l’ faraon'o? — demand'is li.

— Vi for'pel'u mi'n de vi, — dir'is Tutmozis per mal'ĝoj'a voĉ'o — sed mi dir'is la ver'o'n. Hodiaŭ neni'u prunt'os al ni, ĉar kiu pov'us tio'n far'i?

— Por kio ekzist'as Dagon?... — ek'mir'is la princ'o. — Ĉu li ne est'as plu ĉe mi'a kort'eg'o, ĉu li mort'is?

— Dagon loĝ'as en Pi-Bast, sed tut'a'j'n tag'o'j'n, kun ali'a'j feniciaj komerc'ist'o'j, li pas'ig'as en la templ'o de Astarte, pent'o'far'ant'e kaj preĝ'ant'e...

— De kie ven'as tia pi'ec'o? Ĉu tial, ke mi est'is en templ'o, mi'a bankier'o ankaŭ trov'as neces'a konsil'iĝ'i kun la di'o'j? Tutmozis si'n turn'ad'is sur la taburet'o.

— Fenici'an'o'j — dir'is li — est'as tim'ig'it'a'j, konstern'it'a'j de la nov'aĵ'o...

— Pri kio?

— Iu dis'vast'ig'as fam'o'n, ke kiam vi'a ekscelenc'o sur'ir'os la tron'o'n, Fenici'an'o'j est'os for'pel'it'a'j kaj ili'a'j riĉ'aĵ'o'j est'os konfisk'it'a'j por la trezor'ej'o...

— Bon'e, ili do hav'as sufiĉ'e da temp'o — ek'rid'is la princ'o. Tutmozis ankoraŭ ŝancel'iĝ'is.

— Oni dir'as — parol'is li per mal'laŭt'a voĉ'o — ke la san'o de li'a sankt'ec'o (li viv'u etern'e!...) est'as fort'e sku'it'a en la last'a temp'o...

— Tio est'as mal'ver'a! — inter'romp'is la mal'trankvil'ig'it'a princ'o. — Mi ja sci'us pri tio...

— Tamen la pastr'o'j sekret'e far'as di'serv'o'j'n por la re'san'iĝ'o de la faraon'o — murmur'et'is Tutmozis. — Mi sci'as pri tio tut'e cert'e...

La princ'o halt'is mir'ig'it'a.

— Kiel! — dir'is li — mi'a patr'o est'as danĝer'e mal'san'a, la pastr'o'j preĝ'as pro li kaj neni'o'n parol'as al mi pri tio?

— Oni dir'as, ke la mal'san'o de li'a sankt'ec'o pov'as daŭr'i ankoraŭ unu jar'o'n...

Ramzes sving'is la man'o'n.

— Eh!... vi aŭskult'as fabel'o'j'n kaj mal'trankvil'ig'as mi'n. Parol'u al mi prefer'e pri Fenici'an'o'j, tio est'as pli interes'a.

— Mi aŭd'is — daŭr'ig'is Tutmozis — nur tio'n, kio'n la ali'a'j, ke vi'a ekscelenc'o, konvink'it'a en la templ'o pri la mal'util'a influ'o de Fenici'an'a'j, promes'is for'pel'i ili'n.

— En la templ'o?... — ripet'is la kron'princ'o. — Kaj kiu pov'as sci'i, pri kio mi konvink'iĝ'is kaj kio'n mi decid'is en la templ'o?...

Tutmozis lev'is la ŝultr'o'j'n kaj silent'is.

— Perfid'o ankaŭ tie?... — murmur'et'is la princ'o. — En ĉiu okaz'o vi al'vok'os al mi Dagonon — dir'is li laŭt'e. — Mi dev'as ek'kon'i la font'o'n de tiu'j ĉi mensog'o'j kaj, pro di'o'j, met'i fin'o'n al ili!...

— Vi bon'e far'os, sinjor'o, — respond'is Tutmozis — ĉar la tut'a Egipto est'as mal'trankvil'a. Jam hodiaŭ ekzist'as plu neni'u, de kiu oni pov'us prunt'i mon'o'n, kaj se tio daŭr'us, la komerc'o ĉes'us. Jam hodiaŭ ni'a aristokrat'ar'o fal'is en mizer'o'n, el kiu oni ne vid'as el'ir'o'n; eĉ al vi'a kort'eg'o mank'as mult'o... Post unu monat'o la sam'o pov'as okaz'i en la palac'o de li'a sankt'ec'o...

— Silent'u — inter'romp'is la princ'o — kaj tuj al'vok'u al mi Dagonon.

Tutmozis el'kur'is, sed la bankier'o ven'is nur vesper'e. Li hav'is sur si blank'a'n tuk'o'n kun nigr'a'j stri'o'j.

— Ĉu vi frenez'iĝ'is?... — ek'kri'is la kron'princ'o, rigard'ant'e li'n. — Mi tuj for'ig'os la sulk'o'j'n de vi'a vizaĝ'o... Mi bezon'as cent talent'o'j'n. Ir'u kaj ne re'aper'u, antaŭ kiam vi ne aranĝ'os tio'n.

Sed la bankier'o kovr'is si'a'n vizaĝ'o'n kaj ek'plor'is.

— Kio'n tio signif'as? — demand'is mal'pacienc'e la princ'o.

— Sinjor'o, — respond'is Dagon, ek'genu'ant'e — pren'u mi'a'n hav'o'n, vend'u mi'n kaj mi'a'n famili'o'n... Pren'u ĉio'n, eĉ ni'a'n viv'o'n... Sed cent talent'o'j... Kie mi trov'us hodiaŭ tia'n riĉ'aĵ'o'n?... Nek en Egipto, nek en Fenicio... — dir'is li, plor'eg'ant'e.

— Ĉu Set ek'posed'is vi'n, Dagon! — ek'rid'is la kron'princ'o. — Ĉu ankaŭ vi kred'as, ke mi intenc'as for'pel'i vi'n?...

La bankier'o du'a'n foj'o'n fal'is al li'a'j pied'o'j.

— Mi sci'as neni'o'n... mi est'as ordinar'a komerc'ist'o kaj vi'a sklav'o... Tiom da tag'o'j, kiom est'as inter la nov'a kaj la plen'a lun'o sufiĉ'us por far'i mi'n polv'o kaj mi'a'n riĉ'aĵ'o'n kraĉ'aĵ'o...

— Sed klar'ig'u al mi, kio'n tio signif'as? — demand'is mal'pacienc'e la princ'o.

— Mi ne sci'as, kiel tio'n dir'i; eĉ se mi sci'us, mi hav'as grand'a'n sigel'o'n sur la lip'o'j... Hodiaŭ mi nur preĝ'as kaj plor'as...

“Ĉu ankaŭ Fenici'an'o'j preĝ'as?” — pens'is la princ'o.

— Ne pov'ant'e far'i al vi i'a'n serv'o'n, mi'a sinjor'o — daŭr'ig'is Dagon — mi almenaŭ don'os al vi bon'a'n konsil'o'n... Est'as tie ĉi en Pi-Bast fam'a siria princ'o, Hiram, hom'o mal'jun'a, saĝ'a kaj terur'e riĉ'a... Al'vok'u li'n, erpatre, kaj postul'u cent talent'o'j'n, ebl'e li pov'os kontent'ig'i vi'a'n ekscelenc'o'n...

Ĉar Ramzes pov'is el'tir'i neniu'j'n klar'ig'o'j'n de la bankier'o, li liber'ig'is li'n kaj promes'is al'vok'i Hiramon.

Ĉapitr'o V

En la sekv'int'a maten'o Tutmozis kun grand'a sekv'ant'ar'o de l’ oficir'o'j kaj kort'eg'an'o'j vizit'is la fenici'an princ'o'n kaj invit'is li'n al la vic-reĝ'o.

Tag'mez'e antaŭ la palac'o aper'is Hiram, en simpl'a port'il'o, port'at'a de ok mal'riĉ'a'j Egipt'an'o'j, al kiu'j li don'ad'is almoz'o'n. Ĉirkaŭ'is li'n eminent'a'j feniciaj komerc'ist'o'j kaj la sam'a popol'amas'o, kiu ĉiu'tag'e star'is antaŭ li'a dom'o.

Ramzes kun mir'o salut'is la mal'jun'ul'o'n, de kies okul'o'j bril'is la saĝ'o kaj de la tut'a figur'o serioz'ec'o. Hiram port'is blank'a'n mantel'o'n, sur la kap'o or'a'n ring'o'n. Li salut'is la princ'o'n kun mem'estim'o kaj, lev'int'e la man'o'j'n super li'a kap'o, dir'is mal'long'a'n ben'o'n. La ĉe'est'ant'o'j est'is profund'e kor'tuŝ'it'a'j.

Kiam la vic-reĝ'o montr'is al li apog'seĝ'o'n kaj ordon'is al la kort'eg'an'o'j for'ir'i, Hiram ek'parol'is:

— Hieraŭ, la serv'ist'o de vi'a ekscelenc'o, Dagon, dir'is al mi, ke vi bezon'as cent talent'o'j'n. Tuj mi send'is mi'a'j'n kurier'ist'o'j'n en la urb'o'j'n Sabne-Ĥetam, Sethroe, Pi-uto kaj ali'a'j'n, kie halt'as la feniciaj ŝip'o'j, ke ili el'ŝip'ig'u ĉiu'j'n komerc'aĵ'o'j'n. Kaj mi pens'as, ke post kelk'e da tag'o'j vi'a ekscelenc'o ricev'os tiu'n ĉi mal'grand'a'n sum'o'n.

— Mal'grand'a'n! — inter'romp'is la princ'o kun rid'o. — Vi est'as feliĉ'a, vi'a nobl'ec'o, se vi nom'as cent talent'o'j'n mal'grand'a sum'o!

Hiram balanc'is la kap'o'n.

— La av'o de vi'a ekscelenc'o — dir'is li post pri'pens'o — la etern'e viv'ant'a Ramesses-sa-Ptah honor'is mi'n per si'a amik'ec'o; mi kon'as ankaŭ li'a'n sankt'ec'o'n vi'a'n patr'o'n (li viv'u etern'e!) kaj mi eĉ prov'os prezent'i al li mi'a'n respekt'o'n, se oni al'las'os mi'n...

— Kiel tia dub'o?... — inter'romp'is la princ'o.

— Ekzist'as tia'j — respond'is la gast'o — kiu'j unu'j'n al'las'as, ali'a'j'n ne al'las'as al la person'o de l’ faraon'o, sed tio est'as indiferent'a... Vi'a ekscelenc'o ne est'as kulp'a, mi do kuraĝ'os far'i al vi unu demand'o'n kiel mal'nov'a amik'o de vi'a av'o kaj patr'o.

— Mi aŭskult'as vi'n.

— Kio'n tio signif'as — dir'is mal'rapid'e Hiram — kio'n tio signif'as, ke la kron'princ'o kaj vic-reĝ'o dev'as prunt'i cent talent'o'j'n, kiam al li'a ŝtat'o oni ŝuld'as pli ol cent mil talent'o'j'n?...

— Kiu?

— Kiel, kiu? La azi'a'j popol'o'j, kiel tribut'o'n... Fenicio ŝuld'as al vi kvin mil, kaj mi cert'ig'as, ke ĝi re'don'os ili'n, se ne okaz'os io ne'atend'it'a. Sed, krom tio, Izraelo ŝuld'as tri mil, Filistinoj kaj Moabitoj po du mil, Ĥet'o'j tri'dek mil... Fin'e, mi ne memor'as la detal'o'j'n, sed mi sci'as, ke la tut'o egal'as cent tri, aŭ cent kvin mil talent'o'j'n. Ramzes mord'is la lip'o'j'n; sur li'a viv'plen'a vizaĝ'o oni vid'is sen'fort'a'n koler'o'n. Li mal'lev'is la okul'o'j'n kaj silent'is.

— Tio do est'as ver'a!... — ek'sopir'is subit'e Hiram, fiks'e rigard'ant'e la vic-reĝ'o'n. — Tio do est'as ver'a?... Mal'feliĉ'a Fenicio, sed ankaŭ Egipto...

— Kio'n vi dir'as, vi'a nobl'ec'o? — demand'is la princ'o, sulk'ig'ant'e la brov'o'j'n. — Mi ne kompren'as vi'a'j'n plend'o'j'n...

— Vi sci'as, princ'o, pri kio mi parol'as, se vi ne respond'as mi'a'n demand'o'n — respond'is Hiram kaj lev'iĝ'is kvazaŭ por for'ir'i. — Malgraŭ tio mi ne re'pren'as la promes'o'n... Vi hav'os, princ'o, cent talent'o'j'n.

Li salut'is tre humil'e, sed la vic-reĝ'o dev'ig'is li'n re'okup'i la seĝ'o'n.

— Vi'a nobl'ec'o i'o'n kaŝ'as de mi — dir'is li per voĉ'o, en kiu oni sent'is ofend'iĝ'o'n. — Mi vol'as, ke vi klar'ig'u al mi, kia mal'feliĉ'o minac'as al Fenicio, aŭ al Egipto?...

— Ĉu vi ne sci'as pri tio, vi'a ekscelenc'o? — demand'is Hiram kun ŝancel'iĝ'o.

— Mi sci'as neni'o'n. Pli ol unu monat'o'n mi pas'ig'is en la templ'o.

— Ĝust'e tie oni pov'is ek'sci'i pri ĉio...

— Vi'a nobl'ec'o dir'os al mi! — ek'kri'is la vic-reĝ'o, bat'ant'e la tabl'o'n per la pugn'o. — Mi ne am'as, kiam oni si'n amuz'as je mi'a kost'o...

— Mi dir'os, se vi'a ekscelenc'o don'os al mi grand'a'n promes'o'n, ke vi tio'n perfid'os al neni'u. Kvankam... mi ne pov'as kred'i, ke al vi, la kron'princ'o, oni ne sci'ig'is...

— Vi ne fid'as al mi? — demand'is la princ'o kun mir'o.

— En ĉi tiu afer'o mi postul'us promes'o'n de la faraon'o mem — respond'is firm'e Hiram.

— Mi do ĵur'as je mi'a glav'o kaj je la standard'o'j de ni'a arme'o, ke mi parol'os al neni'u pri tio, kio'n vi komunik'os al mi...

— Tio sufiĉ'as — dir'is Hiram.

— Mi aŭskult'as.

— Ĉu vi sci'as, princ'o, kio nun okaz'as en Fenicio?

— Eĉ pri tio mi ne sci'as! — inter'romp'is koler'e la vic-reĝ'o,

— Ni'a'j ŝip'o'j — murmur'et'is Hiram — el ĉiu'j part'o'j de l’ mond'o rapid'as al la patr'uj'o, por transport'i, post unu'a signal'o, la loĝ'ant'ar'o'n kaj la riĉ'aĵ'o'j'n i'e'n... trans la mar'o'n... okcident'e'n...

— Kial?

— Ĉar Asirio dev'as pren'i ni'n sub si'a'n reg'ad'o'n.

La princ'o eksplod'is de rid'o.

— Vi frenez'iĝ'is, respekt'ind'a hom'o!... — ek'kri'is li. — Asirio pren'os Fenicion! Kaj kio'n dir'os ni? ni — Egipto?

— Egipto jam konsent'is.

La sang'o al'flu'is al la vizaĝ'o de l’ kron'princ'o.

— La varm'eg'o mal'klar'ig'as vi'a'j'n pens'o'j'n, mal'jun'ul'o — dir'is li al Hiram per trankvil'a voĉ'o. — Vi eĉ forges'as, ke tia afer'o ne pov'as far'iĝ'i sen la permes'o de l’ faraon'o kaj... sen la mi'a!

— Ankaŭ tio ven'os. Dum'e la traktat'o'n far'is la pastr'o'j.

— Kun kiu?... Kiu'j pastr'o'j?...

— Kun la ĉef'pastr'o ĥaldea, Beroes, rajt'ig'it'a de la reĝ'o Assar — respond'is Hiram. — Kaj kiu de vi'a flank'o?... Mi ne pov'as dir'i tut'e cert'e, sed ŝajn'as al mi, ke li'a'j ekscelenc'o'j Herhor kaj Mefres kaj la sankt'a profet'o Pentuer.

La princ'o pal'iĝ'is.

— Atent'u, Fenici'an'o, — dir'is li — ke vi kulp'ig'as pri perfid'o la plej alt'a'j'n estr'o'j'n de la ŝtat'o.

— Vi erar'as, princ'o, tio tut'e ne est'as perfid'o: la plej alt'a ĉef'pastr'o de Egipto kaj la ministr'o de li'a sankt'ec'o hav'as la rajt'o'n trakt'i kun la najbar'a'j monarĥ'o'j. Ceter'e, de kie vi sci'as, ke ĉio ĉi ne est'as far'at'a laŭ la vol'o de l’ faraon'o?

Ramzes dev'is konfes'i, en la anim'o, ke tia traktat'o ne est'us ŝtat'a perfid'o, sed nur pruv'o, ke oni mal'ŝat'is li'n, la kron'princ'o'n. Jen kiel ag'as kun li la pastr'o'j, kun li, kiu ebl'e post unu jar'o est'os faraon'o?... Jen kial Pentuer mal'laŭd'is la milit'o'j'n, kaj Mefres sub'ten'is li'n!...

— Kiam tio okaz'is? Kie?... — demand'is la princ'o.

— Ŝajn'as, ke oni far'is la traktat'o'n nokt'e, en la templ'o de Set en Memfis'o — respond'is Hiram. — Kaj kiam?... Mi ne sci'as bon'e, sed ŝajn'as, ke en la tag'o, kiam vi'a ekscelenc'o for'las'is Memfis'o'n.

“Kanajl'o'j! — pens'is la vic-reĝ'o. — Jen kiel ili respekt'as mi'a'n rang'o'n! Ili do tromp'is mi'n ankaŭ per la pri'skrib'o de la stat'o de l’ regn'o?... Iu bon'a di'o vek'is mi'a'j'n dub'o'j'n en la templ'o de Hator...”

Post moment'o de intern'a batal'o li dir'is laŭt'e:

— Tio est'as ne ebl'a!... Kaj mi ne kred'os al vi'a'j vort'o'j, ĝis vi ne don'os pruv'o'n.

— La pruv'o est'os — respond'is Hiram. — En unu el la plej proksim'a'j tag'o'j ven'os Pi-Bast’on grand'a asiria sinjor'o, Sargon, amik'o de l’ reĝ'o Assar. Li vetur'as sub pretekst'o de pilgrim'ad'o al la templ'o de Astoret, li ofer'os donac'o'j'n al vi, princ'o, kaj al li'a sankt'ec'o, kaj post'e vi far'os la traktat'o'n... En la real'ec'o vi nur sigel'os tio'n, kio'n decid'is la pastr'o'j por la ruin'o de Fenicio kaj ebl'e eĉ por vi'a propr'a mal'feliĉ'o...

— Neniam! — dir'is la princ'o. — Kia'n kompens'o'n Asirio dev'us don'i al Egipto!...

— Jen est'as parol'o ind'a de l’ reĝ'o: kia'n kompens'o'n ricev'us Egipto? Ĉar por la ŝtat'o ĉiu traktat'o est'as bon'a, se ĝi nur i'o'n profit'as per ĝi... Kaj ĝust'e tio mir'ig'as mi'n — daŭr'ig'is Hiram — ke Egipto far'os mal'bon'a'n negoc'o'n: Asirio pren'as, krom Fenicio, preskaŭ la tut'a'n Azi'o'n, kaj al vi, kvazaŭ favor'e, las'as: Izrael'id'o'j'n, Filistinojn kaj la du'on'insul'o'n Sinai... Kompren'ebl'e, en tia okaz'o la tribut'o'j, ŝuld'at'a'j al Egipto, est'os perd'it'a'j kaj la faraon'o neniam ricev'os la cent kvin mil talent'o'j'n.

La vic-reĝ'o sku'is la kap'o'n.

— Vi ne kon'as — dir'is li — la egiptajn pastr'o'j'n: neni'u el ili akcept'us tia'n traktat'o'n.

— Kial? La fenicia proverb'o dir'as: pli bon'a est'as horde'o en la gren'ej'o, ol or'o en la dezert'o. Est'us do ebl'e, ke Egipto sent'ant'e si'n mal'fort'a, prefer'us sen'pag'e Palestinon kaj Sinai, ol milit'o'n kontraŭ Asirio. Sed jen kio surpriz'as mi'n... Ne Egipto, sed Asirio est'as hodiaŭ facil'e venk'ebl'a: ĝi hav'as mal'pac'o'n nord-orient'e, posed'as mal'grand'a'n kaj mal'bon'a'n arme'o'n. Se Egipto atak'us ĝi'n, ĝi pren'us la sen'nombr'a'j'n trezor'o'j'n de Ninivo kaj Babelo kaj por ĉiam plant'us si'a'n reg'ad'o'n en Azi'o.

— Vi do vid'as, ke tia traktat'o ne pov'as ekzist'i — inter'romp'is Ramzes.

— Nur en unu okaz'o mi kompren'us tio'n, se la pastr'o'j... dezir'us nul'ig'i la reĝ'a'n pov'o'n en Egipto... Ceter'e, ili cel'as al tio de l’ temp'o'j de vi'a av'o, princ'o...

— Re'e vi parol'as sen'senc'aĵ'o'j'n — inter'met'is la princ'o, sed en la kor'o li ek'sent'is mal'trankvil'o'n.

— Ebl'e mi erar'as — respond'is Hiram, atent'e rigard'ant'e li'a'j'n okul'o'j'n.

— Sed aŭskult'u, vi'a ekscelenc'o...

Li al'ŝov'is si'a'n seĝ'o'n al la princ'o kaj parol'is per mal'laŭt'a voĉ'o:

— Se la faraon'o proklam'us milit'o'n kontraŭ Asirio kaj, gajn'us ĝi'n, li hav'us: grand'a'n arme'o'n ador'ant'a'n li'a'n person'o'n, cent mil talent'o'j'n da antaŭ'a'j tribut'o'j, ĉirkaŭ du'cent mil talent'o'j'n de Ninivo kaj Babelo, fin'e ĉirkaŭ cent mil talent'o'j'n de la venk'it'a'j land'o'j. Tia riĉ'aĵ'o permes'us al li re'pag'i la bien'o'j'n, kiu'j'n li don'is al la pastr'o'j kiel prunt'garanti'o'n; kaj por ĉiam met'i fin'o'n al ili'a si'n'miks'ad'o en la regn'a'n pov'o'n.

La okul'o'j de Ramzes bril'is. Hiram daŭr'ig'is:

— Hodiaŭ, kontraŭ'e, la arme'o de'pend'as de Herhor, sekv'e de la pastr'o'j, kaj, escept'int'e la ekster'land'a'j'n regiment'o'j'n, la faraon'o ne pov'as kalkul'i je ĝi. Krom tio, la trezor'ej'o de l’ faraon'o est'as mal'plen'a kaj pli grand'a part'o de li'a'j bien'o'j aparten'as al la templ'o'j. La reĝ'o, eĉ nur por la kort'eg'a'j el'spez'o'j, dev'as ĉiu'jar'e far'i nov'a'j'n ŝuld'o'j'n; kaj ĉar Fenici'an'o'j ne est'os plu ĉe vi, vi dev'os pren'i de la pastr'o'j... Tia'manier'e post dek jar'o'j li'a sankt'ec'o (li viv'u etern'e!) perd'os la rest'o'n de si'a'j bien'o'j, kaj post'e?...

Sur la frunt'o de Ramzes aper'is ŝvit'a'j gut'o'j.

— Vi do vid'as, nobl'a sinjor'o, — dir'is Hiram — ke nur en unu okaz'o la pastr'o'j pov'us, eĉ dev'us akcept'i plej mal'honor'a'n traktat'o'n kun Asirio: se ili cel'us mal'lev'i kaj nul'ig'i la pov'o'n de l’ faraon'o... Tamen, pov'as ekzist'i ankaŭ ali'a kaŭz'o: se Egipto est'us tiel mal'fort'a, ke ĝi bezon'us pac'o'n je ĉiu prez'o...

La princ'o salt'e lev'iĝ'is.

— Silent'u! — ek'kri'is li. — Mi prefer'us la perfid'o'n de plej fidel'a'j serv'ist'o'j, ol tia'n mal'fort'ec'o'n de la land'o! Egipto dev'us ced'i al Asirio Azi'o'n... Sed post unu jar'o ĝi mem fal'us sub ĝi'a'n juĝ'o'n; ĉar sub'skrib'ant'e si'a'n hont'o'n, ĝi konfes'us si'a'n sen'fort'ec'o'n...

Li paŝ'is bol'ant'e, kaj Hiram rigard'is li'n kun kompat'o, aŭ simpati'o...

Subit'e Ramzes halt'is antaŭ la Fenici'an'o kaj dir'is:

— Tio est'as mal'ver'o!... Iu lert'a fripon'o tromp'is vi'n, Hiram, per ŝajn'a ver'o kaj vi kred'as al li. Se ekzist'us tia traktat'o, oni far'us ĝi'n en plej grand'a sekret'o. Kaj en tia okaz'o unu el la kvar pastr'o'j, kiu'j'n vi cit'is, est'us perfid'ul'o ne nur de la reĝ'o, sed eĉ de si'a'j kun'ul'o'j...

— Pov'is ja est'i iu kvin'a, kiu spion'is ili'n — inter'met'is Hiram.

— Kaj li vend'is la sekret'o'n al vi?...

— Ŝajn'as al mi strang'e, ke vi, princ'o, ne ek'kon'is ankoraŭ la potenc'o'n de l’ or'o.

— Sed pri'pens'u, vi'a nobl'ec'o, ke ni'a'j pastr'o'j hav'as pli mult'e da or'o ol vi, kvankam vi est'as riĉ'ul'o super la riĉ'ul'o'j!...

— Mi tamen ne koler'as, se ven'as al mi draĥm'o. Kial ili for'puŝ'us talent'o'j'n?...

— Ĉar ili est'as serv'ist'o'j de l’ di'o'j — dir'is la ekscit'it'a princ'o — ĉar ili tim'us ili'a'n pun'o'n...

La Fenici'an'o ek'rid'is.

— Mi vid'is — dir'is li — mult'a'j'n templ'o'j'n en divers'a'j land'o'j, kaj en la templ'o'j mal'grand'a'j'n kaj grand'a'j'n statu'o'j'n. Sed di'o'j'n mi neniam renkont'is...

— Blasfem'ul'o!... — ek'kri'is Ramzes. — Mi vid'is di'o'n, mi sent'is sur mi li'a'n man'o'n kaj aŭd'is li'a'n voĉ'o'n...

— Kie tio est'is?

— En la templ'o de Hator: en ĝi'a vestibl'o kaj en mi'a ĉel'o.

— Tag'e?... — demand'is Hiram.

— Nokt'e... — respond'is la princ'o kaj ek'medit'is.

— Nokt'e vi aŭd'is la parol'o'n de l’ di'o'j kaj sent'is ili'a'n man'o'n — ripet'is la Fenici'an'o, skand'ant'e la vort'o'j'n. — Nokt'e oni pov'as vid'i mult'a'j'n afer'o'j'n. Kiel tio est'is?

— Mi est'is kapt'at'a en la templ'o je la kap'o, brak'o'j kaj krur'o'j, kaj mi ĵur'as...

— Pst!... — inter'romp'is Hiram kun rid'et'o. — Oni ne dev'as ĵur'i sen'bezon'e.

Li obstin'e rigard'is Ramzeson per si'a'j penetr'em'a'j kaj saĝ'a'j okul'o'j, kaj vid'ant'e ke en la jun'ul'o nask'iĝ'as dub'o'j, li dir'is:

— Mi dir'os i'o'n al vi, sinjor'o. Vi est'as ne'spert'a, ĉirkaŭ'it'a per ret'o de intrig'o'j, kaj mi est'is amik'o de vi'a av'o kaj patr'o. Mi far'os al vi unu serv'o'n. Ven'u iam nokt'e en la templ'o'n de Astoret, sed... promes'u konserv'i la sekret'o'n... Ven'u sol'a, kaj vi konvink'iĝ'os, kia'j di'o'j al'parol'as kaj tuŝ'as ni'n en la templ'o'j.

— Mi ven'os — dir'is Ramzes post pri'pens'o.

— Antaŭ'sci'ig'u mi'n, princ'o, iu'n maten'o'n, kaj mi dir'os al vi la vesper'a'n signal'vort'o'n de la templ'o kaj oni en'las'os vi'n. Sed ne perfid'u mi'n, nek vi'n — dir'is la Fenici'an'o kun bon'kor'a rid'et'o. — La di'o'j ia'foj'e pardon'as la perfid'o'n de si'a'j sekret'o'j, la hom'o'j neniam...

Li salut'is la princ'o'n, kaj post'e lev'int'e supr'e'n la okul'o'j'n kaj man'o'j'n, komenc'is murmur'et'i ben'o'n.

— Hipokrit'o!... — ek'kri'is la princ'o. — Vi preĝ'as al la di'o'j, je kiu'j vi ne kred'as?...

Hiram fin'is la ben'o'n kaj dir'is:

— Jes, mi ne kred'as je la di'o'j egiptaj, asiriaj, eĉ feniciaj, sed mi kred'as je la Sol'a, kiu ne loĝ'as en templ'o'j kaj kies nom'o ne est'as kon'at'a.

— Ni'a'j pastr'o'j ankaŭ kred'as la Sol'a'n — inter'met'is Ramzes.

— Ankaŭ la ĥaldeaj, tamen unu'j kaj la ali'a'j kun'ĵur'is kontraŭ ni... Ne ekzist'as ver'o en la mond'o, mi'a princ'o!...

Post la for'ir'o de Hiram, la princ'o si'n ŝlos'is en la plej mal'proksim'a ĉambr'o sub pretekst'o leg'i sankt'a'j'n papirus'o'j'n.

Preskaŭ fulm'e en li'a fajr'a fantazi'o ord'iĝ'is la nov'aĵ'o'j kaj form'iĝ'is plan'o.

Antaŭ ĉio li kompren'is, ke inter la pastr'o'j kaj Fenici'an'o'j brul'as batal'o pri la viv'o kaj mort'o. Pro kio?... Kompren'ebl'e, pro la influ'o kaj trezor'o'j. Hiram dir'is ver'o'n, ke se Fenici'an'o'j for'las'us Egipton, ĉiu'j bien'o'j de l’ faraon'o, eĉ de l’ nomarĥ'o'j kaj aristokrat'ar'o trans'ir'us en la man'o'j'n de l’ pastr'o'j.

Ramzes neniam am'is la pastr'o'j'n kaj de long'e sci'is kaj vid'is, ke la pli grand'a part'o de Egipto aparten'as al la pastr'o'j, ke ili'a'j urb'o'j est'as la plej riĉ'a'j, kamp'o'j plej bon'e kultur'at'a'j, loĝ'ant'ar'o kontent'a. Li kompren'is ankaŭ, ke la du'on'o de ili'a'j trezor'o'j sav'us la faraon'o'n el la sen'ĉes'a'j klopod'o'j kaj re'lev'us li'a'n pov'o'n.

La princ'o tio'n sci'is kaj ne mal'oft'e parol'is mal'dolĉ'e pri tio. Sed kiam dank’ al Herhor li est'is nom'it'a vic-reĝ'o kaj ricev'is la korpus'o'n de Memfis'o, li pac'iĝ'is kun la pastr'o'j kaj en la propr'a kor'o esting'is la mal'nov'a'n mal'konfid'o'n al ili.

Hodiaŭ ĉio ĉi re'vek'iĝ'is.

Do la pastr'o'j ne nur ne dir'is al li pri la traktat'o kun Asirio, sed eĉ ne antaŭ'sci'ig'is pri la baldaŭ'a al'ven'o de l’ ambasador'o, de iu Sargon?...

Ebl'e ĉi tiu afer'o est'as plej alt'a mister'o de la templ'o'j kaj ŝtat'o. Sed kial ili kaŝ'is de li la sum'o'n de la tribut'o'j, ŝuld'at'a'j al Egipto de divers'a'j azi'a'j popol'o'j?... Cent mil talent'o'j, tio ja est'as sum'o, kiu tuj pov'us re'bon'ig'i la financ'a'n stat'o'n de l’ faraon'o!... Kial ili kaŝ'is tio'n, pri kio sci'is tir'a princ'o, unu el la membr'o'j de l’ konsil'ant'ar'o de ĉi tiu urb'o?...

Kia hont'o por li — kron'princ'o kaj vic-reĝ'o, — ke nur fremd'ul'o'j mal'ferm'as al li la okul'o'j'n!

Sed est'is ankoraŭ pli mal'bon'a afer'o: Pentuer kaj Mefres per ĉiu'j rimed'o'j pen'is pruv'i al li, ke Egipto dev'as evit'i milit'o'n.

Jam en la templ'o de Hator tia insist'ad'o ŝajn'is al li suspekt'ind'a: la milit'o ja pov'is liver'i al la ŝtat'o cent'o'j'n da mil'o'j da sklav'o'j kaj pli'grand'ig'i la bon'stat'o'n de la land'o. Hodiaŭ ĝi ŝajn'as tiom pli neces'a, ke Egipto dev'as re'pren'i ŝuld'o'j'n kaj akir'i nov'a'j'n tribut'o'j'n.

La princ'o apog'is la kubut'o'j'n sur la tabl'o kaj kalkul'is:

“Oni ŝuld'as al ni — pens'is li — cent mil talent'o'j'n da tribut'o'j... Hiram pens'as, ke rab'int'e Babilonon kaj Ninivon, ni kolekt'us du'cent mil, kun'e tri'cent mil per unu foj'o. Per tia sum'o oni pov'as pag'i la kost'o'j'n de plej grand'a milit'o, kaj rest'os kiel profit'o kelk'cent'o da mil'o'j da sklav'o'j kaj cent mil talent'o'j da jar'a tribut'o de la venk'it'a'j popol'o'j. Post'e — fin'is la princ'o — ni regul'ig'us ni'a'j'n kalkul'o'j'n kun la pastr'o'j!...”

Ramzes brul'is de febr'o. Tamen ven'is al li konsider'o:

“Kaj se Egipto ne pov'us venk'e batal'i kontraŭ Asirio?...”

Sed ĉe tiu ĉi demand'o la sang'o ek'bol'is en li. Kiel, Egipto?... Egipto ne sukces'us pied'prem'i Asirion, se antaŭ la arme'o star'iĝ'us li, Ramzes, li, la post'e'ul'o de Ramzes Grand'a, kiu sol'a si'n ĵet'is sur la milit'a'j'n ĉar'o'j'n de Ĥet'o'j kaj pec'et'ig'is ili'n!...

La princ'o pov'is kompren'i ĉio'n, escept'int'e tio'n, ke li pov'us est'i venk'it'a, ke li pov'us ne el'ŝir'i la venk'o'n de plej grand'a'j potenc'ul'o'j. Li sent'is en si sen'lim'a'n kuraĝ'o'n kaj ek'mir'us, se iu ajn mal'amik'o ne for'kur'us, vid'ant'e li'a'j'n galop'ant'a'j'n ĉeval'o'j'n. Sur la ĉar'o de l’ faraon'o star'as la di'o'j mem por ŝirm'i li'n per ŝild'o kaj tra'pik'i la mal'amik'o'j'n per ĉiel'a'j sag'o'j!

“Sed... kio'n tiu ĉi Hiram parol'is pri la di'o'j?... — pens'is la princ'o. — Kaj kio'n li vol'as montr'i al mi en la templ'o de Astoret?... Ni vid'os.”

Ĉapitr'o Vi

Hiram plen'um'is la promes'o'n. Ĉiu'tag'e en la princ'a'n palac'o'n en Pi-Bast ven'is amas'o'j da sklav'o'j kaj long'a'j vic'o'j da azen'o'j, port'ant'a'j: tritik'o'n, horde'o'n, sek'ig'it'a'n viand'o'n, teks'aĵ'o'j'n kaj vin'o'n. Or'o'n kaj mult'e'kost'a'j'n ŝton'o'j'n al'port'is feniciaj komerc'ist'o'j sub kontrol'o de la ofic'ist'o'j de Hiram.

Tia'manier'e en la daŭr'o de kvin tag'o'j la princ'o ricev'is la promes'it'a'j'n cent talent'o'j'n. Hiram postul'is mal'grand'a'n procent'o'n: unu talent'o'n por kvar jar'e kaj ne postul'is garanti'o'n, sufiĉ'is al li princ'a kvitanc'o, konfirm'it'a de la tribunal'o.

La bezon'o'j de l’ kort'eg'o est'is mal'avar'e proviz'it'a'j. Tri am'at'in'o'j de l’ princ'o ricev'is nov'a'j'n vest'o'j'n, mult'e da parfum'o'j kaj po kelk'e da sklav'in'o'j de divers'a kolor'o. La serv'ist'o'j hav'is mult'o'n da manĝ'aĵ'o kaj vin'o, la reĝ'a'j labor'ist'o'j ricev'is la salajr'o'n, la soldat'o'j — al'don'a'j'n porci'o'j'n.

La kort'eg'o est'is rav'it'a, tiom pli, ke Tutmozis kaj ali'a'j nobel'a'j jun'ul'o'j, laŭ ordon'o de Hiram, ricev'is sufiĉ'e grand'a'j'n prunt'o'j'n, kaj la nomarĥ'o de l’ provinc'o Habu kaj li'a'j ofic'ist'o'j ricev'is mult'e'kost'a'j'n donac'o'j'n.

Festen'o sekv'is festen'o'n, amuz'aĵ'o amuz'aĵ'o'n, malgraŭ la sen'halt'e kresk'ant'a varm'eg'o. La vic-reĝ'o, vid'ant'e la ĝeneral'a'n ĝoj'o'n, mem est'is kontent'a. Ĉagren'is li'n nur unu cirkonstanc'o: la kondut'o de Mefres kaj de ali'a'j pastr'o'j. La princ'o pens'is, ke ĉi tiu'j alt'rang'ul'o'j riproĉ'os li'n, ke li pren'is tiel grand'a'n prunt'o'n de Hiram, malgraŭ la admon'o'j ricev'it'a'j en la templ'o. Dum'e la sankt'a'j pastr'o'j silent'is kaj eĉ ne montr'is si'n ĉe ia kort'eg'o.

— Kio'n tio signif'as — dir'is li foj'e al Tutmozis — ke la pastr'o'j ne riproĉ'as ni'n? Tia'n luks'o'n, kiel nun, ni neniam permes'is al ni. La muzik'o son'as de la maten'o ĝis la nokt'o, kaj ni trink'as de la lev'iĝ'o de l’ sun'o kaj ek'dorm'as kun vir'in'o'j en la brak'o'j aŭ kun kruĉ'o sub la kap'o...

— Kial ili dev'us far'i al ni riproĉ'o'j'n? — respond'is Tutmozis indign'int'e. — Ĉu ni ne viv'as en la urb'o de Astarte, por kiu la plej agrabl'a kult'o est'as la plezur'o, la plej dezir'ind'a ofer'o — la am'o? Ceter'e, la pastr'o'j kompren'as, ke post tiel long'a'j fast'o'j kaj preĝ'o'j vi bezon'as ripoz'o'n.

— Ĉu ili dir'is i'o'n al vi? — demand'is kun mal'trankvil'o la princ'o.

— Pli ol unu foj'o'n. Hieraŭ, ekzempl'e, la sankt'a Mefres dir'is al mi rid'ant'e, ke tiel jun'a'n vir'o'n, kiel vi, pli al'log'as la plezur'o'j, ol la di'serv'o aŭ la klopod'o'j de la reg'ad'o.

Ramzes ek'medit'is: Do la pastr'o'j opini'as li'n sen'konsider'a malgraŭ tio, ke dank’ al Sara li hodiaŭ, morgaŭ far'iĝ'os patr'o?... Sed tiom pli bon'e, ili hav'os surpriz'o'n, kiam li ek'parol'os al ili per si'a propr'a lingv'o...

Ver'dir'e, la princ'o mem iom riproĉ'is si'n: de la tag'o, kiam li for'las'is la templ'o'n de Hator, li eĉ unu tag'o'n ne okup'iĝ'is per la afer'o'j de la nomes'o Habu. La pastr'o'j pov'as supoz'i, ke li est'as tut'e kontent'a de la klar'ig'o'j de Pentuer, aŭ ke la ŝtat'a'j afer'o'j jam ted'is li'n.

— Tiom pli bon'e!... — murmur'et'is li. — Tiom pli bon'e!...

En li'a jun'a anim'o, sub influ'o de la konstant'a'j intrig'o'j aŭ suspekt'o'j pri intrig'o'j, komenc'is nask'iĝ'i instinkt'o de la hipokrit'ec'o. Ramzes sent'is, ke la pastr'o'j tut'e ne suspekt'as, pri kio li parol'is kun Hiram kaj kia'j'n plan'o'j'n li ŝpin'is en si'a kap'o. Por tiu'j ĉi blind'ig'it'a'j hom'o'j sufiĉ'is, ke li amuz'iĝ'as, kaj ili konklud'is, ke la reg'ad'o rest'os en ili'a'j man'o'j.

— La di'o'j tiel mal'klar'ig'is ili'a'n prudent'o'n — dir'is al si Ramzes — ke ili eĉ ne demand'as: kial Hiram don'is al mi tiel grand'a'n prunt'o'n?... Ebl'e la ruz'a Fenici'an'o sukces'is dorm'ig'i ili'a'j'n suspekt'em'a'j'n kor'o'j'n?... Tiom pli bon'e!... Tiom pli bon'e!...

Est'is por li strang'a plezur'o, kiam li pens'is, ke la pastr'o'j est'is tromp'it'a'j pri li'a kont'o. Li decid'is ankaŭ en la est'ont'a temp'o las'i ili'n en la erar'o, li do amuz'iĝ'is kiel frenez'a.

Efektiv'e la pastr'o'j, precip'e Mefres kaj Mentezufis, est'is tromp'it'a'j pri Ramzes kaj Hiram. La ruz'a Fenici'an'o ŝajn'ig'is antaŭ ili hom'o'n tre fier'a'n pro la rilat'o'j kun la kron'princ'o, kaj la vic-reĝ'o kun ne mal'pli grand'a sukces'o lud'is la rol'o'n de diboĉ'ant'a jun'ul'o.

Mefres eĉ pens'is, ke la princ'o serioz'e pens'as for'pel'i Fenici'an'o'j'n el Egipto, kaj dum'e li kaj li'a'j kort'eg'an'o'j far'as ŝuld'o'j'n, kiu'j'n ili neniam pag'os.

En tiu temp'o en la templ'o de Astarte, en ĝi'a'j mult'e'nombr'a'j ĝarden'o'j kaj kort'o'j svarm'is amas'o da pi'ul'o'j. Ĉiu'tag'e, se ne ĉiu'hor'e, el la mez'o de Azi'o, malgraŭ la terur'a varm'eg'o, ven'is al la grand'a di'in'o iu pilgrim'ar'o.

Tio est'is strang'a'j pilgrim'o'j. Lac'a'j, kovr'it'a'j de polv'o, ili ir'is kun muzik'o, danc'ant'e kaj kant'ant'e ia'foj'e tre mal'ĉast'a'j'n kant'o'j'n. La tag'o'j pas'ad'is por ili en sen'hont'a'j diboĉ'o'j por la honor'o de la di'in'o Astarte. Ĉiu'n tia'n an'ar'o'n oni pov'is ne sol'e ek'vid'i, sed eĉ sent'i de mal'proksim'e: ĉar ili port'is grand'eg'a'j'n buked'o'j'n de freŝ'a'j flor'o'j en la man'o'j kaj en sak'o'j kat'o'j'n, mort'int'a'j'n dum la tut'a jar'o.

La kat'o'j'n la pi'ul'o'j don'is al la paraŝitoj por balzam'ad'o aŭ pajl'o'ŝtop'ad'o, kaj post'e ili re'port'is ili'n hejm'e'n, kiel respekt'at'a'j'n sankt'a'j'n rest'aĵ'o'j'n.

En la komenc'o de la monat'o Misori (maj'o, juni'o) la princ'o sci'ig'is al Hiram, ke en la vesper'o de la sam'a tag'o li pov'as ven'i en la fenici'an templ'o'n de Astoret. Kiam post la sub'ir'o de l’ sun'o far'iĝ'is mal'lum'e en la strat'o'j, la vic-reĝ'o al'lig'int'e mal'long'a'n glav'o'n al la flank'o, sur'met'is mantel'o'n kun kapuĉ'o kaj ne rimark'it'a de iu serv'ist'o el'glit'is por ir'i en la dom'o'n de Hiram.

La mal'jun'a riĉ'ul'o atend'is li'n.

— Do — dir'is li kun rid'et'o — vi'a ekscelenc'o ne tim'as en'ir'i en fenici'an templ'o'n, kie sur la altar'o sid'as la kruel'ec'o, serv'at'a de la ruz'o?

— Tim'i?... — demand'is Ramzes, rigard'ant'e li'n preskaŭ kun mal'estim'o. — Astoret ne est'as Baal, nek mi infan'o, kiu'n oni pov'as ĵet'i en la brul'ant'a'n ventr'o'n de vi'a di'o.

— Kaj vi, princ'o, kred'as tio'n?

Ramzes lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Respekt'ind'a kaj konfid'ind'a atest'ant'o — respond'is li — rakont'is al mi pri vi'a'j ofer'o'j el infan'o'j. Foj'e vent'eg'o romp'is al vi dek'kelk'o'n da ŝip'o'j. Tuj la tir'a'j pastr'o'j anonc'is di'serv'o'n, al kiu ir'is grand'a popol'amas'o...

La princ'o parol'is kun vid'ebl'a indign'o.

— Antaŭ la templ'o de Baal, sur alt'aĵ'o, sid'is grand'eg'a bronz'a statu'o kun bov'a kap'o. Ĝi'a ventr'o est'is hejt'it'a ĝis ruĝ'e. Tiam, laŭ ordon'o de vi'a'j pastr'o'j, la mal'saĝ'a'j feniciaj patr'in'o'j komenc'is met'i plej bel'a'j'n infan'o'j'n ĉe la pied'o'j de la kruel'a di'o...

— Nur knab'o'j'n — inter'met'is Hiram

— Jes, nur knab'o'j'n — ripet'is la princ'o. — La pastr'o'j super'verŝ'is ĉiu'n infan'o'n per parfum'o'j, kaj tiam la statu'o kapt'is ili'n per si'a'j bronz'a'j man'o'j, mal'ferm'is la buŝ'eg'o'n kaj en'glut'is la infan'o'n, mal'esper'e kri'ant'a'n... Ĉiu'foj'e el la buŝ'o de l’ di'o el'iĝ'is flam'o'j...

Hiram mal'laŭt'e rid'is.

— Kaj vi'a ekscelenc'o kred'as tio'n?

— Tio'n rakont'is al mi hom'o, mi ripet'as, kiu neniam mensog'as.

— Li dir'is, kio'n li efektiv'e vid'is — respond'is Hiram. — Sed ĉu ne mir'ig'is li'n, ke neni'u patr'in'o, kies infan'o'j'n oni brul'ig'is, plor'is?

— Ver'e li mir'is pro la indiferent'ec'o de l’ vir'in'o'j, ĉiam pret'a'j verŝ'i larm'o'j'n eĉ super mort'int'a kok'in'o. Tio pruv'as grand'a'n kruel'ec'o'n de vi'a popol'o.

La mal'jun'a Fenici'an'o balanc'is la kap'o'n.

— Kiam tio okaz'is? — demand'is li.

— Antaŭ kelk'e da jar'o'j.

— Bon'e — mal'rapid'e parol'is Hiram — se vi'a ekscelenc'o vol'os iam vizit'i Tir'o'n, mi hav'os la honor'o'n montr'i al vi tia'n solen'o'n...

— Mi ne dezir'as ĝi'n vid'i!...

— Post'e ni ir'os en ali'a'n kort'o'n de l’ templ'o, kie vi vid'os tre bel'a'n lern'ej'o'n, kaj en ĝi — san'a'j'n kaj gaj'a'j'n la sam'a'j'n knab'o'j'n, kiu'j'n oni brul'ig'is antaŭ kelk'e da jar'o'j...

— Kiel?... — ek'kri'is Ramzes — ili do ne pere'is?...

— Ili viv'as kaj kresk'as por far'iĝ'i brav'a'j mar'ist'o'j. Kiam vi'a ekscelenc'o far'iĝ'os sankt'ec'o (vi viv'u etern'e!) ebl'e pli ol unu el ili direkt'os vi'a'j'n ŝip'o'j'n.

— Vi do tromp'as vi'a'n popol'o'n? — rid'is la princ'o.

— Ni tromp'as neniu'n — respond'is serioz'e la Fenici'an'o. — Ĉiu tromp'as si'n mem, se li ne pet'as klar'ig'o'j'n pri la solen'o, kiu'n li ne kompren'as.

— Mi vol'us sci'i... — dir'is Ramzes.

— Efektiv'e — daŭr'ig'is Hiram — ekzist'as ĉe ni mor'o, ke la mal'riĉ'a'j patr'in'o'j, por cert'ig'i feliĉ'a'n sort'o'n al si'a'j fil'o'j, ofer'as ili'n al la ŝtat'o. La infan'o'j est'as kapt'at'a'j de la statu'o de Baal, en kiu est'as brul'ant'a forn'o. Ĉi tiu ceremoni'o ne signif'as, ke la infan'o'j ver'e est'as brul'ig'at'a'j, sed ke ili far'iĝ'is propr'aĵ'o de la templ'o kaj pere'is por la patr'in'o'j, kvazaŭ fal'int'e en fajr'o'n.

En la real'ec'o ili ne ir'as en forn'o'n, sed al nutr'ist'in'o'j kaj vart'ist'in'o'j, kiu'j eduk'as ili'n dum kelk'e da jar'o'j. Kiam ili pli'grand'iĝ'as, pren'as ili'n kaj instru'as la pastr'a lern'ej'o de Baal. La plej kapabl'a'j far'iĝ'as pastr'o'j aŭ ofic'ist'o'j; la mal'pli inteligent'a'j — mar'ist'o'j kaj oft'e akir'as grand'a'j'n riĉ'aĵ'o'j'n.

Nun vi, princ'o, ne mir'os plu, ke ni'a'j patr'in'o'j ne plor'as si'a'j'n infan'o'j'n. Mi dir'os pli: nun vi kompren'os, kial en ni'a'j leĝ'o'j ne ekzist'as pun'o'j por la ge'patr'o'j, kiu'j mort'ig'as si'a'j'n id'o'j'n, kiel en Egipto...

— Ĉie oni trov'as krim'ul'o'j'n — inter'met'is la vic-reĝ'o.

— Sed ĉe ni ne ekzist'as id'o'mort'ig'ant'o'j — daŭr'ig'is Hiram. — Ĉar ĉe ni pri la infan'o'j, kiu'j'n ne pov'as nutr'i ili'a'j patr'in'o'j, zorg'as la ŝtat'o kaj la templ'o'j.

La princ'o ek'medit'is.. Subit'e li ĉirkaŭ'pren'is Hiramon kaj ek'kri'is kor'tuŝ'it'a:

— Vi est'as mult'e pli bon'a'j ol tiu'j, kiu'j rakont'as pri vi tiel terur'a'j'n histori'o'j'n... Mi tre ĝoj'as pro tio...

— Ankaŭ en ni est'as ne mal'mult'e da mal'bon'o — respond'is Hiram — sed ni ĉiu'j est'os vi'a'j fidel'a'j serv'ist'o'j, sinjor'o, kiam vi al'vok'os ni'n...

— Ver'e?... — demand'is la princ'o, penetr'e rigard'ant'e li'a'j'n okul'o'j'n.

La mal'jun'ul'o met'is la man'o'n sur la kor'o'n.

— Mi ĵur'as al vi, egipta kron'princ'o kaj est'ont'a faraon'o, ke se iam vi komenc'os batal'o'n kontraŭ ni'a'j komun'a'j mal'amik'o'j, la tut'a Fenicio, kvazaŭ unu vir'o, al'kur'os por help'i vi'n...

Kaj jen ĉi tio'n pren'u, kiel memor'aĵ'o'n de ni'a hodiaŭ'a inter'parol'ad'o.

Li el'tir'is el sub la vest'o or'a'n medal'o'n, kovr'it'a'n de mister'a'j sign'o'j kaj, murmur'ant'e preĝ'o'j'n, pend'ig'is ĝi'n sur la kol'o de Ramzes.

— Kun tiu ĉi amulet'o — dir'is Hiram — vi pov'as tra'kur'i la tut'a'n mond'o'n... Kaj kie ajn vi renkont'os Fenici'an'o'n, li serv'os al vi per si'a konsil'o, or'o, eĉ glav'o... Kaj nun ni ir'u.

Pas'is jam kelk'e da hor'o'j post la sub'ir'o de l’ sun'o, sed la nokt'o est'is lum'a, ĉar lev'iĝ'is la lun'o. La terur'a tag'a varm'eg'o ced'is al la mal'varm'et'o; en la pur'a aer'o ne est'is plu la griz'a polv'o, kiu tag'e venen'is la spir'ad'o'n kaj pik'is la okul'o'j'n. Sur la blu'a ĉiel'o tie ĉi kaj tie bril'is la stel'o'j, kies lum'o dis'flu'is en la radi'o'j de la lun'o.

En la strat'o'j ĉes'is la mov'ad'o, sed la tegment'o'j de ĉiu'j dom'o'j est'is plen'a'j de amuz'iĝ'ant'a'j hom'o'j. Ŝajn'is, ke Pi-Bast est'as unu salon'o plen'ig'it'a per muzik'o, kant'o, rid'o kaj son'o'j de pokal'o'j.

La princ'o kaj Fenici'an'o ir'is rapid'e, ekster la urb'o'n, elekt'ant'e mal'pli lum'ig'it'a'j'n strat'o'j'n. Malgraŭ tio, la hom'o'j festen'ant'a'j sur la teras'o'j, ia'foj'e rimark'is ili'n kaj invit'is aŭ ŝut'is flor'o'j'n sur ili'a'j'n kap'o'j'n.

— Nokt'a'j vag'ul'o'j! — oni kri'is de la tegment'o'j. — Se vi ne est'as ŝtel'ist'o'j, kiu'j'n la nokt'o al'log'as al ĉas'o, ven'u al ni... Ni hav'as bon'a'n vin'o'n kaj gaj'a'j'n vir'in'o'j'n...

La du vojaĝ'ant'o'j ne respond'is la afabl'a'j'n invit'o'j'n, rapid'ant'e al la cel'o. Fin'e ili en'ir'is en part'o'n de l’ urb'o, kie est'is mal'pli da dom'o'j kaj pli da ĝarden'o'j, kies arb'o'j dank’ al la mal'sek'a blov'o de l’ mar'o kresk'is pli alt'a'j kaj branĉ'o'riĉ'a'j, ol en la sud'a'j provinc'o'j de Egipto.

— Jam ne mal'proksim'e — dir'is Hiram.

La princ'o lev'is la okul'o'j'n kaj super la dens'a verd'aĵ'o de l’ arb'o'j ek'vid'is kvadrat'a'n tur'o'n de blu'a kolor'o, kaj sur ĝi — blank'a'n, mal'pli grand'a'n. Tio est'is la templ'o de Astarte. Baldaŭ ili en'ir'is en la mez'o'n de l’ ĝarden'o, de kie oni pov'is ĉirkaŭ'pren'i per la rigard'o la tut'a'n konstru'aĵ'o'n.

Ĝi konsist'is el kelk'e da etaĝ'o'j. La unu'a'n form'is kvadrat'a teras'o 400 paŝ'o'j'n long'a, kiu kuŝ'is sur mur'o kelk'e da metr'o'j alt'a, nigr'e kolor'ig'it'a. Ĉe la orient'a flank'o est'is peron'o, al kiu konduk'is du larĝ'a'j ŝtup'ar'o'j. Ĉe la ali'a'j flank'o'j star'is tur'et'o'j, dek ĉe ĉiu; inter ĉiu'j du tur'et'o'j est'is kvin fenestr'o'j.

Proksim'um'e en la mez'o de la teras'o lev'iĝ'is konstru'aĵ'o ankaŭ kvadrat'a, kies flank'o'j est'is du'cent paŝ'o'j'n long'a'j. Ĝi hav'is nur unu ŝtup'ar'o'n, tur'o'j'n ĉe la angul'o'j kaj est'is de purpur'a kolor'o.

Sur la plat'a tegment'o de ĉi tiu konstru'aĵ'o star'is de'nov'e kvadrat'a teras'o, kelk'e da metr'o'j alt'a, de or'a kolor'o, kaj sur ĝi, unu sur la ali'a, du tur'o'j: blu'a kaj blank'a.

La tut'o hav'is tia'n aspekt'o'n, kvazaŭ iu met'is sur la ter'o grand'a'n nigr'a'n ĵet'kub'o'n, sur ĝi, mal'pli grand'a'n purpur'a'n, sur ĝi or'a'n, pli alt'e blu'a'n kaj plej alt'e arĝent'a'n. Al ĉiu el ĉi tiu'j etaĝ'o'j konduk'is ŝtup'ar'o'j, aŭ flank'a'j du'obl'a'j, aŭ front'a'j simpl'a'j, ĉiam ĉe la orient'a flank'o.

Apud la ŝtup'ar'o'j kaj pord'o'j star'is altern'e grand'a'j egiptaj sfinks'o'j, aŭ asiriaj flug'il'a'j bov'o'j kun hom'a'j kap'o'j.

La vic-reĝ'o kun plezur'o rigard'is la konstru'aĵ'o'n, kiu en la lum'o de la lun'o, sur la fon'o de la foli'o'riĉ'a'j kresk'aĵ'o'j hav'is ĉarm'a'n aspekt'o'n. Ĝi est'is konstru'it'a en la stil'o ĥaldea kaj tut'e diferenc'is de la egiptaj templ'o'j, unu'e per la sistem'o de l’ etaĝ'o'j, du'e per la vertikal'a'j mur'o'j. Ĉe Egipt'an'o'j ĉiu grav'a konstru'aĵ'o hav'is dekliv'a'j'n mur'o'j'n, kvazaŭ kun'iĝ'ant'a'j'n supr'e'n.

La ĝarden'o ne est'is mal'plen'a. En divers'a'j punkt'o'j oni vid'is mal'grand'a'j'n dom'o'j'n kaj palac'o'j'n, bril'is lum'o'j, son'is kant'o'j kaj muzik'o. Inter la arb'o'j, de temp'o al temp'o glit'is ombr'o de am'a par'o.

Subit'e proksim'iĝ'is al ili mal'jun'a pastr'o; li inter'parol'is kelk'e da vort'o'j kun Hiram kaj profund'e si'n klin'int'e antaŭ la princ'o, dir'is:

— Bon'vol'u, sinjor'o, sekv'i mi'n.

— Kaj la di'o'j gard'u vi'a'n ekscelenc'o'n — al'don'is Hiram for'las'ant'e ili'n.

Ramzes ir'is post la pastr'o. Iom flank'e de la templ'o, en la plej grand'a dens'aĵ'o star'is ŝton'a benk'o, kaj cent paŝ'o'j'n de ĝi mal'grand'a palac'o, apud kiu son'is kant'o'j.

— Tie oni preĝ'as? — demand'is la princ'o.

— Ne!... — respond'is la pastr'o, ne kaŝ'ant'e si'a'n abomen'o'n. — Tie kolekt'iĝ'as la ador'ant'o'j de Kama, ni'a pastr'in'o, kiu gard'as la fajr'o'n antaŭ la altar'o de Astoret.

— Kiu'n ŝi akcept'os hodiaŭ?

— Neniu'n, neniam!... — respond'is la gvid'ant'o kun indign'o. — Se pastr'in'o de la fajr'o romp'us la ĵur'promes'o'n de l’ ĉast'ec'o, ŝi dev'us mort'i.

— Kruel'a leĝ'o! — dir'is la princ'o.

— Bon'vol'u, sinjor'o, atend'i sur ĉi tiu benk'o — dir'is mal'varm'e la fenicia pastr'o. — Kaj kiam vi ek'aŭd'os tri bat'o'j'n en la bronz'a'j'n lad'o'j'n, sur'ir'u la teras'o'n kaj de tie la purpur'a'n konstru'aĵ'o'n.

— Sol'a?...

— Jes.

La princ'o sid'iĝ'is sur la benk'o'n, en la ombr'o de oliv'arb'o, kaj aŭskult'is la vir'in'a'j'n rid'o'j'n, son'ant'a'j'n en la palac'o.

“Kama? — pens'is li. — Bel'a nom'o!... Ŝi dev'as est'i jun'a, ebl'e bel'a, kaj tiu'j ĉi mal'saĝ'a'j Fenici'an'o'j minac'as ŝi'n per la mort'o, se... Ĉu tiel ili vol'as cert'ig'i al si almenaŭ dek'kelk'o'n da virg'ul'in'o'j en la tut'a land'o?...”

Li rid'is, sed li est'is mal'ĝoj'a. Oni ne sci'as kial li kompat'is ĉi tiu'n ne'kon'at'a'n vir'in'o'n, por kiu la am'o est'is la pord'o en la tomb'o'n.

— Mi imag'as Tutmozison, se oni nom'us li'n pastr'in'o de Astoret!... Kompat'ind'a, li dev'us mort'i, antaŭ kiam unu lamp'o for'brul'us antaŭ la di'in'o...

En la sam'a moment'o antaŭ la palac'o ek'son'is flut'o kaj lud'is melankoli'a'n melodi'o'n, kiu'n akompan'is voĉ'o'j de kant'ant'a'j vir'in'o'j.

— Ahaa!... Ahaa!... — kant'is la vir'in'o'j, kvazaŭ lul'ant'e infan'o'n. Ek'silent'is la flut'o, ĉes'is kant'i la vir'in'o'j, kaj ek'son'is bel'a vir'a voĉ'o grek'e:

— Kiam sur la balkon'o ek'bril'as vi'a vest'o pal'iĝ'as la stel'o'j kaj ek'silent'as la najtingal'o'j, kaj en mi'a kor'o nask'iĝ'as tia silent'o, kiel sur la ter'o, kiam salut'as ĝi'n la blank'a aŭror'o...

— Ahaa!... Ahaa!... — kant'et'is la vir'in'o'j, la flut'o re'e lud'is unu strof'o'n.

— Kaj kiam dron'ant'e en vi'a preĝ'o, vi ir'as al la templ'o, la viol'o'j ĉirkaŭ'as vi'n per bon'odor'a nub'o, la papili'o'j flirt'as apud vi'a buŝ'o, la palm'o'j klin'as si'a'j'n kap'o'j'n antaŭ vi'a bel'ec'o...

— Ahaa!... Ahaa!... Ahaa!... Ahaa!...

— Kiam mi ne vid'as vi'n, mi rigard'as la ĉiel'o'n por re'memor'i la dolĉ'a'n trankvil'o'n de vi'a vizaĝ'o. Van'a pen'o! La ĉiel'o ne hav'as vi'a'n seren'o'n, kaj ĝi'a varm'eg'o est'as frost'o kompar'e kun la flam'o'j, kiu'j cindr'ig'is mi'a'n kor'o'n.

— Ahaa!... Ahaa!...

— Foj'e mi halt'is inter la roz'o'j, kiu'j'n la bril'o de vi'a'j rigard'o'j vest'as per skarlat'o, blank'o kaj or'o. Ĉiu ili'a foli'o re'memor'ig'is al mi unu hor'o'n, ĉiu flor'o unu monat'o'n, pas'ig'it'a'n ĉe vi'a'j pied'o'j, kaj la gut'o'j de la ros'o — ili est'as mi'a'j larm'o'j, per kiu'j si'n nutr'as la terur'a vent'o de l’ dezert'o.

Far'u sign'o'n, kaj mi kapt'os vi'n kaj for'port'os en mi'a'n kar'a'n patr'uj'o'n. La mar'o apart'ig'os ni'n de la persekut'ant'o'j, mirt'a'j arb'et'ar'o'j kaŝ'os ni'a'j'n kares'o'j'n, kaj di'o'j, pli favor'a'j por la am'ant'o'j gard'os ni'a'n feliĉ'o'n.

Ramzes ferm'et'is la okul'o'j'n kaj sonĝ'is. Tra la mal'lev'it'a'j okul'har'o'j li ne vid'is plu la ĝarden'o'n, sed sol'e la river'o'n de la lun'a lum'o, en kiu dis'flu'is nigr'a'j ombr'o'j kaj la kant'o de la ne'kon'at'a hom'o al la ne'kon'at'a vir'in'o. Dum moment'o'j la kant'o tiel ĉirkaŭ'is li'n, tiel profund'e penetr'is en li'a'n anim'o'n, ke Ramzes vol'is demand'i: ĉu ne li mem est'as ĉi tiu am'a kant'o?...

En tiu moment'o li'a rang'o, pov'o kaj mal'facil'a'j ŝtat'a'j demand'o'j, ĉio ŝajn'is al li mizer'a bagatel'o kompar'e kun ĉi tiu lun'a nokt'o kaj tiu'j ĉi ek'kri'o'j de la am'ant'a kor'o. Se oni propon'us al li elekt'i: la tut'a'n faraon'a'n potenc'o'n aŭ li'a'n nun'a'n stat'o'n de li'a anim'o, li prefer'us la rev'ad'o'n, en kiu mal'aper'is la tut'a mond'o, li mem, eĉ la temp'o, kaj rest'is nur dolĉ'a sopir'o, rapid'ant'a al la etern'ec'o, sur la flug'il'o'j de l’ kant'o.

Subit'e la princ'o vek'iĝ'is, la kant'o ek'silent'is, en la palac'o esting'iĝ'is la lum'o'j, kaj ĝi'a'j'n blank'a'j'n mur'o'j'n fort'e kontrast'is la nigr'a'j, mal'plen'a'j fenestr'o'j. Oni pov'is pens'i, ke tie neni'u iam loĝ'is. Eĉ la ĝarden'o mal'plen'iĝ'is kaj ek'silent'is, eĉ la mal'pez'a vent'et'o ĉes'is mov'i la foli'o'j'n.

Unu!... Du!... Tri!... El la templ'o al'flug'is tri potenc'a'j bronz'a'j son'o'j.

— Jes! Mi dev'as ir'i tie'n — pens'is la princ'o, ne sci'ant'e bon'e kie'n kaj por kio.

Li direkt'is si'n tamen al la templ'o, kies arĝent'a tur'o super'star'is la arb'o'j'n, kvazaŭ al'vok'ant'e li'n al si.

Li ir'is du'on'ebri'a, plen'a de strang'a'j dezir'o'j. Mal'vast'e ŝajn'is al li inter la arb'o'j, li dezir'is sur'ir'i la supr'o'n de l’ tur'o, liber'e ek'spir'i kaj ĉirkaŭ'pren'i per la rigard'o pli vast'a'n horizont'o'n. Post'e re'memor'ant'e, ke est'as nun la monat'o Misori, ke jam pas'is unu jar'o de la manovr'o'j en la dezert'o, li ek'sent'is sopir'o'n al ĝi. Kiel volont'e li sid'iĝ'us en si'a'n mal'pez'a'n ĉar'o'n du'ĉeval'a'n, kaj galop'us i'e'n antaŭ'e'n, kie ne est'us tiel sufok'e, kie la arb'o'j ne kovr'us la horizont'o'n!

Li jam est'is ĉe la pied'o'j de l’ templ'o, li do sur'ir'is la teras'o'n. Silent'e kaj mal'plen'e, kvazaŭ en tomb'o; nur de mal'proksim'e murmur'et'is la akv'o de fontan'o. Sur la du'a ŝtup'ar'o li for'ĵet'is si'a'n mantel'o'n kaj glav'o'n, ankoraŭ unu foj'o'n ek'rigard'is la ĝarden'o'n, kvazaŭ por adiaŭ'i la lun'o'n, kaj en'ir'is en la templ'o'n. Super li lev'iĝ'is ankoraŭ tri etaĝ'o'j.

La bronz'a pord'o est'is mal'ferm'it'a, ĉe ambaŭ flank'o'j de la en'ir'o star'is flug'il'a'j figur'o'j de hom'o'j kun bov'a'j kap'o'j, sur kies vizaĝ'o'j reg'is fier'a trankvil'o.

— Jen la asiriaj reĝ'o'j — pens'is la princ'o, rigard'ant'e ili'a'j'n barb'o'j'n, plekt'it'a'j'n en mal'grand'a'j'n har'lig'o'j'n.

La intern'o de la templ'o est'is nigr'a, kiel la plej nigr'a nokt'o; en la mal'lum'o'n penetr'is nur blank'a'j stri'o'j de la lun'a lum'o, en'ir'ant'a tra mal'larĝ'a'j, sed alt'a'j fenestr'o'j.

En la mez'o brul'is du lamp'o'j, antaŭ la statu'o de la di'in'o Astarte. Ia strang'a lum'ig'o de supr'e far'is la statu'o'n perfekt'e vid'ebl'a. Ramzes rigard'is. Tio est'is grand'eg'a vir'in'o kun strut'a'j flug'il'o'j. Ŝi port'is long'a'n vest'o'n kun fald'o'j, sur la kap'o pint'a'n ĉap'o'n, en la dekstr'a man'o par'o'n da kolomb'o'j. Ŝi'a bel'a vizaĝ'o kaj mal'lev'it'a'j okul'o'j hav'is esprim'o'n de tia dolĉ'ec'o, de tia ĉast'ec'o, ke mir'eg'o ek'reg'is la princ'o'n: ŝi ja est'is patron'in'o de la venĝ'o kaj plej sen'hont'a mal'ĉast'ec'o.

Fenicio montr'is al li ankoraŭ unu el si'a'j mister'o'j:

— Strang'a naci'o — pens'is li. — Ili'a'j hom'glut'ant'a'j di'o'j manĝ'as neniu'n, kaj ili'a'n mal'ĉast'ec'o'n protekt'as virg'a'j pastr'in'o'j kaj di'in'o'j kun infan'a vizaĝ'o...

Subit'e li ek'sent'is, ke sur li'a'j pied'o'j tra'glit'is io, kvazaŭ grand'a serpent'o. Ramzes posten'iĝ'is kaj halt'is en la stri'o de la lun'a lum'o.

— Sent'erar'o!... — dir'is li al si. Preskaŭ en la sam'a moment'o li ek'aŭd'is murmur'et'o'n:

— Ramzes!... Ramzes!...

Ne ebl'e est'is ek'kon'i la voĉ'o'n: ĉu ĝi est'is vir'a aŭ vir'in'a, kaj de kie ĝi ven'as?

— Ramzes!... Ramzes!... — ek'son'is murmur'et'o, kvazaŭ de la plank'o.

La princ'o en'ir'is en ne'lum'ig'it'a'n lok'o'n kaj aŭskult'ant'e klin'is si'n. Subit'e li ek'sent'is sur si'a kap'o du delikat'a'j'n man'o'j'n,

Li salt'is por kapt'i ili'n, sed li renkont'is nur la aer'o'n. — Ramzes!... — murmur'et'is oni de supr'e.

Li lev'is la kap'o'n kaj ek'sent'is sur la buŝ'o lotus'a'n flor'o'n. Kiam li etend'is al ĝi la man'o'j'n, iu delikat'e si'n apog'is sur li'a'j'n ŝultr'o'j'n.

— Ramzes!... — kri'is oni de la altar'o.

La princ'o si'n turn'is post'e'n kaj ŝton'iĝ'is. Kelk'e da paŝ'o'j de li, en la lum'a stri'o star'is bel'eg'a hom'o, tut'e simil'a al li. La sam'a'j okul'o'j, — vizaĝ'o, jun'ul'a barb'o, la sam'a kresk'o, mov'o'j kaj vest'o'j...

Unu moment'o'n la princ'o pens'is, ke li star'as antaŭ ia grand'eg'a spegul'o, kia'n ne posed'is eĉ la faraon'o. Sed tuj li konvink'iĝ'is, ke li'a sam'ul'o ne est'as bild'o, sed viv'ant'a hom'o.

En ĉi tiu moment'o li ek'sent'is kis'o'n sur la kol'o. Li re'e si'n turn'is, sed est'is neni'u, kaj dum'e li'a sam'ul'o mal'aper'is.

— Kiu est'as ĉi tie?... Mi vol'as sci'i!... — dir'is koler'e la princ'o.

— Mi... Kama — respond'is dolĉ'a voĉ'o.

En la lum'a stri'o aper'is bel'eg'a vir'in'o: nud'a, kun or'a zon'o ĉirkaŭ la koks'o'j.

Ramzes ek'kur'is kaj kapt'is ŝi'n je la man'o. Ŝi ne for'kur'is.

— Vi est'as Kama?... Ne, vi est'as... Jes, vi'n iam send'is Dagon, sed vi'a nom'o est'is tiam Kares'o...

— Ĉar mi est'as ankaŭ Kares'o — respond'is ŝi naiv'e.

— Ĉu vi tuŝ'is mi'n per la man'o'j?...

— Mi.

— Kiel?

— Jen tiel... — respond'is ŝi, ĵet'ant'e si'a'j'n brak'o'j'n ĉirkaŭ li'a'n kol'o'n kaj kis'ant'e li'n.

Ramzes kapt'is ŝi'n per la brak'o'j, sed ŝi el'ŝir'is si'n kun tia fort'o, kia'n oni ne pov'us supoz'i en tiel delikat'a est'aĵ'o.

— Do vi est'as la pastr'in'o Kama?... Al vi kant'is hodiaŭ la Grek'o?...

— dir'is la princ'o, pasi'e prem'ant'e ŝi'a'j'n man'o'j'n. — Kiu li est'as, ĉi tiu kant'ist'o?...

Kama mal'estim'e lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Li est'as ĉe ni'a templ'o.

La okul'o'j de Ramzes bril'is, pli'larĝ'iĝ'is li'a'j naz'tru'o'j, li sent'is zum'ad'o'n en la kap'o. La sam'a vir'in'o antaŭ kelk'e da monat'o'j far'is je li mal'grand'a'n impres'o'n, sed hodiaŭ li est'is pret'a far'i por ŝi frenez'aĵ'o'n. Li envi'is al la Grek'o kaj sam'temp'e sent'is ne'pri'skrib'ebl'a'n dolor'o'n ĉe la pens'o, ke se ŝi far'iĝ'us li'a am'at'in'o, ŝi dev'us mort'i.

— Kiel bel'a vi est'as! — dir'is li. — Kie vi loĝ'as?... Ah jes, mi sci'as, en tiu palac'et'o... Ĉu oni pov'as vizit'i vi'n?... Kompren'ebl'e, se vi akcept'as vizit'o'j'n de kant'ist'o'j, vi pov'as ankaŭ mi'n akcept'i... Ĉu ver'e vi est'as pastr'in'o, gard'ant'a la fajr'o'n.

— Jes.

— Kaj vi'a'j leĝ'o'j est'as tiel kruel'a'j, ke ili ne permes'as al vi am'i? Eh, tio est'as nur van'a'j minac'o'j!... Por mi vi far'os escept'o'n...

— La tut'a Fenicio mal'ben'us mi'n, la di'o'j si'n venĝ'us... — respond'is ŝi kun rid'o.

Ramzes re'e al'tir'is ŝi'n al si, ŝi re'e el'ŝir'is si'n.

— Gard'u vi'n, princ'o — dir'is ŝi kun provok'ant'a rigard'o. — Fenicio, est'as potenc'a, kaj ĝi'a'j di'o'j...

— Indiferent'a'j est'as por mi vi'a'j di'o'j kaj Fenicio!... Se unu har'o fal'us de vi'a kap'o, mi pied'prem'us Fenicion, kiel venen'a'n serpent'o'n...

— Kama!... Kama!... — ek'son'is voĉ'o, ven'ant'a de la statu'o.

Ŝi ek'tim'is.

— Jen vi aŭd'as, ili vok'as mi'n... Ebl'e ili eĉ aŭd'is vi'a'j'n blasfem'o'j'n...

— Ili ne ek'aŭd'u mi'a'n koler'o'n!... — eksplod'is la princ'o.

— La koler'o de la di'o'j est'as pli terur'a... Ŝi el'ŝir'is si'n kaj mal'aper'is en la ombr'o'j de la templ'o. Ramzes si'n ĵet'is post ŝi, sed subit'e li halt'is. La tut'a'n templ'o'n, inter la altar'o kaj li, plen'ig'is grand'eg'a fajr'a flam'o, en kiu komenc'is si'n montr'i monstr'a'j figur'o'j: grand'eg'a'j vespert'o'j, ramp'aĵ'o'j kun hom'a'j vizaĝ'o'j, ombr'o'j...

La flam'o ir'is rekt'e al li tra la tut'a larĝ'o de la konstru'aĵ'o. Konstern'it'a de la terur'a spektakl'o, la princ'o posten'iĝ'is. Freŝ'a aer'o en'volv'is li'n. Li turn'is la kap'o'n — li est'is jam ekster la templ'o, kaj sam'temp'e la bronz'a pord'eg'o kun bru'o ferm'iĝ'is post li.

Li frot'is la okul'o'j'n kaj rigard'is ĉirkaŭ'e. La lun'o de la plej alt'a punkt'o sur la ĉiel'o mal'lev'iĝ'is jam al la okcident'o. Apud kolon'o Ramzes trov'is si'a'n glav'o'n kaj mantel'o'n. Li lev'is ili'n kaj mal'supr'e'n'ir'is kiel ebri'a.

Kiam li mal'fru'e re'ven'is en la palac'o'n, Tutmozis, vid'ant'e li'a'n pal'a'n vizaĝ'o'n kaj mal'klar'a'n rigard'o'n, ek'kri'is kun tim'o:

— Pro di'o'j! kie vi est'is, erpatre?... La tut'a kort'eg'o ne pov'as dorm'i de mal'trankvil'o...

— Mi rigard'is la urb'o'n. Bel'a nokt'o...

— Ĉu vi sci'as — dir'is rapid'e Tutmozis, kvazaŭ tim'ant'e, ke iu ne far'u tio'n pli fru'e — Sara nask'is al vi fil'o'n...

— Ĉu ver'e?... Mi vol'as, ke neni'u mal'trankvil'iĝ'u, kiam mi promen'as.

— Sol'a?...

— Se mi ne pov'us ir'i sol'a, kie plaĉ'as al mi, mi est'us la plej mal'feliĉ'a sklav'o en ĉi tiu regn'o, — respond'is mal'dolĉ'e la vic-reĝ'o.

Li trans'don'is la glav'o'n kaj mantel'o'n al Tutmozis kaj ir'is en si'a'n dorm'o'ĉambr'o'n, al'vok'ant'e neniu'n. Hieraŭ la nov'aĵ'o pri la nask'iĝ'o de fil'o plen'ig'us li'n per ĝoj'o, sed hodiaŭ li akcept'is ĝi'n indiferent'e. Tut'a li'a anim'o est'is plen'a de la re'memor'o'j pri la hodiaŭ'a vesper'o, plej strang'a kiu'n li iam tra'viv'is.

Li vid'is ankoraŭ la lum'o'n de la lun'o, en la orel'o'j son'is la kant'o de la Grek'o. Kaj ĉi tiu templ'o de Astarte!...

Li ne pov'is ek'dorm'i ĝis la maten'o.

Ĉapitr'o VIII

Post kelk'e da tag'o'j la princ'o send'is si'a'n favor'at'o'n al Kama por invit'i ŝi'n en la palac'o'n. Ŝi ven'is tuj en zorg'e kovr'it'a port'il'o.

Ramzes akcept'is ŝi'n en apart'a ĉambr'o.

— Mi est'is — dir'is li — foj'e vesper'e apud vi'a dom'o.

— Ho Astoret!... — ek'kri'is la pastr'in'o. — Al kiu mi ŝuld'as ĉi tiu'n plej alt'a'n favor'o'n?... Kaj kio mal'help'is vi'n, nobl'a sinjor'o, ke vi ne bon'vol'is al'vok'i vi'a'n sklav'in'o'n?...

— Star'is tie i'a'j brut'o'j; Asiri'an'o'j, oni dir'as.

— Do vi'a ekscelenc'o bon'vol'is ven'i vesper'e?... Neniam mi kuraĝ'us supoz'i, ke ni'a estr'o est'is kelk'e da paŝ'o'j de mi, sub la liber'a ĉiel'o. La princ'o ruĝ'iĝ'is. Kiel ŝi mir'us ek'sci'int'e, ke la princ'o dek vesper'o'j'n pas'ig'is sub ŝi'a'j fenestr'o'j!...

Ebl'e ŝi sci'is ankaŭ pri tio? Ig'is tio'n supoz'i ŝi'a'j rid'et'ant'a'j lip'o'j kaj hipokrit'e mal'lev'it'a'j okul'o'j.

— Do nun, Kama — dir'is la princ'o — vi akcept'as ĉe vi Asiri'an'o'j'n?

— Tio est'as grand'a sinjor'o!... — ek'kri'is Kama. — Tio est'as reĝ'a bo'parenc'o, Sargon, kiu ofer'is dek talent'o'j'n al ni'a di'in'o...

— Kaj vi re'pag'os al li, Kama — mok'is la princ'o. — Kaj ĉar li est'as tiel mal'avar'a sinjor'o, la feniciaj di'o'j ne pun'os vi'n per mort'o.

— Kio'n vi dir'as, sinjor'o!... — respond'is ŝi, kun'met'ant'e la man'o'j'n. — Ĉu vi ne sci'as, ke Azi'an'o, eĉ se li trov'us mi'n en la dezert'o, ne lev'os la man'o'n kontraŭ mi; eĉ se mi mem don'us mi'n al li. Ili tim'as la di'o'j'n...

— Por kio do ven'as al vi ĉi tiu mal'bon'odor'a... ne, ĉi tiu pi'a Azi'an'o?

— Li invit'as mi'n trans'vetur'i en la templ'o'n de la babilona Astarte.

— Kaj vi vetur'os?

— Mi vetur'os.., se vi, sinjor'o, ordon'os... — respond'is Kama, kovr'ant'e la vizaĝ'o'n per la vual'o.

La princ'o silent'e pren'is ŝi'a'n man'o'n. Li'a'j lip'o'j trem'is.

— Ne tuŝ'u mi'n, sinjor'o — murmur'et'is ŝi humil'e. — Vi est'as mi'a monarĥ'o kaj apog'o mi'a, sam'e kiel de ĉiu'j Fenici'an'o'j en ĉi tiu land'o, sed... vi est'u kompat'em'a...

La vic-reĝ'o el'las'is ŝi'n kaj komenc'is paŝ'i en la ĉambr'o.

— Varm'eg'a tag'o, ĉu ne?... — dir'is li. — Ekzist'as, oni dir'as, land'o'j, kie en la monat'o Meĥir fal'as de la ĉiel'o ter'e'n blank'a lanug'o, kiu ali'iĝ'as en akv'o'n kaj far'as mal'varm'o'n. Kama, pet'u vi'a'j'n di'o'j'n, ke ili send'u al mi iom da tiu lanug'o!... Sed kio'n mi dir'as?... Se ili kovr'us per ĝi la tut'a'n Egipton, la tut'a lanug'o far'iĝ'us akv'o, sed ĝi ne mal'varm'ig'us mi'a'n kor'o'n...

— Ĉar vi est'as kiel la di'a Amon, vi est'as la sun'o, kaŝ'it'a en hom'a figur'o — respond'is Kama. — La mal'lum'o for'kur'as de tie, kie'n vi turn'as vi'a'n vizaĝ'o'n, kaj sub la bril'o de vi'a'j rigard'o'j kresk'as la flor'o'j...

La princ'o re'e proksim'iĝ'is al ŝi.

— Sed est'u kompat'em'a — murmur'et'is ŝi. — Vi ja est'as bon'a di'o, vi do ne pov'as far'i mal'bon'o'n al vi'a pastr'in'o...

La princ'o re'e si'n for'ŝov'is kaj sku'is, kvazaŭ vol'ant'e de'ĵet'i de si ŝarĝ'o'n. Kama rigard'is li'n de sub si'a'j mal'lev'it'a'j palpebr'o'j kaj ne'rimark'ebl'e ek'rid'et'is.

Kiam la silent'o daŭr'is tro long'e, ŝi demand'is:

— Vi ordon'is al'vok'i mi'n, sinjor'o. Jen mi est'as kaj mi atend'as, ke vi proklam'u al mi vi'a'n vol'o'n.

— Jes, jes!... — dir'is la princ'o, kvazaŭ vek'iĝ'ant'e. — Dir'u al mi, pastr'in'o... Kiu est'is tiu, tiel simil'a al mi, kiu'n mi vid'is en vi'a templ'o, tiam?...

Kama met'is la fingr'o'n sur la lip'o'j'n.

— Sankt'a mister'o... — murmur'et'is ŝi.

— Unu est'as mister'o, ali'o mal'permes'it'a — respond'is la princ'o. — Mi almenaŭ ek'sci'u, kiu li est'as: hom'o aŭ spirit'o?...

— Spirit'o.

— Tamen tiu spirit'o kant'is sub vi'a'j fenestr'o'j?...

Kama ek'rid'et'is.

— Mi ne vol'as atenc'i la mister'o'j'n de vi'a templ'o... — dir'is la princ'o.

— Vi promes'is tio'n al Hiram — dir'is la pastr'in'o.

— Bon'e!... bon'e!... — inter'romp'is la ekscit'it'a vic-reĝ'o. — Kaj tial mi parol'os pri tiu ĉi mirakl'o nek kun Hiram, nek kun iu ali'a, sed kun vi... Do Kama, dir'u al la spirit'o aŭ hom'o, kiu tiel simil'as mi'n, ke li plej baldaŭ for'las'u Egipton kaj si'n montr'u al neni'u. Ĉar... en neni'u land'o pov'as est'i du kron'princ'o'j...

Subit'e li ek'frap'is si'a'n frunt'o'n. Ĝis nun li parol'is tiel por embaras'i Kaman, sed en la last'a moment'o ven'is al li tut'e serioz'a pens'o:

— Mi dezir'us sci'i — dir'is li, sever'e rigard'ant'e Kaman — kial vi'a'j sam'land'an'o'j montr'is al mi mi'a'n viv'ant'a'n bild'o'n?... Ĉu ili vol'as avert'i mi'n, ke ili hav'as por mi anstataŭ'ul'o'n?... Ver'e, mir'ig'as mi'n ili'a far'o,

Kama fal'is al li'a'j pied'o'j.

— Ho sinjor'o! — murmur'et'is ŝi. — Vi, kiu port'as sur vi'a brust'o ni'a'n plej alt'a'n talisman'o'n, ĉu vi pov'as supoz'i, ke Fenici'an'o'j far'as i'o'n por vi'a mal'util'o?... Konsider'u nur... Se danĝer'o minac'us vi'n, aŭ se vi vol'us tromp'i vi'a'j'n mal'amik'o'j'n, ĉu tia hom'o ne est'us util'a?... Nur tio'n Fenici'an'o'j vol'is montr'i al vi en la templ'o...

La princ'o pens'is moment'o'n kaj lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Jes — dir'is li al si. — Se mi bezon'us ies ŝirm'o'n!... Sed ĉu Fenici'an'o'j pens'as, ke mi mem ne sufiĉ'os al mi?... En tia okaz'o ili elekt'us al si mal'bon'a'n protekt'ant'o'n.

— Sinjor'o — murmur'et'is Kama — ĉu vi ne sci'as, ke Ramzes Grand'a hav'is, krom si'a propr'a figur'o, ankoraŭ du ali'a'j'n por la mal'amik'o'j?... Tiu'j du reĝ'a'j ombr'o'j pere'is, kaj li viv'is...

— Fin'e, sufiĉ'e... — inter'romp'is la princ'o. — Por ke la popol'o'j de Azi'o sci'u, ke mi est'as favor'a por ili, mi destin'as, Kama, kvin talent'o'j'n por lud'o'j je la honor'o de Astoret, kaj mult'e'kost'a'n pokal'o'n por ŝi'a templ'o. Ankoraŭ hodiaŭ vi ricev'os ĉio'n.

Li adiaŭ'is la pastr'in'o'n per mov'o de l’ kap'o.

Kiam ŝi for'ir'is, nov'a flu'o de pens'o'j ek'reg'is li'n.

— Ver'e, ruz'a'j est'as Fenici'an'o'j. Se tiu ĉi mi'a viv'ant'a bild'o est'as hom'o, ili pov'as don'i li'n al mi kiel mult'valor'a'n donac'o'n, kaj mi far'us mirakl'o'j'n, kia'j'n oni ebl'e neniam vid'is en Egipto. La faraon'o loĝ'as en Memfis'o kaj sam'temp'e montr'as si'n en Teboj aŭ Tanis!... La faraon'o marŝ'as kun la arme'o Babilonon, Asiri'an'o'j tie'n kolekt'as la ĉef'a'j'n fort'o'j'n, kaj sam'temp'e la faraon'o kun ali'a arme'o pren'as Ninivon... Mi pens'as, ke Asiri'an'o'j est'us tre mir'ig'it'a'j per tia okaz'o...

Kaj re'e vek'iĝ'is en li surd'a mal'am'o al la potenc'a'j Azi'an'o'j, kaj re'e vid'is si'a'n triumf'a'n ĉar'o'n, tra'vetur'ant'a'n la batal'a'n kamp'o'n, plen'a'n de asiriaj kadavr'o'j, kaj korb'o'j'n da de'tranĉ'it'a'j man'o'j.

Nun la milit'o far'iĝ'is por li'a anim'o tiel neces'a, kiel la pan'o por la korp'o. Ne sol'e li pov'is per ĝi riĉ'ig'i Egipton, plen'ig'i la trezor'ej'o'n kaj akir'i etern'a'n glor'o'n, sed ankaŭ li pov'is sat'ig'i, ĝis nun sen'konsci'a'n, hodiaŭ potenc'e vek'it'a'n instinkt'o'n detru'i Asirion.

Ĝis kiam li ne vid'is ĉi tiu'j'n batal'ist'o'j'n kun dens'a'j barb'o'j, li ne pens'is pri ili. Sed hodiaŭ ili ĝen'is li'n. Mal'vast'e est'is al li kun ili en la mond'o, kaj iu dev'is ced'i: ili aŭ li.

Kia'n rol'o'n lud'is en la nun'a stat'o de li'a anim'o Hiram kaj Kama? — tio'n li ne kompren'is. Li sent'is nur, ke li dev'as hav'i milit'o'n kontraŭ Asirio, kiel migr'ant'a bird'o sent'as, ke en la monat'o Paĥono ĝi dev'as for'flug'i al la nord'o.

La pasi'o de la milit'o rapid'e ek'reg'is la princ'o'n. Li mal'pli parol'is, mal'pli oft'e rid'et'is, dum la festen'o'j sid'is medit'e, kaj sam'temp'e pli kaj pli oft'e pas'ig'is la temp'o'n kun la arme'o kaj aristokrat'ar'o. Vid'ant'e la favor'o'j'n, kiu'j'n la vic-reĝ'o verŝ'is sur tiu'j'n, kiu'j port'as arm'il'o'j'n, la nobel'a'j jun'ul'o'j, eĉ pli aĝ'a'j hom'o'j komenc'is si'n en'skrib'i en la regiment'o'j'n. Tio al'tir'is la atent'o'n de la sankt'a Mentezufis, kiu send'is al Herhor jen'a'n leter'o'n:

“De la al'ven'o de Asiri'an'o'j en la urb'o'n Pi-Bast la kron'princ'o est'as ekscit'it'a, kaj li'a kort'eg'o hav'as batal'em'a'j'n inklin'o'j'n. Ili trink'as kaj lud'as ost'o'j'n kiel antaŭ'e, sed ĉiu'j for'ĵet'is delikat'a'j'n vest'o'j'n kaj peruk'o'j'n kaj malgraŭ la terur'a varm'eg'o port'as soldat'a'j'n kuf'o'j'n kaj kamizol'o'j'n. Mi tim'as, ke tia arm'a pret'ec'o pov'as ofend'i la nobl'a'n Sargonon.”

Herhor tuj respond'is:

“Ne mal'util'as, ke ni'a vir'in'iĝ'int'a nobel'ul'ar'o ek'am'is la milit'a'j'n afer'o'j'n, en la temp'o kiam ven'is Asiri'an'o'j: ili hav'os pli bon'a'n opini'o'n pri ni. La plej nobl'a vic-reĝ'o, inspir'it'a kred'ebl'e de la di'o'j, diven'is, ke ĝust'e nun oni dev'as sonor'ig'i la glav'o'j'n, kiam ni hav'as ĉe ni la send'it'o'j'n de tiel batal'em'a popol'o.”

“Mi est'as cert'a, ke tiu ĉi brav'a kondut'o de ni'a jun'ul'ar'o ig'os Sargonon pri'pens'i kaj far'os li'n pli ced'em'a en la traktat'o.”

La unu'a'n foj'o'n, de kiam ekzist'is Egipto, jun'a princ'o tromp'is la vigl'ec'o'n de la pastr'o'j... Ver'dir'e, star'is post li Fenici'an'o'j kaj la ŝtel'it'a de ili sekret'o pri la traktat'o kun Asirio, kio'n la pastr'o'j tut'e ne suspekt'is.

Fin'e, la plej bon'a mask'o por la kron'princ'o antaŭ la suspekt'em'a'j alt'rang'ul'o'j est'is la mov'iĝ'em'o de li'a karakter'o. Ĉiu'j memor'is, kiel facil'e en la pas'int'a jar'o li ĵet'is si'n de la manovr'o'j apud Pi-Bailos en la kviet'a'n bien'o'n de Sara, kaj kiel en la last'a temp'o li flam'iĝ'is vic'e al festen'o'j, administr'a'j okup'o'j, pi'ec'o, por fin'e re'ven'i al la festen'o'j. Kaj tial neni'u, ekster Tutmozis, kred'us, ke la ŝanĝ'iĝ'em'a jun'ul'o hav'as i'a'n plan'o'n, i'a'n cel'o'n, kiu'n li pen'os ating'i kun ne'venk'ebl'a obstin'o.

Ĉi tiu'n foj'o'n oni ne bezon'is long'e atend'i pruv'o'j'n de l’ ŝanĝ'iĝ'em'o de la gust'o'j de Ramzes.

En Pi-Bast'o'n, malgraŭ la varm'eg'o, ven'is Sara kun la tut'a kort'eg'o kaj fil'o. Ŝi est'is iom pal'a, la infan'o iom mal'san'et'a aŭ lac'a, sed ambaŭ hav'is tre bel'a'n aspekt'o'n.

La princ'o est'is rav'it'a. En la plej bel'a part'o de la palac'a ĝarden'o li elekt'is por Sara dom'o'n kaj preskaŭ tut'a'j'n tag'o'j'n sid'is ĉe la lul'il'o de si'a fil'o.

La festen'o'j, manovr'o'j kaj mal'ĝoj'a'j medit'o'j de Ramzes est'is met'it'a'j flank'e'n; la sinjor'o'j de li'a sekv'ant'ar'o dev'is trink'i kaj amuz'iĝ'i sol'a'j, ili baldaŭ de'met'is la glav'o'j'n kaj sur'met'is plej elegant'a'j'n vest'o'j'n. La ŝanĝ'o de la kostum'o est'is por ili tiom pli neces'a, ke la princ'o po kelk'e da ili konduk'ad'is en la loĝ'ej'o'n de Sara, por montr'i al ili si'a'n infan'o'n; si'a'n fil'o'n...

— Rigard'u, Tutmozis — dir'is li foj'e al la favor'at'o — kiel bel'a infan'o; ver'a roz'a foli'et'o, kaj el tio dev'as iam el'kresk'i hom'o, el tia neni'o!... Ĉi tiu roz'a bird'id'o iam paŝ'os, parol'os, eĉ lern'os la saĝ'o'n en la pastr'a'j lern'ej'o'j...

— Ĉu vi vid'as li'a'j'n man'et'o'j'n, Tutmozis?... — kri'is la rav'it'a Ramzes. — Ek'memor'u bon'e ĉi tiu'j'n delikat'a'j'n man'et'o'j'n, por rakont'i pri ili iam, kiam mi donac'as al li regiment'o'n kaj ordon'os port'i post mi mi'a'n hak'il'o'n. Kaj tio est'as mi'a fil'o, mi'a propr'a fil'o!...

Ne est'as mir'ig'e, ke kiam tiel parol'is la sinjor'o, li'a'j kort'eg'an'o'j ĉagren'iĝ'is, ke ili ne pov'as far'iĝ'i vart'ist'in'o'j, eĉ nutr'ist'in'o'j de la infan'o, kiu hav'is neni'a'j'n dinasti'a'j'n rajt'o'j'n, est'is tamen la unu'a fil'o de la est'ont'a faraon'o.

Sed tiu ĉi idili'o tre baldaŭ fin'iĝ'is, ĉar ĝi ne est'is dezir'ind'a por Fenici'an'o'j.

Foj'e la nobl'a Hiram ven'is en la palac'o'n kun grand'a sekv'ant'ar'o de komerc'ist'o'j, sklav'o'j kaj mal'riĉ'a'j Egipt'an'o'j, al kiu'j li don'ad'is la almoz'o'n, kaj halt'int'e antaŭ la princ'o, dir'is:

— Favor'a ni'a sinjor'o! Por don'i pruv'o'n, ke vi'a kor'o est'as mal'ferm'it'a ankaŭ por ni, Azi'an'o'j, vi donac'is al ni kvin talent'o'j'n, por aranĝ'i lud'o'j'n je la honor'o de Astarte. Vi'a vol'o est'as plen'um'it'a; ni prepar'is la lud'o'j'n, kaj nun ni ven'as pet'eg'i vi'n, ke vi bon'vol'u honor'i ili'n per vi'a ĉe'est'o.

Parol'ant'e tio'n ĉi la griz'har'a tir'a princ'o ek'genu'is antaŭ Ramzes kaj sur or'a plad'o don'is al li or'a'n ŝlos'il'o'n de la loĝi'o en la cirk'o. Ramzes volont'e akcept'is la invit'o'n, kaj la sankt'a'j pastr'o'j Mefres kaj Mentezufis tut'e ne opon'is, ke la princ'o part'o'pren'u en la solen'o por la honor'o de Astarte.

— Antaŭ ĉio Astarte — dir'is la nobl'a Mefres al Mentezufis — sam'e kiel la ĥaldea Istar, est'as ni'a Izid'o. Du'e, se ni permes'is al Azi'an'o'j konstru'i templ'o'n sur ni'a ter'o, dec'as de temp'o al temp'o est'i ĝentil'a al ili'a'j di'o'j.

— Ni eĉ hav'as la dev'o'n far'i mal'grand'a'n ĝentil'aĵ'o'n al Fenici'an'o'j post ni'a traktat'o kun Asirio!... — inter'met'is rid'ant'e la nobl'a Mentezufis.

Je la kvar'a hor'o post la tag'mez'o la princ'o kun la nomarĥ'o kaj ĉef'a'j oficir'o'j ir'is en la cirk'o'n, kiu est'is konstru'it'a en la ĝarden'o de Astarte. Tio est'is rond'a lok'o, ĉirkaŭ'it'a de bar'il'o alt'a kiel du hom'o'j, kaj ĉe la bar'il'o est'is mult'e da seĝ'o'j kaj benk'o'j, amfiteatr'e met'it'a'j. La konstru'aĵ'o ne posed'is tegment'o'n; sed super la loĝi'o'j est'is pend'ig'it'a'j divers'kolor'a'j tuk'o'j, kvazaŭ papili'a'j flug'il'o'j, kiu'j'n oni sur'verŝ'is per parfum'a akv'o kaj mov'is por mal'varm'ig'i la aer'o'n.

Kiam la vic-reĝ'o aper'is en la loĝi'o, Azi'an'o'j kaj Egipt'an'o'j, kolekt'iĝ'int'a'j en la cirk'o, akcept'is li'n per laŭt'a aklam'o. Post'e la spektakl'o komenc'iĝ'is per procesi'o de muzik'ist'o'j, kant'ist'o'j kaj danc'ist'in'o'j.

La princ'o rigard'is ĉirkaŭ si. Li hav'is ĉe la dekstr'a flank'o la loĝi'o'n de Hiram kaj de la plej eminent'a'j Fenici'an'o'j, mal'dekstr'e la loĝi'o'n de la feniciaj pastr'o'j kaj pastr'in'o'j, inter kiu'j Kama, okup'ant'a unu el la antaŭ'a'j seĝ'o'j, al'tir'is al si la atent'o'n per si'a riĉ'a vest'o kaj bel'ec'o. Ŝi hav'is diafan'a'n vest'o'n, ornam'it'a'n per divers'kolor'a'j brod'aĵ'o'j, or'a'j'n bracelet'o'j'n sur la brak'o'j kaj krur'o'j, kaj sur la kap'o ruband'o'n kun lotus'a flor'o, art'e far'it'a'n el mult'e'kost'a'j ŝton'o'j.

Kama kun la kun'ul'o'j respekt'e salut'is la princ'o'n kaj si'n turn'is al la mal'dekstr'a loĝi'o. Ŝi komenc'is viv'a'n inter'parol'ad'o'n kun fremd'ul'o de bel'a kresk'o kaj kun griz'iĝ'ant'a'j har'o'j. La fremd'ul'o kaj li'a'j kun'ul'o'j hav'is la barb'o'j'n kaj har'o'j'n, plekt'it'a'j'n en mal'grand'a'j'n har'lig'o'j'n.

Ramzes, kiu ven'is en la cirk'o'n preskaŭ rekt'e de si'a fil'o, est'is bon'humor'a. Sed kiam li ek'vid'is, ke Kama parol'as kun iu fremd'ul'o, for'las'is li'n la gaj'ec'o.

— Ĉu vi ne sci'as — demand'is li Tutmozison — kiu est'as la grand'ul'o, kiu'n am'ind'um'as la pastr'in'o?...

— Tio est'as ĝust'e la fam'a babilona pilgrim'o, la nobl'a Sargon.

— Li ja est'as mal'jun'ul'o! — dir'is la princ'o.

— Sen'dub'e li est'as pli mal'jun'a ol ni ambaŭ, sed li est'as bel'a hom'o.

— Ĉu tia barbar'o pov'as est'i bel'a!... — indign'is la princ'o. — Mi est'as cert'a, ke li odor'as seb'o'n...

Ambaŭ ek'silent'is: la princ'o de koler'o, Tutmozis de tim'o, ke li kuraĝ'is laŭd'i hom'o'n, kiu ne plaĉ'is al li'a sinjor'o.

Dum'e en la aren'o spektakl'o sekv'is spektakl'o'n. Aper'is unu'j post ali'a'j: gimnastik'ist'o'j, dres'ist'o'j de serpent'o'j, danc'ist'o'j, ĵongl'ist'o'j kaj arleken'o'j; ĉiu'j'n akcept'is la publik'o per laŭt'a'j kri'o'j.

Sed la vic'reĝ'o est'is mal'gaj'a. En li'a anim'o re'vek'iĝ'is la pasi'o'j, dorm'ig'it'a'j por unu moment'o: mal'am'o al Asiri'an'o'j kaj ĵaluz'o pro Kama.

“Kiel pov'as ĉi tiu vir'in'o — pens'is li — am'ind'um'i tiu'n ĉi mal'jun'a'n hom'o'n, kiu hav'as vizaĝ'o'n de l’ kolor'o de tan'it'a haŭt'o, nigr'a'j'n mal'trankvil'a'j'n okul'o'j'n kaj barb'o'n de kapr'o?...”

Nur unu foj'o'n la princ'o turn'is pli viv'a'n atent'o'n al la aren'o.

En'ir'is kelk'e da nud'a'j Ĥalde'an'o'j. La plej aĝ'a met'is en la ter'o'n tri mal'long'a'j'n lanc'o'j'n, la pint'o'j'n supr'e'n, kaj per mov'o'j de l’ man'o'j dorm'ig'is la plej jun'a'n. Post'e la ali'a'j pren'is li'n sur la man'o'j'n kaj met'is sur la lanc'o'j'n tiel, ke unu sub'ten'is li'a'n kap'o'n, du'a la dors'o'n, tri'a la pied'o'j'n.

La dorm'ant'a est'is rigid'a, kvazaŭ lign'o. Tiam la mal'jun'ul'o far'is super li ankoraŭ kelk'e da mov'o'j per la man'o'j kaj el'tir'is la lanc'o'n, sub'ten'ant'a'n la pied'o'j'n. Post moment'o li el'tir'is tiu'n, sur kiu kuŝ'is la dors'o, fin'e for'puŝ'is la last'a'n, sur kiu est'is apog'it'a la kap'o.

Kaj en klar'a tag'o, antaŭ kelk'e da mil'o'j da ĉe'est'ant'o'j la dorm'ant'a Ĥalde'an'o, sen iu ajn apog'o, ek'pend'is horizontal'e en la aer'o, kelk'e da metr'o'j super la ter'o. Fin'e la mal'jun'ul'o puŝ'is li'n ter'e'n kaj vek'is.

En la cirk'o ek'reg'is mir'eg'o. Neni'u kuraĝ'is kri'i aŭ aplaŭd'i. Nur el kelk'a'j loĝi'o'j oni ĵet'is flor'o'j'n.

Ramzes ankaŭ mir'is. Li klin'is si'n al la loĝi'o de Hiram kaj murmur'et'is al la mal'jun'a princ'o:

— Ankaŭ tiu'n ĉi mirakl'o'n vi pov'us far'i en la templ'o de Astarte?

— Mi ne kon'as ĉiu'j'n mister'o'j'n de ni'a'j templ'o'j, — respond'is li konfuz'it'a — sed mi sci'as, ke Ĥalde'an'o'j est'as tre lert'a'j...

— Tamen ni ĉiu'j vid'is, ke la jun'ul'o pend'is en la aer'o.

— Se oni ne ĵet'is sur ni'n sorĉ'o'n — dir'is Hiram kaj perd'is si'a'n bon'a'n humor'o'n.

Post mal'long'a inter'akt'o, dum kiu'j en la loĝi'o'j'n de la alt'rang'ul'o'j oni dis'port'is freŝ'a'j'n flor'o'j'n, mal'varm'a'n vin'o'n kaj kuk'o'j'n, komenc'iĝ'is la ĉef'a part'o de la spektakl'o, la batal'o de la bov'o'j.

Ĉe la son'o'j de trumpet'o'j, tambur'o'j kaj flut'o'j oni en'konduk'is en la aren'o'n fortik'a'n bov'o'n, kun tuk'o sur la kap'o, por ke li vid'u neni'o'n. Post'e en'kur'is kelk'e da nud'a'j hom'o'j, arm'it'a'j per lanc'o'j kaj unu kun mal'long'a glav'o.

La princ'o don'is sign'o'n. La konduk'ant'o'j for'kur'is, kaj unu el la arm'it'a'j de'ŝir'is de l’ bov'o la tuk'o'n. La best'o kelk'e da moment'o'j star'is kvazaŭ surd'ig'it'a, post'e li komenc'is persekut'i la lanc'ist'o'j'n, kiu'j incit'is li'n per pik'ad'o.

Ĉi tiu van'a batal'o daŭr'is dek'kelk'o'n da minut'o'j; la hom'o'j turment'is la bov'o'n, kiu ŝaŭm'ant'e kaj sang'ant'e star'iĝ'is sur la post'a'j pied'o'j kaj persekut'is sur la tut'a aren'o la mal'amik'o'j'n, sed neniu'n pov'is kapt'i.

La princ'o enu'ant'e, anstataŭ la aren'o'n rigard'is la loĝi'o'n de la feniciaj pastr'o'j. Kaj li vid'is, ke Kama, proksim'iĝ'int'e al Sargon, viv'e parol'is kun li. La Asiri'an'o manĝ'is ŝi'n per la rigard'o, kaj ŝi rid'ant'a kaj hont'ant'a jen murmur'et'is al li, si'n klin'ant'e tiel, ke ŝi'a'j har'o'j miks'iĝ'is kun la har'eg'o'j de la barbar'o, jen si'n de'turn'is de li, ŝajn'ig'ant'e koler'o'n.

Ramzes sent'is dolor'o'n en la kor'o. La unu'a'n foj'o'n okaz'is al li, ke vir'in'o antaŭ li don'is si'a'n prefer'o'n al ali'a vir'o. Kaj preskaŭ al mal'jun'ul'o, al Asiri'an'o!...

Dum'e inter la publik'o ek'son'is murmur'o. Sur la aren'o la hom'o, arm'it'a per glav'o, ordon'is, ke oni lig'u li'a'n mal'dekstr'a'n man'o'n al la brust'o, la ali'a'j prepar'is si'a'j'n lanc'o'j'n, kaj oni en'konduk'is ali'a'n bov'o'n.

Kiam unu el la arm'it'a'j vir'o'j de'ŝir'is la tuk'o'n de li'a'j okul'o'j, la bov'o si'n turn'is kaj ĉirkaŭ'rigard'is, kvazaŭ vol'ant'e kalkul'i la kontraŭ'ul'o'j'n. Post'e li mal'lev'is la kap'o'n kaj de sub la palpebr'o'j observ'is la mov'o'j'n de la atak'ant'o'j.

En la komenc'o la lanc'ist'o'j si'n'gard'e ŝtel'ir'is de la flank'o'j por li'n pik'i. Sed kiam la best'o star'is ĉiam sen'mov'a, ili kuraĝ'iĝ'is kaj komenc'is preter'kur'i antaŭ li'a'j okul'o'j, pli kaj pli proksim'e.

La bov'o ankoraŭ pli mal'lev'is la kap'o'n, sed li star'is kvazaŭ en'ig'it'a en la ter'o'n. La publik'o komenc'is rid'i, sed subit'e ĝi'a ĝoj'o ali'iĝ'is en kri'o'n de terur'o. La bov'o elekt'is moment'o'n, salt'is antaŭ'e'n, traf'is la lanc'ist'o'n kaj per unu bat'o de la korn'o'j ĵet'is li'n supr'e'n.

La hom'o fal'is ter'e'n kun frakas'it'a'j pied'o'j, kaj la bov'o ek'galop'is en la ali'a'n part'o'n de la aren'o kaj re'e halt'is en defend'a si'n'ten'ad'o.

La lanc'ist'o'j ĉirkaŭ'is li'n kaj komenc'is incit'i, dum'e en'kur'is cirk'a'j serv'ist'o'j por lev'i la vund'it'a'n, kiu ĝem'is. La bov'o, malgraŭ du'obl'ig'it'a'j pik'o'j de la lanc'o'j, star'is sen'mov'e; sed kiam la tri serv'ist'o'j pren'is sur la ŝultr'o'j'n la sven'int'a'n lanc'ist'o'n, kiel uragan'o li ĵet'is si'n sur la grup'o'n, renvers'is ili'n kaj komenc'is terur'e pied'bat'i.

Tumult'o ek'reg'is inter la publik'o: la vir'in'o'j plor'is, la vir'o'j insult'is kaj ĵet'is sur la bov'o'n ĉio'n, kio'n ili hav'is en la man'o'j. Sur la aren'o'n komenc'is fal'i baston'o'j, tranĉ'il'o'j, eĉ tabul'o'j de l’ benk'o'j.

Tiam al'kur'is al la furioz'a best'o la hom'o kun la glav'o. Sed la lanc'ist'o'j perd'is la kap'o'n kaj ne sufiĉ'e li'n help'is, la bov'o do renvers'is li'n kaj komenc'is persekut'i la ali'a'j'n.

Afer'o vid'at'a neniam ĝis nun en la cirk'o'j: sur la aren'o kuŝ'is kvin hom'o'j, la ali'a'j for'kur'is de la best'o, kaj la publik'o kri'eg'is de koler'o aŭ terur'o.

Subit'e, ĉio ek'silent'is, la spektator'o'j lev'iĝ'is kaj si'n klin'is el si'a'j lok'o'j, la terur'it'a Hiram pal'iĝ'is kaj dis'etend'is la man'o'j'n... Sur la aren'o'n, el la loĝi'o de la alt'rang'ul'o'j, el'salt'is du: la princ'o Ramzes kun lev'it'a glav'o kaj Sargon kun mal'long'a hak'il'o.

La bov'o, kun mal'lev'it'a kap'o kaj etend'it'a vost'o, kur'is ĉirkaŭ la aren'o, en nub'o de polv'o. Li kur'is rekt'e al la princ'o. Sed kvazaŭ for'puŝ'it'a de la majest'o de la reĝ'a infan'o, li preter'pas'is Ramzeson, si'n ĵet'is sur Sargonon kaj... fal'is sur la lok'o. La lert'a kaj gigant'e fort'a Asiri'an'o fal'ig'is li'n per unu bat'o de la hak'il'o inter la okul'o'j'n.

La publik'o kri'eg'is de l’ ĝoj'o kaj komenc'is ŝut'i flor'o'j'n sur Sargonon kaj sur li'a'n ofer'o'n. Ramzes kun la lev'it'a glav'o star'is mir'ig'it'a koler'a, rigard'ant'e, kiel Kama el'ŝir'is flor'o'j'n de si'a'j najbar'o'j por ĵet'i ili'n sur la Asiri'an'o'n.

Sargon indiferent'e akcept'is la sign'o'j'n de la admir'o de l’ publik'o. Li tuŝ'eg'is la bov'o'n per la man'o por konvink'iĝ'i, ĉu li viv'as ankoraŭ, kaj post'e proksim'iĝ'is kelk'e da paŝ'o'j al la princ'o, dir'is i'o'n en si'a lingv'o kaj salut'is li'n kun mem'estim'o de grand'a sinjor'o.

Sang'a nebul'o pas'is antaŭ la okul'o'j de Ramzes: li volont'e tra'pik'us per si'a glav'o la brust'o'n de la venk'int'o. Sed li ek'reg'is si'n, pens'is moment'o'n kaj, de'met'int'e de si'a kol'o or'a'n ĉen'o'n, don'is ĝi'n al Sargon.

La Asiri'an'o re'e si'n klin'is, kis'is la ĉen'o'n kaj met'is ĝi'n sur si'a'n kol'o'n. La princ'o, kun ruĝ'a'j kaj blu'a'j makul'o'j sur la vizaĝ'o, si'n direkt'is al la pord'et'o, tra kiu en'ir'ad'is sur la aren'o'n la aktor'o'j, kaj profund'e humil'ig'it'a, for'las'is la cirk'o'n, aplaŭd'at'a de la publik'o.

Ĉapitr'o IX

Est'is jam la monat'o Tot (fin'o de juni'o, komenc'o de juli'o). En la urb'o Pi-Bast kaj ĝi'a'j ĉirkaŭ'aĵ'o'j komenc'is mal'grand'iĝ'i la al'flu'o de la popol'o pro la varm'eg'o. Sed en la kort'eg'o de Ramzes oni sen'inter'romp'e amuz'iĝ'is kaj parol'is pri la okaz'o en la cirk'o.

La kort'eg'an'o'j laŭd'is la kuraĝ'o'n de l’ princ'o, la mal'lert'ul'o'j admir'is la fort'o'n de Sargon, la pastr'o'j kun serioz'a'j mien'o'j murmur'et'is, ke tamen la kron'princ'o ne dev'us si'n miks'i en la batal'o'n kontraŭ la bov'o'j. Por tio ekzist'as ali'a'j hom'o'j, pag'at'a'j kaj tut'e ne ĝu'ant'a'j publik'a'n estim'o'n.

Ramzes aŭ ne aŭd'is la divers'a'j'n opini'o'j'n, aŭ ne atent'is ili'n. En li'a memor'o fiks'iĝ'is du epizod'o'j de la batal'o: la Asiri'an'o for'ŝir'is de li la venk'o'n super la bov'o kaj am'ind'um'is Kaman, kiu tre favor'e akcept'is li'a'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n.

Ĉar ne konven'is ven'ig'i al si la fenici'an pastr'in'o'n, Ramzes do foj'e send'is al ŝi leter'o'n, en kiu li sci'ig'is, ke li vol'as vid'i ŝi'n kaj demand'is, kiam ŝi li'n akcept'os. Per la sam'a send'it'o Kama respond'is, ke ŝi atend'os li'n vesper'e.

Apenaŭ aper'is la stel'o'j, la princ'o el'glit'is el si'a palac'o en plej grand'a sekret'o (laŭ li'a opini'o) kaj ir'is al Kama.

La ĝarden'o de Astarte est'is preskaŭ mal'plen'a, precip'e ĉirkaŭ la dom'o de l’ pastr'in'o. La dom'o est'is silent'a kaj brul'is en ĝi apenaŭ kelk'e da lum'o'j.

Kiam la princ'o ne'kuraĝ'e ek'frap'is, la pastr'in'o mem mal'ferm'is al li. En la mal'lum'a vestibl'o ŝi kis'is li'a'j'n man'o'j'n, murmur'et'ant'e, ke ŝi est'us mort'int'a, se li tiam en la cirk'o est'us vund'it'a de la furioz'a best'o.

— Sed nun vi dev'as est'i trankvil'a, de l’ moment'o kiam sav'is mi'n vi'a am'ant'o...

Kiam ili en'ir'is en lum'ig'it'a'n ĉambr'o'n, la princ'o rimark'is, ke Kama plor'as.

— Kio'n tio signif'as? — demand'is li.

— De'turn'is si'n de mi la kor'o de mi'a estr'o — dir'is ŝi. — Kaj ebl'e prav'e...

La kron'princ'o komenc'is mal'dolĉ'e rid'i.

— Vi do jam est'as li'a am'at'in'o, aŭ nur est'as far'iĝ'ont'a, vi sankt'a fil'in'o?...

— Am'at'in'o?... Neniam!... Sed mi pov'as far'iĝ'i edz'in'o de tiu terur'a hom'o.

Ramzes salt'e lev'iĝ'is de la seĝ'o.

— Ĉu mi dorm'as?... — ek'kri'is li — aŭ ĉu Set ĵet'is sur mi'n mal'ben'o'n?... Vi, pastr'in'o, kiu gard'as la fajr'o'n ĉe la altar'o de Astarte kaj sub tim'o de mort'o dev'as rest'i virg'a, vi edz'in'iĝ'as?... Ver'e la fenicia mensog'em'o est'as pli mal'bon'a, ol oni rakont'as!...

— Aŭskult'u mi'n, sinjor'o — respond'is ŝi, viŝ'ant'e la larm'o'j'n — kaj kondamn'u, se mi tio'n merit'as. Sargon vol'as mi'n pren'i kiel edz'in'o'n kiel unu'a'n edz'in'o'n. Laŭ ni'a regul'ar'o, pastr'in'o en tre escept'a'j okaz'o'j pov'as far'iĝ'i edz'in'o, sed nur de vir'o de reĝ'a sang'o. Sargon est'as bo'parenc'o de la reĝ'o Assar...

— Kaj vi edz'in'iĝ'os kun li?...

— Se la plej alt'a konsil'ant'ar'o de l’ tir'a'j pastr'o'j ordon'os al mi, kio'n mi pov'os far'i?... — respond'is ŝi, re'e dron'ant'e en larm'o'j.

— Kaj per kio Sargon pov'as interes'i ĉi tiu'n konsil'ant'ar'o'n? — demand'is Ramzes.

— Ŝajn'as, ke li ĝi'n tre interes'as — respond'is ŝi kun sopir'o. — Fenicion, oni dir'as, Asiri'an'o'j est'as pren'ont'a'j, kaj Sargon est'os ili'a satrap'o...

— Vi frenez'iĝ'is, — ek'kri'is la princ'o.

— Mi dir'as, kio'n mi sci'as. En ni'a templ'o jam du'a'n foj'o'n komenc'iĝ'as preĝ'o'j, por de'turn'i de Fenicio la mal'feliĉ'o'n... La unu'a'n foj'o'n ni preĝ'is antaŭ vi'a al'ven'o al ni, sinjor'o...

— Kial re'e nun?...

— Ĉar antaŭ kelk'e da tag'o'j, oni dir'as, ven'is Egipton ĥaldea pastr'o Istubar kun leter'o'j; en kiu'j la reĝ'o Assar nom'as Sargonon si'a ambasador'o kaj rajt'ig'it'o por traktat'o pri aneks'o de Fenicio.

— Sed mi... — inter'romp'is la princ'o.

Li vol'is dir'i: “Mi sci'as neni'o'n”, sed li halt'is. Li komenc'is rid'i kaj respond'is:

— Kama, mi ĵur'as al vi je la honor'o de mi'a patr'o, ke Asirio ne pren'os Fenicion. Ĉu tio sufiĉ'as?

— Ho sinjor'o!... sinjor'o!... — ek'kri'is ŝi, fal'ant'e al li'a'j pied'o'j.

— Nun mi esper'as, ke vi ne far'iĝ'os edz'in'o de ĉi tiu vulgar'ul'o?

— Oh!... — dir'is ŝi si'n sku'ant'e de abomen'o. — Ĉu vi pov'as demand'i?

— Kaj vi est'os mi'a... — murmur'et'is la princ'o.

— Vi do vol'as mi'a'n mort'o'n?... — respond'is ŝi terur'it'a. — Se vi tio'n dezir'as, mi est'as pret'a...

— Mi vol'as, ke vi viv'u... — murmur'et'is la pasi'a princ'o — ke vi viv'u, aparten'ant'e al mi.

— Tio ne est'as ebl'a...

— Kaj la plej alt'a konsil'ant'ar'o de la tir'a'j pastr'o'j?...

— Ĝi pov'as nur edz'in'ig'i mi'n...

— Vi ja en'ir'os en mi'a'n dom'o'n.

— Se mi en'ir'os tie'n ne kiel vi'a edz'in'o, mi mort'os... Sed mi est'as pret'a... eĉ ne vid'i la morgaŭ'a'n sun'o'n...

— Est'u trankvil'a — respond'is serioz'e la princ'o. — Sen'danĝer'a est'as tiu, kiu akir'is mi'a'n favor'o'n.

Kama re'e ek'genu'is antaŭ li.

— Kiel tio pov'as far'iĝ'i? — demand'is ŝi, kun'met'ant'e la man'o'j'n.

Ramzes est'is tiel ekscit'it'a, ke li jam forges'is pri si'a rang'o kaj pri si'a'j dev'o'j, ke li est'is pret'a promes'i al la pastr'in'o edz'iĝ'o'n. Mal'help'is li'n ne la prudent'o, sed ia sekret'a instinkt'o.

— Kiel tio est'as ebl'a?... Kiel tio est'as ebl'a?... — murmur'et'is Kama, manĝ'eg'ant'e li'n per la okul'o'j kaj kis'ant'e li'a'j'n pied'o'j'n.

La princ'o lev'is ŝi'n, sid'iĝ'is mal'proksim'e de ŝi kaj respond'is kun rid'et'o:

— Kiel tio est'as ebl'a?... Mi tuj klar'ig'os al vi. Mi'a last'a profesor'o, antaŭ kiam mi far'iĝ'is plen'aĝ'a, est'is mal'jun'a pastr'o, kiu kon'is mult'a'j'n strang'a'j'n histori'o'j'n el la viv'o de l’ di'o'j, reĝ'o'j, pastr'o'j, eĉ de la simpl'a'j ofic'ist'o'j kaj kamp'ar'an'o'j. Ĉi tiu mal'jun'ul'o, fam'a per si'a pi'ec'o kaj mirakl'o'j, mi ne sci'as kial, ekstrem'e ne am'is la vir'in'o'j'n, eĉ tim'is ili'n. Kaj tial plej oft'e li pri'skrib'is la vir'in'a'n tromp'em'o'n kaj foj'e por pruv'i, kia'n pov'o'n vi hav'as super la vir'a gent'o, li rakont'is al mi sekv'ant'a'n histori'o'n:

Jun'a kaj mal'riĉ'a skrib'ist'o, ne hav'ant'a en la sak'o eĉ kupr'a'n utenon, sed nur horde'a'n plat'a'n kuk'o'n, migr'is el Teboj en Mal'supr'a'n Egipton por trov'i okup'o'n. Oni dir'is al li, ke en ĉi tiu part'o de l’ regn'o loĝ'as la plej riĉ'a'j sinjor'o'j kaj komerc'ist'o'j, kaj se li'n favor'os la sort'o, li pov'as trov'i ofic'o'n, kiu riĉ'ig'os li'n.

Li ir'is sur la bord'o de Nil'o (li ne hav'is mon'o'n por pag'i lok'o'n sur la ŝip'o) kaj pens'is:

— Kiel ne antaŭ'zorg'em'a'j est'as la hom'o'j, kiu'j hered'int'e de si'a'j patr'o'j unu talent'o'n, du, eĉ dek talent'o'j'n, ne pli'grand'ig'as la trezor'o'n per komerc'ad'o aŭ prunt'ad'o por procent'o'j, sed mal'ŝpar'as si'a'n riĉ'aĵ'o'n oni ne sci'as por kio? Mi, se mi hav'us unu draĥm'o'n... unu draĥm'o est'as tro mal'mult'e... sed se mi hav'us unu talent'o'n, aŭ pli bon'e pec'o'n da ter'o, mi pli'grand'ig'us ĝi'n ĉiu'jar'e, kaj ĉe la fin'o de mi'a viv'o mi est'us tiel riĉ'a, kiel la plej riĉ'a nomarĥ'o.

— Sed kio'n far'i?... — dir'is li kun sopir'o. — La di'o'j, oni vid'as, protekt'as nur la mal'saĝ'ul'o'j'n, kaj mi'n la saĝ'o plen'ig'as de la peruk'o ĝis la nud'a'j kalkan'o'j. Kaj se en mi'a kor'o kaŝ'iĝ'as grajn'o de mal'saĝ'o, ĝi est'as la jen'a: ver'e mi ne sci'us mal'ŝpar'i la riĉ'aĵ'o'n, mi eĉ ne sci'us, kiel entrepren'i tiel sen'di'a'n far'o'n?

Tiel medit'ant'e, la mal'riĉ'a skrib'ist'o preter'pas'is dom'o'n, antaŭ kiu sid'is hom'o ne jun'a, ne mal'jun'a, kun tre penetr'em'a rigard'o, kiu ating'is ĝis la fund'o de l’ kor'o. La skrib'ist'o, saĝ'a kiel cikoni'o, tuj kompren'is, ke tio dev'as est'i iu di'o, kaj salut'int'e li'n dir'is:

— Mi salut'as vi'n, respekt'ind'a posed'ant'o de ĉi tiu dom'o, kaj mi mal'ĝoj'as, ke mi ne hav'as vin'o'n nek viand'o'n kaj ne pov'as divid'i ili'n kun vi, por montr'i al vi, ke mi respekt'as vi'n kaj ke ĉio, kio'n mi posed'as, aparten'as al vi.

La ĝentil'ec'o de la jun'a skrib'ist'o plaĉ'is al Amon, ĉar tio est'is li en hom'a figur'o. Rigard'ant'e li'n, li demand'is:

— Pri kio vi pens'is, ir'ant'e ĉi tie'n? Ĉar mi vid'as la saĝ'o'n sur vi'a frunt'o, kaj mi aparten'as al la nombr'o de tiu'j, kiu'j kolekt'as la vort'o'j'n de l’ ver'o, kiel la perdrik'o tritik'o'n.

La skrib'ist'o ek'sopir'is.

— Mi pens'is — dir'is li — pri mi'a mizer'o kaj pri la sen'prudent'a'j riĉ'ul'o'j; kiu'j, oni ne sci'as por kio kaj kiel, mal'ŝpar'as riĉ'aĵ'o'j'n.

— Kaj vi ne mal'ŝpar'us? — demand'is la di'o, konserv'ant'e la hom'a'n figur'o'n.

— Ek'rigard'u mi'n, sinjor'o — dir'is la skrib'ist'o. — Mi hav'as tru'plen'a'j'n ĉifon'o'j'n kaj mi perd'is la sandal'o'j'n sur la voj'o, sed la papirus'o'n kaj ink'uj'o'n mi ĉiam port'as kun mi, kiel la propr'a'n kor'o'n. Ĉar lev'iĝ'ant'e kaj kuŝ'iĝ'ant'e, mi ripet'as, ke pli bon'a est'as mal'riĉ'a saĝ'o, ol riĉ'a mal'saĝ'o.

Se do mi est'as tia, se mi pov'as esprim'i mi'a'j'n pens'o'j'n per du skrib'manier'o'j kaj far'i plej mal'simpl'a'n kalkul'o'n, se mi kon'as ĉiu'j'n kresk'aĵ'o'j'n kaj ĉiu'j'n best'o'j'n, kiu'j ajn est'as sub la ĉiel'o, ĉu vi pov'as supoz'i, ke mi, kiu posed'as tia'n saĝ'o'n, est'us kapabl'a mal'ŝpar'i riĉ'aĵ'o'n?

La di'o ek'medit'is kaj dir'is:

— Vi'a elokvent'ec'o flu'as rapid'e, kiel Nil'o apud Memfis'o, sed se efektiv'e vi est'as tiel saĝ'a, skrib'u al mi du'manier'e: Amon.

La skrib'ist'o pren'is ink'uj'o'n kaj penik'o'n kaj en daŭr'o de ne'long'a temp'o skrib'is du'manier'e: Amon, kaj tiel klar'e, ke eĉ mut'a'j kre'aĵ'o'j halt'ad'is, por honor'i la sinjor'o'n.

La di'o est'is kontent'a kaj al'don'is:

— Se vi est'as sam'e lert'a en la kalkul'o'j, kiel en la skrib'ad'o, far'u kalkul'o'n en sekv'ant'a komerc'a afer'o: se por unu perdrik'o oni don'as al mi kvar kok'in'a'j'n ov'o'j'n, kiom da kok'in'a'j ov'o'j oni dev'as don'i al mi por sep perdrik'o'j?

La skrib'ist'o kolekt'is ŝton'et'o'j'n, met'is ili'n divers'manier'e kaj antaŭ la sub'ir'o de l’ sun'o respond'is, ke sep perdrik'o'j valor'as du'dek ok kok'in'a'j'n ov'o'j'n.

La ĉio'pov'a Amon ek'rid'et'is, ke li vid'as antaŭ si tiel ekster'ordinar'a'n saĝ'ul'o'n kaj dir'is:

— Mi vid'as, ke vi parol'is ver'o'n pri vi'a saĝ'o. Se vi montr'os vi'n sam'e persist'a en la virt'o, mi far'os, ke vi est'os feliĉ'a ĝis la fin'o de l’ viv'o, kaj post la mort'o vi'a'j fil'o'j met'os vi'a'n ombr'o'n en bel'a'n tomb'o'n. Kaj nun dir'u al mi: kia'n riĉ'aĵ'o'n vi dezir'as, kiu'n vi ne sol'e ne mal'ŝpar'os, sed eĉ pli'grand'ig'os?

La skrib'ist'o fal'is al la pied'o'j de l’ kompat'em'a di'o kaj respond'is:

— Se mi posed'us almenaŭ ĉi tiu'n ter'dom'o'n kaj kvar mezur'o'j'n da ter'o, mi est'us riĉ'a.

— Bon'e — dir'is la di'o — sed antaŭ'e ĉirkaŭ'rigard'u, ĉu ĉi tio sufiĉ'os al vi?

Li al'konduk'is li'n al la ter'dom'o kaj daŭr'ig'is:

— Jen vi hav'as ĉi tie kvar kuf'o'j'n kaj antaŭ'tuk'o'j'n, du tuk'o'j'n por mal'bon'a veter'o kaj du par'o'j'n da sandal'o'j. Ĉi tie vi hav'as fajr'uj'o'n, tie benk'o'n, sur kiu oni pov'as dorm'i, pistil'o'n por la tritik'o kaj vaz'o'n por la past'o.

— Kaj ĉi tio? — demand'is la skrib'ist'o, montr'ant'e figur'o'n, kovr'it'a'n per tol'o.

— Ĉi tio'n sol'a'n vi ne dev'as tuŝ'i, ali'e vi perd'os la tut'a'n riĉ'aĵ'o'n.

— Ah — ek'kri'is la skrib'ist'o — tio pov'as star'i mil jar'o'j'n, kaj mi ne tuŝ'os ĝi'n... Kun permes'o de vi'a moŝt'o: kia'n bien'o'n oni vid'as tie?...

Kaj li klin'is si'n tra la fenestr'o de la ter'dom'o.

— Saĝ'a'j est'as vi'a'j vort'o'j — dir'is Amon. — Ĉar tio est'as bien'o, kaj eĉ tre bel'a. Ĝi hav'as vast'a'n dom'o'n, kvar'dek mezur'o'j'n da ter'o, dek'kelk'o'n da brut'o'j kaj dek sklav'o'j'n. Se vi prefer'us posed'i tiu'n bien'o'n...

La skrib'ist'o fal'is al la pied'o'j de l’ di'o.

— Ĉu ekzist'as — dir'is li — tia hom'o sub la sun'o, kiu ne prefer'us tritik'a'n bulk'o'n, ol horde'a'n?...

Aŭd'int'e tio'n, Amon dir'is mirakl'a'n vort'o'n, kaj tuj ili trov'iĝ'is en vast'a bien'a dom'o.

— Vi hav'as ĉi tie — dir'is la di'o — skulpt'it'a'n lit'o'n, kvin tabl'o'j'n dek seĝ'o'j'n. Vi hav'as ĉi tie brod'it'a'j'n vest'o'j'n, kruĉ'o'j'n kaj glas'o'j'n por vin'o, ole'a'n lamp'o'n kaj port'il'o'n...

— Kaj kio est'as tio? — demand'is la skrib'ist'o, montr'ant'e figur'o'n kovr'it'a'n per muslin'o, star'ant'a'n en angul'o.

— Tio'n sol'a'n — dir'is la di'o — ne tuŝ'u, ali'e vi perd'os la tut'a'n riĉ'aĵ'o'n.

— Eĉ se mi viv'us dek mil jar'o'j'n — ek'kri'is la skrib'ist'o — mi ne tuŝ'os ĝi'n!... Ĉar mi opini'as, ke post la saĝ'o plej bon'a est'as la riĉ'aĵ'o.

— Sed kio'n oni vid'as tie? — demand'is li post moment'o, montr'ant'e grand'a'n palac'o'n en ĝarden'o.

— Tio est'as princ'a'j bien'o'j — respond'is la di'o. — Palac'o, kvin'cent mezur'o'j da ter'o, cent sklav'o'j kaj kelk'cent'o da brut'o'j. Tio est'as grand'a'j bien'o'j, sed se vi pens'as, ke vi'a saĝ'o sufiĉ'os por...

La skrib'ist'o re'e fal'is al la pied'o'j de Amon, verŝ'ant'e larm'o'j'n de ĝoj'o.

— Ho sinjor'o!... — kri'is li. — Kie est'as tia frenez'ul'o, kiu ne prefer'us barel'o'n da vin'o, ol glas'o'n da bier'o?

— Vi'a'j vort'o'j est'as vort'o'j de l’ saĝ'ul'o, kiu solv'as plej mal'facil'a'j'n kalkul'o'j'n — dir'is Amon.

Li dir'is la grand'a'n mirakl'a'n vort'o'n, kaj ili ambaŭ kun la skrib'ist'o trov'iĝ'is en la palac'o.

— Vi hav'as ĉi tie — dir'is la bon'a di'o — manĝ'o'ĉambr'o'n, en ĝi or'it'a'j'n kanap'o'j'n kaj seĝ'o'j'n, inkrust'it'a'j'n per divers'kolor'a lign'o. Mal'supr'e est'as kuir'ej'o por kvin kuir'ist'o'j, proviz'ej'o, kie vi trov'os ĉi'a'j'n viand'o'j'n, fiŝ'o'j'n kaj kuk'o'j'n, fin'e kel'o kun plej bon'a'j vin'o'j. Vi hav'as ĉi tie dorm'o'ĉambr'o'n kun mov'ebl'a tegment'o, per kiu la sklav'o'j mal'varm'ig'os vi'n dum vi'a dorm'o. Mi turn'as vi'a'n atent'o'n al la lit'o, kiu est'as el cedr'a lign'o kaj si'n apog'as sur kvin leon'a'j pied'eg'o'j, el art'e fand'it'a bronz'o. Vi hav'as ĉi tie vest'ej'o'n, plen'a'n de tol'a'j kaj atlas'a'j vest'o'j, kaj en la kest'o'j vi trov'os ring'o'j'n, ĉen'o'j'n kaj bracelet'o'j'n...

— Kaj kio est'as ĉi tio? — demand'is la skrib'ist'o, montr'ant'e figur'o'n, kovr'it'a'n per vual'o, brod'it'a per or'a'j kaj purpur'a'j faden'o'j.

— Ĝust'e tio, kio'n vi dev'as evit'i — respond'is la di'o. — Se vi tuŝ'os ĝi'n, vi'a grand'eg'a riĉ'aĵ'o est'os perd'it'a. Kaj ver'e mi dir'as al vi, ke ne'mult'e da simil'a'j bien'o'j ekzist'as en Egipto. Mi dev'as ankoraŭ al'don'i, ke en la trezor'ej'o kuŝ'as dek talent'o'j da or'o kaj da mult'valor'a'j ŝton'o'j.

— Mi'a estr'o!... — ek'kri'is la skrib'ist'o. — Permes'u al mi star'ig'i sur la unu'a lok'o en ĉi tiu palac'o vi'a'n or'a'n statu'o'n, antaŭ kiu tri'foj'e ĉiu'tag'e mi brul'ig'os incens'o'n...

— Sed tio'n evit'u!... — respond'is Amon, montr'ant'e la figur'o'n, kovr'it'a'n per vual'o.

— Mi dev'us perd'i la saĝ'o'n kaj est'i pli sen'prudent'a, ol sovaĝ'a pork'o, por kiu la vin'o valor'as tiom, kiom la el'verŝ'aĵ'o'j — dir'is la skrib'ist'o. — La figur'o en la vual'o pov'as pent'o'far'i ĉi tie cent mil jar'o'j'n, kaj mi ne tuŝ'os ĝi'n, se tia est'as vi'a vol'o...

— Memor'u, ke vi perd'us ĉio'n!... — ek'kri'is la di'o kaj mal'aper'is.

La skrib'ist'o, radi'ant'a de feliĉ'o, komenc'is promen'i tra si'a palac'o kaj el'rigard'i tra la fenestr'o'j. Li vizit'is la trezor'ej'o'n, pes'is la or'o'n en la man'o'j: ĝi est'is pez'a; li rigard'is la ŝton'o'j'n: ili est'is ver'a'j. Li ordon'is al'port'i al si manĝ'aĵ'o'n: tuj en'kur'is sklav'o'j, ban'is li'n, raz'is kaj sur'met'is al li delikat'a'j'n vest'o'j'n.

Li sat'e manĝ'is kaj trink'is, kiel neniam antaŭ'e: li'a mal'sat'o kun'iĝ'is kun la bon'eg'ec'o de la manĝ'aĵ'o'j en mir'ind'a'n gust'o'n. Li brul'ig'is parfum'o'j'n antaŭ la statu'o de Amon kaj ornam'is ĝi'n per freŝ'a'j flor'o'j. Post'e li sid'iĝ'is ĉe la fenestr'o.

En la kort'o blek'is par'o da ĉeval'o'j, jung'it'a'j al skulpt'it'a kaleŝ'o. En ali'a lok'o ar'o da hom'o'j kun lanc'o'j kaj ret'o'j trankvil'ig'is ĉas'hund'o'j'n, kiu'j brul'is de dezir'o kur'i al la ĉas'o. Antaŭ la gren'ej'o skrib'ist'o akcept'is gren'o'n de ter'kultur'ist'o'j, antaŭ la stal'o ali'a skrib'ist'o akcept'is kalkul'o'j'n de estr'o de paŝt'ist'o'j.

En mal'proksim'o oni vid'is oliv'a'n arb'ar'o'n, alt'aĵ'o'n kovr'it'a'n de vin'ber'o'j, tritik'a'j'n kamp'o'j'n, kaj ĉie dens'e dis'sem'it'a'j'n daktil'arb'o'j'n.

— Ver'e! — dir'is li al si — mi est'as hodiaŭ riĉ'a tiel, kiel mi tio'n merit'as. Sol'e tio mir'ig'as mi'n, ke mi pov'is tiel long'e viv'i en mizer'o kaj mal'estim'o! Mi dev'as ankaŭ konfes'i, ke mi dub'as, ĉu mi pov'os pli'grand'ig'i ĉi tiu'n grand'eg'a'n riĉ'aĵ'o'n, ĉar mi ne bezon'as pli mult'e kaj mi ne hav'os temp'o'n por zorg'i pri spekulaci'o'j.

Li tamen komenc'is enu'i en la ĉambr'o'j, li do rigard'is la ĝarden'o'n, ĉirkaŭ'vetur'is la kamp'o'j'n, parol'is kun la serv'ist'o'j, kiu'j fal'is ter'e'n antaŭ li, kvankam ili est'is tiel vest'it'a'j, ke ankoraŭ hieraŭ li kun respekt'o kis'us ili'a'j'n man'o'j'n. Sed ĉar ankaŭ tie li enu'is, li do re'ven'is en la palac'o'n, kaj rigard'is si'a'n proviz'ej'o'n kaj kel'o'n, kaj la mebl'o'j'n en la ĉambr'o'j.

— Tio est'as bel'a — dir'is li al si — sed pli bel'a'j est'us mebl'o'j el pur'a or'o, kaj vaz'o'j el mult'e'kost'a'j ŝton'o'j.

Li'a'j okul'o'j si'n turn'is sen'vol'e al la angul'o, kie star'is la figur'o, kovr'it'a per brod'it'a vual'o kaj — sopir'is.

— Sopir'u, sopir'u! — pens'is li — pren'ant'e parfum'o'n, por brul'ig'i ĝi'n antaŭ la statu'o de Amon.

— Li est'as bon'a di'o — pens'is li — kiu ŝat'as la bon'a'j'n ec'o'j'n de la saĝ'ul'o'j, eĉ nud'pied'a'j, kaj est'as just'a por ili. Kiel bel'a'n riĉ'aĵ'o'n li don'is al mi!... Ver'o est'as, ke ankaŭ mi honor'is li'n, skrib'ant'e du'manier'e li'a'n nom'o'n: Amon, sur la pord'o de la ter'dom'o. Kaj kiel bel'e mi kalkul'is al li: kiom da kok'in'a'j ov'o'j li ricev'os por sep perdrik'o'j? Prav'a'j est'is mi'a'j majstr'o'j, dir'ant'e, ke la saĝ'o eĉ al la di'o'j mal'ferm'as la buŝ'o'n.

Li ek'rigard'is re'e en la angul'o'n. La figur'o kovr'it'a per la vual'o re'e ek'sopir'is.

— Mi dezir'us sci'i, — dir'is al si la skrib'ist'o — kial mi'a amik'o Amon mal'permes'is al mi tuŝ'i ĉi tiu'n mal'grand'a'n objekt'o'n, kiu star'as tie en la angul'o? Est'as ver'o, ke por tia riĉ'aĵ'o li hav'is rajt'o'n met'i kondiĉ'o'j'n, sed mi ne far'us tio'n al li. Ĉar se la tut'a palac'o est'as mi'a propr'aĵ'o, se mi pov'as uz'i ĉio'n en ĝi, kial mi ne pov'us tuŝ'i tio'n?

Oni dir'as tiel: mal'permes'it'e est'as tuŝ'i! Sed est'as permes'it'e vid'i!

Li proksim'iĝ'is al la figur'o, de'met'is si'n'gard'e la vual'o'n, rigard'is: io tre bel'a. Kvazaŭ bel'a jun'a knab'o, sed ne knab'o... Tio hav'is long'a'j'n har'o'j'n ĝis la genu'o'j, delikat'a'j'n trajt'o'j'n kaj rigard'o'n, plen'a'n de dolĉ'ec'o.

— Kio vi est'as? — dir'is li al la figur'o.

— Mi est'as vir'in'o — respond'is la figur'o per tiel penetr'em'a voĉ'o, ke ĝi tra'pik'is li'a'n kor'o'n, kiel fenicia ponard'o.

— Vir'in'o?... — pens'is la skrib'ist'o. — Pri tio mi lern'is neni'o'n en la pastr'a lern'ej'o. Vir'in'o?... — ripet'is li. — Kaj kio'n vi hav'as ĉi tie?

— Tio est'as mi'a'j okul'o'j.

— Okul'o'j?... Kio'n vi pov'as vid'i per tia'j okul'o'j, kiu'j pov'as fand'iĝ'i de plej mal'fort'a lum'o?

— Mi'a'j okul'o'j ne est'as kre'it'a'j, por ke mi rigard'u, sed por ke vi ili'n rigard'u — respond'is la figur'o.

— Strang'a'j okul'o'j — dir'is al si la skrib'ist'o, pas'ant'e tra la ĉambr'o.

Li re'e halt'is antaŭ la figur'o kaj demand'is:

— Kaj kio'n vi hav'as tie?

— Tio est'as mi'a buŝ'o.

— Pro di'o'j! vi mort'os de mal'sat'o — ek'kri'is li — ĉar per tiel mal'grand'a buŝ'o oni ne pov'as sat'manĝ'i!...

— Ĝi ne est'as kre'it'a por manĝ'ad'o — respond'is la figur'o — sed por ke vi kis'u ĝi'n.

— Kis'i?... — ripet'is la skrib'ist'o — ankaŭ tio'n mi ne lern'is ĉe la pastr'o'j... Kaj kio est'as tio?...

— Tio est'as mi'a'j man'et'o'j.

— Man'et'o'j?... Bon'e, ke vi dir'is al mi, ke tio est'as man'et'o'j, ĉar per tia'j man'et'o'j vi ne pov'us far'i i'o'n, eĉ melk'i ŝaf'in'o'n.

— Mi'a'j man'o'j ne est'as por labor'ad'o.

— Por kio do?... — ek'mir'is la skrib'ist'o, dis'ig'ant'e ŝi'a'j'n fingr'o'j'n...

(— Kiel mi vi'a'j'n — dir'is la kron'princ'o; kares'ant'e la mal'grand'a'n man'o'n de la pastr'in'o.)

— Por kio do est'as far'it'a'j tiel bel'a'j man'o'j? — demand'is la skrib'ist'o la figur'o'n.

— Por ĉirkaŭ'pren'i vi'a'n kol'o'n.

— Vi vol'as dir'i: por pren'i je la nuk'o?... — ek'kri'is la terur'it'a skrib'ist'o, kiu'n la pastr'o'j ĉiam pren'is je la nuk'o, kiam li est'is verg'ot'a.

— Ne je la nuk'o, sed jen tiel...

— Kaj ŝi ĉirkaŭ'pren'is — daŭr'ig'is la princ'o — li'a'n kol'o'n, jen tiel... (Li ĉirkaŭ'is la si'a'n per la man'o'j de l’ pastr'in'o.)

— Sinjor'o, kio'n vi far'as?... — murmur'et'is Kama. — Tio ja est'as mi'a mort'o...

— Est'u trankvil'a — respond'is la princ'o — mi nur montr'as al vi, kio'n tiu figur'o far'is kun la skrib'ist'o...

... Subit'e ek'trem'is la ter'o, la palac'o mal'aper'is, mal'aper'is la hund'o'j, ĉeval'o'j kaj sklav'o'j. La alt'aĵ'o kovr'it'a de vin'ber'o'j far'iĝ'is ŝton'eg'o, la oliv'arb'o'j — dorn'uj'o'j, kaj la tritik'o — sabl'o...

La skrib'ist'o, kiam li re'konsci'iĝ'is en la brak'o'j de si'a am'at'in'o, kompren'is, ke li est'as sam'a mizer'ul'o, kia li est'is hieraŭ sur la strat'o. Sed li ne bedaŭr'is si'a'j'n riĉ'aĵ'o'j'n, ĉar li hav'is vir'in'o'n, kiu am'is kaj kares'is li'n.

— Do ĉio mal'aper'is, sed ŝi ne mal'aper'is — ek'kri'is naiv'e Kama.

— La kompat'em'a Amon las'is ŝi'n al li por konsol'o — dir'is la princ'o.

— Ah, Amon do est'as kompat'em'a nur por la skrib'ist'o'j! — respond'is Kama. — Sed kio'n signif'as ĉi tiu histori'o?

— Diven'u. Ceter'e vi aŭd'is, kio'n la mizer'a skrib'ist'o for'las'is por la kis'o'j de vir'in'o...

— Sed tron'o'n li ne for'las'us — inter'romp'is la pastr'in'o.

— Kiu sci'as?... se oni tre pet'us li'n — murmur'et'is pasi'e Ramzes.

— Ho ne!... — ek'kri'is Kama, el'ŝir'ant'e si'n el li'a ĉirkaŭ'pren'o. — La tron'o'n li ne for'las'u, ĉar tiam kio rest'us de li'a'j promes'o'j por Fenicio!...

Ili ambaŭ rigard'is fiks'e unu la ali'a'n long'e... long'e... En ĉi tiu moment'o la princ'o ek'sent'is kvazaŭ vund'o'n en la kor'o kaj el tiu vund'o kvazaŭ for'kur'is iu sent'o. Ne la pasi'o, ĉar la pasi'o rest'is, sed la respekt'o, kred'o al Kama.

— Strang'a'j est'as ĉi tiu'j Fenici'an'in'o'j — pens'is la princ'o — oni pov'as frenez'i pro ili, sed oni ne pov'as al ili konfid'i!...

Li sent'is si'n lac'a kaj adiaŭ'is Kaman. Li ĉirkaŭ'rigard'is la ĉambr'o'n, kvazaŭ ne pov'ant'e ĝi'n for'las'i, kaj for'ir'ant'e dir'is al si:

— Tamen vi est'os mi'a kaj la feniciaj di'o'j ne mort'ig'os vi'n, se ili zorg'as pri si'a'j templ'o'j kaj pastr'o'j!...

Apenaŭ Ramzes for'las'is la palac'o'n de Kama, en la ĉambr'o'n de la pastr'in'o en'kur'is jun'a Grek'o, tre bel'a kaj tut'e simil'a al la egipta princ'o. Furioz'o brul'is sur li'a vizaĝ'o.

— Likon!... — ek'kri'is Kama terur'it'e. — Kio'n vi far'as ĉi tie?...

— Mal'nobl'a viper'o!... — respond'is la Grek'o per sonor'a voĉ'o. — Unu monat'o ne pas'is ankoraŭ de la vesper'o, kiam vi ĵur'is, ke vi am'as mi'n, ke vi for'kur'os kun mi Grek'uj'o'n, kaj jam vi ĵet'as vi'n al la kol'o de ali'a am'ant'o. Ĉu mort'is la di'o'j, ĉu for'kur'is de ili la just'ec'o?...

— Frenez'a ĵaluz'ul'o — inter'romp'is la pastr'in'o — vi mort'ig'os mi'n...

— Cert'e, mi mort'ig'os vi'n, ne vi'a ŝton'iĝ'int'a di'in'o... Per tiu'j ĉi man'o'j

— kri'is li, etend'ant'e la fingr'o'j'n, kvazaŭ ung'eg'o'j'n — mi sufok'us vi'n, se vi far'iĝ'us am'at'in'o...

— Kies?...

— Ĉu mi sci'as?... Ver'ŝajn'e de ambaŭ: de la mal'jun'a Asiri'an'o kaj de la princ'id'o, al kiu mi frakas'os la kap'o'n, se li vag'ad'os ĉi tie... Princ'o!... Li hav'as ĉiu'j'n vir'in'o'j'n de la tut'a Egipto... kaj li dezir'as ankoraŭ fremd'a'j'n pastr'in'o'j'n... La pastr'in'o'j est'as por la pastr'o'j, ne por la fremd'ul'o'j...

— Kaj vi, ĉu vi ne est'as fremd'a por ni? — dir'is ŝi fier'e.

— Viper'o!... — eksplod'is re'e la Grek'o. — Mi ne pov'as est'i fremd'a por vi, ĉar mi ofer'as al vi'a'j di'o'j mi'a'n voĉ'o'n, per kiu ornam'is mi'n la di'o'j... Kaj kiom da foj'o'j kun help'o de mi'a person'o vi tromp'is la mal'saĝ'a'j'n Azi'an'o'j'n, ke la kron'princ'o sekret'e al'iĝ'is al vi'a religi'o?...

— Silent'u!... Silent'u!... — sibl'is la pastr'in'o, ferm'ant'e al li la buŝ'o'n per la man'o.

Io sorĉ'a dev'is est'i en ŝi'a tuŝ'o, ĉar la Grek'o tuj trankvil'iĝ'is kaj komenc'is parol'i mal'pli laŭt'e:

— Aŭskult'u, Kama. Baldaŭ en Sebenika golf'o al'bord'iĝ'os ŝip'o, direkt'at'a de mi'a frat'o. Pen'u aranĝ'i, ke la ĉef'pastr'o send'u vi'n en la urb'o'n Pi-uto, de kie ni fin'e for'kur'os en la nord'a'n Grek'uj'o'n, en tia'n lok'o'n, kiu ne vid'is ankoraŭ Fenici'an'o'j'n...

— Ĝi ek'vid'os ili'n, se mi kaŝ'os mi'n tie'n — inter'romp'is la pastr'in'o.

— Se unu har'o fal'us de vi'a kap'o, — murmur'et'is la furioz'a Grek'o — mi ĵur'as, ke Dagon... ke ĉiu'j ĉi tie'a'j Fenici'an'o'j pag'os ĝi'n per si'a'j kap'o'j, aŭ mort'aĉ'os en la min'ej'o'j! Ili ek'sci'os, kio'n pov'as Grek'o...

— Kaj mi, mi dir'as al vi — respond'is la pastr'in'o per sam'a voĉ'o — ke antaŭ kiam mi ne kolekt'os du'dek talent'o'j'n, mi ne mov'iĝ'os de ĉi tie...

— Kie vi pren'os la rest'o'n?

— Don'os ĝi'n al mi Sargon kaj la kron'princ'o.

— Sargon, mi konsent'as, sed la princ'o'n mi ne vol'as!...

— Mal'saĝ'a Likon, ĉu vi ne vid'as, kial plaĉ'as al mi iom ĉi tiu jun'ul'o?... Li re'memor'ig'as vi'n.

La Grek'o tut'e trankvil'iĝ'is.

— Bon'e, bon'e!... — murmur'is li. — Mi kompren'as, ke kiam vir'in'o pov'as elekt'i inter la kron'princ'o kaj tia kant'ist'o kiel mi, mi ne bezon'as tim'i... Sed mi est'as ĵaluz'a kaj viv'eg'a, mi do pet'as vi'n, ne permes'u al li intim'aĵ'o'j'n.

Li kis'is ŝi'n, el'glit'is el la ĉambr'o kaj mal'aper'is en la mal'lum'a ĝarden'o.

Kama etend'is post li la kun'prem'it'a'n pugn'o'n.

— Mal'nobl'a arleken'o!... — murmur'et'is ŝi — kiu apenaŭ pov'us est'i ĉe mi kant'ant'a sklav'o...

Ĉapitr'o X

Kiam en la sekv'int'a tag'o Ramzes ven'is vizit'i si'a'n fil'o'n, li trov'is Saran dron'ant'a'n en larm'o'j. Li demand'is pri la kaŭz'o. En la komenc'o ŝi respond'is, ke neni'o est'as al ŝi, post'e ke ŝi est'as mal'ĝoj'a, fin'e ŝi fal'is al la pied'o'j de Ramzes kun grand'a plor'o.

— Sinjor'o... sinjor'o mi'a!... — murmur'et'is ŝi. — Mi sci'as, ke vi ne am'as mi'n plu, sed almenaŭ evit'u la danĝer'o'n...

— Kiu dir'is al vi, ke mi ne am'as vi'n plu? — demand'is la princ'o kun mir'o.

— Vi ja hav'as tri nov'a'j'n vir'in'o'j'n en vi'a dom'o... fraŭl'in'o'j'n de alt'a de'ven'o...

— Jen kio...

— Kaj vi kur'as en danĝer'o'n por kvar'a, por perfid'a Fenici'an'in'o...

La princ'o konfuz'iĝ'is. De kie Sara pov'is ek'sci'i pri Kama kaj diven'i, ke ŝi est'as perfid'a?...

— Kiel la polv'o en'glit'as en kest'o'n, tiel mal'nobl'a'j nov'aĵ'o'j penetr'as, en plej trankvil'a'j'n dom'o'j'n — dir'is Ramzes. — Kiu parol'is al vi pri la Fenici'an'in'o?...

— Mal'bon'a antaŭ'dir'o kaj mi'a kor'o.

— Ekzist'as do eĉ antaŭ'dir'o'j?...

— Terur'a'j! Iu mal'jun'a pastr'in'o ek'sci'is, oni dir'as, el kristal'a glob'o, ke ni ĉiu'j pere'os dank’ al Fenici'an'o'j, almenaŭ mi kaj... mi'a fil'o!... — eksplod'is Sara.

— Kaj vi, kiu kred'as la Sol'a'n, Jehovon, vi tim'as la babil'ad'o'n de iu mal'saĝ'a mal'jun'ul'in'o, ebl'e intrig'ant'in'o?... Kie est'as vi'a grand'a Di'o?...

— Mi'a Di'o est'os nur mi'a, kaj tiu'j est'as vi'a'j, mi do dev'as respekt'i ili'n.

— La mal'jun'ul'in'o do parol'is al vi pri Fenici'an'o'j? — demand'is Ramzes.

— Ŝi antaŭ'dir'is al mi jam antaŭ'e, ankoraŭ apud Memfis'o, ke mi dev'as mi'n gard'i de Fenici'an'in'o — respond'is Sara. — Sed nur ĉi tie ĉiu'j parol'as pri iu fenicia pastr'in'o. Ĉu mi sci'as, ebl'e nur delir'as mi'a kap'o, plen'a de ĉagren'o. Oni eĉ dir'is, ke se ne influ'us ŝi'a'j sorĉ'o'j, vi ne est'us salt'int'a tiam, sinjor'o, en la aren'o'n... Ah, se la bov'o vi'n mort'ig'us!... Ankoraŭ hodiaŭ, kiam mi pens'as pri la mal'feliĉ'o, kiu pov'is vi'n traf'i, mi'a kor'o glaci'iĝ'as...

— Rid'u tio'n, Sara — inter'romp'is gaj'e la princ'o. — Kiu'n mi lev'as ĝis mi, star'as tiel alt'e, ke neni'u tim'o dev'as li'n ating'i... Tiom mal'pli mal'saĝ'a'j nov'aĵ'o'j.

— Kaj la mal'feliĉ'o? Ĉu ekzist'as sufiĉ'e alt'a mont'o, kie'n ne ating'us ĝi'a sag'o?...

— La patr'in'ec'o lac'ig'is vi'n, Sara — dir'is la princ'o — kaj la varm'eg'o konfuz'as vi'a'j'n pens'o'j'n, jen kial vi mal'ĝoj'as sen kaŭz'o. Est'u trankvil'a kaj gard'u mi'a'n fil'o'n. La hom'o — dir'is li medit'e — kiu ajn li est'as: Fenici'an'o aŭ Grek'o, pov'as mal'util'i al est'aĵ'o'j, simil'a'j al li, sed ne al ni, kiu'j est'as la di'o'j de ĉi tiu mond'o.

— Kio'n vi dir'is pri Grek'o?... Kia Grek'o?... — demand'is mal'trankvil'e Sara.

— Mi dir'is: Grek'o?... Mi sci'as neni'o'n pri tio. Ebl'e tia vort'o el'glit'is el mi'a buŝ'o, aŭ ebl'e vi mal'bon'e aŭd'is.

Li kis'is Saran kaj si'a'n fil'o'n kaj adiaŭ'is ili'n. Sed li ne for'pel'is la mal'trankvil'o'n.

“Fin'e oni dev'as dir'i al si, ke en Egipto neni'u sekret'o pov'as rest'i kaŝ'it'a. Mi'n spion'as la pastr'o'j kaj mi'a'j kort'eg'an'o'j eĉ tiam, kiam ili est'as ebri'a'j aŭ nur ŝajn'ig'as, kaj Kaman gard'as la serpent'a'j pupil'o'j de Fenici'an'o'j. Se ili ankoraŭ ne kaŝ'is ŝi'n de mi, kred'ebl'e ili ne mult'e zorg'as pri ŝi'a virt'o. Ceter'e kontraŭ kiu?... Kontraŭ mi, al kiu ili mem mal'kovr'is la tromp'o'j'n de si'a templ'o!... Kama aparten'os al mi... Ili tro bezon'as mi'n... Ili ne vol'os al'tir'i sur si'n mi'a'n koler'o'n...”

Post kelk'e da tag'o'j ven'is al la princ'o la sankt'a pastr'o Mentezufis, la help'ant'o de la nobl'a Herhor en la milit'a ministr'ej'o. Ramzes, rigard'ant'e la pal'a'n vizaĝ'o'n kaj mal'lev'it'a'j'n okul'o'j'n de l’ profet'o, diven'is, ke ankaŭ li jam sci'as pri la Fenici'an'in'o. Ebl'e eĉ de si'a pastr'a vid'punkt'o li vol'os riproĉ'i li'n. Sed Mentezufis ĉi tiu'n foj'o'n ne tuŝ'is la kor'a'j'n afer'o'j'n de la princ'o.

Kun oficial'a mien'o salut'int'e la princ'o'n, la profet'o sid'iĝ'is sur la montr'it'a al li lok'o kaj dir'is:

— El la memfis'a palac'o de la sinjor'o de l’ etern'ec'o oni sci'ig'is al mi, ke en la last'a temp'o ven'is Pi-Bast'o'n la grand'a ĥaldea pastr'o Istubar, la kort'eg'a astr'olog'o kaj konsil'ist'o de la nobl'a reĝ'o Assar.

La princ'o vol'is suflor'i al Mentezufis la cel'o'n de la vojaĝ'o de Istubar, sed li mord'is la lip'o'j'n kaj silent'is.

— La glor'a Istubar — daŭr'ig'is la pastr'o — kun'port'is dokument'o'j'n, laŭ kiu'j Sargon, la bo'parenc'o kaj satrap'o de la reĝ'o Assar, est'as nom'it'a ambasador'o kaj rajt'ig'it'o de ĉi tiu potenc'a monarĥ'o...

Ramzes apenaŭ sukces'is halt'ig'i rid'a'n eksplod'o'n. La serioz'ec'o, kun kiu Mentezufis bon'vol'is mal'kovr'i part'o'n de la sekret'o'j, jam de long'e kon'at'a'j de la princ'o, plen'ig'is li'n per gaj'ec'o kaj mal'estim'o.

“Do ĉi tiu prestidigit'ist'o — pens'is la kron'princ'o — eĉ ne antaŭ'sent'as en si'a anim'o, ke mi kon'as ĉiu'j'n ili'a'j'n fripon'aĵ'o'j'n?...”

— La nobl'a Sargon kaj la respekt'ind'a Istubar — daŭr'ig'is Mentezufis — ir'os Memfis'o'n por kis'i la pied'o'j'n de li'a sankt'ec'o. Sed antaŭ'e vi'a ekscelenc'o, kiel la vic-reĝ'o, bon'vol'os favor'e akcept'i la alt'rang'ul'o'j'n kaj ili'a'n sekv'ant'ar'o'n.

— Tre volont'e — respond'is la princ'o — kaj profit'ant'e la okaz'o'n, mi demand'os ili'n: kiam Asirio pag'os al ni la mal'nov'a'j'n tribut'o'j'n?

— Vi'a ekscelenc'o far'us tio'n? — demand'is la pastr'o, rigard'ant'e li'a'j'n okul'o'j'n.

— Antaŭ ĉio tio'n!... Ni'a trezor'ej'o bezon'as tribut'o'j'n!... Mentezufis subit'e lev'iĝ'is de la seĝ'o kaj per solen'a kvankam mal'laŭt'a voĉ'o dir'is:

— Anstataŭ'ant'o de ni'a sinjor'o kaj de l’ dis'don'ant'o de la viv'o, en la nom'o de li'a sankt'ec'o mi mal'permes'as al vi parol'i kun iu ajn pri la tribut'o'j, kaj precip'e kun Sargon, Istubar aŭ iu ajn de ili'a sekv'ant'ar'o.

— Pastr'o — dir'is li, ankaŭ lev'iĝ'ant'e — per kia rajt'o vi parol'as al mi per la ton'o de super'ul'o?...

Mentezufis dis'ig'is la vest'o'j'n kaj de'met'is de l’ kol'o ĉen'et'o'n, sur kiu est'is unu el la ring'o'j de l’ faraon'o.

La vic-reĝ'o atent'e ĝi'n rigard'is, pi'e kis'is kaj re'don'int'e al la pastr'o respond'is:

— Mi plen'um'os la ordon'o'j'n de li'a sankt'ec'o, mi'a patr'o kaj sinjor'o.

Ambaŭ re'e sid'iĝ'is, kaj la princ'o demand'is la pastr'o'n:

— Ĉu vi'a ekscelenc'o ne pov'us klar'ig'i al mi: kial Asirio ne dev'as pag'i al ni la tribut'o'j'n, kiu'j per unu foj'o el'tir'us la trezor'ej'o'n el la embaras'o?

— Ĉar ni ne hav'as fort'o'j'n por dev'ig'i Asirion pag'i al ni la tribut'o'j'n — respond'is mal'varm'e Mentezufis. — Ni hav'as cent du'dek mil soldat'o'j'n, kaj Asirio preskaŭ tri'cent mil. Mi dir'as tio'n al vi'a ekscelenc'o tut'e konfidenci'e, kiel al alt'a ŝtat'a ofic'ist'o.

— Mi kompren'as. Sed kial la milit'a ministr'ej'o, en kiu vi serv'as, mal'grand'ig'is ni'a'n batal'em'a'n arme'o'n je ses'dek mil hom'o'j?

— Por pli'grand'ig'i je dek du mil talent'o'j la en'spez'o'j'n de li'a sankt'ec'o — dir'is la pastr'o.

— Bon'e! Dir'u al mi, vi'a ekscelenc'o, — daŭr'ig'is la princ'o — por kia cel'o Sargon vetur'as al la pied'o'j de l’ faraon'o?

— Mi ne sci'as.

— Sed kial mi ne dev'as sci'i, mi, la kron'princ'o.

— Ĉar ekzist'as ŝtat'a'j sekret'o'j, kiu'j'n kon'as apenaŭ kelk'e da ŝtat'a'j ĉef'o'j.

— Kaj kiu'j'n pov'us ne kon'i eĉ mi'a plej respekt'ind'a patr'o?...

— Cert'e — respond'is Mentezufis — ekzist'as afer'o'j, pri kiu'j pov'us ne sci'i eĉ li'a sankt'ec'o, se li ne posed'us la plej alt'a'j'n pastr'a'j'n ben'o'j'n.

— Strang'a afer'o! — dir'is la princ'o post pri'pens'o. — Egipto aparten'as al la faraon'o, tamen pov'as okaz'i en la ŝtat'o afer'o'j, ne'kon'at'a'j al la faraon'o?... Klar'ig'u tio'n al mi, vi'a ekscelenc'o.

— Egipto est'as antaŭ ĉio, kaj eĉ sol'e kaj ekskluziv'e la propr'aĵ'o de Amon — dir'is la pastr'o. — Est'as do neces'e, ke nur tiu'j kon'u la plej alt'a'j'n sekret'o'j'n, al kiu'j Amon mal'kovr'as si'a'j'n plan'o'j'n kaj vol'o'n.

La princ'o aŭskult'ant'e hav'is la sam'a'n impres'o'n, kvazaŭ oni turn'us li'n sur lit'o, plen'a de ponard'o'j kaj sub kiu oni krom tio brul'ig'us fajr'o'n.

Mentezufis vol'is lev'iĝ'i, la princ'o halt'ig'is li'n.

— Ankoraŭ unu vort'o'n! — dir'is li dolĉ'e. — Se Egipto est'as tiel mal'fort'a, ke oni ne pov'as eĉ parol'i pri la asiriaj tribut'o'j...

Li mal'facil'e spir'is.

— Se ĝi est'as tiel mizer'a — daŭr'ig'is li — kia'n garanti'o'n ni hav'as, ke Asiri'an'o'j ne atak'os ni'n?

— De tio oni pov'as si'n antaŭ'gard'i per traktat'o'j — respond'is la pastr'o.

— Ne ekzist'as traktat'o'j por la mal'fort'a'j! — dir'is la kron'princ'o, sving'ant'e la man'o'n. — Ne ŝirm'os la lim'o'j'n arĝent'a'j tabul'o'j, kovr'it'a'j per traktat'o'j, se post ili ne star'iĝ'os lanc'o'j kaj glav'o'j!...

— Kaj kiu dir'is al vi'a ekscelenc'o, ke ĉe ni ili ne star'iĝ'os tie?

— Vi mem. Cent du'dek mil hom'o'j dev'as ced'i antaŭ tri'cent mil. Kaj se Asiri'an'o'j unu foj'o'n ven'us en ni'a'n land'o'n, en Egipto rest'us nur dezert'o.

— Se ili ven'us al ni, ili'a'j ost'o'j neniam re'vid'us ili'a'n ter'o'n!... Ni arm'ig'us la tut'a'n nobel'ul'ar'o'n, labor'ist'a'j'n regiment'o'j'n, eĉ krim'ul'o'j'n en la min'ej'o'j... Ni el'pren'us la trezor'o'j'n el ĉiu'j templ'o'j... Asirio renkont'us kvin'cent mil egiptajn batal'ist'o'j'n...

Ramzes est'is rav'it'a de la patriot'a eksplod'o de l’ pastr'o. Li kapt'is li'a'n man'o'n kaj dir'is:

— Do se ni pov'as hav'i tia'n arme'o'n, kial ni ne atak'as Babilonon?... Ĉu la grand'a batal'ist'o Nitager ne pet'eg'as ni'n pri tio jam de kelk'e da jar'o'j?... Ĉu li'a'n sankt'ec'o'n ne mal'trankvil'ig'as la bol'ad'o de Asirio?... Kiam ni permes'os al ili kolekt'i la fort'o'j'n, la batal'o est'os pli mal'facil'a, sed se ni komenc'os mem...

La pastr'o inter'romp'is li'n.

— Ĉu vi sci'as, princ'o — dir'is li — kio est'as milit'o, al kiu oni dev'as ir'i tra dezert'o? Kiu pov'as garanti'i, ke antaŭ kiam ni ating'os Eŭfrat'o'n, ne pere'os du'on'o de ni'a'j soldat'o'j kaj port'ist'o'j?

— Unu sol'a batal'o kompens'us tio'n al ni — inter'met'is Ramzes.

— Batal'o!... — ripet'is la pastr'o. — Kaj ĉu vi sci'as, princ'o, kio est'as batal'o?...

— Ŝajn'as al mi! — respond'is fier'e la princ'o, frap'ant'e si'a'n glav'o'n. Mentezufis lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Mi dir'as al vi, sinjor'o, ke vi ne sci'as, kio est'as batal'o. Vi eĉ hav'as pri ĝi tut'e mal'ver'a'n opini'o'n, de'ven'ant'a'n de la manovr'o'j, en kiu'j vi ĉiam est'is venk'int'o, kvankam pli ol unu foj'o'n vi dev'is est'i venk'it'o...

La princ'o far'iĝ'is mal'ĝoj'a. La pastr'o met'is si'a'n man'o'n sub la vest'o'n kaj subit'e demand'is:

— Diven'u vi'a ekscelenc'o, kio'n mi ten'as?

— Kio'n?... — ripet'is la princ'o kun mir'o.

— Diven'u rapid'e kaj bon'e — insist'is la pastr'o — ĉar se vi erar'os, pere'os du vi'a'j regiment'o'j.

— Vi ten'as ring'o'n — respond'is gaj'e la kron'princ'o.

Mentezufis mal'ferm'is la man'o'n: est'is en ĝi papirus'a pec'o.

— Kaj nun kio'n mi hav'as? — demand'is re'e la pastr'o.

— Ring'o'n.

— Ne ring'o'n, sed amulet'o'n de la di'a Hator — dir'is la pastr'o. — Vi vid'as, sinjor'o — daŭr'ig'is li — jen est'as la batal'o. Dum la batal'o la sort'o ĉiu'moment'e etend'as al ni la man'o'n kaj ordon'as plej rapid'e solv'i la surpriz'o'j'n, kiu'j'n ĝi en'ten'as. Ni diven'as aŭ erar'as, sed ve al tiu, kiu erar'as pli oft'e, ol diven'as!... Kaj cent'foj'e ve al tiu, de kiu for'turn'as si'n la sort'o kaj dev'ig'as li'n far'i erar'o'j'n!...

— Tamen mi kred'as, mi sent'as ĉi tie... — dir'is la kron'princ'o, bat'ant'e si'a'n brust'o'n, — ke Asirio dev'as est'i pied'prem'it'a!

— Per vi'a buŝ'o parol'u la di'o Amon — dir'is la pastr'o. — Jes, Asirio est'os humil'ig'it'a, ebl'e eĉ per vi'a'j man'o'j, sinjor'o, sed ne tuj... ne tuj...

Mentezufis adiaŭ'is li'n. La princ'o rest'is sol'a. En li'a kor'o kaj kap'o ĉio bru'is.

“Hiram do est'is prav'a, ke ili tromp'as ni'n — pens'is Ramzes. — Nun ankaŭ mi est'as cert'a, ke ni'a'j pastr'o'j far'is i'a'n traktat'o'n kun la ĥaldeaj, kiu'n mi'a patr'o dev'os konfirm'i. Li dev'os!... Ĉu oni aŭd'is iam pri tia monstr'aĵ'o?... Li, la sinjor'o de la viv'ant'a kaj de la okcident'a mond'o, li dev'as sub'skrib'i traktat'o'j'n, el'pens'it'a'j'n de intrig'ant'o'j!...”

Li apenaŭ spir'is.

“Tamen Mentezufis perfid'is si'n. Do en okaz'o de bezon'o Egipto pov'as kolekt'i du'on'milion'a'n arme'o'n?... Kaj ili pens'as, ke mi tim'os ili'a'j'n fabel'o'j'n pri la sort'o, kiu ordon'as al ni solv'i problem'o'j'n... Se mi hav'us nur du'cent mil soldat'o'j'n, ekzerc'it'a'j'n kiel ni'a'j grek'a'j kaj libiaj regiment'o'j, mi est'us pret'a solv'i ĉiu'j'n problem'o'j'n sur la ter'o kaj ĉiel'o.”

Dum'e la respekt'ind'a profet'o Mentezufis, re'ven'ant'e en si'a'n ĉel'o'n, parol'is al si:

“Varm'eg'a hom'o, am'ant'o de vir'in'o'j, aventur'ist'o, sed potenc'a karakter'o. Post la mal'fort'a nun'a faraon'o, kiu sci'as, ĉu ĉi tiu ne re'memor'ig'os la temp'o'j'n de Ramzes Grand'a. Post dek jar'o'j la mal'bon'a'j stel'o'j ŝanĝ'iĝ'os, li matur'iĝ'os kaj frakas'os Asirion. De Ninivo rest'os ruin'o'j, la sankt'a Babilono re'akir'os si'a'n rang'o'n, kaj la sol'a plej alt'a Di'o, Di'o de la egiptaj kaj ĥaldeaj profet'o'j ek'reg'os de la libia dezert'o ĝis la plej sankt'a river'o Gang'o...”

“Nur ne rid'ind'ig'u si'n ni'a jun'a hom'o per si'a'j nokt'a'j promen'o'j al la fenicia pastr'in'o!... Se oni vid'us li'n en la ĝarden'o de Astarte, la popol'o pov'us kred'i, ke la kron'princ'o klin'as si'a'n orel'o'n al la fenicia kred'o... Mal'supr'a Egipto est'as jam preskaŭ pret'a for'las'i la mal'nov'a'j'n di'o'j'n... Kia miks'aĵ'o de naci'o'j!...”

Post kelk'e da tag'o'j la nobl'a Sargon oficial'e sci'ig'is al la princ'o si'a'n rol'o'n de asiria ambasador'o kaj pet'is pri egipta sekv'ant'ar'o, kiu konduk'us li'n kun plen'a sen'danĝer'ec'o kaj honor'o'j al la pied'o'j de li'a sankt'ec'o.

La princ'o las'is li'n du tag'o'j'n atend'i la respond'o'n kaj destin'is la aŭdienc'o'n post nov'a'j du tag'o'j. La Asiri'an'o, kiu kutim'is al la orient'a mal'rapid'ec'o en la vojaĝ'o'j kaj afer'o'j, tut'e ne ĉagren'iĝ'is kaj ne perd'is la temp'o'n. Li trink'is de la maten'o ĝis la vesper'o, lud'is ost'o'j'n kun Hiram kaj ali'a'j azi'a'j riĉ'ul'o'j, kaj dum liber'a'j moment'o'j, sam'e kiel Ramzes, el'glit'is al Kama.

Tie, kiel hom'o pli aĝ'a kaj praktik'a, por ĉiu vizit'o li far'is al la pastr'in'o riĉ'a'j'n donac'o'j'n. Si'a'j'n sent'o'j'n al ŝi li esprim'is jen'e:

— Kama, kial vi rest'as en Pi-Bast kaj mal'gras'iĝ'as? Dum vi est'os jun'a, amuz'os vi'n la serv'ad'o ĉe la altar'o'j de la di'in'o Astarte; sed kiam vi mal'jun'iĝ'os, mizer'a sort'o atend'as vi'n. Oni de'ŝir'os de vi la mult'e'kost'a'j'n vest'o'j'n, sur vi'a'n lok'o'n oni pren'os pli jun'a'n pastr'in'o'n, kaj vi, por hav'i plen'man'o'n da rost'it'a horde'o, dev'os antaŭ'dir'i la sort'o'n aŭ fleg'i akuŝ'ant'a'j'n vir'in'o'j'n.

— Mi — daŭr'ig'is Sargon — se la di'o'j por pun'o kre'us mi'n vir'in'o, mi prefer'us mem est'i akuŝ'ant'in'o, ol fleg'i ali'a'j'n.

Tial mi parol'as al vi, kiel hom'o saĝ'a, for'las'u la templ'o'n kaj al'iĝ'u al mi'a harem'o. Mi don'os por vi dek talent'o'j'n en or'o, kvar'dek bov'in'o'j'n kaj cent mezur'o'j'n da tritik'o. La pastr'o'j en la komenc'o tim'os la pun'o'n de l’ di'o'j, por pli mult'e tromp'e ricev'i de mi. Sed ĉar mi ne al'don'os eĉ unu draĥm'o'n plu, ebl'e nur kelk'e da ŝaf'in'o'j, ili do far'os solen'a'n di'serv'o'n kaj tuj aper'os al ili la ĉiel'a Astarte, kiu liber'ig'os vi'n de vi'a'j ĵur'a'j promes'o'j, se mi al'don'os ankoraŭ or'a'n ĉen'o'n aŭ pokal'o'n.

Kama, aŭskult'ant'e li'a'j'n opini'o'j'n, de rid'o mord'is la lip'o'j'n, kaj li daŭr'ig'is:

— Sed se vi vetur'os kun mi Ninivon, vi far'iĝ'os grand'a sinjor'in'o. Mi don'os al vi palac'o'n, port'il'o'n, serv'ist'in'o'j'n kaj sklav'o'j'n. Dum unu monat'o vi verŝ'os sur vi'n pli mult'e da parfum'o'j, ol vi ofer'as ĉi tie dum la tut'a jar'o al la di'in'o. Kaj kiu sci'as — konklud'is li — ebl'e vi plaĉ'os al la reĝ'o Assar, kaj li vol'os pren'i vi'n en si'a'n harem'o'n? En tia okaz'o vi est'us feliĉ'a, kaj mi re'ricev'us ĉio'n, kio'n mi el'spez'os por vi.

En la tag'o, destin'it'a por la aŭdienc'o de Sargon, antaŭ la palac'o de la kron'princ'o star'iĝ'is la egipta milit'ist'ar'o kaj popol'amas'o, avid'a je spektakl'o'j.

Ĉirkaŭ la tag'mez'o, dum la plej grand'a varm'eg'o aper'is la asiria sekv'ant'ar'o. Antaŭ'e ir'is polic'ist'o'j, arm'it'a'j per glav'o'j kaj baston'o'j, post ili kelk'e da nud'a'j kur'ul'o'j kaj tri rajd'ant'o'j. Tio est'is trumpet'ist'o'j kaj herold'o. Ĉe ĉiu voj'kruc'o la trumpet'ist'o'j lud'is signal'o'n, kaj post ili la herold'o proklam'is per grand'a voĉ'o:

— Jen proksim'iĝ'as la ambasador'o kaj rajt'ig'it'o de la potenc'a reĝ'o Assar, Sargon, bo'parenc'o de l’ reĝ'o, sinjor'o de grand'a'j bien'o'j, venk'int'o en batal'o'j, estr'o de provinc'o'j. Popol'o, konven'e honor'u li'n, kiel amik'o'n de li'a sankt'ec'o, la monarĥ'o de Egipto!...

Post la trumpet'ist'o'j rajd'is dek'kelk'o da asiriaj kavalir'o'j, en pint'a'j ĉap'o'j, jak'o'j kaj mal'vast'a'j pantalon'o'j. Ili'a'j persist'em'a'j ĉeval'o'j kun long'a'j har'eg'o'j hav'is sur la kap'o'j kaj brust'o'j kupr'a'j'n kiras'o'j'n, simil'a'j'n al fiŝ'a skvam'o.

Post'e ir'is la pied'ist'ar'o en kask'o'j kaj en mantel'o'j long'a'j ĝis la ter'o. Unu mal'grand'a taĉment'o est'is arm'it'a per pez'a'j baston'eg'o'j, du'a per ark'o'j, tri'a per lanc'o'j kaj ŝild'o'j.

Post la soldat'o'j ir'is la ĉeval'o'j, vetur'il'o'j kaj port'il'o'j de Sargon, ĉirkaŭ'it'a'j de serv'ist'o'j en vest'o'j blank'a'j, ruĝ'a'j, verd'a'j... Post'e aper'is kvin elefant'o'j kun port'il'o'j sur la dors'o'j: sur unu rajd'is Sargon, sur ali'a la ĥaldea pastr'o Istubar.

La procesi'o'n ferm'is re'e soldat'o'j pied'ir'ant'a'j kaj rajd'ant'a'j kaj la terur'a asiria muzik'o: trumpet'o'j, tambur'o'j, lad'o'j kaj flut'o'j.

La princ'o Ramzes, ĉirkaŭ'it'a de l’ pastr'o'j, oficir'o'j kaj nobel'ul'o'j, vest'it'a'j divers'kolor'e kaj riĉ'e, atend'is la ambasador'o'n en la grand'a aŭdienc'a salon'o, kiu est'is mal'ferm'it'a de ĉiu'j flank'o'j. La kron'princ'o est'is gaj'a, li sci'is, ke Asiri'an'o'j port'as donac'o'j'n, kiu'j al la okul'o'j de la egipta popol'o pov'as ŝajn'i tribut'o'j. Sed kiam en la kort'o li ek'aŭd'is la grand'a'n voĉ'o'n de la herold'o, laŭd'ant'a la potenc'o'n de Sargon, la princ'o mal'ĝoj'iĝ'is. Kaj kiam ating'is li'n la proklam'o, ke la reĝ'o Assar est'as amik'o de l’ faraon'o, li ek'koler'is. Li'a'j naz'tru'o'j vast'iĝ'is kiel ĉe furioz'a bov'o, la okul'o'j ek'bril'is. Vid'ant'e tio'n, la oficir'o'j kaj nobel'ul'o'j komenc'is far'i minac'a'j'n mien'o'j'n kaj ord'ig'i la glav'o'j'n. La sankt'a Mentezufis rimark'is ili'a'n mal'kontent'ec'o'n kaj ek'kri'is:

— En la nom'o de li'a sankt'ec'o mi ordon'as al la nobel'ul'o'j kaj oficir'o'j akcept'i la nobl'a'n Sargonon kun respekt'o, kiu konven'as por la ambasador'o de la grand'a reĝ'o!...

La kron'princ'o sulk'ig'is la brov'o'j'n kaj komenc'is mal'pacienc'e paŝ'i sur la estrad'o, sur kiu star'is li'a vic-reĝ'a seĝ'o. Sed la disciplin'it'a'j oficir'o'j kaj nobel'ul'o'j kviet'iĝ'is, sci'ant'e, ke oni ne pov'as ŝerc'i kun Mentezufis, la help'ant'o de la milit'a ministr'o.

Dum'e en la kort'o la grand'eg'a'j, pez'e vest'it'a'j asiriaj soldat'o'j star'iĝ'is en tri vic'o'j kontraŭ la du'on'e nud'a'j kaj lert'a'j egiptaj. Unu flank'o rigard'is la ali'a'n, kiel ar'o de tigr'o'j rinocer'a'n ar'o'n. En la kor'o'j de unu'j kaj de l’ ali'a'j brul'et'is la mal'nov'a mal'am'o. Sed la komand'o super'reg'is la mal'am'o'n.

En ĉi tiu moment'o penetr'is la elefant'o'j, akr'e ek'son'is la asiriaj kaj egiptaj trumpet'o'j, la soldat'o'j lev'is la arm'il'o'j'n supr'e'n, la popol'o fal'is sur la vizaĝ'o'j'n, kaj la asiriaj send'it'o'j, Sargon kaj Istubar mal'supr'e'n'ir'is el la port'il'o'j ter'e'n.

En la salon'o la princ'o Ramzes sid'iĝ'is sur seĝ'o sub baldaken'o, kaj ĉe la en'ir'o aper'is la herold'o.

— Plej nobl'a sinjor'o! — li turn'is si'n al la kron'princ'o. — La ambasador'o kaj rajt'ig'it'o de la grand'a reĝ'o Assar, la glor'a Sargon kaj li'a kun'ul'o, la pi'a profet'o Istubar, dezir'as salut'i kaj honor'i vi'n, la vic-reĝ'o'n kaj post'e'ul'o'n de la faraon'o, kiu viv'u etern'e!...

— Pet'u la gast'o'j'n, ke ili en'ir'u kaj ĝoj'ig'u mi'a'n kor'o'n per si'a vid'o — respond'is la princ'o.

Kun bru'o kaj tint'o en'ir'is en la salon'o'n Sargon, en long'a verd'a vest'o, dens'e brod'it'a per or'o. Ĉe li'a flank'o, en neĝ'e blank'a mantel'o, paŝ'is la pi'a Istubar, kaj post ili elegant'e vest'it'a'j asiriaj sinjor'o'j port'is la donac'o'j'n por la princ'o.

Sargon proksim'iĝ'is al la estrad'o kaj dir'is asirie, kio'n tuj ripet'is traduk'ist'o egipte:

— Mi, Sargon, general'o, satrap'o kaj bo'parenc'o de la plej potenc'a reĝ'o Assar, ven'as salut'i vi'n, vic-reĝ'o de la plej potenc'a faraon'o, kiel sign'o'n de etern'a amik'ec'o ofer'i al vi donac'o'j'n...

La princ'o apog'is la man'o'j'n sur la genu'o'j kaj sid'is sen'mov'a, kiel statu'o'j de li'a'j reĝ'a'j antaŭ'ul'o'j.

— Traduk'ist'o — dir'is Sargon — ĉu vi mal'bon'e ripet'is al la princ'o mi'a'n ĝentil'a'n salut'o'n?

Mentezufis, star'ant'a apud la estrad'o, si'n klin'is al la princ'o.

— Sinjor'o — murmur'et'is li — la nobl'a Sargon atend'as favor'a'n respond'o'n.

— Do respond'u al li — eksplod'is la princ'o — per kiu rajt'o li parol'as al mi, kvazaŭ al egal'ul'o?...

Mentezufis konfuz'iĝ'is, kio ankoraŭ pli koler'ig'is la princ'o'n, kies lip'o'j komenc'is trem'i kaj okul'o'j bril'i. Sed la Ĥalde'an'o Istubar, kiu kompren'is la egipt'an lingv'o'n, dir'is rapid'e al Sargon:

— Ni fal'u sur la vizaĝ'o'j'n!...

— Kial mi dev'as fal'i sur la vizaĝ'o'n? — demand'is Sargon kun indign'o.

— Fal'u, se vi ne vol'as perd'i la favor'o'n de ni'a reĝ'o, ebl'e eĉ la kap'o'n...

Dir'int'e tio'n, Istubar kuŝ'iĝ'is per tut'a si'a long'o, kaj apud li Sargon.

— Kial mi dev'as kuŝ'i sur mi'a ventr'o antaŭ tiu ĉi flav'bek'ul'o? — murmur'is li.

— Ĉar li est'as la vic-reĝ'o — respond'is Istubar.

— Ĉu mi ne est'is vic-reĝ'o de mi'a sinjor'o?

— Sed li est'os reĝ'o, kaj vi ne.

— Pri kio disput'as la send'it'o'j de la plej potenc'a reĝ'o Assar — demand'is la traduk'ist'o'n Ramzes, kiu'n jam for'las'is li'a koler'o.

— Pri tio, ĉu ili dev'as prezent'i al vi'a ekscelenc'o la donac'o'j'n, destin'it'a'j'n por la faraon'o, aŭ nur tiu'j'n, kiu'j est'as send'it'a'j por vi — respond'is lert'e la traduk'ist'o.

— Kontraŭ'e, mi dezir'as vid'i la donac'o'j'n por li'a sankt'ec'o — dir'is la princ'o — kaj mi permes'as al la send'it'o'j lev'iĝ'i.

Sargon lev'iĝ'is, ruĝ'a de koler'o aŭ lac'iĝ'o, kaj sid'iĝ'is sur la plank'o, kruc'int'e la krur'o'j'n.

— Mi ne sci'is — ek'kri'is li — ke mi, la bo'parenc'o kaj rajt'ig'it'o de la grand'a reĝ'o Assar, est'os dev'ig'it'a per mi'a'j vest'o'j viŝ'i la polv'o'n de l’ plank'o de la egipta vic-reĝ'o!...

Mentezufis, kiu kompren'is asirie, ordon'is tuj al'port'i du benk'o'j'n, kovr'it'a'j'n per tapiŝ'o'j, sur kiu'j sid'iĝ'is: la mal'facil'e spirant'a Sargon kaj la trankvil'a Istubar.

Iom spir'int'e, Sargon ordon'is al'port'i al si grand'a'n vitr'a'n pokal'o'n, ŝtal'a'n glav'o'n, kaj al'konduk'i al la peron'o du ĉeval'o'j'n, kun or'a'j sel'o'j. Kiam oni plen'um'is li'a'n ordon'o'n, li lev'iĝ'is kaj kun salut'o dir'is al Ramzes:

— Mi'a sinjor'o, la reĝ'o Assar, send'as al vi, princ'o, du bel'eg'a'j'n ĉeval'o'j'n, kiu'j port'u vi'n ĉiam al la venk'o. Li send'as al vi pokal'o'n, el kiu ĉiam la ĝoj'o flu'u en vi'a'n kor'o'n, kaj glav'o'n, kia'n vi ne trov'os ekster la arm'il'ej'o de la plej potenc'a monarĥ'o.

Li el'tir'is el la ing'o sufiĉ'e long'a'n glav'o'n, bril'ant'a'n kvazaŭ arĝent'o, kaj komenc'is fleks'i ĝi'n per la man'o'j. La glav'o fleks'iĝ'is kvazaŭ ark'o, kaj post'e subit'e rekt'iĝ'is.

— Ver'e! mirakl'a arm'il'o... — dir'is la princ'o.

— Se vi permes'os, vic-reĝ'o, mi montr'os al vi ankoraŭ unu ĝi'a'n ec'o'n — dir'is Sargon, kiu pov'ant'e si'n glor'i per la asiriaj arm'il'o'j, bon'eg'a'j por la tiam'a'j temp'o'j, forges'is pri la koler'o.

Laŭ li'a postul'o, unu el la egiptaj oficir'o'j el'tir'is si'a'n bronz'a'n glav'o'n kaj ten'is ĝi'n kvazaŭ por atak'o. Sargon lev'is si'a'n ŝtal'a'n glav'o'n, ek'bat'is kaj for'tranĉ'is pec'o'n de la arm'il'o de l’ kontraŭ'ul'o.

En la salon'o ek'son'is murmur'o de mir'eg'o, ruĝ'o aper'is sur la vizaĝ'o de Ramzes.

“Ĉi tiu fremd'ul'o — pens'is la princ'o — for'pren'is de mi la bov'o'n en la cirk'o, vol'as edz'iĝ'i kun Kama kaj montr'as al mi arm'il'o'n, kiu tranĉ'as ni'a'j'n glav'o'j'n, kvazaŭ rabot'aĵ'o'j'n!...”

Li ek'sent'is ankoraŭ pli grand'a'n mal'am'o'n al la reĝ'o Assar, al ĉiu'j Asiri'an'o'j ĝeneral'e, kaj precip'e al Sargon.

Malgraŭ tio li pen'is ek'reg'i si'n kaj kun la tut'a ĝentil'ec'o pet'is la ambasador'o'n, ke li bon'vol'u montr'i al li la donac'o'j'n por la faraon'o.

Tuj oni al'port'is grand'eg'a'j'n kest'o'j'n el bon'odor'a lign'o, el kiu'j la super'a'j asiriaj ofic'ist'o'j el'pren'is pec'o'j'n de riĉ'a'j ŝtof'o'j ornam'it'a'j per figur'o'j, pokal'o'j'n, kruĉ'o'j'n, ŝtal'a'j'n arm'il'o'j'n, ark'o'j'n el korn'o'j de sovaĝ'a kapr'o kaj ŝild'o'j'n, inkrust'it'a'j'n per mult'valor'a'j ŝton'o'j.

Sed la plej bel'a donac'o est'is la model'o de la palac'o de la reĝ'o Assar, far'it'a el or'o kaj arĝent'o. Ĝi hav'is aspekt'o'n de kvar konstru'aĵ'o'j, met'it'a'j unu sur la ali'a, el kiu'j ĉiu est'is ĉirkaŭ'it'a per dens'a kolon'ar'o, kaj anstataŭ tegment'o posed'is teras'o'n. Ĉiu'n en'ir'o'n gard'is leon'o'j aŭ bov'o'j kun hom'a'j kap'o'j. Ĉe ambaŭ flank'o'j de la ŝtup'ar'o star'is statu'o'j de la tribut'an'o'j de l’ reĝ'o, port'ant'a'j donac'o'j'n; ĉe ambaŭ flank'o'j de la pont'o est'is plej divers'a'j skulpt'it'a'j ĉeval'o'j. Sargon for'puŝ'is unu mur'o'n de la model'o, kaj aper'is riĉ'a'j ĉambr'o'j, plen'a'j de ne'taks'ebl'a'j objekt'o'j. Plej grand'a'n mir'eg'o'n kaŭz'is la aŭdienc'a salon'o, kie est'is mal'grand'a'j figur'o'j, prezent'ant'a'j la reĝ'o'n sur alt'a tron'o, li'a'j'n kort'eg'an'o'j'n, soldat'o'j'n kaj tribut'an'o'j'n, kiu'j honor'is li'n.

La tut'a model'o hav'is la long'o'n de du hom'o'j, kaj alt'o'n preskaŭ de hom'a kresk'o. Egipt'an'o'j murmur'et'is, ke ĉi tiu donac'o de la reĝ'o Assar valor'as cent kvin'dek talent'o'j'n.

Kiam oni for'port'is la pak'aĵ'o'j'n, la vic-reĝ'o invit'is ambaŭ send'it'o'j'n kaj ili'a'n sekv'ant'ar'o'n al festen'o, dum kiu la gast'o'j ricev'is riĉ'a'j'n donac'o'j'n. Ramzes ne lim'ig'is si'a'n ĝentil'ec'o'n, kaj kiam unu el li'a'j vir'in'o'j ek'plaĉ'is al Sargon, li donac'is ŝi'n al la ambasador'o, kompren'ebl'e post ŝi'a konsent'o kaj post la permes'o de ŝi'a patr'in'o.

Li do est'is ĝentil'a kaj mal'avar'a, sed li'a frunt'o ne seren'iĝ'is. Kiam Tutmozis demand'is: — ĉu ne bel'a est'as la palac'o de la reĝ'o Assar? — la princ'o respond'is:

— Pli bel'a'j ŝajn'us al mi ĝi'a'j ruin'o'j en la cindr'o'j de Ninivo...

La Asiri'an'o'j dum la festen'o est'is tre sobr'a'j. Malgraŭ la mult'a'j vin'o'j ili mal'mult'e trink'is kaj ankoraŭ mal'pli kri'is. Sargon eĉ unu foj'o'n ne eksplod'is de rid'o, kiel li kutim'is ordinar'e; li kovr'et'is la okul'o'j'n per la palpebr'o'j kaj profund'e medit'is en si'a anim'o.

Nur la du pastr'o'j, la Ĥalde'an'o Istubar kaj la Egipt'an'o Mentezufis est'is trankvil'a'j, kiel hom'o'j, kiu'j posed'as la sci'o'n de la est'ont'ec'o kaj est'as ĝi'a'j estr'o'j.

Ĉapitr'o XI

Post la festen'o ĉe la vic-reĝ'o Sargon rest'is ankoraŭ en Pi-Bast, atend'ant'e el Memfis'o la leter'o'j'n de la faraon'o, kaj sam'temp'e inter la oficir'o'j kaj nobel'ul'o'j komenc'is ĉirkaŭ'ir'i strang'a'j fam'o'j.

Fenici'an'o'j rakont'is, kompren'ebl'e sub la sigel'o de la plej grand'a sekret'o, ke la pastr'o'j, oni ne sci'as kial, ne nur liber'ig'is Asirion de la mal'nov'a'j tribut'o'j, ne nur nul'ig'is ili'n por ĉiam, sed ankaŭ, por facil'ig'i al Asiri'an'o'j i'a'n nord'a'n milit'o'n, far'is kun ili pac'a'n traktat'o'n por long'a'j jar'o'j.

— La faraon'o — rakont'is Fenici'an'o'j — eĉ pli mal'san'iĝ'is, ek'sci'int'e pri la ced'o'j, far'it'a'j al la barbar'o'j. La princ'o Ramzes ĉagren'iĝ'as kaj mal'ĝoj'as, sed ambaŭ dev'as ced'i al la pastr'o'j, ĉar ili ne est'as cert'a'j pri la sent'o'j de la nobel'ul'ar'o kaj arme'o.

Tio plej mult'e indign'ig'is la egipt'an aristokrat'ar'o'n.

— Kiel — murmur'et'is inter si la dron'ant'a'j en la ŝuld'o'j sinjor'o'j — la dinasti'o ne konfid'as al ni plu?... Do la pastr'o'j firm'e decid'is mal'honor'ig'i kaj ruin'ig'i Egipton?... Ĉar est'as ja klar'e, ke se Asirio hav'as ie milit'o'n en la mal'proksim'a nord'o, ĝust'e oni dev'as atak'i ĝi'n kaj per la akir'o'j re'lev'i la mal'riĉ'a'n reĝ'a'n trezor'ej'o'n kaj la aristokrat'ar'o'n...

Tiu aŭ ali'a el la jun'a'j sinjor'o'j kuraĝ'is demand'i la kron'princ'o'n: kio'n li pens'as pri la asiriaj barbar'o'j? La princ'o silent'is, sed la bril'o de li'a'j okul'o'j kaj kun'prem'it'a'j lip'o'j sufiĉ'e esprim'is li'a'j'n sent'o'j'n.

— Est'as klar'e — daŭr'ig'is murmur'et'i la sinjor'o'j — ke la dinasti'o est'as sub la pov'o de l’ pastr'o'j, ĝi ne konfid'as al la aristokrat'ar'o, kaj Egipton minac'as grand'a'j mal'feliĉ'o'j...

La mal'laŭt'a koler'o rapid'e ali'iĝ'is en mal'laŭt'a'j'n inter'konsil'iĝ'o'j'n, kiu'j eĉ simil'is konspir'o'n. Sed kvankam tre mult'a'j person'o'j part'o'pren'is en ĝi, la tro mem'fid'a aŭ blind'ig'it'a pastr'ar'o sci'is neni'o'n; Sargon, kvankam li antaŭ'sent'is mal'am'o'n, opini'is tio'n ne grav'a.

Li rimark'is, ke la kron'princ'o ne est'as favor'a por li; la kaŭz'o est'is, laŭ li'a opini'o, la okaz'o en la cirk'o, kaj ankoraŭ pli la ĵaluz'o pro Kama. Konfid'ant'e al si'a ambasador'a ne'tuŝ'ebl'ec'o, li trink'is, festen'is kaj preskaŭ ĉiu'vesper'e el'glit'is al la fenicia pastr'in'o, kiu pli kaj pli favor'e akcept'is li'a'j'n am'ind'um'o'j'n kaj donac'o'j'n.

Tia est'is la stat'o de la spirit'o'j de la plej alt'a'j klas'o'j kiam foj'e vesper'e en'kur'is en la loĝ'ej'o'n de Ramzes la sankt'a Mentezufis kaj anonc'is, ke li tuj dev'as vid'i la princ'o'n.

La kort'eg'an'o'j respond'is, ke la princ'o est'as ĉe unu el si'a'j vir'in'o'j, ke ili ne kuraĝ'as maltranviligi si'a'n sinjor'o'n. Sed kiam Mentezufis pli kaj pli insist'is, ili el'vok'is la kron'princ'o'n.

La princ'o aper'is post moment'o, sen iu ajn koler'o.

— Kio? — demand'is li la pastr'o'n. — Ĉu ni hav'as milit'o'n, ke vi'a ekscelenc'o bon'vol'as ven'i al mi en tiel mal'fru'a hor'o?

Mentezufis atent'e rigard'is Ramzeson kaj profund'e ek'spir'is.

— Vi ne el'ir'is la tut'a'n vesper'o'n? — demand'is li.

— Ne, eĉ unu paŝ'o'n.

— Mi do pov'as don'i pri tio mi'a'n pastr'a'n parol'o'n?

La princ'o ek'mir'is.

— Ŝajn'as al mi — respond'is li fier'e — ke vi'a parol'o ne est'as neces'a, kiam mi don'is mi'a'n. Kio'n tio signif'as?...

Ili el'ir'is en apart'a'n ĉambr'o'n.

— Ĉu vi sci'as, sinjor'o — dir'is la ekscit'it'a pastr'o — kio okaz'is, ebl'e antaŭ unu hor'o. Li'a'n ekscelenc'o'n Sargonon iu'j jun'ul'o'j atak'is kaj bat'is per baston'o'j...

— Kiu'j?... Kie?...

— Apud la palac'o de la fenicia pastr'in'o Kama — daŭr'ig'is Mentezufis, atent'e observ'ant'e la fizionomi'o'n de la kron'princ'o.

— Brav'a'j knab'o'j! — respond'is la princ'o, lev'ant'e la ŝultr'o'j'n. — Atak'i tia'n kolos'o'n!... Mi supoz'as, ke pli ol unu ost'o est'is romp'it'a tie.

— Sed atak'i ambasador'o'n... Pri'pens'u, nobl'a sinjor'o: ambasador'o'n, kiu'n ŝirm'as la majest'o de Asirio kaj Egipto... — dir'is la pastr'o.

— Ha, ha!... — rid'is la princ'o. — Do la reĝ'o Assar send'as si'a'j'n ambasador'o'j'n eĉ al feniciaj danc'ist'in'o'j?...

Mentezufis konfuz'iĝ'is. Subit'e li ek'frap'is si'a'n frunt'o'n kaj ek'kri'is ankaŭ kun rid'o:

— Rigard'u, princ'o, kia simpl'ul'o mi est'as, mal'bon'e kon'ant'a la politik'a'j'n ceremoni'o'j'n. Mi forges'is, ke Sargon, vag'ant'a nokt'e apud la dom'o de suspekt'ind'a vir'in'o, ne est'as ambasador'o, sed ordinar'a hom'o!...

Post moment'o li al'don'is:

— Tamen ne bon'e okaz'is... Sargon pov'as far'iĝ'i ne'amik'a por ni...

— Pastr'o!... Pastr'o!... — ek'kri'is la princ'o, balanc'ant'e la kap'o'n. — Vi forges'as, ke Egipto ne bezon'as tim'i, nek zorg'i pri tio, ĉu est'as por ĝi pli aŭ mal'pli favor'a ne nur Sargon, sed eĉ la reĝ'o Assar mem...

Mentezufis est'is tiel konfuz'it'a per la prav'ec'o de l’ rimark'o'j de la reĝ'a jun'ul'o, ke anstataŭ respond'i li salut'is, murmur'ant'e:

— La di'o'j donac'is al vi, princ'o, la saĝ'o'n de l’ ĉef'pastr'o'j... est'u ben'at'a ili'a nom'o!... Mi jam vol'is ordon'i, ke oni serĉ'u kaj juĝ'u la jun'a'j'n aventur'ist'o'j'n; sed nun mi prefer'as pet'i konsil'o'n de vi, ĉar vi est'as saĝ'ul'o super la saĝ'ul'o'j. Dir'u do, sinjor'o, kiel mi dev'as ag'i kun Sargon kaj kun la krim'ul'o'j?...

— Antaŭ ĉio atend'i ĝis la maten'o — respond'is la kron'princ'o. — Kiel pastr'o, vi sci'as plej bon'e, ke la di'a dorm'o oft'e al'port'as bon'a'j'n konsil'o'j'n.

— Kaj se eĉ ĝis morgaŭ mi trov'os neni'o'n? — demand'is Mentezufis.

— En ĉiu okaz'o mi vizit'os Sargonon kaj pen'os for'ig'i el li'a memor'o ĉi tiu'n bagatel'o'n.

La pastr'o adiaŭ'is la princ'o'n kun sign'o'j de l’ respekt'o. Re'ven'ant'e hejm'e'n, li pens'is:

“Oni el'ŝir'u la kor'o'n el mi'a brust'o: la princ'o ne part'o'pren'is en tio. Li mem ne bat'is, nek instig'is, li eĉ ne sci'is pri la okaz'o. Kiu tiel mal'varm'e kaj traf'e juĝ'as la afer'o'n, tiu ne pov'as est'i kun'kulp'ul'o. En tia okaz'o mi pov'as komenc'i juĝ'a'n esplor'o'n, kaj se ni ne kviet'ig'os la barbar'o'n, mi trans'don'os la aventur'ist'o'j'n al la tribunal'o. Bel'a traktat'o pri amik'ec'o inter du ŝtat'o'j, kiu komenc'iĝ'as per mal'respekt'o al la ambasador'o!...”

En la sekv'int'a tag'o la nobl'a Sargon kuŝ'is ĝis la tag'mez'o en felt'a lit'o, kio ceter'e okaz'is al li tre oft'e, post ĉiu drink'ad'o. Apud li sur mal'alt'a kanap'o sid'is la pi'a Istubar, kun la okul'o'j fiks'it'a'j sur la plafon'o, murmur'et'ant'e preĝ'o'j'n.

— Istubar — sopir'is la ambasador'o — ĉu vi est'as cert'a, ke neni'u el ni'a kort'eg'o sci'as pri mi'a mal'feliĉ'o?

— Kiu pov'as sci'i, neni'u ja vid'is vi'n?

— Sed Egipt'an'o'j! — ĝem'is Sargon.

— El Egipt'an'o'j sci'as pri tio nur Mentezufis kaj la princ'o, kaj tiu'j frenez'ul'o'j, kiu'j kred'ebl'e long'e ankoraŭ memor'os vi'a'j'n pugn'o'j'n.

— Ebl'e iom... ebl'e!... Sed ŝajn'as al mi, ke est'is inter ili la kron'princ'o kaj hav'as la naz'o'n difekt'it'a'n, se ne romp'it'a'n...

— La naz'o de la princ'o est'as tut'e san'a, kaj li ne est'is tie.

— En tiu okaz'o — sopir'is Sargon — la princ'o dev'us palis'um'i kelk'e el ili. Mi ja est'as ambasador'o!... mi'a korp'o est'as sankt'a...

— Kaj mi dir'as al vi — konsil'is Istubar — el'ĵet'u la koler'o'n el vi'a kor'o kaj eĉ ne plend'u. Ĉar se oni konduk'os la fripon'o'j'n al la tribunal'o, la tut'a mond'o ek'sci'os, ke la ambasador'o de la plej potenc'a reĝ'o Assar hav'as afer'o'j'n kun Fenici'an'o'j, kaj, tio est'as ankoraŭ pli kondamn'ind'a, vizit'as ili'n sol'a, nokt'e. Kio'n vi respond'os, kiam vi'a mort'a mal'amik'o, la kancelier'o Lik-Bagus, demand'os vi'n: “Sargon, kiu'j'n Fenici'an'o'j'n vi vid'is kaj pri kio vi parol'is kun ili, apud ili'a templ'o, nokt'e?...”

Sargon sopir'is, se oni pov'as nom'i sopir'o son'o'j'n simil'a'j'n al la murmur'o de leon'o.

Subit'e en'kur'is asiria oficir'o. Li ek'genu'is, ek'frap'is la plank'o'n per la frunt'o kaj dir'is al Sargon:

— Lum'o de la pupil'o'j de ni'a sinjor'o!... Antaŭ la peron'o est'as mult'e da egiptaj sinjor'o'j kaj alt'rang'ul'o'j, kaj en la front'o la kron'princ'o mem... Li vol'as en'ir'i ĉi tie'n, kred'ebl'e por respekt'e honor'i vi'n...

Sed antaŭ kiam Sargon sukces'is don'i ordon'o'n, en la pord'o de la ĉambr'o aper'is la princ'o. Li for'puŝ'is la grand'eg'a'n Asiri'an'o'n, kiu star'is gard'e, kaj rapid'e proksim'iĝ'is al la felt'o'j, kie la konstern'it'a ambasador'o, larĝ'e mal'ferm'int'e la okul'o'j'n, ne sci'is kio'n far'i kun si'a person'o: for'kur'i nud'a en ali'a'n ĉambr'o'n aŭ si'n kaŝ'i sub la lit'aĵ'o'n?

Sur la sojl'o star'is kelk'e da asiriaj oficir'o'j, mir'ig'it'a'j per la invad'o de la kron'princ'o, kontraŭ'a al ĉiu etiket'o. Sed Istubar far'is al ili sign'o'n, kaj ili mal'aper'is post la kurten'o.

La princ'o est'is sol'a, li las'is la sekv'ant'ar'o'n en la kort'o.

— Salut'o'n al vi — dir'is li — ambasador'o de la grand'a reĝ'o kaj gast'o de l’ faraon'o. Mi ven'is vizit'i vi'n kaj demand'i: ĉu vi ne bezon'as i'o'n? Se vi hav'as temp'o'n kaj dezir'o'n, mi vol'as, ke vi akompan'at'a de mi tra'rajd'u la urb'o'n sur ĉeval'o el la ĉeval'ej'o de mi'a patr'o, kiel konven'as al la ambasador'o de la potenc'a Assar, kiu viv'u etern'e!

Sargon aŭskult'is kuŝ'ant'e kaj ne kompren'is eĉ unu vort'o'n. Kiam Istubar traduk'is al li la parol'ad'o'n de la princ'o, la ambasador'o est'is tiel rav'it'a, ke li komenc'is bat'i la felt'o'j'n per la kap'o, ripet'ant'e la vort'o'j'n: “Assar kaj Ramzes”.

Kiam li trankvil'iĝ'is kaj pet'is pardon'o'n de la princ'o pro la mizer'a stat'o, en kiu li'n trov'is tiel eminent'a gast'o, li al'don'is:

— Ne riproĉ'u mi'n, sinjor'o, ke ter'a verm'o kaj ŝtup'o de l’ tron'o, tia kiel mi, tiel strang'e montr'as si'a'n ĝoj'o'n pro vi'a al'ven'o. Sed mi ek'ĝoj'is du'obl'e. Unu'e, traf'is mi'n super'ter'a honor'o; du'e, ĉar mi pens'is en mi'a mal'saĝ'a kaj mizer'a kor'o, ke vi, sinjor'o, est'is la kaŭz'o de mi'a hieraŭ'a mal'feliĉ'o. Ŝajn'is al mi, ke inter la baston'o'j, kiu'j fal'is sur mi'a'n dors'o'n, mi sent'is vi'a'n baston'o'n, bat'ant'a'n fort'e...

La trankvil'a Istubar traduk'is ĉio'n al la princ'o, vort'o'n post vort'o. La princ'o respond'is kun ver'e reĝ'a mem'respekt'o:

— Vi erar'is, Sargon. Se ne tio, ke vi mem konfes'is vi'a'n kulp'o'n, mi tuj ordon'us kalkul'i sur vi'a dors'o kvin'dek baston'bat'o'j'n, por ke vi memor'u, ke tia'j kiel mi, ne atak'as ar'e unu hom'o'n, nek nokt'e.

Istubar ne fin'is ankoraŭ la traduk'o'n de la respond'o, kiam Sargon jam al'ramp'is al la princ'o kaj ĉirkaŭ'pren'is li'a'j'n pied'o'j'n, kri'ant'e:

— Grand'a sinjor'o!... Grand'a reĝ'o!... Glor'o al Egipto, ke ĝi posed'as tia'n estr'o'n!

La princ'o daŭr'ig'is:

— Jen kio'n ankoraŭ mi dir'os al vi, Sargon. Se vi est'is atak'it'a hieraŭ, mi cert'ig'as vi'n, ke neni'u el mi'a'j kort'eg'an'o'j far'is tio'n. Ĉar mi opini'as, ke tia kolos'o kiel vi dev'us romp'i la krani'o'n de pli ol unu. Ĉiu'j mi'a'j est'as san'a'j.

— Li dir'as la ver'o'n kaj parol'as saĝ'e! — murmur'et'is Sargon al Istubar.

— Sed kvankam la mal'bel'a ag'o ne est'is far'it'a per mi'a kulp'o, nek de mi'a'j kort'eg'an'o'j, tamen mi sent'as la dev'o'n kviet'ig'i vi'a'n koler'o'n kontraŭ la urb'o, en kiu oni akcept'is vi'n tiel mal'respekt'e. Jen kial mi person'e vizit'is vi'a'n dorm'o'ĉambr'o'n, jen kial mi mal'ferm'as por vi mi'a'n dom'o'n en ĉiu temp'o, kiam vi vol'os vizit'i mi'n. Jen kial... mi pet'as vi'n akcept'i de mi ĉi tiu'n mal'grand'a'n donac'o'n...

Dir'ant'e tio'n, la princ'o el'pren'is el sub la tunik'o ĉen'o'n, ornam'it'a'n per ruben'o'j kaj safir'o'j.

La kolos'a Sargon ek'plor'is, kio kor'tuŝ'is la princ'o'n, sed las'is Istubaron indiferent'a. La pastr'o sci'is, ke Sargon hav'as larm'o'j'n, ĝoj'o'n kaj koler'o'n ĉiam pret'a'j'n, kiel ambasador'o de saĝ'a reĝ'o.

La vic-reĝ'o rest'is ankoraŭ unu moment'o'n kaj adiaŭ'is la ambasador'o'n. For'ir'ant'e li pens'is, ke tamen Asiri'an'o'j, malgraŭ la barbar'ec'o, ne est'as mal'bon'a'j hom'o'j, se ili ŝat'as la grand'anim'ec'o'n.

Sargon est'is tiel ekscit'it'a, ke li ordon'is tuj al'port'i vin'o'n kaj trink'is, trink'is de la tag'mez'o ĝis la vesper'o.

Mal'fru'e post la sub'ir'o de la sun'o, la pastr'o Istubar el'ir'is el la ĉambr'o de Sargon kaj baldaŭ re'ven'is, sed tra kaŝ'it'a pord'o. Post li aper'is du hom'o'j en nigr'a'j mantel'o'j. Kiam ili for'puŝ'is de l’ vizaĝ'o la kapuĉ'o'j'n, Sargon re'kon'is en unu la ĉef'pastr'o'n Mefreson, en la ali'a la profet'o'n Mentezufison.

— Ni al'port'as al vi, nobl'a rajt'ig'it'o, bon'a'n nov'aĵ'o'n — dir'is Mefres.

— Pov'u mi komunik'i al vi simil'a'n! — ek'kri'is Sargon. — Sid'iĝ'u, sankt'a'j kaj eminent'a'j vir'o'j. Kvankam mi hav'as ruĝ'a'j'n okul'o'j'n, parol'u al mi, kvazaŭ mi est'us tut'e sobr'a. Ĉar ankaŭ ebri'a mi hav'as prudent'o'n, ebl'e eĉ pli bon'a'n... Ĉu ne ver'e, Istubar?...

— Vi pov'as parol'i — sub'ten'is li'n la Ĥalde'an'o.

— Hodiaŭ — komenc'is Mentezufis — mi ricev'is leter'o'n de li'a ekscelenc'o, la ministr'o Herhor. Li skrib'as al ni, ke li'a sankt'ec'o, la faraon'o (li viv'u etern'e!) atend'as vi'n en si'a bel'eg'a palac'o apud Memfis'o, kaj ke li'a sankt'ec'o (li viv'u etern'e!) est'as favor'a por la traktat'o kun vi.

Sargon ŝancel'iĝ'is sur la felt'a'j matrac'o'j, sed hav'is preskaŭ konsci'a'j'n okul'o'j'n.

— Mi vetur'os — respond'is li — al li'a sankt'ec'o, la faraon'o (li viv'u etern'e!), mi met'os en la nom'o de mi'a sinjor'o sigel'o'n sur la traktat'o, se ĝi est'os skrib'it'a sur brik'o'j, per kojn'form'a'j liter'o'j... ĉar vi'a'j'n mi ne kompren'as. Mi kuŝ'os sur la ventr'o tut'a'n tag'o'n antaŭ li'a sankt'ec'o (li viv'u etern'e!), se tio est'os neces'a, kaj mi sub'skrib'os la traktat'o'n... Sed kiel vi plen'um'os ĝi'n... ha!... ha!... ha!... tio'n mi ne sci'as... — fin'is li per mal'delikat'a rid'o.

— Kiel vi kuraĝ'as, serv'ist'o de la grand'a Assar, dub'i pri la bon'a vol'o kaj intenc'o de ni'a monarĥ'o?... — ek'kri'is Mentezufis.

Sargon iom re'konsci'iĝ'is.

— Mi ne parol'as pri li'a sankt'ec'o — respond'is li — sed pri la kron'princ'o...

— Li est'as plen'a de saĝ'o jun'ul'o, kiu sen ŝancel'iĝ'o plen'um'os la vol'o'n de l’ patr'o kaj de la plej alt'a pastr'a kolegi'o — dir'is Mefres.

— Ha!... ha!... ha!... — re'e rid'is la ebri'a barbar'o. — Vi'a princ'o... Ho di'o'j, tord'u mi'a'j'n artik'o'j'n, se mi ne dir'as la ver'o'n: mi dezir'us, ke Asirio hav'u tia'n kron'princ'o'n...

Ni'a asiria kron'princ'o est'as saĝ'ul'o, est'as pastr'o... Antaŭ kiam li ek'ir'as al la milit'o, li antaŭ'e rigard'as la stel'o'j'n sur la ĉiel'o, post'e al la kok'in'o'j sub la vost'o'n... Vi'a rigard'us: kiom da soldat'o'j li hav'as kaj kie est'as la tend'ar'o de la mal'amik'o? kaj fal'us sur li'a'n nuk'o'n, kiel agl'o sur ŝaf'o'n. Jen est'as ĉef'o!... jen reĝ'o!... Li ne aparten'as al tiu'j, kiu'j obe'as la konsil'o'j'n de la pastr'o'j... Li pren'os konsil'o'n de si'a propr'a glav'o, kaj vi dev'os plen'um'i li'a'j'n ordon'o'j'n... Kaj tial, kvankam mi sub'skrib'os kun vi la traktat'o'n, mi dir'os al mi'a sinjor'o, ke post la mal'san'a reĝ'o kaj la saĝ'a'j pastr'o'j, si'n kaŝ'as ĉi tie jun'a kron'princ'o: leon'o kaj bov'o en unu person'o... kiu hav'as miel'o'n en la buŝ'o kaj tondr'o'j'n en la kor'o...

— Kaj vi dir'os mal'ver'o'n — inter'romp'is Mentezufis. — Ĉar ni'a princ'o, kvankam viv'eg'a kaj iom diboĉ'a, kiel ordinar'e la jun'ul'o'j, sci'as tamen respekt'i la konsil'o'j'n de l’ saĝ'ul'o'j kaj la plej alt'a'j'n ofic'o'j'n en la land'o.

Sargon balanc'is la kap'o'n.

— Ho vi saĝ'ul'o'j!... kler'a'j en la libr'o'j!... kon'ant'a'j la voj'o'j'n de la stel'o'j!... — dir'is li mok'e. — Mi simpl'ul'o, ordinar'a general'o, kiu sen stamp'il'o ne ĉiam sci'us sub'skrib'i mi'a'n nom'o'n... Vi saĝ'ul'o'j, kaj mi simpl'ul'o, sed, pro la barb'o de mi'a sinjor'o, mi ne ŝanĝ'us mi'a'n simpl'ec'o'n je vi'a saĝ'o...

Ĉar vi est'as hom'o'j, por kiu'j mal'ferm'iĝ'is la mond'o de la brik'o'j kaj papirus'o'j, sed ferm'iĝ'is la ver'a mond'o, en kiu ni ĉiu'j viv'as. Mi simpl'ul'o! sed mi hav'as hund'a'n flar'sent'o'n. Kiel hund'o de mal'proksim'e sent'as urs'o'n, tiel mi, per mi'a ruĝ'a naz'o, ek'kon'as hero'o'n.

Vi don'os konsil'o'j'n al la princ'o!... Sed jam hodiaŭ li sorĉ'is vi'n, kiel serpent'o kolomb'o'j'n. Mi almenaŭ ne tromp'as mi'n mem, kaj kvankam la princ'o est'as bon'a por mi, mi sent'as tra la haŭt'o, ke mi'n kaj mi'a'j'n Asiri'an'o'j'n li mal'am'as, kiel tigr'o elefant'o'n... Ha!... ha!... Don'u nur al li arme'o'n, kaj post tri monat'o'j li est'os apud Ninivo, se... sur la voj'o nask'iĝ'os al li soldat'o'j anstataŭ pere'i...

— Eĉ se vi dir'us ver'o'n — inter'romp'is Mentezufis — eĉ se la princ'o vol'us ir'i al Ninivo, li ne ir'os.

— Kaj kiu halt'ig'os li'n, kiam li est'os faraon'o?

— Ni.

— Vi?... Vi!... Ha!... ha!... ha! — rid'is Sargon. — Vi ĉiam pens'as, ke la jun'ul'o eĉ ne antaŭ'sent'as ni'a'n traktat'o'n... Kaj mi... kaj mi... ha!... ha!... ha!... mi permes'us mi'n sen'haŭt'ig'i kaj palis'um'i, ke li jam sci'as ĉio'n... Ĉu Fenici'an'o'j est'us tiel trankvil'a'j, se ili ne est'us cert'a'j, ke la jun'a egipta leon'o ŝirm'os ili'n kontraŭ la asiria bov'o?

Mentezufis kaj Mefres kaŝ'e rigard'is unu la ali'a'n. Preskaŭ terur'is ili'n la geni'ec'o de la barbar'o, kiu sen'tim'e esprim'is tio'n, kio'n ili tut'e ne atent'is.

Kaj efektiv'e: kio okaz'us, se la kron'princ'o diven'us ili'a'j'n intenc'o'j'n, aŭ eĉ vol'us implik'i ili'n?...

El la moment'a embaras'o sav'is ili'n Istubar, ĝis nun silent'a.

— Sargon — dir'is li — kial vi miks'as vi'n en fremd'a'j'n afer'o'j'n. Vi'a dev'o est'as far'i kun Egipto traktat'o'n tia'n, kia'n dezir'as ni'a sinjor'o. Kaj kio'n sci'as, kio'n ne sci'as, kio'n far'os, kio'n ne far'os ĝi'a kron'princ'o, tio ne est'as vi'a afer'o. Se la plej alt'a, etern'e viv'ant'a konsil'ant'ar'o de l’ pastr'o'j cert'ig'as ni'n, la traktat'o est'os plen'um'it'a. Kiel? tio ne est'as ni'a afer'o.

La sek'a ton'o, kun kiu dir'is tio'n Istubar, kviet'ig'is la sen'brid'a'n fantazi'o'n de la asiria rajt'ig'it'o. Sargon balanc'is la kap'o'n kaj murmur'is:

— En tia okaz'o mi bedaŭr'as la knab'o'n!... Li est'as grand'a batal'ist'o, grand'anim'a sinjor'o...

Ĉapitr'o XIII

Ek'sci'int'e de Hiram, ke Fenici'an'o'j donac'is al li la pastr'in'o'n, la kron'princ'o vol'is plej baldaŭ hav'i ŝi'n en si'a dom'o, ne ĉar li ne pov'is viv'i sen ŝi, sed ĉar ŝi est'is por li nov'aĵ'o.

Sed Kama prokrast'is la al'ven'o'n, pet'eg'ant'e la princ'o'n, ke li las'u ŝi'n trankvil'a, ĝis kiam mal'grand'iĝ'os la al'flu'o de pilgrim'o'j, kaj precip'e ĝis la for'vetur'o de plej eminent'a'j gast'o'j. Se dum ili'a ĉe'est'o ŝi far'iĝ'us am'at'in'o de l’ kron'princ'o, pov'us mal'grand'iĝ'i la en'spez'o'j de la templ'o, kaj la pastr'in'o'n minac'us danĝer'o.

— Ni'a'j saĝ'a'j kaj grand'a'j — dir'is ŝi al Ramzes — pardon'os al mi la perfid'o'n. Sed la popol'aĉ'o al'vok'os sur mi'a'n kap'o'n la venĝ'o'n de l’ di'o'j, kaj vi, sinjor'o, sci'as, ke la di'o'j hav'as long'a'j'n man'o'j'n...

— Ili ne perd'u ili'n, kiam ili en'ŝov'os ili'n sub mi'a'n tegment'o'n! — respond'is la princ'o.

Sed li ne insist'is, ĉar li'a atent'o est'is tre okup'it'a en tiu temp'o.

La asiriaj ambasador'o'j, Sargon kaj Istubar, jam for'vetur'is Memfis'o'n, por sub'skrib'i la traktat'o'n. Sam'temp'e la faraon'o al'vok'is Ramzeson, por ke li prezent'u raport'o'n pri si'a vojaĝ'o.

La princ'o ordon'is al la skrib'ist'o'j detal'e pri'skrib'i ĉio'n, kio okaz'is de l’ moment'o, kiam li for'las'is Memfis'o'n: la revu'o'n de la meti'ist'o'j, la vizit'ad'o'n de la fabrik'o'j kaj kamp'o'j, la inter'parol'ad'o'j'n kun la nomarĥ'o'j kaj ofic'ist'o'j. Tutmozis est'is elekt'it'a de li, por prezent'i la raport'o'n.

— Antaŭ la person'o de la monarĥ'o — dir'is al li la princ'o — vi est'os mi'a kor'o kaj mi'a buŝ'o. Jen kio'n vi dev'as far'i:

Kiam la plej nobl'a Herhor demand'os: kio'n mi pens'as pri la kaŭz'o'j de la mizer'o de Egipto kaj de l’ trezor'ej'o, respond'u al la ministr'o, ke li si'n turn'u al si'a help'ant'o Pentuer, kaj tiu klar'ig'os mi'a'j'n opini'o'j'n sam'e, kiel li far'is tio'n en la templ'o de la di'a Hator. Se Herhor vol'os sci'i, kia est'as mi'a opini'o pri la traktat'o kun Asirio, respond'u, ke mi'a dev'o est'as plen'um'i la ordon'o'j'n de ni'a sinjor'o.

Tutmozis balanc'is la kap'o'n, por montr'i, ke li kompren'as.

— Sed — daŭr'ig'is la kron'princ'o — kiam vi star'os antaŭ mi'a patr'o (li viv'u etern'e!) kaj konvink'iĝ'os, ke neni'u vi'n aŭskult'as, fal'u al li'a'j pied'o'j en mi'a nom'o kaj dir'u:

“Sinjor'o, jen kio'n dir'as al vi fil'o kaj serv'ist'o vi'a, mizer'a Ramzes, al kiu vi don'is la viv'o'n kaj pov'o'n. La kaŭz'o de la mal'feliĉ'o'j de Egipto est'as la mal'grand'iĝ'o de la frukt'o'don'a teritori'o, kiu'n invad'is la dezert'o, kaj la mal'grand'iĝ'o de la loĝ'ant'ar'o, kiu pere'as de la labor'o kaj mizer'o. Sed sci'u, ni'a sinjor'o, ke ne mal'pli grand'a'n mal'util'o'n, ol la mort'o kaj dezert'o, kaŭz'as al vi'a trezor'ej'o la pastr'o'j. Ĉar ne sol'e ili'a'j templ'o'j est'as plen'a'j de or'o kaj juvel'o'j, per kiu'j oni pov'us pag'i ĉiu'j'n ŝuld'o'j'n, sed la sankt'a'j patr'o'j kaj profet'o'j hav'as ankaŭ la plej bon'a'j'n bien'o'j'n, la plej brav'a'j'n labor'ist'o'j'n kaj kamp'ar'an'o'j'n, kaj pli mult'e da ter'o ol la di'o-faraon'o.”

“Jen kio'n dir'as al vi fil'o kaj serv'ist'o vi'a, Ramzes, kiu dum la tut'a vojaĝ'o hav'is ĉiam mal'ferm'it'a'j'n okul'o'j'n kiel fiŝ'o, kaj lev'it'a'j'n orel'o'j'n kiel prudent'a azen'o.”

La princ'o ripoz'is, Tutmozis ripet'is en la memor'o li'a'j'n vort'o'j'n.

— Kaj se — daŭr'ig'is la vic-reĝ'o — li'a sankt'ec'o demand'os, kia est'as mi'a opini'o pri Asiri'an'o'j, fal'u sur la vizaĝ'o'n kaj respond'u:

“La serv'ist'o Ramzes, se vi permes'as, kuraĝ'as opini'i, ke Asiri'an'o'j est'as grand'a'j kaj fort'a'j brav'ul'o'j, kaj hav'as bon'eg'a'j'n arm'il'o'j'n, sed tuj vid'as, ke ili est'as mal'bon'e ekzerc'it'a'j.”

Sargonon ja sekv'is la plej bon'a'j asiriaj batal'ist'o'j: ark'ist'o'j, hak'il'ist'o'j, lanc'ist'o'j, sed mi ne vid'is eĉ ses soldat'o'j'n, sci'ant'a'j'n marŝ'i akord'e en rekt'a vic'o. La lanc'o'j'n ili ne port'as rekt'e, ili'a'j glav'o'j est'as mal'bon'e al'lig'it'a'j, la hak'il'o'j'n ili port'as kvazaŭ ĉarpent'ist'o'j aŭ buĉ'ist'o'j. Ili'a'j vest'o'j est'as pez'a'j, ili'a'j dik'a'j sandal'o'j brog'as la pied'o'j'n, kaj ili'a'j ŝild'o'j, kvankam fortik'a'j, ne mult'e util'os, ĉar la soldat'o est'as mal'lert'a.

— Vi dir'as la ver'o'n — inter'romp'is Tutmozis. — Mi rimark'is la sam'o'n kaj la sam'o'n mi aŭd'as de ni'a'j oficir'o'j, kiu'j dir'as, ke tia asiria arme'o, kia'n ili vid'is tie ĉi, kontraŭ'star'os mal'pli fort'e ol la libiaj band'o'j.

— Dir'u ankaŭ — daŭr'ig'is Ramzes — al ni'a sinjor'o, kiu donac'as al ni la viv'o'n, ke la tut'a egipta nobel'ul'ar'o kaj arme'o bol'as ĉe la sol'a pens'o, ke Asirio pov'us for'pren'i Fenicion. Fenicio est'as ja la haven'o de Egipto, Fenici'an'o'j est'as plej bon'a'j mar'ist'o'j de ni'a ŝip'ar'o. Dir'u fin'e, ke mi ek'sci'is de Fenici'an'o'j (tio'n li'a sankt'ec'o dev'as sci'i pli bon'e), ke Asirio est'as hodiaŭ mal'fort'a: ĝi hav'as milit'o'n en la nord'o kaj orient'o, kaj la tut'a Azi'o est'as kontraŭ ĝi. Se do ni hodiaŭ atak'us ĝi'n, ni pov'us akir'i mult'e da trezor'o'j kaj sklav'o'j, kiu'j help'us ni'a'j'n kamp'ar'an'o'j'n en la labor'o. Fin'u per la vort'o'j, ke la saĝ'o de mi'a patr'o super'as la hom'a'n saĝ'o'n, kaj ke mi ag'os, kiel li ordon'os al mi, se nur li ne don'os Fenicion en la man'o'j'n de Assar, ĉar tio est'us ni'a pere'o. Fenicio est'as la bronz'a pord'eg'o de ni'a trezor'ej'o, kaj kie est'as hom'o, kiu don'us si'a'n pord'o'n al ŝtel'ist'o?

Tutmozis for'vetur'is Memfis'o'n en la monat'o Paofi (juli'o, aŭgust'o).

Nil'o komenc'is fort'e kresk'i. Mal'grand'iĝ'is la al'flu'o de la azi'a'j pilgrim'o'j en la templ'o'n de Astarte. La egipta loĝ'ant'ar'o okup'is la kamp'o'j'n, por plej rapid'e kolekt'i la vin'ber'o'j'n, lin'o'n kaj kresk'aĵ'o'n, don'ant'a'n spec'o'n de koton'o.

Unu'vort'e, la ĉirkaŭ'aĵ'o trankvil'iĝ'is, la ĝarden'o'j, ĉirkaŭ'ant'a'j la templ'o'n de Astarte, est'is preskaŭ mal'plen'a'j.

En tiu temp'o la princ'o Ramzes, liber'a de la amuz'o'j kaj ŝtat'a'j dev'o'j, si'n ek'okup'is per si'a am'o al Kama. Foj'e li sekret'e inter'konsil'iĝ'is kun Hiram, kiu en li'a nom'o ofer'is al la templ'o de Astarte dek du talent'o'j'n en or'o, bel'eg'e skulpt'it'a'n malakit'a'n statu'et'o'n de la di'in'o, kvin'dek bov'in'o'j'n kaj cent kvin'dek mezur'o'j'n da tritik'o. Tio est'is tiel mal'avar'a donac'o, ke la ĉef'pastr'o de la templ'o ven'is mem al la vic-reĝ'o, por fal'i antaŭ li sur la ventr'o'n kaj dank'i pro la favor'o, kiu'n, kiel li dir'is, neniam, neniam forges'os la popol'o'j am'ant'a'j la di'in'o'n Astarte.

Fin'int'e la afer'o'n kun la templ'o, la princ'o al'vok'is al si la polic'estr'o'n de Pi-Bast kaj pas'ig'is kun li long'a'n hor'o'n. Post kelk'e da tag'o'j la tut'a urb'o ek'trem'is de ekster'ordinar'a nov'aĵ'o.

Kama, la pastr'in'o de Astarte, est'is for'rab'it'a, i'e'n for'konduk'it'a kaj mal'aper'is, kiel sabl'er'o en la dezert'o!...

Tio okaz'is en sekv'ant'a'j cirkonstanc'o'j:

La ĉef'pastr'o send'is Kaman en la urb'o'n Sabne-Ĥetam apud la lag'o Menzaleh kun donac'o'j por la tie'a kapel'o de Astarte. La pastr'in'o vojaĝ'is nokt'e en ŝip'et'o, por evit'i la somer'a'n varm'eg'o'n kaj por ŝirm'i si'n de la sci'vol'o kaj respekt'em'a'j salut'o'j de la loĝ'ant'o'j.

Ĉe la tag'iĝ'o, kiam la kvar rem'ist'o'j lac'a'j ek'dorm'et'is, el la apud'bord'a'j arb'et'aĵ'o'j subit'e el'naĝ'is ŝip'o'j, konduk'at'a'j de Grek'o'j kaj Ĥet'o'j, ĉirkaŭ'is la ŝip'et'o'n de la pastr'in'o kaj for'kapt'is Kaman. La atak'o est'is tiel rapid'a, ke la feniciaj rem'ist'o'j tut'e ne kontraŭ'star'is; al la pastr'in'o oni ver'ŝajn'e ŝtop'is la buŝ'o'n, ĉar ŝi eĉ ne hav'is temp'o'n ek'kri'i.

Plen'um'int'e ĉi tiu'n mal'pi'a'n ag'o'n, la Ĥet'o'j kaj Grek'o'j mal'aper'is en la arb'et'aĵ'o'j por ating'i post'e la mar'o'n. Por garanti'i si'n kontraŭ la persekut'o, ili renvers'is la ŝip'et'o'n de la templ'o de Astarte.

En Pi-Bast ek'bol'is kvazaŭ en pot'o: la tut'a loĝ'ant'ar'o parol'is nur pri tio. Oni eĉ nom'is la kulp'ul'o'j'n. Unu'j suspekt'is Sargonon, kiu propon'is al Kama la titol'o'n de edz'in'o, se nur ŝi konsent'os for'las'i la templ'o'n kaj vetur'i kun li Ninivon. Ali'a'j suspekt'is Likonon, kiu est'is kant'ist'o de Astarte kaj de long'e pasi'e flam'is al Kama. Ankaŭ li est'is sufiĉ'e riĉ'a por dung'i grek'a'j'n rab'ist'o'j'n, kaj ver'ŝajn'e sufiĉ'e mal'pi'a, por ne ŝancel'iĝ'i for'kapt'i pastr'in'o'n.

Kompren'ebl'e, en la templ'o de Astarte oni kun'vok'is por konsil'o la plej riĉ'a'j'n kaj la plej pi'a'j'n fidel'ul'o'j'n. Oni antaŭ ĉio decid'is liber'ig'i Kaman de la pastr'a'j dev'o'j kaj de'pren'i de ŝi la mal'ben'o'n, kiu minac'as ĉiu'j'n virg'ul'in'o'j'n, kiu'j en la serv'ad'o al la di'in'o perd'is si'a'n ĉast'ec'o'n.

Tio est'is ordon'o pi'a kaj saĝ'a: ĉar se iu super'fort'e for'rab'is la pastr'in'o'n kaj kontraŭ ŝi'a vol'o sen'ig'is ŝi'n je la pastr'a'j ben'o'j, mal'just'e est'us pun'i ŝi'n.

Post kelk'e da tag'o'j, ĉe la son'o'j de trumpet'o'j, oni anonc'is al la fidel'ul'o'j, en la templ'o de Astarte, ke Kama mort'is, kaj ke se iu renkont'us vir'in'o'n simil'a'n al ŝi, li ne hav'as rajt'a'n venĝ'i ŝi'n, eĉ far'i al ŝi riproĉ'o'j'n. Ĉar ne ŝi, ne la pastr'in'o for'las'is la di'in'o'n, sed for'rab'is ŝi'n mal'bon'a'j spirit'o'j, kiu'j est'os pun'it'a'j.

En la sam'a tag'o la nobl'a Hiram est'is ĉe la princ'o kaj donac'is al li en or'a skatol'o, pergamen'o'n, kovr'it'a'n per mult'e da pastr'a'j sigel'o'j kaj per sub'skrib'o'j de la plej eminent'a'j Fenici'an'o'j.

Tio est'is la verdikt'o de la pastr'a juĝ'o de Astarte, liber'ig'ant'a Kaman de la ĵur'promes'o'j, se nur ŝi for'las'os si'a'n pastr'a'n nom'o'n. Kun ĉi tiu dokument'o, kiam la sun'o sub'ir'is, la princ'o ir'is en iu'n izol'it'a'n palac'et'o'n en si'a ĝarden'o. Li mal'ferm'is la pord'o'n per sekret'a manier'o kaj sur'ir'is en mal'grand'a'n ĉambr'o'n de la unu'a etaĝ'o.

Ĉe la lum'o de skulpt'it'a torĉ'o, en kiu brul'is bon'odor'a ole'o, la princ'o ek'vid'is Kaman.

— Fin'e!... — ek'kri'is li, don'ant'e al ŝi la or'a'n skatol'o'n. — Vi hav'as ĉio'n, kio'n vi vol'is.

La Fenici'an'in'o est'is ekscit'it'a; ŝi'a'j okul'o'j bril'is. Ŝi kapt'is la skatol'o'n kaj ĵet'is ĝi'n sur la plank'o'n.

— Vi kred'as, ke ĝi est'as or'a?... — dir'is ŝi. — Mi don'os mi'a'n ĉirkaŭ'kol'o'n, ke la skatol'o est'as kupr'a kaj nur kovr'it'a de ambaŭ flank'o'j per mal'dik'a'j or'a'j foli'o'j!...

— Tiel vi salut'as mi'n?... — demand'is la mir'ig'it'a princ'o.

— Ĉar mi kon'as mi'a'j'n frat'o'j'n — respond'is ŝi. — Ili fals'as ne nur or'o'n, sed eĉ ruben'o'j'n kaj safir'o'j'n...

— Vir'in'o... — inter'romp'is la princ'o — en ĉi tiu skatol'o est'as ja vi'a sen'danĝer'ec'o...

— Mi mok'as la sen'danĝer'ec'o'n!... — respond'is ŝi. — Mi enu'as kaj tim'as... Mi sid'as ĉi tie jam kvar tag'o'j'n kvazaŭ en mal'liber'ej'o...

— Ĉu io mank'as al vi?

— Mank'as al mi la lum'o... spir'o... rid'o'j, kant'o'j, hom'o'j... Ho venĝ'em'a di'in'o, kiel sever'e vi pun'as mi'n!...

La princ'o aŭskult'is mir'ig'it'a. En la furioz'a vir'in'o li ne re'kon'is Kaman, kiu'n li vid'is en la templ'o, la vir'in'o'n, kiu'n kant'is la pasi'a voĉ'o de la Grek'o.

— Morgaŭ — dir'is la princ'o — vi pov'os el'ir'i en la ĝarden'o'n... Kaj kiam ni ven'os Memfis'o'n, Tebojn, vi amuz'iĝ'os kiel neniam antaŭ'e... Ek'rigard'u mi'n. Ĉu mi ne am'as vi'n kaj ĉu ne sufiĉ'as al vir'in'o la honor'o, ke ŝi aparten'as al mi?...

— Jes, — respond'is ŝi koler'et'e — sed vi hav'is kvar antaŭ mi.

— Se vi'n mi am'as plej'e...

— Se mi'n vi am'us plej'e, vi far'us mi'n la unu'a, vi loĝ'ig'us mi'n en la palac'o, kiu'n okup'as tiu... Hebre'in'o Sara kaj vi don'us gard'ist'o'j'n al mi, ne al ŝi... Tie, antaŭ la statu'o de Astarte mi est'is la unu'a... Kaj ĉi tie?... La soldat'o'j tambur'as kaj lud'as flut'o'j'n, la ofic'ist'o'j kruc'as la man'o'j'n sur la brust'o kaj klin'as la kap'o'j'n antaŭ la dom'o de la Hebre'in'o...

— Antaŭ mi'a unu'e'nask'it'a fil'o — inter'romp'is mal'pacienc'e la princ'o — kaj li ne est'as Hebre'o...

— Li est'as Hebre'o!... — kri'eg'is Kama. Ramzes salt'e lev'iĝ'is.

— Ĉu vi est'as frenez'a?... — dir'is li, subit'e trankvil'iĝ'int'e. — Ĉu vi ne sci'as, ke mi'a fil'o ne pov'as est'i Hebre'o?...

— Kaj mi dir'as al vi, ke li est'as!... — kri'is ŝi, bat'ant'e la tabl'o'n per la pugn'o. — Li est'as Hebre'o, kiel li'a av'o, kiel li'a'j onkl'o'j, kaj li'a nom'o est'as Izaako...

— Kio'n vi dir'is, Fenici'an'in'o?... Ĉu vi vol'as, ke mi for'pel'u vi'n?...

— Bon'e, for'pel'u mi'n, se mensog'o el'ir'is el mi'a buŝ'o... Sed se ver'a'j est'as mi'a'j vort'o'j, for'pel'u tiu'n... la Hebre'in'o'n, kun ŝi'a bastard'o, kaj la palac'o'n don'u al mi... Mi vol'as est'i la unu'a en vi'a dom'o, mi tio'n merit'as... Tiu tromp'as vi'n, mok'as vi'n... Kaj mi por vi for'las'is mi'a'n di'in'o'n... mi'n minac'as ŝi'a venĝ'o...

— Don'u al mi pruv'o'n, kaj la palac'o est'os vi'a... Ne, tio est'as mal'ver'a!... — dir'is la princ'o. — Sara ne far'us tia'n krim'o'n... Mi'a unu'e'nask'it'a fil'o!...

Izaako!... Izaako!... — kri'is Kama. — Ir'u al ŝi kaj konvink'u vi'n...

Ramzes, du'on'e sen'konsci'a, el'kur'is de Kama kaj direkt'is si'n al la palac'o, kie loĝ'is Sara. Malgraŭ la stel'a nokt'o, li perd'is la voj'o'n kaj iom da temp'o vag'is en la ĝarden'o. La freŝ'a aer'o re'konsci'ig'is li'n, li re'trov'is la voj'o'n kaj en'ir'is en la dom'o'n de Sara preskaŭ trankvil'a.

Malgraŭ la mal'fru'a vesper'o oni ne dorm'is tie. Sara per propr'a'j man'o'j lav'is la vind'aĵ'o'j'n de la fil'o, kaj la serv'ist'o'j, por pas'ig'i la temp'o'n, manĝ'is, trink'is kaj muzik'is.

Kiam Ramzes, pal'a de ekscit'o, halt'is sur la sojl'o, Sara ek'kri'is, sed tuj trankvil'iĝ'is.

— Salut'o'n al vi, sinjor'o — dir'is ŝi, viŝ'ant'e la mal'sek'a'j'n man'o'j'n kaj klin'ant'e si'n al li'a'j pied'o'j.

— Sara, kia est'as la nom'o de vi'a fil'o?... — demand'is li.

Terur'it'a ŝi kapt'is si'n je la kap'o.

— Vi ja sci'as, sinjor'o, ke Seti... — respond'is ŝi per apenaŭ aŭd'ebl'a voĉ'o.

— Rigard'u mi'a'j'n okul'o'j'n...

— Ho Jehovo!... — murmur'et'is Sara.

— Vi vid'as, ke vi mensog'as. Kaj nun mi dir'os al vi: mi'a fil'o, la fil'o de la egipta kron'princ'o, est'as nom'at'a Izaako... kaj li est'as Hebre'o, mal'nobl'a Hebre'o...

— Ho Di'o!... Di'o!... — ek'kri'is ŝi, fal'ant'e al la pied'o'j de la princ'o

Ramzes eĉ por unu moment'o ne lev'is la kap'o'n, li'a vizaĝ'o far'iĝ'is griz'a.

— Oni avert'is mi'n — dir'is li — ke mi ne pren'u Hebre'in'o'n en mi'a'n dom'o'n... Mi'a'j intern'aĵ'o'j tord'iĝ'is, kiam mi vid'is mi'a'n bien'o'n, plen'a'n de Hebre'o'j... Sed mi kaŝ'is la abomen'o'n, ĉar mi konfid'is al vi. Kaj vi, kun vi'a'j Hebre'o'j, ŝtel'is mi'a'n fil'o'n, ŝtel'ist'in'o de infan'o'j!...

— La pastr'o'j ordon'is, ke li est'u Hebre'o... — murmur'et'is Sara, plor'eg'ant'e ĉe la pied'o'j de la princ'o.

— La pastr'o'j?... Kiu'j?...

— La plej nobl'a Herhor... la plej nobl'a Mefres... Ili dir'is, ke tio est'as neces'a, ĉar vi'a fil'o dev'as far'iĝ'i la unu'a reĝ'o de Hebre'o'j...

— La pastr'o'j?... Mefres?... — ripet'is la princ'o. — Reĝ'o de Hebre'o'j?... Mi ja dir'is al vi, ke vi'a fil'o pov'os est'i ĉef'o de mi'a'j ark'ist'o'j, mi'a skrib'ist'o... Mi tio'n dir'is al vi, kaj vi mizer'a pens'is, ke la titol'o de hebre'a reĝ'o egal'as la titol'o'n de mi'a ark'ist'o aŭ skrib'ist'o?... Mefres... Herhor!... Dank'o'n al la di'o'j, ke mi fin'e kompren'is ĉi tiu'j'n alt'rang'ul'o'j'n kaj ke mi sci'as, kia'n sort'o'n ili destin'as al mi'a'j post'e'ul'o'j...

Moment'o'n li konsider'is, mord'is la lip'o'j'n. Subit'e li ek'kri'is per potenc'a voĉ'o:

— Ĉi tie'n!... serv'ist'o'j... soldat'o'j!...

Tuj komenc'iĝ'is plen'iĝ'i la ĉambr'o. En'ir'is plor'ant'e la serv'ist'in'o'j de Sara, ofic'ist'o kaj intendant'o de la dom'o, post'e sklav'o'j, fin'e kelk'e da soldat'o'j kun oficir'o.

— La mort'o!... — ek'kri'is Sara per dis'ŝir'ant'a voĉ'o.

Ŝi ĵet'is si'n al la lul'il'o, kapt'is la infan'o'n kaj star'iĝ'int'e en la angul'o de la ĉambr'o ŝi ek'kri'is:

— Mi'n mort'ig'u... sed li'n mi ne don'os...

Ramzes ek'rid'et'is.

— Cent'estr'o — dir'is li al la oficir'o — pren'u ĉi tiu'n vir'in'o'n kun la infan'o kaj konduk'u en la konstru'aĵ'o'n, kie loĝ'as la sklav'o'j de mi'a dom'o. Ĉi tiu Hebre'in'o ne est'os plu sinjor'in'o, sed serv'ist'in'o de tiu, kiu ŝi'n anstataŭ'os.

— Kaj vi, intendant'o — al'don'is li, si'n turn'ant'e al la ofic'ist'o — memor'u, ke la Hebre'in'o ne forges'u morgaŭ maten'e lav'i la pied'o'j'n al ŝi'a sinjor'in'o, kiu tuj ven'os ĉi tie'n. Kaj se ĉi tiu serv'ist'in'o montr'iĝ'us mal'obe'em'a, laŭ la ordon'o de si'a sinjor'in'o ŝi dev'as ricev'i verg'o'j'n. For'konduk'u ĉi tiu'n vir'in'o'n en la ĉambr'o'n de la serv'ist'o'j!...

La oficir'o kaj intendant'o proksim'iĝ'is al Sara, sed halt'is, ne kuraĝ'ant'e ŝi'n tuŝ'i. Ceter'e, tio ne est'is neces'a. Sara en'volv'is en tuk'o'n la plor'ant'a'n infan'o'n kaj for'las'is la ĉambr'o'n, murmur'et'ant'e:

— Ho Di'o de Abrahamo, Izaako kaj Jakobo, ek'kompat'u mi'n...

Ŝi profund'e klin'iĝ'is antaŭ la princ'o, el ŝi'a'j okul'o'j flu'is silent'a'j larm'o'j. Ramzes aŭd'is ŝi'a'n dolĉ'a'n voĉ'o'n ankoraŭ en la vestibl'o:

— Di'o de Abrahamo, Iza...

Kiam ĉio trankvil'iĝ'is, la vic-reĝ'o dir'is al la oficir'o kaj intendant'o:

— Ir'u kun torĉ'o'j en la dom'o'n inter la fig'arb'o'j...

— Mi kompren'as — respond'is la intendant'o.

— Kaj tuj trans'konduk'u ĉi tie'n la vir'in'o'n, kiu loĝ'as tie...

— Tio est'os far'it'a.

— Tiu vir'in'o est'os de nun vi'a sinjor'in'o kaj la sinjor'in'o de Sara, de la Hebre'in'o, kiu ĉiu'maten'e dev'as al si'a sinjor'in'o lav'i la pied'o'j'n, verŝ'i sur ŝi'n akv'o'n kaj ten'i antaŭ ŝi la spegul'o'n. Tia est'as mi'a vol'o kaj ordon'o.

— Tiel est'os far'it'a ĉio — respond'is la intendant'o.

— Morgaŭ maten'e vi dir'os al mi, ĉu la nov'a serv'ist'in'o ne est'as mal'obe'em'a...

Don'int'e la ordon'o'j'n, la vic-reĝ'o re'ven'is en si'a'n dom'o'n, sed la tut'a'n nokt'o'n li ne pov'is dorm'i. En li'a profund'a anim'o flam'iĝ'is la fajr'o de la venĝ'o.

Li sent'is, ke eĉ por unu moment'o ne lev'int'e la voĉ'o'n, li frakas'is Saran, la mizer'a'n Hebre'in'o'n, kiu kuraĝ'is tromp'i li'n. Li pun'is ŝi'n, kiel reĝ'o, kiu per unu ek'trem'o de la palpebr'o de'ĵet'as la hom'o'j'n de la supr'o de l’ honor'o'j en la sen'fund'aĵ'o'n de la sklav'ec'o. Sed Sara est'is nur il'o de la pastr'o'j, kaj la kron'princ'o hav'is tro grand'a'n sent'o'n de la just'ec'o por, romp'int'e la il'o'n, pardon'i al la ver'a'j kulp'ul'o'j.

Li'a furioz'o tiom pli grand'iĝ'is, ke la pastr'o'j est'is ne'tuŝ'ebl'a'j. La princ'o pov'is for'pel'i nokt'e Saran en la ĉambr'o'n de la serv'ist'o'j, sed ne pov'is sen'ig'i Herhoron je li'a pov'o, nek Mefreson je li'a ĉef'pastr'ec'o. Sara fal'is ĉe li'a'j pied'o'j, kiel pied'prem'it'a verm'o; sed Herhor kaj Mefres, kiu'j rab'is al li li'a'n unu'e'nask'it'a'n fil'o'n, lev'iĝ'is super Egipto kaj (kia hont'o!) super la est'ont'a faraon'o, kvazaŭ piramid'o'j...

Kaj li re'memor'is (kiom'a'n foj'o'n en ĉi tiu jar'o!) la mal'just'aĵ'o'j'n, kiu'j'n kaŭz'is al li la pastr'o'j. En la lern'ej'o ili tiel bat'is li'n per baston'o'j, ke krak'is li'a spin'o, aŭ ig'is li'n mal'sat'i tiel, ke li'a ventr'o en'fal'is ĝis la dors'o.

Dum la last'a'j manovr'o'j Herhor mal'bon'ig'is al li la tut'a'n plan'o'n, post'e de'ĵet'is la tut'a'n kulp'o'n sur li'n kaj sen'ig'is li'n je la komand'o de korpus'o. La sam'a Herhor al'tir'is sur li'n la mal'favor'o'n de li'a sankt'ec'o pro tio, ke li pren'is en si'a'n dom'o'n Saran, kaj nur tiam re'vok'is li'n al la honor'o'j, kiam la humil'ig'it'a princ'o pas'ig'is kelk'e da monat'o'j en mem'vol'a ekzil'o.

Ŝajn'is, ke kiam li est'os nom'it'a ĉef'o de korpus'o kaj vic-reĝ'o, la pastr'o'j ĉes'os prem'eg'i li'n per si'a protekt'o. Sed ĝust'e nun ili kontraŭ'met'as al li du'obl'a'j'n fort'o'j'n. Ili far'is li'n vic-reĝ'o, por kio?... Por mal'proksim'ig'i li'n de la faraon'o kaj far'i mal'honor'a'n traktat'o'n kun Asirio. Kiam li vol'is inform'iĝ'i pri la stat'o de l’ regn'o, ili dev'ig'is li'n pent'o'far'i en la templ'o; tie ili tromp'is li'n per mirakl'o'j kaj terur'o'j kaj don'is al li tut'e mal'ver'a'j'n klar'ig'o'j'n.

Post'e ili miks'is si'n je li'a'j plezur'o'j, am'at'in'o'j, rilat'o'j kun Fenici'an'o'j, ŝuld'o'j; fin'e por humil'ig'i li'n, rid'ind'ig'i en la okul'o'j de Egipt'an'o'j, ili far'is li'a'n unu'e'nask'it'a'n fil'o'n Hebre'o!...

Kiu kamp'ar'an'o, kiu sklav'o, kiu kondamn'it'o en la min'ej'o'j, kiu Egipt'an'o ne hav'us la rajt'o'n dir'i al li:

— Mi est'as pli bon'a ol vi, vic-reĝ'o, ĉar neni'u mi'a fil'o est'is Hebre'o...

Sent'ant'e la pez'o'n de la ofend'o, Ramzes kompren'is ankaŭ, ke li ne pov'as tuj ĝi'n venĝ'i. Li decid'is prokrast'i la afer'o'n. En la pastr'a lern'ej'o li kutim'is reg'i si'n mem, en la kort'eg'o li el'lern'is pacienc'o'n kaj mal'sincer'ec'o'n; ĉi tiu'j ec'o'j est'os li'a ŝild'o kaj arm'il'o en la batal'o kontraŭ la pastr'o'j... Dum'e li erar'ig'os ili'n, kaj kiam ven'os ĝust'a moment'o, li ek'bat'os tiel, ke ili ne lev'iĝ'os plu.

Komenc'is tag'iĝ'i. La kron'princ'o profund'e ek'dorm'is, kaj kiam li vek'iĝ'is, la unu'a person'o, kiu'n li rimark'is, est'is la intendant'o de la palac'o de Sara.

— Kio'n far'as la Hebre'in'o? — demand'is la princ'o.

— Konform'e al la ordon'o de vi'a ekscelenc'o, ŝi lav'is la pied'o'j'n al si'a nov'a sinjor'in'o — respond'is la ofic'ist'o.

— Ĉu ŝi est'is mal'obe'a?

— Ŝi est'is plen'a de humil'ec'o, sed ne sufiĉ'e lert'a, kaj la sinjor'in'o ek'koler'int'e pied'bat'is ŝi'n inter la okul'o'j'n.

La princ'o ek'salt'is.

— Kaj Sara?... — demand'is li rapid'e.

— Ŝi fal'is ter'e'n. Kaj kiam la nov'a sinjor'in'o ordon'is al ŝi ir'i for, ŝi el'ir'is, mal'laŭt'e plor'ant'e.

La princ'o komenc'is paŝ'i en la ĉambr'o.

— Kiel ŝi pas'ig'is la nokt'o'n?...

— La nov'a sinjor'in'o?...

— Ne!... — inter'romp'is la kron'princ'o. — Mi demand'as pri Sara.

— Konform'e al la ordon'o, Sara ir'is kun la infan'o en la ĉambr'o'n de la serv'ist'o'j. Tie iu vir'in'o, de kompat'o, ced'is al ŝi freŝ'a'n mat'o'n, sed Sara ne kuŝ'iĝ'is kaj sid'is la tut'a'n nokt'o'n kun la infan'o sur la genu'o'j.

— Kaj la infan'o?... — demand'is la princ'o.

— La infan'o fart'as bon'e. Hodiaŭ maten'e, kiam la Hebre'in'o ir'is serv'i la nov'a'n sinjor'in'o'n, ali'a'j vir'in'o'j ban'is la et'ul'o'n, kaj la edz'in'o de l’ paŝt'ist'o, kiu ankaŭ hav'as suĉ'infan'o'n, nutr'is ĝi'n.

La princ'o halt'is antaŭ la intendant'o.

— Mal'bon'e est'as — dir'is li — se bov'in'o, anstataŭ nutr'i si'a'n id'o'n, ir'as plug'i kaj est'as batat'a per baston'o. Do, kvankam la Hebre'in'o est'as tre kulp'a, mi ne vol'as, ke sufer'u ŝi'a sen'pek'a id'o... Sara ne lav'os plu la pied'o'j'n de la nov'a sinjor'in'o kaj ne est'os pied'batat'a de ŝi. En la dom'o de la serv'ist'o'j vi don'os al ŝi apart'a'n ĉambr'o'n, kelk'e da mebl'o'j kaj nutr'aĵ'o'n, kia'n bezon'as vir'in'o, antaŭ ne long'e akuŝ'int'a. Ŝi nutr'u en trankvil'o si'a'n infan'o'n.

— Viv'u etern'e ni'a estr'o! — respond'is la intendant'o kaj ek'kur'is plen'um'i la ordon'o'j'n de l’ vic-reĝ'o, ĉar la tut'a serv'ist'ar'o am'is Saran, kaj en la daŭr'o de kelk'e da hor'o'j jam ek'mal'am'is la koler'em'a'n kaj kri'em'a'n Kaman.

Ĉapitr'o XIV

La fenicia pastr'in'o ne mult'e da feliĉ'o al'port'is al Ramzes.

Kiam li ven'is unu'a'foj'e vizit'i ŝi'n en ŝi'a palac'et'o, kiu'n ĝis nun okup'is Sara, li pens'is, ke li est'os akcept'it'a kun admir'o kaj dank'em'o. Sed Kama salut'is li'n preskaŭ kun koler'o.

— Kio? — ek'kri'is ŝi — jam post du'on'o da tag'o vi re'don'is vi'a'n favor'o'n al la mizer'a Hebre'in'o?...

— Ĉu ŝi ne loĝ'as en ĉambr'o de l’ serv'ist'o'j? — respond'is la princ'o.

— Sed mi'a intendant'o dir'is al mi, ke ŝi ne lav'os plu mi'a'j'n pied'o'j'n...

La princ'o, aŭskult'ant'e tio'n, sent'is ted'o'n.

— Vi ne est'as, mi vid'as, kontent'a — dir'is li.

— Kaj mi ne est'os!... — eksplod'is la Fenici'an'in'o — ĝis kiam mi ne humil'ig'os ĉi tiu'n Hebre'in'o'n... Ĝis kiam serv'ant'e mi'n kaj genu'ant'e ĉe mi'a'j pied'o'j, ŝi ne forges'os, ke iam ŝi est'is vi'a unu'a vir'in'o kaj la sinjor'in'o de tiu ĉi dom'o... Ĝis kiam mi'a'j serv'ist'o'j ne ĉes'os rigard'i mi'n kun tim'o kaj mal'konfid'o, kaj ŝi'n kun kompat'o...

La Fenici'an'in'o komenc'is mal'pli kaj mal'pli plaĉ'i al Ramzes.

— Kama — dir'is li — pes'u bon'e, kio'n mi dir'os al vi. Se en mi'a dom'o serv'ist'o pied'bat'us hund'in'o'n, kiu nutr'as la id'o'j'n, mi for'pel'us li'n... Vi pied'bat'is inter la okul'o'j'n vir'in'o'n kaj patr'in'o'n... En Egipto, Kama, patr'in'o est'as grand'a vort'o. Bon'a Egipt'an'o tri afer'o'j'n plej mult'e respekt'as sur la ter'o: la di'o'j'n, la faraon'o'n kaj la patr'in'o'n...

— Ho ve al mi!... — kri'is Kama, si'n ĵet'ant'e sur la lit'o'n. — Jen mi hav'as rekompenc'o'n, mizer'a, ke mi for'las'is mi'a'n di'in'o'n... Ankoraŭ antaŭ unu semajn'o oni met'is flor'o'j'n ĉe mi'a'j pied'o'j kaj brul'ig'is por mi incens'o'n, kaj hodiaŭ...

La princ'o sen'bru'e el'glit'is el la ĉambr'o kaj vizit'is la Fenici'an'in'o'n nur post kelk'e da tag'o'j.

Sed re'e li trov'is ŝi'n en mal'bon'a humor'o.

— Mi pet'eg'as vi'n, sinjor'o — ek'kri'is ŝi — zorg'u iom pli mult'e pri mi!... La serv'ist'o'j jam komenc'as mal'ŝat'i mi'n, la soldat'o'j rigard'as mi'n ne'konfid'e kaj mi tim'as, ke iu ne venen'u mi'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n en la kuir'ej'o...

— Mi est'is okup'it'a per la arme'o — respond'is la princ'o — mi ne pov'is vizit'i vi'n.

— Tio est'as ver'a!... — respond'is koler'e Kama. — Vi est'is hieraŭ sub mi'a balkon'o, kaj post'e vi ir'is al la ĉambr'o de la serv'ist'o'j, kie loĝ'as la Hebre'in'o... Vi vol'is montr'i al mi...

— Sufiĉ'e!... — inter'romp'is la princ'o: — Mi est'is nek sub la balkon'o, nek apud la ĉambr'o de l’ serv'ist'o'j. Se do ŝajn'is al vi, ke vi vid'is mi'n, tio signif'as, ke tiu mal'nobl'a Grek'o ne nur ne for'las'is Egipton, sed eĉ kuraĝ'as vag'i en mi'a ĝarden'o...

Kama aŭskult'is terur'it'a.

— Ho Astarte!... — ek'kri'is ŝi subit'e — sav'u mi'n... Ho ter'o, kaŝ'u mi'n!... Se la mizer'a Likon re'ven'is, grand'a danĝer'o minac'as mi'n...

La princ'o ek'rid'is, sed li ne hav'is plu pacienc'o'n aŭskult'i la plend'o'j'n de la eks-pastr'in'o.

— Rest'u trankvil'a — dir'is li el'ir'ant'e — kaj ne mir'u, se post kelk'e da tag'o'j mi al'konduk'os al vi vi'a'n Likonon, lig'it'a'n, kvazaŭ ŝakal'o'n. Li jam el'ĉerp'is mi'a'n pacienc'o'n.

Re'ven'int'e en ŝi'a'n dom'o'n, la princ'o tuj al'vok'is Hiramon kaj la polic'estr'o'n de Pi-Bast. Li rakont'is al ambaŭ, ke Likon, Grek'o, kies trajt'o'j tre simil'is li'a'j'n, vag'as apud la palac'o'j, kaj ordon'is kapt'i li'n. Hiram ĵur'is, ke kiam Fenici'an'o'j kun'iĝ'os kun la polic'o, la Grek'o dev'os fal'i en ili'a'j'n man'o'j'n. Sed la polic'estr'o komenc'is sku'i la kap'o'n.

— Vi dub'as? — demand'is la princ'o.

— Jes, sinjor'o. En Pi-Bast loĝ'as mult'a'j pi'a'j Azi'an'o'j, laŭ kies opini'o pastr'in'o, for'las'int'a la altar'o'n, merit'as la mort'o'n. Do se la Grek'o ĵur'is mort'ig'i Kaman, ili help'os li'n, kaŝ'os kaj facil'ig'os al li la for'kur'o'n.

— Kio'n vi dir'os, princ'o? — demand'is Hiramon Ramzes.

— La respekt'ind'a polic'estr'o parol'as saĝ'e — respond'is la mal'jun'ul'o.

— Vi ja liber'ig'is Kaman de la ĵur'promes'o! — ek'kri'is la princ'o.

— Mi Fenici'an'o — respond'is Hiram — mi garanti'as, ke ili ne tuŝ'os Kaman kaj persekut'os la Grek'o'n. Sed la ali'a'j fidel'ul'o'j de Astarte?...

— Mi kuraĝ'as pens'i — dir'is la polic'estr'o — ke dum'e neni'o minac'as ĉi tiu'n vir'in'o'n. Kaj se ŝi est'us kuraĝ'a, ni pov'us uz'i ŝi'n por al'log'i la Grek'o'n kaj kapt'i li'n ĉi tie en la palac'o'j de vi'a ekscelenc'o.

— Ir'u do al ŝi — dir'is la princ'o — kaj prezent'u al ŝi la plan'o'n, kiu'n vi el'pens'is. Se vi kapt'os la fripon'o'n, mi don'os al vi dek talent'o'j'n.

Kiam la kron'princ'o adiaŭ'is ili'n, Hiram dir'is al la polic'estr'o:

— Ekscelenc'o, mi sci'as, ke vi kon'as ambaŭ skrib'manier'o'j'n kaj ke la pastr'a saĝ'o ne est'as fremd'a al vi. Kiam vi vol'as, vi aŭd'as tra mur'o'j kaj vid'as en mal'lum'o. Vi kon'as la pens'o'j'n de la kamp'ar'an'o, kiu labor'as kun la sitel'o, de la meti'ist'o, kiu port'as sandal'o'j'n al la bazar'o, kaj de l’ grand'a sinjor'o, kiu ĉirkaŭ'it'a de si'a'j serv'ist'o'j sent'as si'n sen'danĝer'a kiel infan'o en la sen'o de l’ patr'in'o...

— Vi dir'as la ver'o'n — respond'is la ofic'ist'o — la di'o'j don'is al mi la mirakl'a'n kapabl'o'n de la penetr'em'a rigard'o.

— Dank’ al vi'a'j super'hom'a'j kapabl'o'j — daŭr'ig'is Hiram — vi kred'ebl'e jam diven'is, ke la templ'o de Astarte destin'as por vi du'dek talent'o'j'n, se vi kapt'os ĉi tiu'n krim'ul'o'n, kiu kuraĝ'as uzurp'i la figur'o'n de la princ'o, ni'a sinjor'o. Krom tio, en ĉiu okaz'o, la templ'o don'os al vi dek talent'o'j'n, se la fam'o pri la simil'ec'o de la mizer'a Likono al la princ'o ne dis'vast'iĝ'os en Egipto. Tio est'as skandal'a kaj mal'dec'a afer'o, ke simpl'a mort'ul'o re'memor'ig'as per si'a vizaĝ'o person'o'j'n, kiu'j de'ven'as de l’ di'o'j. Ni do konserv'u sur la fund'o de ni'a kor'o tio'n, kio'n vi aŭd'is pri la mizer'a Likon kaj ni'a'n persekut'o'n de la mal'pi'ul'o.

— Mi kompren'as — respond'is la ofic'ist'o. — Ĉar pov'as okaz'i, ke tia krim'ul'o perd'os la viv'o'n, antaŭ kiam ni trans'don'os li'n al la tribunal'o...

— Jes — dir'is Hiram, prem'ant'e li'a'n man'o'n. — Ĉiu help'o, kiu'n vi postul'os, est'os don'it'a al vi de Fenicio.

Ili dis'iĝ'is, kiel du amik'o'j, kiu'j persekut'as grand'a'n ĉas'aĵ'o'n kaj sci'as ke indiferent'e est'as, kies ponard'eg'o traf'os, se nur la best'o est'os bon'e traf'it'a kaj ne fal'os en fremd'a'j'n man'o'j'n.

Post kelk'e da tag'o'j Ramzes re'e vizit'is Kaman, sed trov'is ŝi'n en stat'o proksim'a al frenez'o. Ŝi kaŝ'is si'n en la plej mal'lum'a ĉambr'o de si'a palac'o, mal'sat'a, ne komb'it'a, eĉ ne lav'it'a, kaj don'is plej kontraŭ'a'j'n ordon'o'j'n al la serv'ist'o'j.

Jen ŝi ordon'is al ĉiu'j kolekt'iĝ'i, jen for'pel'is ĉiu'j'n. Nokt'e ŝi al'vok'is la gard'ist'o'j'n, kaj post moment'o for'kur'is de la soldat'o'j en la sub'tegment'o'n, kri'ant'e, ke ili vol'as mort'ig'i ŝi'n.

Ĉe tia'j ag'o'j, el la anim'o de l’ kron'princ'o mal'aper'is la am'o, kaj rest'is nur sent'o de grand'a embaras'o. Li kapt'is si'n je la kap'o, kiam la intendant'o de la palac'o kaj la oficir'o rakont'is al li pri tia'j strang'aĵ'o'j, kaj murmur'et'is:

— Ver'e, mi ag'is mal'bon'e, for'pren'ant'e tiu'n ĉi vir'in'o'n de ŝi'a di'in'o. Ĉar nur di'in'o pov'is pacienc'e toler'i ŝi'a'j'n kapric'o'j'n!...

Malgraŭ tio li ir'is al Kama kaj trov'is ŝi'n pal'a, ne'komb'it'a kaj trem'ant'a.

— Ve al mi!... — kri'is ŝi. — Mi viv'as sol'e inter mal'amik'o'j... Mi'a vest'ant'in'o vol'as mi'n venen'i, la friz'ist'in'o, infekt'i mi'n per ia mal'san'o. La soldat'o'j nur atend'as okaz'o'n, por dron'ig'i en mi'a brust'o la lanc'o'j'n kaj glav'o'j'n. En la kuir'ej'o, mi est'as cert'a, anstataŭ manĝ'aĵ'o'j, oni kuir'as sorĉ'a'j'n herb'o'j'n... Ĉiu'j konspir'as kontraŭ mi'a viv'o...

— Kama... — inter'romp'is la princ'o.

— Ne nom'u mi'n tiel!... — murmur'et'is ŝi terur'it'a — ĉar tio al'port'os al mi mal'feliĉ'o'n...

— De kie tia'j pens'o'j ven'as al vi?...

— De kie?... Ĉu vi pens'as, ke tag'e mi ne vid'as fremd'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j aper'as kaj mal'aper'as apud la palac'o, antaŭ kiam mi pov'as al'vok'i la serv'ist'o'j'n?... Kaj nokt'e, ĉu mi ne aŭd'as murmur'et'o'j'n post la mur'o?...

— Nur ŝajn'as al vi.

— Mal'ben'it'a'j!... Mal'ben'it'a'j!... — kri'is ŝi kun plor'o. — Ĉiu'j vi dir'as, ke ŝajn'as al mi... Tamen antaŭ'hieraŭ, en mi'a'n dorm'o'ĉambr'o'n ia krim'a man'o ĵet'is vual'o'n, kiu'n mi port'is du'on'o'n da tag'o, antaŭ kiam mi rimark'is, ke ĝi ne est'as la mi'a, ke tia'n mi neniam posed'is...

— Kie est'as la vual'o? — demand'is la princ'o, jam kun mal'trankvil'o.

— Mi brul'ig'is ĝi'n, sed antaŭ'e mi ĝi'n montr'is al la serv'ist'in'o'j.

— Eĉ se ĝi ne est'is vi'a, kio okaz'is al vi?

— Ankoraŭ neni'o. Sed se mi hav'us tiu'n ĉifon'o'n en la dom'o dum kelk'e da tag'o'j, mi est'us venen'it'a aŭ infekt'it'a per ne're'san'ig'ebl'a mal'san'o... Mi kon'as Azi'an'o'j'n kaj ili'a'j'n rimed'o'j'n!...

Ted'it'a kaj koler'ig'it'a, la princ'o for'las'is ŝi'n plej rapid'e, malgraŭ ŝi'a'j pet'o'j, ke li rest'u. Sed kiam li demand'is la serv'ist'o'j'n pri la vual'o, la ĉambr'ist'in'o konfes'is, ke tio ne est'is la vual'o de Kama, kaj ke iu kaŝ'e ĵet'is ĝi'n en la ĉambr'o'n.

“Mi neniam ek'kred'us — pens'is li — ke unu mal'fort'a vir'in'o pov'as far'i tia'n konfuz'o'n!... Kvar ĵus kapt'it'a'j hien'o'j ne pov'us egal'i per si'a mal'trankvil'o ĉi tiu'n Fenici'an'in'o'n!...”

Hejm'e la princ'o trov'is Tutmozison, kiu ĵus ven'is el Memfis'o kaj apenaŭ hav'is temp'o'n si'n lav'i kaj ali'vest'i post la vojaĝ'o.

— Kio'n vi dir'os al mi? — demand'is la princ'o la favor'at'o'n, diven'ant'e, ke li ne al'port'is bon'a'j'n nov'aĵ'o'j'n. — Ĉu vi vid'is li'a'n sankt'ec'o'n?

— Mi vid'is la sun'a'n di'o'n de Egipto — respond'is Tutmozis, — kaj jen kio'n li dir'is al mi...

— Parol'u — inter'met'is la princ'o.

— Jen kiel parol'is ni'a sinjor'o... — daŭr'ig'is Tutmozis, kruc'int'e la man'o'j'n sur la brust'o kaj klin'int'e la kap'o'n. — Jen kiel parol'is la sinjor'o: Dum tri'dek kvar jar'o'j mi konduk'is la pez'a'n vetur'il'o'n de Egipto kaj mi jam est'as tiel lac'a, ke mi sopir'as al mi'a'j grand'a'j antaŭ'ul'o'j, kiu'j loĝ'as en la okcident'a land'o. Baldaŭ mi for'las'os ĉi tiu'n ter'o'n, kaj tiam mi'a fil'o, Ramzes sur'ir'os la tron'o'n kaj far'os kun la ŝtat'o, kio'n dikt'os al li la saĝ'o...

— Tiel dir'is mi'a sankt'a patr'o?

— Tio est'as li'a'j vort'o'j, fidel'e ripet'it'a'j — respond'is Tutmozis. — Kelk'foj'e klar'e dir'is al mi la sinjor'o, ke li las'as al vi neni'a'j'n ordon'o'j'n por la est'ont'ec'o, por ke vi pov'u administr'i Egipton, kiel vi mem vol'os...

— Ho sankt'a!... Ĉu ver'e li fart'as tiel mal'bon'e?... Kial li ne permes'as, ke mi vizit'u li'n?... — demand'is la ĉagren'it'a princ'o.

— Vi dev'as est'i ĉi tie, ĉar ĉi tie vi pov'as est'i util'a.

— Kaj la traktat'o kun Asirio?... — demand'is la princ'o.

— Jen ĝi'a en'hav'o: Asirio pov'as, sen mal'help'o'j de ni'a flank'o, konduk'i milit'o'n en la orient'o kaj nord'o; sed la demand'o pri Fenicio rest'as ne'solv'it'a, ĝis kiam vi sur'ir'os la tron'o'n.

— Ho ben'it'a!... ho sankt'a monarĥ'o!... — kri'is la princ'o. — De kia terur'a hered'aĵ'o vi sav'is mi'n...

— La demand'o pri Fenicio rest'as do ne'solv'it'a — daŭr'ig'is Tutmozis. — Tamen okaz'is ali'a mal'bon'a afer'o, ĉar li'a sankt'ec'o, por don'i al Asirio pruv'o'n, ke li ne mal'help'os ĝi'n en ĝi'a milit'o kontraŭ la nord'a'j popol'o'j, ordon'is mal'grand'ig'i ni'a'n arme'o'n je du'dek mil dung'it'a'j soldat'o'j...

— Kio'n vi dir'is?... — ek'kri'is la princ'o kun mir'eg'o.

Tutmozis mal'gaj'e balanc'is la kap'o'n.

— Mi parol'as la ver'o'n — dir'is li — oni eĉ jam nul'ig'is kvar libiajn regiment'o'j'n...

— Tio ja est'as frenez'o!... — preskaŭ kri'eg'is la princ'o, tord'ant'e si'a'j'n man'o'j'n. — Kial ni tiel mal'fort'ig'as ni'n kaj kie'n ir'os ĉi tiu'j hom'o'j?...

— Jes, jes! Ili jam for'ir'is en la libi'an dezert'o'n: ili aŭ atak'os Libi'an'o'j'n, kio kaŭz'os al ni embaras'o'j'n, aŭ kun'iĝ'os kun ili kaj invad'os ni'a'j'n okcident'a'j'n lim'o'j'n...

— Neni'o'n mi aŭd'is pri tio!... Kio'n ili far'is!... Kaj kiam ili far'is tio'n?... Neni'u nov'aĵ'o ating'is ni'n... — kri'is la princ'o.

— Ĉar la eks'ig'it'a'j dung'it'o'j ir'is de Memfis'o en la dezert'o'n, kaj Herhor mal'permes'is parol'i pri tio al iu ajn...

— Do eĉ Mefres kaj Mentezufis ne sci'as pri tio?... — demand'is la vic-reĝ'o.

— Ili sci'as — respond'is Tutmozis.

— Ili sci'as, kaj mi ne!...

La princ'o trankvil'iĝ'is subit'e, sed pal'iĝ'is, kaj sur li'a jun'a vizaĝ'o est'is leg'ebl'a terur'a mal'am'o. Li kapt'is si'a'n konfid'at'o'n je ambaŭ man'o'j kaj, fort'e prem'ant'e ili'n, murmur'et'is:

— Aŭskult'u... Per la sankt'a'j kap'o'j de mi'a patr'o kaj patr'in'o... per la memor'o de Ramzes Grand'a, per ĉiu'j di'o'j, se i'a'j ekzist'as, mi ĵur'as, ke dum mi'a reg'ad'o, se la pastr'o'j ne klin'iĝ'os antaŭ mi'a vol'o, mi dis'prem'os ili'n...

Tutmozis aŭskult'is terur'it'a.

— Mi, aŭ ili!... — konklud'is la princ'o. — Egipto ne pov'as hav'i du sinjor'o'j'n...

— Kaj ĉiam ĝi hav'is nur unu: la faraon'o'n — inter'met'is la konfid'at'o.

— Vi do est'os fidel'a al mi?...

— Mi, la tut'a nobel'ul'ar'o, arme'o, mi al vi ĵur'as.

— Sufiĉ'e — fin'is la kron'princ'o. — Ili nun nul'ig'u ni'a'j'n dung'it'a'j'n regiment'o'j'n... ili sub'skrib'u traktat'o'j'n... ili si'n kaŝ'u de mi kiel vespert'o'j, kaj ili tromp'u ni'n ĉiu'j'n... Sed ven'os la moment'o...

Kaj nun, Tutmozis, ripoz'u post la vojaĝ'o kaj ven'u vesper'e al mi'a festen'o... Ĉi tiu'j hom'o'j tiel lig'is mi'n, ke mi pov'as nur amuz'iĝ'i... Mi do amuz'iĝ'os... Sed iam mi montr'os al ili, kiu est'as la estr'o de Egipto: ili, aŭ mi!...

De tiu tag'o re'e komenc'iĝ'is festen'o'j. La princ'o, kvazaŭ hont'ant'e la soldat'o'j'n, ne far'is kun ili ekzerc'o'j'n. Anstataŭ'e, en li'a palac'o svarm'is nobel'ul'o'j, oficir'o'j, art'ist'o'j kaj kant'ist'in'o'j, kaj nokt'e dum grand'a'j orgi'o'j la son'o'j de harp'o'j kun'iĝ'is kun la kri'eg'o'j de la ebri'a'j festen'ant'o'j kaj kun spasm'a'j rid'o'j de l’ vir'in'o'j.

Al unu el tia'j festen'o'j Ramzes invit'is Kaman, sed ŝi rifuz'is. La princ'o ofend'iĝ'is je ŝi; rimark'int'e tio'n, Tutmozis dir'is:

— Oni dir'is al mi, ke Sara perd'is vi'a'j'n favor'o'j'n?

— Ne parol'u al mi pri tiu ĉi Hebre'in'o — respond'is la vic-reĝ'o. — Vi kred'ebl'e sci'as, kio'n ŝi far'is kun mi'a fil'o?

— Mi sci'as — respond'is la favor'at'o — sed ŝajn'as al mi, ke tio okaz'is ne per ŝi'a kulp'o. Mi aŭd'is en Memfis'o, ke vi'a respekt'ind'a patr'in'o, Nikotris, kaj la ministr'o Herhor far'is vi'a'n fil'o'n Hebre'o, por ke li en la est'ont'ec'o reĝ'u Izrael'id'o'j'n...

— Izrael'id'o'j ne hav'as ja reĝ'o'n, sed pastr'o'j'n kaj juĝ'ist'o'j'n!... — inter'romp'is la princ'o.

— Ili ne hav'as, sed ili vol'as hav'i. Ankaŭ ili'n ted'is la reg'ad'o de pastr'o'j.

La kron'princ'o mal'estim'e ek'sku'is la man'o'n.

— La vetur'ig'ist'o de li'a sankt'ec'o — respond'is li — valor'as pli mult'e, ol ĉiu'j reĝ'o'j, kaj tiom pli ol iu izrael'id'a reĝ'o, kiu ankoraŭ ne ekzist'as...

— En ĉiu okaz'o la kulp'o de Sara ne est'as tiel grand'a — inter'met'is Tutmozis.

— Jes. Est'u cert'a, ke iam mi regul'ig'os la kont'o'j'n ankaŭ kun la pastr'o'j.

— En ĉi tiu okaz'o ili ankaŭ ne est'as tre kulp'a'j. Ekzempl'e Herhor far'is tiel, por pli'grand'ig'i la glor'o'n kaj potenc'o'n de vi'a dinasti'o. Ceter'e li ag'is konsent'e kun la reĝ'in'o Nikotris.

— Kaj Mefres, kial li miks'as si'n je mi'a'j afer'o'j?... — demand'is la princ'o. — Li ja dev'as, ŝajn'as al mi, nur gard'i la templ'o'n, kaj ne influ'i la sort'o'n de la faraon'a id'ar'o...

— Mefres est'as mal'jun'ul'o, kiu jam komenc'as infan'iĝ'i. La tut'a kort'eg'o de li'a sankt'ec'o rid'as hodiaŭ Mefreson pro li'a'j proced'o'j, pri kiu'j mi mem sci'is neni'o'n, kvankam preskaŭ ĉiu'tag'e mi vid'is kaj vid'as la sankt'a'n vir'o'n...

— Interes'a afer'o... Kio'n li far'as?...

— Kelk'e da foj'o'j ĉiu'tag'e li solen'e di'serv'as en la plej sekret'a part'o de la templ'o kaj ordon'as al si'a'j pastr'o'j observ'i, ĉu dum li'a preĝ'ad'o la di'o'j ne lev'as li'n en la aer'o'n?...

— Ha!... ha!... ha!... — rid'is la princ'o. — Kaj ĉio ĉi okaz'as ĉi tie, en Pi-Bast, antaŭ mi'a'j okul'o'j, kaj mi sci'as neni'o'n...

— Pastr'a mister'o...

— Mister'o, pri kiu parol'as ĉiu'j en Memfis'o!... Ha!... ha! En la cirk'o mi vid'is ĥalde'an prestidigit'ist'o'n, kiu lev'iĝ'is en la aer'o'n.

— Mi ankaŭ vid'is — inter'romp'is Tutmozis. — Sed tio est'is artifik'o. Mefres vol'as ver'e lev'iĝ'i super la ter'o'n, sur la flug'il'o'j de si'a pi'ec'o...

— Kia arleken'aĵ'o!... — dir'is la princ'o. — Kio'n pens'as pri tio la ali'a'j pastr'o'j?

— Ŝajn'as, ke en ni'a'j antikv'a'j papirus'o'j oni skrib'as pri ni'a'j mal'nov'a'j profet'o'j, kiu'j posed'is la kapabl'o'n lev'iĝ'i en la aer'o'n, la pastr'o'j'n do ne mir'ig'as la dezir'o de Mefres, kaj ĉar ĉe ni, kiel vi sci'as, la sub'ul'o'j vid'as tio'n, kio plaĉ'as al la estr'o'j, kelk'a'j sankt'a'j vir'o'j cert'ig'as, ke Mefres ver'e lev'iĝ'as dum la preĝ'o, la larĝ'o'n de kelk'e da fingr'o'j super la ter'o'n...

— Ha... ha... ha... Kaj ĉi tiu grand'a mister'o amuz'as la tut'a'n kort'eg'o'n, kaj ni, kvazaŭ kamp'ar'an'o'j aŭ fos'ist'o'j, sci'as neni'o'n pri la mirakl'o'j, far'at'a'j ĉe ni'a flank'o... Mizer'a sort'o de la egipta kron'princ'o!... — rid'is Ramzes.

Kiam li trankvil'iĝ'is, post du'a pet'o de Tutmozis li ordon'is transport'i Saran kun la infan'o el la ĉambr'o de l’ serv'ist'o'j en la palac'et'o'n, kiu'n en la unu'a'j tag'o'j okup'is Kama.

La serv'ist'o'j de la princ'o est'is rav'it'a'j per ĉi tiu ordon'o de la sinjor'o, kaj ĉiu'j serv'ist'in'o'j, sklav'o'j, eĉ skrib'ist'o'j akompan'is Saran al la nov'a loĝ'ej'o kun muzik'o kaj ĝoj'a'j kri'o'j.

La Fenici'an'in'o, aŭd'int'e la bru'o'n, demand'is pri la kaŭz'o. Kiam oni respond'is al ŝi, ke Sara jam re'ven'is al la favor'o'j de l’ princ'o, kaj trans'loĝ'iĝ'is el la dom'o de l’ sklav'o'j en la palac'o'n, la eks-pastr'in'o furioz'ant'a al'vok'is al si Ramzeson.

La princ'o ven'is.

— Jen kiel vi ag'as kun mi!... — kri'is Kama, ne reg'ant'a si'n plu. — Tiel do?... Vi promes'is al mi, ke mi est'os vi'a unu'a vir'in'o, sed antaŭ kiam la lun'o tra'kur'is du'on'o'n de la ĉiel'o, vi romp'is la promes'o'n?... Ebl'e vi pens'as, ke la venĝ'o de Astarte fal'as nur sur pastr'in'o'j'n, kaj ne ating'as princ'o'j'n?...

— Dir'u al vi'a Astarte, ke ŝi neniam minac'u la princ'o'j'n, ali'e ankaŭ ŝi ir'os en la ĉambr'o'n de l’ sklav'o'j — respond'is trankvil'e la princ'o.

— Mi kompren'as! — kri'is Kama. — Mi ir'os al la sklav'o'j, ebl'e eĉ en la mal'liber'ej'o'n, kaj vi dum'e pas'ig'os la nokt'o'j'n ĉe vi'a Hebre'in'o!... Jen kiel vi pag'as al mi, kiu for'las'is por vi la di'in'o'n, kiu al'tir'is sur mi'a'n kap'o'n la mal'ben'o'n... Al mi, kiu ne hav'as eĉ unu trankvil'a'n hor'o'n, kiu perd'is por vi la jun'ec'o'n, viv'o'n, eĉ anim'o'n!...

La princ'o konfes'is en si'a kor'o, ke efektiv'e Kama mult'e ofer'is por li, kaj li ek'sent'is pent'o'n.

— Mi ne est'is kaj mi ne est'os ĉe Sara — respond'is li. — Sed ĉu mal'util'as vi'n, ke la mal'feliĉ'a vir'in'o re'e ricev'os komfort'o'n kaj pov'os nutr'i si'a'n infan'o'n?

La Fenici'an'in'o ek'trem'is. Ŝi lev'is supr'e'n la kun'prem'it'a'j'n pugn'o'j'n, star'iĝ'is ŝi'a'j har'o'j, kaj en la okul'o'j ek'flam'is la mal'pur'a fajr'o de la mal'am'o.

— Tiel vi respond'as al mi?... La Hebre'in'o est'is mal'feliĉ'a, ĉar vi el'pel'is ŝi'n el la palac'o; kaj mi dev'as est'i kontent'a, kvankam la di'o'j el'pel'is mi'n el ĉiu'j templ'o'j... Kaj mi'a anim'o... la anim'o de l’ pastr'in'o, kiu dron'as en larm'o'j kaj tim'o, ĉu ĝi ne valor'as por vi pli mult'e ol tiu hebre'a bastard'o, kiu... ho... ne viv'u plu... kiu'n...

— Silent'u!... — kri'is la princ'o, ferm'ant'e al ŝi la buŝ'o'n.

Ŝi posten'iĝ'is tim'ig'it'a.

— Mal'permes'it'e do est'as eĉ plend'i pri mi'a mizer'o?... — demand'is ŝi. — Sed se vi tiel zorg'as pri la infan'o, kial vi ŝtel'is mi'n el la templ'o, kial vi promes'is, ke mi est'os ĉe vi la unu'a vir'in'o?... Gard'u vi'n, ke Egipto, ek'kon'int'e mi'a'n sort'o'n, ne nom'u vi'n ĵur'romp'ant'o!...

La princ'o balanc'is la kap'o'n kaj rid'et'is. Fin'e li sid'iĝ'is kaj dir'is:

— Ver'e, mi'a instru'ist'o est'is prav'a, avert'ant'e mi'n kontraŭ la vir'in'o'j. Vi est'as kiel matur'a persik'o por la okul'o'j de l’ hom'o, kies lang'o'n sek'ig'is la soif'o... Sed nur ŝajn'e... Ĉar ve al mal'saĝ'ul'o, kiu kuraĝ'os dis'mord'i la bel'a'n frukt'o'n: anstataŭ re'freŝ'ig'a dolĉ'o li trov'os nest'o'n de vesp'o'j kiu'j vund'os al li ne nur la lip'o'j'n, sed ankaŭ la kor'o'n.

— Vi jam plend'as?... Eĉ tiu'n ĉi hont'o'n mi dev'as sufer'i, mi kiu ofer'is al vi mi'a'n pastr'in'a'n rang'o'n kaj ĉast'ec'o'n!...

La princ'o daŭr'ig'is balanc'i la kap'o'n kaj rid'et'i.

— Mi neniam pens'is, ke pov'as real'iĝ'i la fabel'o, rakont'at'a de la kamp'ar'an'o'j, kiam ili prepar'iĝ'as por dorm'i. Hodiaŭ mi vid'as, ke jes Aŭskult'u do Kama, vi ebl'e pri'pens'os kaj ne dev'ig'os mi'n for'pren'i mi'a'n bon'a'n vol'o'n, kiu'n mi hav'as por vi.

— Li vol'as nun rakont'i fabel'o'j'n!... — respond'is la pastr'in'o mal'dolĉ'e. — Vi jam rakont'is al mi unu, kaj mi bon'e sukces'is, obe'int'e ĝi'n...

— Ĉi tiu sen'dub'e est'os util'a por vi, se nur vi vol'os ĝi'n kompren'i...

— Ĉu est'os en ĝi io pri hebre'a'j infan'aĉ'o'j?...

— Kaj pri pastr'in'o'j. Sed aŭskult'u atent'e: Tio okaz'is, antaŭ tre long'e en la sam'a urb'o Pi-Bast.* Foj'e la princ'o Satni, sur la plac'o antaŭ la templ'o de Ptah, ek'vid'is tre bel'a'n vir'in'o'n. Ŝi est'is pli bel'a ol ĉiu'j, kiu'j'n li iam ajn renkont'is, kaj, pli grav'a afer'o, ŝi hav'is sur si mult'e da or'o. Ŝi ekstrem'e ek'plaĉ'is al la princ'o. Li ek'sci'is, kiu ŝi est'as, kaj kiam oni dir'is al li, ke ŝi est'as fil'in'o de la ĉef'pastr'o de Pi-Bast, li send'is al ŝi si'a'n ĉeval'estr'o'n kun jen'a propon'o:

“Mi don'os al vi dek or'a'j'n ring'o'j'n, se vi pas'ig'os kun mi unu mal'long'a'n hor'o'n.”

La ĉeval'estr'o ir'is al la bel'a Thubui kaj ripet'is al ŝi la vort'o'j'n de la princ'o Satni. La sinjor'in'o aŭskult'is li'n favor'e kaj respond'is, kiel konven'as al bon'e eduk'it'a fraŭl'in'o: “Mi est'as fil'in'o de ĉef'pastr'o, mi est'as ĉast'a knab'in'o, ne vir'in'o mal'pur'a. Se do vi, princ'o, vol'as hav'i la plezur'o'n kon'iĝ'i kun mi, ven'u en mi'a'n dom'o'n, kie ĉio est'os prepar'it'a, kaj kie ni'a'j rilat'o'j est'os gard'it'a'j de la ĉikan'o'j de l’ vir'in'o'j de la tut'a strat'o.”

La princ'o Satni sekv'is la fraŭl'in'o'n Thubui al la super'a etaĝ'o en ŝi'a'j'n ĉambr'o'j'n, kies mur'o'j est'is kovr'it'a'j per lapis-lazuli kaj pal'e-verd'a emajl'o. Est'is tie mult'a'j lit'o'j, kovr'it'a'j per reĝ'a tol'o kaj ne mal'mult'e da unu'pied'a'j tabl'et'o'j, ŝarĝ'it'a'j per or'a'j pokal'o'j. Oni plen'ig'is unu pokal'o'n per vin'o kaj don'is ĝi'n al la princ'o. Thubui dir'is: “Bon'vol'u trink'i”. La princ'o respond'is: “Vi sci'as ja, ke mi ne ven'is por trink'i vin'o'n”. Ili tamen sid'iĝ'is al la festen'o. Thubui hav'is long'a'n, ne'tra'vid'ebl'a'n vest'o'n, ferm'it'a'n ĝis la kol'o. Kiam la princ'o vol'is ŝi'n kis'i, ŝi for'puŝ'is li'n kaj dir'is:

“Tiu ĉi dom'o est'os vi'a dom'o. Memor'u tamen, ke mi ne est'as mal'ĉast'ul'in'o, sed pur'a vir'in'o. Do se vi vol'as, ke mi obe'u vi'n, ĵur'u al mi la fidel'ec'o'n kaj testament'u al mi vi'a'n hav'o'n.”

“Ven'u do ĉi tie'n skrib'ist'o!” — ek'kri'is la princ'o. Kiam oni al'konduk'is li'n, Satni ordon'is skrib'i edz'iĝ'a'n akt'o'n, per kiu li ced'is la tut'a'n si'a'n mon'o'n kaj bien'o'j'n je la nom'o de Thubui.

Post unu hor'o oni sci'ig'is al la princ'o, ke mal'supr'e atend'as li'a'j infan'o'j. Tiam Thubui for'las'is li'n, sed tuj re'ven'is en vest'o el diafan'a tul'o. Satni re'e vol'is ŝi'n ĉirkaŭ'pren'i, sed ŝi for'puŝ'is li'n, dir'ant'e:

“Ĉi tiu dom'o est'os vi'a dom'o. Sed ĉar mi ne est'as mal'ĉast'ul'in'o, sed pur'a knab'in'o, se do vi vol'as mi'n posed'i, far'u vi'a'j infan'o'j akt'o'n pri la rezign'o de la hav'o, por ke ili post'e ne proces'u kun mi'a'j infan'o'j.”

Satni al'vok'is si'a'j'n infan'o'j'n supr'e'n kaj ordon'is al ili sub'skrib'i la akt'o'n pri la ced'o. La infan'o'j obe'is. Sed kiam la princ'o, ekscit'it'a per la long'a kontraŭ'star'o, vol'is proksim'iĝ'i al Thubui, ŝi re'e de'ten'is li'n...

“Ĉi tiu dom'o est'os vi'a dom'o — dir'is ŝi. — Sed mi ne est'as la unu'a ven'int'a, mi est'as pur'a virg'ul'in'o. Se vi am'as mi'n, ordon'u mort'ig'i vi'a'j'n infan'o'j'n, por ke ili iam ne sen'ig'u la mi'a'j'n je la hav'o...”

— Kia long'a rakont'o!... — inter'romp'is mal'pacienc'e Kama.

— Ĉi tuj est'os fin'it'a — respond'is la princ'o. — Jen, Kama, la respond'o de Satni:

“Se vi tio'n dezir'as, plen'um'iĝ'u la krim'o!...”

Oni ne bezon'is ripet'i tio'n al Thubui. Antaŭ la okul'o'j de l’ patr'o ŝi ordon'is mort'ig'i la infan'o'j'n, kaj ili'a'j'n sang'ant'a'j'n membr'o'j'n ŝi ĵet'is tra la fenestr'o al hund'o'j kaj kat'o'j, Nur tiam Satni en'ir'is en ŝi'a'n ĉambr'o'n kaj kuŝ'iĝ'is sur ŝi'a ebon'a lit'o, inkrust'it'a per ebur'o.

— Thubui bon'e far'is, ne kred'ant'e al la vort'o'j de vir'o'j — dir'is koler'e la Fenici'an'in'o.

— Sed Satni far'is ankoraŭ pli bon'e — respond'is la princ'o — li vek'iĝ'is, ĉar li'a terur'a krim'o est'is nur sonĝ'o... Ankaŭ vi, Kama, memor'u, ke la plej cert'a rimed'o vek'i vir'o'n el li'a am'a delir'o est'as ĵet'i mal'ben'o'j'n sur li'a'n fil'o'n.

— Est'u trankvil'a, sinjor'o, neniam plu mi parol'os al vi pri mi'a mal'feliĉ'o, nek pri vi'a fil'o — mal'gaj'e respond'is la Fenici'an'in'o.

— Kaj mi ne re'pren'os mi'a'n favor'o'n por vi kaj vi est'os feliĉ'a — fin'is Ramzes.

Ĉapitr'o XV

Jam eĉ inter la popol'o komenc'is dis'vast'iĝ'i minac'a'j nov'aĵ'o'j pri Libi'an'o'j. Oni rakont'is, ke la barbar'a'j soldat'o'j, eks'ig'it'a'j de la pastr'o'j, re'ven'ant'e en si'a'n patr'uj'o'n en la komenc'o pet'is almoz'o'n, post'e ŝtel'is kaj fin'e komenc'is rab'i kaj brul'ig'i egiptajn kamp'ar'o'j'n, mort'ig'ant'e ili'a'j'n loĝ'ant'o'j'n.

Tia'manier'e, en la daŭr'o de kelk'e da tag'o'j est'is atak'it'a'j kaj detru'it'a'j la urb'o'j: Ĥinensu, Pimat kaj Kasa, sud'e de la lag'o Moeris. Sam'e oaz'o Uit-Mehe. La tut'a okcident'a lim'o de la regn'o est'is en danĝer'o, eĉ el Teremethis komenc'is for'kur'i la loĝ'ant'o'j. Ankaŭ en tiu ĉirkaŭ'aĵ'o, de la bord'o'j de l’ mar'o aper'is libiaj band'o'j, send'it'a'j, oni dir'is, de la terur'a ĉef'o Musavasa, kiu en la tut'a dezert'o, ŝajn'as, proklam'is sankt'a'n milit'o'n kontraŭ Egipto.

Tial, se vesper'e la okcident'a zon'o de la ĉiel'o est'is tro long'e ruĝ'a, terur'o fal'is sur la loĝ'ant'o'j'n de Pi-Bast. Hom'o'j amas'iĝ'is en la strat'o'j, unu'j sur'ir'is la plat'a'j'n tegment'o'j'n kaj de tie anonc'is, ke ili vid'as brul'o'n en Menuf aŭ Seĥem; ali'a'j, malgraŭ la krepusk'o, rimark'is la for'kur'ant'a'j'n loĝ'ant'o'j'n, aŭ la libiajn band'o'j'n, marŝ'ant'a'j'n al Pi-Bast en long'a'j, nigr'a'j vic'o'j.

Malgraŭ la mal'trankvil'o de la loĝ'ant'ar'o, la estr'o'j de l’ nomes'o'j entrepren'is neni'o'n, ĉar la centr'a'j pov'o'j send'is al ili neni'a'j'n ordon'o'j'n.

La princ'o Ramzes sci'is pri la mal'trankvil'o de la popol'o kaj vid'is la indiferent'ec'o'n de la ĉef'o'j de Pi-Bast. Furioz'a koler'o ek'reg'is li'n, ke li ricev'as neni'a'j'n ordon'o'j'n el Memfis'o, kaj ke nek Mefres, nek Metezufis parol'as kun li pri la alarm'a stat'o de la regn'o.

Fin'e li ĉes'is vizit'i la regiment'o'j'n, lok'it'a'j'n apud Pi-Bast, kaj anstataŭ'e, kolekt'int'e en la palac'o'n la tut'a'n nobel'a'n jun'ul'ar'o'n, li amuz'iĝ'is kaj festen'is, sufok'ant'e en la kor'o la indign'o'n kontraŭ la pastr'o'j kaj la mal'trankvil'o'n pri la sort'o de la ŝtat'o.

— Vi vid'os!... dir'is li foj'e al Tutmozis — la sankt'a'j profet'o'j al'konduk'os nun al tio, ke Musavasa okup'os Mal'supr'a'n Egipton, kaj ni est'os dev'ig'it'a'j for'kur'i Tebojn, se ne al Sunnu, se de tie ne for'pel'os ni'n Etiopi'an'o'j...

— Vi dir'is la ver'o'n — respond'is Tutmozis — ke ni'a'j estr'o'j ag'as, kvazaŭ ili est'us perfid'ul'o'j.

La unu'a'n tag'o'n de la monat'o Hetori (aŭgust'o, septembr'o) est'is en la palac'o de la kron'princ'o la plej grand'a festen'o. Oni komenc'is la amuz'o'j'n je la du'a post la tag'mez'o, kaj antaŭ la sub'ir'o de la sun'o ĉiu'j jam est'is ebri'a'j. Bel'a est'is la festen'o: la vir'o'j kaj vir'in'o'j si'n tren'is sur la plank'o, sur'verŝ'it'a per vin'o, sur'ŝut'it'a per flor'o'j kaj fragment'o'j de romp'it'a'j kruĉ'o'j.

La princ'o est'is la plej konsci'a el ĉiu'j. Li ankoraŭ ne kuŝ'is, sed sid'is en apog'seĝ'o, ten'ant'e sur la genu'o'j du bel'a'j'n danc'ist'in'o'j'n, el kiu'j unu verŝ'is al li vin'o'n en la buŝ'o'n, ali'a parfum'o'j'n sur la kap'o'n.

En tiu ĉi moment'o en'ir'is en la salon'o'n adjutant'o kaj trans'paŝ'int'e kelk'e da ebri'a'j festen'ant'o'j, proksim'iĝ'is al la kron'princ'o:

— Nobl'a sinjor'o — murmur'et'is li — la sankt'a'j Mefres kaj Mentezufis dezir'as parol'i kun vi...

La vic-reĝ'o for'puŝ'is la knab'in'o'j'n kaj ruĝ'a, en makul'it'a vest'o, ir'is ŝancel'iĝ'ant'e supr'e'n en si'a'n ĉambr'o'n.

Vid'ant'e li'n, Mefres kaj Mentezufis ek'rigard'is unu la ali'a'n.

— Kio'n vi dezir'as, ekscelenc'o'j? — demand'is la princ'o, fal'ant'e sur seĝ'o'n.

— Mi ne sci'as, ĉu vi pov'os aŭskult'i ni'n... — respond'is la embaras'it'a Mentezufis.

— Vi pens'as, ke mi est'as ebri'a? — ek'kri'is la princ'o. — Ne tim'u... hodiaŭ la tut'a Egipto est'as tiel frenez'a, aŭ mal'saĝ'a, ke ĉe la drink'ul'o'j rest'is ankoraŭ plej mult'e da prudent'o...

La pastr'o'j mal'gaj'iĝ'is, sed Mentezufis komenc'is:

— Vi'a ekscelenc'o sci'as, ke ni'a sinjor'o kaj la plej alt'a kolegi'o decid'is eks'ig'i du'dek mil dung'it'a'j'n soldat'o'j'n...

— Mi kvazaŭ ne sci'as... — inter'romp'is la kron'princ'o. — Vi ne nur ne bon'vol'is demand'i mi'a'n konsil'o'n por tiel saĝ'a decid'o, sed eĉ ne bon'vol'is sci'ig'i al mi, ke vi jam dis'pel'is kvar regiment'o'j'n, kaj ke ĉi tiu'j hom'o'j, puŝ'at'a'j de mal'sat'o, atak'as ni'a'j'n urb'o'j'n...

— Ŝajn'as al mi, ke vi'a ekscelenc'o juĝ'as la ordon'o'j'n de la sankt'ec'o... — inter'met'is Mentezufis.

— Ne de li'a sankt'ec'o!... — ek'kri'is la princ'o, pied'frap'ant'e — sed de la perfid'ul'o'j, profit'ant'a'j la mal'san'o'n de mi'a patr'o kaj estr'o, kiu'j vol'as vend'i la ŝtat'o'n al Asiri'an'o'j kaj Libi'an'o'j!...

La pastr'o'j ŝton'iĝ'is. Tia'j'n vort'o'j'n neni'u ankoraŭ Egipt'an'o dir'is al la pastr'o'j.

— Permes'u, princ'o, ni re'ven'os post kelk'e da hor'o'j, kiam vi trankvil'iĝ'os... — dir'is Mefres.

— Tio ne est'as neces'a. Mi sci'as, kio far'iĝ'as ĉe ni'a okcident'a lim'o... Aŭ pli ĝust'e ne mi sci'as, sed mi'a'j kuir'ist'o'j, mi'a'j knab'o'j de la ĉeval'ej'o, kaj vaz'lav'ist'in'o'j... Ebl'e do vi bon'vol'os nun, respekt'ind'a'j patr'o'j, mal'kovr'i ankaŭ al mi vi'a'j'n plan'o'j'n...

Mentezufis pren'is indiferent'a'n mien'o'n kaj dir'is:

— Libi'an'o'j ek'ribel'is kaj komenc'as kolekt'i band'o'j'n, por atak'i Egipton.

— Mi kompren'as.

— Laŭ la ordon'o de li'a sankt'ec'o — daŭr'ig'is Mentezufis — kaj de plej alt'a kolegi'o, vi'a ekscelenc'o dev'as kolekt'i la arme'o'j'n de Mal'supr'a Egipto kaj detru'i la ribel'ant'o'j'n.

— Kie est'as la ordon'o?

Mentezufis el'tir'is el sub la vest'o pergamen'o'n kun sigel'o'j kaj don'is ĝi'n al la princ'o.

— De ĉi tiu moment'o mi est'as do la ĉef'a milit'estr'o kaj la plej alt'a ĉef'o de ĉi tiu provinc'o?

— Est'as tiel, kiel vi dir'is.

— Kaj mi hav'as la rajt'o'n part'o'pren'i kun vi en milit'a konsil'a kun'sid'o?

— Nepr'e... — respond'is Mefres. — Kvankam en la nun'a moment'o...

— Sid'iĝ'u — inter'romp'is la princ'o.

Ambaŭ pastr'o'j plen'um'is la ordon'o'n.

— Mi demand'as vi'n, ĉar tio est'as neces'a por mi'a'j plan'o'j: kial oni eks'ig'is la libiajn regiment'o'j'n?

— Kaj oni eks'ig'os ali'a'j'n — al'don'is viv'e Mentezufis. — La plej alt'a kolegi'o vol'as si'n liber'ig'i de du'dek mil plej mult'e'kost'a'j soldat'o'j, por liver'i al la trezor'ej'o de li'a sankt'ec'o kvar mil talent'o'j'n jar'e, sen kiu'j la reĝ'a kort'eg'o pov'as si'n trov'i sen rimed'o'j...

— Kio ne minac'as plej mizer'a'n el la egiptaj pastr'o'j!... — inter'met'is la princ'o.

— Vi forges'as, ekscelenc'o, ke ne konven'as nom'i pastr'o'n “mizer'a” — respond'is Mentezufis. — Kaj se ili neniam rest'as sen rimed'o'j, tio est'as la merit'o de ili'a moder'a viv'o.

— En tia okaz'o do la statu'o'j trink'as la vin'o'n, ĉiu'tag'e al'port'at'a'n en la templ'o'j'n, kaj la ŝton'a'j di'o'j ornam'as si'a'j'n vir'in'o'j'n per or'o kaj juvel'o'j — mok'is la princ'o. — Sed ni las'u vi'a'n moder'o'n!... La pastr'a kolegi'o ne tial dis'pel'is du'dek mil soldat'o'j'n kaj mal'ferm'as la pord'eg'o'j'n de Egipto al bandit'o'j ne por plen'ig'i la trezor'ej'o'n de l’ faraon'o...

— Sed?...

— Sed por plaĉ'i al la reĝ'o Assar. Kaj ĉar li'a sankt'ec'o ne konsent'is ced'i Fenicion al Asiri'an'o'j, vi vol'as mal'fort'ig'i la ŝtat'o'n ali'manier'e: dis'pel'ant'e la dung'it'o'j'n kaj kaŭz'ant'e milit'o'n ĉe ni'a okcident'a lim'o...

— Mi al'vok'as la di'o'j'n kiel atest'ant'o'j'n, ke vi'a ekscelenc'o mir'ig'as ni'n!... — ek'kri'is Mentezufis.

— La ombr'o'j de l’ faraon'o'j pli fort'e mir'us, aŭd'int'e, ke en la sam'a Egipto, kie oni en'katen'ig'is la reĝ'a'n pov'o'n, iu ĥaldea tromp'ist'o influ'as la sort'o'n de la ŝtat'o...

— Mi ne kred'as al mi'a'j orel'o'j!... — respond'is Mentezufis. — Kio'n vi dir'as pri iu Ĥalde'an'o?...

La vic-reĝ'o malic'e rid'is.

— Mi parol'as pri Beroes... Se vi, sankt'a vir'o, ne aŭd'is pri li, demand'u la respekt'ind'a'n Mefreson, kaj se ankaŭ li forges'is, si'n turn'u al Herhor kaj Pentuer... Jen la grand'a mister'o de vi'a'j templ'o'j!... Fremd'ul'o, kiu kiel ŝtel'ist'o penetr'is Egipton, trud'as al la membr'o'j de la plej alt'a kolegi'o traktat'o'n tiel mal'honor'a'n, ke ni pov'us ĝi'n sub'skrib'i nur post mal'venk'o'j, nur perd'int'e ĉiu'j'n regiment'o'j'n kaj ambaŭ ĉef'urb'o'j'n... Kaj pri'pens'u: tio'n far'is unu hom'o, kred'ebl'e spion'o de la reĝ'o Assar!... Kaj ni'a'j saĝ'ul'o'j tiel las'is si'n sorĉ'i per li'a elokvent'ec'o, ke kiam la faraon'o ne permes'is al ili ced'i Fenicion, ili almenaŭ dis'pel'as regiment'o'j'n kaj kaŭz'as milit'o'n ĉe la okcident'a lim'o... Ĉu oni iam aŭd'is i'o'n simil'a'n?... — daŭr'ig'is la princ'o, kiu ne pov'is si'n reg'i plu. — Kiam est'as la plej favor'a moment'o por pli'grand'ig'i la arme'o'n ĝis tri'cent mil hom'o'j kaj puŝ'i ĝi'n al Ninivo, la pi'a'j frenez'ul'o'j dis'pel'as du'dek mil soldat'o'j'n kaj ek'brul'ig'as la propr'a'n dom'o'n!...

Mefres, rigid'a kaj pal'a, aŭskult'is la mok'o'j'n. Fin'e li ek'parol'is:

— Mi ne sci'as, nobl'a sinjor'o, el kiu font'o vi ĉerp'is la sci'ig'o'j'n?... Est'u ĝi sam'e pur'a, kiel la kor'o'j de l’ an'o'j de la plej alt'a kolegi'o! Ni supoz'u tamen, ke vi est'as prav'a, ke iu ĥaldea pastr'o sukces'is konvink'i la kolegi'o'n sub'skrib'i mal'profit'a'n traktat'o'n kun Asirio. Se tiel est'as, de kie vi sci'as, ke tiu pastr'o ne est'is send'it'o de l’ di'o'j, kiu'j per li'a buŝ'o avert'is ni'n pri la danĝer'o, pend'ant'a super Egipto?...

— De kiam Ĥalde'an'o'j ĝu'as ĉe ni tia'n konfid'o'n? — demand'is la princ'o.

— La ĥaldeaj pastr'o'j est'as la pli aĝ'a'j frat'o'j de la egiptaj — inter'met'is Mentezufis.

— Do ebl'e ankaŭ la asiria reĝ'o est'as la super'ul'o de la faraon'o? — dir'is la princ'o.

— Ne blasfem'u vi'a ekscelenc'o — sever'e inter'romp'is Mefres. — Vi sen'pri'pens'e fos'as en la plej sankt'a'j mister'o'j; tio est'is danĝer'a eĉ por pli grand'a'j ol vi!...

— Bon'e, mi ne fos'os. Sed kiel ek'kon'i, ke unu Ĥalde'an'o est'as send'it'o de l’ di'o'j, ali'a — spion'o de la reĝ'o Assar?

— Per la mirakl'o'j — respond'is Mefres. — Se, laŭ vi'a ordon'o; princ'o, ĉi tiu ĉambr'o plen'iĝ'us per spirit'o'j, se ne'vid'ebl'a'j fort'o'j lev'us vi'n en la aer'o'n, ni dir'us, ke vi est'as instrument'o de la sen'mort'a'j kaj ni obe'us vi'a'n konsil'o'n...

Ramzes lev'is la ŝultr'o'j'n.

— Ankaŭ mi vid'is spirit'o'j'n: tio est'is jun'a knab'in'o... Ankaŭ mi vid'is en la cirk'o art'ist'o'n, kiu kuŝ'is en la aer'o...

— Sed vi ne rimark'is la mal'dik'a'j'n ŝnur'o'j'n, kiu'j'n ten'is en la dent'o'j li'a'j kvar help'ant'o'j... — inter'romp'is Mentezufis.

La princ'o re'e ek'rid'is. Re'memor'int'e, kio'n Tutmozis rakont'is al li pri la di'serv'o'j de Mefres, li dir'is per mok'a ton'o:

— En la temp'o de la reĝ'o Ĥeopso iu ĉef'pastr'o vol'is nepr'e flug'i en la aer'o! Por tio li preĝ'is al la di'o'j, kaj al si'a'j sub'ul'o'j li ordon'is observ'i, ĉu ne lev'as li'n ne'vid'ebl'a'j fort'o'j. Kaj kio'n vi dir'os sankt'a'j patr'o'j? De tiu moment'o ne pas'is eĉ unu tag'o, en kiu la profet'o'j ne cert'ig'is la ĉef'pastr'o'n, ke li lev'iĝ'as en la aer'o'n, ne tre alt'e'n, nur unu fingr'o'n de la plank'o... Sed kio est'as al vi'a ekscelenc'o? — demand'is li subit'e Mefreson.

Efektiv'e la ĉef'pastr'o, aŭskult'ant'e si'a'n propr'a'n histori'o'n, ek'ŝancel'iĝ'is sur la seĝ'o, kaj fal'us, se li'n ne sub'ten'us Mentezufis.

Ramzes konfuz'iĝ'is. Li don'is al la mal'jun'ul'o akv'o'n, frot'is al li la frunt'o'n kaj tempi'o'j'n per vinagr'o, komenc'is mal'varm'ig'i li'n per vent'um'il'o...

Baldaŭ la sankt'a Mefres re'konsci'iĝ'is. Li lev'iĝ'is de la seĝ'o kaj dir'is al Mentezufis:

— Ni jam pov'as for'ir'i, ŝajn'as al mi?

— Ankaŭ mi tiel pens'as.

— Kaj mi kio'n dev'as far'i? — demand'is la princ'o, sent'ant'e, ke okaz'is io mal'bon'a.

— Plen'um'i la dev'o'j'n de la ĉef'a milit'estr'o — respond'is mal'varm'e Mentezufis.

Ambaŭ pastr'o'j ceremoni'e salut'is la princ'o'n kaj for'ir'is. La vic-reĝ'o est'is jam tut'e mal'ebri'a, sed grand'a ŝarĝ'o fal'is sur li'a'n kor'o'n. Li kompren'is, ke li far'is du grav'a'j'n erar'o'j'n: li konfes'is al la pastr'o'j, ke li kon'as ili'a'n grand'a'n sekret'o'n, kaj sen'kompat'e mok'is Mefreson.

Li don'us unu jar'o'n de si'a viv'o, se li pov'us for'ig'i el ili'a memor'o la tut'a'n ebri'ul'a'n parol'ad'o'n. Sed est'is jam tro mal'fru'e.

“Oni ne pov'as ne'i — pens'is li — mi perfid'is mi'n kaj akir'is du mort'a'j'n mal'amik'o'j'n. Sed kio'n far'i! La batal'o komenc'iĝ'as en moment'o mal'plej favor'a por mi... Sed ni ir'u antaŭ'e'n. Pli ol unu faraon'o ja batal'is kontraŭ la pastr'ar'o kaj venk'is ĝi'n, eĉ ne hav'ant'e potenc'a'j'n lig'an'o'j'n...”

Tamen li tiel klar'e sent'is la danĝer'o'n de si'a situaci'o, ke li tuj ĵur'is, per la sankt'a kap'o de si'a patr'o, ke li neniam plu trink'os tro mult'e da vin'o.

Li ordon'is al'vok'i Tutmozison. La konfid'at'o aper'is tuj, tut'e mal'ebri'a.

— Ni hav'as la milit'o'n kaj mi est'as la ĉef'a milit'estr'o — dir'is la kron'princ'o.

Tutmozis si'n klin'is ĝis la plank'o.

— Kaj mi neniam plu ebri'iĝ'os — al'don'is ia princ'o. — Ĉu vi sci'as kial?

— Ĉef'o dev'as evit'i vin'o'n kaj ebri'ig'ant'a'j'n parfum'o'j'n — respond'is Tutmozis.

— Mi forges'is pri tio kaj mi babil'is al la pastr'o'j mi'a'n sekret'o'n...

— Kiu'n? — demand'is Tutmozis kun tim'o.

— Ke mi mal'am'as ili'n kaj ke mi mok'as ili'a'j'n mirakl'o'j'n...

— Tio ne est'as grav'a. Kred'ebl'e ili neniam cel'is la am'o'n de l’ hom'o'j.

— Kaj ke mi kon'as ili'a'j'n politik'a'j'n sekret'o'j'n — al'don'is la princ'o.

— Aaa!... — sibl'is Tutmozis. — Tio est'is super'flu'a...

— Ne grav'e... ne grav'e... — daŭr'ig'is Ramzes. Send'u tuj kur'ist'o'j'n al la regiment'o'j, por ke morgaŭ maten'e ĉiu'j ĉef'o'j kun'ven'u al la milit'a konsil'a kun'sid'o. Ordon'u ek'brul'ig'i la alarm'a'j'n signal'o'j'n, por ke ĉiu'j arme'o'j de Mal'supr'a Egipto marŝ'u al la okcident'a lim'o. Ir'u al la nomarĥ'o kaj ordon'u al li, ke li sci'ig'u al la ali'a'j la neces'o'n kolekt'i nutr'aĵ'o'n, vest'o'j'n kaj arm'il'o'j'n.

— Ni hav'os embaras'o'n kun Nil'o — inter'romp'is Tutmozis.

— Kaj tial oni halt'ig'u ĉiu'j'n ŝip'o'j'n kaj ŝip'et'o'j'n en la brak'o'j de Nil'o, por la transport'o de l’ arme'o... Oni dev'as ankaŭ al'vok'i la nomarĥ'o'j'n, por ke ili prepar'u rezerv'a'j'n regiment'o'j'n...

Dum'e Mefres kaj Mentezufis re'ven'is en si'a'j'n loĝ'ej'o'j'n apud la templ'o de Ptah. Kiam ili rest'is sol'a'j, en la ĉel'o, la ĉef'pastr'o lev'is la man'o'j'n al la ĉiel'o kaj ek'kri'is:

— Tri'o de la sen'mort'a'j di'o'j: Oziris'o, Izid'o kaj Horus'o, sav'u Egipton de l’ pere'o!... De kiam ekzist'as la mond'o, neni'u faraon'o dir'is tiom da blasfem'o'j, kiom ni aŭd'is hodiaŭ de ĉi tiu bub'o!... Kio'n mi dir'as faraon'o?... Neni'u mal'amik'o de Egipto, neni'u Ĥet'o, Fenici'an'o, Libi'an'o kuraĝ'us tiel ofend'i la pastr'a'n ne'tuŝ'ebl'ec'o'n...

— La vin'o far'as la hom'o'n tra'vid'ebl'a — respond'is Mentezufis

— Nido de viper'o'j loĝ'as en ĉi tiu jun'a kor'o... Li mal'respekt'as la pastr'o'j'n, mok'as la mirakl'o'j'n, ne kred'as la di'o'j'n!...

— Plej mult'e mir'ig'as mi'n — dir'is medit'e Mentezufis — de kie li sci'as pri ni'a inter'konsent'o kun Beroes? Ĉar mi ĵur'as, ke li kon'as, ĝi'n.

— Oni terur'e perfid'is ni'n — respond'is Mefres, kapt'ant'e si'n je la kap'o.

— Tre strang'a afer'o! Vi ja est'is kvar...

— Tut'e ne kvar. Pri Beroes ja sci'is la super'a pastr'in'o de Izid'o, du pastr'o'j, kiu'j montr'is al li la voj'o'n al la templ'o de Set, kaj la pastr'o, kiu akcept'is li'n ĉe la pord'eg'o... Atend'u!... — dir'is Mefres. — Ĉi tiu pastr'o la tut'a'n temp'o'n rest'is en la kel'o... Se li aŭskult'is?...

— En ĉiu okaz'o li ne vend'is la sekret'o'n al bub'o, sed al iu pli serioz'a. Kaj tio est'as danĝer'a!...

Ĉe la pord'o ek'frap'is la ĉef'pastr'o de la templ'o de Ptah, la sankt'a Sem.

— Pac'o al vi — dir'is li, en'ir'ant'e.

— Ben'o al vi'a kor'o.

— Mi ven'is, ĉar vi tiel lev'as la voĉ'o'j'n, kvazaŭ okaz'is mal'feliĉ'o. La milit'o kontraŭ la mizer'a Libi'an'o, mi pens'as, ne tim'ig'as vi'n?... — dir'is Sem.

— Kia est'as vi'a opini'o pri la kron'princ'o? — inter'romp'is li'n Mentezufis.

— Mi pens'as, ke li dev'as est'i tre kontent'a de la milit'o kaj de si'a nov'a rang'o. Jen ver'a hero'o! Kiam mi rigard'as li'n; mi re'memor'as la leon'o'n de Ramzes... Ĉi tiu jun'a hom'o ne ŝancel'iĝ'us sol'a si'n ĵet'i kontraŭ ĉiu'j libiaj band'o'j kaj, ver'e, pov'as dis'pel'i ili'n.

— Ĉi tiu knab'o — dir'is Mefres — pov'as renvers'i ĉiu'j'n ni'a'j'n templ'o'j'n kaj for'strek'i Egipton el la kart'o de l’ mond'o.

La sankt'a Sem rapid'e pren'is or'a'n amulet'o'n, kiu'n li port'is sur la brust'o, kaj murmur'et'is:

— For'kur'u, mal'bon'a'j vort'o'j, en la dezert'o'n... For'ir'u kaj ne persekut'u la just'ul'o'j'n!... Kio'n rakont'as vi'a ekscelenc'o!... — dir'is li pli laŭt'e per riproĉ'a ton'o.

— La nobl'a Mefres dir'as la ver'o'n — ek'kri'is Mentezufis. — La kap'o ek'dolor'us vi'n kaj la ventr'o, se la hom'a'j lip'o'j pov'us ripet'i la blasfem'o'j'n, kiu'j'n ni aŭd'is hodiaŭ de ĉi tiu jun'ul'o.

— Ne ŝerc'u, profet'o — indign'is la ĉef'pastr'o Sem. — Mi prefer'e ek'kred'us, ke la akv'o brul'as, kaj la aer'o esting'as, ol tio'n, ke Ramzes blasfem'as!...

— Li far'is tio'n ŝajn'e ebri'a — inter'met'is malic'e Mefres.

— Eĉ tiam... Mi ne ne'as, ke li est'as sen'konsider'a kaj diboĉ'ul'o. Sed blasfem'i?...

— Tia est'is ankaŭ ni'a opini'o — daŭr'ig'is Mentezufis. — Kaj ni est'is tiel cert'a'j, ke ni kon'as li'a'n karakter'o'n, ke kiam li re'ven'is el la templ'o de Hator, ni eĉ ĉes'is kontrol'i li'n...

— Vi vol'is ŝpar'i la mon'o'n, pag'at'a'n al la gard'ist'o'j — inter'met'is Mefres. — Vi vid'as, kia est'as la rezultat'o de la mal'zorg'o, ŝajn'e mal'grand'a!...

— Sed kio okaz'is? — demand'is mal'pacienc'e Sem.

— Mi rakont'os mal'long'e: la kron'princ'o mok'as la di'o'j'n...

— Oh!...

— Li juĝ'as la ordon'o'j'n de la faraon'o...

— Ĉu tio est'as ebl'a?...

— La membr'o'j'n de la plej alt'a kolegi'o li nom'as perfid'ul'o'j...

— Sed...

— Kaj de iu li ek'sci'is pri la al'ven'o de Beroes, eĉ pri la inter'parol'ad'o kun Mefres, Herhor kaj Pentuer en la templ'o de Set...

La ĉef'pastr'o Sem si'n kapt'is per ambaŭ man'o'j je la kap'o kaj komenc'is kur'i en la ĉel'o.

— Ne ebl'e!... — dir'is li. — Ne ebl'e... Ĉu iu ĵet'is sorĉ'o'n sur la jun'ul'o'n?... Ebl'e tiu fenicia pastr'in'o, kiu'n li ŝtel'is el la templ'o?...

Al Mentezufis la rimark'o ŝajn'is tiel traf'a, ke li ek'rigard'is Mefreson. Sed la incit'it'a ĉef'pastr'o ne las'is si'n distr'i de si'a'j ide'o'j.

— Ni vid'os — respond'is li. — Antaŭ'e oni dev'as esplor'i, por ke ni sci'u, kio'n far'is la princ'o, tag'o'n post tag'o, de l’ moment'o de la re'ven'o el la templ'o de Hator. Li hav'is tro da liber'o, tro da rilat'o'j kun la mal'fidel'ul'o'j kaj mal'amik'o'j de Egipto. Kaj vi, nobl'a Sem, help'os ni'n...

Post tiu ĉi decid'o, la ĉef'pastr'o Sem tuj en la sekv'int'a tag'o ordon'is al'vok'i la popol'o'n al solen'a di'serv'o en la templ'o'n de Ptah.

La pastr'o'j herold'o'j star'iĝ'is en la strat'kruc'o'j, plac'o'j, eĉ kamp'o'j kaj ĉie al'vok'is la popol'o'n per trumpet'o'j kaj flut'o'j. Kaj ĉiam, kiam kolekt'iĝ'is sufiĉ'a nombr'o da aŭskult'ant'o'j, ili anonc'is, ke en la templ'o de Ptah dum tri tag'o'j est'os solen'a'j preĝ'o'j kaj procesi'o'j, por ke la bon'a di'o ben'u la egiptajn arm'il'o'j'n kaj pere'ig'u Libi'an'o'j'n; kaj send'u al ili'a ĉef'o, Musavasa lepr'o'n, blind'ec'o'n kaj frenez'o'n.

Ĉio far'iĝ'is, kiel dezir'is la pastr'o'j. De la maten'o ĝis la mal'fru'a nokt'o la simpl'a popol'o, hom'o'j de ĉiu'j meti'o'j, kolekt'iĝ'is apud la mur'o'j de la templ'o; la aristokrat'ar'o kaj riĉ'a'j burĝ'o'j kun'ven'is en la ekster'a vestibl'o la pastr'o'j lok'a'j kaj de l’ najbar'a'j nomes'o'j far'is ofer'o'j'n al la di'o kaj preĝ'is en la plej sankt'a kapel'o.

Tri'foj'e ĉiu'tag'e el'ir'is solen'a procesi'o, dum kiu oni port'is la respekt'ind'a'n statu'o'n de la di'o en or'a ŝip'et'o, kovr'it'a per kurten'o'j. La popol'o fal'is sur la vizaĝ'o'n kaj laŭt'e konfes'is si'a'j'n pek'o'j'n; la profet'o'j, nombr'e dis'sem'it'a'j en la amas'o, per konform'a'j demand'o'j facil'ig'is al ĝi la pent'o'n. La sam'o est'is en la vestibl'o de l’ templ'o. Sed ĉar la alt'rang'a'j kaj riĉ'a'j hom'o'j ne am'is si'n kulp'ig'i laŭt'e, la sankt'a'j patr'o'j konduk'is la pent'ant'o'j'n flank'e, kaj mal'laŭt'e don'is al ili konsil'o'j'n kaj admon'o'j'n.

Tag'mez'e la ceremoni'o est'is plej solen'a. En tiu hor'o ven'is la soldat'o'j marŝ'ant'a'j okcident'e'n, por ricev'i la ben'o'n de la pastr'o'j kaj re'freŝ'ig'i la pov'o'n de si'a'j amulet'o'j, kiu'j posed'is la ec'o'n mal'fort'ig'i la frap'o'j'n de la mal'amik'o'j.

Ia'foj'e tondr'is en la templ'o, kaj nokt'e fulm'is super la pilon'o'j. Tio est'is la sign'o, ke la bon'a di'o favor'e aŭskult'is ies preĝ'o'j'n, aŭ ke li parol'as kun la pastr'o'j.

Kiam post la fin'it'a solen'o la tri ĉef'pastr'o'j, Sem, Mefres kaj Mentezufis kun'ven'is por intim'a inter'parol'ad'o, la situaci'o jam est'is klar'a.

La di'serv'o al'port'is al la templ'o ĉirkaŭ kvar'dek talent'o'j'n da profit'o; sed ĉirkaŭ ses'dek talent'o'j'n oni el'spez'is por donac'o'j aŭ pag'o de ŝuld'o'j de divers'a'j aristokrat'o'j kaj de alt'a'j an'o'j de la milit'ist'ar'o.

Oni kolekt'is jen'a'j'n sci'ig'o'j'n:

En la arme'o rond'ir'is fam'o, ke tuj kiam la princ'o Ramzes sur'ir'os tron'o'n, li komenc'os milit'o'n kontraŭ Asirio, kiu don'os grand'a'j'n profit'o'j'n al la part'o'pren'ant'o'j. Plej mal'alt'a soldat'o, oni dir'is, ne re'ven'os de la milit'ir'o sen mil draĥm'o'j, se ne pli mult'e.

En la popol'o oni murmur'et'is, ke kiam la faraon'o venk'int'e re'ven'os el Ninivo, li donac'os sklav'o'j'n al ĉiu'j kamp'ar'an'o'j kaj por mult'a'j jar'o'j liber'ig'os Egipton de la impost'o'j.

La aristokrat'ar'o pens'is, ke la nov'a faraon'o, antaŭ ĉio, for'pren'os de la pastr'o'j kaj re'don'os al la nobel'ul'ar'o ĉiu'j'n bien'o'j'n, kiu'j far'iĝ'is propr'aĵ'o de l’ templ'o'j, kiel re'pag'o de ŝuld'o'j. Oni parol'is ankaŭ, ke la est'ont'a faraon'o reg'os absolut'e, sen la plej alt'a pastr'a kolegi'o.

Fin'e, en ĉiu'j klas'o'j oni est'is konvink'it'a'j, ke la princ'o Ramzes, por cert'ig'i al si la help'o'n de Fenici'an'o'j, konvert'iĝ'is al la kult'o de la di'in'o Istar kaj est'is por ŝi special'e pi'a. En ĉiu okaz'o est'is cert'e, ke la princ'o vizit'is foj'e nokt'e la templ'o'n de Istar kaj vid'is tie i'a'j'n mirakl'o'j'n. Krom tio, inter riĉ'a'j Azi'an'o'j rond'ir'is fam'o'j, ke Ramzes ofer'is al la templ'o grand'a'j'n donac'o'j'n kaj ricev'is por tio pastr'in'o'n, kiu dev'is pli'fort'ig'i li'a'n kred'o'n.

Ĉiu'j'n ĉi sci'ig'o'j'n kolekt'is la nobl'a Sem kaj li'a'j pastr'o'j. La pastr'o'j Mefres kaj Mentezufis komunik'is al li ali'a'n nov'aĵ'o'n, kiu ven'is al ili el Memfis'o.

Tio est'is la pastr'o Osoĥor, kiu akcept'is la Ĥalde'an pastr'o'n kaj far'ant'o'n de mirakl'o'j, Beroeson en la templ'o de Set. Post du monat'o'j Osoĥor, edz'ig'ant'e si'a'n fil'in'o'n, donac'is al ŝi riĉ'a'j'n juvel'o'j'n kaj aĉet'is al la nov'a'j ge'edz'o'j grand'a'n bien'o'n. Ĉar Osoĥor ne hav'is grand'a'j'n en'spez'o'j'n, oni suspekt'is, ke la pastr'o aŭskult'is la inter'parol'ad'o'n de Beroes kun la egiptaj alt'rang'ul'o'j, vend'is post'e la sekret'o'n de la traktat'o al Fenici'an'o'j kaj ricev'is de ili grand'a'n riĉ'aĵ'o'n.

Aŭskult'int'e ĉio'n, la ĉef'pastr'o Sem dir'is:

— Se la sankt'a Beroes ver'e est'as mirakl'far'ant'o, li'n demand'u, antaŭ ĉio, ĉu Osoĥor perfid'is la sekret'o'n?...

— Oni demand'is li'n — respond'is Mefres — sed la sankt'a vir'o dir'is, ke li vol'as silent'i en ĉi tiu afer'o. Li al'don'is ankaŭ, ke eĉ se iu aŭd'is la inter'parol'ad'o'n kaj komunik'is la sekret'o'n al Fenici'an'o'j, tio ne mal'util'os Egipton, nek Ĥaldeon. Do se oni trov'os la kulp'ul'o'n, oni dev'as pardon'i li'n.

— Sankt'a!... Ver'e sankt'a vir'o!... — murmur'et'is Sem.

— Sed kio'n vi'a ekscelenc'o — dir'is Mefres al Sem — pens'as pri la kron'princ'o kaj pri la mal'trankvil'o, kiu'n kaŭz'is li'a ag'ad'o?

— Mi dir'os la sam'o'n, kio'n dir'is Beroes: la kron'princ'o ne mal'util'os Egipton, oni do dev'as est'i indulg'a...

— Ĉi tiu jun'ul'o mok'as la di'o'j'n kaj mirakl'o'j'n, en'ir'as en fremd'a'j'n templ'o'j'n, ribel'ig'as la popol'o'n... Tio ne est'as mal'grand'a'j afer'o'j!... — parol'is mal'dolĉ'e Mefres, kiu ne pov'is forges'i, ke Ramzes tiel mal'ĝentil'e rid'is li'a'j'n pi'a'j'n proced'o'j'n.

La ĉef'pastr'o Sem am'is Ramzeson, li do respond'is kun bon'kor'a rid'et'o:

— Kiu kamp'ar'an'o en Egipto ne dezir'us hav'i sklav'o'n, por for'las'i la mal'facil'a'n labor'o'n kaj ĝu'i la dolĉ'a'n ripoz'o'n? Kaj ĉu ekzist'as hom'o en la mond'o, kiu ne rev'as ne pag'i impost'o'j'n? Por tio, kio'n li pag'as al la trezor'ej'o, li'a'j infan'o'j, edz'in'o kaj li mem pov'us aĉet'i elegant'a'j'n vest'o'j'n kaj ĝu'i divers'a'j'n plezur'o'j'n!

— La mal'diligent'ec'o kaj la tro'a'j el'spez'o'j mal'bon'ig'as la hom'o'n — dir'is Mentezufis.

— Kiu soldat'o — daŭr'ig'is Sem — ne dezir'as milit'o'n kaj akir'o'n da mil draĥm'o'j, aŭ eĉ pli grand'a'n? Mi ankaŭ demand'as vi'n, patr'o'j, kiu faraon'o, kiu nomarĥ'o, kiu nobel'ul'o pag'as volont'e si'a'j'n ŝuld'o'j'n kaj rigard'as strab'e la riĉ'aĵ'o'j'n de la templ'o'j?...

— Sen'di'a avid'ec'o! — murmur'et'is Mefres.

— Kaj fin'e — dir'is Sem — kiu kron'princ'o ne rev'is mal'grand'ig'i pov'o'n de la pastr'o'j? kiu faraon'o, en la komenc'o de si'a reg'ad'o, ne vol'is for'sku'i de si la influ'o'n de la plej alt'a kolegi'o?

— Vi'a'j vort'o'j est'as plen'a'j de saĝ'o — dir'is Mefres — sed al kio pov'as al'konduk'i?

— Al tio, ke vi ne kulp'ig'u la kron'princ'o'n al la plej alt'a kolegi'o. Ne ekzist'as ja tribunal'o, kiu kondamn'us la princ'o'n pro tio, ke la kampan'o'j dezir'us ne pag'i impost'o'j'n, aŭ ke la soldat'o'j vol'as milit'o'n. Kontraŭ'e, vi pov'us ricev'i riproĉ'o'j'n. Ĉar se tag'o'n post tag'o vi est'us observ'int'a'j la kron'princ'o'n, kaj halt'ig'int'a'j li'a'j'n mal'grand'a'j'n erar'o'j'n, ne ekzist'us hodiaŭ la piramid'o de kulp'ig'o'j, kiu'j ceter'e est'as sen'baz'a'j.

En tia'j afer'o'j ne est'as grav'e, ke la hom'o'j hav'as inklin'o'n al la pek'o, ĉar ili ĉiam hav'is ĝi'n. Sed danĝer'e est'as, ke ni ne gard'is ili'n. Ni'a sankt'a river'o, la patr'in'o de Egipto, baldaŭ plen'ig'us la kanal'o'j'n per ŝlim'o, la inĝenier'o'j ĉes'us si'n okup'i pri ĝi.

— Kaj kio'n dir'os vi'a ekscelenc'o pri la insult'o'j, kiu'j'n permes'is al si la princ'o en la inter'parol'ad'o kun ni? Ĉu vi pardon'os al li la terur'a'j'n mok'o'j'n al la mirakl'o'j?... — demand'is Mefres. — La jun'a hom'o fort'e ofend'is mi'a'n pi'ec'o'n...

— Ofend'as si'n mem, kiu parol'as kun ebri'a — respond'is Sem. Vi'a'j ekscelenc'o'j, ceter'e, eĉ ne hav'is rajt'o'n parol'i pri la plej grav'a'j ŝtat'a'j afer'o'j kun la princ'o, kiam li est'is ebri'a... Vi est'is ankaŭ mal'prav'a'j, nom'ant'e ebri'a'n hom'o'n milit'estr'o. Estr'o de l’ arme'o dev'as est'i plen'e konsci'a.

— Mi klin'iĝ'as antaŭ vi'a saĝ'o — dir'is Mefres — sed mi voĉ'don'as por prezent'i plend'o'n kontraŭ la kron'princ'o al la plej alt'a kolegi'o.

— Mi voĉ'don'as kontraŭ la plend'o — respond'is energi'e Sem. — La kolegi'o dev'as ek'sci'i pri ĉiu'j ag'o'j de la princ'o, per simpl'a raport'o, ne per plend'o.

— Mi ankaŭ est'as kontraŭ la plend'o — dir'is Mentezufis.

La ĉef'pastr'o, vid'ant'e, ke li hav'as kontraŭ si du voĉ'o'j'n, dev'is ced'i kun si'a postul'o pri plend'o. Sed li ek'memor'is la mal'respekt'o'n kaj kaŝ'is la mal'amik'ec'o'n en si'a kor'o.

Ĉapitr'o XVI

Laŭ konsil'o de la astr'olog'o'j, la ĉef'a part'o de la arme'o dev'is for'las'i Pi-Bast'o'n la sep'a'n de Hator, ĉar ĉi tiu tag'o est'is “bon'a, bon'a, bon'a”. La di'o'j en la ĉiel'o, kaj la hom'o'j sur la ter'o ĝoj'is pro la venk'o de Ra je la mal'amik'o'j; ĉiu, kiu ven'is en la mond'o'n en ĉi tiu tag'o, dev'is mort'i en mal'fru'a mal'jun'ec'o kaj ĉirkaŭ'it'a de respekt'o.

Tio est'is ankaŭ tag'o favor'a por graved'a'j vir'in'o'j kaj por komerc'ist'o'j de teks'aĵ'o'j, mal'bon'a por ran'o'j kaj mus'o'j.

De la moment'o, en kiu Ramzes ricev'is la ĉef'a'n komand'o'n, li febr'e si'n ĵet'is al la labor'o. Li mem akcept'is ĉiu'n ven'ant'a'n regiment'o'n, kontrol'is la arm'il'o'j'n, vest'o'j'n kaj tend'ar'o'j'n. Li mem salut'is la rekrut'o'j'n kaj instig'is ili'n al diligent'ec'o en la manovr'o'j por la pere'ig'o de la mal'amik'o'j kaj por la glor'o de la faraon'o. Li prezid'is en ĉiu milit'a konsil'a kun'ven'o, ĉe'est'is ĉe la esplor'o de ĉiu spion'o, kaj ĉiu'n nov'aĵ'o'n pri la mov'ad'o de la egiptaj arme'o'j kaj pri la situaci'o de la mal'amik'o sign'is sur kart'o per propr'a man'o.

Li tiel rapid'e pas'is de unu lok'o al ali'a, ke atend'at'a ĉie li tamen fal'is ĉiam, kvazaŭ akcipitr'o. Maten'e li est'is sud'e de Pi-Bast, por revizi'i la nutr'aĵ'o'n; post unu hor'o li aper'is nord'e de la urb'o kaj mal'kovr'is, ke en la regiment'o Ieb mank'as cent kvin'dek hom'o'j. Ĉirkaŭ la vesper'o li ating'is la avan'gard'o'n, vid'is la trans'pas'o'n trans la brak'o'n de Nil'o kaj far'is revu'o'n de cent milit'a'j vetur'il'o'j.

La sankt'a Mentezufis, kiu kiel rajt'ig'it'o de Herhor bon'e kon'is la milit'a'n art'o'n, ĉiu'moment'e dev'is admir'i li'n.

— Vi sci'as — dir'is li al Sem kaj Mefres — ke mi ne am'as la kron'princ'o'n, de l’ temp'o, kiam mi rimark'is li'a'n mal'bon'ec'o'n kaj mal'sincer'ec'o'n. Sed est'u Oziris'o mi'a atest'ant'o, ke la jun'ul'o est'as nask'it'a general'o. Mi dir'os al vi afer'o'n ne'kred'ebl'a'n: ni kolekt'os ni'a'j'n fort'o'j'n ĉe la lim'o tri aŭ kvar tag'o'j'n pli fru'e, ol oni pov'is supoz'i. Libi'an'o'j jam perd'is la milit'o'n, kvankam ili ne aŭd'is ankoraŭ la fajf'o'n de ni'a'j sag'o'j!...

— Tiom pli danĝer'a est'as por ni tia faraon'o... — inter'met'is Mefres kun obstin'o, kiu karakteriz'as la mal'jun'ul'o'j'n.

Ĉirkaŭ la vesper'o, la ses'a'n de Hator, la princ'o Ramzes si'n ban'is kaj anonc'is al la stab'o, ke morgaŭ du hor'o'j'n antaŭ la lev'iĝ'o de l’ sun'o oni ek'ir'os.

— Kaj nun mi vol'as dorm'i — fin'is li.

Sed est'is pli facil'e vol'i, ol dorm'i.

En la tut'a urb'o svarm'is la soldat'o'j, kaj apud la palac'o de la kron'princ'o est'is la tend'ar'o de regiment'o, kiu manĝ'is, trink'is kaj kant'is, tut'e ne pens'ant'e pri la ripoz'o.

La princ'o for'ir'is en la plej mal'proksim'a'n ĉambr'o'n, sed eĉ tie li ne pov'is si'n sen'vest'ig'i. Ĉiu'minut'e al'kur'is iu adjutant'o kun tut'e ne'grav'a raport'o aŭ por pet'i ordon'o'j'n en demand'o, kiu'n li pov'us solv'i mem. Oni al'konduk'is spion'o'j'n, kiu'j al'port'is neniu'j'n nov'aĵ'o'j'n; ven'is grand'a'j sinjor'o'j kun mal'grand'a sekv'ant'ar'o, por propon'i al la princ'o si'a'j'n serv'o'j'n kiel mem'vol'ul'o'j. Insist'e frap'is feniciaj komerc'ist'o'j, dezir'ant'e far'i kontrakt'o'j'n pri la liver'ad'o, aŭ liver'ant'o'j, plend'ant'a'j pri la postul'em'o de la general'o'j.

Ne mank'is eĉ antaŭ'dir'ist'o'j kaj astr'olog'o'j, kiu'j en la last'a moment'o antaŭ la ek'marŝ'o vol'is far'i horoskop'o'j'n al la princ'o, kaj sorĉ'ist'o'j, kiu'j hav'is fid'ind'a'j'n amulet'o'j'n kontraŭ la sag'o'j.

Ĉiu'j ĉi hom'o'j vol'is super'fort'e penetr'i en la ĉambr'o'n de l’ princ'o, ĉiu el ili opini'is, ke en si'a man'o li ten'as la sort'o'n de la milit'o kaj en tia'j cirkonstanc'o'j la etiket'o mal'aper'as.

La kron'princ'o pacienc'e akcept'is ĉiu'j'n, kiu'j ven'is kun pli mal'pli grav'a'j afer'o'j. Sed kiam post astr'olog'o en'glit'is en la ĉambr'o'n unu el la princ'a'j vir'in'o'j kun riproĉ'o, ke ver'ŝajn'e Ramzes ne am'as ŝi'n plu, ĉar li ne adiaŭ'is ŝi'n, kaj kiam post kvar'on'hor'o sub la fenestr'o aŭd'iĝ'is plor'o'j de ali'a am'at'in'o, Ramzes perd'is la pacienc'o'n.

Li al'vok'is Tutmozison kaj dir'is al li:

— Sid'u en ĉi tiu ĉambr'o kaj, se tio plaĉ'as al vi, konsol'u la vir'in'o'j'n de mi'a dom'o. Mi kaŝ'os mi'n ie en la ĝarden'o, ĉar ali'e mi ne ek'dorm'os kaj morgaŭ mi hav'os aspekt'o'n de kok'in'o, el'tir'it'a el put'o.

— Kie mi dev'as serĉ'i vi'n en okaz'o de bezon'o? — demand'is Tutmozis.

— Ne, ne!... — rid'is la princ'o. — Neni'e serĉ'u mi'n. Mi mem mi'n re'trov'os, kiam oni trumpet'os la alarm'o'n.

Dir'ant'e tio'n, la princ'o ĵet'is sur la ŝultr'o'j'n mantel'o'n kun kapuĉ'o kaj el'glit'is en la ĝarden'o'n.

Sed ankaŭ en la ĝarden'o svarm'is soldat'o'j, kuir'ist'a'j knab'o'j kaj ali'a'j serv'ist'o'j de la kron'princ'o; sur la tut'a teritori'o de la palac'o mal'aper'is la ord'o, kiel ordinar'e antaŭ la ek'marŝ'o. Rimark'int'e tio'n, Ramzes si'n turn'is en plej dens'a'n part'o'n de la park'o, trov'is tie vin'ber'a'n laŭb'o'n kaj, kontent'a, si'n ĵet'is sur benk'o'n.

— Ĉi tie — murmur'et'is li — trov'os mi'n nek la pastr'o'j, nek la vir'in'o'j.

Baldaŭ li ek'dorm'is kiel ŝton'o.

De kelk'e da tag'o'j la Fenici'an'in'o Kama sent'is si'n mal'san'a. Al la incit'o al'iĝ'is ia strang'a mal'fort'ec'o kaj dolor'o en la artik'o'j. Krom tio juk'is ŝi'n la vizaĝ'o kaj precip'e la frunt'o super la brov'o'j.

Ĉi tiu'j mal'grav'a'j simptom'o'j tiel mal'trankvil'ig'is ŝi'n, ke ŝi tut'e ĉes'is tim'i, ke oni ŝi'n mort'ig'os, sed anstataŭ'e ŝi sid'is sen'ĉes'e antaŭ la spegul'o, permes'int'e al la serv'ist'o'j far'i kio'n ili vol'as, se ili las'os ŝi'n trankvil'a. En ĉi tiu moment'o ŝi pens'is nek pri Ramzes, nek pri la mal'am'at'a Sara; ŝi'a'n tut'a'n atent'o'n okup'is la makul'o'j sur la frunt'o, kiu'j'n ordinar'a okul'o eĉ ne pov'us rimark'i.

— Makul'o... jes, est'as makul'o'j... — dir'is ŝi al si, plen'a de tim'o. — Du... tri... Ho Astarte, vi ja ne vol'os tia'manier'e pun'i vi'a'n pastr'in'o'n!... Pli bon'a est'us la mort'o... Sed kia mal'saĝ'aĵ'o!... Kiam mi frot'as la frunt'o'n per la fingr'o'j, la makul'o'j far'iĝ'as pli ruĝ'a'j... Sen'dub'e io ek'mord'is mi'n, aŭ mi ŝmir'is mi'n per mal'pur'a ole'o... Mi lav'os mi'n kaj morgaŭ la makul'o'j ne ekzist'os plu...

Ven'is la morgaŭ'o, sed la makul'o'j ne mal'aper'is.

Ŝi al'vok'is serv'ist'in'o'n.

— Aŭskult'u — dir'is ŝi — ek'rigard'u mi'n.

Sed dir'ant'e tio'n, ŝi sid'iĝ'is en la mal'pli lum'ig'it'a part'o de la ĉambr'o.

— Aŭskult'u kaj rigard'u... — daŭr'ig'is ŝi per sufok'it'a voĉ'o. — Ĉu...

Ĉu sur mi'a vizaĝ'o vi vid'as i'a'j'n makul'o'j'n?... Sed... ne proksim'iĝ'u!...

— Mi vid'as neni'o'n — respond'is la serv'ist'in'o.

— Nek sub la mal'dekstr'a okul'o?... nek super la brov'o'j?.. — demand'is la Fenici'an'in'o, pli kaj pli incit'it'a.

— Bon'vol'u turn'i, sinjor'in'o, vi'a'n di'a'n vizaĝ'o'n al la lum'o — dir'is la serv'ist'in'o.

Kompren'ebl'e ĉi tiu postul'o ĵet'is Kaman en furioz'o'n.

— For mizer'a!... — kri'is ŝi — kaj ne montr'u vi'n al mi...

Kiam la serv'ist'in'o for'kur'is, ŝi'a sinjor'in'o febr'e si'n ĵet'is al la spegul'o kaj, mal'ferm'int'e kelk'e da pot'et'o'j, komenc'is ruĝ'e kolor'ig'i si'a'n vizaĝ'o'n per penik'o.

Antaŭ la vesper'o, sent'ant'e sen'ĉes'a'n dolor'o'n en la artik'o'j kaj mal'trankvil'o'n pli grand'a'n ol la dolor'o, ŝi ordon'is al'vok'i kurac'ist'o'n. Kiam oni dir'is al ŝi, ke li ven'is, ŝi ek'rigard'is la spegul'o'n kaj re'e atak'is ŝi'n kvazaŭ furioz'o. Ŝi ĵet'is la spegul'o'n sur la plank'o'n kaj kri'is kun plor'o, ke ŝi ne vol'as kurac'ist'o'n.

La tut'a'n ses'a'n de Hator ŝi manĝ'is neni'o'n kaj vol'is vid'i neniu'n:

Kiam post la sub'ir'o de l’ sun'o en'ir'is sklav'in'o kun lum'o, Kama kuŝ'iĝ'is sur la lit'o kaj ĉirkaŭ'volv'is la kap'o'n per tuk'o. Ŝi ordon'is al la sklav'in'o for'ir'i plej rapid'e sid'iĝ'is en la apog'seĝ'o mal'proksim'e de la torĉ'o kaj pas'ig'is kelk'e da hor'o'j en du'on'dorm'a rigid'ec'o.

“Est'as neni'a'j makul'o'j — pens'is ŝi — kaj se est'as, ili ne est'as tiu'j... Tio ne est'as la lepr'o...”

— Di'o'j!... — kri'is ŝi, si'n ĵet'ant'e sur la plank'o'n — ne pov'as est'i, ke mi... Di'o'j, sav'u!... Mi re'ven'os en la templ'o'n... mi pent'o'far'os la tut'a'n mi'a'n viv'o'n...

Ŝi re'e trankvil'iĝ'is kaj re'e pens'is:

“Ne, tio ne est'as makul'o'j... De kelk'e da tag'o'j mi frot'as mi'a'n haŭt'o'n kaj tial ĝi est'as ruĝ'a... Ĉar kiel?... Ĉu oni aŭd'is iam, ke pastr'in'o kaj vir'in'o de la kron'princ'o pov'as mal'san'iĝ'i je la lepr'o?... Ho di'o'j, tio okaz'is neniam, de kiam ekzist'as la mond'o!... Nur la fiŝ'ist'o'j, mal'liber'ul'o'j kaj mizer'a'j Hebre'o'j... Ho, tiu mal'nobl'a Hebre'in'o, sur ŝi'n ĵet'u la lepr'o'n vi, fort'o'j ĉiel'a'j...”

En la sam'a moment'o en la fenestr'o de la unu'a etaĝ'o pas'is ombr'o. Post'e ek'son'is murmur'et'o kaj de la kort'o en la mez'o'n de la ĉambr'o en'salt'is... la princ'o Ramzes.

Kama rigid'iĝ'is. Subit'e ŝi kapt'is si'n je la kap'o kaj sen'lim'a terur'o larĝ'ig'is ŝi'a'j'n pupil'o'j'n.

— Likon?... — murmur'et'is ŝi — Likon, vi ĉi tie?... Vi pere'os!... Oni persekut'as vi'n...

— Mi sci'as — respond'is la Grek'o, mok'e rid'ant'e. — Persekut'as mi'n ĉiu'j Fenici'an'o'j kaj la tut'a polic'o de li'a sankt'ec'o... Kaj tamen — al'don'is li — mi est'as ĉe vi kaj mi est'is ĉe vi'a sinjor'o.

— Vi est'is ĉe la princ'o?...

— Jes; en li'a propr'a ĉambr'o... Kaj mi las'us ponard'o'n en li'a brust'o, se mal'bon'a'j spirit'o'j ne est'us li'n for'ig'int'a'j... Ver'ŝajn'e vi'a am'ant'o ir'is al ali'a vir'in'o, ne al vi...

— Kio'n vi vol'as ĉi tie?... For'kur'u!... — murmur'et'is Kama.

— Sed kun vi — est'is li'a respond'o. — En la strat'o atend'as vetur'il'o, en kiu ni ating'os Nil'o'n, kaj tie mi'a ŝip'o...

— Ĉu vi frenez'iĝ'is?... La urb'o kaj voj'o'j est'as plen'a'j de soldat'o'j...

— Ĝust'e tial mi pov'is en'ir'i en la palac'o'n kaj ni ambaŭ plej facil'e el'glit'os. Kolekt'u ĉiu'j'n juvel'o'j'n... Mi tuj re'ven'os kaj pren'os vi'n.

— Kie'n vi ir'as?

— Mi serĉ'os vi'a'n sinjor'o'n — respond'is li. — Mi ja ne for'ir'os, ne las'int'e al li memor'aĵ'o'n...

— Vi est'as frenez'a...

— Silent'u!... — inter'romp'is li, pal'a de koler'o. — Vi ankoraŭ vol'as li'n defend'i?...

La Fenici'an'in'o ek'ŝancel'iĝ'is, kun'prem'is la pugn'o'j'n, en ŝi'a'j okul'o'j ek'bril'is mal'bon'sign'a lum'o.

— Kaj se vi ne trov'os li'n? — demand'is ŝi.

— Mi mort'ig'os kelk'e da dorm'ant'a'j li'a'j soldat'o'j... mi met'os fajr'o'n sub la palac'o'n... Ceter'e, ĉu mi sci'as, kio'n mi far'os?... Sed mi ne for'ir'os, ne las'int'e memor'aĵ'o'n...

La grand'a'j okul'o'j de la Fenici'an'in'o hav'is tiel terur'a'n esprim'o'n, ke Likon ek'mir'is.

— Kio est'as al vi? — demand'is li.

— Neni'o. Aŭskult'u. Neniam vi est'is tiel simil'a al la princ'o, kiel hodiaŭ!... Se do vi vol'as far'i i'o'n bon'a'n...

Ŝi proksim'ig'is la vizaĝ'o'n al li'a orel'o kaj komenc'is murmur'et'i.

La Grek'o aŭskult'is kun mir'o.

— Vir'in'o — dir'is li — la infer'o per vi parol'as... Jes, la suspekt'o fal'os sur li'n!...

— Tio est'as pli bon'a ol la ponard'o — respond'is ŝi kun rid'o. — Ĉu ne ver'e?...

— Neniam tia ide'o ven'us en mi'a'n kap'o'n!... Ebl'e pli bon'e est'us ili'n ambaŭ?...

— Ne!... Ŝi viv'u... Tio est'os mi'a venĝ'o...

— Kia perfid'a anim'o!... — murmur'et'is Likon. — Sed vi plaĉ'as al mi... Ni reĝ'e pag'os al ili...

Li ir'is al la fenestr'o kaj mal'aper'is. Kama si'n el'klin'is por vid'i li'n kaj ekscit'it'a aŭskult'is, forges'int'e pri si mem.

Ebl'e kvar'on'o'n da hor'o post la for'ir'o de Likon, de la fig'a arb'ar'et'o ek'son'is terur'a vir'in'a kri'o. Ĝi ripet'iĝ'is kelk'e da foj'o'j kaj ek'silent'is.

Anstataŭ ĝoj'o la Fenici'an'in'o'n ek'reg'is tim'o. Ŝi fal'is sur la genu'o'j'n kaj per frenez'a'j okul'o'j rigard'is la mal'lum'a'n ĝarden'o'n.

Mal'supr'e ek'son'is mal'laŭt'a kur'ad'o, ek'krak'is kolon'o de la balkon'o kaj en la fenestr'o re'e aper'is Likon en nigr'a mantel'o. Li viv'eg'e spir'is, li'a'j man'o'j trem'is.

— Kie est'as la juvel'o'j?... — murmur'et'is li.

— Las'u mi'n trankvil'a — respond'is ŝi.

La Grek'o kapt'is ŝi'n je la nuk'o.

— Mal'nobl'a!... — dir'is li — ĉu vi ne kompren'as, ke antaŭ kiam la sun'o lev'iĝ'os, oni mal'liber'ig'os vi'n kaj sufok'os post kelk'e da tag'o'j?...

— Mi est'as mal'san'a.

— Kie est'as la juvel'o'j?...

— Sub la lit'o.

Likon en'ir'is en la ĉambr'o'n, ĉe la lum'o de la torĉ'o el'tir'is pez'a'n kest'et'o'n, ĵet'is sur Kaman mantel'o'n kaj tir'eg'is ŝi'n je la ŝultr'o.

— Ven'u. Kie est'as la pord'o, tra kiu en'ir'as al vi tiu... tiu vi'a sinjor'o?...

— Las'u mi'n...

La Grek'o si'n klin'is super ŝi kaj murmur'et'is:

— Jes!... vi pens'as, ke mi las'os vi'n ĉi tie?... Hodiaŭ vi est'as por mi kiel hund'in'o, kiu perd'is la flar'kapabl'o'n... Sed vi dev'as sekv'i mi'n... Ek'sci'u vi'a sinjor'o, ke est'as iu pli bon'a ol li. Li ŝtel'is pastr'in'o'n al di'in'o; mi for'pren'as al li la am'at'in'o'n...

— Mi dir'as al vi, ke mi est'as mal'san'a...

La Grek'o el'tir'is mal'dik'a'n ponard'o'n kaj apog'is ĝi'n sur ŝi'a nuk'o. Ŝi ek'trem'is kaj murmur'et'is:

— Mi jam ir'as...

Tra la kaŝ'it'a pord'o ili el'ir'is en la ĝarden'o'n. De la princ'a palac'o flug'is al ili murmur'ad'o de la soldat'o'j, kiu'j brul'ig'is fajr'o'j'n. Tie ĉi kaj tie, inter la arb'o'j, oni vid'is lum'o'j'n. De temp'o al temp'o pas'is preter ili iu serv'ist'o de la kron'princ'o. En la pord'eg'o halt'ig'is ili'n la gard'ist'o'j.

— Kiu ir'as?

— Teboj — respond'is Likon.

Sen mal'help'o ili el'ir'is kaj mal'aper'is en la mal'larĝ'a'j strat'et'o'j de la fremd'ul'a kvartal'o de Pi-Bast.

Du hor'o'j'n antaŭ la lev'iĝ'o de l’ sun'o en la urb'o ek'son'is trumpet'o'j kaj tambur'o'j.

Tutmozis kuŝ'is ankoraŭ en profund'a dorm'o, kiam Ramzes for'tir'is de li la mantel'o'n kaj ek'kri'is kun gaj'a rid'o:

— Lev'iĝ'u, vigl'a ĉef'o!... La regiment'o'j jam ek'marŝ'is.

Tutmozis sid'iĝ'is sur la lit'o kaj frot'is la dorm'a'j'n okul'o'j'n.

— Ah, tio est'as vi, sinjor'o?... — demand'is li, osced'ant'e. — Ĉu vi sat'dorm'is?

— Kiel neniam! — respond'is la princ'o.

— Kaj mi, mi dorm'us ankoraŭ.

Ili ambaŭ si'n ban'is, sur'met'is kamizol'o'j'n kaj du'on'kiras'o'j'n kaj sid'iĝ'is sur la ĉeval'o'j'n, kiu'j si'n ŝir'is el la man'o'j de la ĉeval'ist'o'j.

Tuj la kron'princ'o kun mal'grand'a sekv'ant'ar'o for'las'is la urb'o'n, preter'pas'ant'e sur la voj'o la kolon'o'j'n de la arme'o, mal'diligent'e marŝ'ant'a'j'n. Nil'o vast'e dis'verŝ'is si'a'j'n akv'o'j'n, kaj la princ'o vol'is vid'i person'e la trans'ir'ad'o'n de la kanal'o'j kaj river'a'j trans'ir'ej'o'j.

Kiam la sun'o lev'iĝ'is, la last'a milit'a vetur'il'o est'is jam mal'proksim'e de la urb'o, kaj la nobl'a nomarĥ'o de Pi-Bast parol'is al si'a'j serv'ist'o'j:

— Nun mi ir'as dorm'i, kaj ve al tiu, kiu vek'os mi'n antaŭ la vesper'a festen'o! Eĉ la di'a sun'o ripoz'as post ĉiu tag'o, kaj mi tut'e ne kuŝ'iĝ'is de la unu'a de Hator.

Apenaŭ li fin'is la laŭd'o'n de si'a vigl'ec'o, en'ir'is polic'a oficir'o kaj pet'is apart'a'n aŭdienc'o'n en tre grav'a afer'o.

— La ter'o en'glut'u vi'n! — murmur'et'is la alt'rang'ul'o.

Tamen li al'vok'is la oficir'o'n kaj demand'is mal'ĝentil'e:

— Ĉu oni ne pov'as atend'i kelk'e da hor'o'j?... Nil'o ja ne for'kur'as...

— Okaz'is grand'a mal'feliĉ'o — respond'is la oficir'o. — La fil'o de la kron'princ'o est'as mort'ig'it'a...

— Kio?... kiu?... — kri'is la nomarĥ'o.

— La fil'o de la Hebre'in'o Sara.

— Kiu mort'ig'is?... Kiam?...

— Hodiaŭ nokt'e.

— Sed kiu pov'is tio'n far'i?...

La oficir'o klin'is la kap'o'n kaj dis'etend'is la man'o'j'n.

— Mi demand'as, kiu mort'ig'is?... — ripet'is la alt'rang'ul'o, pli terur'it'a ol koler'a.

— Bon'vol'u, sinjor'o, mem far'i la juĝ'a'n esplor'o'n. Mi'a buŝ'o ne ripet'os tio'n, kio'n aŭd'is mi'a'j orel'o'j.

La terur'o de la nomarĥ'o kresk'is. Li ordon'is al'konduk'i la serv'ist'o'j'n de Sara kaj sam'temp'e send'is al la ĉef'pastr'o Mefres. Mentezufis, kiel reprezent'ant'o de la milit'a ministr'o, for'vetur'is kun la princ'o.

Mefres ven'is mir'ig'it'a. La nomarĥ'o ripet'is al li la nov'aĵ'o'n pri la mort'ig'o kaj pri tio, ke la polic'a oficir'o ne kuraĝ'as don'i klar'ig'o'j'n.

— Est'as atest'ant'o'j? — demand'is la ĉef'pastr'o.

— Ili atend'as la ordon'o'j'n de vi'a ekscelenc'o, sankt'a patr'o.

Oni en'konduk'is la pord'ist'o'n de Sara.

— Ĉu vi aŭd'is — demand'is li'n la nomarĥ'o, — ke la infan'o de vi'a sinjor'in'o est'as mort'ig'it'a?

La hom'o fal'is sur la plank'o'n kaj respond'is:

— Mi eĉ vid'is la nobl'a'j'n rest'aĵ'o'j'n, frakas'it'a'j'n sur la mur'o, kaj mi halt'ig'is ni'a'n sinjor'in'o'n, kiu kri'ant'a el'kur'is en la ĝarden'o'n...

— Kiam tio okaz'is?

— Hodiaŭ post la nokt'o'mez'o. Tuj post la al'ven'o de ni'a glor'a princ'o al ni'a sinjor'in'o... — respond'is la pord'ist'o.

— Kiel, do la princ'o est'is nokt'e ĉe vi'a sinjor'in'o? — demand'is Mefres.

— Vi dir'is, grand'a profet'o.

— Strang'e! — murmur'et'is Mefres al la nomarĥ'o.

La kuir'ist'in'o de Sara est'is la du'a atest'ant'o, la tri'a est'is la ĉambr'ist'in'o. Ambaŭ cert'ig'is, ke post la nokt'o'mez'o la kron'princ'o supr'e'n'ir'is en la ĉambr'o'n de Sara. Li pas'ig'is tie unu moment'o'n, post'e rapid'e el'kur'is en la ĝarden'o'n, kaj tuj post li aper'is la sinjor'in'o Sara, terur'e kri'ant'e.

— Sed la kron'princ'o la tut'a'n nokt'o'n ne el'ir'is el si'a ĉambr'o en la palac'o... — dir'is la nomarĥ'o.

La polic'a oficir'o ek'balanc'is la kap'o'n kaj anonc'is, ke en la antaŭ'ĉambr'o atend'as kelk'e da palac'a'j serv'ist'o'j.

Oni al'vok'is ili'n, la sankt'a Mefres don'is al ili kelk'e da demand'o'j, kaj montr'iĝ'is, ke la kron'princ'o... ne dorm'is en la palac'o. Li for'las'is si'a'n ĉambr'o'n antaŭ la nokt'o'mez'o kaj el'ir'is en la ĝarden'o'n; li re'ven'is, kiam ek'son'is la unu'a'j vek'a'j trumpet'o'j.

Kiam oni el'konduk'is la atest'ant'o'j'n, kaj la du alt'rang'ul'o'j rest'is sol'a'j, la nomarĥ'o kun ĝem'o si'n ĵet'is sur la plank'o'n, kaj antaŭ'sci'ig'is Mefreson, ke li est'as grav'e mal'san'a kaj ke li prefer'as perd'i la viv'o'n, ol konduk'i la juĝ'a'n esplor'o'n. La ĉef'pastr'o est'is tre pal'a, tre emoci'it'a, sed li respond'is ke oni dev'as klar'ig'i la demand'o'n pri la mort'ig'o, kaj li ordon'is al la nomarĥ'o, en la nom'o de la faraon'o, ir'i kun li en la loĝ'ej'o'n de Sara.

La ĝarden'o de la kron'princ'o est'is proksim'e, kaj la du alt'rang'ul'o'j baldaŭ ating'is la lok'o'n de la krim'o. En'ir'int'e en la ĉambr'o'n de la unu'a etaĝ'o, ili ek'vid'is Saran, genu'ant'a'n ĉe la lul'il'o, en si'n'ten'ad'o de vir'in'o, nutr'ant'a suĉ'infan'o'n. Sur la mur'o'j kaj plank'o est'is vid'ebl'a'j ruĝ'a'j, sang'a'j makul'o'j.

La nomarĥ'o tiel mal'fort'iĝ'is, ke li dev'is sid'iĝ'i; Mefres est'is trankvil'a. Li proksim'iĝ'is al Sara, tuŝ'is ŝi'a'n ŝultr'o'n kaj demand'is:

— Sinjor'in'o, ni ven'as en la nom'o de li'a sankt'ec'o... Sara subit'e salt'e lev'iĝ'is, kaj ek'vid'int'e Mefreson, kri'is per terur'a voĉ'o:

— Mal'ben'o al vi!... Vi vol'is hav'i hebre'a'n reĝ'o'n, kaj jen la reĝ'o... Ho mi mal'feliĉ'a, kial mi aŭskult'is vi'a'j'n perfid'a'j'n konsil'o'j'n...

Ŝi ŝancel'iĝ'is, re'e fal'is al la lul'il'o, ĝem'ant'e:

— Mi'a fil'et'o... mi'a mal'grand'a Seti!... Li est'is tiel bel'a, tiel saĝ'a... Ankoraŭ antaŭ moment'o li etend'is al mi la man'et'o'j'n... Jehovo!... — ek'kri'is ŝi — re'don'u li'n al mi... vi ja pov'as tio'n... Egiptaj di'o'j, Oziris'o... Horus'o... Izid'o... Izid'o, vi ja mem est'is patr'in'o!... Ne ebl'e est'as, ke en la ĉiel'o neni'u aŭskult'os mi'a'n pet'o'n... Tiel et'a infan'o... hien'o ek'kompat'us li'n...

La ĉef'pastr'o pren'is ŝi'n sub la brak'o'j kaj star'ig'is sur la pied'o'j. La ĉambr'o'n plen'ig'is la polic'an'o'j kaj serv'ist'o'j.

— Sara — dir'is la ĉef'pastr'o — en la nom'o de li'a sankt'ec'o la sinjor'o de Egipto mi postul'as kaj ordon'as, ke vi respond'u: kiu mort'ig'is vi'a'n fil'o'n?

Ŝi rigard'is antaŭ si kvazaŭ frenez'a kaj frot'is la frunt'o'n. La nomarĥ'o don'is al ŝi akv'o'n kun vin'o, kaj unu el la ĉe'est'ant'a'j vir'in'o'j ŝpruc'ig'is sur ŝi'n vinagr'o'n.

— En la nom'o de li'a sankt'ec'o — ripet'is Mefres — mi ordon'as al vi, Sara, dir'i la nom'o'n de la mort'ig'int'o...

La ĉe'est'ant'o'j komenc'is re'paŝ'i al la pord'o, la nomarĥ'o per mal'esper'a mov'o ŝtop'is al si la orel'o'j'n.

— Kiu mort'ig'is?... — dir'is Sara per sufok'it'a voĉ'o, dron'ig'ant'e la rigard'o'n en la vizaĝ'o de Mefres. — Kiu mort'ig'is, vi demand'as?... Mi kon'as vi'n, pastr'o'j!... Mi kon'as vi'a'n just'ec'o'n...

— Kiu do?... — insist'is Mefres.

— Mi!... — kri'is Sara per ne'hom'a voĉ'o. — Mi mort'ig'is mi'a'n infan'o'n pro tio, ke vi far'is li'n Hebre'o.

— Tio est'as mal'ver'o — sibl'is la ĉef'pastr'o.

— Mi!... mi!... — ripet'is Sara. — He, hom'o'j, kiu'j mi'n vid'as kaj aŭskult'as — ŝi turn'is si'n al la atest'ant'o'j — sci'u, ke mi mort'ig'is... mi... mi... mi!... — kri'is ŝi, bat'ant'e si'a'n brust'o'n.

Ĉe tiel klar'a mem'kulp'ig'o la nomarĥ'o re'konsci'iĝ'is kaj rigard'is Saran kun kompat'o. La vir'in'o'j plor'is, la pord'ist'o viŝ'is la larm'o'j'n. Nur la sankt'a Mefres kun'prem'is la blu'a'j'n lip'o'j'n. Fin'e li dir'is per laŭt'a voĉ'o, rigard'ant'e la polic'a'j'n ofic'ist'o'j'n:

— Serv'ist'o'j de li'a sankt'ec'o, mi trans'don'as al vi ĉi tiu'n vir'in'o'n, konduk'u ŝi'n al la juĝ'ej'a dom'o.

— Sed mi'a fil'o kun mi!... — inter'romp'is Sara, si'n ĵet'ant'e al la lul'il'o.

— Kun vi... kun vi, mal'feliĉ'a vir'in'o — dir'is la nomarĥ'o kaj kovr'is si'a'n vizaĝ'o'n.

La alt'rang'ul'o'j el'ir'is el la ĉambr'o. La polic'a oficir'o ordon'is al'port'i port'il'o'n kaj kun sign'o'j de plej alt'a respekt'o konduk'is Saran mal'supr'e'n. La mal'feliĉ'a patr'in'o pren'is el la lul'il'o la sang'e makul'it'a'n volv'aĵ'o'n kaj sen kontraŭ'star'o sid'iĝ'is en la port'il'o'n.

Ĉiu'j serv'ist'o'j sekv'is ŝi'n ĝis la juĝ'ej'a dom'o.

Kiam Mefres kun la nomarĥ'o est'is re'ven'ant'a'j hejm'e'n tra la ĝarden'o, la kor'tuŝ'it'a polic'a oficir'o dir'is:

— Mi bedaŭr'as la vir'in'o'n!...

— Just'e ŝi est'os pun'it'a... pro la mensog'o — respond'is la ĉef'pastr'o!

— Vi'a ekscelenc'o pens'as...

— Mi est'as cert'a, ke la di'o'j trov'os kaj kondamn'os la ver'a'n ul'o'n...

Ĉe la pord'et'o de la ĝarden'o bar'is al ili la voj'o'n la intendant'o de la palac'o de Kama, kri'ant'e:

— La Fenici'an'in'o for'est'as!... Ŝi mal'aper'is en ĉi tiu nokt'o...

— Nov'a mal'feliĉ'o... — murmur'et'is la nomarĥ'o.

— Ne tim'u — dir'is Mefres — ŝi sekv'is la princ'o'n.

Per ĉi tiu'j respond'o'j la nobl'a nomarĥ'o kompren'is, ke la ĉef'pastr'o mal'am'as la princ'o'n, kaj la kor'o glaci'iĝ'is en li. Ĉar se oni pruv'os al Ramzes, ke li mort'ig'is la propr'a'n fil'o'n, la kron'princ'o neniam sur'ir'os la patr'a'n tron'o'n, kaj la pez'a pastr'a jug'o ankoraŭ pli fort'e prem'eg'os Egipton.

La mal'ĝoj'o de la alt'rang'ul'o pli'grand'iĝ'is, kiam oni dir'is al li vesper'e, ke du kurac'ist'o'j de la templ'o de Hator esplor'int'e la kadavr'o'n de la infan'o, esprim'is la opini'o'n, ke nur vir'o pov'is plen'um'i la mort'ig'o'n. — Iu — dir'is ili — kapt'is per la dekstr'a man'o ambaŭ pied'et'o'j'n de la knab'o kaj frakas'is li'a'n kap'o'n je la mur'o. La man'o de Sara ne pov'us ĉirkaŭ'pren'i ambaŭ pied'et'o'j'n, sur kiu'j ceter'e est'is re'kon'ebl'a'j post'e'sign'o'j de grand'a'j fingr'o'j.

Post ĉi tiu klar'ig'o, la ĉef'pastr'o Mefres, akompan'at'a de Sem, ir'is en la mal'liber'ej'o'n de Sara kaj en la nom'o de ĉiu'j egiptaj kaj fremd'a'j di'o'j ĵur'e pet'is ŝi'n, ke ŝi konfes'u, ke ne ŝi est'as kulp'a pri la mort'o de infan'o, kaj ke ŝi pri'skrib'u, kia'n aspekt'o'n hav'is la krim'ul'o.

— Ni kred'os al vi'a'j vort'o'j — dir'is Mefres — kaj vi tuj est'os liber'a.

Sed Sara, anstataŭ est'i tuŝ'it'a per tia'j pruv'o'j de bon'vol'o, terur'e ek'koler'is.

— Ŝakal'o'j — kri'is ŝi — ne sufiĉ'as al vi du ofer'o'j, vi dezir'as ankoraŭ nov'a'j'n?... Mi tio'n far'is, mal'feliĉ'a, mi... ĉar kiu ali'a est'us sufiĉ'e mal'nobl'a por mort'ig'i infan'o'n?... Mal'grand'a'n infan'o'n, kiu mal'util'is neniu'n!..

— Ĉu vi sci'as, obstin'a vir'in'o, kio minac'as vi'n? — demand'is la sankt'a Mefres. — Tri tag'o'j'n vi ten'os sur la brak'o la kadavr'o'n de vi'a infan'o, kaj post'e vi ir'os en mal'liber'ej'o'n por dek kvin jar'o'j.

— Nur tri tag'o'j'n? — ripet'is ŝi. — Sed mi, por la etern'ec'o mi ne vol'as dis'iĝ'i de li, de mi'a mal'grand'a Seti... Ne en la mal'liber'ej'o'n, sed en la tomb'o'n mi ir'os kun li, kaj ni'a sinjor'o ordon'os kun'e ni'n en'ter'ig'i.

Kiam la ĉef'pastr'o'j for'las'is Saran, la plej pi'a Sem dir'is:

— Pli ol unu foj'o'n mi vid'is kaj juĝ'is patr'in'o'j'n infan'mort'ig'int'a'j'n, sed neni'u simil'is al tiu ĉi.

— Ĉar ŝi ne mort'ig'is si'a'n infan'o'n — respond'is koler'e Mefres.

— Kiu do?...

— Tiu, kiu'n vid'is la serv'ist'o'j, kiam li en'kur'is en la dom'o'n de Sara kaj kiu for'kur'is post unu moment'o... Tiu, kiu marŝ'ant'e kontraŭ la mal'amik'o, pren'is kun si la fenici'an pastr'in'o'n Kaman, kiu mal'pur'ig'is la altar'o'n... Tiu — fin'is la incit'it'a Mefres — kiu for'pel'is el si'a dom'o Saran, tial ke li'a fil'o far'iĝ'is Hebre'o...

— Terur'a'j est'as vi'a'j vort'o'j! — respond'is Sem kun tim'o.

— La krim'o est'as pli terur'a, kaj malgraŭ la obstin'o de la mal'saĝ'a Sara, ĝi est'os mal'kovr'it'a.

La sankt'a vir'o tut'e ne supoz'is, ke tre baldaŭ real'iĝ'os li'a profet'aĵ'o.

Tio okaz'is jen'e:

La princ'o Ramzes, ek'marŝ'ant'a kun la arme'o el Pi-Bast, ne for'las'is ankoraŭ la palac'o'n, kiam la polic'estr'o jam sci'is pri la mort'ig'o de la infan'o de Sara, pri la for'kur'o de Kama kaj pri tio, ke la serv'ist'o'j de Sara vid'is la princ'o'n, en'ir'ant'a'n nokt'e en ŝi'a'n dom'o'n. La polic'estr'o est'is hom'o inteligent'a: li tuj diven'is, kiu est'is la mort'ig'int'o kaj, anstataŭ konduk'i la juĝ'a'n esplor'o'n sur la lok'o, li rapid'is ekster la urb'o'n persekut'i la kulp'a'j'n, sci'ig'int'e pri ĉio al Hiram.

Kaj en la moment'o, kiam Mefres pen'is el'tir'i konfes'o'n de Sara, la plej bon'a'j agent'o'j de la Pi-Bast'a polic'o, kaj ĉiu'j Fenici'an'o'j, komand'at'a'j de Hiram, jam persekut'is la Grek'o'n Likonon kaj la pastr'in'o'n Kaman.

En la tri'a nokt'o post la for'marŝ'o de la princ'o, la polic'estr'o re'ven'is Pi-Bast'o'n, konduk'ant'e post si grand'a'n, kovr'it'a'n per tol'o kaĝ'o'n, en kiu iu vir'in'o kri'is kiel frenez'a: La polic'estr'o ne ir'is dorm'i, sed tuj al'vok'is la oficir'o'n, kiu konduk'is la esplor'o'n kaj atent'e aŭskult'is li'a'n raport'o'n.

Ĉe la lev'iĝ'o de la sun'o la du ĉef'pastr'o'j, Sem kaj Mefres, kaj la nomarĥ'o ricev'is plej humil'a'n al'vok'o'n tuj bon'vol'e ven'i, se tia est'os ili'a dezir'o, al la polic'estr'o. Ĉiu'j tri kun'ven'is en la sam'a hor'o; la polic'estr'o, profund'e salut'ant'a, komenc'is pet'eg'i, ke ili rakont'u al li ĉio'n, kio'n ili sci'as pri la mort'ig'o de la infan'o de l’ kron'princ'o.

La nomarĥ'o, kvankam grand'a alt'rang'ul'o, pal'iĝ'is, aŭd'ant'e la humil'a'n al'vok'o'n, kaj respond'is, ke li sci'as neni'o'n. Preskaŭ la sam'o'n ripet'is la ĉef'pastr'o Sem, al'don'ant'e person'a'n opini'o'n, ke Sara ŝajn'as al li sen'kulp'a. Kiam ven'is la vic'o de la sankt'a Mefres, li dir'is:

— Mi ne sci'as, ĉu vi'a ekscelenc'o aŭd'is, ke en la nokt'o, en kiu okaz'is la mort'ig'o, for'kur'is unu el la princ'a'j vir'in'o'j, nom'at'a Kama?

La polic'estr'o ŝajn'is tre mir'ig'it'a.

— Mi ne sci'as ankaŭ — daŭr'ig'is Mefres — ĉu oni dir'is al vi'a ekscelenc'o, ke la kron'princ'o ne pas'ig'is la nokt'o'n en la palac'o kaj ke li est'is en la dom'o de Sara? La pord'ist'o kaj du serv'ist'in'o'j re'kon'is li'n, ĉar la nokt'o est'is sufiĉ'e lum'a.

La mir'o de la polic'estr'o ŝajn'is ating'i la plej alt'a'n grad'o'n.

— Domaĝ'e est'as — fin'is la ĉef'pastr'o — ke dum kelk'e da tag'o'j vi for'est'is de Pi-Bast...

La polic'estr'o profund'e si'n klin'is antaŭ la ĉef'pastr'o kaj turn'is si'n al la nomarĥ'o.

— Ĉu vi'a honor'o ne bon'vol'us favor'e dir'i al mi: kiel est'is vest'it'a la princ'o en tiu vesper'o?

— Li hav'is blank'a'n tunik'o'n kaj purpur'a'n antaŭ'tuk'o'n, brod'it'a'n per or'a'j franĝ'o'j — respond'is la nomarĥ'o. — Mi bon'e memor'as, ĉar mi est'is unu el la last'a'j, kiu'j parol'is kun la princ'o en tiu vesper'o.

La polic'estr'o klak'frap'is la man'o'j'n kaj en la ofic'ej'o'n en'ir'is la pord'ist'o de Sara.

— Ĉu vi vid'is la princ'o'n — demand'is li — en'ir'ant'a'n nokt'e en la dom'o'n de vi'a sinjor'in'o?

— Mi mal'ferm'is la pord'et'o'n al li'a ekscelenc'o, li viv'u etern'e...

— Ĉu vi memor'as, kiel li est'is vest'it'a?...

— Li hav'is tunik'o'n kun flav'a'j kaj nigr'a'j stri'o'j, sam'a'n kuf'o'n kaj antaŭ'tuk'o'n, blu'a'n kaj ruĝ'a'n — respond'is la pord'ist'o.

Nun ambaŭ pastr'o'j kaj la nomarĥ'o komenc'is mir'i.

Kiam oni en'konduk'is, unu post la ali'a, ambaŭ serv'ist'in'o'j'n de Sara, kiu'j detal'e ripet'is la pri'skrib'o'n de la kostum'o de l’ kron'princ'o, la okul'o'j de la nomarĥ'o ek'bril'is de ĝoj'o, kaj sur la vizaĝ'o de la sankt'a Mefres oni pov'is vid'i konfuz'o'n.

— Mi ĵur'os — inter'met'is la nobl'a nomarĥ'o — ke la princ'o hav'is blank'a'n tunik'o'n kaj purpur'a'n antaŭ'tuk'o'n kun or'o...

— Kaj nun — dir'is la polic'estr'o — bon'vol'u respekt'ind'a'j ir'i kun mi en la mal'liber'ej'o'n. Ni tie vid'os ankoraŭ unu atest'ant'o'n...

Ili mal'supr'e'n'ir'is en sub'ter'a'n salon'o'n, kie apud la fenestr'o star'is grand'a kaĝ'o, kovr'it'a per tol'o. La polic'estr'o de'ĵet'is la tol'o'n per baston'o kaj la ĉe'est'ant'o'j ek'vid'is vir'in'o'n, kuŝ'ant'a'n en angul'o.

— Tio ja est'as la sinjor'in'o Kama!... — ek'kri'is la nomarĥ'o.

Efektiv'e tio est'is Kama, mal'san'a kaj tre ŝanĝ'it'a. Ek'vid'int'e la alt'rang'ul'o'j'n, ŝi lev'iĝ'is kaj star'iĝ'is en la lum'o. Ŝi'a vizaĝ'o est'is kovr'it'a per kupr'a'j makul'o'j. Ŝi'a'j okul'o'j est'is kvazaŭ frenez'a'j.

— Kama, — dir'is la ĉef'o de la polic'o — la di'in'o Astarte frap'is vi'n per la lepr'o.

— Ne la di'in'o — respond'is ŝi per ali'ig'it'a voĉ'o. — Mal'nobl'a'j Azi'an'o'j ĵet'is al mi venen'it'a'n vual'o'n... Ho mi mal'feliĉ'a!...

— Kama — daŭr'ig'is la polic'estr'o — vi'a'n mizer'o'n ek'kompat'is ni'a'j plej glor'a'j ĉef'pastr'o'j, la sankt'a'j Sem kaj Mefres. Se vi respond'os la ver'o'n, ili preĝ'os por vi kaj ebl'e la ĉio'pov'a Oziris'o de'turn'os de vi la mal'feliĉ'eg'o'n. Est'as ankoraŭ temp'o, la mal'san'o nur komenc'iĝ'as, kaj ni'a'j di'o'j pov'as mult'o'n...

La mal'san'a vir'in'o fal'is sur la genu'o'j'n kaj prem'ant'e la vizaĝ'o'n al la krad'o'j, dir'is per romp'it'a voĉ'o:

— Ek'kompat'u mi'n... Mi for'las'is la feniciajn di'o'j'n, kaj mi'a'j'n serv'o'j'n ĝis la fin'o de mi'a viv'o mi ofer'os al la grand'a'j di'o'j de Egipto... Sed for'ig'u de mi...

— Respond'u, sed la ver'o'n — demand'is la polic'estr'o — kaj la di'o'j ne rifuz'os al vi si'a'n favor'o'n: kiu mort'ig'is la infan'o'n de la Hebre'in'o Sara?

— La perfid'ul'o Likon, Grek'o. Li est'is kant'ist'o de ni'a templ'o kaj dir'is, ke li am'as mi'n. Kaj nun li for'las'is mi'n, mal'nobl'ul'o, propr'ig'int'e al si mi'a'j'n juvel'o'j'n!...

— Kial Likon mort'ig'is la infan'o'n?

— Li vol'is mort'ig'i la princ'o'n, sed ne trov'int'e li'n en la palac'o, li kur'is en la dom'o'n de Sara kaj...

— Kiel la krim'ul'o penetr'is en gard'at'a'n dom'o'n?

— Ĉu vi ne sci'as, sinjor'o, ke Likon simil'as la princ'o'n?... Ili simil'as unu la ali'a'n kiel du foli'o'j de la sam'a palm'o...

— Kiel est'is vest'it'a Likon en tiu nokt'o? — demand'is la polic'estr'o.

— Li hav'is... li hav'is tunik'o'n kun flav'a'j kaj nigr'a'j stri'o'j, sam'a'n kuf'o'n, kaj antaŭ'tuk'o'n, blu'a'n kun nigr'o... Ne turment'u mi'n plu... mi est'os fidel'a al vi'a'j di'o'j... Ĉu vi jam for'ir'as?... Ho sen'kompat'a'j!...

— Mal'feliĉ'a vir'in'o — dir'is la ĉef'pastr'o Sem — mi send'os al vi potenc'a'n mirakl'ist'o'n kaj ebl'e...

— Ben'u vi'n Astarte... Ne, ben'u vi'n vi'a'j di'o'j, ĉio'pov'a'j kaj kompat'em'a'j... — murmur'et'is la Fenici'an'in'o, romp'it'a de la mal'san'o.

La alt'rang'ul'o'j el'ir'is el la mal'liber'ej'o kaj re'ven'is en la ofic'ej'o'n. La nomarĥ'o, vid'int'e, ke la ĉef'pastr'o Mefres hav'as sen'ĉes'e mal'lev'it'a'j'n okul'o'j'n kaj kun'prem'it'a'j'n lip'o'j'n, demand'is li'n:

— Ĉu vi ne ĝoj'as, sankt'a vir'o, de la mirakl'a'j mal'kovr'o'j, kiu'j far'is ni'a glor'a polic'estr'o?...

— Mi ne hav'as kaŭz'o'n por la ĝoj'o — respond'is sek'e Mefres. — La afer'o, anstataŭ simpl'iĝ'i, komplik'iĝ'as... Sara ja ĉiam ripet'as, ke ŝi mort'ig'is la infan'o'n, kaj la Fenici'an'in'o respond'as, kvazaŭ antaŭ'e instru'it'a...

— Do vi'a ekscelenc'o ne kred'as?... — inter'met'is la polic'estr'o.

— Ĉar mi vid'is neniam du hom'o'j'n tiel simil'a'j'n, ke oni pov'us pren'i unu anstataŭ ali'a. Tiom pli mi ne aŭd'is, ke ekzist'as en Pi-Bast hom'o, kiu pov'us ŝajn'ig'i la kron'princ'o'n (li viv'u etern'e!...).

— Ĉi tiu hom'o est'is en Pi-Bast, ĉe la templ'o de la di'in'o Astarte. Kon'is li'n la siria princ'o Hiram kaj la kron'princ'o vid'is li'n per si'a propr'a'j okul'o'j. Antaŭ ne long'e li ordon'is al mi kapt'i la Grek'o'n kaj eĉ promes'is alt'a'n rekompenc'o'n.

— Ho, ho!... — kri'is Mefres. — Mi vid'as, nobl'a polic'estr'o, ke ĉirkaŭ vi komenc'as grup'iĝ'i la plej grand'a'j sekret'o'j de la ŝtat'o. Permes'u tamen, ke mi ne kred'os je tiu Likon, ĝis mi mem ne vid'os li'n!...

Li koler'e for'las'is la ofic'ej'o'n, kaj post li la sankt'a Sem, lev'ant'e la ŝultr'o'j'n.

Kiam en la koridor'o ek'silent'is ili'a'j paŝ'o'j, la nomarĥ'o, fiks'e rigard'ant'e la polic'estr'o'n, demand'is:

— Kio?...

— Ver'e — respond'is la ĉef'o — la sankt'a'j profet'o'j komenc'as si'n miks'i en la afer'o'j'n, kiu'j neniam aparten'is al ili'a pov'o...

— Kaj ni dev'as toler'i tio'n!... — murmur'et'is la nomarĥ'o.

— Ĝis ven'os la moment'o — sopir'is la polic'estr'o. — Ĉar, kiom mi kon'as la hom'a'j'n kor'o'j'n, ĉiu'j milit'ist'o'j kaj ofic'ist'o'j de li'a sankt'ec'o, la tut'a aristokrat'ar'o indign'as pro la despot'ism'o de la pastr'o'j. Ĉio dev'as hav'i fin'o'n...

— Vi dir'is grand'a'j'n vort'o'j'n — respond'is la nomarĥ'o, prem'ant'e li'a'n man'o'n — kaj ia intern'a voĉ'o parol'as al mi, ke mi ankoraŭ vid'os vi'n la plej alt'a ĉef'estr'o de la polic'o, ĉe la flank'o de li'a sankt'ec'o...

Re'e pas'is kelk'e da tag'o'j. La paraŝitoj dum tiu ĉi temp'o sukces'is konserv'i de putr'iĝ'o la kadavr'o'n de la fil'o de Ramzes, kaj Sara est'is ĉiam en la mal'liber'ej'o, atend'ant'e la juĝ'o'n, cert'a, ke oni kondamn'os ŝi'n.

Kama rest'is ankaŭ en la mal'liber'ej'o, en kaĝ'o, ĉar oni tim'is ŝi'n, kiel mal'san'a'n je la lepr'o. Vizit'is ŝi'n mirakl'a kurac'ist'o, dir'is ĉe ŝi preĝ'o'j'n kaj don'is al ŝi por trink'i akv'o'n ĉio're'san'ig'a'n. Tamen la febr'o ne for'las'is la Fenici'an'in'o'n, kaj la kupr'a'j makul'o'j super la brov'o'j kaj sur la vang'o'j far'iĝ'is pli kaj pli klar'a'j. Tiam el la ofic'ej'o de la nomarĥ'o ven'is ordon'o for'konduk'i ŝi'n en la orient'a'n dezert'o'n, kie apart'ig'it'a de hom'o'j, ekzist'is koloni'o de lepr'ul'o'j.

Foj'e vesper'e en la templ'o'n de Ptah ven'is la polic'estr'o, dir'ant'e, ke li vol'as parol'i kun la ĉef'pastr'o'j. La estr'o hav'is kun si du agent'o'j'n kaj hom'o'n vest'it'a'n per sak'o, de la pied'o'j ĝis la kap'o.

Post moment'o oni respond'is al li, ke la ĉef'pastr'o'j atend'as li'n en la sankt'a ĉambr'o, apud la statu'o de la di'o.

La polic'estr'o las'is la agent'o'j'n ĉe la pord'eg'o, pren'is je la ŝultr'o la hom'o'n vest'it'a'n per la sak'o, haj konduk'at'a de pastr'o ir'is en la sankt'a'n ĉambr'o'n. Mefres kaj Sem est'is en ĉef'pastr'a'j vest'o'j, kun arĝent'a'j lad'o'j sur la brust'o'j.

Li fal'is antaŭ ili sur la plank'o'n kaj dir'is:

— Konform'e al vi'a ordon'o, mi al'konduk'as al vi, sankt'a'j patr'o'j, la krim'ul'o'n Likonon. Ĉu vi vol'as vid'i li'a'n vizaĝ'o'n?

Kiam ili konsent'is, la polic'estr'o lev'iĝ'is kaj de'ŝir'is la sak'o'n de la hom'o, kiu akompan'is li'n.

Ambaŭ ĉef'pastr'o'j ek'kri'is de mir'eg'o. La Grek'o ver'e est'is tiel simil'a al la kron'princ'o, ke oni ne pov'is kontraŭ'star'i al la iluzi'o.

— Vi est'as Likon, la kant'ist'o de la templ'o de Astarte?... — demand'is la sankt'a Sem la Grek'o'n, lig'it'a'n per ŝnur'o'j.

Likon mal'estim'e ek'rid'et'is.

— Vi mort'ig'is la infan'o'n de la princ'o?... — al'don'is Mefres.

La Grek'o blu'iĝ'is de koler'o kaj pen'is de'ŝir'i la ŝnur'o'j'n.

— Jes, mi mort'ig'is la lup'id'o'n, ĉar mi ne pov'is trov'i ĝi'a'n patr'o'n, la lup'o'n... La fajr'o ĉiel'a brul'ig'u li'n!...

— Krim'ul'o!... Kio'n far'is al vi la princ'o? — demand'is Sem kun indign'o.

— Kio'n li far'is?... Li for'rab'is al mi Kaman kaj en'puŝ'is ŝi'n en mal'san'o'n sen re'ven'o... Mi est'is liber'a, mi pov'is for'kur'i kun la viv'o kaj riĉ'aĵ'o, sed mi decid'is mi'n venĝ'i, kaj jen vi hav'as mi'n... Feliĉ'e por li, vi'a'j di'o'j est'as pli fort'a'j, ol mi'a mal'am'o. Hodiaŭ vi pov'as mi'n mort'ig'i... Ju pli baldaŭ, des pli bon'e.

— Grand'a krim'ul'o li est'as — dir'is la ĉef'pastr'o Sem.

Mefres silent'is kaj fiks'e rigard'is la flam'a'j'n okul'o'j'n de la Grek'o. Li admir'is li'a'n kuraĝ'o'n kaj medit'is. Subit'e li dir'is al la polic'estr'o:

— Vi pov'as for'ir'i, nobl'a sinjor'o; ĉi tiu hom'o aparten'as al ni.

— Ĉi tiu hom'o — respond'is la indign'it'a estr'o — aparten'as al mi... Mi kapt'is li'n kaj mi ricev'os rekompenc'o'n de la kron'princ'o.

Mefres lev'iĝ'is kaj el'tir'is or'a'n medal'o'n el sub la pastr'a'j ornam'o'j.

— En la nom'o de la plej alt'a kolegi'o, kies an'o mi est'as — dir'is Mefres — mi ordon'as al vi trans'don'i ĉi tiu'n hom'o'n al ni. Memor'u, ke li'a ekzist'ad'o est'as plej grand'a ŝtat'a sekret'o kaj, ver'e, cent'foj'e pli bon'e est'os por vi, se vi tut'e forges'os, ke vi las'is li'n ĉi tie...

La polic'estr'o re'e fal'is ter'e'n kaj el'ir'is, sufok'ant'e la koler'o'n.

— Re'pag'os al vi tio'n ni'a sinjor'o, la kron'princ'o — kiam li far'iĝ'os faraon'o!... — pens'is li. — Ankaŭ mi pag'os mi'a'n part'o'n, vi vid'os.

La agent'o'j, star'ant'a'j ĉe la pord'eg'o, demand'is li'n: kie est'as la mal'liber'ul'o?...

— Sur la mal'liber'ul'o'n — dir'is li — la di'o'j met'is si'a'n man'o'n.

— Kaj ni'a rekompenc'o?... — ne'kuraĝ'e dir'is la pli aĝ'a agent'o.

— Ankaŭ sur vi'a'n rekompenc'o'n la di'o'j met'is si'a'n man'o'n — respond'is la estr'o. — Imag'u do, ke vi sonĝ'is la mal'liber'ul'o'n, kaj vi est'os pli sen'danĝer'a'j en vi'a ofic'o kaj san'o.

La agent'o'j silent'is kaj mal'lev'is la kap'o'j'n. Sed en la kor'o'j ili ĵur'is venĝ'o'n al la pastr'o'j, kiu'j sen'ig'is ili'n je tiel bel'a rekompenc'o.

Post la for'ir'o de la polic'estr'o, Mefres al'vok'is kelk'e da pastr'o'j kaj al la plej mal'jun'a murmur'et'is i'o'n en la orel'o'n. La pastr'o'j ĉirkaŭ'is la Grek'o'n kaj el'konduk'is li'n el la sankt'a ĉambr'o. Likon ne kontraŭ'star'is.

— Mi pens'as — dir'is Sem — ke ĉi tiu hom'o, kiel mort'ig'int'o, dev'as est'i trans'don'it'a al la tribunal'o.

— Neniam! — respond'is firm'e Mefres. — Sur ĉi tiu hom'o pez'as sen'kompar'e pli grand'a krim'o: li simil'as la kron'princ'o'n.

— Kaj kio'n vi'a ekscelenc'o far'os kun li?

— Mi konserv'os li'n por la plej alt'a kolegi'o — dir'is Mefres. — Tie, kie la kron'princ'o vizit'as idol'ist'a'j'n templ'o'j'n kaj ŝtel'as el ili vir'in'o'j'n, kie la land'o est'as minac'at'a de danĝer'a milit'o, kaj la pastr'a pov'o — de ribel'o, tie Likon pov'as est'i util'a...

En la sekv'int'a tag'mez'o la ĉef'pastr'o Sem, nomarĥ'o kaj polic'estr'o ven'is en la mal'liber'ej'o'n de Sara. La mal'feliĉ'a ne manĝ'is de kelk'e da tag'o'j kaj est'is tiel mal'fort'a, ke kiam ŝi ek'vid'is la alt'rang'ul'o'j'n, ŝi ne lev'iĝ'is de la benk'o.

— Sara — dir'is la nomarĥ'o, kiu'n ŝi kon'is antaŭ'e — ni al'port'as al vi bon'a'n nov'aĵ'o'n.

— Nov'aĵ'o'n?... — ripet'is ŝi apati'e. — Mi'a fil'o ne viv'as plu, jen est'as la nov'aĵ'o!... Mi'a'j brust'o'j est'as plen'a'j de lakt'o, sed mi'a kor'o est'as ankoraŭ pli plen'a de mal'ĝoj'o...

— Sara — daŭr'ig'is la nomarĥ'o — vi est'as liber'a. Ne vi mort'ig'is la infan'o'n.

Ŝi'a'j rigid'a'j trajt'o'j re'viv'iĝ'is. Ŝi salt'e lev'iĝ'is de la benk'o kaj ek'kri'is:

— Mi... mi mort'ig'is... nur mi!...

— Vi'a'n fil'o'n, atent'u Sara, mort'ig'is vir'o, Grek'o, nom'at'a Likon, am'ant'o de la Fenici'an'in'o Kama...

— Kio'n vi dir'as?... — murmur'et'is ŝi, kapt'ant'e li'a'j'n man'o'j'n. — Ah, tiu Fenici'an'in'o!... Mi sci'is, ke ŝi pere'ig'os ni'n... Sed la Grek'o?... Mi kon'as neniu'n Grek'o'n... Ceter'e, kio'n pov'is far'i al li mi'a fil'o...

— Mi ne sci'as — daŭr'ig'is la nomarĥ'o. — La Grek'o ne viv'as plu. Sed atent'u Sara: li est'is tiel simil'a al la princ'o Ramzes, ke kiam li en'ir'is en la ĉambr'o'n, vi pens'is, ke tio est'as ni'a sinjor'o... Kaj vi prefer'is kulp'ig'i vi'n mem, ol vi'a'n kaj ni'a'n sinjor'o'n.

— Tio do ne est'is Ramzes?... — kri'is ŝi, kapt'ant'e si'n je la kap'o. — Kaj mi, mizer'a, mi permes'is al fremd'a hom'o el'tren'i mi'a'n fil'o'n el la lul'il'o... Ha!... ha!... ha!...

Ŝi komenc'is rid'i pli kaj pli mal'laŭt'e. Subit'e, kvazaŭ io tranĉ'is ŝi'a'j'n krur'o'j'n, ŝi fal'is ter'e'n, sving'is kelk'foj'e la man'o'j'n kaj mort'is en rid'a eksplod'o.

Sed sur ŝi'a vizaĝ'o rest'is esprim'o de sen'fund'a dolor'o, kiu'n ne pov'is for'pel'i eĉ la mort'o.

Ĉapitr'o XVIII

De la moment'o kiam la arme'o de Mal'supr'a Egipto el'ir'is el Pi-Bast, la profet'o Mentezufis, akompan'ant'a la princ'o'n, ĉiu'tag'e ricev'is kaj send'is kelk'e da depeŝ'o'j.

Unu korespond'ad'o est'is kun la ministr'o Herhor. Mentezufis send'is Memfis'o'n raport'o'j'n pri la marŝ'o de la arme'o kaj pri la ag'ad'o de la kron'princ'o, pri kiu li ne kaŝ'is si'a'n admir'o'n; la nobl'a Herhor skrib'is ke oni las'u al la kron'princ'o plen'a'n liber'ec'o'n; se Ramzes perd'us la unu'a'n batal'o'n, la plej alt'a kolegi'o ne est'us tre ĉagren'it'a.

“Mal'grand'a mal'venk'o — skrib'is Herhor — est'us lecion'o de prudent'o kaj humil'ec'o por la princ'o, kiu jam hodiaŭ, kvankam li far'is ankoraŭ neni'o'n, opini'as si'n egal'a al la plej spert'a'j general'o'j.”

Kiam Mentezufis respond'is, ke mal'facil'e est'as supoz'i, ke la kron'princ'o est'os venk'it'a, Herhor kompren'ig'is al li, ke en tia okaz'o la triumf'o ne dev'as est'i tro grand'a.

“La ŝtat'o — dir'is li — perd'os neni'o'n, se la batal'em'a kaj viv'eg'a kron'princ'o hav'os dum kelk'e da jar'o'j lud'o'n ĉe la okcident'a lim'o. Li mem akir'os spert'o'n en la milit'a art'o, kaj la mal'diligent'a'j kaj tro'brav'a'j ni'a'j soldat'o'j trov'os konven'a'n por si okup'o'n.”

La du'a'n korespond'ad'o'n Mentezufis hav'is kun la sankt'a patr'o Mefres, kaj tiu ŝajn'is al li pli grav'a. Mefres, ofend'it'a iam de la kron'princ'o, hodiaŭ okaz'e de la mort'ig'o de l’ infan'o de Sara mal'kaŝ'e kulp'ig'is Ramzeson pri fil'mort'ig'o, far'it'a sub la influ'o de Kama. Kiam en la daŭr'o de unu semajn'o la sen'kulp'ec'o de Ramzes ek'bril'is en klar'a lum'o, la ĉef'pastr'o, tiom pli incit'it'a, ne ĉes'is cert'ig'i, ke la princ'o, mal'amik'o de l’ di'o'j egiptaj kaj lig'an'o de la mizer'a'j Fenici'an'o'j, est'as kapabl'a al ĉio.

La afer'o pri la mort'ig'o ŝajn'is tiel suspekt'ind'a en la unu'a'j tag'o'j; ke eĉ la plej alt'a kolegi'o demand'is el Memfis'o Mentezufison, kio'n li pens'as pri ĝi? Mentezufis respond'is, ke li observ'as la princ'o'n dum tut'a'j tag'o'j, sed eĉ unu moment'o'n li ne pov'as supoz'i, ke li est'as la mort'ig'int'o:

Tia'j korespond'aĵ'o'j, kvazaŭ ar'o de rab'o'bird'o'j, rond'flug'is ĉirkaŭ Ramzes, dum li dis'send'is esplor'ist'o'j'n al la mal'amik'o, inter'konsil'iĝ'is kun la ĉef'o'j aŭ instig'is la soldat'o'j'n al rapid'a marŝ'o.

La 14-an la tut'a arme'o de la kron'princ'o kolekt'iĝ'is sud'e de la urb'o Terenuthis. Je la grand'a ĝoj'o de la princ'o ven'is Patrokl'o kun la grek'a'j regiment'o'j, kaj kun li la pastr'o Pentuer, send'it'a de Herhor, kiel du'a kontrol'ant'o de la ĉef'a milit'estr'o.

La mult'ec'o de pastr'o'j en la tend'ar'o (est'is ankoraŭ ali'a'j) tut'e ne rav'is Ramzeson. Sed li decid'is tut'e ne atent'i ili'n kaj dum la milit'a'j konsil'o'j li tut'e ne demand'is ili'a'n opini'o'n.

La inter'rilat'o'j iel kviet'iĝ'is. Mentezufis, konform'e al la ordon'o de Herhor, ne trud'is si'n al la princ'o, kaj Pentuer est'is okup'it'a per la organiz'o de la kurac'ist'a help'o por la vund'it'o'j.

La milit'a lud'o komenc'iĝ'is.

Antaŭ ĉio, Ramzes per si'a'j agent'o'j dis'vast'ig'is en mult'a'j apud'lim'a'j kamp'ar'o'j fam'o'n, ke Libi'an'o'j proksim'iĝ'as en grand'eg'a'j amas'o'j, ke ili ĉio'n detru'ad'os kaj mort'ig'ad'os. La terur'it'a loĝ'ant'ar'o komenc'is for'kur'i al la okcident'o kaj fal'is sur la egiptajn regiment'o'j'n. Tiam Ramzes pren'is la vir'o'j'n por la port'ad'o de ŝarĝ'o'j post la arme'o, kaj la vir'in'o'j'n kaj infan'o'j'n li send'is en la intern'o'n de la land'o.

Post'e, la ĉef'a general'o eksped'is spion'o'j'n al la proksim'iĝ'ant'a'j Libi'an'o'j, por ek'sci'i ili'a'n nombr'o'n kaj ord'o'n. La spion'o'j baldaŭ re'ven'is, al'port'ant'e preciz'a'j'n inform'o'j'n pri la lok'o de la mal'amik'a arme'o kaj tre tro'ig'it'a'j'n pri ili'a nombr'o. Ili cert'ig'is ankaŭ erar'e, kvankam kun plen'a konvink'o, ke en la front'o de la libiaj band'o'j ir'as Musavasa mem, akompan'at'a de si'a fil'o Teĥenna.

La princ'o-general'o ruĝ'iĝ'is de ĝoj'o ĉe la pens'o, ke en la unu'a milit'o li hav'os tiel spert'a'n kontraŭ'ul'o'n, kiel Musavasa.

Li do tro'ig'is la danĝer'o'n kaj du'obl'ig'is la si'n'gard'em'o'n. Por hav'i ĉiu'j'n ŝanc'o'j'n, li uz'is ankaŭ ruz'o'n. Li send'is al Libi'an'o'j fid'ind'a'j'n hom'o'j'n, ordon'is al ili ŝajn'ig'i for'kur'int'o'j'n, en'ir'i en la mal'amik'a'n tend'ar'o'n kaj re'tir'i de Musavasa li'a'n plej grand'a'n fort'o'n: la el'pel'it'a'j'n libiajn soldat'o'j'n.

— Dir'u al ili — parol'is Ramzes al si'a'j agent'o'j — dir'u al ili, ke mi hav'as hak'il'o'j'n por la kulp'a'j kaj pardon'o'n por la humil'a'j. Se en la unu'a batal'o ili ĵet'os la arm'il'o'j'n kaj for'las'os Musavasan, mi re'e akcept'os ili'n en la arme'o'n de li'a sankt'ec'o kaj ordon'os pag'i al ili ili'a'n salajr'o'n, kvazaŭ ili neniam for'las'us la serv'ad'o'n.

Patrokl'o kaj la ali'a'j general'o'j trov'is la rimed'o'n tre praktik'a; la pastr'o'j silent'is. Mentezufis send'is depeŝ'o'n al Herhor kaj en la daŭr'o de unu tag'o ricev'is respond'o'n.

La ĉirkaŭ'aĵ'o de Sod'a'j Lag'o'j est'is val'o kelk'dek'o'n da kilo'metr'o'j long'a, ferm'it'a inter du ĉen'o'j de mont'o'j, kiu'j ir'is de la sud-orient'o al la nord-okcident'o. Ĝi'a plej grand'a larĝ'o ne super'is dek kilo'metr'o'j'n; est'is lok'o'j mult'e pli mal'larĝ'a'j, kvazaŭ kanal'o'j.

Sur la tut'a long'o de la val'o si'n etend'is, unu post ali'a, dek marĉ'a'j lag'o'j, plen'a'j de mal'dolĉ'e-sal'a akv'o. Kresk'is tie mizer'a'j arb'et'o'j kaj herb'o'j, ĉiam super'ŝut'at'a'j de la sabl'o, ĉiam velk'ant'a'j, kiu'j'n neni'u best'o vol'is pren'i en la buŝ'eg'o'n. De ambaŭ flank'o'j super'star'is dis'ŝir'it'a'j kalk'a'j alt'aĵ'o'j, aŭ grand'eg'a'j sabl'aĵ'o'j, en kiu'j oni pov'is dron'i.

La tut'a pejzaĝ'o kun flav'a'j kaj blank'a'j kolor'o'j hav'is mal'viv'a'n aspekt'o'n, kiu'n pli'grand'ig'is ankoraŭ la varm'eg'o kaj silent'o. Neni'u bird'o kant'is tie, kaj se ie ek'son'is murmur'et'o, tio est'is la son'o de rul'fal'ant'a ŝton'o.

Proksim'um'e en la mez'o de la val'o est'is du grup'o'j de konstru'aĵ'o'j, unu kelk'e da kilo'metr'o'j de la ali'a; tio est'is: orient'e mal'grand'a fortik'aĵ'o, okcident'e vitr'o'far'ej'o'j, por kiu'j la libiaj komerc'ist'o'j liver'is hejt'aĵ'o'n. Pro la milit'a'j mal'trankvil'o'j ambaŭ lok'o'j est'is for'las'it'a'j de la loĝ'ant'o'j. La korpus'o de Teĥenna dev'is okup'i ambaŭ lok'o'j'n, kiu'j far'is por Musavasa la voj'o'n al Egipto tut'e sen'danĝer'a.

La Libi'an'o'j marŝ'is mal'rapid'e antaŭ'e'n de la urb'o Glaucus al la sud'o, kaj vesper'e la 14-an de Hator ili si'n trov'is ĉe la en'ir'o al la val'o de Sod'a'j Lag'o'j, kaj est'is cert'a'j, ke ili tra'pas'os ĝi'n sen mal'help'o'j post du'tag'a marŝ'o. En la sam'a tag'o, tuj post la sub'ir'o de la sun'o la egipta arme'o ek'marŝ'is al la dezert'o kaj, tra'ir'int'e sur la sabl'o'j pli ol kvar kilo'metr'o'j'n en la daŭr'o de dek du hor'o'j, halt'is en la sekv'int'a maten'o sur la alt'aĵ'o'j inter la fortik'aĵ'o kaj vitr'o'far'ej'o kaj si'n kaŝ'is en la mult'nombr'a'j inter'mont'o'j.

Se en tiu nokt'o iu dir'us al la Libi'an'o'j, ke en la val'o de Sod'a'j Lag'o'j el'kresk'is palm'o'j kaj tritik'o, ili mal'pli mir'us, ol pri tio, ke la egipta arme'o bar'is al ili la voj'o'n.

Post mal'long'a ripoz'o, dum kiu la pastr'o'j sukces'is trov'i kaj el'fos'i kelk'e da put'o'j de sufiĉ'e trink'ebl'a akv'o, la egipta arme'o komenc'is okup'i la nord'a'j'n mont'et'o'j'n, ĉirkaŭ'ant'a'j'n la val'o'n.

La plan'o de l’ kron'princ'o est'is simpl'a. Li vol'is de'tranĉ'i la Libi'an'o'j'n de ili'a patr'uj'o kaj for'puŝ'i ili'n al la sud'o, en la dezert'o'n, kie la varm'eg'o kaj mal'sat'o eksterm'us la dis'kur'int'a'j'n.

Por tiu cel'o li dis'met'is la arme'o'n sur la nord'a flank'o de la val'o kaj divid'is la arme'o'n en tri korpus'o'j'n. La dekstr'a'n flank'o'n, plej proksim'a'n al Libio, komand'is Patrokl'o kaj li dev'is bar'i al la atak'ant'o'j la re'ven'o'n al ili'a urb'o Glaucus. La mal'dekstr'a'n flank'o'n, plej proksim'a'n al Egipto, komand'is Mentezufis, por bar'i al la Libi'an'o'j la marŝ'o'n antaŭ'e'n. Fin'e, la centr'a'n korpus'o'n direkt'is la kron'princ'o mem, hav'ant'e kun si Pentueron.

La 15-an de Hator, ĉirkaŭ la sep'a hor'o maten'e, kelk'dek'o da Libi'an'o'j rapid'e tra'trot'is la val'o'n. Moment'o'n ili ripoz'is ĉe la vitr'o'far'ej'o'j, ĉirkaŭ'rigard'is, kaj ne rimark'int'e i'o'n suspekt'ind'a'n, re'turn'is la ĉeval'o'j'n al la si'a'j.

Je la dek'a hor'o maten'e dum terur'a varm'eg'o, kiu ŝajn'is trink'i ŝvit'o'n kaj sang'o'n el la hom'o'j, Pentuer dir'is al la princ'o:

— La Libi'an'o'j jam en'ir'is en la val'o'n kaj preter'pas'as la taĉment'o'n de Patrokl'o. Post unu hor'o ili est'os ĉi tie.

— Kiel vi sci'as tio'n? — demand'is la princ'o kun mir'o.

— La pastr'o'j sci'as ĉio'n!... — respond'is Pentuer kun rid'et'o.

Post'e li sur'ir'is si'n'gard'e ŝton'eg'o'n, pren'is el sak'o tre bril'ant'a'n objekt'o'n, kaj si'n turn'int'e al la taĉment'o de la sankt'a Mentezufis, komenc'is far'i i'a'j'n sign'o'j'n per la man'o.

— Mentezufis ankaŭ jam est'as antaŭ'sci'ig'it'a — al'don'is li.

La princ'o ne pov'is kaŝ'i la admir'o'n kaj dir'is:

— Mi hav'as pli bon'a'j'n okul'o'j'n ol vi, kaj ne mal'pli bon'a'j'n orel'o'j'n, tamen mi vid'as neni'o'n, mi aŭd'as neni'o'n. Kia'manier'e do vi rimark'as la mal'amik'o'j'n kaj inter'komunik'iĝ'as kun Mentezufis?

Pentuer montr'is al la princ'o mont'et'o'n, sur kies supr'o est'is mal'klar'e vid'ebl'a'j dorn'a'j arb'et'o'j. Ramzes fiks'e rigard'is ĉi tiu'n punkt'o'n kaj subit'e kovr'is la okul'o'j'n: en la arb'et'o'j io fort'e ek'bril'is.

— Kia terur'a bril'o?... — ek'kri'is li. — Oni pov'as blind'iĝ'i!...

— Tio est'as la sign'o'j de la pastr'o, kiu akompan'as Patrokl'o'n — respond'is Pentuer. — Vi do vid'as, sinjor'o, ke ankaŭ ni pov'as est'i util'a'j dum la milit'o...

Li ek'silent'is, el la fund'o de la val'o al'flug'is al ili murmur'o, komenc'e mal'laŭt'a, iom post iom laŭt'iĝ'ant'a. Ĉe tiu ĉi son'o, la egiptaj soldat'o'j, glu'it'a'j al la dekliv'o de la mont'et'o, komenc'is lev'iĝ'i, ord'ig'i la arm'il'o'j'n, murmur'et'i... Sed mal'long'a komand'o de la oficir'o'j trankvil'ig'is ili'n, kaj re'e super la nord'a'j ŝton'eg'o'j ek'reg'is mort'a silent'o.

Dum'e la murmur'et'o en la fund'o de la val'o potenc'iĝ'is kaj far'iĝ'is bru'o, en kiu sur la fon'o de inter'parol'ad'o'j de mil'o'j da hom'o'j oni pov'is disting'i kant'o'j'n, son'o'j'n de flut'o'j, krak'ad'o'n de vetur'il'o'j, ĉeval'a'j'n blek'o'j'n kaj kri'o'j'n de la ĉef'o'j. La kor'o de Ramzes komenc'is viv'eg'e bat'i; li ne pov'is plu halt'ig'i la sci'vol'o'n kaj grimp'is sur ŝton'eg'a'n pint'o'n, de kiu oni pov'is vid'i grand'a'n part'o'n de la val'o.

Ĉirkaŭ'it'a de nebul'o de flav'a polv'o, mal'rapid'e ir'is antaŭ'e'n la libia korpus'o, kvazaŭ serpent'o kelk'e da kilo'metr'o'j long'a, kun blu'a'j, blank'a'j kaj ruĝ'a'j makul'o'j.

En la front'o marŝ'is dek'kelk'o da kavalir'o'j, el kiu'j unu, vest'it'a per blank'a tuk'o, sid'is sur la ĉeval'o kvazaŭ sur benk'o, mal'lev'int'e ambaŭ pied'o'j'n mal'dekstr'e'n. Post la kavalir'o'j ir'is ar'et'o da ŝton'ĵet'ist'o'j griz'a'j ĉemiz'o'j, post'e iu alt'rang'ul'o en port'il'o, super kiu oni port'is grand'a'n ombrel'o'n. Pli mal'proksim'e taĉment'o de lanc'ist'o'j en blank'a'j kaj ruĝ'a'j tunik'o'j, post'e grand'a band'o de preskaŭ nud'a'j hom'o'j, arm'it'a'j per baston'eg'o'j, re'e ŝton'ĵet'ist'o'j kaj lanc'ist'o'j, re'e ŝton'ĵet'ist'o'j, kaj post ili ruĝ'a taĉment'o kun falĉ'il'o'j kaj hak'il'o'j. Ili ir'is proksim'um'e po kvar en ĉiu vic'o; sed malgraŭ la kri'o'j de la oficir'o'j sen'ĉes'e romp'iĝ'is la ord'o kaj la najbar'a'j kvar'o'j inter'miks'iĝ'is.

Kant'ant'e kaj bru'e parol'ant'e, la libia serpent'o mal'rapid'e el'ramp'is en la plej larĝ'a'n part'o'n de la val'o, kontraŭ la vitr'o'far'ej'o'j kaj lag'o'j. Tie la vic'o'j ankoraŭ pli inter'miks'iĝ'is. La marŝ'ant'a'j en la front'o halt'is, ĉar oni dir'is al ili, ke ĉi tie oni ripoz'os; dum'e la ali'a'j kolon'o'j pli rapid'ig'is la paŝ'o'j'n por pli fru'e ating'i la cel'o'n kaj ripoz'i. Unu'j for'las'is la vic'o'j'n, kaj met'int'e la arm'il'o'j'n sur la ter'o, si'n ĵet'is en la lag'o'n, aŭ per la man'o'j ĉerp'is ĝi'a'n mal'bon'odor'a'n akv'o'n; ali'a'j, sid'iĝ'int'e sur la ter'o, pren'is el la sak'o'j daktil'o'j'n, aŭ el argil'a'j botel'o'j trink'is akv'o'n kun vinagr'o.

Alt'e, super la taĉment'o rond'flug'is kelk'e da vultur'o'j.

Ĉe tiu ĉi spektakl'o Ramzeson ek'reg'is strang'a mal'ĝoj'o kaj tim'o. Antaŭ li'a'j okul'o'j komenc'is flug'i muŝ'et'o'j, li perd'is la konsci'o'n kaj dum unu moment'o ŝajn'is al li, ke li don'us la tron'o'n, por ne est'i en ĉi tiu lok'o kaj ne vid'i tio'n, kio okaz'os. Li de'glit'is de la pint'o kaj per frenez'a'j okul'o'j rigard'is antaŭ si.

Subit'e proksim'iĝ'is al li Pentuer kaj fort'e ek'tir'eg'is li'n je la ŝultr'o.

— Vek'iĝ'u, ĉef'o — dir'is li. — Patrokl'o atend'as ordon'o'j'n...

— Patrokl'o?... — ripet'is la princ'o kaj turn'is si'n.

Antaŭ li star'is Pentuer mort'e pal'a, sed trankvil'a. Kelk'e da paŝ'o'j pli mal'proksim'e'n sam'e pal'a Tutmozis en trem'ant'a'j man'o'j ten'is la oficir'a'n fajf'il'o'n. El post la mont'et'o el'rigard'is soldat'o'j, sur kies vizaĝ'o'j est'is vid'ebl'a profund'a emoci'o.

— Ramzes — ripet'is Pentuer — la arme'o atend'as...

La princ'o kun la decid'em'o de l’ mal'esper'o ek'rigard'is la pastr'o'n kaj murmur'et'is per sufok'it'a voĉ'o:

— Oni komenc'u...

Pentuer lev'is alt'e'n si'a'n bril'ant'a'n talisman'o'n kaj far'is per ĝi kelk'e da sign'o'j en la aer'o. Tutmozis mal'laŭt'e ek'fajf'is, la fajf'o ripet'iĝ'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e en la inter'mont'o'j, sur la mont'et'o'j'n komenc'is grimp'i la egiptaj ŝton'ĵet'ist'o'j.

Est'is ĉirkaŭ la tag'mez'o.

Ramzes iom post iom for'sku'is la unu'a'j'n impres'o'j'n kaj komenc'is pli atent'e rigard'i ĉirkaŭ'e. Li vid'is si'a'n stab'o'n, la taĉment'o'n de lanc'ist'o'j kaj hak'il'ist'o'j sub la komand'o de mal'jun'a'j oficir'o'j, fin'e ŝton'ĵet'ist'o'j'n, mal'diligent'e sur'ir'ant'a'j'n la ŝton'eg'o'n... Kaj li est'is cert'a, ke ĉiu el ili ne nur ne dezir'as pere'i, sed eĉ ne vol'us batal'i kaj si'n mov'i en la terur'a varm'eg'o.

Subit'e de la supr'o de iu mont'et'o ek'son'is grand'eg'a voĉ'o, pli potenc'a ol leon'a blek'o:

— Soldat'o'j de li'a sankt'ec'o, dis'pel'u ĉi tiu'j'n libiajn hund'o'j'n!... La di'o'j est'as kun vi!...

Al la super'natur'a voĉ'o respond'is du ali'a'j, ne mal'pli potenc'a'j: long'a kri'o de egipta arme'o kaj grand'eg'a tumult'o de Libi'an'o'j...

La princ'o, ne bezon'ant'e plu si'n kaŝ'i, sur'ir'is mont'et'o'n, de kiu oni pov'is bon'e vid'i la mal'amik'o'j'n. Antaŭ li si'n etend'is long'a vic'o de la egiptaj ŝton'ĵet'ist'o'j, kvazaŭ el'ir'int'a'j el la ter'o, kaj kelk'cent'o'n da paŝ'o'j de ili la libia taĉment'o, svarm'ant'a en polv'a nebul'o. Ek'son'is trumpet'o'j, fajf'il'o'j, kaj mal'ben'o'j de la barbar'a'j oficir'o'j, pen'ant'a'j far'i ord'o'n. Tiu'j, kiu'j sid'is, salt'e lev'iĝ'is; tiu'j, kiu'j trink'is akv'o'n, kapt'is la arm'il'o'j'n kaj kur'is al la si'a'j; la sen'ord'a'j amas'o'j komenc'is form'i vic'o'j'n, ĉio ĉi en tumult'o kaj kri'o'j.

Dum'e la egiptaj ŝton'ĵet'ist'o'j send'is en ĉiu minut'o po kelk'e da ŝton'o'j, trankvil'e, ord'e, kvazaŭ dum la ekzerc'o'j. La dek'estr'o'j montr'is al si'a'j mal'grand'a'j taĉment'o'j la mal'amik'o'j'n, kiu'j'n ili dev'is traf'i; la soldat'o'j dum kelk'e da minut'o'j super'ŝut'is ili'n per plumb'a'j kugl'o'j kaj ŝton'o'j. La princ'o vid'is, ke post ĉiu tia pluv'eg'o la libia ar'et'o dis'kur'is, kaj tre oft'e unu hom'o rest'is kuŝ'ant'a.

Malgraŭ tio la libiaj vic'o'j form'iĝ'is kaj ir'is post la lini'o'n, kie fal'ad'is la ŝton'o'j. La libiaj ŝton'ĵet'ist'o'j ir'is antaŭ'e'n kaj sam'e rapid'e kaj trankvil'e komenc'is respond'i al la Egipt'an'o'j. Ia'foj'e inter ili'a'j vic'o'j eksplod'is rid'o'j kaj kri'o'j de ĝoj'o: fal'is egipta ŝton'ĵet'ist'o.

Baldaŭ super la kap'o de l’ princ'o kaj de li'a sekv'ant'ar'o komenc'is sibl'i kaj fajf'i la ŝton'o'j. Unu, lert'e ĵet'it'a, traf'is adjutant'o'n en ŝultr'o'n kaj romp'is al li ost'o'n, du'a de'ĵet'is kask'o'n de ali'a adjutant'o, tri'a fal'is ĉe la pied'o'j de la princ'o, romp'iĝ'is sur la ŝton'eg'o kaj kovr'is li'a'n vizaĝ'o'n per fragment'o'j varm'eg'a'j, kiel bol'ant'a akv'o.

La Libi'an'o'j laŭt'e rid'is, i'o'n kri'ant'e: kred'ebl'e ili insult'is la mal'amik'a'n ĉef'o'n.

La tim'o kaj, antaŭ ĉio la kompat'o tuj for'kur'is el la anim'o de Ramzes. Li ne vid'is plu antaŭ si hom'o'j'n, minac'at'a'j'n de la sufer'o kaj mort'o, sed sovaĝ'a'j'n best'o'j'n, kiu'j'n oni dev'as eksterm'i aŭ lig'i. Li aŭtomat'e etend'is la man'o'n al la glav'o, por ek'konduk'i la lanc'ist'o'j'n, kiu'j atend'is la ordon'o'n, sed mal'estim'o halt'ig'is li'n. Li dev'us si'n makul'i per la sang'o de tiu kanajl'ar'o!... Por kio ekzist'as la soldat'o'j?

Dum'e la batal'o daŭr'is, kaj la brav'a'j libiaj ŝton'ĵet'ist'o'j kri'ant'e, eĉ kant'ant'e komenc'is ir'i antaŭ'e'n. De ambaŭ flank'o'j la ŝton'o'j zum'is kiel skarab'o'j aŭ abel'o'j, ia'foj'e traf'is en la aer'o unu ali'a'n kun krak'o. Ĉiu'moment'e iu batal'ist'o, libia aŭ egipta, posten'iĝ'is ĝem'ant'e, aŭ fal'is ter'e'n sen'viv'a. Sed tio ne ali'ig'is la bon'a'n humor'o'n de ali'a'j: ili batal'is kun malic'a ĝoj'o, kiu iom post iom far'iĝ'is furioz'a koler'o kaj mem'forges'o.

Subit'e, mal'proksim'e, en la dekstr'a flank'o ek'son'is trumpet'o'j kaj mult'foj'e ripet'at'a'j aklam'o'j: La sen'tim'a Patrokl'o, ebri'a jam de la maten'o, atak'is la mal'amik'a'n arier'gard'o'n.

— Bat'u!... — ek'kri'is la princ'o.

Tuj la ordon'o'n ripet'is trumpet'o unu, du'a... dek'a, kaj post moment'o el ĉiu'j inter'mont'o'j komenc'is aper'i la egiptaj cent'o'j. La ŝton'ĵet'ist'o'j, dis'sem'it'a'j sur la mont'et'o'j, du'obl'ig'is la fervor'o'n, kaj dum'e sen rapid'o, sed ankaŭ sen sen'ord'o, si'n star'ig'is kontraŭ la Libi'an'o'j la kvar'vic'a'j kolon'o'j de la egiptaj lanc'ist'o'j kaj hak'il'ist'o'j.

— Pli'fort'ig'u la centr'o'n — dir'is la kron'princ'o.

La trumpet'o ripet'is la ordon'o'n. Post la du kolon'o'j de la unu'a lini'o star'iĝ'is du nov'a'j kolon'o'j. Antaŭ kiam la Egipt'an'o'j fin'is ĉi tiu'n manovr'o'n, jam la Libi'an'o'j, imit'ant'e ili'n, form'is ok vic'o'j'n kontraŭ la ĉef'a korpus'o.

— Antaŭ'e'n la rezerv'o'j! — dir'is la princ'o. — Ek'rigard'u — dir'is li al unu el la adjutant'o'j — ĉu la mal'dekstr'a flank'o jam est'as pret'a.

La adjutant'o, por pli bon'e vid'i la val'o'n, kur'is inter la ŝton'ĵet'ist'o'j'n, kaj subit'e fal'is, sed far'is sign'o'j'n per la man'o. Por anstataŭ'i li'n, el'ir'is ali'a oficir'o kaj baldaŭ al'kur'is, anonc'ant'e, ke ambaŭ flank'o'j de la princ'a taĉment'o jam star'as pret'a'j.

De la flank'o de la taĉment'o de Patrokl'o la bru'o pli'fort'iĝ'is, kaj subit'e lev'iĝ'is super la mont'et'o'j'n nigr'a'j, dens'a'j polv'a'j nub'o'j. Al la princ'o al'kur'is oficir'o de Pentuer kun sci'ig'o, ke la grek'a'j regiment'o'j ek'brul'ig'is la libi'an tend'ar'o'n.

— Romp'u la centr'o'n — dir'is la princ'o.

Kelk'dek'o da trumpet'o'j, unu post ali'a, lud'is la signal'o'n al la atak'o, kaj kiam ili ek'silent'is, en la centr'a kolon'o ek'son'is la komand'o, ritm'a bru'o de la tambur'o'j kaj la murmur'o de la paŝ'o'j de la infanteri'o, marŝ'ant'a takt'e:

— Unu... du!... Unu... du!.. Unu... du!...

Nun oni ripet'is la komand'o'n en la dekstr'a kaj mal'dekstr'a flank'o; re'e ek'tondr'is la tambur'o'j kaj la flank'a'j kolon'o'j ek'ir'is antaŭ'e'n: unu... du!... unu... du!...

La libiaj ŝton'ĵet'ist'o'j komenc'is posten'iĝ'i, super'ŝut'ant'e per ŝton'o'j la marŝ'ant'a'j'n Egipt'an'o'j'n. Sed kvankam ĉe ĉiu paŝ'o fal'is iu soldat'o, la kolon'o'j ir'is sen'halt'e, ir'is mal'rapid'e, ord'e: unu... du!... unu... du!...

La flav'a nebul'o, sen'ĉes'e dens'iĝ'ant'a, sign'is la marŝ'o'n de la egiptaj batalion'o'j. La ŝton'ĵet'ist'o'j ne vid'is plu la mal'amik'o'j'n kaj far'iĝ'is rilat'a silent'o, en kiu son'is nur la ĝem'o'j kaj plor'o'j de la vund'it'a'j batal'ist'o'j.

— Mal'oft'e ili tiel bon'e marŝ'is dum la ekzerc'o'j! — ek'kri'is la princ'o al la stab'o.

— Ili ne tim'as hodiaŭ la baston'o'n — murmur'is mal'jun'a oficir'o.

La inter'spac'o inter la Libi'an'o'j kaj la polv'a nub'o de la flank'o de l’ Egipt'an'o'j pli kaj pli mal'grand'iĝ'is; sed la barbar'o'j star'is sen'mov'a'j, kaj post ili'a'j lini'o'j aper'is ali'a polv'a nub'o. Sen'dub'e ia rezerv'o pli'fort'ig'is la centr'a'n kolon'o'n, kiu'n minac'is la plej fort'a atak'o.

La kron'princ'o dekur'is de la mont'et'o kaj sid'iĝ'is sur ĉeval'o'n; el la inter'mont'o'j el'flu'is la last'a'j egiptaj rezerv'o'j, kaj form'int'e vic'o'j'n, atend'is la ordon'o'n. Post la infanteri'o okup'is la lok'o'n kelk'cent'o da azi'a'j rajd'ist'o'j, sur mal'grand'a'j, sed fort'a'j ĉeval'o'j.

La princ'o sekv'is galop'e la marŝ'ant'a'j'n al la atak'o kaj cent paŝ'o'j'n de tie trov'is ali'a'n mont'et'o'n, ne alt'a'n, de kiu tamen oni pov'is vid'i la tut'a'n kamp'o'n de la batal'o. La sekv'ant'ar'o, azi'a'j kavalir'o'j kaj rezerv'a kolon'o rapid'is post li.

La princ'o mal'pacienc'e rigard'is al la mal'dekstr'a flank'o, de kie li van'e atend'is la al'ven'o'n de Mentezufis. La Libi'an'o'j star'is sen'mov'e, la situaci'o ŝajn'is pli kaj pli grav'a.

La korpus'o de Ramzes est'is la plej fort'a, sed ĝi hav'is antaŭ si preskaŭ ĉiu'j'n libiajn fort'o'j'n. Nombr'e ambaŭ parti'o'j est'is egal'a'j, la princ'o ne dub'is pri la venk'o, sed antaŭ tiel brav'a kontraŭ'ul'o li tim'is grand'a'j'n perd'o'j'n.

Ceter'e, la batal'o hav'as si'a'j'n kapric'o'j'n. Tiu'j, kiu'j jam for'ir'is al la atak'o, ne est'as plu sub la influ'o de la ĉef'a estr'o. Li ne posed'as ili'n plu; li hav'as nur la rezerv'a'n regiment'o'n kaj plen'man'o'n da kavalir'o'j. Se do unu el la egiptaj kolon'o'j est'us romp'it'a, aŭ se la mal'amik'o ricev'us ne'atend'at'a'j'n help'a'j'n batalion'o'j'n!...

La princ'o frot'is la frunt'o'n: nun li ek'sent'is la tut'a'n respond'ec'o'n de la ĉef'a milit'estr'o. Li est'is kiel ost'lud'ant'o, kiu met'int'e ĉio'n en la lud'o'n, jam ĵet'is la ost'o'j'n kaj demand'as, kiel ili fal'os?

La Egipt'an'o'j est'is kelk'dek'o'n da paŝ'o'j de la libiaj kolon'o'j. Komand'o... trumpet'o'j... la tambur'o'j ek'bru'is pli rapid'e kaj la soldat'o'j ek'kur'is: unu... du... tri!... unu... du... tri!... Kur'u!... Lev'iĝ'is nov'a'j polv'a'j nub'et'o'j kaj kun'iĝ'is en unu grand'eg'a'n nebul'o'n... La hom'a'j kri'eg'o'j, la krak'ad'o de la lanc'o'j, la tint'ad'o de la falĉ'il'o'j, ia'foj'e terur'a ĝem'o, kiu tuj dron'is en la ĝeneral'a tumult'o...

Sur la tut'a batal'a lini'o oni ne pov'is vid'i plu la hom'o'j'n, ili'a'j'n arm'il'o'j'n, eĉ kolon'o'j'n, sed flav'a'n polv'o'n, kiu si'n stern'is kvazaŭ grand'eg'a serpent'o. Pli dens'a nebul'o montr'is la lok'o'n, kie la kontraŭ'a'j kolon'o'j renkont'is unu la ali'a'n, mal'pli dens'a — breĉ'o'n.

Post kelk'e da minut'o'j de infer'a tumult'o, la princ'o rimark'is, ke la polv'a nebul'o super la mal'dekstr'a flank'o fleks'iĝ'as post'e'n.

— Pli'fort'ig'u la mal'dekstr'a'n flank'o'n! — ek'kri'is li.

La du'on'o de la rezerv'o ek'kur'is al la montr'it'a direkt'o kaj mal'aper'is en la nebul'o'j. La mal'dekstr'a flank'o rekt'iĝ'is, la dekstr'a mal'rapid'e ir'is antaŭ'e'n, la centr'o, plej fort'a kaj grav'a, star'is sen'mov'e.

— Pli'fort'ig'u la centr'o'n! — dir'is la princ'o.

La du'a du'on'o de la rezerv'o ek'marŝ'is antaŭ'e'n kaj mal'aper'is en la polv'o. La kri'o pli'grand'iĝ'is dum unu moment'o, sed oni vid'is neniu'n mov'o'n antaŭ'e'n.

— Terur'e batal'as ĉi tiu'j mizer'ul'o'j!... — dir'is al la kron'princ'o mal'jun'a oficir'o de la sekv'ant'ar'o. — Est'as jam temp'o, ke ven'u Mentezufis.

La princ'o al'vok'is la ĉef'o'n de la azi'a rajd'ist'ar'o.

— Rigard'u mal'dekstr'e'n — dir'is li — tie dev'as est'i breĉ'o. En'rajd'u tie'n si'n'gard'e por ne pied'prem'i ni'a'j'n soldat'o'j'n kaj fal'u de la flank'o sur la centr'a'n kolon'o'n de tiu'j hund'o'j...

— Ili dev'as est'i ĉen'lig'it'a'j, ili tro long'e star'as sur la sam'a lok'o — respond'is la Azi'an'o rid'ant'e.

Li las'is apud la princ'o du'dek'o'n da kavalir'o'j, kaj for'trot'is kun la ceter'a'j, kri'ant'e:

— Viv'u etern'e, ni'a ĉef'o!...

La varm'eg'o est'is terur'a. La princ'o streĉ'is la vid'ad'o'n kaj aŭd'ad'o'n, pen'ant'e tra'penetr'i la polv'a'n mur'o'n. Li atend'is... atend'is... Subit'e li ek'kri'is de ĝoj'o: la centr'a nebul'o ek'ŝancel'iĝ'is kaj iom antaŭ'e'n'ir'is...

Re'e ĝi halt'is, kaj re'e komenc'is marŝ'i antaŭ'e'n, tre mal'rapid'e, sed antaŭ'e'n...

Bol'is tiel terur'a tumult'o, ke oni ne pov'is diven'i, kio'n ĝi signif'as: koler'o'n, triumf'o'n, aŭ mal'venk'o'n.

Subit'e la dekstr'a flank'o komenc'is strang'e fleks'iĝ'i kaj posten'iĝ'i. Post ĝi aper'is nov'a polv'a nebul'o. Sam'temp'e al'rajd'is Pentuer kaj ek'kri'is:

— Patrokl'o atak'as la Libi'an'o'j'n de post'e!...

La mal'ord'o en la dekstr'a flank'o pli'grand'iĝ'is kaj proksim'iĝ'is al la centr'o de la batal'a kamp'o. Est'is vid'ebl'e, ke la Libi'an'o'j komenc'as ced'i kaj ke la panik'o kapt'is eĉ la ĉef'a'n kolon'o'n.

La tut'a stab'o de l’ kron'princ'o, ekscit'it'a, febr'a, observ'is la mov'o'j'n de la flav'a polv'o. Post kelk'e da minut'o'j la mal'ord'o ek'reg'is ankaŭ en la mal'dekstr'a flank'o. Tie la Libi'an'o'j jam komenc'is for'kur'i.

— Mi ne ek'vid'u morgaŭ la sun'o'n, se tio ne est'as venk'o!... — ek'kri'is la mal'jun'a oficir'o.

Al'kur'is kurier'o de la pastr'o'j, kiu'j de la plej proksim'a mont'et'o observ'is la batal'o'n, kaj sci'ig'is, ke ĉe la mal'dekstr'a flank'o oni vid'as la batalion'o'j'n de Mentezufis kaj ke la Libi'an'o'j est'as ĉirkaŭ'it'a'j de tri flank'o'j.

— Ili jam for'kur'us, kiel cerv'in'o'j — dir'is la sen'spir'a kurier'o — se la sabl'o'j ne mal'help'us ili'n.

— Venk'o!... Viv'u etern'e, estr'o!... — kri'is Pentuer.

Est'is apenaŭ post la du'a hor'o.

La azi'a'j kavalir'o'j komenc'is bru'e kant'i kaj send'i supr'e'n sag'o'j'n por la honor'o de l’ princ'o. La stab'a'j oficir'o'j de'salt'is de la ĉeval'o'j, si'n ĵet'is al la pied'o'j kaj man'o'j de l’ princ'o, fin'e de'met'is li'n de la sel'o kaj lev'is supr'e'n, kri'ant'e:

— Jen potenc'a milit'estr'o!... Li pied'prem'is la mal'amik'o'j'n de Egipto! Amon est'as ĉe li'a dekstr'a kaj mal'dekstr'a man'o, kiu do pov'us kontraŭ'star'i al li?...

Dum'e la Libi'an'o'j, sen'ĉes'e ced'ant'e, sur'ir'is la sud'a'j'n sabl'a'j'n mont'et'o'j'n, kaj post ili la Egipt'an'o'j. Nun ĉio'moment'e el la polv'a'j nebul'o'j aper'is kavalir'o'j kaj al'kur'is al Ramzes.

— Mentezufis okup'is ili'a'j'n post'o'j'n!... — kri'is unu.

— Du cent'o'j kapitulac'is!... — kri'is ali'a.

— Patrokl'o okup'is ili'a'j'n post'o'j'n!...

— Oni pren'is al la Libi'an'o'j tri standard'o'j'n: ŝaf'o'n, leon'o'n kaj akcipitr'o'n...

Ĉirkaŭ la stab'o la amas'o far'iĝ'is pli kaj pli dens'a: ĉirkaŭ'is ĝi'n hom'o'j sang'ant'a'j kaj kovr'it'a'j de polv'o.

— Viv'u etern'e!... Viv'u etern'e, estr'o!...

La princ'o est'is tiel ekscit'it'a, ke jen li rid'is, jen plor'is kaj dir'is al si'a sekv'ant'ar'o:

— La di'o'j ek'kompat'is... Mi jam pens'is, ke ni perd'os... Mizer'a est'as la sort'o de l’ milit'estr'o, kiu ne el'tir'ant'e la glav'o'n, eĉ neni'o'n sci'ant'e, est'as respond'a pri ĉio...

— Viv'u etern'e, venk'a estr'o!... — oni kri'is.

— Bel'a venk'o!... — rid'is la princ'o. — Mi eĉ ne sci'as, kiel oni ĝi'n gajn'is...

— Li gajn'as batal'o'j'n, kaj post'e li mir'as!... — kri'is iu el la sekv'ant'ar'o.

— Mi dir'as, ke mi eĉ ne sci'as, kia'n aspekt'o'n hav'as la batal'o... — klar'ig'is la princ'o.

— Trankvil'iĝ'u, estr'o — respond'is Pentuer. — Vi tiel saĝ'e dis'met'is la arme'o'n, ke la mal'amik'o'j dev'is est'i romp'it'a'j. Kia'manier'e?... tio ne est'as plu vi'a afer'o, sed de la regiment'o'j.

— Mi eĉ ne el'tir'is la glav'o'n!... Eĉ unu Libi'an'o'n mi ne vid'is!... — plend'is la princ'o.

Sur la sud'a'j mont'et'o'j ĉio ankoraŭ bol'is kaj bru'is, sed en la val'o la polv'o komenc'is mal'lev'iĝ'i; tie ĉi kaj tie, kvazaŭ tra nebul'o, oni pov'is vid'i ar'et'o'j'n da egiptaj soldat'o'j kun lanc'o'j jam lev'it'a'j supr'e'n.

La princ'o turn'is la ĉeval'o'n tie'n kaj ating'is la for'las'it'a'n batal'a'n kamp'o'n, kie ĵus fin'iĝ'is la batal'o de la centr'a'j kolon'o'j. Tio est'is plac'o kelk'cent'o'n da paŝ'o'j larĝ'a, kun profund'a'j kav'o'j, kovr'it'a de vund'it'o'j kaj kadavr'o'j. De la flank'o, de kie proksim'iĝ'is la princ'o, kuŝ'is en long'a vic'o, ĉiu'n kelk'o'n da paŝ'o'j Egipt'an'o'j kaj Libi'an'o'j inter'miks'it'a'j, kaj iom pli mal'proksim'e preskaŭ ekskluziv'e Libi'an'o'j.

En kelk'a'j lok'o'j la kadavr'o'j kuŝ'is dens'e unu ĉe ali'a; ia'foj'e en unu punkt'o tri aŭ kvar kadavr'o'j. La sabl'o est'is makul'it'a de brun'a'j sang'a'j punkt'o'j; la vund'o'j est'is terur'a'j: unu batal'ist'o hav'is du man'o'j'n for'tranĉ'it'a'j'n, du'a romp'it'a'n kap'o'n ĝis la trunk'o; el tri'a el'iĝ'is la intest'o'j. Iu'j tord'iĝ'is en konvulsi'o'j, kaj el ili'a buŝ'o, plen'a de sabl'o, ĝem'is mal'ben'o'j aŭ pet'eg'o'j, ke oni fin'mort'ig'u ili'n.

La kron'princ'o rapid'e pas'is ili'n, ne turn'ant'e si'n, kvankam kelk'a'j vund'it'o'j kri'is mal'laŭt'e por li'a honor'o.

Ne mal'proksim'e de tiu lok'o li renkont'is unu'a'n grup'o'n de kapt'it'o'j. Ili fal'is antaŭ li sur la vizaĝ'o'n, pet'eg'ant'e kompat'o'n.

— Proklam'u pardon'o'n por la venk'it'a'j kaj humil'a'j — dir'is Ramzes al si'a sekv'ant'ar'o.

Kelk'e da rajd'ist'o'j dis'kur'is en divers'a'j'n direkt'o'j'n. Baldaŭ ek'son'is trumpet'o kaj post ĝi fort'a voĉ'o:

— Laŭ la ordon'o de li'a ekscelenc'o, la princ'o milit'estr'o, la vund'it'o'j kaj kapt'it'o'j ne est'os mort'ig'at'a'j!...

Miks'it'a'j kri'o'j, kred'ebl'e de l’ kapt'it'o'j, respond'is la proklam'o'n.

— Laŭ la ordon'o de la milit'estr'o — kri'is per kant'ant'a ton'o ali'a voĉ'o — la vund'it'o'j kaj kapt'it'o'j ne est'os mort'ig'at'a'j!...

Dum'e sur la sud'a'j mont'et'o'j la batal'o ĉes'is kaj du plej grand'a'j libiaj taĉment'o'j de'met'is la arm'il'o'j'n antaŭ la grek'a'j regiment'o'j.

La brav'a Patrokl'o, de la varm'eg'o, kiel li mem dir'is, aŭ de la varm'ig'a'j trink'aĵ'o'j, kiel opini'is ali'a'j, apenaŭ sid'is sur la ĉeval'o. Li frot'is la larm'a'j'n okul'o'j'n kaj si'n turn'is al la kapt'it'o'j:

— Fav'a'j hund'o'j! — kri'is li — kiu'j lev'is pek'a'j'n man'o'j'n kontraŭ la arme'o de li'a sankt'ec'o (la verm'o'j vi'n manĝ'u!), vi pere'os, kiel pedik'o'j sub la ung'o de pi'a Egipt'an'o, se vi ne respond'os tuj: kie si'n kaŝ'is vi'a ĉef'o, la lepr'o manĝ'u li'a'n naz'o'n kaj trink'u li'a'j'n pus'a'j'n okul'o'j'n!...

En la sam'a moment'o proksim'iĝ'is la kron'princ'o. La general'o salut'is li'n kun respekt'o, sed ne inter'romp'is la esplor'o'n:

— Mi ordon'os de'ŝir'i de vi la haŭt'o'n!... mi palis'um'os vi'n, se mi ne ek'sci'os tuj, kie est'as ĉi tiu venen'a serpent'o, ĉi tiu bastard'o de sovaĝ'a pork'in'o, ĵet'it'a en la sterk'o'n...

— Jen kie est'as ni'a ĉef'o!... — ek'kri'is unu el Libi'an'o'j, montr'ant'e ar'et'o'n da rajd'ant'o'j, kiu'j mal'rapid'e si'n direkt'is en la intern'o'n de la dezert'o.

— Kio est'as tio? — demand'is la princ'o.

— La mizer'a Musavasa for'kur'as!... — respond'is Patrokl'o kaj preskaŭ fal'is ter'e'n.

— Do Musavasa est'as tie kaj for'kur'as?... Ĉi tie'n! Kia'j hav'as bon'a'j'n ĉeval'o'j'n, sekv'u mi'n!...

— Bon'e — dir'is Patrokl'o rid'ant'e. — Nun la ŝtel'ist'o de ŝaf'o'j ek'blek'os mem!...

Pentuer bar'is al la princ'o la voj'o'n.

— Vi'a ekscelenc'o ne pov'as persekut'i la for'kur'int'o'j'n!...

— Kio?... — ek'kri'is la kron'princ'o. — Dum la tut'a batal'o mi lev'is la man'o'n kontraŭ neni'u, kaj nun mi dev'as perd'i la libi'an ĉef'o'n?... Kio'n dir'us la soldat'o'j, kiu'j'n mi send'is sub la lanc'o'j'n kaj hak'il'o'j'n?...

— La arme'o ne pov'as rest'i sen estr'o...

— Ĉu ili ne hav'as Patrokl'o'n, Tutmozison, fin'e Mentezufison? Por kio mi est'as ĉef'o, se est'as mal'permes'it'e al mi ĉas'i la mal'amik'o'n?... Ili est'as kelk'cent'o'n da paŝ'o'j de ni kaj ili'a'j ĉeval'o'j est'as lac'a'j...

— Post unu hor'o ni re'ven'os kun ili... Oni bezon'as nur etend'i la man'o'n... — murmur'is la azi'a'j rajd'ist'o'j.

— Patrokl'o... Tutmozis... mi las'as al vi la arme'o'n... — kri'is la princ'o. — Ripoz'u, mi tuj re'ven'os...

Li pik'is la ĉeval'o'n kaj ek'trot'is, vad'ant'e en la sabl'o, kaj post li du'dek'o da kavalir'o'j kaj Pentuer.

— Kio'n vi far'as ĉi tie, profet'o? — demand'is la princ'o. — Prefer'e dorm'u iom... Vi far'is al ni hodiaŭ grand'a'j'n serv'o'j'n...

— Ebl'e mi est'os ankoraŭ util'a — respond'is Pentuer.

— Rest'u... mi ordon'as al vi...

— La plej alt'a kolegi'o ordon'is al mi eĉ unu paŝ'o'n ne for'las'i vi'a'n ekscelenc'o'n.

La princ'o ek'trem'is de koler'o.

— Kaj se ni fal'os en embusk'o'n? — demand'is Ramzes.

— Ankaŭ tie mi ne for'las'os vi'n, sinjor'o — respond'is la pastr'o.

Ĉapitr'o XIX

En la voĉ'o de Pentuer est'is tiom da bon'vol'ec'o, ke la mir'ig'it'a princ'o ek'silent'is kaj permes'is al li vetur'i kun si.

Ili est'is en la dezert'o, kelk'cent'o'n da paŝ'o'j post ili est'is la arme'o, kelk'cent'o'n da paŝ'o'j antaŭ ili la for'kur'ant'o'j. Sed malgraŭ la bat'ad'o kaj instig'ad'o de la ĉeval'o'j, la for'kur'ant'o'j, sam'e kiel la persekut'ant'o'j, ir'is antaŭ'e'n kun grand'a mal'facil'o.

De supr'e la ĉiel'o send'is al ili la terur'a'n sun'a'n fajr'o'n; en la buŝ'o'n, naz'o'n kaj precip'e en la okul'o'j'n penetr'is akr'a polv'o; la pied'o'j de la ĉeval'o'j, sur ĉiu paŝ'o, dron'is en la brul'ig'ant'a sabl'o. En la aer'o reg'is mort'ig'a silent'o.

— Tio ja ne daŭr'os sen'ĉes'e — dir'is la kron'princ'o.

— Est'os pli kaj pli mal'bon'e — respond'is Pentuer. — Vi'a ekscelenc'o vid'as — li montr'is la for'kur'ant'o'j'n — ke tiu'j ĉeval'o'j vad'as en la sabl'o ĝis la genu'o'j.

La princ'o ek'rid'is, ĉar en tiu ĉi moment'o ili ating'is iom pli mal'mol'a'n ter'o'n kaj pov'is galop'i cent'o'n da paŝ'o'j. Sed baldaŭ sabl'a mar'o bar'is al ili la voj'o'n, kaj re'e ili dev'is ir'i antaŭ'e'n paŝ'o'n post paŝ'o.

Ŝvit'o kovr'is la hom'o'j'n, ŝaŭm'o la ĉeval'o'j'n.

— Kia varm'eg'o! — murmur'et'is la kron'princ'o.

— Aŭskult'u, sinjor'o — dir'is Pentuer — tio ne est'as bon'a tag'o por persekut'o en la dezert'o. Hodiaŭ de la maten'o la sankt'a'j insekt'o'j montr'is grand'a'n mal'trankvil'o'n, kaj post'e fal'is en letargi'o'n. Mi'a pastr'a tranĉ'il'o tre mal'profund'e en'iĝ'is en la argil'a'n ing'o'n, kio signif'as grand'a'n varm'eg'o'n. Ambaŭ ĉi tiu'j fenomen'o'j, la varm'eg'o kaj la letargi'o de l’ insekt'o'j antaŭ'dir'as fulm'o'tondr'o'n. Ni do re'ven'u, ĉar ne nur ni ne vid'as plu la tend'ar'o'n, sed eĉ ne ating'as al ni ĝi'a'j murmur'o'j.

Ramzes ek'rigard'is la pastr'o'n preskaŭ kun mal'estim'o.

— Kaj vi pens'as, profet'o, ke mi, anonc'int'e la kapt'o'n de Musavasa, pov'as re'ven'i sen la kapt'it'o, tim'ant'e la varm'eg'o'n kaj fulm'o'tondr'o'n?

Ili rajd'is sen'halt'e. En unu lok'o la ter'o re'e mal'mol'iĝ'is, kaj ili proksim'iĝ'is al la for'kur'ant'o'j je unu ŝton'ĵet'o.

— Vi tie!... — kri'is la princ'o — kapitulac'u...

La barbar'o'j eĉ ne ek'rigard'is post'e'n, mal'facil'e vad'ant'e en la sabl'o. Dum unu moment'o oni pov'is pens'i, ke ili est'os kapt'it'a'j. Sed baldaŭ la taĉment'o de l’ kron'princ'o renkont'is profund'a'n sabl'o'n, kaj tiu'j pli'rapid'ig'is la paŝ'o'j'n kaj mal'aper'is post alt'aĵ'o.

La kavalir'o'j mal'ben'is, Ramzes kun'prem'is la dent'o'j'n.

Fin'e la ĉeval'o'j komenc'is en'fal'i pli kaj pli profund'e'n kaj halt'i; la rajd'ant'o'j dev'is de'salt'i kaj pied'ir'i. Subit'e unu Azi'an'o ruĝ'iĝ'is kaj fal'is sur la sabl'o'n. La princ'o ordon'is kovr'i li'n per tuk'o kaj dir'is:

— Ni pren'os li'n dum la re'ir'o.

Kun grand'a mal'facil'o ili ating'is la supr'o'n de la sabl'a alt'aĵ'o kaj ek'vid'is la Libi'an'o'j'n. Sed ankaŭ por tiu'j la voj'o est'is mort'ig'a; du ili'a'j ĉeval'o'j halt'is.

La egipta tend'ar'o tut'e mal'aper'is post la ond'o'j de la ter'o, kaj se Pentuer kaj la Azi'an'o'j ne sci'us si'n direkt'i per la sun'o, jam nun ili ne pov'us re'trov'i la lok'o'n.

En la sekv'ant'ar'o de l’ princ'o fal'is unu rajd'ant'o, el'ig'ant'e el la buŝ'o sang'a'n ŝaŭm'o'n. Ankaŭ tiu'n ĉi oni las'is kun la ĉeval'o, Por plen'ig'i la mal'feliĉ'o'n, sur la fon'o de la sabl'o'j aper'is grup'o de ŝton'eg'o'j, inter kiu'j mal'aper'is la Libi'an'o'j.

— Sinjor'o — dir'is Pentuer — tie pov'as est'i embusk'o.

— Est'u tie la mort'o kaj pren'u mi'n!... — dir'is la princ'o per ali'ig'it'a voĉ'o.

La pastr'o ek'rigard'is li'n kun mir'eg'o; li ne supoz'is en li tia'n obstin'o'n.

Ĝis la ŝton'eg'o'j ne est'is mal'proksim'e, sed la voj'o est'is terur'e mal'facil'a. Oni ne nur dev'is pied'ir'i, sed eĉ el'tir'ad'i la ĉeval'o'j'n el la sabl'o. Ĉiu'j vad'is, en'iĝ'ant'e ĝis la maleol'o'j, en kelk'a'j lok'o'j oni en'fal'is ĝis la genu'o'j.

Sur la ĉiel'o sen'halt'e brul'is la sun'o, la terur'a sun'o de la dezert'o, kies ĉiu radi'o ne nur rost'is kaj blind'ig'is, sed ankaŭ pik'is. La plej fort'a'j Azi'an'o'j fal'ad'is de lac'iĝ'o: al unu ŝvel'is la lang'o kaj lip'o'j, ali'a hav'is tint'ad'o'n en la orel'o'j kaj nigr'a'j'n makul'o'j'n antaŭ la okul'o'j, ali'a'n venk'is la dorm'o, ĉiu'j sent'is dolor'o'n en la artik'o'j kaj tut'e perd'is la sent'o'n de la varm'eg'o. Kaj se oni demand'us iu'n: ĉu est'as varm'eg'e? — li ne pov'us respond'i.

Re'e la ter'o mal'mol'iĝ'is sub la pied'o'j, kaj la taĉment'o de Ramzes en'ir'is inter ŝton'eg'o'j'n. La princ'o, la plej konsci'a el ĉiu'j, ek'aŭd'is ronk'ad'o'n de ĉeval'o, si'n turn'is flank'e'n kaj en la ombr'o de mont'et'o rimark'is ar'et'o'n da hom'o'j: ĉiu kuŝ'is, kie li fal'is.

Unu el ili, jun'ul'o du'dek'jar'a, hav'is purpur'a'n brod'it'a'n ĉemiz'o'n, or'a'n ĉen'o'n sur la kol'o kaj glav'o'n en riĉ'a ing'o. Li ŝajn'is kuŝ'i sen'konsci'a; li hav'is iom da ŝaŭm'o en la buŝ'o, li'a'j okul'o'j montr'is la blank'o'n. Ramzes ek'kon'is en li la ĉef'o'n. Li proksim'iĝ'is, for'ŝir'is la ĉen'o'n de li'a kol'o kaj mal'lig'is la glav'o'n.

Iu mal'jun'a Libi'an'o, kiu ŝajn'is mal'pli lac'a ol la ali'a'j, vid'ant'e tio'n, dir'is:

— Kvankam vi est'as venk'int'o, Egipt'an'o, respekt'u princ'a'n fil'o'n, kiu est'is milit'estr'o.

— Tio est'as la fil'o de Musavasa? — demand'is la princ'o.

— Vi dir'is la ver'o'n — respond'is la Libi'an'o — tio est'as la fil'o de Musavasa, Teĥenna, ni'a ĉef'o, kiu est'us ind'a eĉ far'iĝ'i egipta princ'o.

— Kaj kie est'as Musavasa?

— Musavasa est'as en Glaucus kaj kolekt'as grand'a'n arme'o'n, kiu venĝ'os ni'n.

Ali'a'j Libi'an'o'j dir'is neni'o'n, ili eĉ ne bon'vol'is ek'rigard'i la venk'int'o'j'n. Laŭ la ordon'o de la princ'o, la Azi'an'o'j sen'arm'ig'is ili'n sen kontraŭ'star'o kaj sid'iĝ'is en la ombr'o de l’ ŝton'eg'o.

En tiu ĉi moment'o ne ekzist'is amik'o'j, nek mal'amik'o'j, sed mort'e lac'a'j hom'o'j; la mort'o minac'is ĉiu'j'n, sed ili vol'is nur ripoz'i.

Pentuer, vid'ant'e, ke Teĥenna rest'as sen'konsci'a, ek'genu'is antaŭ li kaj klin'iĝ'is super li'a kap'o tia'manier'e, ke neni'u pov'is rimark'i, kio'n li far'as. Tuj Teĥenna komenc'is ĝem'i, mov'iĝ'i kaj mal'ferm'is la okul'o'j'n; post'e li sid'iĝ'is, frot'is la frunt'o'n kvazaŭ vek'it'a el profund'a dorm'o, kiu ankoraŭ ne for'las'is li'n.

— Teĥenna, ĉef'o de la Libi'an'o'j — dir'is Ramzes — vi kaj vi'a'j hom'o'j est'as kapt'it'o'j de li'a sankt'ec'o, la faraon'o.

— Prefer'e tuj mort'ig'u mi'n — murmur'is Teĥenna — se mi dev'as perd'i la liber'o'n.

— Kiam vi'a patr'o humil'iĝ'os kaj far'os la pac'o'n kun Egipto, vi est'os ankoraŭ liber'a kaj feliĉ'a...

La Libi'an'o turn'is la kap'o'n kaj kuŝ'iĝ'is, indiferent'a por ĉio. Ramzes sid'iĝ'is apud li kaj post moment'o kvazaŭ fal'is en letargi'o'n; kred'ebl'e li ek'dorm'is.

Li vek'iĝ'is post kvar'on'hor'o, jam iom pli vigl'a. Li ek'rigard'is la dezert'o'n kaj ek'kri'is de admir'o: en la horizont'o est'is vid'ebl'a verd'a land'o, akv'o, mult'e'nombr'a'j palm'o'j, kaj iom pli alt'e urb'et'o'j kaj templ'o'j.

Ĉirkaŭ li ĉiu'j dorm'is, Azi'an'o'j kaj Libi'an'o'j. Nur Pentuer, star'ant'a sur la dekliv'o de l’ ŝton'eg'o, ŝirm'is la okul'o'j'n per la man'o kaj i'e'n rigard'is.

— Pentuer!... Pentuer!... — kri'is Ramzes. — Ĉu vi vid'as la oaz'o'n?...

Li salt'e lev'iĝ'is kaj al'kur'is al la pastr'o, kies vizaĝ'o est'is ĉagren'it'a.

— Ĉu vi vid'as la oaz'o'n?

— Tio ne est'as oaz'o — respond'is Pentuer — tio est'as vag'ant'a en la dezert'o spirit'o de iu land'o, kiu ne ekzist'as plu en la mond'o. Sed tio... tie... est'as real'a!... — al'don'is li, etend'ant'e la man'o'n al la sud'o.

— Mont'o'j?... — demand'is la princ'o.

— Rigard'u pli bon'e.

La princ'o atent'e rigard'is, subit'e li dir'is:

— Ŝajn'as al mi, ke tiu nigr'a amas'o lev'iĝ'as... Kred'ebl'e mi'a'j okul'o'j est'as lac'a'j.

— Tio est'as Tifon'o — murmur'et'is la pastr'o — nur la di'o'j pov'as sav'i ni'n, se ili vol'os...

Subit'e Ramzes ek'sent'is sur la vizaĝ'o blov'o'n, kiu en la fajr'a dezert'o ŝajn'is al li varm'a. La blov'o, komenc'e tre delikat'a, far'iĝ'is iom post iom pli fort'a, pli kaj pli varm'a, kaj sam'temp'e la nigr'a stri'o lev'iĝ'is en la aer'o kun mir'ig'a rapid'ec'o.

— Kio'n ni far'os? — demand'is la princ'o.

— Ĉi tiu'j ŝton'eg'o'j — respond'is la pastr'o — ŝirm'os ni'n de la en'ter'ig'o, sed ili ne for'pel'os la polv'o'n kaj la varm'eg'o'n, kiu sen'ĉes'e kresk'as. Kaj post unu aŭ du tag'o'j...

— Tifon'o do blov'as tiel long'e?

— Ia'foj'e tri, kvar tag'o'j'n... Nur mal'oft'e ĝi lev'iĝ'as por kelk'e da hor'o'j kaj subit'e fal'as, kiel vultur'o, tra'pik'it'a per sag'o. Sed tio okaz'as tre mal'oft'e...

La princ'o mal'ĝoj'iĝ'is, kvankam li ne perd'is la kuraĝ'o'n. La pastr'o, el'tir'int'e el sub la vest'o botel'et'o'n el verd'a vitr'o, daŭr'ig'is:

— Vi hav'as ĉi tie eliksir'o'n... Ĝi dev'as sufiĉ'i al vi por kelk'e da tag'o'j... Ĉiu'foj'e kiam vi ek'sent'os dorm'em'o'n aŭ tim'o'n, trink'u unu gut'o'n. Tia'manier'e vi pli'fort'iĝ'os por iom da temp'o...

— Kaj vi? Kaj la ali'a'j?...

— Mi'a sort'o est'as en la man'o'j de la Sol'a... Kaj la ali'a'j?... Ili ne est'as kron'princ'o'j!

— Mi ne vol'as ĉi tiu'n eliksir'o'n — dir'is la princ'o, for'puŝ'ant'e la botel'et'o'n.

— Vi dev'as ĝi'n pren'i!... — ek'kri'is Pentuer. — Memor'u, ke en vi la egipta popol'o vid'as si'a'n esper'o'n... Memor'u, ke vi'n gard'as ĝi'a ben'o...

La nigr'a nub'o lev'iĝ'is ĝis la mez'o de la ĉiel'o, kaj la varm'eg'a vent'o blov'is tiel potenc'e, ke la princ'o kaj pastr'o dev'is si'n kaŝ'i sub la ŝton'eg'o'n.

— La egipta popol'o?... La ben'o?... — ripet'is la princ'o.

Subit'e li ek'kri'is:

— Tio est'is vi, kiu antaŭ unu jar'o parol'is al mi nokt'e, en la ĝarden'o?... Tio est'is tuj post la manovr'o'j...

— En la tag'o, kiam vi ek'kompat'is la kamp'ar'an'o'n, kiu si'n pend'ig'is de mal'esper'o, ke oni detru'is li'a'n kanal'o'n — respond'is la pastr'o.

— Vi sav'is mi'a'n bien'o'n kaj la Hebre'in'o'n Saran, de la popol'amas'o, kiu vol'is mort'ig'i ŝi'n per ŝton'o'j?...

— Mi — respond'is Pentuer. — Kaj vi baldaŭ post tio liber'ig'is el la mal'liber'ej'o la sen'kulp'a'j'n kamp'ar'an'o'j'n kaj ne permes'is al Dagon turment'i vi'a'n popol'o'n per nov'a'j impost'o'j. Pro tiu ĉi popol'o — daŭr'ig'is la pastr'o per laŭt'a voĉ'o — pro la kompat'o, kiu'n vi ĉiam hav'is por ĝi, hodiaŭ ankoraŭ mi ben'as vi'n... Ebl'e nur vi sol'a est'os sav'it'a ĉi tie, sed memor'u... memor'u, ke sav'as vi'n la prem'eg'at'a egipta popol'o, kiu si'a'n sav'o'n atend'as de vi!...

Subit'e ĉio mal'lum'iĝ'is, de la sud'o ek'pluv'is varm'eg'a sabl'o kaj ek'blov'is tiel potenc'a vent'o, ke ĝi renvers'is ĉeval'o'n, kiu star'is en ne'ŝirm'it'a lok'o. La libiaj kapt'it'o'j kaj Azi'an'o'j, ĉiu'j vek'iĝ'is; sed ĉiu pli profund'e'n en'ŝov'is si'n sub la ŝton'eg'o'n kaj silent'is de tim'o.

En la natur'o far'iĝ'is io terur'a. Sur la ter'o'n fal'is la nokt'o, kaj sur la ĉiel'o furioz'e persekut'is unu'j ali'a'j'n flav'ruĝ'a'j kaj nigr'a'j sabl'a'j nub'o'j. Ŝajn'is, ke la sabl'o de la tut'a dezert'o viv'iĝ'is, lev'iĝ'is supr'e'n kaj flug'is i'e'n rapid'e kiel sag'o.

Est'is varm'eg'e, kvazaŭ en vapor'ban'ej'o: la haŭt'o de la man'o'j kaj vizaĝ'o fend'iĝ'is, la lang'o sek'iĝ'is, la spir'ad'o pik'is la brust'o'n. La mal'grand'a'j sabl'er'o'j brul'vund'is kvazaŭ fajr'er'o'j.

Pentuer super'fort'e proksim'ig'is la botel'et'o'n al la buŝ'o de l’ kron'princ'o. Ramzes trink'is kelk'e da gut'o'j kaj ek'sent'is strang'a'n ŝanĝ'o'n: la dolor'o kaj varm'eg'o ĉes'is li'n turment'i, la pens'o'j re'e far'iĝ'is liber'a'j.

— Kaj tio pov'as daŭr'i kelk'e da tag'o'j?...

— Kvar — respond'is la pastr'o.

— Kaj vi, saĝ'ul'o'j, konfid'at'o'j de l’ di'o'j, ne posed'as rimed'o'n por sav'i la hom'o'j'n de tia turment'o?...

Pentuer ek'medit'is kaj dir'is:

— En la mond'o ekzist'as nur unu saĝ'ul'o, kiu pov'us batal'i kontraŭ la mal'bon'a'j spirit'o'j... Sed li ne est'as ĉi tie!...

Tifon'o blov'is jam du'on'o'n da hor'o kun ne'kompren'ebl'a fort'o. Far'iĝ'is preskaŭ nokt'o. Dum moment'o'j la vent'o mal'fort'iĝ'is, la nigr'a'j nub'o'j dis'iĝ'is kaj oni vid'is sur la ĉiel'o la sang'a'n sun'o'n, kaj sur la ter'o la terur'a'n lum'o'n de flav'ruĝ'a kolor'o.

Sed tuj la vent'o potenc'iĝ'is, varm'eg'a, sufok'a; dens'iĝ'is la polv'a nebul'o, la kadavr'a lum'o esting'iĝ'is, kaj en la aer'o son'is murmur'o'j kaj tint'o'j, kia'j'n ne kutim'is aŭd'i la hom'a orel'o.

Proksim'a jam est'is la sub'ir'o de l’ sun'o, kaj la atak'em'o de la vent'eg'o kaj la terur'a varm'eg'o kresk'is sen'halt'e. De temp'o al temp'o super la horizont'o aper'is grand'eg'a sang'a makul'o, kvazaŭ komenc'iĝ'us brul'o de la tut'a mond'o.

Subit'e la princ'o rimark'is, ke Pentuer ne est'as plu ĉe li'a flank'o. Li streĉ'is la orel'o'n kaj ek'aŭd'is voĉ'o'n kri'ant'a'n:

— Beroes!... Beroes!... se ne vi, kiu help'os ni'n?... Beroes!... en la nom'o de la Sol'a, Ĉio'pov'a, kiu hav'as nek komenc'o'n, nek fin'o'n, mi al'vok'as vi'n!...

En la nord'a part'o de l’ dezert'o ek'son'is tondr'o. La princ'o ŝton'iĝ'is; por Egipt'an'o la tondr'o'j est'is fenomen'o sam'e mal'oft'a, kiel aper'o de komet'o.

— Beroes!... Beroes!... — ripet'is la pastr'o per grand'a voĉ'o.

La kron'princ'o fiks'e rigard'is tie'n kaj ek'vid'is mal'lum'a'n hom'a'n figur'o'n kun man'o'j, lev'it'a'j al la ĉiel'o. De la kap'o, fingr'o'j, eĉ de la vest'o'j de l’ figur'o ĉiu'moment'e salt'is pal'e blu'a'j fajr'er'o'j.

— Beroes!... Beroes!...

Long'a tondr'o ek'son'is pli proksim'e, kaj en la polv'a'j nebul'o'j ek'bril'is fulm'o, super'verŝ'ant'e la dezert'o'n per ruĝ'a lum'o.

Nov'a tondr'o kaj nov'a fulm'o.

La princ'o ek'sent'is, ke la fort'o de la vent'eg'o mal'grand'iĝ'as kaj ke la varm'eg'o ĉes'as. La sabl'o flug'ant'a en la aer'o komenc'is fal'i ter'e'n, la ĉiel'o far'iĝ'is cindr'o'kolor'a, post'e flav'ruĝ'a, fin'e lakt'a. Ĉio ek'silent'is, kaj post moment'o re'e ek'tondr'is kaj de l’ nord'o ek'blov'is mal'varm'a vent'o.

La Azi'an'o'j kaj Libi'an'o'j, el'ĉerp'it'a'j de la varm'eg'o, re'konsci'iĝ'is.

— La batal'ist'o'j de l’ faraon'o — dir'is subit'e la mal'jun'a Libi'an'o — ĉu vi aŭd'as la murmur'o'n en la dezert'o?

— Re'e fulm'o'tondr'o?...

— Ne, tio est'as pluv'o...

Efektiv'e, de la ĉiel'o fal'is kelk'e da mal'varm'a'j gut'o'j, post'e pli kaj pli mult'e, fin'e ek'fal'is pluv'eg'o, akompan'at'a de tondr'o'j.

Inter la soldat'o'j de Ramzes kaj ili'a'j kapt'it'o'j ek'reg'is frenez'a ĝoj'o. Ne atent'ant'e la fulm'o'j'n kaj tondr'o'j'n, la hom'o'j, antaŭ unu moment'o brul'ig'at'a'j de la varm'eg'o kaj soif'ant'a'j, nun kur'is sub la pluv'a'j river'o'j kvazaŭ infan'o'j. En la mal'lum'o ili lav'is si'n kaj la ĉeval'o'j'n, kolekt'is akv'o'n en la ĉap'o'j'n kaj led'a'j'n sak'o'j'n, kaj, antaŭ ĉio, trink'is, trink'is!...

— Ĉu tio ne est'as mirakl'o?... — ek'kri'is la princ'o Ramzes. — Se ne fal'us la ben'it'a vent'o, ni pere'us en la dezert'o, en la brul'ig'a'j ĉirkaŭ'pren'o'j de Tifon'o.

— Okaz'as, — respond'is la mal'jun'a Libi'an'o — ke la sud'a sabl'a vent'o incit'as la vent'o'j'n, promen'ant'a'j'n super la mar'o, kaj al'pel'as pluv'eg'o'n.

Ramzeson mal'agrabl'e tuŝ'is ĉi tiu'j vort'o'j: li kred'is, ke la pluv'eg'o'n al'tir'is la preĝ'o'j de Pentuer. Si'n turn'int'e al la Libi'an'o, li demand'is:

— Ĉu okaz'as ankaŭ, ke de hom'a figur'o ŝpruc'as fajr'er'o'j?

— Ĉiam est'as tiel, kiam blov'as la vent'o de la dezert'o — respond'is la Libi'an'o. — Ankaŭ hodiaŭ ni ja vid'is fajr'er'o'j'n, salt'ant'a'j'n ne nur de la hom'o'j, sed eĉ de la ĉeval'o'j.

Li parol'is kun tia cert'ec'o, ke la princ'o, proksim'iĝ'int'e al la oficir'o de si'a rajd'ist'ar'o, murmur'et'is:

— Atent'u la Libi'an'o'j'n!... Apenaŭ li dir'is tio'n, en la mal'lum'o io ek'bol'is, kaj post moment'o ek'son'is ĉeval'a galop'o. Kiam fulm'o ek'lum'ig'is la dezert'o'n, oni vid'is hom'o'n, for'kur'ant'a'n sur ĉeval'o.

— Lig'u la kanajl'o'j'n!... — kri'is la princ'o — kaj mort'ig'u, se iu kontraŭ'star'os... Ve al vi, Teĥenna, se la fripon'o al'konduk'os kontraŭ ni vi'a'j'n frat'o'j'n!... Vi pere'os en terur'a'j turment'o'j, vi kaj la vi'a'j...

Malgraŭ la pluv'o, tondr'o'j kaj mal'lum'o, la soldat'o'j de Ramzes rapid'e lig'is la Libi'an'o'j'n, kiu'j ceter'e tut'e ne kontraŭ'star'is.

Ebl'e ili atend'is la ordon'o'n de Teĥenna, sed li est'is tiel romp'it'a, ke li eĉ ne pens'is pri la for'kur'o.

Iom post iom la vent'eg'o kviet'iĝ'is, kaj la tag'a'n varm'eg'o'n anstataŭ'is en la dezert'o nokt'a penetr'ant'a mal'varm'o. La hom'o'j kaj ĉeval'o'j sat'trink'is kaj plen'ig'is per akv'o la sak'o'j'n; ili hav'is sufiĉ'e da daktil'o'j kaj biskvit'o'j, ĉiu'j do est'is bon'humor'a'j. La tondr'o'j mal'fort'iĝ'is, la silent'a'j fulm'o'j ek'bril'is pli kaj pli mal'oft'e; sur la nord'a ĉiel'o la nub'o'j komenc'is dis'ŝir'iĝ'i, tie ĉi kaj tie ek'bril'is stel'o'j.

Pentuer proksim'iĝ'is al Ramzes.

— Ni re'ven'u en la tend'ar'o'n — dir'is li. — Ni pov'as ating'i ĝi'n post kelk'e da hor'o'j, antaŭ kiam la for'kur'int'o al'konduk'os kontraŭ ni mal'amik'o'j'n.

— Kiel ni trov'os la voj'o'n en tia mal'lum'o? — demand'is la princ'o.

— Ĉu vi hav'as torĉ'o'j'n? — si'n turn'is la pastr'o al la Azi'an'o'j.

Torĉ'o'j'n, aŭ pli ĝust'e long'a'j'n ŝnur'o'j'n, satur'it'a'j'n per flam'ig'ebl'a'j materi'o'j, ili posed'is; sed ili ne hav'is fajr'o'n, la lign'a'j pec'et'o'j, serv'ant'a'j por ek'brul'ig'ad'o, mal'sek'iĝ'is.

— Ni dev'as atend'i ĝis la maten'o — dir'is la mal'pacienc'a princ'o.

Pentuer ne respond'is. Li el'tir'is el si'a sak'o mal'grand'a'n vaz'o'n, pren'is de soldat'o torĉ'o'n kaj ir'is flank'e'n. Post moment'o ek'son'is mal'laŭt'a sibl'ad'o kaj la torĉ'o... ek'flam'is!...

— Grand'a mirakl'ist'o est'as ĉi tiu pastr'o!... — murmur'is la mal'jun'a Libi'an'o.

— Antaŭ mi'a'j okul'o'j vi plen'um'is jam du'a'n mirakl'o'n — dir'is la princ'o al Pentuer. — Ĉu vi pov'as klar'ig'i al mi, kiel oni far'as tio'n?...

— Pri ĉio demand'u mi'n, sinjor'o — respond'is la pastr'o — kaj mi dir'os al vi. Sed postul'u neniam, ke mi klar'ig'u al vi la mister'o'j'n de ni'a'j templ'o'j.

— Eĉ se mi nom'us vi'n mi'a konsil'ant'o?

— Eĉ tiam. Mi neniam est'os perfid'ul'o, kaj eĉ se mi kuraĝ'us far'iĝ'i, la pun'o'j for'tim'ig'us mi'n...

— La pun'o'j?... — ripet'is la princ'o. — Jes! Mi memor'as en la templ'o de Hator la hom'o'n kaŝ'it'a'n en la kel'o, sur kiu'n la pastr'o'j verŝ'is bol'ant'a'n peĉ'o'n. Ĉu efektiv'e ili far'is tio'n?... Ĉu la hom'o efektiv'e mort'is en turment'o'j?...

Pentuer silent'is, kvazaŭ ne aŭd'ant'e la demand'o'n. Li mal'rapid'e el'pren'is el si'a mirakl'a sak'o mal'grand'a'n statu'o'n de di'o kun dis'etend'it'a'j man'o'j. La statu'et'o pend'is sur ŝnur'o; la pastr'o las'is ĝi'n liber'a kaj, murmur'ant'e preĝ'o'n, atent'is. La statu'et'o post kelk'e da ŝancel'iĝ'o'j kaj turn'iĝ'o'j halt'is sen'mov'e.

Ramzes ĉe la lum'o de la torĉ'o kun mir'o rigard'is li'a'j'n proced'o'j'n.

— Kio'n vi far'as? — demand'is li la pastr'o'n.

— Mi pov'as dir'i al vi'a ekscelenc'o nur tio'n — respond'is Pentuer — ke la di'o per unu man'o montr'as la stel'o'n Eshmun.* Tio est'as ĝi, kiu nokt'e gvid'as sur la mar'o la feniciajn ŝip'o'j'n.

— Fenici'an'o'j do ankaŭ hav'as ĉi tiu'n di'o'n?

— Ili eĉ ne sci'as pri li. La di'o, kiu ĉiam turn'as unu man'o'n al la stel'o Eshmun, est'as kon'at'a nur de ni kaj de la ĥaldeaj pastr'o'j. Kun li'a help'o, ĉiu profet'o tag'e kaj nokt'e, dum bon'a kaj mal'bon'a veter'o, pov'as trov'i si'a'n voj'o'n sur la mar'o kaj en la dezert'o.

Laŭ la ordon'o de l’ princ'o, kiu kun brul'ant'a torĉ'o ir'is apud Pentuer, la sekv'ant'ar'o kaj la kapt'it'o'j ek'ir'is post la pastr'o, al la nord-orient'o. La di'o, pend'ant'a sur la ŝnur'o, ŝancel'iĝ'is, montr'is tamen per la etend'it'a man'o, kie est'as la sankt'a stel'o, protekt'ant'o de la erar'vag'ant'a'j vojaĝ'ant'o'j.

Ili ir'is pied'e, konduk'ant'e la ĉeval'o'j'n, per rapid'a'j paŝ'o'j. La mal'varm'o est'is tiel akr'a, ke eĉ la Azi'an'o'j blov'is en la man'o'j'n, kaj la Libi'an'o'j trem'is.

Subit'e io komenc'is krak'i sub ili'a'j pied'o'j. Pentuer halt'is kaj klin'is si'n.

— En ĉi tiu lok'o — dir'is li — la akv'o far'is sur la ŝton'eg'o mal'profund'a'n kot'uj'o'n. Kaj la akv'o, rigard'u princ'o, kio ĝi far'iĝ'is...

Dir'ant'e tio'n, li lev'is kaj montr'is al la princ'o kvazaŭ vitr'a'n tabul'et'o'n, kiu fluid'iĝ'is en li'a'j man'o'j.

— Kiam est'as tre mal'varm'eg'e, — al'don'is li — la akv'o far'iĝ'as tra'vid'ebl'a ŝton'o.

La Azi'an'o'j jes'is la vort'o'j'n de l’ pastr'o, al'don'ant'e, ke en la nord'o la akv'o far'iĝ'as ŝton'o, kaj la vapor'o — blank'a sal'o, kiu tamen hav'as neniu'n gust'o'n, sed pinĉ'as la fingr'o'j'n kaj agac'ig'as la dent'o'j'n.

La princ'o pli kaj pli admir'is la saĝ'o'n de Pentuer.

Dum'e en la nord'a part'o de l’ ĉiel'o far'iĝ'is klar'e. Oni pov'is vid'i Urs'in'o'n kaj en ĝi la stel'o'n Eshmun. La pastr'o re'e preĝ'ant'e, kaŝ'is en la sak'o'n la di'o'n gvid'ant'o'n kaj ordon'is esting'i la torĉ'o'j'n kaj las'i nur la brul'et'ant'a'n ŝnur'o'n, kiu konserv'is la fajr'o'n kaj montr'is la hor'o'j'n per si'a grad'a brul'ad'o.

La princ'o admon'is la taĉment'o'n est'i vigl'a kaj pren'int'e Pentueron, ir'is dek'kelk'o'n da paŝ'o'j antaŭ'e'n.

— Pentuer — dir'is li — de ĉi tiu moment'o mi nom'as vi'n mi'a konsil'ant'o, por la nun'a temp'o, kaj por tiam, kiam plaĉ'os al la di'o'j don'i al mi la kron'o'n de Supr'a kaj Mal'supr'a Egipto...

— Per kio mi merit'is tia'n favor'o'n?

— Antaŭ mi'a'j okul'o'j vi plen'um'is ag'o'j'n, kiu'j montr'as vi'a'n grand'a'n saĝ'o'n kaj vi'a'n pov'o'n super la spirit'o'j. Krom tio vi est'is pret'a sav'i mi'a'n viv'o'n. Do, kvankam vi decid'is kaŝ'i de mi mult'o'n...

— Pardon'u, nobl'a sinjor'o — inter'romp'is la pastr'o. — Perfid'ul'o'j'n, kiam vi bezon'os ili'n, vi trov'os, por mon'o kaj juvel'o'j, eĉ inter la pastr'o'j. Sed mi ne vol'as aparten'i al ili. Konsider'u: perfid'ant'e la di'o'j'n, mi don'us al vi la cert'ec'o'n, ke sam'e mi ag'os ankaŭ kun vi.

Ramzes ek'medit'is.

— Vi saĝ'e parol'is — respond'is li. — Sed mir'ig'as mi'n, kiel vi, pastr'o, hav'as bon'vol'o'n por mi en vi'a kor'o? Antaŭ unu jar'o vi ben'is mi'n, kaj hodiaŭ vi ne permes'is al mi sol'a vetur'i en la dezert'o'n kaj far'as al mi grand'a'j'n serv'o'j'n...

— Ĉar la di'o'j avert'is mi'n, ke vi, nobl'a sinjor'o, se vi vol'os, pov'os el'tir'i el la mizer'o kaj humil'ig'o la mal'feliĉ'a'n egipt'an popol'o'n.

— Kio est'as por vi la popol'o?

— Mi de'ven'as de ĝi... Mi'a'j frat'o'j kaj patr'o tut'a'j'n tag'o'j'n ĉerp'is akv'o'n el Nil'o kaj ricev'is baston'ad'o'n...

— Kiel mi pov'as help'i al la popol'o? — demand'is la kron'princ'o.

Pentuer viv'iĝ'is.

— Vi'a popol'o — parol'is li kor'tuŝ'it'a — tro mult'e labor'as, pag'as tro grand'a'j'n impost'o'j'n, sufer'as mizer'o'n kaj persekut'o'j'n. Mal'facil'a est'as la sort'o de l’ kamp'ar'an'o...

“La verm'o manĝ'is unu du'on'o'n de li'a rikolt'o, la rinocer'o la ali'a'n; en la kamp'o'j mult'e da muŝ'o'j; fal'is la akrid'o'j; la brut'o'j pied'prem'is la gren'o'n, la paser'o'j ĝi'n ŝtel'is. Kio rest'is en la garb'ej'o, fal'is en la man'o'j'n de l’ ŝtel'ist'o. Ho mizer'o de la kamp'ar'an'o!... Fin'e ven'as la skrib'ist'o sur la bord'o'n kaj postul'as la rikolt'o'n, li'a'j kun'ul'o'j al'port'is baston'o'j'n, kaj la Negr'o'j palm'a'j'n verg'o'j'n. Ili dir'as: don'u la gren'o'n. — Rest'is neni'o. — Tiam ili bat'as li'n, etend'as sur la ter'o, lig'as, ĵet'as en la kanal'o'n, kie li dron'as, la kap'o mal'supr'e'n. En li'a ĉe'est'o ili lig'as li'a'n edz'in'o'n, li'a'j'n infan'o'j'n. La najbar'o'j for'kur'as, sav'ant'e si'a'n gren'o'n.”*

— Mi mem vid'is tio'n — respond'is la princ'o medit'e — mi eĉ for'pel'is unu tia'n skrib'ist'o'n. Sed ĉu mi pov'as ĉe'est'i ĉie, por mal'help'i la mal'just'aĵ'o'j'n?

— Vi pov'as, sinjor'o, ordon'i, ke oni ne turment'u la hom'o'j'n sen'bezon'e. Vi pov'as mal'grand'ig'i la impost'o'j'n, elekt'i al la kamp'ar'an'o'j unu tag'o'n por la ripoz'o. Fin'e, vi pov'as donac'i al ĉiu famili'o almenaŭ unu mezur'o'n da ter'o, kies rikolt'o aparten'us nur al ili kaj serv'us por nutr'i ili'n. Ali'e, ili daŭr'ig'os si'n nutr'i per lotus'o, papirus'o kaj mort'int'a'j fiŝ'o'j, kaj fin'e vi'a popol'o pere'os... Sed se vi est'os favor'a por ĝi, ĝi re'lev'iĝ'os.

— Kaj ver'e mi far'os tiel! — ek'kri'is la princ'o. — Bon'a mastr'o ne permes'as, ke li'a brut'ar'o mort'u de mal'sat'o, far'u labor'o'n, kiu super'as ĝi'a'j'n fort'o'j'n aŭ mal'just'e ricev'u bat'o'j'n... Tio dev'as ali'iĝ'i!...

Pentuer halt'is.

— Vi promes'as tio'n al mi, sinjor'o?...

— Mi ĵur'as! — respond'is Ramzes.

— Do ankaŭ mi ĵur'as al vi, ke vi est'os la plej glor'a faraon'o, apud kiu pal'iĝ'os Ramzes Grand'a! — ek'kri'is la pastr'o, kiu ne pov'is plu reg'i si'a'n ekscit'o'n.

La princ'o ek'medit'is.

— Kio'n ni far'os du'op'e kontraŭ la pastr'o'j, kiu'j mal'am'as mi'n?...

— Ili tim'as vi'n, sinjor'o — respond'is Pentuer. — Ili tim'as, ke vi ne komenc'u tro fru'e milit'o'n kontraŭ Asirio...

— Kio'n ili cel'as, ni ja venk'os?...

La pastr'o klin'is la kap'o'n kaj dis'etend'is la man'o'j'n, sed silent'is.

— Mi do dir'os al vi!... — ek'kri'is la incit'it'a princ'o. — Ili ne vol'as milit'o'n, ĉar ili tim'as, ke mi re'ven'os venk'int'o, ŝarĝ'it'a per trezor'o'j, pel'ant'e antaŭ mi sklav'o'j'n... jen kio'n ili tim'as, ĉar ili vol'as, ke la faraon'o rest'u nur mal'fort'a il'o en ili'a man'o, sen'util'a instrument'o, kiu'n oni pov'as ĵet'i for, kiam oni vol'as... Sed mi ne est'os tia!... Aŭ mi far'os tio'n, kio'n mi vol'as, al kio mi hav'as la rajt'o'n, aŭ... mi pere'os...

Pentuer turn'is si'n kaj murmur'et'is preĝ'o'n.

— Ne parol'u tiel, nobl'a sinjor'o — dir'is li konfuz'it'a — la mal'bon'a'j spirit'o'j, vag'ant'a'j super la dezert'o, pov'as kapt'i vi'a'j'n vort'o'j'n... La vort'o, memor'u estr'o, est'as kvazaŭ ŝton'o, ĵet'it'a per ĵet'il'o; kiam ĝi trov'os mur'o'n, ĝi re'salt'os kaj si'n turn'os kontraŭ vi mem...

La princ'o mal'estim'e sving'is la man'o'n.

— Ne grav'e — respond'is li. — Neni'o'n valor'us viv'o, en kiu ĉiu lig'us mi'a'n vol'o'n... Se ne la di'o'j, la vent'o'j de la dezert'o; se ne la spirit'o'j, la pastr'o'j... Tia dev'as est'i la pov'o de la faraon'o?... Mi vol'as far'i, kio'n mi vol'as, kaj obe'i nur al mi'a'j etern'a'j antaŭ'ul'o'j, sed ne al iu ajn raz'it'a kap'o, kiu ŝajn'e klar'ig'as la intenc'o'j'n de l’ di'o'j, kaj en la real'ec'o uzurp'as la pov'o'n kaj plen'ig'as si'a'j'n trezor'ej'o'j'n per mi'a'j riĉ'aĵ'o'j.

En la princ'a sekv'ant'ar'o ek'son'is murmur'o de terur'o.

— Tio est'as grif'o!... Mi klar'e vid'is la flug'il'o'j'n... — dir'is Azi'an'o.

— En la dezert'o svarm'as monstr'o'j!... — al'don'is la mal'jun'a Libi'an'o.

Ramzes est'is konfuz'it'a; ankaŭ al li ŝajn'is, ke la preter'kur'ant'a ombr'o hav'is kap'o'n de serpent'o kaj kvazaŭ mal'long'a'j'n flug'il'o'j'n.

— Ĉu efektiv'e — demand'is li la pastr'o'n — en la dezert'o aper'as monstr'o'j?

— Est'as cert'e — dir'is Pentuer — ke en tiel ne'loĝ'at'a lok'o svarm'as mal'bon'a'j spirit'o'j en plej strang'a'j form'o'j. Tamen ŝajn'as al mi, ke tio, kio preter'kur'is, est'as pli kred'ebl'e best'o. Ĝi simil'as ĉeval'o'n kun sel'o, sed est'as pli grand'a kaj kur'as pli rapid'e. La loĝ'ant'o'j de la oaz'o'j dir'as, ke ĉi tiu best'o pov'as tut'e ne trink'i akv'o'n, aŭ almenaŭ trink'i tre mal'oft'e. Se tio est'us ver'a, la est'ont'a'j generaci'o'j pov'us uz'i, por tra'kur'ad'i la dezert'o'n, ĉi tiu'n best'o'n, kiu nun nur tim'ig'as la hom'o'j'n.

— Mi ne kuraĝ'us sid'iĝ'i sur la dors'o'n de tia monstr'o — respond'is la princ'o, sku'ant'e la kap'o'n.

— La sam'o'n ni'a'j antaŭ'ul'o'j parol'is pri la ĉeval'o, kiu help'is al Hiksos'o'j venk'i Egipton, kaj hodiaŭ far'iĝ'is nepr'e neces'a por ni'a arme'o. La temp'o tre ŝanĝ'as la hom'a'j'n opini'o'j'n! — dir'is Pentuer.

Sur la ĉiel'o mal'aper'is la last'a'j nub'o'j kaj komenc'iĝ'is klar'a nokt'o. Malgraŭ la for'est'o de la lun'o, est'is tiel lum'e, ke sur la fon'o de la blank'a sabl'o oni pov'is vid'i la kontur'o'j'n de objekt'o'j, eĉ mal'grand'a'j, aŭ tre mal'proksim'a'j.

La tra'penetr'ant'a mal'varm'o ankaŭ mal'grand'iĝ'is. Dum iom da temp'o la taĉment'o marŝ'is silent'e, vad'ant'e en la sabl'o ĝis la maleol'o'j. Subit'e inter la Azi'an'o'j re'e nask'iĝ'is tumult'o kaj ek'son'is kri'o'j:

— Sfinks'o!... rigard'u, sfinks'o!... Ni ne el'ir'os viv'ant'a'j el la dezert'o, se sen'ĉes'e aper'as antaŭ ni fantom'o'j...

Efektiv'e, sur blank'a kalk'a mont'et'o est'is klar'e vid'ebl'a siluet'o de sfinks'o. Leon'a korp'o, grand'eg'a kap'o en egipta kuf'o kaj kvazaŭ hom'a profil'o.

— Trankvil'iĝ'u, barbar'o'j — dir'is la mal'jun'a Libi'an'o. — Tio ja ne est'as sfinks'o, sed leon'o, kaj li far'os al vi neni'o'n, ĉar li est'as okup'it'a per la manĝ'ad'o.

— Ver'e, tio est'as leon'o! — jes'is la princ'o halt'ant'e. — Sed kiel li simil'as sfinks'o'n...

— Li est'as la patr'o de ni'a'j sfinks'o'j — inter'met'is du'on'voĉ'e la pastr'o. Li'a vizaĝ'o re'memor'ig'as la hom'a'j'n trajt'o'j'n, kaj li'a kol'har'ar'o peruk'o'n.

— Ĉu ankaŭ ni'a grand'a sfinks'o, tiu proksim'e de la piramid'o'j?...

— Mult'e da jar'cent'o'j antaŭ Menes — dir'is Pentuer — kiam ne ekzist'is ankoraŭ la piramid'o'j, est'is en ĉi tiu lok'o ŝton'eg'o, simil'a al kuŝ'ant'a leon'o, kvazaŭ la di'o'j dezir'us tiel montr'i, kie komenc'iĝ'as la dezert'o. La tiam'a'j sankt'a'j pastr'o'j ordon'is al art'ist'o'j skulpt'i la ŝton'eg'o'n kaj ĝi'a'j'n mank'o'j'n plen'ig'i per mason'aĵ'o. La art'ist'o'j, kiu'j pli oft'e vid'is hom'o'j'n ol leon'o'j'n, skulpt'is hom'a'n vizaĝ'o'n, kaj tiel nask'iĝ'is la unu'a sfinks'o.

— Kiu'n ni respekt'as kiel di'o'n — ek'rid'et'is la princ'o.

— Kaj prav'e — respond'is la pastr'o. — Ĉar la unu'a'n skiz'o'n de ĉi tiu verk'o far'is la di'o'j, kaj la hom'o'j fin'is ĝi'n, inspir'at'a'j de la di'o'j. Ni'a sfinks'o per si'a grand'eg'o kaj mister'ec'o re'memor'ig'as la dezert'o'n, hav'as la figur'o'n de l’ spirit'o'j, vag'ant'a'j en la dezert'o, kaj terur'as la hom'o'j'n sam'e kiel ĝi. Ver'e li est'as fil'o de la di'o'j kaj patr'o de la terur'o.

— En la fin'o de la fin'o'j ĉio hav'as ter'a'n komenc'o'n — respond'is la princ'o. — Nil'o ne flu'as de la ĉiel'o, sed de iu'j mont'o'j, kuŝ'ant'a'j post Etiopio. La piramid'o'j, pri kiu'j parol'is al mi Herhor, ke ili est'as la bild'o de ni'a ŝtat'o, est'as konstru'at'a'j laŭ la model'o de ŝton'eg'a'j supr'o'j. Kaj ni'a'j templ'o'j, kun la pilon'o'j kaj obelisk'o'j, kun la mal'lum'o kaj mal'varm'o, ĉu ili ne re'memor'ig'as al ni la kavern'o'j'n kaj mont'o'j'n sur la bord'o'j de Nil'o?... Kiom da foj'o'j ĉas'ant'e mi perd'is la voj'o'n inter la orient'a'j ŝton'eg'o'j, ĉiam mi renkont'is i'a'n strang'a'n kolekt'o'n de ŝton'o'j, kiu re'memor'ig'is al mi templ'o'n. Eĉ oft'e sur ili'a'j mal'glat'a'j mur'o'j mi vid'is hieroglif'o'j'n, skrib'it'a'j'n per la man'o de la vent'eg'o'j kaj pluv'o'j.

— En tio vi'a ekscelenc'o hav'as pruv'o'n, ke ni'a'j templ'o'j est'is konstru'at'a'j laŭ plan'o, kiu'n desegn'is la di'o'j mem — dir'is la pastr'o. — Kaj kiel mal'grand'a kern'o, ĵet'it'a en la ter'o'n, nask'as la palm'o'n, kies kap'o si'n kaŝ'as en la nub'o'j, tiel la bild'o de ŝton'eg'o, leon'o, eĉ lotus'o, sem'it'a en la kor'o'n de pi'a faraon'o, nask'as ale'o'j'n de sfinks'o'j, templ'o'j'n kaj ili'a'j'n potenc'a'j'n kolon'o'j'n. Tio est'as far'o'j di'a'j, ne hom'a'j, kaj feliĉ'a est'as la monarĥ'o, kiu rigard'ant'e ĉirkaŭ si, sci'as en la ter'a'j objekt'o'j mal'kovr'i la di'a'n pens'o'n kaj kompren'ebl'e prezent'i ĝi'n al la post'e'ul'o'j.

— Sed tia monarĥ'o dev'as hav'i pov'o'n kaj grand'a'n riĉ'aĵ'o'n — inter'met'is ironi'e Ramzes — kaj ne de'pend'i de la pastr'a'j superstiĉ'o'j...

Antaŭ ili lev'iĝ'is ali'a sabl'a mont'et'o, sur kiu en ĉi tiu moment'o aper'is kelk'e da rajd'ant'o'j.

— Ni'a'j, aŭ Libi'an'o'j?... — dir'is la princ'o.

De la supr'o ek'son'is korn'o, al kiu tuj respond'is la princ'a taĉment'o. La rajd'ant'o'j proksim'iĝ'is rapid'e, kiom permes'is la profund'a sabl'o. Unu el ili ek'kri'is:

— Ĉu la kron'princ'o est'as ĉi tie?...

— Li est'as kaj fart'as bon'e! — respond'is Ramzes.

Ili de'salt'is de la ĉeval'o'j kaj fal'is sur la vizaĝ'o'j'n.

— Ho erpatre! — dir'is la ĉef'o de l’ ven'int'o'j. — Vi'a'j soldat'o'j dis'ŝir'as la vest'o'j'n kaj ŝut'as cindr'o'n sur si'a'j'n kap'o'j'n, pens'ant'e, ke vi pere'is... La tut'a rajd'ist'ar'o dis'kur'is en la dezert'o, por trov'i vi'a'j'n post'e'sign'o'j'n, kaj fin'e al ni, ne'ind'a'j, la di'o'j permes'is salut'i vi'n la unu'a'j...

La princ'o nom'is li'n cent'estr'o kaj ordon'is, ke en la sekv'ont'a tag'o li prezent'u si'a'j'n sub'ul'o'j'n por rekompenc'o.

Ĉapitr'o XX

Post du'on'o da hor'o aper'is la dens'a'j amas'o'j de la egipta arme'o, kaj baldaŭ la princ'a taĉment'o ating'is la tend'ar'o'n. De ĉiu'j flank'o'j ek'son'is alarm'a'j trumpet'o'j, la soldat'o'j kapt'is la arm'il'o'j'n kaj si'n star'ig'is en la vic'o'j. La oficir'o'j fal'is al la pied'o'j de l’ princ'o kaj sam'e kiel hieraŭ post la venk'o, lev'is li'n sur la ŝultr'o'j'n kaj komenc'is port'i li'n al ĉiu'j taĉment'o'j. La mur'o'j de l’ inter'mont'o trem'is de la kri'o'j: “Viv'u etern'e, venk'int'o!... La di'o'j gard'as vi'n!...”

Ĉirkaŭ'it'a de torĉ'o'j, proksim'iĝ'is la sankt'a Mentezufis. La kron'princ'o vid'ant'e li'n, si'n el'ŝir'is el la man'o'j de la oficir'o'j kaj kur'is renkont'e al la pastr'o.

— Ĉu vi sci'as, sankt'a patr'o — ek'kri'is Ramzes — ni kapt'is la libi'an ĉef'o'n Teĥennan!...

— Mizer'a akir'o — respond'is sever'e la pastr'o — por kiu la milit'estr'o ne dev'is for'las'i la arme'o'n; precip'e tiam, kiam ĉiu'moment'e pov'is ven'i nov'a mal'amik'o...

La princ'o sent'is la plen'a'n just'ec'o'n de la riproĉ'o, sed ĝust'e tial la koler'o ek'reg'is li'n. Li kun'prem'is la pugn'o'j'n, li'a'j okul'o'j ek'bril'is.

— En la nom'o de vi'a patr'in'o, sinjor'o, silent'u!... — murmur'et'is Pentuer, star'ant'a post li.

La kron'princ'o'n tiel mir'ig'is la ne'atend'at'a'j vort'o'j de li'a konsil'ant'o, ke tuj li trankvil'iĝ'is kaj kompren'is, ke plej bon'e est'os konfes'i si'a'n kulp'o'n.

— Vi'a ekscelenc'o dir'as la ver'o'n — respond'is li. — La arme'o la estr'o'n kaj la estr'o la arme'o'n neniam dev'as for'las'i. Mi pens'is tamen, ke vi, sankt'a vir'o, anstataŭ'os mi'n kiel reprezent'ant'o de la ministr'o de la milit'o...

La trankvil'a respond'o de la princ'o kviet'ig'is Mentezufison, kaj la pastr'o ne re'memor'ig'is al la princ'o la manovr'o'j'n de la pas'int'a jar'o, dum kiu'j la vic-reĝ'o sam'e for'las'is la arme'o'n kaj sufer'is post'e mal'favor'o'n de la faraon'o.

Subit'e kun grand'a bru'o proksim'iĝ'is al ili Patrokl'o. La grek'a ĉef'o re'e est'is ebri'a kaj de mal'proksim'e kri'is al la princ'o:

— Rigard'u, kron'princ'o: kio'n far'is la sankt'a Mentezufis. Vi proklam'is pardon'o'n al ĉiu'j libiaj soldat'o'j, kiu'j for'las'os la invad'ul'o'j'n kaj re'ven'os en la arme'o'n de li'a sankt'ec'o... Ili al'iĝ'is al mi'a taĉment'o, kaj dank’ al tio mi romp'is la mal'dekstr'a'n flank'o'n de la mal'amik'o... Kaj la nobl'a Mentezufis ordon'is ĉiu'j'n mort'ig'i... Pere'is preskaŭ mil kapt'it'o'j, ĉiu'j ni'a'j eks'soldat'o'j, al kiu'j oni promes'is la pardon'o'n.

La sang'o lev'iĝ'is al la kap'o de la princ'o, sed la star'ant'a post li Pentuer murmur'et'is:

— Silent'u, pro la di'o'j silent'u!...

Sed Patrokl'o ne hav'is konsil'ant'o'n, li do daŭr'ig'is:

— De tiu moment'o mi perd'is por ĉiam la konfid'o'n de la fremd'a'j kaj de la ni'a'j... Fin'e ankaŭ ni'a arme'o perd'os la disciplin'o'n, kiam ĝi kompren'os, ke en ĝi'a'n front'o'n en'glit'is perfid'ul'o'j...

— Mizer'a dung'it'o — respond'is mal'varm'e Mentezufis — vi kuraĝ'as tiel parol'i pri la arme'o kaj pri la konfid'at'o'j de li'a sankt'ec'o?... De kiam ekzist'as la mond'o oni aŭd'is neniam tia'n blasfem'o'n!... Mi tim'as, ke la di'o'j venĝ'os la insult'o'n, kiu'n oni ĵet'is sur ili'n...

Patrokl'o mal'delikat'e ek'rid'is.

— Dum mi dorm'as inter la Grek'o'j, mi ne tim'as la venĝ'o'n de la nokt'a'j di'o'j... Kaj kiam mi mal'dorm'as, la tag'a'j neni'o'n far'os al mi...

— Ir'u dorm'i, ir'u!... inter vi'a'j'n Grek'o'j'n, drink'ul'o — dir'is Mentezufis — por ke pro vi'a kulp'o ne fal'u tondr'o sur ni'a'j'n kap'o'j'n...

— Sur vi'a'n raz'it'a'n kap'o'n, mon'manĝ'ant'o, ĝi ne fal'os, ĉar ĝi pens'os, ke tio est'as io ali'a!... — respond'is la sen'konsci'a Grek'o. Sed vid'ant'e, ke la princ'o ne sub'ten'as li'n, li re'ir'is en la tend'ar'o'n.

— Ĉu efektiv'e... — demand'is Ramzes la pastr'o'n — ĉu efektiv'e vi ordon'is, sankt'a vir'o, mort'ig'i la kapt'it'o'j'n, spit'e mi'a promes'o, ke ili ricev'os la pardon'o'n?...

— Vi'a ekscelenc'o ne est'is en la tend'ar'o — respond'is Mentezufis — do la respond'ec'o pri tiu ĉi ag'o ne fal'as sur vi'n. Mi dev'as obe'i ni'a'j'n milit'a'j'n leĝ'o'j'n, kiu'j ordon'as eksterm'i la perfid'a'j'n soldat'o'j'n. La milit'ist'o'j, kiu'j antaŭ'e serv'is li'a'n sankt'ec'o'n kaj post'e kun'iĝ'is kun la mal'amik'o'j, dev'as est'i tuj mort'ig'at'a'j — jen la leĝ'o.

— Kaj se mi est'us ĉi tie?...

— Kiel la ĉef'a milit'estr'o kaj fil'o de l’ faraon'o, vi pov'as inter'romp'i la plen'um'o'n de kelk'a'j leĝ'o'j, kiu'j'n mi dev'as obe'i — respond'is Mentezufis.

— Ĉu vi ne pov'is atend'i ĝis mi'a re'ven'o?

— La leĝ'o ordon'as mort'ig'i sen'prokrast'e, mi do plen'um'is ĝi'a'j'n postul'o'j'n.

La princ'o est'is tiel konfuz'it'a, ke li inter'romp'is la inter'parol'ad'o'n kaj ir'is en si'a'n tend'o'n. Tie, fal'int'e sur seĝ'o'n, li dir'is al Tutmozis:

— Jam hodiaŭ mi est'as sklav'o de l’ pastr'o'j!... Ili mort'ig'as la kapt'it'o'j'n, ili minac'as mi'a'j'n oficir'o'j'n, ili eĉ ne respekt'as mi'a'j'n promes'o'j'n. Vi neni'o'n dir'is al Mentezufis, kiam li ordon'is mort'ig'i la mal'feliĉ'ul'o'j'n?

— Li cit'is la milit'a'n leĝ'o'n kaj nov'a'j'n ordon'o'j'n de Herhor...

— Mi ja ne ĉes'is est'i ĉef'o, kvankam mi for'vetur'is por du'on'o da tag'o.

— Vi klar'e trans'don'is la komand'o'n en la man'o'j'n de Patrokl'o kaj en mi'a'j'n — respond'is Tutmozis — kaj kiam ven'is la sankt'a Mentezufis ni dev'is ced'i, ĉar li hav'as pli alt'a'n rang'o'n...

La princ'o ek'pens'is, ke la kapt'o de Teĥenna est'is pag'it'a per tro grand'a'j mal'feliĉ'o'j. Sam'temp'e li klar'e kompren'is, kiel grav'a est'as la regul'o, kiu ne permes'as al la milit'estr'o for'las'i la arme'o'n. Li dev'is konfes'i, ke li ne est'is prav'a; sed tio tiom pli incit'is li'a'n fier'o'n kaj plen'ig'is li'n per mal'am'o al la pastr'o'j.

“Jen — pens'is li — mi est'as sklav'o, eĉ antaŭ kiam mi far'iĝ'is faraon'o (viv'u etern'e mi'a sankt'a patr'o!). Jam hodiaŭ mi dev'as komenc'i liber'ig'i mi'n kaj antaŭ ĉio silent'i... Pentuer est'as prav'a: silent'i, ĉiam silent'i, kaj si'a'j'n koler'o'j'n, kiel mult'e'kost'a'j'n juvel'o'j'n, met'i en la trezor'ej'o'n de la memor'o. Kaj kiam kolekt'iĝ'os... Ho profet'o'j, vi tiam pag'os al mi!...”

— Vi'a ekscelenc'o ne demand'as pri la rezultat'o de la batal'o? — dir'is Tutmozis.

— Ah, jes!... Kia do?...

— Pli ol du mil kapt'it'o'j, pli ol tri mil mort'ig'it'o'j, kaj apenaŭ kelk'cent'o for'kur'is.

— Kiel grand'a do est'is la libia arme'o? — demand'is la mir'ig'it'a princ'o.

— Ses ĝis sep mil hom'o'j.

— Ne ebl'e... En tia batal'et'o pere'is preskaŭ la tut'a arme'o?...

— Tamen tio est'as ver'a; tio est'is terur'a batal'o — respond'is Tutmozis. — Vi ĉirkaŭ'is ili'n de ĉiu'j flank'o'j, la rest'o'n far'is la soldat'o'j, kaj la nobl'a Mentezufis... Pri tia mal'venk'o de mal'amik'o'j de Egipto ne parol'as la monument'o'j eĉ de la plej glor'a'j faraon'o'j...

— Ir'u jam dorm'i, Tutmozis, vi est'as lac'a — inter'romp'is la princ'o, sent'ant'e, ke la fier'o lev'iĝ'as al li'a kap'o.

“Mi, do mi gajn'is tia'n venk'o'n?... Ne ebl'e!...” — pens'is li.

Li ĵet'is si'n sur la fel'o'j'n, sed malgraŭ la mort'a lac'iĝ'o ne pov'is ek'dorm'i.

Apenaŭ dek kvar hor'o'j pas'is de la moment'o, kiam li don'is la signal'o'n komenc'i la batal'o'n... Apenaŭ dek kvar hor'o'j?... Ne ebl'e!...

Li, li gajn'is tia'n batal'o'n?... Li ja eĉ ne vid'is la batal'o'n, li vid'is nur flav'a'n, dens'a'n nebul'o'n, el kiu river'e flu'is ne'hom'a'j kri'eg'o'j. Ankaŭ nun li vid'as tiu'n nebul'o'n, aŭd'as la tumult'o'n, sent'as la varm'eg'o'n, tamen est'as nun neni'u batal'o...

Post'e li ek'vid'is la sen'lim'a'n dezert'o'n, tra kiu kun dolor'a pen'o li ir'is antaŭ'e'n sur la sabl'o. Li kaj li'a'j hom'o'j hav'is la plej bon'a'j'n ĉeval'o'j'n de la tut'a arme'o, kaj tamen ili ramp'is kiel testud'o'j... Kaj kia brul'ig'ant'a varm'eg'o... La hom'o'j ne pov'as viv'i en ĝi!...

Kaj jen lev'iĝ'as la tifon'o, kovr'as la tut'a'n mond'o'n, brul'ig'as, sufok'as... De la figur'o de Pentuer salt'as amas'e pal'a'j fajr'er'o'j... Super ili'a'j kap'o'j eksplod'as tondr'o'j, fenomen'o, kia'n li vid'is ankoraŭ neniam... Post'e la kviet'a nokt'o en la dezert'o... La kur'ant'a grif'o, la mal'lum'a siluet'o de l’ sfinks'o sur la kalk'a mont'o...

“Mi tiom vid'is, tiom tra'viv'is — pens'is Ramzes — mi ĉe'est'is ĉe la konstru'ad'o de ni'a'j templ'o'j, eĉ ĉe la nask'iĝ'o de l’ grand'a sfinks'o, kiu ne hav'as plu aĝ'o'n, kaj... ĉio ĉi pas'is en la daŭr'o de dek kvar hor'o'j?...”

Last'a pens'o fulm'e tra'kur'is la anim'o'n de la princ'o: “Hom'o, kiu tiom tra'viv'is, ne pov'as viv'i long'e...”

Mal'varm'o tra'kur'is li'n de la pied'o'j ĝis la kap'o, kaj li ek'dorm'is.

En la sekv'int'a tag'o li lev'iĝ'is kelk'e da hor'o'j post la lev'iĝ'o de la sun'o. Li sent'is pik'ad'o'n en la okul'o'j, dolor'o'n en ĉiu'j ost'o'j, li iom tus'is, sed li'a'j pens'o'j est'is klar'a'j kaj la kor'o — plen'a de kuraĝ'o.

En la pord'o de la tend'o star'is Tutmozis.

— Kio?... — demand'is la princ'o.

— La spion'o'j al'port'as strang'a'j'n nov'aĵ'o'j'n de la libia lim'o — respond'is la favor'at'o. — Al ni'a inter'mont'o proksim'iĝ'as grand'a hom-amas'o; tio ne est'as soldat'o'j, sed sen'arm'il'a'j, vir'in'o'j kaj infan'o'j, kaj en ili'a front'o Musavasa kaj la plej eminent'a'j Libi'an'o'j.

— Kio'n tio signif'as?

— Kred'ebl'e ili vol'as pet'i pac'o'n.

— Post unu batal'o? — mir'is la princ'o.

— Sed post kia batal'o!... Krom tio la tim'o pli'grand'ig'as ni'a'j'n arme'o'j'n antaŭ ili'a'j okul'o'j... Ili sent'as si'n mal'fort'a'j kaj tim'as la invad'o'n kaj mort'o'n...

— Ni vid'os, ĉu tio ne est'as milit'a ruz'o!... — respond'is la princ'o post pri'pens'o. — Kaj kiel fart'as la ni'a'j?

— Bon'e; ili sat'e manĝ'is, trink'is kaj ripoz'is, ĉiu'j est'as gaj'a'j. Sed...

— Kio?...

— Patrokl'o mort'is nokt'e — murmur'et'is Tutmozis.

— Kiel?... — ek'kri'is Ramzes, salt'e lev'iĝ'ant'e de la seĝ'o.

— Unu'j dir'as, ke de ebri'iĝ'o... ali'a'j, ke tio est'as pun'o de la di'o'j... Li hav'is blu'a'n vizaĝ'o'n kaj buŝ'o'n, plen'a'n de ŝaŭm'o...

— Kiel tiu sklav'o en Atribis, ĉu vi memor'as li'n?... Li'a nom'o est'is Bakura, li en'kur'is en la festen'a'n salon'o'n kun plend'o'j kontraŭ la nomarĥ'o... Kompren'ebl'e, en la sam'a nokt'o li mort'is de ebri'iĝ'o!... Kio?...

Tutmozis mal'lev'is la kap'o'n.

— Ni dev'as est'i tre si'n'gard'a'j, mi'a sinjor'o... — murmur'et'is li.

— Ni prov'os — respond'is trankvil'e la princ'o. — Mi eĉ ne mir'os pro la mort'o de Patrokl'o... Ĉu est'as io strang'a, ke mort'is drink'ul'o, kiu ofend'ad'is la di'o'j'n, eĉ... la pastr'o'j'n...

Sed Tutmozis sent'is minac'o'n en la mok'a'j vort'o'j.

La princ'o tre am'is la fidel'a'n, kiel hund'o, Patrokl'o'n. Li pov'is forges'i mal'just'aĵ'o'j'n, far'it'a'j'n al li mem, sed li'a'n mort'o'n li pardon'os neniam.

Antaŭ la tag'mez'o, en la princ'a'n tend'ar'o'n ven'is el Egipto freŝ'a regiment'o, teba, kaj krom tio kelk'mil'o da hom'o'j kaj kelk'cent'o da azen'o'j al'port'is grand'a'n proviz'o'n da nutr'aĵ'o kaj tend'o'j'n. Sam'temp'e de Libio re'e al'kur'is spion'o'j, kun sci'ig'o, ke la sen'arm'il'a band'o, proksim'iĝ'ant'a al la inter'mont'o, sen'ĉes'e kresk'as.

Laŭ la ordon'o de la kron'princ'o, mult'e'nombr'a'j taĉment'o'j de rajd'ist'o'j esplor'is la ĉirkaŭ'aĵ'o'n en ĉiu'j direkt'o'j: ĉu ie ne kaŝ'as si'n mal'amik'a arme'o? Eĉ la pastr'o'j, kun'pren'int'e mal'grand'a'n kapel'o'n de Amon, sur'ir'is la supr'o'n de la plej proksim'a alt'aĵ'o kaj di'serv'is tie. Re'ven'int'e en la tend'ar'o'n, ili cert'ig'is la princ'o'n, ke, ver'e, proksim'iĝ'as kelk'mil'a band'o de sen'arm'il'a'j Libi'an'o'j, sed arme'o est'as neni'e, en almenaŭ tri'mejl'a radi'o.

La princ'o komenc'is rid'i la raport'o'n.

— Mi hav'as bon'a'j'n okul'o'j'n, sed en tia inter'spac'o mi ne pov'us ek'vid'i arme'o'n.

La pastr'o'j, post inter'konsil'iĝ'o, sci'ig'is al la princ'o, ke, se li promes'os ne parol'i kun profan'o'j pri tio, kio'n li vid'os, li konvink'iĝ'os, ke oni pov'as vid'i tre mal'proksim'e'n.

Ramzes ĵur'is. La pastr'o'j star'ig'is sur alt'aĵ'o la altar'o'n de Amon kaj komenc'is preĝ'i. Kaj kiam la princ'o, lav'int'e si'n, de'met'is la sandal'o'j'n kaj ofer'is al la di'o or'a'n ĉen'o'n kaj incens'o'n, ili en'konduk'is li'n en mal'vast'a'n kest'o'n, tut'e mal'lum'a'n, kaj dir'is al li, ke li rigard'u la mur'o'n.

Post moment'o komenc'iĝ'is pi'a'j kant'o'j, dum kiu'j sur la intern'a mur'o de la kest'o aper'is lum'a rond'o. Baldaŭ la hel'a kolor'o mal'klar'iĝ'is: la princ'o ek'vid'is sabl'a'n eben'aĵ'o'n, sur ĝi ŝton'eg'o'j'n, kaj apud ili posten'o'j'n de la Azi'an'o'j!...

La pastr'o'j komenc'is kant'i pli laŭt'e kaj la bild'o ali'iĝ'is. Est'is vid'ebl'a ali'a lok'o en la dezert'o, kaj sur ĝi hom'o'j, ne pli grand'a'j ol formik'o'j. Ili'a'j mov'o'j, vest'o'j, eĉ vizaĝ'o'j est'is tiel klar'e vid'ebl'a'j, ke la princ'o pov'us ili'n pri'skrib'i!...

La mir'eg'o de l’ kron'princ'o est'is sen'lim'a. Li frot'is la okul'o'j'n, tuŝ'is la mov'iĝ'ant'a'n bild'o'n... Subit'e li turn'is la kap'o'n, la bild'o mal'aper'is kaj rest'is nur mal'lum'o.

Kiam Ramzes el'ir'is el la kapel'o, super'a pastr'o demand'is li'n:

— Nun, erpatre, ĉu vi kred'as la potenc'o'n de la egiptaj di'o'j?

— Ver'e — respond'is la princ'o — vi est'as tiel grand'a'j saĝ'ul'o'j, ke la tut'a mond'o dev'us respekt'eg'i vi'n kaj far'i al vi ofer'o'j'n. Se vi sam'e sci'as vid'i la est'ont'ec'o'n, neni'o pov'as kontraŭ'star'i al vi.

Post tiu'j ĉi vort'o'j de la princ'o, unu el la pastr'o'j en'ir'is en la kapel'o'n, komenc'is preĝ'i kaj baldaŭ ek'son'is de tie voĉ'o, parol'ant'a:

— Ramzes!... pes'it'a'j est'as la sort'o'j de la ŝtat'o, kaj antaŭ kiam ven'os la du'a plen'a lun'o, vi est'os ĝi'a estr'o...

— Di'o'j!... — ek'kri'is la terur'it'a princ'o — ĉu mi'a patr'o est'as tiel mal'san'a?...

Li fal'is vizaĝ'e sur la sabl'o'n, kaj unu el la asist'ant'a'j pastr'o'j demand'is li'n, ĉu li ne vol'as ankoraŭ i'o'n ek'sci'i.

— Dir'u, patr'o Amon — respond'is li — ĉu real'iĝ'os mi'a'j plan'o'j?

Post moment'o la voĉ'o el la kapel'o dir'is:

— Se vi ne komenc'os milit'o'n kontraŭ la orient'o, se vi far'os ofer'o'j'n al la di'o'j kaj respekt'os ili'a'j'n serv'ist'o'j'n, atend'as vi'n long'a viv'o kaj reg'ad'o plen'a de glor'o...

Post la mirakl'o'j, kiu'j okaz'is en hel'a tag'o, sub liber'a ĉiel'o, la princ'o ekscit'it'a re'ven'is en si'a'n tend'o'n.

“Neni'o pov'as kontraŭ'star'i al la pastr'o'j!...” — pens'is li kun tim'o.

En la tend'o li trov'is Pentueron.

— Dir'u al mi, mi'a konsil'ant'o — demand'is li — ĉu vi, pastr'o'j, pov'as leg'i en la hom'a'j kor'o'j kaj mal'kovr'i ili'a'j'n sekret'a'j'n intenc'o'j'n?

Pentuer sku'is la kap'o'n.

— Pli facil'e oni pov'as vid'i, kio est'as en la intern'o de ŝton'eg'o, ol sond'i la hom'a'n kor'o'n. Ĝi est'as ferm'it'a eĉ por la di'o'j, kaj nur la mort'o mal'kovr'as ĝi'a'j'n pens'o'j'n.

La princ'o profund'e ek'spir'is, sed li ne pov'is liber'iĝ'i de la mal'trankvil'o. Kiam vesper'e oni dev'is kun'vok'i milit'a'n konsil'a'n kun'ven'o'n, li invit'is ankaŭ Mentezufison kaj Pentueron.

Neni'u dir'is eĉ unu vort'o'n pri la subit'e mort'int'a Patrokl'o; ebl'e tial, ke est'is pli urĝ'a'j afer'o'j. Ven'is libiaj send'it'o'j, pet'eg'ant'e en la nom'o de Musavasa kompat'o'n por li'a fil'o Teĥenna kaj propon'ant'e al Egipto etern'a'n pac'o'n kaj obe'o'n.

— Mal'bon'a'j hom'o'j — dir'is unu el la send'it'o'j — tromp'is ni'a'n popol'o'n, cert'ig'ant'e, ke Egipto est'as mal'fort'a, kaj ĝi'a faraon'o — ombr'o de monarĥ'o. Sed hieraŭ ni konvink'iĝ'is, kiel fort'a est'as vi'a brak'o, kaj ni decid'is, ke pli prudent'e est'os pag'i al vi tribut'o'j'n, ol konduk'i soldat'o'j'n al cert'a mort'o kaj ni'a'n land'o'n al cert'a pere'o.

Kiam la kun'ven'o est'is aŭskult'int'a ĉi tiu'n parol'ad'o'n, oni ordon'is al la Libi'an'o'j el'ir'i el la tend'o, kaj la princ'o Ramzes rekt'e demand'is Mentezufison pri li'a opini'o, kio eĉ mir'ig'is la general'o'j'n.

— Ankoraŭ hieraŭ — respond'is la profet'o — mi konsil'us for'ĵet'i la pet'o'n de Musavasa, transport'i la milit'o'n en Libion kaj detru'i la nest'o'n de la rab'ist'o'j. Sed hodiaŭ mi ricev'is tiel grav'a'j'n nov'aĵ'o'j'n el Memfis'o, ke mi voĉ'don'os por pardon'o al la venk'it'o'j.

— Ĉu mi'a sankt'a patr'o est'as mal'san'a?... — demand'is la princ'o.

— Li est'as mal'san'a. Sed antaŭ kiam ni ne fin'os kun Libi'an'o'j, vi'a ekscelenc'o ne dev'as pens'i pri tio...

Kaj kiam la kron'princ'o mal'ĝoj'e mal'lev'is la kap'o'n, Mentezufis al'don'is:

— Mi dev'as plen'um'i ankoraŭ unu dev'o'n... Hieraŭ, nobl'a princ'o, mi kuraĝ'is riproĉ'i vi'n, ke pro tiel mizer'a akir'o, kiel Teĥenna, la milit'estr'o ne dev'as for'las'i la arme'o'n. Hodiaŭ mi vid'as, ke mi est'is mal'prav'a: se vi ne kapt'us Teĥennan, ni ne hav'us tiel rapid'e pac'o'n kun Musavasa... Vi'a saĝ'o, ĉef'estr'o, montr'iĝ'is super'a, ol la milit'a'j leĝ'o'j...

La pent'o de Mentezufis mir'ig'is la princ'o'n.

“Kial li tiel parol'as? — pens'is li. — Kred'ebl'e ne sol'e Amon sci'as ke mi'a sankt'a patr'o est'as mal'san'a!...”

Kaj en la anim'o de la kron'princ'o re'vek'iĝ'is la antaŭ'a'j sent'o'j: mal'estim'o al la pastr'o'j kaj mal'konfid'o al ili'a'j mirakl'o'j.

“Do ne la di'o'j profet'is al mi, ke mi baldaŭ est'os faraon'o, sed ven'is sci'ig'o el Memfis'o, kaj la pastr'o'j tromp'is mi'n en la kapel'o. Se ili mensog'is en ĉi tiu okaz'o, kiu cert'ig'os mi'n, ke la vid'aĵ'o'j de la dezert'o, montr'it'a'j al mi en la kest'o, ankaŭ ne est'is tromp'o?...”

Ĉar la princ'o sen'ĉes'e silent'is, de mal'ĝoj'o, oni pens'is, pro la mal'san'o de la patr'o, kaj la general'o'j ne kuraĝ'is i'o'n dir'i post la kategori'a'j vort'o'j de Mentezufis, oni ferm'is la kun'sid'o'n. Unu'voĉ'e oni decid'is postul'i de Libi'an'o'j kiel ebl'e plej grand'a'n tribut'o'n, send'i al ili egipt'an garnizon'o'n kaj ĉes'ig'i la milit'o'n.

Nun jam ĉiu'j atend'is, ke la faraon'o baldaŭ mort'os. Kaj Egipto, por far'i al si'a monarĥ'o konven'a'n en'ter'ig'o'n, bezon'is profund'a'n trankvil'o'n.

For'las'int'e la kun'ven'o'n, la princ'o demand'is Mentezufison:

— La brav'a Patrokl'o esting'iĝ'is en la last'a nokt'o; ĉu vi intenc'as, sankt'a'j patr'o'j, honor'i li'a'j'n rest'aĵ'o'j'n?

— Li est'is barbar'o kaj grand'a pek'ul'o — respond'is la pastr'o. — Sed li far'is tiel grand'a'j'n serv'o'j'n al Egipto, ke oni dev'as cert'ig'i al li etern'a'n viv'o'n ekster la tomb'o. Se do vi'a ekscelenc'o permes'os, ankoraŭ hodiaŭ ni send'os la korp'o'n de la brav'a vir'o Memfis'o'n, por far'i el ĝi mumon kaj transport'i ĝi'n en ĝi'a'n etern'a'n loĝ'ej'o'n, inter la reĝ'a'j'n tomb'o'j'n en Teboj.

La princ'o volont'e konsent'is, sed li'a'j suspekt'o'j pli'grand'iĝ'is.

“Hieraŭ — pens'is li — Mentezufis admon'is mi'n, kiel mal'diligent'a'n lern'ant'o'n, kaj tio est'is ver'a favor'o de l’ di'o'j, ke li ne bat'is mi'n per baston'o. Hodiaŭ li parol'as al mi, kiel obe'em'a fil'o al si'a patr'o kaj preskaŭ fal'as sur la ventr'o'n. Ĉu tio ne est'as sign'o, ke al mi'a tend'o proksim'iĝ'as la pov'o kaj kun ĝi la hor'o de la regul'ig'o de l’ kont'o'j?...”

Tiel medit'ant'e, la princ'o ŝvel'is de la fier'o kaj li'a'n kor'o'n plen'ig'is pli kaj pli fort'a koler'o kontraŭ la pastr'o'j, koler'o silent'a, kiel skorpi'on'o, kiu kaŝ'int'e si'n en la sabl'o, vund'as ne'si'n'gard'a'n pied'o'n per si'a venen'a pik'il'o.

Ĉapitr'o XXI

Nokt'e la gard'ist'o'j sci'ig'is, ke la amas'o de la Libi'an'o'j, pet'eg'ant'a'j pardon'o'n, jam en'ir'is en la inter'mont'o'n. Super la dezert'o est'is vid'ebl'a la bril'o de ili'a'j fajr'uj'o'j.

Ĉe la lev'iĝ'o de la sun'o ek'son'is trumpet'o'j kaj la tut'a egipta arme'o star'iĝ'is kun la arm'il'o'j en la man'o'j, en la plej larĝ'a lok'o de la val'o. Konform'e al la ordon'o de la princ'o, kiu vol'is ankoraŭ pli fort'e tim'ig'i la Libi'an'o'j'n, inter la vic'o'j de la soldat'o'j oni star'ig'is kviet'a'j'n port'ist'o'j'n, kaj inter la rajd'ist'o'j azen'ist'o'j'n sur azen'o'j. Kaj tiel en tiu tag'o la Egipt'an'o'j est'is mult'e'nombr'a'j, kiel la sabl'er'o'j en la dezert'o, kaj la Libi'an'o'j est'is terur'it'a'j, kiel la kolomb'o'j, super kiu'j rond'flug'as akcipitr'o.

Je la naŭ'a hor'o maten'e antaŭ la tend'o de la kron'princ'o halt'is li'a or'it'a milit'a ĉar'o. La ĉeval'o'j, ornam'it'a'j per strut'a'j flug'il'o'j, tiel salt'is, ke ĉiu'n dev'is ten'i du ĉeval'ist'o'j.

Ramzes el'ir'is el la tend'o, sid'iĝ'is en la ĉar'o'n kaj mem pren'is la konduk'il'o'j'n; la lok'o'n de la vetur'ig'ist'o okup'is ĉe li'a flank'o li'a konsil'ant'o, la pastr'o Pentuer. Unu el la general'o'j mal'ferm'is super la princ'o grand'a'n verd'a'n ombrel'o'n; ĉe la flank'o'j kaj post la ĉar'o ir'is la grek'a'j oficir'o'j en or'it'a'j arm'aĵ'o'j. Iom mal'antaŭ'e sekv'is mal'grand'a gvardi'a taĉment'o, kaj en ĝi'a mez'o Teĥenna, la fil'o de la libia ĉef'o Musavasa.

Kelk'cent'o'n da paŝ'o'j de la Egipt'an'o'j, ĉe la el'ir'o el la glaŭk'a inter'mont'o, star'is la mal'ĝoj'a amas'o de la Libi'an'o'j, pet'eg'ant'a'j ta pardon'o'n de la venk'int'o.

Kiam Ramzes kun si'a sekv'ant'ar'o ating'is la supr'o'n, kie li dev'is akcept'i la send'it'o'j'n de l’ mal'amik'o'j, la arme'o kri'is tia'n honor'a'n aklam'o'n, ke la ruz'a Musavasa ankoraŭ pli ĉagren'iĝ'is kaj murmur'et'is al la libiaj ĉef'o'j:

— Ver'e, mi dir'as al vi, tio est'as aklam'o de arme'o, kiu am'as si'a'n estr'o'n!...

Tiam unu el la plej ribel'em'a'j libiaj princ'o'j, fam'a bandit'o, dir'is al Musavasa:

— Ĉu vi ne pens'as, ke en la nun'a moment'o ni ag'os pli prudent'e, konfid'ant'e al la rapid'ec'o de ni'a'j ĉeval'o'j, ol al la pardon'o de la faraon'a fil'o?... Li est'as, oni dir'as, rabi'a leon'o, kiu eĉ kares'ant'e de'ŝir'as la haŭt'o'n; kaj ni est'as kiel ŝaf'id'o'j, for'ŝir'it'a'j de la mam'et'o'j de la patr'in'o...

— Far'u, kiel vi vol'as — respond'is Musavasa — vi hav'as antaŭ vi la tut'a'n dezert'o'n. Sed mi'n la popol'o send'is, por ke mi pag'u ni'a'j'n kulp'o'j'n, kaj, antaŭ ĉio, mi hav'as mi'a'n fil'o'n Teĥennan, sur kiu'n la princ'o dis'verŝ'os si'a'n koler'o'n, se mi ne sukces'os ricev'i li'a'n pardon'o'n per mi'a'j pet'eg'o'j.

Al la amas'o de la Libi'an'o'j al'rajd'is du Azi'an'o'j, anonc'ant'e, ke la sinjor'o atend'as ili'a'n humil'iĝ'o'n.

Mal'dolĉ'e ek'sopir'is Musavasa kaj ek'ir'is al la mont'et'o, sur kiu star'is la venk'int'o. Neniam antaŭ'e li far'is tiel mal'facil'a'n vojaĝ'o'n!... Dik'a tol'o de pent'o'far'ant'o apenaŭ kovr'is li'a'n dors'o'n: li'a'n kap'o'n, sur'ŝut'it'a'n per la cindr'o, sen'kompat'e brul'ig'is la sun'o; la nud'a'j'n pied'o'j'n mord'is la akr'a sabl'o, kaj la kor'o'n prem'eg'is la mal'ĝoj'o de li mem kaj de la venk'it'a popol'o.

Li far'is apenaŭ kelk'cent'o'n da paŝ'o'j, sed li dev'is kelk'foj'e halt'i kaj ripoz'i. Oft'e li dev'is si'n turn'i post'e'n, por kontrol'i, ĉu la sklav'o'j, port'ant'a'j la donac'o'j'n por la princ'o, ne ŝtel'as or'a'j'n ring'o'j'n aŭ juvel'o'j'n. Musavasa, kiel hom'o spert'a, sci'is, ke oni plej volont'e profit'as la fremd'a'n mal'feliĉ'o'n.

La ruz'a barbar'o tiel konsol'is si'n en si'a mal'feliĉ'o:

“Mi dank'as la di'o'j'n, ke la sort'o destin'is al mi humil'iĝ'i antaŭ la princ'o, kiu baldaŭ, tre baldaŭ sur'met'os la faraon'a'n ĉap'o'n. La monarĥ'o'j de Egipto est'as grand'anim'a'j, precip'e en la hor'o de la venk'o. Se do mi sukces'os kor'tuŝ'i mi'a'n sinjor'o'n, li pli'fort'ig'os mi'a'n pov'o'n en Libio kaj permes'os al mi pren'i grand'a'j'n impost'o'j'n. Ver'a mirakl'o est'as, ke la princ'o mem kapt'is Teĥennan; ne nur li ne est'os mal'just'a al li, sed eĉ li super'ŝut'os li'n per honor'o'j...”

Tiel li pens'is kaj sen'ĉes'e si'n turn'is post'e'n. Sklav'o, eĉ nud'a, pov'as kaŝ'i la ŝtel'it'a'n juvel'o'n en la buŝ'o'n, eĉ en'glut'i.

Tri'dek paŝ'o'j'n antaŭ la ĉar'o de la kron'princ'o, Musavasa kaj akompan'ant'a'j li'n la plej eminent'a'j Libi'an'o'j fal'is sur la ventr'o'j'n kaj kuŝ'is en la sabl'o, ĝis la princ'a adjutant'o ordon'is al ili lev'iĝ'i. Proksim'iĝ'int'e kelk'e da paŝ'o'j, ili re'e fal'is sur la ventr'o'j'n, kaj ripet'is la sam'o'n tri'foj'e, kaj ĉiu'foj'e Ramzes dev'is ordon'i al ili lev'iĝ'i.

Dum'e Pentuer, star'ant'a sur la princ'a ĉar'o, murmur'et'is al si'a sinjor'o:

— Vi'a vizaĝ'o montr'u al ili nek sever'ec'o'n, nek ĝoj'o'n. Prefer'e est'u trankvil'a, kiel la di'o Amon, kiu mal'estim'as si'a'j'n mal'amik'o'j'n kaj ne ĝoj'as pro mal'grav'a'j triumf'o'j...

Fin'e la pent'o'far'ant'a'j Libi'an'o'j halt'is antaŭ la princ'o, kiu de la ĉar'o rigard'is ili'n, kiel sever'a hipopotam'o anas'id'o'j'n, kiu'j neni'e'n pov'as si'n kaŝ'i de ĝi'a fort'o.

— Vi — subit'e dir'is Ramzes — vi est'as la saĝ'a libia ĉef'o, Musavasa?

— Mi est'as vi'a serv'ist'o — respond'is la demand'it'o kaj re'e fal'is sur la ventr'o'n.

Oni ordon'is al li lev'iĝ'i, kaj la princ'o daŭr'ig'is:

— Kiel vi pov'is tiel pek'i kaj lev'i la man'o'n kontraŭ la ter'o de l’ di'o'j? Ĉu for'las'is vi'n la antaŭ'a prudent'o?

— Sinjor'o! — respond'is la ruz'a Libi'an'o — la ĉagren'o mal'klar'ig'is la prudent'o'n de la el'pel'it'a'j soldat'o'j de li'a sankt'ec'o, ili do kur'is al si'a propr'a pere'o kaj al'tir'is ankaŭ mi'n kun la mi'a'j. La di'o'j sci'as, kiel long'e daŭr'us ĉi tiu mal'bel'a milit'o, se en la front'o de la arme'o de l’ etern'e viv'ant'a faraon'o ne star'iĝ'us Amon mem. Kiel vent'eg'o de la dezert'o vi fal'is, kie oni ne atend'is vi'n; kaj kiel la bov'o romp'as kan'o'n tiel vi frakas'is la blind'ig'it'a'n mal'amik'o'n. Tiam ĉiu'j ni'a'j popol'o'j pren'is, ke eĉ la terur'a'j libiaj regiment'o'j nur tiam i'o'n valor'as, kiam ĵet'as ili'n vi'a man'o.

— Vi saĝ'e parol'as, Musavasa — dir'is la princ'o — kaj ankoraŭ pli saĝ'e vi far'is, ke vi ir'is renkont'e al la arme'o de la di'a faraon'o, kaj ne atend'is, ĝis ĝi ven'os al vi. Tamen mi dezir'us sci'i, kiom est'as ver'a vi'a humil'ec'o?

— Seren'ig'u vi'a'n vizaĝ'o'n, grand'a egipta potenc'ul'o* — respond'is Musavasa, — Ni ven'as al vi kiel sub'ul'o'j, por ke vi'a nom'o est'u grand'a en Libio kaj por ke vi est'u ni'a sun'o, kiel vi est'as la sun'o de naŭ popol'o'j. Ordon'u nur al vi'a'j reg'ant'o'j, ke ili est'u just'a'j por la popol'o venk'it'a kaj al'ig'it'a al vi'a potenc'o. Administr'u ni'n vi'a'j ĉef'o'j konscienc'e just'e, ne laŭ si'a mal'bon'a vol'o, mal'ver'e raport'ant'e pri ni kaj vek'ant'e vi'a'n mal'favor'o'n kontraŭ ni kaj ni'a'j infan'o'j. Ordon'u al ili, vic-reĝ'o de la bon'kor'a faraon'o, ke ili reg'u ni'n laŭ vi'a vol'o; konserv'ant'e la liber'o'n, hav'o'n, lingv'o'n kaj mor'o'j'n de ni'a'j patr'o'j kaj antaŭ'ul'o'j.

Est'u vi'a'j leĝ'o'j egal'a'j por ĉiu'j vi'a'j popol'o'j, vi'a'j ofic'ist'o'j ne indulg'u unu'j'n, kaj ne est'u tro sever'a'j por ali'a'j. Egal'a'j por ĉiu'j est'u verdikt'o'j. Ili kolekt'u impost'o'j'n, destin'it'a'j'n por vi'a'j bezon'o'j kaj vi'a uz'o, sed ili ne postul'u ali'a'j'n, sekret'e de vi, kiu'j ne en'ir'os en vi'a'n trezor'ej'o'n, sed riĉ'ig'os nur vi'a'j'n serv'ist'o'j'n kaj la serv'ist'o'j'n de vi'a'j serv'ist'o'j. Ordon'u reg'i ni'n sen mal'just'aĵ'o'j por ni kaj por ni'a'j infan'o'j, vi ja est'as ni'a di'o kaj estr'o por ĉiam. Imit'u la sun'o'n, kiu al ĉiu'j dis'send'as si'a'n bril'o'n, don'ant'a'n la fort'o'n kaj viv'o'n. Ni pet'eg'as vi'a'j'n favor'o'j'n, ni vi'a'j libiaj sub'ul'o'j, kaj ni fal'as sur la vizaĝ'o'n antaŭ vi, la hered'ont'o de la grand'a kaj potenc'a faraon'o.

Tiel parol'is la ruz'a libia princ'o kaj fin'int'e re'e fal'is sur la ventr'o'n. Kiam la kron'princ'o aŭskult'is la saĝ'a'j'n vort'o'j'n, li'a'j okul'o'j bril'is, larĝ'iĝ'is li'a'j naz'tru'o'j, kiel ĉe ĉeval'o'vir'o, kiu sat'e si'n paŝt'int'e, en'kur'as sur la herb'ej'o'n inter la ĉeval'in'o'j'n.

— Lev'iĝ'u, Musavasa — dir'is la princ'o — kaj aŭskult'u, kio'n mi dir'os al vi. La sort'o vi'a kaj de vi'a'j popol'o'j ne de'pend'as de mi, sed de la grand'anim'a sinjor'o, kiu lev'iĝ'as super ni, kiel la ĉiel'o super la ter'o. Mi do konsil'as al vi, ke vi kaj la libiaj ĉef'o'j ir'u Memfis'o'n kaj fal'int'e tie sur la vizaĝ'o'n antaŭ la estr'o kaj di'o de ĉi tiu mond'o, ripet'u la humil'a'j'n vort'o'j'n, kiu'j'n mi aŭd'is ĉi tie. Mi ne sci'as, kia est'os la rezultat'o de vi'a'j pet'o'j; sed ĉar la di'o'j neniam de'turn'as si'n de la humil'a'j kaj pet'eg'ant'a'j, mi antaŭ'sent'as, ke vi ne est'os mal'bon'e akcept'it'a'j. Kaj nun montr'u al mi la donac'o'j'n, destin'it'a'j'n por li'a sankt'ec'o, por ke mi juĝ'u, ĉu ili tuŝ'os la kor'o'n de li'a sankt'ec'o.

En ĉi tiu moment'o Mentezufis far'is sign'o'n al Pentuer, kiu star'is sur la ĉar'o de la princ'o. Kiam Pentuer proksim'iĝ'is al la sankt'a vir'o, Mentezufis dir'is:

— Mi tim'as, ke la triumf'o tro fier'ig'os la jun'a'n sinjor'o'n. Ĉu vi ne pens'as, ke est'us prudent'e inter'romp'i iel la solen'o'n?...

— Kontraŭ'e — respond'is Pentuer — ne inter'romp'u la solen'o'n, kaj mi cert'ig'as al vi, ke dum la triumf'o la princ'o ne hav'os ĝoj'a'n mien'o'n.

— Ĉu vi far'os mirakl'o'n?

— Ĉu mi pov'us? Mi nur montr'os al li, ke en ĉi tiu mond'o grand'a'n ĝoj'o'n akompan'as grand'a'j ĉagren'o'j.

— Far'u, kiel vi vol'as — respond'is Mentezufis — ĉar la di'o'j donac'is al vi saĝ'o'n, ind'a'n de la membr'o de la plej alt'a kolegi'o.

Ek'son'is trumpet'o'j kaj tambur'o'j kaj oni komenc'is la triumf'a'n marŝ'o'n.

En la front'o paŝ'is nud'a'j sklav'o'j kun la donac'o'j, konduk'at'a'j de eminent'a'j Libi'an'o'j. Oni port'is or'a'j'n kaj arĝent'a'j'n di'o'j'n, skatol'o'j'n kun parfum'o'j, emajl'it'a'j'n vaz'o'j'n, teks'aĵ'o'j'n, mebl'o'j'n, fin'e or'a'j'n plad'o'j'n, ŝarĝ'it'a'j'n per ruben'o'j, safir'o'j kaj smerald'o'j. La sklav'o'j, port'ant'a'j ili'n, hav'is raz'it'a'j'n kap'o'j'n kaj buŝ'o'j'n, lig'it'a'j'n per tuk'o'j, por ke iu ne ŝtel'u mult'e'kost'a'n juvel'o'n.

La princ'o Ramzes apog'is ambaŭ man'o'j'n sur la rand'o de la ĉar'o kaj de la supr'o de la mont'et'o rigard'is la Libi'an'o'j'n kaj si'a'n arme'o'n, kiel flav'kap'a agl'o griz'a'j'n perdrik'o'j'n. La fier'o plen'ig'is li'n de la pied'o'j ĝis la kap'o, kaj ĉiu'j sent'is, ke oni ne pov'as est'i pli potenc'a, ol ĉi tiu venk'a ĉef'o.

Subit'e la okul'o'j de l’ kron'princ'o perd'is si'a'n bril'o'n kaj sur li'a vizaĝ'o est'is vid'ebl'a dolor'a surpriz'o; la star'ant'a post li Pentuer murmur'et'is:

— Klin'u, sinjor'o, vi'a'n orel'o'n... De l’ temp'o, kiam vi for'las'is la urb'o'n Pi-Bast, tie okaz'is strang'a'j afer'o'j... Vi'a vir'in'o, la Fenici'an'in'o for'kur'is kun la Grek'o, Likono...

— Kun Likono?... — ripet'is la princ'o.

— Ne mov'iĝ'u, sinjor'o, kaj ne montr'u al vi'a'j sklav'o'j, ke vi hav'as mal'ĝoj'o'n en la tag'o de l’ triumf'o...

En la sam'a moment'o preter'pas'is ĉe la pied'o'j de la princ'o long'a vic'o de Libi'an'o'j, port'ant'a'j en korb'o'j frukt'o'j'n kaj pan'o'n, kaj en grand'eg'a'j kruĉ'o'j vin'o'n kaj ole'o'n por la arme'o. Ĉe tia vid'o inter la disciplin'it'a'j soldat'o'j ek'son'is ĝoj'a murmur'o, sed Ramzes ne rimark'is tio'n, okup'it'a per la rakont'o de Pentuer.

— La di'o'j — murmur'et'is la profet'o — pun'is la perfid'a'n Fenici'an'in'o'n...

— Ĉu ŝi est'as kapt'it'a?... — demand'is la princ'o.

— Jes, sed oni dev'is send'i ŝi'n en la orient'a'j'n koloni'o'j'n... ĉar la pest'o tuŝ'is ŝi'n...

— Ho di'o'j!... — murmur'et'is Ramzes. — Ĉu ĝi ne minac'as mi'n?...

— Est'u trankvil'a, sinjor'o: se vi est'us infekt'it'a, vi jam est'us mal'san'a...

La princ'o ek'sent'is mal'varm'o'n en ĉiu'j membr'o'j. Kiel facil'e est'as por la di'o'j for'puŝ'i hom'o'n de la plej alt'a'j supr'o'j en la sen'fund'aĵ'o'n de plej grand'a mizer'o!...

— Kaj la krim'ul'o Likon?...

— Jes, li est'as grand'a krim'ul'o — dir'is Pentuer — ne mult'a'j tia'j ekzist'as sur la ter'o...

— Mi kon'as li'n. Li est'as simil'a al mi, kiel bild'o en la spegul'o... respond'is Ramzes.

Nun ven'is ar'o da Libi'an'o'j, konduk'ant'a'j strang'a'j'n best'o'j'n. En la komenc'o paŝ'is unu'ĝib'a kamel'o kun blank'a'j har'o'j, unu el la unu'a'j kiu'j'n oni kapt'is en la dezert'o. Post ĝi du rinocer'o'j, ar'o da ĉeval'o'j kaj mal'sovaĝ'a leon'o en kaĝ'o. Post'e mult'e da kaĝ'o'j kun divers'kolor'a'j bird'o'j, simi'o'j kaj mal'grand'a'j hund'o'j, destin'it'a'j por la kort'eg'a'j sinjor'in'o'j. En la fin'o oni pel'is grand'a'j'n ar'o'j'n da bov'o'j kaj ŝaf'o'j, por liver'i viand'o'n al la soldat'o'j.

La princ'o apenaŭ ĵet'is rigard'o'n sur ĉi tiu'n migr'ant'a'n best'ej'o'n kaj demand'is la pastr'o'n:

— Kaj Likon est'as kapt'it'a?...

— Nun mi dir'os al vi la plej mal'bon'a'n nov'aĵ'o'n, mal'feliĉ'a sinjor'o — murmur'et'is Pentuer. — Sed memor'u, ke la mal'amik'o'j de Egipto ne dev'as rimark'i en vi mal'ĝoj'o'n...

La princ'o far'is mov'o'n.

— Vi'a du'a vir'in'o, la Hebre'in'o Sara...

— Ĉu ankaŭ ŝi for'kur'is?...

— Ŝi mort'is en mal'liber'ej'o...

— Ho di'o'j!... Kiu kuraĝ'is ĵet'i ŝi'n tie'n?...

— Ŝi mem kulp'ig'is si'n pri la mort'ig'o de vi'a fil'o...

— Kio?...

Grand'a kri'o ek'son'is ĉe la pied'o'j de la princ'o: preter'pas'is la libiaj kapt'it'o'j, kaj en ili'a front'o la mal'gaj'a Teĥenna.

Ramzes hav'is nun la kor'o'n tiel plen'ig'it'a'n de dolor'o, ke li far'is sign'o'n al Teĥenna kaj dir'is:

— Star'iĝ'u apud vi'a patr'o Musavasa, por ke li vid'u vi'n kaj konvink'iĝ'u, ke vi viv'as...

Ĉe ĉi tiu'j vort'o'j ĉiu'j Libi'an'o'j kaj la tut'a arme'o kri'is potenc'a'n aklam'o'n; sed la princ'o ne aŭskult'is ĝi'n.

— Mi'a fil'o ne viv'as?... — demand'is li la pastr'o'n. — Sara kulp'ig'is si'n pri la mort'ig'o de la infan'o?... Ĉu frenez'o fal'is sur ŝi'a'n anim'o'n?...

— La infan'o'n mort'ig'is la mizer'a Likon...

— Ho di'o'j, don'u al mi fort'o'j'n!... — ĝem'is la princ'o.

— Ek'reg'u vi'n, sinjor'o, kiel konven'as al venk'a milit'estr'o...

— Ĉu ebl'e est'as imag'i tia'n dolor'o'n!... Ho sen'kompat'a'j di'o'j!...

— La infan'o'n mort'ig'is Likon, Sara si'n kulp'ig'is, por sav'i vi'n... Vid'ant'e la krim'ul'o'n nokt'e, ŝi pens'is, ke tio est'is vi mem...

— Kaj mi el'pel'is ŝi'n el mi'a dom'o!... Kaj mi far'is ŝi'n serv'ist'in'o de l’ Fenici'an'in'o!... — murmur'et'is la princ'o.

Nun aper'is egiptaj soldat'o'j, port'ant'a'j korb'o'j'n, plen'a'j'n de brak'o'j, de'tranĉ'it'a'j al la mort'ig'it'a'j Libi'an'o'j.

Vid'ant'e tio'n, Ramzes kovr'is si'a'n vizaĝ'o'n kaj mal'dolĉ'e ek'plor'is.

Tuj la general'o'j ĉirkaŭ'is la ĉar'o'n, konsol'ant'e la sinjor'o'n. La sankt'a profet'o Mentezufis far'is propon'o'n, kiu'n oni akcept'is sen'prokrast'e, ke de tiu temp'o la egipta arme'o neniam plu de'tranĉ'u la brak'o'j'n al la mal'amik'o'j, fal'int'a'j sur la batal'kamp'o.

Per ĉi tiu ne'atend'at'a okaz'o est'is fin'it'a la unu'a triumf'o de la egipta kron'princ'o. Sed la larm'o'j, kiu'j'n li verŝ'is sur la de'tranĉ'it'a'j'n brak'o'j'n, pli fort'e ol la venk'a batal'o lig'is la Libi'an'o'j'n al li'a person'o. Kaj tial neni'u mir'is, ke ĉirkaŭ la fajr'uj'o'j pac'e sid'iĝ'is la egiptaj kaj libiaj soldat'o'j, divid'ant'e la pan'o'n kaj trink'ant'e el la sam'a'j pokal'o'j. La milit'o'n kaj mal'am'o'n, kiu'j dev'is daŭr'i tut'a'j'n jar'o'j'n, anstataŭ'is profund'a sent'o de trankvil'o kaj konfid'o.

Ramzes ordon'is, ke Musavasa kaj la plej eminent'a'j Libi'an'o'j tuj vetur'u Memfis'o'n kaj don'is al ili eskort'o'n, ne tiom por gard'i ili'n, kiom por la sen'danĝer'ec'o de ili'a'j person'o'j kaj de la mult'e'kost'a'j donac'o'j. Li mem kaŝ'is si'n en la tend'o'n kaj ne montr'is si'n dum kelk'e da hor'o'j. Li ne akcept'is eĉ Tutmozison, kiel hom'o, por kiu la dolor'o est'as plej bon'a kun'ul'o.

Vesper'e ven'is al la princ'o deligitaro de grek'a'j oficir'o'j, sub la komand'o de Kalipos. Kiam la kron'princ'o demand'is, kio'n ili dezir'as, Kalipos respond'is:

— Ni ven'is pet'eg'i vi'n, sinjor'o, ke la kadavr'o de vi'a serv'ist'o kaj ni'a ĉef'o, Patrokl'o, ne est'u trans'don'it'a al la egiptaj pastr'o'j, sed brul'ig'it'a, laŭ la grek'a mor'o.

La princ'o ek'mir'is.

— Vi sen'dub'e sci'as, mi pens'as — dir'is li — ke el la korp'o de Patrokl'o la pastr'o'j vol'as far'i mumon de la unu'a klas'o kaj met'i ĝi'n en la faraon'a'j tomb'o'j. Ĉu ekzist'as por hom'o pli grand'a honor'o en ĉi tiu mond'o?

La Grek'o'j ŝancel'iĝ'is, fin'e Kalipos, kolekt'int'e la tut'a'n si'a'n kuraĝ'o'n, respond'is:

— Ni'a sinjor'o, permes'u al ni mal'kovr'i ni'a'j'n kor'o'j'n antaŭ vi. Ni bon'e sci'as, ke pli profit'a est'as por hom'o far'iĝ'i mumo, ol est'i brul'ig'it'a: la anim'o de la brul'ig'it'a trans'ir'as tuj en la land'o'j'n de la etern'ec'o, la anim'o de la mumo pov'as mil'o'j'n da jar'o'j viv'i sur la ter'o kaj ĝu'i ĝi'a'n bel'ec'o'n. Sed la egiptaj pastr'o'j mal'am'is Patrokl'o'n (tio ne ofend'u vi'a'j'n orel'o'j'n!). Kiu do garanti'os al ni, ke far'int'e li'a'n mumon, ili ne halt'ig'os li'a'n anim'o'n sur la ter'o sol'e por turment'i ĝi'n?... Kaj kio'n ni valor'us, se suspekt'ant'e venĝ'o'n, ni ne gard'us de ĝi ni'a'n sam'land'an'o'n kaj ĉef'o'n?...

La mir'o de Ramzes ankoraŭ pli'grand'iĝ'is.

— Far'u — dir'is li — kio'n vi opini'os neces'a.

— Kaj se oni ne don'os al ni la korp'o'n?...

— Prepar'u la lign'ar'o'n, mi mem zorg'os pri la rest'o.

La Grek'o'j el'ir'is, la princ'o al'vok'is Mentezufison.