The Project Gutenberg EBook of Karlo, by Edmond Privat  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
  
Title: Karlo  
  
Author: Edmond Privat  
  
Release Date: February 5, 2008 [EBook #24525]  
  
Language: Esperanto  
  
Character set encoding: UTF-8  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KARLO ***  
  
  
  
  
Produced by David G. Simpson  
  
  
  
  
  

Antaŭ'parol'o De L' Verk'int'o

Kompren'ebl'e nek roman'o, nek eĉ sprit'a novel'o est'as la rakont'o, sed nur ar'o de du'dek ĉapitr'o'j pri ĉiu'tag'a viv'o, lig'it'a'j inter si per ĝeneral'a senc'o kaj unu'ec'o de person'o. Tamen i'o'n pli ol lern'o'ĉapitr'o'j'n ebl'e trov'os en tiu ĉi libr'o tiu'j plen'aĝ'a'j person'o'j, por kiu'j ekzist'as ia poezi'a ĉarm'o en re'memor'o'j pri infan'ec'o kaj jun'ec'o eĉ el plej simpl'a'j okaz'int'aĵ'o'j de l' ĉiu'tag'a viv'o.

Mi rekomend'as al la instru'ant'o'j de kurs'o'j, ke, post leg'o de ĉapitr'o, ili far'u mult'a'j'n demand'o'j'n pri ĝi kaj don'u al la lern'ant'o'j bon'a'n okaz'o'n parol'i la lingv'o'n. (La demand'o'j montr'it'a'j en la libr'o est'as nur baz'o, kaj la profesor'o'j dev'os pli'mult'ig'i ili'n laŭ la temp'o dispon'ebl'a.)

Aŭd'ad'o kaj ripet'ad'o de esperant'a'j fraz'o'j est'as la plej bezon'at'a afer'o ĉe la kurs'o'j, ĉar tio'n la lern'ant'o ne pov'as facil'e trov'i hejm'e en si'a lern'o'libr'o. Est'as neces'e atent'ig'i la lern'ant'o'n pri la akcent'o (ĉiam sur la antaŭ'last'a silab'o) kaj ankaŭ pri natur'a kaj ne tro'long'a el'parol'ad'o de la vokal'o'j.

Ĝenevo, en Januar'o 1909.

En'hav'o

• Antaŭ'parol'o de l' verk'int'o
• 1. — La famili'o
• 2. — La hejm'o
• 3. — La serv'ist'in'o
• 4. — Dimanĉ'o
• 5. — Lern'ad'o
• 6. — La ide'o'j de Karlo
• 7. — La sonĝ'o de Karlo
• 8. — La lice'o
• 9. — Ekzamen'o
• 10. — Lice'an'o
• 11. — Latin'a lecion'o
• 12. — La amik'o
• 13. — Sur la river'o
• 14. — La profesor'o de histori'o
• 15. — La sekret'o de Karlo
• 16. — Ĉagren'o'j
• 17. — Student'o kaj poet'o
• 18. — Alic'o
• 19. — Kurac'ist'o
• 20. — En Ital'uj'o

1. La famili'o.

Sed la patr'o de S-ro Davis est'is tro ĝoj'a por est'i trankvil'a. Av'o li est'is nun; li tut'e forges'is, ke tio li'n iom mal'jun'ig'as kaj li kontraŭ'e sent'is en si infan'a'n gaj'ec'o'n.

Dum du tag'o'j post la nask'iĝ'o de Karlo, li ne pov'is labor'i en si'a ofic'ej'o. Li kur'ad'is de si'a dom'o al la dom'o de si'a fil'o kaj de tie re'ven'is al si'a dom'o; li promen'ad'is tra la strat'o'j de l' urb'et'o, en'ir'is en ĉi'a'j'n magazen'o'j'n por aĉet'i afer'o'j'n tut'e sen'util'a'j'n; al ĉiu almoz'pet'ant'o li don'is mult'a'j'n mon'er'o'j'n. Oni pov'is facil'e vid'i, ke li est'as kontent'a.

La ge'patr'o'j de Sinjor'in'o Davis est'is jam tre mal'jun'a'j. Ili loĝ'is en grand'a urb'o, kaj oni telegraf'e anonc'is al ili la nask'iĝ'o'n de ili'a nep'o. Por ili, li ne est'is la unu'a. Ili'a fil'in'o Margaret'o, la feliĉ'a patr'in'o de Karlo, est'is ili'a sep'a infan'o. Jam du el ŝi'a'j frat'o'j kaj tri el ŝi'a'j frat'in'o'j est'is edz'iĝ'int'a'j kaj eĉ hav'is infan'o'j'n, kiam fraŭl'in'o Margaret'o renkont'is la jun'a'n S-ro'n Davis, kun kiu ŝi baldaŭ fianĉ'in'iĝ'is kaj post'e edz'in'iĝ'is. Fraŭl'in'o Margaret'o est'is tre bel'et'a jun'ul'in'o kaj tre dolĉ'a. Pro tio ĉiu'j ge'frat'o'j tre am'is ŝi'n kaj ŝi'a'j ge'patr'o'j ricev'is grand'a'n ĉagren'o'n, kiam ŝi dev'is for'vetur'i kun si'a jun'a edz'o.

Ĉe la bapt'o'tag'o de Karlo, preskaŭ la tut'a famili'o de Sinjor'in'o Davis ĉe'est'is, kaj ankaŭ la patr'o kaj la jun'a frat'o de Sinjor'o Davis. Oni nom'is la knab'o'n Karlo-Teodor'o por kontent'ig'i li'a'n patr'a'n av'o'n S-ro'n Karlo Davis kaj li'a'n patr'in'a'n av'o'n S-ro'n Teodor'o Renberg. Kompren'ebl'e oni ne pov'is elekt'i ali'a'n bapt'o'patr'o'n, ol li'a'n patr'a'n av'o'n. La bapt'o'patr'in'o est'is la plej mal'jun'a frat'in'o de Sinjor'in'o Davis.

Dum la pastr'o mal'sek'ig'is li'a'n bel'et'a'n kap'et'o'n kun kresk'ant'a'j blond'a'j har'o'j, sinjor'et'o Karlo-Teodor'o ŝajn'is gaj'e rid'et'i kaj, subit'e palp'ant'e si'a'j'n mal'sek'a'j'n har'o'j'n per si'a'j man'et'o'j, li far'is al la ĉe'est'ant'o'j en la preĝ'ej'o laŭt'a'n, sed ne'kompren'ebl'a'n parol'ad'o'n, kiu preskaŭ romp'is la serioz'ec'o'n de la ceremoni'o. Sen'dub'e por halt'ig'i li'n, li'a onkl'in'o don'is al li pluv'eg'o'n da kis'o'j. Kred'ant'e, ke ili est'as gratul'esprim'o'j kaj est'ant'e jam tre modest'a, li tre mal'afabl'e akcept'is tiu'j'n kis'o'j'n. Jam tie li mir'ig'is mult'a'j'n person'o'j'n.

Grav'a rimark'o. — Por respond'i al la demand'o'j oni dev'as neniam uz'i simpl'e "jes" aŭ "ne", sed ord'ig'i la vort'o'j'n de la demand'o mem ali'manier'e kaj al'don'i la neces'a'j'n vort'o'j'n.

Ekzempl'e: Ĉu la ge'patr'o'j de Karlo est'is jun'a'j, kiam li nask'iĝ'is? — Jes, la ge'patr'o'j de Karlo, Sinjor'o kaj Sinjor'in'o Davis, est'is ankoraŭ jun'a'j, kiam nask'iĝ'is ili'a fil'o.

2. La hejm'o.

La patr'o de Karlo-Teodor'o est'is ĉef'komiz'o en fili'o de la Naci'a Bank'o kaj li ricev'is tre bon'a'n salajr'o'n. Ĉar nek li, nek li'a edz'in'o mult'e el'spez'is, li pov'is ĉiu'jar'e ŝpar'i sum'o'n por "si'a'j infan'o'j".

Efektiv'e Karlo ne ĝu'is tre long'e la glor'o'n est'i sol'a en la nov'a generaci'o de l' famili'o. Kiam li est'is du'jar'a kaj jam kur'is tre bon'e tra la tut'a dom'o, li trov'is iu'n tag'o'n blu'okul'a'n frat'in'et'o'n en la antikv'a lul'il'o, kie li kutim'is dorm'ad'i antaŭ tre long'e . . . kiam li est'is mal'grand'a.

Ali'a'j kred'ebl'e est'us iĝ'int'a'j tre ĵaluz'a'j, sed Karlo est'is grand'anim'a, kaj li'a vizaĝ'o tuj montr'is larĝ'a'n rid'et'o'n kaj afabl'a'n esprim'o'n de protekt'em'o. Pet'int'e la permes'o'n de si'a patr'in'o, li kis'is du'foj'e la frunt'o'n de si'a dorm'ant'a frat'in'et'o.

Karlo tre mult'e interes'iĝ'is je la progres'o'j de si'a frat'in'et'o Helenj'o. Kiam ŝi ankaŭ pov'is kuret'i tra la dom'o, li far'iĝ'is ŝi'a instru'ant'o kaj gvid'ant'o.

Karlo est'is tre observ'em'a kaj ankaŭ tre entrepren'em'a. Li pen'ad'is imit'i ĉio'n interes'a'n, kio'n li vid'is aŭ pri kio li aŭd'is. Uz'ant'e tabl'o'n kaj mult'a'j'n seĝ'o'j'n, li konstru'is grand'a'n ŝip'o'n, kies bel'a flav'a kamen'tub'o est'is . . . la paper'korb'o de li'a patr'o. Por Helenj'o li ĉiam aranĝ'is komfort'a'n sid'ej'o'n per brod'it'a'j kusen'o'j for'pren'it'a'j el la salon'o.

Kiam Sinjor'in'o Davis labor'is ĉe si'a kudr'o'maŝin'o kaj Karlo ek'fajf'is kaj bru'ad'is por anonc'i, ke danĝer'a vent'eg'o minac'as la ŝip'o'n, la tim'ig'at'a frat'in'et'o ek'plor'is, trem'ant'e inter la brod'it'a'j kusen'o'j. Subit'e ĉio halt'is: la kudr'o'maŝin'o kaj la ŝip'o. Helenj'o baldaŭ re'trankvil'iĝ'is sur la genu'o'j de l' patr'in'o, konsol'it'a, ĉu per ŝi'a'j dolĉ'a'j kis'o'j, ĉu per la elokvent'a'j klar'ig'o'j de Karlo, kiu ven'ig'is la vent'eg'o'n nur por hav'i la okaz'o'n kuraĝ'e sav'i si'a'n frat'in'o'n.

Supr'e en la dom'o est'is long'a sub'tegment'a ĉambr'o, en kiu kuŝ'is ĉi'a'j kest'o'j, korb'o'j, seĝ'o'j kaj mal'nov'a'j objekt'o'j. Est'is por Karlo ver'a paradiz'o. Kiam li trov'is mal'ferm'it'a la pord'o'n de l' ŝtup'ar'o, li rapid'e ramp'is al la ŝat'at'a ĉambr'eg'o. Tie li plezur'eg'e ĉirkaŭ'promen'is, mal'ferm'ant'e la kest'o'j'n, palp'ant'e kaj mal'ord'ig'ant'e ĉiu'j'n afer'o'j'n. La ĝoj'o daŭr'is ĝis li'a patr'in'o aŭ la serv'ist'in'o, aŭd'int'e bru'o'n, ven'is li'n serĉ'i kaj re'konduk'is li'n mal'supr'e'n.

3. La serv'ist'in'o.

Ŝi'a nom'o est'is Anjo. Ŝi hav'is pint'a'n naz'o'n kun du mal'grand'a'j griz'blu'a'j okul'o'j kaj vang'o'j ĉiam tre ruĝ'a'j, kiel pom'o'j. Si'a'n blank'a'n kuf'o'n ŝi preskaŭ neniam de'met'is, sed oft'e okaz'is, ke Karlo for'tir'is ĝi'n por vid'i la kolor'o'n de ŝi'a'j har'o'j. Ĉiu'foj'e li ricev'is pro tio vang'o'frap'o'n kaj tuj post'e kis'o'n.

En la dom'o Anjo far'is ĉio'n; ŝi est'is sam'temp'e kuir'ist'in'o kaj ĉambr'ist'in'o, sed la dom'o est'is tiel mal'grand'a, ke ŝi facil'e plen'um'is ambaŭ task'o'j'n. Sinjor'in'o Davis ŝi'n oft'e help'is kaj far'is ĉiu'j'n kudr'o'labor'o'j'n. Anjo sent'is en si tre grand'a'n admir'o'n al la jun'a dom'mastr'in'o pro ŝi'a grand'a delikat'ec'o en ĉio.

Kelk'a'foj'e Karlo ricev'is permes'o'n ir'i fru'maten'e al la legom'vend'ej'o kun Anjo. Ŝi port'is du grand'a'j'n korb'o'j'n kaj li mal'pez'a'n ret'sak'o'n. Post dek'kvin'minut'a marŝ'ad'o ili al'ven'is al la publik'a plac'o. Mult'a'j ĉeval'o'j kaj vetur'il'o'j star'is apud la trotuar'o'j. En la mez'o de la plac'o, ĉirkaŭ la monument'a fontan'o, sid'is la ge'vend'ist'o'j kun si'a'j tabl'o'j kaj korb'eg'o'j plen'a'j je brasik'o'j, ter'pom'o'j, fromaĝ'o'j, frukt'o'j ĉiu'spec'a'j. Anjo diskut'ad'is kun mult'a'j vir'in'o'j kaj fin'e aĉet'is divers'a'j'n legom'o'j'n kaj grand'a'n pec'o'n da buter'o. Kelk'a'foj'e ŝi met'is i'o'n en la ret'sak'o'n de Karlo. Post'e tre rapid'e ili hejm'e'n re'ven'is.

Kelk'a'foj'e Karlo help'is Anjon met'i la teler'o'j'n sur la tabl'o'n. La fork'o'j'n, kuler'o'j'n kaj tranĉ'il'o'j'n li ankaŭ al'port'is, sed neniam la glas'o'j'n, ĉar Anjo opini'is la afer'o'n tro danĝer'a.

Iam li romp'is tas'o'n, ĉar li prov'is port'i tri sam'temp'e. Al'kur'is Anjo ĉe la bru'o . . . "Est'as neni'o," ek'kri'is Karlo, "mi ne vund'iĝ'is." Anjo li'n long'e riproĉ'is, sed Karlo opini'is, ke est'us mult'e pli saĝ'e, se ŝi ir'us tuj serĉ'i ali'a'n tas'o'n.

Kun Karlo, Anjo est'is ĉiam gaj'a kaj ŝerc'em'a; sed kun Helenj'o, ŝi est'is mult'e pli dolĉ'a kaj eĉ ŝajn'is iom mal'ĝoj'a rigard'ant'e ŝi'n. Ŝi pren'is ŝi'n delikat'e en si'a'j brak'o'j kaj mov'is la kap'o'n pens'em'e. Ĉiu'j sam'e ŝajn'is melankoli'e dolĉ'iĝ'i apud Helenj'o.

Karlo tre am'is si'a'n frat'in'et'o'n, sed ne kuraĝ'is mult'e lud'i kun ŝi, ĉar ŝi ŝajn'is tim'i la bru'o'n kaj tre oft'e ek'plor'is. Li opini'is, ke la knab'in'o'j est'as delikat'a'j est'aĵ'o'j, kiu'j bezon'as mult'e da zorg'o'j.

4. Dimanĉ'o.

Karlo opini'is, ke la spong'o'j est'as tre mal'agrabl'a'j objekt'o'j, kiu'j met'as sap'o'n en li'a'j'n okul'o'j'n. Li jam oft'e kon'ig'is tiu'n impres'o'n al si'a patr'in'o, sed ŝi tamen daŭr'ig'is la uz'ad'o'n de spong'o'j. Dimanĉ'e S-in'o Davis vest'is Karlon per brod'it'a flanel'ĉemiz'et'o, blank'a pantalon'o kaj blu'a jak'et'o. Li hav'is flav'a'j'n ŝu'et'o'j'n kaj grand'a'n pajl'a'n ĉapel'o'n, pri kiu li est'is tre fier'a.

Dimanĉ'e post'tag'mez'e Karlo promen'ad'is kun si'a patr'o. Li ŝat'is ir'i al la bord'o de l' river'o por vid'i la ŝip'o'j'n kaj la fiŝ'kapt'ist'o'j'n, kiu'j est'is tre mult'a'j. Est'is serioz'a'j sinjor'o'j, long'barb'a'j mal'jun'ul'o'j kaj ankaŭ mult'a'j knab'o'j. Ĉiu silent'e sid'is sub unu el la arb'o'j apud la bord'o. Ili pacienc'e rigard'ad'is la faden'o'n de si'a fiŝ'kapt'il'o mal'aper'ant'a'n en la akv'o. De temp'o al temp'o iu lev'is subit'e si'a'n kan'o'n kaj de'kroĉ'is de la hok'o bril'ant'a'n fiŝ'o'n, mal'esper'e salt'ant'a'n ĉiu'flank'e'n.

Antaŭ la vesper'o S-ro Davis kaj li'a fil'et'o re'ven'is hejm'e'n, kaj al'ven'is ĝust'a'temp'e por trink'i varm'eg'a'n tas'o'n da te'o en la salon'o.

Oft'e la av'o kaj onkl'o Jak'o vizit'is ili'n dimanĉ'e kaj ĉiu'j vesper'manĝ'is kun'e.

La onkl'o Jak'o kelk'a'foj'e al'port'is si'a'n fonograf'il'o'n, kaj Karlo aŭd'is mir'ind'a'j'n kant'o'j'n kaj muzik'aĵ'o'j'n. Iam onkl'o Jak'o dir'is ŝerc'kant'et'o'n antaŭ la grand'a buŝ'o de l' fonograf'il'o. La maŝin'o ripet'is la kant'o'n post'e kaj eĉ la rid'eg'o'n de l' av'o kaj de l' patr'o. Onkl'o Jak'o klar'ig'is, ke la fonograf'il'o ripet'us kio'n ajn Karlo dir'us antaŭ la maŝin'o, sed Karlo ne kuraĝ'is i'o'n dir'i. Li jam opini'is, ke oft'e est'as tre saĝ'e silent'i.

Karlo tre ŝat'is sid'i sur la genu'o'j de si'a av'o kaj aŭd'i rakont'o'j'n pri la infan'ec'o de si'a patr'et'o aŭ pri mal'proksim'a'j land'o'j, kiu'j'n la av'o vizit'is. Li ŝat'is aŭd'i pri la mar'o, kaj tre dezir'is ĝi'n iam vid'i.

Kiam est'is bel'a veter'o, la tut'a famili'o sid'is en la ĝarden'et'o. La av'o pren'is si'a'n pip'o'n, ĝi'n plen'ig'is per tabak'o kaj ĝi'n ek'brul'ig'is. La patr'o kaj la onkl'o fum'is nur cigared'o'j'n. Karlo tre mal'ŝat'is la tabak'fum'o'n, kiu dolor'is li'a'j'n okul'o'j'n. Li oft'e demand'is si'a'n patr'o'n, kial la vir'o'j fum'as; kaj la patr'o ĉiam respond'is: "por la plezur'o". Karlo decid'is, ke li trov'os pli agrabl'a'n plezur'o'n, ol fum'ad'i, kiam li est'os vir'o. Sed kiam li'a av'o dir'is al li, ke ĉiu'j mar'ist'o'j fum'as, li ek'ŝanĝ'is si'a'n opini'o'n.

5. Lern'ad'o.

Ĉiu'maten'e ŝi sid'ig'is li'n apud si kaj mal'ferm'is grand'a'n libr'o'n kun nigr'a'j sign'o'j. Ŝi klar'ig'is al li, ke per tiu'j sign'o'j oni skrib'as kaj, se li bon'e lern'as ili'n, li pov'os baldaŭ leg'i bel'eg'a'j'n rakont'o'j'n en libr'o'j. Karlo opini'is, ke la hom'o'j est'as ver'e mal'lert'a'j kaj sen'senc'a'j: kial ili ne ven'us mem dir'i si'a'j'n rakont'o'j'n? Est'us mult'e pli simpl'e. Post pri'pens'ad'o li esprim'is si'a'n opini'o'n al la patr'in'o.

— Sed, kar'ul'et'o, ŝi dir'is, mil'o'j da person'o'j vol'as kon'i la rakont'o'j'n. Est'us ne'ebl'e, ke la rakont'ist'o'j vizit'u ĉiu'j'n. Mult'a'j rakont'ist'o'j loĝ'as tre mal'proksim'e, mult'a'j est'as mort'int'a'j nun, kaj oni dezir'as tamen leg'i nun tio'n, kio'n ili skrib'is.

— Sed kial ili ne parol'is en fonograf'il'o, kiel onkl'o Jak'o? Oni ĉiam pov'us aŭd'i ili'n.

La patr'in'o trov'is Karlon iom tro diskut'em'a:

— Nu, kar'eg'a, ŝi dir'is, kis'ant'e li'n, vi dev'as ek'labor'i.

Sed Karlo profund'iĝ'is en si'a pens'ad'o . . . la strang'a'j nigr'a'j sign'o'j danc'ad'is en nebul'o antaŭ li'a'j okul'o'j. Li ripet'is, A, B, C, sen'atent'e. Kiam li'a patr'in'o pet'is li'n montr'i B, li ne sci'is. La liter'o'n S li bon'e re'kon'is, ĉar ĝi simil'as serpent'o'n, kaj ankaŭ O kaj C, kiu'j simil'as tut'a'n kaj du'on'a'n lun'o'n. Por instru'i al li la ali'a'j'n liter'o'j'n, la patr'in'o bezon'is mult'e da semajn'o'j kaj mult'e da pacienc'o. Fin'e ge'sinjor'o'j Davis decid'is, ke Karlo ir'u al lern'ej'o. Ne mal'proksim'e de la hejm'o loĝ'is mal'jun'a sinjor'in'o kaj ŝi'a fil'in'o, kiu'j ambaŭ instru'is infan'o'j'n. La lecion'o'j okaz'is nur tri maten'o'j'n ĉiu'semajn'e, lund'e, merkred'e kaj vendred'e.

Sinjor'in'o Davis mem konduk'is Karlon al la lern'ej'o la unu'a'n foj'o'n. Dum ŝi parol'is kun la respekt'ind'a estr'in'o, S-in'o Linar, Karlo rimark'ig'is al Fraŭl'in'o Linar, ke unu seĝ'o en la klas'ĉambr'o est'as romp'it'a kaj ankaŭ, ke est'as desegn'it'a vizaĝ'o sur la mur'o. Li demand'is la fraŭl'in'o'n, ĉu tio est'as ŝi'a portret'o aŭ tiu de la mal'jun'a vir'in'o. La fraŭl'in'o tre'eg'e ruĝ'iĝ'is.

— Mi esper'as, ke vi est'os bon'a kaj ĝentil'a, dir'is li'a patr'in'o adiaŭ'kis'ant'e li'n.

— Ho jes, patr'in'et'o.

Kiam la unu'a lecion'o est'is komenc'it'a, Karlo hav'is tre baldaŭ si'a'j'n man'o'j'n tut'e makul'it'a'j je ink'o. Laŭ si'a kutim'o li viŝ'is ili'n per si'a antaŭ'tuk'et'o. Bel'et'a knab'in'et'o, kiu sid'is apud li, mult'e rid'is kaj mok'e rigard'is li'n. Pro tio Karlo opini'is, ke li cert'e pli am'as si'a'n frat'in'o'n Helenj'o'n, ol ŝi'n.

6. La ide'o'j de Karlo.

Karlo tre dezir'is ir'i iam al unu el tiu'j ekstrem'aĵ'o'j de la mond'o. Cert'e est'us strang'e vid'i neni'o'n plu antaŭ'e'n: nur la blu'a'n ĉiel'o'n supr'e, kaj sub ĝi . . . neni'o'n. Li tre mir'is kie'n fal'us iu hom'o, kiu est'us for'salt'int'a de l' ekstrem'aĵ'o de l' mond'o. Se li posed'us la aeroplan'o'n de la riĉ'a sinjor'o, kiu'n kon'as li'a patr'o, li prov'us flug'i mal'supr'e'n sub la mond'o'n kaj re'ven'i supr'e'n ĉe la ali'a flank'o. Li mir'is kiel est'as la sub'aĵ'o de la mond'o.

Karlo demand'is si'a'n patr'o'n pri tio. S-ro Davis est'is tre amuz'at'a de la ide'o'j de Karlo kaj klar'ig'is al li, ke la mond'o est'as kvazaŭ grand'eg'a oranĝ'o, rond'ir'ant'a ĉirkaŭ la sun'o, kiu est'as ankaŭ tre grand'a glob'o. Ĉiu'j stel'o'j kaj la lun'o est'as ankaŭ glob'o'j. La patr'et'o klar'ig'is al Karlo, ke la hom'o'j viv'as sur la tut'a ter'glob'o. Sed Karlo ne pov'is kred'i tio'n kaj pens'is, ke cert'e li'a patr'o erar'as. Kiel la hom'o'j pov'us star'i sub la ter'o?

Tiu demand'o li'n mult'e pri'okup'is, kaj li ŝajn'is pri'pens'ad'i dum la tut'a tag'manĝ'o post la respond'o de si'a patr'o. Li'a patr'in'et'o promes'is ke, kiam li sci'os bon'e leg'i, ŝi aĉet'os por li ilustr'it'a'n libr'o'n pri tiu'j afer'o'j.

Karlo hav'is grand'a'n admir'o'n al ĉiu'j meti'ist'o'j, al ĉiu'j man'labor'ist'o'j. Kun si'a patr'in'o li jam vizit'is la pan'ist'o'n kaj vid'is li'n bak'ant'a la pan'o'j'n. Li vid'is la ŝu'far'ist'o'n en'pik'ant'a najl'o'j'n en la ŝu'o'j'n per martel'o. Li eĉ vid'is ie en la urb'et'o grand'a'n ĉambr'o'n, kie mult'eg'a'j jun'ul'in'o'j fabrik'as ĉapel'o'j'n por sinjor'in'o'j. Ili aranĝ'is ruband'o'j'n kaj plum'o'j'n sur la ĉapel'o. Pas'ant'e apud grand'a hotel'o, ili vid'is, tra mal'alt'a'j fenestr'et'o'j, grand'a'n kuir'ej'o'n, kie mult'a'j vir'o'j, kun blank'a'j antaŭ'tuk'o'j kaj ĉap'o'j, mov'is plad'o'j'n kaj kaserol'o'j'n kun grand'a bru'o. Odor'o de rost'aĵ'o al'ven'is al la naz'et'o de Karlo.

En la strat'o'j ĉiu ŝajn'is rapid'i: knab'o puŝ'is vetur'il'et'o'n ŝarĝ'it'a'n je pak'aĵ'o'j; mal'jun'a lam'a vir'o kri'ant'e vend'ad'is ĵurnal'o'j'n. S-in'o Davis klar'ig'is al si'a fil'o, ke ĉiu'j hom'o'j labor'as por gajn'i mon'o'n kaj aĉet'i si'a'j'n vest'o'j'n kaj nutr'aĵ'o'j'n kaj tiu'j'n de si'a famili'o.

Ankaŭ tio mult'e pens'ig'is Karlon. "Kio'n far'as patr'et'o?" li demand'is. La patr'in'et'o konduk'is li'n al la ofic'ej'o de si'a edz'o; kaj li vid'is si'a'n patr'o'n skrib'ant'a sur grand'a libr'eg'o ĉe alt'a tabl'o. Karlo opini'is, ke li'a patr'o hav'as tre enu'ig'a'n profesi'o'n kaj li decid'is, ke li mem prefer'os far'iĝ'i kuir'ist'o en hotel'o aŭ vetur'ig'ist'o.

7. La sonĝ'o de Karlo.

Ili aĉet'is grand'a'n kest'o'n da biskvit'o'j kaj met'int'e ĝi'n sur la aeroplan'o'n, ili sid'iĝ'is kaj ek'flug'is for. Ili dev'is trans'ir'i alt'a'j'n mont'o'j'n. La aeroplan'o flug'ad'is tre rapid'e kaj tra'pas'is griz'a'j'n nub'o'j'n. Est'is mal'sek'e kaj mal'varm'e. Karlo si'n prem'is kontraŭ si'a gvid'ant'o, dum ili pas'is super akr'a'j mont'pint'o'j kaj terur'a'j rok'o'j.

S-ro de Lavel montr'is al Karlo, kiel la eben'aĵ'o subit'e fin'iĝ'as en la mal'proksim'o. Tie est'as la ekstrem'aĵ'o de la mond'o, kiu'n li tiel dezir'is vid'i. La aeroplan'o baldaŭ al'ter'iĝ'is. Marŝ'int'e kelk'a'j'n paŝ'o'j'n, Karlo si'n trov'is ĉe la lim'o de la mond'o. Est'is grand'a kaj'o kun fer'a bar'il'o inter lim'ŝton'o'j. Ten'ant'e la man'o'n de S-ro de Lavel, Karlo klin'iĝ'is por rigard'i mal'supr'e'n: neni'o, nur blu'o . . . sen'fin'e.

Ambaŭ manĝ'is kelk'a'j'n biskvit'o'j'n tut'e mal'mol'ig'it'a'j'n de la mal'varm'o. "Nu," dir'is S-ro de Lavel post moment'o, "ni nun vetur'os mal'supr'e'n sur ni'a flug'maŝin'o, ĉu ne?" Karlo ek'tim'is iom sed neni'o'n dir'is. Ili for'flug'is. La aeroplan'o trans'pas'is super la bar'il'o kaj flug'ad'is tut'e rekt'e for de l' ter'o.

Post kelk'a'j minut'o'j, kiam ili est'is jam tre mal'proksim'a'j de la ter'o, S-ro de Lavel ŝanĝ'is la direkt'o'n de la maŝin'o. Ĝi komenc'is oblikv'a'n flug'ad'o'n mal'supr'e'n. Ili re'proksim'iĝ'is al la ter'o, kaj tiam ĝi'a'n sub'aĵ'o'n ili vid'is.

Pli kaj pli mal'lum'iĝ'is, dum la aeroplan'o rapid'eg'e flug'ad'is kurb'e por rest'ad'i proksim'e de l' ter'o. Strang'a afer'o: la ĉiel'o est'is mal'supr'e kaj flank'e, sed supr'e kaj ĉe la ali'a flank'o est'is la brun'a ter'o.

La aeroplan'o est'is mal'supr'e'n'ir'int'a tre rapid'e kaj pov'is nun flug'ad'i preskaŭ horizontal'e. Ili ek'vid'is strang'a'j'n arb'o'j'n kun long'a tord'a trunk'o ramp'ant'a. Baldaŭ dom'o'j'n ili ek'vid'is, ver'a'j'n dom'o'j'n pend'ant'a'j'n sub la ter'o. Ili est'is tre mult'a'j kaj ŝajn'is est'i lign'a'j dom'et'o'j divers'kolor'e pentr'it'a'j. Ĉiam pli kaj pli ili al'proksim'iĝ'is. Karlo rimark'is, ke la dom'et'o'j hav'as pint'a'n tegment'o'n kaj ŝajn'as pend'i je la ter'o per grand'a fer'a ring'o lig'it'a al la trunk'o'j kaj branĉ'eg'o'j de la ramp'ant'a'j arb'o'j.

Inter la dom'o'j est'is pont'o'j, sur kiu'j aper'is mult'a'j hom'o'j ŝajn'e blank'e vest'it'a'j.

Klin'int'e si'n por pli bon'e vid'i, Karlo perd'is si'a'n ekvilibr'o'n kaj fal'is en la abism'o'n . . .

Li sent'is la mal'varm'a'n aer'o'n sibl'ant'a'n je li'a'j orel'o'j, dum li sen'fin'e fal'ad'is en la profund'eg'aĵ'o.

— "Nu, kar'ul'et'o, est'as mal'fru'e, vi dev'as el'lit'iĝ'i!"

Li'a patr'in'o li'n vek'is. Karlo frot'is si'a'j'n okul'o'j'n: "Patr'in'et'o," li dir'is osced'ant'e, "mi vid'is hom'o'j'n sub la ali'a flank'o de l' mond'o."

8. La lice'o.

Por est'i akcept'at'a en la lice'o'n, est'is neces'e ke Karlo sukces'u je ekzamen'o antaŭ'e. La ekzamen'o est'is nek long'a, nek mal'facil'a. Tamen S-ro Davis vol'is cert'iĝ'i, ke li'a fil'o sukces'os; por tio li ven'ig'is hejm'e'n jun'a'n instru'ist'o'n, kiu en kelk'a'j semajn'o'j pli'progres'ig'is Karlon en la kon'o de aritmetik'o kaj ortografi'o, ol Sinjor'in'o'j Linar en kelk'a'j jar'o'j.

Unu semajn'o'n antaŭ la ekzamen'o, S-ro Davis konduk'is si'a'n fil'o'n al la lice'estr'o por li'n en'skrib'ig'i. La estr'o est'is tre mal'alt'a vir'o kun griz'a'j har'o'j, griz'a barb'et'o kaj rond'a'j, brun'a'j okul'o'j post or'a'j okul'vitr'o'j.

— Sinjor'o direktor'o, dir'is S-ro Davis, kiam la serv'ist'o li'n en'ir'ig'is kun li'a fil'o en la direkt'ej'o'n, kiel vi est'as? Mi ĝoj'as vi'n re'vid'i, kaj al'konduk'as al vi mi'a'n knab'et'o'n Karlon, kiu est'os esper'ebl'e bon'a lern'ant'o en la lice'o.

La direktor'o rigard'is Karlon tra si'a'j grand'a'j okul'vitr'o'j kaj mal'ferm'is larĝ'a'n libr'eg'o'n.

— Davis, Karlo . . . kiu est'as vi'a ali'a antaŭ'nom'o, jun'ul'et'o?

— Teodor'o, Sinjor'o direktor'o, respond'is Sinjor'o Davis vid'ant'e, ke li'a fil'o distr'at'e ne aŭd'is la demand'o'n. Efektiv'e Karlo est'is distr'at'a: li ĵus vid'is muŝ'o'n, kiu dron'is en la kupr'a'n ink'uj'o'n kaj li atent'e observ'is ĝi'a'j'n pen'o'j'n por for'flug'i.

— Vi'a aĝ'o? demand'is la direktor'o.

S-ro Davis pinĉ'is la brak'o'n de Karlo: "Kiom jar'a vi est'as, Karlo?"

Karlo ek'trem'is kaj serioz'iĝ'ant'e, li'a vizaĝ'o tut'e ruĝ'iĝ'is: "Dek'du'jar'a, sinjor'o," li dir'is tim'em'e.

— "Vi ven'u lund'o'n," dir'is la direktor'o, "je la 8-a maten'e kun ink'o, plum'o, krajon'o, kaj blank'a paper'o por la ekzamen'o. Vi'a fil'o, Sinjor'o Davis, ŝajn'as bon'a kaj inteligent'a knab'et'o. Bon'a'n tag'o'n . . . atent'u la ŝtup'o'n post la du'a pord'o mal'dekstr'e."

El'ir'ant'e el la skrib'o'ĉambr'o de l' direktor'o, S-ro Davis montr'is al si'a fil'o la intern'a'n kort'o'n de la lice'o. Mez'e de la du nov'a'j konstru'aĵ'o'j star'is la mal'nov'a part'o de la lern'ej'o, kun du'obl'a ŝtup'ar'o super kolon'o'j kaj ark'aĵ'o'j.

— Tie'n venad'is mult'a'j generaci'o'j antaŭ mi kaj vi, dir'is al Karlo li'a patr'et'o. Vi'a av'o kaj ni'a'j pra'av'o'j tie lern'ad'is, kiam ili est'is knab'o'j.

9. Ekzamen'o.

Karlo tuj ir'is salut'i Belnett kun grand'a ĝoj'o, ke li fin'e trov'is iu'n kon'at'o'n. Belnett jam de unu jar'o est'is lern'ant'o ĉe la lice'o. Sed li mal'sukces'is la jar'fin'a'n ekzamen'o'n kaj dev'is ĝi'n re'prov'i nun.

Karlo rimark'is, ke la pli'mult'o el la knab'o'j hav'as si'a'n ĉap'o'n flank'e aŭ mal'antaŭ'e sur la kap'o. Kred'ant'e, ke tio est'as kvazaŭ oficial'a kutim'o, Karlo atend'is moment'o'n, kiam neni'u li'n rigard'as, kaj rapid'e mal'dekstr'e'n puŝ'is si'a'n ĉap'o'n. Sed tio ne long'e util'is ĉar la sonor'il'o tuj ek'sonor'is, kaj ĉiu'j knab'o'j ek'ir'is al la ŝtup'ar'o super la kolon'o'j. Sekv'ant'e unu la ali'a'n kvazaŭ ŝaf'o'j, ili supr'e'n'ir'is. Supr'e ili trov'is profesor'o'n kun long'a'j lip'har'o'j, kiu ordon'is, ke ili mal'supr'e'n'ir'u kaj en'ir'u la tri'a'n pord'o'n ĉe la mal'dekstr'a konstru'aĵ'o.

Apud la mal'ferm'it'a pord'o trov'iĝ'is la direktor'o parol'ant'a kun tre alt'kresk'a profesor'o. Tiu ĉi sen'pens'e salt'ig'ad'is la ŝlos'il'o'n de la klas'o super si'a man'o kaj ĝi'n ĉiu'foj'e re'kapt'is. Mal'antaŭ Karlo en'ir'is mal'gras'a kaj pal'a knab'et'o kun bon'e komb'it'a'j har'o'j. Li ŝajn'is tre bon'manier'a kaj ankaŭ tim'em'a. Jam en la kort'o li for'pren'is si'a'n ĉapel'o'n por pet'i sci'ig'o'n de Belnett, kies laŭt'a ek'rid'eg'o for'flug'ig'is li'n kvazaŭ tim'ig'at'a'n bird'et'o'n.

Kiam ĉiu'j est'is en la klas'o, la mal'gras'a knab'et'o ven'is sid'iĝ'i apud Karlon. La grand'a profesor'o en'ven'is kaj energi'e ferm'is la pord'o'n. Karlo opini'is, ke li est'as cert'e bon'a kaj afabl'a vir'o, ĉar li hav'as tiel bril'a'j'n okul'o'j'n kaj tiel bel'a'n nigr'a'n barb'o'n.

— Mi dikt'os nun la ekzamen'a'j'n demand'o'j'n, li dir'is; vi hav'os unu skrib'verk'aĵ'o'n, kiu util'os sam'temp'e kiel ortografi'a, histori'a kaj geografi'a ekzamen'o. Skrib'u: Kio'n vi sci'as pri Afrik'o? Vi dev'as skrib'i almenaŭ tri paĝ'o'j'n kaj ne pli ol kvar. Nun la du'a demand'o est'as problem'o; skrib'u: Iu Sinjor'o A aŭtomobil'e vetur'as kun rapid'ec'o de du'dek-sep mejl'o'j en unu hor'o, kaj ali'a aŭtomobil'ist'o B vetur'as sur la sam'a strat'o kun rapid'ec'o de kvar'dek-unu mejl'o'j en unu hor'o; kiam la du'a renkont'os la unu'a'n, supoz'it'e ke S-ro A for'vetur'is de la urb'o je la naŭ'a kaj du'on'o maten'e kaj S-ro B for'vetur'is de la sam'a lok'o je la dek'a maten'e?

Post'e komenc'is la silent'a labor'ad'o. De temp'o al temp'o iu bru'e ek'tus'is. La grand'a profesor'o promen'ad'is tra la ĉambr'o. Ĉiu'foj'e kiam li apud'pas'is, la pal'a knab'et'o flank'e de Karlo ek'trem'is kaj halt'is en si'a skrib'ad'o.

10. Lice'an'o.

Post kelk'a'j semajn'o'j da lern'ad'o en la lice'o, Karlo jam sci'is mult'e: Li ne kis'is plu si'a'n frat'in'o'n. Li ne plu marŝ'is sur la trotuar'o'j, sed flank'e de ili, ĉef'e se rest'is pluv'akv'o. Li ten'is si'a'j'n man'o'j'n en la poŝ'o'j kaj el'tir'is ili'n kelk'a'foj'e por don'i pugn'o'bat'o'j'n facil'e kaj rapid'e. Li sci'is vort'o'j'n, kiu'j'n li'a frat'in'o ne kompren'as. Li hav'is oft'e tru'o'j'n je si'a'j ŝtrump'o'j kaj ankaŭ kelk'a'foj'e je si'a'j pantalon'o'j. Li dir'is oft'e: "Mi'a amik'o Janko vid'is tio'n", aŭ "mi'a amik'o Delesar dir'is tio'n ĉi", aŭ "mi'a amik'o Vuanzo far'as nur mal'lert'aĵ'o'j'n". Li hav'is la man'o'j'n tut'e nigr'a'j en la fin'o de la tag'o. Li oft'e est'is desegn'int'a vizaĝ'et'o'j'n sur si'a'j ung'o'j. Li sci'is parol'i pri politik'o; li dir'is "tiu mal'sprit'a ministr'o", aŭ "danĝer'a hund'o, tiu deput'at'o!"

Karlo nun hav'is ĉe la lice'o mult'a'j'n amik'o'j'n, aŭ pli bon'e mult'a'j'n kamarad'o'j'n, ĉar li ne estim'is ĉiu'j'n egal'e. Est'is Belnett, kiu mult'e parol'is, kaj Pietro, kiu li'n ĉiam aŭskult'is. Est'is Rigar, tre dik'a, kiu'n oni nom'is "kukurb'o"; ĉe la ban'ej'o, li ne bezon'is naĝ'i: tut'e sen'mov'e li rest'ad'is sur la akv'o, kiel pec'o da lign'o. Est'is Paŭlo kaj Davido Ro'is, du frat'o'j, kiu'j ĉiam tre bon'e labor'is kaj dum la lecion'o'j neniam parol'is aŭ bru'is.

Est'is "Kok'id'o", la mal'gras'a knab'et'o, ĉiam tre zorg'e vest'it'a kaj ĝentil'a, sed ĉiam pal'a kaj tim'em'a; Rigar dir'is pri li: "Mi ne vol'us li'n tuŝ'i, ĉar mi tim'us li'n dis'romp'i." Est'is Kahn, fil'o de riĉ'a bank'ist'o. Est'is Donel, kiu ĉiam aĉet'is bombon'o'j'n kaj suker'aĵ'o'j'n. Est'is Lam'ind'e, kiu tre bon'e deklam'is; Servetti, kiu admir'ind'e imit'is ĉiu'j'n best'o'blek'o'j'n; Cenar, tre mal'avar'a; Holder, ĉiam pens'em'a kaj silent'a; Vuanzo, ĉiam rid'ant'a; Robert, fier'a kaj koler'em'a; Peter, fil'o de pan'ist'o, ĉiam kun ruĝ'a kravat'o; Man, kiu fabrik'is fajf'il'o'j'n.

Est'is Pergo, kiu ĉiam ir'is parol'i kun la profesor'o'j post la lecion'o'j. Est'is Delasar, kiu pretend'is est'i kuz'o de l' Prezid'ant'o de la Franc'a Respublik'o. Est'is Tomas'o, kun grand'a'j flik'aĵ'o'j ĉe la genu'o sur si'a'j pantalon'o'j, kaj Gardiol, kiu tre bel'e lud'is violon'o'n kaj ricev'is premi'o'n ĉe la muzik'a lern'ej'o. Est'is ankaŭ Stan'e'n, ĉiam mal'bon'odor'ant'a; Belt'i kaj Travis, kiu'j ambaŭ loĝ'is ekster la urb'o. Est'is Roĝers, kies patr'o hav'is aŭtomobil'o'n. Allen est'is Irland'an'o kaj Zerapumis est'is Grek'o. Est'is ankoraŭ kelk'a'j ali'a'j plu'e.

Sed la amik'o de Karlo, la ver'a, la fidel'a, la plej bon'a, la plej lert'a, est'is Janko, kiu est'is . . . Janko.

11. Latin'a lecion'o.

— Lup'us, lup'i, li dir'is per si'a laŭt'a kant'em'a voĉ'o, discipulus, discipuli, jen du substantiv'o'j de la du'a deklinaci'o, la lup'o kaj la lern'ant'o. Ili fin'iĝ'as nominativ'e per -us, dum la substantiv'o'j de la unu'a . . . Rigar! vi dorm'as, ĉu ne? star'iĝ'u! Kiel fin'iĝ'as la substantiv'o'j de la unu'a deklinaci'o?

Rigar star'iĝ'is silent'e kaj ek'rigard'is la profesor'o'n.

— Vi skrib'u tio'n ĉi kvin'dek'foj'e por morgaŭ: nauta, nautae; insul'a, insulae, en ĉiu'j kaz'o'j!

Rigar re'sid'iĝ'is grat'ant'e si'a'n orel'o'n.

— Discipulus, discipuli, discipulum . . . kant'e klar'ig'is la instru'ant'o. Karlo pri'pens'ad'is dorm'em'e. Est'is tiel varm'e. Je kio util'as la lern'ad'o de la latin'a lingv'o? li pens'is. Neni'u ĝi'n parol'as nun, li'a patr'o dir'is. Tamen pri ĝi est'is io mister'a, io antikv'a, kiu plaĉ'is al Karlo. En la latin'a lingv'o est'as ĉiu'j mal'nov'a'j sur'skrib'aĵ'o'j, sur la mur'o'j kaj en la preĝ'ej'o'j. La sinjor'in'o'j ne kompren'as la latin'a'n lingv'o'n, nek mult'a'j ali'a'j person'o'j. La preĝ'o'j kaj la mes'o en la katolik'a'j preĝ'ej'o'j est'as latin'e dir'at'a'j.

Dum Karlo pri'pens'is, li'a najbar'o Man pacienc'e labor'ad'is. Per si'a poŝ'tranĉ'il'o li jam en'gravur'is sur la benk'o si'a'n tut'a'n antaŭ'nom'o'n kaj nun komenc'is grand'a'n M. Sed bedaŭr'ind'e li'a tranĉ'il'et'o est'is tro delikat'a kaj subit'e ĝi bru'e romp'iĝ'is.

La profesor'o mal'rapid'e al'paŝ'is.

— "Man, knab'o mi'a, mi dev'os vi'n sever'e pun'i. Kio'n vi skrib'is? Vi'a'n nom'o'n? Mal'sprit'a amuz'aĵ'o! Morgaŭ vi ne sci'os i'o'n pri la du'a deklinaci'o. Tiu'j benk'o'j est'as en terur'a stat'o, ĉiu'j est'as gravur'it'a'j; vi ne hav'as iom da respekt'o al la lice'a mebl'ar'o." Li ek'promen'is tra la klas'o. "Stan'e'n, ankaŭ vi skrib'is vi'a'n nom'o'n kaj ĝi'n per makul'o'j ĉirkaŭ'is! Delasar, vi desegn'is tiu'n ĉi vizaĝ'o'n, ĉu ne?"

Sur ĉiu'j benk'o'j est'is efektiv'e desegn'aĵ'o'j kaj gravur'aĵ'o'j divers'a'j. Est'is tre antikv'a kutim'o de la lice'an'a'j, en'gravur'i si'a'n nom'o'n por las'i memor'aĵ'o'n al la post'e'ul'o'j.

"Mi opini'as, ke mi dev'as vi'n ĉiu'j'n pun'i," dir'is la profesor'o, daŭr'ig'ant'e si'a'n promen'ad'o'n inter la benk'o'j. "Kvankam tiu'j tabul'o'j est'as tre mal'nov'a'j, vi est'as tamen ĉiu'j kulp'a'j, tre kulp'a'j. Nur bub'et'o'j kaj mal'saĝ'ul'o'j tiel amuz'iĝ'as anstataŭ . . ." Subit'e li halt'is pal'iĝ'ant'e antaŭ la benk'o de Gardiol . . . Dum long'a moment'o li silent'is. Li'a vizaĝ'o est'is blank'a. Li'a'j okul'o'j ŝajn'is lig'it'a'j al la tabul'o de tiu benk'o. Neni'u en la klas'o kuraĝ'is mov'iĝ'i aŭ eĉ spir'i.

"Knab'o'j, li ek'dir'is per mal'laŭt'a kaj trem'ant'a voĉ'o, tie est'as gravur'it'a la sub'skrib'o de . . . mi'a patr'o."

De tiu tag'o, Karlo hav'is grand'a'n am'o'n al la profesor'o de latin'a lingv'o.

12. La amik'o.

Iam la profesor'o de geografi'o, vid'ant'e, ke li osced'as ĉiu'moment'e, li'n demand'is: "Janko, ĉu vi enu'as tie ĉi?" — "Jes, Sinjor'o, tre mult'e," li respond'is. For'pel'it'a li est'is, sed nur por unu hor'o.

Janko bon'eg'e desegn'is kaj ankaŭ pentr'is. Li hav'is plej mir'ind'a'n talent'o'n por prezent'i tut'e preciz'e ies fizionomi'o'n per kelk'a'j krajon'a'j strek'o'j, kaj li desegn'is en si'a kajer'o la vizaĝ'o'n de ĉiu'j si'a'j amik'o'j. Ke preskaŭ ĉiu'j profesor'o'j ŝat'is Jankon, est'is facil'e rimark'ebl'a, kvankam ili oft'e ŝajn'is li'n tim'i.

Karlo li'n sam'temp'e am'is kaj respekt'is. Li ĉiam klopod'is est'i apud li kaj li'n sekv'ad'i. Li tre bedaŭr'is, ke li ne pov'as sid'i en la klas'o apud Janko, kvankam Man est'is afabl'a najbar'o. Karlo tre oft'e al'ven'is hejm'e'n mal'fru'e post la fin'o de la post'tag'mez'a'j lecion'o'j. Kiam li'a patr'in'o demand'is li'n: "Nu, Karlo mi'a, kio'n vi far'is tiel long'e?" — "Mi akompan'is Jankon," est'is li'a ĉiam'a respond'o.

Janko sci'is tiom da afer'o'j! Li est'is ver'a scienc'ul'o, kaj Karlo opini'is, ke li jam instru'is li'n mult'e pli ol la lecion'o'j en la lice'o. Tamen Karlo ĉiam sent'is si'n ne'sci'ul'o apud li, sed Janko neniam mok'is li'n pri erar'o aŭ ne'sci'o. Karlo opini'is, ke tio est'as pruv'o de sen'fin'a delikat'ec'o en la karakter'o de li'a amik'o.

Est'is ver'a honor'o tiel est'i protekt'at'a de Janko, kaj fier'e Karlo ĝu'is ĝi'n. Al Janko li dir'is ĉiu'j'n sekret'o'j'n si'a'j'n kaj pet'is konsil'o'j'n en ĉiu embaras'ant'a okaz'o. Kiam Karlo far'is al li demand'o'n pri mal'facil'a afer'o, li kelk'a'foj'e dir'is: "Mi respond'os al vi morgaŭ." La morgaŭ'a'n tag'o'n, sen ia forges'o, li al'port'is plen'a'n inform'o'n pri la afer'o.

Li'a patr'o est'is pres'ist'o kaj hav'is grand'eg'a'n libr'ej'o'n. Kelk'a'foj'e Janko prunt'is libr'o'j'n al Karlo kaj eĉ al ali'a'j knab'o'j, sed sur la unu'a'n paĝ'o'n li ĉiam met'is antaŭ'e per kaŭĉuk'a stamp'il'o si'a'n nom'o'n kaj la jen'a'j'n vers'o'j'n de fam'a poet'o:

"De prunt'it'a libr'o jen la nepr'a sort'o:
Oft'e ĝi perd'iĝ'as, ĉiam difekt'iĝ'as."

En somer'o, dum la liber'temp'o, Janko kaj Karlo far'is mult'a'j'n ekskurs'o'j'n, ĉu pied'e, ĉu bicikl'et'e, kaj ĉiam pli'grand'iĝ'is ili'a amik'ec'o.

Anstataŭ'i la strek'et'o'j'n per taŭg'a'j vort'o'j.

13. Sur la river'o.

Iu'n maten'o'n en somer'o, est'is tiel varm'e en la klas'o, ke preskaŭ ĉiu'j ek'dorm'is. Janko dir'is al Karlo: "Est'as ne'ebl'e rest'ad'i tie ĉi, ĉu ni for'ir'u? — Kie'n? — I'e'n ajn. Sur la river'o'n, ekzempl'e, ni pov'us lu'i boat'o'n." Karlo kompren'ebl'e entuziasm'iĝ'is je la ide'o, kvankam li tim'is iom'et'e.

Inter du lecion'o'j, kiam ĉiu'j ali'a'j ir'is moment'o'n babil'ad'i aŭ kur'ad'i en la kort'o, ambaŭ rapid'e tra'pas'is la pord'eg'o'n kun Servetti, kaj tuj al'ir'is la angul'o'n de la plej proksim'a strat'o. Neni'u est'is vid'int'a ili'n. Ŝajn'is strang'e al Karlo promen'ad'i en la urb'o maten'e. De tiom long'e li tio'n ne far'is est'ant'e ĉiam en la lice'o je tiu temp'o.

Ili ir'is al la bord'o de l' river'o. Ili baldaŭ al'ven'is al boat'ej'o. Janko elekt'is mal'larĝ'a'n boat'o'n kaj sid'iĝ'int'e, ili ek'rem'is nord'e'n. Servetti opini'is, ke est'us pli amuz'e rem'i komenc'e kontraŭ la flu'o de l' river'o kaj re'ven'i post'e tut'e ne rem'ant'e. Li'a propon'o est'is tuj akcept'at'a. La veter'o est'is bel'eg'a: sur ambaŭ bord'o'j de l' river'o la kamp'o'j kaj arb'ar'et'o'j est'is tre verd'a'j kaj tut'e dezert'a'j. Nur la bird'o'j'n oni aŭd'is kaj la regul'a'n bru'ad'o'n de la rem'il'o'j.

Baldaŭ ili pas'is tra lok'o, kie grand'a'j salik'o'j klin'it'a'j super la river'o ban'is si'a'j'n branĉ'et'o'j'n en la akv'o. La knab'o'j mal'rapid'ig'is si'a'n rem'ad'o'n. Est'is dolĉ'a silent'o. Ili pens'is pri si'a'j kompat'ind'a'j kamarad'o'j, nun lern'ant'a'j grek'a'j'n verb'o'j'n en la klas'o.

Karlo est'us dezir'int'a re'ven'i por la last'a lecion'o je la dek'unu'a, ĉar li tre am'is la profesor'o'n de histori'o. (Tiu est'is la alt'kresk'a vir'o kun bel'a nigr'a barb'o, kiu dikt'is la ekzamen'a'j'n demand'o'j'n, kiam knab'et'o Karlo la unu'a'n foj'o'n sid'is sur benk'o de la lice'o). El'tir'int'e si'a'n poŝ'horloĝ'o'n, Karlo ek'vid'is, ke est'as jam tro mal'fru'e.

Ili for'las'is la rem'ad'o'n, kaj la boat'o mal'rapid'e kaj dolĉ'e sud'e'n ir'is port'at'e de la river'flu'o. Ili ek'kant'is, kaj ili'a voĉ'o ĝoj'e son'is inter la arb'o'j. Jam la dom'o'j de la urb'o ek'aper'is inter la branĉ'o'j kaj baldaŭ ili re'al'ven'is al la boat'ej'o.

Ĉiu'j rapid'is hejm'e'n, ek'pens'ant'e pri tio, kio okaz'os, kiam ili re'ir'os la lice'o'n post'tag'mez'e. Ĉe angul'o de strat'o Karlo renkont'is . . . la profesor'o'n de histori'o. Li for'pren'is si'a'n ĉapel'o'n. La profesor'o halt'ant'e nur dir'is: "Bon'a'n tag'o'n, Davis; vi ven'u al mi'a dom'o morgaŭ je la kvar'a kaj du'on'o; mi hav'as i'o'n por dir'i al vi." Kaj li for'pas'is.

14. La profesor'o de histori'o.

S-ro Jehman est'is tut'e ne riĉ'a kaj hav'is kvar jun'a'j'n infan'o'j'n. Li'a edz'in'o est'is bel'a Ital'in'o el Bolonjo. Ŝi verk'is oft'e artikol'o'j'n por ital'a'j revu'o'j kaj gazet'o'j. S-ro Jehman ĉiu'printemp'e vetur'is Ital'uj'o'n kun ŝi, ĉe la pask'a liber'temp'o. Ambaŭ est'is art'ist'o'j. Ili kon'is en Ital'uj'o ĉiu'j'n preĝ'ej'o'j'n, templ'o'j'n kaj palac'o'j'n, kie est'as majstr'a'j pentr'aĵ'o'j.

La last'a'n jar'o'n, kiam ili re'ven'is, S-in'o Jehman trink'is glas'o'n da glaci'a limonad'o ĉe la staci'o en Milano. Neniam oni sci'is, ĉu tro mal'varm'a, ĉu venen'it'a ĝi est'is. Sed post apenaŭ unu hor'o ŝi mort'is. Est'is terur'e. S-ro Jehman kvazaŭ bedaŭr'is, ke li ne ankaŭ trink'is limonad'o'n. Sed li hav'is kvar infan'o'j'n. Re'ven'int'e hejm'e'n, li dev'is klar'ig'i al ili, ke si'a'n patr'in'o'n ili neniam re'vid'os. Nun la av'in'o loĝ'ad'is tie kaj zorg'is pri la infan'o'j, dum la patr'o instru'ad'as. Sed S-ro Jehman perd'is si'a'n ĝoj'o'n; li nun mal'mult'e parol'is, mal'oft'e rid'et'is. Li'a vizaĝ'o rapid'e mal'jun'iĝ'is. Nur li'a'j bril'a'j okul'o'j montr'is ankoraŭ pli da bon'kor'ec'o kaj kompat'em'o.

Karlo pens'is pri ĉio ĉi, post'tag'mez'e, ir'ant'e al li'a dom'o. Li sonor'ig'is ĉe la pord'o. Serv'ist'in'o li'n konduk'is al la labor'ĉambr'o de S-ro Jehman.

La profesor'o lev'iĝ'is kaj prem'ant'e la man'o'n de Karlo: "Davis," li dir'is, "mi ĝoj'as vi'n vid'i tie ĉi, sid'iĝ'u. Vi demand'is mi'n antaŭ kelk'a'j tag'o'j pri la klub'o'j kaj societ'o'j en Romo ĉe la temp'o de Cicer'o. Jen est'as du libr'o'j, en kiu'j vi trov'os inform'o'j'n pri tio; mi krajon'e not'is la interes'a'j'n paĝ'o'j'n. Mi jam al'port'is ili'n por vi hieraŭ en la lice'o'n." Karlo est'is tre konfuz'it'a. "Sinjor'o," li dir'is, "mi dank'as vi'n, vi est'as tro bon'a al mi . . . Hieraŭ mi rem'ad'is sur la river'o dum vi'a lecion'o. Mi pet'as vi'a'n pardon'o'n, mi cert'e est'as tre kulp'a . . ." — "Ne plu parol'u pri tio," dir'is S-ro Jehman, "mi ja rimark'is, ke Janko, Servetti kaj vi for'est'is, kaj vid'ant'e la bel'a'n veter'o'n, mi iom suspekt'is la ver'o'n. Mi sci'as, ke for'vag'ad'o est'as tre poezi'a afer'o kaj dolĉ'aĵ'o por lice'an'o'j. Tamen atent'u! Perd'int'e lecion'o'j'n, vi est'os mal'help'at'a en vi'a stud'ad'o kaj bezon'os hejm'e labor'ad'i pli long'e. Nu, pren'u la libr'o'j'n kaj re'ven'u iam mi'n vizit'i. Mi ĉiam plezur'e kun'parol'os kun vi kaj vi'n help'os laŭ'pov'e." Kor'tuŝ'it'e el'ir'is Karlo kaj ek'pens'is, ke li neniam vid'is pli bon'a'n manier'o'n pun'i lern'ant'o'n.

15. La sekret'o de Karlo.

Dum la orgen'o ek'son'is laŭt'eg'e, ĉe la komenc'o de l' di'serv'o, Karlo sid'iĝ'int'e apud si'a'j ge'patr'o'j okul'e serĉ'ad'is iu'n sur la benk'o'j antaŭ si. Li est'is mal'trankvil'a ĝis li re'kon'is blond'a'n har'ar'o'n kun blu'a ruband'o, kiu ĉiu'dimanĉ'e aper'is tie. Lum'ig'at'a de sun'radi'o fal'int'a tra la kolor'a'j vitr'aĵ'o'j, la blond'a har'ar'o bril'is kvazaŭ or'o inter la nigr'iĝ'int'a'j kolon'o'j de l' antikv'a templ'o. Tiu vid'aĵ'o trankvil'ig'is la anim'o'n de Karlo, kaj post la preĝ'o'j li ne mov'is plu si'a'j'n okul'o'j'n dum la tut'a predik'ad'o de l' pastr'o. Post la di'serv'o Karlo kutim'e zorg'is por vid'i la jun'ul'in'o'n el'ir'ant'a'n; kaj ĉiu'foj'e li konvink'iĝ'is, ke ŝi hav'as bel'eg'e blu'a'j'n okul'o'j'n.

Iam promen'ant'e tra l' art'muze'o kun amik'o, li vid'is ŝi'n admir'e star'ant'a'n antaŭ pentr'aĵ'o de ital'a majstr'o. Li kompren'ebl'e halt'is antaŭ la sam'a. Ŝi tre ruĝ'iĝ'is; sed de tiu temp'o, ĉiu'dimanĉ'e ili oft'e ek'rigard'is unu la ali'a'n el'ir'ant'e el la ĉef'preĝ'ej'o. Ŝi ĝeneral'e est'is sol'a kun si'a patr'in'o, sed kelk'a'foj'e ili salut'is kaj al'parol'is ali'a'n sinjor'in'o'n, kiu el'ir'is el preĝ'ej'o kun kvar ge'fil'o'j. Karlo iam aŭd'is ŝi'n dir'i al ili: "Vi do ven'os lud'i en la Naci'a'n Park'o'n hodiaŭ post'tag'mez'e, ĉu ne?"

Post iom da pri'pens'ad'o Karlo decid'is, ke li ankaŭ ir'os al la park'o post'tag'mez'e. Tie li hav'is mir'ind'a'n ŝanc'o'n, ĉar promen'ant'e apud la lud'kamp'o, li du'foj'e hav'is okaz'o'n re'don'i al ŝi pilk'o'n fal'int'a'n sur la voj'o'n aŭ perd'it'a'n sub arb'o'j. Ŝi'a rid'et'o kaj dank'o li'n strang'e konfuz'is. La post'a'n dimanĉ'o'n, li sekv'is ŝi'n de mal'proksim'e por vid'i, kie ŝi loĝ'as. Ĝi est'is ekster la urb'o sur strat'o bord'it'a de arb'o'j kaj ĝarden'o'j. Ŝi en'ir'is en kastel'form'a'n dom'et'o'n kun bel'eg'a flor'ĝarden'o plen'a je roz'o'j.

Karlo jam oft'e rimark'is tiu'n dom'o'n antaŭ'e, sed ŝajn'is al li, ke ĝis nun ĝi ĉiam est'is ferm'it'a; kaj li kred'is, ke ĝi est'as ne'lu'it'a. Kred'ebl'e ŝi'a famili'o ĵus lu'is aŭ aĉet'is la dom'o'n.

De tiam Karlo oft'e vag'ad'is ĉirkaŭ tiu lok'o, esperant'e ŝi'n ŝanc'e ek'vid'i. Unu vesper'o'n li vid'is ŝi'n promen'i kun ŝi'a patr'o en la ĝarden'o. Ali'a'n foj'o'n li aŭd'is ŝi'n kant'i tra mal'ferm'it'a fenestr'o. Tio li'n feliĉ'ig'is por mult'a'j tag'o'j. Jam li'a frat'in'o kaj li'a'j koleg'o'j ĉe la gimnazi'o mult'e mir'is pri li'a oft'a rev'em'ec'o.

Unu tag'o'n li trov'is ŝi'a'n dom'o'n tut'e ferm'it'a: Terur'a'n bat'o'n li ricev'is en la kor'o. Re'ven'int'e la morgaŭ'a'n tag'o'n li sam'e vid'is. Ŝi ebl'e for'vetur'is kun la tut'a famili'o. Sed kie'n? En la ĝarden'o kelk'a'j nigr'a'j bird'o'j pep'ant'e inter'batal'et'is. Karlo jam kred'is, ke li'a tut'a viv'o est'as ruin'ig'it'a.

Li decid'is dir'i al Janko si'a'n sekret'o'n kaj pet'i li'a'n help'o'n.

16. Ĉagren'o'j.

Re'ven'int'e hejm'e'n unu tag'o'n, li trov'is si'a'n frat'in'o'n plor'ant'a: la av'o mort'is. Ge'sinjor'o'j Davis jam for'ir'is al li'a dom'o kun onkl'o Jak'o, kiu ven'is ili'n sci'ig'i. Karlo tuj re'met'is si'a'n ĉapel'o'n, kur'is al tram'vetur'il'o kaj baldaŭ al'ven'is en la av'a'n dom'o'n. Supr'e'n'ir'int'e la ŝtup'ar'o'n, li kvazaŭ ne plu pov'is spir'i. Ĉi'a'j ide'o'j kaj sent'o'j miks'iĝ'is en li'a cerb'o. Li mir'is, ĉu li bon'e kompren'is, kio'n Helen'o dir'is. Ĉu ver'e li neniam plu vid'os la bon'a'n av'o'n, tiel bon'kor'a'n? Li'a patr'o mal'ferm'is la pord'o'n kaj prem'ant'e si'a'n fil'o'n al si'a brust'o, li'n kis'is mult'foj'e. Karlo ek'plor'is. Li'a patr'in'o konduk'is li'n al la ĉambr'o de l' mort'int'o.

Tie sur lit'o kuŝ'is la av'o, kun vizaĝ'o tut'e blank'a. Li ŝajn'is dorm'ant'a. Est'is neni'a rid'et'o sur li'a'j lip'o'j, sed tamen aspekt'o kviet'a kaj fid'a. Long'e rest'ad'is Karlo apud la korp'o de si'a av'o. Li re'pens'is pri la temp'o, kiam li aŭskult'is rakont'o'j'n sur li'a'j genu'o'j; pri la gaj'a'j vesper'o'j kun li pas'ig'it'a'j; pri li'a'j ŝerc'o'j kaj vojaĝ'a'j aventur'o'j; pri li'a bon'kor'ec'o al ĉiu'j.

Iam al Karlo la av'o dir'is: En ĉiu hom'o est'as anĝel'o kaj diabl'o. Tre oft'e unu el ambaŭ est'as mult'e pli potenc'a, ol la ali'a. Eĉ kiam ĝi est'as la diabl'o ĉiam serĉ'u la anĝel'o'n. Forges'u la difekt'o'j'n de l' ali'a'j, memor'u ili'a'j'n bon'a'j'n ec'o'j'n. Ĉiam parol'u al ili'a bon'a part'o, neniam al la mal'bon'a. Tiel vi kuraĝ'ig'os mult'a'j'n hom'o'j'n kaj vi'n mem feliĉ'ig'os. Vi pli'fort'ig'os la bon'a'j'n ec'o'j'n kaj ek'detru'os la mal'bon'a'j'n. La av'o tiel bon'e sci'is trov'i la bon'a'j'n ec'o'j'n de ĉiu!

La tag'o'n de l' funebr'o la dom'o de l' av'o est'is plen'a de flor'a'j buked'o'j kaj kron'o'j donac'it'a'j de amik'o'j de la famili'o. Vizit'ant'o'j al'venad'is ĉiu'moment'e, re'dir'ant'a'j ĉiam la sam'a'j'n kutim'a'j'n fraz'o'j'n. Kiel ĉio ĉi est'is dolor'a, ted'a, dum Karlo vol'us est'i sol'a, trankvil'a kun si'a'j ge'patr'o'j!

Post la di'serv'o en la preĝ'ej'o, ĉiu'j ir'is al la tomb'ej'o, sekv'ant'e la funebr'a'n ĉerk'o'vetur'il'o'n. La tomb'ej'o est'is mal'sek'a pro ĵus'a pluv'o. Ĉiu'j kun'ven'is ĉirkaŭ sen'herb'a lok'o. Est'is grand'a fos'aĵ'o en la ter'o kaj plank'o ambaŭ'flank'e. Oni glit'ig'is la ĉerk'o'n mal'supr'e'n kaj ĝi'n tuj re'kovr'is per ter'o. La pastr'o ek'preĝ'is, sed Karlo pri'pens'is mal'ĝoj'e. En li'a'j orel'o'j ankoraŭ son'is la bru'o de la ter'o fal'ant'a sur la ĉerk'o'n. Tie'n oni met'is li'a'n kar'a'n av'o'n.

Jam la person'o'j dis'iĝ'is por re'ir'i hejm'e'n. Pas'ant'e inter la ali'a'j tomb'o'j, Karlo mal'ĝoj'e ek'pens'is pri ĉiu'j, kiu'j jam kuŝ'as tie sub la ter'o.

17. Student'o kaj poet'o.

Li hav'is bon'a'n brak'seĝ'o'n, kaj, en la mal'varm'a'j vesper'o'j, li tie sid'is ĉe la fajr'o, pri'pens'ant'e aŭ leg'ant'e. Li oft'e verk'is vers'aĵ'o'j'n. Ankaŭ li skrib'is long'a'j'n leter'o'j'n al si'a amik'o Janko, kiu est'is en Bruselo, stud'ant'a leĝ'o'scienc'o'n. Karlo aŭskult'is en Heidelberg kelk'a'j'n kurs'o'j'n pri natur'a scienc'o, biologi'o kaj psikologi'o. Li decid'is, ke proksim'a'n jar'o'n li komenc'os stud'ad'i medicin'o'n. Por tio li ankaŭ vetur'is Bruselon, kiam est'is fin'it'a li'a jar'o en Heidelberg.

En Bruselo, pli gaj'a est'is por li la viv'ad'o. Tie li renkont'is si'a'n amik'o'n Jankon kaj ankaŭ ali'a'n kun'lice'an'o'n Lam'ind'e, kiu ĵus ven'is el Angl'uj'o kaj stud'ad'is literatur'o'n. La influ'o de Janko est'is tre bon'a al Karlo, ĉar tiu amik'o est'is ĉiam energi'a kaj gaj'a. Li konduk'ad'is Karlon al la juĝ'ej'o'j, al politik'a'j kun'ven'o'j, al soci'a'j kaj scienc'a'j parol'ad'o'j. Kiel antaŭ'e, li mult'e lern'ig'is al si'a rev'em'a amik'o.

Lam'ind'e est'is ne'riĉ'a jun'ul'o. Li dev'is per'labor'i por viv'ad'i kaj stud'ad'i. Li don'is lecion'o'j'n, li eĉ far'is parol'ad'o'j'n pri la angl'a literatur'o, li verk'ad'is por gazet'o'j. Dank' al li, Janko kaj Karlo kelk'a'foj'e ricev'is sen'pag'a'j'n teatr'o'bilet'o'j'n, hav'ig'it'a'j'n de la redakci'o de ĵurnal'o, por kiu Lam'ind'e oft'e skrib'is artikol'o'j'n.

Kiel Janko, Lam'ind'e mult'e kuraĝ'ig'is Karlon per si'a vigl'ec'o. Kvankam li stud'ad'is medicin'o'n, Karlo ĉiam pli interes'iĝ'is je la literatur'o kaj art'o. Ambaŭ li'a'j amik'o'j tre incit'is li'n, ke li publik'ig'u kelk'a'j'n el la poem'o'j, kiu'j'n li verk'is. Sed Karlo dum long'a temp'o est'is tro tim'em'a. Fin'e li elekt'is tri'dek el ili kaj el'don'is elegant'a'n volum'et'o'n kun modern'art'a kovr'il'o kaj long'e serĉ'it'a titol'o: "Or'a'j Flug'il'o'j". La unu'a vers'aĵ'o est'is la jen'a:

      Last'a flug'o.

Vi kie'n flug'as, papili'o,
   Trem'ant'e kaj rapid'e?
Jam mort'is roz'o kaj lili'o,
   Kaj ven'as frost' perfid'e.

Flug'il'o'j vi'a'j kvazaŭ lamp'o
   Bril'et'as en nebul'o:
Vi kio'n serĉ'as tra la kamp'o,
   Perd'it'a somer'ul'o?

Dezert'a'j est'as la ĝarden'o'j
   Kaj van'a l' am'o vi'a.
Skelet'o'j ŝajn'as la verben'o'j
   Sub laŭb'o sen'foli'a.

Vi kial flug'as en mal'varm'o
   Tra flor'a la tomb'ej'o?
Sur ĉiu lok'o pluv'a larm'o
   Nun rest'as en herb'ej'o.

Silent'as ĉiu'j en la nest'o'j,
   Kaj sven'is bon'odor'o'j;
Plu ne batal'os vi kun vesp'o'j
   Pri la flor'et'a'j kor'o'j.

Jen rest'as nur en kamp'o vast'a
   Velk'int'a krizantem'o,
Sur kiu vi'a kis'o last'a
   Mort'ig'os vi'n en trem'o.

18. Alic'o.

Tiu'n somer'o'n Karlo vid'is kaj re'vid'is mult'a'j'n person'o'j'n en la urb'o. La fianĉ'o de Helen'o iam ven'is pet'i Karlon, ke li akompan'u si'a'n frat'in'o'n kun li por vizit'i amik'o'n de li'a patr'o, kiu ĵus re'ven'is el Hind'uj'o. Est'is profesor'o Palam, de la Kalkut'a Universitat'o. Li kun si'a famili'o re'ven'is el Kalkut'a por pas'ig'i en la urb'o du jar'o'j'n da liber'temp'o, kiu'j'n li postul'is por si'a san'o.

Dum la jun'a advokat'o parol'ad'is pri la talent'o de la profesor'o, hom'o tiel interes'a, tiel kler'a, k.t.p., Karlo sent'is mal'nov'a'n fajr'o'n re'brul'iĝ'ant'a'n en si'a kor'o.

Pri la jun'ul'in'o ek'vid'it'a en la preĝ'ej'o li re'pens'is. Pri la perd'it'a pilk'o en la park'o li re'memor'is, ankaŭ pri la promen'ad'o'j ĉirkaŭ la mister'a dom'o. "Mi plezur'e vi'n akompan'os tie'n," li dir'is.

La tag'o'n, kiam, kun'e kun la ge'fianĉ'o'j, li ir'is al la dom'o de profesor'o Palam, Karlo est'is ne'ordinar'e ekscit'it'a. Helen'o tre mir'is pri tio.

La profesor'o kun si'a edz'in'o akcept'is ili'n ĉarm'e kaj prezent'is al Karlo si'a'n fil'in'o'n. La jun'ul'in'o est'is plej bel'a kaj dolĉ'a, nun kred'ebl'e du'dek aŭ du'dek-unu'jar'a.

"Sinjor'o Karlo Davis," dir'is la profesor'o, "mi'a fil'in'o Alic'o." Kvankam tre konfuz'it'a, Karlo far'iĝ'is kuraĝ'a. — "La grand'a'n plezur'o'n renkont'i vi'n, fraŭl'in'o, mi jam hav'is antaŭ kvin jar'o'j en la Naci'a Park'o, kie vi perd'is pilk'o'n."

Ŝi ĉarm'e rid'et'is iom ruĝ'iĝ'ant'e: "Ho, jes, sinjor'o, mi memor'as, ŝi dir'is, vi est'is tiel afabl'a!"

Plej agrabl'a'n vesper'o'n pas'ig'is Karlo ĉe la hejm'o de profesor'o Palam. Tie'n li oft'e re'ven'is. Oni pet'is, ke li leg'u vers'aĵ'o'j'n si'a'j'n. Eĉ kant'o'n li verk'is, kiu'n lern'is fraŭl'in'o Alic'o por kant'i laŭ ari'o ŝat'at'a de ŝi.

Oft'e fraŭl'in'o Palam est'is invit'it'a de fraŭl'in'o Davis; kaj Karlo pro tio est'is al si'a frat'in'o du'obl'e pli afabl'a ol antaŭ'e. Okaz'is iam, ke Karlo ir'is kun Alic'o rem'ad'i sur la river'o. Li lu'is boat'o'n kaj ambaŭ trankvil'e rem'is ĝis la arb'ar'et'o de salik'o'j. Kiam por vesper'manĝ'o ili re'ven'is hejm'e'n, ge'fianĉ'o'j ili est'is.

La konsent'o'n de ge'sinjor'o'j Palam, Karlo facil'e akir'is, sam'e kiel la aprob'o'n de si'a'j ge'patr'o'j. Li est'is la plej feliĉ'a jun'ul'o en la mond'o.

Far'u demand'o'j'n por la jen'a'j respond'o'j.

19. Kurac'ist'o.

Ĉe tiu fest'o li la unu'a'n foj'o'n montr'iĝ'is oficial'e kun si'a fianĉ'in'o Alic'o Palam. Est'is tre ĝoj'ig'a tag'o.

Ĉe la fin'o de si'a last'a stud'jar'o, Karlo prezent'is ĉe la Universitat'o si'a'n tez'o'n pri "la influ'o de l' imag'em'o en la muskol'a'j mal'san'o'j". Sukces'int'e kun honor'o, li definitiv'e re'ven'is al si'a hejm'a urb'o.

Konsil'at'e de si'a patr'o, li lu'is ĉambr'ar'o'n sur la unu'a etaĝ'o de komfort'a dom'o tut'e proksim'e je la vend'o'plac'o. Alic'o li'n help'is por aranĝ'ad'i la ĉambr'ar'o'n kaj ili'a'j patr'in'o'j si'n okup'is pri aĉet'o de mebl'o'j, tapiŝ'o'j, kurten'o'j, k.t.p.

Karlo dezir'is hav'i kelk'a'j'n art'a'j'n bild'o'j'n en si'a hejm'o. Alic'o donac'is al li grand'a'n kopi'o'n de la ital'a pentr'aĵ'o, antaŭ kiu ili ambaŭ halt'is sam'temp'e en la muze'o, kiam ili est'is ge'knab'o'j.

Per la amik'o'j kaj la kon'at'ul'o'j de ambaŭ famili'o'j Davis kaj Palam, Karlo ek'akir'is kelk'a'j'n klient'o'j'n. Si'a'n tez'o'n de doktor'o de medicin'o li vend'ig'is en la libr'o'butik'o'j de la urb'o kaj per tio pli'kon'ig'is si'a'n nom'o'n, kvankam la tez'o ne pli vend'iĝ'is, ol li'a poem'libr'o. Pro li'a grand'a kviet'ec'o kaj cert'ec'o, Karlo tre rapid'e pli'mult'ig'is si'a'n klient'ar'o'n. Li efektiv'ig'is kelk'a'j'n mir'ind'a'j'n re'san'ig'o'j'n de nerv'a'j person'o'j, kaj li ĉiam pli kaj pli interes'iĝ'is je tiu psikologi'a part'o de l' kurac'art'o.

Li interes'iĝ'is je publik'a higien'o kaj far'is kelk'a'j'n parol'ad'o'j'n pri hejm'o'zorg'ad'o, pri ord'o en ĉiu'tag'a viv'ad'o, pri regul'ec'o en manĝ'ad'o kaj dorm'ad'o, pri efik'o'j de alkohol'drink'ad'o, k.t.p.

Post ses monat'o'j li est'is preskaŭ la plej ŝat'at'a kurac'ist'o en la urb'o kaj jam est'is plu neni'a kaŭz'o por prokrast'i li'a'n edz'iĝ'o'n kun Alic'o Palam. Ambaŭ ge'jun'ul'o'j konsent'is por ne hav'i bru'a'n fest'o'n. Ili opini'is, ke oni ne edz'iĝ'as por la publik'o. Laŭ ili'a dezir'o la fest'o est'is tut'e famili'a kaj intim'a, kaj kred'ebl'e pro tio special'e ĉarm'a. Sinjor'in'o Palam hav'is tamen dolor'a'n moment'o'n da plor'ad'o pens'ant'e, ke ŝi de nun ne plu hav'os kun si si'a'n am'at'a'n fil'in'o'n. Sed la feliĉ'o de Alic'o ŝi'n konsol'is. Ŝi sukces'is iom forges'i tiu'n sufer'ig'a'n pens'o'n, ke oft'e ies feliĉ'o kaŭz'as la mal'feliĉ'o'n de ali'a, kaj kio al'port'as rid'et'o'n sur la lip'o'j'n de unu, oft'e nask'as larm'o'j'n en la okul'o'j de ali'a.

Post la edz'iĝ'a ceremoni'o, la feliĉ'a'j ge'edz'o'j for'ir'is por far'i la kutim'a'n vojaĝ'o'n.

20. En Ital'uj'o.

La jun'a'j ge'edz'o'j tra'vetur'is Svis'land'o'n, halt'ant'e en la bel'a urb'o Lucern'o kaj cel'ant'e Milanon per la Gotharda fer'voj'o. La tut'a pejzaĝ'o de tiu voj'o inter la mont'o'j tre fort'e impres'is ili'n per si'a grandioz'a bel'ec'o.

Al'ven'int'e Luganon, ili est'is tiel ĉarm'it'a'j de la lag'o, ke ili de'nov'e halt'is kelk'a'j'n tag'o'j'n kaj ankaŭ vizit'is Kom'o'n kaj la ĉirkaŭ'a'n region'o'n. Akv'o'j blu'a'j, blu'eg'a'j, en kiu'j fand'iĝ'as or'a'j sun'radi'o'j, krut'a'j mont'o'j silent'e gard'star'ant'a'j ĉirkaŭ'e, blank'a'j dom'o'j, ĝarden'o'j kun vin'ber'o kresk'ant'a sur arb'o'j kaj mur'o'j: tio est'as la land'o de l' poezi'a trankvil'ec'o, kie Plinus rev'ant'e promen'ad'is antaŭ du'mil jar'o'j.

En Milano ili pas'ig'is tut'a'n maten'o'n en la tur'o'j kaj sur la tegment'o de l' grand'eg'a ĉef'preĝ'ej'o, kiu blank'e bril'eg'is kvazaŭ gigant'a juvel'o sub la hel'a ĉiel'o.

En Venezio ili long'e promen'ad'is en la palac'o de l' duk'o'j, admir'ant'e la grand'a'j'n majstr'o'verk'o'j'n de l' pentr'ist'o'j el la venezia skol'o. En nigr'a gondol'o ili dolĉ'e glit'ad'is sur la kanal'o'j inter la marmor'a'j palac'o'j kaj sub la ark'a'j pont'o'j. Ili ŝip'vetur'is al la insul'o Lido por vid'i la mar'o'n Adriatik'a'n. Antaŭ la or'a ĉef'preĝ'ej'o de Sankt'a Mark'o ili dis'ĵet'is gren'er'o'j'n al la kolomb'o'j sur la Grand'a Plac'o. Vesper'e, sur la Grand'a Kanal'o, inter la kolor'paper'a'j lantern'o'j ili sekv'ad'is en gondol'o koncert'boat'o'n, el kiu kant'ist'o'j kun gitar'o'j aŭ mandolin'o'j son'ig'is tra la nokt'o melodi'a'n ari'o'n.

En Bolonjo ili vizit'is la mal'nov'a'j'n preĝ'ej'o'j'n por admir'i la pentr'aĵ'o'j'n. En Romo ili vid'is la Forum'o'n, kiu'n ĉirkaŭ'as tiom da glor'a'j ruin'aĵ'o'j kaj plen'ig'as tiom da etern'a'j memor'aĵ'o'j.

En Napolio ili vag'ad'is ĉe l' mar'bord'o kaj vid'is ne'pri'skrib'ebl'a'j'n sub'ir'o'j'n de la sun'o. La vapor'ŝip'eg'o, en kiu vojaĝ'is ge'sinjor'o'j Palam por re'ir'i al Kalkut'a, est'is halt'ont'a ĉe Napolio. Ĝi'a'n al'ven'o'n ili atend'is, por ili'n adiaŭ'i. Post'e ili re'ven'is hejm'e'n halt'ant'e ankoraŭ en Nic'e kaj Marseille.

Tre ĝoj'e ili komenc'is si'a'n nov'a'n kun'viv'ad'o'n hejm'e, kaj Karlo feliĉ'kor'e mir'is, kiel bel'e real'iĝ'is li'a knab'a rev'o.

  
  
  
  
  
  
End of the Project Gutenberg EBook of Karlo, by Edmond Privat  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KARLO ***  
  
***** This file should be named 24525-h.htm or 24525-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/2/4/5/2/24525/  
  
Produced by David G. Simpson  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions  
will be renamed.  
  
Creating the works from public domain print editions means that no  
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation  
(and you!) can copy and distribute it in the United States without  
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,  
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to  
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to  
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project  
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you  
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you  
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the  
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose  
such as creation of derivative works, reports, performances and  
research.  They may be modified and printed and given away--you may do  
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is  
subject to the trademark license, especially commercial  
redistribution.  
  
  
  
*** START: FULL LICENSE ***  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project  
Gutenberg-tm License (available with this file or online at  
http://gutenberg.org/license).  
  
  
Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm  
electronic works  
  
1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy  
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.  
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project  
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the  
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or  
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.  
  
1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement.  See  
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement  
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic  
works.  See paragraph 1.E below.  
  
1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"  
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project  
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the  
collection are in the public domain in the United States.  If an  
individual work is in the public domain in the United States and you are  
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from  
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative  
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg  
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project  
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by  
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of  
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with  
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by  
keeping this work in the same format with its attached full Project  
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.  
  
1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in  
a constant state of change.  If you are outside the United States, check  
the laws of your country in addition to the terms of this agreement  
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or  
creating derivative works based on this work or any other Project  
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning  
the copyright status of any work in any country outside the United  
States.  
  
1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate  
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently  
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the  
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project  
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,  
copied or distributed:  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived  
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is  
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied  
and distributed to anyone in the United States without paying any fees  
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work  
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the  
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1  
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the  
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or  
1.E.9.  
  
1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional  
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked  
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the  
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.  
  
1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any  
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or  
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than  
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version  
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),  
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a  
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon  
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other  
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm  
License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided  
that  
  
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is  
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he  
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the  
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments  
     must be paid within 60 days following each date on which you  
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax  
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and  
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the  
     address specified in Section 4, "Information about donations to  
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."  
  
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
     License.  You must require such a user to return or  
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium  
     and discontinue all use of and all access to other copies of  
     Project Gutenberg-tm works.  
  
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any  
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days  
     of receipt of the work.  
  
- You comply with all other terms of this agreement for free  
     distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm  
electronic work or group of works on different terms than are set  
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from  
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael  
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the  
Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm  
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic  
works, and the medium on which they may be stored, may contain  
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or  
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual  
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a  
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by  
your equipment.  
  
1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from.  If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium with  
your written explanation.  The person or entity that provided you with  
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a  
refund.  If you received the work electronically, the person or entity  
providing it to you may choose to give you a second opportunity to  
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy  
is also defective, you may demand a refund in writing without further  
opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER  
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO  
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.  
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the  
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be  
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by  
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any  
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.  
  
1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance  
with this agreement, and any volunteers associated with the production,  
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,  
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,  
that arise directly or indirectly from any of the following which you do  
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm  
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any  
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.  
  
  
Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of computers  
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists  
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from  
people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.  
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation  
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4  
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.  
  
  
Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive  
Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at  
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent  
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.  
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered  
throughout numerous locations.  Its business office is located at  
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email  
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact  
information can be found at the Foundation's web site and official  
page at http://pglaf.org  
  
For additional contact information:  
     Dr. Gregory B. Newby  
     Chief Executive and Director  
     gbnewby@pglaf.org  
  
  
Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements.  We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance.  To  
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any  
particular state visit http://pglaf.org  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations.  
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate  
  
  
Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic  
works.  
  
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm  
concept of a library of electronic works that could be freely shared  
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project  
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.  
  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.  
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily  
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.  
  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:  
  
     http://www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.