The Project Gutenberg EBook of La Puto kaj la Pendolo, by Edgar Allan Poe
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of
the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have
to check the laws of the country where you are located before using this ebook.
Title: La Puto kaj la Pendolo
Rakonto el la Hispana Inkvizicio
Author: Edgar Allan Poe
Translator: Alexander Pride
Release Date: February 17, 2020 [EBook #61190]
Language: Esperanto
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA PUTO KAJ LA PENDOLO ***
Produced by Carolus Raeticus
Ĉiu'j ŝanĝ'o'j de la trans'skrib'ant'o est'as registr'it'a'j per pied'not'o'j. ([TR1], [TR2], ktp.)
Jam de long'e la amerik'a'j verk'ist'o'j est'as kon'at'a'j pro ili'a lert'a verk'ad'o de mal'long'a'j rakont'o'j. Mal'mult'a'j el ili, tamen, sukces'is en tiu fak'o de la literatur'o tiel bon'e kiel Edgar Allan Po'e (1809-1849). Pro la stat'o de mal'riĉ'ec'o kaj mizer'o en kiu li viv'is, ĉiu'j li'a'j verk'et'o'j ne est'as egal'e lert'a'j, sed ĉirkaŭ du'dek el ili est'as preskaŭ perfekt'a'j, kaj unu el tiu'j ĉi mi traduk'is la jen'a'n. La bon'aĵ'o'j de'ven'as de la verk'ist'o; la mal'bon'aĵ'o'j de'ven'as de la traduk'int'o.
Mi est'is mal'san'a, mal'san'a ĝis mort'o, pro tiu long'a agoni'o, kaj kiam fin'e oni mal'lig'is mi'n kaj permes'is al mi sid'iĝ'i, mi sent'is ke konsci'ec'o est'is tuj for'las'ont'a mi'n. La juĝ'o, la tim'it'a kondamn'o al mort'o, est'is la last'a vort'o kiu klar'e ven'is en mi'a'n orel'o'n. Post tio, la son'ad'o de la inkvizitor'a'j voĉ'o'j ŝajn'is far'iĝ'i ne'difin'it'a zum'o. Ĝi pens'ig'is mi'n pri turn'ad'o, ebl'e pro ĝi'a simil'ec'o en mi'a fantazi'o al la zum'ad'o de muel'il'o'rad'o. Tio daŭr'is nur mal'long'a'n temp'o'n, kaj baldaŭ mi aŭd'is neni'o'n plu. Tamen kelk'a'temp'e mi vid'is; sed kun kia terur'a tro'grand'ig'o! Mi vid'is la lip'o'j'n de la nigr'e'vest'it'a'j juĝ'ant'o'j. Ili ŝajn'is al mi blank'a'j, — pli blank'a'j ol la paper'o sur kiu'n mi skrib'as tiu'j'n ĉi vort'o'j'n — kaj mal'dik'a'j ĝis grotesk'ec'o, mal'dik'eg'a'j pro la grand'ec'o de ili'a esprim'o de sever'ec'o, de ne'mov'ebl'a decid'ec'o, de mal'estim'o por hom'a turment'eg'o. Mi vid'is ke la juĝ'o de tiu, kiu por mi est'is la Sort'o, ankoraŭ el'flu'is el tiu'j lip'o'j. Mi vid'is ili'n form'ant'a'j'n la silab'o'j'n de mi'a nom'o, kaj mi trem'is ĉar neni'a son'o ven'is al mi. Mi vid'is ankaŭ, dum mal'mult'a'j moment'o'j de delir'a terur'o, la preskaŭ ne'vid'ebl'a'n sving'ad'o'n de la nigr'a'j drap'o'j kiu'j kovr'is la mur'o'j'n de la ĉambr'o. Kaj tiam mi'a rigard'o fal'is sur la ses alt'a'j'n kandel'o'j'n sur la tabl'o. Unu'e ili sur'hav'is mien'o'n de bon'farad'o, kaj ŝajn'is blank'a'j mal'gras'a'j anĝel'o'j kiu'j sav'us mi'n; sed tiam subit'e naŭz'o en'ven'is mi'a'n anim'o'n kaj ĉiu fibr'o en mi'a korp'o vibr'is kvazaŭ mi est'is tuŝ'int'a la faden'o'n de elektro-produkt'il'o, dum la anĝel'o'j far'iĝ'is sen'signif'a'j fantom'o'j hav'ant'a'j kap'o'j'n el flam'o, kaj mi vid'is ke de ili mi ricev'us neni'a'n help'o'n. Tiam ven'is en mi'a'n anim'o'n, simil'e al riĉ'a muzik'a not'o, pens'o pri la dolĉ'a ripoz'ec'o en la tomb'o. La pens'o ven'is mal'rapid'e, kaj ŝajn'is long'temp'e antaŭ ol ĝi al'ven'is al ĝi'a plen'a grav'ec'o, sed ĵus kiam mi'a anim'o fin'e komenc'is plen'e sent'i kaj kompren'i ĝi'n, la figur'o'j de la juĝ'ant'o'j mal'aper'is magi'e el mi'a vid'o, la alt'a'j kandel'o'j for'iĝ'is; ili'a'j flam'o'j esting'iĝ'is tut'e, la nigr'ec'o de mal'lum'ec'o kovr'is ĉio'n, kaj ĉiu'j mi'a'j sent'o'j ŝajn'is en'glut'at'a'j en terur'a rapid'eg'a mal'supr'e'n'ir'ad'o kvazaŭ de anim'o en la Infer'o'n. Tiam silent'o kaj sen'bru'ec'o kaj nokt'o kovr'is la univers'o'n.
Mi est'is sven'int'a; sed ankoraŭ mi ne dir'as ke mi'a tut'a konsci'ec'o est'is perd'it'a. Tio'n de ĝi kio rest'is mi ne pen'os difin'i, aŭ eĉ pri'skrib'i, sed ĉio ne est'is perd'it'a. En la plej profund'a dorm'o — ne! En delir'o — ne! En sven'o — ne! En mort'o — ne! Eĉ en la tomb'o, ĉio ne est'as perd'it'a. Ali'e ne est'as sen'mort'ec'o por la hom'ar'o. Vek'iĝ'ant'e el la plej profund'a dorm'ad'o, ni romp'as la faden'o'j'n de ia sonĝ'o. Sed post sekund'o (tiel mal'fort'a'j est'as tiu'j faden'o'j) ni ne memor'as tio'n kio'n ni sonĝ'is. En la re'ven'o al viv'o el sven'o est'as du grad'o'j; unu'e tiu de la sent'iĝ'o de spir'at'a, du'e tiu de la sent'iĝ'o de korp'a ekzist'ec'o. Ŝajn'as kred'ind'e ke, se ating'int'e la du'a'n grad'o'n, ni pov'us re'vok'i la impres'o'j'n de la unu'a, ni trov'us tiu'j'n impres'o'j'n plen'a'j de memor'o'j pri la viv'o ekster'mond'a. Kaj tiu viv'o est'as — kio? Kia'manier'e pov'as ni disting'i inter ĝi'a'j ombr'o'j kaj tiu'j de la tomb'o? Sed se la impres'o'j de tio, kio'n mi est'as nom'int'a la unu'a grad'o ne est'as laŭ'vol'e re'vok'ebl'a'j, tamen post long'a inter'temp'o ĉu ili ne re'ven'as ne'vok'it'a'j, dum ni mir'as el kie ili ven'as? Li kiu neniam sven'is, ne est'as li kiu trov'as strang'a'j'n palac'o'j'n kaj kurioz'e-kon'at'a'j'n vizaĝ'o'j'n en la karb'o'j bril'ant'a'j — ne est'as li kiu vid'as vag'ant'a'j'n en aer'o mal'gaj'a'j'n vid'aĵ'o'j'n kiu'j'n ĉiu person'o ne est'as permes'at'a vid'i — ne est'as li kiu pri'pens'as pri la parfum'o de ia nov'a flor'o — ne est'as li kies cerb'o konfuz'iĝ'as serĉ'ant'e la signif'o'n de iu muzik'a kord'o, kiu neniam antaŭ'e al'tir'is li'a'n atent'o'n.
Inter oft'a'j kaj fervor'a'j pen'o'j memor'i, inter diligent'a'j klopod'o'j re'trov'i i'a'n sign'o'n de la stat'o de ŝajn'ant'a mal'plen'ec'o en kiu'n mi'a spirit'o est'is fal'int'a, est'as moment'o'j kiam mi sonĝ'as pri sukces'o, est'as mal'long'a'j, tre mal'long'a'j period'o'j kiam mi re'vok'as memor'o'j'n, kiu'j, la klar'a raci'o de post'a temp'o cert'ig'as mi'n aparten'as al tiu stat'o de ŝajn'ant'a mal'konsci'ec'o. Tiu'j ombr'a'j memor'o'j parol'as mal'klar'e pri alt'a'j figur'o'j kiu'j lev'is kaj port'is mi'n silent'e mal'supr'e'n — mal'supr'e'n — ankoraŭ mal'supr'e'n — ĝis terur'a kap'turn'o prem'is mi'n je la nur'a ide'o de la sen'fin'ec'o de la mal'supr'e'n'ir'ad'o. Ili parol'as ankaŭ pri mal'preciz'a terur'o ĉe mi'a kor'o, pro la ne'natur'a kviet'ec'o de tiu kor'o. Tiam ven'as memor'o'j de subit'a sen'mov'ec'o de ĉiu'j aĵ'o'j, kvazaŭ tiu'j, kiu'j port'is mi'n est'is preter'kur'int'a'j dum ili'a mal'supr'e'n'ir'ad'o, la lim'o'j'n de la sen'lim'a'j, kaj est'is paŭz'int'a'j pro la lac'ig'ec'o de ili'a labor'o. Post tio mi memor'as plat'ec'o'n kaj mal'sek'ec'o'n; kaj tiam ĉio est'as frenez'ec'o — la frenez'o de memor'o kiu okup'as si'n pri mal'permes'it'aĵ'o'j.
Tre subit'e re'ven'is al mi'a anim'o mov'ad'o kaj son'ad'o — la tumult'a mov'ad'o de mi'a kor'o kaj en mi'a'j orel'o'j la son'ad'o de ĝi'a bat'ad'o. Tiam paŭz'o, en kiu ĉio est'is konfuz'at'a. Tiam de'nov'e son'ad'o kaj mov'ad'o kaj palp'ad'o, — vibr'et'ant'a sent'o tra'kur'is mi'a'n korp'o'n. Tiam konsci'ec'o de ekzist'ad'o, sen pens'ad'o — stat'o kiu daŭr'is long'temp'e. Tiam, tre subit'e, pens'ad'o, kaj terur'o, kaj fervor'a'j klopod'o'j por kompren'i mi'a'n ver'a'n stat'o'n. Tiam fort'a dezir'o re'fal'i en ne'konsci'ec'o'n. Tiam rapid'eg'a re'viv'iĝ'o de la anim'o kaj sukces'a atent'o mov'i. Kaj nun, plen'a re'memor'iĝ'o de la juĝ'ad'o, de la juĝ'ant'o'j, de la nigr'a'j drap'o'j, de la kondamn'o, de la mal'san'ec'o, de la sven'o. Tiam tut'o forges'ec'o de ĉio, kio'n nur post long'a pen'ad'o mi pov'as nun ne'klar'e memor'i.
Ĝis nun, mi ne mal'ferm'is la okul'o'j'n. Mi sent'is ke mi kuŝ'as sur mi'a dors'o, mal'lig'it'a.[TR1] Mi lev'is mi'a'n man'o'n kaj ĝi fal'is pez'e sur i'o'n mal'sek'a'n kaj mal'mol'a'n. Tie mi permes'is ĝi'n rest'i mult'a'j'n moment'o'j'n, dum mi pen'is sci'iĝ'i kie kaj kio mi est'is. Mi dezir'eg'is sed tim'is uz'i mi'a'j'n okul'o'j'n. Mi tim'is la unu'a'n vid'o'n de mi'a'j ĉirkaŭ'aĵ'o'j. Ne ĉar mi tim'is rigard'i terur'aĵ'o'j'n, sed mi tim'is ke est'us neni'o'n por vid'i. Fin'e kun mal'esper'o en la kor'o, mi rapid'e mal'ferm'is mi'a'j'n okul'o'j'n. Mi'a'j plej mal'bon'a'j pens'o'j tiam est'is konfirm'at'a'j. La mal'lum'ec'o de etern'a nokt'o ĉirkaŭ'is mi'n. Mi klopod'is spir'i. La dens'ec'o de la mal'hel'ec'o ŝajn'is prem'i kaj sufok'i mi'n. La atmosfer'o est'is ne'toler'ebl'e dens'a. Mi kuŝ'ad'is kviet'e, kaj pen'is pri'pens'i. Mi memor'is la inkvizitor'a'j'n proced'o'j'n, kaj pen'is el tiu'j trov'i mi'a'n nun'a'n stat'o'n. La juĝ'o est'is don'it'a; kaj ŝajn'is al mi ke tre long'a temp'o jam pas'is. Sed ne dum unu moment'o mi supoz'is ke mi est'is ver'e mort'a. Tia supoz'o, spit'e ĉio, kio'n ni leg'as en rakont'o'j, est'as tut'e mal'konform'a al ver'a ekzist'ec'o; sed kie kaj en kia stat'o mi est'is? La kondamn'it'ul'o'j mi sci'is, mort'iĝ'is kutim'e je la «auto-da-fé», kaj unu el tiu'j okaz'is la ĝust'a'n nokt'o'n de mi'a juĝ'ad'o. Ĉu mi est'is re'e met'it'a en mi'a'n sub'ter'a'n mal'liber'ej'o'n, por atend'i la ven'ont'a'n buĉ'ad'o'n kiu ne okaz'us ĝis post mult'a'j monat'o'j? Tio, mi tuj vid'is, ne pov'us est'i. Sufer'ul'o'j est'is nepr'e postul'it'a'j. Terur'ind'a ide'o nun subit'e kur'eg'ig'is la sang'o'n torent'e tra mi'a'j vejn'o'j, kaj dum mal'long'a temp'o mi de'nov'e sven'is.
Re'san'iĝ'int'e, mi re'e ek'star'iĝ'is, trem'ant'a konvulsi'e en ĉiu fibr'o. Mi etend'is mi'a'j'n brak'o'j'n sovaĝ'e supr'e kaj ĉirkaŭ mi je ĉiu'j flank'o'j. Mi palp'is neni'o'n; sed mi tim'is mov'i unu paŝ'o'n, pro la tim'o ke mi est'us halt'ig'at'a de la mur'o'j de tomb'o. Ŝvit'o flu'is el ĉiu tru'et'o, kaj star'is kiel grand'a'j mal'varm'a'j gut'o'j sur mi'a frunt'o. La agoni'o de ne'cert'ec'o far'iĝ'is fin'e ne'toler'ebl'a kaj mi si'n'gard'em'e ir'is antaŭ'e'n, kun mi'a'j brak'o'j etend'at'a'j kaj mi'a'j okul'o'j streĉ'at'a'j el ili'a'j ing'o'j, esperant'e trov'i i'a'n mal'fort'a'n radi'o'n de lum'o. Mi antaŭ'e'n'ir'is mult'a'j'n paŝ'o'j'n, sed ankoraŭ ĉio est'is mal'lum'ec'o kaj mal'plen'ec'o. Mi spir'is pli liber'e. Ŝajn'is evident'e ke oni ne intenc'is ke mi'a est'us la plej terur'ind'a el mort'o'j.
Kaj nun, dum mi ankoraŭ daŭr'ig'is mi'a'n si'n'gard'em'a'n antaŭ'e'n'ir'ad'o'n, ven'is en mi'a'n memor'o'n mil mal'preciz'a'j popol'dir'o'j pri la terur'aĵ'o'j de Toledo. Pri la sub'ter'a'j mal'liber'ej'o'j oni rakont'is mult'a'j'n strang'a'j'n afer'o'j'n — fabl'o'j mi ĉiam nom'is ili'n — sed tamen strang'aĵ'o'j, kaj tro terur'a'j por ripet'i krom murmur'e. Ĉu oni las'is mi'n pere'i pro mal'sat'ec'o en tiu ĉi sub'ter'a mond'o de mal'hel'ec'o; aŭ kia sort'o, ebl'e eĉ pli terur'ind'a, atend'is mi'n? Ke la fin'o est'us mort'o, kaj mort'o kun pli ol ordinar'a dolor'o, mi kon'is, tro bon'e la karakter'o'n de mi'a'j juĝ'ant'o'j por dub'i. La spec'o kaj la hor'o sol'e okup'is aŭ distr'is mi'n.
Mi'a'j for'etend'at'a'j man'o'j fin'e tuŝ'is i'a'n fortik'a'n halt'ig'il'o'n. Est'is mur'o ver'ŝajn'e el ŝton'o, — tre eben'a, ŝim'a[TR2] kaj mal'varm'a. Mi sekv'is ĝi'n, paŝ'ant'e ankoraŭ kun si'n'gard'em'ec'o. Tio tamen ne don'is al mi i'a'n rimed'o'n por trov'i la grand'ec'o'n de la mal'liber'ej'o; ĉar mi pov'as ĉirkaŭ'ir'i kaj re'ven'i al la lok'o kie mi komenc'is ne re'kon'ant'e ĝi'n, — tiel unu'form'a'j ŝajn'is la mur'o'j. Mi tial serĉ'is la tranĉ'il'o'n kiu est'is en mi'a poŝ'o kiam oni konduk'is mi'n en la inkvizitor'a'n ĉambr'o'n; sed ĝi est'is mal'aper'int'a; mi'a'j'n vest'o'j'n oni est'is anstataŭ'ig'it'a'j per kovr'il'o el mal'delikat'a tuk'o. Mi est'is intenc'int'a met'i mi'a'n tranĉ'il'o'n en i'a'n fend'et'o'n inter la ŝton'o'j por re'kon'i la lok'o'n de mi'a ek'ir'o. La mal'facil'aĵ'o est'is nur mal'grav'a, kvankam en mi'a mal'ord'ig'it'a fantazi'o ĝi ŝajn'is unu'e ne'venk'ebl'a. Mi dis'ŝir'is part'o'n de la border'o de mi'a vest'o kaj el'etend'is la ĉifon'aĵ'o'n sur la plank'o. Dum mi'a ir'ad'o ĉirkaŭ mi'a mal'liber'ej'o mi ne pov'us mal'traf'i tiu'n fragment'o'n kiam mi fin'is mi'a'n ĉirkaŭ'ir'ad'o'n. Tio'n almenaŭ, mi pens'is; sed mi forges'is la grand'ec'o'n de la mal'liber'ej'o kaj mi'a'n propr'a'n mal'fort'ec'o'n. La plank'o est'is mal'sek'a kaj glat'a. Mi ŝancel'iĝ'is antaŭ'e'n dum kelk'a temp'o; tiam mi fal'is. Mi'a tro'a lac'ec'o decid'ig'is mi'n kuŝ'ad'i; kaj baldaŭ dorm'o kapt'is mi'n.
Vek'iĝ'ant'e kaj etend'ant'e brak'o'n, mi trov'is apud mi pan'o'n kaj kruĉ'o'n da akv'o. Mi est'is tro lac'a por mir'i tio'n; sed manĝ'is kaj trink'is kun avid'ec'o. Post ne'long'e mi daŭr'ig'is mi'a'n vojaĝ'o'n ĉirkaŭ la mal'liber'ej'o'n, kaj post mult'e da labor'o al'ven'is fin'e al la ĉifon'aĵ'o de mi'a mantel'o. Ĝis la temp'o kiam mi fal'is, mi kalkul'is kvin'dek du paŝ'o'j'n, kaj re'komenc'int'a mi'a'n ir'ad'o'n, mi est'is kalkul'int'a kvar'dek ok paŝ'o'j'n kiam mi al'ven'is al la ĉifon'aĵ'o. Est'is tut'e, tial, cent paŝ'o'j kaj al'las'ant'e ke du paŝ'o'j egal'as unu metr'o'n, mi supoz'is ke la ĉambr'o est'is kvin'dek metr'o'j'n ĉirkaŭ'e. Tamen mi renkont'is mult'a'j'n angul'o'j'n en la mur'o kaj tial mi ne pov'is diven'i la ĝust'a'n form'o'n de la ĉambr'o.
Mi hav'is mal'mult'a'n kaŭz'o'n por tiu'j serĉ'o'j, sed mal'preciz'a sci'vol'ec'o dev'ig'is mi'n daŭr'ig'i ili'n. For'las'ant'e la mur'o'n, mi decid'is trans'ir'i la plank'o'n de la sub'ter'ej'o. Unu'e mi ir'is kun grand'eg'a si'n'gard'em'ec'o, ĉar la plank'o, kvankam ĝi ŝajn'is el fortik'aĵ'o'j, est'is perfid'a pro ŝim'o. Fin'e tamen mi kuraĝ'iĝ'is, kaj ne ŝancel'iĝ'is paŝ'i sen'tim'e, pen'ant'a marŝ'i kiel ebl'e plej sen'flank'iĝ'ant'e. Mi est'is antaŭ'e'n'ir'int'a ĉirkaŭ dek aŭ dek'du paŝ'o'j'n kiam la dis'ŝir'it'a border'o de mi'a mantel'o en'volv'is mi'a'j'n krur'o'j'n kaj fal'ig'is mi'n.
Pro la konfuz'ec'o kaŭz'it'a de mi'a fal'o mi ne tuj kompren'is tre mal'trankvil'ig'ant'a'n cirkonstanc'o'n, kiu tamen post kelk'a'j sekund'o'j, dum mi ankoraŭ kuŝ'ad'is, al'tir'is mi'a'n atent'o'n. Est'is tio ĉi; mi'a menton'o kuŝ'is sur la plank'o de la ĉambr'o sed mi'a'j lip'o'j kaj la supr'a part'o de mi'a kap'o, kvankam ŝajn'ant'a'j pli mal'supr'e ol mi'a menton'o, tuŝ'is neni'o'n. Sam'temp'e[TR3] mi'a frunt'o est'is ban'at'a de mal'sek'a vapor'o, kaj strang'a flar'ad'o de kaduk'ant'aĵ'o'j en'ir'is mi'a'j'n naz'tru'o'j'n. Mi el'met'is mi'a'n man'o'n, kaj trem'eg'is trov'i ke mi est'is fal'int'a je la ĝust'a rand'o de rond'a put'o, pri kies grand'ec'o kompren'ebl'e mi ne hav'is tiu'moment'e i'a'n rimed'o'n por sci'iĝ'i. Palp'ant'e la ŝton'aĵ'o'j'n iom mal'supr'e de la rand'o mi sukces'e el'tir'is mal'grand'a'n fragment'o'n kaj permes'is ĝi'n fal'i en la profund'eg'aĵ'o'n.
Mult'a'j'n sekund'o'j'n mi aŭd'ad'is ĝi'a'n son'ad'o'n, dum ĝi frap'is la flank'o'j'n de la put'o; fin'e est'is konfuz'a son'o de sub'akv'iĝ'o, sekv'at'a de laŭt'a'j eĥ'o'j. Sam'moment'e aŭd'iĝ'is son'o simil'a al rapid'a mal'ferm'o kaj tiel rapid'a ferm'o de pord'o super mi, kaj mal'hel'a radi'o de lum'o bril'is subit'e tra la mal'lum'ec'o kaj tiel subit'e mal'aper'is.
Mi vid'is klar'e la sort'o'n prepar'it'a'n por mi, kaj gratul'is mi'n pro la ĝust'a'temp'a okaz'o per kiu mi sav'iĝ'is. Ali'a'n paŝ'o'n antaŭ mi'a fal'o, kaj la mond'o ne est'us vid'ant'a mi'n plu. Kaj la mort'o ĵus evit'it'a est'is de tiu ĝust'a spec'o kiu ŝajn'is al mi fabl'a kaj mal'serioz'a en la rakont'o'j pri la Inkvizici'o. Al tiu'j kiu'j sufer'is pro ĝi'a tiran'ec'o est'is la elekt'o inter mort'o kun ĝi'a'j plej terur'a'j korp'a'j agoni'o'j, kaj mort'o kun ĝi'a'j plej tim'eg'ind'a'j spirit'a'j terur'o'j. Mi est'is rizervata por la last'a. Pro long'a sufer'ad'o mi'a'j nerv'o'j est'is mal'fort'ig'it'a'j ĝis mi trem'is je la son'o de mi'a propr'a voĉ'o, kaj mi est'is konven'a objekt'o por la spec'o de turment'eg'o kiu atend'is mi'n.
Sku'iĝ'ant'e en ĉiu membr'o, mi serĉ'is la voj'o'n al la mur'o — decid'int'e pere'i tie pli ol risk'i la terur'o'j'n de la put'o'j, pri kiu'j mi imag'is ke est'is mult'a'j en divers'a'j lok'o'j en la sub'ter'ej'o. En ali'a'j cirkonstanc'o'j mi ebl'e est'us hav'int'a sufiĉ'a'n kuraĝ'o'n por tuj fin'ig'i mi'a'n mal'feliĉ'ec'o'n per salt'o en unu el tiu'j profund'eg'aĵ'o'j, sed nun'temp'e mi est'is la plej tim'em'a el tim'ul'o'j. Ne est'is ebl'e por mi forges'i tio'n kio'n mi leg'is pri tiu'j put'o'j — ke la tuj'a mort'ig'o ne est'is ia part'o de ili'a plej tim'eg'ind'a intenc'o.
Mal'trankvil'ec'o de spirit'o dev'ig'is mi'n rest'i vek'a mult'a'j'n long'a'j'n hor'o'j'n, sed fin'e mi de'nov'e ek'dorm'is. Re'vek'iĝ'int'e mi trov'is ĉe mi'a flank'o pan'o'n kaj akv'o'n kiel antaŭ'e. Brul'ig'ant'a soif'o konsum'is mi'n, kaj mi tuj mal'plen'ig'is la kruĉ'o'n. Ver'ŝajn'e ĝi est'is drog'it'a, ĉar apenaŭ mi trink'is ĝi'n kiam mi far'iĝ'is tre'eg'e dorm'em'a. Profund'a dorm'ad'o kapt'is mi'n, — dorm'eg'o simil'a al mort'o. Kiom long'e ĝi daŭr'is mi ne sci'as; sed kiam mi de'nov'e mal'ferm'is mi'a'j'n okul'o'j'n, la ĉirkaŭ'aĵ'o'j est'is al mi vid'ebl'a'j. Pro strang'a sulfur'ec'a hel'o, pri kies de'ven'o mi ne pov'is unu'e sci'iĝ'i, mi vid'is la grand'ec'o'n kaj vid'iĝ'o'n de la mal'liber'ej'o.
Pri ĝi'a grand'ec'o mi est'is profund'e tromp'iĝ'int'a. La tut'a rond'o de ĝi'a'j mur'o'j ne super'is du'dek kvin metr'o'j'n. Kelk'a'j'n moment'o'j'n, tiu fakt'o kaŭz'is al mi mult'a'n sen'util'a'n mal'trankvil'ec'o'n. — Sen'util'a'n ver'e — ĉar kio pov'us est'i mal'pli grav'a por mi, en la terur'a'j cirkonstanc'o'j kiu'j ĉirkaŭ'is mi'n, ol la grand'ec'o de mi'a kel'o? Sed mi'a anim'o fort'e interes'iĝ'is pri bagatel'o'j, kaj mi okup'is mi'n pen'ant'e trov'i la erar'o'j'n kiu'j'n mi far'is en mi'a mezur'ad'o. Fin'e la ver'o frap'is mi'n. En mi'a unu'a esplor'ad'o mi kalkul'is kvin'dek paŝ'o'j'n ĝis la moment'o kiam mi fal'is; mi dev'is tiam est'int'a ne pli mal'proksim'e ol unu aŭ du paŝ'o'j'n de la ĉifon'aĵ'o,[TR4] tio est'as, mi est'is preskaŭ far'int'a la ĉirkaŭ'ir'ad'o'n de la sub'ter'ej'o. Tiam mi dorm'is, kaj vek'iĝ'int'a mi ek'ir'is laŭ mi'a antaŭ'a ir'ad'o, kaj tio pens'ig'is mi'n ke la grand'ec'o est'is du'obl'e ĝi'a ver'a. La konfuz'ec'o de mi'a spirit'o mal'help'is ke mi observ'u ke mi komenc'is mi'a'n paŝ'ad'o'n hav'ant'a la mur'o'n mal'dekstr'e, kaj fin'iĝ'is hav'ant'a ĝi'n je mi'a dekstr'a.
Mi est'is tromp'iĝ'int'a ankaŭ pri la form'o de la ĉambr'o. Palp'ant'e mi'a'n voj'o'n, mi trov'is mult'a'j'n angul'o'j'n, kaj tiu'j don'is al mi la ide'o'n de mal'regul'ec'o, tiel fort'a est'as la efekt'o de tut'a mal'lum'ec'o sur person'o vek'iĝ'ant'a el dorm'o... La angul'o'j est'is nur mal'mult'a'j mal'grand'a'j niĉ'o'j. La ĝeneral'a form'o de la mal'liber'ej'o est'is kvadrat'a. Tio kio'n mi est'is pens'int'a mason'aĵ'o ŝajn'is nun fer'o aŭ ali'a metal'o, en grand'a'j plat'aĵ'o'j kies kun'iĝ'o'j kaŭz'is la niĉ'o'j'n. La tut'a supr'aĵ'o de tiu metal'a ĉambr'o est'is mal'klar'e kolor'ig'it'a per ĉiu'j mal'bel'eg'a'j sign'o'j ekzist'ig'it'a'j de la superstiĉ'o de la monaĥ'o'j. La figur'aĵ'o'j de diabl'o'j kun tim'ig'ant'a'j vizaĝ'o'j kaj skelet'a'j korp'o'j, kaj ali'a'j ver'e pli terur'ind'a'j skiz'o'j kovr'is kaj mal'bel'ig'is la mur'o'j'n. Mi vid'is ke la kontur'o'j de tiu'j mal'bel'eg'aĵ'o'j est'is sufiĉ'e net'a'j, sed la kolor'o'j ŝajn'is velk'iĝ'int'a'j kaj mal'klar'a'j kvazaŭ pro mal'sek'a atmosfer'o. Mi nun ek'vid'is la plank'o'n, kiu est'is el ŝton'o. En la centr'o est'is la rond'a put'o kies buŝ'o'n mi est'is evit'int'a, sed ĝi est'is la sol'a en la ĉambr'o.
Tion-ĉi mi vid'is ne'klar'e kaj kun grand'a pen'ad'o ĉar mi'a propr'a stat'o est'is mult'e ŝanĝ'int'a dum la dorm'ad'o. Mi nun kuŝ'is plen'etend'at'e, kun mi'a dors'o sur spec'o de mal'alt'a trab'aĵ'o el lign'o. Al tiu mi est'is al'lig'it'a per long'a rimen'o. Ĝi pas'is kun mult'a kun'volv'ad'o ĉirkaŭ mi'a'j membr'o'j kaj korp'o, las'ant'e al mi'a kap'o kaj mi'a mal'dekstr'a man'o nur liber'ec'o'n tia'grad'e ke mi pov'is post mult'a'j klopod'o'j proviz'i mi'n kun manĝ'aĵ'o'j el fajenc'a plad'o kiu sid'is sur la plank'o je mi'a flank'o. Mi vid'is kun terur'o ke la kruĉ'o est'as for'ig'it'a. Mi dir'as «kun terur'o», ĉar mi est'is konsum'at'a de ne'toler'ebl'a soif'o. Pli'grand'ig'i tiu'n soif'o'n ŝajn'is est'i la intenc'o de mi'a'j persekut'ant'o'j, ĉar la manĝ'aĵ'o en la plad'o est'is viand'o pik'e spic'it'a.
Rigard'ant'e supr'e'n mi vid'is la plafon'o'n de mi'a mal'liber'ej'o. Ĝi est'is ĉirkaŭ tri'dek aŭ kvar'dek pied'o'j'n super mi, kaj konstru'it'a simil'e al la flank'a'j mur'o'j. En unu el ĝi'a'j en'kadr'aĵ'o'j tre kurioz'a figur'aĵ'o al'tir'is mi'a'n rigard'o'n. Ĝi est'is la pentr'it'a figur'aĵ'o de Temp'o, tiel kiel ĝi est'as kutim'e prezent'at'a, krom tio, ke anstataŭ falĉ'il'o ĝi ten'is tio'n kio'n je la unu'a rigard'o, mi supoz'is est'i la pentr'it'a figur'o de grand'eg'a pendol'o, simil'a al tiu'j, kiu'j'n oni vid'as en antikv'a'j horloĝ'o'j. Est'is io, tamen, en la vid'iĝ'o de tiu maŝin'o, kiu kaŭz'is mi'n rigard'i ĝi'n pli atent'e. Dum mi rigard'is rekt'e supr'e'n al ĝi (ĉar ĝi'a lok'o est'is ĝust'e super mi), mi imag'is, mi vid'is ĝi'n mov'iĝ'ant'a'n. Post moment'o la fakt'o est'is konfirm'at'a. Ĝi'a sving'o est'is mal'long'a kaj kompren'ebl'e mal'rapid'a. Mi rigard'ad'is ĝi'n dum kelk'a'j moment'o'j kun iom da tim'o, sed pli da mir'o. Fin'e, enu'it'a de la vid'ad'o de ĝi'a mov'ad'o mi turn'is mi'a'j'n okul'o'j'n flank'e'n al ali'a'j objekt'o'j en la ĉambr'o.
Mal'laŭt'a bru'o aŭd'iĝ'is kaj rigard'ant'e la plank'o'n mi vid'is kelk'a'j'n grand'eg'a'j'n rat'o'j'n trans'ir'ant'a'j'n ĝi'n. Ili est'is el'ir'int'a'j el la put'o kiu'n mi pov'is ĵus vid'i je mi'a dekstr'o. Eĉ dum mi rigard'is, ili el'ir'is arope kaj rapid'e, kun en'glut'em'a'j okul'o'j, log'it'a'j de la odor'o de la viand'o. Mult'a'j klopod'o'j est'is bezon'at'a'j por gard'i la plad'o'n.
Pas'is ebl'e du'on'hor'o, ebl'e eĉ unu hor'o (ĉar mi pov'is nur ne'preciz'e kalkul'i la temp'o'n) antaŭ ol mi de'nov'e rigard'is supr'e'n. Tio, kio'n mi vid'is, mir'ig'is kaj konfuz'eg'is mi'n. La sving'o de la pendol'o est'is pli'grand'iĝ'int'a je preskaŭ unu metr'o. Kiel kompren'ebl'a sekv'o, ĝi'a rapid'ec'o est'is ankaŭ mult'e pli grand'a. Sed tio, kio precip'e mal'trankvil'ig'is mi'n, est'is la ide'o ke ĝi est'is vid'ebl'e mal'supr'e'n'iĝ'int'a. Mi nun vid'is — kun tia terur'o, ne est'as neces'e dir'i — ke ĝi'a mal'supr'a part'o est'is form'it'a el du'on'rond'o de bril'ant'a ŝtal'o, ĉirkaŭ unu fut'o'n long'a de korn'o al korn'o, kun la korn'o'j supr'e kaj mal'supr'a rand'o evident'e akr'a, kiel raz'il'o. Simil'a al raz'il'o ankaŭ, ĝi ŝajn'is fortik'a kaj pez'a, pli'dik'iĝ'ant'a de la tranĉ'il'o ĝis larĝ'a kaj fortik'a struktur'o supr'e. Ĝi est'is al'lig'it'a al pez'a verg'o el flav'a-kupr'o, kaj la tut'o sibl'is dum ĝi'a sving'iĝ'ad'o tra la aer'o.
Mi ne pov'is plu dub'i la sort'o'n pret'ig'it'a'n por mi de monaĥ'o'j lert'a'j en la turment'art'o. Mi'a sav'iĝ'o de la put'o est'is sci'ig'it'a al la inkvizitor'a'j agent'o'j — la put'o kies terur'o'j est'is el'pens'it'a'j por sen'tim'ul'o'j kiel mi — la put'o, simbol'o de la Infer'o, kaj rigard'at'a de popol'dir'o'j kiel la «Ultima Thule» de ĉiu'j ili'a'j pun'o'j. La fal'o'n en tiu'n put'o'n mi est'is evit'int'a pro nur'a hazard'o, kaj mi sci'is bon'e ke surpriz'o est'is grav'a part'o de ĉiu'j grotesk'aĵ'o'j de tiu'j sub'ter'ej'a'j mort'ig'o'j. Evit'ant'e la fal'o'n, ne est'is ia part'o de la diabl'a plan'o ĵet'i mi'n en la profund'eg'aĵ'o'n; kaj tial mal'sam'a kaj mal'pli terur'a detru'iĝ'o atend'is mi'n. Mal'pli terur'a! Mi preskaŭ rid'is en mi'a agoni'o, kiam mi pens'is pri tiu uz'o de tia esprim'o.
Kio'n signif'us skrib'i pri la long'a'j long'a'j hor'o'j de terur'o pli ol hom'a, dum mi kalkul'is la sibl'ant'a'j'n sving'o'j'n de la ŝtal'aĵ'o? Col'o post col'o, lini'o post lini'o, kun mal'supr'e'n'iĝ'o vid'ebl'a nur post inter'temp'o'j kiu'j ŝajn'is est'i jar'o'j, — mal'supr'e'n kaj ankoraŭ mal'supr'e'n ĝi ven'is! Tag'o'j pas'is — est'as ebl'e ke mult'a'j tag'o'j pas'is — ĝis ĝi sving'iĝ'is tiel proksim'e super mi ke ĝi vent'um'is mi'n per ĝi'a acid'a el'spir'aĵ'o. La odor'o de la akr'a ŝtal'o penetr'is en mi'a'j'n naz'tru'o'j'n. Mi preĝ'is — mi enu'ig'is Ĉiel'o'n pro mi'a'j preĝ'o'j — ke ĝi mal'supr'e'n'ir'u pli rapid'e. Mi far'iĝ'is paroksism'e frenez'a kaj barakt'is lev'i mi'n supr'e'n kontraŭ la sving'iĝ'o'j de la terur'ind'a tranĉ'il'o. Kaj tiam mi subit'e trankvil'iĝ'is kaj kuŝ'ad'is rid'et'ant'e je la bril'ant'a mort'ig'il'o, kvazaŭ infan'o je ne'kutim'a lud'il'o.
Est'is ali'a inter'temp'o de tut'a sen'konsci'ec'o; ĝi est'is mal'long'a, ĉar re'konsci'iĝ'int'e, est'is neni'a vid'ebl'a mal'supr'e'n'iĝ'o de la pendol'o. Sed ĝi ebl'e est'is long'a, — ĉar mi sci'is ke est'is diabl'o'j kiu'j not'us mi'a'n sven'o'n, kaj kiu'j pov'us halt'ig'i la pendol'o'n laŭ ili'a plezur'o. Re'konsci'iĝ'int'e ankaŭ, mi sent'is mi'n tre — ho, ne'dir'ebl'e — mal'san'a kaj mal'fort'a kvazaŭ pro long'a konsum'it'ec'o. Eĉ inter la agoni'o'j de tiu temp'o, la hom'a natur'o dezir'is manĝ'aĵ'o'n. Kun dolor'a'j pen'o'j mi el'etend'is mi'a'n mal'dekstr'a'n brak'o'n tiel mal'proksim'e kiel mi'a'j lig'il'o'j permes'is, kaj kapt'is la mal'grand'a'n porci'o'n las'it'a'n de la rat'o'j. Kiam mi met'is part'o'n de ĝi al mi'a'j lip'o'j, ven'is al mi du'on-form'it'a pens'o de ĝoj'o, de esper'o. Sed kia'n kaŭz'o'n hav'is mi por esper'i? Ĝi est'is, mi dir'as, du'on-form'it'a pens'o, — la hom'o hav'as mult'a'j'n simil'a'j'n kiu'j est'as neniam plen-format'a'j. Mi sent'is ke ĝi est'is de ĝoj'o, — de esper'o; sed mi sent'is ankaŭ ke ĝi pere'is dum ĝi'a form'iĝ'o. Van'e mi pen'is perfekt'ig'i — re'trov'i ĝi'n. Long'a sufer'ad'o est'is preskaŭ for'ig'int'a ĉiu'j'n mi'a'j'n kutim'a'j'n pov'o'j'n de pens'ad'o. Mi est'is mal'sprit'ul'o, idiot'ul'o.
La vibr'ad'o de la pendol'o est'is rekt'angul'e al mi'a long'ec'o. Mi vid'is ke oni intenc'is ke ĝi trans'ir'u la region'o'n de mi'a kor'o. Ĝi tranĉ'et'us la ekster'aĵ'o'n de mi'a rob'o; ĝi re'ven'us kaj ripet'us ĝi'a'n far'o'n re'e kaj re'e. Spit'e ĝi'a grand'eg'a sving'o (ĉirkaŭ tri'dek fut'o'j'n aŭ pli) kaj la sibl'ant'a fort'eg'ec'o de ĝi'a mal'supr'e'n'iĝ'o, sufiĉ'a eĉ por dis'fal'ig'i tiu'j'n ĉi fer'a'j'n mur'o'j'n, la tranĉ'ad'o de mi'a rob'o est'us ĉio kio'n ĝi far'us dum kelk'a'j minut'o'j. Kaj je tiu ĉi pens'o mi paŭz'is. Mi ne kuraĝ'is preter'ir'i tiu'n pens'o'n. Mi pri'pens'ad'is ĝi'n kvazaŭ tia'manier'e mi pov'us halt'ig'i tie la mal'supr'e'n'ir'ad'o'n[TR5] de la ŝtal'aĵ'o. Mi pens'is pri la son'o de la pendol'o dum ĝi pas'ad'us tra la vest'o — pri la strang'a vibr'ig'ant'a sent'iĝ'o kiu'n la frot'ad'o de tuk'o produkt'as ĉe la vejn'o'j. Mi pri'pens'is tiu'n sen'senc'aĵ'o'n ĝis mi'a'j dent'o'j agac'iĝ'is.
Mal'supr'e'n, ĉiam mal'supr'e'n ĝi ven'is. Ĝi sving'iĝ'is dekstr'e'n, kun kri'eg'o de kondamn'it'a spirit'o, al mi'a kor'o kun la kaŝ'a paŝ'o de tigr'o. Mi altern'e rid'eg'is kaj kri'eg'is laŭ super'reg'o de unu aŭ la ali'a ide'o.
Mal'supr'e'n — cert'e, sen'halt'e, mal'supr'e'n. Ĝi sving'is ne pli ol tri col'o'j for de mi'a brust'o. Mi barakt'is per'fort'e — frenez'e — por liber'ig'i mi'a'n mal'dekstr'a'n[TR6] brak'o'n. Ĝi est'is mal'lig'it'a nur de la kubut'o ĝis la man'o. Mi pov'is etend'i mi'a'n man'o'n de la plad'o apud mi al mi'a buŝ'o kun grand'a pen'o, sed ne plu'e'n. Se mi pov'is mal'lig'i la lig'il'o'j'n supr'e de la kubut'o mi est'us kapt'int'a kaj pen'us halt'ig'i la pendol'o'n. Tiel bon'e mi pov'us pen'i halt'ig'i lavang'o'n.
Mal'supr'e'n — ankoraŭ sen'halt'e — ankoraŭ ne'evit'ebl'e — mal'supr'e'n. Mi spir'eg'is kaj barakt'is je ĉiu sving'o. Mi kun'tir'ig'is mi'n konvulsi'e je ĉiu ĝi'a vibr'o. Mi'a'j okul'o'j sekv'is ĝi'n, supr'e'n kaj mal'supr'e'n, kun la avid'ec'o de la plej sen'intenc'a mal'esper'o; ili ferm'iĝ'is spasm'e je la mal'supr'e'n'iĝ'o, kvankam mort'o est'us liber'iĝ'o — ho kiel ne'esprim'ebl'a.
Ankoraŭ mi'a ĉiu nerv'o trem'is kiam mi pens'is pri la mal'grand'a mal'supr'e'n'iĝ'o bezon'at'a por met'i la tranĉ'il'o'n en mi'a'n brust'o'n. Est'is esper'o kiu dev'ig'is la nerv'o'n vibr'i — la korp'o'n trem'i. Est'is esper'o — la esper'o kiu triumf'as je la fin'o — kiu murmur'as al la kondamn'it'ul'o'j eĉ en la mal'liber'ej'o'j de la Inkvizici'o.
Mi vid'is ke post dek aŭ dek'du sving'o'j la ŝtal'aĵ'o tuŝ'us mi'a'n rob'o'n, kaj kun tiu ĉi pens'o ven'is subit'e super mi'a'n anim'o'n la trankvil'ec'o de mal'esper'o. La unu'a'n temp'o'n dum mult'a'j hor'o'j — aŭ ebl'e tag'o'j — mi pens'is. Nun ek'vid'is mi ke la bandaĝ'o aŭ rimen'o kiu al'lig'is mi'n est'is sen'egal'a. Mi est'is lig'it'a per neni'a apart'a ŝnur'o. La unu'a bat'o de la raz'il'o trans iu'n part'o'n de la rimen'o tranĉ'us ĝi'n tia'manier'e ke ĝi pov'us est'i mal'vind'it'a de mi'a korp'o per mi'a mal'dekstr'a man'o. Sed kiel terur'ind'a est'us tiam la proksim'ec'o de la ŝtal'aĵ'o! La rezultat'o de la plej mal'grand'a barakt'o, kiel mort'ig'a! Pli'e, ĉu la turment'ant'o'j ne est'us antaŭ'vid'int'a'j tiu'n ebl'ec'o'n kaj ne'ebl'ig'int'a'j ĝi'n? Ĉu est'is kred'ind'e ke la rimen'o trans'ir'is mi'a'n brust'o'n en la voj'o de la pendol'o? Tim'ant'e trov'i mi'a'n mal'fort'a'n kaj ver'ŝajn'e last'a'n esper'o'n for'ig'it'a, mi lev'is mi'a'n kap'o'n por ke mi vid'u klar'e mi'a'n brust'o'n. La rimen'o en'volv'is mi'a'j'n membr'o'j'n kaj korp'o'n ĉiu'direkt'e, krom en la voj'o de la detru'ant'a pendol'o.
Apenaŭ mi'a kap'o fal'is en ĝi'a'n antaŭ'a'n lok'o'n kiam tra'kur'is mi'a'n cerb'o'n tio kio'n mi ne pov'as pli bon'e pri'skrib'i ol kiel la ne'form'it'a du'on'o de tiu ide'o de liber'iĝ'o al kiu mi jam alud'is, kaj de kiu nur du'on'o ven'is en mi'a'n kap'o'n kiam mi lev'is la manĝ'aĵ'o'n al mi'a'j brul'ant'a'j lip'o'j. La tut'a pens'o nun ĉe'est'is — mal'fort'a, apenaŭ raci'a, apenaŭ difin'it'a — sed tamen tut'a. Mi komenc'is tuj, kun la nerv'a energi'o de mal'esper'o, atent'i ĝi'a'n farad'o'n.
Dum mult'a'j hor'o'j la mal'alt'a trab'aĵ'o sur kiu mi kuŝ'is, est'is efektiv'e kovr'at'a de rat'o'j. Ili est'is sovaĝ'a'j, mal'tim'a'j en'glut'em'a'j — ili'a'j ruĝ'a'j okul'o'j bril'eg'is sur mi kvazaŭ ili nur atend'is sen'mov'ec'o'n[TR7] antaŭ ol far'i el mi ili'a'n manĝ'ad'o'n. «Al kiu manĝ'aĵ'o», mi pens'is, «ili est'is kutim'int'a'j en la put'o?»
Ili est'is manĝ'int'a'j spit'e ĉiu'j mi'a'j pen'o'j mal'help'i ili'n, la tut'a'n rest'aĵ'o'n de la en'hav'o de la plad'o, krom mal'grand'a porci'o. Kun la pec'o'j de la ole'a kaj spic'it'a viand'o kiu'j ankoraŭ rest'ad'is mi ŝmir'is la bandaĝ'o'n ĉie kie mi pov'is ating'i ĝi'n; tiam lev'ant'e mi'a'n man'o'n de la plank'o, mi kuŝ'is sen'mov'e.
Unu'e la best'et'o'j est'is surpriz'it'a'j kaj tim'ig'it'a'j pro la ŝanĝ'o[TR8] — la ĉes'o de mov'ad'o. Ili for'kur'is pro mal'trankvil'iĝ'o; mult'a'j re'ir'is en la put'o'n. Sed tio daŭr'is nur moment'o'n. Mi ne kalkul'is erar'e ili'a'n en'glut'em'ec'o'n. Rimark'ant'e ke mi kuŝ'is sen'mov'e, unu aŭ du el la plej mal'tim'a'j salt'is sur la trab'aĵ'o'n kaj flar'is la rimen'o'n. Tio ŝajn'is est'i signal'o por komun'a kur'eg'o. El la put'o ili ĵet'is si'n en grand'eg'a'j ar'o'j. Ili pend'is sur la lign'aĵ'o — ili kur'is supr'e ĝi'n kaj salt'is cent'op'e sur mi'a'n korp'o'n. La regul'a sving'iĝ'o de la pendol'o ne mal'trankvil'ig'is ili'n iel'e. Evit'ant'e ĝi'a'j'n sving'o'j'n, ili okup'is si'n pri la ŝmir'it'a rimen'o. Ili prem'is — ili sur'ramp'is mi'n en ĉiam pli'grand'iĝ'ant'a'j ar'o'j. Ili kur'is sur mi'a gorĝ'o; ili'a'j mal'varm'a'j lip'o'j tuŝ'is la mi'a'j'n; mi est'is du'on'sufok'at'a pro ili'a prem'ad'o — naŭz'o por kiu la mond'o ne hav'as konven'a'n nom'o'n plen'ig'is mi'a'n brust'o'n, kaj mal'varm'ig'is mi'a'n kor'o'n. Ankoraŭ unu moment'o, kaj mi sent'iĝ'is ke la pen'ad'o est'us pas'int'a: sen ia dub'o mi sent'is la mal'lig'iĝ'o'n de la rimen'o. Mi sci'is ke en pli ol unu lok'o ĝi est'is jam dis'ig'it'a. Kun pli ol hom'a decid'ec'o mi kuŝ'is sen'mov'e.
Kaj mi ne erar'is en mi'a kalkul'ad'o — mi ne sufer'is van'e. Fin'e mi sent'is ke mi est'is liber'a. La rimen'o pend'is ruband'e ĉirkaŭ mi'a korp'o. Sed la bat'o de la pendol'o jam prem'is mi'a'n brust'o'n. Ĝi est'is jam tranĉ'int'a mi'a'n rob'o'n; ĝi est'is jam tranĉ'int'a la mal'supr'a'n tol'o'n. Du'foj'e re'e ĝi sving'iĝ'is, kaj akr'a sent'o de dolor'o tra'kur'is ĉiu'n nerv'o'n. Sed la moment'o de sav'iĝ'o est'is ven'int'a. Kun sving'o de la man'o mi for'ĵet'is mi'a'j'n sav'int'o'j'n. Kun ne'ŝancel'ebl'a mov'ad'o — si'n'gard'em'a, laŭ'flank'a, mal'rapid'a, mi glit'is el la ĉirkaŭ'prem'o de la rimen'o kaj el la ating'ebl'ec'o de la pendol'o. Por moment'o almenaŭ, mi est'is liber'a.
Liber'a! — sed en la man'o'j de la Inkvizici'o![TR9] Mi est'is apenaŭ for'las'int'a mi'a'n lign'a'n lit'o'n de terur'o, kiam la mov'ad'o de la infer'a maŝin'o halt'iĝ'is, kaj mi vid'is ĝi'n tir'iĝ'ant'a'n de ia ne'vid'ebl'a fort'o tra la plafon'o'n. Tiu est'is lecion'o kiu'n mi pren'is en mi'a'n kor'o'n. Mi'a'j ĉiu'j mov'o'j est'is sen'dub'e observ'at'a'j. Liber'a! Mi est'is nur evit'int'a mort'o'n en unu form'o de agoni'o por est'i liver'at'a al mort'o en ia ali'a kaj pli terur'a form'o. Kun tiu pens'o, mi rigard'is nerv'em'e ĉirkaŭ'e la fer'a'j'n mur'o'j'n kiu'j en'ferm'is mi'n. Io mal'kutim'a, ia ŝanĝ'o, kiu'n unu'e mi ne pov'is ĝust'e kompren'i, est'is vid'ebl'e okaz'int'a en la ĉambr'o. Dum mult'a'j moment'o'j de rev'ant'a kaj trem'ant'a abstrakt'ec'o mi mi'n okup'is pri sen'util'a'j diven'o'j. Dum tiu temp'o mi sci'iĝ'is unu'a'temp'e la de'ven'o'n de la sulfur'ec'a lum'o kiu hel'ig'is la sub'ter'ej'o'n. Ĝi el'ir'is el fend'et'o ĉirkaŭ du'on'col'o'n larĝ'a, etend'ig'ant'a tut'e ĉirkaŭ la mal'liber'ej'o, je la mal'supr'o de la mur'o'j kiu'j tial ŝajn'is est'i[TR10] tut'e dis'ig'it'a'j de la plank'o. Mi pen'is, sed kred'ebl'e sen'rezultat'e, vid'i tra la fend'et'o'n.
Kiam mi lev'iĝ'is, la mister'o de la ŝanĝ'o en la ĉambr'o tuj far'iĝ'is kompren'ebl'a. Mi jam skrib'is ke, kvankam la kontur'o'j de la figur'aĵ'o'j sur la mur'o'j est'is sufiĉ'e net'a'j, la kolor'o'j ŝajn'is inter'miks'it'a'j kaj ne'difin'it'a'j. Tiu'j kolor'o'j est'is nun sur'met'it'a'j kaj ĉiu'moment'e sur'met'ad'is trem'ig'ant'a'n kaj grand'eg'a'n bril'ec'o'n kiu don'is al la fantom'o'j kaj diabl'a'j portret'o'j vid'iĝ'o'n kiu pov'us tim'ig'i nerv'o'j'n pli mal'tim'a'j'n ol la mi'a'j. Diabl'a'j okul'o'j de sovaĝ'a kaj pal'eg'a viv'ec'o rigard'eg'is mi'n de mil flank'o'j kie antaŭ'e neni'u est'is vid'ebl'a'j, kaj bril'is kun la flam'a bril'ec'o de fajr'o kiu, mi pov'is apenaŭ kred'i, est'is mal'real'a.
Mal'real'a! Eĉ dum mi spir'is ven'is en mi'a'j'n naz'tru'o'j'n la odor'o de hejt'at'a fer'o! Sufok'ant'a odor'o plen'ig'is la mal'liber'ej'o'n! Pli profund'a bril'o aper'is ĉiu'moment'e en la okul'o'j kiu'j rigard'eg'is mi'a'j'n agoni'o'j'n! Ili'a riĉ'a kolor'o de ruĝ'ec'o dis'vast'iĝ'is tra la pentr'it'a'j'n sang'a'j'n terur'aĵ'o'j'n. Mi spir'eg'is! Mi sufok'iĝ'is! Ne est'is ia dub'o pri la intenc'o de mi'a'j turment'ant'o'j — ho! plej kruel'a'j! — ho! plej diabl'a'j hom'o'j! Mi for'kur'is de la bril'eg'ant'a metal'o al la centr'o de la ĉambr'o. Inter la pens'o'j pri la fajr'a detru'iĝ'o kiu minac'is mi'n, la ide'o de la mal'varm'ec'o de la put'o ven'is en mi'a'n anim'o'n kiel balzam'o. Mi rapid'is al ĝi'a rand'o. Mi ĵet'is mi'a'n rigard'o'n mal'supr'e'n. La bril'o de la brul'ant'a plafon'o lum'ig'is ĝi'a'j'n plej profund'a'j'n angul'o'j'n. Sed dum moment'o mi'a spirit'o rifuz'is kompren'i la signif'o'n de tio kio'n mi vid'is. Fin'e ĝi dev'ig'is si'n — ĝi batal'is voj'o'n en mi'a'n spirit'o'n. Ho! don'u voĉ'o'n por parol'i! Ho terur'o! Ho, i'a'n terur'o'n krom tiu! Kun kri'eg'o mi kur'is for de la rand'o, kaj kovr'ant'e mi'a'n vizaĝ'o'n per mi'a'j man'o'j mi plor'is kor'eg'e.
La hejt'o rapid'e pli'grand'iĝ'is, kaj re'e mi ĉirkaŭ'rigard'is trem'ant'e kvazaŭ pro atak'o de febr'o. Okaz'is du'a ŝanĝ'iĝ'o en la ĉambr'o, kaj nun la ŝanĝ'iĝ'o est'is en la form'o. Kiel antaŭ'e, est'is sen'util'e ke mi unu'e pen'u sci'iĝ'i aŭ kompren'i tio'n kio okaz'is. Sed ne long'e mi est'is permes'at'a dub'i. La inkvizitor'a venĝ'o est'is pli'rapid'ig'it'a pro mi'a du'foj'a sav'iĝ'o, kaj la Reĝ'o de Terur'o'j ne prokrast'is plu'e. La ĉambr'o est'is kvadrat'a. Nun mi vid'is ke du el ĝi'a'j angul'o'j est'is akr'a'j kaj du, sekv'e mal'akr'a'j. La terur'a[TR11] ŝanĝ'iĝ'o rapid'e pli'grand'iĝ'is kun mal'laŭt'e son'ant'a aŭ ĝem'ant'a bru'o. Post moment'o la ĉambr'o ŝanĝ'is[TR12] si'a'n form'o'n en tiu'n de lozanĝ'o. Sed la ŝanĝ'iĝ'o ne ĉes'is tie — mi ne esper'is, ne dezir'is ke ĝi ĉes'u. Mi pov'us prem'i la ruĝ'a'j'n mur'o'j'n al mi'a brust'o kiel mantel'o'n de etern'a pac'o. «Mort'o», mi dir'is, «iu mort'o krom la put'o».
Simpl'anim'ul'o! Ĉu mi ne pov'us kon'i ke en la put'o'n est'is la intenc'o de la brul'ant'a fer'o urĝ'i mi'n? Ĉu mi pov'us kontraŭ'star'i ĝi'a'n bril'o'n? Kaj eĉ se jes, ĉu mi pov'us kontraŭ'batal'i la prem'ad'o'n?
Kaj nun plat'a kaj pli plat'a far'iĝ'is la lozanĝ'o kun rapid'ec'o kiu las'is al mi neni'a'n temp'o'n por pens'ad'o. Ĝi'a centr'o, kaj kompren'ebl'e, ĝi'a plej grand'a larĝ'ec'o est'is ĝust'e super la osced'ant'a profund'eg'aĵ'o. Mi pen'is for'iĝ'i — sed la ferm'iĝ'ant'a'j mur'o'j prem'is mi'n sen'ĉes'e antaŭ'e'n. Fin'e por mi'a brul'ig'at'a kaj turment'at'a korp'o ne est'is plu'e unu col'o por star'i sur la firm'a plank'o de la ĉambr'o. Mi ne barakt'is plu, sed la agoni'o de mi'a spirit'o son'iĝ'is per unu laŭt'a long'a kaj last'a kri'eg'o de mal'esper'o. Mi sent'is ke mi ŝancel'iĝ'is sur la ĝust'a rand'o. Mi for'turn'is mi'a'j'n okul'o'j'n.
Est'is mal'akord'a zum'o de hom'a'j voĉ'o'j! Est'is laŭt'a blov'eg'o kvazaŭ el mult'a'j trumpet'o'j! Est'is raŭk'a rasp'ad'o kvazaŭ de mil tondr'o'j! La fajr'a'j mur'o'j mal'antaŭ'e'n rul'iĝ'is! Etend'at'a man'o kapt'is mi'n kiam mi fal'is sven'ant'a en la put'o'n. Est'is la man'o de general'o Lasalle. La franc'a milit'ist'ar'o est'is en'ir'int'a Toledon. La Inkvizici'o est'is kapt'it'a de ĝi'a'j mal'amik'o'j.
[TR1] "malligigita" → "malligita"
[TR2] "sima" → "ŝima"
[TR3] "Santempe" → "Samtempe"
[TR4] "cifonaĵo" → "ĉifonaĵo"
[TR5] "mulsupreniradon" → "malsupreniradon"
[TR6] "maldekstan" → "maldekstran"
[TR7] "semmovecon" → "senmovecon"
[TR8] "ŝango" → "ŝanĝo"
[TR9] "Inkivizicio" → "Inkvizicio"
[TR10] "estis" → "esti"
[TR11] "turura" → "terura"
[TR12] "ŝangis" → "ŝanĝis"
End of Project Gutenberg's La Puto kaj la Pendolo, by Edgar Allan Poe
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA PUTO KAJ LA PENDOLO ***
***** This file should be named 61190-h.htm or 61190-h.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/6/1/1/9/61190/
Produced by Carolus Raeticus
Updated editions will replace the previous one--the old editions will
be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive
specific permission. If you do not charge anything for copies of this
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,
performances and research. They may be modified and printed and given
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the
trademark license, especially commercial redistribution.
START: FULL LICENSE
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
Gutenberg-tm electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country outside the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no
restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
under the terms of the Project Gutenberg License included with this
eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
United States, you'll have to check the laws of the country where you
are located before using this ebook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
provided that
* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
within 60 days following each date on which you prepare (or are
legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
payments should be clearly marked as such and sent to the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation."
* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or destroy all
copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
works.
* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
receipt of the work.
* You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
www.gutenberg.org
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its
volunteers and employees are scattered throughout numerous
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to
date contact information can be found at the Foundation's web site and
official page at www.gutenberg.org/contact
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
state visit www.gutenberg.org/donate
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.