Intervju'o

Hor'i Jasuo: Est'u fier'a'j batal'ant'o'j por pac'o!

La du'a'n jar'o'n si'n'sekv'e kiel la Esperant'ist'o de la Jar'o est'as elekt'it'a azi'an'o. Hor'i Jasuo el Japani'o aktiv'as en Esperant'uj'o kiel verk'ist'o kaj el'don'ist'o, li iniciat'is leg'o'kampanj'o'n Esperant'o-Sumo'o, kiu'n part'o'pren'as cent'o'j da esperant'ist'o'j. En 2018 aper'is la 21a volum'o de li'a'j Raport'o'j el Japani'o. 

Oni propon'is vi'n kiel kandidat'o'n por la titol'o jam kelk'a'j'n foj'o'j'n kaj vi ĝu'is grand'a'n sub'ten'o'n. En la last'a'j du jar'o'j vi est'is sur la du'a lok'o laŭ nombr'o de voĉ'o'j. Kiel impres'is vi'n la inform'o, ke vi iĝ'is la Esperant'ist'o de la Jar'o?

Mi atend'is pli fru'a'n ricev'o'n de tiu honor'ig'o, sed cert'e en la jar'o 2018 mi'a ag'ad'o est'is en si'a kulmin'o kaj mi far'iĝ'is 77-jar'a en decembr'o, memor'ind'a aĝ'o en la orient'o. Do mi est'as feliĉ'a pro tiu honor'ig'o, memor'e al mi'a 77-jar'iĝ'o. 

Ĉu vi pov'as rakont'i pri vi'a Esperant'o-ag'ad'o en la pas'int'a'j jar'o'j?

Mi jam long'e labor'is por la mov'ad'o:

1. Kiel prezid'ant'o de la Komision'o de UEA pri Azi'a Esperant'o-Mov'ad'o (KAEM) en 2001–2008 mi mult'e labor'is por re'konstru'i azi'a'n mov'ad'o'n kaj ĝis nun mi redakt'ad'as la revu'o'n Esperant'o en Azi'o, komenc'e tri foj'o'j'n jar'e kaj post'e kvar foj'o'j'n jar'e, jam preskaŭ 20 jar'o'j'n sen'inter'romp'e.

2. Mi komenc'is el'don'ad'i libr'o'j'n Raport'o'j el Japani'o jam en 1998.

3. Mi komenc'is organiz'i Esperant'o-Sumo'o-n en 2009.

Mi'a ag'ad'o ne okaz'is special'e en la jar'o 2018, sed daŭr'as preskaŭ 20 jar'o'j'n. Mi dev'is atend'i la titol'o'n “Esperant'ist'o de la Jar'o” ĝis nun, tamen tio est'as ĝoj'ig'a afer'o, ĉar tio signif'as, ke en Esperant'uj'o trov'iĝ'is tiom mult'e da eminent'a'j hom'o'j, kiu'j merit'as je “Esperant'ist'o de la Jar'o”. 

Aper'is jam 21 volum'o'j de Raport'o'j el Japani'o kiu'j'n vi mem verk'as kaj el'don'as, impon'a kolekt'o! Kial kaj kiel vi komenc'is verk'i kaj el'don'i tiu'n seri'o'n?

Mi komenc'is verk'i la ese'o'j'n Raport'o'j el Japani'o jam en 1991. Mi'a patr'o est'is esperant'ist'o, do mi kon'is Esperant'o'n kiam mi est'is knab'o. Post'e mi mem'lern'is ĝi'n kaj mi aparten'is al la klub'o en mi'a urb'o. Tiu'temp'e mi hav'is interes'o'n pri lingv'o-lern'ad'o kaj lern'is pli ol 10 lingv'o'j'n, sed konstat'int'e, ke la frukt'o est'is tre mizer'a, mi decid'is re'lern'i Esperant'o'n serioz'e, for'ĵet'int'e lern'ad'o'n de ali'a'j lingv'o'j. Tiam mi dev'ig'is mi'n plen'um'i tri task'o'j'n, nom'e leg'i tri paĝ'o'j'n da Esperant'aĵ'o'j ĉiu'n tag'o'n, verk'i du ese'o'j'n monat'e kaj part'o'pren'i Esperant'o-aranĝ'o'j'n kiel ebl'e plej oft'e.

Mi est'as persist'a hom'o, tial mi leg'ad'is Esperant'aĵ'o'j'n ĉiu'tag'e dum sep jar'o'j, verk'ad'is ese'o'j'n ĝis nun kaj part'o'pren'ad'is, ekzempl'e, si'n'sekv'e en 25 Universal'a'j Kongres'o'j kaj en 8 Azi'a'j Kongres'o'j.

Hazard'e mi kon'at'iĝ'is kun s-ro Paul Signoret, ĉef'redakt'ant'o de Sen'naci'ul'o en la 1990aj jar'o'j kaj dank’ al li'a rekomend'o mi komenc'is el'don'i tiu'j'n ese'o'j'n en la seri'o Raport'o'j el Japani'o. 

Ĉu vi hav'as kontakt'o'n kun vi'a'j leg'ant'o'j? Ĉu ili mesaĝ'as al vi por star'ig'i demand'o'j'n aŭ kun'divid'i si'a'j'n opini'o'j'n?

Japani'o est'is unu sol'a evolu'int'a azi'a land'o tiu'temp'e, unu sol'a membr'o'ŝtat'o el Azi'o en G7 aŭ G8. Do mult'a'j hom'o'j en la mond'o vol'is sci'i, kial Japani'o pov'is evolu'i tiel rapid'e, kvankam ĝi mizer'e mal'venk'is en la du'a mond'milit'o. Japan'a'j esperant'ist'o'j hav'is interes'o'n pri mi'a'j libr'o'j kaj donac'is ili'n al si'a'j amik'o'j en ekster'land'o. Ankaŭ mi mem donac'as tiu'j'n libr'o'j'n al azi'a'j Esperant'o-asoci'o'j, ĉar azi'an'o'j ne est'is/as sufiĉ'e riĉ'a'j por aĉet'i japan'a'j'n libr'o'j'n.

Ne mult'a'j hom'o'j respond'as al mi, sed kiam mi renkont'as esperant'ist'o'j'n en la Universal'a'j Kongres'o'j, oft'e ili dir'as al mi, ke ili leg'as mi'a'j'n raport'o'j'n kaj ĝu'as ili'n. 

De kie vi hav'as fort'o'n por tiom persist'e el'don'i tiu'j'n libr'o'j'n sen'inter'romp'e dum du jar'dek'o'j?

Antaŭ la Ter'trem'eg'o en 2011 mi'a'j ese'o'j est'is ne tre alt'e taks'ind'a'j, ĉar laŭ mi'a plaĉ'o mi elekt'is tem'o'j'n, sed post tiu katastrof'o verk'ad'o de Raport'o'j el Japani'o ek'hav'is ali'a'n signif'o'n, nom'e cel'o'n ŝanĝ'i la mond'o'n.

Ja tiu ter'trem'o detru'is mult'a'j'n urb'o'j'n kaj pere'ig'is mult'a'j'n hom'o'j'n, sed tio est'as japan'a problem'o. Simil'e okaz'is/as ter'trem'o'j kaj cunam'o'j en divers'a'j land'o'j. Kompren'ebl'e, inter'naci'a soci'o help'as la sufer'ant'a'j'n land'o'j'n, sed tiu'j land'o'j dev'as mem help'i. Sed en 2011, sekv'ant'e la ter'trem'o'n kaj la cunam'o'n, okaz'is grand'eg'a'j nukle'a'j akcident'o'j, sam'temp'e en kvar nukle'a'j reaktor'o'j en Fukuŝima. En la mond'o jam ekzist'as mult'e da nukle'a'j central'o'j. Se okaz'os grav'a'j akcident'o'j kiel Ĉernobil, Three-mil'e Island kaj Fukuŝima, la mond'o pere'os. Nukle'a'j akcident'o'j nepr'e okaz'os. Nukle'o est'as tiel danĝer'a por la ekzist'o de la hom'ar'o.

Mi vol'is ŝanĝ'i la mond'o'n en sen'nukle'a'n mond'o'n per Esperant'o, pli preciz'e per mi'a'j raport'o'j. Ek'de 2012, nom'e ek'de la 15a el'don'o de Raport'o'j el Japani'o, mi verk'is ĉef'e pri tio, kio okaz'is/as en Japani'o, nom'e kiel la sufer'ant'o'j streb'as re'akir'i si'a'n eks'a'n viv'o'n, kia est'as la nun'a stat'o de la difekt'it'a'j nukle'a'j central'o'j, kio est'as la japan'a nukle'a politik'o ktp.

Ĉu vi'a'j raport'o'j en Esperant'o hav'as tiom da influ'o al la mond'o?

Se ni hav'as tia'n pesimist'a'n star'punkt'o'n, ni ne pov'as ŝanĝ'i la mond'o'n. Esperant'o-mond'o konsist'as el sincer'a'j kaj kler'a'j hom'o'j loĝ'ant'a'j en divers'a'j lok'o'j en la mond'o. Se ni de'pend'as de tiu'j hom'o'j, ni pov'as far'i grand'a'n afer'o'n.

Mi dis'send'as mi'a'j'n raport'o'j'n al 1000 esperant'ist'o'j en la mond'o. El ili mult'a'j leg'as ili'n, kaj ne'mal'mult'a'j trans'send'as ili'n al si'a'j amik'o'j, kaj en Franci'o komenc'e s-ro Paul Signoret kaj s-in'o Ginette Mart'in, ambaŭ jam for'pas'int'a'j, kaj nun ali'a'j hom'o'j okup'iĝ'as pri traduk'ad'o de mi'a'j ese'o'j en la franc'a'n kaj dis'send'as la traduk'aĵ'o'j'n al pac'am'ant'o'j kaj kontraŭ'nukle'a'j mov'ad'an'o'j.

En maj'o 2015 la dram'o “Fukuŝima-labor'o en progres'o” est'is prezent'it'a en la teatr'o en Parizo. Tiu dram'o baz'iĝ'as sur la protokol'o de s-ro Joŝida, la tiu'temp'a estr'o de la nukle'a central'o №1 de Fukuŝima, traduk'it'a de mi en Esperant'o'n. Mi aŭd'is pri tiu inform'o de Ginette, mi est'is tre kor'tuŝ'it'a, sci'ant'e, ke mi'a ŝajn'e sen'signif'a klopod'o raport'i pri Japani'o don'as cert'a'n influ'o'n al la mond'o. Ginette dir'is, ke ŝi'a traduk'a labor'o est'as la plej valor'a ag'ad'o dum ŝi'a long'a Esperant'o-viv'o, ĉar ŝi pov'is kontribu'i al pli bon'a mond'o per si'a labor'o kaj per Esperant'o.

Ĉiu'j land'o'j hav'as si'a'j'n propr'a'j'n problem'o'j'n kaj raport'ind'a'j'n merit'o'j'n. Se esperant'ist'o'j raport'os pri tiu'j afer'o'j al la mond'o, inter'kompren'ad'o pli evolu'os, sekv'e tio kontribu'os al la mond'a pac'o. Mi vol'as, ke esperant'ist'o'j est'u pli skrib'em'a'j kaj raport'em'a'j kun cert'a cel'o. 

Vi laŭreat'iĝ'is pro vi'a plur'kamp'a ag'ad'o, i.a. pro la iniciat'o de la leg-instig'a projekt'o Esperant'o-Sumo'o. Kial vi opini'as, ke leg'ad'o en Esperant'o est'as grav'a?

Mi komenc'is organiz'i Esperant'o-Sumo'o'n en 2009. Mi ek'ag'is kiel prezid'ant'o de KAEM en 2001 kaj post'e okaz'is la UK en Jokoham'o en 2007. Dum tiu'j jar'o'j mi mal'mult'e leg'is. Por la japan'o'j Esperant'o ne est'as facil'a, tial mult'a'j ne leg'as mult'e, aŭ leg'as tre mal'mult'e. Tio ne okaz'u en Esperant'uj'o! Mi cerb'um'is, kia'manier'e ni pov'os instig'i ili'n kaj mi'n leg'i mult'e da Esperant'o-libr'o'j, kaj mi invent'is tiu'n sistem'o'n. 

Kiel oni pov'as part'o'pren'i en Esperant'o-Sumo'o?

Sumo'o est'as japan'a tradici'a lukt'o kaj la konkurs'o okaz'as en ne'par'a'j monat'o'j dum 15 tag'o'j. Esperant'o-Sumo'o okaz'as en la sam'a period'o, sed la part'o'pren'ant'o'j ne inter'batal'as, ili batal'as kontraŭ si'a mal'diligent'ec'o. Ili elekt'as libr'o'n kaj decid'as kvant'o'n de paĝ'o'j kiu'j'n ili leg'os ĉiu'n tag'o'n dum tiu'j 15 tag'o'j. Vid'u mi'a'n datum'o'n en januar'o 2019:

 

Horizont'o (s-ro Hor'i Jasuo, Maebaŝi, Gunma, Japani'o)

“La Pup'o” de Boleslaw Prus. 10 paĝ'o'j'n.

OOOOO OOOOO

 

En la januar'a sumo'o, mi decid'is aŭ promes'is al mi leg'i la libr'o'n La Pup'o kvin paĝ'o'j'n ĉiu'tag'e. Nun est'as la dek'a tag'o, kaj mi diligent'e leg'ad'is ĉiu'n tag'o'n, do mi hav'as 10 pilk'et'o'j'n (10 venk'o'j'n). Ek'de septembr'o 2009 ĝis nun mi part'o'pren'ad'as en 56 Sumo'o'j sen'inter'romp'e kaj sen'mal'venk'e, do mi leg'is 840 tag'o'j'n, nom'e pli ol 8400 paĝ'o'j'n, nom'e 42 libr'o'j'n, kiu'j hav'as 200 paĝ'o'j'n. 

Kiom da hom'o'j part'o'pren'as en la Sumo'o?

Ni jam hav'is 56 Sumo'o-konkurs'o'j'n. Komenc'e la nombr'o de la part'o'pren'ant'o'j est'is mal'grand'a, sed nun ĉirkaŭ 300 hom'o'j el pli ol 30 land'o'j part'o'pren'as. Ek'de la komenc'o en'tut'e preskaŭ 10 mil hom'o'j part'o'pren'is. Ni kalkul'u:

10.000 hom'o'j leg'is po 5 paĝ'o'j tag'e dum 15 tag'o'j = 750.000 paĝ'o'j

750.000 paĝ'o'j = 3750 du'cent-paĝ'a'j libr'o'j

Vi pov'as imag'i, kiom grand'a est'as la efik'o de la Sumo'o.

1) Esperant'ist'o'j hav'as pli da kapabl'o de Esperant'o.

2) Tiom da Esperant'o-libr'o'j (dorm'int'a'j en ŝrank'o'j kaj stok'ej'o'j) est'is legat'a'j.

3) El'don'ist'o'j kaj libr'o'serv'o'j tiom profit'is.

4) Esperant'o-verk'ist'o'j est'as kuraĝ'ig'it'a'j.

5) Sam'temp'a leg'ad'o en la mond'o solidar'ig'as la part'o'pren'ant'o'j'n, nom'e kontribu'as al progres'o de amik'ec'o.

Pri'zorg'i 300 hom'o'j'n est'as mal'facil'e por mi, do nun mi hav'as pli ol dek pri'zorg'ant'o'j'n el la tut'a mond'o. Ili ricev'as rezult'o'j'n de la part'o'pren'ant'o'j kaj respond'as ili'n per kuraĝ'ig'a'j vort'o'j. Iu'j propon'is, ke mi uz'u modern'a'n komput'il'a'n funkci'o'n por la Sumo'o, sed mi tre ŝat'as tia'n primitiv'a'n, hom-al-hom'a'n rilat'o'n. Tiu primitiv'ec'o est'as unu el la ŝlos'il'o'j de sukces'o. Unu pol'in'o pri'zorg'as ni'a'n ret'ej'o'n. Bon'vol'u vizit'i ĝi'n por vid'i la histori'o'n de la Sumo'o kaj ĝi'a'n sistem'o'n.

Mi kred'as, ke Esperant'o-Sumo'o est'as la plej grand'a leg'konkurs'o en la hom'a histori'o dank’ al inter'ret'o kaj Esperant'o. Mi kred'as ankaŭ, ke la Sumo'o ŝanĝ'as/os la Esperant'o-mov'ad'o'n. Ŝanĝ'i la Esperant'o-mov'ad'o'n kaj sekv'e/sam'temp'e ŝanĝ'i la mond'o'n est'as mi'a cel'o de la Sumo'o kaj mi'a ag'ad'o, ŝajn'e ekster'ordinar'a kaj frenez'a por la leg'ant'o'j. Mi decid'is dediĉ'i mi'a'n viv'o'n ĝis mi'a mort'o al la progres'o de la Sumo'o. Mi est'as tre fier'a kaj ĝoj'a, ke mi pov'is invent'i la Sumo'o'n. 

Vi mem est'as el'don'ist'o. Kiu'j'n libr'o'j'n aper'ig'as vi'a el'don'ej'o Horizont'o?

Komenc'e mi pet'is de ali'a el'don'ej'o el'don'o'n de mi'a'j libr'o'j, sed tio est'as ĝen'a, ebl'e por ĝi kaj ankaŭ por mi, do mi decid'is fond'i mi'a'n el'don'ej'o'n. En mi'a el'don'ej'o mi est'as la prezid'ant'o, ofic'ist'o, en'paĝ'ig'ist'o, desegn'ist'o, fot'ist'o, redakt'ist'o, vend'ist'o. Mi far'as ĉio'n krom pres'ad'o. Dank’ al komput'il'o mi pov'as redakt'i libr'o'j'n facil'e.

Antaŭ la Katastrof'o en 2011 mi el'don'is nur la libr'o'n Raport'o'j el Japani'o en mi'a el'don'ej'o, sed post la katastrof'o mi ek'hav'is mult'a'j'n tem'o'j'n por libr'o'j, do mi mult'e el'don'as jen'e, ekzempl'e en 2018: Hajk'o'j kaj Tanka'o'j pri la Fukuŝima-Katastrof'o (japan'a kaj Esperant'a), Raport'o'j el Japani'o 21 (Esperant'a) kaj Esperant'o-ese'ar'o de la mond'vojaĝ'ant'o s-ro Hor'i 8 (japan'a). Krom'e, mi el'don'is la ese'ar'o'n de 23 verk'ist'o'j el 20 land'o'j Ĉiu'tag'a Viv'o tra la mond'o.

En 2019 mi plan'as el'don'i tri seri'o'j'n de libr'o'j kiel en la antaŭ'a'j jar'o'j kaj krom'e en februar'o aper'os Krab'ŝip'o, prolet'a novel'o verk'it'a de Kobajaŝi Takiĵi en 1929, kiu'n s-in'o Ŝimazu kaj mi traduk'is. Mi vol'as, ke mult'a'j esperant'ist'o'j leg'u ĝi'n kaj por tio evolu'o de Esperant'o-Sumo'o est'as tre grav'a. 

Esperant'o cert'e okup'as mult'a'n temp'o'n en vi'a viv'o. Ĉu vi hav'as liber'a'n temp'o'n?

Mi est'as jam 77-jar'a kaj pensi'ul'o, do mi hav'as sufiĉ'a'n temp'o'n. Mi vol'as prezent'i ali'a'n ag'ad'o'n. Krom Esperant'o-ag'ad'o mi help'as ge'lern'ant'o'j'n de la urb'o Tooni, kiu'j sufer'is/as pro la katastrof'o en 2011. En la element'a kaj mez-lern'ej'o'j de tiu urb'o est'as 60 ge'lern'ant'o'j. En la cunam'a atak'o mult'a'j perd'is si'a'n dom'o'n kaj la ge'patr'o'j, plej'part'e fiŝ'ist'o'j, si'a'n labor'o'n. Post la cunam'o mi vol'is rekt'e help'i ge'lern'ant'o'j'n kaj trov'is fondus'o'n “Esper'o al Tooni”, iniciat'it'a'n de eks'a instru'ist'in'o en tiu guberni'o Iŭate. Mi tuj part'o'pren'is en ĝi, kaj kiel la vic-reprezent'ant'o mi ag'ad'as. Jam pas'is ok jar'o'j post la katastrof'o, sed ankoraŭ nun ni help'ad'as ili'n per mon'donac'o okaz'e de ili'a kurs'fin'a ceremoni'o. 

Ĉu tiu help'o hav'as rilat'o'n kun Esperant'o?

Jes, mult'e. Sen Esperant'o kaj sen sub'ten'o de esperant'ist'o'j en Japani'o kaj en ekster'land'o la ag'ad'o ne daŭr'us tiel long'e. Mi est'is invit'it'a al Franci'o de franc'a'j esperant'ist'o'j en 2011, 2012 kaj 2013 kaj preleg'is pri la katastrof'o kaj la nukle'a akcident'o. Mult'a'j aŭskult'ant'o'j donac'is mon'o'n al Tooni. Paul Signoret donac'is ne'mal'grand'a'n sum'o'n ĉiu'n jar'o'n. Franc'a'j Sumooistoj organiz'is teatr'aĵ'o'n por kolekt'i mon'o'n. Dank’ al kanad'an'in'o, ankaŭ Sumooisto, dis'vast'iĝ'is rekviem'o pri la katastrof'o, komenc'e en Uson'o kaj sekv'e en Japani'o. En Hungari'o ankoraŭ nun esperant'ist'in'o'j kant'as tiu'n rekviem'o'n en si'a korus'o.

Mi kre'is slogan'ar'o'n por ni'a fondus'o. Ĝi est'as “Ni'a fondus'o cel'as dis'vast'ig'i A, I, U, E, O-o'j'n”: Ai (am'o) al ĉiu'j, Ikiru-ĉikara (viv'fort'o) al ge'lern'ant'o'j, Ut'a (kant'o'j) por ke ni ne forges'u la katastrof'o'n, En (hom'a lig'o) al ĉiu'j, On (dank'em'o) al ĉiu'j kaj la sekv'ant'a generaci'o.

Tiu'j ge'lern'ant'o'j kaj ge'patr'o'j est'as tre ĝoj'a'j, ĉu ne?

Jes. Sed mi pli ĝoj'as ol ili. Ili akcept'is ni'a'n donac'o'n ne nur financ'a'n sed ankaŭ spirit'a'n, kaj vid'ant'e ni'n, ili decid'is, ke ili kresk'u kiel am'plen'a'j hom'o'j kaj help'u ali'a'j'n. Ĉu tio ne signif'as, ke ni, esperant'ist'o'j, ŝanĝ'as la mond'o'n?

Ver'e esperant'ist'o'j est'as honest'a'j, am'plen'a'j kaj fid'ind'a'j hom'o'j. Kvankam mult'a'j ne konsci'as si'a'n fort'o'n, ili far'as bon'o'n al la mond'o, nom'e ŝanĝ'ad'as la mond'o'n. Se ili konsci'os si'a'n fort'o'n kaj ag'ad'os, kiom mult'e da bon'aĵ'o'j ili pov'os far'i? Esperant'o hav'as grand'a'n fort'o'n por ŝanĝ'i la mond'o'n! 

Kiu'j'n tri libr'o'j'n en Esperant'o vi kun'port'us al ne'loĝ'at'a insul'o?

Mi ne kun'port'us libr'o'j'n. Mi viv'os kun best'o'j kaj plant'o'j en la insul'o kaj en la mar'o. Sen civilizaci'aĵ'o'j mi viv'os. 

La antaŭ'last'a demand'o: kiu'j'n plan'o'j'n vi hav'as?

Mult'a'j vir'o'j mort'as en la aĝ'o de 82 jar'o'j en Japani'o. Ĝis tiu aĝ'o mi hav'as kvin jar'o'j'n. Dum tiu'j jar'o'j mi part'o'pren'ad'os en la UKoj (sen'inter'romp'e en'tut'e 30 foj'o'j'n) kaj el'don'ad'os la libr'o'j'n Raport'o'j el Japani'o (en'tut'e 26 libr'o'j). Se mi pov'os plu viv'i, mi sam'e plan'os en la post'a'j jar'o'j. Ĝis la mort'o mi dediĉ'os mi'n al Esperant'o. 

En esperant'ist'a'j ret'diskut'o'j oni vid'as mult'e da pesimism'o pro la stagn'ad'o aŭ kriz'o en plur'a'j tradici'a'j mov'ad'a'j struktur'o'j. Kio'n vi opini'as pri la nun'a stat'o kaj est'ont'ec'o de Esperant'o?

Ankaŭ mi est'as mal'trankvil'a pro mal'jun'iĝ'o de la japan'a Esperant'o-mov'ad'o. Tamen mal'jun'iĝ'o est'as soci'a problem'o de ŝrump'ant'a Japani'o kaj ankaŭ tiu de mult'a'j eŭrop'a'j land'o'j. Eĉ la japan'a reg'ist'ar'o ne pov'as renvers'i tiu'n flu'o'n, do kiel la esperant'ist'ar'o? Sed ni'a mov'ad'o de'pend'as ne de ĉiu'j japan'o'j, sed de sincer'a'j, pac'am'a'j hom'o'j el la popol'an'o'j. Tia'j hom'o'j ne'mal'mult'e ekzist'as. Se ni sen'lac'e, sen'ŝancel'iĝ'e sem'as Esperant'o'n kaj ag'ad'as por Esperant'o, cert'e ek'est'os sekv'ant'o'j. Nun mult'a'j esperant'ist'o'j ne est'as fier'a'j est'i esperant'ist'o'j, hont'ant'e pro si'a mal'alt'a kapabl'o de Esperant'o. Kiu'j sekv'os ne-fier'a'j'n hom'o'j'n?

Fid'u Esperant'o'n. Lern'u kaj lern'u, verk'u kaj verk'u, leg'u kaj leg'u en la Sumo'o, klopod'u kaj klopod'u, kaj kun fier'o sem'u kaj sem'u, kaj vi pov'os trov'i sam'ide'an'o'j'n... kaj ŝanĝ'i la mov'ad'o'n kaj la mond'o'n. Est'u fier'a'j batal'ant'o'j por pac'o!

Intervju'is Paŭlo Fischer-Kotowski

Event'o'j

Luminesk’ apud Bon'n

La kvar'a Luminesk’ okaz'is je la jar'ŝanĝ'o 2018-19 en la JUFA-hotel'o en Königswinter, apud Bon'n, sud'e de Kolonj'o en German'uj'o. En la ĉen'o de la JUFA-hotel'o jam oft'e okaz'is silvestr'a'j aranĝ'o'j de Esperant'ist'o'j, last'e la long'jar'a Inter'naci'a Festival'o de HDP. Al Königswinter ven'is 65 part'o'pren'ant'o'j el 10 naci'o'j. La hotel'o situ'as en vin'mont'ar'o, pied'e de la kon'at'a hotel'o Petersberg, kie'n en antaŭ'a'j jar'dek'o'j la federaci'a reg'ist'ar'o invit'is inter'naci'a'j'n gast'o'j'n.

La fest'preleg'o'n far'is Rakoen Maertens pri si'a ag'ad'o por Esperant'o en UN. Mult'a'j preleg'o'j riĉ'ig'is la tem'a'n program'o'n, kelk'a'j okaz'is kadr'e de la vintr'a universitat'o de la Akademi'o Inter'naci'a de la Scienc'o'j (A'is). Prof. Amri Wandel kaj Kristin Tytgat dis'don'is la atest'il'o'j'n dum la adiaŭ'a vesper'o al pli ol dek part'o'pren'ant'o'j.

Por esplor'i la region'o'n okaz'is dum du tag'o'j ekskurs'o'j al la region'o; je la 28a de decembr'o al la menci'it'a hotel'o Petersberg kaj al la loĝ'dom'o de la iam'a kancelier'o Adenauer kun vin'gust'um'ad'o en Ahrtal. La du'a ekskurs'o okaz'is la 2an de januar'o al Bon'n. Tie oni vizit'is la fam'a'n muze'o'n “Haus der Geschichte” pri la tut'german'a histori'o ek'de la du'a mond'milit'o kaj post'e la muze'o'n pri Betoven'o.

Barbar'a kaj Ulrich Brandenburg en'konduk'is al la Universal'a Kongres'o en Finnlando per vesper'a lum'bild'preleg'o, el Belg'uj'o al'ven'is An Olijslagers por ofert'i alt'kvalit'a'n kviz'o'n. Antaŭ la Silvestr'a bal'o okaz'is de'nov'e la konkurs'o “majstr'o'kuir'ist'o”, kie gajn'is kare'a versi'o de la german'ec'a “spegulovo”. La fest'a'n polonez'o'n, en'konduk'ant'e la bal'o'n gvid'is Rob Keetlaer. Postvesperan distr'ad'o'n ofert'is la “guf'uj'o” kun glas'o da te'o kaj spirit'a'j program'er'o'j.

Andre'as Diemel

La nov'a sent'o: Jes en Storkow

Peter Baláž, Dorota Rodzianko, Rakoen Maertens, Sofia Zareckaja, Matthieu Desplantes kaj Artur Grigoriev fest'as en Storkow la al'ven'o'n de la nov'a jar'o post la event'o'riĉ'a 2018a jar'o. (Fot'o: Iv'o Miesen)

(En tiu ĉi raport'o, mi uz'as tri'a'person'a'n pronom'o'n “ri” por ne indik'i seks'o'n aŭ genr'o'n de hom'o'j menci'at'a'j. Tiu skrib'manier'o est'as unu part'o de mi'a lern'ad'o dum la aranĝ'o.)

Mi'a part'o'pren'o en la 10a Jun'ul'ar'a Esperant'o-Semajn'o, okaz'int'a de la 28a de decembr'o 2018 ĝis la 4a de januar'o 2019 en Storkow (Germanio) est'is hazard'a. Dum ret'um'ad'o al'log'is mi'n fejsbuk'a afiŝ'o de Jes. Pas'ig'i nov'jar'a'n semajn'o'n ekster Japani'o ŝajn'is al mi bon'a ide'o, kaj mi tuj al'iĝ'is, sci'ant'e preskaŭ neni'o'n pri ĝi. Nun, re'ven'int'e hejm'e'n, mi asert'as ke mi'a decid'o est'is ĝust'a.

La organiz'ad'o ver'e impres'is mi'n. La ret'a al'iĝ'il'o funkci'is tre bon'e kun kelk'a'j atent'em'a'j opci'o'j kiel ne'dev'ig'a indik'o de seks'o kaj elekt'ebl'ec'o de manĝ'o vegana, vegetar'a aŭ kun'viand'a. Dank'e al tiu ebl'ec'o mi ĝu'is veganajn manĝ'aĵ'o'j'n bon'gust'a'j'n. Est'is ĝoj'ig'a surpriz'o, ke mult'a'j part'o'pren'int'o'j elekt'is veganan manĝ'o'n kaj est'is prepar'it'a'j divers'a'j veganaj menu'o'j en la manĝ'ej'o.

Inform'il'o antaŭ'aranĝ'e dis'don'it'a per ret'mesaĝ'o en'hav'is mult'a'j'n praktik'a'j'n inform'o'j'n pri al'ven'o, program'o kaj ej'o. En la ej'o, jun'ul'ar'gast'ej'o Hirschluch mi komfort'e pas'ig'is temp'o'n kun mult'a'j nov'a'j amik'o'j. La program'o est'is nek tro dens'a, nek tro mal'dens'a, kaj est'is etos'o liber'a, mem- kaj kun'help'em'a. La organiz'a team'o est'is facil'e kontakt'ebl'a sur'lok'e, kaj ĉiu'j team'an'o'j est'is afabl'a'j.

Mi kon'at'iĝ'is kun mult'a'j lert'a'j kaj talent'a'j hom'o'j en Jes. Unu el la plej interes'a'j ekzempl'o'j est'is volont'ul'ad'o en Esperant'a'j labor'o'j. Per divers'tem'a'j preleg'o'j kaj diskut'rond'o'j mi pov'is ek'kon'i pens'o'j'n kaj viv'manier'o'j'n de aktiv'a'j esperant'ist'o'j. Precip'e interes'e por mi est'is, ke ili'a'j pens'o'j, ide'o'j, ag'ad'o'j kaj kondut'o'j ŝajn'as lig'it'a'j al la esperant'ist'ec'o. Peter Baláž montr'is fundament'a'n komun'ec'o'n de la vegana kaj Esperant'a ide'o'j. Ri kaj Hans Becklin ankaŭ konduk'is mi'n al profund'a mond'o de leg'ad'o en Esperant'o. Eduard Werner prezent'is problem'o'j'n de politik'o pri minoritat'a lingv'o per ekzempl'o de la sorab'a. Tobiasz Kubisiowski klar'ig'is histori'o'n de pol'a jun'ul'ar'a mov'ad'o, kaj Roma Jeziorowska propon'is nov'a'n ebl'ec'o'n prezent'i Esperant'o'n ĉe festival'o'j mal'ferm'em'a'j kaj amuz'em'a'j. Mark'os Kramer instig'is mi'n uz'i Esperant'o'n pli radikal'e genr'o-neŭtral'e. Post tiu lern'ad'o, mi nun demand'as al mi mem: kiel mi pov'os ĝu'i esperant'ist'a'n viv'o'n, kaj kio'n mi pov'os montr'i aŭ prezent'i al ali'a'j esperant'ist'o'j?

La bunt'a kaj amuz'a vesper'a program'o est'is grand'a al'log'aĵ'o. Bon'eg'a tradici'o est'as la festen'o, kiu nom'iĝ'as “trink'o-manĝ'a nokt'o”. Part'o'pren'ant'o'j bon'vol'e kun'port'is bon'gust'aĵ'o'j'n de si'a'j land'o'j aŭ naci'o'j, kaj ĉiu'j kun'e gust'um'is ili'n. Ankaŭ mi kun'divid'is botel'o'n da sake'o Dassai en la festen'o. La botel'o tre rapid'e el'ĉerp'iĝ'is kaj feliĉ'e est'is, ke mi'a kontribu'aĵ'o plaĉ'is al part'o'pren'int'o'j.

Por mi, modest'a am'ant'o de alkohol'aĵ'o'j, la sur'lok'a drink'ej'o est'is ben'o kaj font'o de viv'ec'o dum la semajn'o. Ĉiu'j bier'o'j german'a'j kaj pol'a'j, vend'at'a'j tie, eg'e bon'gust'is. La pol'a vodk'o Soplica est'is por mi nov'a el'trov'o, kaj mi jam sopir'as gust'um'i ĝi'n ankoraŭ'foj'e. Je la moment'o de nov'jar'o ni fest'is kun ŝaŭm'vin'o aŭ suk'o, kaj tiam'a etos'o de amik'ec'o daŭr'e rest'os ne'forges'ebl'a en mi'a memor'o.

Divers'a'j'n koncert'o'j'n de talent'a'j muzik'ist'o'j ĝu'is part'o'pren'int'o'j preskaŭ ĉiu'tag'e. Inter'ali'e, kant'ad'o per magi'e bel'a voĉ'o de Alen'a Adler kapt'is mi'a'n kor'o'n. Mi sincer'e dezir'as hav'i pli'a'j'n ŝanc'o'j'n aŭskult'i rian kant'ad'o'n. Mi eĉ rev'as, ke mi iam pov'os invit'i rin en Japani'o.

Jes est'is mi'a unu'a eŭrop'a Esperant'o-aranĝ'o. Kiel supr'e skrib'it'e, mi plen'e ĝu'is la tut'a'n aranĝ'o'n, kaj tio iĝ'is ne'forges'ebl'a memor'o por mi. Tamen, mi est'is nov'ul'o, dum mult'a'j ali'a'j jam kon'is unu la ali'a'j'n, kaj mi iom'et'e tim'as, ke mi est'is nur fremd'a gast'o, ĉar mi sent'is mi'a'n ne'spert'ec'o'n parol'ad'i Esperant'e.

Nun mi sent'as bezon'o'n en'volv'iĝ'i en Esperant'a'j okaz'aĵ'o'j kaj praktik'i Esperant'o'n pli oft'e. Kompren'ebl'e mi dezir'as part'o'pren'i en Jes ankoraŭ'foj'e. Est'os interes'e se nov'a generaci'o de japan'a'j esperant'ist'o'j mem organiz'os renkont'iĝ'o'n aŭ seminari'o'n, kiu esper'ebl'e instig'os ekster'land'a'j'n esperant'ist'o'j'n vojaĝ'i al la orient'a rand'o de Eŭrazi'o, eĉ mal'grand'skal'e. La plej grav'a lecion'o, kiu'n Jes don'is al mi, ebl'e est'as efik'o de fizik'a renkont'iĝ'o inter esperant'ist'o'j. Rekt'a komunik'ad'o en sam'a lok'o inspir'as hom'o'j'n plej bon'e kaj Esperant'o ver'e taŭg'as por tiu cel'o.

Aikawa Takuya

Nov'jar'e en Wiesbaden, Germanio

Wiesbaden. Preleg'ant'o'j kaj help'ant'o'j sur'podi'e (Fot'o: Jeong-ok Song)

Preskaŭ kvin'cent hom'o'j part'o'pren'is en la tri Esperant'o-semajn'o'j, kiu'j okaz'is dum la silvestr'a'j tag'o'j en Germanio – la 10a Jun'ul'ar'a Esperant'o-Semajn'o (Jes) en Storkow apud Berlino, la 4a Luminesk’ de la German'a Esperant'o-Asoci'o en Königswinter proksim'e de Bon'n kaj la 17a Nov'jar'a Renkont'iĝ'o de la asoci'o Esperant'o'land en Wiesbaden, iom okcident'e de Frankfurto ĉe Majn'o. La Nov'jar'a Renkont'iĝ'o hav'is en'tut'e 217 gast'o'j'n, inter kiu'j ankaŭ ĉi-foj'e est'is mult'a'j infan'o'j kaj jun'ul'o'j – en'tut'e 37 infan'o'j inter ses monat'o'j kaj dek du jar'o'j kaj pli'a'j 27 jun'ul'o'j ĝis 19 jar'o'j. Proksim'um'e la du'on'o de ili parol'as Esperant'o'n kiel de'nask'a'n lingv'o'n. La plej aĝ'a part'o'pren'ant'o hav'is 95 jar'o'j'n.

Sam'e kiel la aĝ'a konsist'o ankaŭ la program'o hav'is tre larĝ'a'n gam'o'n. Vesper'e oni prezent'is du koncert'o'j'n, de Ludger Schmeink kaj de Gijom’ kun Laurent. Est'is ankaŭ fabel'a vesper'o kaj kviz'o pri fizik'a'j eksperiment'o'j (“Kio okaz'os?”), ĉe kiu team'o'j dev'is diven'i, kiel evolu'os divers'a'j eksperiment'a'j aranĝ'o'j. Dum la unu'a vesper'o la part'o'pren'ant'o'j jam ek'de kelk'a'j jar'o'j prezent'as kaj inter'ŝanĝ'as manĝ'a'j'n kaj trink'a'j'n special'aĵ'o'j'n de si'a'j hejm'region'o'j – bon'gust'a vojaĝ'o tra mult'a'j land'o'j. Kiel kutim'e dum la silvestr'a vesper'o est'is bufed'o kaj post'e danc'ad'o ĝis fru'a maten'o. En la inter'naci'a vesper'o prezent'iĝ'is du'dek'o da kontribu'o'j; fin'e kiel ĉiu'jar'e ven'is sur la podi'o'n la ses'dek'o da help'ant'o'j kaj preleg'ant'o'j, kiu'j per si'a'j plej divers'a'j ofert'o'j kontribu'is al la sukces'o de la renkont'iĝ'o kaj al kiu'j la publik'o entuziasm'e dank'is.

Dum'tag'e plej'oft'e est'is ses sam'temp'a'j ofert'o'j, ĉiu'tag'e kutim'e proksim'um'e kvar'dek'o. Est'is labor'grup'o pri fot'ad'o, kurs'o por ĵongl'ant'o'j, mem'defend'ad'o, medit'ad'o kaj kovr'ad'o de banan'o'j per ĉokolad'o. Ne mank'is preleg'o'j kaj diskut'a'j grup'o'j sam'e kiel lingv'o'kurs'o'j en kvar nivel'o'j inkluziv'e de unu por ŝat'ant'o'j de la Mazi-film'o'j.

Ebl'is lern'i iom'et'e la mal'nov'egipt'a'n lingv'o'n, ek'sci'i i'o'n pri la viv'ant'a univers'o, oni pov'is ĝu'i Esperant'o-poezi'o'n aŭ lern'i, kiel desegn'i dom'o'n per komput'il'a program'o. Iam'a verd'ul'a deput'it'o de la german'a parlament'o rakont'is el si'a viv'o, oni traduk'is aktual'a'j'n tekst'o'j'n de Eŭrop'a Uni'o en Esperant'o'n, diskut'iĝ'is la nun'a stat'o de la mov'ad'o por la katalun'a sen'de'pend'ec'o kaj oni pov'is lern'i iom pri la ek'est'o'mekanism'o kaj simptom'o'j de psik'oz'o. Kelk'a'j preleg'o'j kun la koncern'a'j ekzamen'o'j est'is part'o de la Inter'naci'a Vintr'a Universitat'o de la Akademi'o Inter'naci'a de la Scienc'o'j. Kvar'voĉ'a korus'o kun'venad'is kaj fin'e prezent'is si'a'j'n kant'o'j'n; krom'e ĉiu'tag'e est'is kun'ven'o'j por muzik'ant'o'j kaj kiel kutim'e oni kant'is ankaŭ kun mal'grand'a'j infan'o'j.

Por la grup'o de jun'ul'o'j est'is divers'a'j ofert'o'j kadr'e de la Nov'jar'a Inter'naci'a Semajn'o (N'is), oft'e kun la Esperant'o-skolt'o'j.

Plur'a'j ekskurs'o'j konduk'is la part'o'pren'ant'o'j'n tra la urb'o Wiesbaden kaj al ties akv'o'font'o'j, al art'muze'o kaj al glaci'ej'o. Krom'e oni vizit'is la urb'o'n Majenc'o ali'flank'e de la Rejn'o.

La rest'ad'o en la bon'e ekip'it'a jun'ul'ar'a gast'ej'o de Wiesbaden mult'e plaĉ'is al la part'o'pren'ant'o'j; la kun'labor'ant'o'j de la dom'o est'is apart'e afabl'a'j kaj help'em'a'j. Ni decid'is re'ven'i tie'n por la 18a Nov'jar'a Renkont'iĝ'o de la 27a de decembr'o ĉi-jar'fin'e ĝis la 3a de januar'o 2020.

Lu Wunsch-Rolshoven
Esperant'o'land

Poludnica 2019: ĉi-jar'e sen la mont'o'supr'o

Kiel ĉiu'jar'e, ankaŭ komenc'e de la nun'a januar'o okaz'is tradici'a renkont'iĝ'o de esperant'ist'o'j-vojaĝ'ant'o'j en la slovaki'a mont'ar'o Nízke Tatry. Ni loĝ'is en la agrabl'a pension'o Vill'a Victoria en la vilaĝ'o Liptovský Ján.

Dum kvin tag'o'j ni aŭskult'is interes'a'j'n preleg'o'j'n, pri'rigard'is du grot'o'j'n, vizit'is muze'o'n de M. Ruf'us, promen'is ĉirkaŭ la lag'o Štrbské pleso, sed la ĉef'a program'er'o est'is supr'e'n'grimp'o al la mont'o Poludnica. Ĉi-jar'e la supr'e'n'ir'o est'is mal'rapid'a pro abund'o da freŝ'a neĝ'o. En la alt'ec'o de ĉirkaŭ 1400 metr'o'j ni vid'is freŝ'e fal'int'a'n lavang'o'n, kiu avert'is ni'n. Ni'a mont'ar'gvid'ant'o decid'is re'ven'i, ĉar ne est'as plej grav'e ating'i cel'o'n, sed re'ven'i san'a'j. Sed por ni est'as ankaŭ grav'a konstru'o de Esperant'o-ob'o (ŝton'mont'et'o), al kiu ni regul'e al'port'as ŝton'et'o'j'n el ni'a'j vojaĝ'o'j, entrepren'it'a'j dum pas'int'a jar'o. Tial ni trov'is konven'a'n lok'o'n apud grand'a pice'o, kie ni fond'is provizor'a'n depon'ej'o'n de ni'a'j ŝton'o'j. Somer'e la lok'a'j sam'ide'an'o'j transport'os ili'n al la mont'o'supr'o. Re'ven'int'e en la vilaĝ'o'n, mi kaj kelk'a'j ali'a'j grimp'ant'o'j ripoz'is en varm'a basen'o kun mineral'a akv'o.

Dum la renkont'iĝ'o, krom sport'a'j aranĝ'o'j okaz'is preleg'o'j tem'e lig'it'a'j kun turism'o kaj vojaĝ'ad'o. Ĉi-jar'e ni aŭskult'is kelk'a'j'n interes'a'j'n preleg'o'j'n: “Tra Portugali'o” (A. Wilkus), “Voj'o de liber'ec'o el Franci'o al Hispanio, kiel re'memor'o de event'o'j dum la 2a mond'milit'o” (Z. Śmistek), “Ital'a kongres'o 2018” (A. Zdechlik), “Lisbon'o, urb'o de UK 2018” ( R. Kamiński), “La plej grand'a ruslanda grot'o en Uralo vintr'e” ( P. Holúbek) kaj inform'o'n pri tre klopod'a marŝ'ad'o el Dukla al Devín ĉe Bratislav'o (J. Vajs). La voj'o sum'as je 770 kilo'metr'o'j tra grand'a'j slovak'a'j mont'ar'o'j kaj profund'a'j arb'ar'o'j.

Interes'a kontribu'aĵ'o al kultur'o, lig'it'a kun la mit'ologi'a slav'a fe'in'o Poludnica, est'is la preleg'o de Z. Śmistek el Pollando. Ŝi parol'is pri nun'temp'a riĉ'a kre'ad'o en form'o de bild'o'j, film'o'j kaj literatur'a'j verk'o'j en Pollando. Ni kun mir'o aŭskult'is, kiel la frat'a naci'o re'ven'as al slav'a'j tradici'o'j. Fin'e est'is prezent'it'a'j du fot'o'ekspozici'o'j de M. Pap'a'j kaj A. Sochacki, instal'it'a'j en la kultur'dom'o en Liptovský Ján. La ekspozici'o'j est'is solen'e mal'ferm'it'a'j en ĉe'est'o de la vilaĝ'estr'o Jur'a'j Fil'o. Pro la ĉe'est'o de mult'a'j lok'a'j vizit'ant'o'j la aranĝ'o'j okaz'is en du'lingv'a prezent'ad'o.

La tut'a'n renkont'iĝ'o'n part'o'pren'is 42 vojaĝ'ant'o'j el kvar land'o'j.

Bon'vol'u vizit'i la ret'paĝ'o'n: http://www.poludnica.esperant'o.sk/

Karel Votoček

Ekologi'o kaj natur'protekt'ad'o en Guantánamo

Tradici'e, en la plej orient'a kuba provinc'o Guantánamo ĉiu'jar'e ĉirkaŭ la 15a de decembr'o okaz'as Zamenhofa meti'ej'o. Ĝi'n organiz'as la provinc'a grup'o de Kuba Esperant'o-Asoci'o. Ĉi-foj'e la meti'ej'o funkci'is de la 13a ĝis la 17a de decembr'o en la feri'ej'o Yacabo (Jakabo), je 75 km de la urb'o Guantánamo. La ĉef'tem'o est'is “Ekologi'o kaj natur'protekt'ad'o”.

La feri'ej'o konsist'as el 18 kaban'o'j, kiu'j situ'as ĉe la mar'o ĉirkaŭ'at'a'j de mont'et'o'j. En ĉi tiu bel'a pejzaĝ'o kun'ven'is 52 ge'esperant'ist'o'j el ses provinc'o'j, nom'e Havano, Cienfuegos, Sancti Spíritus, Granma, Santiag'o de Kubo kaj Guantánamo.

Vizit'is la renkont'iĝ'o'n estr'ar'an'o'j de la provinc'a libr'o-ofic'ej'o, kiu ĉiu'jar'e organiz'as la fest'o'n de la libr'o kaj est'as en kun'labor'a rilat'o kun la asoci'o.

La kler'ig'a program'o konsist'is el tri preleg'o'j pri ekologi'o kaj natur'protekt'ad'o. Oni ankaŭ instru'is gramatik'a'j'n aspekt'o'j'n de Esperant'o; okaz'is didaktik'a'j lud'o'j, prezent'o de Esperant'uj'a'j sci'ind'aĵ'o'j kaj demand'ar'o pri ekologi'o. Kiel part'o de aktiv'a prezent'o de la tem'o, la ĉe'est'ant'o'j dediĉ'is volont'ul'a'n sesi'o'n al pur'ig'ad'o de la apud'a plaĝ'o, kie post'e ili mem ĝu'is la freŝ'a'n kaj blu'a'n karib'a'n mar'o'n.

Dum la vesper'o'j okaz'is distr'a kaj amuz'a program'o kie ne mank'is kant'o kaj deklam'ad'o en esperant'o. Oni vizit'is la histori'a'n maŭzole'o'n kaj muze'o'n de la najbar'a lok'o nom'at'a Playitas de Cajobabo. La muze'o situ'as je du kilo'metr'o'j de la feri'ej'o, kaj promen'ant'e oni ĝu'as bel'eg'a'n pejzaĝ'o'n.

La Zamenhofa meti'ej'o est'is tre oportun'a okaz'o por ke la kubaj esperant'ist'o'j sent'u si'n bon'e en amik'a kaj natur'a etos'o, kiu'n ili amik'e trakt'is. Tial oni propon'is rezerv'i program'er'o'n en ĉiu'j renkont'iĝ'o'j, ekzempl'e, en la Kuba Esperant'o-renkont'iĝ'o (Ker'o 2019), por arb'o'plant'ad'o aŭ pur'ig'ad'o de plaĝ'o'j kaj arb'ar'o'j apud la ej'o'j de la event'o'j. En la adiaŭ'o oni sopir'is al la Zamenhofa meti'ej'o 2019!

Maritza Gutiérrez

Ik'u-sesi'o en Lahtio kun nov'a lim'dat'o

Kadr'e de la 104a UK en Lahtio okaz'os la 72a sesi'o de la Inter'naci'a Kongres'a Universitat'o. UEA invit'as profesor'o'j'n, docent'o'j'n kaj person'o'j'n kun simil'a'j kvalifik'o'j send'i propon'o'j'n pri preleg'o'j al la sekretari'o de Ik'u (amri@huji.ac.il). La propon'o'j al'ven'u plej last'e la 15an de februar'o 2019.

Lig'e kun la Ik'u okaz'os stud'sesi'o de Akademi'o Inter'naci'a de la Scienc'o'j (A'is). Kandidat'o'j por Ik'u-preleg'o pov'as sam'temp'e propon'i A'is-kurs'o'n, kiu konsist'os el unu preleg'o kadr'e de la Ik'u kaj el du krom'a'j preleg'o'j. Tiu'kaz'e bon'vol'u indik'i, ĉu la Ik'u-propon'o est'u konsider'at'a ankaŭ kiel A'is-kurs'o.

La preleg'o'j est'u pri interes'a'j, al'log'a'j tem'o'j kaj taŭg'a'j por kler'a publik'o. Ĉiu propon'o en'hav'u mal'long'a'n resum'o'n de la preleg'o kaj konciz'a'n biografi'et'o'n de la preleg'ant'o – sum'e ne pli ol unu paĝ'o'n. Propon'o'j kiu'j ne est'os elekt'it'a'j por la Ik'u, pov'os tamen est'i util'ig'it'a'j en ali'a'j kadr'o'j, kiel Scienc'a Kaf'ej'o. Ĉiu preleg'ant'o dev'as est'i kongres'an'o kaj mem zorg'i pri si'a al'iĝ'o.

Akcept'it'a Ik'u-preleg'o est'os rekompenc'it'a per honorari'o de 260 eŭr'o'j. Du'on'o de la honorari'o de'pend'as de ĝust'a'temp'a liver'o de tekst'o por la Ik'u-libr'o kaj du'on'o – de la efektiv'a okaz'ig'o de la preleg'o. Pli'a'j detal'o'j kaj antaŭ'a'j preleg'o'j kaj resum'o'j trov'iĝ'as en la ret'ej'o de Ik'u: https://www.uea.org/kongres'o'j/universitat'o.

GK UEA

Esperant'ologi'a Konferenc'o en Lahtio

La organiz'ant'o'j al'vok'as ĉiu'j'n fak'ul'o'j'n, scienc'ist'o'j'n kaj ali'a'j'n kongres'an'o'j'n al part'o'pren'o en la Esperant'ologi'a Konferenc'o 2019, okaz'ont'a en Lahtio, Finnlando, kadr'e de la 104a Universal'a Kongres'o de Esperant'o, sub la aŭspici'o de UEA kaj la Centr'o de Esplor'o kaj Dokument'ad'o pri Mond'a'j Lingv'a'j Problem'o'j (Ced).

La konferenc'o pri'trakt'os du special'a'j'n tem'o'j'n:

1. la inter'lingv'ist'ik'a'n al'ir'o'n al piĝin'o'j kaj kreol'o'j, fenomen'o'j ĉiam interes'a'j al esperant'olog'o'j. (La tem'o'n propon'is d-ro Bengt-Arn'e Wickström).

2. la indiĝen'a'j'n lingv'o'j'n: nun'temp'o kaj est'ont'ec'o, okaz'e de la deklar'o de Unu'iĝ'int'a'j Naci'o'j por 2019: Inter'naci'a Jar'o de Indiĝen'a'j Lingv'o'j.

La konferenc'o okaz'os en du part'o'j: dum la unu'a ni aŭskult'os preleg'o'j'n de fak'ul'o'j pri la konferenc'a'j special'a'j tem'o'j. En la du'a part'o la part'o'pren'ant'o'j de'nov'e hav'os la ŝanc'o'n prezent'i si'a'j'n labor'o'j'n pri plej divers'a'j kamp'o'j de esperant'ologi'o. La kontribu'o'j de tiu part'o pov'os est'i prezent'it'a'j ĉu parol'e, ĉu per afiŝ'o'j.

Ni invit'as ĉiu'j'n fak'ul'o'j'n, apart'e jun'ul'o'j'n kaj unu'a'foj'a'j'n part'o'pren'ant'o'j'n, send'i propon'o'j'n, special'e pri la prezent'o'j per afiŝ'o'j, kiel ebl'e plej baldaŭ al ek@kultur'o.net. La lim'dat'o por la propon'o'j est'as la 30a de april'o 2019.

Or'land'o E. Raola
Organiz'ant'o de Ek 2019

Kalle Kniivilä ek'ofic'is en Ukrainio

Kalle Kniivilä antaŭ la dom'o, kie li loĝ'is en Moskvo (Fot'is Dmitrij Breĉalov)

Ni inform'is en la januar'a Ond'o, ke la kon'at'a ĵurnal'ist'o kaj esperant'ist'o Kalle Kniivilä, eks'redaktor'o de Liber'a Foli'o kaj aŭtor'o de kvar libr'o'j pri Ruslando, post du'monat'a deĵor'o kiel gazet'ar'a konsil'ist'o en la ambasad'o de Svedi'o en Moskvo, fin'e de decembr'o est'is for'send'it'a el Ruslando. Tio est'is respond'o de Ruslando al la decid'o de Svedi'o ne don'i viz'o'j'n al du Ruslandaj diplomat'o'j.

Kalle Kniivilä ne'long'e rest'is en Svedi'o. Mal'pli ol unu monat'o'n post la for'las'o de Ruslando, la 14an de januar'o 2019 li ek'ofic'is kiel konsil'ist'o en la ambasad'o de Svedi'o en Kievo. Inter'ali'e, du libr'o'j de Kniivilä – Hom'o'j de Putin kaj Krimeo est'as ni'a – krom la finn'a, sved'a kaj Esperant'o, jam aper'is en la ukraina lingv'o. Pret'as rus'a traduk'o de Krimeo est'as ni'a, kiu ebl'e est'os el'don'it'a en Ukrainio.

Aleksander Korĵenkov

Nov'a ret'ej'o de UEA en simpl'a Esperant'o

La 19an de januar'o ĉi-jar'e aper'is nov'a ret'ej'o de UEA. Ĝi'a nom'o est'as uea.facil'a, kaj ĝi est'as vid'ebl'a ĉe: https://uea.facil'a.org/. Ĝi'a cel'o est'as prezent'i la Esperant'o-mov'ad'o'n al nov'a'j esperant'ist'o'j per facil'a lingv'aĵ'o. Tial ĝi est'as taŭg'a por lern'ant'o'j, sed esper'ebl'e ĝi'a'j mal'long'a'j nov'aĵ'artikol'o'j pov'us est'i interes'a'j ankaŭ por pli spert'a'j esperant'ist'o'j.

La artikol'o'j konsist'as ĉef'e el nov'aĵ'o'j kaj inform'o'j pri la Esper'at'o-mov'ad'o, sed est'as ankaŭ ĝeneral'a'j leg'aĵ'o'j, inform'o'j pri film'et'o'j kaj ali'a'j material'o'j trov'ebl'a'j tra la ret'o, kalendar'o de est'ont'a'j kun'ven'o'j kaj ali'a'j. Est'as grav'e, ke la leg'ant'o'j ne nur pasiv'e leg'u, sed sent'u si'n part'o de la afer'o, do ili hav'as ebl'ec'o'n koment'i sub la artikol'o'j, prezent'i si'n en la paĝ'o “Ni'a'j leg'ant'o'j”, kaj send'i mal'long'a'j'n raport'o'j'n kaj fot'o'j'n pri lok'a'j ag'ad'o'j.

La facil'a lingv'aĵ'o de la artikol'o'j est'as baz'it'a sur la iam'a vort'list'o de Kontakt'o, nun revizi'it'a. Al'don'it'a'j vort'o'j rilat'as plej'part'e al komput'ad'o kaj Inter'ret'o, dum est'is for'ig'it'a'j kelk'a'j vort'o'j, kiu'j ne oft'e est'as bezon'at'a'j en tia ret'ej'o. La revizi'it'a vort'list'o trov'iĝ'as ĉe: https://uea.facil'a.org/vort'list'o/.

La ĉef'redaktor'o est'as Anna Löwenstein, kaj jam form'iĝ'is tut'a ret'o de kun'labor'ant'o'j. Emili'o Cid, estr'ar'an'o de UEA, sub'ten'is la projekt'o'n ek'de la komenc'o, kaj est'as grav'e menci'i la kontribu'o'n ankaŭ de ESF, kies subvenci'o neces'is por ricev'i la help'o'n de profesi'a program'ist'o.

Por kontent'ig'i la bezon'o'j'n de la nov'a'j esperant'ist'o'j, Anna Löwenstein ek'rilat'is kun Ile'i kaj Stan'o Marček, la redaktor'o de ties revu'o Jun'a Amik'o. En tiu'j kontakt'o'j tuj vid'iĝ'is, ke tekst'o'j el Jun'a Amik'o aper'os en la ret'ej'o uea.facil'a kaj invers'e. Jen pozitiv'a kun'labor'o.

GK UEA

Kon'at'iĝ'u kun Gražina Opulskienė

En la 55aj Baltiaj Esperant'o Tag'o'j (Bet-55), kiu'j okaz'os la 6-14an de juli'o 2019 en Panevėžys, okaz'os plur'nivel'a instru'ad'o de Esperant'o kun kompetent'a'j instru'ist'o'j. La instru'a'n program'o'n gvid'os Gražina Opulskienė, antaŭ'ne'long'e elekt'it'a kiel vic'prezid'ant'o de Litova Esperant'o-Asoci'o. Leg'u ĉi-sub'e ŝi'a'n si'n'prezent'o'n.

Mi nask'iĝ'is en la jar'o 1958 en la urb'o Mažeikiai kaj tie mi plu loĝ'as. Mi est'as bibliotek'ist'in'o en la gimnazi'a bibliotek'o kaj instru'as Esperant'o'n kiel ne'dev'ig'a'n kurs'o'n al 14-19 jar'a'j jun'ul'o'j.

Unu'a'foj'e mi aŭd'is pri Esperant'o, kiam mi est'is 13-jar'a, ĉar mi'a sam'klas'an'in'o lern'is ĝi'n en iu rond'et'o. La ide'o de komun'a lingv'o por la hom'ar'o fascin'is mi'n, sed real'e mi ek'lern'is la lingv'o'n nur en 1989 en kurs'o de El'en'a Kuzminskytė. Mi skrib'is kelk'a'j'n leter'o'j'n serĉ'ant'e korespond'amik'o'j'n, sed ne daŭr'ig'is la lern'ad'o'n.

En 1992 en Kaŭno okaz'is la 65a Sat-kongres'o, kaj ĝi esperant'ig'is mi'n. Bon'eg'a etos'o, mult'a'j kontakt'o'j kun ekster'land'an'o'j, atent'o de spert'a'j esperant'ist'o'j, interes'eg'a kurs'o de la Cseh-instru'ist'in'o Ewa Bondar – ĉio “fin'bak'is” mi'n, kaj ek'de tiu jar'o mi konsider'as mi'n esperant'ist'in'o. Post'e mi part'o'pren'is en pli ol dek si'n'sekv'a'j Sat-kongres'o'j, ĉef'e dank'e al mi'a aŭstria “kongres'patr'o” Max Hollinger, kiu ne nur daŭr'e instig'is mi'n est'i aktiv'a esperant'ist'in'o, sed ankaŭ grav'e kontribu'is, ke mi pov'u ĉe'est'i Esperant'a'j'n aranĝ'o'j'n. Mi de'long'e est'as Sat-per'ant'in'o por Litovio kaj aparten'as al la redakt'a skip'o de Sen'naci'ul'o.

En 1999 mi akir'is diplom'o'n de Cseh-instru'ist'in'o kaj mi sent'as dank'em'o'n al Ewa Bondar kaj Atilio Orel'lan'a Roj'as pro la instru'ad'o, al Nor'a Caragea kaj Max Hollinger pro la sub'ten'o kaj kuraĝ'ig'o. Ek'de 1994 mi instru'as Esperant'o'n en mi'a gimnazi'o, kaj ek'de 2000 mi instru'as ankaŭ en esperant'ist'a'j renkont'iĝ'o'j kaj kongres'o'j, inter'ali'e, en Kroati'o, Japani'o, Latvi'o, Aŭstrali'o, Franci'o, Nov'zeland'o, Italio, Hispanio, Finnlando.

Pli ol instru'i plaĉ'as al mi preleg'i, mi du'foj'e far'is preleg'vojaĝ'o'j'n tra klub'o'j de Franci'o, preleg'is en Germanio, Belgi'o, Luksemburgi'o, Japani'o, Hispanio, Skot'land'o, Nederlando, Nov'zeland'o, Finnlando kaj, kompren'ebl'e, en Litovio. Kiam ebl'as, mi part'o'pren'as en Universal'a'j Kongres'o'j, Ile'i-konferenc'o'j, kaj dum mult'a'j jar'o'j mi kun'labor'is kaj ĝu'is Inter'naci'a'j'n Festival'o'j'n en Germanio.

Bet'o'j est'as por mi “dev'ig'a mem'elekt'o”, kiam ili okaz'as en Litovio kaj mi ĝoj'as help'et'i al koleg'o'j instru'ist'o'j kaj zorg'i pri divers'a'j task'o'j en la organiz'a team'o.

Por mi Esperant'o est'as okup'o, kiu valor'as invest'ad'o'n de temp'o kaj mon'o, ĉar ĝi don'as al mi ebl'ec'o'n ek'kon'i la mond'o'n per mi'a'j propr'a'j okul'o'j kaj sent'o'j. Eĉ pli grav'as, ke dank'e al Esperant'o mi renkont'as mult'eg'a'j'n tre interes'a'j'n hom'o'j'n.

Gražina Opulskienė

Amira Chun koncert'os en Bet-55

Kiel kutim'e en la Litoviaj Bet'o'j, ankaŭ en la 55aj Baltiaj Esperant'o-Tag'o'j oni pov'os ĉiu'tag'e ĝu'i art'a'n program'o'n de divers'land'a'j art'ist'o'j, inter kiu'j est'os Amira Chun.

Kyung Ok “Amira” Chun est'as profesi'a kant'ist'in'o kiu kant'as poezi'a'j'n kant'o'j'n de Korei'o. Amira stud'is klasik'a'n muzik'o'n en Seula Naci'a Universitat'o, ŝi kant'as ankaŭ popol'a'j'n, ĵaz'a'j'n kaj tradici-muzik'a'j'n kant'o'j'n. Ili aper'is en tri ŝi'a'j K-disk'o'j kaj en kvar K-disk'o'j kun ali'a'j kant'ist'o'j. Krom'e ŝi est'as ĥor'estr'o de plur'a'j korus'o'j en Seulo.

La tem'o'j de ŝi'a'j kant'o'j est'as hom'am'o, natur'o kaj viv'o. Ŝi'a'j kant'o'j ne est'as rapid-ritm'a'j, kaj ili'a'j melodi'o'j est'as lirik'a'j, tial ili varm'ig'as la kor'o'j'n de la aŭskult'ant'o'j kaj vek'as re'memor'o'j'n. Apart'e ŝi interes'iĝ'as pri soci'a'j problem'o'j. Sopir'ant'e re'unu'iĝ'o'n de la du Korei'o'j, ŝi kant'as plur'a'j'n kant'o'j'n pri tiu tem'o.

Amira Chun ek'lern'is Esperant'o'n antaŭ du jar'o'j, kaj nun ŝi instru'as Esperant'o-kant'o'j'n en Seula Esperant'o-Kultur'centr'o (Sek). Ŝi est'is invit'it'a por kant'i en la Du'a Film'a Festival'o “Te'o kaj Am'o” en Ĉini'o.

En Bet-55 ŝi prezent'os tradici'a'n danc'o'n kaj kant'o'n de Korei'o kaj kant'os divers'a'j popol'kant'o'j'n. Inter ŝi'a'j kant'o'j est'os, inter'ali'e, La Voj'o laŭ la poem'o de Zamenhof, Al Litovio (jubile'a kant'o por la sen'de'pend'iĝ'o de Litovio), litova kant'o Mar'a don'is viv'o'n kaj Kis'u mi'n mult'e. Krom'e est'os prezent'at'a'j la kore'a'j kant'o'j Verd'a Arirang kaj Kolor'o'j de la vent'o kaj ŝi'a'j propr'a'j kant'o'j. En Paneveĵo ŝi koncert'os kun la kon'at'a Litovia muzik'grup'o Asorti.

Stud'i medi'protekt'ad'a'n kemi'o'n kun Or'land'o E. Raola

Or'land'o E. Raola nask'iĝ'is en Havano, Kubo, en 1955. Li stud'is kemi'o'n (diplom'iĝ'is en 1978) kaj jur'o'n (diplom'iĝ'is en 1986) en la Universitat'o de Havano. Li labor'is en metalurgi'a industri'o kaj en esplor'institut'o pri material'o'j. En 1994 li el'migr'is al Uson'o, kie li akir'is magistr'a'n diplom'o'n ĉe Kalifornia Ŝtat'a Universitat'o (1999) kaj doktor'a'n diplom'o'n (Ph. D. en kemi'o, Universitat'o de Kalifornio, Santa Barbar'a, 2005).

Li'a sub'fak'o est'as analiz'a kemi'o, kun special'a emfaz'o je analiz'o de specimen'o'j rilat'a'j al medi'protekt'ad'o kaj al evolu'ig'o de nov'a'j material'o'j. Ek'de la doktor'iĝ'o li est'as profesor'o pri kemi'o ĉe Santa Ros'a Junior College, universitat'o por la unu'a'j du jar'o'j de super'a stud'ad'o, en Santa Ros'a, Kalifornio, Uson'o. Li loĝ'as en la urb'o Larkspur (Nord'a Kalifornio), kun la edz'in'o Elsa Torres kaj plen'kresk'a fil'o Abel.

Esperant'o'n li ek'lern'is en 1984 pro el'rev'iĝ'o je la ebl'ec'o lern'i mult'a'j'n fremd'a'j'n lingv'o'j'n. Li tio'n cel'is por sukces'e komunik'iĝ'i kun hom'o'j de divers'a'j etn'o'j kaj kultur'o'j. Li akir'is flu'ec'o'n en la lingv'o ĉirkaŭ 1987, kaj tuj ek'aktiv'is en la naci'a kaj mond'a mov'ad'o'j. Li ankaŭ instru'is la lingv'o'n divers'nivel'e. En 1990-1994 li labor'is profesi'e por Esperant'o kadr'e de la Fremdlilngva El'don'ej'o Jose Mart'i en Havano. Kun'fond'int'o en 1988 de la Esperant'o-el'send'o'j de Radi'o Havano Kubo, li est'is redaktor'o kaj parol'ist'o tie dum ses jar'o'j.

Post la el'migr'o al Uson'o li daŭr'ig'is si'a'n por'esperant'a'n ag'ad'o'n sen'inter'romp'e. Elekt'it'a al la Estr'ar'o de la land'a asoci'o unu'e, kaj post'e kiel prezid'ant'o de la land'a asoci'o Esperant'o-Us'a dum 2011-17. Membr'o de la Akademi'o de Esperant'o ek'de 2016, kie li estr'as la fak'o'n pri Fak'a Lingv'o. Komitat'an'o de UEA ek'de 2013. En 2017 li volont'ul'is dum du monat'o'j en la Centr'a Ofic'ej'o de UEA en Roterdam'o.

Li'a scienc'a ag'ad'o en Esperant'o inkluziv'as la aktiv'a'n part'o'pren'o'n en la Inter'naci'a'j Kongres'a'j Univesitatoj, kie li jam preleg'is ses foj'o'j'n, la Scienc'a'n Kaf'ej'o'n, unu'foj'e, kaj la organiz'a'n labor'o'n por la Esperant'ologi'a'j Konferenc'o'j dum la last'a'j kvin jar'o'j. Li ankaŭ preleg'is mult'foj'e en la naci'a'j kongres'o'j de Esperant'o en Kubo, Uson'o kaj Meksiko. Li verk'is artikol'o'j'n, ese'o'j'n kaj recenz'o'j'n. Okaz'e de la unu'a oficial'a laŭ'leĝ'a vizit'o de uson'a'j esperant'ist'o'j al Kubo, li kun'ord'ig'is kaj part'o'pren'is en la film'o Trans la Florida mar'kol'o. Li'a traduk'a labor'o etend'iĝ'as ankaŭ al beletr'o, libr'o'form'e aper'is li'a traduk'o de Ni'a Amerik'o de Jose Mart'i. Ankoraŭ ne'publik'ig'it'a rest'as li'a traduk'o de roman'o de la el'star'a kuba verk'ist'o Alejo Carpentier.

Or'land'o est'as oft'a vojaĝ'ant'o tra la mond'o, jen pro profesi'a'j dev'o'j, jen por Esperant'a ag'ad'o. Ambaŭ'kaz'e, li ĉiam kontakt'as la lok'a'j'n esperant'ist'o'j'n en la vizit'at'a'j urb'o'j kaj mond'o'part'o'j, kaj est'is gast'o de plur'a'j lok'a'j klub'o'j kaj Esperant'a'j instituci'o'j en Kanado, Brazilo, Argentino, Urugvajo, Japani'o, Germanio, Briti'o, Belgi'o, Finnlando, Pollando, Hispanio, Rusio, Aŭstrali'o kaj ali'a'j land'o'j.

Kadr'e de Bet-55 Or'land'o liver'os preleg'seri'o'n (5 preleg'o'j) pri medi'protekt'ad'a kemi'o, deriv'it'a'j el kurs'o kiu'n li komenc'is instru'i en la angl'a en la Unversitato de Kalifornio Santa Barbar'a en 2005 kaj post'e prezent'is en plur'a'j er'o'j kadr'e de li'a instru'ad'o de analiz'a kemi'o en Santa Ros'a Junior College.

La tem'o'j de la preleg'o'j:

1. Ĝeneral'a en'konduk'o al medi'protekt'ad'a kemi'o. Kemi'o kaj medi'protekt'ad'o en la atmosfer'o.

2. Kemi'o kaj medi'protekt'ad'o en la hidrosfer'o.

3. Kemi'o kaj medi'protekt'at'o en la ter'krust'o.

4. Kemi'o kaj medi'protekt'ad'o en la biosfer'o.

5. Energi'o kaj klimat'o cel'e al daŭr'i'pov'a evolu'o.

La preleg'o'j est'os mem'star'a'j, la part'o'pren'ont'o'j pov'os elekt'i laŭ'vol'e, sed Akademi'o Inter'naci'a de la Scienc'o'j de San Marin'o agnosk'is la tut'o'n kiel kurs'o'n de SUS-36 kadr'e de Bet-55, tiel ke A'is liver'os atest'il'o'j'n al tiu'j kiu'j ĉe'est'os ĉiu'j'n sesi'o'j'n kaj sukces'e tra'pas'os simpl'a'n ekzamen'o'n ja la fin'o.

Intelekt'e lud'i kun Tatjana Auderskaja en Bet-55

Tatjana Auderskaja nask'iĝ'is kaj loĝ'as en Odeso (sud'a Ukrainio), kie ŝi stud'is biologi'o'n en Odesa Ŝtat'a Universitat'o kaj labor'is en Odesa Zo'o. Ŝi est'as unu el la fond'int'o'j de la ekologi'a klub'o en Odeso (1987), membr'o de Odesa fili'o de Ekologi'a Centr'o de Ukrainio kaj volont'ul'o de Mond'a Fond'aĵ'o de Sovaĝ'a Natur'o.

Esperant'o'n ŝi ek'lern'is en 1968 en rond'et'o ĉe jun'pionir'a palac'o. Ŝi'a instru'ist'o est'is N. V. Blaĵkov, esperant'ist'o-skulpt'ist'o, la aŭtor'o de la unu'a monument'o al L. Zamenhof en Sovet'uni'o (Odeso, str. Deribasovskaja 3). Ek'de 1991 ŝi instru'as Esperant'o'n en Odeso kaj gvid'as la jun'ul'ar'a'n Esperant'o-klub'o'n Verd'aĵ'o, kiu hav'as tri ag'ad'direkt'o'j'n: Esperant'o, natur-ek'kon'o kaj intelekt'a'j lud'o'j. De 1999 ĝis 2007 ŝi organiz'is ĉiu'jar'e du natur-ek'kon'a'j'n okaz'aĵ'o'j'n por esperant'ist'a jun'ul'ar'o: Krist'nask'a'n Bird'o'kalkul'o'n kaj ekspedici'o'n “Dnestr'o”; kaj du pur'e Esperant'a'j'n: “April'a'j rid'et'o'j” kaj “Zamenhofaj Tag'o'j apud Zamenhofa monument'o”.

Ek'de 1996 ŝi part'o'pren'as la mov'ad'o'n de intelekt'a'j lud'o'j. Ŝi organiz'is intelekt'a'j'n lud'o'j'n kadr'e de la jun'ul'ar'a program'o de la 86a UK en Zagrebo, la 78a Ital'a Kongres'o de Esperant'o en Torin'o, la 103a UK en Lisbon'o; gvid'is rubrik'o'j'n pri intelekt'a'j lud'o'j en Reg'o kaj en La Ond'o de Esperant'o, kaj en 2005 okaz'ig'is inter'naci'a'n ret'a'n intelekt'a'n lud'o'n por esperant'ist'a'j team'o'j kaj kre'is tiu'tem'a'n ret'ej'o'n http://lud'o'j.narod.ru. Ŝi okaz'ig'is en Odeso sep Lingv'a'j'n Festival'o'j'n (2001, 2003, 2005, 2008, 2010, 2012 kaj 2014).

Tatjana Auderskaja verk'is en Esperant'o aŭ traduk'is plur'a'j'n artikol'o'j'n kaj kelk'a'j'n libr'o'j'n. Ŝi est'as aŭtor'o de la tekst'o'j de du pri'natur'a'j vide'o'film'o'j en Esperant'o kaj ankaŭ de la rus'lingv'a film'o “Esperant'o” signif'as “Tiu, kiu esper'as”. En 2018 ŝi komenc'is labor'o'n pri ses'lingv'a biologi'a vort'ar'o (rus'a, latin'a, Esperant'a, angl'a, german'a, hispan'a) ĉe http://vort'ar'o.zzz.com.ua.

En Bet-55 Tatjana Auderskaja okaz'ig'os intelekt'a'j'n lud'o'j'n en kvar unu'hor'a'j sesi'o'j. Ŝi ankaŭ prezent'os preleg'o'n “Liber'a art'ist'o” pri Nikol'a'j Blaĵkov, skulpt'ist'o kaj esperant'ist'o, eventual'e ankaŭ pri ali'a'j tem'o'j.

Leg'u pli'a'j'n inform'o'j'n pri Bet-55: http://sezon'o'j.ru/bet55/

Polyglot Gathering 2019 – la last'a'n foj'o'n en Bratislav'o

Ĉu vi em'as lern'i divers'a'j'n lingv'o'j'n? Ĉu vi em'us iĝ'i aŭ jam est'as plur'lingv'ul'o (poliglot'o)? Tiu'okaz'e vi dev'us nepr'e part'o'pren'i la event'o'n “Plur'lingv'ul'a Kun'ven'o” (Angl'e: Polyglot gathering).

Tem'as pri la renkont'iĝ'o, kie oni pov'as ĝu'i mult'a'j'n preleg'o'j'n, meti'ej'o'j'n, renkont'i mult'a'j'n fam'a'j'n poliglot'o'j'n, kon'at'iĝ'i kun interes'a'j hom'o'j de divers'a'j mond'o'part'o'j kaj motiv'iĝ'i en lingv'o-instru'ad'o. Ĝi est'as la plej grand'a renkont'iĝ'o de poliglot'o'j en la mond'o – last'jar'e part'o'pren'is 538 hom'o'j el 60 land'o'j (kaj ĉi-jar'e oni atend'as ĉ. 600 part'o'pren'ont'o'j'n)! Krom'e – ĝi'n fond'is esperant'ist'o'j en Germanio (dum la tri unu'a'j jar'o'j ĝi okaz'is en Berlino), kaj esperant'ist'o'j kaj Esperant'o plu lud'as en'e de la event'o tre grav'a'n rol'o'n (E@I, kiu ĉef'organiz'as ĝi'n, uz'as Esperant'o'n kiel si'a'n labor'lingv'o'n ĉiu'tag'e en si'a ofic'ej'o en Slovaki'o). Ĉi-jar'e la aranĝ'o okaz'os jam la tri'a'n (kaj la last'a'n) foj'o'n en Bratislav'o de la 29a de maj'o ĝis la 2a de juni'o. Kutim'e, ĉirkaŭ 25-30% da part'o'pren'ant'o'j kompren'as kaj/aŭ sci'pov'as Esperant'o'n. Ni'a lingv'o nun est'as la 9a en la list'o de pli ol 80 sci'pov'at'a'j lingv'o'j de la ĝis'nun'a'j al'iĝ'int'o'j.

Se la tem'o'j rilat'a'j al lingv'o'j est'as por vi interes'a'j, nepr'e ven'u – okaz'os mult'o, kio kapt'os vi'a'n atent'o'n! Kutim'e okaz'as pli ol 100 program'er'o'j dum la event'o, inkluziv'e de panel'diskut'o pri lingv'a politik'o/just'ec'o, divers'lingv'a'j preleg'o'j pri efik'a lingv'o-instru'ad'o, meti'ej'o'j pri ne'kutim'a'j lingv'o'j, lingv'a'j kviz'o'j, plur'lingv'a'j koncert'o'j ktp.

Vi tamen pov'as ven'i ĝu'i ankaŭ part'o'j'n de pur'e Esperant'a medi'o: ne mank'os guf'uj'o, kulinar'a festival'o, inter'kon'a kaj inter'naci'a vesper'o'j, koncert'o de la german'a Esperant'o-stel'ul'o “Kaŝ'i”, aligator'ej'o kaj eĉ preleg'o'j en Esperant'o (pas'int'jar'e la plej jun'a preleg'ant'o est'is la 13-jar'a esperant'ist'o el Ruslando Pjotr “Peĉjo” Fedosov).

En la pas'int'ec'o EAB kaj UEA sub'ten'is la renkont'iĝ'o'n per sponsor'ad'o – ankaŭ dank'e al tio pov'is okaz'i, ekzempl'e, kurs'o de Esperant'o far'e de la brit'a Esperant'o-instru'ist'o Tim Morley, kiu rav'is ĉe'est'ant'o'j'n en si'a kre'iv'a meti'ej'o “Esperant'o in 100 minutes”. Esper'ebl'e kun'labor'o kun grav'a'j Esperant'o-instituci'o'j daŭr'os ankaŭ ĉi-jar'e kaj en la est'ont'ec'o – tio ja signif'e lev'as nivel'o'n de la Esperant'o-prezent'iĝ'o.

La komun'um'o de poliglot'o'j est'as tre proksim'a al tiu de esperant'ist'o'j. Tem'as oft'e pri tre mal'ferm'it'a'j, sci'vol'em'a'j hom'o'j, kiu'j em'as kompren'i alies vid'punkt'o'j'n kaj kultur'o'j'n. Cert'e tiu grup'o est'as unu el la plej proksim'a'j “alianc'an'o'j” por la esperant'ist'o'j.

Dum unu monat'o ek'de la lanĉ'o de la al'iĝ'il'o (1.1.2019) al'iĝ'is jam 180 hom'o'j el 38 land'o'j, kiu'j kun'e kapabl'as parol'i 83 lingv'o'j'n! Tial est'as antaŭ'vid'at'e, ke ĉi-jar'e pov'us la event'o super'i eĉ 600 part'o'pren'ant'o'j'n, kio est'os pli'a rekord'o en'e de la poliglot'a komun'um'o. Esper'ebl'e ankaŭ vi est'os inter ili!

La Poliglot'a Kun'ven'o en 2020 ŝanĝ'os si'a'n land'o'n. Se vi em'as (re)vizit'i Slovaki'o'n kaj sam'temp'e poliglot'um'i, ĉi-jar'e vi hav'as la last'a'n ŝanc'o'n.

Detal'o'j pri la event'o (angl'e): www.polyglotbratislava.com

Petro (Peter Baláž)
E@I-kun'ord'ig'ant'o

Ses 2019 en la eks'a UK-urb'o Nitr'o

Ĉu vi sci'as pri la plej bon'a okaz'o por lern'i kaj praktik'i Esperant'o'n? Jes ja, Ses – Somer'a Esperant'o-Stud'ad'o!

Ĉi-jar'e Ses okaz'os la 12-20an de juli'o 2019 en la histori'a slovaki'a urb'o Nitr'o (Slovak'e: Nitr'a) – bon'e kon'at'a al la esperant'ist'o'j pro la okaz'ig'o de la 101a Universal'a Kongres'o de Esperant'o en 2016. Jam plur'foj'e Ses okaz'is en ĉi tiu urb'o, tamen ĉi-foj'e tem'os pri la mal'sam'a Ses-ej'o (best'o'kurac'ist'a mez'lern'ej'o). Kaj la program'o? – Kiel kutim'e: interes'a, bunt'a, al'log'a.

La tag'o'j dum Ses aspekt'as jen'e:

Maten'manĝ'o / De 9:00 ĝis 13:00: intens'a kurs'o de Esperant'o (aŭ literatur'a kurs'o) kun te-/kaf'o'paŭz'o / Tag'manĝ'o / Post'tag'mez'a program'o: preleg'o'j, meti'ej'o'j, ekskurs'o'j, parol'ig'a'j rond'o'j, libr'o'serv'o, kin'ej'o… / Vesper'manĝ'o / Vesper'a program'o: koncert'o'j, teatr'aĵ'o'j, inter'naci'a kuir'art'a festival'o, inter'naci'a vesper'o / Nokt'a program'o: guf'uj'o, drink'ej'o, disk'ej'o aŭ karaoke'o.

Esperant'o-instru'ad'o'n gvid'os spert'a'j Esperant'o-instru'ist'o'j en ses grup'o'j, laŭ la lingv'o-nivel'o. Ĉi-foj'e atend'as vi'n pli da sport'o, ekster'a'j aktiv'ec'o'j, kre'iv'a'j meti'ej'o'j sed ankaŭ interes'a'j preleg'o'j kaj kelk'a'j surpriz'o'j.

Atent'o'n! Ĉi-jar'e ni dispon'as nur je 235 lok'o'j, do nepr'e al'iĝ'u fru'e, se vi vol'as hav'i garanti'it'a'n tra'nokt'ebl'o'n.

Nitr'o est'as, kun 77 048 loĝ'ant'o'j, la ses'a plej grand'a urb'o de Slovaki'o. Ĝi situ'as ĉe la pied'o de la mont'et'o Zobor, en la okcident'o de la land'o, 90 km de la ĉef'urb'o Bratislav'o. Ĝi est'as facil'e ating'ebl'a de tie per bus'o.

Nitr'o est'as la plej mal'nov'a urb'o en Slovaki'o: ĝi'a unu'a skrib'a menci'o de'ven'as de la jar'o 828. Histori'a'j monument'o'j abund'as en ĉi tiu urb'o. La ĉef'a vid'ind'aĵ'o est'as la kastel'o, situ'ant'a en are'o kun mult'a'j interes'a'j konstru'aĵ'o'j: muze'o, preĝ'ej'o'j, statu'o'j, ktp. Ali'a'j grav'a'j vid'ind'aĵ'o'j est'as la ĉef'plac'o kun teatr'o, sinagog'o kaj la Kalvari'a mont'et'o, de kie ebl'as hav'i bel'a'n vid'o'n al la urb'o. Por pli alt'a vid'punkt'o, sport'em'ul'o'j pov'os supr'e'n'grimp'i la mont'o'n Zobor kaj ĝu'i panoram'o'n al la tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o.

Kio'n dir'i fin'e? Ebl'e nur:

– Lern'u kaj praktik'u Esperant'o'n.

– Ek'kon'u hom'o'j'n el divers'a'j land'o'j.

– Amuz'iĝ'u dum bunt'a tag'a kaj vesper'a program'o.

– Mal'kovr'u Slovaki'o'n.

– Ĝu'u la etos'o'n de Esperant'uj'o.

Pli da detal'o'j: https://ses.iks'o.net

Petro (Peter Baláž)
E@I-kun'ord'ig'ant'o

Triest'o atend'as vi'n

Kial, laŭ vi, membr'o de la Eŭrop'a Komision'o dezir'as part'o'pren'i la Ital'a'n Esperant'o-kongres'o'n en Triest'o, la 24-31an de aŭgust'o 2019?

Ebl'e ĉar tiu est'as la sol'a kongres'o en 2019, en kiu oni parol'os pri konkret'a'j propon'o'j al EU rilat'e la du'a'n lingv'o'n por ĉiu'j eŭrop'an'o'j, tio est'as Esperant'o. Vytenis Andriukaitis, membr'o de la Eŭrop'a Komision'o kaj de la patron'a komitat'o de UEA, ĵus esprim'is tiu'n dezir'o'n al Zlatko Tišljar, la sekretari'o de Eŭrop'a Esperant'o-Uni'o, kiu aranĝ'as riĉ'a'n program'o'n en Triest'o, kadr'e de la Ital'a Esperant'o-Kongres'o. Inter'ali'e, oni raport'as pri eksperiment'o financ'at'a de EU en lern'ej'o'j de kelk'a'j EU-land'o'j por pruv'i ankoraŭ'foj'e la avantaĝ'o'j'n de la lern'ad'o de neŭtral'a help'a lingv'o far'e de infan'o'j en tre jun'a aĝ'o, kaj oni propon'as al Eŭrop'o profit'i de tiu'j scienc'a'j rezult'o'j.

Ven'u ankaŭ vi por dir'i person'e al la Eŭrop'a Komision'an'o, kio'n vi opini'as pri Esperant'o du'a lingv'o por ĉiu'j eŭrop'an'o'j. Al'iĝ'u nun ĉe

https://kongres'o2019.esperant'o.it/eo/

Sur du rad'o'j dum semajn'o en la Esperant'o-urb'o

Bicikl'ist'a Esperant'ist'a Mov'ad'o Inter'naci'a (BEMI) invit'as ĉiu'j'n ŝat'ant'o'j'n de bicikl'ad'o al si'a BEMI-semajn'o, kiu okaz'os de la 22a ĝis la 30a de juni'o 2019 en Herzberg am Harz, la Esperant'o-urb'o.

Escept'e de la unu'a kaj la last'a tag'o'j, ni ĉiu'tag'e ekskurs'os bicikl'e tra la tre vari'a pejzaĝ'o ĉe la pied'o de la Harz-mont'ar'o kaj vizit'os divers'a'j'n vid'ind'aĵ'o'j'n. Atend'as vi'n kavern'o'j, rok'formaci'o'j, kastel'o'j, monaĥ'ej'o'j, font'o'j, natur'protekt'a'j centr'o'j, min'ej'o'j, muze'o'j kaj ali'a'j interes'a'j lok'o'j. Ni plan'as ekskurs'o'j'n je divers'a'j distanc'o'j kaj grad'o'j de mal'facil'ec'o, tiel ke la part'o'pren'o est'u ind'a kaj por tiu'j, kiu'j prefer'as ĝu'i facil'a'j'n bicikl'o'promen'o'j'n, kaj por tiu'j, kiu'j ŝat'as sport'a'j'n defi'o'j'n.

Eventual'e ni form'os du grup'o'j'n kiu'j jen ekskurs'os kun'e, jen apart'e. El la prepar'it'a'j ekskurs'o'j ni elekt'os sur'lok'e laŭ veter'o.

Ni zorg'os mem pri ni'a'j manĝ'o'j, tial ankaŭ komun'a prepar'ad'o, kuir'ad'o, lav'ad'o, pur'ig'ad'o ktp est'os part'o de la program'o. Kaj ni ĝoj'us se vi en la vesper'o'j rakont'us aŭ preleg'us pri vi'a'j bicikl'o'vojaĝ'o'j, pri bicikl'a'j kondiĉ'o'j en vi'a land'o, pri trafik'a politik'o aŭ ali'a'j bicikl'o'rilat'a'j tem'o'j.

Ni loĝ'os en propr'a'j tend'o'j en la ĝarden'o de la Inter'kultur'a Centr'o, Grubenhagenstraße 6, 37412 Herzberg am Harz – La Esperant'o-urb'o.

Bon'vol'u indik'i kun vi'a al'iĝ'o, ĉu vi ven'os kun propr'a tend'o, kaj kiom da lok'o'j est'as eventual'e liber'a'j en ĝi; aŭ ĉu vi bezon'os lok'o'n en tend'o de ali'a part'o'pren'ant'o. En la konstru'aĵ'o ni dispon'os pri neces'ej'o, duŝ'ej'o kaj kuir'ej'o kun frid'uj'o, forn'o, kuir'il'o'j, manĝ'il'o'j kaj vaz'ar'o. Al tiu'j, kiu'j nepr'e ne vol'as tend'um'i, ebl'as send'i list'o'n de hotel'o'j kaj feri'o-apartament'o'j.

Se vi dezir'as part'o'pren'i, sed ne pov'as kun'pren'i vi'a'n bicikl'o'n, skrib'u al ni, kaj ni serĉ'os por vi bicikl'o'n por prunt'i aŭ lu'i.

Se vi hav'as demand'o'j'n aŭ propon'o'j'n, skrib'u ret'poŝt'e al la organiz'ant'o Lars Sözüer: lars.duisburg@gmx.de

ICH

Nekrolog'e

La 26an de decembr'o 2018 for'pas'is

Olga Kiseljova (1968-2018)

rus'a muzik'ist'in'o kaj Esperant'o-aktiv'ul'in'o en Jaroslavlj, organiz'ant'o kaj part'o'pren'ant'o de art'a'j program'o'j en plur'a'j esperant'ist'a'j renkont'iĝ'o'j.

 

La 31an de decembr'o 2018 for'pas'is

Gianfranco Polerani (1925-2018)

ital'a ekonomi'ist'o kaj esperant'ist'o, long'temp'a komitat'an'o de UEA (1992-2016) kaj membr'o de ĝi'a Financ'a Komision'o, estr'ar'an'o de IEF, prezid'ant'o de Milana Esperant'o-klub'o, membr'o de A'is (ek'de 1988), aktiv'ul'o de IKEF kaj IKUE.

 

La 25an de januar'o 2019 for'pas'is

Jarl Olof Hammarberg (1940-2019)

sved'a verk'ist'o, pentr'ist'o, soci'a aktiv'ul'o kaj esperant'ist'o, kon'at'a en Esperant'o kiel Jarlo Martelmonto, aŭtor'o de du'dek'o da libr'o'j, inter'ali'e, de tri poem'ar'o'j en Esperant'o: Ajn (1983), ik'e iz'e iv'e (1991) kaj Cetercetere (2002) kiu ricev'is la premi'o'n “La Verk'o de la Jar'o” en 2003.

 

Ni funebr'as kaj kondolenc'as.

Konciz'e

Al la E-ekzamen'o laŭ la Eŭrop'a Referenc'kadr'o dum 2018 al'iĝ'is 268 person'o'j, el kiu'j sukces'is 230 kandidat'o'j (86%); la plej el'star'a'j land'o'j en 2018 est'is Korei'o k Brazilo kun po 28 diplom'it'o'j; dum 11 jar'o'j 2242 person'o'j sukces'e ekzamen'iĝ'is pri Eo. (Esperant'o)

Dum si'a tri'semajn'a rest'ad'o en Burundio, krom gvid'i la 5an Afrik'a'n Esperant'ologi'a'n Semajn'o'n, pri'zorg'i lingv'o'test'ad'o'n k part'o'pren'i la unu'a'n Zamenhof'an fest'o'n de islam'a'j e-ist'o'j, la Konsul'o de la Ea Civit'o Giorgio Silfer renkont'iĝ'is kun ministr'o pri transport'o'j k teritori'o, ĝeneral'a sekretari'o en la ministeri'o pri eduk'ad'o k rektor'o de grav'a privat'a universitat'o. (HeKo)

Dank'e al plur'naci'a kun'labor'o en la kadr'o de la kontinent'a'j komision'o'j de UEA k dank'e al subvenci'o de ESF aper'is la kurd'a k taĝik'a versi'o'j de la kon'at'a lern'o'libr'o Esperant'o per rekt'a metod'o de Stan'o Marĉek. (Land'a Ag'ad'o)

Ebl'as verk'i medicin'a'n aŭ farmaci'a'n disertaci'o'n en Eo kadr'e de la Universal'a Medicin'a E-Asoci'o (Ume'a), kiu tiu'cel'e kun'labor'as kun la Jagielona Universitat'o en Krakovo, Pollando. (Christoph Klawe)

La ekspozici'o pri Eo, pret'ig'it'a de Hispan'a E-Federaci'o k konsist'ant'a el 15 panel'o'j pri divers'a'j aspekt'o'j de la inter'naci'a lingv'o k ties komun'um'o, est'is inaŭgur'it'a la 17an de decembr'o en la municip'a ofic'ej'o de la kvartal'o Loranca en la urb'o Fuenlabrado; februar'e ĝi est'as vizit'ebl'a en la universitat'o Miguel Hernández de la urb'o Elche. (La Bit'bulten'o)

La 76a Inter'naci'a Jun'ul'ar'a Kongres'o de TEJO okaz'os de la 11a ĝis la 18a de juli'o 2020 en Somer'e'n (Nederlando); ĝi'n organiz'os Nederlanda E-Jun'ul'ar'o. (tejo.org)

Post diskut'ad'o la 1an de februar'o en la Komitat'o de UEA komenc'iĝ'is ok'tag'a ret'a voĉ'don'ad'o pri la nov'a versi'o de la regul'ar'o de Bel'art'a'j Konkurs'o'j; la nov'a tekst'o, i.a., ŝanĝ'as de tri'jar'a al unu'jar'a la ne'part'o'pren'o'n por la laŭreat'o'j de la unu'a premi'o. (komitat'o-de-uea).

La 11an de januar'o 2019 en Pekino okaz'is kun'ven'o de la Konstant'a Konsili'o de Ĉin'a E-Lig'o (Ĉel), kiu aŭskult'is raport'o'n pri labor'o de Ĉel en 2018 k ĝi'a plan'o por 2019, diskut'is pri regul'ar'a revizi'o, membr'a re'registr'ad'o k stud'is la leĝ'o'n pri ekster'land'a'j ne'reg'ist'ar'a'j organiz'o'j en Ĉini'o, laŭ kiu UEA k ali'a'j E-asoci'o'j dev'as registr'iĝ'i por ag'ad'i en Ĉini'o. (El Popol'a Ĉini'o)

Je la 2a de februar'o 2019 al la 104a Universal'a Kongres'o de Eo, kiu okaz'os en juli'o 2019 en Lahtio (Finnlando) al'iĝ'is 623 part'o'pren'ant'o'j el 52 land'o'j, plej'mult'e el Finnlando 64, Franci'o 53, Germanio 48, Japani'o 43, Brazilo 39, Korei'o 28, Pollando 27, Uson'o 25, Nederlando k Ruslando po 23, Ĉini'o 21. (uea.org)

La komitat'o de TEJO en si'a jar'fin'a kun'ven'o en Hirschluch (Germanio), kadr'e de la 10a Jun'ul'ar'a E-Semajn'o, decid'is eks'ig'i el la estr'ar'o de TEJO la estr'ar'an'o'n pri merkat'ik'o Artur'o Crespo per 11 voĉ'o'j por, 6 kontraŭ, 4 si'n'de'ten'o'j k 1 ne'valid'a voĉ'o. (Liber'a Foli'o)

Ek'de la 7a de januar'o Abasi Nshimirimana est'os la nov'a vic'konsul'o de la Ea Civit'o pri social'a'j afer'o'j; li okup'iĝ'os specif'e pri dosier'o'j k projekt'o'j rilat'e la Tri'a'n Mond'o'n. (HeKo)

Tribun'o

UEA kaj UN en 2019-2020 – mult'flank'a kun'labor'o

La ofic'ej'o de UEA en Nov'jork'o trov'iĝ'as vid'al'vid'e de la ĉef'a sid'ej'o de Unu'iĝ'int'a'j Naci'o'j (UN), ĉe la adres'o 777 United Nations Plaza. De mult'a'j jar'o'j tiu nombr'o hav'as apart'a'n signif'o'n, kiel simbol'o de la long'a kun'labor'o inter la ĉef'a mond'a asoci'o de esperant'ist'o'j kaj la ĉef'a mond'a organiz'o de la ŝtat'o'j.

Tial, en ĉi tiu 777a Gazet'ar'a Komunik'o, ni en'fokus'ig'as la nun'a'j'n form'o'j'n de tiu kun'labor'o, kiu daŭr'e iĝ'as pli proksim'a, pli intens'a, kaj pli vast'a laŭ si'a tem'ar'o. La kamp'o'n vigl'e kaj atent'e gvid'as estr'ar'an'o Sara Spanò, kun laŭ'bezon'a sub'ten'o de la prezid'ant'o Mark Fettes, ali'a'j estr'ar'an'o'j kaj la Ĝeneral'a Direktor'o.

Jam de pli ol 60 jar'o'j, UEA kultiv'as kun'labor'a'j'n rilat'o'j'n kun plur'a'j branĉ'o'j de UN. En Nov'jork'o tem'as pri la Departamento pri Publik'a Inform'ad'o (DPI: ek'de 1 j'a'n. 2019 nov'e nom'at'a la Departamento de Tut'mond'a Komunik'ad'o) kaj la Ekonomi'a kaj Soci'a Konsili'o (EKOSOK); en Parizo pri la Organiz'o de UN pri Eduk'ad'o, Scienc'o kaj Kultur'o (Unesk'o), kaj en Ĝenevo kaj Vieno pri divers'a'j organ'o'j de UN rilat'e al pac'o, hom'a'j rajt'o'j, kaj indiĝen'a'j popol'o'j. Ĉiu'jar'e ni renom'um'as ni'a'j'n oficial'a'j'n reprezent'ant'o'j'n en tiu'j urb'o'j. En la nun'a jar'o tem'as pri:

UN-Nov'jork'o: Ĉef'reprezent'ant'o: Humphrey Tonkin. Reprezent'ant'o'j: Jonathan Liechty, Michael Brandini, Ulrich Becker, Raúl J. Garcia.

UN-Ĝenevo: Ĉef'reprezent'ant'o: Stefano Keller. Reprezent'ant'o'j: Alain Favre, Nicole Margot, Francesco Real'e.

UN-Vieno: Ĉef'reprezent'ant'o: Hans-Michael Maitzen. Reprezent'ant'o'j: Norina Florineth, Alfred Heiligenbrunner.

Unesk'o-Parizo: Ĉef'reprezent'ant'o: Renée Triolle. Reprezent'ant'o'j: Barbar'a Despiney, François lo Jacomo.

Ek'de mart'o 2018 UEA trov'iĝ'as en la estr'ar'o de la Konferenc'o de Ne'reg'ist'ar'a'j Organiz'o'j (NRO-oj) en Konsult'a'j Rilat'o'j kun UN (vid'u GK №736). Tie ĝi kun'labor'as kun 17 ali'a'j inter'naci'a'j NRO-oj pri plej divers'a'j aspekt'o'j de la labor'o de UN. Inter'ali'e, UEA est'is la ĉef'a aŭtor'o de la komunik'o de la Konferenc'o okaz'e de la 70a dat're'ven'o de la Universal'a Deklaraci'o de Hom'a'j Rajt'o'j en decembr'o 2018. Dum'e la jun'ul'ar'a sekci'o de UEA, TEJO, kun'labor'as en la estr'ar'o de la Inter'naci'a Kun'ord'ig'a Renkont'iĝ'o de Jun'ul'ar'a'j Organiz'o'j (IKRJO), kaj aktiv'e kontribu'as al divers'a'j UN-event'o'j kiel la Jun'ul'ar'a Forum'o de EKOSOK (8-9 april'o). La kun'labor'o inter la du asoci'o'j, UEA kaj TEJO, est'as ver'e model'a ĉi-teren'e.

Ekzist'as long'a tradici'o de konferenc'o'j kaj simpozi'o'j de UEA en Nov'jork'o pri tem'o'j rilat'a'j al UN. En la last'a'j jar'o'j, tem'as pri simpozi'o'j de la Stud-Grup'o pri Lingv'o'j kaj UN, okaz'ant'a'j dum du tag'o'j en maj'o. En la simpozi'o'j part'o'pren'as tre divers'a'j hom'o'j inkluziv'e de akademi'a'j esplor'ist'o'j, ofic'ist'o'j de UN, kaj inter'naci'a'j diplomat'o'j. Ĵus dis'ir'is la al'vok'o por kontribu'o'j al la ĉi-jar'a simpozi'o (9-10 maj'o), pri la tem'o “UN 75-jar'a: Aŭskult'i, parol'i kaj ag'ad'i en mult'lingv'a mond'o”. La simpozi'o'j cel'as atent'ig'i pri la grav'ec'o de lingv'a'j demand'o'j en la labor'o de UN, kaj pri la pozitiv'a kontribu'o de Esperant'o kaj la Esperant'o-mov'ad'o al la solv'ad'o de tiu'j demand'o'j.

Mult'a'j el la inter'naci'a'j tag'o'j kaj jar'o'j proklam'it'a'j de UN hav'as apart'a'n signif'o'n por esperant'ist'o'j. UEA do sistem'e kapt'as tiu'j'n okaz'o'j'n por dis'kon'ig'i la perspektiv'o'n kaj ag'ad'o'n de esperant'ist'o'j sur la koncern'a'j kamp'o'j. En la last'a'j monat'o'j, ekzempl'e, dis'send'iĝ'is komunik'o'j pri:

Inter'naci'a Tag'o de Pac'o, 21an de septembr'o

Mond'a Turism'a Tag'o, 27an de septembr'o

Inter'naci'a Tag'o de Traduk'ad'o, 30an de septembr'o

Inter'naci'a Tag'o de Pli Aĝ'a'j Person'o'j, 1an de oktobr'o

Inter'naci'a Tag'o de Ne-per'fort'o, 2an de oktobr'o

Tag'o de Unu'iĝ'int'a'j Naci'o'j, 24an de oktobr'o

Inter'naci'a Tag'o por Toler'em'o, 16an de novembr'o

Inter'naci'a Tag'o de Hom'a'j Rajt'o'j, 10an de decembr'o.

Plej aktual'e, UEA al'iĝ'is kiel oficial'a partner'o de la Inter'naci'a Jar'o de Indiĝen'a'j Lingv'o'j (2019). Mult'a'j esperant'ist'o'j hav'as person'a'j'n kontakt'o'j'n kun aktiv'ul'o'j por indiĝen'a'j lingv'o'j kaj kultur'o'j, kaj ekzist'as grand'a simpati'o kaj sub'ten'em'o al tiu'j popol'o'j en la mov'ad'o ĝeneral'e. Por solen'i la Jar'o'n, UEA plan'as i.a. plur'flank'a'n program'o'n kun indiĝen'a'j gast'o'j en la Universal'a Kongres'o en Lahtio, Finnlando, kaj E-lingv'a'n el'don'o'n de la Deklaraci'o de UN pri la Rajt'o'j de Indiĝen'a'j Popol'o'j.

La post'a jar'o 2020 al'port'os la 75an dat're'ven'o'n de UN. Tial por la 105a UK en Montreal'o, la Estr'ar'o decid'is pri la tem'o “UN 75-jar'a: Dialog'o kaj inter'kompren'iĝ'o en ŝanĝ'iĝ'ant'a mond'o.” Per fru'a difin'o de la tem'o, nom'um'o de reĝisor'o, kaj kontakt'ad'o de partner'o'j kaj kun'labor'ant'o'j, UEA cel'as el'montr'i al inter'naci'a publik'o la mult'flank'a'n engaĝ'ig'o'n de la Esperant'o-mov'ad'o kun la streb'o'j al pli pac'a, just'a kaj daŭr'i'pov'a mond'o.

Esperant'ist'o'j, kiu'j vol'as sekv'i ĉi tiu'n ag'ad'o'n kaj eventual'e part'o'pren'i en ĝi, pov'as trov'i aktual'a'j'n inform'o'j'n ĉe la ret'ej'o http://www.esperantoporun.org/ inkluziv'e de sugest'o'j pri kun'labor'o kaj ali'a'j form'o'j de sub'ten'o. Donac'o'j por la ag'ad'o ĉe UN kaj Unesk'o est'as ĉiam bon'ven'a'j: rigard'u ĉe la paĝ'o http://www.esperantoporun.org/sub'ten'u-ni'n/ aŭ ir'u rekt'e al la donac'a paĝ'o de UEA https://uea.org/alighoj/donac'o'j, kaj elekt'u “Unesk'o” aŭ “Nov'jork'a Ofic'ej'o”. Eventual'e, honor'e al ĉi tiu 777a Gazet'ar'a Komunik'o kaj la adres'o de ni'a ofic'ej'o, pri'pens'u donac'i 7,77 EUR, 77,70 EUR aŭ eĉ 777,00 EUR por sub'ten'i tiu'n valor'a'n aktiv'ad'o'n.

GK UEA, №777

Vinil'kosm'o sojl'e de ferm'o

En 2018 ni konstat'is grav'a'n mal'kresk'o'n de la interes'o al la Esperant'o-muzik'o kun grav'a'j konsekvenc'o'j: eg'e mal'mult'a'j disk'o'vend'o'j kaj eg'e mal'mult'a'j el'ŝut-vend'o'j. Iom kresk'is la el'send'flu'a aŭskult'ad'o, sed tre bedaŭr'ind'e ĝi ne sufiĉ'e pag'as por viv'ten'i la el'don'ej'o'n, kaj tio bar'as tut'a'n ebl'a'n perspektiv'o'n…

 Pro tio est'is kre'it'a la Abon'klub'o, kiu'n ni vid'is kiel alternativ'o'n help'e de la just'a el'send'flu'ej'o (Divercities Music) por daŭr'ig'i la muzik'produkt'ad'o'n kaj el'don'ad'o'n. Sed tre bedaŭr'ind'e post tri jar'o'j da ekzist'o ni dev'as konstat'i, ke ankaŭ la Abon'klub'o mal'sukces'as. Vid'ebl'e hom'o'j prefer'as daŭr'e aŭskult'i muzik'o'n sen'pag'e en ali'a'j ret'ej'o'j (Deezer, Youtube aŭ Spotify).

Vinil'kosm'o prov'os el'ten'i ankoraŭ unu pli'a'n jar'o'n, sed, se en 2019 ne invers'iĝ'os la situaci'o kaj ne mult'obl'iĝ'os la abon'ant'ar'o de la Abon'klub'o kaj la uz'ant'ar'o de Divercities Music, Vinil'kosm'o dev'os est'i ferm'it'a.

Konsekvenc'o'j de la ferm'o de Vinil'kosm'o est'os jen'a'j:

1. Tuj mal'aper'os la katalog'o de Vinil'kosm'o en la ret'o (ni'a propr'a muzik'a platform'o, sed ankaŭ en Divercities Music kaj en ĉiu'j ali'a'j muzik'a'j platform'o'j, kie nun est'as dispon'ebl'a la katalog'o). Tio signif'as ke en Deezer, Spotify ktp, oni ne plu pov'os aŭskult'i muzik'o'n de la Vinil'kosm'o-katalog'o.

2. Mal'aper'os la ebl'ec'o de regul'a muzik'produkt'ad'o, el'don'ad'o de nov'a'j album'o'j kaj re'el'don'ad'o de mal'nov'a'j album'o'j.

Kiel evit'i ferm'o'n de Vinil'kosm'o?

Esperant'ist'o'j dev'as konsci'i, ke ne ebl'as uz'i kaj aŭskult'i Esperant'o-muzik'o'n sen sub'ten'i ĝi'n, aktiv'e kontribu'ant'e, por ke ĝi plu'viv'u. Do konklud'e kaj praktik'e, la nur'a alternativ'o evit'i ferm'o'n de Vinikosmo est'as, ke ĉiu'j, kiu'j vol'as daŭr'e pov'i aŭskult'i Esperant'o-muzik'o'n el la katalog'o de Vinil'kosm'o, al'iĝ'u al la Abon'klub'o (eĉ se ili ne uz'as la just'a'n el'send'flu'ej'o'n Divercites Music) kun la cel'o mult'obl'ig'i la nombr'o'n de la abon'ant'o'j https://www.vinil'kosm'o-mp3.com/eo/vinil'kosm'o-abon'klub'o/abon'o'j-abon'klub'o.html

Se tio ne okaz'os, en 2020 tut'e mal'aper'os la muzik'a katalog'o de Vinil'kosm'o el la inter'ret'a pejzaĝ'o.

Dank'o'n pro vi'a atent'o kaj vi'a sub'ten'o!

La tut'a team'o de Vinil'kosm'o

Skan'ad'o kaj publik'ig'o de arkiv'aĵ'o'j en Vieno

En 2019 la Esperant'o'muze'o de la Aŭstria Naci'a Bibliotek'o fest'as la 90-an jar'iĝ'o'n de si'a solen'a inaŭgur'o. Tiu long'a ekzist'o far'as ĝi'n unu el la plej tradici'riĉ'a'j lingv'o'muze'o'j en la mond'o. Ek'de si'a fond'o ĝi est'as ne nur muze'o, sed ankaŭ bibliotek'o kaj arkiv'o, kiu'j konstant'e kresk'as.

Dum la pas'int'a'j jar'o'j la Esperant'o'muze'o kaj la Kolekt'o por Plan'lingv'o'j entrepren'is plur'a'j'n projekt'o'j'n de cifer'ec'ig'o. En'tut'e est'as cifer'ec'ig'it'a'j ĝis nun:

– pli ol 1.200 libr'o'j (inter ili pli ol 200 pri la unu'a'j 32 Universal'a'j Kongres'o'j)

– 130 divers'a'j period'aĵ'o'j kun pli ol 1.200 jar'kolekt'o'j

– ĉirkaŭ 7.500 fot'o'j

– ĉirkaŭ 2.500 bild'poŝt'kart'o'j

– ĉirkaŭ 2.500 muze'a'j objekt'o'j

– ĉirkaŭ 1.000 afiŝ'o'j

– ĉirkaŭ 200 son'bend'o'j

– pli ol 100 arkiv'aĵ'o'j

– 19 8- kaj 16-mm-film'o'j

Krom la son'bend'o'j kaj la film'o'j ĉiu'j tiu'j dokument'o'j est'as konsult'ebl'a'j per'e de Trov'ant'o, la katalog'o de la Kolekt'o por Plan'lingv'o'j kaj Esperant'o'muze'o.

Okaz'e de la 100-jar'iĝ'o de la mort'o de Ludovik'o Zamenhof la Esperant'o'muze'o skan'is kaj ret'e publik'ig'is en 2017 pli ol 180 verk'o'j'n de li, en 2018 al'don'iĝ'is 50 original'a'j leter'o'j de Lidia, Zofia kaj Ludovik'o Zamenhof.

Ĉi-jar'e la Esperant'o'muze'o daŭr'ig'as tiu'n projekt'o'n pri cifer'ec'ig'o de arkiv'aĵ'o'j kaj ret'e publik'ig'is 50 leter'o'j'n de Louis de Beaufront, Carlo Bourlet, Théophile Cart kaj ali'a'j grav'a'j esperant'ist'o'j el la post'las'aĵ'o de Charles-Ange Laisant.

En 2019 est'os ankoraŭ cifer'ec'ig'it'a'j pli'a'j mal'nov'a'j period'aĵ'o'j kaj libr'o'j sam'e kiel nov'a'j afiŝ'o'j kaj muze'a'j objekt'o'j.

Bernhard Tuider

Ĉu TEJO paŭt'as al Eŭrop'a Uni'o?

La Komitat'o de Tut'mond'a Esperant'ist'a Jun'ul'ar'a Organiz'o mal'akcept'is dokument'o'n pri la politik'a pozici'o de TEJO rilat'e Eŭrop'a'n Uni'o'n, dum si'a kun'ven'o apud Berlino. Por'is nur sep komitat'an'o'j, si'n de'ten'is naŭ, kontraŭ'is dek. Praktik'e la estr'ar'o (el kiu font'is la dokument'o) trov'iĝ'is en mal'pli'mult'o.

La dokument'o est'is deklar'o el tri aline'o'j. La unu'a agnosk'as la ekzist'o'n de “eŭrop'a ident'ec'o”. En la du'a tamen “TEJO ne hav'as star'punkt'o'n pri kio difin'as la eŭrop'a'n ident'ec'o'n”. Ĝi nur agnosk'as, ke “vast'e akcept'it'a'j part'o'j de eŭrop'a'j ident'ec'o'j est'as aktiv'a akcept'ad'o de hom'a'j rajt'o'j, demokrati'o, jur'o'ŝtat'o kiel protekt'at'a'j de la Eŭrop'a Kort'um'o pri Hom'a'j Rajt'o'j kaj la Kort'um'o de Eŭrop'a Uni'o”.

La tri'a aline'o, titol'it'a “Ĉu TEJO sub'ten'as Eŭrop'a'n Uni'o'n?”, don'is pli firm'a'n respond'o'n, efektiv'e jes'a'n, pro la “konkret'a kontribu'o de Eŭrop'a Uni'o por inter'naci'a'j mov'iĝ'o'j kaj por ne'formal'a eduk'ad'o”. Implic'a dank'o pro la financ'ad'o al TEJO far'e de EU-instanc'o'j.

La negativ'a voĉ'don'o indik'as la mal'fort'ec'o'n de pli eŭrop'ism'a tendenc'o en'e de la esperant'o-jun'ul'ar'o. Est'us interes'e vid'i kiel TEJO pozici'us si'n rilat'e al Unu'iĝ'int'a'j Naci'o'j, organiz'o mult'e pli kritik'ind'a ol Eŭrop'a Uni'o mem. Se TEJO koher'e mal'aprob'us deklar'o'n favor'a'n al UN, ĝi dev'us klar'ig'i kiel ĝi situ'as rilat'e la oficial'a'j'n UNoismon kaj Uneskismon de UEA. Se ĝi aprob'us deklar'o'n favor'a'n al UN kaj Unesk'o, ĝi dev'us klar'ig'i kial ĝi trov'as UNon mal'pli riproĉ'ind'a ol EU.

HeKo

La Esperant'o-urb'o invit'as

En la Esperant'o-urb'o Herzberg am Harzo ekzist'as model'a kaj unik'a Esperant'o-infra'struktur'o, ekz. kun ekspozici'o'j en la kastel'a muze'o, Esperant'o-bibliotek'o'j, arkiv'o, Esperant'o-promen'voj'o'j kun esperant'lingv'a'j indik'il'o'j, Esperant'o-klub'o, parol'partner'o'j, divers'tip'a'j kultur'ag'ad'o'j, Ge'a-kler'ig'modul'o'j, kontakt'o'j kun ali'a'j kultur'organiz'aĵ'o'j, ĝemel'urb'a'j ag'ad'o'j ktp.

Se iu vol'as ver'e help'i aŭ labor'i dum kelk'a'j semajn'o'j aŭ monat'o'j, vi pov'as tra'nokt'i en la Esperant'o-loĝ'ej'o de la Esperant'o-Centr'o (ICH). Eĉ ni atend'as ideal'ist'o'j'n pro Esperant'o, kiu'j vol'as help'i du'on'tag'e. Est'as unik'a bon'ŝanc'o por kre'i mult'a'j'n daŭr'i'pov'a'j'n, model'a'j'n kaj publik'a'j'n Esperant'o-kultur'serv'o'j'n.

Mult'a'j'n afer'o'j'n ni jam ating'is pro kelk'jar'dek'a serioz'a labor'ad'o sur divers'a'j kamp'o'j. Komun'e ni est'as pli fort'a'j!

Dezir'at'a'j est'as, ekzempl'e: sekretari'o (resp. asist'ant'o), alt'nivel'a traduk'ist'o, redaktor'o + grafik'ist'o, financ'fak'ul'o, organiz'ant'o, arkiv'ist'o.

Se vi hav'as demand'o'j'n, bv. kontakt'i ni'n ret'poŝt'e esperant'o-zentrum@web.de.

Petro Zilvar
Zsófia Kóródy

Arkiv'o

Jubile'o'j kaj memor'dat'o'j en februar'o 2019

2. Antaŭ 175 jar'o'j nask'iĝ'is Marie Hankel (1844-1905-1929), german'a e-ist'in'o, oft'e nom'at'a “la unu'a E-verk'ist'in'o”; kun'fond'int'o k la unu'a prezid'ant'o (ek'de 1911) de Ea Literatur'a Asoci'o k redaktor'o de ties bulten'o, reĝ'in'o de la Inter'naci'a'j Flor'a'j Lud'o'j (5a UK, Barcelono, 1909), aŭtor'in'o de Sabl'er'o'j (1911). – Leg'u pli en NDK, p. 123-124.

2. Antaŭ 25 jar'o'j mort'is Ye Laishi (ps. de Bao Shuyuan, 1911-1927-1994, form'it'a el la Ea plum'nom'o Ĵelezo), ĉin'a kultur'a, scienc'a k soci'a ag'ant'o k e-ist'o; kun'fond'int'o de Ĉin'a Prolet'a E-Uni'o (1931), redaktor'o de La Mond'o (1932-37), Ĉini'o Hurl'as (1936-38) k Herold'o de Ĉini'o (1939-44); vic'prezid'ant'o de Ĉel ek'de ties fond'o (1951-86), ag'ant'a prezid'ant'o (1986-89), post'e honor'a prezid'ant'o de Ĉel, prezid'ant'o de LKK de la 71a UK (Pekino, 1986). – Leg'u pli en NDK, p. 302-303.

4. Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Krešimir Barković (1944-1965- ), kroat'a medicin'ist'o k kultur'ag'ant'o ek'de 1972 loĝ'ant'a en Franci'o; sekretari'o (ek'de 1972) de Sat, redaktor'o de Sen'naci'ul'o (1983-98), traduk'int'o de kelk'a'j libr'o'j, i.a., de 7000 tag'o'j en Siberio (1983) de K. Ŝtajner, ricev'int'a la premi'o'n de OSIEK (2002). – Leg'u pli en NDK, p. 25-26.

11. Antaŭ 70 jar'o'j nask'iĝ'is Aleksander Zdechlik (1949-1961- ), pol'a elektro'inĝenier'o, instru'ist'o k e-ist'o, prezid'ant'o de PEA ek'de 2016 ĝis nun.

15. Antaŭ 95 jar'o'j nask'iĝ'is John Islay Franc'is (1924-1942-2012), skot'a lingv'o'instru'ist'o k e-ist'o, membr'o de la Skot'a Skol'o, aŭtor'o de La Kosm'o (en Kvar'op'o, 1952), Vitral'o (1960), La grand'a kaldron'o (1978), Misi'o sen al'ven'o (1982), Tri rakont'o'j pri la Mil'jar'a Pac'o (1998), La kastel'o de vitr'o (2004), Kron'princ'edz'in'o (2011), Danc'o de viv'o (2012); laŭreat'o de la premi'o La Verk'o de la Jar'o 1978 pro La grand'a kaldron'o.

17. Antaŭ 110 jar'o'j mort'is Émile Peltier (1870-1901-1909), franc'a rom'katolik'a pastr'o, instru'ist'o k e-ist'o, iniciat'int'o de la uz'ad'o de Eo en la rom'katolik'a eklezi'o, redaktor'o de Esper'o Katolik'a (1904-08), celebr'int'o de la unu'a Sankt'a Mes'o en Eo en la unu'a UK en Bulonj'o-ĉe-Mar'o (1905), aŭtor'o de lern'o'libr'o de Eo por franc'o'j (1907). – Leg'u pli en NDK, p. 225-226.

18. Antaŭ 105 jar'o'j nask'iĝ'is Ja'a'n Ojalo (1914-1929-2004), eston'a konsum-kooperativ'a ofic'ist'o k e-ist'o, sekretari'o de E-komision'o ĉe la Estoni'a Societ'o por Amik'ec'o (1969-80), sekretari'o de Eston'a Fili'o de As'e (1980-88), sekretari'o (1988-92), prezid'ant'o (1992-95) k honor'a prezid'ant'o (1995-2004) de EAE, aŭtor'o de kelk'a'j lern'il'o'j k Enciklopedi'o pri la Eston'a E-mov'ad'o (2000), honor'a membr'o de UEA (1991). – Leg'u pli en NDK, p. 218-219.

25. Antaŭ 115 jar'o'j nask'iĝ'is Jevgenij Aleksejevic Bokarjov (Бокарёв, 1904-1918-1971), rus'a lingv'ist'o k e-ist'o, la unu'a prezid'ant'o (1962-71) de Komision'o pri Inter'naci'a'j Lig'o'j de Sovet'uni'a'j E-ist'o'j ĉe Uni'o de Societ'o'j de Amik'ec'o kun Ekster'land'o, membr'o de Inter'naci'a Komitat'o de Mem (1966-71), aŭtor'o de la rus'a-Ea (1966) k E-rus'a (post'e'um'e, 1974) vort'ar'o'j. – Leg'u pli en NDK, p. 40-41.

Aleksander Korĵenkov

Marie Hankel, la unu'a Flor'lud'a Reĝ'in'o

Antaŭ 175 jar'o'j, la 2an de februar'o 1844 en Schwerin (tiam en Meklenburgio), en la famili'o de super'a instru'ist'o kaj post'a ministeri'a ofic'ist'o Herman'n Dippe nask'iĝ'is Juli'e Karolin'e Marie Dippe. En 1867 ŝi edz'in'iĝ'is kun Herman'n Hankel (1839-73), profesor'o pri matematik'o en Erlang'e'n (Bavari'o) kaj iĝ'is Marie Hankel. La nov'a famili'o ek'loĝ'is en Erlang'e'n kaj en 1869 trans'loĝ'iĝ'is al Tübingen (Ŝvabi'o), kie la edz'o trans'pren'is la katedr'o'n de matematik'o. Herman'n Hankel mort'is en 1873, las'int'e la 29-jar'a'n vidv'in'o'n kun tri infan'o'j: Mart'in, Margaret'e kaj Minna (mort'is infan-aĝ'e).

Post la vidv'in'iĝ'o Marie Hankel re'ven'is al Schwerin, kie ŝi stud'is art'histori'o'n. En 1905 Marie trans'loĝ'iĝ'is al Dresdeno, kie loĝ'is ŝi'a fil'in'o Margaret Voigt. Dum la Unu'a Mond'milit'o ŝi plen'um'is karitat'a'j'n task'o'j'n en Dresdeno. Marie Hankel simpati'is kun la femin'ism'a mov'ad'o, interes'iĝ'is pri la monism'a doktrin'o kaj est'is membr'o de la German'a Monism'a Lig'o; post'e ŝi al'iĝ'is al liber'pens'ul'o'j. De'nask'e german'a, ŝi posed'is la angl'a'n kaj la franc'a'n lingv'o'j'n, kaj en si'a matur'a aĝ'o ŝi lern'is Esperant'o'n. Ŝi mort'is en si'a 86a viv'o'jar'o en Dresdeno la 15an de decembr'o 1929, je la Zamenhofa Tag'o, kaj est'is sepult'it'a en la tomb'ej'o Tolkewitz.

Marie Hankel lern'is Esperant'o'n en 1905 en Schwerin kaj est'is registr'it'a en la Zamenhofa Adres'ar'o kiel №11960. Ek'loĝ'int'e en Dresdeno, aŭtun'e 1905 ŝi fond'is tie Esperant'o-grup'o'n, kiu baldaŭ dis'fal'is. En septembr'o 1906 kun Albert Schramm ŝi re'organiz'is la Dresden'an Esperant'o-Societ'o'n kaj mem ek'instru'is en ĝi Esperant'o'n. Hankel korespond'is kun Zamenhof, inter'ali'e, pri lingv'a'j afer'o'j kaj hom'ar'an'ism'o, kaj ĝust'e al ŝi Zamenhof skrib'is si'a'n last'a'n, ne'fin'it'a'n leter'o'n en 1917.

Jam pli ol 60-jar'a Marie Hankel kun'organiz'is en Dresdeno la 2an German'a'n Esperant'o-Kongres'o'n (la 8-12an de maj'o 1907) kaj la 4an Universal'a'n Kongres'o'n (la 15-23an de aŭgust'o 1908), en kiu ŝi gvid'is la sekretariat'o'n kaj kun'ord'ig'is la art'a'n program'o'n. De 1909 ĝis si'a mort'o ŝi gvid'is la orient'a'n fili'o'n de la Dresdena Esperant'o-Societ'o kaj de la sam'a jar'o est'is konsil'ant'o de Ge'a. En 1909 Hankel est'is elekt'it'a kiel membr'o de Esperant'ist'a Lingv'a Komitat'o kaj rest'is en ĝi ĝis si'a mort'o.

Oni konsider'as ŝi'n la unu'a Esperant'o-verk'ist'in'o. Ŝi'a'j poem'o'j, proz'aĵ'o'j kaj artikol'o'j aper'is en La Revu'o, Lingv'o Inter'naci'a, La Bel'a Mond'o, German'a Esperant'ist'o, Jun'a Esperant'ist'o, Univers'o kaj en ali'a'j Esperant'a'j gazet'o'j. En 1907 du ŝi'a'j poem'o'j kun muzik'not'o'j de Félicien Menu de Ménil aper'is kiel muzik'a'j el'don'aĵ'o'j. En la 4a UK (Dresdeno, 1908) est'is prezent'it'a'j du ŝi'a'j unu'akt'aĵ'o'j, original'a kaj traduk'it'a, kies tekst'o'j (kun pli'a unu'akt'aĵ'o de August von Kotzebue) est'is el'don'it'a'j libr'o'form'e. Ŝi'a'n unu'akt'aĵ'o'n La renkont'o Iv'a'n Krestanov traduk'is en la bulgar'a'n lingv'o'n kaj el'don'is ĝi'n kun'e kun stud'o de Théophile Cart.

En la unu'a'j Inter'naci'a'j Flor'a'j Lud'o'j, okaz'int'a'j kadr'e de la 5a UK en Barcelono (1909) ŝi est'is proklam'it'a Reĝ'in'o pro la poem'o La simbol'o de l’ am'o, kiu aper'is kiel apart'a el'don'aĵ'o. En 1911 aper'is kolekt'o de ŝi'a'j original'a'j beletr'aĵ'o'j Sabl'er'o'j (2a eld., 1922). Kelk'a'j ŝi'a'j poem'o'j est'as publik'ig'it'a'j en la antologi'o Gut'o post gut'o (1923) kaj en la Esperant'a Antologi'o (2a eld., 1984).

Hankel verk'is broŝur'o'n pri la 3a UK en Kembriĝo (1907), kun'traduk'is biografi'o'n de la pentr'ist'o Dürer, verk'is antaŭ'parol'o'j'n al kelk'a'j libr'o'j, kun'redakt'is la kongres'a'n libr'o'n de la 4a UK kaj pret'ig'is la kongres'a'n kant'ar'et'o'n. En la 7a UK (Antverpeno, 1911) la Reĝ'in'o de la Flor'a'j Lud'o'j kun'fond'is Inter'naci'a'n Unu'iĝ'o'n de Esperant'ist'a'j Verk'ist'o'j, kiu en 1912 trans'form'iĝ'is al Esperant'a Literatur'a Asoci'o (El'a) kaj prezid'is ĝi'n ĝis 1924. Ŝi redakt'is la bulten'o'n de El'a de novembr'o 1912 ĝis la last'a antaŭ'milit'a numer'o (juni'o 1914).

En la 6a UK (Vaŝington'o, 1910) kaj en la 6a German'a Esperant'o-Kongres'o (Lübeck, 1911) Hankel preleg'is pri vir'in'a'j rajt'o'j; ŝi'a preleg'o “Vir'in'a ag'ad'o en Esperant'uj'o”, far'it'a en Lübeck, est'is pres'it'a en la kongres'libr'o. Hankel ankaŭ financ'e sub'ten'is la Esperant'o-ag'ad'o'n. Ŝi'a last'a publik'ig'it'a verk'o est'is antaŭ'parol'o al la traduk'o de Faŭst'o de Norbert Barthelmess, el'don'it'a en 1923. En 1924 ŝi iĝ'is honor'a membr'o de Ge'a. Ŝi'a man'skrib'it'a aŭtobiografi'o ankoraŭ ne est'as el'don'it'a.

Omaĝ'e al Marie Hankel est'as nom'it'a'j strat'o'j en Schwerin kaj Dresdeno. Okaz'e de ŝi'a 75a mort'o'dat'o en la urb'o'dom'o de Dresdeno est'is aranĝ'it'a special'a ekspozici'o.

 

Libr'o'form'a'j verk'o'j de Marie Hankel

Bild'er vom dritten Esperant'o-Kongreß in Cambridge im August 1907 (1907).

Esperant'uj'o (Kun muzik'not'o'j de F. Menu de Ménil, 1907).

La verd'a stel'o (Kun muzik'not'o'j de F. Menu de Ménil, 1907).

Tri unu'akt'a'j komedi'o'j (Kun A. von Kotzebue kaj T. J. Williams, 1908).

La simbol'o de l’ am'o (1909).

Na patja za edin meždunaroden ezik. Srěstata (La renkont'o en la bulgar'a, traduk'it'a de I. Krestanov, el'don'it'a kun la ese'o de T. Cart, 1910).

Nüchter F. Albrecht Dürer. Li'a viv'o kaj elekt'o el li'a'j verk'o'j (Trad. kun Anton'i Grabowski kaj M. Kandt, 1911).

Sabl'er'o'j (1911).

 

Pri Marie Hankel

Konsult'libr'o'j

CEOLE, p. 52-53; Ed'e, p. 208; Hel, p. 47-49; Kel, Vol. 2, p. 191-193; NDK, p. 123-124; OVP, p. 100.

Libr'o'j

Pabst B. Marie Hankel (1844-1929): poet'in'o, organiz'ant'in'o, femin'ist'in'o (Esperant'e kaj Ekumen'e: Fest-libr'o por la 75-a nask'iĝ'tag'o de Adolf Burkhardt. Schliegen, 2004, p. 177-200).

Ungar K. Ĝoj'e son'u mi'a kant'o: La viv'o kaj verk'o'j de Marie Hankel (Pri hom'o'j kaj verk'o'j: Ese'o'j pri la Esperant'o-kultur'o. Rotterdam, 2012, p. 43-57).

Gazet'o'j

Major J. Intervju'o [kun Marie Hankel] (Literatur'a Mond'o, 1923, №9);

Krestanov I. Marie Hankel (Literatur'a Mond'o, 1924, №3);

Karsch J. Ni'a dank'o al Marie Hankel (German'a Esperant'ist'o, 1930. №1);

Kalocsay K. Variant'o'j pri la tem'ar'o de Marie Hankel (Nord'a Prism'o, 1958, №4);

Martinelli P. Karakteriz'o de la Esperant'a ŝi-teraturo (Femin'a, 2005, №2).

Inter'ret'o

http://www.familienforschung-pabst.de/EspBiographien/EspBiogr/Hankel.pdf

Halina Gorecka,
Aleksander Korĵenkov

 

La supr'a tekst'o unu'e aper'is en Ni'a diligent'a koleg'ar'o (p. 123-124). En la gazet'a versi'o est'as far'it'a'j kelk'a'j ŝanĝ'o'j, inter'ali'e, la tekst'o ricev'is la titol'o'n, est'is re'formul'it'a la unu'a fraz'o, mal'aper'is kelk'a'j mal'long'ig'o'j (Eo = Esperant'o, k = kaj…) kaj tip'e enciklopedi'a'j sen'subjekt'a'j fraz'o'j. La artikol'o'n garn'as kelk'a'j opini'o'j pri la signif'o de la verk'o'j de Marie Hankel, kaj la poem'o La simbol'o de l’ am'o, pro kiu ŝi iĝ'is la unu'a Reĝ'in'o de la Flor'a'j Lud'o'j.

Opini'o'j pri la verk'o'j de Marie Hankel

“Hankel est'as la unu'a Esperant'o-poet'in'o, port'int'a si'a'j'n modest'a'j'n sabl'er'o'j'n en la trezor'uj'o'n de la original'a poezi'o. Ŝi'a'j poem'o'j re'spegul'as am'o'n kaj entuziasm'o'n al la verd'a stel'o, sam'e atest'as pri ideal'ism'o kaj medit'em'o”.

Hilda Dres'e'n en Ed'e, p. 208.

 

“La poezi'aĵ'o premi'it'a hav'as nur histori'a'n valor'o'n, kaj neni'o'n dir'as al la nun'a kritik'o; simil'e la ali'a'j poem'et'o'j de la “flor'lud'a reĝ'in'o”, kolekt'it'a'j en Sabl'er'o'j (1911), verk'o en'ten'ant'a ankaŭ proz'a'n part'o'n <...> La post'a kritik'o rigard'os kun kompat'a mal'favor'o ŝi'a'j'n verk'o'j'n: la poezi'aĵ'o'j est'is oft'e nur vers'konstru'o'j, kie eĉ tut'a'j strof'o'j simpl'e plen'ig'as la lini'o'j'n dir'ant'e neni'o'n poezi'a'n. Sed por la tiam'a publik'o ili est'is plen'e adekvat'a'j”.

Carlo Minnaja, Giorgio Silfer en Hel, p. 49.

 

“Marie ne est'is geni'ul'o, kiu el'trov'as nov'a'j'n voj'o'j'n por evolu'ig'i la art'o'n. Ŝi verk'is kadr'e de la kultur'nivel'o de si'a temp'o. Tial oni ne rajt'as juĝ'i ŝi'n laŭ post'a'j kriteri'o'j. La verdikt'o de Emilija Lapenna est'as la plej taŭg'a: Marie difin'as por ni la “primitiv'a'n romantism'o'n” de la fru'a'j jar'o'j. Se la mank'o'j en ŝi'a teknik'o ĝen'as ni'a'j'n pli rafin'it'a'j'n sent'o'j'n, ni respekt'u almenaŭ la cel'o'n, pro kiu ŝi verk'is”.

Krys Ungar en Pri hom'o'j kaj verk'o'j: Ese'o'j pri la Esperant'o-kultur'o. Rotterdam, 2012, p. 54-55.

Marie Hankel

La simbol'o de l’ am'o

 

Roz'uj'o sovaĝ'a, simbol'o de l’ am'o,
En vintr'o vi star'as sen ia ornam'o!
En kamp'o vi nud'a ĉagren'as dezert'e,
Roz'uj'o, mal'varm'o mort'ig'os vi'n cert'e.

 

Mal'laŭt'e tre dolĉ'a voĉ'et'o el'son'as:
“Silent'u, silent'u, mi dorm'o'n bezon'as,
Mi'n nutr'as de'nov'e patr'in'o la ter'o.
Trankvil'e atend'as mi ĝis la somer'o.”

 

Dorm'ant'a'n roz'uj'o'n printemp'o vek'ig'is,
Somer'o ĝi'n riĉ'e kaj bel'e flor'ig'is.
Ho, don'u al mi nun kron'et'o'n bel'flor'a'n,
Girland'a'n, balanc'a'n kaj bril'e kolor'a'n!

 

“Ne tuŝ'u, ne ŝir'u flor'ar'o'n, la mi'a'n.
Mi pik'os, mi vund'os la man'o'n, la vi'a'n,
Pro am'o mi mi'a'j'n flor'et'o'j'n defend'os,
Pro am'o mi mi'a'j'n pik'il'o'j'n for'send'os.”

 

Al vent'o ĝi flor'o'foli'o'j'n ofer'is,
Aŭtun'e la frukt'o'j fier'e aper'is:
Roz'uj'o, simbol'o de l’ am'o vi est'as,
Trankvil'a, al'log'a, kuraĝ'a vi est'as.

Kultur'o

Spegul'o far'it'a art'e

“Post la fest'a di'serv'o la paroĥ'an'o'j est'is dis'ir'ant'a'j al si'a'j hejm'o'j. Kelk'a'j halt'is en la kort'o, post blank'a'j ŝton'a'j mur'o'j, sub mal'jun'a'j tili'o'j kaj acer'o'j, kaj inter'parol'is. Ĉiu'j est'is fest'e vest'it'a'j, afabl'e rigard'is unu'j al la ali'a'j, kaj ŝajn'is, ke en ĉi tiu urb'o oni viv'as pac'e kaj amik'e. Kaj eĉ gaj'e. Sed ĉio ĉi nur ŝajn'is”, – jen la unu'a'j vort'o'j de la roman'o “La et'a demon'o” de Fjodor Sologub (pseŭdonim'o de Fjódor Kuzjmíĉ Tetérnikov, 1863-1927).

La 23 komenc'a'j ĉapitr'o'j de ĉi tiu roman'o, al kies verk'ad'o Sologub dediĉ'is kvin jar'o'j'n (1897-1902), post long'a klopod'ad'o publik'ig'i ĝi'n, aper'is felieton'e en juni'o-novembr'o 1905, sed la plen'a tekst'o, el kiu Sologub for'ĵet'is ne'pres'ebl'a'j'n pri'skrib'o'j'n kaj alud'o'j'n (erotik'o, verg'ad'o, flagel'ad'o, sam'seks'am'o ktp) est'is el'don'it'a nur en 1907, kaj dum li'a viv'o aper'is 11 el'don'o'j.

La roman'o tuj kaŭz'is mult'a'j'n kritik'o'j'n kaj polemik'aĵ'o'j'n, kiu'j aper'as ĝis nun. Margarita Pavlova, la plej kon'at'a nun'temp'a sologubologo, list'ig'as pli ol du'dek interpret'o'j'n de la ĉef'a ide'o de la roman'o.

Mi ne em'as don'i pli'a'n interpret'o'n, kaj anstataŭ'e mi nur cit'as el la aŭtor'a prefac'o al la du'a el'don'o de l’ roman'o:

 

«Est'as ver'o, ke la hom'o'j ŝat'as, kiam oni am'as ili'n. Al ili plaĉ'as, kiam est'as prezent'at'a'j alt'spirit'a'j kaj nobl'a'j flank'o'j de la anim'o. Eĉ en la krim'ul'o'j ili dezir'as vid'i ek'bril'o'j'n de bon'o, la “Di'a'n fajr'er'o'n”, kiel oni dir'is en la mal'nov'a temp'o. Ĉi tial ili ne kred'as, kiam antaŭ ili est'as bild'o ĝust'a, ne'fals'it'a, sombr'a, malic'a. Ili ŝat'us dir'i:

– Li verk'is pri si mem.

Ne, mi'a'j kar'a'j sam'temp'ul'o'j, ĝust'e pri vi mi verk'is mi'a'n roman'o'n pri la Et'a Demon'o kaj pri li'a tim'ig'a Nedotikomko, pri Ardaliono kaj Varvara Peredonovoj, Paŭlo Volodin, Darja, Ljudmila kaj Valeri'a Rutilovoj, Aleksandr Pyljnikov kaj ali'a'j. Pri vi.

Ĉi tiu roman'o est'as spegul'o far'it'a art'e. Mi long'e polur'ad'is ĝi'n, asidu'e labor'ant'e pri ĝi.

Glat'a est'as la surfac'o de mi'a spegul'o, kaj pur'a est'as ĝi'a material'o. Mult'foj'e mezur'it'a kaj detal'e kontrol'it'a, ĝi hav'as neniom da kurb'ec'o. La kripl'o kaj la bel'o re'spegul'iĝ'as en ĝi kun egal'a preciz'ec'o».

 

Mi esper'as, ke mi'a traduk'o (komenc'o de la 24a ĉapitr'o kaj la tut'a 25a ĉapitr'o) don'as iom da imag'o pri la fantom'ec'a kaj tromp'o'plen'a mond'o de “La et'a demon'o”, kaj mi est'us kontent'a, se mi ek'sci'us, ke iu(j) el vi decid'is (re)leg'i la roman'o'n en la rus'a original'o aŭ en unu el la naci'lingv'a'j traduk'o'j.

Aleksander Korĵenkov

Fjodor Sologub

La Et'a Demon'o

XXIV

 

La kat'o ĉe Peredonov sovaĝ'iĝ'is, ĝi snuf'is, ne ven'is respond'e al vok'o'j kaj iĝ'is tut'e mal'obe'em'a. Peredonov jam tim'is ĝi'n kaj foj'foj'e direkt'is al ĝi ekzorc'a'j'n vort'o'j'n.

“Sed ĉu tio help'os? – li pens'is – Ĉi tiu kat'o hav'as fort'a'n elektr'o'n en la fel'o, jen la problem'o”.

Foj'e li el'pens'is, ke neces'as raz'i la kat'o'n. Pens'it'e – far'it'e. Varvara ne est'is hejm'e, – ŝi ir'is al Gruŝina kun botel'et'o da ĉeriz'a likvor'o en la poŝ'o, – do, neni'u pov'is mal'help'i. Peredonov lig'is ŝnur'o'n al la kol'zon'o, far'it'a de li el naz'tuk'o, kaj konduk'is la kat'o'n al la friz'ej'o. La kat'o sovaĝ'e blek'is, salt'ad'is, rezist'is. Kelk'foj'e ĝi desper'e ĵet'is si'n al Peredonov, sed tiu for'mov'ad'is ĝi'n per si'a baston'o. Knab'a amas'o post'kur'is li'n, kri'ant'e kaj rid'ant'e. Preter'pas'ant'o'j halt'ad'is. Aŭd'ant'e la bru'o'n, hom'o'j rigard'is tra la fenestr'o'j. Peredonov sombr'e tir'is la kat'o'n per la ŝnur'o, tut'e sen'ĝen'e. Fin'e li al'konduk'is ĝi'n kaj dir'is al la friz'ist'o:

– Raz'u la kat'o'n, barbir'o, laŭ'ebl'e plej glat'e.

La knab'o'j tumult'is sur'strat'e ĉe la pord'o, rikan'is kaj grimac'is. La friz'ist'o ofend'iĝ'is, kaj li'a vizaĝ'o ruĝ'iĝ'is. Li dir'is, iom trem'voĉ'e:

– Pardon'u, sinjor'o, sed ni ne far'as tia'j'n afer'o'j'n! Mi neniam eĉ vid'is raz'it'a'j'n kat'o'j'n. Ver'ŝajn'e, tio est'as la plej nov'a mod'o, kaj ĝi ankoraŭ ne ating'is ni'n.

Peredonov aŭskult'is li'n kun mal'sprit'a ne'kompren'em'o. Li kri'is:

– Prefer'e dir'u, ĉarlatan'o, ke vi ne kapabl'as far'i tio'n.

Kaj li re'ir'is, tir'ant'e la furioz'e miaŭ'ant'a'n kat'o'n. Sur'voj'e li angor'e pens'is, ke, ĉie kaj ĉiam, ĉiu'j nur rid'as pri li, sed neni'u vol'as help'i li'n. La angor'o prem'is li'a'n brust'o'n.

 

Peredonov, Volodin kaj Rutilov ven'is en la ĝarden'o'n por lud'i bilard'o'n. Tie la serv'ist'o embaras'it'e anonc'is al ili:

– Hodiaŭ, sinjor'o'j, oni ne pov'as lud'i.

– Sed kial? – malic'e demand'is Peredonov, – eĉ ni ne pov'as?

– Ĉar est'as tiel, pardon'u, ke la glob'o'j mank'as, – la serv'ist'o respond'is.

– Ĉar vi dorm'is, marmot'o, – la bufed'mastr'o minac'e kri'is de post la vand'o.

La serv'ist'o tremeris, lepor'ec'e mov'is si'a'j'n subit'e ruĝ'iĝ'int'a'j'n orel'o'j'n, kaj flustr'is:

– Ŝtel'it'a'j, sinjor'o'j.

Peredonov tim'ig'it'e kri'is:

– Sed kiu ŝtel'is?

– Ne'kon'at'e, sinjor'o'j, – la serv'ist'o raport'is. – Ja tut'e neni'u est'is en'ir'int'a, kaj vid'u, la glob'o'j jam mal'aper'is, sinjor'o'j.

Rutilov rid'et'aĉ'is kaj kri'et'is:

– Kia rid'ind'aĵ'o!

Volodin afekt'is si'a'n vizaĝ'o'n ofend'it'a kaj skold'is la serv'ist'o'n:

– Se oni ĉe vi bon'vol'as ŝtel'i la glob'o'j'n, kaj vi tiu'temp'e bon'vol'as est'i ali'lok'e, las'int'e la glob'o'j'n sen pri'zorg'o, vi dev'us anticip'e ali'a'j'n glob'o'j'n ek'hav'i, por ke ni hav'u i'o'n por lud'i. Ni ja ven'is, ni vol'is lud'i, kaj kiel ni pov'as lud'i, se la glob'o'j mank'as?

– Ne jelp'u, Paŭĉjo, – dir'is Peredonov, – sen vi est'as aĉ'eg'e. Serĉ'u la glob'o'j'n, serv'ist'o, ni nepr'e dev'as lud'i, kaj nun port'u al ni bier'o'n.

Ili komenc'is trink'i bier'o'n. Sed est'is ted'e. Kaj la glob'o'j ne trov'ebl'is. Ili kverel'is, insult'is la serv'ist'o'n, kiu sent'is si'n kulp'a kaj silent'is.

Ĉi tiu'n ŝtel'o'n Peredonov taks'is kiel mal'amik'a'n fi'ag'o'n.

“Kial?” – li morn'e pens'is kaj ne kompren'is.

Li ven'is en la ĝarden'o'n, sid'iĝ'is sur benk'o'n supr'e de la lag'o, – ĉi tie li ankoraŭ neniam sid'is, – kaj stult'e gap'is al la akv'o teg'it'a per verd'aĵ'o. Volodin sid'iĝ'is apud li, divid'ant'e li'a'n mal'gaj'o'n, kaj per si'a'j ŝaf'a'j okul'o'j rigard'is al la lag'o.

– Paŭĉjo, kial ĉi tie est'as mal'pur'a spegul'o? – Peredonov demand'is kaj direkt'is si'a'n baston'o'n al la lag'o.

Volodin vid'ig'is si'a'j'n dent'o'j'n kaj respond'is:

– Ardaĉjo, tio est'as ne spegul'o, sed lag'o. Kaj ĉar nun la vent'o mank'as, en ĝi re'spegul'iĝ'as arb'o'j, kio'n do ĝi montr'as kvazaŭ spegul'o.

Peredonov lev'is si'a'n rigard'o'n. Trans la lag'o bar'il'o apart'ig'is la ĝarden'o'n de la strat'o. Peredonov demand'is:

– Sed kial la kat'o est'as sur la bar'il'o?

Volodin rigard'is al la sam'a lok'o kaj hihi'ant'e dir'is:

– Ja ĝi est'is, sed mal'aper'is.

Tie est'is neni'u kat'o, ĝi est'is halucin'o de Peredonov, – la kat'o kun larĝ'a'j verd'a'j okul'o'j, li'a ruz'a, sen'lac'a mal'amik'o.

Peredonov de'nov'e pens'is pri la glob'o'j. Kiu bezon'as ili'n? Ĉu la nedotikomko vor'is ili'n? Ebl'e pro tio ĝi hodiaŭ ne vid'ebl'as, – pens'is Peredonov. – Ĝi sat'manĝ'is kaj ie kuŝ'aĉ'is, ver'ŝajn'e nun dorm'as.

Peredonov trist'e ir'is hejm'e'n.

La okcident'o est'is esting'iĝ'ant'a. Nub'et'o mov'iĝ'is en la ĉiel'o, ĝi vag'is, kaŝ'e proksim'iĝ'is, – la nub'o'j hav'as mol'a'j'n ŝu'o'j'n, – kaŝ'e observ'is. Sur ĝi'a'j obskur'a'j rand'o'j rid'et'is mal'lum'a re'bril'o. Super la river'o, kiu flu'is inter la ĝarden'o kaj la urb'o, ombr'o'j de dom'o'j kaj arbust'o'j ŝancel'iĝ'is, flustr'is, serĉ'is iu'n.

Kaj sur la ter'o, en ĉi tiu mal'lum'a kaj ĉiam mal'amik'a urb'o, ĉiu'j renkont'at'a'j hom'o'j est'is malic'a'j kaj rikan'em'a'j. Ĉio miks'iĝ'is en la ĝeneral'a mal'bon'vol'em'o al Peredonov, hund'o'j rid'aĉ'is pri li, hom'o'j pri'boj'is li'n.

 

La dam'o'j de la urb'o komenc'is far'i respond'a'j'n vizit'o'j'n al Varvara. Kelk'a'j kun ĝoj'a sci'vol'em'o jam je la du'a aŭ tri'a tag'o ven'is rigard'i, kia est'as Varvara en la hejm'o. Ali'a'j prokrast'is la vizit'o'n je unu semajn'o, aŭ pli long'e. Kaj iu'j tut'e ne ven'is, ekzempl'e, Verŝina.

Peredonovoj ĉiu'tag'e atend'is la vizit'o'j'n kun sen'pacienc'a trem'o kaj kalkul'is la ne'ven'int'o'j'n. Precip'e sen'pacienc'e ili atend'is la direktor'o'n de la lern'ej'o kun la edz'in'o. Ili atend'is kaj eg'e mal'trankvil'iĝ'is, ke Ĥripaĉoj ebl'e ne ven'os.

Pas'is unu semajn'o. Ĥripaĉoj ankoraŭ ne ven'is. Varvara komenc'is incit'iĝ'i kaj insult'i. Kaj Peredonov pro ĉi tiu atend'ad'o fal'is en special'e deprim'it'a'n stat'o'n. La okul'o'j de Peredonov iĝ'is tut'e sen'senc'a'j, kvazaŭ esting'iĝ'ant'a'j, kaj foj'e ŝajn'is, ke ili est'as okul'o'j de mort'int'o. Absurd'a'j tim'o'j turment'is li'n. Sen ajn'a vid'ebl'a kial'o li subit'e komenc'is tim'i iu'j'n objekt'o'j'n. Ial en li'a'n kap'o'n ven'is la ide'o, ke oni mort'tranĉ'os li'n; li tim'is ĉio'n akr'a'n kaj kaŝ'is la tranĉ'il'o'j'n kaj fork'o'j'n.

“Ebl'e, – li pens'is, – ili est'as sorĉ'it'a'j. Eĉ mi mem pov'os tranĉ'i mi'n”.

– Por kio bezon'at'as tranĉ'il'o'j? – li dir'is al Varvara. – Ja ĉin'o'j manĝ'as per baston'et'o'j.

Pro tio dum unu semajn'o oni ne frit'is viand'o'n kaj kontent'iĝ'is nur per sup'o kaj kaĉ'o.

Varvara, venĝ'ant'e al Peredonov la tim'o'j'n spert'it'a'j'n antaŭ'nupt'e, foj'e konsent'is kun li kaj per tio cert'ig'is li'n, ke li'a'j bizar'a'j ide'o'j ne est'as sen'kaŭz'a'j. Ŝi dir'is al li, ke li hav'as mult'a'j'n mal'amik'o'j'n, kiu'j ja hav'as kial'o'j'n por envi'i li'n. Plur'foj'e ŝi incit'is Peredonovon, parol'ant'e ke oni sen'dub'e denunc'is li'n al la aŭtoritat'o'j, kalumni'is antaŭ la estr'ar'o kaj antaŭ la princ'in'o. Kaj ŝi ĝoj'is pro li'a evident'a tim'o.

Al Peredonov ŝajn'is klar'e, ke la princ'in'o mal'kontent'as pri li. Ĉu ŝi ne pov'us okaz'e de la nupt'o send'i al li ikon'o'n aŭ kuk'o'n? Li pens'is, ke neces'as gajn'i ŝi'a'n favor'o'n, sed per kio? Ĉu per mensog'o? Ĉu kalumni'i, denunc'i kaj prikl'aĉ'i iu'n? Ĉiu'j dam'o'j ŝat'as klaĉ'o'j'n, do li el'pens'u pri Varvara i'o'n gaj'a'n kaj mal'dec'a'n kaj skrib'u tio'n al la princ'in'o. Ŝi rid'os kaj don'os al li la ofic'o'n.

Sed Peredonov ne sukces'is verk'i tia'n leter'o'n, kaj krom'e li tim'is skrib'i rekt'e al la princ'in'o. Kaj post'e li forges'is tiu'n ide'o'n.

Si'a'j'n kutim'a'j'n gast'o'j'n Peredonov regal'is per vodk'o kaj per la plej ĉip'a port'vin'o. Sed por la direktor'o li aĉet'is botel'o'n da tri'rubl'a madejr'o. Ĉi tiu'n vin'o'n Peredonov taks'is ekster'ordinar'e kar'a, li ten'is ĝi'n en si'a dorm'o'ĉambr'o kaj al la gast'o'j nur montr'is ĝi'n, dir'ant'e:

– Por la direktor'o.

Foj'e ĉe Peredonov gast'is Rutilov kaj Volodin. Peredonov montr'is al ili la madejr'o'n.

– Kial spekt'i ĝi'n? Ne est'as bon'gust'e! – dir'is Rutilov. – Regal'u ni'n per vi'a kar'a madejr'aĵ'o.

– Kio'n vi vol'as! – Peredonov koler'e respond'is. – Sed kio'n mi don'u al la direktor'o?

– La direktor'o trink'u glas'et'o'n da vodk'o, – dir'is Rutilov.

– La direktor'o ne pov'as trink'i vodk'o'n, al la direktor'o konven'as madejr'o, – Peredonov prudent'e dir'is.

– Sed ebl'e li ŝat'as vodk'o'n? – insist'is Rutilov.

– Dirlididi! General'o ne pov'as ŝat'i vodk'o'n, – sen'ambigu'e dir'is Peredonov.

– Tamen regal'u ni'n, – kroĉ'iĝ'is Rutilov.

Sed Peredonov rapid'e for'port'is la botel'o'n, kaj est'is aŭd'ebl'e, kiel grinc'is la serur'o de la ŝrank'o, en kiu li kaŝ'is la vin'o'n. Re'ven'int'e al si'a'j gast'o'j, li, por ŝanĝ'i la tem'o'n, ek'parol'is pri la princ'in'o. Li sombr'e dir'is:

– La princ'in'o! Ŝi vend'ad'is en bazar'o putr'a'j'n pom'o'j'n kaj tie de'log'is la princ'o'n.

Rutilov rid'eg'is kaj kri'is:

– Ĉu princ'o'j vizit'as bazar'o'j'n?

– Sed ŝi sukces'is log'i li'n, – dir'is Peredonov.

– Vi, Ardaliono Borisoviĉ, verk'is fabel'o'n, – mal'konsent'is Rutilov, – la princ'in'o est'as nobel'a dam'o.

Peredonov malic'e rigard'is al li kaj pens'is: “Li defend'as ŝi'n, do ver'ŝajn'e li est'as komplic'o de la princ'in'o. Kvankam la princ'in'o loĝ'as mal'proksim'e, ŝi evident'e sorĉ'is li'n”.

Kaj la nedotikomko turb'e turn'iĝ'is ĉirkaŭ ili, sen'son'e rid'is kaj tut'korp'e sku'iĝ'is pro la rid'ad'o. Ĝi memor'ig'is li'n pri kelk'a'j terur'a'j cirkonstanc'o'j. Li tim'em'e ĉirkaŭ'rigard'is kaj flustr'is:

– En ĉiu urb'o est'as sekret'a ĝendarm'a sub'oficir'o. Li port'as civil'a'j'n vest'o'j'n, foj'e li est'as ŝtat'ofic'ist'o, foj'e li negoc'as, aŭ far'as i'o'n ali'a'n, sed nokt'e, kiam ĉiu'j dorm'as, li sur'met'as si'a'n blu'a'n uniform'o'n kaj impet'as al la ĝendarm'a oficir'o.

– Sed por kio la uniform'o? – afer'ec'e sci'vol'is Volodin.

– Ne ebl'as ir'i al la ĉef'o sen'uniform'e, oni verg'os pro tio, – klar'ig'is Peredonov.

Volodin hihiis. Peredonov klin'iĝ'is al li pli proksim'e kaj flustr'is:

– Foj'e li viv'as kvazaŭ hom'lup'o. Vi pens'as, ke jen est'as simpl'a kat'o, sed ne! Tiu est'as ĝendarm'o kur'ant'a. En la ĉe'est'o de kat'o neni'u kaŝ'as si'n, kaj ĝi ĉio'n sub'aŭskult'as.

<…>

 

XXV

 

La oni'dir'o'j pri la fals'it'a'j leter'o'j dis'ir'is tra la urb'o. Tiu'tem'a'j inter'parol'o'j interes'is kaj plezur'ig'is la urb'an'o'j'n. Preskaŭ ĉiu'j laŭd'is Varvaran kaj ĝoj'is, ke Peredonov dup'iĝ'is. Kaj ĉiu'j, kiu'j vid'is la leter'o'j'n, nun laŭt'e kred'ig'is, ke ili tuj diven'is.

Precip'e grand'a kaj malic'a ĝoj'o est'is en la hejm'o de Verŝina. Mart'a, kiu est'is edz'in'iĝ'ont'a kun Mur'in, ja antaŭ'e est'is rifuz'it'a de Peredonov; Verŝina mem ŝat'us edz'in'iĝ'i kun Mur'in, sed dev'is ced'i li'n al Mart'a; Vlaĉjo hav'as si'a'j'n grav'a'j'n kaŭz'o'j'n mal'am'i Peredonovon kaj ĝoj'i pro li'a mal'sukces'o. Kvankam ĉagren'is li'n tio, ke Peredonov ankoraŭ rest'as en la gimnazi'o, tiu'n ĉagren'o'n super'is la ĝoj'o pro la tromp'iĝ'o de Peredonov. Kaj dum la last'a'j tag'o'j inter la gimnazi'an'o'j persist'e cirkul'is klaĉ'o pri tio, kvazaŭ la direktor'o denunc'is al la estr'o de la lern'o'region'o, ke Peredonov frenez'iĝ'is, kaj do baldaŭ oni medicin'e ekzamen'os li'n kaj post'e for'ig'os li'n el la gimnazi'o.

Ĉe renkont'iĝ'o'j kun Varvara, ŝi'a'j kon'at'o'j kun krud'a'j ŝerc'o'j kaj sen'hont'a palpebr'um'ad'o, pli aŭ mal'pli rekt'e parol'is al ŝi pri ŝi'a fripon'aĵ'o. Respond'e ŝi impertinent'e mien'is, nek konfirm'ant'e, nek dement'ant'e tio'n.

Kelk'a'j alud'is al Gruŝina, ke ili sci'as pri ŝi'a part'o'pren'o en la fals'ad'o. Ŝi ek'tim'is kaj ven'is al Varvara kun riproĉ'o'j pro ŝi'a babil'em'o. Varvara dir'is al ŝi kun malic'a rid'et'o:

– Kial vi halanĝ'as? Mi eĉ ne pens'is dir'i tio'n al iu.

– Sed de kiu ĉiu'j ek'sci'is? – ard'e demand'is Gruŝina. – Mi cert'e al neni'u dir'us, mi ne est'as stult'ul'in'o.

– Ankaŭ mi al neni'u dir'is, – impertinent'e asert'is Varvara.

– Re'don'u al mi la leter'o'n, – postul'is Gruŝina, – ja se li komenc'os esplor'i, li laŭ la skrib'manier'o konstat'os, ke ĝi est'as fals'it'a.

– Li do sci'u, – dir'is Varvara kun ĉagren'et'o, – mi fajf'as pri la stult'ul'o.

Gruŝina, bril'ant'e per si'a'j ne'sam'grand'a'j okul'o'j, kri'is:

– Est'as bon'e por vi, vi ricev'is ĉio'n, kio'n vi vol'is, sed mi'n pro vi oni en'prizon'ig'os! Ne, far'u kio'n vi vol'as, sed re'don'u al mi la leter'o'n. Ja ebl'as nul'ig'i la ge'edz'iĝ'o'n.

– Tio est'as tro, las'u jam, – respond'is Varvara, pren'int'e impertinent'a'n poz'o'n, – nun oni pov'as eĉ anonc'i sur la plac'o, sed la ge'edz'ec'o ne romp'iĝ'os.

– Ĉu “las'u”! – kri'is Gruŝina, – ne ekzist'as leĝ'o por tromp'a ge'edz'iĝ'o. Se Ardaliono Borisoviĉ prezent'os la afer'o'n ĉe la estr'ar'o, eĉ ĝis la senat'o, oni eks'edz'ig'os vi'n.

Varvara ek'tim'is kaj dir'is:

– Kial vi koler'as, mi akir'os por vi la leter'o'n. Ne tim'u, mi ne perfid'os vi'n. Ĉu mi est'as brut'o? Mi ja hav'as la anim'o'n.

– Kia anim'o! – mal'afabl'is Gruŝina, – la hund'o kaj la hom'o hav'as ne la anim'o'n, sed vapor'o'n. Oni viv'as, nur dum oni viv'as.

Varvara decid'is ŝtel'i la leter'o'n, kvankam tio est'is mal'facil'a. Gruŝina urĝ'is ŝi'n. Est'is nur unu ŝanc'o – el'tir'i la leter'o'n, dum Peredonov est'os ebri'a. Kaj li mult'e drink'is. Oft'e li ven'is ebri'et'a eĉ en la gimnazi'o'n kaj far'is obscen'a'j'n parol'ad'o'j'n, kiu'j sem'is abomen'o'n eĉ ĉe la plej malic'a'j knab'o'j.

 

Foj'e Peredonov re'ven'is el la bilard'ej'o pli ebri'a ol kutim'e: oni pri'fest'is la nov'a'j'n glob'o'j'n. Sed li ne dis'iĝ'is de si'a bilet'uj'o, pen'e sen'vest'iĝ'int'e, li met'is ĝi'n sub la kusen'o'n.

Li dorm'is mal'trankvil'e, tamen sen'vek'iĝ'e; li delir'is, kaj ĉiu'j li'a'j delir'aĵ'o'j tem'is pri io terur'a kaj monstr'a. Pro ili Varvara sent'is terur'a'n tim'o'n.

“Nu, ĝi est'as neni'o, – ŝi kuraĝ'ig'is si'n mem, – grav'as, ke li ne vek'iĝ'u”.

Ŝi prov'is li'n vek'i kaj puŝ'is li'n. Li i'o'n balbut'is, laŭt'e blasfem'is, sed ne vek'iĝ'is. Varvara brul'ig'is la kandel'o'n kaj met'is ĝi'n tiel, ke la lum'o ne traf'u en la okul'o'j'n de Peredonov. Rigid'iĝ'ant'e pro la tim'o, ŝi el'lit'iĝ'is kaj si'n'gard'e ŝov'is la man'o'n sub la kusen'o'n de Peredonov. La bilet'uj'o kuŝ'is proksim'e, sed ĝi long'e est'is el'glit'ant'a el ŝi'a'j fingr'o'j. La kandel'o pal'e brul'is. Ĝi'a flam'o ŝancel'iĝ'is. Sur la mur'o'j, sur la lit'o rapid'is tim'em'a'j ombr'o'j, – sen'ord'e kur'is malic'a'j diabl'et'o'j. La aer'o est'is sufok'a kaj sen'mov'a. Sent'iĝ'is la vodk'a odor'o, el'spir'at'a de Peredonov. Li'a'j ronk'ad'o kaj ebri'a delir'ad'o plen'ig'is la tut'a'n dorm'o'ĉambr'o'n. La tut'a ĉambr'o est'is kvazaŭ materi'iĝ'int'a delir'o.

Per si'a'j trem'ant'a'j man'o'j Varvara el'ig'is la leter'o'n kaj re'ŝov'is la bilet'uj'o'n al la antaŭ'a lok'o.

Maten'e Peredonov serĉ'is la leter'o'n kaj, ne trov'int'e ĝi'n, ek'tim'is kaj kri'is:

– Varja, kie est'as la leter'o?

Varvara, kaŝ'ant'e si'a'n drast'a'n tim'eg'o'n, respond'is:

– Kiel mi pov'as sci'i, Ardaliono Borisoviĉ? Vi ja montr'ad'as ĝi'n al ĉiu'j kaj, ver'ŝajn'e, vi ie el'las'is ĝi'n el la man'o'j, kaj ĝi fal'is. Aŭ iu el'tir'is ĝi'n. Vi ja hav'as mult'a'j'n amik'o'j'n kaj kon'at'o'j'n, kun kiu'j vi drink'aĉ'as nokt'e.

Peredonov pens'is, ke la leter'o'n ŝtel'is li'a'j mal'amik'o'j, plej ver'ŝajn'e, Volodin. Nun Volodin ten'as ĉe si la leter'o'n, kaj post'e li pren'os en si'a'j'n ung'o'j'n ĉiu'j'n paper'o'j'n kaj la dung'o'dokument'o'n, kaj for'vetur'os labor'i kiel inspektor'o, sed Peredonov rest'os ĉi tie kiel mizer'a ĉifon'ul'o.

 

Peredonov decid'is defend'i si'n. Li ĉiu'tag'e kompil'is denunc'o'n pri unu el si'a'j mal'amik'o'j: Verŝina, Rutilovoj, Volodin, gimnazi'a'j koleg'o'j, kiu'j, kiel ŝajn'is al li, aspir'is ricev'i la sam'a'n ofic'o'n. Vesper'e li port'is tiu'j'n denunc'o'j'n al la ĝendarm'a oficir'o Rubovskij.

La oficir'o loĝ'is en bon'e vid'ebl'a lok'o, ĉe la plac'o proksim'a al la gimnazi'o. Mult'a'j vid'is tra si'a'j fenestr'o'j, kiel Peredonov ir'is tra la pord'eg'o al la ĝendarm'o. Kaj Peredonov pens'is, ke neni'u eĉ konjekt'as tio'n – ja li ne hazard'e port'is la denunc'o'j'n vesper'e kaj ven'is tra la en'ir'pord'o de la kuir'ej'o. La paper'o'n li ten'is sub la bask'o de si'a mantel'o. Est'is tuj rimark'ebl'e, ke li ten'as i'o'n. Se neces'is liber'ig'i la man'o'n por salut'o, li re'kapt'is la paper'o'n sub la mantel'o per si'a mal'dekstr'a man'o kaj pens'is, ke neni'u pov'as ek'sci'i, ke li ten'as i'o'n. Se la pas'ant'o'j demand'is, kie'n li ir'as, li mensog'is al ili tut'e primitiv'e, sed li mem est'is tre kontent'a pri si'a'j mal'lert'a'j el'pens'aĵ'o'j.

Li klar'ig'is al Rubovskij:

– Ili est'as perfid'ul'o'j. Ili ŝajn'ig'as si'n amik'o'j, ĉar ili dezir'as pli cert'e tromp'i mi'n. Ili eĉ ne supoz'as, ke mi sci'as pri ili tia'j'n afer'o'j'n, pro kiu'j eĉ prizon'o en Siberio est'as tro mild'a pun'o por ili.

Rubovskij aŭskult'is li'n silent'e. La unu'a'n denunc'o'n, tut'e absurd'a'n, li plu'send'is al la direktor'o; sam'e li far'is pri kelk'a'j ali'a'j. Sed kelk'a'j'n li konserv'is por ebl'a uz'ad'o. La direktor'o skrib'is al la estr'o de la lern'o'region'o, ke Peredonov vid'ig'as klar'a'j'n sign'o'j'n de mens'mal'san'o.

Hejm'e Peredonov konstant'e aŭd'is susur'o'j'n – sen'ĉes'a'j'n, ted'a'j'n, mok'a'j'n. Li mal'gaj'e parol'is al Varvara:

– Iu tie paŝ'ad'as pied'pint'e, spion'o'j tumult'as ĉe ni. Vi, Varjka, ne'bon'e zorg'as pri mi.

Varvara ne kompren'is la signif'o'n de la delir'o de Peredonov. Ŝi jen mok'is, jen tim'is. Ŝi parol'is koler'e kaj mal'kuraĝ'e:

– Vi vid'aĉ'as ti'aĵ'o'j'n pro vi'a ebri'o.

Precip'e suspekt'ind'a ŝajn'is al Peredonov la pord'o de la antaŭ'ĉambr'o. Ĝi'a'j du klap'o'j ne plen'e ferm'iĝ'is. La fend'o inter la klap'o'j sugest'is, ke trans'e io kaŝ'iĝ'as. Ebl'e fant'o kaŝ'observ'as? Bril'is ies okul'o malic'a kaj akr'a.

La kat'o sen'ĉes'e spion'is Peredonovon per si'a'j larĝ'a'j verd'a'j okul'o'j. Foj'e ĝi palpebr'um'is, foj'e tim'ig'e miaŭ'is. Est'is evident'e, ke ĝi intenc'as kapt'i Peredonovon ĉe mis'far'o, sed ne sukces'as kaj pro tio koler'as. Peredonov kraĉ'is al ĝi, sed la kat'o ne for'las'is li'n.

La nedotikomko kun ŝrik'o'j kur'eg'is sub la seĝ'o'j kaj en la ĉambr'o'angul'o'j. Ĝi est'is mal'pur'a, fetor'a, aĉ'a kaj tim'ig'a. Jam est'is tut'e klar'e, ke ĝi mal'amik'as al Peredonov kaj al'rul'iĝ'is special'e por li, ja antaŭ'e ĝi neniam ekzist'is ie ajn. Oni kre'is kaj sorĉ'is ĝi'n. Kaj do ĝi viv'as por terur'i kaj pere'ig'i li'n, magi'a kaj mult-aspekt'a, ĝi observ'as li'n, ĝi tromp'as kaj rid'as: jen rul'iĝ'as sur la plank'o, jen trans'form'iĝ'as al ĉifon'o, ruband'o, branĉ'o, flag'o, nub'et'o, hund'o, strat'a polv'o'turbul'o, ĝi ĉie ramp'as kaj kur'as post Peredonov. Ĝi lac'ig'is kaj sen'fort'ig'is li'n per si'a ŝancel'iĝ'ant'a danc'ad'o. Se iu liber'ig'us li'n per iu vort'o aŭ larĝ'sving'a bat'o. Sed ĉi tie mank'as amik'o'j, neni'u ven'os por sav'i li'n, li dev'as per si'a propr'a ruz'o trov'i la solv'o'n, dum la mord'e mok'a kre'it'aĵ'o ne pere'ig'is li'n.

 

Peredonov el'pens'is jen'a'n rimed'o'n: li ŝmir'is per glu'o la tut'a'n plank'o'n, por ke Nedotikomko al'glu'iĝ'u. Sed al'glu'iĝ'is la bot'a'j pland'um'o'j kaj la sub'a'j rand'o'j de la rob'o'j de Varvara, kaj Nedotikomko sen'ĝen'e rul'iĝ'ad'is kaj ŝrik'e rid'aĉ'is. Varvara koler'e insult'is.

 

Peredonov est'is sen'ĉes'e reg'at'a kaj terur'at'a de la obsed'a imag'o pri persekut'ad'o. Li ĉiam pli profund'e merg'iĝ'is en la mond'o'n de sovaĝ'a'j iluzi'o'j. Tio re'spegul'iĝ'is sur li'a vizaĝ'o: ĝi iĝ'is sen'mov'a mask'o de terur'o.

Peredonov ne plu el'ir'is vesper'e por lud'i bilard'o'n. Post la tag'manĝ'o li en'ferm'is si'n en la ĉambr'o, bar'is la pord'o'n per mebl'o'j – kun seĝ'o sur la tabl'o – diligent'e gard'is si'n per kruc'o'sign'o'j kaj ekzorc'aĵ'o'j kaj skrib'is denunc'o'j'n pri ĉiu'j, kiu'j'n li re'memor'is. Li skrib'is denunc'o'j'n ne nur pri la hom'o'j, sed ankaŭ pri kart'lud'a'j dam'o'j. Tuj post la skrib'ad'o li port'is la denunc'o'j'n al la ĝendarm'a oficir'o. Ĉi tiel li pas'ig'is ĉiu'n vesper'o'n.

Antaŭ la okul'o'j de Peredonov paŝ'is kart'lud'a'j figur'o'j, kvazaŭ viv'ant'a'j – reĝ'o'j, reĝ'in'o'j, fant'o'j. Paŝ'is eĉ la mal'alt'a'j lud'kart'o'j – hom'o'j kun hel'a'j buton'o'j: gimnazi'an'o'j, polic'an'o'j. La as'o est'is korpulent'a, kun el'star'ant'a ventr'o, preskaŭ nur'a ventr'o. Foj'e la lud'kart'o'j trans'form'iĝ'is al kon'at'o'j. La viv'ant'a'j hom'o'j kaj tiu'j strang'a'j trans'form'iĝ'ant'o'j miks'iĝ'is.

Peredonov est'is cert'a, ke post la pord'o star'as kaj atend'as fant'o, kaj tiu fant'o hav'as iu'n fort'o'n kaj potenc'o'n, simil'e al polic'an'o: li pov'as i'e'n konduk'i, al iu tim'ig'a arest'ej'o. Kaj sub la tabl'o sid'is Nedotikomko. Peredonov tim'is rigard'i sub la tabl'o'n kaj post la pord'o'n.

Vigl'a'j knab'o'j – lud'kart'a'j ok'o'j – mok'is Peredonovon; ili est'is trans'form'iĝ'int'a'j gimnazi'an'o'j. Ili lev'is si'a'j'n krur'o'j'n per strang'a'j sen'viv'a'j mov'o'j, kiel tiu'j de la cirkel'o, sed ili'a'j krur'o'j est'is vil'a'j kaj kun huf'o'j. Anstataŭ vost'o'j'n ili hav'is verg'o'j'n, la knab'o'j fajf'e sving'is ili'n kaj ŝrik'is ĉe ĉiu sving'o. Nedotikomko grunt'is sub la tabl'o, rid'ant'e pro la petol'ad'o'j de tiu'j ok'o'j. Peredonov koler'e pens'is, ke Nedotikomko kuraĝ'us penetr'i al neni'u estr'o. “Ja oni ne en'las'os ĝi'n, – li envi'e pens'is, – la lake'o'j draŝ'os ĝi'n per ŝvabr'il'o'j”.

Fin'fin'e Peredonov ne el'ten'is ĝi'a'n malic'a'n, arogant'a'n-akut'a'n rid'ad'o'n. Li al'port'is topor'o'n el la kuir'ej'o kaj dis'hak'is la tabl'o'n, sub kiu Nedotikomko si'n kaŝ'is. Nedotikomko pep'is plend'e kaj malic'e, ĵet'is si'n el sub la tabl'o kaj for'rul'iĝ'is. Peredonov tremeris. “Ĝi mord'os”, – li pens'is, terur'it'e ŝrik'is kaj kaŭr'is. Sed Nedotikomko mal'aper'is pac'e. Ne por long'e…

Kelk'foj'e Peredonov pren'is lud'kart'o'j'n kaj feroc-mien'e dis'hak'is per poŝ'tranĉ'il'o la kap'o'j'n de la kart'a'j figur'o'j, precip'e de la dam'o'j. Tranĉ'ant'e reĝ'o'j'n, li ĉirkaŭ'rigard'is, por ke oni ne rimark'u kaj ne akuz'u li'n pri politik'a krim'o. Sed tia ekzekut'ad'o help'is li'n ne long'e. Ven'is gast'o'j, est'is aĉet'at'a'j kart'o'j, kaj en la nov'a'j kart'o'j de'nov'e ek'loĝ'is malic'a'j spion'o'j.

Peredonov jam komenc'is kred'i si'n sekret'a krim'ul'o. Li ek'imag'is, ke ek'de la student'a aĝ'o li viv'as sub la polic'a observ'ad'o. Pro tio, li rezon'is, oni spion'as li'n. Tio terur'is kaj fier'ig'is li'n.

La vent'o tuŝ'et'is la tapet'o'j'n. Ili mal'laŭt'e kaj minac'e susur'is, kaj facil'a'j du'on'ombr'o'j glit'is sur ili'a'j bunt'a'j ornam'aĵ'o'j. “Spion'o kaŝ'iĝ'as tie, post la tapet'o'j”, – pens'is Peredonov. “Malic'a'j hom'o'j, – li pens'is en si'a angor'o, – intenc'e sur'mur'ig'is la tapet'o'j'n tiel ne'akurat'e, tiel fuŝ'e, ke post ili'n pov'u en'glit'i kaj kaŝ'iĝ'i malic'ul'o, lert'a, plat'a kaj pacienc'a. Ja antaŭ'e est'is simil'a'j ekzempl'o'j”.

Svag'a re'memor'o mov'iĝ'is en li'a kap'o. Iu kaŝ'iĝ'is post la tapet'o'j, iu'n oni mort'pik'is per ponard'o aŭ per alen'o. Peredonov aĉet'is alen'o'n. Kiam li re'ven'is hejm'e'n, la tapet'o'j ek'mov'iĝ'is ne'regul'e kaj alarm'e, – la spion'o sent'is danĝer'o'n kaj probabl'e intenc'is ramp'i pli for'e'n. Obskur'a ombr'o kirl'iĝ'is, salt'is al la plafon'o kaj de tie minac'is kaj grimac'is.

En Peredonov ek'bol'is koler'o. Li impet'e bat'eg'is la tapet'o'n per la alen'o. Trem'eg'o tra'kur'is la mur'o'n. Peredonov triumf'e ek'muĝ'is kaj ek'danc'is, sving'ant'e la alen'o'n. Varvara en'ir'is.

– Kial vi danc'as sol'a, Ardaliono Borisoviĉ? – ŝi demand'is, kun si'a kutim'a ne'inteligent'a kaj impertinent'a rid'et'o.

– Mi mort'ig'is cim'o'n, – sombr'e klar'ig'is Peredonov.

En li'a'j okul'o'j bril'is sovaĝ'a triumf'o. Mal'bon'a est'is nur la odor'o. Post la tapet'o'j putr'is kaj fetor'is la mort'pik'it'a spion'o. La terur'o kaj triumf'o sku'is Peredonovon: li murd'is si'a'n mal'amik'o'n! Ĉi tiu murd'o kruel'ig'is li'a'n kor'o'n ĝis la ekstrem'a grad'o. Ne'far'it'a murd'o – sed por Peredonov ĝi est'is kiel murd'o far'it'a. La frenez'a terur'o forĝ'is en li la pret'ec'o'n al murd'o, kaj la ne'konsci'at'a, obskur'a imag'o de la est'ont'a murd'o, kaŝ'iĝ'int'a en la sub'a'j tavol'o'j de la anim'a viv'o, la ne'rezist'ebl'a juk'ad'o murd'i, la stat'o de la sovaĝ'a irit'iĝ'o deprim'is li'a'n mal'virt'a'n vol'o'n. Ĉi tiu sent'o, ankoraŭ katen'it'a – mult'a'j generaci'o'j kuŝ'is sur la antikv'a Kaino – trov'is kontent'iĝ'o'n ankaŭ en tio, ke li romp'is kaj difekt'is objekt'o'j'n, hak'is ili'n per topor'o kaj tranĉ'is per tranĉ'il'o, hak'is en la ĝarden'o arb'o'j'n, por ke oni ne spion'u post ili'a ŝirm'o. Kaj la antikv'a demon'o, la spirit'o de la pra'histori'a konfuz'o, la kaduk'a kaos'o ĝoj'is je la detru'ad'o de objekt'o'j, dum la sovaĝ'a'j okul'o'j de la frenez'a hom'o spegul'is la horor'o'n, simil'a'n al la horor'o de la monstr'a'j antaŭ'mort'a'j turment'o'j.

Ĉiam la sam'a'j iluzi'o'j ripet'iĝ'is kaj turment'is li'n. Varvara, mok'ant'e Peredonovon, plur'foj'e kaŝ'e ven'is al la pord'o de la ĉambr'o, en kiu est'is Peredonov, kaj parol'is per fremd'a'j voĉ'o'j. Li terur'iĝ'is, kaŝ'e ven'is al la pord'o por kapt'i la mal'amik'o'n, sed trov'is Varvaran.

– Kun kiu vi inter'flustr'is? – li angor'e demand'is.

Varvara malic'e rid'et'is kaj respond'is:

– Tio ŝajn'as al vi, Ardaliono Borisoviĉ.

– Ja ne ĉio ŝajn'as, – angor'e balbut'is Peredonov, – est'as ankaŭ la ver'o en la mond'o.

Ja ankaŭ Peredonov laŭ la ĝeneral'a leĝ'o de ĉiu konsci'a viv'o streb'is al la ver'o, kaj tiu streb'ad'o prem'is li'n. Li mem ne konsci'is, ke li, sam'e kiel ĉiu'j hom'o'j, streb'as al la ver'o, kaj pro tio svag'a est'is li'a mal'kviet'o. Li ne pov'is trov'i por si la ver'o'n, li implik'iĝ'is kaj est'is pere'ant'a.

 

Li'a'j kon'at'o'j jam komenc'is mok'i li'n pro la tromp'o. Kun la kutim'a en ni'a urb'o krud'ec'o al la febl'ul'o'j, ili parol'is pri ĉi tiu tromp'o en li'a ĉe'est'o. Prepolovenskaja kun ruz'a rid'et'o demand'is li'n:

– Kial vi, Ardaliono Borisoviĉ, ankoraŭ ne for'vetur'is labor'i kiel inspektor'o?

Anstataŭ li respond'is Varvara kun re'ten'at'a koler'o:

– Ni ricev'os la paper'o'n kaj vetur'os.

Peredonov angor'is pro tiu'j demand'o'j.

“Kiel mi pov'as viv'i, se oni ne don'as al mi la posten'o'n?” – li pens'is.

 

Li est'is plu el'pens'ant'a nov'a'j'n plan'o'j'n por defend'o kontraŭ mal'amik'o'j. Li ŝtel'is topor'o'n en la kuir'ej'o kaj kaŝ'is ĝi'n sub la lit'o. Li aĉet'is sved'a'n tranĉ'il'o'n kaj ĉiam hav'is ĝi'n en si'a poŝ'o. Li ĉiam ŝlos'is la pord'o'j'n. Por nokt'o li dis'met'is best'kapt'il'o'j'n ĉirkaŭ la dom'o kaj eĉ en la ĉambr'o'j, kaj post'e kontrol'is ili'n. La kapt'il'o'j est'is fuŝ'e far'it'a'j, kaj neni'u pov'us est'i kapt'it'a: ili nur pinĉ'is, sed ne fiks'is la kapt'it'o'n, kaj oni pov'is for'ir'i kun pied'o en la kapt'il'o. Peredonov hav'is nek teknik'a'j'n sci'o'j'n, nek invent'em'o'n. Ĉiu'maten'e, vid'ant'e ke neni'u est'as kapt'it'a, Peredonov pens'is, ke li'a'j mal'amik'o'j difekt'is la kapt'il'o'j'n. Ankaŭ tio tim'ig'is li'n.

Kun precip'a atent'o Peredonov observ'is Volodinon. Oft'e li ven'is al la hejm'o de Volodin, sci'ant'e ke tiu for'est'as, kaj serĉ'is, ĉu Volodin sukces'is trov'i iu'j'n dokument'o'j'n.

 

Peredonov ek'kompren'is la cel'o'n de la princ'in'o – ŝi vol'as, ke li de'nov'e am'u ŝi'n. Li abomen'is ŝi'n, la kaduk'a'n. “Ja ŝi est'as cent'kvin'dek'jar'a”, – li malic'e pens'is. “Jes, mal'jun'a, – li pens'is, – sed ja fort'eg'a”. Kaj li'a abomen'o miks'iĝ'is kun rav'iĝ'o. Ŝi est'as varm'et'a, odor'as kadavr'ec'e, – imag'is Peredonov kaj stupor'is pro la sovaĝ'a volupt'o.

“Probabl'e, ebl'as kun'iĝ'i kun ŝi, kaj ŝi favor'os mi'n*. Ĉu mi skrib'u leter'o'n al ŝi?”

Kaj, sen long'e pens'i, Peredonov verk'is leter'o'n al la princ'in'o. Li skrib'is:

“Mi am'as vi'n, ĉar vi est'as frid'a kaj for'a. Varvara ŝvit'as, est'as tro varm'e dorm'i kun ŝi, ŝi ard'as kiel forn'o. Mi vol'as hav'i am'at'in'o'n frid'a'n kaj for'a'n. Ven'u kaj est'u tia”.

Li skrib'is la leter'o'n, send'is ĝi'n – kaj pent'is pri tio. “Kio sekv'os? Ebl'e ne neces'is skrib'i, – li pens'is, – sed neces'is atend'i, kiam la princ'in'o mem ven'os”.

Hazard'e est'iĝ'is ĉi tiu leter'o, sam'e kiel mult'o, kio'n Peredonov hazard'e far'is, kiel kadavr'o mov'at'a de ekster'a'j potenc'o'j, kaj tiu'j potenc'o'j kvazaŭ ne vol'is long'e okup'iĝ'i pri li, unu potenc'o iom lud'is kun li kaj post'e ĵet'is li'n al ali'a potenc'o.

Baldaŭ re'aper'is Nedotikomko, ĝi long'e rul'iĝ'ad'is ĉirkaŭ Peredonov, kvazaŭ ŝnur'lig'it'a al li, kaj ĉiam incit'is li'n. Nun ĝi est'is mut'a kaj rid'is nur per trem'ad'o de si'a tut'a korp'o. Sed ĝi est'is ek'flam'ant'a per pal'e or'a'j fajr'er'o'j, koler'a, sen'hont'a, – ĝi minac'is kaj brul'is per ne'toler'ebl'a triumf'o. Ankaŭ la kat'o minac'is Peredonovon, ĝi bril'is per si'a'j okul'o'j kaj miaŭ'is insolent'e kaj minac'e.

“Pro kio ili ĝoj'as?” – angor'e pens'is Peredonov kaj subit'e kompren'is, ke la fin'o proksim'iĝ'as, kaj ke la princ'in'o jam est'as ĉi tie, proksim'e, tre proksim'e. Ebl'e, en tiu lud'kart'ar'o.

Jes, sen'dub'e, ŝi est'as pik'a aŭ ker'a dam'o. Ŝi pov'as kaŝ'i si'n en ali'a kart'ar'o, aŭ post ali'a'j kart'o'j, kaj ne est'as kon'at'e, kia ŝi est'as. La problem'o est'is, ke Peredonov neniam vid'is ŝi'n. Kaj ne util'us demand'i Varvaran – ŝi mensog'us.

Fin'e Peredonov decid'is for'brul'ig'i la tut'a'n kart'ar'o'n. Ili ĉiu'j for'brul'u. Ja ili mem spit'e al li en'trud'iĝ'is en la kart'ar'o'n, do ili mem est'as kulp'a'j.

Peredonov elekt'is la moment'o'n, kiam Varvara for'est'is, kaj la forn'o en la salon'o est'is hejt'at'a, kaj li ĵet'is la tut'a'n kart'ar'o'n en la forn'o'n.

Kun krepit'ad'o dis'volv'iĝ'is ekster'ordinar'a'j, pal'e ruĝ'a'j flor'o'j, kaj ili brul'is, nigr'iĝ'ant'e ĉe la rand'o'j. Peredonov kun terur'o rigard'is al ĉi tiu'j flam'ant'a'j flor'o'j.

La kart'o'j kurb'iĝ'is, fleks'iĝ'is, mov'iĝ'is, kvazaŭ dezir'ant'e el'salt'i el la forn'o. Peredonov hast'e kapt'is la fajr'o'stang'o'n kaj ek'bat'is per ĝi la kart'o'j'n. Ĉiu'flank'e'n ŝut'iĝ'is et'a'j, ard'a'j fajr'er'o'j, kaj subit'e, en la bril'ant'a kaj malic'a tumult'o de l’ fajr'er'o'j, el la flam'o lev'iĝ'is la princ'in'o, et'a, cindr'e griz'a vir'in'o, tut'e pri'ŝut'it'a de esting'iĝ'ant'a'j fajr'et'o'j: ŝi orel'ŝir'e kri'eg'is alt'voĉ'e, sibl'is kaj kraĉ'is en la fajr'o'n.

Peredonov fal'is sur la dors'o'n kaj ek'muĝ'is pro la terur'o. Mal'lum'o ĉirkaŭ'is li'n, tikl'is li'n kaj rid'is per kver'ant'a'j voĉ'o'j.

Traduk'is Aleksander Korĵenkov

Not'o'j de la traduk'int'o

Tremeri. Far'i unu'op'a'n ek'trem'o'n (R вздрогнуть, F sursauter, A to start, G zusammenzucken); ŝancel'iĝ'i, ek'sku'iĝ'i est'as tro fort'a'j; ek'trem'i pov'as egal'e signif'i kaj komenc'o'n de daŭr'a trem'ad'o (R задрожать, F se mettre à trembler) kaj unu'op'a'n tremeron. (Pokrovskij S. Not'o'j de la traduk'int'o // Bulgakov M. La majstr'o kaj Margarita. Sverdlovsk: Sezon'o'j, 1991. P. 354)

Nedotikomko (Недотыкомка). Ĉi tiu mal'oft'a vort'o el unu el la nord'rus'a'j dialekt'o'j signif'as est'aĵ'o'n, kiu'n oni ne pov'as (pli ĝust'e: ne kapabl'as, ne sukces'as) tuŝ'i aŭ pik'i, do tem'as pri io/iu ne'kapt'ebl'a, ne'palp'ebl'a kaj ne'tuŝ'ebl'a (kaj do ne'vund'ebl'a). Laŭ la angl'a traduk'a tradici'o ni ne traduk'is, nek majuskl'ig'is ĝi'n, sed uz'is ĝi'n en la origin'a form'o (sed kun la fin'aĵ'o ~o) kun la difin'a artikol'o ĝis la moment'o, kiam Peredonov met'is glu'o'n sur la plank'o'n. Ĉe la last'a re'el'don'o Sologub en ĉi tiu lok'o majuskl'ig'is ĝi'n kaj far'is special'a'n not'o'n por kompost'ist'o, ke tiu ek'de ĉi tiu lok'o ĉiam skrib'u ĝi'n majuskl'e. Ni sekv'as tio'n.

Fals'it'a'j leter'o'j. Laŭ pet'o de Varvara, Gruŝina skrib'is du leter'o'j'n, kvazaŭ de princ'in'o Volĉanskaja; en ili la “princ'in'o” promes'is, ke Peredonov ricev'os la posten'o'n de gimnazi'a inspektor'o post la ge'edz'iĝ'o de Peredonov kaj Varvara.

Estr'o de la lern'o'region'o (Попечитель учебного округа). Por efik'a administr'ad'o en la sistem'o de Ministeri'o de popol'a kler'ig'o, Ruslando est'is divid'it'a je 12 lern'ej'a'j region'o'j.

Inspektor'o (Инспектор народных училищ). Lern'ej'a inspektor'o est'is ŝtat'ofic'ist'o, kiu kontrol'is la ag'ad'o'n de lern'ej'o'j kaj la politik'a'n lojal'ec'o'n de la instru'ist'ar'o; kutim'e, en guberni'o est'is tri inspektor'o'j, respond'ec'a'j pri kelk'a'j distrikt'o'j. Krom'e, ĉiu gimnazi'o hav'is si'a'n propr'a'n inspektor'o'n, kiu plen'um'is la kontrol'a'j'n funkci'o'j'n pri la lern'ant'o'j kaj instru'ist'o'j en si'a gimnazi'o.

La nedotikomko <…> ĉie ramp'as kaj kur'as post Peredonov. Ĝi lac'ig'is kaj sen'fort'ig'is li'n per si'a ŝancel'iĝ'ant'a danc'ad'o. Se iu liber'ig'us li'n per iu vort'o aŭ larĝ'sving'a bat'o. Sed ĉi tie mank'as amik'o'j, neni'u ven'os por sav'i li'n, li dev'as per si'a propr'a ruz'o trov'i la solv'o'n, dum la mord'e mok'a kre'it'aĵ'o ne pere'ig'is li'n. Tem'as pri la poem'o La griz'a nedotikomko (1899) de Sologub. Ĝi tekst'as laŭ'vort'e:

 

La griz'a nedotikomko
Ĉiam ĉirkaŭ mi rul'iĝ'as kaj turn'iĝ'as,
Ĉu ne Mal'bon'o kun mi en'ferm'iĝ'as
En la sam'a'n pere'ig'a'n cirkl'o'n?

 

La griz'a nedotikomko
Sen'fort'ig'is mi'n per si'a kovard'a rid'et'o,
Sen'fort'ig'is mi'n per si'a ŝancel'iĝ'ant'a kaŭr'o'danc'o, –
Help'u mi'n, mister'a amik'o!

 

La griz'a'n nedotikomkon
For'pel'u per magi'a sorĉ'o,
Aŭ ebl'e per sving'a'j bat'o'j,
Aŭ per iu sekret'a sorĉ'vort'o.

 

La griz'a'n nedotikomkon
Mord'e mok'a'n mort'ig'u eĉ kun'e kun mi,
Por ke almenaŭ dum la rekviem'a angor'o
Ĝi ne blasfem'u super mi'a kadavr'o.

 

… por ke Nedotikomko al'glu'iĝ'u. Nedotikomko majuskl'iĝ'as (vid'u la du'a'n not'o'n).

Antaŭ la okul'o'j de Peredonov paŝ'is kart'lud'a'j figur'o'j, kvazaŭ viv'ant'a'j – reĝ'o'j, reĝ'in'o'j, fant'o'j. Paŝ'is eĉ la mal'alt'a'j lud'kart'o'j – hom'o'j kun hel'a'j buton'o'j: gimnazi'an'o'j, polic'an'o'j. La as'o est'is korpulent'a, kun el'star'ant'a ventr'o, preskaŭ nur'a ventr'o. Foj'e la lud'kart'o'j trans'form'iĝ'is al kon'at'o'j. Sologub plur'foj'e alud'as al La pik'a dam'o de Puŝkin. Kompar'u: «Ek'vid'int'e jun'ul'in'o'n li dir'is: “Ŝi est'as tre svelt'a!.. Kiel la ver'a ker'a tri'o”. <…> Ĉiu dik'ventr'a vir'o memor'ig'is al li as'o'n. Tri'o, sep'o kaj as'o obsed'is li'n en la sonĝ'o'j, akcept'ant'e ĉi'a'j'n ebl'a'j'n aspekt'o'j'n: tri'o flor'is antaŭ li kiel grand'flor'a magnoli'o; sep'o prezent'iĝ'is kiel gotik'a pord'o, kaj as'o pren'is la form'o'n de gigant'a arane'o». (Puŝkin A. La pik'a dam'o / Trad. A. Korĵenkov // Rus'a novel'ar'o. Vol. 1. Kaliningrado: Sezon'o'j, 2003. P. 62).

Iu kaŝ'iĝ'is post la tapet'o'j, iu'n oni mort'pik'is per ponard'o aŭ per alen'o. Hamlet'o mort'ig'is per glav'o Poloni'o'n, kiu sub'aŭskult'is post tapiŝ'o en la ĉambr'o de la reĝ'in'o (Shakespeare W. Hamlet'o, akt'o III, scen'o Iv).

Sved'a tranĉ'il'o. Ĉas'tranĉ'il'o, kiu est'is uz'at'a por kastr'ad'o de brut'o'j.

“Ja ŝi est'as cent'kvin'dek'jar'a <…> Probabl'e, ebl'as kun'iĝ'i kun ŝi, kaj ŝi favor'os mi'n”. Kompar'u la ide'o'n de Peredonov pri la princ'in'o kun de tiu Herman'o pri la graf'in'o: “Kial mi ne prov'u mi'a'n bon'ŝanc'o'n?.. Mi prezent'u mi'n, trov'u ŝi'a'n favor'o'n… ebl'e mi iĝ'u ŝi'a am'ant'o… sed por ĉio tia neces'as temp'o… kaj ŝi hav'as ok'dek sep jar'o'j'n… ŝi ebl'e mort'os post unu semajn'o… post du tag'o'j!..” (La pik'a dam'o. P. 51).

Mi vol'as hav'i am'at'in'o'n frid'a'n kaj for'a'n. Sologub ironi'as pri la kutim'a'j kliŝ'o'j de simbol'ism'a'j poet'o'j.

… ŝi est'as pik'a aŭ ker'a dam'o. Pli'a alud'o al La pik'a dam'o.

 

La traduk'int'o dank'as al Tomasz Chmielik, Zbigniew Kornicki, Sergio Pokrovskij kaj Russ Williams, kiu'j tra'leg'is la traduk'o'n kaj don'is valor'a'j'n konsil'o'j'n.

Verk'o profesi'a, alt'nivel'a, unu'flank'a

Kniivilä, Kalle. La strat'o de Tanja: Viv'o en Rusio 1917-2017. – Nov'jork'o: Mondial, 2017. – 159 p.

Esperant'o-el'don'ej'o'j mal'oft'e aper'ig'as aktual'aĵ'o'j'n, des pli dediĉ'it'a'j'n al la enigm'a Rusio. Libr'o'j de Kalle Kniivilä est'as mal'oft'a escept'o, kaj la escept'o est'as du'obl'a, se konsider'i alt'a'n nivel'o'n de tiu'j ĉi ĵurnal'ism'a'j esplor'aĵ'o'j. Ĉi-foj'e la aŭtor'o prov'is kombin'i mikro- kaj makro'histori'o'n, kaj mi opini'as la rezult'o'n interes'a, sed ĝeneral'e mal'sukces'a.

Profesi'a alt'nivel'aĵ'o

Pri kio tem'as? La plej klar'a respond'o nest'as en ĝi'a plen'a titol'o: “La strat'o de Tanja: Viv'o en Rusio 1917-2017”. La aŭtor'o entrepren'is kuraĝ'a'n prov'o'n kombin'i du histori'a'j'n dimensi'o'j'n: histori'o'n de la famili'o Saviĉev, de ili'a ĉirkaŭ'aĵ'o kaj kvartal'o, kaj la histori'o'n de Rusio.

La prov'o est'as sam'e kuraĝ'a kiel logik'a, kaj kongru'as kun la ĝeneral'a tendenc'o en la nun'temp'a histori'a scienc'o. Mal'sam'e ol plej'part'o de la okcident'a'j aŭtor'o'j, Kalle Kniivilä bon'e reg'as la rus'a'n kaj pas'ig'is en Rusio mult'a'j'n jar'o'j'n, propr'a'okul'e observ'ant'e ĝi'a'n trans'ir'o'n de la social'ism'o al la kapital'ism'o kaj la ŝanĝ'o'j'n en la politik'a, ekonomi'a kaj ĉiu'tag'a viv'o, kiu'j akompan'is tiu'n procez'o'n. Li renkont'iĝ'is kun plur'a'j rusi'an'o'j kaj abund'e cit'as ili'a'j'n vort'o'j'n kun nur iom'a'j koment'o'j, kio ebl'ig'as aŭd'i voĉ'o'n de la rusia popol'o kun minimum'a modif'o.

Mi mem 15 jar'o'j'n labor'is kiel histori'ist'o kaj intervju'is dek'o'j'n da hom'o'j, do mi sci'as, kiom valor'a kaj sam'temp'e komplik'a est'as tiu inform'font'o. Des pli laŭd'ind'a est'as la profesi'a al'ir'o de la aŭtor'o, kiu ne lim'ig'is si'n al la nur'a buŝ'a histori'o, sed esplor'is ankaŭ plur'a'j'n histori'a'j'n font'o'j'n kaj stud'o'j'n, menci'it'a'j'n fin'e de la libr'o. Inter ili atent'ind'as la tag'libr'o de la rus'a art'ist'o kaj art'histori'ist'o Alexandre Benois, kiu loĝ'is en la menci'it'a kvartal'o en 1916-1918 – “mal'lum'a'j jar'o'j”, plej mal'bon'e dokument'it'a'j pro pere'o de mult'a'j skrib'it'a'j font'o'j.

Rimark'ind'as, ke la sort'o de Tanja Saviĉeva ne iĝ'is nur'a pretekst'o al pli grand'a rakont'o, kies cel'o est'is tikl'i sci'vol'em'o'n de la leg'ont'o'j. Kniivilä sukces'is renkont'iĝ'i kun sam'lern'ant'in'o de Tanja kaj kun ul'o, kiu nun loĝ'as en la iam'a apartament'o de la famili'o Saviĉev. Tio ne sekv'ig'is sensaci'a'j'n mal'kovr'o'j'n, sed ekzempl'e rakont'o'n pri la ne'okaz'int'a muze'ig'o de la apartament'o mi renkont'is unu'a'foj'e kaj tio est'as interes'a al'don'aĵ'o al la tem'o.

En si'a rakont'o pri la histori'o de Rusio, la aŭtor'o feliĉ'e ne koncentr'iĝ'as je politik'a'j afer'o'j, sed abund'e prezent'as detal'o'j'n el la soci'a histori'o. Mi supoz'as ke grand'part'e tiu'n avantaĝ'o'n li ŝuld'as al la menci'it'a'j de li stud'aĵ'o'j de Natalja Lebina, ebl'e la plej fam'a esplor'ist'o de la ĉiu'tag'a viv'o en Sovet'uni'o. Mult'a'j el la prezent'it'a'j fakt'o'j est'as ne'kon'at'a'j ne nur al ekster'land'a'j, sed ankaŭ al plej'part'o de la rusiaj leg'ant'o'j.

Do mi fort'e rekomend'as la libr'o'n al ĉiu'j, inkluziv'e de la rusi'an'o'j. 

Rigard'o el Eŭrop'o

Ŝajn'as ke mi el'spez'is tut'jar'a'n rezerv'o'n de mi'a'j laŭd'o'j kaj vid'as neniu'j'n mank'o'j'n en la verk'o, ĉu? Bedaŭr'ind'e, ne. Malgraŭ la ne'kontest'ebl'e alt'a profesi'a nivel'o, honest'a ĵurnal'ist'a labor'o kaj profund'iĝ'o en la tem'o, la aŭtor'a rigard'o rest'is tre eŭrop'ec'a, kaŭz'int'e grav'a'n mis'kompren'o'n.

Li divid'is la libr'o'n je ĉapitr'o'j, ĉiu dediĉ'it'a al sekv'a post'revoluci'a jar'dek'o, do la unu'a ĉapitr'o nom'iĝ'as “1917. La kolaps'o”, la du'a “1927. Paŝ'o re'e'n”, kaj plu ĝis “2017. Pas'is cent jar'o'j”. Foj'e li tamen de'klin'iĝ'as de tiu ĉi ritm'o kaj elekt'as ali'a'n jar'o'n, kiu'n li konsider'as pli grav'a por respektiv'a jar'dek'o, ekzempl'e: “1942. La sieĝ'o”, “1979. Afgani'o”. Tiu manier'o help'as ord'ig'i kaj prezent'i la material'o'n kaj pli efik'e montr'i ŝlos'il'a'j'n ŝanĝ'o'j'n. Sed ne'evit'ebl'e en la rakont'o aper'as temp'a'j trup'o'j, kiu'j'n la aŭtor'o klopod'as flik'i per konciz'a'j klar'ig'o'j, laŭ mi, ne ĉiam sukces'e.

Sed la plej'a mal'sukces'o mi konsider'as ke malgraŭ si'a'j plur'jar'a'j spert'o'j, mank'o de lingv'a bar'o kaj profund'iĝ'o je la histori'a'j font'o'j kaj stud'aĵ'o'j, Kalle Kniivilä ne respond'is la ĉef'a'n demand'o'n, kiu implic'it'e son'as en la verk'o: kial Rusio iĝ'is tia, kia ĝi est'as?

Mi supoz'as ke tio'n kaŭz'is la origin'a aŭtor'a pozici'o – rigard'o el Eŭrop'o. La mond'koncept'o baz'it'a sur la eŭrop'a'j norm'o'j kaj kliŝ'o'j mal'help'is al li kompren'i la viv'o'n en Rusio en 1917-2017 en ĝi'a tut'a plen'o kaj divers'ec'o. 

Kliŝ'a milit'histori'o

La unu'a'n foj'o'n mi stumbl'is ĉe la vort'o'j pri la sovetia arme'o kiu “panik'e fuĝ'is” post la german'a ofensiv'o en 1941. La nazi'a atak'o ver'e ŝok'is la Ruĝ'a'n Arme'o'n, kiu en la unu'a'j hor'o'j perd'is grand'a'n part'o'n de si'a'j tank'o'j, aviad'il'o'j kaj soldat'ar'o. Ĉu'j trup'o'j re'tir'iĝ'is, mult'a'j el ili ĥaos'e, sed tio apenaŭ valid'as por la tut'a arme'o, ĉar tiu'okaz'e ne'evit'ebl'e est'iĝ'us demand'o: kial la nazi'o'j batal'is kontraŭ Sovet'uni'o kvar jar'o'j'n kaj fin'e mal'gajn'is?

Mi supoz'as, ke la aŭtor'o simpl'e aplik'as al Rusio kliŝ'o'j'n el la eŭrop'a milit'histori'o, kie rezist'ad'o al la nazi'a agres'o baz'iĝ'is sur raci'a kalkul'ad'o, do est'is viv'o'ŝpar'a kaj… ne'efik'a. Pli detal'e mi esplor'is tiu'n problem'o'n ali'lok'e, do mi nur skiz'e resum'os mi'a'j'n tez'o'j'n.

Belgi'o kapitulac'is post 18 tag'o'j. Nederlando – post 5 tag'o'j. Dani'o est'is okup'it'a en 6 hor'o'j. Plej long'e batal'is Franci'o (tri monat'o'j'n) kaj Pollando (pli ol monat'o'n). Tio ŝpar'is mult'a'j'n viv'o'j'n, sed ebl'ig'is al la nazi'o'j real'ig'i fulm'o'milit'o'n kun minimum'a'j perd'o'j, sklav'ig'int'e preskaŭ la tut'a'n Eŭrop'o'n en unu jar'o. Sed en Rusio, kiu'n la faŝist'o'j plan'is konker'i en kelk'a'j monat'o'j, ili front'is tut'e ali'a'n etos'o'n. La brit'a histori'ist'o Al'a'n Clark en si'a libr'o Barbarossa. The Rus'si'a'n-German Conflict, 1941-1945 sub'strek'as, ke plur'a'j german'a'j milit'ist'o'j rimark'ig'as en si'a'j leter'o'j kaj re'memor'o'j frenez'a'n sen'raci'ec'o'n, kun kiu batal'is la rus'o'j.

Li cit'as la vort'o'j'n de kapitan'o el la 18a tank'a divizi'o: “Malgraŭ tra'ir'it'a'j distanc'o'j mank'is al ni la sent'o, kiu'n ni hav'is en Franci'o – ke ni trov'iĝ'as en konker'it'a land'o. Anstataŭ'e rezist'o, ĉiam rezist'o, eĉ se ĝi est'as sen'esper'a. Ie unu kanon'o, ie grup'et'o da hom'o'j kun fusil'o'j… foj'e el apud'voj'a dom'o el'kur'is jun'ul'o, kun grenad'o en ĉiu man'o…”.

La german'a aviad'o bombard'is Roterdam'o'n nur unu'foj'e kaj la sekv'a'n tag'o'n la nederlanda reg'ist'ar'o kapitulac'is. La german'o'j kaj finn'o'j bombard'is Leningradon dum 872 tag'o'j, sed la urb'o, du'on'mort'a pro mal'sat'o, plu rezist'is – kaj venk'is! 27 milion'o'j da “rus'a'j barbar'o'j” mort'is por ke Eŭrop'o viv'u. Tio ne ebl'us kaz'e de “panik'a fuĝ'o” simil'a al tiu de la eŭrop'a'j milit'ist'o'j. 

Afgan'a fabel'o

Ali'a kliŝ'o est'as la rakont'o pri la en'land'a milit'o en Afgani'o, kiu'n Sovet'uni'o part'o'pren'is en 1979-89. La aŭtor'o sekv'as la popular'a'n okcident'a'n rakont'o'n, kiu prezent'as la sovetiajn reg'ant'o'j'n imperi'ism'a'j malic'ul'o'j, dezir'ant'a'j dis'vast'ig'i si'a'n influ'o'n kaj pro tio send'int'a'j al la fremd'a land'o si'a'j'n trup'o'j'n.

Tiu'n propagand'ism'a'n fabel'o'n efik'e sen'mask'ig'as la brit'a histori'ist'o Rodric Braithwaite en si'a libr'o Afgantsy. The Russians in Afganistan (1979-1989). Kun arkiv'a'j dokument'o'j en'man'e, cit'ant'e publik'ig'it'a'j'n re'memor'o'j'n kaj far'it'a'j'n de li intervju'o'j'n, li montr'as kiel Sovet'uni'o paŝ'o'n post paŝ'o, kontraŭ klar'e esprim'it'a politik'a vol'o de ĝi'a'j gvid'ant'o'j, engaĝ'iĝ'is en la konflikt'o'n. Li montr'as ke la ĉef'a kial'o est'is ne'kompetent'o de la sovetia spion'serv'o, mank'o de real'ism'o ĉe la afgan'a politik'a elit'o kaj grand'a tim'o (ne tut'e sen'baz'a), ke se Sovet'uni'o ne sub'ten'os la amik'ec'a'n reĝim'o'n, ĝi'n anstataŭ'os tiu mal'amik'ec'a, sub'ten'at'a de Uson'o.

Sam'e kliŝ'a aspekt'as la asert'o pri grav'a influ'o de tiu ĉi milit'o sur la sort'o'n de Sovet'uni'o, kvazaŭ detru'it'a de ĝi. Kun cifer'o'j en'man'e Rodric Braithwaite rekt'e nom'as ĝi'n sen'signif'a de la ekonomi'a kaj marĝen'a de la politik'a vid'punkt'o'j. Sovet'uni'o dis'fal'is ne pro la misil'o'j “Stinger”, kiu'j'n Uson'o sen'avar'e liver'is al muĝaĥedoj por baldaŭ ek'milit'i kontraŭ ili'n mem. Ĝi dis'fal'is pro ne'efik'ec'o de si'a ekonomi'o kaj miop'ec'o de la politik'a elit'o. Kaj tie radik'as problem'o'j de la nun'a Rusio, mis'kompren'it'a'j de la svedi'a ĵurnal'ist'o. 

Enigm'a'j rus'o'j

En la okcident'a mond'o domin'as koncept'o de Rusio kiel land'o enigm'a kaj ne'kompren'ebl'a, kun ne'prognoz'ebl'a estr'ar'o kaj talent'a popol'o, obstin'a je si'a em'o al aŭtoritat'a reg'ad'o, ĉiam ĝi'n sub'prem'ant'a. La agres'em'a imperi'ism'a Rusio, stult'e rifuz'ant'a sekv'i la sol'e ver'a'n, demokrati'a'n voj'o'n de la eŭrop'a civiliz'o – jen la bild'o kiu'n mi ĉiu'tag'e renkont'as sur la paĝ'o'j de la ekster'land'a'j amas'komunik'il'o'j kaj kiu'n (en iom pli mild'a form'o) mi trov'is ankaŭ en La Strat'o de Tanja.

La aŭtor'o rakont'as pri la perestrojk'o, kiu don'is al hom'o'j liber'ec'o'n, pri liberal'a'j ekonomi'a'j re'form'o'j kaj sen'arm'iĝ'o. Tamen baldaŭ ek'reg'as kontraŭ'a'j fort'o'j. La rusia arme'o atak'as Ĉeĉeni'o'n kaj “ter'eben'ig'as” Grozn'o'n. La prezid'ant'o Bor'is Jelcin “kun larm'o'j en la okul'o'j” anonc'as per televid'o si'a'n demisi'o'n kaj sugest'as kiel si'a'n sekv'ont'o'n Vladimir Putin, kiu invers'ig'as la evolu'direkt'o'n. Sekv'as pli'a milit'o en Ĉeĉeni'o, atak'o kontraŭ Kartveli'o, engaĝ'iĝ'o en la politik'a kriz'o en Ukrainio ktp.

Ebl'e part'e pri tio kulp'as la menci'it'a kronologi'a salt'ad'o inter la ĉapitr'o'j (“1987” sekv'as “1998” kaj post'e “2007”), sed iel aŭ tiel la kern'o'n de la problem'o mi vid'as en la aŭtor'a vid'punkt'o. Li mir'as, ke Rusio ne sekv'as la eŭrop'a'n voj'o'n – tiu'n de la hom'a'j rajt'o'j, prioritat'o de sen'de'pend'a jur'o, liber'a privat'a ekonomi'o kaj pac'a kun'viv'ad'o. Sed ni prov'is tio'n!

Ek'de la komenc'o de la perestrojk'o en 1985 ĝis la ek'reg'o de Vladimir Putin en 2000 pas'is 15 jar'o'j, kaj dum tiu temp'o Rusio est'is obe'em'a lern'ant'o, kiu nur aŭskult'is kaj obe'is si'a'j'n pli okcident'a'j'n instru'ist'o'j'n. Sed kio rezult'is el tio?

La okcident'a'j naiv'ul'o'j kred'as, ke la dis'fal'o de Sovet'uni'o liber'ig'is ĝi'a'j'n “sub'prem'at'a'j'n” popol'o'j'n – ja ĉia liber'iĝ'o feliĉ'ig'as. Sed en la real'o sekv'is lavang'o de milit'o'j kaj masakr'o'j. Uzbek'o'j murd'is turk'o'j'n en Fergana Val'o. Kirgiz'o'j buĉ'is uzbek'o'j'n en la urb'o Oŝo kaj apud'e. Azeroj far'is amas'a'n pogrom'o'n en Bakuo, murd'int'e dek'o'j'n da si'a'j armen'a'j najbar'o'j.

En la fakt'e sen'de'pend'iĝ'int'a Ĉeĉeni'o de 1991 ĝis 1995 okaz'is grand'a etn'a pur'ig'o, dum kiu est'is buĉ'it'a'j aŭ for'pel'it'a'j preskaŭ ĉiu'j ne'ĉeĉen'a'j loĝ'ant'o'j – rus'o'j, jud'o'j, german'o'j, ukrainoj, tatar'o'j. Blind'a naci'ism'o de la kartvel'a reg'ist'ar'o sekv'ig'is kruel'a'j'n milit'o'j'n en Sud'a Oseti'o kaj Abĥazio, sekv'e de kiu'j tiu kaŭkaza land'et'o perd'is grand'a'n part'o'n de si'a teritori'o.

En Transdnestrio nur la inter'ven'o de la rusia arme'o halt'ig'is milit'o'n inter tiu plej'part'e rus'parol'ant'a region'o kaj la moldav'a reg'ist'ar'o. En Taĝiki'o eksplod'is kruel'a en'land'a milit'o inter la sud'a'j kaj nord'a'j klan'o'j. La milit'o en Mont'ar'a Karabaĥo flam'eg'is dum jar'o'j – kun masakr'o'j kaj etn'a'j pur'ig'o'j. La konflikt'o en Ukrainio daŭr'as ĝis nun, malgraŭ ĉes'o de grand'a'j batal'o'j.

Kun grand'a pen'o Rusio sukces'is prevent'i dis'fal'o'n, kies sekv'o'j pov'us est'i ver'e katastrof'a'j. Sed por tio ĉiu'tag'e batal'as en Nord'a Kaŭkazo milit'ist'o'j kaj special'a'j serv'o'j (plej'part'e lok'an'o'j, ĉar rus'o'j tre mal'mult'as en la region'o), por ke islam'ist'o'j ne establ'iĝ'u tie, real'ig'int'e si'a'n rev'o'n pri Islam'a Ŝtat'o, ĵus frakas'it'a en Sirio.

La total'a privat'ig'o, pri kiu insist'is okcident'a'j ekonomik'ist'o'j, sekv'ig'is nur total'a'n dis'rab'ad'o'n de la ŝtat'a'j hav'aĵ'o'j far'e de elit'ul'o'j kaj ĉi'a'j fripon'o'j. Anstataŭ re'form'i la kapt'it'a'j'n entrepren'o'j'n kaj alt'ig'i ili'a'n efik'ec'o'n, tiu'j simpl'e dis'vend'is ili'n, dis'tranĉ'ant'e mult'e'kost'a'j'n maŝin'o'j'n por metal'rub'o kaj detru'ant'e konstru'aĵ'o'j'n por brik'o'j. Dum jar'dek'o okaz'is amas'a sen'industri'ig'o de la land'o, pro kio plur'a'j urb'o'j kaj vilaĝ'o'j trans'form'iĝ'is je ekonomi'a'j dezert'o'j kun for'mort'ant'a loĝ'ant'ar'o. La aŭtor'o mir'as kial relativ'e mult'a'j rus'o'j ankoraŭ admir'as Stalin'o'n, sed la respond'o est'as evident'a: en la Stalin'a epok'o oni konstru'is fabrik'o'j'n kaj urb'o'j'n, en la “liber'a Rusio” oni detru'is ili'n.

Ĉu nov'liberal'a'j konsult'ant'o'j de la Rusia reg'ist'ar'o prov'is halt'ig'i tio'n? Tut'e ne. Anstataŭ zorg'i pri ekonomi'a kresk'o kaj industri'a produkt'ad'o ili papag'e ripet'ad'is: “Brid'u inflaci'o'n!” Dum jar'o'j mon'o mal'aper'is en Rusio, entrepren'o'j ne pov'is pag'i salajr'o'j'n (mi mem ne ricev'is ĝi'n dum tri monat'o'j, kvankam mi est'is ŝtat'a dung'it'o), pensi'ul'o'j dum monat'o'j ne hav'is si'a'j'n mizer'a'j'n pensi'o'j'n, labor'ist'o'j en privat'ig'it'a'j fabrik'o'j ne ricev'is salajr'o'j'n dum 12 monat'o kaj pli. Mi kon'as entrepren'o'n en Krasnojarska region'o, kie desper'a labor'ist'o ven'is al si'a direktor'o, verŝ'is sur li'n benzin'o'n, ek'brul'ig'is kaj sid'iĝ'is por atend'i polic'o'n. Ne'imag'ebl'a trans'form'iĝ'o de la ordinar'a hom'o, kiu trankvil'a labor'is en si'a posten'o dum jar'dek'o'j.

Dis'fal'is ne nur la ekonomi'o, sed ankaŭ moral'o. La tradici'a'j valor'o'j est'is konsider'at'a'j rid'ind'a arkaik'aĵ'o kaj la sol'a estim'ind'a afer'o iĝ'is mon'o. Soci'ologi'a enket'ad'o en la 1990aj jar'o'j montr'is, ke plej'part'o de mez'lern'ej'an'o'j rev'as pri du karier'o'j: tiu de bandit'o (knab'o'j) aŭ putin'o (knab'in'o'j). Sen'esper'a'j jun'ul'o'j amas'e al'iĝ'is al band'o'j, kiu'j teror'is freŝ'bak'it'a'j'n komerc'ist'o'j'n kaj komplic'e kun alt'rang'a'j ŝtat'ofic'ist'o'j dis'rab'ad'is ĉio'n. Mitral'et'a paf'ad'o sur'strat'e iĝ'is kutim'a afer'o, kaj memor'tabul'o'j sur mur'o'j glor'is jam ne scienc'ist'o'j'n aŭ verk'ist'o'j'n, sed murd'it'a'j'n bandit'o'j'n3.

Oni gurd'ad'is al ni, ke “ruĝ'a'j'n direktor'o'j'n” dev'as anstataŭ'ig'i “efik'a'j manaĝer'o'j” – jun'a'j privat'ul'o'j, kiu'j gvid'os la entrepren'o'j'n sukces'e, kaj tio, dank'e al “ne'vid'ebl'a man'o de la merkat'o”, riĉ'ig'os ĉiu'j'n civit'an'o'j'n. Jar'o'j pas'is, sed riĉ'iĝ'is nur tiu'j manaĝer'o'j dum ili'a efik'ec'o est'is pli ol dub'ind'a. Fakt'e la tut'a'n land'o'n divid'is inter si dek'o da oligarĥ'o'j, en kies man'o'j est'is ankaŭ amas'komunik'il'o'j. Oni pov'as rakont'i fabel'o'j'n pri mir'ind'a parol'liber'ec'o de la 1990aj jar'o'j, sed en real'o sol'a diferenc'o kun la nun'temp'a situaci'o est'as, ke ĝi'a'j'n lim'o'j'n star'ig'is ne la ŝtat'o, sed la oligarĥ'o'j.

Miĥail Ĥodorkovskij ŝajn'ig'as si'n eŭrop'stil'a demokrat'o kaj honest'a komerc'ist'o, sed mi, kiel loĝ'ant'o de Tjumena provinc'o (naft'o'gas'a kor'o de Rusio), bon'e memor'as, kiel li ag'ad'is ĉi tie en tiu epok'o. Kiam li'a konzern'o Juk'os ven'is en 1998 al la urb'o Neftejugansko, la urb'estr'o Vladimir Petuĥov akuz'is ĝi'n pri fripon'ad'o kaj postul'is, ke ĝi pag'u neces'a'j'n impost'o'j'n al la urb'a buĝet'o. Post kelk'a'j semajn'o'j li est'is mort'paf'it'a sur'strat'e en la nask'iĝ'tag'o de Miĥail Ĥodorkovskij. Li'a vidv'in'o post'e mal'kaŝ'e kulp'ig'is la oligarĥ'o'n, el'don'is libr'o'n kun material'o'j pri tiu afer'o (dank'e al parol'liber'ec'o), sed kio est'as nur'a vir'in'o kontraŭ la ĉio'pov'a oligarĥ'o? Ĉu mir'ind'as, ke la rus'o'j ne plu sopir'as tia'n “demokrati'o'n”?

Oni oft'e kulp'ig'as Vladimir Putin pri manipul'ad'o de la balot'o'j, sed tio est'as neni'o kompar'e al total'a fripon'ad'o, okaz'int'a dum la prezident'a balot'ad'o en 1996, kiam Jelcin komenc'is la kampanj'o'n kun 4% kaj fin'e venk'is dank'e al ne'super'ebl'a ĝis nun administr'a prem'o, agres'em'a propagand'o kaj rekt'a fals'ad'o de la rezult'o'j. La rus'o'j memor'as li'n ne kiel sincer'a'n mal'jun'ul'o'n “kun larm'o'j en la okul'o'j”, sed kiel la potenc'avid'a'n alkohol'ul'o'n, kiu perfid'is si'a'n popol'o'n kaj for'don'is Rusion al dis'rab'ad'o far'e de si'a'j proksim'ul'o'j. Ĉu neces'as al'don'i, ke malgraŭ tio la okcident'a mond'o ŝat'is li'n? “Mi frenez'e dezir'as ke tiu bub'o venk'u”, – dir'is Bill Clinton en 1996. La mal'fort'a, obe'em'a Rusio – ideal'a stat'o por la okcident'a'j elit'o'j. Sed ne por la rusia popol'o.

La sam'a'j afer'o'j okaz'is en la ekster'a politik'o. La naiv'a Gorbaĉov kred'is al la promes'o'j de la okcident'a'j politik'ist'o'j, ke post for'ir'o de la sovetiaj trup'o'j el Eŭrop'o “NATO ne etend'iĝ'os eĉ unu pli'a'n col'o'n orient'e'n”. Sed post kelk'a'j jar'o'j la lok'o'n de la sovetiaj milit'ist'o'j okup'is uson'a'j arme'an'o'j. Anstataŭ aper'o de la “Grand'a Eŭrop'o – de Lisbon'o ĝis Vladivostok'o” okaz'is nur'a pli'grand'iĝ'o de la uson'a imperi'o, kies milit'baz'o'j aper'is ĉe land'lim'o'j de Rusio. La rus'o'j pens'is, ke post la fin'o de la Mal'varm'a Milit'o Rusio kun'labor'os kun Eŭrop'o kaj Uson'o kiel egal'rajt'a partner'o. Sed la eŭrop'an'o'j kaj uson'an'o'j dir'is klar'e: “Vi est'as venk'it'o'j. Silent'u kaj obe'u”.

La last'a'j'n iluzi'o'j'n tiu'kamp'e detru'is la atak'o de NATO kontraŭ Jugoslavio en 1999. Sen iu ajn jur'a baz'o, malgraŭ rekt'a mal'aprob'o de la Koncili'o pri Sekur'ec'o de UN, okcident'a'j land'o'j atak'is tiu'n eŭrop'a'n ŝtat'o'n kaj bombard'is ĝi'n dum 78 tag'o'j – ĝis plen'a kapitulac'o, kiu garanti'is venk'o'n de la kosovaj separ'ist'o'j. Tio fin'e konvink'is la rus'o'j'n, ke la “demokrati'o” kaj “prioritat'o de jur'o kaj hom'a'j rajt'o'j”, trud'at'a'j al ili dum jar'o'j, est'is nur'a babil'ad'o, dum en real'o ekzist'as nur la fort'ul'o'j kaj mal'fort'ul'o'j, kaj se Rusio ne dezir'as simil'e al orient'eŭrop'a'j land'o'j trans'form'iĝ'i al obe'em'a hund'et'o kaj mizer'a vasal'o de Uson'o, ĝi dev'as est'i fort'a, hav'i propr'a'n voĉ'o'n kaj zorg'i pri si'a'j naci'a'j interes'o'j.

La sekv'int'a'j event'o'j nur pruv'is la prav'ec'o'n de tiu decid'o. Ek'de 1991 Uson'o kaj ĝi'a'j alianc'an'o'j bombard'is Jugoslavion, du'foj'e invad'is Irakon, atak'is Sirion, jam 18 jar'o'j'n milit'as en Afgani'o, sed la okcident'a propagand'o plu bild'ig'as Rusion kiel la ĉef'a'n minac'o'n al la mond'a pac'o.

Bedaŭr'ind'e, ankaŭ la aŭtor'o de La strat'o de Tanja ne evit'is tiu'n kapt'il'o'n. Li parol'as pri la marŝ'o de la rusiaj trup'o'j kontraŭ Kartveli'o “por sub'ten'i la secesi'a'n respublik'o'n Sudosetio”, sed ne menci'as, ke tio est'is nur'a respond'o al la atak'o de la kartveli'a arme'o, direkt'it'a, inter'ali'e, kontraŭ la rusiaj pac'trup'o'j. Dum la okcident'a propagand'o plu prezent'as tiu'n konflikt'o'n kiel agres'o'n de la “imperi'ism'a Rusio” kontraŭ la “liber'ec'am'a Kartveli'o”, la enket'komision'o de Eŭrop'a Uni'o konklud'is, ke la milit'o'n komenc'is Kartveli'o, romp'int'e la inter'naci'a'n jur'o'n, kaj ke Rusio rajt'is respond'i al tiu agres'o.

Sam'e ne'profesi'a aspekt'as la asert'o ke la milit'o en Orient'a Ukrainio trans'ir'is al la pozici'a faz'o, ĉar “la loĝ'ant'ar'o de orient'a Ukrainio ne akcept'is la rus'a'j'n liber'ig'ant'o'j'n kun mal'ferm'it'a'j brak'o'j”. Eĉ se oni akcept'us, ke en la konflikt'o part'o'pren'is la rusiaj trup'o'j, la humor'o de lok'an'o'j neniel influ'us la afer'o'n, ja de la ukrainia flank'o la batal'ad'o'n part'o'pren'is arme'a'j trup'o'j, ne civil'ul'o'j. Apenaŭ dub'ind'as, ke okaz'e de politik'a vol'o de la rusiaj aŭtoritat'o'j, esprim'it'a per la arme'a'j fort'o'j, la nun'a'j separ'ist'a'j respublik'o'j en Donbaso est'us obl'e pli grand'a'j. Ukrainio perd'is ili'n (almenaŭ por long'a temp'o) ĉef'e pro la stult'ec'o de si'a sen'pov'a elit'o, ne pro malic'a'j “rus'a'j liber'ig'int'o'j”. Al'don'ind'as, ke Vladimir Putin mem ĉiam ripet'as, ke tiu'j teritori'o'j est'as part'o de Ukrainio – malgraŭ la okcident'a'j klaĉ'o'j pri ili'a agnosk'o far'e de Rusio. Fabel'o'j, ĉiam pli'a'j fabel'o'j…

Bedaŭr'ind'e tiu'j propagand'aĵ'o'j gvid'is la aŭtor'o'n al mis'interpret'o de la nun'temp'a rusia politik'o kiel “imperi'ism'a”. Evident'e pro tio en la last'a'j paĝ'o'j de la libr'o, en la rakont'o pri la unu'a'maj'a manifestaci'o en Sankt-Peterburgo li dediĉ'as grand'a'n spac'o'n al la Naci'a Liber'ig'a Mov'ad'o – ver'e imperi'ism'a kaj agres'em'a, sed tut'e marĝen'a politik'a organiz'aĵ'o, kiu ne sukces'is balot'iĝ'i en la parlament'o aŭ aprob'ig'i eĉ unu'sol'a'n leĝ'a'n iniciat'o'n. Ĉe tio li preter'pas'e menci'as Vladimir Ĵirinovskij kiel “politik'a'n klaŭn'o'n”, kvankam tem'as pri la sufiĉ'e grav'a politik'a figur'o, kiu kun silent'a aprob'o de la aŭtoritat'o'j dum jar'o'j al'tir'as protest'a'n elekt'ant'ar'o'n por neŭtral'ig'i ĝi'a'n mal'kontent'o'n.

Si'a'n apoge'o'n tiu mis'koncept'o ating'as en la last'a'j aline'o'j, dediĉ'it'a'j al tiu ĉi manifestaci'o. La aŭtor'o pri'skrib'as kiel ĝi'n fin'as grup'o'j de sen'dub'e pli ĉarm'a'j por li veganoj, femin'ist'o'j kaj anarki'ist'o'j – jun'a'j, gaj'a'j, bunt'kolor'a'j. Li percept'as ili'n kvazaŭ “printemp'a'n vent'o'n”, for'blov'int'a'n “minac'a'j'n slogan'o'j'n kaj sever'a'j'n mien'o'j'n” kaj demand'as retor'ik'e: “Ebl'e la voj'o'n de Rusio pov'as decid'i la popol'o…?”

Mi kompren'as li'a'j'n sent'o'j'n, sed mi dev'as konstat'i real'ism'e: sam'e kiel en Eŭrop'o, Uson'o aŭ ie ajn en la mond'o veganoj, anarki'ist'o'j, femin'ist'o'j kaj ali'a'j aktiv'ul'o'j ĉiam est'os nur'a'j marĝen'ul'o'j, kies influ'o sur la real'a'n viv'o'n apenaŭ rimark'ebl'os. Rusio est'as ne enigm'a land'o. Ĝi est'as la sam'a land'o kiel Germanio, Kanado, Ukrainio aŭ Uson'o – land'o, kie hom'o'j dezir'as viv'i feliĉ'e kaj liber'e kaj ĝu'i la viv'o'n. Ni jam prov'is la okcident'a'n recept'o'n kaj ĝi est'is fuŝ'a. Nun ni serĉ'as ali'a'n voj'o'n. Ĉu ni sukces'os? La viv'o montr'os. 

La el'don'aĵ'o

La el'don'aĵ'o est'as alt'kvalit'a kiel kutim'e ĉe Mondial. Iom mir'ig'is mi'n nur relativ'e grand'a nombr'o de mis'tajp'o'j, mal'kutim'a por tiu ĉi el'don'ej'o. Blank'a paper'o, glace'a kovr'il'o, paĝ'o'j fort'e al'glu'it'a'j. Ilustr'aĵ'o'j mank'as, sed la kovr'il'o est'as aranĝ'it'a bel'e, kun fot'o'j el la famili'a'j arkiv'o'j de la hero'o'j de la libr'o.

En la fin'a'j not'o'j la aŭtor'o detal'e klar'ig'as kiu'j'n font'o'j'n kaj libr'o'j'n li uz'is kaj kiu'j'n lingv'a'j'n regul'o'j'n sekv'as. Iom mir'ig'is mi'n strang'aĵ'o'j kiel “hat'at'a” anstataŭ “mal'am'at'a” kaj “germania” anstataŭ “german'a”, ceter'e neglekt'ebl'a'j.

Krom'e mi sugest'us al la aŭtor'o pli kuraĝ'e esperant'ig'i nom'o'j'n de grav'a'j urb'o'j (ekzempl'e Tjumeno anstataŭ Tjumen) kaj tiu'j'n de la region'o'j. La uz'at'a de li form'o “region'o + ĝi'a ĉef'urb'o” (region'o de Tjumen) ne spegul'as jam'a'n tradici'o'n de la Esperant'o-Vikipedio (Tjumena provinc'o) kun diferenc'ig'o de divers'a'j administr'a'j form'o'j (region'o, provinc'o, distrikt'o) kaj foj'e erar'ig'os, ja ekzempl'e la ĉef'urb'o de Sverdlovska provinc'o est'as ne Sverdlovsko, sed Jekaterinburgo, sam'e kiel Sankt-Peterburgo est'as la ĉef'urb'o de Leningrada provinc'o.

 

Fin'e mi rekomend'as la libr'o'n al ĉiu'j, kiu'j interes'iĝ'as pri Rusio kaj dezir'as kompren'i ĝi'n. Nur ne forges'u ke tio est'as la rigard'o el Eŭrop'o – interes'a, pri'pens'ind'a, sed iom supr'aĵ'a.

Stanisla'o Belov

Not'o'j de la recenz'int'o

1 Stanislavo Belov. Anthropoid – la film'o pri sen'raci'a rezist'ad'o. Ret'e: https://stanobelov.blog'spot.com/2018/01/anthropoid-film'o-pri-sen'raci'a-rezist'ad'o.html

2 Stanislavo Belov. Dom'o de vic-reĝ'o aŭ Kiom kost'as sen'de'pend'ec'o? Ret'e: https://stanobelov.blog'spot.com/2018/01/dom'o-de-vic-reg'o-au-kiom-kost'as.html

3 Stanislavo Belov. Bandit'o'j el Siberio: la histori'o de tim'o. Ret'e: https://stanobelov.blog'spot.com/2016/12/bandit'o'j-el-siberio-la-histori'o-de-tim'o.html

4 Philippe Descamps. NATO ne etend'iĝ'os eĉ unu pli'a'n col'o'n orient'e'n // Le Mond'e diplomatique. La 1a septembr'o 2018. Ret'e: https://eo.mondediplo.com/article2658.html

5 Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia: Re'port. Ret'e: http://news.bbc.co.uk/1/shared/bsp/hi/pdfs/30_09_09_iiffmgc_re'port.pdf

Martinov ferm'as la jar'kolekt'o'n kaj redaktor'ec'o'n

Fin'e de novembr'o Literatur'a Foir'o (decembr'a numer'o) №296 kuŝ'as akurat'e sur la skrib'o'tabl'o de ĉiu abon'ant'o en Eŭrop'o, dank'e al la engaĝ'o de la redakci'o kaj de la stab'o de LF-koop. Por kompar'o: Beletr'a Almanak'o halt'is ĉe la juni'a numer'o, kaj la oktobr'a ne ating'os la abon'ant'o'j'n antaŭ 2019.

LF 296 est'as la last'a du'op'e pri'zorg'at'a de Zlatoje Martinov kaj Perl'a Martinelli: la unu'a las'as mem'vol'e la ĉefredaktadon, ating'int'e la pensi'a'n aĝ'o'n. Martinelli anstataŭ'os li'n dum la 50a jar'kolekt'o, okup'iĝ'ant'e pri la form'ad'o de la nov'a ĉef'redaktor'o, kies nom'o ne est'as ankoraŭ kon'at'a (sed cert'e hav'as la esperant'a'n civit'an'ec'o'n).

La last'a numer'o ek'as per poem'o de Giorgio Silfer La flav'a tram'o: long'a nostalgi'a sonet'o, kvazaŭ replik'e al La ruĝ'a tram'o de Leon'ard Newell. Ese'o de Carlo Minnaja pri Dekameron'o ferm'as la vic'o'n de la plej grav'a'j traduk'o'j al esperant'o, post Hamlet'o, La faraon'o, Sinjor'o Tade'o, Infer'o kaj La tragedi'o de l’ hom'o, spegul'e al la plej grav'a'j traduk'int'o'j: Zamenhof, Kab'e, Grabowski, Kalocsay, Newell kaj fin'e Waringhien (help'it'a de Martinelli, ĉi-kaz'e). Gonçalo Neves ese'as pri Vir'in'o, kiu sci'pov'as latin'o'n…, honor'e kaj al kler'ul'in'o'j kaj al latin'ist'in'o'j.

Vir'in'o'j plen'ig'as plur'a'j'n paĝ'o'j'n: pri Nobel-premi'o (inkluziv'e la dat're'ven'o'n de literatur'a Nobel'o al Pearl Buck), per poem'o'j de El'en'a Popova kaj Lenke Szász, per recenz'o de Renée Triolle pri la hungar'a film'o 1945, per teatr'a medalion'o de Raita Pyhälä. Proz'o mal'e ŝajn'as prerogativ'o de vir'o'j precip'e pro tri mikro'novel'o'j de Nicolino Rossi kaj rakont'o de Tiberio Madonna (el'ital'ig'it'a de Carlo Minnaja).

Du tre interes'a'j'n ese'o'j'n aŭtor'as Fernand'o Pit'a: Traduk'ad'o kaj lingv'ist'ik'o: neces'a sed danĝer'a inter'rilat'o, respektiv'e Giorgio Silfer: Monoteism'o kaj eŭ'demon'ism'o ĉe la unu'a hom'ar'an'o. Plur'a'j'n recenz'o'j'n propon'as Dimitrije Janiĉiĉ, Perl'a Martinelli, Carlo kaj Nicola Minnaja. La revu'o'n ferm'as debat'o pri la si'n'ten'o de Vink'o Oŝlak rilat'e al artikol'o pri Simone Veil.

HeKo

Bel'eg'a bosni'um'aĵ'o, eĉ se pli muzik'a, ol kant'a

Espo Despo. Bosniumas: KD. – Donneville: Espo Despo; Vinil'kosm'o, 2016.

Espo Despo est'as inter'naci'a grup'o, aper'int'a sur la rest'aĵ'o'j de la fam'a band'o Esperant'o Desper'ad'o, kiu dis'iĝ'is en 2005. Komenc'e la grup'an'o'j lud'is plej'part'e la kant'o'j'n, hered'it'a'j'n de Esperant'o Desper'ad'o, sed ili daŭr'e serĉ'is si'a'n propr'a'n stil'o'n, kio rezult'is en aper'ig'o de la unu'a album'o Esperant'e (en 2008). Nun la kern'o'n de la grup'o konsist'ig'as Amir Hadžiahmetović, Karl Maybach kaj Birte Jon'a Røskvar Knutzen, sed la grup'o aktiv'e kun'labor'as kun mult'a'j gast-muzik'ist'o'j.

La nov'a album'o kun la karakteriz'a nom'o Bosniumas est'as baz'it'a sur la bunt'a muzik'a kaj kant'a kultur'o de Bosnio. La histori'o de la album'o komenc'iĝ'is en 2006, sed daŭr'is tiom long'e pro tio, ke la muzik'ist'o'j dezir'is ne nur prezent'i la tradici'a'j'n kant'o'j'n, sed ankaŭ al'don'i al ili freŝ'a'j'n kaj modern'a'j'n muzik-aranĝ'o'j'n. Ankaŭ ne'mal'oft'a komplik'ec'o de la bosnaj ritm'o'j kaj harmoni'o'j, sam'e kiel part'o'pren'o de mult'a'j invit'it'a'j muzik'ist'o'j (pli ol dek!) iom mal'rapid'ig'is la afer'o'n. Sed fin'fin'e la labor'o'j'n kron'is la kolekt'o de 12 kant'o'j eg'e dign'a'j kaj interes'a'j laŭ la son'o.

Mi intenc'e dir'is “laŭ la son'o”, ĉar la album'o ver'e rezult'is pli muzik'a, ol kant'a: la kant'a'j element'o'j rezult'is pal'a'j. Unu'e, la traduk'o'j est'as ne tre bon'kvalit'a'j kaj de la poezi'a, kaj de la lingv'a vid'punkt'o. Mult'eg'as mis'lok'it'a'j akcent'o'j (kiu'j oft'e mal'facil'ig'as la kompren'o'n), foj'e strang'as la vort-ord'o kaj vort-elekt'o; la tekst'o'j mem prezent'as pli oft'e iom hak'it'a'j'n sent-registr'aĵ'o'j'n, ol bel'e kun'lig'it'a'j'n fraz'o'j'n. Du'e, la muzik-aranĝ'o'j plej oft'e ne relief'ig'as la voĉ'o'n per laŭt'ec'o, sed far'as ĝi'n kvazaŭ al'don'a muzik'a kolor'o, pro kio la kompren'ebl'ec'o de la tekst'o'j eĉ pli mal'bon'iĝ'as. Kvazaŭ kompren'ant'e kaj akcept'ant'e tio'n, la kant'ist'o'j (krom Amir Hadžiahmetović gast'e kant'is ankaŭ Alejandro Cossavella kaj Patrik Austin) ne mult'e zorg'is pri bon'a prononc'o kaj pri klar'e disting'ebl'a'j vort'o-fin'o'j (kio apart'e rimark'ebl'as okaz'e de kun'puŝ'iĝ'o de vort'o'j, fin'iĝ'ant'a'j kaj komenc'iĝ'ant'a'j je vokal'o'j). Foj'e aŭd'ebl'as eĉ evident'e mis'e prononc'at'a'j son'o'j.

Feliĉ'e, la muzik'a “natur'o” de la album'o super'kompens'as la mank'o'j'n de la tekst'a part'o. La melodi'o'j, kiel ĉe ĉiu'j ajn popol'a'j kant'o'j, est'as tre bel'a'j kaj memor'ind'a'j; la bosnaj ritm'o'j kaj harmoni'o'j ver'e en'sorĉ'as. La muzik'o'j est'as tre divers'spec'a'j, ebl'as aŭd'i la plen'a'n diapazon'o'n de medit'ad'a'j balad'o'j tra kor'tuŝ'a lirik'o ĝis ŝerc'a danc'o. Iom domin'as tamen ne'laŭt'a, minor'a kaj “ŝveb'a” son'o, al kiu la bosnaj muzik'a'j tradici'o'j al'don'as eg'e spic'a'n gust'o'n. Apart'a'n laŭd'o'n merit'as la labor'o de la muzik'ist'o'j rilat'e la muzik-aranĝ'o'j'n: ver'e tem'as ne pri simpl'a plen'um'o de la popol'a'j kant'o'j, sed pri ties si'a'spec'a re'far'o form'e de modern-kolor'a'j muzik'a'j poem'et'o'j. La muzik'ist'o'j neniel pen'is emfaz'i la popol'ec'o'n de la kant'o'j per la uz'o de iu'j tradici'a'j muzik'il'o'j; mal'e – la modern'ec'o'n de la ĝeneral'a muzik'a agord'o emfaz'as tre riĉ'a'j kaj bril'a'j drum'o'j kaj bel'e aranĝ'it'a “vast'a” stereofoni'a son'o. La muzik'ad'o mem est'as rafin'it'e sen'riproĉ'a – kaj tiel bon'a rezult'o ja cert'e merit'is la mult'jar'a'n labor'o'n!

Rezult'is do eg'e interes'a miks'aĵ'o de tradici'a'j melodi'o'j kun modern'a'j muzik- kaj son-aranĝ'o'j. Ebl'e oni pov'us nom'i tio'n ankaŭ “modern-stil'a muzik'a fantazi'o laŭ la tradici'a'j motiv'o'j”, sed mi tuj atent'ig'u, ke la tradici'o'j est'is trakt'it'a'j tre si'n'gard'e kaj estim'e, sen la al'log'a fal'o en sen'brid'a'j'n improviz'o'j'n. Tiu rezult'o, laŭ mi, est'as sen'dub'e interes'a kaj aŭskult'ind'a. Tiu'j'n aŭskult'ant'o'j'n, kiu'j dezir'as ne nur aŭskult'i, sed ankaŭ kompren'i, help'os la tekst'o'libr'et'o (ĝi en'hav'as iom da koment'o'j pri la en'hav'o de la album'o, sed ebl'e ne est'us super'flu'a'j ankaŭ la koment'o'j pri la unu'op'a'j kant'o'j kaj uz'it'a'j propr'a'j nom'o'j).

Malgraŭ tio, ke mi rest'as firm'e cert'a, ke la album'o rezult'is pli muzik'a, ol kant'a, mi admir'as la mult'jar'a'n labor'o'n de la muzik'ist'o'j kaj sincer'e rekomend'as la disk'o'n al ĉiu'j muzik-ŝat'ant'o'j. La riĉ'a'j bosnaj ritm'o'j kaj harmoni'o'j garn'it'a'j per eg'e riĉ'a'j kaj traf'a'j muzik-aranĝ'o'j neniu'n las'os indiferent'a!

Paŭlo Moĵajevo

La unu'a ĉi-jar'a program'o de Radi'o Esperant'o

En la 47a podkast'o de Radi'o Esperant'o (Kaliningrado, Ruslando), aper'int'a du monat'o'j'n post la 46a, oni pov'as aŭd'i, post la en'konduk'o de Aleksander Korĵenbkov, la Kaliningrad'an felieton'o'n de Halina Gorecka pri du nov'a'j projekt'o'j real'ig'at'a'j en Kaliningrado kun'labor'e kun partner'o'j el Litovio kaj Pollando. Post'e aŭd'ebl'as Esperant'o-nov'aĵ'o'j, unu el kiu'j son'as en apart'a program'er'o – tem'as pri la proklam'o de la Esperant'ist'o de la Jar'o 2018. Sekv'as prezent'o de la du inter'temp'e aper'int'a'j numer'o'j de La Ond'o de Esperant'o, kaj en la fin'o de la januar'a son'program'o son'as Krist'nask'a kant'o de Anjo Amik'a, ja inter la antaŭ'a kaj la nun'a program'o'j okaz'is la Gregori'a'j kaj Juli'a'j Krist'nask'o'j kaj Nov'jar'fest'o'j.

Aŭskult'u kaj/aŭ el'ŝut'u ĉi tiu'n kaj pli fru'a'j'n program'o'j'n de “Radi'o Esperant'o” ĉe:

http://radi'o.esperant'o-ond'o.ru

Ricev'it'a'j gazet'o'j

Paper'a'j gazet'o'j: Di'a Regn'o, 2018, №6; Esperant'o, 2018, №12, 2019, №1; Esperant'o aktuell, 2018, №6; Herold'o de Esperant'i, 2018, №12; Kontakt'o, 2018, №6; La Kancer'klinik'o, 2018, №168; La Revu'o Orient'a, 2018, №12; La Sag'o, 2018, №123; Monat'o, 2018, №12; Norveg'a Esperant'ist'o, 2018, №6.

Bit'gazet'o'j: Aŭstrali'a'j Esperant'ist'o'j, 2019, №407, 408, 409, 410; Esperant'o por UN, 2019, №38; Esperant'o Vendée, 2019, №131; Esperant'ologi'o, 2018, №8; Eŭrop'a Bulten'o, 2018, №12; Irana Esperant'ist'o, 2018, №27; Israela Esperant'ist'o, 2019, №166; La Bit'bulten'o, 2019, №53; La Leter'o, 2019, №1; La Ond'o de Esperant'o, 2019, №1; Magdeburg'a Foli'o, 2019, №149; Mon'a Bulten'o, 2019, №1; Temp'o, 2018, №132; Turk'a Stel'o, 2019, №38.

Bibliotek'a Apog'o Bachrich subvenci'as 15 bibliotek'o'j'n

La Fond'aĵ'o “Bibliotek'a Apog'o Honor'e al la Ge'edz'o'j Maria kaj Johano Bachrich”, kies cel'o est'as sub'ten'i kaj pli'riĉ'ig'i la kolekt'o'j'n de Esperant'o-bibliotek'o'j, asign'is subvenci'o'j'n – uz'ebl'a'j'n por akir'i libr'o'j'n aŭ ali'a'j'n var'o'j'n aĉet'ebl'a'j'n ĉe la Libr'o'serv'o de UEA – al 15 bibliotek'o'j okaz'e de la jar'a al'vok'o de 2018, pozitiv'e konsider'ant'e ĉiu'j'n pet'o'j'n ricev'it'a'j'n en la pas'int'a jar'o. El tiu'j 15 pet'o'j, 2 pov'is est'i tut'e plen'um'it'a'j kaj la ali'a'j 13 est'is part'e plen'um'it'a'j.

La subvenci'it'o'j de 2018 est'is:

Flandr'a Esperant'o-Lig'o, Belgi'o – € 112,02;

Centr'e d’Orphelinat La Providenc'e, Benino – € 91,75;

Esperant'o-Klub'o Kariri, Brazilo – € 110,50;

Bibliotek'o Jerônimo dos Santos (Potigvara Esperant'o-Asoci'o), Brazilo – € 108,75;

Bibliotek'o Carlos Domingues (Brazila Esperant'o-Lig'o), Brazilo – € 111,05;

Pernambuk'a Esperant'o-Asoci'o, Brazilo – € 108,25;

Esplor'a Societ'o Auta de Souza, Brazilo – € 82,00;

Esperant'o-Muze'o en Svytavy (Ĉeĥ'a Esperant'o-Asoci'o), Ĉeĥi'o – € 107,20;

Esperant'o-Kultur'dom'o Kastel'o Greziljono, Franci'o – € 107,78;

Espoteko (Berlina Esperant'o-Lig'o, Esperant'o-Asoci'o Berlin-Brandenburgi'o), Germanio – € 106,32;

Inter'kultur'a Centr'o Herzberg, Germanio – € 103,87;

Bibliotek'o-Arĥiv'o Petro Nuez (Katalun'a Esperant'o-Asoci'o), Hispanio – € 109,60;

Triest'a Esperant'o-Asoci'o, Italio – € 106,42;

Moskva Esperant'o-Bibliotek'o, Rusio – € 111,00;

Klub'o Verd'a Stelano, Ugando – € 142,95.

UEA ricev'is por 2018 konsider'ind'a'n kvant'o'n da tre kvalit'a'j subvenci'pet'o'j el Eŭrop'o, Afrik'o (Benino kaj Ugando) kaj Amerik'o (Brazilo), kun signif'a kresk'o de la nombr'o da pet'o'j el Brazilo. La komision'o, kiu pri'trakt'is la pet'o'j'n, konsider'is plen'um'o'n, eĉ se part'a, por ĉiu'j.

La Regul'ar'o'n por la Bibliotek'a Apog'o Bachrich oni trov'as ĉe:

https://uea.org/tek'o/regul'ar'o'j/regul'ar'o_bibliotek'a_apog'o.

La Bibliotek'a Apog'o Bachrich – star'ig'it'a de UEA en 2014 dank'e al la mal'avar'a donac'o de la ge'fil'o'j de ge'sinjor'o'j Bachrich (Venezuelo) – al'front'as unu el la plej sent'ebl'a'j kultur'a'j bezon'o'j de la Esperant'o-mov'ad'o, sub'ten'ant'e Esperant'o-bibliotek'o'j'n ne ricev'ant'a'j'n financ'a'n sub'ten'o'n de ŝtat'a, urb'a aŭ ali'a ne'mov'ad'a instanc'o, kaj kiu'j tial risk'us ne hav'i sufiĉ'e da rimed'o'j por adekvat'e pli'grand'ig'i si'a'j'n kolekt'o'j'n.

UEA labor'ad'as por kre'i pli kaj pli da simil'a'j ebl'o'j por pli'fort'ig'i la Esperant'o-kultur'o'n kaj kuraĝ'ig'as al pli'a'j tiu'kamp'a'j iniciat'o'j. Donac'o'j tiu'cel'a'j est'as tre bon'ven'a'j por Fond'aĵ'o'j Afrik'o, Amerik'o kaj Kultur'a Evolu'ig'o. Kiel donac'i oni trov'as ĉe:

https://uea.org/alighoj/donac'o'j.

GK UEA

 

Mozaik'o

Sprit'a'j split'o'j kaj preskeraroj
El la kolekt'o de reduktoro

Vol'a pug'o

Mi plu parol'os pri ni'a'j problem'o'j kaj pri ni'a potencial'o en ven'ont'a'j post'aĵ'o'j. (http://blog'o.heroldodeesperanto.club/direktor'o/gisdatigo-de-la-jar'kolekt'o-2018/; trov'is Ibrahim Bryzgaloff, stat'o 28 nov 2018)

Ĉu per man'ten'il'o?

Pens'u dum vi trink'as vi'a'n kaf'o'n ĉe la ĉiu'tag'a maten'manĝ'o. (Andre'as Langholf: Jes, al la tut'mond'iĝ'o – de la solidar'ec'o! // Kontakt'o, 2018, №5, p. 13; trov'is André Ruysschaert)

Sankt'a'j promes'o'j

Mi vol'as atent'ig'i vi'n pri nov'a rezoluci'o de la Eŭrop'a Parlament'o pri (lingv'a'j) minoritat'o'j, kiu'n oni vot'is la 13an de novembr'o… (Michele Gazzola: Rezoluci'o de EP pri (lingv'a'j) minoritat'o'j // Eŭrop'a Bulten'o, 2018, №186, p. 3)

Plej obstin'as: fakt'o'j

… ni klopod'as kun'labor'i kun financ'a fakt'o de UEA… (Bu'i Mung/Feliĉ'a, citat'a en “Bors'a analiz'o de Esperanti'o – septembr'o 2018”, http://www.esperanti'o.net/index.php?id=3627)

Monkomisiono fortik'e rev'as

Ĉu vi sub'ten'as kurd'o'j'n?… Ĉu vi sub'ten'as ili'n nur per solidarevo aŭ ankaŭ konkret'e? (La Komision'o Mon'a de UEA, Renat'o Corsetti 17 nov 2018; rimark'is Paweł Fischer-Kotowski)

Nur tiu ne erar'ant'as, kiu Esperarantas

Se temp'o permes'as, ni parol'u ankaŭ pri original'a verk'ad'o en Esperaranto. (11 okt 2013, http://jek100.esper'as.info/index.php?E4prov'lud'ej'o)

For'las'it'a io, sed ne ide'o

Bruĉjo Kasini… Herold'o'n… dum la UK en Antverpeno… iniciat'is el'don'i ĉiu'tag'e, tiel kre'ant'e la de tiam ne plu for'las'it'a ide'o de la Kongres'a Kurier'o. (Intervju'o kun Bruĉjo Kasini // Herold'o de Esperant'o, 2018, №3, p. 4)

La hiper'kongres'o

Prelud'e al la mal'ferm'o de la 24a Kongres'o de la Ukrainia Esperant'o-Kongres'o… (Stefan MacGill, 20 okt 2018, komitat'o-de-uea@yahoogroups.com; rimark'is Ibrahim Bryzgaloff)

Pluk'is István Ertl

Per'ant'o'j de La Ond'o de Esperant'o

Argentino: Roberto Sartor, Saenz Peña 3912, B° La Capilla — 52, CP 5507 — Vistalba, Luján de Cuyo Mendoza. Ret'e: rosar@fibertel.com.ar.

Aŭstrali'o: Libr'o'serv'o de AEA, Esperant'o-dom'o, 143 Lawson St., Redfern N.S.W. 2016. Ret'e: libr'o'serv'o@ans.com.au.

Aŭstrio: Leopold Patek, Martinstr. 104/38, At-3400 Klosterneuburg. Ret'e: a'o'n.913548977@a'o'n.at.

Belgi'o: Flandr'a Esperant'o-Lig'o, Lang'e Beeldekensstraat 169, Be-2060 Antwerpen. Ret'e: ret'butik'o@fel.esperant'o.be.

Brazilo: Brazila Esperant'o-Lig'o, SDS Ed. Venâncio III Sal'a 303, BR-70393-902 Brasília-DF. Ret'e: bel@esperant'o.org.br.

Briti'o: EAB/Viv O’Dunne, Esperant'o House, Station Road, Barlaston, Stok'e-on-Trent ST12 9De. Ret'e: eab@esperant'o.org.uk.

Bulgario: Georg'i Mihalkov, «Nadeĵda» V, bl. 529, vh A et 9 ap 33, BG-1229 Sofia. Ret'e: modest@abv.bg.

Ĉeĥi'o: Pavel Polnický, Lidická 939/11, CZ-29001 Poděbrady III.. Ret'e: Cea.polnicky@quick.cz.

Ĉini'o: Trezor'o Huang Yinbao, Esperant'o-Centr'o, Jinqiao Touzi Gongsi, Jingchuan-Xian Nonglin-lu, Pingliang Gansu, CN-744300. Ret'e: agrikultur'o@126.com.

Dan'land'o: Arn'e Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100 København Ø. Ret'e: arn'e-casper@email.dk.

Estoni'o: Ahto Siimson, Kastani väikekoht 12-11, Paikuse, Pärnu maakond, EE-86602. Ret'e: ahto.siimson@esperant'o.ee.

Finnlando: EAF / Paula Niinikorpi, Siltasaarenkatu 15 C 65, Fi-00530, Helsink'i. Ret'e: paula.niinikorpi@gmail.com.

Franci'o: Espéranto-Franc'e, 4 bis ru'e de la Cerisaie, FR-75004 Par'is. Ret'e: info@esperant'o-franc'e.org.

Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Strasse 9, De-55129 Mainz. Ret'e: abon'o@esperant'o-buecher.de.

Hispanio: Pedro A. Garrote, C/Las Mercedes, 5-5°-C ES-47006 Valladolid. Ret'e: hisperanto.uea@terra.com.

Hungari'o: Esperant'o-Centr'o Event'o'j, Leiningen u. 4, HU-1193 Budapest. Ret'e: szilvasi@eszperanto.hu.

Hungari'o: Hungari'a Esperant'o-Asoci'o, HU-1146 Budapest, Thököly út 58-60. Ret'e: hungari'o@gmail.com.

Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W. Ret'e: noviresp@eircom.net.

Islando: Islanda Esperant'o-Asoci'o, p. k. 1081, Is-121 Reykjavík. Ret'e: esperant@ismennt.is.

Italio: Ital'a Esperant'o-Federaci'o, Vi'a Viloresi 38, It-20143 Milano. Ret'e: f-esp-it@liber'o.it.

Japani'o: Japan'a Esperant'o-Institut'o, Sinzyuku-ku Waseda-mat'i 12-3, Tôkyô-to 162-0042. Ret'e: esperant'o@je'i.or.jp.

Kataluni'o: Katalun'a Esperant'o-Asoci'o, Apartat 1008 E-08204 Sabadell, Kataluni'o. Ret'e: v.sol'e@esperant'o.cat.

Korei'o: Ke'a, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350 Map'o-dong, Map'o-ku, Seoul-121-703. Ret'e: ke'a@esperant'o.or.kr.

Kroati'o: Marija Belošević, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb. Ret'e: mbelosev@public.carnet.hr.

Latvi'o: Margarita Želve, Rūpniecības 35-13, LV-1045 Rīga. Ret'e: margarita.zelve@gmail.com.

Litovio: Litova Esperant'o-Asoci'o, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C. Ret'e: litova.ea@mail.lt.

Meksiko: Mallely y/o Magdalena Martínez Mateos Av. 523, No.187, 1a Sección de San Ju'a'n de Aragón, Del. Gustav'o A. Madero, México D.F., CP 07969, México. Ret'e: ond'o@esperant'o-mexico.org.

Nederlando: Univerala Esperant'o-Asoci'o, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam. Ret'e: ionel@co.uea.org.

Norvegi'o: Anne Kari'n Bondhus, Morenefaret 8 A, No-4340 Bryne. Ret'e: akbondhus@jkn.no.

Nov-Zelando: David Ryan, Po Box 3867, Wellington, NZ-6140. Ret'e: ryangomez@xtra.co.nz.

Pollando: Pol'a Esperant'o-Asoci'o, ul. Andersa 37/59a, PL-00-159 Warszawa. Ret'e: sekretari'o@esperant'o.pl.

Ruslando: Галина Романовна Горецкая, 236039, Калининград, аб. ящик 1205. Ret'e: sezon'o'j@kan'et.ru, sezon'o'j@yahoo.com.

Serbi'o: Miomirka Kovačević, Španskih boraca 32, RS-11070 Nov'i Beograd. Ret'e: miomirka.kovacevic@gmail.com.

Slovaki'o: Stan'o Marček, Zvolenská 15, SK-03601 Mart'in. Ret'e: revu'o@stonline.sk.

Svedi'o: Leif Holmlund, Kågevägen 40 B, Se-931 38 Skellefteå. Ret'e: leif.holmlund@teli'a.com.

Svis'land'o: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Nenzlingen. Ret'e: ch_scheidegger@bluewin.ch.

Uson'o: Esperant'o-Us'a, 91-J Auburn St #1248, Portland ME 04103. Ret'e: elna@esperant'o-us'a.org.

Anonc'et'o'j, reklam'o

La Unu'a Bulten'o de la 104a Universal'a Kongres'o de Esperant'o

La ret'ej'o de Ses 2019