Antaŭ'parol'o
La leg'ant'o'j, kiu'j kon'at'iĝ'as kun la rus'a literatur'o nur per Esperant'a'j traduk'o'j, pov'is ricev'i la imag'o'n, ke Miĥail Lermontov (1814–1841) est'as aŭtor'o du'a'rang'a, reprezent'it'a nur per kelk'a'j flav'iĝ'int'a'j volum'et'o'j, mez'kvalit'e traduk'it'a'j. Ili'n mir'ig'us ek'sci'i, ke ĝust'e Lermontov est'as ŝat'at'a verk'ist'o por mult'a'j milion'o'j da rus'o'j. Sufiĉ'as menci'i, ke li'a du'volum'a Elekt'it'a verk'ar'o, el'don'it'a en Sovet'uni'o fin'e de la 1980aj jar'o'j, hav'is sen'precedenc'a'n el'don'kvant'o'n — 14 milion'o'j da ekzempler'o'j, pli mult'e ol la tiu'temp'e aper'int'a'j elekt'it'a'j verk'ar'o'j de Puŝkin (10,7 mln ekz.), Jesenin (7 mln ekz.) kaj Majakovskij (6 mln ekz.).
Malgraŭ la fru'a mort'o de Lermontov — nur 26-jar'a li est'is je la fatal'a duel'o pied'e de la mont'o Maŝuk — li'a'j verk'o'j poezi'a'j est'as pint'o'j en la rus'a romantik'a poezi'o, kaj li'a'j proz'a'j verk'o'j far'iĝ'is la baz'o de la rus'a real'ism'a roman'o, ĝenr'o alt'e aprec'at'a en la tut'a mond'o.
Princ'id'in'o Mary est'as la kern'a novel'o de la kvin-novel'a roman'o Hero'o de ni'a epok'o. Ĝi est'is ek'verk'it'a en 1838 laŭ la impres'o'j pri Kaŭkazo, kie'n Lermontov est'is for'send'it'a el Peterburgo pro la kontraŭ'reĝim'a poem'o okaz'e de la mort'o de Aleksandr Puŝkin.
La protagonist'o de Princ'id'in'o Mary est'as eks'gvardi'a arme'a oficir'o (sam'kiel Lermontov tiu'temp'e) Peĉorin. Li'a'j skeptik'o pri la moral'a'j valor'o'j, ego'centr'ism'o kaj mank'o de klar'e esprim'it'a viv'o'cel'o, komplet'ig'it'a'j de la ne'kontest'ebl'a intelekt'o kaj rar'a kapabl'o al objektiv'a mem'analiz'o far'is li'n karakteriz'a tip'o por tiu'epok'a Ruslando. Lermontov sukces'is evit'i la tradici'a'n edif'a'n element'o'n kaj las'is al la leg'ant'o'j (kaj kritik'o) la privilegi'o'n laŭd'i aŭ kondamn'i la protagonist'o'n; ebl'e ankaŭ pro tio la roman'o est'as daŭr'e re'el'don'at'a, legat'a kaj ŝat'at'a ĉie, kie oni leg'as kaj parol'as en la rus'a lingv'o. La figur'o de Peĉorin far'iĝ'is part'o de la rus'a kultur'o, ne mal'pli integr'a ol la figur'o'j de Onegin kaj Bazarov.
Sed tiu ĉi volum'et'o cel'as ne nur kon'ig'i al la esperant'ist'a leg'ant'ar'o pli'a'n grav'a'n verk'o'n el la rus'a literatur'o, kiu ĝis nun ekzist'is en la mank'o'hav'a traduk'o de Edgar von de Wahl. Per tiu ĉi el'don'o ni omaĝ'as al la naŭ'dek'a dat're'ven'o de Nikol'a'j Danovskij (1905–1988) — el'star'a ruslanda ĵurnal'ist'o, instru'ant'o, redaktor'o kaj traduk'ist'o, aŭtor'o de la popular'a En'konduk'o al la traduk'art'o.
La redakci'o de Ruslanda Esperant'ist'o dank'as s-ro'n Bronislav Ĉupin, kiu zorg'e konserv'is la manuskript'o'n de la traduk'o kaj dispon'ig'is ĝi'n al ni.
Aleksander Korĵenkov
La elektron'ik'a versi'o de Princ'id'in'o Mary est'as el'don'it'a kaj sen'pag'e dispon'ig'it'a de Sezon'o'j okaz'e de la du'cent'a nask'iĝ'dat're'ven'o de Miĥail Lermontov.
La 11an de maj'o.
Hieraŭ mi ven'is en Pjatigorskon kaj lu'is loĝ'ej'o'n rand'e de l’urb'o, sur la plej alt'a lok'o, pied'e de la mont'o Maŝuk: la nub'o'j dum tempest'o'j mal'supr'e'n'iĝ'os ĝis mi'a tegment'o. Hodiaŭ je la kvin'a maten'e, kiam mi mal'ferm'is fenestr'o'n, mi'a ĉambr'o plen'iĝ'is per arom'o de flor'o'j, kresk'ant'a'j en la modest'a ĝarden'et'o. Branĉ'o'j de flor'ant'a'j meriz'o'j rigard'as al mi tra fenestr'o'j, kaj la vent'o kelk'iam super'ŝut'as mi'a'n skrib'o'tabl'o'n per blank'a'j petal'o'j. Mi hav'as mirakl'a'n vid'aĵ'o'n je tri flank'o'j. Okcident'e la kvin'kap'a Beŝtu blu'as kvazaŭ “la last'a nub'o de l’ dis'pel'it'a ŝtorm'o”; nord'e si'n lev'as Maŝuk, kiel vil'a persa ĉap'o, kaj ŝirm'as tut'a'n part'o'n de l’ ĉiel'a kupol'o ĉi-lok'e. Orient'e'n est'as pli gaj'e rigard'i: mal'supr'e sub mi pitoresk'as ĉarm'e pur'a nov'a urb'et'o, bru'as kurac'a'j font'o'j, bru'as divers'lingv'a hom'amas'o, kaj tie for'e amfiteatr'e baŭm'as mont'o'j ĉiam pli kaj pli blu'e kaj nebul'e, kaj sur rand'o de la horizont'o si'n tren'as arĝent'a ĉen'o da neĝ'a'j pint'o'j, komenc'ant'e de Kazbek kaj fin'ant'e per la du'kap'a Elbrus… Est'as gaj'e viv'i en simil'a land'o! Iu jubil'a sent'o est'as verŝ'it'a en ĉiu'j mi'a'j vejn'o'j. La aer'o est'as pur'a kaj freŝ'a kvazaŭ infan'a kis'o. La sun'o blind'ig'as, la ĉiel'o blu'as — kio'n, ŝajn'e, ankoraŭ oni pov'as dezir'i? Por kio est'us ĉi tie pasi'o'j, dezir'o'j, bedaŭr'o'j?.. Tamen est'as temp'o. Mi ir'os al la font'o de Elizabeta: tie, oni dir'as, maten'e kun'ven'as la tut'a akv'a societ'o.
* * *
Mal'supr'e'n'ir'int'e en mez'o'n de l’ urb'o, mi ek'paŝ'is sur bulvard'o, kie mi renkont'is kelk'a'j'n trist'a'j'n grup'o'j'n, mal'rapid'e supr'e'n'ir'ant'a'j al mont'o'j: plej'part'e famili'o'j de step'a'j bien'ul'o'j; tio'n oni pov'as tuj diven'i laŭ uz'it'a'j mal'nov'mod'a'j surtut'o'j de edz'o'j kaj laŭ rafin'it'a'j vest'o'j de edz'in'o'j kaj fil'in'o'j; evident'e la tut'a akv'a jun'ul'ar'o jam est'as pri'konsider'it'a de ili, ĉar ili rigard'is mi'n kun mild'a sci'vol'em'o: peterburge tajlor'it'a surtut'o konfuz'is ili'n, sed baldaŭ re'kon'int'e arme'a'j'n epolet'o'j'n, ili for'turn'is si'n kun indign'o.
Edz'in'o'j de lok'a'j potenc'ul'o'j, por tiel dir'i, mastr'in'o'j de l’ akv'o'j, est'is pli favor'a'j: ili hav'is lorn'et'o'j'n, ili mal'pli atent'is uniform'o'n, ili kutim'iĝ'is en Kaŭkazo renkont'i sub numer'it'a buton'o ard'a'n kor'o'n kaj sub blank'a kasked'o kler'a'n mens'o'n. La sinjor'in'o'j est'as am'ind'a'j kaj long'e am'ind'a'j. Ĉiu'n jar'o'n ili'a'j ador'ant'o'j est'as anstataŭ'at'a'j de nov'a'j. Kaj, ebl'e, ĝust'e en tio est'as sekret'o de ili'a sen'lac'a afabl'ec'o. Supr'e'n'ir'ant'e laŭ mal'larĝ'a voj'et'o al la font'o de Elizabeta, mi preter'ir'is ating'int'e amas'o'n da vir'o'j en civil'a'j kaj milit'a'j vest'o'j, kiu'j, kiel mi post'e ek'sci'is, konsist'ig'is apart'a'n klas'o'n de hom'o'j inter la sopir'ant'o'j de akv'a mov'o. Ili trink'as — tamen ne la akv'o'n, promen'as mal'mult'e, am'ind'um'as nur preter'e: ili lud'as kaj plend'as kontraŭ enu'o. Ili est'as dand'o'j: merg'ant'e si'a'n ĉirkaŭ'plekt'it'a'n glas'o'n en put'o'n kun mineral'a akv'o, ili akcept'as akademi'a'j'n poz'o'j'n; la civil'ul'o'j port'as hel'e blu'a'j'n kravat'o'j'n, la milit'ist'o'j el'las'as el post kol'um'o krisp'o'n. Ili konfes'as profund'a'n mal'estim'o'n al provinc'a'j sinjor'in'o'j kaj sopir'as pri ĉef'urb'a'j aristokrat'a'j salon'o'j, kie'n oni ili'n ne al'las'as.
Fin'e, jen est'as la put'o… Sur plac'et'o proksim'e de ĝi est'as konstru'it'a dom'et'o kun ruĝ'a tegment'o super la kuv'ej'o, kaj iom pli mal'proksim'e galeri'o, kie oni promen'as dum pluv'o. Kelk'a'j vund'it'a'j oficir'o'j sid'is sur benk'o, sub'met'int'e lam'baston'o'j'n — pal'a'j, mal'gaj'a'j. Kelk'a'j sinjor'in'o'j rapid'paŝ'e ir'is tie'n-re'e'n laŭ la plac'et'o, atend'ant'e efik'o'n de akv'o'j. Inter ili est'is du-tri kun ĉarm'et'a'j vizaĝ'o'j. Sub vit'a'j ale'o'j, kovr'ant'a'j dekliv'o'n de Maŝuk, flagr'is de temp'o al temp'o pitoresk'a'j ĉapel'et'o'j de ŝat'ant'in'o'j pri sol'iĝ'o en du'op'o, ĉar ĉiam mi rimark'is apud tia ĉapel'et'o ĉu milit'a'n kasked'o'n, ĉu hid'a'n rond'a'n ĉap'o'n. Sur krut'a rok'o, kie est'as konstru'it'a pavilon'o, nom'at'a “Eol'a Harp'o”, star'aĉ'is ŝat'ant'o'j de pejzaĝ'o'j kaj al'ĝust'ig'is teleskop'o'n vid'e al Elbrus'o; inter ili est'is du guvern'ist'o'j kun si'a'j eduk'at'o'j, ven'int'a'j si'n kurac'i de skrofol'o.
Anhel'ant'e, mi halt'is ĉe la mont'a rand'o kaj, apog'int'e mi'n kontraŭ dom'et'a angul'o, komenc'is pri'rigard'i la pitoresk'a'n ĉirkaŭ'aĵ'o'n, kiam subit'e mi aŭd'is de post mi kon'at'a'n voĉ'o'n:
— Peĉorin! Ĉu de'long'e ĉi tie?
Mi turn'is mi'n: Gruŝnickij! Ni brak'um'is ni'n. Mi kon'at'iĝ'is kun li en la ag'ant'a taĉment'o. Li est'is vund'it'a per kugl'o en krur'o'n kaj for'vetur'is al akv'o'j unu semajn'o'n antaŭ mi.
Gruŝnickij est'as sign'o'junkr'o. Li milit'serv'as nur unu jar'o'n, port'as laŭ specif'a tip'o de dand'ec'o dik'a'n soldat'a'n mantel'o'n. Li hav'as la soldat'a'n kruc'o'n de Georg'o. Li est'as bon'figur'e skulpt'it'a, mal'hel'haŭt'a kaj nigr'a'har'a; laŭ la aspekt'o oni pov'as difin'i li'a'n aĝ'o'n je du'dek kvin jar'o'j, kvankam li hav'as apenaŭ du'dek unu. Parol'ant'e li fier'e lev'ĵet'as la kap'o'n mal'antaŭ'e'n, kaj ĉiu'minut'e tord'as la lip'har'o'j'n per la mal'dekstr'a man'o, ĉar per la dekstr'a li si'n apog'as je lam'baston'o. Li parol'as rapid'e kaj barok'e: li est'as el tiu'j hom'o'j, kiu'j en ĉiu hazard'o de la viv'o hav'as pret'a'j'n bombast'a'j'n fraz'o'j'n, kiu'j'n simpl'a bel'o ne tuŝ'as kaj kiu'j grav'e si'n tog'as en ne'ordinar'a'j'n sent'o'j'n, alt'ec'a'j'n pasi'o'j'n kaj ekster'ordinar'a'j'n sufer'o'j'n. Produkt'i efekt'o'n est'as ili'a ĝu'o; ili frenez'e plaĉ'as al romantik'a'j provinc'an'in'o'j. Al mal'jun'aĝ'o ili iĝ'as aŭ pac'em'a'j bien'ul'o'j, aŭ ebri'ul'o'j — kelk'iam tio kaj ali'o. En ili'a'j anim'o'j oft'e est'as mult'a'j bon'a'j ec'o'j, sed neniom da poezi'o. La pasi'o de Gruŝnickij est'is deklam'i: li bombard'is per vort'o'j tuj, kiam la konversaci'o el'ir'is el cikl'o de ordinar'a'j koncept'o'j; mi neniam pov'is disput'i kun li. Li ne respond'as vi'a'j'n opon'o'j'n, li vi'n ne aŭskult'as. Ĵus vi ĉes'is, li komenc'as long'a'n patos'aĵ'o'n, evident'e hav'ant'a'n iu'n lig'o'n kun tio, kio'n vi dir'is, sed kiu efektiv'e est'as nur daŭr'ig'o de li'a propr'a preleg'o.
Li est'as sufiĉ'e sprit'a; li'a'j epigram'o'j est'as oft'e amuz'a'j, sed ili neniam est'as traf'a'j kaj koler'a'j: neniam li pov'as mort'ig'i per sol'a vort'o; li ne kon'as hom'o'j'n kaj ili'a'j'n mal'fort'a'j'n kord'o'j'n, ĉar la tut'a'n viv'o'n li okup'iĝ'is pri si'a person'o. Li'a cel'o est'as iĝ'i hero'o de roman'o. Li tiel pen'is kred'ig'i aliujn, ke li est'as est'aĵ'o kre'it'a ne por pac'o, kondamn'it'a al iu'j mister'a'j sufer'o'j, ke li preskaŭ ek'kred'is tio'n. Pro tio li tiel fier'e port'as si'a'n dik'a'n soldat'a'n kapot'o'n. Mi kompren'is li'n, kaj pro tio li ne ŝat'as mi'n, kvankam ekster'e ni est'as en tre amik'a'j rilat'o'j. Gruŝnickij fam'as kiel eminent'a aŭdac'ul'o; mi vid'is li'n en batal'o: li sving'is la sabr'o'n, kri'is kaj si'n ĵet'is antaŭ'e'n, ferm'int'e la okul'o'j'n. Ĝi est'as iel ne rus'a kuraĝ'o!..
Ankaŭ mi li'n ne ŝat'as: mi sent'as, ke ni iam kun'puŝ'iĝ'os sur mal'larĝ'a voj'o, kaj al unu el ni ne rid'et'os la sort'o.
Ankaŭ li'a ven'o al Kaŭkazio est'as sekv'o de li'a romantik'a fanatik'ec'o: mi est'as konvink'it'a, ke unu tag'o'n antaŭ la for'vetur'o el la ge'patr'a vilaĝ'o li parol'is kun lugubra aspekt'o al iu bel'et'a najbar'in'o, ke li vetur'as ne por simpl'e milit'serv'i, sed li serĉ'as mort'o'n, ĉar, ĉe tio li ver'ŝajn'e ŝirm'int'e la okul'o'j'n per'man'e, daŭr'ig'us tiel: “ne, vi (aŭ ci) ne dev'as tio'n sci'i! Vi'a pur'a anim'o sku'iĝ'os! Kaj por kio? Kio mi est'as por vi? Ĉu vi kompren'os mi'n?..” — kaj tiel plu.
Li mem dir'is al mi, ke la kaŭz'o, ig'int'a li'n en'ir'i la K-an regiment'o'n, rest'os etern'a mister'o inter li kaj ĉiel'o'j.
Ceter'e, dum la minut'o'j, kiam Gruŝnickij de'ĵet'as la tragedi'a'n tog'o'n, li iĝ'as ĉarm'a kaj amuz'a. Mi sci'vol'as vid'i li'n kun vir'in'o'j: en tiu'j cirkonstanc'o'j, mi pens'as, li far'as pen'o'j'n!
Ni renkont'iĝ'is kiel mal'nov'a'j amik'o'j. Mi komenc'is demand'i li'n pri la viv'manier'o ĉe la akv'o'j kaj pri la not'ind'a'j person'o'j.
— Ni tren'as sufiĉ'e proz'a'n viv'o'n, — li dir'is kun suspir'o, — la maten'a'j trink'ant'o'j de l’ akv'o est'as flegm'a'j kiel ĉiu'j mal'san'ul'o'j, kaj la vesper'a'j trink'ant'o'j de vin'o — ne'toler'ebl'as kiel ĉiu'j san'a'j. La vir'in'a societ'o ekzist'as: sed de ĝi font'as ne'grand'a konsol'o: ili lud'as vist'o'n, si'n vest'as mal'bel'e kaj terur'e parol'as franc'e. Ĉi-jar'e ven'is el Moskvo nur princ'in'o Ligovskaja kun la fil'in'o; sed mi ne est'as kon'at'a kun ili. Mi'a soldat'a kapot'o serv'as kiel sigel'o de rezign'at'o. La kun'sent'o, kiu'n ĝi el'vok'as, est'as pez'a kiel almoz'o.
Tiu'minut'e preter ni al la put'o pas'is du sinjor'in'o'j: unu aĝ'a, ali'u jun'a, svelt'a. Ili'a'j'n vizaĝ'o'j'n sub la ĉapel'et'o'j mi ne disting'is, sed ili est'is vest'it'a'j laŭ la rigor'a'j regul'o'j de l’ plej bon'a gust'o: neni'o super'flu'a. La du'a sur'hav'is ferm'it'a'n rob'o'n gris de perles[1]; facil'a silk'a tuk'o en'volv'is ŝi'a'n elast'a'n kol'o'n. Ŝu'o'j couleur puc'e[2]. form'is ŝi'a'n mal'gras'a'n pied'et'o'n ĉe la maleol'o tiel ĉarm'e, ke eĉ iu ne konsekr'it'a en mister'o'j'n de bel'o, nepr'e aĥus pro mir'o. Ŝi'a facil'a sed nobl'a paŝ'manier'o hav'is en si i'o'n virg'a'n, for'glit'ant'a'n de difin'o, sed kompren'ebl'a'n al vid'o. Kiam ŝi pas'is preter ni, de ŝi zefir'is tiu ne'esprim'ebl'a arom'o, per kiu kelk'iam odor'as leter'et'o de ĉarm'a vir'in'o.
— Jen princ'in'o Ligovskaja, — dir'is Gruŝnickij, — kaj kun ŝi la fil'in'o Mary, kiel ŝi est'as nom'at'a de l’ patr'in'o laŭ angl'a manier'o. Ili est'as ĉi tie nur tri tag'o'j'n.
— Tamen vi jam kon'as ŝi'a'n nom'o'n?
— Jes, mi hazard'e aŭd'is, — li respond'is, ruĝ'iĝ'int'e, — mi konfes'as, ke mi ne dezir'as kon'at'iĝ'i kun ili. Tiu fier'a nobel'ar'o rigard'as ni'n, arme'an'o'j'n, kvazaŭ sovaĝ'ul'o'j'n. Kaj kiom grav'as por ili, ĉu est'as mens'o sub la numer'it'a kask'et'o kaj kor'o sub dik'a kapot'o?
— Kompat'ind'a kapot'o! — mi dir'is, rikan'ant'e. — Kaj kiu est'as la sinjor'o al'paŝ'ant'a al ili kaj tiel komplez'em'e trans'don'ant'a glas'o'n?
— Ho! Li est'as moskva dand'o Rajeviĉ! Li est'as lud'ul'o: tio est'as tuj vid'ebl'a laŭ la grand'eg'a or'a ĉen'o, kiu serpent'as laŭ li'a hel'e blu'a veŝt'o. Kaj kia dik'a promen'baston'o, kiel ĉe Robinson'o Kruso. Jes kaj al'e la barb'o kaj har'aranĝ'o à la moujik[3].
— Vi est'as koler'a kontraŭ la tut'a hom'a gent'o.
— Kaj est'as pro kio…
— Nu! Ĉu ver'e?
Dum la temp'o la sinjor'in'o'j for'ir'is de l’ put'o kaj est'is preter'ir'ant'a'j ni'n. Gruŝnickij sukces'is akcept'i dram'a'n poz'o'n help'e de lam'baston'o'j kaj laŭt'e respond'is al mi franc'e:
— Mon cher, je haï s les hommes pour ne pas les mépriser, car autrement la vi'e serait une farce trop dégoûutante[4].
La bel'et'a princ'id'in'o turn'is la kap'o'n kaj donac'is long'a'n sci'vol'a'n rigard'o'n al la orator'o. La esprim'o de l’ rigard'o est'is tre ne'difin'it'a, sed ne mok'a, pro kio mi intern'e gratul'is li'n tut'anim'e.
— La princ'id'in'o Mary est'as tre ĉarm'a, — mi dir'is al li. — Ŝi hav'as tiom velur'a'j'n okul'o'j'n, — ĝust'e velur'a'j'n: mi konsil'as al vi al'propr'ig'i tiu'n esprim'o'n, parol'ant'e pri ŝi'a'j okul'o'j; supr'a'j kaj mal'supr'a'j okul'har'o'j est'as tiel long'a'j, ke la sun'radi'o'j ne reflekt'iĝ'as en ŝi'a'j pupil'o'j. Mi ŝat'as tia'j'n okul'o'j'n sen bril'o: ili est'as tiom mol'a'j, kvazaŭ ili glat'kares'us vi'n… Ceter'e, ŝajn'as, ke ĉio, kio est'as bon'a en ŝi'a vizaĝ'o, lim'iĝ'as per ili… Kaj ĉu ŝi'a'j dent'o'j est'as blank'a'j? Tio est'as tre grav'a! Bedaŭr'ind'e ŝi ne rid'et'is al vi'a pomp'a fraz'o.
— Vi parol'as pri ĉarm'a vir'in'o, kvazaŭ pri angl'a ĉeval'o, — dir'is Gruŝnickij kun indign'o.
— Mon cher, — mi respond'is al li, pen'ant'e imit'i li'a'n ton'o'n. — Je méprise les femmes pour ne pas les aimer, car autrement la vi'e serait un mélodrame trop ridicule[5].
Mi mi'n turn'is kaj ir'is for de li. Dum ĉirkaŭ du'on'hor'o mi promen'is laŭ la vit'a'j ale'o'j, laŭ kalk'a'j rok'o'j kaj arbust'aĵ'o'j, volv'iĝ'ant'a'j inter ili. Ek'varm'iĝ'is kaj mi rapid'is hejm'e'n. Preter'ir'ant'e la mineral'a'n font'o'n, mi halt'is ĉe la tegment'it'a galeri'o por re'spir'i sub ties ombr'o, kaj tio liver'is al mi okaz'o'n est'i atest'ant'o de kurioz'a scen'o. La ag'int'a'j person'o'j si'n trov'is en jen'a situaci'o. La princ'in'o kun la moskva dand'o sid'is sur benk'o en la tegment'it'a galeri'o, kaj ili ambaŭ est'is okup'it'a'j, ŝajn'e, per serioz'a konversaci'o. La princ'id'in'o, kiu ver'ŝajn'e, jam for'trink'is la last'a'n glas'o'n, promen'is en'pens'iĝ'int'e apud la put'o. Gruŝnickij star'is ĉe la put'o; neni'u plu est'is sur la plac'et'o.
Mi al'paŝ'is pli proksim'e'n kaj kaŝ'is mi'n post angul'o de la galeri'o. En tiu minut'o Gruŝnickij fal'ig'is si'a'n glas'o'n sur sabl'o'n kaj pen'is klin'iĝ'i por lev'i ĝi'n; la vund'it'a krur'o mal'help'is al li. Mal'feliĉ'ul'o! Kiel li pen'eg'is, si'n apog'int'e kontraŭ la lam'baston'o, sed ĉio est'is van'a. Li'a esprim'o'plen'a vizaĝ'o efektiv'e bild'ig'is sufer'o'n.
Princ'id'in'o Mary vid'is ĉio'n ĉi pli bon'e ol mi.
Pli facil'e ol bird'o ŝi salt'is al li, klin'is si'n, lev'is la glas'o'n kaj trans'don'is ĝi'n al li per korp'a mov'o, plen'a de ne'esprim'ebl'a ĉarm'o, post'e ŝi terur'e ruĝ'iĝ'is, ĵet'is rigard'o'n al la galeri'o kaj, konvink'iĝ'int'e, ke ŝi'a pa'nj'o neni'o'n vid'is, ŝajn'is tut'e trankvil'iĝ'i. Kiam Gruŝnickij mal'ferm'is la buŝ'o'n por dank'i ŝi'n, ŝi jam est'is mal'proksim'e. Post unu minut'o ŝi el'ir'is el la galeri'o kun la patr'in'o kaj la dand'o; sed ir'ant'e preter Gruŝnickij, ŝi akcept'is tre grav'a'n kaj respekt'a'n aspekt'o'n, eĉ ne turn'is si'n, eĉ ne rimark'is li'a'n pasi'a'n rigard'o'n, per kiu li long'e akompan'is ŝi'n, ĝis ŝi mal'aper'is post bulvard'a'j tili'o'j, mal'supr'e'n'ir'int'e la mont'o'n… Sed jen ŝi'a ĉapel'o sag'is trans la strat'o, ŝi en'kur'is la pord'eg'o'n de unu el plej bon'a'j dom'o'j en Pjatigorsko. Ŝi'n sekv'is la princ'in'o, kiu ĉe la pord'eg'o ĝis're'vid'is Rajeviĉ per kap'salut'o.
Nur tiam la kompat'ind'a pasi'a sign'o'junkr'o rimark'is mi'a'n ĉe'est'o'n.
— Ĉu vi vid'is? — li dir'is, fortik'e prem'ant'e mi'a'n man'o'n. — Ver'a anĝel'o.
— Kial? — mi demand'is kun mien'o de plej net'a simpl'anim'o.
— Ĉu vi ne vid'is?
— Kontraŭ'e, mi vid'is: ŝi lev'is vi'a'n glas'o'n. Se ĉi tie est'us gard'ist'o, li far'us la sam'o'n, kaj ankoraŭ pli rapid'e, esperant'e ricev'i i'o'n por brand'o. Ceter'e, est'as tut'e kompren'ebl'e, ke ŝi kompat'is vi'n: vi far'is tiel terur'a'n grimac'o'n, kiam vi apog'is vi'n per la tra'paf'it'a krur'o…
— Kaj ĉu vi est'is neniel tuŝ'it'a, rigard'ant'e ŝi'n tiu'minut'e, kiam la anim'o radi'is sur ŝi'a vizaĝ'o?
— Ne.
Mi mensog'is; sed mi vol'is incit'i li'n. Mi hav'as de'nask'a'n pasi'o'n spit'i. Tut'a mi'a viv'o est'is nur ĉen'o da mal'ĝoj'a'j kaj fiask'a'j spit'o'j al la kor'o aŭ al la mens'o. Ĉe'est'o de entuziasm'ul'o super'verŝ'as mi'n per januar'a frost'o, kaj mi pens'as, ke oft'a'j inter'rilat'o'j kun velk'a flegm'ul'o far'us mi'n pasi'a rev'ul'o. Mi konfes'as ankoraŭ, ke ne'agrabl'a kon'at'a sent'o tra'kur'is mi'a'n kor'o'n tiu'moment'e: la sent'o est'is envi'o; mi kuraĝ'e dir'as “envi'o”, ĉar mi al'kutim'iĝ'is konfes'i al mi; kaj est'as dub'ind'e, ĉu oni pov'us trov'i jun'a'n vir'o'n, kiu renkont'int'e ĉarm'a'n vir'in'o'n, al'forĝ'int'a'n li'a'n farnient'a'n atent'o'n kaj subit'e mal'kaŝ'e prefer'int'a'n aliun en li'a ĉe'est'o, egal'e al ŝi ne'kon'at'a'n, apenaŭ, mi dir'as, oni pov'us trov'i tia'n jun'ul'o'n (mem'kompren'ebl'e, viv'int'a'n en la grand'a mond'o kaj al'kutim'iĝ'int'a'n dorlot'i si'a'n mem'am'o'n), kiu ne est'us mal'agrabl'e pik'it'a per tio.
Mi silent'e descend'is kun Gruŝnickij de la mont'o kaj ir'is laŭ la bulvard'o preter fenestr'o'j de la dom'o, kie mal'aper'is ni'a bel'in'o. Ŝi sid'is ĉe fenestr'o. Gruŝnickij ŝir'tir'is mi'a'n brak'o'n, ĵet'is al ŝi unu el tiu'j svag'e tener'a'j rigard'o'j, kiu'j tiel mal'mult'e efik'as vir'in'o'j'n. Mi direkt'is al ŝi mi'a'n lorn'et'o'n kaj rimark'is, ke ŝi rid'et'is al li'a rigard'o kaj ke mi'a arog'a lorn'et'o ne'ŝerc'e koler'ig'is ŝi'n. Efektiv'e, kiu'n rajt'o'n hav'as kaŭkazia arme'an'o direkt'i vitr'o'n al moskva princ'id'in'o?
La 13an de maj'o.
Hodiaŭ maten'e mi'n vizit'is kurac'ist'o; li'a nom'o est'as Verner, sed li est'as rus'o. Ĉu tio est'as mir'ind'a? Mi kon'is unu Ivanov-on, kiu est'is german'o.
Verner est'as hom'o ne'ordinar'a pro mult'a'j kaŭz'o'j. Li est'as skeptik'ul'o kaj materi'ist'o, kiel preskaŭ ĉiu'j medicin'ist'o'j, kaj kun'e kun tio li est'as poet'o, kaj serioz'a poet'o de far'o ĉiam, kaj oft'e poet'o de vort'o, kvankam dum si'a tut'a viv'o li ne verk'is eĉ du vers'o'j'n. Li stud'is ĉiu'j'n viv'a'j'n kord'o'j'n de la hom'a kor'o, kiel oni lern'as tenden'o'j'n de kadavr'o, sed li neniam pov'is util'ig'i si'a'n sci'o'n: sam'e kelk'iam plej bon'a anatom'o ne kapabl'as kurac'i febr'o'n! Kutim'e Verner kaŝ'e pri'mok'is si'a'j'n mal'san'ul'o'j'n; sed foj'e mi vid'is, kiel li plor'is super mort'ant'a soldat'o… Li est'is mal'riĉ'a, rev'is pri milion'o'j, sed pro mon'o li ne far'us eĉ unu super'flu'a'n paŝ'o'n: foj'e li dir'is al mi, ke li pli'volont'e far'os komplez'o'n al mal'amik'o ol al amik'o, ĉar tio signif'us vend'i bon'far'o'n, dum la mal'am'o nur pli'fort'iĝ'os laŭ mezur'o de la grand'anim'o de mal'amik'o. Li hav'is akr'a'n lang'o'n: sub ŝild'o de li'a epigram'o pli ol unu bon'ul'o fam'iĝ'is kiel banal'a stult'ul'o; li'a'j konkur'ant'o'j, envi'em'a'j akv'a'j medicin'ist'o'j, dis'vast'ig'is oni'dir'o'n, ke li pentr'as karikatur'o'j'n pri si'a'j mal'san'ul'o'j — preskaŭ ĉiu'j mal'san'ul'o'j furioz'iĝ'is kaj rifuz'is de li. Li'a'j amik'o'j, ĉiu'j ver'e honest'a'j hom'o'j, serv'ant'a'j en Kaŭkazio, van'e pen'is re'star'ig'i li'a'n fal'int'a'n kredit'o'n.
Li'a ekster'aĵ'o est'is el tiu'j, kiu'j je unu'a rigard'o efik'as mal'agrabl'e, sed kiu'j plaĉ'as post iom'a temp'o, kiam la okul'o'j el'lern'os leg'i en mal'korekt'a'j trajt'o'j spur'o'n de l’ anim'o el'prov'it'a kaj alt'a. Est'is ekzempl'o'j, ke vir'in'o'j en'am'iĝ'is je tia'j hom'o'j ĝis frenez'o kaj ne ŝanĝ'us ili'a'n hid'o'n kontraŭ bel'ec'o de plej freŝ'a'j roz'a'j endimion'o'j; oni dev'as respekt'i just'o'n de vir'in'o'j: ili hav'as instinkt'o'n de bel'ec'o anim'a; pro tio do, pov'as est'i, la hom'o'j simil'a'j al Verner tiel pasi'e ŝat'as vir'in'o'j'n.
Verner est'is mal'alt'a, mal'gras'a kaj mal'fort'a, kvazaŭ infan'o. Unu el li'a'j krur'o'j est'is pli long'a ol la ali'a, kiel tiu de Byron; kompar'e kun la tors'o li'a kap'o ŝajn'is grand'eg'a; li tond'is har'o'j'n sub'komb'il'e kaj tuber'o'j de li'a krani'o, nud'ig'it'a'j tia'manier'e, mir'ig'us frenolog'o'j'n per strang'a kombin'o de antipod'a'j em'o'j. Li'a'j mal'grand'a'j nigr'a'j okul'o'j, ĉiam sen'trankvil'a'j, pen'is penetr'i vi'a'j'n pens'o'j'n. En li'a vest'o est'is rimark'ebl'a'j gust'o kaj akurat'em'o; li'a'j mal'gras'a'j, tenden'oz'a'j kaj mal'grand'a'j man'o'j bel'is en hel'e flav'a'j gant'o'j. Li'a'j surtut'o, kravat'o kaj veŝt'o est'is konstant'e nigr'a'j. Jun'ul'ar'o krom'nom'is li'n Mefist'o, li ŝajn'ig'is koler'o'n pro la krom'nom'o, sed efektiv'e ĝi flat'is li'a'n mem'am'o'n. Ni baldaŭ kompren'is unu la ali'a'n kaj iĝ'is agrabl'a'j kon'at'o'j, ĉar al amik'ec'o mi est'as mal'kapabl'a: el du amik'o'j unu est'as ĉiam sklav'o de la ali'a, kvankam oft'e neni'u el ili konfes'as tio'n al si; sklav'o mi ne pov'as est'i, kaj reg'i aliun tiu'okaz'e est'us lac'ig'a labor'o, ĉar sam'temp'e oni dev'us tromp'i; kaj al'e mi hav'as lake'o'j'n kaj mon'o'n! Jen kiel ni far'iĝ'is agrabl'a'j kon'at'o'j: mi renkont'is Verner-on en S… inter mult'nombr'a kaj bru'a rond'o de ge'jun'ul'o'j; la konversaci'o pren'is al la fin'o de l’ vesper'o filozofi'e metafizik'a'n direkt'o'n; ni parol'is pri konvink'o'j: ĉiu est'is konvink'it'a pri divers'a'j divers'aĵ'o'j.
— Kio koncern'as mi'n, mi est'as konvink'it'a nur pri unu sol'a aĵ'o… — dir'is la doktor'o.
— Pri kio do? — mi demand'is, dezir'ant'e sci'i opini'o'n de l’ hom'o, kiu silent'is ĝis tiu temp'o.
— Pri tio, — li respond'is, — ke pli aŭ mal'pli fru'e unu bel'a'n maten'o'n mi mort'os.
— Mi est'as pli riĉ'a ol vi, — mi dir'is, — mi hav'as krom tio ankoraŭ konvink'o'n, nom'e: unu mal'bel'eg'a'n vesper'o'n mi hav'is mal'feliĉ'o'n nask'iĝ'i.
Ĉiu'j trov'is, ke ni dir'as sen'senc'aĵ'o'j'n, kvankam ver'e neni'u el ili dir'is i'o'n pli saĝ'a'n. De tiu minut'o ni disting'is unu la ali'a'n en amas'o. Ni oft'e kun'ven'is du'op'e kaj trakt'is abstrakt'a'j'n tem'o'j'n tre serioz'e, ĝis ni rimark'is, ke ni reciprok'e mistifik'as unu la ali'a'n. Tiam, rigard'int'e kun signif'o reciprok'e en la okul'o'j'n, kiel far'is romiaj aŭgur'o'j, laŭ asert'o de Cicer'o, ni komenc'is rid'i, kaj sat'rid'int'e, ni dis'ir'is kontent'a'j pri ni'a vesper'o.
Mi kuŝ'is sur sof'o, direkt'int'e la okul'o'j'n al la plafon'o kaj met'int'e la man'o'j'n sub'nuk'e, kiam Verner en'ir'is mi'a'n ĉambr'o'n. Li sid'iĝ'is en fotel'o'n, star'ig'is la promen'baston'o'n en angul'o'n, osced'is kaj anonc'is, ke ekster'e iĝ'is varm'eg'e. Mi respond'is ke mi'n ted'as muŝ'o'j, kaj ni ambaŭ ek'silent'is.
— Rimark'u, estim'at'a doktor'o, — mi dir'is, — ke sen stult'ul'o'j est'us tre enu'e en la mond'o… Rigard'u, jen ni du saĝ'a'j hom'o'j: ni sci'as anticip'e, ke pri ĉio oni pov'as sen'fin'e diskut'i kaj tial ni ne diskut'as; ni kon'as preskaŭ ĉiu'j'n kaŝ'it'a'j'n pens'o'j'n unu de la ali'u; unu vort'o por ni egal'as al tut'a histori'o; ni vid'as kern'o'n de ĉiu ni'a sent'o tra tri'obl'a ŝel'o. Trist'a aĵ'o est'as rid'ind'a al ni, la rid'ind'a est'as trist'a, kaj ĝeneral'e, ver'dir'e, ni rilat'as indiferent'e al ĉio krom al ni mem. Do, inter'ŝanĝ'o de sent'o'j kaj pens'o'j inter ni ne pov'as est'i: ni sci'as unu pri la ali'a ĉio'n, kio'n ni vol'as sci'i, kaj pli sci'i ni ne vol'as. Rest'as la sol'a rimed'o: rakont'i nov'aĵ'o'j'n. Dir'u al mi iu'n nov'aĵ'o'n.
Lac'ig'it'e per long'a parol'o, mi ferm'is la okul'o'j'n kaj osced'is.
Li respond'is iom pens'int'e:
— En vi'a galimati'o, tamen, est'as unu ide'o.
— Du! — mi respond'is.
— Dir'u al mi unu, mi mem dir'os la ali'a'n.
— Bon'e, komenc'u! — mi dir'is, daŭr'ig'ant'e pri'rigard'i la plafon'o'n kaj rid'et'ant'e intern'e.
— Vi vol'as sci'i iu'j'n detal'o'j'n koncern'e iu'n el la nov'ven'int'o'j al la akv'o'j, kaj mi jam diven'is pri kiu vi zorg'as, ĉar pri vi oni jam demand'is tie.
— Doktor'o! ni ver'e ne dev'as inter'parol'i: ni leg'as en la anim'o'j.
— Nun, la du'a…
— La du'a ide'o est'as jen'a: mi vol'as ig'i vi'n rakont'i i'o'n; unu'e, ĉar aŭskult'i est'as mal'pli lac'ig'e; du'e, aŭskult'ant'e oni ne pov'as dir'i i'o'n ne'dezir'at'a'n; tri'e, oni pov'as ek'sci'i alies sekret'o'n; kvar'e, ĉar la saĝ'a'j hom'o'j, kiel vi, pli ŝat'as aŭskult'ant'o'j'n ol parol'ist'o'j'n. Nun la afer'o: kio'n dir'is al vi princ'in'o Ligovskaja pri mi?
— Ĉu vi est'as tut'e cert'a, ke est'is la princ'in'o… sed ne la princ'id'in'o?
— Tut'e cert'a.
— Kial?
— Ĉar la princ'id'in'o demand'is pri Gruŝnickij.
— Vi hav'as grand'a'n kapabl'o'n de konsider'o. La princ'id'in'o dir'is, ke ŝi est'as cert'a, ke la jun'a hom'o en la soldat'a kapot'o est'as oficir'o, sen'rang'ig'it'a pro duel'o.
— Mi esper'as, ke vi las'is ŝi'n en agrabl'a mis'konvink'o…
— Mem'kompren'ebl'e.
— La prolog'o jam est'as!— mi ek'kri'is en admir'o, — pri la epilog'o de la komedi'o ni zorg'os. Tut'e evident'as, ke la sort'o klopod'as pri tio, ke al mi ne est'u enu'e…
— Mi antaŭ'sent'as, — dir'is la doktor'o, — ke kompat'ind'a Gruŝnickij est'os vi'a viktim'o…
— Plu'e'n, doktor'o…
— La princ'in'o dir'is, ke vi'a vizaĝ'o est'as kon'at'a al ŝi, ke ŝi ver'ŝajn'e renkont'is vi'n en Peterburgo, ie en la mond'um'o… mi dir'is vi'a'n nom'o'n. Ĝi est'as kon'at'a al ŝi. Ŝajn'as, ke vi'a histori'o far'is tie mult'e da bru'o… La princ'in'o komenc'is rakont'i pri vi'a'j aventur'o'j, al'don'ant'e, kred'ebl'e, al mond'um'a'j ĉikan'o'j si'a'j'n rimark'o'j'n… La fil'in'o aŭskult'is kun sci'vol'em'o. En ŝi'a imag'o vi iĝ'is hero'o de roman'o en nov'a gust'o… Mi ne refut'is la princ'in'o'n, kvankam mi sci'is, ke ŝi parol'as sen'senc'aĵ'o'n.
— Dign'a amik'o! — mi dir'is, etend'int'e al li mi'a'n brak'o'n. La doktor'o prem'is la man'o'n sincer'e kaj daŭr'ig'is:
— Se vi dezir'as, mi prezent'os vi'n…
— Kompat'u mi'n! — mi dir'is, sving'int'e la brak'o'j'n. — Ĉu oni prezent'as hero'o'j'n? Ili kon'at'iĝ'as ne aliel ol sav'ant'e si'a'n am'at'in'o'n el sen'evit'a mort'o…
— Kaj ĉu vi ver'e vol'as vi'n tren'i post la princ'id'in'o'n?..
— Mal'e, tut'e mal'e!.. Doktor'o, fin'e mi triumf'as: vi mi'n ne kompren'as!.. Ceter'e, tio ĉagren'as mi'n, doktor'o, — mi daŭr'ig'is post minut'o da silent'o, — mi neniam mal'kovr'as mem mi'a'j'n sekret'o'j'n, mi terur'e ŝat'as, ke oni diven'u ili'n, ĉar tia'manier'e mi ĉiam pov'as eventual'e rifuz'i de ili. Tamen vi dev'as pri'skrib'i al mi la patr'in'o'n kun la fil'in'o. Kia'j hom'o'j ili est'as?
— Unu'e, la princ'in'o — vir'in'o kvar'dek-kvin-jar'a, — respond'is Verner, — ŝi hav'as bon'eg'a'n stomak'o'n, sed la sang'o est'as difekt'it'a: sur la vang'o'j est'as ruĝ'a'j makul'o'j. La du'a'n du'on'o'n de l’ viv'o ŝi pas'ig'is en Moskvo kaj tie dik'iĝ'is en kviet'a viv'o. Ŝi ŝat'as tent'a'j'n anekdot'o'j'n kaj mem dir'as foj'e mal'dec'aĵ'o'j'n, kiam la fil'in'o ne est'as en la ĉambr'o. Ŝi anonc'is al mi, ke la fil'in'o est'as ĉast'a kiel kolombin'o. Kial tio mi'n koncern'u?.. Mi vol'is respond'i al ŝi, ke ŝi est'u trankvil'a, kaj ke mi al neni'u dir'os tio'n! La princ'in'o kurac'as si'a'n reŭmat'ism'o'n, kaj la fil'in'o di'o-sci'as-kio'n. Mi preskrib'is al ili trink'i po du glas'o'j da mineral'a akv'o tag'e kaj si'n ban'i du'foj'e semajn'e en dis'solv'it'a akv'a kuv'o. La princ'in'o, ŝajn'e, ne al'kutim'iĝ'is reg'i; ŝi rivel'as estim'o'n al saĝ'o kaj sci'o'j de la fil'in'o, kiu leg'is Byron-on angl'e kaj kon'as algebr'o'n: vid'ebl'e en Moskvo fraŭl'in'o'j si'n lanĉ'is en scienc'o'n kaj bon'e far'as — ver'e! Ni'a'j vir'o'j est'as ĝeneral'e tiom ne'afabl'a'j, ke koket'i kun ili por saĝ'a vir'in'o evident'e est'as ne'toler'ebl'e. La princ'in'o tre ŝat'as jun'a'j'n vir'o'j'n; la princ'id'in'o rigard'as ili'n kun nuanc'o de mal'estim'o; moskva kutim'o! Ili si'n nutr'as en Moskvo ekskluziv'e per kvar'dek-jar'a'j sprit'ul'o'j.
— Kaj ĉu vi est'is en Moskvo?
— Jes, tie mi iom praktik'is.
— Daŭr'ig'u.
— Sed ŝajn'as, ke mi ĉio'n dir'is… Jes! Jen kio ankoraŭ: la princ'id'in'o, ŝajn'e, ŝat'as rezon'i pri sent'o'j, pasi'o'j kaj ceter'o… Ŝi pas'ig'is unu vintr'o'n en Peterburgo, kaj ĝi ne plaĉ'is al ŝi, precip'e la societ'o: ver'ŝajn'e oni akcept'is ŝi'n tre mal'varm'e.
— Ĉu vi vid'is neniu'n ĉe ili hodiaŭ?
— Kontraŭ'e: est'is unu adjutant'o, unu ceremoni'em'a gvardi'an'o kaj iu sinjor'in'o el nov'e al'ven'int'a'j, parenc'in'o de l’ princ'in'o laŭ la edz'a flank'o, tre bel'et'a, sed, ŝajn'e, tre mal'san'a… ĉu vi renkont'is ŝi'n ĉe la put'o? — mez'kresk'a, blond'a, kun korekt'a'j trajt'o'j, ftiz'a kolor'o de l’ vizaĝ'o, kun nigr'a bel'grajn'o sur la dekstr'a vang'o: ŝi'a vizaĝ'o mir'ig'is mi'n per esprim'o'plen'ec'o.
— Bel'grajn'o? — mi murmur'is tra'dent'e. — Ĉu ver'e?
La doktor'o rigard'is mi'n kaj dir'is solen'e, met'int'e man'o'n sur mi'a'n kor'o'n.
— Ŝi est'as kon'at'a de vi!..
Mi'a kor'o bat'is kvazaŭ pli fort'e ol ordinar'e.
— Nun est'as vi'a vic'o triumf'i! — mi dir'is. — Nur mi esper'as je vi: vi mi'n ne perfid'os. Mi ŝi'n ankoraŭ ne vid'is, sed mi est'as cert'a, ke mi re'kon'as en vi'a portret'o vir'in'o'n, kiu'n mi am'is en pas'int'o… Ne rakont'u al ŝi eĉ unu vort'o'n pri mi; se ŝi demand'os, recenz'u mi'n mal'bon'e.
— Se vi vol'as!.. — dir'is Verner, lev'int'e la ŝultr'o'j'n.
Kiam li for'ir'is, terur'a angor'o prem'is mi'a'n kor'o'n. La sort'o kun'ig'is ni'n de'nov'e en Kaŭkazo, aŭ ŝi intenc'e ven'is ĉi tie'n sci'ant'e, ke ŝi pov'as mi'n renkont'i?.. Kaj kiel ni renkont'os unu la ali'a'n? Kaj, ĉu est'as ŝi?.. Mi'a'j antaŭ'sent'o'j neniam tromp'is mi'n. Ne est'as en la mond'o hom'o, super kiu la pas'int'o akir'us tia'n potenc'o'n, kiel super mi. Ĉia menci'o pri la pas'int'a angor'o aŭ ĝoj'o dolor'e atak'as mi'a'n anim'o'n kaj el'ig'as el ĝi ĉiam la sam'a'j'n son'o'j'n… Mi est'as stult'e kre'it'a: mi neni'o'n forges'as, — neni'o'n!
Post la tag'manĝ'o ĉirkaŭ la ses'a hor'o mi ir'is al la bulvard'o. Tie est'is amas'o; la princ'in'o kun la princ'id'in'o sid'is sur benk'o, ĉirkaŭ'it'a'j de jun'ul'o'j, kiu'j kompliment'is, inter'romp'ant'e unu ali'a'n. Mi lok'ig'is mi'n je kelk'a distanc'o sur ali'a benk'o, halt'ig'is du kon'at'a'j'n D-ajn oficir'o'j'n kaj komenc'is i'o'n rakont'i al ili: vid'ebl'e est'is rid'ind'e, ĉar ili komenc'is rid'eg'i kvazaŭ frenez'a'j. Sci'vol'em'o log'is al mi iu'j'n el la ĉirkaŭ'ant'o'j de la princ'id'in'o; iom post iom ĉiu'j for'las'is ŝi'n kaj al'iĝ'is al mi'a grup'et'o. Mi ne silent'is: mi'a'j anekdot'o'j est'is saĝ'a'j ĝis stult'ec'o, mi'a'j mok'o'j pri la pas'ant'a'j preter ni original'ul'o'j est'is venen'a'j ĝis furioz'o… Mi daŭr'ig'is gaj'ig'i la publik'o'n ĝis la sun'sub'ir'o. Kelk'foj'e la princ'id'in'o kun la patr'in'o sub'brak'e preter'pas'is mi'n, akompan'at'e de iu mal'jun'a lam'ul'o; kelk'foj'e ŝi'a rigard'o, sag'int'e mi'n, esprim'is amar'o'n, pen'ant'e esprim'i indiferent'o'n…
— Kio'n li rakont'is al vi? — ŝi demand'is al la jun'ul'o'j, re'ven'int'a'j al ŝi pro ĝentil'ec'o. — Ver'ŝajn'e iu'n tre amuz'a'n histori'o'n, si'a'j'n batal'a'j'n hero'aĵ'o'j'n?.. — ŝi dir'is tio'n sufiĉ'e laŭt'e kaj evident'e kun intenc'o pik'i mi'n. “Ah-ha! — mi pens'is, — vi ne ŝerc'e koler'as, kar'a princ'id'in'o; atend'u, plu est'os pli!”
Gruŝnickij sekv'is ŝi'n kvazaŭ rab'a best'o, kaj ne for'turn'ant'e de ŝi la okul'o'j'n. Mi vet'as, ke morgaŭ li pet'os, ke iu prezent'u li'n al la princ'in'o. Ŝi est'os tre ĝoj'a, ĉar ŝi enu'as.
La 16an de maj'o.
Dum du tag'o'j mi'a'j afer'o'j terur'e progres'is. La princ'id'in'o definitiv'e mal'am'eg'as mi'n; oni trans'dir'is al mi du-tri epigram'o'j'n je mi'a kont'o, sufiĉ'e pik'a'j'n, sed sam'temp'e tre flat'a'j'n. Al ŝi est'as terur'e strang'e, ke mi, kiu al'kutim'iĝ'is al bon'a societ'o kaj est'as tiel proksim'a al ŝi'a'j peterburgaj kuz'in'o'j kaj onkl'in'o'j, ne pen'as kon'at'iĝ'i kun ŝi. Ni renkont'iĝ'as ĉiu'tag'e ĉe la put'o, en la bulvard'o; mi aplik'as ĉiu'j'n mi'a'j'n fort'o'j'n por log'i for de ŝi ŝi'a'j'n ador'ant'o'j'n, bril'a'j'n adjutant'o'j'n, pal'a'j'n moskv'an'o'j'n kaj ali'a'j'n, — kaj mi preskaŭ ĉiam prosper'as. Mi ĉiam mal'am'is gast'o'j'n ĉe mi: nun mi ĉiu'tag'e hav'as plen'a'n hejm'o'n, ili manĝ'as tag'e kaj vesper'e, lud'as — kaj ve, mi'a ĉampan'o triumf'as super la fort'o de ŝi'a'j magnet'a'j okul'et'o'j!
Hieraŭ mi renkont'is ŝi'n en la vend'ej'o de Ĉelaĥov; ŝi marĉand'is pri mir'ind'a persa tapiŝ'o. La princ'id'in'o pet'eg'is si'a'n patr'in'o'n ne avar'i: la tapiŝ'o bel'e ornam'us ŝi'a'n kabinet'o'n!.. Mi don'is kvar'dek rubl'o'j'n da pli'aĵ'o kaj aĉet'is ĝi'n; pro tio mi est'is rekompenc'it'a per rigard'o, kie bril'is plej admir'ind'a furioz'o. Ĉirkaŭ la tag'manĝ'a temp'o mi ordon'is pas'ig'i preter ŝi'a'j fenestr'o'j mi'a'n ĉerkes'a'n ĉeval'o'n, kovr'it'a'n per la tapiŝ'o. Verner est'is ĉe ili tiu'temp'e kaj dir'is al mi, ke la efekt'o de l’ scen'o est'is plej dram'ec'a. La princ'id'in'o vol'as predik'i milit'ir'o'n kontraŭ mi'n; mi eĉ rimark'is, ke du adjutant'o'j si'n ten'ant'a'j ĉe ŝi, jam tre sek'e salut'as mi'n, tamen ĉiu'tag'e tag'manĝ'as ĉe mi.
Gruŝnickij akcept'is mister'a'n aspekt'o'n: li paŝ'as kun la brak'o'j post'dors'e, kaj neniu'n re'kon'as; li'a krur'o re'san'iĝ'is, li apenaŭ lam'as. Li trov'is okaz'o'n al'parol'i la princ'in'o'n por dir'i iu'n kompliment'o'n al la princ'id'in'o; vid'ebl'e, ŝi est'as ne tre postul'em'a, ĉar de tiu temp'o al li'a salut'o ŝi respond'as per la plej ĉarm'a rid'et'o.
— Ĉu vi rezolut'e ne vol'as kon'at'iĝ'i kun Ligovskaja’j? — hieraŭ li dir'is al mi.
— Rezolut'e.
— Indulg'u! Est'as la plej agrabl'a hejm'o en la akv'o'j! La tut'a ĉi-tie'a plej bon'a societ'o…
— Amik'o mi'a, al mi eĉ ne ĉi-tie'a terur'e ted'is. Kaj vi ili'n vizit'as?
— Ne ankoraŭ; mi inter'parol'is unu-du foj'o'j'n kun la princ'id'in'o, ne pli. Vi ja sci'as, ke iel instig'i la invit'o'n en la hejm'o'n est'as ne'oportun'e, kvankam ĉi tie est'as praktik'at'e… Ali'a afer'o, se mi port'us epolet'o'j'n…
— Indulg'u! Ja tiel est'as mult'e pli interes'e! Vi simpl'e ne kapabl'as el'uz'i la avantaĝ'o'n de vi'a situaci'o… Ja la soldat'a kapot'o en la okul'o'j de ĉiu sent'em'a fraŭl'in'o far'as vi'n hero'o kaj sufer'ant'o.
Gruŝnickij rid'et'is mem'kontent'e.
— Kia sen'senc'aĵ'o! — li dir'is.
— Mi est'as cert'a, — mi dir'is, — ke la princ'id'in'o est'as jam en'am'iĝ'int'a en vi'n.
Li ruĝ'iĝ'is ĝis'orel'e kaj fier'e vezik'iĝ'is.
Ho, mem'am'o! Vi est'as la lev'il'o, per kiu Arĥimedo vol'is lev'i ter'glob'o'n!..
— Vi ĉio'n pri'mok'as! — li dir'is, ŝajn'ig'ant'e koler'iĝ'o'n. — Unu'e, ŝi mi'n kon'as ankoraŭ tiel mal'mult'e…
— La vir'in'o'j am'as nur tiu'j'n, kiu'j'n ili ne kon'as.
— Sed mi ja tut'e ne pretend'as plaĉ'i al ŝi: mi simpl'e vol'as kon'at'iĝ'i kun agrabl'a hejm'o, kaj est'us tut'e rid'ind'e, se mi hav'us i'a'j'n esper'o'j'n… Jen vi, ekzempl'e, ali'a afer'o! Vi est'as peterburgaj venk'ant'o'j: nur unu vi'a rigard'o, kaj vir'in'o'j tuj degel'as… Kaj ĉu vi sci'as, Peĉorin, kio'n dir'is la princ'id'in'o pri vi?..
— Kia'manier'e? Ĉu ŝi jam parol'is al vi pri mi?
— Ne ĝoj'u tamen. Iam mi al'parol'is ŝi'n hazard'e ĉe la put'o; la tri'a ŝi'a vort'o est'is: “Kio est'as la sinjor'o, kiu hav'as tia'n mal'agrabl'a'n pez'a'n rigard'o'n? Li est'is kun vi, tiam…” Ŝi ruĝ'iĝ'is kaj ne vol'is nom'i la tag'o'n, memor'int'e si'a'n ĉarm'a'n kondut'aĵ'o'n. “Vi ne bezon'as dir'i la tag'o'n, — mi respond'is al ŝi: ĝi est'os etern'e gravur'it'a en mi'a memor'o…” Amik'o mi'a, Peĉorin! mi ne gratul'as vi'n; vi est'as ĉe ŝi en mal'bon'a not'o… Kaj ver'e, bedaŭr'ind'e! Ĉar Mary est'as tre ĉarm'a!
Neces'as rimark'i, ke Gruŝnickij est'as de tiu'j hom'o'j, kiu'j, dir'ant'e pri vir'in'o, kun kiu est'as apenaŭ kon'at'a'j, nom'as ŝi'n mi'a Mary, mi'a Sophie, se ŝi hav'is feliĉ'o'n plaĉ'i al ili.
Mi akcept'is serioz'a'n mien'o'n kaj dir'is:
— Jes, ŝi ne est'as hid'a… Nur gard'u vi'n, Gruŝnickij! Rus'a'j fraŭl'in'o'j plej'part'e si'n nutr'as nur per platon'a am'o, ne al'miks'ant'e al ĝi pens'o'n pri edz'in'iĝ'o; kaj platon'a am'o est'as la plej sen'trankvil'a. La princ'id'in'o ŝajn'as est'i el tiu'j vir'in'o'j kiu'j vol'as, ke oni ili'n amuz'u: se du minut'o'j'n si'n'sekv'e al ŝi est'os enu'e apud vi, vi pere'is sen're'ten'e, vi'a silent'o dev'as ekscit'i ŝi'a'n sci'vol'em'o'n, vi'a parol'o — neniam kontent'ig'u ŝi'n plen'e; vi dev'as alarm'i ŝi'n ĉiu'minut'e; dek foj'o'j'n ŝi ignor'os publik'e por vi ĉies opini'o'n kaj nom'os tio'n ofer'o, kaj, por rekompenc'i si'n pro tio, ŝi komenc'os vi'n turment'i — kaj post'e simpl'e dir'os, ke ŝi ne pov'as vi'n toler'i. Se vi ne akir'os potenc'o'n super ŝi, do eĉ ŝi'a unu'a kis'o ne don'os al vi rajt'o'n al la du'a; ŝi sat'koket'os kun vi, kaj post du-tri jar'o'j ŝi edz'in'iĝ'os al hid'ul'o pro obe'em'o al la patr'in'o, kaj est'os cert'ig'ant'a vi'n, ke ŝi est'as mal'feliĉ'a, ke ŝi nur unu hom'o'n kon'is kaj am'is, tio est'as vi'n, sed la ĉiel'o ne vol'is unu'ig'i ŝi'n kun li, ĉar li hav'is soldat'a'n kapot'o'n, kvankam sub la dik'a griz'a kapot'o bat'is la kor'o pasi'e nobl'a…
Gruŝnickij frap'is tabl'o'n per pugn'o kaj ek'paŝ'is tie'n-re'e'n en la ĉambr'o.
Mi rid'eg'is intern'e kaj eĉ du foj'o'j'n rid'et'is, sed li, al mi'a feliĉ'o, tio'n ne rimark'is. Tut'e evident'e, li en'am'iĝ'is, ĉar iĝ'is ankoraŭ pli fid'em'a ol antaŭ'e; sur li'a fingr'o eĉ aper'is arĝent'a ring'o kun niel'aĵ'o, de lok'a meti'labor'o: ĝi ŝajn'is al mi suspekt'ind'a… Mi komenc'is ĝi'n ekzamen'i, kaj kio'n mi vid'is?.. Per et'a'j liter'o'j est'is gravur'it'a'j sur intern'a surfac'o la nom'o “Mary” kaj apud'e — la dat'o, kiam ŝi lev'is la fam'a'n glas'o'n. Mi kaŝ'is mi'a'n mal'kovr'o'n; mi ne vol'as ig'i li'n konfes'i; mi vol'as, ke li mem elekt'u mi'n si'a konfid'at'o, — kaj tiam mi est'os ĝu'ant'a.
* * *
Hodiaŭ mi lev'iĝ'is mal'fru'e; ven'is al la put'o — jam neni'u est'is. Est'is ven'ant'a varm'eg'o; blank'a'j vil'ec'a'j nub'o'j rapid'e kur'is de neĝ'a'j mont'o'j, profet'ant'e tempest'o'n; la kap'o de Maŝuk fum'is, kiel esting'it'a torĉ'o; ĉirkaŭ ĝi volv'iĝ'is kaj ramp'is, kvazaŭ serpent'o'j, griz'a'j flok'o'j de nub'o'j, halt'ig'it'a'j en si'a'j streb'o'j kaj kvazaŭ kroĉ'iĝ'int'a'j al la mont'a arbust'ar'o. La aer'o est'is satur'it'a de elektr'o. Mi profund'iĝ'is en vit'a'n ale'o'n, konduk'ant'a'n al grot'o; al mi est'is mal'ĝoj'e. Mi pens'is pri la jun'a vir'in'o kun sur'vang'a bel'grajn'o, pri kiu rakont'is al mi la kurac'ist'o… Kial ŝi est'as ĉi tie? Kaj ĉu est'as ŝi? Kaj kial mi opini'as, ke est'as ŝi? Kaj kial mi eĉ cert'as pri tio? Ĉu mal'mult'a'j vir'in'o'j hav'as bel'grajn'o'n sur'vang'e? Tia'manier'e medit'ant'e mi al'paŝ'is al la grot'o. Kaj ek'vid'is, ke en mal'varm'a ombr'o de ĝi'a volb'o, sur ŝton'a benk'o sid'as vir'in'o kun pajl'a ĉapel'o, volv'it'a en nigr'a ŝal'o, mal'lev'int'e la kap'o'n brust'e'n, la ĉapel'o kovr'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n. Mi jam vol'is re'ven'i por ne romp'i ŝi'a'j'n rev'o'j'n, kiam ŝi ĵet'is rigard'o'n al mi.
— Ver'a! — mi ek'kri'is sen'intenc'e.
Ŝi ek'trem'is kaj pal'iĝ'is.
— Mi sci'is, ke vi est'as ĉi tie, — ŝi dir'is. Mi sid'iĝ'is apud ŝi kaj pren'is ŝi'a'n man'o'n. De'long'e forges'it'a trem'et'o tra'kur'is mi'a'j'n tenden'o'j'n ĉe la son'o de l’ kar'a voĉ'o; ŝi rigard'is en mi'a'j'n okul'o'j'n per si'a'j profund'a'j kaj trankvil'a'j okul'o'j: en ili est'is esprim'it'a ne'fid'em'o kaj io simil'a al riproĉ'o.
— Ni de'long'e ne inter'vid'iĝ'is, — mi dir'is.
— De'long'e, kaj ambaŭ ŝanĝ'iĝ'is en mult'o!
— Do, vi jam ne am'as mi'n?..
— Mi edz'in'iĝ'is!.. — ŝi dir'is.
— De'nov'e? Sed ja antaŭ kelk'a'j jar'o'j ankaŭ ekzist'is tiu kaŭz'o, kaj tamen…
Ŝi ŝir'tir'is si'a'n man'o'n el la mi'a, kaj ŝi'a'j vang'o'j ard'is.
— Ebl'e vi am'as la du'a'n edz'o'n?..
Ŝi ne respond'is kaj for'turn'is si'n.
— Aŭ li est'as tre ĵaluz'a?
Silent'o.
— Kiel do? Li est'as jun'a, bon'a, precip'e, ver'ŝajn'e, riĉ'a, kaj vi tim'as… — Mi rigard'is ŝi'n kaj ek'tim'is; ŝi'a vizaĝ'o esprim'is profund'a'n mal'esper'o'n, sur la okul'o'j bril'is larm'o'j.
— Dir'u al mi, — fin'e ŝi flustr'is, — ĉu al vi est'as tre gaj'e turment'i mi'n? Mi dev'us mal'am'i vi'n. Ek'de kiam ni kon'as unu la ali'a'n, vi neni'o'n don'is al mi, krom sufer'o'j'n… — Ŝi'a voĉ'o ek'trem'is, ŝi klin'iĝ'is al mi kaj mal'lev'is la kap'o'n al mi'a brust'o.
“Ebl'e, — mi pens'is, — vi ĝust'e pro tio am'is mi'n: la ĝoj'o'j est'as forges'at'a'j, sed la angor'o'j neniam…”
Mi brak'um'is ŝi'n fort'e, kaj tiel ni rest'is long'e. Fin'e ni'a'j lip'o'j proksim'iĝ'is kaj kun'fand'iĝ'is en ard'a'n, ebri'ig'a'n kis'o'n; ŝi'a'j man'o'j est'is mal'varm'a'j kvazaŭ glaci'o, la kap'o febr'is. Tiam inter ni komenc'iĝ'is unu el tiu'j parol'o'j, kiu'j ne hav'as senc'o'n sur'paper'e, kiu'j'n oni ne pov'as ripet'i kaj eĉ re'memor'i: signif'o de son'o'j anstataŭ'as kaj suplement'as signif'o'n de vort'o'j, kiel en ital'a oper'o.
Ŝi firm'e ne vol'as, ke mi kon'at'iĝ'u kun ŝi'a edz'o — tiu lam'a mal'jun'ul'o, kiu'n mi vid'is preter'e en la bulvard'o: ŝi edz'in'iĝ'is al li pro la fil'o. Li est'as riĉ'a kaj sufer'as reŭmat'ism'o'n. Mi permes'is al mi neniu'n mok'o'n pri li: ŝi estim'as li'n kvazaŭ la patr'o'n — kaj tromp'os, kiel edz'o'n… Strang'a aĵ'o est'as la kor'o de l’ hom'o, kaj precip'e tiu de la in'o!
La edz'o de Ver'a, Semjon Vasiljeviĉ G., est'as mal'proksim'a parenc'o de la princ'in'o Ligovskaja. Li loĝ'as apud ŝi; Ver'a est'as oft'a gast'o de l’ princ'in'o; mi promes'is kon'at'iĝ'i kun Ligovskaja’j, am'ind'um'i la princ'id'in'o'n por devi'ig'i atent'o'n de ŝi. Tia'manier'e mi'a'j plan'o'j neniom mal'aranĝ'iĝ'is, kaj al mi est'os gaj'e…
Gaj'e! Jes, mi jam post'las'is la period'o'n de la anim'a viv'o, kiam oni serĉ'as nur feliĉ'o'n, kiam la kor'o sent'as bezon'o'n fort'e kaj pasi'e am'i iu'n; nun mi vol'as nur est'i am'at'a, am'at'a de tre ne'mult'a'j; al mi ŝajn'as eĉ, ke por mi sufiĉ'us nur unu konstant'a am'o: mizer'a kutim'o de l’ kor'o.
Tamen unu afer'o al mi ĉiam est'is strang'a: mi neniam iĝ'is sklav'o de l’ am'at'a vir'in'o; mal'e, mi ĉiam akir'is ne'venk'ebl'a'n potenc'o'n super ties vol'o kaj kor'o, tut'e ne pen'ant'e por tio. Pro kio do? ĉu pro tio, ke mi neniam i'o'n aprez'as, kaj ke ili ĉiu'minut'e tim'is el'las'i mi'n el la man'o'j? aŭ tio est'as magnet'a influ'o de fort'a organism'o? aŭ mi simpl'e ne prosper'is renkont'i vir'in'o'n kun persist'a karakter'o?
Neces'as konfes'i, ke mi, ĝust'e, ne ŝat'as vir'in'o'j'n kun karakter'o: ĉu tio est'as ili'a afer'o!..
Tamen ver'e, nun mi re'memor'is, ke unu foj'o'n, nur unu'sol'a'n foj'o'n mi am'is la vir'in'o'n kun firm'a vol'o, kiu'n mi neniam pov'is venk'i… Ni dis'iĝ'is kiel mal'amik'o'j, sed se mi renkont'us ŝi'n je kvin jar'o'j pli mal'fru'e, pov'us okaz'i, ke ni dis'iĝ'us aliel…
Ver'a est'as mal'san'a, tre mal'san'a, kvankam ŝi ne konfes'as tio'n; mi tim'as, ke ŝi hav'as ftiz'o'n aŭ sufer'as pro la mal'san'o, kiu'n oni nom'as “fiévre lent'e” — mal'san'o tut'e ne rus'a, kaj en ni'a lingv'o ĝi ne hav'as nom'o'n.
La tempest'o traf'is ni'n en la grot'o kaj de'ten'is ankoraŭ du'on'a'n hor'o'n. Ŝi ne dev'ig'is mi'n ĵur'i fidel'ec'o'n, ne demand'is, ĉu mi am'is aliujn de kiam ni dis'iĝ'is… Ŝi konfid'is si'n al mi de'nov'e kun la est'int'a sen'zorg'em'o, kaj mi ŝi'n ne tromp'os: ŝi est'is la sol'a vir'in'o en la mond'o, kiu'n mi ne kapabl'as tromp'i. Mi sci'as, ke ni baldaŭ de'nov'e dis'iĝ'os kaj, pov'as est'i, por ĉiam: ni ambaŭ ir'os mal'sam'a'j'n voj'o'j'n al tomb'o, sed la re'memor'o pri ŝi rest'os ne'tuŝ'ebl'a en mi'a anim'o. Mi ĉiam ripet'is tio'n al ŝi, kaj ŝi kred'as mi'n, kvankam ŝi dir'as la mal'o'n.
Fin'e ni dis'iĝ'is. Mi long'e sekv'is ŝi'n per rigard'o, ĝis ŝi'a ĉapel'o mal'aper'is post arbust'ar'o kaj rok'o'j. Kor'o mi'a dolor'e kun'prem'iĝ'is kiel post la unu'a dis'iĝ'o. Ho, kiel mi ek'ĝoj'is pro tiu sent'o! Ĉu tio ne est'as la jun'ec'o, kiu vol'as re'ven'i de'nov'e kun ĉiu'j si'a'j bon'kre'a'j ŝtorm'o'j, aŭ tio est'as nur ĝi'a adiaŭ'a rigard'o, la last'a donac'o — por memor'o?.. Rid'ind'as pens'i, ke de ekster'e mi est'as ankoraŭ knab'o, kvankam la vizaĝ'o pal'as, tamen ĝi est'as ankoraŭ freŝ'a, la membr'o'j fleks'a'j kaj svelt'a'j dens'a'j har'o'j bukl'iĝ'as, la okul'o'j bril'as, la sang'o bol'as…
Re'ven'int'e hejm'e'n, mi sur'sel'iĝ'is kaj galop'is en step'o'n. Mi ŝat'as galop'i sur ard'a ĉeval'o mez'e de alt'a herb'o, kontraŭ dezert'a vent'o; avid'e mi sorb'as belaroman aer'o'n kaj streb'as per la rigard'o en blu'a'n for'o'n, pen'ant'e kapt'i nebul'a'j'n siluet'o'j'n de objekt'o'j, kiu'j kun ĉiu minut'o iĝ'as pli kaj pli klar'a'j. Kio ajn kuŝ'u sur'kor'e, kiu ajn'a sen'trankvil'o kun'prem'u la pens'o'n, ĉio distr'iĝ'as dum unu minut'o; la anim'o iĝ'os facil'a, lac'o de l’ korp'o venk'os alarm'o'n de mens'o. Ne ekzist'as vir'in'a rigard'o, kiu'n mi ne forges'us, vid'ant'e vil'a'j'n mont'o'j'n sub la sud'a sun'o, blu'a'n ĉiel'o'n aŭ aŭd'ant'e bru'o'n de font'o, fal'ant'a de unu rok'o al ali'a.
Mi pens'as, ke la kozak'o'j, gap'ant'a'j sur si'a'j observ-tur'o'j, vid'int'e mi'n, galop'ant'a'n sen bezon'o kaj cel'o long'e si'n turment'is per la enigm'o, ĉar ver'ŝajn'e laŭ la vest'o oni opini'is mi'n ĉerkes'o. Efektiv'e oni dir'is al mi, ke en ĉerkes'a kostum'o rajd'e mi simil'as kabardon pli ol mult'a'j kabardoj. Kaj ĝust'e, kio koncern'as tiu'n nobl'a'n batal-vest'o'n, mi est'as plen'a dand'o: neni'u super'flu'a pozumento, valor'a arm'il'o en simpl'a pri'labor'o, fel'o de l’ ĉap'o ne tro long'har'a, ne tro mal'long'har'a; gamaŝ'o'j kaj ŝu'o'j est'as adapt'it'a'j kun plej ebl'a preciz'ec'o; blank'a beŝmeto, mal'hel'brun'a ĉerkes'a mantel'o. Mi long'e stud'is sel'sid'o'n de mont'ar'an'o'j: per neni'o oni pov'as pli flat'i mi'a'n mem'estim'o'n, ol per agnosk'o de mi'a art'o rajd'i laŭ la kaŭkaza manier'o. Mi ten'as kvar ĉeval'o'j'n: unu por mi, tri por amik'o'j, por ne est'u enu'e trot'i sol'a tra kamp'ar'o'j. Ili plezur'e pren'as mi'a'j'n ĉeval'o'j'n, sed neniam rajd'as kun'e kun mi. Est'is jam la ses'a post'tag'mez'e, kiam mi re'memor'is, ke est'as temp'o tag'manĝ'i: mi'a ĉeval'o est'is lac'eg'a; mi rajd'is al la voj'o konduk'ant'a el Pjatigorsko al la german'a koloni'o, kie'n oft'e la akv'a societ'o vetur'as al piknik'o. La voj'o serpent'um'as inter arbust'o'j, mal'supr'e'n'iĝ'ant'e en ne'grand'a'j'n ravin'o'j'n, kie flu'as bru'a'j river'et'o'j sub ombr'o de alt'a'j herb'o'j; ĉirkaŭ'e amfiteatr'as alt'a'j blu'a'j blok'eg'o'j de Beŝtu, Serpent'a, Fer'a kaj Kalv'a mont'o'j. Descend'int'e en unu el simil'a'j ravin'o'j, nom'at'a'j en lok'a lingv'aĵ'o “balkoj”, mi halt'is por trink'ig'i la ĉeval'o'n. Dum la temp'o montr'iĝ'is sur'voj'e bru'a kaj bril'a kavalkad'o; sinjor'in'o'j en nigr'a'j kaj blu'a'j amazon-rob'o'j, la kavalir'o'j en kostum'o'j, form'ant'a'j miks'aĵ'o'n de ĉerkes'a kaj niĵni-novgoroda; en la kap'o de l’ grup'o rajd'is Gruŝnickij kun la princ'id'in'o Mary.
La akv'a'j sinjor'in'o'j ankoraŭ kred'as atak'o'j'n de ĉerkes'o'j mez'e de la hel'a tag'o: evident'e pro tio Gruŝnickij super la soldat'a kapot'o pend'ig'is sabr'o'n kaj par'o'n da pistol'o'j. Li est'is sufiĉ'e rid'ind'a en si'a hero'a vest'o. La alt'a arbust'o ŝirm'is mi'n de ili, sed tra ĝi'a foli'ar'o mi pov'is ĉio'n vid'i kaj diven'i laŭ esprim'o de ili'a'j vizaĝ'o'j, ke ili'a konversaci'o est'as sentimental'a. Fin'e ili proksim'iĝ'is al la descend'a voj'o. Gruŝnickij pren'is brid'o'n de l’ princ'id'in'a ĉeval'o kaj tiam mi ek'aŭd'is la fin'a'j'n vort'o'j'n de ili'a konversaci'o.
— Kaj ĉu la tut'a'n viv'o'n vi vol'as rest'i en Kaŭkazo? — dir'is la princ'id'in'o.
— Kio est'as por mi Ruslando? — respond'is ŝi'a kavalir'o. — La land'o, kie mil'o'j da hom'o'j rigard'os mi'n kun mal'estim'o, ĉar ili est'as pli riĉ'a'j ol mi, dum ĉi tie — la dik'a kapot'o ne mal'help'is al mi'a kon'at'iĝ'o kun vi…
— Kontraŭ'e… — dir'is la princ'id'in'o, ruĝ'iĝ'ant'e.
La vizaĝ'o de Gruŝnickij bild'ig'is plezur'o'n. Li daŭr'ig'is:
— Ĉi tie mi'a viv'o flu'os bru'e, ne'rimark'at'e kaj rapid'e, sub kugl'o'j de sovaĝ'ul'o'j, kaj se di'o send'us al mi ĉiu'jar'e unu bel'a'n vir'in'a'n rigard'o'n simil'a'n al tiu…
Dum la temp'o ili ating'is mi'n, mi skurĝ'is la ĉeval'o'n kaj el'rajd'is el-post la arbust'o…
— Mon dieu, un Circassien!..[6]
Por ŝi'n solen'e trankvil'ig'i, mi respond'is franc'e, iom klin'iĝ'int'e:
— Ne craignez rien, madame, je ne su'is pas plus dangereus que votre cavalier[7].
Ŝi konfuz'iĝ'is, sed kial? pro si'a erar'o, aŭ pro tio, ke mi'a respond'o ŝajn'is al ŝi arog'a? Mi dezir'us, ke la last'a supoz'o est'u ĝust'a. Gruŝnickij lanc'is al mi mal'kontent'a'n rigard'o'n.
Mal'fru'e vesper'e, tio est'as ĉirkaŭ la dek-unu'a, mi ir'is promen'i al la tili'a ale'o de l’ bulvard'o. La urb'o dorm'is, nur en kelk'a'j fenestr'o'j flagr'is flam'o'j. De tri flank'o'j nigr'is krest'o'j de rok'o'j, dis'branĉ'aĵ'o'j de Maŝuk, sur kies pint'o kuŝ'is mis'aŭgur'a nub'et'o. La lun'o est'is supr'e'n'iĝ'ant'a en la orient'o, mal'proksim'e perl'is per arĝent'a franĝ'o la neĝ'a'j mont'o'j. Inter'vok'iĝ'o'j de sentinel'o'j altern'is kun bru'o de varm'a'j font'o'j, el'las'it'a'j por nokt'o. De temp'o al temp'o sonor'a huf'o'frap'o aŭd'iĝ'is en la strat'o, akompan'e de knar'o de nagaja ĉar'o kaj monoton'a tatar'a ĉant'ad'o. Mi sid'iĝ'is sur benk'o'n kaj merg'iĝ'is en medit'o'n… Mi sent'is neces'o'n el'verŝ'i mi'a'j'n pens'o'j'n en amik'a konversaci'o… sed kun kiu? Kio'n nun far'as Ver'a? pens'is mi… Trezor'o'j'n mi don'us por prem'i ŝi'a'n man'o'n en tiu minut'o.
Subit'e mi aŭd'is rapid'a'j'n nerv'a'j'n paŝ'o'j'n… Ver'ŝajn'e Gruŝnickij… Jes, ĝust'e tiel!
— De kie?
— De l’ princ'in'o Ligovskaja, — li dir'is tre grav'e. — Kiel Mary kant'as!
— Ĉu vi sci'as? — mi dir'is al li. — Mi vet'as, ke ŝi ne sci'as, ke vi est'as sign'o'junkr'o; ŝi pens'as, ke vi est'as sen'grad'ig'it'o…
— Pov'as est'i! Ĉu por mi tio grav'as!.. — li dir'is distr'it'e.
— Ne, mi tio'n dir'as nur tiel…
— Sed ĉu vi sci'as, ke vi ŝi'n hodiaŭ terur'e koler'ig'is? Ŝi trov'is, ke tio est'is ne'ordinar'a arog'aĵ'o; mi apenaŭ sukces'is kred'ig'i ŝi'n, ke vi est'as tiel bon'e eduk'it'a kaj tiel bon'e kon'as la mond'o'n, ke vi ne pov'is hav'i intenc'o'n ofend'i ŝi'n. Ŝi dir'as, ke vi hav'as insolent'a'n rigard'o'n, ke vi, evident'e, hav'as plej moŝt'ec'a'n opini'o'n pri vi mem.
— Ŝi ne erar'as… Kaj ĉu vi ne vol'as defend'i ŝi'n?
— Al mi est'as domaĝ'e, mi ne hav'as tiu'n rajt'o'n…
“Oh-ho! — mi pens'is, — evident'e li jam hav'as la esper'o'j'n…”
— Ceter'e, est'as ĝust'e por vi pli mal'bon'e, — daŭr'ig'is Gruŝnickij, — nun est'os al vi mal'facil'e kon'at'iĝ'i kun ili, — kaj tre domaĝ'e! Ĝi est'as unu el la plej agrabl'a'j hejm'o'j, kiu'j'n mi sci'as.
Intern'e mi ek'rid'et'is.
— La plej agrabl'a hejm'o por mi nun est'as la mi'a, — mi dir'is osced'ant'e kaj star'iĝ'is por ek'ir'i.
— Tamen konfes'u, ke vi pent'as.
— Kia stult'aĵ'o! Se mi vol'os, mi morgaŭ est'os ĉe la princ'in'o.
— Ni vid'os…
— Eĉ por far'i al vi plezur'o'n, mi am'ind'um'os la princ'id'in'o'n…
— Jes, se ŝi vol'os parol'i kun vi…
— Mi nur atend'os la minut'o'n, kiam vi'a parol'o iĝ'os por ŝi enu'a… Adiaŭ!..
— Kaj mi ir'os vag'i… Mi nun nenia'manier'e en'dorm'iĝ'os… Aŭskult'u, ni ir'u prefer'e en la restoraci'o'n, tie oni lud'as… Mi bezon'as hodiaŭ fort'a'j'n impres'o'j'n…
— Mi dezir'as al vi mal'gajn'i ĝis'fund'e…
Mi ir'is hejm'e'n.
La 21an de maj'o.
Pas'is preskaŭ tut'a semajn'o, sed mi ankoraŭ ne kon'at'iĝ'is kun Ligovskaja’j. Mi atend'as favor'a'n okaz'o'n. Gruŝnickij, kvazaŭ ombr'o, sekv'as ĉie la princ'id'in'o'n; ili'a'j konversaci'o'j sen'fin'as: kiam do li ŝi'n sattedos?.. La patr'in'o ne atent'as tio'n, ĉar li ne est'as “fianĉ'o”. Jen la logik'o de l’ patr'in'o! Mi rimark'is du, tri tener'a'j'n rigard'o'j'n, — neces'as ĉes'ig'i ĉio'n ĉi.
Hieraŭ ĉe la put'o unu'a'foj'e ven'is Ver'a… De la tag'o, kiam ni inter'vid'iĝ'is en la grot'o, ŝi ne el'ir'as el la hejm'o. Ni sam'temp'e merg'is ni'a'j'n glas'o'j'n kaj, si'n klin'int'e, ŝi flustr'is al mi:
— Vi ne vol'as kon'at'iĝ'i kun Ligovskaja’j!.. Ni pov'as inter'vid'iĝ'i nur tie…
Riproĉ'o!.. enu'e! Sed mi ĝi'n merit'is…
Alloke: morgaŭ est'os bal'o laŭ abon'o en la salon'o de l’ restoraci'o, kaj mi danc'os mazurk'o'n kun la princ'id'in'o.
La 22an de maj'o.
La salon'o de l’ restoraci'o trans'form'iĝ'is en hal'o'n de nobel'a kun'ven'o. Je la naŭ'a hor'o ĉiu'j kun'vetur'is. La princ'in'o kun la fil'in'o aper'is inter la last'a'j: mult'a'j sinjor'in'o'j rigard'is ŝi'n kun envi'o kaj mal'favor'em'o, ĉar la princ'id'in'o Mary si'n vest'as kun gust'o. Tiu'j, kiu'j konsider'as si'n lok'a'j aristokrat'in'o'j, kaŝ'int'e envi'o'n al'iĝ'is al ŝi. Ĉu pov'as est'i aliel? Kie est'as vir'in'a societ'o, tuj aper'as super'a kaj mal'super'a rond'o'j. Sub la fenestr'o, en amas'o de popol'o, star'is Gruŝnickij, si'n prem'int'e per la vizaĝ'o al vitr'o kaj ne for'met'ant'e la okul'o'j'n de si'a di'in'o. Preter'ir'ant'e, ŝi apenaŭ salut'is li'n kap'klin'e. Li ek'bril'is kvazaŭ la sun'o… La danc'o'j komenc'iĝ'is per la pol'a; post'e ek'son'is vals'o. Spron'o'j ek'tint'is, fald'o'j lev'iĝ'is kaj ek'karusel'is.
Mi star'is post dik'a sinjor'in'o, nimb'it'a per roz'a'j plum'o'j, la pomp'ec'o de ŝi'a rob'o memor'ig'is la temp'o'j'n de krinolin'o'j, kaj la bunt'ec'o de ŝi'a mal'glat'a haŭt'o — la feliĉ'a'n epok'o'n de nigr'a'j muŝ'et'o'j el taft'o. La plej grand'a veruk'o sur ŝi'a kol'o est'is ŝirm'it'a per kol'ĉen'o. Ŝi dir'is al si'a kavalir'o, dragon'a kapitan'o.
— Tiu ĉi princ'id'in'o Ligovskaja est'as ne'toler'ebl'a knab'in'aĉ'o! Imag'u, ke ŝi puŝ'is mi'n kaj eĉ ne pet'is pardon'o'n, kaj ankoraŭ si'n turn'is kaj rigard'is mi'n tra la lorn'et'o… C’est impayable!..[8] Kaj pri kio ŝi fanfaron'as? Oni nepr'e dev'us don'i al ŝi bon'a'n lecion'o'n…
— Nu, tio'n plen'um'i est'as bagatel'a afer'o! — respond'is la komplez'em'a kapitan'o kaj si'n direkt'is en ali'a'n ĉambr'o'n.
Mi tuj al'paŝ'is al la princ'id'in'o, invit'ant'e ŝi'n al vals'o, uz'ant'e liber'o'n de ĉi-tie'a'j mor'o'j, permes'ant'a'j danc'i kun ne'kon'at'a'j sinjor'in'o'j.
Ŝi apenaŭ pov'is ig'i si'n ne rid'et'i kaj kaŝ'i si'a'n triumf'o'n. Tamen sufiĉ'e baldaŭ ŝi prosper'is pren'i tut'e indiferent'a'n kaj eĉ sever'a'n aspekt'o'n. Ŝi neglekt'e met'is man'o'n sur mi'a'n ŝultr'o'n, et'e klin'is la kap'o'n flank'e'n, kaj ni start'is. Mi ne sci'is tali'o'n pli dolĉ'a'n kaj fleks'a'n! Ŝi'a freŝ'a spir'o tuŝ'is mi'a'n vizaĝ'o'n; kelk'iam bukl'o, dis'iĝ'int'a en turb'o'vent'o de vals'o for de si'a'j kun'ul'o'j glit'is laŭ mi'a ard'ant'a vang'o… Ni far'is tri rond'o'j'n. (Ŝi vals'as mir'ind'e bon'e.) Ŝi anhel'is, ŝi'a'j okul'o'j mal'bril'is, ŝi'a'j du'on'ferm'it'a'j lip'o'j apenaŭ pov'is flustr'i la neces'a'n: “Merci, monsieur”[9].
Post kelk'a'j minut'o'j da silent'o mi dir'is al ŝi, akcept'int'e plej humil'a'n aspekt'o'n:
— Mi aŭd'is, princ'id'in'o, ke tut'e ne'kon'at'e de vi, mi jam hav'is mal'feliĉ'o'n ricev'i vi'a'n mal'kontent'o'n… ke vi trov'is mi'n arog'a… Ĉu ver'e?
— Ĉu vi nun vol'as firm'ig'i mi'n en la opini'o? — ŝi respond'is kun ironi'a grimac'et'o, ceter'e tre konven'a al ŝi'a mov'iĝ'em'a fizionomi'o.
— Se mi hav'is arog'o'n iel ofend'i vi'n, permes'u al mi hav'i ankoraŭ pli grand'a'n arog'o'n, pet'i vi'a'n pardon'o'n… Ver'e, mi vol'us pruv'i, ke vi erar'is rilat'e mi'n…
— Tio est'os por vi sufiĉ'e mal'facil'e…
— Kial do?..
— Ĉar vi ne vizit'as ni'n, kaj la bal'o'j, ver'ŝajn'e ne oft'e est'os ripet'at'a'j.
“Tio signif'as, — mi pens'is, — ke ili'a pord'o est'os etern'e ferm'it'a por mi”.
— Ĉu vi sci'as, princ'id'in'o, — mi dir'is kun iom'a ĉagren'o, — oni neniam dev'as ignor'i la pent'ant'a'n krim'ul'o'n: pro mal'esper'o li pov'as far'i du'obl'e pli grav'a'n krim'o'n… kaj tiam…
Rid'o kaj flustr'aĉ'o de ĉirkaŭ'ant'o'j ig'is mi'n turn'iĝ'i kaj inter'romp'i mi'a'n fraz'o'n. Je kelk'a'j paŝ'o'j de ni star'is grup'o da vir'o'j kaj inter ili la dragon'a kapitan'o, esprim'int'a pret'ec'o'n iniciat'i mal'amik'a'n atenc'o'n kontraŭ la ĉarm'a princ'id'in'o. Li est'is precip'e kontent'a pri io, frot'is la man'o'j'n, rid'eg'is kaj palpebr'um'is al kamarad'o'j. Subit'e el ili'a medi'o apart'iĝ'is sinjor'o en frak'o kun long'a'j lip'har'o'j kaj ruĝ'a vizaĝ'aĉ'o kaj direkt'is ne'cert'a'j'n paŝ'o'j'n rekt'e al la princ'id'in'o: li est'is ebri'a. Star'iĝ'int'e kontraŭ la konfuz'it'a princ'id'in'o, kun la brak'o'j dors'e, li gap'is al ŝi per si'a'j griz'a'j mal'bril'a'j okul'o'j kaj prononc'is raŭk'a'diskant'e:
— Permete…[10] nu kio'n do!.. mi simpl'e invit'as vi'n al mazurk'o.
— Kio'n vi bon'vol'as? — ŝi prononc'is trem'voĉ'e, ĵet'ant'e pet'eg'a'n rigard'o'n ĉirkaŭ'e'n. Ve! Ŝi'a patr'in'o est'is mal'proksim'e, kaj apud'e est'is neni'u el ŝi'a'j kon'at'a'j kavalir'o'j; ŝajn'as, ke unu adjutant'o ĉio'n ĉi vid'is, sed li kaŝ'is si'n post la amas'o'n por ne est'i en'miks'it'a en histori'o'n.
— Kio do? — dir'is la ebri'a sinjor'o, palpebr'um'ant'e al la dragon'a kapitan'o, kiu per'sign'e kuraĝ'ig'is li'n. — Ĉu vi ne bon'vol'os?.. Mi tamen ripet'e hav'as la honor'o'n invit'i vi'n pour mazure…[11] Ebl'e vi pens'as, ke mi est'as ebri'a? Tio ne grav'as!.. Mult'e pli liber'e, mi pov'as vi'n cert'ig'i…
Mi vid'is, ke ŝi est'is sven'ont'a pro la tim'o kaj indign'o.
Mi al'paŝ'is al la ebri'a sinjor'o, pren'is li'n sufiĉ'e tenajl'e je la brak'o kaj fiks'e rigard'int'e li'a'j'n okul'o'j'n, mi pet'is li'n for'iĝ'i, ĉar la princ'id'in'o jam de'long'e promes'is danc'i mazurk'o'n kun mi.
— Nu, kio'n far'i!.. Ali'a'foj'e! — li dir'is, rid'int'e, kaj for'iĝ'is al si'a'j hont'ig'it'a'j kamarad'o'j, kiu'j tuj for'konduk'is li'n en ali'a'n ĉambr'o'n.
Mi est'is rekompenc'it'a per profund'a, mir'ind'a rigard'o.
La princ'id'in'o al'paŝ'is al si'a patr'in'o kaj rakont'is al ŝi ĉio'n. Tiu trov'is mi'n en la amas'o kaj esprim'is dank'o'n. Ŝi anonc'is al mi, ke ŝi kon'is mi'a'n patr'in'o'n kaj est'is amik'in'o kun plur'a'j mi'a'j onkl'in'o'j.
— Mi ne sci'as, kiel okaz'is, ke ni ĝis nun ne est'as kon'at'a'j kun vi, — ŝi al'don'is, — sed konfes'u, ke sol'e vi kulp'as pri tio: vi sovaĝ'as re'tir'iĝ'ant'e de ni ĉiu'j, tiel, ke ĝi est'as al neni'o simil'a. Mi esper'as, ke la aer'o de mi'a salon'o dis'pel'os vi'a'n splen'o'n, ĉu ne?
Mi dir'is al ŝi unu el tiu'j fraz'o'j, kiu'j dev'as est'i pret'a'j anticip'e de kiu ajn por simil'a okaz'o.
Kvadril'o'j daŭr'is terur'e long'e.
Fin'e de l’ balkon'o ek'tondr'is mazurk'o, la princ'id'in'o kaj mi sid'iĝ'is.
Mi ne alud'is eĉ unu foj'o'n pri la ebri'a sinjor'o, nek pri la antaŭ'a kondut'o, nek pri Gruŝnickij. La impres'o de l’ mal'agrabl'a scen'o iom post iom distr'iĝ'is, ŝi'a ĉarm'a vizaĝ'o ek'flor'is; ŝi ŝerc'is tre plaĉ'e; ŝi'a parol'o est'is sprit'a sen pretend'o je sprit'ec'o, vigl'a kaj sen'ĝen'a; ŝi'a'j rimark'o'j kelk'iam est'is profund'a'j… Mi las'is ŝi'n sent'i per tre implik'it'a fraz'o, ke ŝi jam de'long'e plaĉ'is al mi. Ŝi klin'is la kap'o'n kaj iom ruĝ'iĝ'is.
— Vi est'as strang'a hom'o! — ŝi dir'is post'e, lev'int'e al mi si'a'j'n velur'a'j'n okul'o'j'n kaj ig'it'e rid'et'ant'e.
— Mi ne vol'is kon'at'iĝ'i kun vi, — mi daŭr'ig'is, — ĉar vi est'as ĉirkaŭ'it'a de tre dens'a amas'o de ador'ant'o'j, kaj mi tim'is mal'aper'i en ĝi plen'e.
— Vi van'e tim'is! Ili ĉiu'j est'as super'enu'a'j…
— Ĉiu'j! Ĉu ver'e ĉiu'j?
Ŝi rigard'is mi'n ekzamen'e, kvazaŭ pen'ant'e re'memor'i i'o'n, post'e ŝi de'nov'e et'e ruĝ'iĝ'is kaj fin'e prononc'is decid'e: “ĉiu'j”!
— Eĉ mi'a amik'o Gruŝnickij?
— Kaj ĉu li est'as vi'a amik'o? — ŝi dir'is, montr'ant'e iom'a'n dub'em'o'n.
— Jes.
— Li, cert'e, ne en'ir'as la kategori'o'n de la enu'a'j…
— Sed en la kategori'o'n de mal'feliĉ'a'j, — mi dir'is rid'ant'e.
— Cert'e! Kaj vi rid'as? Mi dezir'us, ke vi est'u je li'a lok'o…
— Kio do? Mi mem est'is sign'o'junkr'o iam, kaj, ver'e, ĝi est'is la plej bon'a temp'o en mi'a viv'o!
— Ĉu li est'as sign'o'junkr'o? — ŝi dir'is rapid'e kaj post'e al'don'is. — Sed mi opini'is…
— Kio'n vi opini'is?..
— Neni'o'n! Kiu est'as tiu sinjor'in'o?
Ĉe tiu'j vort'o'j la konversaci'o ŝanĝ'is la direkt'o'n kaj ne plu re'turn'is al la dir'it'o.
La mazurk'o fin'iĝ'is kaj ni dis'ir'is — ĝis re'vid'o. La sinjor'in'o'j dis'vetur'is… Mi ir'is vesper'manĝ'i kaj renkont'is Verneron.
— Ha! — li dir'is. — Jen kiel vi! Kaj ankoraŭ vi vol'is kon'at'iĝ'i kun la princ'id'in'o ne aliel ol sav'ant'e ŝi'n de ne'evit'ebl'a mort'o.
— Mi far'is pli traf'e, — mi respond'is, — mi sav'is ŝi'n de sven'o dum la bal'o!..
— Kiel do? Rakont'u!..
— Ne, diven'u mem, ho vi, diven'ant'o de ĉio en la mond'o.
La 23an de maj'o.
Ĉirkaŭ la sep'a vesper'e mi promen'is sur la bulvard'o. Gruŝnickij, vid'int'e mi'n el mal'proksim'o, al'paŝ'is al mi: la rid'ind'a mir'o bril'is en li'a'j okul'o'j. Li fort'e prem'is mi'a'n man'o'n kaj dir'is tragik'a'voĉ'e:
— Mi dank'as vi'n, Peĉorin… Ĉu vi kompren'as mi'n?
— Ne, neniu'okaz'e est'as dank'ind'e, — mi respond'is ne hav'ant'e en mi'a konscienc'o iu'n bon'far'o'n.
— Kia'manier'e? Sed hieraŭ? Ĉu vi forges'is?.. Mary ĉio'n rakont'is al mi…
— Kaj kio? Ĉu vi jam hav'as ĉio'n komun'a'n? Eĉ dank'o'j'n?
— Aŭskult'u, — dir'is Gruŝnickij tre grav'e, — mi pet'as, ne rikan'et'u mi'a'n am'o'n, se vi vol'as rest'i mi'a amik'o… Ĉu vi vid'as! mi ŝi'n am'as frenez'e… kaj mi pens'as, mi esper'as, ke ankaŭ ŝi mi'n am'as… Mi hav'as al vi pet'o'n: vi vizit'os ili'n hodiaŭ vesper'e, promes'u al mi ĉio'n rimark'i; mi sci'as, ke vi est'as spert'a en simil'a'j afer'o'j, vi kon'as vir'in'o'j'n pli bon'e ol mi… Vir'in'o'j! Vir'in'o'j! Kiu ili'n kompren'os? Ili'a'j rid'et'o'j kontraŭ'as al ili'a'j rigard'o'j, ili'a'j vort'o'j promes'as kaj log'as, kaj la son'o de ili'a voĉ'o for'puŝ'as… Jen ili dum unu minut'o kapt'as kaj diven'as vi'a'n plej sekret'a'n pens'o'n, jen ili ne kompren'as la plej klar'a'j'n alud'o'j'n. Jen, ekzempl'e, la princ'id'in'o: hieraŭ ŝi'a'j okul'o'j ard'is pasi'e halt'ant'e sur mi, hodiaŭ ili mal'varm'as kaj mal'seren'as…
— Ĝi est'as, ebl'e, konsekvenc'o de akv'a efik'o, — mi respond'is.
— Vi vid'as en ĉio nur mal'bon'a'n flank'o'n… materi'ist'o! — al'don'is li mal'estim'e. — Ceter'e, ni ŝanĝ'u la materi'o'n, — kaj kontent'a pri la mal'bon'a kalembur'o, li gaj'iĝ'is.
Je la naŭ'a ni kun'e ir'is al la princ'in'o.
Preter'pas'ant'e la fenestr'o'j'n de Ver'a, mi vid'is ŝi'n ĉe la fenestr'o. Ni lanc'is unu al la ali'u rapid'a'j'n rigard'o'j'n. Baldaŭ post mi ŝi en'ir'is la salon'o'n de Ligovskaja-j. La princ'in'o prezent'is mi'n al ŝi kiel al si'a parenc'in'o. Ni trink'is te'o'n, est'is mult'e da gast'o'j. La konversaci'o est'is komun'a. Mi pen'is plaĉ'i al la princ'in'o, ŝerc'is, ig'is ŝi'n rid'i kelk'foj'e tut'anim'e. La princ'id'in'o ankaŭ vol'is iom rid'i, sed ŝi si'n de'ten'is, por ne el'ir'i el la lud'at'a rol'o: ŝi trov'as, ke langvor'o konven'as al ŝi, kaj ebl'e, ŝi ne erar'as. Gruŝnickij, ŝajn'e, tre ĝoj'as, ke mi'a gaj'em'o ne infekt'as ŝi'n.
Post la te'um'ad'o ĉiu'j ir'is en la salon'o'n.
— Ĉu vi est'as kontent'a pri mi'a obe'em'o, Ver'a? — mi dir'is preter'ir'ant'e ŝi'n.
Ŝi sag'is al mi rigard'o'n plen'a'n de am'o kaj dank'em'o. Mi al'kutim'iĝ'is al tia'j rigard'o'j, sed iam ili kre'is mi'a'n beat'o'n. La princ'in'o sid'ig'is la fil'in'o'n ĉe fortepian'o'n; ĉiu'j pet'is ŝi'n i'o'n kant'i, — mi silent'is kaj util'ig'ant'e la tumult'o'n flank'e'n'ir'is al la fenestr'o kun Ver'a, kiu vol'is dir'i al mi i'o'n tre grav'a'n al ni ambaŭ… Fakt'e est'is iu bagatel'o…
Kaj dum'e al la princ'id'in'o mi'a indiferent'ec'o est'is amar'a, kiel mi pov'is diven'i laŭ ŝi'a koler'et'a, bril'ant'a rigard'o… Ho, mi bon'eg'e kompren'as la konversaci'o'n de rigard'o'j, mut'a'n sed esprim'o'plen'a'n, konciz'a'n sed fort'a'n…
Ŝi ek'kant'is. Ŝi'a voĉ'o est'is agrabl'a, sed ŝi kant'is mal'bon'e… tamen mi ne aŭskult'is ŝi'n. Sed Gruŝnickij, si'n apog'int'e per kubut'o'j kontraŭ fortepian'o'n vid-al-vid'e de ŝi, manĝ'eg'is ŝi'n per la okul'o'j kaj ĉiu'minut'e du'on'voĉ'e ripet'is: “Charmant! délicieux!”[12]
— Aŭskult'u, — dir'is al mi Ver'a, — mi ne vol'as, ke vi kon'at'iĝ'u kun mi'a edz'o, sed vi dev'as nepr'e plaĉ'i al la princ'in'o. Al vi est'as facil'e tio'n ating'i: vi pov'as ĉio'n, kio'n vi vol'as. Ni inter'vid'iĝ'os nur ĉi tie…
— Nur?..
Ŝi ruĝ'iĝ'is kaj daŭr'ig'is:
— Vi sci'as, ke mi est'as vi'a sklav'in'o, mi neniam pov'is rezist'i al vi… kaj mi est'os pun'it'a pro tio: vi ĉes'os mi'n am'i! Almenaŭ mi vol'as gard'i mi'a'n reputaci'o'n… ne por mi: vi tio'n sci'as tre bon'e!.. Ho, mi pet'as vi'n: ne turment'u mi'n kiel antaŭ'e per van'a'j dub'o'j kaj afekt'a mal'varm'o. Mi ebl'e baldaŭ mort'os, mi sent'as, kiel mi sen'fort'iĝ'as de tag'o al tag'o… kaj malgraŭ tio mi ne pov'as pens'i pri la est'ont'a viv'o, mi pens'as nur pri vi. Vi, vir'o'j, ne kompren'as la ĝu'o'n de l’ rigard'o, man'prem'o… sed mi, mi ĵur'as al vi, mi, aŭd'ant'e vi'a'n voĉ'o'n, sent'as tiel profund'a'n, strang'a'n beat'o'n, ke la plej ard'a'j kis'o'j ne pov'as anstataŭ'i ĝi'n.
Inter'temp'e la princ'id'in'o ĉes'is kant'i. Ond'o de laŭd'o'j aŭd'iĝ'is ĉirkaŭ ŝi; mi al'ir'is al ŝi post ĉiu'j kaj dir'is al ŝi i'o'n pri ŝi'a voĉ'o sufiĉ'e neglekt'e.
Ŝi grimac'et'is, el'mov'int'e la sub'a'n lip'o'n kaj riverenc'is tre mok'e.
— Al mi tio est'as special'e agrabl'a, — ŝi dir'is, — ke vi mi'n tut'e ne aŭskult'is; sed vi, ebl'e, ne ŝat'as muzik'o'n?..
— Tut'e kontraŭ'e… precip'e post tag'manĝ'o.
— Gruŝnickij prav'as, dir'ant'e, ke vi hav'as la plej proz'a'n gust'o'n… Kaj mi vid'as, ke vi ŝat'as muzik'o'n en gastronomi'a rilat'o…
— Vi re'e erar'as: mi tut'e ne est'as gastronom'o: mi hav'as mal'bon'a'n stomak'o'n. Sed la muzik'o post tag'manĝ'o dorm'ig'as, kaj dorm'i post tag'manĝ'o est'as san'e: sekv'e, mi ŝat'as muzik'o'n en medicin'a rilat'o. Kaj vesper'e ĝi, mal'e, ekscit'as mi'a'j'n nerv'o'j'n: al mi far'iĝ'as aŭ tre ĝoj'e aŭ tre trist'e. Unu kaj la ali'o est'as lac'ig'a'j, kiam est'as tut'e neni'u kaz'o por est'i ĝoj'a aŭ trist'a, kaj al'e trist'o en societ'o est'as rid'ind'a, kaj tro grand'a gaj'em'o — vulgar'a…
Ŝi ne fin'aŭskult'is, ir'is for, sid'iĝ'is apud Gruŝnickij, kaj inter ili komenc'iĝ'is sentimental'a konversaci'o, ŝajn'e la princ'id'in'o respond'is li'a'j'n saĝ'ec'a'j'n fraz'o'j'n sufiĉ'e distr'it'e kaj mal'traf'e, kvankam ŝi pen'is montr'i, ke ŝi aŭskult'as li'n atent'e, ĉar kelk'iam li rigard'is ŝi'n kun mir'o, pen'ant'e konjekt'i la kaŭz'o'n de ŝi'a emoci'o, manifest'at'a de temp'o al temp'o en ŝi'a sen'trankvil'a rigard'o…
Sed mi vi'n kompren'is, kar'a princ'id'in'o, gard'u vi'n! Vi vol'as pag'i al mi per la sam'a'j mon'er'o'j, pik'i mi'a'n mem'am'o'n — en tio vi ne prosper'os! Ja se vi deklar'os al mi milit'o'n, mi est'os sen'indulg'a.
Kelk'foj'e dum la vesper'o mi pen'is intenc'e inter'ven'i en ili'a'n konversaci'o'n, sed ŝi sek'e renkont'is mi'a'j'n rimark'o'j'n, kaj mi kun lud'at'a indign'o fin'e for'iĝ'is. La princ'id'in'o triumf'is; Gruŝnickij ankaŭ. Triumf'u, mi'a'j kar'a'j, rapid'u… ne'long'e rest'as al vi triumf'i! Kio'n entrepren'i? Mi hav'as antaŭ'sent'o'n…. Kon'at'iĝ'ant'e kun vir'in'o, mi ĉiam sen'erar'e konjekt'as, ĉu ŝi am'os mi'n aŭ ne…
La rest'o'n de l’ vesper'o mi pas'ig'is apud Ver'a kaj ĝis'sat'e parol'is pri la pas'int'o… Pro kio ŝi am'as mi'n tiel, mi, ver'e, ne sci'as! Des pli, ke ŝi est'as la sol'a vir'in'o, kiu kompren'is mi'n plen'e, kun ĉiu'j mi'a'j mal'fort'aĵ'o'j, mal'bon'o'j… Ĉu ver'e la mal'bon'o est'as tiom al'log'a?
Mi el'ir'is kun'e kun Gruŝnickij; sur'strat'e li pren'is mi'n sub'brak'e kaj post long'a silent'o dir'is:
— Do kio?
“Vi est'as stult'a”, — mi vol'is respond'i, sed de'ten'is mi'n kaj nur mov'is per la ŝultr'o'j.
La 29an de maj'o.
Dum ĉiu'j ĉi tag'o'j mi eĉ unu foj'o'n ne re'tir'iĝ'is de mi'a sistem'o. Al la princ'id'in'o komenc'is plaĉ'i mi'a parol'o; mi rakont'is al ŝi kelk'a'j'n el la strang'a'j okaz'o'j de mi'a viv'o, kaj ŝi komenc'is vid'i en mi ne'ordinar'a'n hom'o'n. Mi pri'rid'is ĉio'n en la mond'o, precip'e la sent'o'j'n: tio komenc'as tim'ig'i ŝi'n. En mi'a ĉe'est'o ŝi ne kuraĝ'as komenc'i kun Gruŝnickij sentimental'a'j'n konversaci'o'j'n kaj jam kelk'foj'e respond'is li'a'j'n sagac'aĵ'o'j'n per mok'a rid'et'o, sed ĉiu'foj'e, kiam Gruŝnickij al'paŝ'as ŝi'n, mi al'pren'as humil'a'n aspekt'o'n kaj las'as ili'n du'op'e. La unu'a'n foj'o'n ŝi ĝoj'is pro tio, aŭ pen'is tio'n montr'i; la du'a'n foj'o'n ŝi ek'koler'is kontraŭ mi kaj la tri'a'n kontraŭ Gruŝnickij.
— Vi hav'as tre mal'mult'a'n mem'estim'o'n! — ŝi dir'is al mi hieraŭ. — Kial vi pens'as, ke al mi est'as pli gaj'e kun Gruŝnickij?
Mi respond'is, ke mi ofer'as al la feliĉ'o de amik'o mi'a'n plezur'o'n.
— Kaj la mi'a'n, — ŝi al'don'is.
Mi fiks'e rigard'is ŝi'n kaj akcept'is serioz'a'n aspekt'o'n. Post'e la tut'a'n tag'o'n mi dir'is al ŝi neniu'n vort'o'n… Vesper'e ŝi est'is medit'em'a, hodiaŭ maten'e ĉe la put'o ŝi est'is ankoraŭ pli medit'em'a. Kiam mi al'paŝ'is ŝi'n, ŝi aŭskult'is distr'e Gruŝnickij, kiu, ŝajn'e, est'is admir'ant'a la natur'o'n, sed apenaŭ vid'int'e mi'n, ŝi komenc'is rid'eg'i (tut'e sen pretekst'o), montr'ant'e kvazaŭ ŝi mi'n ne rimark'us. Mi for'ir'is mal'proksim'e'n kaj komenc'is observ'i ŝi'n: ŝi turn'is si'n for de la konversaci'ant'o kaj du'foj'e osced'is. Efektiv'e, Gruŝnickij ted'is ŝi'n. Ankoraŭ du tag'o'j'n mi ne parol'os kun ŝi.
La 3an de juni'o.
Mi oft'e demand'as mi'n, pro kio mi tiel persist'e aspir'as la am'o'n de jun'a knab'in'o, kiu'n mi ne vol'as de'log'i kaj kun kiu mi neniam edz'iĝ'os? Por kio neces'as tiu vir'in'a koket'ec'o? Ver'a am'as mi'n pli fort'e ol la princ'id'in'o Mary am'os mi'n iam ajn; se ŝi ŝajn'us al mi ne'venk'ebl'a bel'in'o, ebl'e, mi'n log'us la mal'facil'ec'o mem de l’ entrepren'o.
Sed neni'o simil'a! Sekv'e ĝi ne est'as tiu sen'trankvil'a bezon'o am'i, kiu turment'as ni'n en unu'a'j jun'a'j jar'o'j, ĵet'as ni'n de unu vir'in'o al la ali'a, ĝis ni trov'os iu'n, kiu ni'n ne toler'as; tiam komenc'iĝ'as ni'a konstant'ec'o — ver'a sen'ĉes'a pasi'o, kiu'n matematik'e oni pov'as esprim'i per lini'o, direkt'ant'a si'n el unu punkt'o en spac'o'n. La sekret'o de tiu sen'fin'ec'o est'as ne'ebl'o ating'i la cel'o'n, tio est'as, la fin'o'n.
Pro kio do mi fervor'as? Pro envi'o al Gruŝnickij? Kompat'ind'a! Li tut'e ĝi'n ne merit'as. Aŭ tio est'as la sekv'o de tiu mal'bon'a sed ne'venk'ebl'a sent'o, kiu ig'as ni'n neni'ig'i dolĉ'a'j'n mis'rev'o'j'n de proksim'ul'o por hav'i bagatel'a'n plezur'o'n dir'i al li, kiam en mal'esper'o li demand'as, kio'n li kred'u: “Mi'a amik'o, mi tra'viv'is la sam'o'n! Kaj vi vid'as, ke mi tamen tag'manĝ'as, vesper'manĝ'as kaj dorm'as plej trankvil'e kaj, esper'ebl'e, mi pov'os mort'i sen kri'o kaj larm'o'j!”
Kaj ja est'as ne'ampleks'ebl'a ĝu'o en posed'o de l’ jun'a, apenaŭ burĝon'iĝ'int'a anim'o! Ĝi est'as kvazaŭ flor'o, kies plej bon'a arom'o vapor'iĝ'as renkont'e'n al la unu'a radi'o de l’ sun'o; oni dev'as de'ŝir'i ĝi'n tiu'minut'e kaj, spir'int'e ĝis'sat'e, ĵet'i sur'voj'e: ebl'e iu hazard'e lev'os ĝi'n. Mi sent'as en mi tiu'n ne'sat'ig'ebl'a'n avid'o'n, en'glut'ant'a'n ĉio'n renkont'at'a'n sur'voj'e: mi rigard'as la sufer'o'j'n kaj ĝoj'o'j'n de aliuj nur rilat'e mi'n, kvazaŭ nutr'aĵ'o'n, sub'ten'ant'a'n mi'a'j'n anim'a'j'n fort'o'j'n. Mi mem ne plu kapabl'as furioz'i sub influ'o de pasi'o; mi'a ambici'o est'as sub'prem'it'a de cirkonstanc'o'j, sed ĝi manifest'iĝ'as ali'aspekt'e. Ĉar ambici'o est'as neni'o ali'a ol soif'o de potenc'o, kaj mi'a unu'a plezur'o — sub'ig'i al mi'a vol'o ĉio'n, kio mi'n ĉirkaŭ'as; ekscit'i sent'o'n de am'o al mi, si'n'don'em'o kaj tim'o — ĉu ĝi ne est'as la unu'a simptom'o kaj la plej grand'a triumf'o de potenc'o? Est'i por iu kaŭz'o de sufer'o'j kaj ĝoj'o'j, hav'ant'e por tio tut'e neni'a'n rajt'o'n — ĉu tio ne est'as la plej dolĉ'a nutr'aĵ'o al mi'a fier'o? Kaj kio est'as feliĉ'o? Sat'ig'it'a fier'o. Se mi konsider'us mi'n la plej bon'a, plej potenc'a el ĉiu'j en la mond'o, mi est'us feliĉ'a; se ĉiu'j am'us mi'n, mi trov'us en mi sen'fin'a'j'n font'o'j'n de am'o. Mal'bon'o nask'as mal'bon'o'n, la unu'a sufer'o don'as kompren'o'n pri la plezur'o turment'i aliun; la ide'o de mal'bon'o ne pov'as en'ir'i la hom'a'n kap'o'n sen ke li dezir'u aplik'i ĝi'n real'e; la ide'o'j est'as kre'aĵ'o'j organik'a'j, dir'is iu: ili'a nask'iĝ'o jam don'as al ili la form'o'n, kaj tiu form'o est'as la ag'o; tiu, en kies kap'o nask'iĝ'is pli da ide'o'j, ag'as pli ol aliuj. Pro tio la geni'ul'o, katen'it'a al burokrat'a tabl'o, dev'as mort'i aŭ frenez'iĝ'i, sam'kiel la hom'o kun herkul'a korp'o pro sid'a viv'manier'o kaj modest'a kondut'o mort'as pro apopleksi'o.
La pasi'o'j est'as neni'o ali'a ol ide'o'j ĉe si'a komenc'a evolu'o: ili est'as aparten'aĵ'o de kor'a jun'ec'o, kaj stult'ul'o est'as tiu, kiu intenc'as emoci'i pro ili la tut'a'n viv'o'n: mult'a'j trankvil'a'j river'o'j komenc'iĝ'as per tondr'a'j akv'o'fal'o'j, sed neni'u el ili salt'as kaj ŝaŭm'as ĝis la mar'o mem. Sed tiu trankvil'o est'as oft'e simptom'o de grand'a kvankam kaŝ'it'a fort'o: plen'ec'o kaj profund'o de sent'o'j kaj pens'o'j ne al'las'as furioz'a'j'n impuls'o'j'n: la anim'o, sufer'ant'e kaj ĝu'ant'e, don'as al si en ĉio sever'a'n raport'o'n kaj konvink'iĝ'as en tio, ke tiel dev'as est'i: ĝi sci'as, ke sen tempest'o'j konstant'a ard'o de l’ sun'o sek'ig'os ni'n; ĝi est'as, penetr'at'a kaj satur'at'a de la propr'a viv'o, ĝi dorlot'as kaj pun'as si'n kvazaŭ la am'at'a'n infan'o'n. Nur en tiu super'a stat'o de l’ mem'kon'o la hom'o pov'as aprez'i la just'ec'o'n de Di'o.
Re'leg'ant'e tiu'n ĉi paĝ'o'n, mi rimark'as, ke mi for'log'iĝ'is mal'proksim'e'n de mi'a objekt'o… Sed kio do?.. Ja mi skrib'as la tag'libr'o'n por mi, kaj, sekv'e, ĉio ajn, kio'n mi ĵet'as en ĝi'n kun pas'o de temp'o, iĝ'os por mi valor'a re'memor'aĵ'o.
* * *
Ven'is Gruŝnickij kaj si'n ĵet'is sur mi'a'n kol'o'n, — li ricev'is rang'o'n de oficir'o. Ni trink'is ĉampan'o'n. Doktor'o Verner ven'is sekv'ant'e li'n.
— Mi ne gratul'as vi'n, — li dir'is al Gruŝnickij.
— Pro kio?
— Ĉar la soldat'a kapot'o tre konven'as al vi, kaj konfes'u, ke la arme'a infanteri'a uniform'o, kudr'it'a ĉi tie en la akv'o'j, al'don'os al vi neni'o'n interes'a'n… Ĉu vi vid'as, ke ĝis nun vi est'is escept'o, kaj nun vi pas'os kiel ĝeneral'a regul'o.
— Koment'u, koment'u, doktor'o! Vi ne mal'help'os al mi ĝoj'i. Li ne sci'as, — al'don'is Gruŝnickij al mi flustr'e en orel'o'n, — kiom da esper'o'j don'is al mi la epolet'o'j… Ho, epolet'o'j, epolet'o'j! Vi'a'j stel'et'o'j, voj'montr'a'j stel'et'o'j… Ne! Mi nun est'as absolut'e feliĉ'a.
— Ĉu vi ir'os kun ni promen'i al la abism'o? — mi demand'is li'n.
— Mi?.. Pro neniu'j trezor'o'j mi montr'os mi'n al la princ'id'in'o, ĝis est'os pret'a mi'a nov'a uniform'o.
— Ĉu est'os vi'a vol'o, ke mi anonc'u al ŝi pri vi'a ĝoj'o?
— Ne, bon'vol'u ne dir'i… Mi vol'as surpriz'i ŝi'n…
— Dir'u al mi tamen, kiel stat'as vi'a'j afer'o'j kun ŝi?
Li konfuz'iĝ'is kaj en'pens'iĝ'is: li vol'us fanfaron'i, mensog'i, sed li'n halt'ig'is konscienc'o, kaj sam'temp'e est'us hont'e konfes'i la ver'o'n.
— Kiel vi pens'as, ĉu ŝi am'as vi'n?
— Ĉu ŝi am'as? Indulg'u, Peĉorin, kiu'j'n ide'o'j'n vi hav'as? Kiel oni pov'as tiel rapid'e?.. Kaj se eĉ ŝi am'as, vir'in'o el bon'a famili'o neniam dir'os tio'n…
— Bon'e! Kaj ver'ŝajn'e laŭ vi vir'o, el bon'a famili'o, ankaŭ dev'as silent'i pri si'a pasi'o?..
— Ho frat'ul'o! Por ĉio est'as si'a manier'o; mult'o est'as ne parol'at'a, nur konjekt'at'a…
— Ver'e… Sed la am'o, kiu'n mi leg'as en okul'o'j, al neni'o dev'ig'as vir'in'o'n, dum la vort'o'j… Gard'u vi'n, Gruŝnickij, ŝi vi'n mistifik'as…
— Ŝi?.. — li respond'is lev'int'e la okul'o'j'n ĉiel'e'n kaj mem'kontent'e rid'et'ant'e. — Mi kompat'as vi'n, Peĉorin!..
Li for'ir'is.
Vesper'e mult'nombr'a societ'o si'n direkt'is al la abism'o pied'e.
Laŭ opini'o de lok'a'j scienc'ist'o'j, la abism'o est'as neni'o ali'a ol esting'iĝ'int'a krater'o; ĝi situ'as sur dekliv'o de la mont'o Maŝuk, je unu verst'o for de l’ urb'o. Al ĝi konduk'as mal'larĝ'a voj'et'o inter arbust'o'j kaj rok'o'j, grimp'ant'e la mont'o'n, mi propon'is la brak'o'n al la princ'id'in'o, kaj ŝi ne for'las'is ĝi'n dum la tut'a promen'o.
Ni'a konversaci'o komenc'iĝ'is per rikan'o'j: mi komenc'is kribr'i ni'a'j'n ĉe'est'int'a'j'n kaj for'est'int'a'j'n kon'at'o'j'n, komenc'e demonstr'ant'e ili'a'j'n rid'ind'a'j'n kaj post'e mal'bon'a'j'n trajt'o'j'n. Mi'a gal'o ekscit'iĝ'is, mi komenc'is per ŝerc'o'j kaj fin'is per koler'o. Unu'e tio amuz'is ŝi'n, sed post'e tim'ig'is.
— Vi est'as danĝer'a hom'o! — ŝi dir'is al mi. — Mi prefer'as traf'i en arb'ar'o sub ponard'o'n de murd'ist'o, ol al vi'a lang'o… Mi vi'n pet'as tut'e ne'ŝerc'e: kiam vi est'os dir'ont'a pri mi mal'bon'o'n, pren'u prefer'e ponard'o'n kaj tranĉ'u mi'n, — mi pens'as, ke tio ne est'os por vi tro mal'facil'a.
— Ĉu mi simil'as murd'ist'o'n?..
— Vi est'as pli mal'bon'a…
Mi en'pens'iĝ'is por unu minut'o kaj post'e dir'is, al'pren'int'e profund'e kor'tuŝ'a'n aspekt'o'n:
— Jes, tia est'as mi'a sort'o de l’ infan'ec'o mem! Ĉiu'j leg'is sur mi'a vizaĝ'o simptom'o'j'n de aĉ'a'j em'o'j, kiu'j'n mi ne hav'is; sed oni supoz'is ili'n — kaj ili nask'iĝ'is. Mi est'is modest'a — oni kulp'ig'is mi'n en malic'o: mi iĝ'is kaŝ'em'a. Mi profund'e sent'is bon'o'n kaj mal'bon'o'n; neni'u kares'is mi'n, ĉiu'j ofend'is: mi iĝ'is rankor'a. Mi est'is mal'gaj'em'a — ali'a'j infan'o'j est'is gaj'a'j kaj babil'em'a'j; mi sent'is mi'n pli alt'a ol ili — oni konsider'is mi'n pli mal'alt'a. Mi iĝ'is envi'em'a. Mi est'is pret'a am'i la tut'a'n mond'o'n, — neni'u mi'n kompren'is, kaj mi el'lern'is mal'am'i. Mi'a sen'kolor'a jun'ec'o pas'is en batal'o kontraŭ mi'n kaj kontraŭ la mond'o'n; tim'ant'e mok'o'j'n mi kaŝ'is mi'a'j'n plej bon'a'j'n sent'o'j'n en profund'o de mi'a kor'o: ili mort'is tie. Mi dir'is ver'o'n — oni ne kred'is mi'n: mi komenc'is tromp'i; stud'int'e bon'e la mond'o'n kaj risort'o'j'n de la soci'o, mi iĝ'is lert'a en la scienc'o de l’ viv'o kaj vid'is, ke aliuj sen lert'ec'o est'as feliĉ'a'j, uz'ant'e sen'pen'e la avantaĝ'o'j'n, kiu'j'n mi aspir'is tiel sen'lac'e. Kaj tiam nask'iĝ'is en mi'a brust'o mal'esper'o — ne tiu mal'esper'o, kiu'n oni kurac'as per plumb'o de pistol'o, sed sen'emoci'a sen'fort'a mal'esper'o, ŝirm'it'a de afabl'ec'o kaj bon'anim'a rid'et'o. Mi iĝ'is moral'a kripl'ul'o: unu du'on'o de mi'a anim'o ĉes'is ekzist'i, ĝi sek'iĝ'is, vapor'iĝ'is, mort'is, mi ĝi'n de'tranĉ'is kaj for'ĵet'is, dum la ali'a veget'is kaj viv'is por komplez'o de ajn'ul'o, sed tio'n neni'u rimark'is, ĉar neni'u sci'is pri la ekzist'o de l’ pere'int'a du'on'o; sed vi nun vek'is en mi re'memor'o'n pri ĝi, kaj mi tra'leg'is al vi ĝi'a'n epitaf'o'n. Al mult'a'j ĉiu'j epitaf'o'j, ĝeneral'e, ŝajn'as rid'ind'a'j, sed al mi ne, precip'e, kiam mi re'memor'as pri tiu, kiu ripoz'as sub ĝi. Ceter'e, mi ne pet'as vi'n kun'konsent'i mi'a'n opini'o'n: se mi'a ekstravaganc'aĵ'o ŝajn'as al vi rid'ind'a, bon'vol'u rid'i: mi avert'as vi'n, ke tio mi'n neniom ĉagren'os.
Tiu'moment'e mi renkont'is ŝi'a'j'n okul'o'j'n: en ili kur'is larm'o'j; ŝi'a brak'o, apog'ant'a si'n kontraŭ la mi'a, trem'is; la vang'o'j skarlat'is, ŝi kompat'is mi'n! Kun'sufer'o, la sent'o, al kiu sklav'iĝ'as tiel facil'e ĉiu'j vir'in'o'j, en'ig'is si'a'j'n ung'eg'o'j'n en ŝi'a'n ne'spert'a'n kor'o'n. Dum la tut'a temp'o de la promen'o ŝi est'is distr'it'a, kun neni'u koket'is, kaj tio est'as grav'a simptom'o!
Ni ven'is al la abism'o. La vir'in'o'j for'las'is si'a'j'n kavalir'o'j'n, sed ŝi ne for'las'is mi'a'n brak'o'n. La ŝerc'o'j de la lok'a'j dand'o'j ne rid'ig'is ŝi'n; la apik'ec'o de l’ dekliv'o, antaŭ kiu ŝi star'is, ne tim'ig'is ŝi'n, kvankam la ali'a'j sinjor'in'o'j kvik'is kaj ferm'is la okul'o'j'n.
Dum la re'turn'a voj'o mi ne re'komenc'is mi'a'n mal'ĝoj'a'n konversaci'o'n; sed al mi'a'j bagatel'a'j demand'o'j kaj ŝerc'o'j ŝi respond'is mal'long'e kaj distr'it'e.
— Ĉu vi am'is? — mi demand'is ŝi'n.
Ŝi rigard'is mi'n fiks'e, kap'gest'is neni'o'n, kaj de'nov'e fal'is en medit'em'o'n; est'is evident'e, ke ŝi vol'as i'o'n dir'i, sed ne sci'as per kio komenc'i. Ŝi'a brust'o ond'iĝ'is… Kio'n far'i! La muslin'a manik'o est'is mal'fort'a defend'o, kaj elektr'a spark'o tra'kur'is el mi'a brak'o en ŝi'a'n brak'o'n; preskaŭ ĉiu'j pasi'o'j komenc'iĝ'as tiel, kaj ni oft'e tromp'as ni'n pens'ant'e, ke vir'in'o am'as ni'n pro ni'a'j fizik'a'j aŭ moral'a'j ind'o'j. Cert'e, ili prepar'as, dispon'ig'as si'a'n kor'o'n al la akcept'o de sakrament'a fajr'o, kaj tamen la unu'a tuŝ'o decid'as ĉio'n.
— Ĉu mi est'is ver'e afabl'a kun vi hodiaŭ? — dir'is la princ'id'in'o al mi kun afekt'it'a rid'et'o, kiam ni re'ven'is de la promen'o.
Ni dis'iĝ'is.
Ŝi est'is mal'kontent'a pri si; ŝi kulp'ig'is si'n pri sen'emoci'o… Ho, ĝi est'as la unu'a, ĉef'a triumf'o! Morgaŭ ŝi vol'os rekompenc'i mi'n. Mi sci'as ĉio'n-ĉi parker'e — jen kio est'as enu'a!
La 4an de juni'o.
Hodiaŭ mi vid'is Ver'a'n. Ŝi sat'turment'is mi'n per si'a ĵaluz'o. La princ'id'in'o ŝajn'e decid'is konfidenc'i al ŝi si'a'j'n kor'sekret'o'j'n: oni dev'as konfes'i, tre traf'a elekt'o!
— Mi diven'as, al kio ĉio ĉi est'as klin'at'a, — dir'is al mi Ver'a. — Dir'u al mi pli bon'e simpl'e nun, ke vi ŝi'n am'as.
— Kaj se mi ŝi'n ne am'as?
— Tiam por kio persekut'i ŝi'n, alarm'i, emoci'ig'i ŝi'a'n imag'o'n? Ho, mi vi'n bon'e kon'as! Aŭskult'u, se vi vol'as, ke mi kred'u al vi. Ven'u post unu semajn'o al Kislovodsko! Post'morgaŭ ni trans'loĝ'iĝ'os tie'n. La princ'id'in'o rest'os ĉi tie pli long'e. Lu'u loĝ'ej'o'n apud'e; ni viv'os en grand'a dom'o proksim'e de la font'o, en la supr'a etaĝ'o; mal'supr'e loĝ'os la princ'in'o Ligovskaja, sed apud'e est'as dom'o de la sam'a mastr'o, ĝi ne est'as ankoraŭ lu'it'a… Ĉu vi ven'os?..
Mi promes'is, kaj la sam'a'n tag'o'n mi send'is iu'n lu'i la loĝ'ej'o'n.
Gruŝnickij ven'is al mi je la ses'a vesper'e kaj anonc'is, ke morgaŭ est'os pret'a li'a uniform'o, ĝust'e al la bal'o.
— Fin'e ni danc'os kun ŝi la tut'a'n vesper'o'n… jen mi kontent'ig'os mi'a'n soif'o'n parol'i kun ŝi! — li al'don'is.
— Kiam est'os la bal'o?
— Sed ja morgaŭ! Ĉu vi ne sci'as? Grand'a fest'o, kaj ĉi tie'a estr'ar'o iniciat'is aranĝ'i ĝi'n…
— Ni ir'u al la bulvard'o…
— Pro neniu'j trezor'o'j, en tiu ĉi aĉ'a kapot'o…
— Kiel do, ĉu vi ĉes'is ĝi'n ŝat'i?
Mi ir'is sol'a kaj, renkont'int'e la princ'id'in'o'n Mary, invit'is ŝi'n al mazurk'o. Ŝi ŝajn'is mir'i kaj ĝoj'i.
— Mi pens'is, ke vi danc'as nur laŭ neces'o, kiel pas'int'foj'e, — dir'is ŝi, tre ĉarm'e rid'et'ant'e…
Ŝajn'e, ŝi tut'e ne rimark'is for'est'o'n de Gruŝnickij.
— Morgaŭ vi est'os agrabl'e mir'ig'it'a, — mi dir'is al ŝi.
— Per kio?
— Ĝi est'as sekret'o… Dum la bal'o vi mem konjekt'os.
Mi fin'is la vesper'o'n ĉe la princ'in'o; ne est'is gast'o'j krom Ver'a kaj unu tre amuz'a mal'jun'ul'et'o. Mi est'is en sprit'a stat'o, improviz'is divers'a'j'n ne'ordinar'a'j'n histori'o'j'n; la princ'id'in'o sid'is vid-al-vid'e kaj aŭskult'is mi'a'n halanĝ'o'n kun tiom profund'a, streĉ'it'a, eĉ tener'a atent'o, ke mi sent'is rod'o'n de konscienc'o. Kie'n mal'aper'is ŝi'a'j vigl'ec'o, koket'ad'o, kapric'o'j, arog'a mien'o, mal'estim'a rid'et'o, distr'it'a rigard'o?..
Ver'a rimark'is ĉio'n ĉi: sur ŝi'a mal'san'ec'a vizaĝ'o pentr'iĝ'is profund'a angor'o; ŝi sid'is en ombr'o ĉe la fenestr'o, merg'int'e si'n en larĝ'a apog'seĝ'o… Mi sent'is kompat'o'n al ŝi…
Tiam mi rakont'is la tut'a'n dram'a'n histori'o'n de mi'a kon'at'ec'o kun ŝi, mi'a am'o, — mem'kompren'ebl'e, ŝirm'int'e ĉio'n per el'pens'it'a'j nom'o'j.
Mi tiel viv'ec'e bild'ig'is mi'a'n tener'o'n, mi'a'j'n mal'trankvil'o'j'n, admir'o'j'n; mi tiel avantaĝ'e montr'is ŝi'a'n kondut'o'n, ŝi'a'j'n ag'o'j'n, karakter'o'n, ke ŝi vol'e-ne'vol'e dev'is pardon'i al mi koket'ad'o'n kun la princ'id'in'o.
Ŝi star'iĝ'is, sid'iĝ'is ĉe ni, viv'iĝ'is… kaj ni nur je la du'a nokt'e re'memor'is, ke la doktor'o'j postul'as, ke ni kuŝ'iĝ'u dorm'i je la dek'unu'a.
La 5an de juni'o.
Du'on'hor'o'n antaŭ la bal'o ĉe mi aper'is Gruŝnickij en plen'a radi'ad'o de arme'a infanteri'a uniform'o. Al la tri'a buton'o al'kroĉ'it'a est'is bronz'a ĉen'et'o, sur kiu pend'is du'obl'a lorn'et'o; epolet'o'j de ne'imag'ebl'a'j dimensi'o'j est'is fleks'it'a'j supr'e'n en manier'o de flug'il'o'j de Amor'o; li'a'j bot'o'j knar'is; en la mal'dekstr'a man'o li ten'is brun'a'j'n glace'a'j'n gant'o'j'n kaj kasked'o'n, kaj per la dekstr'a li hirt'ig'is ĉiu'minut'e la friz'it'a'n tuf'o'n en et'a'j'n bukl'o'j'n. Mem'kontent'o kaj kun'e kun ĝi iu ne'cert'ec'o est'is pentr'it'a'j sur li'a vizaĝ'o; li'a fest'a ekster'aĵ'o, li'a fier'a paŝ'manier'o ig'us mi'n eksplod'i en rid'o, se tio konkord'us kun mi'a'j intenc'o'j.
Li ĵet'is la kasked'o'n kun la gant'o'j sur tabl'o'n kaj komenc'is teg'i fald'o'j'n kaj si'n bel'ord'ig'i antaŭ la spegul'o; grand'eg'a nigr'a tuk'o sur plej alt'a sub'kravat'o, kies har'eg'o'j sub'ten'is li'a'n menton'o'n, el'ŝov'iĝ'is je du'on'col'o el post la kol'um'o; al li tio ŝajn'is ne'sufiĉ'a; li el'tir'is ĝi'n supr'e'n ĝis la orel'o'j; pro tiu pez'a labor'o — ĉar la kol'um'o de l’uniform'o est'is tre mal'vast'a kaj incit'ant'a — li'a vizaĝ'o plen'iĝ'is de sang'o.
— Oni dir'as, ke dum la last'a'j tag'o'j vi terur'e tren'aĉ'is vi'n post mi'a princ'id'in'o? — dir'is li sufiĉ'e neglekt'e kaj ne rigard'ant'e mi'n.
— Kia'manier'e ni, stult'ul'o'j, aŭdac'us te'o'n trink'i! — respond'is mi al li, ripet'ant'e la ŝat'at'a'n proverb'o'n de unu el plej lert'a'j kanajl'o'j de la pas'int'a temp'o, rav'e pri'skrib'it'a iam de Puŝkin.
— Dir'u, ĉu bon'e sid'as sur mi la uniform'o?.. Ho mal'ben'it'a jud'aĉ'o!.. Tiel tranĉ'e dolor'as la aksel'o'j!.. Ĉu vi hav'as parfum'o'n?
— Indulg'o'n, ĉu vi bezon'as ankoraŭ i'o'n? Vi ja sen tio jam dis'vast'ig'as odor'o'n de roz'a pomad'o.
— Ne grav'as. Don'u al mi…
Li verŝ'is du'on'flakon'o'n al si post kravat'o'n, en la naz'tuk'o'n, sur la manik'o'j'n.
— Ĉu vi danc'os? — li demand'is.
— Mi pens'as, ke ne.
— Mi tim'as, ke mi dev'os komenc'i mazurk'o'n kun la princ'id'in'o, sed mi sci'as preskaŭ neniu'n figur'o'n…
— Kaj ĉu vi jam invit'is ŝi'n al mazurk'o?
— Ne ankoraŭ…
— Gard'u, ke oni ne anticip'u vi'n.
— Efektiv'e! — li frap'is si'n en la frunt'o'n. — Adiaŭ… mi ir'os atend'i ŝi'n ĉe la en'ir'ej'o. — Li ŝir'kapt'is la kasked'o'n kaj for'kur'is.
Post du'on'hor'o ankaŭ mi for'ir'is. En la strat'o est'is mal'lum'e kaj sen'hom'e; ĉirkaŭ la kun'ven'ej'o aŭ gast'ej'o, kiel al vi plaĉ'as, tumult'is amas'o; la fenestr'o'j de l’ dom'o est'is lum'ig'it'a'j; son'o'j'n de l’ regiment'a orkestr'o al'port'is al mi la vesper'a vent'o. Mi paŝ'is mal'rapid'e; al mi est'is mal'ĝoj'e… Ĉu ver'e, mi pens'is, mi'a sol'a destin'o sur'ter'e est'as ruin'ig'i alies esper'o'j'n? De kiam mi viv'as kaj ag'as, la sort'o ĉiam iel konduk'is mi'n al epilog'o de fremd'a dram'o, kvazaŭ sen mi neni'u pov'us mort'i aŭ sen'esper'iĝ'i! Mi est'is neces'a person'o por la kvin'a akt'o; ne'vol'e mi lud'is mizer'a'n rol'o'n de ekzekut'ist'o aŭ perfid'ul'o. Kio'n cel'is la sort'o por tio?.. Ĉu mi ne est'as ver'e destin'it'a de ĝi verk'i et'burĝ'a'j'n tragedi'o'j'n kaj famili'a'j'n roman'o'j'n — aŭ kun'labor'i kun liver'ist'o de novel'o'j, ekzempl'e, por “Bibliotek'o por leg'ad'o”? Kiel sci'i?.. Ĉu mal'mult'as hom'o'j, kiu'j, komenc'ant'e la viv'o'n, pens'as fin'i ĝi'n kiel Aleksandro la Grand'a, aŭ lord'o Byron, sed dum la tut'a viv'o rest'as titol'a'j konsil'ist'o'j?..
En'ir'int'e la salon'o'n, mi kaŝ'is mi'n en amas'o de vir'o'j kaj komenc'is observ'i. Gruŝnickij star'is apud la princ'id'in'o kaj i'o'n dir'is kun verv'a ard'o; ŝi aŭskult'is li'n distr'it'e, rigard'is flank'o'j'n, al'met'int'e vent'um'il'o'n al la lip'o'j. Sur ŝi'a vizaĝ'o pentr'iĝ'is sen'pacienc'o, ŝi'a'j okul'o'j serĉ'is iu'n ĉirkaŭ'e; mi ne'rimark'it'e al'paŝ'is al ili de mal'antaŭ'e por sub'aŭskult'i ili'a'n konversaci'o'n.
— Vi turment'as mi'n, princ'id'in'o, — dir'is Gruŝnickij, — vi terur'e ŝanĝ'iĝ'is de la temp'o, kiam mi ne vid'is vi'n…
— Ankaŭ vi ŝanĝ'iĝ'is, — ŝi dir'is, ĵet'int'e sur li'n la rapid'a'n rigard'o'n, en kiu li ne pov'is disting'i kaŝ'it'a'n mok'o'n.
— Mi? Mi ŝanĝ'iĝ'is?.. Ho, neniam! Vi sci'as, ke tio est'as ne'ebl'a! Kiu vid'is vi'n unu foj'o'n, tiu ĉiam port'os kun si vi'a'n di'a'n bild'o'n…
— Ĉes'u…
— Kial do nun vi ne vol'as aŭskult'i tio'n, kio'n ankoraŭ antaŭ ne'long'e kaj tiel oft'e vi atent'is tiom favor'e?
— Ĉar mi ne ŝat'as ripet'o'j'n, — ŝi respond'is, rid'ant'e…
— Ho, kiel amar'e mi erar'is!.. Mi pens'is, frenez'a, ke almenaŭ la epolet'o'j don'os al mi rajt'o'n esper'i… Ne, prefer'e mi rest'us por la tut'a viv'o en mal'respekt'a soldat'a kapot'o, al kiu, ebl'e, mi est'is ŝuld'ant'a vi'a'n atent'o'n…
— Efektiv'e, la kapot'o mult'e pli konven'as al vi…
Dum la temp'o mi al'paŝ'is kaj salut'is per klin'ig'o la princ'id'in'o'n; ŝi iom ruĝ'iĝ'is kaj rapid'e prononc'is:
— Ĉu ver'e, sinjor'o Peĉorin, la griz'a kapot'o mult'e pli konven'as al sinjor'o Gruŝnickij?..
— Mi ne konsent'as kun vi, — mi respond'is, — en la oficir'a uniform'o li aspekt'as ankoraŭ pli jun'a.
Gruŝnickij ne el'ten'is la frap'o'n: kiel ĉiu'j knab'o'j, li pretend'as est'i mal'jun'ul'o; li pens'as, ke sur li'a vizaĝ'o profund'a'j spur'o'j de pasi'o'j anstataŭ'as la sigel'o'n de jar'o'j. Li ĵet'is kontraŭ mi'n furioz'a'n rigard'o'n, pied'frap'is kaj ir'is for.
— Tamen konfes'u, — mi dir'is al la princ'id'in'o, — ke, kvankam li ĉiam est'is tre rid'ind'a, sed ankoraŭ antaŭ ne'long'e li ŝajn'is al vi interes'a… en la griz'a kapot'o?..
Ŝi mal'lev'is la okul'o'j'n kaj ne respond'is.
Gruŝnickij la tut'a'n vesper'o'n persekut'is la princ'id'in'o'n, danc'is aŭ kun ŝi aŭ vid-al-vid'e. Li manĝ'eg'is ŝi'n per la okul'o'j, sopir'is kaj ted'is ŝi'n per pet'eg'o'j kaj riproĉ'o'j. Post la tri'a kvadril'o, ŝi jam mal'am'is li'n.
— Mi ne atend'is tio'n de vi, — li dir'is, al'paŝ'int'e al mi kaj pren'int'e mi'n je brak'o.
— Kio'n?
— Vi danc'as kun ŝi la mazurk'o'n? — li demand'is solen'voĉ'e… — Ŝi konfes'is al mi.
— Do kio?.. Ĉu tio est'as sekret'o?
— Mem'kompren'ebl'e… Mi dev'is tio'n atend'i de la knab'in'aĉ'o… koket'ul'in'o… Nu do mi bon'e venĝ'os!
— Kulp'ig'u vi'a'n kapot'o'n aŭ vi'a'j'n epolet'o'j'n, sed kial akuz'i ŝi'n? En kio est'as ŝi'a kulp'o, ke vi ne plu plaĉ'as al ŝi?..
— Kial do esper'ig'i?
— Kial do vi esper'is? Aspir'i kaj ating'i i'o'n — tio'n mi kompren'as, sed kial esper'i?
— Vi gajn'is la vet'o'n, sed ne tut'e, — li dir'is, koler'e rid'et'ant'e.
La mazurk'o komenc'iĝ'is. Gruŝnickij elekt'is nur la princ'id'in'o'n, ali'a'j kavalir'o'j elekt'is ŝi'n ĉiu'minut'e: ĝi est'is evident'a komplot'o kontraŭ mi; des'pli bon'e: ŝi vol'as parol'i kun mi kaj oni mal'help'as, — ŝi vol'os du'obl'e pli.
Mi prem'is ŝi'a'n man'o'n foj'e; la du'a'n foj'o'n ŝi el'ŝir'is ĝi'n, dir'ant'e neniu'n vort'o'n.
— Mi mal'bon'e dorm'os ĉi-nokt'e, — ŝi dir'is al mi, kiam la mazurk'o fin'iĝ'is.
— Pri tio kulp'as Gruŝnickij.
— Ho ne! — Kaj ŝi'a vizaĝ'o iĝ'is tiel angor'a, ke mi don'is al mi vort'o'n nepr'e kis'i ŝi'a'n man'o'n en la vesper'o.
Ĉiu'j komenc'is dis'vetur'i. Help'ant'e al la princ'id'in'o sid'iĝ'i en kaleŝ'o'n, mi rapid'e al'prem'is ŝi'a'n et'a'n man'o'n al mi'a'j lip'o'j. Est'is mal'lum'e, kaj neni'u pov'is rimark'i tio'n.
Mi re'ven'is en la salon'o'n kontent'a pri mi.
Ĉe grand'a tabl'o vesper'manĝ'is jun'ul'ar'o, kaj inter ili Gruŝnickij. Kiam mi en'ir'is, ĉiu'j ek'silent'is; est'is sent'at'e, ke ili parol'is pri mi. Mult'a'j koler'et'as kontraŭ mi ankoraŭ de la pas'int'a bal'o, precip'e la dragon'a kapitan'o, kaj nun, ŝajn'as, definitiv'e est'as kre'at'a kontraŭ mi mal'amik'a band'o sub komand'o de Gruŝnickij. Li hav'as tiom fier'a'n kaj kuraĝ'a'n aspekt'o'n…
Mi tre ĝoj'as; mi ŝat'as mal'amik'o'j'n, kvankam ne laŭ'krist'an'e. Ili amuz'as mi'n, verv'ig'as mi'a'n sang'o'n. Est'i ĉiam atent'a, kapt'i ĉiu'n rigard'o'n, signif'o'n de ĉiu vort'o, diven'i intenc'o'j'n, ŝajn'ig'i si'n dup'o kaj subit'e per unu puŝ'o ruin'ig'i la tut'a'n pez'labor'it'a'n konstru'aĵ'o'n el ruz'a'j artifik'o'j kaj sagac'a'j intrig'o'j — jen tio'n mi nom'as viv'o.
Dum la vesper'manĝ'o Gruŝnickij flustr'is kaj palpebr'um'is kompren'iĝ'e kun la dragon'a kapitan'o.
La 6an de juni'o.
Hodiaŭ maten'e Ver'a for'vetur'is kun la edz'o en Kislovodskon. Mi renkont'is ili'a'n kaleŝ'o'n, kiam mi ir'is al la princ'in'o Ligovskaja. Ŝi salut'is mi'n per kap'klin'o: en ŝi'a rigard'o est'is riproĉ'o.
Kiu do kulp'as? Kial ŝi ne vol'as don'i al mi okaz'o'n inter'vid'iĝ'i kun ŝi inter kvar okul'o'j? La am'o, sam'kiel fajr'o, sen nutr'aĵ'o esting'iĝ'as. Kiu sci'as, ebl'e ĵaluz'o far'os tio'n, kio'n ne pov'is mi'a'j pet'o'j.
Mi sid'is ĉe la princ'in'o la tut'a'n long'a'n hor'o'n. Mary ne aper'is, ŝi est'is mal'san'a. Vesper'e en la bulvard'o ŝi for'est'is. La nov'kre'iĝ'int'a band'o, arm'it'a per lorn'et'o'j, akcept'is efektiv'e kruel'a'n-minac'a'n aspekt'o'n. Mi est'is ĝoj'a, ke la princ'id'in'o est'as mal'san'a: ili far'us al ŝi iu'n arog'aĵ'o'n, Gruŝnickij hav'as hirt'a'n har'aranĝ'o'n kaj mal'esper'a'n aspekt'o'n; li ŝajn'as est'i efektiv'e tre ĉagren'it'a, precip'e ofend'it'a est'as li'a dign'o; sed jen ja ekzist'as hom'o'j, eĉ kies mal'esper'o est'as amuz'a!..
Re'ven'int'e hejm'e'n, mi rimark'is, ke io mank'as al mi. Mi ne vid'is ŝi'n! Ŝi est'as mal'san'a! Ĉu mi en'am'iĝ'is ver-ver'e?.. Kia sen'senc'aĵ'o!
La 7an de juni'o.
Je la dek-unu'a maten'e — la hor'o, kiam la princ'in'o Ligovskaja kutim'e ŝvit'as en kuv'o de Jermolov — mi ir'is preter ŝi'a dom'o. La princ'id'in'o sid'is en'pens'iĝ'e ĉe la fenestr'o; vid'int'e mi'n, ŝi salt'e star'iĝ'is.
Mi en'ir'is la antaŭ'ĉambr'o'n; neni'u est'is tie, kaj mi sen komunik'o, uz'ant'e liber'ec'o'n de ĉi-tie'a'j mor'o'j, penetr'is en la gast'o'ĉambr'o'n.
Mal'seren'a pal'ec'o kovr'is la ĉarm'a'n vizaĝ'o'n de l’ princ'id'in'o. Ŝi star'is ĉe la pian'o, si'n apog'ant'e per unu brak'o kontraŭ dors'o de apog'seĝ'o; la man'o apenaŭ trem'is; mi al'paŝ'is al ŝi sen'son'e kaj dir'is:
— Ĉu vi koler'as kontraŭ mi?..
Ŝi lev'is al mi langvor'a'n, profund'a'n rigard'o'n kaj kap'ne'is; ŝi'a'j lip'o'j vol'is i'o'n prononc'i, sed ne pov'is; la okul'o'j plen'iĝ'is per larm'o'j; ŝi merg'iĝ'is en la apog'seĝ'o'n kaj kovr'is la vizaĝ'o'n per la man'o'j.
— Kio okaz'as al vi? — mi dir'is, pren'int'e ŝi'n je man'o.
— Vi mi'n ne estim'as!.. Ho! Las'u mi'n!..
Mi far'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n… Ŝi rekt'iĝ'is en la apog'seĝ'o, ŝi'a'j okul'o'j bril'is… Mi halt'is, pren'int'e ans'o'n de l’ pord'o, kaj dir'is:
— Pardon'u mi'n, princ'id'in'o! Mi ag'is kvazaŭ frenez'ul'o… tio ne okaz'os ali'a'n foj'o'n: mi uz'os mi'a'j'n rimed'o'j'n… Kial vi sci'u tio'n, kio okaz'is en mi'a anim'o ĝis nun? Tio'n vi neniam sci'os, kaj des pli bon'e por vi. Adiaŭ.
For'ir'ant'e mi aŭd'is, al mi ŝajn'as, ŝi'n plor'i.
Ĝis la vesper'o mi vag'is pied'e tra la ĉirkaŭ'aĵ'o'j de Maŝuk, lac'iĝ'is terur'e kaj, ven'int'e hejm'e'n, mi'n ĵet'is en la lit'o'n, plen'e el'ĉerp'it'a.
Al mi ven'is Verner.
— Ĉu vi ver'e, — li demand'is, — edz'iĝ'as al la princ'id'in'o Ligovskaja?
— Kaj kio?
— La tut'a urb'o parol'as; ĉiu'j mal'san'a'j est'as okup'it'a'j pri la grav'a nov'aĵ'o, kaj la mal'san'ul'o'j ja est'as tia popol'o: ili ĉio'n sci'as!
“Tio est'as ŝerc'o'j de Gruŝnickij!” — mi pens'is.
— Por pruv'i al vi, doktor'o, la mal'ver'o'n de l’ oni'dir'o'j, mi konfes'as al vi sekret'e, ke morgaŭ mi for'vetur'as al Kislovodsk…
— Kaj la princ'id'in'o ankaŭ?..
— Ne, ŝi rest'as ankoraŭ por unu semajn'o tie ĉi…
— Sekv'e, vi ne edz'iĝ'os?..
— Doktor'o, doktor'o! rigard'u mi'n? ĉu ver'e mi simil'as fianĉ'o'n aŭ i'o'n simil'a'n?
— Mi tio'n ne dir'as… Sed vi ja sci'as, ke okaz'as tiu'j event'o'j… — li al'don'is, ruz'e rid'et'ant'e, — kiam la nobl'a vir'o est'as dev'ig'at'a edz'iĝ'i, kaj est'as pa'nj'o'j, kiu'j almenaŭ ne prevent'as okaz'o'j'n… Do, mi konsil'as al vi, kiel amik'o, gard'i vi'n. Ĉi tie en akv'o'j, est'as plej danĝer'a aer'o: kiom da bon'eg'a'j jun'a'j hom'o'j mi vid'is, ind'a'j je pli bon'a sort'o, kiu'j vetur'is de ĉi tie rekt'e sub kron'o'n de l’ edz'iĝ'a rit'o… Ĉu vi kred'as, ke eĉ mi'n oni vol'is edz'ig'i! Ĝust'e unu provinc'a pa'nj'o, kies fil'in'o est'is tre pal'a. Mi hav'is mal'feliĉ'o'n dir'i al ŝi, ke la kolor'o de l’ vizaĝ'o re'ven'os al ŝi post la edz'in'iĝ'a fest'o; tiam ŝi kun larm'o'j de dank'o propon'is al mi la man'o'n de si'a fil'in'o kaj tut'a'n si'a'n hav'aĵ'o'n — kvin'dek servut'ul'o'j, ŝajn'as. Sed mi respond'is, ke mi est'as sen'kapabl'a por tio…
Verner for'ir'is en plen'a cert'ec'o, ke li avert'is mi'n.
El li'a'j vort'o'j mi rimark'is, ke pri mi kaj la princ'id'in'o jam est'as dis'vast'ig'it'a'j en la urb'o divers'a'j mal'bon'a'j oni'dir'o'j: tio ne pas'os sen'pun'e al Gruŝnickij!
La 10an de juni'o.
Jam tri tag'o'j'n mi loĝ'as en Kislovodsko. Ĉiu'tag'e mi vid'as Ver'a'n ĉe la put'o kaj dum promen'o. Maten'e, vek'iĝ'int'e, mi sid'iĝ'as ĉe la fenestr'o kaj direkt'as lorn'et'o'n al ŝi'a balkon'o; ŝi jam de'long'e est'as vest'it'a kaj atend'as la kondiĉ'a'n sign'o'n; ni renkont'as ni'n, kvazaŭ sen'intenc'e, en la ĝarden'o, kiu mal'supr'e'n'iĝ'as de ni'a'j dom'o'j al la put'o. La san'ig'a mont'a aer'o re'don'is al ŝi kolor'o'n de l’ vizaĝ'o kaj la fort'o'j'n. Ne van'e Narzan est'as nom'at'a Herkul'a font'o. Ĉi-tie'a'j loĝ'ant'o'j asert'as, ke la aer'o de Kislovodsko dispon'ig'as al am'o, ke ĉi tie okaz'as epilog'o'j de ĉiu'j roman'o'j, kiu'j iam est'is iniciat'it'a'j ĉe pied'o de Maŝuk. Kaj efektiv'e, ĉio spir'as ĉi tie per izol'ec'o; ĉio est'as ĉi tie mister'a; kaj dens'a'j branĉ'o-tegment'o'j de tili'a'j ale'o'j si'n klin'int'a'j super la font'o, kiu bru'e kaj ŝaŭm'e fal'ant'e de unu ŝton'eg'o al la ali'a tra'tranĉ'as si'a'n flu'ej'o'n inter verd'ant'a'j mont'o'j; kaj fend'eg'o'j, plen'a'j de obskur'o kaj silent'o, kies branĉ'o'j dis'kur'as de ĉi tie ĉiu'flank'e'n; kaj freŝ'ec'o de arom'a aer'o, pez'ig'it'a per vapor'aĵ'o'j de alt'a'j sud'a'j herb'o'j kaj blank'a akaci'o, kaj la konstant'a dolĉ'e dorm'ig'a bru'o de mal'varm'a'j river'et'o'j, kiu'j renkont'int'e unu la ali'a'n en la fin'o de val'o, konkord'e kur'as vet'e kaj fin'e si'n ĵet'as en la river'o'n Podkumok. De tiu ĉi flank'o la fend'eg'o est'as pli vast'a kaj trans'form'iĝ'as en verd'a'n valet'o'n; laŭ ĝi volv'iĝ'as polv'a voj'o. Ĉiu'foj'e, kiam mi rigard'as ĝi'n, al mi ŝajn'as, ke vetur'as kaleŝ'o, kaj el la fenestr'o de l’ kaleŝ'o rigard'as roz'kolor'a vizaĝ'et'o. Jam mult'a'j kaleŝ'o'j tra'vetur'is laŭ la voj'o, sed tiu ne aper'as. La antaŭ'urb'o, kiu situ'as post la fortik'aĵ'o, plen'iĝ'is de loĝ'ant'o'j; en la restoraci'o, konstru'it'a sur la mont'et'o, je kelk'a'j paŝ'o'j de mi'a loĝ'ej'o, vesper'e komenc'as flagr'i fajr'o'j tra la du'obl'a vic'o da popl'o'j; la bru'o kaj glas'a tint'o dis'aŭd'iĝ'as ĝis mal'fru'a nokt'o.
Neni'e oni trink'as tiom da kaĥetia vin'o kaj mineral'a akv'o, kiel ĉi tie.
Praktik'i kun'e tiu'j'n du meti'o'j'n
mult'a'j ŝat'eg'as. Mi evit'as tio'n.
Gruŝnickij ŝtorm'as kun si'a band'o ĉiu'tag'e en la gast'ej'o kaj mi'n preskaŭ ne salut'as.
Li nur hieraŭ al'vetur'is kaj jam sukces'is kverel'i kun tri mal'jun'ul'o'j, kiu'j vol'is en'kuv'iĝ'i antaŭ ol li: definitiv'e — mal'feliĉ'o'j dis'volv'as en li milit'em'a'n spirit'o'n.
La 11an de juni'o.
Fin'e ili ven'is. Mi sid'is ĉe la fenestr'o, kiam mi aŭd'is bru'o'n de kaleŝ'o: mi'a kor'o ek'trem'is… Kio ĝi est'as?.. Ĉu pov'as est'i, ke mi en'am'iĝ'is?.. Mi est'as tiel stult'e kre'it'a, ke oni pov'as atend'i tio'n de mi.
Mi tag'manĝ'is ĉe ili. La princ'in'o rigard'is mi'n tre tener'e kaj ne ir'as for de l’ fil'in'o… mal'bon'e! Sed kompens'e Ver'a ĵaluz'as pri mi kontraŭ la princ'id'in'o! jen mi ating'is la bon'fart'o'n! Kio'n ne far'os vir'in'o por ĉagren'ig'i la rival'in'o'n? Mi memor'as, ke unu in'o ek'am'is mi'n pro tio, ke mi am'is aliun. Est'as neni'o pli paradoks'a ol vir'in'a mens'o: est'as tre mal'facil'e konvink'i vir'in'o'n pri io ajn, oni dev'as far'i tiel, ke ili mem konvink'u si'n; la konsekvenc'o de argument'o'j, per kiu'j ili neni'ig'as si'a'j'n antaŭ'juĝ'o'j'n, est'as tre original'a; por el'lern'i ili'a'n dialektik'o'n, oni dev'as renvers'i en si'a mens'o ĉiu'j'n lern'ej'a'j'n regul'o'j'n de logik'o. Ekzempl'e, argument'ar'o ordinar'a:
La vir'o am'as mi'n; sed mi est'as edz'in'o; sekv'e, mi ne dev'as li'n am'i.
La argument'ar'o vir'in'a:
Mi ne dev'as am'i li'n, ĉar mi est'as edz'in'o; sed li am'as mi'n, sekv'e…
Ĉi tie kelk'a'j punkt'o'j, ĉar la prudent'o jam neni'o'n dir'as, kaj plej'part'e parol'as lang'o, okul'o'j kaj post'e kor'o, se tiu est'as hav'at'a.
Kio okaz'us, se iam tiu'j not'o'j traf'us al okul'o'j de vir'in'o? — Kalumni'o! — ŝi kri'os indign'e.
De kiam la poet'o'j skrib'as, kaj vir'in'o'j leg'as ili'n (pro kio plej profund'a'n dank'o'n al ili), oni ili'n tiom da foj'o'j nom'is anĝel'o'j, ke efektiv'e ili pro simpl'anim'ec'o ek'kred'is al la kompliment'o, forges'ant'e, ke la sam'a'j poet'o'j pro mon'o glor'is Neronon kiel du'on'di'o'n…
Ne est'as ĝust'a'lok'e, ke mi parol'u pri ili kun tiom da koler'o, mi, kiu neni'o'n en la mond'o am'is krom ili'n, — mi, kiu ĉiam pret'a est'is ofer'i al ili trankvil'o'n, ambici'o'n, viv'o'n… Sed mi ja ne en paroksism'o de angor'o kaj ofend'it'a mem'am'o pen'as de'ŝir'i de ili la sorĉ'a'n teg'il'o'n, tra kiu'n penetr'as nur kutim'iĝ'int'a rigard'o. Ne, ĉio, kio'n mi dir'as pri ili, est'as nur sekv'o de
Mal'varm'a'j de la mens’ observ'o'j
kaj de la kor’ amar'a not’.
Vir'in'o'j dev'us dezir'i, ke ĉiu'j vir'o'j kon'u ili'n sam'e bon'e, kiel mi, ĉar mi am'as ili'n cent'obl'e pli ek'de la temp'o, kiam mi ne tim'as ili'n kaj kompren'is ili'a'j'n et'a'j'n mal'fort'aĵ'o'j'n.
Al'e: Verner kompar'is antaŭ'ne'long'e vir'in'o'j'n kun la sorĉ'it'a arb'ar'o, pri kiu rakont'as Tass'o en si'a “Liber'ig'it'a Jerusalemo”, “Nur al'paŝ'u, — li dir'is, — kaj vi'n impet'os de ĉiu'j flank'o'j tia'j tim'o'j, ke di'o sav'u: dev'o, fier'o, dec'o, ĝeneral'a opini'o, mok'o, mal'estim'o… Oni dev'as ne rigard'i, sed ir'i rekt'e'n; iom-post-iom la monstr'o'j mal'aper'as kaj mal'ferm'iĝ'as antaŭ vi la mild'a kaj hel'a herb'ej'et'o, mez'e de kiu flor'as verd'a mirt'o. Kontraŭ'e est'os plag'o, se ĉe la unu'a'j paŝ'o'j ek'trem'os vi'a kor'o kaj vi rigard'os re'turn'e'n.”
La 12an de juni'o.
La hodiaŭ'a vesper'o est'is abund'a de okaz'int'aĵ'o'j. Proksim'um'e tri verst'o'j'n de Kislovodsko en fend'eg'o inter mont'o'j, kie flu'as Podkumok, est'as rok'o, nom'at'a Ring'o; ĝi est'as pord'eg'o kre'it'a de la natur'o mem; ĝi baŭm'as sur alt'a mont'et'o, kaj la sub'ir'ant'a sun'o lanc'as tra ĝi'n si'a'n last'a'n firm'a'n rigard'o'n al la mond'o. Mult'nombr'a kavalkad'o si'n direkt'is tie'n por rigard'i la sun'sub'ir'o'n tra la flam'a fenestr'o. Neni'u el ili ver'dir'e pens'is pri la sun'o. Mi rajd'is apud la princ'id'in'o; dum re'turn'a voj'o neces'is trans'i Podkumokon vad'e. Mont'a'j river'et'o'j eĉ plej mal'profund'a'j est'as danĝer'a'j precip'e pro tio, ke ili'a fund'o est'as perfekt'a kalejdoskop'o: ĉiu'tag'e sub prem'o de ond'o'j ĝi ŝanĝ'iĝ'as: kie hieraŭ est'is ŝton'o, hodiaŭ est'as kav'o. Mi pren'is la ĉeval'o'n de la princ'id'in'o per'brid'e kaj konduk'is ĝi'n en la akv'o'n, kiu ne ating'is eĉ genu'o'j'n; ni komenc'is mal'rapid'e ni'n mov'i diagonal'e kontraŭ la flu'o. Oni tre bon'e kon'as, ke vad'ant'e trans rapid'a'j river'et'o'j oni ne dev'as rigard'i la akv'o'n, ĉar tuj ven'as kap'turn'iĝ'o. Mi forges'is avert'i pri tio la princ'id'in'o'n Mary.
Ni est'is jam en mez'o, en plej rapid'flu'o, kiam subit'e ŝi ek'balanc'iĝ'is en'sel'e. “Mi vertiĝ'as!” — ŝi dir'is mal'fort'voĉ'e… Mi rapid'e klin'iĝ'is al ŝi, ĉirkaŭ'volv'is per brak'o ŝi'a'n fleks'a'n tali'o'n. “Rigard'u supr'e'n! — mi flustr'is al ŝi. — Ne grav'as, nur ne tim'u; mi est'as kun vi”.
Al ŝi far'iĝ'is pli bon'e; ŝi vol'is liber'iĝ'i de mi'a brak'o, sed mi ankoraŭ pli fort'e ĉirkaŭ'volv'is ŝi'a'n mild'a'n, mol'a'n tors'o'n: mi'a vang'o preskaŭ tuŝ'is ŝi'a'n vang'o'n. Ĝi radi'is flam'o'n.
— Kio'n vi far'as kun mi?.. Di'o mi'a!..
Mi ne atent'is ŝi'a'n trem'et'o'n kaj konfuz'iĝ'o'n, kaj mi'a'j lip'o'j tuŝ'is ŝi'a'n delikat'a'n vang'et'o'n; ŝi ek'trem'is, sed neni'o'n dir'is; ni rajd'is la last'a'j: neni'u vid'is. Kiam ni sur'grimp'is la bord'o'n, ĉiu'j ek'trot'is. La princ'id'in'o de'ten'is si'a'n ĉeval'o'n; mi rest'is apud ŝi; est'is vid'at'e, ke ŝi'n mal'trankvil'ig'as mi'a silent'o, sed mi ĵur'is dir'i neniu'n vort'o'n — pro sci'vol'o. Mi vol'is vid'i, kiel ŝi el'iĝ'os el la embaras'a situaci'o.
— Aŭ vi mi'n mal'estim'as aŭ tre am'as! — ŝi dir'is fin'e per voĉ'o, en kiu est'is larm'o'j. — Pov'as est'i, ke vi vol'as pri'mok'i mi'n, ekscit'i mi'a'n anim'o'n, kaj post'e for'las'i… Tio est'us tiel mal'nobl'a, tiel perfid'a, ke nur sol'a supoz'o… Ho, ne! Ĉu ver'e, — ŝi al'don'is per la voĉ'o de tener'a konfid'o, — ĉu ver'e, en mi est'as neni'o, kio eksklud'us la estim'o'n? Vi'a'n arog'a'n ag'o'n… mi dev'as, mi dev'as pardon'i al vi, ĉar mi permes'is… Respond'u do, dir'u, mi vol'as aŭd'i vi'a'n voĉ'o'n!..
En ŝi'a'j last'a'j vort'o'j est'is tiom'a vir'in'a sen'pacienc'o, ke mi ne'vol'e rid'et'is. Feliĉ'e komenc'is krepusk'iĝ'i… Mi neni'o'n respond'is…
— Vi silent'as? — ŝi daŭr'ig'is. — Vi, ebl'e, vol'as, ke mi la unu'a dir'u, ke mi vi'n am'as?
Mi silent'is…
— Ĉu vi vol'as tio'n? — ŝi daŭr'ig'is, hast'e si'n turn'int'e al mi… En la decid'em'o de ŝi'a'j rigard'o kaj voĉ'o est'is io tim'ig'a…
— Kial do? — mi respond'is, lev'int'e la ŝultr'o'j'n.
Ŝi vip'is si'a'n ĉeval'o'n kaj ek'sag'is laŭ la mal'larĝ'a kaj danĝer'a voj'o. Tio okaz'is tiel rapid'e, ke mi apenaŭ sukces'is ating'i ŝi'n, kaj ver'e, nur kiam ŝi jam al'iĝ'is al la ceter'a societ'o. Ĝis la hejm'o mem ŝi parol'is kaj rid'is ĉiu'minut'e. En ŝi'a'j vort'o'j est'is io febr'a; mi'n ŝi ne rigard'is eĉ unu foj'o'n. Ĉiu'j rimark'is tiu'n ne'ordinar'a'n gaj'ec'o'n, kaj la princ'in'o intern'e ĝoj'is, rigard'ant'e si'a'n kar'a'n fil'in'o'n, kaj la kar'a fil'in'o hav'is simpl'e nerv'a'n paroksism'o'n. Ŝi est'is pas'ig'ont'a la nokt'o'n sen dorm'o kaj plor'ant'e. La pens'o liver'as al mi ne'ampleks'ebl'a'n ĝu'o'n: est'as minut'o'j, kiam mi kompren'as Vampir'o'n… Kaj ankoraŭ mi fam'as est'i bon'kor'ul'o kaj aspir'as tiu'n nom'o'n!
De'ĉeval'iĝ'int'e, la sinjor'in'o'j supr'e'n'ir'is al la princ'in'o, mi est'is emoci'it'a kaj galop'is en mont'o'j'n por dis'pel'i la pens'o'j'n, svarm'ant'a'j'n en mi'a kap'o. La ros'a vesper'o spir'is per ebri'ig'a freŝ'o. La lun'o lev'iĝ'is el post mal'hel'a'j mont'o'pint'o'j. Ĉiu paŝ'o de mi'a neforĝita ĉeval'o obtuz'e re'eĥ'is en la kviet'o de fend'eg'o'j; ĉe la akv'o'fal'o mi trink'ig'is la ĉeval'o'n, avid'e en'spir'is du-tri foj'o'j'n freŝ'a'n aer'o'n de l’ sud'a nokt'o kaj start'is re'turn'e'n. Mi vetur'is tra la sub'urb'o. Lum'o'j en fenestr'o'j komenc'is esting'iĝ'i; sentinel'o'j ĉe la rempar'o de l’ citadel'o kaj kozak'o'j en ĉirkaŭ'urb'a'j piked'o'j long'son'e inter'vok'iĝ'is…
En unu dom'o de l’ sub'urb'o, konstru'it'a ĉe rand'o de ravin'o, mi rimark'is ne'ordinar'a'n lum'o'n. De temp'o al temp'o aŭd'iĝ'is sen'konkord'a parol'ad'o kaj kri'o'j mal'kovr'ant'a'j milit'ist'a'n festen'et'o'n. Mi de'ĉeval'iĝ'is kaj kaŝ'e al'ir'is al fenestr'o. Ne'plen'e ferm'it'a ŝutr'o permes'is al mi vid'i la fest'ant'o'j'n kaj disting'i ili'a'j'n vort'o'j'n. La parol'o est'is pri mi. La dragon'a kapitan'o, ard'ig'it'a per vin'o, frap'is la tabl'o'n per pugn'o, postul'ant'e atent'o'n.
— Sinjor'o'j! — li dir'is, — ĝi neniel taŭg'as. Neces'as edif'i Peĉorin-on. Tiu'j peterburgaj flug'dand'o'j ĉiam fanfaron'e fier'as, ĝis oni ili'n frap'as je naz'o! Li pens'as, ke nur li sol'a viv'is en la mond'o, ĉar li port'as ĉiam pur'a'j'n gant'o'j'n kaj glace'ig'it'a'j'n bot'o'j'n.
— Kaj kiom arog'as li'a super'ec'a rid'et'o! Kaj mi est'as cert'a, inter'ceter'e, ke li est'as tim'ul'o, jes, tim'ul'o!
— Mi pens'as sam'e, — dir'is Gruŝnickij. — Li ŝat'as el'turn'iĝ'i per ŝerc'o. Foj'e mi dir'is al li ti'aĵ'o'n, ke ali'u mort'ig'us mi'n sur'lok'e, sed Peĉorin ĉio'n ŝerc'ig'is. Mi, mem'kompren'ebl'e, ne vok'is li'n duel'i, ĉar ĝi est'is li'a afer'o: kaj mi ne vol'is mal'dec'ig'i mi'n per tia rilat'o…
— Gruŝnickij koler'as pro tio, ke li for'konker'is de li la princ'id'in'o'n, — iu dir'is.
— Jen kio'n oni el'pens'is! Mi, ver'e, iom'e am'ind'um'is la princ'id'in'o'n, sed tuj'e ĉes'is, ĉar mi ne vol'as edz'iĝ'i, sed kompromit'i fraŭl'in'o'n ne est'as en mi'a'j regul'o'j.
— Jes, mi vi'n cert'ig'as, ke li est'as eminent'a tim'ul'o, tio est'as Peĉorin, sed ne Gruŝnickij, — kaj Gruŝnickij est'as bel'hero'o, kaj al'e mi'a ver'a amik'o, — dir'is de'nov'e la dragon'a kapitan'o. — Sinjor'o'j! Ĉu iu defend'as li'n ĉi tie? Neni'u? Bon'eg'e! Ĉu vi vol'as el'prov'i li'a'n kuraĝ'o'n? Tio vi'n amuz'os…
— Ni vol'as, sed kiel?
— Jen aŭskult'u: Gruŝnickij est'as precip'e koler'a kontraŭ li — al li la unu'a rol'o! Li al'kroĉ'iĝ'os al ajn'a stult'aĵ'o kaj provok'os Peĉorinon duel'i… Atend'u. Jen en kio est'as la artifik'o… Li provok'os duel'i, bon'e! Ĉio ĉi — la provok'o, prepar'o'j, kondiĉ'o'j est'os kiom ebl'e plej solen'a'j kaj terur'a'j — ĉio'n aranĝ'i mi pren'as al mi; mi est'os vi'a sekundant'o, mi'a kompat'ind'a amik'o! Bon'e! Nur jen kie est'as la ruz'aĵ'o: ni ne en'met'os kugl'o'j'n en la pistol'o'j'n. Mi vi'n cert'ig'as, ke Peĉorin ek'tim'os — mi star'ig'os ili'n je distanc'o de ses paŝ'o'j, diabl'o pren'u! Ĉu vi konsent'as, sinjor'o'j?
— Bon'eg'e el'pens'it'e, ni konsent'as! Kial ne? — aŭd'iĝ'is de ĉiu'j flank'o'j.
— Kaj vi, Gruŝnickij?
Mi atend'is kun trem'et'o la respond'o'n de Gruŝnickij; mal'varm'a koler'o ek'posed'is mi'n ĉe la pens'o, ke se ne okaz'us la hazard'o, mi pov'us est'i rid'ig'il'o por tiu'j stult'ul'o'j. Se Gruŝnickij ne konsent'us, mi mi'n ĵet'us sur li'a'n kol'o'n. Sed post iom'a silent'o, li star'iĝ'is de si'a lok'o, etend'is brak'o'n al la kapitan'o kaj dir'is tre grav'e: “Bon'e, mi konsent'as”.
Est'as mal'facil'e pri'skrib'i jubil'o'n de la tut'a honest'a kompani'o.
Mi re'ven'is hejm'e'n en posed'o de du mal'simil'a'j sent'o'j. La unu'a est'is mal'ĝoj'o. Pro kio ili ĉiu'j mal'am'eg'as mi'n? — Mi pens'is. — Pro kio? Ĉu mi iu'n ofend'is? Ne. Ĉu ver'e mi aparten'as al la ar'o da hom'o'j, kies sol'a aspekt'o nask'as mal'favor'o'n? Kaj mi sent'is, ke venen'a koler'o iom post iom plen'ig'is mi'a'n anim'o'n. “Gard'u vi'n, sinjor'o Gruŝnickij! — mi dir'is, promen'ant'e tie'n-re'e'n en la ĉambr'o: kun mi oni tiel ne ŝerc'as. Vi pov'as mult'o'n pag'i pro aprob'o de vi'a'j stult'a'j kamarad'o'j. Mi ne est'os lud'il'o por vi!”
Mi ne dorm'is la tut'a'n nokt'o'n. Al la maten'o mi est'is flav'a kiel bergamot'o.
Maten'e mi renkont'is la princ'id'in'o'n ĉe la put'o.
— Ĉu vi est'as mal'san'a? — ŝi dir'is, fiks'e rigard'ant'e mi'n.
— Mi ne dorm'is la tut'a'n nokt'o'n.
— Ankaŭ mi… mi kulp'ig'is vi'n… pov'as est'i van'e? Sed klar'ig'u vi'n, mi pov'as pardon'i al vi ĉio'n…
— Ĉu ĉio'n?
— Ĉio'n… nur dir'u ver'o'n… nur pli rapid'e… Ĉu vi vid'as, ke mi mult'e pens'is, pen'ant'e klar'ig'i, prav'ig'i vi'a'n kondut'o'n; ebl'e, vi tim'as obstakl'o'j'n flank'e de mi'a'j ge'patr'o'j… tio ne grav'as… kiam ili ek'sci'os… (ŝi'a voĉ'o ek'trem'is) mi ili'n pet'persvad'os. Aŭ vi'a propr'a stat'o… sed sci'u, ke mi pov'os ĉio'n ofer'i por la hom'o, kiu'n mi am'as… Do, respond'u tuj, hav'u kompat'o'n… Vi mi'n ne mal'estim'as, ĉu ne?
Ŝi kapt'is mi'n je man'o.
La princ'in'o ir'is antaŭ'e kun la edz'o de Ver'a kaj neni'o'n vid'is; sed mi'n pov'is vid'i promen'ant'a'j mal'san'ul'o'j, la plej sci'vol'a'j ĉikan'ul'o'j el ĉiu'j sci'vol'em'ul'o'j, kaj mi rapid'e liber'ig'is mi'a'n man'o'n el ŝi'a pasi'a prem'o.
— Mi dir'os al vi la tut'a'n ver'o'n, — mi respond'is al la princ'id'in'o, — mi ne prov'os mi'n prav'ig'i, nek klar'ig'i mi'a'j'n ag'o'j'n. Mi ne am'as vi'n.
Ŝi'a'j lip'o'j mild'e pal'iĝ'is…
— Las'u mi'n, — ŝi dir'is apenaŭ disting'ebl'e.
Mi lev'is la ŝultr'o'j'n, turn'is mi'n kaj for'ir'is.
La 14an de juni'o.
Kelk'iam mi mal'estim'as mi'n… ĉu ne pro tio ankaŭ mi mal'estim'as aliujn?.. Mi iĝ'is sen'kapabl'a al nobl'a'j elan'o'j; mi tim'as ŝajn'i rid'ind'a al mi mem. Ali'u je mi'a lok'o propon'us al la princ'id'in'o son coeur et son fortun'e[13], sed super mi la vort'o “edz'iĝ'i” hav'as magi'a'n potenc'o'n; kiel ajn pasi'e mi am'as la vir'in'o'n, nur ŝi sent'ig'as, ke mi dev'as edz'iĝ'i al ŝi — adiaŭ la am'o! Mi'a kor'o trans'form'iĝ'as en ŝton'o'n, kaj neni'o pov'as viv'ig'i ĝi'n de'nov'e. Mi est'as pret'a al ajn'a ofer'o, krom tiu; du'dek foj'o'j'n mi'a'n viv'o'n, eĉ la honor'o'n, mi met'os sur la kart'o'n… sed mi'a'n liber'o'n mi ne vend'os. Kial mi tiel aprez'as ĝi'n? Kio'n mi hav'as en ĝi?.. Kie'n mi mi'n prepar'as? Kio'n mi atend'as de l’ est'ont'o?.. Ver'e, absolut'e neni'o'n. Ĝi est'as iu de'nask'a tim'o, ne'klar'ig'ebl'a antaŭ'sent'o… Ja ekzist'as la hom'o'j, kiu'j sen'konsci'e tim'as arane'o'j'n, blat'o'j'n, mus'o'j'n… Ĉu konfes'i?.. Kiam mi est'is infan'o, unu mal'jun'ul'in'o orakol'is pri mi al la patr'in'o: ŝi aŭgur'is al mi la mort'o'n de mal'bon'a edz'in'o; ĝi mi'n tiam profund'e mir'ig'is: en anim'o mi'a nask'iĝ'is ne'venk'ebl'a mal'am'o al edz'iĝ'o… Kaj dum'e, io dir'as al mi, ke la aŭgur'o efektiv'iĝ'os; almenaŭ mi pen'os, ke ĝi efektiv'iĝ'u kiom ebl'e plej mal'baldaŭ.
La 15an de juni'o.
Hieraŭ ven'is ĉi tie'n artifik'ist'o Apfelbaum. Sur la pord'o de l’ restoraci'o aper'is long'a afiŝ'o, anonc'ant'a al plej respekt'at'a publik'o pri tio, ke supr'e'nom'it'a mir'ind'a artifik'ist'o, kemi'ist'o kaj optik'ist'o hav'as honor'o'n prezent'i luks'a'n spektakl'o'n je la ok'a vesper'e en la hal'o de nobel'a kun'ven'ej'o (ali'vort'e — en la restoraci'o); bilet'o'j kost'as po du rubl'o'j kun du'on'o.
Ĉiu'j est'as spekt'ont'a'j la mir'ind'a'n artifik'ist'o'n; eĉ la princ'in'o Ligovskaja, malgraŭ tio, ke ŝi'a fil'in'o mal'san'as, pren'is bilet'o'n por si.
Hodiaŭ post la tag'manĝ'o mi ir'is preter la fenestr'o'j de Ver'a; ŝi sid'is en la balkon'o sol'a; al mi'a'j pied'o'j fal'is not'o:
“Hodiaŭ je la dek'a vesper'e ven'u al mi laŭ la grand'a ŝtup'ar'o; mi'a edz'o for'vetur'is en Pjatigorskon kaj nur maten'e re'ven'os. Mi'a'j serv'ist'o'j kaj ĉambr'ist'in'o'j ne est'os hejm'e: mi dis'don'is al ili bilet'o'j'n, ankaŭ al ge'serv'ist'o'j de l’ princ'in'o. Mi atend'as vi'n; ven'u nepr'e”.
— Ha, jen do! — mi pens'is, — fin'e okaz'is laŭ mi'a dezir'o.
Je la ok'a mi ir'is spekt'i la artifik'ist'o'n. La publik'o kun'ven'is al la naŭ'a; la spektakl'o komenc'iĝ'is. En la mal'antaŭ'a'j vic'o'j de seĝ'o'j mi re'kon'is lake'o'j'n kaj ĉambr'ist'in'o'j'n de Ver'a kaj de la princ'in'o. Ĉiu'j est'is tie plen'nombr'e. Gruŝnickij kun lorn'et'o sid'is en la unu'a vic'o. La artifik'ist'o si'n adres'is al li ĉiu'foj'e, kiam li bezon'is naz'tuk'o'n, horloĝ'o'n, ring'o'n kaj ceter'o'n.
Gruŝnickij ne salut'as mi'n jam dum kelk'a temp'o, kaj hodiaŭ du-tri foj'o'j'n li rigard'is mi'n sufiĉ'e arog'e: ĉio ĉi est'os memor'ig'it'a al li, kiam ven'os temp'o de kvit'iĝ'o.
Antaŭ la dek'a mi star'iĝ'is kaj el'ir'is.
Ekster'e est'is mal'lum'e, kiel ĉe blind'ul'o. Pez'a'j mal'varm'a'j nub'o'j kuŝ'is sur pint'o'j de ĉirkaŭ'a'j mont'o'j; nur de temp'o al temp'o la mort'ant'a vent'o bru'is inter pint'o'j de popl'o'j, ĉirkaŭ'ant'a'j la restoraci'o'n; ĉe ĝi'a'j fenestr'o'j svarm'is popol'o. Mi mal'supr'e'n'ir'is la mont'o'n kaj si'n turn'int'e al la pord'eg'o, pli'rapid'ig'is la paŝ'o'j'n. Subit'e ek'ŝajn'is al mi, ke iu sekv'as mi'n. Mi halt'is kaj ĉirkaŭ'rigard'is. En mal'lum'o est'is ne'ebl'e i'o'n disting'i; tamen pro si'n'gard'o mi ĉirkaŭ'ir'is la dom'o'n, kvazaŭ promen'ant'e. Dum mi pas'is la fenestr'o'j'n de l’ princ'id'in'o, mi ek'aŭd'is de'nov'e paŝ'o'j'n post mi; hom'o, volv'it'a en kapot'o'n, kur'is preter mi. Tio atent'ig'is mi'n; tamen mi ŝtel'e al'ir'is al la peron'o kaj hast'e kur'is sur la mal'lum'a ŝtup'ar'o. La pord'o mal'ferm'iĝ'is; mal'grand'a man'et'o kapt'is mi'a'n man'o'n…
— Neni'u vi'n vid'is? — flustr'is Ver'a, si'n prem'int'e al mi.
— Neni'u!
— Ĉu vi kred'as, ke mi am'as vi'n? Ho, mi tiel long'e hezit'is, long'e turment'iĝ'is, sed vi ig'as mi'n far'i ĉio'n, kio'n vi vol'as.
Ŝi'a kor'o fort'e bat'is, la man'o'j est'is mal'varm'a'j, kvazaŭ glaci'o. Komenc'iĝ'is riproĉ'o'j, ĵaluz'o, plend'o'j; ŝi postul'is, ke mi ĉio'n konfes'u al ŝi, dir'ant'e, ke ŝi kun pret'ec'o el'ten'os mi'a'n perfid'o'n, ĉar ŝi vol'as nur sol'a'n aĵ'o'n, mi'a'n feliĉ'o'n. Mi tio'n ne plen'e kred'is, sed trankvil'ig'is ŝi'n per ĵur'o'j, promes'o'j kaj ceter'o.
— Do vi ne edz'iĝ'os al Mary? Vi ŝi'n ne am'as?.. Kaj ŝi pens'as… ĉu vi sci'as, ke ŝi en'am'iĝ'is al vi ĝis frenez'iĝ'o, kompat'ind'a!
* * *
Ĉirkaŭ la du'a post'nokt'mez'e, mi mal'ferm'is fenestr'o'n kaj, lig'int'e kun'e du ŝal'o'j'n, mal'supr'e'n'iĝ'is de l’ supr'a balkon'o al la mal'supr'a, mi'n ten'ant'e je kolon'o. En la ĉambr'o de l’ princ'id'in'o ankoraŭ est'is lum'o. Io puŝ'is mi'n al la fenestr'o. La kurten'o est'is ne plen'e teg'it'a, kaj mi pov'is ĵet'i rigard'o'n en la intern'o'n de l’ ĉambr'o. Mary sid'is sur si'a lit'o, kruc'met'int'e la brak'o'j'n sur la genu'o'j; ŝi'a'j dens'a'j har'o'j est'is ord'ig'it'a'j sub la nokt'a kuf'o kun rand'e al'kudr'it'a punt'o; grand'a punc'a tuk'o kovr'is ŝi'a'j'n blank'a'j'n ŝultr'o'j'n, kaj la et'a'j pied'o'j est'is kaŝ'it'a'j en bunt'a'j persaj pantofl'o'j. Ŝi sid'is sen'mov'e, mal'lev'int'e la kap'o'n al la brust'o; antaŭ ŝi sur la tabl'et'o est'is mal'ferm'it'a libr'o, sed ŝi'a'j okul'o'j, sen'mov'a'j kaj plen'a'j de ne'esprim'ebl'a angor'o, ŝajn'is cent'a'n foj'o'n tra'kur'i la sam'a'n paĝ'o'n, dum ŝi'a'j pens'o'j est'is mal'proksim'e…
Tiu'minut'e iu mov'iĝ'is post la arbust'o. Mi salt'is de l’ balkon'o sur herb'o'tavol'o'n. Ies ne'vid'at'a man'o kapt'is mi'n je ŝultr'o.
— Ha! — dir'is krud'a voĉ'o, traf'is!.. Do vi sci'os, kiel nokt'e ir'i al princ'id'in'o'j!..
— Ten'u li'n firm'e! — kri'is ali'u, salt'int'a el post angul'o.
Est'is Gruŝnickij kaj la dragon'a kapitan'o.
Mi frap'is la last'a'n per pugn'o en kap'o'n, fal'ig'is li'n kaj impet'is en arbust'o'j'n. Ĉiu'j voj'et'o'j de l’ ĝarden'o, kovr'ant'a dekliv'o'n antaŭ ni'a'j dom'o'j, est'is al mi kon'at'a'j.
— Ŝtel'ist'o'j! Alarm'o'n!.. — ili kri'is; aŭd'iĝ'is fusil'a paf'o; fum'ant'a kartoĉ'ŝtop'aĵ'o fal'is al mi'a'j pied'o'j.
Post unu minut'o mi jam est'is en mi'a ĉambr'o, sen'vest'iĝ'is kaj kuŝ'iĝ'is. Apenaŭ mi'a lake'o ŝlos'is la pord'o'n, frap'is en mi'a'n pord'o'n Gruŝnickij kaj la kapitan'o.
— Peĉorin! Ĉu vi dorm'as? Ĉu vi est'as ĉi tie?.. — kri'is la kapitan'o.
— Mi dorm'as, — mi respond'is mal'afabl'e.
— Lev'iĝ'u! Ŝtel'ist'o'j!.. Ĉerkes'o'j…
— Mi hav'as koriz'o'n, — mi respond'is, — mi tim'as mal'varm'um'i.
Ili for'ir'is. Van'e mi respond'is al ili'a'j vok'o'j; ili serĉ'us mi'n ankoraŭ unu hor'o'n en la ĝarden'o. Dum'e la alarm'o lev'iĝ'is terur'a. El la citadel'o al'rajd'is kozak'o. Ĉio ek'mov'iĝ'is; oni komenc'is serĉ'i ĉerkes'o'j'n en ĉiu'j arbust'o'j, kaj, mem'kompren'ebl'e, neni'o'n trov'is. Sed mult'a'j, ver'ŝajn'e, rest'is kun firm'a konvink'o, ke se la garnizon'o el'montr'us pli da aŭdac'o kaj urĝ'o, almenaŭ du'dek'o da rab'ist'o'j rest'us sur'lok'e.
La 16an de juni'o.
Hodiaŭ maten'e ĉe la put'o ĉiu'j parol'o'j kaj konversaci'o'j est'is pri la nokt'a atak'o de ĉerkes'o'j. Trink'int'e la preskrib'it'a'n nombr'o'n de glas'o'j da narzana akv'o, promen'int'e dek'foj'e tie'n-re'e'n la long'a'n ale'o'n, mi renkont'is la edz'o'n de Ver'a, kiu ĵus ven'is el Pjatigorsko. Li pren'is mi'n sub'brak'e, kaj ni ir'is en la restoraci'o'n maten'manĝ'i; li terur'e mal'trankvil'iĝ'is pri la edz'in'o. “Kiel ŝi est'is tim'ig'it'a la ĵus'a'n nokt'o'n! — li dir'is. — Kia mis'hazard'o, ke ĝi okaz'is ĝust'e tiam, kiam mi for'est'is.” Ni sid'iĝ'is maten'manĝ'i apud la pord'o, konduk'ant'a en la angul'a'n ĉambr'o'n, kie trov'iĝ'is dek'o da ge'jun'ul'o'j, en kies nombr'o est'is ankaŭ Gruŝnickij. La providenc'o la du'a'n foj'o'n liver'is al mi okaz'o'n sub'aŭskult'i la konversaci'o'n, kiu est'is destin'ont'a li'a'n sort'o'n. Li mem ne vid'is kaj sekv'e ne pov'is suspekt'i intenc'o'n; sed tio nur pli'grand'ig'is li'a'n kulp'o'n en mi'a'j okul'o'j.
— Sed ĉu ver'e est'is ĉerkes'o'j? — iu dir'is. — Ĉu iu vid'is ili'n?
— Mi rakont'os al vi la tut'a'n ver'o'n, — respond'is Gruŝnickij, — nur bon'vol'u ne perfid'i mi'n; jen kiel ĝi okaz'is: hieraŭ unu hom'o, kiu'n mi ne nom'os, ven'is al mi kaj rakont'is, ke li vid'is, ke je la dek'a vesper'e iu ŝtel'e penetr'is en la dom'o'n de Ligovskaja’j. Neces'as atent'ig'i vi'n, ke la princ'in'o est'is ĉi tie, sed la princ'id'in'o — hejm'e. Jen ni du'op'e tuj direkt'is ni'n sub la fenestr'o'j'n por insid'i la feliĉ'ul'o'n.
Mi konfes'as, ke mi ek'tim'is: kvankam mi'a kun'konversaci'ant'o est'is tre okup'it'a pri si'a maten'manĝ'o, li pov'us ek'aŭd'i la aĵ'o'j'n por si ne'agrabl'a'j'n, se hazard'e Gruŝnickij diven'us la ver'o'n, sed blind'ig'it'a per ĵaluz'o, li eĉ ne suspekt'is ĝi'n.
— Jen ĉu vi vid'as, — daŭr'ig'is Gruŝnickij, — ĝust'e ni far'is, kun'pren'int'e fusil'o'n, ŝarĝ'it'a'n per blank'a kartoĉ'o nur por tim'ig'i. Ĝis la du'a nokt'e ni atend'is en la ĝarden'o. Fin'e — nur ja di'o mem sci'as, de kie, — li aper'is, sed ne el fenestr'o, ĉar ĝi ne est'is mal'fermat'a, sed, evident'e, li el'ir'is tra la vitr'a pord'o, mal'antaŭ la kolon'o, — fin'e, mi dir'as, mi vid'is, ke iu descend'as de l’ balkon'o… Kia princ'id'in'o? Ĉu? Nu, mi konfes'u, ke la moskvaj fraŭl'in'o'j bel'e montr'as si'n! Post tio, kio'n oni pov'as kred'i? Ni vol'is kapt'i li'n, sed li el'ŝir'iĝ'is kaj kvazaŭ lepor'o impet'is en arbust'o'j'n; tiam mi paf'is en li'n.
Ĉirkaŭ Gruŝnickij aŭd'iĝ'is indign'et'a'j voĉ'o'j de mal'konfid'o.
— Ĉu vi ne kred'as? — li daŭr'ig'is. — Mi don'as al vi honest'a'n nobl'a'n vort'o'n, ke ĉio ĉi est'as plej just'a ver'o, kaj por pruv'i ĝi'n al vi, mi, se vi vol'as, nom'os la sinjor'o'n.
— Dir'u, dir'u, kiu do li est'as? — aŭd'iĝ'is de ĉiu'j flank'o'j.
— Peĉorin, — respond'is Gruŝnickij.
Dum tiu moment'o li lev'is la okul'o'j'n: mi star'is en la pord'o vid-al-vid'e de li; li terur'e ruĝ'iĝ'is. Mi al'paŝ'is al li kaj dir'is mal'rapid'e kaj disting'e:
— Al mi est'as tre domaĝ'e, ke mi en'ir'is post kiam vi jam don'is honest'a'n vort'o'n por konfirm'i la plej hid'a'n kalumni'o'n. Mi'a ĉe'est'o mal'dev'ig'us vi'n far'i ankoraŭ unu mal'nobl'aĵ'o'n.
Gruŝnickij salt'is de lok'o kaj est'is krev'ont'a.
— Mi pet'as vi'n, — mi dir'is per la sam'a ton'o, — mi pet'as vi'n sen'prokrast'e tuj rezign'i vi'a'j'n vort'o'j'n: vi ja tro bon'e sci'as, ke ĝi est'as el'pens'aĵ'o. Mi ne pens'as, ke indiferent'ec'o de l’ vir'in'o al vi'a'j bril'a'j dign'o'j merit'is tia'n terur'a'n venĝ'o'n. Pri'pens'u bon'e: insist'ant'e pri vi'a asert'o, vi perd'as rajt'o'n konsider'i vi'n nobl'a hom'o kaj risk'as per la viv'o.
Gruŝnickij star'is antaŭ mi, mal'lev'int'e la okul'o'j'n, en fort'a emoci'iĝ'o. Sed la batal'o inter konscienc'o kaj mem'am'o est'is mal'long'a. La dragon'a kapitan'o, sid'int'a apud li, kubut'is li'n; li trem'is kaj rapid'e respond'is al mi, ne lev'ant'e la okul'o'j'n:
— Kar'a sinjor'o, kiam mi dir'is, mi tiel pens'is kaj pret'as ripet'i… Mi ne tim'as vi'a'j'n minac'o'j'n kaj est'as pret'a al ĉio.
— La last'a'n vi jam pruv'is, — mi respond'is al li mal'varm'e kaj pren'int'e sub'brak'e la dragon'a'n kapitan'o'n, el'ir'is el la ĉambr'o.
— Kio'n vi vol'as? — demand'is la kapitan'o.
— Vi est'as amik'o de Gruŝnickij kaj, ver'ŝajn'e, vi est'os li'a sekundant'o?
La kapitan'o klin'is la kap'o'n tre grav'e.
— Vi konjekt'is, — li respond'is, — mi eĉ est'as dev'ig'it'a iĝ'i li'a sekundant'o, ĉar la ofend'o, lanc'it'a al li, koncern'as ankaŭ mi'n — mi est'is kun li hieraŭ nokt'e, — li al'don'is, rekt'ig'ant'e si'a'n ĝib'em'a'n tors'o'n.
— Ho! Do est'as vi, kiu'n mi frap'is tiel mal'lert'e sur'kap'e.
Li flav'iĝ'is, blu'iĝ'is; kaŝ'it'a koler'o bild'iĝ'is sur li'a vizaĝ'o.
— Mi hav'os la honor'o'n send'i al vi hodiaŭ mi'a'n sekundant'o'n, — mi al'don'is, kap'salut'ant'e tre afabl'e kaj ŝajn'ig'ant'e sen'atent'o'n al li'a furioz'o.
Sur la peron'o de l’ restoraci'o mi renkont'is la edz'o'n de Ver'a. Ver'ŝajn'e li atend'is mi'n.
Li kapt'is mi'a'n man'o'n kun la sent'o, simil'a al admir'o.
— Nobl'a jun'a hom'o! — li dir'is kun larm'o'j en la okul'o'j. — Mi ĉio'n aŭd'is. Kia fi'ul'o! Sen'dank'a!.. Akcept'i ili'n post tio en la dom'o'n de respekt'o! Dank’ al di'o, mi ne hav'as fil'in'o'j'n! Sed vi'n rekompenc'os tiu in'o, por kiu vi risk'as per la viv'o. Est'u cert'a pri mi'a modest'ec'o ĝis ind'a temp'o, — li daŭr'ig'is. — Mi mem est'is jun'a kaj milit'serv'is; mi sci'as, ke en simil'a'j'n afer'o'j'n oni ne dev'as en'miks'iĝ'i. Adiaŭ.
Kompat'ind'a! Li ĝoj'as, ke li ne hav'as fil'in'o'j'n…
Mi ir'is rekt'e al Verner, traf'is li'n hejm'e kaj rakont'is al li ĉio'n — mi'a'j'n rilat'o'j'n kun Ver'a kaj kun la princ'id'in'o, kaj la konversaci'o'n, sub'aŭskult'it'a'n de mi, el kiu mi ek'sci'is intenc'o'n de l’ sinjor'o'j stult'e ŝerc'i kun mi, ig'int'e mi'n paf'i per sen'kugl'a kartoĉ'o. Sed nun la afer'o el'ir'is la lim'o'j'n de l’ ŝerc'o: ili, ver'ŝajn'e, ne atend'is tia'n final'o'n.
La doktor'o konsent'is est'i mi'a sekundant'o; mi far'is al li kelk'a'j'n instrukci'o'j'n rilat'e la kondiĉ'o'j'n de la duel'o. Li dev'is insist'i, ke la afer'o pas'u kiel ebl'e plej sekret'e, ĉar, kvankam mi ĉiam ajn pret'as risk'i mi'a'n viv'o'n, sed mi neniom em'as difekt'i por ĉiam mi'a'n est'ont'o'n en la ĉi tie'a mond'o.
Post tio mi ir'is hejm'e'n. Pas'is unu hor'o, kaj la doktor'o re'ven'is el si'a vojaĝ'o.
— Tut'e definitiv'e, kontraŭ vi est'as komplot'o, — li dir'is. — Mi renkont'is la dragon'a'n kapitan'o'n ĉe Gruŝnickij kaj ankoraŭ unu sinjor'o'n, kies nom'o'n mi ne memor'as. Mi halt'is por unu minut'o en la antaŭ'ĉambr'o por de'met'i galoŝ'o'j'n. Inter ili reg'is terur'a bru'o kaj disput'o'j… “Pro neni'o mi konsent'os! — dir'is Gruŝnickij. — Li mi'n ofend'is publik'e; tiam est'is tut'e ali'o…” — “Kia est'as vi'a koncern'o? — respond'is la kapitan'o. — Mi ĉio'n pren'as je mi. Mi est'is sekundant'o en kvin duel'o'j, kaj mi bon'e sci'as kiel ĉio'n ĉi aranĝ'i. Mi ĉio'n pri'pens'is. Bon'vol'u nur ne mal'help'i. Iom tim'ig'i ne est'as mal'bon'e. Kaj kial sub'ig'i si'n al danĝer'o, se est'as ebl'e evit'i?..” — Tiu'minut'e mi en'ir'is. Ili subit'e ek'silent'is. Ni'a'j inter'trakt'o'j daŭr'is sufiĉ'e long'e; fin'e ni decid'is la afer'o'n tiel: proksim'um'e je kvin verst'o'j de ĉi tie est'as ne'vizit'at'a fend'eg'o inter mont'o'j; ili vetur'os tie'n morgaŭ je la kvar'a hor'o maten'e, kaj ni vetur'os tie'n du'on'hor'o'n post ili; vi paf'duel'os je distanc'o de ses paŝ'o'j — tio'n postul'is Gruŝnickij mem. Mort'paf'it'o est'os imput'it'a al ĉerkes'o'j. Nun jen kiu'j'n suspekt'o'j'n mi hav'as: ili, tio est'as la sekundant'o'j, evident'e iom ŝanĝ'is si'a'n antaŭ'a'n plan'o'n, kaj vol'as ŝarĝ'i per kugl'o nur la sol'a'n pistol'o'n de Gruŝnickij. Tio iom simil'as murd'o'n, sed en la milit'a temp'o, kaj precip'e en azi'a milit'o, ruz'aĵ'o'j est'as permes'it'a'j; nur Gruŝnickij ŝajn'as est'i pli nobl'a, ol li'a'j kamarad'o'j. Kiel vi pens'as? Ĉu ni dev'as montr'i al ili, ke ni diven'is?
— Pro neni'o en la mond'o, doktor'o! Est'u trankvil'a. Mi ne mal'gajn'os al ili.
— Kio'n do vi vol'as far'i?
— Ĝi est'as mi'a sekret'o.
— Est'u si'n'gard'a, ne mis'traf'u… Ja est'as distanc'o de ses paŝ'o'j!
— Doktor'o, mi atend'as vi'n morgaŭ je la kvar'a hor'o; la ĉeval'o'j est'os pret'a'j… Adiaŭ.
Ĝis'vesper'e mi sid'is hejm'e en mi'a ĉambr'o, ŝlos'int'e la pord'o'n. Ven'is lake'o invit'i mi'n al la princ'in'o, — mi ig'is li'n dir'i, ke mi mal'san'as.
* * *
La du'a hor'o de nokt'o… Mi ne pov'as ek'dorm'i!.. Kaj tamen neces'us ek'dorm'i, por ke morgaŭ ne trem'u la man'o. Ceter'e, de ses paŝ'o'j est'as mal'facil'e mal'traf'i. Ho! sinjor'o Gruŝnickij! vi'a mistifik'aĵ'o ne prosper'os al vi… ni inter'ŝanĝ'os la rol'o'j'n: nun mi dev'os serĉ'i sur vi'a vizaĝ'o indik'o'j'n de kaŝ'it'a tim'o. Kial vi mem difin'is tiu'j'n fatal'a'j'n ses paŝ'o'j'n? Vi pens'as, ke mi sen'disput'e prezent'os mi'a'n frunt'o'n al vi… sed ni lotos!.. kaj tiam… kio okaz'os, se li'a fortun'o super'os? Se mi'a stel'o fin'e perfid'os?.. Kaj ne'mir'ind'e: ĝi tiel long'e serv'is fidel'e al mi'a'j kapric'o'j.
Kio'n far'i? Mort'i, do mort'i! La perd'o por la mond'o ne est'os grand'a. Kaj ankaŭ al mi mem efektiv'e est'as enu'e. Mi est'as kvazaŭ hom'o, osced'ant'a dum bal'o, kiu ne for'ir'as dorm'i nur pro tio, ke ankoraŭ ne al'pord'iĝ'is li'a kaleŝ'o. Sed la kaleŝ'o pret'as… adiaŭ!..
Tra'kur'ant'e en la memor'o tut'a'n mi'a'n pas'int'o'n, mi demand'as mi'n ne'vol'e: por kio mi viv'is? Por kia cel'o mi nask'iĝ'is?.. Ha, evident'e, ĝi ekzist'is, kaj, ver'ŝajn'e, est'is al mi alt'a destin'o, ĉar mi sent'as en anim'o mi'a fort'o'j'n ne'ampleks'ebl'a'j'n… Sed mi ne diven'is la destin'o'n, mi est'is for'log'it'a de tent'o'j, vak'a'j kaj sen'dank'a'j; el ili'a forĝ'ej'o mi el'ir'is hard'it'a kaj mal'varm'a kiel fer'o, sed for'konsum'is por'etern'e la ard'o'n de nobl'a'j streb'o'j — la plej bon'a'n flor'o'n de l’ viv'o. Kaj de tiu temp'o, kiom da foj'o'j mi lud'is rol'o'n de topor'o en man'o'j de sort'o! Kiel ekzekut'il'o mi fal'is sur la kap'o'n de l’ kondamn'it'a viktim'o, oft'e sen koler'o, ĉiam sen bedaŭr'o… Mi'a am'o al neni'u port'is feliĉ'o'n, ĉar mi neni'o'n ofer'is al tiu'j, kiu'j'n mi am'is: mi am'is por mi, por la propr'a plezur'o; mi nur kontent'ig'is strang'a'n soif'o'n de l’ kor'o, avid'e devorante ili'a'j'n sent'o'j'n, ili'a'n tener'o'n, ili'a'j'n ĝoj'o'j'n kaj sufer'o'j'n — kaj neniam pov'is sat'iĝ'i. Tiel iu, angor'ig'at'a de mal'sat'o, ek'dorm'as en sen'fort'iĝ'o kaj vid'as antaŭ si luks'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n kaj ŝaŭm'ant'a'j'n vin'o'j'n; li manĝ'eg'as en admir'o la aer'a'j'n don'o'j'n de imag'o kaj al li ŝajn'as ven'i facil'iĝ'o; sed post vek'iĝ'o la rev'o mal'aper'as… rest'as du'obl'ig'it'a mal'sat'o kaj mal'esper'o!
Kaj pov'as okaz'i, ke mi morgaŭ mort'os!.. Kaj ne rest'os sur'ter'e eĉ unu est'aĵ'o, kiu kompren'us mi'n plen'e. Iu'j konsider'as mi'n pli aĉ'a, ali'a'j pli bon'a, ol mi efektiv'e est'as… Iu'j dir'os: li est'is bon'a brav'ul'o, ali'a'j — fi'ul'o. Kaj tio kaj ali'o est'os mal'ver'o. Ĉu post ĉio ĉi valor'as la pen'o'j viv'i? kaj tamen mi viv'as — plej'e pro sci'vol'em'o: atend'as i'o'n nov'a'n… Rid'ind'e kaj amar'e!
…Jam unu kaj du'on'a'n monat'o'n mi est'as en citadel'o N.; Maksim Maksimiĉ for'ir'is ĉas'i… mi est'as sol'a; mi sid'as ĉe fenestr'o, griz'a'j nub'o'j kovr'is la mont'o'j'n ĝis'pied'e; la sun'o tra la nebul'o ŝajn'as flav'a makul'o. Est'as mal'varm'e; la vent'o fajf'as kaj ŝancel'as ŝutr'o'j'n… Enu'e!.. Mi re'pren'os mi'a'n tag'libr'o'n por daŭr'ig'i ĝi'n, inter'romp'it'a'n per tiom mult'a'j strang'a'j event'o'j.
Mi re'leg'is la last'a'n paĝ'o'n: rid'ind'e! Mi pens'is mort'i; tio est'is ne'ebl'a: ankoraŭ mi ne el'trink'is ĝis'fund'e la kalik'o'n da sufer'o'j, kaj nun mi sent'as, ke mi est'as kondamn'it'a ankoraŭ long'e viv'i.
Kiel klar'e kaj akr'e ĉio pas'int'a fand'iĝ'is en mi'a memor'o! Neni'u trajt'o, neni'u nuanc'o est'as for'trot'it'a de l’ temp'o!
Mi memor'as, ke dum la nokt'o antaŭ la duel'o mi ne dorm'is eĉ unu minut'o'n. Long'e skrib'i mi ne pov'is: mi'n ek'posed'is kaŝ'a sen'trankvil'o. Preskaŭ dum unu hor'o mi paŝ'is en la ĉambr'o; post'e mi sid'iĝ'is kaj mal'ferm'is la roman'o'n de Walter Scott, kuŝ'int'a'n sur mi'a tabl'o: ĝi est'is “Skot'a'j puritan'o'j”; komenc'e mi leg'is kun pen'o, post'e forges'is mi'n, log'it'a de sorĉ'a fikci'o… Ĉu ver'e al la skot'a bard'o en la trans'a mond'o oni ne pag'as ĉiu'n minut'o'n da ĝu'o, kiu'n donac'as li'a libr'o?
Fin'e maten'iĝ'is. Mi'a'j nerv'o'j trankvil'iĝ'is. Mi rigard'is mi'n en la spegul'o; sen'vigl'a pal'ec'o kovr'is mi'a'n vizaĝ'o'n, kiu konserv'is post'sign'o'j'n de turment'a sen'dorm'o; sed la okul'o'j, kvankam en ring'o'j de brun'a ombr'o, bril'is fier'e kaj sen'indulg'e. Mi rest'is kontent'a de mi mem.
Ordon'int'e sel'i la ĉeval'o'n, mi mi'n vest'is kaj kur'is al la ban'ej'o. Merg'int'e mi'n en mal'varm'a'n bobel'aĵ'o'n de l’ narzana akv'o, mi sent'is, kiel korp'a'j kaj anim'a'j fort'o'j mi'a'j est'is re'ven'ant'a'j. Mi el'ir'is el la kuv'o freŝ'a kaj vigl'a, kvazaŭ mi est'us ir'ont'a al bal'o. Dir'u post tio, ke la anim'o ne de'pend'as de la korp'o!..
Re'ven'int'e, mi trov'is ĉe mi la doktor'o'n. Li est'is en griz'a rajd'pantalon'o, jak'o kaj ĉerkes'a ĉap'o. Mi ek'rid'eg'is, vid'int'e la et'a'n figur'o'n sub grand'eg'a vil'a ĉap'o: li'a vizaĝ'o, tut'e ne'milit'em'a, nun est'is ankoraŭ pli long'a, ol kutim'e.
— Kial vi est'as tiom mal'ĝoj'a, doktor'o? — mi dir'is al li. — Ĉu vi ne akompan'is hom'o'j'n cent'foj'e en la trans'a'n mond'o'n kun grand'a indiferent'o? Imag'u, ke mi hav'as inflam'o'n de gal'o; mi pov'as re'san'iĝ'i, pov'as ankaŭ mort'i; unu kaj ali'o est'as ordinar'a afer'o; pen'u rigard'i mi'n kiel pacient'o'n, posed'at'a'n de mal'san'o, ankoraŭ ne'kon'at'a al vi, — kaj tiam vi'a sci'vol'o est'os ekscit'it'a ĝis la plej alt'a grad'o; vi pov'as nun far'i pri mi kelk'a'j'n grav'a'j'n fiziologi'a'j'n observ'o'j'n… Ĉu la atend'o de per'fort'a mort'o ne est'as jam ver'a mal'san'o?
La pens'o mir'ig'is la doktor'o'n, kaj li iĝ'is gaj'a.
Ni sid'iĝ'is sur ĉeval'o'j'n, Verner kroĉ'iĝ'is al brid'o'j per ambaŭ man'o'j, kaj ni start'is, rapid'e preter'trot'is la citadel'o'n, la sub'urb'o'n kaj en'rajd'is en la inter'mont'o'n, laŭ kiu serpent'is la voj'o, du'on'e super'kresk'it'a de alt'a herb'o kaj oft'e trans'ir'at'a de bru'a river'et'o, kiu est'is trans'rajd'end'a vad'e je grand'a mal'esper'o de la doktor'o, ĉar li'a ĉeval'o ĉiu'foj'e halt'is en akv'o.
Mi ne memor'as maten'o'n pli blu'a'n kaj freŝ'a'n! La sun'o apenaŭ si'n montr'is el post verd'a'j pint'o'j, kaj la kun'fand'iĝ'o de l’ unu'a varm'o de ĝi'a'j radi'o'j kun la mort'ant'a mal'varm'o de l’ nokt'o influ'is ĉiu'j'n sent'o'j'n per iu dolĉ'a langvor'o; en la inter'mont'o'n ne penetr'is ankoraŭ la ĝoj'a radi'o de jun'a tag'o; ĝi or'ig'is nur pint'o'j'n de rok'o'j, pend'ant'a'j de ambaŭ flank'o'j super ni; dens'a'foli'a'j arbust'o'j, kresk'ant'a'j en ili'a'j profund'a'j fend'o'j, ĉe la plej facil'a spir'o de vent'o super'tuŝ'is per arĝent'a pluv'o. Mi memor'as, ke ĉi-foj'e mi ŝat'is la natur'o'n pli ol iam ajn antaŭ'e. Kiel sci'vol'e mi koncentr'is rigard'o'n al ĉiu ros'er'o, trem'ant'a sur larĝ'a vit'a foli'o kaj reflekt'ant'a milion'o'j'n da spektr'a'j radi'o'j! Kiel avid'e rigard'o mi'a pen'is penetr'i en nebul'a'n for'o'n! Tie la voj'o iĝ'is pli kaj pli mal'larĝ'a, la rok'o'j pli blu'a'j kaj tim'ig'a'j, kaj fin'e, ili ŝajn'is kun'ir'i en bar'e star'ant'a'n mur'o'n. Ni rajd'is sen'vort'e.
— Ĉu vi skrib'is vi'a'n testament'o'n? — subit'e demand'is Verner.
— Ne.
— Kaj se vi est'os mort'paf'it'a?..
— La hered'ont'o'j mem trov'iĝ'os.
— Ĉu pov'as est'i, ke vi ne hav'as amik'o'j'n, al kiu'j vi vol'us send'i vi'a'n last'a'n adiaŭ'o'n?..
Mi kap'ne'is.
— Ĉu pov'as ne est'i en la mond'o vir'in'o, al kiu vi vol'us las'i i'o'n por memor'o?..
— Ĉu vi vol'as, doktor'o, — mi respond'is al li, — ke mi mal'ferm'u al vi mi'a'n anim'o'n?.. Ĉu vi vid'as, ke mi jam el'ir'is el la aĝ'o, kiam mort'ant'e oni prononc'as la nom'o'n de si'a am'at'in'o kaj testament'as al la amik'o flok'o'n da pomad'it'a'j aŭ ne'pomad'it'a'j har'o'j. Pens'ant'e pri proksim'a kaj ebl'a mort'o, mi konsider'as nur sol'a'n mi'n; aliuj ne far'as eĉ tio'n. La amik'o'j, kiu'j morgaŭ forges'os mi'n aŭ, ankoraŭ pli mal'bon'e, invent'os pri mi di'o-sci'as-kia'j'n sen'senc'aĵ'o'j'n; la vir'in'o'j, kiu'j brak'um'ant'e ali'a'n vir'o'n, pri'mok'os mi'n por ne ekscit'i li'a'n ĵaluz'o'n kontraŭ la mort'int'o — di'o est'u kun ili! El ŝtorm'o de viv'o mi el'port'is nur kelk'a'j'n ide'o'j'n — kaj neniu'n sent'o'n. De'long'e jam mi viv'as per la kap'o, sed ne per la kor'o. Mi pes'as, analiz'as mi'a'j'n pasi'o'j'n kaj ag'o'j'n kun sever'a sci'vol'o, sed sen kompat'o. En mi est'as du hom'o'j: unu viv'as en plen'a senc'o de la vort'o, ali'u pens'as kaj juĝ'as li'n; la unu'a, ebl'e, post unu hor'o adiaŭ'os vi'n kaj la mond'o'n por'etern'e, kaj la du'a… La du'a?.. Rigard'u, doktor'o: ĉu vi vid'as, ke sur la rok'o dekstr'e nigr'as tri figur'o'j? Ŝajn'as, ke tie est'as ni'a'j rival'o'j?..
Ni ek'trot'is.
Ĉe pied'o de l’ rok'o en arbust'o'j est'is lig'it'a'j tri ĉeval'o'j; ni al'lig'is sam'lok'e la ni'a'j'n kaj mem grimp'is laŭ mal'larĝ'a voj'et'o sur plac'et'o'n, kie ni'n atend'is Gruŝnickij kun la dragon'a kapitan'o kaj la ali'a sekundant'o, kiu'n oni nom'is Iv'a'n Ignatjeviĉ; li'a'n famili'nom'o'n mi neniam aŭd'is.
— Ni jam de'long'e atend'as vi'n, — dir'is la dragon'a kapitan'o kun ironi'a rid'et'o.
Mi el'poŝ'ig'is la horloĝ'o'n kaj montr'is al li.
Li pet'is pardon'o'n, dir'ant'e, ke li'a horloĝ'o rapid'as.
Kelk'a'j'n minut'o'j'n daŭr'is la embaras'a silent'o; fin'e la doktor'o romp'is ĝi'n, si'n adres'ant'e al Gruŝnickij:
— Al mi ŝajn'as, sinjor'o'j, — li dir'is, — ke vi ambaŭ, montr'int'e la pret'ec'o'n duel'i kaj pag'int'e tia'manier'e ŝuld'o'n al kondiĉ'o'j de honor'o, pov'us nun klar'ig'i kaj fin'i la afer'o'n per pac'a voj'o.
— Mi pret'as, — mi dir'is.
La kapitan'o palpebr'um'is al Gruŝnickij, kaj tiu, opini'ant'e, ke mi tim'as, akcept'is fier'a'n aspekt'o'n, kvankam antaŭ tio mal'bril'a pal'ec'o kovr'is li'a'j'n vang'o'j'n. De tiu minut'o, kiam ni ven'is, li unu'a'foj'e lev'is la okul'o'j'n al mi; sed en li'a rigard'o est'is iu mal'trankvil'o, manifest'ant'a intern'a'n lukt'o'n.
— Prezent'u vi'a'j'n kondiĉ'o'j'n, — li dir'is, — kaj ĉio'n, kio'n mi pov'as por vi far'i, est'u cert'a…
— Jen est'as mi'a'j kondiĉ'o'j: vi nepr'e hodiaŭ publik'e rifuz'os de vi'a kalumni'o kaj pet'os mi'a'n pardon'o'n…
— Kar'a sinjor'o, mi mir'as, ke vi aŭdac'as propon'i al mi simil'a'j'n aĵ'o'j'n?..
— Kio'n do mi pov'us propon'i al vi krom tio?
— Ni duel'paf'os.
Mi lev'is la ŝultr'o'j'n.
— Jes, sed pri'pens'u, ke unu el ni nepr'e est'os mort'paf'it'a.
— Mi dezir'as, ke tiu est'u vi…
— Kaj mi est'as tut'e cert'a en la mal'o…
Li konfuz'iĝ'is, ruĝ'iĝ'is, post'e kontraŭ'vol'e ek'rid'eg'is.
La kapitan'o pren'is li'n sub'brak'e kaj for'konduk'is flank'e'n; ili long'e inter'flustr'is. Mi ven'is en sufiĉ'e pac'em'a humor'o, tamen ĉio ĉi komenc'is furioz'ig'i mi'n.
Al mi proksim'iĝ'is la doktor'o.
— Atent'u, — li dir'is kun evident'a sen'trankvil'o, — vi, ver'ŝajn'e, forges'is pri ili'a komplot'o?.. Mi ne pov'as ŝarĝ'i pistol'o'n, sed tiu'okaz'e… Vi est'as strang'a hom'o! Dir'u al ili, ke vi kon'as ili'a'j'n intenc'o'j'n, kaj ili ne kuraĝ'os… Kia volont'o? Ili mort'paf'os vi'n kiel bird'o'n…
— Bon'vol'u ne mal'trankvil'iĝ'i, doktor'o, kaj atend'u… Mi aranĝ'is tiel, ke ili'a flank'o hav'os neni'a'n avantaĝ'o'n. Las'u ili'n inter'flustr'i.
— Sinjor'o'j, tio iĝ'as enu'ig'a! — mi dir'is al ili laŭt'e. — Duel'i — do duel'i; vi hav'is temp'o'n hieraŭ sat'konversaci'i…
— Ni est'as pret'a'j, — dir'is la kapitan'o. — Star'iĝ'u, sinjor'o'j!.. Doktor'o, bon'vol'u mezur'i ses paŝ'o'j'n…
— Star'iĝ'u! — ripet'is Iv'a'n Ignatjeviĉ per kvik'em'a voĉ'o.
— Permes'u! — mi dir'is, — ankoraŭ unu kondiĉ'o: ĉar ni duel'os je mort'o, ni dev'as far'i ĉio'n ebl'a'n por ke ĝi rest'u sekret'o kaj ke ni'a'j sekundant'o'j est'u liber'ig'it'a'j de respond'ec'o. Ĉu vi konsent'as?..
— Plen'e.
— Do, jen kio'n mi el'pens'is. Ĉu vi vid'as sur la pint'o de l’ krut'a mont'o, dekstr'e, mal'larĝ'a'n plac'et'o'n? De tie ĝis fund'o est'as ĉirkaŭ tri'dek klaft'o'j, se ne pli; mal'supr'e est'as akr'a'j ŝton'o'j. Ĉiu el ni star'iĝ'os ĉe la rand'o mem de la plac'et'o; tia'manier'e eĉ facil'a vund'o est'os mort'ig'a: tio dev'as est'i konform'a al vi'a dezir'o, ĉar vi mem difin'is ses paŝ'o'j'n. La vund'it'o fal'os nepr'e mal'supr'e'n kaj frakas'iĝ'os split'pec'e; la kugl'o'n ekstrakt'os la doktor'o, kaj tiam est'os tre facil'e klar'ig'i la akcident'a'n mort'o'n per mal'traf'a salt'o. Ni lotos pri la unu'a vic'o paf'i. Konklud'e mi deklar'as al vi, ke aliel mi ne duel'os.
— Akcept'ebl'e, mi pens'as! — dir'is la kapitan'o, esprim'o'plen'e rigard'ant'e al Gruŝnickij, kiu kap'jes'is sign'e de konsent'o. Li'a vizaĝ'o ali'iĝ'is ĉiu'minut'e. Mi tre mal'facil'ig'is li'a'n stat'o'n. Paf'ant'e sub ordinar'a'j kondiĉ'o'j, li pov'us cel'i en mi'a'n krur'o'n, facil'e vund'i mi'n kaj kontent'ig'i tia'manier'e si'a'n venĝ'em'o'n, ne tro ŝarĝ'ant'e si'a'n konscienc'o'n; sed nun li dev'us paf'i en aer'o'n, aŭ iĝ'i murd'int'o, aŭ fin'e for'las'i si'a'n mal'nobl'a'n intrig'o'n kaj sub'iĝ'i al egal'a danĝer'o kun mi. Tiu'minut'e mi ne vol'us est'i li'a'lok'e. Li for'konduk'is la kapitan'o'n flank'e'n kaj komenc'is i'o'n dir'i al li kun grand'a elokvent'o; mi vid'is, kiel trem'is li'a'j blu'iĝ'int'a'j lip'o'j; sed la kapitan'o for'turn'is si'n de li kun mal'estim'a rid'et'o. “Vi est'as stult'ul'o, — li dir'is al Gruŝnickij sufiĉ'e laŭt'e, — neni'o'n vi kompren'as! Ni ir'u, sinjor'o'j!”
Mal'vast'a voj'et'o konduk'is inter arbust'o'j al la krut'aĵ'o; rok'er'o'j form'is efemer'a'j'n ŝtup'o'j'n de la natur'a ŝtup'ar'o, kroĉ'ant'e ni'n je arbust'o'j, ni komenc'is supr'e'n'grimp'o'n. Gruŝnickij ir'is la unu'a, li'n sekv'is li'a'j sekundant'o'j kaj mi post'is kun la doktor'o.
— Mi dir'as al vi, — dir'is la doktor'o, fort'e prem'int'e mi'a'n man'o'n. — Las'u mi'n palp'i la puls'o'n!.. Oh-ho! Febr'a!.. Sed sur la vizaĝ'o neni'o est'as rimark'ebl'a… Nur la okul'o'j bril'as pli hel'e, ol kutim'e.
Subit'e bru'e rul'iĝ'is et'a'j ŝton'o'j al ni sub la pied'o'j'n. Kio okaz'is? Gruŝnickij stumbl'is; la branĉ'o, al kiu li kroĉ'iĝ'is, est'is romp'it'a, kaj li glit'us mal'supr'e'n sur'dors'e, se li'a'j sekundant'o'j ne sub'ten'us li'n.
— Gard'u vi'n! — mi kri'is al li, — ne fal'u antaŭ'temp'e; tio est'as mal'bon'a aŭgur'o. Re'memor'u Juli'o'n Cezar'o'n!
Jen ni sur'grimp'is la pint'o'n de l’ el'star'ant'a rok'o; la plac'et'o est'is kovr'it'a per et'grajn'a sabl'o, kvazaŭ special'e por duel'o. Ĉirkaŭ'e en or'a nebul'o de l’ maten'o grup'iĝ'is mont'o'pint'o'j, kvazaŭ sen'nombr'a brut'ar'o, kaj Elbrus'o sud'e baŭm'is kiel blank'a blok'eg'o, ŝlos'ant'e la ĉen'o'n de glaci'a'j pint'o'j, inter kiu'j jam vag'is fibr'ec'a'j nub'o'j, al'kur'int'a'j de la orient'o. Mi al'paŝ'is al la rand'o de l’ plac'et'o kaj rigard'is mal'supr'e'n, la kap'o iom vertiĝ'is: tie mal'supr'e ŝajn'is est'i mal'lum'e kaj mal'varm'e, kvazaŭ en tomb'o; musk'o'kovr'it'a'j dent'o'j de rok'o'j, dis'ĵet'it'a'j de ŝtorm'o kaj temp'o, atend'is si'a'n pred'o'n.
La plac'et'o, sur kiu ni est'is duel'ont'a'j, form'is preskaŭ korekt'a'n tri'angul'o'n. De l’ el'star'ant'a angul'o est'is mezur'it'a'j ses paŝ'o'j kaj est'is decid'it'e, ke la unu'a renkont'ont'a la rival'a'n fajr'o'n, star'iĝ'os al la angul'o mem dors'e al la abism'o; se li ne est'os mort'ig'it'a, la rival'o'j inter'ŝanĝ'os la lok'o'j'n.
Mi decid'is prezent'i al Gruŝnickij ĉiu'j'n avantaĝ'o'j'n; mi vol'is ekzamen'i li'n; en li'a anim'o pov'is vek'iĝ'i fajr'er'o de grand'anim'o, kaj tiam ĉio aranĝ'iĝ'us favor'a'final'e; sed mem'am'o kaj mal'fort'a karakter'o est'is triumf'ont'a'j… Mi vol'is don'i al mi plen'a'n rajt'o'n ne indulg'i li'n, se la sort'o pardon'us mi'n. Kiu ne kontrakt'is kun si'a konscienc'o sub tiu'j kondiĉ'o'j?
— Lotu, doktor'o! — dir'is la kapitan'o.
La doktor'o el'poŝ'ig'is arĝent'a'n mon'er'o'n kaj lev'is ĝi'n supr'e'n.
— Avers'o! — ek'kri'is Gruŝnickij hast'e, kiel hom'o, kiu'n subit'e vek'is amik'a puŝ'o.
— Revers'o! — mi dir'is.
La mon'er'o ek'flirt'is kaj fal'is kun tint'o, ĉiu'j si'n ĵet'is al ĝi.
— Vi est'as feliĉ'a, — mi dir'is al Gruŝnickij, — vi paf'os la unu'a! Sed memor'u, ke se vi mi'n ne mort'ig'os, mi ne mis'traf'os — mi ĵur'as per vort'o de honest'o.
Li ruĝ'iĝ'is; al li est'is hont'e mort'ig'i sen'arm'a'n hom'o'n; mi rigard'is li'n fiks'e; dum unu minut'o ŝajn'is al mi, ke li si'n ĵet'os al mi'a'j pied'o'j, pet'eg'ant'e pardon'o'n, sed kiel ebl'os konfes'i tiom mal'nobl'a'n intrig'o'n?.. Al li rest'is sol'a rimed'o — paf'i en aer'o'n; mi est'is cert'a, ke li paf'os en aer'o'n! La sol'a aĵ'o nur pov'is mal'help'i: la pens'o, ke mi postul'os la du'a'n duel'o'n.
— Temp'o! — flustr'is al mi la doktor'o, ŝir'tir'ant'e la manik'o'n, — se vi nun ne dir'os, ke ni sci'as pri ili'a'j intenc'o'j, ĉio pere'os. Rigard'u, li jam ŝarg'as… se vi neni'o'n dir'os, mi mem…
— Pro neni'o en la mond'o, doktor'o! — mi respond'is, re'ten'ant'e li'n je brak'o. — Vi ĉio'n difekt'os; vi promes'is al mi ne mal'help'i… Kia est'as vi'a afer'o? Ebl'e mi vol'as est'i mort'paf'it'a…
Li rigard'is mi'n kun mir'o.
— Nu, tiam ali'a afer'o!… Sed ne plend'u kontraŭ mi en la trans'a mond'o…
Inter'temp'e la kapitan'o ŝarg'is pistol'o'j'n, don'is unu al Gruŝnickij, kun rid'et'o flustr'int'e al li i'o'n, la ali'a'n — al mi.
Mi star'iĝ'is al la angul'o de l’ plac'et'o, firm'e apog'int'e mi'n per mal'dekstr'a pied'o kontraŭ ŝton'o kaj klin'int'e mi'n iom'e antaŭ'e'n por ne renvers'iĝ'i mal'antaŭ'e'n en okaz'o de facil'a vund'o.
Gruŝnickij star'iĝ'is kontraŭ mi kaj laŭ la sign'o komenc'is lev'i la pistol'o'n. Li'a'j genu'o'j trem'is. Li cel'is rekt'e en mi'a'n frunt'o'n…
Ne'esprim'ebl'a furioz'o ek'bol'is en mi'a brust'o.
Subit'e li mal'lev'is la tub'o'n de l’ pistol'o kaj pal'iĝ'int'e kvazaŭ tol'o, si'n turn'is al si'a sekundant'o.
— Mi ne pov'as, — li dir'is obtuz'e.
— Tim'ul'o! — respond'is la kapitan'o.
Aŭd'iĝ'is paf'o. Kugl'o grat'is mi'a'n genu'o'n. Ne'vol'e mi far'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n antaŭ'e'n por pli rapid'e for'iĝ'i de la rand'o.
— Nu, mi'a kar'a Gruŝnickij, est'as domaĝ'e, ke vi mis'traf'is! — dir'is la kapitan'o. — Nun est'as vi'a vic'o, star'iĝ'u do! Komenc'e brak'um'u mi'n; ni jam ne inter'vid'iĝ'os! — Ili ĉirkaŭ'pren'is unu la ali'a'n; la kapitan'o apenaŭ pov'is si'n de'ten'i de rid'o. — Ne tim'u, — li al'don'is ruz'e rigard'ant'e al Gruŝnickij, — ĉio est'as bagatel'o en la mond'o!.. Providenc'o — sen senc'o, sort'o — kok'a bek'o, kaj viv'o — kopek'o!
Post la tragedi'a fraz'o, dir'it'a kun konven'a grav'ec'o, li flank'e'n ir'is al si'a lok'o; Iv'a'n Ignatjeviĉ ankaŭ brak'um'is Gruŝnickijon, kaj jen li rest'is sol'a vid-al-vid'e de mi. Mi ĝis nun pen'as klar'ig'i al mi, kia'spec'a sent'o bol'is tiam en mi'a anim'o; ĝi est'is amar'o de ofend'it'a mem'am'o, kaj mal'estim'o, kaj koler'o nask'iĝ'ant'a ĉe la pens'o, ke tiu hom'o, nun kun tia cert'ec'o, kun tia trankvil'a arog'o rigard'ant'a mi'n, antaŭ du minut'o'j, sen risk'o de iu ajn danĝer'o por si, vol'is mort'paf'i mi'n kiel hund'o'n, ĉar vund'it'e en la krur'o'n iom pli fort'e, mi nepr'e fal'us de sur la rok'o.
Mi rigard'is fiks'e en li'a'n vizaĝ'o'n dum kelk'a'j minut'o'j, pen'ant'e rimark'i almenaŭ facil'a'n sign'o'n de pent'o. Sed al mi ŝajn'is, ke li re'ten'is rid'et'o'n.
— Mi konsil'as al vi antaŭ la mort'o preĝ'i al di'o, — mi dir'is al li tiam.
— Ne zorg'u pri mi'a anim'o pli ol pri vi'a propr'a. Mi pet'as nur pri unu aĵ'o: paf'u pli rapid'e.
— Kaj vi ne rifuz'as de vi'a kalumni'o? Ne pet'as mi'a'n pardon'o'n?.. Pri'pens'u bon'e: ĉu neni'o'n dir'as al vi la konscienc'o?
— Sinjor'o Peĉorin! — ek'kri'is la dragon'a kapitan'o, — vi est'as ĉi tie ne por konfes'pren'i, permes'u al vi rimark'i… Ni fin'u pli rapid'e; mis'hazard'e iu pov'as vetur'i tra la fend'eg'o kaj rimark'i ni'n.
— Bon'e. Doktor'o, al'ir'u al mi.
La doktor'o al'paŝ'is. Kompat'ind'a doktor'o! Li est'is pli pal'a ol Gruŝnickij antaŭ dek minut'o'j.
La sekv'ant'a'j'n vort'o'j'n mi prononc'is intenc'e kun paŭz'o'j, laŭt'e kaj klar'e, kiel oni prononc'as mort'a'n kondamn'o'n:
— Doktor'o, la sinjor'o'j, ver'ŝajn'e pro hast'o, forges'is met'i kugl'o'n en mi'a'n pistol'o'n: mi pet'as ŝarg'i ĝi'n de'nov'e kaj tre bon'e!
— Ne pov'as est'i! — kri'is la kapitan'o: — ne pov'as est'i! Mi ŝarg'is ambaŭ pistol'o'j'n, ebl'e el la vi'a la kugl'o pov'is el'rul'iĝ'i… Tio ne est'as mi'a kulp'o! Kaj vi ne rajt'as re'ŝarg'i… neniu'n rajt'o'n… ĝi est'as absolut'e kontraŭ'regul'a ag'o; mi ne permes'as…
— Bon'e! — mi dir'is al la kapitan'o — se tiel, mi duel'os kun vi laŭ la sam'a'j kondiĉ'o'j…
Li moder'iĝ'is.
Gruŝnickij star'is, mal'lev'int'e la kap'o'n al la brust'o, konfuz'it'a kaj mal'seren'a.
— Las'u ili'n! — li dir'is fin'e al la kapitan'o, kiu vol'is el'ŝir'i la pistol'o'n el man'o'j de l’ doktor'o… — Ja vi mem sci'as, ke ili prav'as.
Van'e la kapitan'o far'is al li divers'a'j'n sign'o'j'n, Gruŝnickij ne vol'is eĉ rigard'i.
Inter'temp'e la doktor'o ŝarg'is la pistol'o'n kaj trans'don'is al mi.
Vid'int'e tio'n, la kapitan'o kraĉ'is kaj pied'frap'is:
— Vi est'as stult'ul'o, mi'a kar'a, — li dir'is, — banal'a stult'ul'o!.. Se vi jam konfid'is al mi, do obe'u mi'n en ĉio… Do laŭ'merit'e al vi! Mort'aĉ'u, kvazaŭ muŝ'o… — Li for'turn'is si'n kaj de'ir'ant'e grumbl'is: — Kaj tamen ĝi est'as absolut'e kontraŭ'regul'a ag'o.
— Gruŝnickij! — mi dir'is, — ankoraŭ est'as temp'o; rezign'u de vi'a kalumni'o, kaj mi pardon'os al vi ĉio'n. Vi ne sukces'is mi'n tromp'i kaj mok'i, kaj mi'a dign'o est'as kontent'ig'it'a; ni ja est'is iam amik'o'j…
Li'a vizaĝ'o eksplod'e ruĝ'iĝ'is, la okul'o'j ek'bril'is.
— Paf'u! — li respond'is, — mi mi'n mal'estim'as kaj vi'n mal'am'eg'as. Se vi ne mort'paf'os mi'n, mi vi'n ponard'os nokt'e el post angul'o. Du'op'e ni ne hav'as lok'o'n sur'ter'e…
Mi paf'is…
Kiam la fum'o dis'solv'iĝ'is, Gruŝnickij ne est'is sur la plac'et'o. Nur facil'a polv'a nub'et'o ankoraŭ kolon'is ĉe la rand'o de l’ krut'aĵ'o.
Ĉiu'j ek'kri'is per unu voĉ'o.
— Fin'it'a la comedia![14] — mi dir'is al la doktor'o.
Li ne respond'is kaj for'turn'is si'n kun terur'o.
Mi lev'et'is la ŝultr'o'j'n kaj adiaŭ'is la sekundant'o'j'n de Gruŝnickij.
Descend'ant'e laŭ la voj'et'o, mi rimark'is inter rok'fend'o'j la sang'a'n kadavr'o'n de Gruŝnickij. Mi sen'vol'e ferm'is la okul'o'j'n.
Mal'lig'int'e la ĉeval'o'n, mi las'is ĝi'n paŝ'i hejm'e'n. Sur mi'a kor'o kuŝ'is ŝton'o. La sun'o ŝajn'is al mi sen'bril'a, ĝi'a'j radi'o'j ne varm'ig'is mi'n.
Ne ating'ant'e la sub'urb'o'n, mi turn'is la ĉeval'o'n dekstr'e'n laŭ la inter'mont'o. Aspekt'o de hom'o est'is al mi pen'ig'a: mi vol'is est'i sol'a. Las'int'e la brid'o'j'n, mal'lev'int'e la kap'o'n sur la brust'o'n, mi rajd'is long'e, fin'e mi traf'is la lok'o'n, tut'e al mi ne'kon'at'a'n; mi turn'is la ĉeval'o'n re'e'n kaj komenc'is serĉ'i voj'o'n; la sun'o jam sub'ir'is, kiam mi al'rajd'is Kislovodskon, turment'it'a sur turment'it'a ĉeval'o.
Lake'o mi'a dir'is al mi, ke ven'is Verner, kaj don'is al mi du leter'o'j'n: unu de li, la ali'a'n… de Ver'a.
Mi mal'ferm'is la unu'a'n; ties en'hav'o est'is la sekv'a:
“Ĉio est'as aranĝ'it'a kiel ebl'e plej bon'e: la korp'o est'as ven'ig'it'a en kripl'ig'it'a stat'o, la kugl'o est'as ekstrakt'it'a el la brust'o. Ĉiu'j est'as cert'a'j, ke la kaŭz'o de l’ mort'o est'as akcident'o; nur la urb'a komand'ant'o, al kiu ver'ŝajn'e est'as kon'at'a vi'a kverel'o, balanc'is la kap'o'n, sed neni'o'n dir'is. Kontraŭ vi est'as neniu'j pruv'o'j, kaj vi pov'as dorm'i trankvil'e… se vi pov'as… Adiaŭ…”
Mi long'e ne decid'iĝ'is mal'ferm'i la du'a'n not'o'n… Kio'n ŝi pov'is skrib'i al mi?.. Pez'a antaŭ'sent'o emoci'is mi'a'n anim'o'n.
Jen est'as la leter'o, kies ĉiu vort'o ne'for'viŝ'ebl'e gravur'iĝ'is en mi'a memor'o:
“Mi skrib'as al vi en plen'a cert'ec'o, ke ni neniam plu inter'vid'iĝ'os. Antaŭ kelk'a'j jar'o'j, dis'iĝ'ant'e, mi pens'is sam'e; sed la ĉiel'o bon'vol'is prov'ekzamen'i mi'n du'a'foj'e; mi ne el'ten'is la prov'o'n, mi'a mal'fort'a kor'o de'nov'e sklav'iĝ'is al la kon'at'a voĉ'o… vi ne mal'estim'as mi'n pro tio, ĉu ne? La nun'a leter'o est'as sam'temp'e adiaŭ'o kaj konfes'o: mi est'as dev'ig'it'a dir'i al vi ĉio'n, kio ar'iĝ'is en mi'a kor'o de la temp'o, kiam ĝi vi'n am'as. Mi ne akuz'as vi'n — vi kondut'is kun mi, kiel kondut'us ĉiu vir'o: vi am'is mi'n kiel propr'aĵ'o'n, kiel font'o'n de ĝoj'o'j, alarm'o'j kaj angor'o'j, altern'ant'a'j reciprok'e, sen kiu'j la viv'o est'as enu'a kaj monoton'a. Mi tio'n kompren'is komenc'e… Sed vi est'is mal'feliĉ'a, kaj mi ofer'is mi'n, esperant'e, ke iam vi aprez'os mi'a'n ofer'o'n, ke iam vi kompren'os mi'a'n profund'a'n tener'o'n, ne de'pend'ant'a'n de iu'j ajn kondiĉ'o'j. Pas'is mult'e da temp'o de tiam: mi penetr'is en ĉiu'j'n mister'o'j'n de anim'o vi'a… kaj konvink'iĝ'is, ke ĝi est'is van'a esper'o. Amar'e est'is al mi! Sed mi'a am'o kun'kresk'is kun anim'o mi'a: ĝi mal'hel'iĝ'is, sed ne esting'iĝ'is.
“ Ni dis'iĝ'as por'etern'e; tamen vi pov'as est'i cert'a, ke mi neniam am'os iu'n ali'a'n: mi'a anim'o for'konsum'is je vi ĉiu'j'n si'a'j'n trezor'o'j'n, si'a'j'n larm'o'j'n kaj esper'o'j'n. Vir'in'o, unu'foj'e am'int'a vi'n, ne pov'as rigard'i sen mal'estim'o ceter'a'j'n vir'o'j'n, ne pro tio, ke vi est'is pli bon'a ol ili, ho ne! Sed en vi'a natur'o est'as io specif'a, nur por vi karakteriz'a, io fier'a kaj mister'a; en vi'a voĉ'o, kio'n ajn vi dir'u, est'as potenc'o ne'venk'ebl'a; neni'u pov'as tiel konstant'e vol'i est'i am'at'a; en neni'u la mal'bon'o est'as tiel al'log'a; nenies rigard'o promes'as tiom da beat'o; neni'u pov'as pli bon'e util'ig'i si'a'j'n avantaĝ'o'j'n, kaj neni'u pov'as est'i tiel ver'e mal'feliĉ'a, kiel vi, ĉar neni'u tiom pen'as konvink'i si'n en la mal'o.
“ Nun mi dev'as klar'ig'i al vi la kaŭz'o'n de mi'a hast'a for'vetur'o; ĝi pov'as ŝajn'i al vi mal'grav'a, ĉar ĝi koncern'as nur mi'n sol'a'n.
“ Hodiaŭ maten'e mi'a edz'o ven'is al mi kaj rakont'is pri vi'a kverel'o kun Gruŝnickij. Evident'e mi'a vizaĝ'o fort'e ŝanĝ'iĝ'is, ĉar li long'e kaj fiks'e rigard'is en mi'a'j'n okul'o'j'n; mi preskaŭ sven'is ĉe sol'a pens'o, ke vi hodiaŭ maten'e dev'as duel'i, kaj ke mi est'as la kaŭz'o de tio; al mi ŝajn'is, ke mi frenez'iĝ'os… Sed nun, kiam mi pov'as rezon'i, mi est'as cert'a, ke vi rest'os viv'a: ne est'as ebl'e, ke vi mort'u sen mi, ne'ebl'as! Mi'a edz'o long'e paŝ'is en la ĉambr'o; mi ne sci'as, kio'n ĝust'e li dir'is al mi, mi ne memor'as, kio'n ĝust'e mi respond'is al li… ver'ŝajn'e mi dir'is, ke mi vi'n am'as… Mi memor'as nur, ke al la fin'o de ni'a konversaci'o li ofend'is mi'n per terur'a vort'o kaj for'ir'is. Mi aŭd'is, ke li ordon'is pret'ig'i kaleŝ'o'n… Jen jam tri hor'o'j'n mi sid'as ĉe la fenestr'o kaj atend'as vi'a'n re'ven'o'n… Sed vi est'as viv'a, vi ne pov'as mort'i!.. La kaleŝ'o est'as preskaŭ pret'a… Adiaŭ, adiaŭ… Mi pere'is, — sed kiom tio valor'as?.. Se mi pov'us est'i cert'a, ke vi ĉiam memor'os mi'n, mi eĉ ne dir'as pri am'o, — ne, nur memor'os… Adiaŭ, oni paŝ'as… mi dev'as kaŝ'i la leter'o'n…
“ Vi ja ne am'as Mary, ĉu? Vi ne edz'iĝ'os al ŝi? Aŭskult'u, vi dev'as far'i tiu'n ofer'o'n al mi; mi perd'is pro vi ĉio'n en la mond'o…”
Kvazaŭ frenez'a mi el'salt'is sur la peron'o'n, de tie al la sel'o de mi'a Ĉerkes'o, kiu'n oni konduk'is tra la kort'o, kaj galop'is tut'anhel'e laŭ voj'o al Pjatigorsko. Mi pel'is sen'indulg'e la fin'turment'it'a'n ĉeval'o'n, kiu ronk'ant'e kaj ŝaŭm'ant'e sag'is laŭ la ŝton'a voj'o.
La sun'o jam kaŝ'iĝ'is en nigr'a nub'o, ripoz'ant'e sur krest'o de okcident'a'j mont'o'j; en la fend'eg'o est'is mal'lum'e kaj humid'e, Podkumok, ŝtel'flu'ant'e inter la ŝton'o'j, hurl'is obtuz'e kaj monoton'e. Mi galop'is, sufok'iĝ'ant'e pro sen'pacienc'o. La pens'o ne ating'i ŝi'n en Pjatigorsko martel'is mi'a'n kor'o'n. Unu minut'o'n, ankoraŭ unu minut'o'n. Ankoraŭ unu sol'a'n minut'o'n vid'i ŝi'n, adiaŭ'i, prem'i la man'o'n… Mi preĝ'is, mal'ben'is, plor'is, rid'is… ne, neni'o esprim'os mi'a'n sen'trankvil'o'n, mal'esper'o'n!.. Ĉe la ebl'ec'o perd'i ŝi'n por ĉiam, Ver'a iĝ'is por mi pli kar'a, ol io ajn en la mond'o, — pli kar'a ol la viv'o, honor'o, feliĉ'o! Di'o sci'as, kia'j strang'a'j, kia'j furioz'a'j plan'o'j svarm'is en mi'a kap'o… Kaj inter'temp'e mi galop'is ĉiam plu, pel'ant'e sen'indulg'e. Kaj jen mi rimark'is, ke mi'a ĉeval'o spir'as pli mal'facil'e, ĝi jam du-tri foj'o'j'n stumbl'is sur eben'a lok'o… Rest'is kvin verst'o'j ĝis Jessentuki — kozak'a staci'o, kie mi pov'us ŝanĝ'i ĉeval'o'n.
Ĉio est'us sav'it'a, se fort'o'j de mi'a ĉeval'o sufiĉ'us por ankoraŭ dek minut'o'j. Sed subit'e, galop'ant'e supr'e'n el mal'grand'a ravin'o, ĉe el'ir'o de mont'o'j, sur krut'a turn'iĝ'o ĝi fal'is ruin'iĝ'e sur'ter'e'n. Mi hast'e salt'is for, vol'is lev'i ĝi'n, ŝir'tir'is la brid'o'n — sed van'e: apenaŭ aŭd'ebl'a ĝem'o el'ŝir'iĝ'is tra ĝi'a'j kun'prem'it'a'j dent'o'j; post kelk'a'j minut'o'j ĝi mort'is; mi rest'is sol'a en step'o, perd'int'a la last'a'n esper'o'n: mi prov'is paŝ'i — sed mi'a'j krur'o'j ne ten'is mi'n; fin'konsum'it'a per mal'kviet'o'j kaj sen'dorm'a nokt'o, mi fal'is sur humid'a'n herb'o'n kaj ek'plor'is kvazaŭ infan'o.
Kaj long'e mi kuŝ'is sen'mov'e, kaj plor'is amar'e, ne pen'ant'e de'ten'i larm'o'j'n kaj singult'o'j'n, mi pens'is, ke mi'a brust'o krev'os; tut'a mi'a firm'ec'o, tut'a mi'a mal'varm'ec'o — mal'aper'is kvazaŭ fum'o; la anim'o sen'fort'iĝ'is, prudent'o silent'iĝ'is, kaj se tiu'n minut'o'n iu mi'n vid'us, li for'turn'us si'n kun mal'estim'o.
Kiam nokt'a ros'o kaj mont'a vent'o freŝ'ig'is mi'a'n ard'ant'a'n kap'o'n, kaj pens'o'j ven'is en ili'a'n kutim'a'n ord'o'n, mi kompren'is, ke vet'kur'i por ating'i la pere'int'a'n feliĉ'o'n est'as van'e kaj sen'prudent'e. Kio'n mi ankoraŭ bezon'as? ŝi'n vid'i? Ĉu ne ĉio est'as fin'it'a inter ni? Unu amar'a adiaŭ'a kis'o ne riĉ'ig'os re'memor'o'j'n, kaj post ĝi nur est'os pli mal'facil'e al ni dis'iĝ'i.
Tamen al mi est'is agrabl'e, ke mi pov'is plor'i! Ceter'e la kaŭz'o de tio pov'us est'i mal'agord'o de nerv'o'j, la nokt'o pas'ig'it'a sen dorm'o, du minut'o'j antaŭ pistol'a tub'o kaj mal'plen'a stomak'o.
Ĉio pas'as por pli'a bon'o! Tiu nov'a sufer'o, dir'ant'e per milit'a lingv'o, far'is al mi feliĉ'a'n operaci'o'n. Plor'i est'as san'ig'e, kaj post'e, ver'ŝajn'e, se mi ne rajd'us kaj ne est'us dev'ig'it'a dum la re'turn'a voj'o paŝ'i dek kvin verst'o'j'n, ankaŭ tiu'n nokt'o'n la dorm'o est'us for de mi'a'j okul'o'j.
Mi re'ven'is Kislovodskon je la kvin'a maten'e, ĵet'is mi'n en la lit'o'n kaj dron'is en dorm'o'n de Napoleono post Waterloo.
Kiam mi vek'iĝ'is, ekster'e est'is jam mal'lum'e. Mi sid'iĝ'is ĉe mal'ferm'it'a fenestr'o, mal'buton'um'is la steb'it'a'n jak'o'n, kaj la mont'a vent'o freŝ'ig'is mi'a'n brust'o'n, ankoraŭ ne trankvil'ig'it'a'n per pez'a dorm'o de lac'o. For'e post la river'o, tra pint'o'j de dens'a'j tili'o'j, super'ombr'ant'a'j ĝi'n, flagr'is lum'o'j de l’ citadel'o kaj sub'urb'o. En mi'a kort'o ĉio est'is sen'mov'a kaj sen'son'a, en la dom'o de la princ'in'o est'is mal'lum'o.
Ven'is la doktor'o: li'a frunt'o est'is sulk'ig'it'a; kontraŭ'kutim'e li ne etend'is al mi la man'o'n.
— De kie vi, doktor'o?
— De l’ princ'in'o Ligovskaja; ŝi'a fil'in'o est'as mal'san'a — sen'fort'iĝ'o de nerv'o'j… Sed ne pri tio tem'as, jen kio, la estr'ar'o konjekt'is, kaj kvankam neni'o'n oni pov'as pruv'i definitiv'e, tamen mi konsil'as al vi est'i si'n'gard'a. La princ'in'o hodiaŭ parol'is al mi, ke ŝi sci'as, ke vi duel'is pro ŝi'a fil'in'o. Al ŝi ĉio'n rakont'is la mal'jun'ul'o… kiel oni nom'as li'n?.. Li est'is atest'ant'o de vi'a kun'puŝ'iĝ'o kun Gruŝnickij en la restoraci'o. Mi ven'is avert'i vi'n. Adiaŭ. Pov'as est'i, ke ni ne plu inter'vid'iĝ'os: oni for'send'os vi'n i'e'n.
Li halt'is ĉe la sojl'o: li'n tent'is dezir'o prem'i mi'a'n man'o'n… kaj se mi montr'us por tio plej et'a'n dezir'o'n, li si'n ĵet'us al mi'a kol'o; sed mi rest'is mal'varm'a, kiel ŝton'o, — kaj li el'ir'is.
Jen kia'j est'as hom'o'j! Ĉiu'j ili est'as sam'a'j: ili sci'as anticip'e ĉiu'j'n fi'a'j'n flank'o'j'n de ag'o, help'as, konsil'as, eĉ aprob'as ĝi'n, vid'ant'e ne'ebl'o'n de ali'a rimed'o, kaj post'e lav'as la man'o'j'n kaj si'n for'turn'as kun indign'o de tiu, kiu hav'is kuraĝ'o'n pren'i sur si'n la tut'a'n ŝarĝ'o'n de respond'ec'o. Ĉiu'j ili est'as sam'a'j, eĉ la plej bon'a'j, plej saĝ'a'j!..
Maten'e de l’ sekv'int'a tag'o ricev'int'e ordon'o'n de l’ super'a estr'ar'o direkt'i mi'n al citadel'o N., mi ven'is al la princ'in'o adiaŭ'i.
Ŝi est'is mir'ig'it'a, kiam al ŝi'a demand'o: ĉu mi est'as dir'ont'a al ŝi i'o'n special'e grav'a'n? — mi respond'is, ke mi dezir'as al ŝi est'i feliĉ'a kaj ceter'aĵ'o'j'n.
— Kaj ni dev'as pri'parol'i kun vi tre serioz'e.
Mi sid'iĝ'is silent'e.
Est'is tut'e klar'e, ke ŝi ne sci'is de kio komenc'i; ŝi'a vizaĝ'o ruĝ-brun'iĝ'is, la puf'a'j fingr'o'j tambur'is kontraŭ la tabl'o; fin'e ŝi komenc'is per stakat'ant'a voĉ'o:
— Aŭskult'u, sinjor'o Peĉorin; mi pens'as, ke vi est'as nobl'a hom'o.
Mi riverenc'is.
— Mi eĉ est'as cert'a pri tio, — ŝi daŭr'ig'is, — kvankam vi'a kondut'o est'as iom dub'ind'a; sed vi pov'as hav'i kial'o'j'n, kiu'j'n mi ne kon'as, kaj ĝust'e ili'n vi dev'as nun al mi konfes'i. Vi defend'is mi'a'n fil'in'o'n de l’ kalumni'o, duel'is pro ŝi, — sekv'e vi risk'is vi'a'n viv'o'n… Ne respond'u, mi sci'as, ke vi ne konfes'os tio'n, ĉar Gruŝnickij est'as mort'paf'it'a (ŝi kruc'o'sign'is). Di'o pardon'os li'n — kaj, mi esper'as, ankaŭ vi'n!.. Tio mi'n ne koncern'as… Mi ne kuraĝ'as juĝ'i vi'n, ĉar fil'in'o mi'a, kvankam sen'kulp'e, est'is la kial'o de tio. Ŝi ĉio'n dir'is al mi… mi pens'as, ĉio'n: vi konfes'is al ŝi am'o'n… ŝi sam'e al vi (tiu'moment'e la princ'in'o mal'facil'e ek'spir'is). Sed ŝi est'as mal'san'a, kaj mi est'as cert'a, ke ĝi est'as ne simpl'a mal'san'o. Sekret'a angor'o mort'ig'as ŝi'n, ŝi ne konfes'as, sed mi est'as cert'a, ke vi est'as kaŭz'o de tio… Aŭskult'u: vi ebl'e pens'as, ke mi serĉ'as grad'o'j'n, grand'eg'a'n riĉ'o'n — mal'kred'iĝ'u: mi vol'as nur feliĉ'o'n por mi'a fil'in'o. Vi'a nun'a stat'o ne est'as envi'ind'a, sed ĝi pli'bon'iĝ'os: vi posed'as hav'aĵ'o'n; vi'n am'as mi'a fil'in'o, ŝi est'as eduk'it'a tiel, ke far'os feliĉ'o'n de si'a edz'o. Mi est'as riĉ'a, ŝi est'as mi'a sol'a infan'o… Dir'u, kio vi'n de'ten'as?.. Vi ja kompren'as, ke mi ne dev'us tio'n ĉi dir'i al vi, sed mi fid'as al vi'a kor'o, vi'a honor'o: re'memor'u, ke ŝi est'as mi'a sol'a fil'in'o… la sol'a…
Ŝi ek'plor'is.
— Princ'in'o, — mi dir'is, — al mi est'as ne'ebl'e respond'i al vi; permes'u al mi pri'parol'i kun vi'a fil'in'o inter kvar okul'o'j…
— Neniam! — ŝi ek'kri'is, star'iĝ'int'e de l’ seĝ'o en eg'a emoci'o.
— Kiel vi vol'as, — mi respond'is for'ir'ont'e.
Ŝi en'pens'iĝ'is, far'is al mi man'sign'o'n, ke mi atend'u, kaj el'ir'is.
Pas'is ĉirkaŭ kvin minut'o'j; mi'a kor'o fort'e bat'is, sed la pens'o'j est'is trankvil'a'j, la kap'o mal'varm'is; kiel ajn mi serĉ'is en la brust'o almenaŭ iu'n fajr'er'o'n de am'o al la ĉarm'a Mary, sed la pen'o'j est'is van'a'j.
La pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj ŝi en'ir'is. Di'o mi'a! Kiel ŝi ali'iĝ'is de kiam mi ŝi'n vid'is, kaj ĉu tio est'is de'long'e?
Ating'int'e la mez'o'n de l’ ĉambr'o ŝi ŝancel'iĝ'is; mi salt'is, sub'ten'is ŝi'n kaj konduk'is al fotel'o.
Mi star'is kontraŭ ŝi. Ni long'e silent'is; ŝi'a'j grand'a'j okul'o'j, plen'ig'it'a'j de ne'esprim'ebl'a mal'ĝoj'o, ŝajn'is serĉ'i en la mi'a'j i'o'n simil'a'n al esper'o; ŝi'a'j pal'a'j lip'o'j van'e pen'is rid'et'i; ŝi'a'j delikat'a'j man'o'j, kun'met'it'a'j sur genu'o'j, est'is tiel mal'gras'a'j kaj tra'vid'ebl'a'j, ke mi ek'kompat'is ŝi'n.
— Princ'id'in'o, — mi dir'is: — vi ja sci'as, ke mi mok'is vi'n?.. Vi dev'as mal'estim'i mi'n.
Sur ŝi'a'j vang'o'j aper'is febr'a ruĝ'o.
Mi daŭr'ig'is:
— Sekv'e, vi ne pov'as mi'n am'i…
Ŝi for'turn'is si'n, apog'is si'n per kubut'o'j kontraŭ la tabl'o, ferm'is la okul'o'j'n per man'o kaj al mi ŝajn'is, ke en ili ek'bril'is larm'o'j.
— Di'o mi'a! — ŝi prononc'is apenaŭ aŭd'ebl'e.
Tio iĝ'is ne'toler'ebl'a: post unu minut'o mi fal'us al ŝi'a'j pied'o'j.
— Do, vi mem vid'as, — mi dir'is per laŭ'ebl'e firm'a voĉ'o kaj kun al'trud'it'a rikan'et'o, — vi mem vid'as, ke mi ne pov'as edz'iĝ'i al vi. Se vi eĉ vol'us nun tio'n far'i, vi baldaŭ pent'us. Mi'a konversaci'o kun vi'a patr'in'o dev'ig'is mi'n inter'trakt'i kun vi tiel sincer'e kaj tiel krud'e; mi esper'as, ke ŝi est'as en fals'a konvink'o: vi pov'os facil'e mal'konvink'i ŝi'n. Vi vid'as, ke mi lud'as en vi'a'j okul'o'j la plej mizer'a'n, la plej aĉ'a'n rol'o'n, kaj eĉ konfes'as tio'n; jen est'as ĉio, kio'n mi pov'as por vi far'i. Kiu'n ajn fi'a'n opini'o'n vi ek'hav'os pri mi, mi akcept'os ĝi'n… Vi ja vid'as, kiom aĉ'a mi est'as antaŭ vi… ĉu ne, se vi eĉ am'is mi'n ĝis nun, de tiu ĉi minut'o vi mi'n mal'estim'as?
Ŝi si'n turn'is al mi pal'a, kiel marmor'o, nur ŝi'a'j mirakl'a'j okul'o'j bril'is.
— Mi mal'am'eg'as vi'n… — ŝi dir'is.
Mi dank'is, klin'salut'is respekt'o'plen'a kaj el'ir'is.
Post unu hor'o kurier'a tri'ĉeval'a kaleŝ'o flug'rapid'e port'is mi'n el Kislovodsko. Kelk'a'j'n verst'o'j'n post Jessentuki mi re'kon'is apud la voj'o la kadavr'o'n de mi'a vent'e'vigl'a ĉeval'o; la sel'o est'is for'pren'it'a, ver'ŝajn'e, de preter'rajd'ant'a kozak'o kaj anstataŭ la sel'o sur ĝi'a dors'o sid'is du korv'o'j. Mi suspir'is kaj for'turn'is mi'n…
Kaj nun ĉi tie, en la enu'a citadel'o, mi oft'e, tra'kur'ant'e pens'e la pas'int'o'n, demand'as mi'n: kial mi ne vol'is ek'ir'i sur la voj'o mal'ferm'it'a al mi de la providenc'o, kie mi'n atend'us mild'a'j ĝoj'o'j kaj trankvil'a anim'o?.. ne, mi ne al'kutim'iĝ'os al tiu sort'o! Mi est'as kiel mar'ist'o, nask'it'a kaj kresk'int'a sur ferdek'o de pirat'a brig'o: li'a anim'o kun'kresk'is kun ŝtorm'o'j kaj batal'o'j, kaj el'ĵet'it'a sur'bord'e'n, li enu'as kaj langvor'as, kiel ajn log'as li'n bosk'o, kiel ajn lum'as al li la pac'a sun'o; li paŝ'as tut'a'j'n tag'o'j'n laŭ strand'a sabl'o, koncentr'iĝ'as en aŭskult'o de monoton'a hurl'o'rikan'o de al'kur'ant'a'j ond'o'j kaj fiks'as rigard'o'n en nebul'a'n for'o'n: ebl'e aper'os tie sur la pal'a stri'o, divid'ant'a blu'a'n mar'abism'o'n dis de griz'a'j nub'o'j, la aspir'at'a vel'o, komenc'e simil'a al flug'il'o de mar'a mev'o, sed iom post iom apart'iĝ'ant'a de ŝaŭm'ant'a'j rul'blok'o'j kaj ritm'a'kur'e proksim'iĝ'ant'a al la dezert'a haven'o.
Traduk'is el la rus'a Nikol'a'j Danovskij
(Moskvo, la 4an de aŭgust'o 1967)
[1] griz-perl'a kolor'o (fr.).
[2] punc-kolor'a'j (fr.).
[3] laŭ la manier'o de rus'a kamp'ul'o (fr.).
[4] Mi'a kar'a, mi mal'ŝat'as la hom'o'j'n por ne mal'estim'i ili'n, ĉar ali'manier'e la viv'o est'us tro naŭz'a fars'o (fr.).
[5] Mi'a kar'a, mi mal'estim'as la vir'in'o'j'n por ne am'i ili'n, ĉar ali'manier'e la viv'o est'us tro rid'ind'a melodram'o (fr.).
[6] Mi'a di'o, ĉerkes'o!.. (fr.).
[7] Ne tim'u, sinjor'in'o; mi ne est'as pli danĝer'a ol vi'a kavalir'o (fr.).
[8] Tio est'as rid'ind'a!.. (<I>fr.</I>)
[9] Dank'o'n, sinjor'o (<I>fr.</I>).
[10] Permes'u… (de fr. permettez.)
[11] por mazurk'o… (fr.).
[12] Ĉarm'e! rav'e! (fr.)
[13] si'a'j'n kor'o'n kaj fortun'o'n (fr.).
[14] La komedi'o est'as fin'it'a! (it.).
Not'o'j
“la last'a nub'o de l’ dis'pel'it'a ŝtorm'o”. Vers'o el la poem'o de Aleksandr Puŝkin (1799-1837) Nub'o (1835).
… baldaŭ re'kon'int'e arme'a'j'n epolet'o'j'n, ili for'turn'is si'n kun indign'o … ili kutim'iĝ'is en Kaŭkazo renkont'i sub numer'it'a buton'o ard'a'n kor'o'n kaj sub blank'a kasked'o kler'a'n mens'o'n. Sur la arme'a'j'n oficir'a'j epolet'o'j est'is numer'o'j de la regiment'o'j; la arme'a'j soldat'o'j hav'is numer'o'j'n de la regiment'o'j sur la kasked'o'j kaj but'o'j. La gvardi'an'o'j port'is la ŝtat'a'n blazon'o'n. La tekst'o alud'as, ke tiu'temp'e en Kaŭkazo est'is mult'a'j oficir'o'j, kiu'j pro delikt'o'j est'is mal'promoci'it'a'j el gvardi'o al arme'o (kiel Peĉorin kaj Lermontov) aŭ soldat'ig'it'a'j.
Sign'o'junkr'o. Fin'int'o de arme'a lern'ej'o. (Laŭ Piv: “oficir-aspir'ant'o”.)
… promen'baston'o, kiel ĉe Robinson'o Kruso. En la roman'o de Daniel Defoe (1660-1731) Viv'o kaj mir'ind'a'j aventur'o'j de Robinson'o Kruso (1719, Esp. 1908) est'as menci'it'a nur ombrel'o, far'it'a de la protagonist'o. La “promen'baston'o” aper'is en la franc'a'j traduk'o'j, laŭ kiu'j Lermontov, evident'e, kon'at'iĝ'is kun la roman'o.
Lorn'et'o. Okul'vitr'o'j kun ten'il'o.
Ĉerkes'o … kabardo. An'o'j de du parenc'a'j popol'o'j de la adega popol'grup'o, loĝ'ant'a'j en la Nord'a Kaŭkazo. Laŭ la last'a sovet'uni'a popol'nombr'ad'o la kabardan-ĉerkes'a'n lingv'o'n parol'is ĉ. 275 mil hom'o'j.
Beŝmeto. Vir'a vest'o de kelk'a'j kaŭkazaj popol'o'j. Oni port'is ĝi'n zon'it'e super ĉemiz'o, sed super la beŝmeto kutim'e est'is ali'a super'vest'o.
La german'a koloni'o. La koloni'o est'is fond'it'a en 1802 far'e de skot'a'j misi'ist'o'j en la vilaĝ'o Karras por krist'an'ig'i mont'ar'an'o'j'n. Ek'de 1808 en la koloni'o loĝ'is plej'part'e german'o'j.
… form'ant'a'j miks'aĵ'o'n de ĉerkes'a kaj niĵnij-novgoroda. Iom modif'it'a cit'aĵ'o el Mal'feliĉ'o est'i tro sprit'a de Aleksandr Gribojedov (1795-1829): “Ankoraŭ reg'as la konfuz’ de lingv'o'j: franc'a kaj niĵnij-novgoroda”.
Nagajo. An'o de la tjurk'a nagaja popol'o, loĝ'ant'a en la Nord'a Kaŭkazo.
Jes, tia est'is mi'a sort'o de l’ infan'ec'o mem!.. La vort'o'j de Peĉorin, direkt'it'a'j al Mary, paŭs'as la monolog'o'n de Aleksandr Radi'n el la dram'o de Lermontov Du frat'o'j (Akt'o 2, Scen'o 1).
… unu el la plej lert'a'j kanajl'o'j de la pas'int'a temp'o, rav'e pri'skrib'it'a iam de Puŝkin. Tem'as pri Pjotr Kaverin (1794-1855) — husar'o, amik'o de Puŝkin, dediĉ'int'a al Kaverin kelk'a'j'n poem'o'j'n.
“Bibliotek'o por leg'ad'o”. Peterburga literatur'a revu'o, kiu aper'is en 1834-1863.
Titol'a konsil'ist'o. La naŭ'a rang'o en la 14-rang'a ofic'ist'a rang'tabel'o, ekvivalent'a al la arme'a ŝtabrotĉefo, mar'ist'a leŭtenant'o kaj eklezi'a diakon'o.
Kaĥetia vin'o. Popular'a vin'o de'ven'ant'a el Kaĥetio — orient'kartveli'a region'o, kiu en la mez'epok'o est'is sen'de'pend'a reĝ'land'o.
Praktik'i kun'e tiu'j'n du meti'o'j'n / mult'a'j ŝat'eg'as. Mi evit'as tio'n. Ne'ĝust'a cit'aĵ'o el la 3a akt'o de Mal'feliĉ'o est'i tro sprit'a de Gribojedov.
Mal'varm'a'j de la mens’ observ'o'j / kaj de la kor’ amar'a not’. Vers'o'j el la dediĉ'o de Eŭgen'o Onegin de Puŝkin (al P. Pletnjov).
… sorĉ'it'a arb'ar'o, pri kiu rakont'as Tass'o en si'a “Liber'ig'it'a Jerusalemo”. La sorĉ'it'a arb'ar'o est'as pri'skrib'it'a en la 13a kant'o de la epos'o de Torquato Tass'o (1544-1595) Liber'ig'it'a Jerusalemo.
… est'as minut'o'j, kiam mi kompren'as Vampir'o'n. Tem'as pri la protagonist'o de la novel'o Vampir'o, kiu'n laŭ'legend'e John Polidori (1795-1821) skrib'is laŭ la vort'o'j de Georg'e Byron.
Hieraŭ ven'is ĉi tie'n artifik'ist'o Apfelbaum. Somer'e de 1837 Apfelbaum efektiv'e gast'rol'is en Kaŭkazo.
Re'memor'u Juli'o'n Cezar'o'n! Laŭ legend'o, Cezar'o stumbl'is sur la sojl'o de la Pompe'a kuri'o en Romo, kie okaz'is senat'a kun'ven'o, en kiu li est'is mort'ig'it'a.
… dron'is en dorm'o'n de Napoleono post Waterloo. Laŭ'fam'e, post la mal'venk'o ĉe Waterloo (1815) Napoleono dorm'is dum pli ol unu diurn'o.
Pri ĉi tiu libr'o
La paper'a el'don'o:
Lermontov, Miĥail Jurjeviĉ. Princ'id'in'o Mary: Novel'o / Traduk'is el la rus'a Nikolao Danovskij; Antaŭ'parol'o kaj not'o'j de Aleksander Korĵenkov. — Jekaterinburg: Ruslanda Esperant'ist'o, 1996. — 72 p. — (Seri'o Rus'a literatur'o; №3).
© Traduk'o en Esperant'o, antaŭ'parol'o Ruslanda Esperant'ist'o, 1996.
La titol'o de la rus'a original'o: Княжна Мери
Traduk'is el la rus'a: Nikol'a'j Danovskij
Redakt'is kaj kompost'is: Aleksander Korĵenkov
Korekt'is: Halina Gorecka
La elektron'ik'a el'don'o:
Miĥail Lermontov. Princ'id'in'o Mary.
Traduk'is el la rus'a Nikol'a'j Danovskij.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2014.
Virtual'a Bibliotek'o; №12).
© Elektron'ik'a versi'o Sezon'o'j, 2014.
Ĉi tiu sen'pag'a elektron'ik'a el'don'aĵ'o est'as nur por privat'a leg'ad'o, ne por plu'distribu'o.
Oni ne rajt'as, plen'e aŭ part'e, publik'ig'i ĉi tiu'n tekst'o'n paper'e aŭ elektron'ik'e sen permes'o de la el'don'ej'o Sezon'o'j.
Kontakt-adres'o: sezon'o'j@yahoo.com
Ĉi tiu libr'o est'as el'ŝut'it'a el la kiosk'o de Sezon'o'j
http://esperant'o-ond'o.ru/Libr'o'j/Libr'o'j.php
Virtual'a Bibliotek'o de Sezon'o'j
№1. Aleksandr Puŝkin. La pik'a dam'o.
Traduk'is Aleksander Korĵenkov.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010. 30 paĝ'o'j.
№2. Ant'o'n Ĉeĥov. Sved'a alumet'o.
Traduk'is Aleksander Korĵenkov.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010. 24 paĝ'o'j.
№3. Edgar Allan Po'e. La fal'o de la dom'o Usher.
Traduk'is Edmund Grimley Evans.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010. 24 paĝ'o'j.
№4. Fjodor Dostojevskij. Blank'a'j nokt'o'j.
Traduk'is Grigorij Arosev.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010. 48 paĝ'o'j.
№5. Arthur Conan Doyle. La ĉas'hund'o de la Baskerviloj.
Traduk'is William Auld.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010. 168 paĝ'o'j.
№6. Harrison, Harry. Nask'iĝ'o de la Rust'imun'a Ŝtal'rat'o.
Traduk'is Reinhard Fössmeier, Edmund Grimley Evans,
Rob Helm, Konrad Hinsen, Pierre Jelenc, Jorge Llambías,
Kevin Schoedel, Mark Weddell.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2011. 195 paĝ'o'j.
№7. Nikol'a'j Gogol. Palt'o.
Traduk'is Aleksander Korĵenkov.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2011. 35 paĝ'o'j.
№8. Aleksander Korĵenkov. Fjodor Dostojevskij en Esperant'o.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2011. 33 paĝ'o'j.
№9. Charles Dickens. La post'las'it'a'j paper'o'j de la Klub'o Pikvika. Ĉapitr'o'j 1–7.
Traduk'is el la angl'a William Auld.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2012. 121 paĝ'o'j.
№10. Aleksander Korĵenkov.
Unu Ring'o ili'n Reg'as: John Ronald Reuel Tolkien en Esperant'o.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2012. 22 paĝ'o'j.
№11. Georges Simenon. Maigret hezit'as.
Traduk'is Daniel Luez.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2012. 142 paĝ'o'j.
№12. Miĥail Lermontov. Princ'id'in'o Mary.
Traduk'is Nikol'a'j Danovskij.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2014. 86 paĝ'o'j.