La histori'et'o'j est'as, kia'j ili tiam est'is. Ili est'as spegul'o de si'a temp'o kaj en kelk'a'j kaz'o'j spegul'o de la antaŭ'juĝ'o'j ekzist'ant'a'j antaŭ cent jar'o'j. Mi ŝat'us skrib'i, ke ni ne plu hav'as tiu'j'n antaŭ'juĝ'o'j'n, sed pli kaj pli mi mir'as. Ebl'e ni liber'iĝ'is de kelk'a'j el ili, sed anstataŭ'e ek'hav'is nov'a'j'n.
Tamen, ankaŭ post cent jar'o'j, tiu ĉi libr'o ig'os vi'n jen kaj jen rid'i, aŭ almenaŭ rid'et'i. Kaj tio est'is kaj est'as ĝi'a cel'o.
Frank'o Luin
Ofic'o est'is vak'ant'a en la ĉef'urb'o de Hungar'uj'o, pri kiu konkur'is ankaŭ la pastr'o de vilaĝ'o Czinkota.
La reĝ'o dir'ig'is al li, ke se li est'os kapabl'a ĝust'e respond'i je li'a'j tri demand'o'j, li ricev'os la dezir'at'a'n ofic'o'n.
La pastr'o ne est'is kler'a, li tim'is pro la demand'o'j. Li komunik'is la afer'o'n al si'a kant'ist'o, pet'ant'e li'a'n konsil'o'n.
— Vi'a pastr'a moŝt'o, — dir'is la kant'ist'o, — mi kred'as, ke mi pov'us solv'i la reĝ'a'j'n demand'o'j'n. Mi propon'as al vi, ke mi vest'u mi'n per vi'a pastr'a vest'o; la reĝ'o kon'as nek mi'n nek vi'n, mi do ir'os en la ĉef'urb'o'n Bud'a kaj aper'os antaŭ li'a reĝ'a moŝt'o ŝajn'ig'ant'e mi'n la pastr'o de Czinkota.
La pastr'o konsent'is; la kant'ist'o en la vest'o de l’pastr'o aper'is antaŭ la reĝ'o.
— Nu, mi'a fil'o, — demand'is unu'e la reĝ'o, — kie lev'iĝ'as la sun'o?
— Por vi'a reĝ'a moŝt'o en Bud'a, por mi en Czinkota.
— Ĝust'e. Nun dir'u, kia'n valor'o'n hav'as la reĝ'o?
Post kelk'a'j sekund'o'j li respond'is cert'e:
— Du'dek naŭ mon'er'o'j da arĝent'o; ĉar ni'a Sinjor'o Jesuo-Krist'o est'is vend'it'a por tri'dek, kaj nur post Li ven'as
la ter'a estr'o de hom'o'j.
— Brav'e, mi'a fil'o. Sed nun ven'as la demand'o plej mal'facil'a:
kio'n mi nun pens'as?
— Tiu ĉi demand'o est'as la plej facil'a. Vi pens'as, ke vi nun inter'parol'as kun la pastr'o de Czinkota, kvankam vi parol'as kun la tie'a kant'ist'o.
Post'e li sincer'e rakont'is la tut'a'n afer'o'n. La pastr'o ricev'is la ofic'o'n, kaj la kant'ist'o donac'o'n de la reĝ'o.
Dum la tag'manĝ'o li rimark'is bel'eg'a'n, grand'a'n kruĉ'o'n arĝent'a'n, kies en'hav'o est'is ĉirkaŭ du litr'o'j.
— Kio'n signif'as tiu kruĉ'o? — demand'is li sci'vol'e.
Monaĥ'o klar'ig'is:
— Antaŭ'e, oni tiel dir'as, kiam alt'rang'a gast'o ĉe'est'is en
la monaĥ'ej'o, dum la tag'manĝ'o la kel'ist'o per unu foj'o
el'trink'is la tut'a'n vin'o'n en'hav'at'a'n en plen'a kruĉ'o, je la
san'o de la honor'ind'a gast'o.
— Kiu est'as nun la kel'ist'o? — demand'is la imperi'estr'o.
— Patr'o Ambrozi'o.
La imperi'estr'o ven'ig'is li'n.
— Nu, prov'u, — li ordon'is al Ambrozi'o.
— Tiu kutim'o, — respond'is Ambrozi'o, jam mal'aper'is; ĝi ekzist'is en la bon'a'j antikv'a'j temp'o'j. Tamen mi prov'os obe'i al la plej obe'ind'a ordon'o, — sed mi pet'as vi'a'n imperi'estr'a'n moŝt'o'n, vol'u permes'i al mi pren'i la temp'lim'o'n de dek minut'o'j.
— Bon'e, — dir'is la imperi'estr'o. Patr'o Ambrozi'o for'ir'is.
Post dek minut'o'j li de'nov'e aper'is.
— Nun mi est'as pret'a, — dir'is Ambrozi'o.
Kaj li el'trink'is la vin'o'n de la plen'ig'it'a kruĉ'o.
— Brav'e! tre brav'e! — parol'is la respekt'ind'a gast'o. — Sed dir'u al mi, kial vi bezon'is la dek'minut'a'n temp'o'lim'o'n?
— Mi tim'is, ke mi'a entrepren'o ne sukces'os. Mi do ir'is en la kel'o'n; tie est'as unu sam'grand'a vin'kruĉ'o. Antaŭ'e mi dev'is prov'i, ĉu mi est'as kapabl'a trink'i per unu foj'o tiom da vin'o, ĉar ”ekzerc'o far'as ĉio'n”.
Sed la plej strang'a'n donac'o'n far'is al li sinjor'o Czecz, kiu
est'as posed'ant'o de en'ter'ig'a entrepren'o. Li don'is al li bel'eg'a'n flor'kron'o'n, en kiu est'is kaŝ'it'a kovert'o en'hav'ant'a
la sekv'ant'a'n skrib'aĵ'o'n:
”Mandat'o, kies posed'ant'o rajt'as sen'pag'e ricev'i de mi'a
negoc'ej'o en'ter'ig'a'n aranĝ'o'n 400 kron'o'j'n kost'ant'a'n por
sinjor'o M. Krasznay.”
La amik'o'j de Krasznay mult'e amuz'iĝ'is je la strang'a donac'o, post'e ili baldaŭ forges'is ĝi'n ...
Sed okaz'is, ke tiu ĉi donac'o bedaŭr'ind'e aktual'iĝ'is.
Krasznay mort'is, las'ant'e si'a'n edz'in'o'n en grand'a mizer'o. La vidv'in'o, tuj post la mort'o de l’edz'o, vizit'is sinjor'o'n Czecz.
— Sinjor'o, — ŝi dir'is, — aŭd'u. Ĉu ni pov'is pens'i, ke mi jen bezon'as vi'a'n donac'o'n? Oni dev'as en'ter'ig'i mi'a'n kompat'ind'a'n edz'o'n. Mi ne hav'as mon'o'n ... Vi ja mem'o
— Jes, jes, sinjor'in'o, — respond'is Czecz, grat'ant'e si'a'n vert'o'n, — mi ĝi'n donac'is al vi'a edz'o; sed li (Di'o hav'ig'u al li etern'a'n pac'o'n), la sekv'int'a'n tag'o'n ĝi'n vend'is al mi por du'cent kron'o'j kaj tiu'n sum'o'n li kun si'a'j amik'o'j ”for'trink'is” je la sam'a vesper'o.
Sinjor'o Weiss mal'kaŝ'e fanfaron'is pri si'a kon'at'ul'o, dis'anonc'ant'e, ke li oft'e vizit'as Heine’n, por ”inter'ŝanĝ'i ide'o'j'n”.
Foj'e, unu el la tiam'a'j verk'ist'o'j ven'is al Heine, kaj inter ali'a'j, li ek'parol'is pri sinjor'o Weiss kaj pri li'a'j dir'ad'o'j.
— Kaj kio'n li dir'as pri la cel'o de si'a'j vizit'o'j? — demand'is Heine.
— Li dir'as, ke li ir'as al vi por inter'ŝanĝ'i ide'o'j'n ...
— Ha! — ek'kri'is Heine, — nun mi kompren'as, kial mi sent'as mi'n tiel mal'sprit'a ĉiam post li'a for'ir'o!
Tial do Emerik'o Kahel ne est'as mir'ind'a, — ĉar li est'as privat'a ofic'ist'o, 27-jar'a kaj hav'as ŝuld'o'j'n.
Imag'u strat'o'n mal'vast'a'n kaj en ĝi'a mez'o bel'a'n jun'ul'o'n, — sur unu el ĝi'a'j rand'o'j alt'a'n, mal'dik'a'n sinjor'o'n kun okul'vitr'o'j kaj pint'a barb'o, —sur la ali'a vir'o'n iom pli fort'a'n kaj dik'a'n, kun grand'a'j lip'har'o'j. La bel'a jun'ul'o terur'e rigard'as tie'n ĉi kaj tie'n, post'e li subit'e en'kur'as dom'o'n tra pord'eg'o. La du suspekt'ind'a'j vir'o'j rapid'as post li, — ili renkont'as ĉe la pord'eg'o unu la ali'a'n.
— Li mal'aper'is, — tondr'as unu el ili.
— Li for'kur'is, — grinc'as la ali'a.
— Ni rest'u embusk'e, —daŭr'ig'as la du vir'o'j unu'voĉ'e.
Nun mi vi'n inform'os, kar'a leg'ant'o, pri la person'o'j de la jen'a aventur'o mister'a. La bel'a jun'ul'o est'as Emerik'o Kahel, — la vir'o long'a, mal'dik'a, kun barb'o pint'a est'as Mateo Fad'e'n tajlor'o, — la pli fort'a kaj dik'a person'o est'as Petro PieduI ŝu'ist'o. Emerik'o Kahel est'as ŝuld'ant'o al la du ali'a'j sinjor'o'j, kaj li rifuĝ'is de ili tra la pord'eg'o okaz'e est'ant'a antaŭ li.
* Nu, mi dev'as rakont'i, kie'n li mal'aper'is.
...Ekzist'is jam ŝuld'ant'o en tia situaci'o, ke li ir'is al
dent'ist'o kaj el'tir'ig'is si'a'n plej san'a'n dent'o'n, por evit'i la
renkont'o'n de si'a kreditor'o; — kial do Emerik'o Kahel ne
est'us ir'int'a en loĝ'ej'o'n, sur kiu est'is tiu ĉi sur'skrib'o:
”Adolf'o Grünstein, makler'ist'o”? Est'as ver'e, ke li ne sci'is,
kia'spec'a makler'ist'o est'as sinjor'o Grünstein, sed li konfid'is, ke li trov'os tie, kio'n li bezon'as.
Mal'afabl'a serv'ist'in'o demand'is de li:
— Kio'n vi dezir'as?
— Ĉu la sinjor'o est'as hejm'e?
— Li'a sinjor'a moŝt'o est'as en la kontor'o; vol'u en'ir'i.
Emerik'o en'ir'is.
La unu'a afer'o, kiu'n li ek'vid'is, ne est'is tiu vir'o mal'grand'a, sen'har'a, afabl'e rid'et'ant'a, kiu sid'is post grand'a skrib'tabl'o, — sed la fenestr'o ĉe la flank'o de l’strat'o, tra kies kurten'o'j agit'iĝ'is du hom'ombr'a'j kontur'o'j.
— Ho Di'o! ili embusk'as por mi! — murmur'is li.
— Per kio mi pov'as serv'i al vi? — demand'is sinjor'o Grünstein, kun la plej larĝ'a rid'et'o.
— Per kio vi pov'as serv'i al mi? — re'dir'is Emerik'o aŭtomat'e.
— Nu, natur'e ...
— Jes, jes, — respond'is Emerik'o kaj per ĉiu'j fort'o'j li
pens'is:
pri kio do li'n pet'i. Fin'e li dir'is kun subit'a decid'o
kuraĝ'eg'a:
— Oni don'is al mi vi'a'n adres'o'n.
— Mi est'as tre feliĉ'a pro tio. Vi'a sinjor'a moŝt'o est'os kontent'a de mi'a'j serv'o'j.
— Kia'n garanti'o'n vi pov'as don'i?
— Ho! est'u trankvil'a pri mi'a silent'o, dir'is la makler'ist'o.
— Ha! ha! — pens'is Emerik'o, — li est'as procent'eg'ul'o.
Des pli bon'e. Ebl'e mi sukces'os far'i i'a'n ”pump'o'n”. — Kaj
laŭt'e:
Mi esper'as, ke la procent'o ne est'as tro'a.
— Tro'a? Kio'n vi pens'as? Unu procent'o kiel proviz'aĵ'o, kaj neni'o ali'a.
— Nu, tio ĉi ne est'as tro'a.
— Vi est'os kontent'a. — Mi pet'as pri vi'a nom'o, por ke mi ĝi'n en'skrib'u.
— Emerik'o Kahel.
— Vi'a profesi'o?
— Privat'a ofic'ist'o.
— Vi'a aĝ'o?
— Du'dek sep jar'o'j.
— Vi'a'j ge'patr'o'j?
— Ebl'e tio ĉi ne est'as neces'a por ni'a afer'o.
— Ho jes! La famili'o est'as tre grav'a. Mi serv'as al tre estim'ind'a'j famili'o'j. Eĉ al famili'o'j nobel'a'j, mi tio'n ĉi dir'as al vi, sinjor'o. Ĉu ankaŭ vi est'as nobel'a?
— Jes, kun la al'nom'o ”de Bodrog”.
— ”Nova-Bodrog”! ... Viv'u! viv'u! Dek kvin mil, — vi vid'os, dek'kvin mil floren'o'j!
— Ho, tiom ne est'as neces'a, — dir'is Emerik'o modest'e.
— Kio'n vi dir'as? Vi est'as la unu'a, kiu mal'ŝat'as la mon'o'n, kiu'n mi propon'as.
— Ho, mi hav'as nur cent floren'o'j'n kiel monat'a'n salajr'o'n.
— Sufiĉ'e, sufiĉ'e, sinjor'o de Nova-Bodrog. Vi hav'os dek'kvin mil! Kia vi dezir'as, ke ŝi est'u? blond'a? brun'a?
— Kiel mi dev'as kompren'i tio'n ĉi?
— Nu, la fianĉ'in'o.
— La ... la ... fi'a'n ... an ... ĉin'o?
Li'a'n korp'o'n tra'kur'is mal'varm'o. Neni'a dub'o:
li fal'is
inter ung'eg'o'j'n de makler'ist'o por edz'ec'o.
— Est'us pli bon'e, se mi for'ir'us, — pens'is li.
Sed tio est'as ne'ebl'a. Antaŭ la fenestr'o gard'as la du kreditor'o'j.
— Ni daŭr'ig'u do la komedi'o'n, — li dir'is al si. Post'e li
kuraĝ'is parol'i:
— Mi ... mi am'as la blond'ul'in'o'j'n.
— Ĝust'e, — respond'is sinjor'o Grünstein kaj daŭr'ig'is
kant'ant'e:
Kial do ni serĉ'us
Brun'ul'in'o'n?
Kial, se ni am'as Blond'ul'in'o'n ...
Mi hav'as blond'ul'in'o'j'n en ĉiu'j spec'o'j. Ĉu vi dezir'as, ke ŝi est'u alt'a?
— Me ... mez'e alt'a.
— Inter cent kvin'dek ses kaj cent ses'dek ses centi'metr'o'j. Vi hav'os tia'n. — Ĉu dik'a'n? mal'dik'a'n? gras'et'a'n?
— Nu, mi prefer'us ŝi'n gras'et'a.
— Vi hav'os ŝi'n ... Ha! Ĵus ven'as pens'o en mi'a'n cerb'o'n!
Mi hav'as unu tia'n knab'in'o'n por vi'a sinjor'a moŝt'o. — He, Ignac'o! Ignac'o!
Sen'ord'a bukl'o'har'a jun'ul'et'o aper'is.
— Tuj kur'u al ŝi'a fraŭl'in'a moŝt'o Adelgundo; mi tre pet'as ŝi'n ven'i ... Dir'u al ŝi, daŭr'ig'is li mal'laŭt'e, — ke oni atend'as ŝi'n.
Post'e li turn'is si'n al Kahel:
— Ni pov'os tuj aranĝ'i la afer'o'n.
* Emerik'o Kahel sent'is si'n, kvazaŭ li'n pren'us mar'a naŭz'o.
Kaj la du ombr'o'j ne for'mov'is si'n.
— Ho Di'o, kio okaz'os!
Sinjor'o Grünstein parol'is, parol'ad'is al li kaj rakont'is tre enu'ig'a'j'n sprit'aĵ'o'j'n kun afabl'a manier'o.
Post kvar'on'hor'o ven'is fraŭl'in'o.
— Tio est'as ŝi, — dir'is diskret'e la makler'ist'o.
Emerik'o preskaŭ fal'is sven'ant'e de la seĝ'o.
La ”blond'ul'in'o” est'is ruĝ'a, kiel flam'o, kaj ŝi'a'n gras'et'ec'o'n eĉ la plej preciz'a aŭtomat'a pes'il'o ne montr'us pli mal'pez'a, ol ok'dek ok kilo'gram'o'j'n.
— Ha, kar'a fraŭl'in'o, kia feliĉ'o por mi! — ek'kri'is Grünstein. — Kiel mi pov'as dank'i tiu'n ĉi agrabl'a'n okaz'o'n?
— Mi ven'is por vizit'i vi'a'n kar'a'n edz'in'o'n.
— Ho, ŝi tre ĝoj'os pro tio. Mi tuj avert'os ŝi'n, se ŝi est'as hejm'e. Vol'u sid'iĝ'i, mi baldaŭ re'ven'os ... Sinjor'o Emerik'o Kahel, mi'a bon'a kon'at'o, el nobel'a famili'o, kun la al'nom'o ”de Nova-Bodrog” ... — Fraŭl'in'o Adelgundo.
Mi pet'as, distr'u vi'n kun'e.
Kaj li mal'aper'is.
... Fraŭl'in'o Adelgundo mal'lev'is si'a'j'n okul'o'j'n kaj dir'is:
— Ha, sinjor'o, ni est'as sol'a'j.
— Jes, ni est'as sol'a'j.
— Ĉu vi ne tim'as?
— De kio?
—Mi ĉiam tim'as, kiam mi est'as sol'a kun jun'a fraŭl'o.
— Mi ne.
— Ĉu vi est'as tia, kiel est'as la ali'a'j? — ĝem'is la fraŭl'in'o, tir'ant'e si'a'n seĝ'o'n pli proksim'e'n al Emerik'o.
— Ne, ne, mi ne est'as tia.
— Ĉar la hom'o'j est'as nun'temp'e tiel real'ist'a'j, sinjor'o.
— Tre real'ist'a'j, fraŭl'in'o.
— Sed vi ne, sinjor'o?
— Mi ne, fraŭl'in'o.
—Je kiu mi edz'in'iĝ'os, tiu mi'n estim'u, honor'u, am'u ...
ne mi'a'n mon'o'n ... ĉu tio ne est'as ver'a, kar'a ... kar'a — ”Kahel”.
— Mi pet'as, dir'u al mi vi'a'n bapt'o'nom'o'n.
— Emerik'o.
— Kar'a Emerik'o. Ha, ĉu vi permes'as al mi? Mi'a nom'o est'as Adelgundo; sed tiu'j, kiu'j mi'n am'as, mi'n nom'as Adenjo.
Emerik'o mal'esper'e rigard'is jen la ruĝ'a'n fraŭl'in'o'n, jen la fenestr'o'n. La knab'in'o est'is jam tut'e proksim'e al li, — ŝi eĉ jam kares'is li'a'n man'o'n.
— Kio ankoraŭ okaz'os! — pens'is li.
— Nu, ĉu vi neni'o'n parol'as? — demand'is la knab'in'o.
— Jes, fraŭl'in'o.
— Ho, dir'u:
”Adenjo”.
Emerik'o kontraŭ'vol'e el'balbut'is:
— Ad'e ... denjo.
Post moment'o la knab'in'o pend'is je li'a kol'o, kiel la pom'o je si'a arb'o, aŭ pli ĝust'e, kiel la kokos'nuks'o je la palm'uj'o.
— Vi do am'as mi'n! — ek'kri'is ŝi.
Ĝust'e tiam aper'is subit'e sinjor'o Grünstein.
— Mi gratul'as vi'n, mi gratul'as vi'n!
— Ho, mal'bon'ul'o, — dir'is Adelgundo ne'ruĝ'iĝ'ant'e.
Ĉar ŝi est'is ĉiam ruĝ'a.
Emerik'o rigard'is la fenestr'o'n. La du ombr'o'j mal'aper'is. Sed eĉ se ili ne est'us mal'aper'int'a'j, li est'us ag'int'a tiel,
kiel li tiam ag'is. Li komenc'is balbut'i:
— Jes ... jes ... tuj ... bon'a'n tag'o'n.
Post'e li kur'eg'is, kvazaŭ li'n persekut'us ia leon'o. — — Kio okaz'is pri fraŭl'in'o Adelgundo, tio'n mi ne sci'as; sed mi pov'as cert'ig'i, ke Emerik'o de tiu temp'o pag'as si'a'j'n ŝuld'o'j'n al Mateo Fad'e'n tajlor'o kaj al Petro Pied'ul ŝu'ist'o kun akurat'ec'o mir'ig'a.
Foj'e mi tag'manĝ'is en mal'grand'a sen'signif'a restoraci'o. Apud mi sid'is mal'jun'et'a, bon'vest'it'a sinjor'o, kiu, kiam mi sid'iĝ'is, manĝ'is kukum'a'n salat'o'n kaj tremp'ad'is pan'o'pec'et'o'j'n en ĝi'a'n vinagr'o'n, kvazaŭ ĝi est'us viand'gras'aĵ'a saŭc'o.
Mi regal'is mi'n per kariofil'sup'o, post'e mi mend'is unu porci'o'n da spinac'aĵ'o, — post'e ankoraŭ unu porci'o'n da spinac'aĵ'o, kaj mi trink'is nur akv'o'n ... kio'n far'i? Mi ne hav'is sufiĉ'e da mon'o por tag'manĝ'i i'a'n viand'aĵ'o'n.
Tiam mi rimark'is, ke la ”kukum'salat'ul'o” akompan'as
kun akr'a atent'o mi'a'n modest'a'n manĝ'o'n. Kiam mi fin'is
ĝi'n, li al'parol'is mi'n:
— Sinjor'o, ĉu vi est'as veget'manĝ'ist'o?
— Jes.
(Kio'n dir'i? — mi hont'is konfes'i al li mi'a'n mal'riĉ'ec'o'n.) — Kial vi est'as tia?
(Eĉ se mi tia est'us, mi ne pov'us argument'i.) — Mi ne pov'as manĝ'i i'o'n, kio'n oni ricev'as nur per mort'ig'o de viv'ant'a est'aĵ'o, — mi dir'is subit'e, mal'long'e, sed konven'eg'e.
— Brav'e, jun'ul'o! Kaj kial vi ne trink'as vin'o'n?
— Mi ne pren'as tia'n trink'aĵ'o'n, kiu pov'as ekscit'i la hom'a'j'n mal'bon'a'j'n kapric'o'j'n kaj ec'o'j'n.
— Tre ĝust'e. Vi est'as brav'ul'o. Kia'n profesi'o'n vi hav'as?
— Mi est'as ofic'ist'o de la urb'a depagofico.
— Ĉu vi hav'as loĝ'ej'o'n?
— Jes.
— Ĉu vi ne dezir'as ĝi'n for'las'i?
— Kial vi demand'as tio'n?
— Ĉar en mi'a dom'o est'as ankoraŭ unu loĝ'ej'o, kiu est'as mal'kar'e lu'ebl'a de bon'moral'a, sol'a jun'ul'o, — respond'is la mal'jun'et'a sinjor'o.
— Kio'n vi kompren'as per bon'moral'a? Apart'a'n en'ir'ej'o'n el la ŝtup'ar'o?
Li surpriz'e rigard'is mi'n.
— Kred'ebl'e vi antaŭ ne'long'e far'iĝ'is viand'o'n-ne-manĝ'ant'o, ali'e vi ne parol'us tiel ... Kio'n mi kompren'us? mi'a loĝ'ant'o est'u veget'manĝ'ist'o.
— Ĉu vi est'as tia?
— Mi est'as ĉiam'a honor'a prezid'ant'o de l’Societ'o de la Veget'manĝ'ist'o'j, kaj la plej energi'a apostol'o de la veget'aĵ'an'ism'o. Ĉu vi ne aŭd'is ankoraŭ pri Tobi'as Müller?
— Vi ... vi est'as do Tobi'as Müller? Sinjor'o, permes'u al mi, ke mi lev'u mi'a'n rigard'o'n kun la plej grand'a respekt'o sur vi'a'j'n har'o'j'n blank'iĝ'int'a'j'n en la kresk'aĵ'manĝ'ad'o.
— Lev'u ĝi'n. Nu, ĉu vi vol'as far'iĝ'i kun'loĝ'ant'o.
— Sen'dub'e. Kiam mi pov'us ir'i?
— Tuj.
— Ni ir'u.
— Kaj vi'a aparten'aĵ'ar'o? ...
— Tio ne est'as grav'a.
Post du'on'hor'o mi est'is en la nov'a loĝ'ej'o.
Bel'a, agrabl'a dom'o, kun mal'grand'a'j, sed pur'a'j loĝ'ej'o'j, en kiu'j ekskluziv'e veget'aĵ'an'o'j loĝ'is. Mi'a ĉambr'o est'is am'ind'a, gust'e mebl'it'a; sur la mur'o'j pend'is portret'o'j de ne'kon'at'a'j hom'o'j, — apostol'o'j de la viand'o'n-ne'manĝ'o, kiu'j'n la viand'o'n-manĝ'ant'a'j barbar'o'j kuir'is ebl'e en ole'o aŭ tremp'is en varm'eg'a'n pec'o'n. La ĉambr'o kost'is ses floren'o'j'n ĉiu'monat'e, kaj sekret'e mi dezir'is, ke est'us bon'e, se ĉiu'j budapestaj dom'mastr'o'j far'iĝ'us veget'aĵ'an'o'j.
Ĉiu'j kun'loĝ'ant'o'j akcept'is mi'n kiel frat'o'n, kaj ni reciprok'e konsent'is en ĉio, kiel la unu'a'j krist'an'o'j en la jar'cent'o'j de l’persekut'o.
En la maten'o de la sekv'int'a tag'o bel'a knab'in'o port'is al mi kaka'o'n.
— Kiu send'as la kaka'o'n? — mi demand'is de la knab'in'o.
— La dom'mastr'o. Tio ĉi okaz'as ĉiu'tag'e, por ĉiu loĝ'ant'o.
— Ĉu oni dev'as pag'i por ĝi?
— Ne.
Bon'eg'e! Kred'ebl'e la nov'a religi'o tre baldaŭ dis'vast'iĝ'os kaj la kaka'o'fabrik'ist'o'j est'os la plej riĉ'a'j hom'o'j de l’mond'o.
Ĝis nun mi pag'is 30 floren'o'j'n ĉiu'monat'e por loĝ'ad'o, sekv'e la veget'aĵ'an'iĝ'o pli'grand'ig'is je 24 floren'o'j mi'a'n salajr'o'n. Kio'n far'os el tiu ĉi mon'o la jun'ul'o, kiu hav'as pli mult'a'j'n ŝuld'o'j'n, ol li pov'us ili'n el'pag'i kaj komenc'i la part'um'a'j'n pag'o'j'n? Li pli'bon'ig'os la si'n'nutr'o'n. Mi abon'is tag'manĝ'o'n je 18 floren'o'j po'monat'e en urb'o'flank'a restoraci'et'o, kaj tie mi manĝ'is tiom da viand'o, kvazaŭ leon'o.
Tamen, kiam mi renkont'is Tobiason Müller, mi ruĝ'iĝ'is; ĉar la rest'o'j de l’konscienc'o ekzist'as ankoraŭ ne'ne'ig'ebl'e en mi. Akr'a'n rigard'o'n li ĵet'is al mi el si'a'j griz'a'j
okul'o'j, sed neni'o'n dir'is
Mi sent'is la neces'o'n firm'ig'i mi'a'n pozici'o'n. Mi aĉet'is
por unu floren'o lard'o'n fum'aĵ'it'a'n, kaj mi port'ant'a ĝi'n
ir'is al sinjor'o Müller:
— Sinjor'o, —mi dir'is. — Mi'a patr'o est'as vilaĝ'an'o kaj
la veget'aĵ'an'ism'o sen'efik'e for'flug'as super li. Van'e mi instig'as li'n, li ne sekv'as mi'n; li eĉ vol'as mi'n el'tir'i, — jen li
send'is al mi tiu'n ĉi lard'o'n, kiu'n mi trans'don'as al vi, kiel
sign'o'n de mi'a fidel'ec'o kaj firm'ec'o.
Larm'o'j aper'is en la okul'o'j de Müller.
— Mi dank'as, jun'ul'o. Ni kondamn'os tiu'n ĉi lard'o'n kvazaŭ rifuz'ind'a'n mal'amik'o'n. Solen'e ni brul'ig'os ĝi'n.
— Ne far'u tio'n, Sinjor'o Müller, ne re'vek'u la dorm'ant'a'n leon'o'n; pri'pens'u nur:
rost'it'a lard'o ... ha, mi'a Di'o!
Kaj mi eliretigis tri'foj'e mi'a'n lang'o'n. Sinjor'o Müller
laŭt'e kalkul'is la nombr'o'n de l’el'ir'o'j, post'e li sever'e dir'is:
— Aj, aj, jun'ul'o! Ŝajn'as, ke en vi jam ek're'vek'iĝ'as la
dorm'ant'a leon'o.
Mi ek'kapt'is li'a'n man'o'n:
— Sinjor'o, — mi dir'is sent'em'e, — ne kompar'u mi'n
kun la plej terur'a viand'o'n-manĝ'ant'a monstr'o. Vek'u en
mi la kamel'o'n, la bov'o'n, la kapr'o'n, la kanguru'o'n, sed
las'u la leon'o'n.
— Bon'e, mi vid'as, ke vi est'as fervor'a sam'ide'an'o. Met'u la lard'o'n sur la tabl'o'n.
Post tiu ĉi scen'o dum pli long'a temp'o mi ne renkont'is li'n.
Unu foj'o'n mi decid'is, ke mi esplor'os la lign'ej'o'n aparten'ant'a'n al mi'a loĝ'ej'o. Brul'ant'a'n kandel'o'n mi pren'is kaj ir'is en la kel'o'n.
Kiam mi sen'bru'e tra'ir'is sur la mol'a fund'o de l’mal'lum'a antaŭ'kel'o:
prezent'u al vi, kio'n mi vid'is tra la lign'a krad'ar'o de l’bar'il'o? Sinjor'o Müller sid'is sur unu barel'o kaj li bon'humor'e ”lard'um'is”; li manĝ'is mi'a'n lard'o'n.
— Bon'a'n apetit'o'n, sinjor'o Müller! —mi dir'is kviet'e kaj sid'iĝ'is apud li'n.
En la sekv'int'a minut'o mi tranĉ'is pec'o'n da lard'o el la tut'aĵ'o kaj komenc'is ĝi'n manĝ'i kun la plej natur'a mien'o.
Sinjor'o Müller rigid'it'e de surpriz'o rigard'is mi'n dum
unu moment'o, post'e li re'konsci'iĝ'is kaj dir'is:
— Ki ... kio'n? Ĉu vi manĝ'as lard'o'n?
— Kompren'ebl'e! Ĝi est'as ja veget'aĵ'lard'o; ali'e vi ne manĝ'us ĝi'n.
— Sen'dub'e, ĝi est'as ne'rekt'e veget'aĵ'a manĝ'aĵ'o, — respond'is sinjor'o Müller, per ton'o iom mal'pli sever'a.
— Kiel?
— Ĉar ĝi est'as far'it'a el la viand'o de veget'manĝ'ant'a best'o.
— Nu? — mi demand'is mir'ig'it'e.
— De pork'o. Ĝi manĝ'as glan'o'j'n, bran'o'n, maiz'o'n, ter'pom'o'j'n kaj kukurb'o'j'n. Unu'vort'e:
ĝi est'as sam'ide'an'o.
— Ver'e; for'kalkul'ant'e la glan'o'j'n kaj la bran'o'n, ĉar tio'n ni ne manĝ'as.
— Vi est'as prav'a. Sci'u, ke la progres'parti'an'o'j signif'e facil'ig'is la dogm'o'j'n.
— Vi est'as do progres'parti'an'o?
— Jes; — respond'is sinjor'o Müller ne'ŝancel'iĝ'ant'e, — kaj tiu'j'n best'o'j'n, kiu'j manĝ'as nur kresk'aĵ'a'j'n nutr'aĵ'o'j'n, mi ne kun'kalkul'as kun viand'o'manĝ'aĵ'o'j.
Nun li subit'e rifuz'iĝ'a'n ek'mov'o'n far'is per si'a man'o:
— Eĥ ek'sci'u ĉio'n; — mi far'iĝ'is eks-sekt'an'o.
— Ha!
— Ni'a prezid'ant'o subit'e mort'is kaŭz'e de apopleksi'o.
Tiu ĉi cirkonstanc'o pruv'as, ke la veget'aĵ'an'ism'o ne asekur'as kontraŭ apopleksi'o. Kaj, ĉar mi far'iĝ'is veget'aĵ'an'o nur pro la tim'o de apopleksi'o, tial mi eks-sam'ide'an'iĝ'as.
Morgaŭ mi eĉ mal'fond'os la dom'o'n. Vi pag'os de la unu'a de l’ven'ont'a monat'o 25 floren'o'j'n por la loĝ'ej'o. Bon'a'n tag'o'n!
La sekv'int'a'n tag'o'n li sci'ig'is la loĝ'ant'o'j'n per cirkuler'o pri la ŝanĝ'o.
Kaj la unu'a'n de la sekv'int'a monat'o mi re'komenc'is tag'manĝ'i kariofil'o'n kaj spinac'aĵ'o'n; kaj mi tuj re'far'iĝ'is veget'manĝ'ant'o, kiam mi ĉes'is est'i veget'aĵ'an'o.
— Mi hav'as dom'a'n ŝtel'ist'o'n, — murmur'is li al si. — Sed li gard'u si'n, ĉar li rapid'e fal'os en mi'a'n kapt'il'o'n.
Li'a suspekt'o fal'is sur si'a'n serv'ant'o'n, sur la diboĉ'em'a'n, trink'em'a'n Miĥaelon. Sinjor'o Molnár vol'is li'n surpriz'i en la ŝtel'o, tial li far'is plan'o'n por ating'i si'a'n cel'o'n.
Du'on'hor'o'n antaŭ la tag'manĝ'o li rapid'is en la kel'o'n kaj kaŝ'is si'n. Li sci'is bon'e, ke Miĥaelo baldaŭ ven'os pren'i vin'o'n por la manĝ'o. Kaj la saĝ'a sekretari'o bon'eg'e konjekt'is.
Li aŭd'is paŝ'o'j'n. La serv'ant'o ven'is. Miĥaelo pren'is unu
botel'o'n da vin'o, lev'is ĝi'n supr'e'n kaj entuziasm'e dir'is:
— Ĉe'est'ant'a Miĥaelo Soif'ant'a dezir'as edz'iĝ'i je ĉe'est'ant'a fraŭl'in'o Vin'o, nask'it'a en Tokaj, — kaj ĉar neni'u
hav'as kontraŭ'dir'o'n, la edz'iĝ'o est'os tuj efektiv'ig'at'a.
Kaj li el'trink'is la vin'o'n, ĵet'is la botel'o'n flank'e'n kaj pren'is ali'a'n en la man'o'n, kiu'n li port'is sur la tabl'o'n.
Sinjor'o Molnár kaŝ'is si'a'n koler'o'n. Li tag'manĝ'is bon'e, kaj post la manĝ'o li ven'ig'is al si la serv'ant'o'n.
— Ĉu vi vol'as est'i en edz'iĝ'a festen'o?
— Tre volont'e, sinjor'o.
— Ven'u do, — dir'is la sinjor'o, mal'kroĉ'ant'e de najl'o skurĝ'o'n.
Post'e la sinjor'o daŭr'ig'is:
— Ĉe'est'ant'a Miĥaelo Soif'ant'a dezir'as edz'iĝ'i je ĉe'est'ant'a fraŭl'in'o Skurĝ'o, nask'it'a en Hamburg, — kaj ĉar
neni'u hav'as kontraŭ'dir'o'n, la edz'iĝ'o est'os tuj efektiv'ig'at'a.
Kaj li lev'is la skurĝ'o'n por li'n bat'i. Miĥaelo salt'is rapid'e flank'e'n.
— Halt'u, sinjor'o, — dir'is li, — mi hav'as kontraŭ'dir'o'n.
— Ha, fripon'o! — kri'eg'is sinjor'o Molnár, — ĉu ne vi el'trink'is mi'a'n vin'o'n?
— Preciz'e pro tio, — respond'is la serv'ant'o, — mi hav'as jam edz'in'o'n, mi ne vol'as far'i bigami'o'n.
La sinjor'o rid'is je la sprit'aĵ'o kaj pardon'is al li. Tamen de tiu tag'o ne Miĥaelo, sed la ĉambr'ist'in'o port'as la vin'o'n por la manĝ'o de sinjor'o Molnár.
*
Antaŭ du jar'o'j, en la karnaval'a temp'o, mi leg'is la sekv'ant'a'n anonc'et'o'n en ĉiu'tag'a gazet'o:
”Kiu bon'kor'a vir'o vol'us re'ĝoj'ig'i velk'ant'a'n kor'o'n de
vir'in'o?
Brul'ant'a am'o.”
Vi sci'as, ke mi ĉiam est'is grand'a amik'o de aventur'o'j.
Nu, atend'u, — pens'is mi, —mi re'ĝoj'ig'os vi'n! la sekv'int'a'n tag'o'n mi anonc'is la jen'a'n respond'o'n:
”Al Brul'ant'a am'o.
”Forges'it'a 26-jar'a blond'ul'o sent'as la dezir'o'n re'san'ig'i vi'a'n dolor'at'a'n kor'o'n. Vol'u skrib'i leter'o'n sub la mal'supr'a adres'o post'e rest'ant'e.
Fajr'a am'o.”
Tut'e kompren'ebl'e mi hav'is leter'o'n en la sekv'int'a tag'o. Mi tuj re'kon'is la delikat'a'n skrib'o'n de vir'in'o; mi eĉ vid'is, ke la skrib'int'in'o aparten'as al la kler'ul'ar'o.
Rapid'e far'iĝ'is inter ni varm'a, konfidenci'a korespond'ad'o. Ĉiu'tag'e mi inter'ŝanĝ'is leter'o'n kun la strang'a ne'kon'at'ul'in'o, kiu'n mi jam tre dezir'is kon'i.
En leter'o mi pet'is ŝi'n, ke ŝi difin'u lok'o'n kaj temp'o'n, kie kaj kiam ni pov'us renkont'i unu la ali'a'n. Ŝi plen'um'is mi'a'n dezir'o'n, skrib'ant'e, ke ŝi ĉe'est'os en la proksim'a mask'o'bal'o kun kostum'o de husar'a leŭtenant'o.
Tuj mi sci'ig'is ŝi'n pri mi'a decid'o, ke mi ĉe'est'os en la bal'o, vest'it'a kvazaŭ ĉeval'ist'o hungar'a.
Mal'rapid'e al'ven'is la atend'it'a tag'o. Mi tre ĝoj'is de la — esper'ebl'e dolĉ'a — aventur'o, kies efektiv'iĝ'o'n ĝen'is nur unu cirkonstanc'o.
Kio'n mi dir'os al mi'a edz'in'o ? kie'n mi intenc'as ir'i ? — Tio est'is pik'ant'a punkt'o.
Hop, antaŭ'e'n!
— Kar'a edz'in'et'o, — dir'is mi tim'ant'e, hodiaŭ est'as la nom'tag'o de unu mi'a amik'o; pardon'u al mi, mi ne pas'ig'os hodiaŭ la vesper'o'n apud vi'a am'at'a flank'o.
(Est'is por mi feliĉ'e, ke ŝi ne demand'is mi'n pri la nom'o de mi'a amik'o, ĉar mi ja ne est'as spert'a pri la kalendar'o.) Kun ruz'a rid'et'o ŝi don'is al mi la for'permes'o'n ...
Post dek minut'o'j mi jam for'est'is, — post du'dek jam kvazaŭ hungar'a ĉeval'ist'o promen'ad'is en la bal'salon'o.
Mi mal'esper'is jam la renkont'o'n:
la leŭtenant'o'n de
husar'o'j ne pov'is trov'i mi'a'j avid'a'j okul'o'j .
Sed mi'a mal'esper'o baldaŭ for'flug'is, — jen ŝi en'ir'is la salon'o'n.
Unu'e mi sekv'is ŝi'n en ŝat'ind'a mal'proksim'ec'o, post'e mi komenc'is la inter'parol'o'n.
Sen'pacienc'e mi atend'is la paŭz'a'n hor'o'n, kiu tre mal'rapid'e al'ven'is per testud'a'j paŝ'o'j. Mal'trankvil'e mi ir'is flank'e'n kun mi'a koleg'in'o por ŝi'n ek'kon'i. Sed, — je mi'a ne'kaŝ'ebl'a surpriz'o, — ŝi pet'is mi'n, ke mi konduk'u ŝi'n en mi'a'n loĝ'ej'o'n.
Vi pov'as kompren'i, kar'a amik'o, mi'a'n grand'a'n embaras'o'n. Tamen mi'a cerb'o est'is jam preskaŭ tut'e konfuz'it'a per ne'kon'at'a sent'o; mi obe'is.
Ni sid'iĝ'is en fiakr'o'n.
La ĉambr'o de mi'a edz'in'o est'is peĉ'o'nigr'a, ŝi dorm'is.
Tim'ant'e mi konduk'is la leŭtenant'in'o'n en mi'a'n apart'a'n ĉambr'et'o'n. — Far'int'e lum'o'n, mi pet'eg'is ŝi'n for'ĵet'i la mask'o'n.
Nun la bel'a leŭtenant'in'o el'tir'is si'a'n glav'o'n kaj met'is si'n en minac'ant'a'n poz'o'n.
— Nu, kar'a ”Fajr'a am'o”! Mal'nobl'a, kanajl'a fripon'o! — dir'is ŝi laŭt'e.
Ho ĉiel'o! tiu voĉ'o! tiu ton'o! ...
Subit'e ŝi for'ĵet'is si'a'n mask'o'n.
Imag'u, amik'o, kiu est'is mi'a koleg'in'o! Imag'u! Mi'a edz'in'o, — ĉu vi kompren'as? mi'a edz'in'o, jes, mi'a edz'in'o! Ŝi star'is antaŭ mi kun la el'tir'it'a glav'o, kiel pun'ant'a kerub'o.
— Nu, jun'a de'log'ant'o! kiel plaĉ'as al vi la leŭtenant'o?
Pro la terur'o mi ne pov'is parol'i. Ŝi turn'is si'n kaj kun fier'a'j paŝ'o'j for'las'is la ĉambr'et'o'n, kiel efektiv'a tragik'a aktor'in'o. — — — La radi'o'j de l’re'ven'ant'a sun'o trov'is en mi'a ĉambr'et'o mal'ĝoj'a'n ĉeval'ist'o'n, sid'ant'a apud la tabl'o, apog'ant'a la kap'o'n sur si'a'j'n brak'o'j'n.
Ĉu vi ne est'as sci'vol'a kon'i, kiel mi'a kar'eg'a edz'in'o est'is diven'int'a mi'a'n aventur'o'n? Tre simpl'e ... Ŝi est'is trov'int'a kaj leg'int'a mi'a'n unu'a'n leter'o'n, kaj ŝi mem est'is port'int'a ĝi'n el la poŝt'o. Mi korespond'ad'is ne'sci'ant'e kun mi'a edz'in'o.
* Nun vi sci'as, kar'a amik'o, kial mi kun'viv'as tiel bon'e, tiel delikat'e kun mi'a edz'in'o. Oft'e eĉ nun ni re'memor'ig'as unu la ali'a'n pri la rakont'it'a aventur'o; kaj tiam ni'a gaj'a rid'eg'o preskaŭ eksplod'ig'as la dom'o'n.
— Ĝi ir'as en la aer'o'n, mi'a fil'o.
— Kaj se pro ia kaŭz'o ĉes'iĝ'as la tern'o?
— Mi ne sci'as, mi'a fil'o. Las'u mi'n trankvil'a.
— Dir'u, ĉu ĝi re'ir'as tie'n, de kie ĝi komenc'is el'ven'i?
— Est'as ebl'e. Sed nun el'ir'u kaj lud'u i'o'n..
— Je tia okaz'o vi dev'as ĝi'n ali'foj'e el'tern'i; ĉu ne ver'e?
— Ver'ŝajn'e ...
— Ĉu vi ne tern'os plu, kiam vi est'os el'tern'int'a ĉiu'j'n vi'a'j'n tern'o'j'n en'hav'at'a'j en vi'a korp'o, aŭ ĉu vi ricev'os nov'a'j'n tern'o'j'n?
— Vilhelm'o, ne turment'u mi'n per vi'a'j demand'o'j. Mi dir'as al vi, el'ir'u ...
— De kio de'ven'as la tern'o?
— Mi ne sci'as ... Vilhelm'o mi'a, jam ... — — Kio kaŭz'as, ke iu'j hom'o'j, kiam ili tern'as, dir'as ”hap-ci”, kaj ali'a'j ”hap-cu”?
— Vilhelm'o, se vi ne el'ir'os tuj ...
— Mi tuj el'ir'os. Patr'in'o mi'a, Petro dir'is, ke, se mi don'os al li mon'er'o'n, li tern'os per si'a orel'o. Ĉu tio est'as kred'ebl'a?
— Ne, tio ne est'as ebl'a.
— Ĉu vi cert'e sci'as, ke tio ne est'as ebl'a?
— Jes, mi cert'e sci'as. Sed nun ne demand'u plu, ĉar ...
— Kiu klar'ig'is vi'n pri tio ĉi?
— Pro la ĉiel'o! mi'a fil'o, silent'u!
— Kar'a mi'a patr'in'o, en kio konsist'as la tern'o?
— Vilhelm'o, se vi el'dir'os eĉ unu vort'o'n ...
— Kio okaz'os, se mi el'dir'os ankoraŭ unu vort'o'n? Ĉu vi vol'as tern'i?
Vilhelm'o sen'prokrast'e sci'iĝ'is pri ĝi. Li plor'e ek'kri'is pro ricev'o de ŝat'ind'a vang'o'frap'o.
En la negoc'ej'o li trov'is la majstr'o'n en tre mal'bon'a humor'o.
— Nu, majstr'o, kio okaz'is? Vi est'as koler'a ...
— Jes, sinjor’ baron'o. Mi'a serv'ant'o romp'is kar'a'n flor'vaz'o'n, ĵus ricev'it'a'n, kiu kost'is 500 kron'o'j'n. Jen, tie kuŝ'as ĝi'a'j pec'o'j; rigard'u ili'n kaj juĝ'u mem, ĉu mi ne hav'as kaŭz'o'n je koler'o.
Baron'o Lumpowski long'e rigard'ad'is la dis'romp'it'a'j'n pec'o'j'n, dum'e diabl'a ide'o ven'is en li'a'n cerb'o'n.
— Majstr'o, mi aĉet'as tiu'j'n ĉi pec'o'j'n. Dir'u la kost'o'n.
— Ne mok'u, vi'a baron'a moŝt'o. Kial vi bezon'us tiu'n el'bala'ind'aĵ'o'n?
— Ne zorg'u pri la kaŭz'o, majstr'o, — parol'is la baron'o per ne'dub'ebl'e cert'a ton'o. — Mi nepr'e vol'as aĉet'i ili'n.
— Bon'e; pag'u do kvin kron'o'j'n por ili, respond'is la komerc'ist'o.
Baron'o Lumpowski pag'is. Post'e li dir'is al la majstr'o:
— Vol'u en'pak'i la pec'o'j'n en lign'a'n kest'o'n. Morgaŭ
maten'e mi'a lake'o ven'os al vi, por for'port'i la pak'aĵ'o'n.
— Laŭ vi'a ordon'o, sinjor’ baron'o.
La baron'o for'ir'is. Re'ven'int'e hejm'e'n, li ordon'is al la lake'o, ke li morgaŭ maten'e al'port'u la pak'aĵ'o'n, kaj kiam li ĝi'n en'port'os en la salon'o'n, li fal'et'u kaj fal'ig'u ter'e'n kvazaŭ ”sen'intenc'e” la tut'a'n al'port'it'aĵ'o'n.
— Nu, — pens'is la baron'o, — la afer'o'n de la nom'tag'a donac'o mi lert'e aranĝ'is.
La morgaŭ'a'n tag'o'n ĉio okaz'is laŭ la ordon'o de la baron'o. La lake'o, kiel improviz'it'a aktor'o, tre kontent'ig'e lud'is la komedi'o'n; en'ir'ant'e la salon'o'n, kie kun'est'is la ge'baron'o'j kaj la bo'patr'in'o, li fal'ig'is la kest'o'n, kaj oni aŭd'is la tint'o'n de la flor'vaz'o.
Ve'kri'ad'o de la bo'patr'in'o, insult'o'j de la baron'o sekv'is.
Baron'o Lumpowski, rid'et'ant'e en si'a spirit'o je la bon'a prosper'int'a ”aranĝ'o”, mal'ferm'is la kest'o'n. Ek'vid'int'e ĝi'a'n en'hav'o'n, li preskaŭ sven'is pro surpriz'o; ĉar li terur'e konstat'is, ke la serv'o'pret'a komerc'ist'o en'pak'is ĉiu'n pec'o'n en apart'a'n paper'o'n.
Kiam li rimark'is, ke sur la ricev'it'a leter'paper'o neni'o
est'as skrib'it'a, li palpebr'um'is al la skatol'eg'o de la re'memor'ig'ist'o-dikt'ist'o al aktor'o'j:
la suflor'o. Sed van'e. La loĝ'ant'o de l’skatol'eg'o — sci'ant'e, ke oni nun ne bezon'as
li'n, ĉar oni antaŭ'leg'as pret'e skrib'it'a'n leter'o'n, — mal'aper'is el si'a mal'larĝ'a ej'o.
La esper'o de ni'a jun'a hero'o far'iĝ'is mal'esper'o, ĉar li ne sci'is parker'e la en'hav'o'n de la leter'o. Tamen li trov'is subit'e sav'o'n. Li don'is la leter'o'n al si'a est'ont'a bo'patr'o.
— Leg'u tiu'n ĉi leter'o'n, kar'a patr'o; mi kred'as, ke ĝi en'hav'as bon'a'j'n sci'ig'o'j'n por ni.
La patr'o ne konfuz'iĝ'is. Li re'don'is la leter'o'n al la jun'ul'o kaj dir'is:
— Leg'u ĝi'n vi mem, mi'a kar'a fil'o; mi forges'is mi'a'n
okul'vitr'o'n ...
Tiam la jun'ul'o don'is la leter'o'n al la fianĉ'in'o:
— Leg'u do vi, mi'a kar'a Manj'o; mi nun tut'e ne est'as
kapabl'a leg'i, ĉar mi'a'j okul'o'j est'as larm'o'plen'a'j pro la
dolĉ'a ekscit'o.
La knab'in'o pren'is la leter'o'n. Sed kiam ŝi ek'vid'is, ke la
paper'o est'as pur'a, don'is ĝi'n al la patr'o kaj dir'is:
— Tamen est'us pli bon'e, se vi leg'us ĝi'n, patr'et'o. Mi tuj
ir'os en la ali'a'n ĉambr'o'n por serĉ'i vi'a'j'n okul'vitr'o'j'n.
Kaj ŝi for'ir'is. La du vir'o'j atend'is ŝi'n, kred'ant'e, ke ŝi vol'as serĉ'i kaj al'port'i la skrib'it'a'n leter'o'n. Ili atend'is jam long'e, sed van'e. La knab'in'o, star'ant'a inter la kulis'o'j, rigard'ad'is ili'n rid'et'ant'e.
Subit'e la patr'o koler'e ek'kri'is:
— Ha! mi'a fil'in'o ne trov'as la okul'vitr'o'n. Mi dev'as ir'i
por help'i al ŝi en la serĉ'ad'o.
Kaj li, for'ir'ant'a, met'is la leter'o'n en la man'o'n de l’jun'a hero'o.
Post long'a, sen'pacienc'a, van'a atend'o subit'e ven'is
sav'a ide'o en li'a'n cerb'o'n. Li kri'is al la for'ir'int'o'j:
— En'ven'u, kar'a'j mi'a'j, mi aranĝ'os saĝ'e la afer'o'n.
Ili tim'e en'ven'is.
— Mi jam tra'leg'is la leter'o'n, — daŭr'ig'is la jun'a hero'o, — ĝi'a'n en'hav'o'n mi rakont'os al vi morgaŭ.
Kaj ili sen'ĝen'e daŭr'ig'is la lud'o'n.
— Bon'a'n vesper'o'n, sinjor'o, — mi dir'as al li, propon'ant'e man'prem'o'n.
Reciprok'a ek'ĝoj'iĝ'o, inter'babil'ad'o, k. t. p.
Dum la halt'o de la vagon'ar'o ĉe unu staci'o mi el'ir'as el ĝi por trink'i glas'et'o'n da bier'o. Post mi'a re'en'vagon'iĝ'o mi propon'as al mi'a kun'vojaĝ'ant'o far'i la sam'o'n, ĉar ”tie oni serv'as ekster'ordinar'e bon'a'n bier'o'n”.
— Mi ne kuraĝ'as el'vagon'iĝ'i, — respond'as li, — ĉar mi tim'as, ke mi ne re'trov'os mi'a'n vagon'o'n.
— Rigard'u ĝi'a'n numer'o'n.
— Jes, sinjor'o, sed mi'a cerb'o est'as tre mal're'memor'em'a, mi ĉiam forges'as numer'o'n.
— Ho, kar'a mi'a, oni dev'as fiks'i la numer'o'n al ia kon'at'a histori'a aŭ simil'a fakt'o. Jen ekzempl'e, la numer'o de ni'a vagon'o est'as 1038. En tiu jar'o mort'is Sankt'a Stefano, la unu'a reĝ'o de mi'a land'o. Re'ven'ant'e do mi pens'is pri la mort'o de Sankt'a Stefano, kaj mi tuj re'trov'is mi'a'n vagon'o'n.
— Bon'eg'a ide'o! — li ek'kri'is kaj for'las'is la vagon'o'n.
Post kelk'a'j minut'o'j oni don'as sign'o'n por ek'ir'ig'o de l’vagon'ar'o. Mi'a franc'o ne est'as ankoraŭ re'ven'int'a. Mi el'rigard'as tra la fenestr'o por serĉ'i kaj vok'i li'n. Kaj kio'n mi vid'as kaj aŭd'as?
Li, ekscit'it'e, preskaŭ plor'ant'e pet'as la deĵor'ant'a'n polic'ist'o'n sur la peron'o:
— Sinjor'o, pro la ĉiel'o, mi vi'n pet'eg'as, dir'u al mi, en
kiu jar'o mort'is Sankt'a Stefano, reĝ'o de Hungar'uj'o?
Kial ili rest'as mal'varm'a'j, sen'mov'a'j, rigid'a'j?
— Ĉar ili est'as bronz'fand'it'a'j.
— Mi dank'as vi'n kaj dezir'as, ke vi tre long'e viv'u.
La fianĉ'in'o:
Sen'dub'e mi pov'os viv'i per ĝi. Sed per kio
vi viv'os?
— Kio'n?
— Sinjor'o demand'is, ĉu ebl'e ĝi'n mi skrib'is.
La edz'o:
Konsol'iĝ'u, mi'a kar'a. Mi pen'os rapid'e dis'el'spez'i tiu'n mal'ŝat'ind'a'n mon'o'n.
— Ĝi rust'iĝ'os.
— Kaj la or'o'n?
— Oni ĝi'n ŝtel'os.
La konduktor'o:
Se vi vol'as al'ven'i baldaŭ, vi dev'as pied'ir'i.
el trink'ej'o, en'glut'int'a kelk'e da botel'et'o'j. En la sekv'int'a maten'o, li vek'iĝ'is sufer'ant'e la sekv'o'j'n de si'a kondut'o, li do ne vid'is tut'e klar'e. Li pen'as trov'i si'a'n spegul'o'n por konstat'i si'a'n tim'o'n pri si'a mien'o; sed li trov'as anstataŭ ĝi'n si'a'n har'bros'o'n.
— Fi! je la diabl'o! — ek'kri'is li, rigard'ant'e en la opini'at'a'n spegul'o'n, —kiel mi est'as ne'raz'it'a!
— Pardon'u, la ”Sorĉ'a'n ĉas'ist'o'n” Weber skrib'is ...
— Ha! Mozart do eĉ tio'n ne skrib'is.
La gard'ist'o respond'as:
— Nun, sinjor'o, plej bon'e est'us, se vi ir'us hejm'e'n por
dorm'i.
La edz'o:
Kia fuŝ'kuir'aĵ'o est'as tio ĉi? Ĝi'a abomen'a gust'o
ja naŭz'as ...
La edz'in'o:
Pardon'u, mi'a kar'a, mi erar'is dum la kuir'ad'o, ĉar, pret'ig'ant'e ĝi'n, en la kuir'libr'o mi turn'is sam'temp'e du paĝ'o'j'n.
— Mi pens'as, — dir'as tiu ĉi, — ke vi ne ag'is ŝerc'e.
— Ho ne, — respond'as la vilaĝ'an'o.
— Tio vi'n sav'as, ĉar mi ne est'us toler'int'a tia'spec'a'n ŝerc'o'n.
La mizer'ul'o:
Ne koler'u, sinjor’ bankier'o, ni est'as ja koleg'o'j.
La bankier'o:
Koleg'o'j?
La mizer'ul'o:
Nu, ĉar ni ambaŭ kolekt'as kapital'o'j'n. La
diferenc'o est'as nur, ke vi kolekt'as jam la du'a'n milion'o'n,
— dum mi klopod'as ankoraŭ pri la unu'a.
— Mi bon'e sci'as, ke mi ne est'as tiu ĉi.
— Nu, kial do vi kri'as, kiel bov'o?
— Jes; montr'u.
— Antaŭ ĉio imag'u, ke vi ne est'as tie ĉi en Neapolo, sed en Parizo.
— Bon'e, mi imag'as tio'n ĉi, — respond'as la ali'a, kaj sam'temp'e li vang'o'frap'as la ĵongl'ont'o'n.
— Nu, kial do vi bat'is mi'n?
— Ĉu mi bat'is vi'n? Kiel mi pov'us bat'i vi'n, se vi est'as en Neapolo kaj mi en Parizo!?
Ĉu vi ne hont'as pri tio antaŭ la najbar'o'j?
— Ne, ili mi'n ne vid'is, ĉar ili rest'is ankoraŭ en la trink'ej'o.
— He, Johano, bon'a'n tag'o'n! Permes'u al mi sid'iĝ'i sur vi'a'n kaleŝ'o'n.
— Bon'e, amik'o, sur'sid'iĝ'u.
La vilaĝ'an'o rapid'e sid'iĝ'as sur la kaleŝ'o'n, dum la vetur'ad'o ten'ant'e plu'e la sak'o'n sur si'a dors'o.
— Kial vi ne de'met'as la sak'o'n? Ĝi est'as ja grand'pez'a.
— Mi est'as dank'a al vi kaj kontent'a pro tio, ke vi bon'vol'e konsent'as vetur'ig'i mi'n en vi'a kaleŝ'o; mi ne vol'as tro'uz'i vi'a'n bon'ec'o'n per dezir'o vetur'ig'i ankaŭ mi'a'j'n ter'pom'o'j'n.
Natano:
Ne, sed tuŝ'is tre dolor'e mi'a'n kor'o'n la predik'ad'o de li'a raben'a moŝt'o, ke la hom'o est'as kre'it'a el
polv'o kaj far'iĝ'os polv'o.
Eliaso:
Idiot'o! Tio ne est'as mal'feliĉ'o. Sed, se oni est'us
kre'it'a el or'o kaj dev'us far'iĝ'i polv'o:
tio est'us ja mal'profit'o.
— Jes, mi pag'as ĉiu'monat'e po dek'kvin rubl'o'j.
— Kiam vi ĝi'n aĉet'is?
— Antaŭ kvar monat'o'j.
— Vi do ŝuld'as ses'dek rubl'o'j'n.
— Neni'o'n? Kiel tio pov'as est'i?
— Nu, mi'a dom'mastr'in'o dir'is, ke mi tiel sent'u mi'n en ŝi'a dom'o, kiel hejm'e. Sed ĉiu sci'as, ke hejm'e oni ne pag'as por la loĝ'ad'o.
— Konjak'o'n, konjak'o'n rapid'e! — ek'kri'as la bo'fil'o.
Ĉe'est'ant'a sinjor'in'o dir'as:
— Pli bon'e est'us uz'i akv'o'n mal'varm'a'n.
— Jes, jes, — respond'as la bo'fil'o, — la akv'o'n mal'varm'a'n por la bo'patr'in'o, sed la konjak'o'n por mi!
— Mi ne sci'as li'a'n nom'o'n, mi kon'as li'n nur per vid'o.
— Kia'n ekster'aĵ'o'n hav'as tiu fripon'o?
— Li est'as simil'a al vi, sinjor’ juĝ'ist'o; sed vi est'as iom pli grand'a.
— Mi'a kar'a edz'in'o — ĝem'as la mort'ont'o, — se vi vol'as, ke mi trankvil'e mort'u, promes'u al mi, ke post mi'a mort'o vi ne edz'in'iĝ'os je Francisko.
— Nu, — respond'as la vidv'in'iĝ'ont'o preskaŭ dron'ant'e en si'a'j larm'o'j, —vi do pov'as trankvil'e mort'i; ĉar mi jam promes'is mi'n al Georg'o.
— Mi dir'is la kor'o'n. Sed mi'a stomak'o ne est'as dis'romp'it'a.
La dom'mastr'in'o:
Kial? Li invit'as ĉiam nur mal'bel'ul'o'j'n
kaj mal'saĝ'ul'o'j'n.
— Ĉu vi kon'as tiu'n ĉi baston'eg'o'n?
— Mi ne kon'as ĝi'n.
— Obstin'a fripon'o! vi baldaŭ vid'os, mi instru'os vi'n
konfes'i. (A L La Gard'ist'o ):
Konduk'u li'n re'e'n en la mal'liber'ej'o'n ...
La sekv'int'a'n tag'o'n:
— Ĉu vi kon'as tiu'n ĉi baston'eg'o'n?
— Jes, sinjor’ juĝ'ist'o, mi kon'as ĝi'n.
— Fin'e! Tio'n mi aŭd'as volont'e. Nun rakont'u al mi, kiel vi ĝi'n kon'as?
— Vi montr'is ĝi'n al mi hieraŭ.
La edz'in'o:
Tamen aĉet'u ĝi'n, mi'a kar'a edz'o; mi ja ĝi'n
ne port'os long'a'temp'e.
— He! kio'n vi vol'as far'i el mi'a surtut'o?
— Ĉu ĝi aparten'as al vi? Mi kred'is, ke ĝi est'as la propr'aĵ'o de ali'a.
Malvino:
Tiu ĉi leter'o est'as ankaŭ al mi ne'leg'ebl'a. Sed
montr'u ĝi'n al apotek'ist'o, li cert'e leg'os ĝi'n.
Sed van'e, ĉar post kelk'a'j moment'o'j li re'aper'as.
— Kia arogant'ec'o est'as tio ĉi? — ek'kri'as la sinjor'o. — Mi vi'n el'pel'is antaŭ du minut'o'j, kaj vi de'nov'e prezent'iĝ'as!
— Pardon'u, sinjor'o, vi el'pel'is mi'n pro ruĝ'a vin'o, — sed nun mi intenc'as propon'i al vi blank'a'n vin'o'n.
— Ho, mi'a kar'a, tio'n mi ne far'os. Oni kutim'as ne re'don'i prunt'it'a'n libr'o'n.
—Est'as ver'e. Sed dir'u al mi, ĉu vi'a libr'ar'o konsist'as ankaŭ el libr'o'j prunt'e-pren'it'a'j?
E. D.
Henrikino rigard'as la nov'a'n ring'o'n de si'a amik'in'o. Rapid'e ŝi dir'as:
— Kio'n signif'as la liter'o'j E. D. gravur'it'a'j en la ring'o?
Ha! vi ricev'is ĝi'n de sinjor'o Edmondo Dreller?
— Ne, — respond'as ŝi ruĝ'iĝ'ant'e, — ili signif'as nur:
”Efektiv'a Diamant'o”.
— Ĉu ebl'e vi'a konscienc'o est'as mal'bon'a?
— Ne, sed mi ne pov'as el'port'i la sonor'ad'o'n de l’trumpet'o'j.
La kulp'ul'o:
Ver'ŝajn'e li ankaŭ mensog'as.
— Ĉu ne ver'e, la nigr'a'j bov'in'o'j don'as la kaf'o'n?
La atest'ant'o:
Ne; ĉar mi aŭd'is, kiam li fal'et'is, ke la vin'o
plaŭd'as en li.
La serv'ist'in'o:
Ho, sinjor'in'o, ĝi'a plor'o ne ĝen'as mi'n en
la leg'o.
La sekretari'o:
Kio'n vi dir'is?
— Ni verŝ'os post tag'mez'o vin'o'n en botel'o'j'n; li trink'u je si'a'j propr'a'j el'spez'o'j.
La pacient'o mal'ferm'as ĝi'n.
La dent'ist'o:
Ho, ne tiel grand'e.
La pacient'o:
Mi pens'is, ke vi intenc'as en'konduk'i en
ĝi'n la dent'o'tir'il'o'n.
La dent'ist'o:
Sen'dub'e, sinjor'o; sed mi mem intenc'as ja
rest'i ekster'e.
— En tio est'as fluid'aĵ'o, per kio oni far'iĝ'as ver'dir'ant'o.
— Ha! mi am'us prov'i tio'n ĉi.
— Vol'u do trink'i iom da ĝi.
— Ha! hu! — dir'as li naŭz'e post trink'o, — ĝi est'as ja vinagr'o.
— Jes, — respond'as tiu rid'et'ant'e, — jen vi far'iĝ'is ver'dir'ant'o.
— Ne.
— Prunt'u al mi kvar rubl'o'j'n.
— Mi jam dorm'as.
La mal'riĉ'eg'ul'o:
Mi pet'as vi'n konsider'i, ke mi hav'as
nur tri'dek sep heler'o'j'n.
La juĝ'ist'o:
Rapid'u do por almoz'kolekt'i la mank'ant'a'j'n
dek tri heler'o'j'n.
— Kiam mi hav'os kvin'cent kron'o'j'n; ĉar mi don'os al ŝi tio'n kiel dot'o'n, kaj mi hav'as nur du'cent kvin'dek.
— Tio daŭr'os ebl'e tre long'e. Sed far'u tio'n ĉi:
for'pren'u la du'on'o'n de l’dot'o.
— Mi kor'e dank'as vi'n pro vi'a saĝ'a konsil'o, sed mi mem est'as tiel prudent'a. La mal'bon'o est'as nur tio, ke mi hav'as nur tiu'j'n du'cent kvin'dek kron'o'j'n, kiu'j'n mi intenc'as for'pren'i.
La poet'o:
Ho amik'o, mi ne bezon'as tio'n, mi est'as ja
sen'mort'a.
— Ho, sinjor’ prezid'ant'o, mi ja ne est'as kulp'a pro tio, ke vi tiel long'e ne progres'is en vi'a ofic'o.
— Mi'a'j infan'o'j, — dir'as li, — mi est'as por vi tia, kia paŝt'ist'o est'as por la ŝaf'o'j. Dir'u al mi, Jul'o, kio'n li far'as por la ŝaf'o'j?
— Li tond'as ili'n.
— Nu, — respond'as la klient'o, — proporci'e vi merit'us almenaŭ tri jar'o'j'n de pun'ad'o pro vi'a long'a defend'a parol'ad'o.
La mal'san'ul'o ( Tim'e ):
Nu?
La kurac'ist'o:
Vi'a dekstr'a pied'o dev'os est'i de'tranĉ'it'a.
La mal'san'ul'o:
Dank'o'n al Di'o! Vi tre terur'ig'is mi'n. Mi
pens'is, ke trink'ad'o de brand'o est'os al mi mal'permes'at'a.
Ludovik'o:
For'vok'u vi'a'n hund'o'n de tie ĉi; mi sent'as
jam, ke pul'o'j ramp'as sur mi'a krur'o.
Alekso ( Al La Hund'o ):
Ven'u tie'n ĉi, Fifi, ĉar tiu sinjor'o
hav'as pul'o'j'n.
Otmaro:
Tio ne pov'os okaz'i.
Otmaro:
Ĉar mi'a patr'o port'as art'e'far'it'a'n har'ar'o'n.
— Ho ne, mi pov'as naĝ'i.
— Sed mi ne pov'as.
— Mi montr'os al vi kiel far'i.
La patr'o:
Tre volont'e, mi'a kar'a. — En la proksim'a monat'o mi for'send'os la kuir'ist'in'o'n.
La fil'in'o:
Sed patr'o! La baron'o est'as jam tre mal'jun'a
por mi.
La patr'o:
Mal'jun'a? Kial? Li est'as ankaŭ por vi 68-jar'a,
kiel por la ali'a'j.
— Nu, tiam vi est'as du'obl'a hund'o.
B.:
Vi pov'as parol'i laŭt'e, ĉar ŝi est'as eĉ surd'a.
La fraŭl'in'o:
Jes, sinjor'o, ĝi mal'plaĉ'as al mi.
La sinjor'o:
Kial do vi ne sid'iĝ'is en vagon'o'n por ne'fum'ant'o'j?
— Vi nur bezon'as lav'i vi'a'j'n pied'o'j'n per varm'a akv'o.
— Tio'n mi prov'is jam, sed van'e; la blu'o ne mal'aper'is.
— Mi do est'is prav'a:
ili'a kolor'o est'as ja long'e'daŭr'a.
— Don'u vi'a'n man'o'n, — li dir'as; sed erar'e, anstataŭ ĝi'n pren'i, li pren'is la si'a'n kaj palp'is al si la puls'o'n.
— Kio? mal'san'a? — ek'kri'as li subit'e. — Ebri'a est'as tiu ĉi sen'taŭg'ul'o.
* * * La saĝ'ul'o en mal'saĝ'a societ'o est'as sved'a alumet'o sen frot'il'o.
— Ĉu ebl'e oni vol'is li'n dev'ig'i, ke li edz'iĝ'u je vi?
— Cert'e est'as io bel'a de vi'a flank'o, tia respekt'o por la famili'a nom'o de vi'a patr'o.
— Cert'e. Sed preciz'e ŝi vol'as parol'i kun vi pri tio; ŝi leg'is la leter'o'n.
La edz'in'o:
Ne, ne! mi leg'is sur la afiŝ'o de l’teatr'o, ke la
tri'a akt'o okaz'as du semajn'o'j'n post la du'a. Nu, mi ne
sci'as, ĉu ni tiam hav'os temp'o'n por re'ven'i en la urb'o'n.
Mi bezon'as lake'o'n, sci'ant'a kelk'e da fremd'a'j lingv'o'j, ĉar ni vojaĝ'os en ekster'land'o'n dum la sekv'ont'a monat'o.
La lake'o:
Vol'u dir'i al mi, vi'a baron'a moŝt'o, kie'n vi
ir'os?
La baron'o:
Parizon.
La lake'o:
Nu! se mi en Franc'uj'o parol'os hungar'e, tio
est'os ja fremd'a lingv'o por la Pariz'an'o'j.
Ĝentil'e — Nu, sinjor’ profesor'o, kiel plaĉ'as al vi la fortepian'a lud'ad'o de mi'a fil'in'o?
— Mi kred'as, ke ekzist'as mult'e da pres'erar'o'j en la muzik'not'o'j.
— Jes, amik'o.
— Nu, est'u trankvil'a, mi tio'n komunik'os al neni'u.
— Tiu? tiu est'as mi'a fil'in'o.
— Ho ... pardon'u ... Mi dev'us est'i rimark'int'a tuj la simil'ec'o'n.
La juĝ'at'o:
Sed, sinjor’ juĝ'ist'o, — ĉio aparten'as al ali'a'j!
La fil'in'o:
Est'as tre dezir'ind'e, ke tiu mal'bel'a, mal'saĝ'a
vir'in'o for'ir'u de ni. Je kiu ŝi edz'in'iĝ'os?
La patr'o:
Je mi mem.
La fraŭl'o:
Tiu lok'o est'as tie; sed mi ne pov'as naĝ'i.
— Nu, — dir'as la asekur'ist'o, — vi ricev'us cert'e tri aŭ kvar jar'o'j'n de pun'o en mal'liber'ej'o.
La ĉambr'ist'in'o:
Mi do ne est'as kulp'a pro tio, ĉar mi
serv'as tie ĉi nur de unu monat'o.
— Ha, silent'iĝ'u. Por tiu kalkul'o ili ne bezon'as scienc'o'n, — ili ĉio'n trov'as en la kalendar'o.
— Paf'u, amik'o, kaj se post paf'o ĝi rest'os tie, vi sci'os, ke ĝi est'as ŝtip'o.
— Pacient'o'n por vi, sinjor'o, —respond'as la serv'ist'o.
La kandidat'o ( Inter'romp'as ):
Pardon'u, mi est'as tut'e ne
kapabl'a ĝi'n imag'i.
— Ne ...
— La fil'o de Olavo-Aŭgust'o de'hak'is la dik'fingr'o'n de si'a mal'dekstr'a man'o.
— Ho, la kompat'ind'ul'o! Li, kiu ĉiam per ĝi en'buŝ'ig'is al si la suĉ'maĉ'tabak'o'n!
— Jes.
— Ĉu vi vid'is mi'a'n pentr'aĵ'o'n?
— Jes.
— Nu, kiu part'o plej plaĉ'is al vi?
— Ĝi'a kadr'o.
”La efektiv'ig'o de tiu ĉi juĝ'o est'as las'at'a al la bon'a konscienc'o de la juĝ'it'o'j.”
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Tiel kruel'e juĝ'is la saĝ'eg'a kad'i ( Turk'a Juĝ'ist'o ).
La juĝ'it'o'j mal'ĝoj'e for'ir'is. La jun'a Al'i, por ne est'i tent'at'a ”romp'i la juĝ'o'n”, en'loĝ'iĝ'is en apart'a'n ĉambr'et'o'n, neniu'n akcept'ant'e ĉe si.
Post tri tag'o'j la jun'a edz'in'o de Al'i, la bel'a, ĉarm'a Leila, dezir'is parol'i ne'prokrast'ebl'e kun si'a edz'o.
— Kio'n vi vol'as? — kri'is Al'i, ne permes'ant'e ŝi'n en'ir'i la ĉambr'o'n. — For'ir'u! Mi ne vol'as far'iĝ'i ju ̧rompinto ...
— Tamen mi dev'as i'o'n tuj komunik'i al vi.
— Dir'u do rapid'e kaj post'e for'ir'u.
— Mi vol'as nur sci'ig'i vi'n, ke la mal'jun'a Hassan ir'ad'as en sekret'a'n kaŝ'ej'o'n kaj tie li fum'as pip'o'n.
La dent'ist'o:
Trankvil'iĝ'u, sinjor'o, ĝi nepr'e el'ven'os, se
eĉ vi'a tut'a makzel'o dev'us kun ĝi el'ŝir'iĝ'i.
B.:
Kial do?
A.:
Nu, ĉar ankaŭ li ŝuld'as al mi kvin mark'o'j'n.
— Terur'e! Kaj kiom da foj'o'j ili paf'is?
— Neniom; ili duel'is ja per glav'o.
La fraŭl'in'o:
Bedaŭr'ind'e vi ne hav'as frat'in'o'n, je kiu li
pov'us edz'iĝ'i.
La edz'o:
Vi est'as prav'a; ni do for'ir'u.
— He! — li dir'is al la serv'ist'in'o, don'ant'e al ŝi recept'o'n, — rapid'u, tre rapid'u al apotek'o, por al'port'i tiu'n ĉi kurac'il'o'n.
— Je Di'o! — dir'is kun terur'o la sinjor'in'o, — ĉu la vund'o est'as tiel danĝer'a?
— Ne, — respond'is la kurac'ist'o, — sed se ŝi ne tre rapid'os, vi re'san'iĝ'os antaŭ la al'port'o de l’kurac'il'o.
Mi ne kred'as ĝi'n. — Ekzempl'e mi kon'as mal'jun'eg'ul'o'n, kiu ĉiam fum'is tabak'o'n dum si'a tut'a viv'o, li est'as tamen san'a kaj hav'as nun la aĝ'o'n de 90 jar'o'j.
— Konvink'iĝ'u, sinjor'o, ke, se li ne est'us fum'int'a, li est'us nun jam 95-jar'a.
La serv'ant'in'o:
Sed mi hav'as mult'a'j'n.
— Traf'it'a! traf'it'a! — li ek'kri'as ĝoj'e. — Mi vid'is, ke unu ĝi'a plum'o flirt'is mal'supr'e'n.
— Kaj mi, — respond'is ali'a ĉas'ant'o, — vid'is, ke ĉiu'j ĝi'a'j ceter'a'j plum'o'j flirt'is supr'e'n.
— Kio est'as? kio okaz'is? kial vi vek'is mi'n? — demand'as la sinjor'o.
— Sinjor'o, nun est'as la hor'o, ke vi en'glut'u unu dorm'ig'a'n pilol'o'n.
B.:
Ili pas'ig'as la somer'o'n en apud'mar'a vilaĝ'o.
A.:
Kaj kio'n ili far'as tie?
B.:
Ili kolekt'as konk'o'j'n sur la mar'bord'o kaj lud'as per
ili.
A.:
Ili do konklud'as.
La adjutant'o:
Hav'u la favor'o'n re'memor'i, vi'a reĝ'a
moŝt'o, ke hieraŭ vi for'manĝ'is la kuir'ist'o'n.
La klient'o:
Ho, tre volont'e mi akcept'as la kondiĉ'o'n: la
horloĝ'o est'as al mi donac'it'a.
— Paŭlo! amik'o! Vi est'as tiu? Kia supr'iz'o! Mi ja leg'is en ĵurnal'o, ke vi mort'is.
— Ne mi, sed mi'a frat'o.
— Ho, kiel domaĝ'e!
La mal'san'ul'o:
Sed mi'n ekscit'as eĉ la sol'a vid'o de
l’akv'o.
— Tranĉ'il'o, tond'il'o ...
Neni'u respond'o.
— Mon'uj'o, alumet'o'j, cigar'ing'o ...
Neni'u vort'o.
Li est'as for'ir'ant'a, kiam ofic'ist'o dir'as:
— Mi pet'as i'o'n de vi.
La kolport'ist'o re'turn'as si'n, kaj la ofic'ist'o daŭr'ig'as:
— Vol'u, el'ir'ant'e, dir'i al la pord'ist'o, ke ali'foj'e li ne permes'u kolport'ist'o'j'n en'ven'i tie'n ĉi.
La vilaĝ'an'o:
Li est'as en la put'o.
La kurac'ist'o:
Kio? kie? en la put'o? Ĉu vi frez'en'iĝ'is?
La vilaĝ'an'o:
Ĉu vi mem ne dir'is, ke ni don'u al li la kurac'il'o'n en put'a akv'o?
— Dum la last'a nokt'o, re'ven'ant'e el la trink'ej'o, mi ”sur'paŝ'is” najl'o'n.
— Parol'u kun mi'a patr'o.
— Kiel? Ĉu mi pov'as do esper'i?
— Sen'dub'e, sinjor'o; mi'a patr'o est'as kurac'ist'o por frenez'ul'o'j.
La jun'ul'o:
Ver'e? Mi do pet'as vi'n forges'i la leter'o'n, en
kiu mi hieraŭ skrib'is, ke mi ne labor'os plu por vi'a gazet'o.
La redaktor'o:
Sed mi parol'as preciz'e pri tiu leter'o.
— Mi ne est'as frenez'ul'o. Mi ne bezon'as vi'a'n bov'id'o'n ... Kial do mi propon'us pri ĝi 50 frank'o'j'n?
— Mi intenc'as morgaŭ vend'i ĝi'n en la foir'o; kaj mi vol'us tie pov'i ĵur'i, ke ”iu propon'is al mi hieraŭ 50 frank'o'j'n pri ĝi”.
La juĝ'ist'o:
Vi est'as prav'a, Kramer.
Kremer:
Sed mi pens'as, ke la pom'o'j, kiu'j fal'as en mi'a'n
kort'o'n, aparten'as al mi.
La juĝ'ist'o:
Ankaŭ vi est'as prav'a, Kremer.
La sekretari'o ( Inter'dir'ant'e , Al La Ju ĜISTO ):
Est'as ja afer'o ne'ebl'a, ke ambaŭ inter'proces'ant'o'j est'u prav'a'j!
La juĝ'ist'o:
Ankaŭ vi est'as prav'a, sinjor’ sekretari'o.
La fil'o:
Mi ĝi'n promes'as, kar'a pati'o.
La patr'o:
Bon'e. Kaj nun rigard'u al la pord'eg'o, kiu sonor'ig'as; — kaj se tiu est'as la tajlor'o ven'ant'a por mon'o,
dir'u al li, ke mi ne est'as hejm'e.
La atest'ant'o:
Jes.
Simono:
Li mensog'as, sinjor’ juĝ'ist'o.
La atest'ant'o ( Al S IMONO ):
Kio? ... mi mensog'as?! — Ĉu
mi ne ĉe'est'is je vi'a edz'iĝ'a fest'o antaŭ dek ok jar'o'j?
— Tio'n vi tre ĝust'e far'os, — respond'as la serv'ist'in'o, — ĉar tie ĉi trov'iĝ'as sufiĉ'e da labor'o por du serv'ist'in'o'j
— Ho jes, kar'a edz'et'o, se iu el ni mort'os antaŭ la ali'a, tiam mi akcept'os lu'ant'o'j'n.
— Vi erar'as; ĉar mi'a ebri'ec'o ne est'as hodiaŭ'a, sed daŭr'ig'o de la hieraŭ'a.
— Sed, mi ŝpar'as la cel'tabul'o'j'n.
— Ho, koleg'o, mi cert'ig'as vi'n, ke pri tio ĉi vi ne bedaŭr'as pli mult'e, ol mi.
— He, mi pet'as ci'n, parol'u en la unu nombr'o!
— Volont'e. Do, ci ag'is mal'saĝ'eg'e ...
— El kio vi konklud'as tio'n?
— Ĉar li ĉiam nom'as mi'n Xantippe.
— Ĉu ne ekzist'as pli saĝ'a'j hom'o'j en vi'a vilaĝ'o? —demand'is koler'e la juĝ'ist'o.
— Ho jes, — respond'is la pork'paŝt'ist'o, sed ili est'as send'it'a'j al pli saĝ'a'j sinjor'o'j.
* * * Bel'a vir'in'o bezon'as bel'a'n vest'o'n; mal'bel'a vir'in'o — pli bel'a'n.
* * * La ĉiu'tag'a'j gazet'o'j est'as elektr'a'j vagon'ar'o'j de l’mensog'o.
— 18 prun'o'j kaj 7 kern'o'j.
— Ho ne, amik'o. Unu foj'o'n dum kvin monat'o'j mi trink'is nur lakt'o'n.
— Ver'e? En kiu epok'o?
— Tuj post mi'a nask'iĝ'o.
— Mi ne sci'as, kio far'iĝ'as en mi. Antaŭ'e mi manĝ'is pli mult'e ol lup'o, mi labor'is pli mult'e ol bov'o, vesper'e mi est'is pli lac'a ol hund'o, nokt'e mi dorm'is pli bon'e ol urs'o; kaj nun ...
— Amik'o, turn'u vi'n al best'kurac'ist'o.
— Tio far'as al mi plezur'o'n.
— Jes, ĉar tiam ebl'e tiu ĉi viand'o est'is freŝ'a.
Emilino:
Ni vid'is unu grand'a'n azen'o'n.
La patr'o:
Ver'e? Kaj kiel grand'a est'is tiu azen'o?
Emilino:
Ĝi est'is tiel grand'a, kiel vi, mi'a patr'et'o.
Paŭl'in'o:
Ho, mal'saĝ'ul'in'o, — en la tut'a mond'o ja ne
ekzist'as tiel grand'a azen'o, kiel la patr'et'o.
Bella:
Kaj vi ĝoj'as pro tio?
Karolin'o:
Tre kompren'ebl'e, amik'in'o; li mi'n edz'in'pet'is.
— Bon'a'n tag'o'n, Adolf'o!
— Mi ne est'as Adolf'o.
— Kaj mi ne est'as Rudolf'o.
La sinjor'in'o ofend'iĝ'ant'e respond'as:
— Ĉu mi'a bel'a, nov'a ĉapel'o est'as neni'o?
— Ke ili for'log'os de mi la mon'o'n.
— Kaj for'log'is iu?
— Jes, la orakol'ist'in'o mem.
— Unu bov'in'o star'is inter la rel'o'j, ni do dev'is ĝi'n for'pel'i.
Post kvar'on'o da hor'o la vagon'ar'o de'nov'e halt'as.
— Kial do ni dev'as halt'i de'nov'e? — demand'as la sam'a vojaĝ'ant'o.
— Ĉar de'nov'e inter la rel'o'j star'as tiu bov'in'o.
— Majstr'o, mi aŭd'is, ke vi serĉ'as konven'a'n model'ul'in'o'n por vi'a pentr'aĵ'o de Venus'o. Mi propon'as mi'n. Ĉu mi ven'as tro mal'fru'e?
— Jes, almenaŭ du'dek jar'o'j'n.
Mi ne pov'as tiel oft'e far'i tia'n long'a'n vojaĝ'o'n ...
La ŝuld'ant'o:
Trankvil'iĝ'u. La proksim'a'n monat'o'n mi
ven'os loĝ'i en vi'a ĉirkaŭ'aĵ'o.
Rigard'u, kiel afabl'e ĝi balanc'as si'a'n vost'o'n.
La fil'o:
Sed mi ja ne tim'as ĝi'a'n vost'o'n, sed ĝi'a'j'n dent'o'j'n.
— Mi'a edz'in'o dir'is al mi, ke se mi met'os tiu'n ĉapel'o'n sur mi'a'n kap'o'n, ŝi ne kun'ven'os promen'i kun mi.
La denunc'it'o:
Kial tio'n vi ne dir'is ĝust'a'temp'e?
Li kuŝ'iĝ'as vest'it'a sur lit'o'n, kun la pied'o'j sur la kusen'o kaj kun la kap'o sur la por'pied'a fin'o de la lit'o.
Post kelk'e da hor'o'j li vek'iĝ'as, kaj, vin'vapor'um'e ankoraŭ, rimark'as si'a'n turn'it'a'n kuŝ'a'n situaci'o'n.
— Ha! — li murmur'as, — mi pens'is, ke mi'a kap'o dolor'as; kaj jen mi vid'as, ke mi'a'j ŝu'o'j prem'eg'as ...
— Ne'ebl'e!
— Tiel simil'a, ke li eĉ pet'is de mi prunt'o'n da dek frank'o'j.
— Jes, la aŭd'ant'o'j aŭskult'is mi'a'n tut'a'n parol'ad'o'n kun mal'ferm'it'a buŝ'o.
— Ha! ili do osced'is.
— Ne, ni est'as ĝemel'o'j.
* * * La kis'o est'as la lingv'o inter'naci'a de l’am'o.
* * * La laŭd'o de bel'ec'o de l’edz'in'o est'as per'a laŭd'o de bon'a gust'o de l’edz'o.
— Ankaŭ en la ni'a'j, ĉar ankaŭ ni hav'as fonograf'o'n.
— Ha! Ĉu li est'as bigami'ul'o?
— Ho, sinjor'o, ĉu vi pens'as, ke ni ebl'e aĉet'as bov'o'j'n viv'ant'a'j'n?
Andre'o:
Ili absolut'e ne el'fin'us ĝi'n; ĉar kiam mi'a'j patr'o kaj onkl'o est'as kun'e, ili neniam labor'as, sed disput'as.
— Kial do?
— Ĉar mi'a kurac'ist'o ordon'is, ke mi trink'u pli mal'mult'e da bier'o ol da vin'o, — kaj mi jam trink'is hodiaŭ du litr'o'j'n da bier'o.
— Tio'n mi kred'as tial, ĉar sur la strat'o ŝi ne kant'as.
Patr'in'o ( Ŝi'n Kis'ant'e ):
Tio ĉi montr'as, ke vi hav'as bon'a'n
kor'o'n. Kaj kial vi ne rid'is?
Knab'in'et'o:
Ĉar la fal'int'a knab'in'o mi est'is.
— Du sinjor'o'j dezir'as prunt'e'pren'i mon'o'n de vi.
Nom'e, baron'o Hipotekoviĉ dezir'as dek mil rubl'o'j'n.
— Hipotekoviĉ? Mi ne don'as al li, ĉar mi ne kon'as li'n.
— Ceter'e, graf'o Malŝparowski ...
— Malŝparowski? Mi ne don'as al li, ĉar mi kon'as li'n.
— Kaj nun li ne trink'as plu? — Ne, li ne trink'as plu — kaf'o'n.
— Ho, ŝi, la sen'taŭg'ul'in'o! Kiam mi dir'is al ŝi la sekret'o'n, mi dir'is al ŝi, ke vi dir'is al mi, ke mi al neni'u dir'u ĝi'n; kaj mi dir'is al ŝi ankaŭ, ke ŝi ne dir'u al vi, ke mi dir'is ĝi'n al ŝi.
— Bon'e, mi pardon'os. Mi dir'os al ŝi, ke mi ne dir'is al vi, ke ŝi dir'is al mi, ke vi dir'is la sekret'o'n al ŝi; do, ne dir'u al ŝi, ke mi dir'is al vi, ke ŝi dir'is al mi, ke vi dir'is ĝi'n al ŝi.
— Kia'manier'e?
— La ekzekut'ist'o pend'ig'is li'n.
— Ho, sinjor'o kurac'ist'o, mi absolut'e ne est'as kapabl'a lev'iĝ'i pli fru'e, ol je la ok'a.
— Hm, ĉu vi pov'us lev'iĝ'i pli mal'fru'e. ol je la ok'a?
— Jes, tre volont'e.
— Bon'e. Lev'iĝ'u do ĉiu'tag'e unu hor'o'n pli mal'fru'e, — tia'manier'e post du'dek tag'o'j vi lev'iĝ'os je la kvar'a maten'e.
Gaj'a koleg'ar'o, konsist'ant'a el jun'a'j fraŭl'o'j, est'is festen'int'a kolos'e en hotel'o. Kiam ven'is la temp'o pag'i, unu
el ili dir'is al la hotel'ist'o:
— Sinjor'o, ĉu est'as ver'e, ke ni post 30.000 jar'o'j kun'ven'os kaj festen'os re'e en tiu ĉi lok'o?
— Sen'dub'e, sinjor'o.
— Nu do, vol'u not'i la kost'o'n de ni'a nun'a vesper'manĝ'o; ni ĝi'n pag'os al vi tiam kun dank'o.
— Tre volont'e, mi'a'j sinjor'o'j. Sed ĉar vi jam vesper'manĝ'is en mi'a hotel'o antaŭ 30.000 jar'o'j, kaj tiam las'is ne'pag'it'a la sam'a'n ŝuld'o'n, mi pet'as, ke vi pag'u nun la kost'o'n de l’tiam'a vesper'manĝ'o.
La serv'ant'o ( Al Ĉef'leŭtenant'o P REŜKULES ):
Sinjor'o leŭtenant'o Pavliĉek tre volont'e atend'os vi'n hodiaŭ vesper'e por trink'i tas'o'n da te'o, — kaj se vi ven'os, al'port'u 50
cigared'o'j'n.
La edz'o:
Nu, tio'n ĉi mi ankaŭ prefer'us.
—?
— Jes! mi'a fil'o raport'is al mi hodiaŭ pri tio ...
— ??
— Jes, jes! Li lern'is en la lern'ej'o, ke en Ital'uj'o ekzist'as Piz'a tur'o ...
— Ĉu vi permes'as al mi, sinjor’ doktor'o, ke mi trink'u sam'e vin'o'n per long'a kol'o de botel'o?
La trov'int'o:
Vi pov'us don'i pli mult'e, ĉar mi eĉ tra'leg'is
ĝi'n.
Spic'vend'ist'o vid'is la sekv'ant'a'n sur'skrib'o'n sur la en'ir'ej'o de ali'a spic'vend'ist'o, li'a konkur'ant'o:
— Tio signif'as:
”oni parol'as angl'e”. Mi hav'as angl'a'n
help'ant'o'n.
— Hm, —re'dir'is la demand'int'o, — tio'n mi ankaŭ far'os. Mi hav'as german'a'n help'ant'o'n, kaj mi mem ankaŭ parol'as german'e.
— Mi ankaŭ. Sed la kapabl'ec'o parol'i german'e ne est'as fanfaron'ind'a; preskaŭ ĉiu du'a komerc'ist'o en Budapest ja parol'as german'e.
— Ha! bon'a ide'o! Mi'a fil'in'o parol'as franc'e, — li ek'kri'is ĝoj'e, kaj rapid'is hejm'e'n, por desegn'i la glor'ig'a'n sur'skrib'o'n.
Kaj la sekv'int'a'n tag'o'n la preter'ir'ant'o'j mir'ig'it'e leg'is la
kurioz'a'n sur'skrib'o'n sur la pord'o de ni'a saĝ'a spic'vend'ist'o:
FRANZÖSISH Spok'e'n
— Domaĝ'e, mi dev'os ver'ŝajn'e du foj'o'j'n edz'iĝ'i.
— Kio'n vol'as tiu ĉi hund'o?
— Ho, sinjor'o, ĝi ĉiam sid'as tiel atent'e antaŭ la raz'at'o'j, ĉar kutim'e ĝi ricev'as la pec'o'j'n, kiu'j'n oni de'tranĉ'as de la orel'o de l’klient'o'j.
La sinjor'o:
Ha, ĉes'ig'u do; la nun'epok'a'j knab'in'o'j ...
La makler'ist'o:
Pardon'u, sinjor'o, — tiu ĉi fraŭl'in'o ne
est'as nun'epok'a knab'in'o.
— Kio'n li far'is?
— Demand'u prefer'e:
kio'n li ne far'is? ... Do, li rakont'is al mi, ke, dum la pas'int'a nokt'o li labor'is en sonĝ'o.
Nun, pro tim'o, li ne kuraĝ'as plu kuŝ'iĝ'i.
La kelner'o:
Nu, atend'u iom, post unu hor'o mi hav'os
liber'temp'o'n; tiam mi vi'n konduk'os en ali'a'n restoraci'o'n.
B.:
Ki ... kio'n vi kuraĝ'as dir'i pri li? Mi ir'os tuj al li kaj
sci'ig'os li'n pri tio.
A.:
Ho, ne est'as neces'e; li ja sci'as tio'n.
Serĝent'o:
Tio ne pov'as est'i ver'a. (A L La Rot'estr'o ): Don'ig'u nur du'on'porci'o'n da nutr'aĵ'o al tiu ĉi hom'o!
La kurac'ist'o:
Testament'o'n.
— Ĉar la sinjor’ instru'ist'o bat'is mi'n.
— Pro kio?
— Mi ne est'is kapabl'a respond'i je unu demand'o.
— Kaj kio do est'is tiu demand'o?
— Li demand'is, kial mi en'pik'is pingl'o'n en li'a'n seĝ'o'n.
Vojaĝ'ant'o sci'vol'e klin'as si'a'n kap'o'n el la fenestr'o; tuj la kri'int'o rapid'as tie'n kaj vang'o'frap'as li'n. La bat'it'o far'as kompren'ebl'e grand'a'n bru'o'n kaj plend'as pro la bat'o al polic'ist'o tie'n ven'int'a.
— Ĉu vi est'as sinjor’ Tan'ist'o? — demand'as la polic'ist'o la vojaĝ'ant'o'n bat'it'a'n.
— Ne, mi'a nom'o est'as Rozulo.
— Nu, kial vi do bru'ad'as? La bat'o ja ne aparten'as al vi!
La nev'o:
Vi est'as prav'a, kar'a onkl'o; mi ĉes'ig'as do la
serioz'a'n lern'ad'o'n.
— Ho, vi ne est'as prav'a. Mi ne tiel trink'as la akv'o'n.
— Kia'n? Por kvin'dek aŭ por tri'dek kopek'o'j?
— Kia diferenc'o est'as inter ili?
— Du'dek kopek'o'j.
— Mi'a fil'o, —dir'as al li pi'e la pastr'o, — mi sci'as, ke vi est'as en inter'koler'o kun Bernardo. Vi nepr'e dev'as re'pac'iĝ'i kun li, se vi dezir'as ricev'i pardon'o'n de Di'o por vi'a'j pek'o'j.
Laŭ konsent'o de Filip'o oni ven'ig'as Bernardon, kaj la mal'amik'o'j re'pac'iĝ'as.
Post la for'ir'o de Bernardo, Filip'o demand'as:
— Ĉu ne ver'e, vi'a pastr'a moŝt'o, ke por la okaz'o, se mi
re'san'iĝ'os, tiu ĉi re'pac'iĝ'o est'os nul'a?
La sinjor'o:
Mi ne est'as kompetent'a ĝi'n kritik'i, ĉar mi
est'as ĝi'a aŭtor'o.
La dand'o ( Konfuz'it'e ):
Ho, sinjor’ poet'o, mi mal'ĝust'e
esprim'is mi'a'n pens'o'n; mi vol'is dir'i, ke la mal'gras'a jun'ul'in'o tut'e fuŝ'eg'e deklam'as ĝi'n.
La sinjor'o:
Ha, ŝi est'as mi'a fil'in'o ...
La dand'o ( Ankoraŭ Pli Konfuz'it'e ):
Pardon'u, sinjor'o, vi'a
fil'in'o est'as ĉarm'a; sed mi parol'as nur pri tiu mal'graci'a,
dik'a mal'jun'ul'in'o, kiu ŝi'n akompan'as per la fortepian'o.
La sinjor'o ( Vang'o'frap'ant'e La Dand'o'n ):
Jen al ci, bub'o!
Kial ci kuraĝ'as ofend'i mi'a'n edz'in'o'n?
La fil'in'o:
Mi hav'us neni'o'n por kontraŭ'dir'i, se mi ne
est'us vi'a sol'a fil'in'o.
— Pardon'u, amik'o, mi ne pov'as, ĉar Petro hieraŭ ĝi'n prunt'e'pet'is de mi. Sed kial vi ĝi'n bezon'as? Hodiaŭ ja ne pluv'as.
— Ĉar Marcel'o, kiu ĝi'n prunt'e'don'is al mi, re'postul'as ĝi'n, por pov'i ĝi'n re'don'i al la prunt'e'don'int'o, kiu est'as dev'ig'at'a ĝi'n tuj re'hav'ig'i al ĝi'a propr'aĵ'ul'o.
— Atend'u iom, mi met'os fajr'a'n meĉ'aĵ'o'n en ĝi'a'n orel'o'n.
La ĉeval'o pro la brul'dolor'o blek'e ek'kur'is, kur'eg'is tiel rapid'e, ke la cigan'o ne est'is kapabl'a ĝi'n sekv'i.
— Amik'o, — si'n turn'is la cigan'o al la konsil'int'o, — por pov'i ating'i mi'a'n ĉeval'o'n, bon'vol'u met'i pec'o'n da meĉ'aĵ'o ankaŭ en mi'a'n orel'o'n.
— Mi raz'as mi'n mem kaj la si'n'raz'art'o'n mi lern'is el lern'o'libr'o.
mi for'don'us tuj la du'on'o'n de ili por la mal'riĉ'ul'o'j ... Sed se vi, ho kar'a Di'o, dub'as pri tio, don'u al mi nur la du'dek kvin mil'o'j'n, kiu'j dev'os rest'i mi'a'j.
— De Kajetano.
— Ŝat'ind'a donac'o. Ŝajn'as, ke li ver'e am'as vi'n.
— Aŭ ke li ver'e mal'am'as la mops'id'o'n.
La teĥnik'a direktor'o:
Jes, tio'n dir'is al mi ankaŭ li'a antaŭ'a estr'o.
La estr'o:
Ke li est'as diligent'a?
La direktor'o:
Ne, sed ke li ŝajn'as tia.
B.:
Vi pov'us tio'n ĉi dir'i pli simpl'e: ”Hieraŭ mi paf'traf'is
urogal'o'n.”
— Ĝust'e tial; ĉar tiu cigar'tranĉ'il'o est'as tut'e difekt'it'a.
La juĝ'ot'o:
Ne, mi est'as fraŭl'o.
La juĝ'ist'o:
De kiom da temp'o?
La sinjor'in'o:
Ĉu li ne mort'os?
La kurac'ist'o:
Ne, li baldaŭ re'san'iĝ'os ... Sed ... Ĉu vi ne
ĝoj'as?
La sinjor'in'o:
Jes, mi ĝoj'as. Sed vi tiel cert'ig'is mi'n hieraŭ pri li'a tre baldaŭ'a mort'o, ke pro tio mi vend'is ĉiu'j'n
li'a'j'n vest'o'j'n.
La rigard'int'o:
Sincer'e mi pov'as dir'i, ke ĝi ne est'as ŝat'ind'a.
La pentr'ist'o:
Jes, mi sci'as, ke ĝi ne est'as ŝat'ind'a, tamen
mi dezir'us ĝi'n aŭd'i.
— Nu, — dir'as la mort'e kondamn'it'o — mi volont'e manĝ'us persik'o'j'n.
— Persik'o'j'n! Sed ni est'as en januar'o! Ili mal'baldaŭ matur'iĝ'os.
— Ne est'as grav'a; mi atend'os.
En la vesper'o.
II.
En la maten'o de l’sekv'int'a tag'o.
— Ho, mi'a bon'a, — respond'is la bankier'o, — li pov'as tio'n far'i tre facil'e; li hav'as riĉ'eg'a'n patr'o'n.
— Kial ne? Est'as io tre komfort'a port'ad'i ĝi'n, kaj en la ĉef'urb'o neni'u kon'as mi'n.
— Sed vi ĝi'n port'ad'as ankaŭ hejm'e.
— Nu, kial ne’? Hejm'e ja ĉiu mi'n kon'as.
— La sinjor'in'o dir'as, ke mi ŝtel'is dek du kuler'o'j'n arĝent'a'j'n.
— Ĉu tio ne est'as ver'a?
— Ho ne, sinjor'o, — respond'as ŝi, — unu jam de'long'e mank'is el la dek'du'o.
La klient'o toler'as tio'n iom da temp'o, sed fin'e demand'as:
— El kio est'as fabrik'it'a tiu ĉi raz'il'o?
— El ŝtal'o.
— Ha! nun mi kompren'as, kial mi'a'j okul'o'j vid'as fajr'er'o'j'n.
La veter'o est'as abomen'a:
fal'as grand'eg'a pluv'o.
— Kia veter'o! — ĝem'as la kondamn'it'o.
— Ĉu vi plend'as pri tio? — re'dir'as mal'ĝentil'e la ekzekut'ist'o. — Pri'pens'u, ke mi dev'os ankaŭ re'ven'i.
— Pro mank'o de lok'o.
— Vi hav'as tamen vast'eg'a'n loĝ'ej'o'n.
— Jes, sed ĝi ne est'as sufiĉ'e vast'a por sav'i mi'n de l’lud'ad'o per fortepian'o.
La edz'iĝ'ont'o:
Ĉu ne ekzist'as ankaŭ tri'a frat'in'o Durand
kun du ĝib'o'j?
— Est'as tre ĝust'e. Mi ja ne pov'as parol'i dum la tag'o.
— Jes.
— Kial nun? kun tiu ĉi infer'a varm'o, kiam eĉ en la ombr'o est'as varm'ec'o de 32 grad'o'j.
— Ĉu mi dev'os ir'ad'i en la ombr'o?
Knab'o:
Ha, nun mi kompren'as, kial ili hav'as figur'o'n
de pluv'ombrel'o.
— Mi'a'n hejm'a'n trankvil'ec'o'n.
Aŭskult'ant'o:
Kaj se oni si'n kaŝ'as?
Arb'ar'ist'o:
Tiam kaŝ'as si'n ankaŭ la urs'o.
— Sed ŝi'a est'int'ec'o ...
— Mi cert'ig'as vi'n, ke ŝi'a est'int'ec'o est'as sen'makul'a kaj pur'a.
— Ho, amik'o, tio'n mi kred'as; sed ĝi est'as tre long'a.
La mal'labor'ul'o:
Ho jes, mi hont'as.
La pastr'o:
Kial vi tamen ne labor'as?
La mal'labor'ul'o:
Ĉar hont'i est'as io pli facil'a ol labor'i.
— Tre volont'e mi konsent'as.
— Kaj kiam la ŝu'o'j est'os pret'a'j?
— Post tri monat'o'j.
La direktor'o:
Ke vi ne pov'as kant'i? Pri tio mi ne bezon'as atest'o'n.
La muel'ist'o kondolenc'e dir'as:
— Ho, bedaŭr'ind'ul'o! Vi nun klopod'is van'e!
Li'a edz'in'o riproĉ'as al li li'a'n mal'fru'ec'o'n.
— Sed mi'a kar'a, — dir'as li, — est'as nur la dek'a hor'o.
En tiu moment'o la horloĝ'o sonor'ig'as unu.
— Ho, mensog'ul'o! La horloĝ'o mem protest'as kontraŭ vi'a dir'o.
— Konsider'u, ke ĝi ne pov'as sonor'ig'i ankaŭ la nul'o'n.
— Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Malbelegulo.
— Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Senbeleculo.
— Kial vi difekt'as la bel'ec'o'n de la strat'a front'o per la el'montr'o de vi'a abomen'a vizaĝ'o? Est'us prefer'ind'e, se vi re'ir'us en iu'n angul'o'n de vi'a ĉambr'o kaj sid'ig'us vi'a'n simi'o'n ĉe la fenestr'o.
— Mi jam prov'is ĝi'n; sed tiam la preter'ir'ant'o'j tiel salut'is al la fenestr'o:
”Bon'a'n tag'o'n, sinjor'o Senbeleculo!”
La kolport'ist'o:
Ĉu vi pens'as, ke li intenc'as i'o'n aĉet'i?
— Montr'u la atest'o'n de l’urb'estr'o.
— Pardon'u, ĝi ankaŭ for'brul'is.
La sinjor'o:
Ha, fripon'o! Vi pet'ad'is hieraŭ kiel lam'ul'o,
kaj hodiaŭ kiel blind'ul'o!
La mal'riĉ'eg'ul'o:
Vi vid'as, sinjor'o, kiel mi'n la sort'o ĉiam
persekut'as, — ĉar mi nun preciz'e vi'n re'renkont'as.
La atest'ant'in'o:
Antaŭ tri'dek jar'o'j mi komenc'is rigard'i la lum'o'n de l’sun'o.
La juĝ'ist'o:
Kaj dum kiom da jar'o'j vi est'is blind'a?
— Jes, mi est'is tie.
— Nu, kiu scen'o plej plaĉ'is al vi.
— La ferm'o de l’kurten'o.
Post du'on'hor'o li telefon'e pet'is la pres'ist'o'n, ke post la
vort'o'j ”ĝis la re'vid'o” li pres'u:
”en la ĉiel'o”, — se rest'as ankoraŭ sufiĉ'e da lok'o.
Kaj li ricev'is la ruband'o'n kun la jen'a sur'skrib'o:
”Ĝis la re'vid'o — en la ĉiel'o, se rest'as ankoraŭ sufiĉ'e
da lok'o.”
La urb'estr'o admon'as li'n:
— Se vi tuj ne re'tir'as vi'a'n ofend'a'n dir'o'n, mi mon'pun'os, vi'n.
— Bon'e, mi re'tir'as. Mi do konstat'as, ke la du'on'o de la urb'estr'ar'o ne est'as idiot'a.
— Kviet'iĝ'u, sinjor'o, ĝi est'os tuj tie ĉi. (Al La SUBKELNERO ):
Al'port'u rapid'e al tiu ĉi sinjor'o ses botel'o'j'n da bier'o!
La mastr'o:
Kompren'ebl'e! Ripoz'i, trankvil'e kuŝ'i, neni'o'n far'i, mal'labor'em'ul'o!
Leopold'o:
Ne, tio ĉi est'as nur okul'a tromp'iĝ'o.
Izidor'o:
Kiel?
Leopold'o:
Ĉar mi'a kol'um'o est'as mal'pli mal'pur'a ol
iam.
— Ho jes, patr'et'o; sed mi pet'is de li la temp'lim'o'n de du tag'o'j por pri'pens'i.
— Ho mal'saĝ'ul'in'o! dum du tag'o'j ja li ankaŭ pov'os pri'pens'i.
— Kvin'dek kopek'o'j'n.
— Dank'o'n. Mi vol'is nur sci'i, kiom mi ŝpar'os, se mi tie'n pied'ir'os.
— Est'as ver'a arogant'aĵ'o tio, kio'n vi far'as!
— Kio'n do? — demand'as la tajlor'o surpriz'it'e.
— Vi manĝ'as tie ĉi kok'in'a'n viand'o'n kaj salat'o'n, — vi trink'as bon'eg'a'n vin'o'n, — por tiu'j vi hav'as mon'o'n! ...
sed vi ĉiu'tag'e persekut'as mi'n pro la dek ŝiling'o'j, kiu'j'n mi ŝuld'as al vi.
Sed mi vi'n avert'as, ke mi hav'as la mal'bon'a'n kutim'o'n, est'i mal'ĝentil'a kaj ne'obe'em'a, kiam oni mi'n vek'as; do, se mi ne vol'os vek'iĝ'i, pren'u mi'n kaj el'port'u mi'n el la vagon'o.
— Mi kompren'as, sinjor'o.
Post kelk'a'j hor'o'j la dorm'ant'o vek'iĝ'as. Ĉirkaŭ'rigard'ant'e li vid'as, ke ali'a vojaĝ'ant'o ĉe'est'as en la vagon'o. Ili prezent'as si'n reciprok'e.
— Kie ni nun est'as? — demand'as la dorm'int'o.
— Post kelk'a'j minut'o'j ni est'os en Vieno.
— En Vieno! Ne'ebl'e! ... Ĉu ni jam preter'pas'is la staci'o'n Linz?
— Ho, antaŭ tre long'e.
La vagon'ar'o halt'ant'e, la dorm'int'o ven'ig'as la konduktor'o'n.
— Azen'o! fripon'o! kio'n mi dir'is? He! Kial vi ne vek'is mi'n ĝust'a'temp'e? Ĉu mi ne don'is al vi trink'mon'o'n? Kanajl'o! ...
— Ho sinjor'o, — respond'as la insult'at'o rid'et'ant'e, —se vi est'as tiel ekscit'it'a, kio'n dir'os la vojaĝ'ant'o, kiu'n mi en Linz per'fort'e el'tren'is el la vagon'o anstataŭ vi'n!
— Tamen, vi oft'e rakont'is al mi, ke vi hav'as ĉe vi ŝarg'it'a'n revolver'o'n, kaŝ'it'a'n sub la kap'kusen'o.
— Feliĉ'e ili ne trov'is ĝi'n.
— Ver'ŝajn'e ia luks'a si'n'amuz'il'o, kiu'n el'trov'is la super'klas'o.
La kandidat'o:
Ne la demand'o, sed la respond'o.
— Kaj kio'n ŝi far'as el la mon'o?
— Mi ne sci'as. Mi ja neniam don'as al ŝi.
— Ĝi kost'as por jar'o mil kron'o'j'n.
— Ĉu est'as en ĝi stal'o?
— Ne. Sed kial stal'o? Vi ja ne hav'as ĉeval'o'j'n.
— Ne por ĉeval'o'j, sed por tiu brut'o, kiu konsent'us pag'i mil kron'o'j'n por tiu ĉi loĝ'ej'o.
Ili hav'as nek glad'il'o'n, nek filtr'il'o'n, nek te'kruĉ'o'n.
Sinjor'in'o B.:
Kia'manier'e vi ek'sci'is pri ĉio tio?
Sinjor'in'o A.:
Ĉar mi intenc'is prunt'e'pren'i de ili.
La edz'o:
Kio'n vi pens'as, mi'a kar'a? Mi ne pov'as est'i tiel
kruel'a:
sen'ig'i vi'n de vi'a sol'a ideal'o.
* * * Ne ekzist'as tiel grand'a mal'saĝ'ul'o, de kiu eĉ la plej grand'a saĝ'eg'ul'o ne pov'us i'o'n lern'i.
* * *
La venĝ'o est'as du'pint'a ponard'o:
kiam vi vund'as per
ĝi vi'a'n mal'amik'o'n, eĉ vi mem vund'iĝ'os.
— Ho, tre simpl'e, — respond'as tiu rid'ant'e, — mi ĉiam don'as al la frot'ant'o mi'a'n san'a'n pied'o'n.
— Dir'u al mi, sinjor’ trink'ej'mastr'o, de kiu vi aĉet'as la vin'o'j'n.
— He, ĉu vi ne pov'as plu memor'i? Mi'a'j vin'o'j ven'as ja el vi'a kel'o ...
— Efektiv'e; don'u do al mi botel'o'n da bier'o.
— Je kvar'on'o de la dek'du'a.
— Vi mensog'as. Mi bon'e aŭd'is, ke la horloĝ'o bat'is tri.
— Nu, tri est'as ja ĝust'e kvar'on'o de dek'du.
Okaz'e oni liver'is ĉeval'o'j'n sur la vagon'o. Kiam Gabrielo ek'vid'is tiu'j'n, li ek'kri'is triumf'e:
— Ha! mi do tre bon'e suspekt'is, ke ekzist'as neni'a vetur'il'o tir'ebl'a sen ĉeval'o'j.
— Ĉu vi ĝi'n bezon'as?
— Ne, sed mi'a edz'in'o; ŝi neniam dorm'as ankoraŭ, kiam mi nokt'e re'ven'as hejm'e'n el la trink'ej'o.
Davido:
Tri'dek du.
La instru'ist'o:
Ne'bon'e. Dir'u, Leopold'o.
Leopold'o:
Est'as du'dek ses.
La instru'ist'o:
Ankaŭ ne'bon'e. Leopold'o, dir'u al Davido: ”vi est'as tiel grand'a azen'o, kiel mi. ”
Leopold'o ( Al D Avid'o ):
Vi est'as sam'e grand'a azen'o kiel
sinjor’ instru'ist'o.
— Don'u bon'a'n tag'manĝ'o'n al mi por mi'a mon'o.
Post tag'manĝ'o li ven'ig'is la restoraci'mastr'o'n.
— Mi mend'is tag'manĝ'o'n por mi'a mon'o, — dir'is li kaj don'is unu mon'er'o'n da dek heler'o'j al la restoraci'mastr'o.
Tiu ĉi prepar'as si'n por send'i iu'n al polic'ej'o, kiam ven'is al li ide'o.
— Aŭskult'u, — dir'is li al la vag'ul'o, — mi ne denunc'os vi'n sub unu kondiĉ'o. Ir'u en la restoraci'o'n nom'at'a ”Or'a Sun'o” kaj ankaŭ tie far'u la sam'a'n ŝerc'o'n.
— Tio'n mi ne pov'as far'i, ĉar tie ĝi'n mi far'is jam; kaj la restoraci'mastr'o de ”Or'a Sun'o” send'is mi'n tie'n ĉi.
— Kial do?
— Tial, ĉar tiu'n lepor'o'n la sinjor'o graf'o ĉas'ad'as ĉiu'dimanĉ'e.
— Nu, las'u la kurten'o'j'n fal'i, — ili defend'os mi'n.
La lake'o:
Mi opini'as, jes.
La sinjor'o:
Nu, vek'u mi'n dek minut'o'j'n antaŭ la komenc'o de l’pluv'o.
La juĝ'at'o:
Jes, tio est'as ver'a; sed mi ne dir'is ĝi'n.
La fil'o:
La sinjor’ instru'ist'o dir'is, ke la hom'o'j de'ven'is
de simi'o.
La patr'o ( Koler'e ):
Vi, ebl'e, — sed ne mi.
— Kio'n vi far'as tie ĉi?
— Mi serĉ'as loĝ'ej'o'n.
— Ne'kred'ebl'e ... Je tiu ĉi hor'o!
— Jes, amik'o; sed ne mir'u, — mi serĉ'as mi'a'n propr'a'n loĝ'ej'o'n.
Bon'e vest'it'a sinjor'o al'parol'as unu tia'n serv'ist'o'n:
— Hordár, ĉu vi vol'as gajn'i dek kron'o'j'n ĉiu'tag'e dum
kelk'a temp'o?
— Jes, vi'a sinjor'a moŝt'o, — respond'as la hordár. — Kaj kio'n mi dev'os far'i?
— Preskaŭ neni'o'n.
—?
— Mi est'as posed'ant'o de sovaĝ'best'ar'o.
— ??
— Mi'a leon'o hieraŭ mort'is.
— ???
— Vi anstataŭ'os ĝi'n. Vi vest'os sur vi'n ĝi'a'n fel'o'n, kaj dum la tut'a tag'o vi promen'os en la kaĝ'eg'o, ŝajn'ig'ant'e vi'n leon'o.
La hordár akcept'as la negoc'o'n, kaj la sam'a'n tag'o'n li komenc'as si'a'n ”ofic'o'n”.
Jam de unu hor'o li trankvil'e promen'is en si'a kaĝ'eg'o, kiam subit'e okaz'as io terur'a, ne'atend'it'a. Oni en'ir'ig'as tigr'o'n en la sam'a'n kaĝ'eg'o'n. La hordár-leon'o hom'blek'e ve'kri'as pro mort'e'tim'ig'a terur'iĝ'o, — sed kio okaz'as? ...
La tigr'o al'proksim'iĝ'as al li kaj mal'laŭt'e sub'dir'as en li'a'n
orel'o'n:
— Ne tim'u, koleg'o, mi ankaŭ est'as hordár.
La lake'o:
Ke mi'a sinjor'o ne est'as dom'e.
La sinjor'o:
Ĉu li ne dub'is?
La lake'o:
Ne, sinjor'o; li eĉ dir'is, ke li est'as cert'a, ke tio
ne est'as ver'a.
La mal'jun'a edz'in'o:
Mi'a edz'o est'as eĉ pli ĝentil'a. Li
donac'as i'o'n al mi tuj, kiam mi vol'as ek'kant'i, kaj li eĉ ne
dezir'as aŭd'i mi'n.
La profesor'o:
Jes; sed mi pens'is, ke vi est'as apud mi,
kaj mi ten'is ĝi'n ĉiam super vi.
— Ver'e? Kiu do el vi far'iĝ'is du'on'mort'int'a?
B.:
Kred'ebl'e ĝi tio'n lern'is de li'a'j klient'o'j.
— Ĉu vi tim'as, ke vi'a'j ge'patr'o'j ne konsent'os?
— Ne, sed ke li ne ven'os.
— Ver'e, sinjor'in'o.
— Tio'n mi ne kred'as. Antaŭ'e mi'a edz'o nur tre mal'oft'e sufer'is pro ventr'o'dolor'o, kaj nun li ĉiam plend'as pro ĝi.
—Adiaŭ, mi'a kar'a, — dir'as li al si'a edz'in'o, — je la sep'a hor'o mi re'ven'os hejm'e'n; sed se mi ne pov'os ven'i, mi avert'os vi'n per serv'ist'o kun leter'o.
— Tio est'as ne'neces'a, mi'a edz'o, — ĉar la avert'ant'a'n leter'o'n mi jam el'pren'is el vi'a poŝ'o.
— Nu, kial vi ne vek'is li'n?
— Mi ne pov'is, ĉar mi ne sci'as parol'i angl'e.
— Kun rum'o, mi'a kar'a, sen te'o.
— Sed li hav'as akci'o'j'n de la bier'fabrik'o kaj drink'ant'e li kresk'ig'as la dividend'o'j'n.
La vilaĝ'an'o:
Sed tiel ĝi est'os ankoraŭ pli pez'a.
Vi'a'j man'o'j est'as ja tre'eg'e mal'pur'a'j.
— Kial lav'i mi'n? Mi lav'is mi'n en la last'a dimanĉ'o; mi ja ne est'as akv'o'best'o.
La fil'o:
Ne mal'ĝoj'u, kar'a patr'o. Se mi est'us la unu'a, mi
ne pov'us progres'i.
— Li est'as bon'a, sobr'a kaj prudent'a vir'o.
— Sed li dir'as preciz'e la kontraŭ'o'n pri vi.
— Est'as tre ebl'e, ke ni ambaŭ erar'as.
— Ebl'e; sed li almenaŭ sci'as, kio est'as mal'bon'a.
Leopold'in'o:
Ŝajn'as, ke Petro est'as bon'feliĉ'ul'o. Du tiel
bon'a'j tag'o'j unu post ali'a!
Pro li'a mal'lert'ec'o la kaleŝ'o renvers'iĝ'as en la mez'o de
l’urb'o. Oni facil'e kompren'as la ĉagren'o'n kaj koler'o'n de
l’vetur'ant'o'j. Sekv'as grand'a riproĉ'ad'o kaj insult'ad'o. Ili'n
aŭskult'int'e mut'e, la vetur'ig'ist'o dir'as:
— Est'as ja feliĉ'o, ke mi renvers'is person'o'j'n, kaj ne objekt'o'j'n.
— Ĉu vi konsider'as tiu'n fakt'o'n kiel feliĉ'o'n? — demand'as la baron'o surpriz'e.
— Sen'dub'e, vi'a baron'a moŝt'o. Ĉar se mi est'us renvers'int'a objekt'o'j'n, mi nun dev'us ili'n re'lev'i kaj port'i, — dum la person'o'j si'n re'lev'as kaj star'as per si'a'j propr'a'j fort'o'j.
— Jen, — dir'is ŝerc'e la oficir'o, kiel tiu'j ĉi mal'ĝentil'a'j bird'o'j salut'as vi'n!
— Jes, — respond'is la pastr'o, — ŝajn'as, ke ili ĝoj'as, pens'ant'e, ke mi vi'n port'as al ili.
La fil'o:
Jes, patr'in'et'o.
La patr'in'o:
Kaj kio'n vi far'is el la ŝel'o'j?
La fil'o:
Mi manĝ'is ili'n.
Unu'foj'e li tag'manĝ'is ov'aĵ'o'n en restoraci'o de provinc'a urb'o, kie la kelner'o re'kon'is li'n, sed neni'o'n dir'is pri tio.
Manĝ'int'e la reĝ'o vol'is pag'i; la kelner'o postul'is 100 gulden'o'j'n por la konsum'it'a ov'aĵ'o.
— Kio'n! — ek'kri'is surpriz'e la reĝ'o, — ĉu la ov'o'j est'as tiel mal'oft'a'j en tiu ĉi region'o?
— Ne, — respond'is sub'dir'e la kelner'o, — tie ĉi la reĝ'o'j est'as mal'oft'a'j.
La edz'o:
Ne riproĉ'u, kar'a. Est'as ver'e, ke kelk'foj'e mi
mult'e perd'as, sed ali'foj'e mal'mult'e. Tia'manier'e mi'a
financ'a stat'o kompens'iĝ'as.
— Trankvil'iĝ'u, amik'o, — li nepr'e trans'ir'os sur la ali'a'n flank'o'n, ĉar li ŝuld'as al mi dek dolar'o'j'n.
— Kompren'ebl'e, sinjor'o. Vi eĉ ricev'us cert'e de mi'a direktor'o du'obl'a'n salajr'o'n.
— Mult'e pli san'e.
— Je kio vi vid'as tio'n?
— Je la mien'o de mi'a'j hered'ont'o'j.
— Ne, koleg'o. Mi ne hav'is feliĉ'o'n. Mi est'is preciz'e demand'it'a pri tio, kio'n mi ne sci'is jam la antaŭ'a'n foj'o'n.
— Ĉu est'i en mal'liber'ej'o est'as viv'o?
La edz'o:
Ho, edz'in'o, vi tro mal'fru'e kompat'as al mi!
La fianĉ'o:
Mi ĉiam dir'is, ke li est'as sen'kor'a hom'o, —
kaj jen, li nun mal'help'as ni'a'n ge'edz'iĝ'o'n.
Ali'a klar'ig'ist'o ( En La Najbar'a Ĉambr'o ):
Jen est'as paf'il'eg'o, kiu detru'as ĉi'a'n kiras'o'n.
Klotild'o:
Li jam komenc'is. Hodiaŭ li dir'is al mi, ke li
hav'as mult'a'j'n ŝuld'o'j'n.
— Nu, mi prunt'e'pren'us mon'o'n de ili.
— Mal'bon'a rimed'o. Mi'a rimed'o est'as:
prunt'e'don'i al ili.
— Nu, mi'a fil'o, se vi morgaŭ sci'os far'i sen'erar'e la sign'o'n de l’kruc'o, vi ricev'os de mi unu sak'o'n da ter'pom'o'j.
En la tag'o sekv'ant'a la hebre'o pren'is kun si la fil'o'n, port'ant'a sak'o'n por la donac'o, kaj li en'ir'is en la dom'o'n de l’pastr'o, las'int'e si'a'n fil'o'n en la kort'o.
— Nu, far'u la sign'o'n de l’kruc'o, — dir'is la pastr'o.
— En la nom'o de l’Patr'o, kaj de l’Spirit'o sankt'a. Am'e'n.
— He, kie do rest'is la ”Fil'o”?
— Pardon'u, vi'a pastr'a moŝt'o, mi las'is li'n ekster'e; li ten'as la sak'o'n por la ter'pom'o'j.
— Tamen, — li dir'as al la fianĉ'o, — mi dev'as vi'n avert'i, ke mi'a fil'in'o neni'o'n ricev'os dot'e, sed ŝi est'as la sol'a hered'ont'in'o de mi'a tut'a hav'o.
— Ho, — respond'as ĝentil'e la fianĉ'o, — tio ne mal'help'as mi'n:
vi ja est'as tiel mal'jun'a.
— Vi'a moŝt'o, mi ven'as por raport'i al vi, ke Viktor'o hieraŭ kis'is mi'n.
— Dir'u al mi, — demand'as la vilaĝ'estr'o, — ĉu vi plend'as aŭ fanfaron'as pri tio?
La lake'o:
Mi tre dank'as al vi, sinjor’ baron'o. Sed dir'u,
ĉu mi ne est'os dev'ig'at'a iam pag'i ĝi'a'n kost'o'n?
— He, kelner'o, — li dir'as mok'ton'e, kia'n aĝ'o'n hav'is tiu ĉi kok'in'o?
—Sinjor'o, — respond'as la kelner'o rigid'e, — la kok'in'aĵ'o'n ni serv'as kun lakt'o'krem'a saŭc'o, kaj ne kun biografi'aĵ'o'j.
Evelin koler'e dir'as:
— Tio ne est'as ver'a; mi ne leg'is vi'a'n skrib'aĵ'o'n.
Kompren'ebl'e, ili tim'eg'e dis'kur'as, kaj la jun'ul'o ramp'as sur arb'o'n proksim'a'n.
Post for'ir'o de l’bov'o la fraŭl'in'o riproĉ'as li'n; — Hont'u. Vi ĵus dir'is, ke vi kuraĝ'us inter'batal'i eĉ kun la mort'o mem ...
— Sed, — li balbut'as, — konsider'u, ke tiu bov'o ja viv'as.
— Sed vi tiam la tut'a'n tag'o'n fajf'ad'os, kaj mi ne hav'os trankvil'ec'o'n.
— Ne, patr'et'o; mi fajf'os nur dum vi'a dorm'o.
La plend'ant'o:
Post'e li don'is la tri'a'n?
La juĝ'ist'o:
La tri'a'n? Kred'ebl'e vi vol'as dir'i la du'a'n?
La plend'ant'o:
Ne; la du'a'n mi don'is al li.
— Tio'n, ke vi, ŝajn'as, rifuz'os mi'n.
— Akar'o.
— Est'as bon'e. Nun nom'u al mi ali'a'n ramp'aĵ'o'n.
— Ali'a akar'o.
— Ne kri'u!
— Mi ne kri'u? Kiu kri'as? Ĉu mi kri'as? Mi ja ne kri'as, sed vi kri'as. Strang'e! vi kri'as, kaj vi tio'n kri'as, ke mi kri'as.
— Mi manĝ'is mi'a'n tut'a'n kuk'o'n.
— Nu, tio ne est'as kaŭz'o por plor'i!
— Jes, mi kred'is manĝ'i tiu'n de mi'a frat'o.
Kulp'ig'at'o:
Mi pet'as, ne re'memor'ig'u mi'n pri tiu mal'lert'ec'o! Mi jam sufiĉ'e bedaŭr'is ĝi'n!
— Ho jes, fraŭl'in'o, tre mult'e.
— Nu, vi dev'us ĝi'n lern'i.
La bub'o:
Mi ja sekv'as ĝi'n: ankaŭ mi barakt'as la tut'a'n
tag'o'n en sabl'o.
La patr'in'o:
Kial vi ne kri'is por help'o?
Antonino:
Li ne bezon'is help'o'n, li pov'is sol'a tio'n far'i.
La atest'ant'o:
Ĉu al'ir'i aŭ re'ven'i?
La infan'o:
Sur la manĝ'o'tabl'o'j de restoraci'o ĝi oft'e si'n
ŝajn'ig'as lepor'o.
— Ne'ebl'e, kar'a edz'o; ĉar la kat'o for'manĝ'is ĝi'n.
— Do la rest'ant'a'n bov'id'aĵ'o'n.
— Ankaŭ ĝi'n for'manĝ'is la kat'o.
— Kia mal'agrabl'aĵ'o! Al'port'u la fromaĝ'o'n.
— Pardon'u, kar'a edz'o, ankaŭ la fromaĝ'o'n for'manĝ'is la kat'o.
— Mil diabl'o'j! En'fin'e mi tamen intenc'as manĝ'i i'o'n.
Al'port'u do la kat'o'n.
Fer'voj'ist'o:
Tio'n oni far'as nur tial, ke ĝi est'u pli proksim'e al la rel'o'j.
— Ne, mi'a kar'a. Sed mi don'as al vi konsil'o'n. Vi mem edz'iĝ'u je ŝi kaj el la dot'o pag'u al mi la rest'ant'a'j'n 40.000 frank'o'j'n.
— Hm! ĉu tut'e ver'e?
— Ho jes, tut'e cert'e.
La ĉambr'ist'in'o:
Ne, sinjor'o, ŝi ne est'as dom'e.
La vizit'ant'o:
Mi tamen vid'is ŝi'n ĉe la fenestr'o ...
La ĉambr'ist'in'o:
Sed ŝi vid'is vi'n ankaŭ!
Kurac'ist'o:
Tio ne est'as neces'a; mi vol'is nur ne'ĝen'at'e
skrib'i la recept'o'n.
— Ne ankoraŭ. Sed vol'u atend'i moment'o'n, li re'ven'os post du'on'hor'o.
La serv'ant'in'o ( Daŭr'ig'ant'e Sub'aŭskult'i , Kun Natur'a Mi'e No ):
Jes, sinjor'in'o, sed van'e; oni parol'as tiel mal'laŭt'e, ke
mi neni'o'n aŭd'as el ĝi.
La sinjor'o:
Montr'u. (Li Met'as Ĝi'n Sur Si'a'n Naz'o'n Kaj Rigard'as La Kolport'ist'o'n .)
Ha! strang'e! tra la okul'vitr'o mi
vid'as fripon'o'n!
La kolport'ist'o ( Met'as Ankaŭ La Okul'vitr'o'n Sur Si'a'n Naz'o'n Kaj Rigard'as La Sinjor'o'n ):
Efektiv'e, vi est'as prav'a.
— Prav'ig'u mi'n, sinjor’ juĝ'ist'o, mi ja ne pov'is port'i plu la mi'a'n tiel dis'ŝir'it'a'n.
— Jes, sinjor'o.
— Ĉu la ban'ad'o est'as efik'a?
— Jes; mi fart'as pli bon'e.
— Mi vid'is jam hund'o'n tiel inteligent'a'n, ke ĝi est'is ver'e pli inteligent'a, ol si'a mastr'o.
— Nu, mi hav'is ankaŭ tia'n hund'o'n.
Sed la fabrik'ist'o ne sent'is la sam'a'n plezur'o'n, kiam li,
post la fin'o de si'a proces'o, ricev'is de l’advokat'o la kalkul'o'n de l’el'spez'o'j, en kiu inter ali'a'j rubrik'o'j li trov'is
tio'n ĉi:
Dank'leter'o por pip'o kaj poŝt'a kost'o de ĝi'a send'o
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . fr. 2.10
La sinjor'o ( Al Si'a Serv'ist'o ):
Johano, el'pel'u tiu'n ĉi hom'o'n, ĉar li dis'fend'as mi'a'n kor'o'n.
— Ni hav'as raben'o'n, — dir'as la unu'a, kiu far'is jam mir'ind'aĵ'o'n.
— Kaj en kio konsist'is tiu mir'ind'aĵ'o? — demand'as la ali'a.
— Li, promen'ant'e sur la strat'o, rimark'is knab'o'n hebre'a'n, kiu manĝ'is kolbas'o'n pork'aĵ'a'n. Por pun'i la kulp'ul'o'n, la raben'o dezir'is, ke la knab'o mal'aper'u sub la ter'o'n.
Post moment'o li pens'is, ke la knab'o pov'as est'i sen'kulp'a en si'a pek'o, kaj ke est'us mal'just'a li'a pun'o; li do dezir'is, ke la knab'o ne mal'aper'u sub la ter'o'n. — Kaj efektiv'e, la knab'o ne mal'aper'is sub la ter'o'n.
— Se vi bezon'as tiu'n prunt'o'n nur por ok tag'o'j, tre volont'e mi dispon'ig'as ĝi'n al vi.
Post du'dek tag'o'j la prunt'e'don'int'o renkont'as la prunt'e'pren'int'o'n kaj riproĉ'as li'n:
— Nu, amik'o, la ok tag'o'j jam for'pas'is. Vi ne plen'um'is
vi'a'n promes'o'n.
— Ho jes, amik'o. Ĉar mi pet'is de vi la dek frank'o'j'n por ok tag'o'j, kaj mi ver'e dis'el'spez'is ili'n dum la daŭr'o de ok tag'o'j.
La patr'o de l’am'at'in'o ( Inter'romp'ant'e ):
Do, mi entrepren'os pag'i la el'spez'o'j'n de vi'a en'ter'ig'o.
La infan'o:
Hom'o ebri'a.
— Jes, amik'o, domaĝ'e, — ĉar la doktor'o mal'permes'is al mi ĝi'a'n uz'ad'o'n.
— Ha, ĉu doktor'o de leĝ'o'scienc'o?
— Neni'u, — respond'as la vidv'in'o, — li mort'is sen help'o de kurac'ist'o.
La vart'ist'in'o:
Kvar.
La kurac'ist'o:
Kvar? Terur'e! Mi ordon'is kurac'il'o'n por
kvin mal'san'ul'o'j, kaj ...
La vart'ist'in'o ( Inter'romp'as ):
Sed unu el ili ĝi'n ne akcept'is.
— Pardon'u, vi hav'is dek litr'o'j'n.
— Ne ver'e; mi far'is je ĉiu litr'o strek'o'n per kreto sur la tabl'o —rigard'u, tie ĉi est'as nur ok strek'o'j.
— Tre ĝust'e, sinjor'o, — respond'as la kelner'o, — sed mi est'as tamen prav'a, ĉar du strek'o'j est'as vid'ebl'a'j ankaŭ sur la plank'o.
La lern'ant'o:
Ĉar la varm'o vast'ig'as kaj la mal'varm'o
mal'vast'ig'as.
La edz'o:
Vi'a pastr'a moŝt'o, mi dezir'as eks'edz'iĝ'i.
La pastr'o ( Al La Edz'in'o ):
Kaj vi, mi'a fil'in'o?
La edz'in'o:
Mi ankaŭ dezir'as eks'edz'iĝ'i.
La pastr'o:
Mi'a'j ge'fil'o'j, kiam ge'edz'o'j est'as tiel sam'vol'em'a'j, la eks'edz'iĝ'o est'as absolut'e ne'neces'a.
B.:
Jes, sed mi log'os tie ĉi nur dum la daŭr'o de la strik'o
de l’pan'bak'ist'o'j en mi'a urb'o.
A.:
Ĉu la pan'bak'ist'o'j strik'as ĉe vi?
B.:
Jes, bedaŭr'ind'e. La loĝ'ant'o'j de mi'a urb'o est'as dev'ig'at'a'j manĝ'i kuk'o'j'n anstataŭ pan'o'n.
A.:
Ĝi do far'iĝ'is kukurb'o.
La sinjor'in'o:
Vi pens'as ja nobl'e.
La jun'ul'o:
Ĉar mi edz'iĝ'os je tia vir'in'o, pri kiu mi cert'e sci'os, kia'n dot'o'n ŝi hav'as.
La advokat'o:
Kio'n do?
La bank'direktor'o:
Oni proces'um'is mi'a'n bank'o'n. Mi
est'us tre kontent'a, se vi pov'us tiel aranĝ'i la afer'o'n, ke vi
est'u la advokat'o de ni'a kontraŭ'ul'o.
— Kaj kiu'j est'is la last'a'j vort'o'j de vi'a edz'o?
— Li ne hav'is; vi ja sci'as, ke inter ni ĉiam mi dir'is la last'a'n vort'o'n.