Popolmalamiko

Unu'a Akt'o

(Vesper'o en la sid'ĉambr'o de la doktor'o; sen'luks'e sed bel'et'e ekip'it'a kaj mebl'it'a. Sur la flank'a mur'o dekstr'e est'as du pord'o'j, el kiu'j la pli fon'a konduk'as en la antaŭ'ĉambr'o'n kaj la pli proksim'a al la labor'ĉambr'o de la doktor'o. Sur la kontraŭ'a mur'o, rekt'e kontraŭ la pord'o de la antaŭ'ĉambr'o, est'as pord'o al la ceter'a'j ĉambr'o'j de la famili'o. Mez'e sur la sam'a mur'o star'as la kahel'a forn'o, kaj pli antaŭ'e est'as sof'o kaj super ĝi spegul'o, kaj antaŭ la sof'o est'as oval'a tabl'o kun tuk'o. Sur la tabl'o star'as lum'ant'a lamp'o kun ŝirm'il'o. En la fon'o est'as mal'ferm'a pord'o al la manĝ'o'ĉambr'o. Tie vid'iĝ'as pret'ig'it'a tabl'o por vesper'manĝ'o kaj sur ĝi lamp'o.)

(Billing sid'as ĉe la manĝ'o'tabl'o kun buŝ'tuk'o sub la menton'o. Sinjor'in'o Stockmann star'as apud la tabl'o kaj trans'don'as al li plad'o'n kun grand'a pec'o de rost'bov'aĵ'o. La ceter'a'j seĝ'o'j ĉirkaŭ la tabl'o est'as for'las'it'a'j, la manĝ'il'ar'o en mal'ord'o, kiel post fin'it'a manĝ'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu ja, ĉar vi ven'as hor'o'n tro mal'fru'e, sinjor'o Billing, vi dev'as est'i kontent'a per mal'varm'a manĝ'aĵ'o.

BILLING
(manĝ'ant'e) Gust'as bon'eg'e, — ver'e bon'eg'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Vi ja sci'as kiel strikt'e Stockmann ten'as si'n je fiks'a manĝ'o'hor'o —

BILLING
Por mi tut'e ne grav'as. Gust'as eĉ pli bon'e, kiam mi pov'as sid'i tiel sol'a kaj manĝ'i sen'ĝen'at'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ja, ja, kiam bon'gust'as al vi — (aŭskult'as en la direkt'o de la antaŭ'ĉambr'o) Jen ebl'e ven'as ankaŭ Hovstad.

BILLING
Jes ebl'e.

(Magistr'ant'o Petro Stockmann en surtut'o kun uniform'ĉap'o kaj baston'o en'ven'as.)

La Magistr'ant'o
Alt'estim'e bon'a'n vesper'o'n, bo'frat'in'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(al'ven'as en la sid'ĉambr'o'n) Ha, jen, bon'a'n vesper'o'n. Ĉu est'as vi? Ĝentil'e de vi far'i vizit'o'n.

La Magistr'ant'o
Mi ĵus preter'ir'is, kaj — (kun ĵet'rigard'o al la manĝ'o'ĉambr'o) Pardon'u, aspekt'e vi hav'as gast'o'j'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(iom embaras'at'a) Ne, tut'e ne; est'as tut'e hazard'e. (rapid'e) Bon'vol'u en'ir'i por kun'manĝ'et'i!

La Magistr'ant'o
Mi! Ne, mult'a'j'n dank'o'j'n. Je Di'o; varm'a'n manĝ'aĵ'o'n vesper'e; Ne est'as por mi'a stomak'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho, unu sol'a'n foj'o'n —.

La Magistr'ant'o
Ne, ne, Di'o ben'u vi'n; mi ten'as mi'n je mi'a te'akv'o kaj mi'a buter'pan'o. Est'as en la daŭr'o pli san'e, — kaj ankaŭ pli ŝpar'em'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(rid'et'as) Vi do ne kred'u, ke Tom'as kaj mi ver'e est'as mal'ŝpar'em'ul'o'j.

La Magistr'ant'o
Ne vi, bo'frat'in'o; mi eĉ ne alud'us —. (montr'as al la ofic'ej'o de la doktor'o) Ĉu — Ĉu ebl'e li ne est'as hejm'e?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne, li el'ir'is por promen'et'o post la manĝ'o, — li kaj la knab'o'j.

La Magistr'ant'o
Ĉu tio est'as san'ig'a? (aŭskult'as) Jen li ver'ŝajn'e ven'as.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne, ne est'as li. (oni frap'as) En'ven'u! (Redaktor'o Hovstad en'ven'as de la antaŭ'ĉambr'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ha ĉu est'as sinjor'o Hovstad, kiu —?

HOVSTAD
Jes, pardon'u, sed mi est'is re'ten'at'a en la pres'ej'o. Bon'a'n vesper'o'n, sinjor'o magistr'ant'o.

La Magistr'ant'o
(salut'as iom re'ten'e) Sinjor'o redaktor'o. Ebl'e vi ven'as pro fak'a'j afer'o'j?

HOVSTAD
Part'e. Est'as io por la gazet'o.

La Magistr'ant'o
Mi kompren'as. Laŭ'dir'e mi'a frat'o est'as tre fekund'a verk'ist'o en “La Popol'a Mesaĝ'o”.

HOVSTAD
Jes, li degn'as skrib'i en “La Popol'a Mesaĝ'o”, kiam li pro la ver'o dev'as esprim'i si'a'n opini'o'n pri io aŭ ali'a.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(al Hovstad) Sed ĉu vi ne vol'as —? (montr'as al la manĝ'o'ĉambr'o)

La Magistr'ant'o
Kompren'ebl'e; mi tut'e ne riproĉ'as li'n pro tio, ke li skrib'as por tiu leg'ant'ar'o, kie li atend'as favor'a'n re'son'o'n. Ceter'e mi ja person'e ne hav'as kaŭz'o'n por mal'ŝat'i vi'a'n gazet'o'n, sinjor'o Hovstad.

HOVSTAD
Ne, ver'e ankaŭ mi opini'as ke ne.

La Magistr'ant'o
En'tut'e reg'as bon'a, pac'em'a spirit'o en ni'a urb'o; — ver'e bon'a civit'an'a spirit'o. Kaj tio de'ven'as el tio, ke ni hav'as grand'a'n komun'a'n afer'o'n kun'e, afer'o'n, kiu sam'grad'e rilat'as al ĉiu'j honest'a'j civit'an'o'j —

HOVSTAD
La ban'ej'o, jes.

La Magistr'ant'o
Ĝust'e. Ni hav'as ni'a'n grand'a'n, nov'a'n, bel'eg'a'n ban'ej'o'n. Atent'u! La ban'ej'o far'iĝ'os la plej grav'a viv'kondiĉ'o de la urb'o, sinjor'o Hovstad. Sen'dub'e!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tio'n sam'a'n ankaŭ Tom'as dir'as.

La Magistr'ant'o
Kia'n ekster'ordinar'a'n progres'o'n la lok'o hav'as dum tiu'j nur'a'j jar'o'j! La hom'o'j ek'hav'is mon'o'n; est'as viv'o kaj vigl'ec'o. Konstru'aĵ'o'j kaj grund'o pli'valor'iĝ'as de tag'o al tag'o.

HOVSTAD
Kaj la sen'labor'ec'o mal'kresk'as.

La Magistr'ant'o
Ankaŭ tio, jes. Por la posed'ant'a'j klas'o'j zorg'o pri mal'riĉ'ul'o'j est'as konsider'ind'e mal'alt'ig'it'a — feliĉ'e, kaj mal'alt'iĝ'os ankoraŭ pli, se ni ĉi tiu'n jar'o'n hav'os ver'e bel'a'n somer'o'n; — mult'a'j'n vizit'ant'a'j'n fremd'ul'o'j'n, — sufiĉ'a'n nombr'o'n da mal'san'ul'o'j, kiu'j don'os fam'o'n al la instituci'o.

HOVSTAD
Kaj por tio est'as ja ŝanc'o'j, mi aŭd'as.

La Magistr'ant'o
Aspekt'as tre promes'plen'e. Ĉiu'n tag'o'n en'ven'as demand'o'j pri loĝ'ej'o'j kaj simil'a'j afer'o'j.

HOVSTAD
Nu, do ven'as ja la artikol'o de la doktor'o ĝust'a'temp'e.

La Magistr'ant'o
Ĉu li skrib'is i'o'n ankaŭ nun?

HOVSTAD
Est'as io kio'n li skrib'is mez'vintr'e; rekomend'o pri la ban'ej'o, pri'skrib'ant'a la favor'a'j'n san'ig'a'j'n kondiĉ'o'j'n ĉe ni. Sed tiam mi flank'e'n'met'is la artikol'o'n.

La Magistr'ant'o
Aha, est'is supoz'ebl'e iu mank'o en ĝi?

HOVSTAD
Ne, tiel ne; sed mi opini'is, ke est'as pli bon'e atend'i ĝis nun, printemp'e; ĉar nun la hom'o'j komenc'as ekip'i si'n kaj pens'i pri somer'rest'ad'o —

La Magistr'ant'o
Tut'e ĝust'e; tre'eg'e ĝust'e, sinjor'o Hovstad.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, Tom'as est'as ver'e sen'lac'a pri la ban'ej'o.

La Magistr'ant'o
Nu, li ja est'as en la serv'o de la ban'ej'o.

HOVSTAD
Jes, kaj est'as ja ankaŭ li, kiu ĝi'n kre'is komenc'e.

La Magistr'ant'o
Ĉu est'as li? Nu tiel? Jes mi foj'e aŭd'as, ke cert'a'j hom'o'j hav'as tiu'n opini'o'n. Sed mi ver'e kred'is, ke ankaŭ mi far'is modest'a'n kontribu'o'n al tiu entrepren'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, tio'n Tom'as ĉiam dir'as.

HOVSTAD
Jes, kiu ne'as tio'n, sinjor'o magistr'ant'o? Vi antaŭ'e'n'ig'is la afer'o'n kaj real'ig'is ĝi'n; tio'n ni ja ĉiu'j sci'as. Sed mi nur pens'is, ke la ide'o origin'e ven'is de la doktor'o.

La Magistr'ant'o
Jes, da ide'o'j mi'a frat'o efektiv'e hav'is sufiĉ'e dum si'a temp'o — bedaŭr'ind'e. Sed kiam io est'as real'ig'end'a, jen ali'spec'a'j hom'o'j est'as bezon'at'a'j, sinjor'o Hovstad. Kaj mi ver'e pens'is, ke precip'e en tiu ĉi dom'o —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, kar'a bo'frat'o —

HOVSTAD
Kiel do la magistr'ant'o —

Sinjor'in'o STOCKMANN
En'ir'u por ek'hav'i i'o'n en la stomak'o'n, sinjor'o Hovstad; kaj dum'e mi'a edz'o cert'e re'ven'os.

HOVSTAD
Dank'o'n; pec'et'o'n ebl'e. (Li ir'as en la manĝ'o'ĉambr'o'n.)

La Magistr'ant'o
(iom mal'laŭt'e) Est'as strang'e pri tiu'j hom'o'j, kiu'j de'ven'as rekt'e de la farm'ist'o'j; neniam pov'as ili for'met'i la sen'diskret'ec'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed kiom valor'as zorg'i pri tio? Ĉu ne vi kaj Tom'as pov'as divid'i la honor'o'n kiel frat'o'j?

La Magistr'ant'o
Aspekt'e pov'us est'i tiel; sed laŭ'ŝajn'e ne est'as ĉiu'j kiu'j est'as kontent'a'j pri divid'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho, kia dir'o! Vi kaj Tom'as ja tre bon'e akord'iĝ'as. (aŭskult'as) Jen li est'as, mi pens'as.

(Ŝi ir'as kaj mal'ferm'as la pord'o'n de la antaŭ'ĉambr'o.)

Doktor'o STOCKMANN
(rid'as kaj far'as bru'o'n ekster'e) Jen, krom'a gast'o, Katrine. Ĉu ne ĝoj'ig'e; ĉu? Bon'vol'u, ŝip'estr'o Horster; jen pend'ig'u la mantel'o'n sur la hok'o'n. Nu do, vi ja ne port'as mantel'o'n! Imag'u, Katrine, mi trov'is li'n sur la strat'o; li preskaŭ ne vol'is supr'e'n'ir'i kun mi.

(Ŝip'estr'o Horster en'ven'as kaj salut'as la sinjor'in'o'n)

Doktor'o STOCKMANN
(ĉe la pord'o) En'ir'u, knab'o'j. Nun ili de'nov'e est'as lup'e mal'sat'a'j! Ven'u, ŝip'estr'o Horster; nun vi gust'um'u ver'a'n rost'bov'aĵ'o'n —

(Li puŝ'et'as Horster en la manĝ'o'ĉambr'o'n. Ankaŭ Ejlif kaj Mort'e'n en'ir'as.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, Tom'as, ĉu vi do ne vid'as —?

Doktor'o STOCKMANN
(turn'as si'n ĉe la pord'o) Nu, ĉu est'as vi, Petro? (al'ir'as kaj etend'as al li la man'o'n) Ho, ver'e ĝoj'ig'e.

La Magistr'ant'o
Bedaŭr'ind'e mi dev'as baldaŭ for'ir'i —

Doktor'o STOCKMANN
Babil'aĵ'o; baldaŭ ni met'os la grog'o'n sur la tabl'o'n. Vi ne forges'as la grog'o'n, Katrine?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne, ne; la akv'o jam bol'as. (Ŝi ir'as en la manĝ'o'ĉambr'o'n.)

La Magistr'ant'o
Ankaŭ grog'o'n —!

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ek'sid'u, kaj ni komfort'ig'u ni'n.

La Magistr'ant'o
Ne dank'o'n; mi neniam part'o'pren'as en grog'festen'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Sed tio ĉi ja ne est'as iu grog'festen'o.

La Magistr'ant'o
Ŝajn'as al mi — (ek'rigard'as al la manĝ'o'ĉambr'o) Est'as strang'e, ke ili kapabl'as konsum'i tia'n kvant'o'n da manĝ'aĵ'o.

Doktor'o STOCKMANN
(frot'as la man'o'j'n) Jes, ĉu ne est'as ben'at'e vid'i jun'ul'o'j'n manĝ'i? Ĉiam apetit'o'n! Est'as kiel dev'as est'i. Manĝ'aĵ'o'n oni bezon'as! Fort'o'j'n! Est'as tia'j hom'o'j, kiu'j tra'fos'u la ferment'ant'a'n materi'o'n de la est'ont'ec'o, Petro.

La Magistr'ant'o
Permes'u al mi demand'i tra kio oni bezon'us “tra'fos'i”, kiel vi vort'um'as?

Doktor'o STOCKMANN
Nu, pri tio vi dev'as demand'i la jun'ul'ar'o'n — en plen'ec'o de la temp'o. Ni ne vid'as. Kompren'ebl'e. Du tia'j mal'jun'a'j sen'taŭg'ul'o'j kiel vi kaj mi —

La Magistr'ant'o
Nu do! Est'as mir'ig'e strang'a nom'ig'o —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, ne pren'u mi'a'n esprim'o'n tro liter'e, Petro. Ĉar sci'u, mi est'as ard'e ĝoj'a kaj kontent'a. Mi sent'as mi'n ne'pri'skrib'ebl'e feliĉ'a mez'e en tiu ĉi ĝerm'ant'a, vigl'a viv'o. Est'as ja promes'riĉ'a temp'o en kiu ni viv'as! Est'as kvazaŭ nov'a mond'o el'kresk'as ĉirkaŭ ni.

La Magistr'ant'o
Ĉu ver'e vi tio'n trov'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes; kompren'ebl'e vi tio'n ne vid'as tiel bon'e kiel mi. Vi ja ĉiu'j'n vi'a'j'n tag'o'j'n viv'is mez'e en tiu ĉi urb'o; kaj tial la impres-kapabl'o mal'akr'iĝ'as. Sed mi, kiu dev'is sid'i tie nord'e en mi'a for'ej'o dum tiu'j mult'a'j jar'o'j, preskaŭ neniam vid'ant'e fremd'a'n hom'o'n kun vek'ant'a vort'o, — sur mi'n efik'is kvazaŭ mi trans'lok'iĝ'is mez'e'n en viv'o'vigl'a'n metropol'o'n.

La Magistr'ant'o
Hm; metropol'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi ja sci'as, ke la cirkonstanc'o'j est'as modest'a'j kompar'e kun ali'a'j lok'o'j. Sed ĉi tie est'as vigl'a viv'o, — promes'o'j, sen'nombr'a'j task'o'j por kiu'j labor'i kaj batal'i; kaj jen la ĉef'a afer'o. (kri'as) Katrine, ĉu ne la poŝt'ist'o ven'is?

Sinjor'in'o STOCKMANN
(en la manĝ'o'ĉambr'o) Ne, li ankoraŭ ne ven'is.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj la bon'a en'spez'o, Petro! Tio'n oni lern'as aprez'i, kiam oni kiel ni viv'is en mal'sat'o —

La Magistr'ant'o
Nu ja, kompren'ebl'e —

Doktor'o STOCKMANN
Ho jes, vi ja pov'as pens'i, ke oft'e est'is mizer'e por ni tie nord'e. Kaj nun, viv'i kiel grand'sinjor'o! Hodiaŭ ekzempl'e ni manĝ'is rost'bov'aĵ'o'n por tag'manĝ'o! Nu, ni ankaŭ krom'e hav'is por la vesper'manĝ'o. Ĉu vi ne vol'as gust'um'i pec'o'n? Aŭ ĉu mi do almenaŭ montr'u ĝi'n al vi? Ven'u —

La Magistr'ant'o
Ne, ne, tut'e ne —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, sed jen do. Ĉu vi vid'as, ke ni ek'hav'is tabl'o'tuk'o'n?

La Magistr'ant'o
Jes, mi tio'n rimark'is.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj ni ankaŭ ek'hav'is lamp'ŝirm'il'o'n. Jen vid'u! Por ĉio Katrine ŝpar'is. Kaj tio far'as la ĉambr'o'n ver'e hejm'ec'a. Ĉu vi ne sam'opini'as? Star'u ĉi tie; — ne, ne, ne; ne tiel. Jen tiel! Vid'u; kiam la lum'o radi'as tiel fask'e —. Mi ver'e trov'as, ke aspekt'as elegant'e. Ĉu ne?

La Magistr'ant'o
Jes, kiam oni pov'as permes'i al si tia'j'n luks'aĵ'o'j'n —

Doktor'o STOCKMANN
Ho jes, nun mi ja pov'as tio'n permes'i al mi. Katrine dir'as, ke mi en'spez'as preskaŭ sam'e mult'e kiom ni for'uz'as.

La Magistr'ant'o
Preskaŭ, jes —!

Doktor'o STOCKMANN
Sed scienc'ist'o dev'as ja viv'i iom disting'it'e. Mi est'as cert'a, ke ordinar'a guberni'estr'o for'uz'as mult'e pli jar'e ol mi.

La Magistr'ant'o
Jes, mi ver'e kred'as! Guberni'estr'o, aŭtoritat'ul'o —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, do ordinar'a grand'komerc'ist'o! Tia ul'o for'uz'as mult'foj'e pli —

La Magistr'ant'o
Jes ja, laŭ ties kondiĉ'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Ceter'e mi ne disip'as por sen'util'aĵ'o'j, Petro. Sed mi pens'as, ke mi ne pov'as rezign'i pri la eg'a ĝoj'o vid'i hom'o'j'n ĉe mi. Mi tio'n bezon'as, kompren'u. Mi, kiu sid'is tiom long'e izol'it'e, — por mi est'as nepr'a viv'kondiĉ'o est'i kun'e kun jun'a'j, brav'a'j, vigl'a'j hom'o'j, entrepren'em'a'j —; kaj tia'j ili est'as, ĉiu'j tiu'j kiu'j sid'as tie manĝ'ant'e tiel bon'e. Mi dezir'us, ke vi iom bon'e kon'us Hovstad.

La Magistr'ant'o
Jes Hovstad, li ja rakont'is, ke li pres'ig'os nov'a'n artikol'o'n de vi.

Doktor'o STOCKMANN
Artikol'o'n de mi?

La Magistr'ant'o
Jes, pri la ban'ej'o. Artikol'o'n, kiu'n vi verk'is vintr'e.

Doktor'o STOCKMANN
Ho tiu'n, jes! — Ne, ĝi'n mi ĝis'plu'e ne vol'as pres'ig'i.

La Magistr'ant'o
Ĉu ne? Laŭ mi ja est'as la plej oportun'a temp'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, vi prav'us; dum ordinar'a'j cirkonstanc'o'j — (paŝ'ad'as sur la plank'o)

La Magistr'ant'o
(post'rigard'as li'n) Kio ne'ordinar'a est'us pri la cirkonstanc'o'j nun?

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as) Nu, Petro, tio'n mi en la moment'o ver'e ne pov'as al vi dir'i; almenaŭ ne ĉi-vesper'e. Pov'as est'i divers'e pri la cirkonstanc'o'j, aŭ ebl'e eĉ neni'o. Ebl'e est'as nur imag'o.

La Magistr'ant'o
Mi dev'as konfes'i, ke tio son'as ver'e enigm'e. Ĉu io est'os okaz'ant'a? Io, pri kio mi ne est'u inform'at'a? Mi do opini'us, ke mi, kiel la estr'o de la ban'ej'a estr'ar'o —

Doktor'o STOCKMANN
Kaj mi opini'us, ke mi —; nu, ni do ne har-tir'u unu la ali'a'n, Petro.

La Magistr'ant'o
Pro di'o; ne est'as mi'a kutim'o har-tir'i, kiel vi dir'as. Sed mi dev'as plej firm'e postul'i, ke ĉiu'j iniciat'o'j est'u decid'at'a'j komerc'e kaj per la leĝ'e elekt'it'a'j aŭtoritat'ul'o'j. Mi ne pov'as permes'i, ke oni ir'as laŭ insid'a'j voj'o'j mal'antaŭ ni'a'j dors'o'j!

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu mi iam ir'as laŭ insid'a'j voj'o'j?

La Magistr'ant'o
Vi almenaŭ hav'as en'radik'iĝ'int'a'n em'o'n ir'i vi'a'j'n propr'a'j'n voj'o'j'n. Kaj tio est'as en bon'e ord'ig'it'a soci'o preskaŭ sam'e ne'permes'ebl'a. La individu'o ver'e akcept'u, ke li sub'ord'ig'u si'n al la tut'o, aŭ, pli ĝust'e, sub tiu'j aŭtoritat'ul'o'j, kies task'o est'as gard'i la bon'o'n de la tut'aĵ'o.

Doktor'o STOCKMANN
Pov'as est'i. Sed diabl'e, kiel tio rilat'as al mi?

La Magistr'ant'o
Jes, ĉar est'as tio, kio'n vi aspekt'e neniam vol'as lern'i, mi'a bon'a Tom'as. Sed gard'u vi'n; iu'n tag'o'n vi pag'os por tio, — fru'e aŭ mal'fru'e. Nun mi avert'is vi'n. Adiaŭ.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu vi est'as frenez'a? Vi tut'e erar'as —

La Magistr'ant'o
Tio'n mi ordinar'e ne far'as. Ceter'e mi ne toler'as — (salut'as en la manĝ'o'ĉambr'o'n) Adiaŭ, bo'frat'in'o. Adiaŭ sinjor'o'j.

(Li for'ir'as.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(re'ven'as en la sid'ĉambr'o'n) Ĉu li for'ir'is?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj furioz'a.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed kar'a Tom'as, kio'n vi nun de'nov'e far'is al li?

Doktor'o STOCKMANN
Tut'e neni'o'n. Li do ne rajt'as postul'i, ke mi far'u al li raport'o'n antaŭ'temp'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Pri kio vi far'us al li raport'o'n?

Doktor'o STOCKMANN
Hm; las'u tio'n al mi, Katrine. — Tamen est'as strang'e, ke la poŝt'ist'o ne ven'as.

(Hovstad, Billing kaj Horster ek'star'is de la manĝ'o'tabl'o kaj ven'as en la sid'ĉambr'o'n. Ejlif kaj Mort'e'n ven'os iom post'e.)

BILLING
(streĉ'as la brak'o'j'n) Aĥ, post tia manĝ'o, je di'a mort'o, oni sent'as si'n kiel nov'a hom'o.

HOVSTAD
La magistr'ant'o ne est'is en la bon'a angul'o ĉi-vesper'e.

Doktor'o STOCKMANN
Ven'as de la stomak'o; li hav'as mal'bon'a'n digest'o'n.

HOVSTAD
Cert'e est'is ni el “La Popol'a Mesaĝ'o”, kiu'j'n li ne pov'is digest'i.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Vi ja sufiĉ'e bon'e akord'iĝ'is kun li, laŭ'ŝajn'e.

HOVSTAD
Ho, jes; sed est'as ja neni'o ali'a ol iu milit'paŭz'o.

BILLING
Jen la vort'o! Ĝi rezumas la situaci'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Vi dev'as memor'i, ke Petro est'as sol'ec'a hom'o, la kompat'ind'ul'o. Li ne hav'as hejm'o'n por ĝu'i la etos'o'n; nur afer'o'j, afer'o'j. Kaj al'don'e tiu damn'it'a sen'gust'a te'akv'o, kiu'n li glut'ad'as. Nu, met'u do seĝ'o'j'n al la tabl'o, knab'o'j! Katrine, ĉu nun la grog'o'n?

Sinjor'in'o STOCKMANN
(ir'ant'e al la manĝ'o'ĉambr'o) Tuj mi ĝi'n al'port'os.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj ek'sid'u en la sof'o'n ĉe mi, ŝip'estr'o Horster. Rar'a gast'o kiel vi —. Bon'vol'u pren'i lok'o'j'n, mi'a'j amik'o'j.

(La sinjor'o'j ek'sid'as ĉirkaŭ la tabl'o. Sinjor'in'o Stockmann al'port'as plet'o'n, sur kiu est'as bol'il'o, glas'o'j, karaf'o'j kaj ali'a'j neces'aĵ'o'j.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jen arak'o, kaj tio ĉi est'as rum'o; kaj jen konjak'o. Nun ĉiu help'u si'n mem.

Doktor'o STOCKMANN
(pren'as glas'o'n) Efektiv'e ni far'u. (dum la grog'o miks'iĝ'as) Kaj nun la cigar'o'j. Ejlif, vi ja sci'as kie est'as la skatol'o. Kaj vi, Mort'e'n, trov'u mi'a'n pip'o'n. (La knab'o'j ir'as en la ĉambr'o'n dekstr'e.) Mi suspekt'as, ke Ejlif foj'e kapt'as cigar'o'n; sed mi ŝajn'ig'as ne'sci'ant'a. (vok'as) Kaj ankaŭ mi'a'n kalot'o'n, Mort'e'n! Katrine, dir'u al li kie'n mi met'is ĝi'n. Nu, li ja ĝi'n hav'as! (La knab'o'j al'port'as la pri'demand'it'a'j'n aĵ'o'j'n.) Bon'vol'u, mi'a'j amik'o'j. Mi prefer'as la pip'o'n, vi sci'as; tiu ĉi far'is kun mi mult'a'j'n ekskurs'o'j'n en aĉ'a veter'o tie supr'e en Nord'land'o. (tost'as) Je vi'a san'o! Aĥ, ver'dir'e est'as iom pli bon'e sid'i ĉi tie sekur'e kaj agrabl'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(trik'ant'e) Ĉu vi baldaŭ for'vel'os, ŝip'estr'o Horster?

HORSTER
Mi pens'as, ke ven'ont'a'n semajn'o'n mi est'os pret'a.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj vi ja ir'os al Amerik'o?

HORSTER
Jes, mi intenc'as.

BILLING
Sed tiel vi ne pov'os part'o'pren'i la komun'um'a'n elekt'o'n.

HORSTER
Ĉu okaz'os nov'a'j elekt'o'j?

BILLING
Vi tio'n ne sci'as?

HORSTER
Ne, mi ne miks'as mi'n en tiu'j'n afer'o'j'n.

BILLING
Sed vi do tamen interes'iĝ'as pri la publik'a'j afer'o'j, ĉu?

HORSTER
Ne, tiu'j'n mi ne kompren'as.

BILLING
Tamen; voĉ'don'i oni ja dev'as.

HORSTER
Eĉ tiu'j, kiu'j ne kompren'as la afer'o'n?

BILLING
Kompren'as? Kio'n vi vol'as dir'i per tio? La soci'o est'as kvazaŭ ŝip'o; ĉiu'j dev'as met'i la man'o'n sur la stir'il'o'n.

HORSTER
Ebl'e tio est'as avantaĝ'a sur la ter'o; sed sur ŝip'o tio efik'us mal'bon'e.

HOVSTAD
Est'as strang'e, ke la pli'mult'o de mar'ist'o'j interes'iĝ'as tiom mal'mult'e pri la afer'o'j de la land'o.

BILLING
Ver'e strang'e.

Doktor'o STOCKMANN
Mar'ist'o'j est'as kiel migr'a'j bird'o'j; Ili sent'as si'n hejm'e en sud'o kaj en nord'o. Sed tial ni ali'ul'o'j dev'as est'i tiom pli ag'em'a'j, sinjor'o Hovstad. Ĉu aper'os io komun'e util'a en “La Popol'a Mesaĝ'o” morgaŭ?

HOVSTAD
Neni'o pri la urb'a'j afer'o'j. Sed post'morgaŭ mi intenc'as en'pren'i vi'a'n artikol'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mort'o kaj infer'o, la artikol'o'n! Nun ne, aŭskult'u, vi dev'as atend'i pri ĝi.

HOVSTAD
Ĉu? Nun ni hav'as ja tre bon'a'n spac'o'n, kaj ŝajn'as al mi, ke est'as la plej oportun'a moment'o —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, jes; vi ebl'e prav'as; sed tamen vi dev'as atend'i. Mi klar'ig'os al vi post iom —

(Petra, en ĉapel'o kaj mantel'o kaj kun amas'et'o da kajer'o'j sub la brak'o, en'ven'as el la antaŭ'ĉambr'o.)

PETRA
Bon'a'n vesper'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'a'n vesper'o'n, Petra; jen vi do est'as?

(reciprok'a'j salut'o'j; Petra de'met'as la vest'aĵ'o'j'n kaj la kajer'o'j'n sur seĝ'o'n apud la pord'o.)

PETRA
Kaj jen oni sid'as komfort'ant'e si'n, dum mi pen'eg'is en mi'a labor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, do part'o'pren'u la komfort'o'n ankaŭ vi.

BILLING
Ĉu mi pret'ig'u glas'et'o'n por vi?

PETRA
(ven'as al la tabl'o) Dank'o'n, mi prefer'as mem; vi ĉiam far'as ĝi'n tro fort'a. Sed patr'o, fakt'e mi hav'as leter'o'n por vi. (ir'as al la seĝ'o, kie kuŝ'as la vest'aĵ'o'j)

Doktor'o STOCKMANN
Leter'o'n! De kiu?

PETRA
(serĉ'as en la mantel'poŝ'o) Mi ricev'is ĝi'n de la poŝt'ist'o ĵus kiam mi el'ir'is —

Doktor'o STOCKMANN
(ek'star'as kaj ir'as al ŝi renkont'e) Kaj nur nun vi ĝi'n don'as!

PETRA
Mi ver'e ne hav'is temp'o'n kur'i re'turn'e'n. Bon'vol'u, jen ĝi est'as.

Doktor'o STOCKMANN
(kapt'as la leter'o'n) Mi vid'u, mi vid'u, infan'o. (rigard'as la sur'skrib'o'n) Jes, ĝust'e —!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu est'as tiu kiu'n vi tiel atend'is, Tom'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes ĝust'e; nun mi tuj dev'as en'ir'i — Kie trov'os mi lamp'o'n, Katrine? Ĉu de'nov'e ne trov'iĝ'as lamp'o en mi'a ĉambr'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, la lamp'o est'as ja lum'ant'a sur la skrib'o'tabl'o.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e, bon'e. Pardon'u moment'o'n —

(Li ir'as en la ĉambr'o'n dekstr'e.)

PETRA
Kio do tio est'as, patr'in'o?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Mi ne sci'as; la last'a'j'n tag'o'j'n li oft'e demand'is pri la poŝt'ist'o.

BILLING
Supoz'ebl'e ekster'urb'a pacient'o —

PETRA
Kompat'ind'a patr'o; li baldaŭ hav'os tro mult'e da labor'o. (pret'ig'as si'a'n glas'o'n) Ho, bon'e gust'os!

HOVSTAD
Ĉu ankaŭ hodiaŭ vi instru'is en la vesper'lern'ej'o?

PETRA
(trink'et'as) Du hor'o'j'n.

BILLING
Kaj antaŭ'tag'mez'e kvar hor'o'j'n en la institut'o —

PETRA
(ek'sid'as ĉe la pord'o) Kvin hor'o'j'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj ĉi-vesper'e vi dev'as kontrol'leg'i skrib'a'j'n task'o'j'n, mi vid'as.

PETRA
Amas'et'o'n, jes.

HORSTER
Aspekt'e vi hav'as sufiĉ'a'n labor'o'n.

PETRA
Jes; kaj bon'e. Oni tiam far'iĝ'as tiel kontent'ig'e lac'a.

BILLING
Vi tio'n ŝat'as, ĉu?

PETRA
Jes, ĉar tiam oni post'e dorm'as tiel bon'e.

Mort'e'n
Vi cert'e est'as grand'a pek'ul'in'o, vi, Petra.

PETRA
Pek'ul'in'o?

Mort'e'n
Jes, ĉar vi tiom mult'e labor'as. Sinjor'o Rørlund dir'as, ke labor'o est'as pun'o pro ni'a'j pek'o'j.

EJLIF
(spit'blov'as mok'e) Fu, kiel stult'a vi est'as, ke vi kred'as ti'aĵ'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu, nu, Ejlif!

BILLING
(rid'as) Jen, bon'eg'e.

HOVSTAD
Ĉu vi ne vol'as mult'e labor'i, Mort'e'n?

Mort'e'n
Ne, mi ne vol'as.

HOVSTAD
Nu, sed kio vi do vol'as far'iĝ'i en la viv'o?

Mort'e'n
Mi plej ŝat'us far'iĝ'i viking'o, mi.

EJLIF
Kaj do vi dev'us ja est'i pagan'o.

Mort'e'n
Ja, ja; mi pov'us ja far'iĝ'i pagan'o.

BILLING
Mi konsent'as kun vi, Mort'e'n! Mi dir'as ĝust'e la sam'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(far'as sign'o'n) Ne, cert'e vi ne far'as, sinjor'o Billing.

BILLING
Jes, di'a mort'o —! Mi est'as pagan'o, kaj pri tio mi fier'as. Atent'u, baldaŭ ni est'os pagan'o'j, la tut'a ar'o.

Mort'e'n
Kaj ĉu ni tiam rajt'os far'i ĉio'n laŭ ni'a vol'o?

BILLING
Jes, vid'u, Mort'e'n —

Sinjor'in'o STOCKMANN
En'ir'u nun, knab'o'j; vi cert'e dev'as i'o'n leg'i por morgaŭ.

EJLIF
Mi pov'us tamen rest'i temp'et'o'n —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Eĉ vi ne; en'ir'u ambaŭ.

(La knab'o'j dir'as bon'a'n nokt'o'n kaj ir'as en la ĉambr'o'n mal'dekstr'e.)

HOVSTAD
Ĉu vi ver'e opini'as, ke mal'util'as al la knab'o'j aŭd'i ti'aĵ'o'n?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Mi ja ne sci'as; sed mi ne ŝat'as.

PETRA
Jes, sed patr'in'o, mi opini'as, ke ver'e est'as mal'saĝ'e de vi.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, pov'as est'i; sed mi tio'n ne ŝat'as; ne en la hejm'o.

PETRA
Est'as tiom da mensog'o'j kaj hejm'e kaj en la lern'ej'o. En la hejm'o oni pri'silent'u, kaj en la lern'ej'o ni dev'as mensog'i antaŭ la infan'o'j.

HORSTER
Vi dev'as mensog'i, ĉu?

PETRA
Jes, ĉu vi ne sci'as, ke ni dev'as prezent'i mult'o'n, kio'n ni mem ne kred'as?

BILLING
Jes, est'as ja tro cert'e.

PETRA
Se mi hav'us rimed'o'j'n, mi mem star'ig'us lern'ej'o'n, kaj tie instru'iĝ'us tut'e ali'manier'e.

BILLING
Ho ĉu, rimed'o'j'n —

HORSTER
Nu, se vi pri tio pens'as, fraŭl'in'o Stockmann, vi pov'os de mi volont'e hav'i ej'o'n. La grand'a mal'nov'a dom'o de kar'memor'a patr'o star'as ja preskaŭ mal'plen'a; tie est'as grand'a manĝ'o'salon'o sur la ter'etaĝ'o —

PETRA
(rid'as) Ja, ja, dank'o'n al vi; sed ne efektiv'iĝ'os.

HOVSTAD
Ho ne, fraŭl'in'o Petra prefer'e trans'ir'os al la gazet'skrib'ant'o'j, mi pens'as. Sed aŭd'u, ĉu vi hav'is temp'o'n iom tra'rigard'i la angl'a'n rakont'o'n, kiu'n vi promes'is traduk'i por ni?

PETRA
Ne, ankoraŭ ne; sed vi ricev'u ĝi'n en ĝust'a temp'o.

(Doktor'o Stockmann ven'as de si'a ĉambr'o kun la mal'ferm'it'a leter'o en la man'o.)

Doktor'o STOCKMANN
(sving'as la leter'o'n) Jen, nun vi sci'u, ke aŭd'iĝ'os nov'aĵ'o en la urb'o!

BILLING
Nov'aĵ'o?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kia nov'aĵ'o?

Doktor'o STOCKMANN
Grand'a mal'kovr'o, Katrine!

HOVSTAD
Ĉu?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kiu'n vi far'is?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĝust'e mi. (paŝ'as tie'n kaj re'e'n) Ke ili nun ven'u, kiel ili kutim'as, kaj las'u ili'n dir'i, ke est'as kapric'o'j kaj ide'o'j de frenez'ul'o. Sed ili gard'u si'n! Haha, ili gard'u si'n, mi pens'as!

PETRA
Sed, patr'o, dir'u do pri kio tio tem'as.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, jes, atend'u nur iom'et'e, kaj vi sci'u ĉio'n. Imag'u se mi nun hav'us Petron ĉi tie! Jes, jen oni vid'as, kiel ni hom'o'j pov'as ĉirkaŭ'ir'i kaj juĝ'i kiel la plej blind'a'j talp'o'j —

HOVSTAD
Kio'n vi alud'as per tio, sinjor'o doktor'o?

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as apud la tabl'o) Ĉu ne est'as komun'a opini'o, ke ni'a urb'o est'as san'ig'a lok'o?

HOVSTAD
Jes, kompren'ebl'e.

Doktor'o STOCKMANN
Eĉ ekster'ordinar'e san'ig'a lok'o, — lok'o, kiu merit'as la plej ard'a'n rekomend'o'n por mal'san'ul'o'j sam'e kiel por san'a'j hom'o'j —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes sed, kar'a Tom'as —

Doktor'o STOCKMANN
Kaj rekomend'i ĝi'n kaj laŭd'i ĝi'n ni ja far'is. Mi skrib'ad'is kaj en “La Popol'a Mesaĝ'o” kaj en flug'foli'o'j —

HOVSTAD
Nu jes, kaj sekv'e?

Doktor'o STOCKMANN
Tiu ban'ej'o, kiu nom'iĝ'as la arteri'o de la urb'o, kaj ĝi'a viv'nerv'o kaj — kaj diabl'o sci'as kio'n oni el'pens'is —

BILLING
“La puls'ant'a kor'o de la urb'o” mi iam en solen'a moment'o permes'is al mi —

Doktor'o STOCKMANN
Ho jes, ankaŭ tio. Sed ĉu vi ver'e sci'as, kio est'as ĉi tiu grand'a, grandioz'a, laŭd'at'a ban'ej'o, kiu kost'is tiom da mon'o, — ĉu vi sci'as kio tiu est'as?

HOVSTAD
Ne, sed kio ĝi do est'as?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu, kio ĝi est'as?

Doktor'o STOCKMANN
La tut'a ban'ej'o est'as pest'ej'o.

PETRA
La ban'ej'o, patr'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
(sam'temp'e) Ni'a ban'ej'o!

HOVSTAD
(sam'e) Sed, sinjor'o doktor'o —

BILLING
Absolut'e ne'kred'ebl'e!

Doktor'o STOCKMANN
La tut'a ban'ej'o est'as kalk'it'a venen'a tomb'o, mi dir'as. San'ec'e danĝer'eg'a! Ĉiu'j tiu'j mal'pur'eg'aĵ'o'j supr'e en la Muel'ej'val'o, — ĉio tio kio odor'as tiel abomen'e, — tio infekt'as la akv'o'n en la konduk'a'j tub'o'j al la put'o'dom'o; kaj tiu sam'a venen'a mal'pur'aĵ'o sorb'iĝ'as en la plaĝ'o'n —

HOVSTAD
— kie la mar'ban'ej'o'j situ'as?

Doktor'o STOCKMANN
Ĝust'e tie.

HOVSTAD
De kio vi sci'as tio'n ĉi tiel cert'e, sinjor'o doktor'o?

Doktor'o STOCKMANN
Mi ekzamen'is la stat'o'n plej ebl'e konscienc'e. Ho, mi long'e ir'is kun suspekt'o pri io tia. Pas'int'jar'e ni hav'is kelk'a'j'n ne'atend'it'a'j'n kaz'o'j'n de mal'san'o inter la vizit'ant'o'j ĉe la ban'ej'o, — kaj tif'a'j kaj gastr'a'j —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, ver'e okaz'is.

Doktor'o STOCKMANN
Tiam ni opini'is, ke la fremd'ul'o'j kun'port'is la infekt'o'n; sed post'e, — vintr'e, — mi ek'hav'is ali'a'j'n pens'o'j'n; kaj mi komenc'is ekzamen'i la akv'o'n kiel ebl'e plej zorg'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Do est'as pri tio, ke vi est'is tiom okup'at'a!

Doktor'o STOCKMANN
Jes, vi ver'e pov'as dir'i, ke mi est'is okup'at'a, Katrine. Sed ĉi tie mank'is al mi la neces'a'j scienc'a'j help'il'o'j; kaj mi send'is al la universitat'o prov'specimen'o'j'n el la trink'akv'o kaj el la mar'akv'o por ek'hav'i ekzakt'a'n analiz'o'n far'it'a'n de kemi'ist'o.

HOVSTAD
Kaj ĝi'n vi nun ricev'is?

Doktor'o STOCKMANN
(montr'as la leter'o'n) Jen mi hav'as ĝi'n! Li trov'is ĉe'est'o'n de putr'ant'a'j organik'a'j materi'o'j en la akv'o, — infuzori'o'j amas'e. Est'as absolut'e mal'san'ig'e ĉu uz'at'a intern'e ĉu ekster'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Est'as di'a feliĉ'o, ke vi mal'kovr'is tio'n ĝust'a'temp'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, en tio vi prav'as.

HOVSTAD
Kio'n vi nun intenc'as far'i, sinjor'o doktor'o?

Doktor'o STOCKMANN
Kompren'ebl'e pli'bon'ig'i la afer'o'n.

HOVSTAD
Ĉu tio ebl'as?

Doktor'o STOCKMANN
Dev'as est'i ebl'a. Ali'e la tut'a ban'ej'o est'as ne'uz'ebl'a, — detru'it'a. Sed ne est'as katastrof'o. Mi klar'e sci'as, kio'n ni dev'as far'i.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed kar'a Tom'as, ke vi ten'is tio'n ĉi tiel sekret'a.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu mi kur'us ĉirkaŭ'e en la urb'o babil'ant'e, antaŭ ol sci'i cert'e? Ho ne; tiel frenez'a mi ne est'as.

PETRA
Nu, sed al ni hejm'e —

Doktor'o STOCKMANN
Eĉ ne al unu sol'a viv'ant'a anim'o. Sed morgaŭ vi pov'os kur'i vizit'e al la “mel'o” —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed Tom'as do —!

Doktor'o STOCKMANN
Nu do, al av'o. Jes, nun li ek'hav'os i'o'n por pri'mir'i, la mal'jun'ul'o; li ja kred'as, ke mi est'as frenez'a en mi'a kap'o; nu ja, est'as plur'a'j kiu'j hav'as la sam'a'n opini'o'n, mi rimark'is. Sed nun tiu'j bon'ul'o'j vid'u —; nun ili vid'u —! (paŝ'ad'as ĉirkaŭ'e frot'ant'e la man'o'j'n) Far'iĝ'os eg'a bru'o en la urb'o, Katrine. Vi ne pov'as imag'i. La tut'a akv'o'tub'ar'o est'u re'fos'ot'a.

HOVSTAD
(ek'star'as) La tut'a akv'o'tub'ar'o —?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kompren'ebl'e. La en'las'ej'o situ'as tro mal'alt'e; oni trans'lok'ig'u ĝi'n al lok'o mult'e pli alt'a.

PETRA
Kaj tiel vi tamen fin'fin'e prav'iĝ'as.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉu vi memor'as, Petra? Mi skrib'is kontraŭ ili, kiam ili est'is konstru'ont'a'j. Sed tiam est'is neni'u, kiu vol'is aŭskult'i mi'n. Nun, kred'u, mi don'os al ili plen'a'n salv'o'n; — jes, ĉar mi kompren'ebl'e skrib'is raport'o'n al la ban'ej'estr'ar'o; ĝi kuŝ'is pret'a tut'a'n semajn'o'n; mi nur atend'is tiu'n ĉi. (montr'as la leter'o'n) Sed nun mi tuj eksped'os ĝi'n (ir'as en si'a'n ĉambr'o'n kaj re'ven'as kun pak'aĵ'o da paper'o'j) Jen vid'u! Kvar dens'e skrib'it'a'j'n foli'o'j'n! Kaj la leter'o est'u kun'met'at'a. Gazet'o'n, Katrine! Hav'ig'u i'o'n al mi por kovr'aĵ'o. Bon'e; jen; don'u ĝi'n al — al —; (stamf'as) kiel diabl'e ŝi nom'iĝ'as? Nu, don'u ĝi'n al la serv'ist'in'o; dir'u, ke ŝi tuj port'u ĝi'n al la magistr'ant'o.

(Sinjor'in'o Stockmann ir'as kun la pak'aĵ'o tra la manĝ'o'ĉambr'o.)

PETRA
Kio'n vi pens'as, ke onkl'o Petro dir'os, patr'o?

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n li do dir'us? Li cert'e est'os ĝoj'a vid'ant'e, ke tia grav'a ver'o mal'kovr'iĝ'as, mi pens'as.

HOVSTAD
Ĉu vi permes'as, ke mi far'os et'a'n notic'o'n en “La Popol'a Mesaĝ'o” pri vi'a mal'kovr'o?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ver'e dank'o'n pro tio.

HOVSTAD
Est'as ja dezir'ind'e, ke la publik'o sci'u plej ebl'e fru'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, cert'e est'as.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(re'ven'as) Nun ŝi for'ir'is kun ĝi.

BILLING
Vi far'iĝ'os, je di'a mort'o, la el'star'ul'o de la urb'o, sinjor'o doktor'o!

Doktor'o STOCKMANN
(kontent'e paŝ'ad'as ĉirkaŭ'e'n) Ho ĉu; fund'e mi ja nur far'is mi'a'n dev'o'n. Mi est'is bon'ŝanc'a trezor'fos'ist'o; tio est'as la tut'o; sed tamen —

BILLING
Hovstad, ĉu vi ne opini'as, ke la urb'o dev'us far'i procesi'o'n por doktor'o Stockmann?

HOVSTAD
Tiu'n ide'o'n mi ĉiu'okaz'e sub'ten'os.

BILLING
Kaj mi parol'os kun Aslaksen pri tio.

Doktor'o STOCKMANN
Ne, kar'a'j amik'o'j, las'u tia'n arleken'aĵ'o'n; mi ne akcept'os iu'j'n aranĝ'o'j'n. Kaj se la ban'ej'estr'ar'o ek'pens'us decid'i por mi pli'alt'ig'o'n de la salajr'o, mi ne akcept'os ĝi'n. Katrine, mi dir'as al vi, — mi ne akcept'os ĝi'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj vi far'as ĝust'e, Tom'as.

PETRA
(supr'e'n'lev'as si'a'n glas'o'n) Je vi'a san'o, patr'o!

HOVSTAD kaj BILLING
Je vi'a san'o, je vi'a san'o, sinjor'o doktor'o.

HORSTER
(tuŝ'et'as glas'o'n kun la doktor'o) Ke vi hav'u nur feliĉ'o'n el tio ĉi.

Doktor'o STOCKMANN
Dank'o'n, dank'o'n, mi'a'j kar'a'j amik'o'j! Mi est'as el'kor'e ĝoj'a —; ho, est'as tamen ben'at'e sci'i pri si mem, ke oni far'is si'n merit'ind'a por si'a nask'iĝ'urb'o kaj si'a'j kun'civit'an'o'j. Hur'a, Katrine!

(Li kapt'as ŝi'n per ambaŭ man'o'j ĉirkaŭ la kol'o kaj turn'iĝ'ad'as kun ŝi. Sinjor'in'o Stockmann kri'as kaj kontraŭ'batal'as. Rid'ad'o, aplaŭd'ad'o kaj hura'o'j por la doktor'o. La knab'o'j el'met'as si'a'j'n kap'o'j'n ĉe la pord'o.)

Du'a Akt'o

(La sid'ĉambr'o de la doktor'o. La pord'o de la manĝ'o'ĉambr'o est'as ferm'it'a. Antaŭ'tag'mez'e.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(Kun sigel'it'a leter'o en la man'o ven'as de la manĝ'o'ĉambr'o, ir'as al la antaŭ'a pord'o dekstr'e kaj en'rigard'as.) Ĉu vi est'as hejm'e, Tom'as?

Doktor'o STOCKMANN
(intern'e) Jes, mi ĵus re'ven'is. (ven'as) Ĉu est'as io?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Leter'o de vi'a frat'o. (don'as ĝi'n al li)

Doktor'o STOCKMANN
Aha, ni rigard'u. (daŭr'e leg'as murmur'ant'e) Hm —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kio'n li do dir'as?

Doktor'o STOCKMANN
(met'as la paper'o'j'n en la poŝ'o'n) Ne, li nur skrib'as, ke li mem vizit'os ni'n tag'mez'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Do memor'u, ke vi tiam est'u hejm'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi ja pov'os; ĉar mi jam fin'is mi'a'j'n antaŭ'tag'mez'a'j'n vizit'o'j'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ver'e mi est'as sci'vol'a aŭd'i kiel li konsider'as la afer'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Ebl'e li ne ŝat'as, ke est'as mi kaj ne li mem, kiu far'is la mal'kovr'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, ĉu ankaŭ vi tio'n tim'as?

Doktor'o STOCKMANN
Nu, fund'e li kompren'ebl'e far'iĝ'os ĝoj'a. Sed tamen —; Petro tiel diabl'e tim'as, ke ali'a'j hom'o'j ol li mem, far'as i'o'n por la bon'o de la urb'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed sci'u, Tom'as, — vi dev'us est'i tiel ĝentil'a, ke vi divid'u la honor'o'n kun li. Ĉu oni ne pov'us dir'i, ke est'as li, kiu unu'e met'is vi'n sur la spur'o'n —?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, egal'e por mi. Se mi nur sukces'os re'bon'ig'i la afer'o'n.

Mal'jun'a Mort'e'n KIIL
(en'met'as la kap'o'n ĉe la antaŭ'ĉambr'a pord'o, ĉirkaŭ'rigard'as ekzamen'e, rid'as kaŝ'e kaj demand'as ruz'e) Ĉu est'as — est'as ver'o?

Sinjor'in'o STOCKMANN
(al li renkont'e) Patr'o, — ĉu est'as vi!

Doktor'o STOCKMANN
Jen, jen, bo'patr'o; bon'a'n maten'o'n, bon'a'n maten'o'n!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho, sed en'ven'u do.

Mort'e'n KIIL
Jes, se est'as ver'o; ĉar ali'e mi for'ir'os.

Doktor'o STOCKMANN
Kio est'as ver'o?

Mort'e'n KIIL
Tiu stult'aĵ'o pri la akv'o'sistem'o. Ĉu ĝi est'as ver'o?

Doktor'o STOCKMANN
Kompren'ebl'e est'as ver'o. Sed kiel vi sci'iĝ'is pri tio?

Mort'e'n KIIL
(en'ven'as) Petra en'kur'is, kiam ŝi ir'is al la lern'ej'o —

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu ŝi far'is?

Mort'e'n KIIL
Jes ja; kaj ŝi rakont'is —. Mi pens'is, ke ŝi vol'is nur rid'ind'ig'i mi'n; sed tia Petra ja ne est'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ne, kiel vi pov'us pens'i ti'aĵ'o'n!

Mort'e'n KIIL
Ho, oni fid'u neniu'n; oni pov'as est'i rid'ind'ig'at'a antaŭ ol oni sci'as. Sed tio tamen do est'as ver'o, ĉu?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, efektiv'e tiel est'as. Ek'sid'u nun, bo'patr'o. (sid'ig'as li'n en la sof'o'n) Kaj ĉu ne est'as ver'a feliĉ'o por la urb'o —?

Mort'e'n KIIL
(barakt'as kun la rid'ad'o) Feliĉ'o por la urb'o?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ke mi far'is tiu'n mal'kovr'aĵ'o'n ĝust'a'temp'e —

Mort'e'n KIIL
(kiel antaŭ'e) Ja ja ja! — Sed neniam mi imag'is, ke vi vol'is far'i arleken'aĵ'o'n pri vi'a propr'a sam'sang'a frat'o.

Doktor'o STOCKMANN
Arleken'aĵ'o'n!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, kar'a patr'o —

Mort'e'n KIIL
(ripoz'ig'as la man'o'j'n kaj la menton'o'n sur la baston'buton'o'n kaj palpebr'um'as ruz'e al la doktor'o) Kiel efektiv'e est'is? Ĉu ne iu'j best'o'j en'ramp'is en la akv'o'tub'o'j'n?

Doktor'o STOCKMANN
Ho jes, infuzori'o'j.

Mort'e'n KIIL
Kaj eĉ mult'a'j tia'j best'o'j en'ven'is, dir'is Petra. Enorm'a amas'o.

Doktor'o STOCKMANN
Nu jes; ili pov'as ĉe'est'i en cent'mil'o'j.

Mort'e'n KIIL
Sed neni'u pov'as vid'i ili'n, — ĉu ne est'as tiel?

Doktor'o STOCKMANN
Ne, vid'i ili'n oni ne pov'as.

Mort'e'n KIIL
(silent'e kluk'rid'ant'e) Jen'o est'as, diabl'o port'u mi'n, la plej bon'a, kio'n mi ĝis nun aŭd'is pri vi.

Doktor'o STOCKMANN
Kiel? Kio?

Mort'e'n KIIL
Sed neniel vi pov'os kred'ig'i ti'aĵ'o'n al la magistr'ant'o.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, ni vid'os.

Mort'e'n KIIL
Ĉu vi imag'as li'n tiel frenez'a?

Doktor'o STOCKMANN
Mi esper'as, ke la tut'a urb'o est'as tiel frenez'a.

Mort'e'n KIIL
La tut'a urb'o! Jes, pov'as est'i. Sed tio'n ili merit'as; tio serv'u al ili bon'e. Ili est'us tiom pli saĝ'a'j ol ni mal'jun'ul'o'j. Ili hund'balot'is mi'n el la urb'a konsil'ant'ar'o. Jes, tiel mi dir'as; ĉar ili balot'is pri mi kiel pri hund'o. Sed nun ili ek'hav'os. Far'u arleken'aĵ'o'n pri ili, Stockmann.

Doktor'o STOCKMANN
Sed bo'patr'o —

Mort'e'n KIIL
Nur arleken'aĵ'o'n, mi dir'as. (ek'star'as) Se vi kapabl'as tio'n far'i, tiel ke la magistr'ant'o kaj li'a'j amik'o'j kur'os ĉirkaŭ'e nur flar'ant'e si'a'n propr'a'n odor'o'n, mi sur'lok'e don'os cent kron'o'j'n al la mal'riĉ'ul'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, tio est'as ja ĝentil'a.

Mort'e'n KIIL
Jes, mi ja ne hav'as mult'e por dispon'i, vi sci'as; sed se vi tio'n kapabl'as, mi pens'os pri la mizer'ul'o'j per kvin'dek kron'o'j julvespere.

(Redaktor'o Hovstad ven'as de la antaŭ'ĉambr'o.)

HOVSTAD
Bon'a'n maten'o'n! (halt'as) Ho, pardon'u —

Doktor'o STOCKMANN
Ne, ne. En'ven'u; en'ven'u.

Mort'e'n KIIL
(de'nov'e kluk'rid'as) Li! Ĉu ankaŭ li part'o'pren'as?

HOVSTAD
Kio'n vi alud'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kompren'ebl'e, li part'o'pren'as.

Mort'e'n KIIL
Ĉu mi ne tio'n pens'us! Est'os en'met'at'a en la gazet'o'j'n. Jes, vi est'as ver'e la ĝust'a, Stockmann. Sed far'u vi'a'n kabal'o'n; nun mi for'ir'os.

Doktor'o STOCKMANN
Ho ne; rest'u iom'et'e, bo'patr'o.

Mort'e'n KIIL
Ne, nun mi for'ir'os. Kaj el'trov'u kiel ebl'e plej mult'a'j'n arleken'aĵ'o'j'n; diabl'e, tio'n vi ne est'u far'int'a por neni'o.

(Li el'ir'as; Sinjor'in'o Stockmann akompan'as li'n ekster'e'n.)

Doktor'o STOCKMANN
(rid'as) Imag'u, — la mal'jun'ul'o kred'as eĉ ne unu vort'o'n el tio ĉi pri la akv'o'liver'ej'o.

HOVSTAD
Ĉu est'is tiu afer'o —?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, pri tiu ni parol'is. Kaj ebl'e est'as koncern'e la sam'o'n, ke ankaŭ vi ven'as?

HOVSTAD
Jes, est'as pri ĝi. Ĉu vi hav'as liber'a'n moment'o'n, sinjor'o doktor'o?

Doktor'o STOCKMANN
Tiom long'e kiom vi dezir'as, kar'a.

HOVSTAD
Ĉu vi ricev'is respond'o'n de la magistr'ant'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ankoraŭ ne. Li ven'os post iom.

HOVSTAD
Mi iom pens'is pri la afer'o de post hieraŭ vesper'e.

Doktor'o STOCKMANN
Nu ja?

HOVSTAD
Por vi kiu est'as kurac'ist'o kaj scienc'ist'o, tiu afer'o pri la akv'o'liver'ej'o grav'as en si mem. Mi alud'as, ke vi ne pens'as, ke la afer'o est'as lig'it'a kun mult'a'j ali'a'j afer'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kiel —? Ni ek'sid'u, kar'a. — Tie en la sof'o'n.

(Hovstad ek'sid'as en la sof'o'n, la doktor'o en apog'seĝ'o'n ali'flank'e de la tabl'o.)

Doktor'o STOCKMANN
Nu? Vi do opini'as —?

HOVSTAD
Vi dir'is hieraŭ, ke la putr'a akv'o ven'as de mal'pur'aĵ'o'j en la grund'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĝi ven'as sen'dub'e de tiu venen'a marĉ'o supr'e en la Muel'ej'val'o.

HOVSTAD
Pardon'u, sinjor'o doktor'o, sed mi opini'as, ke ĝi ven'as de tut'e ali'a marĉ'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kiu marĉ'o tiu do est'us?

HOVSTAD
La marĉ'o en kiu ni'a tut'a komun'um'a viv'o kuŝ'as putr'ant'e.

Doktor'o STOCKMANN
Sed, diabl'e, sinjor'o Hovstad, kia babil'ad'o est'as tiu?

HOVSTAD
Ĉiu'j afer'o'j de la urb'o est'as iom post iom trans'pren'it'a'j de la ar'o de publik'a'j ofic'ist'o'j —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, ofic'ist'o'j ili ja ne ĉiu'j est'as.

HOVSTAD
Ne, sed tiu'j, kiu'j ne est'as ofic'ist'o'j, ili almenaŭ est'as la amik'o'j kaj sub'ten'ant'o'j de la ofic'ist'o'j; est'as ĉiu'j riĉ'ul'o'j, ĉiu'j tiu'j kun la mal'nov'a'j respekt'at'a'j nom'o'j en la urb'o; est'as tiu'j, kiu'j estr'as kaj reg'as super ni.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed tiu'j hom'o'j ver'e hav'as kaj kapabl'o'n kaj spert'o'n.

HOVSTAD
Ĉu ili montr'is kapabl'o'n kaj spert'o'n, kiam ili lok'ig'is la akv'o'tub'o'n tie'n, kie ĝi nun kuŝ'as?

Doktor'o STOCKMANN
Ne, tio kompren'ebl'e est'is grand'a stult'aĵ'o de ili. Sed tio ja nun pli'bon'iĝ'os.

HOVSTAD
Ĉu vi kred'as, ke ir'os tiel glat'e?

Doktor'o STOCKMANN
Glat'e aŭ ne glat'e, — far'end'a ĝi tamen est'as.

HOVSTAD
Jes, se la gazet'ar'o pren'os la task'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Neniam far'iĝ'os neces'e, kar'a. Mi est'as cert'a, ke mi'a frat'o —

HOVSTAD
Pardon'u al mi, sinjor'o doktor'o, sed mi dir'as al vi, ke mi vol'as trakt'i la afer'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
En la gazet'o?

HOVSTAD
Jes. Kiam mi trans'pren'is “La Popol'a'n Mesaĝ'o'n”, mi'a intenc'o est'is, ke mi romp'u tiu'n rond'o'n de obstin'a'j reakci'ul'o'j, kiu'j posed'as la tut'a'n potenc'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Sed vi ja mem rakont'is al mi kiel tio fin'iĝ'is; vi ja tiel preskaŭ ruin'ig'is la gazet'o'n.

HOVSTAD
Jes, tiam mi dev'is ref'i vel'o'j'n, ver'e. Ĉar danĝer'o est'is, ke ni ne hav'us ban'ej'o'n, se tiu'j hom'o'j fal'us. Sed nun ni hav'as ĝi'n, kaj ni pov'as mal'hav'i la alt'a'j'n sinjor'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Mal'hav'i, jes; sed ni tamen ŝuld'as al ili grand'a'n dank'o'n.

HOVSTAD
Tio'n ni ja re'kon'os, kiel dec'as. Sed gazet'ist'o de mi'a popol'ec'a inklin'o ne pov'as mal'kapt'i tia'n ŝanc'o'n kiel tiu'n ĉi. Ni dev'as sku'i tiu'n mit'o'n pri la ne'erar'pov'a'j estr'ant'o'j. Ti'aĵ'o'j'n oni dev'as el'radik'ig'i kiel ĉia'spec'a'j'n superstiĉ'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Pri tio mi tut'kor'e sam'opini'as kun vi, sinjor'o Hovstad; se est'as superstiĉ'o, do for'ig'u ĝi'n!

HOVSTAD
La magistr'ant'o mi ja ne'volont'e tuŝ'us, ĉar li ja est'as vi'a frat'o. Sed cert'e vi opini'as kiel mi, ke la ver'o antaŭ'as ĉiu'j'n ali'a'j'n konsider'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kompren'ebl'e. (fort'e) Jes, sed — Jes, sed —!

HOVSTAD
Vi ne hav'u mal'bon'a'n opini'o'n pri mi. Mi est'as nek pli profit'em'a nek pli potenc'avid'a ol la pli'mult'o de hom'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Sed kar'a, — kiu pens'as tiel?

HOVSTAD
Mi de'ven'as el simpl'a'j hom'o'j, kiel vi sci'as; kaj mi hav'is sufiĉ'a'n okaz'o'n vid'i, kio'n la baz'a'j tavol'o'j de la soci'o bezon'as. Kaj tio est'as part'o'pren'i la estrad'o'n de la publik'a'j afer'o'j, sinjor'o doktor'o. Tio est'as kio evolu'ig'as la kapabl'o'j'n, la sci'o'j'n kaj la mem'konsci'ec'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Tio'n mi bon'eg'e kompren'as —

HOVSTAD
Jes, — kaj tial mi pens'as, ke ĵurnal'ist'o pren'as sur si'n pez'a'n respond'ec'o'n, se li ne profit'as de avantaĝ'a situaci'o por liber'ig'i la pli'mult'o'n, la simpl'ul'o'j'n, la sub'prem'at'o'j'n. Mi bon'e sci'as, — ke inter la super'ul'o'j ili nom'os tio'n ribel'ig'o kaj ti'aĵ'o'j'n; sed ili far'u kiel al ili plaĉ'as. Kiam mi mem hav'as mi'a'n pur'a'n konscienc'o'n, jen —

Doktor'o STOCKMANN
Ĝust'e tio, jes! ĝust'e tio, kar'a sinjor'o Hovstad. Sed tamen — diabl'e —! (Iu frap'as.) En'ven'u!

(Pres'ist'o Aslaksen ĉe la pord'o de la antaŭ'ĉambr'o. Li est'as simpl'e sed konven'e vest'it'a, nigr'e, kun blank'a, iom'et'e kun'ĉif'it'a kol'tuk'o, kaj kun gant'o'j kaj cilindr'a ĉapel'o en la man'o.)

ASLAKSEN
(salut'as kap'klin'e) Pardon'u, sinjor'o doktor'o, ke mi est'as tiel aŭdac'a —

Doktor'o STOCKMANN
(ek'star'as) Jen, jen, — pres'ist'o Aslaksen!

ASLAKSEN
Jes, ĝust'e, sinjor'o doktor'o.

HOVSTAD
(ek'star'as) Ĉu mi'n vi serĉ'as, Aslaksen?

ASLAKSEN
Ne, tut'e ne; mi ne sci'is, ke ni renkont'iĝ'us ĉi tie. Est'as la doktor'o mem —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, per kio mi serv'u?

ASLAKSEN
Ĉu est'as ver'o, kio'n mi aŭd'is de sinjor'o Billing, ke la doktor'o intenc'as hav'ig'i al ni pli bon'a'n akv'o'liver'ej'o'n?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, por la ban'ej'o.

ASLAKSEN
Bon'e; tio'n mi kompren'as. Do mi ven'as por dir'i, ke tiu'n afer'o'n mi vol'as sub'ten'i el ĉiu'j fort'o'j.

HOVSTAD
(al la doktor'o) Jen vi vid'as!

Doktor'o STOCKMANN
Mi kor'e dank'as vi'n pro tio! Sed —

ASLAKSEN
Ĉar est'us ebl'e bezon'at'e hav'i ni'n et'burĝ'o'j'n sub'ten'ant'a'j dors'e. Ni kvazaŭ konsist'ig'as kompakt'a'n pli'mult'o'n en la urb'o, — kiam ni ver'e vol'as. Kaj est'as ĉiam bon'e hav'i la pli'mult'o'n kun si, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Sen'dub'a ver'o; sed mi tut'e ne kompren'as, ke ĉi tie apart'a'j aranĝ'o'j est'us neces'a'j. Ŝajn'as al mi, ke tia simpl'a afer'o —

ASLAKSEN
Nu ja, pov'us tamen est'i bon'e; ĉar mi kon'as la lok'a'j'n aŭtoritat'ul'o'j'n sufiĉ'e bon'e; la potenc'ul'o'j ne volont'e akcept'as propon'o'j'n ven'ant'a'j'n de ali'ul'o'j. Kaj tial mi pens'as, ke ne est'us mal'avantaĝ'e, ke ni far'u iom'et'a'n manifestaci'o'n.

HOVSTAD
Ĝust'e tio, jes.

Doktor'o STOCKMANN
Manifestaci'o'n vi dir'as? Nu, kiel vi do vol'as manifestaci'i?

ASLAKSEN
Kompren'ebl'e tre moder'e, sinjor'o doktor'o; mi ĉiam est'as laŭ'ebl'e moder'a; ĉar moder'ec'o est'as la unu'a dec'o de civit'an'o, — laŭ mi'a opini'o.

Doktor'o STOCKMANN
Pri tio vi ja est'as kon'at'a, sinjor'o Aslaksen.

ASLAKSEN
Jes, mi kuraĝ'as tio'n dir'i. Kaj tiu afer'o pri la akv'o'liver'ej'o, ĝi est'as eg'e grav'a por ni et'burĝ'o'j. Aspekt'e la ban'ej'o far'iĝ'os kvazaŭ et'a or'min'ej'o por la urb'o. Est'as per'e de la ban'ej'o, ke ni ĉiu'j viv'as, kaj precip'e ni dom'posed'ant'o'j. Tial ni ja volont'e sub'ten'as la instituci'o'n per ĉiu'j fort'o'j. Kaj ĉar mi ja est'as estr'o de la asoci'o de dom'posed'ant'o'j —

Doktor'o STOCKMANN
Jes —?

ASLAKSEN
— kaj ĉar mi al'don'e est'as agent'o por la asoci'o por moder'ec'o, — ja, la doktor'o cert'e sci'as, ke mi ag'ad'as por la moder'ec'mov'ad'o?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kompren'ebl'e.

ASLAKSEN
Nu, — sekv'e mi kompren'ebl'e renkont'as mult'a'j'n hom'o'j'n. Kaj ĉar mi est'as kon'at'a por est'i prudent'a kaj lojal'a civit'an'o, kiel la doktor'o mem dir'is, mi ja hav'as cert'a'n influ'o'n en la urb'o, — iu'n potenc'o'n, — se mi mem tio'n dir'u.

Doktor'o STOCKMANN
Tio'n mi sci'as tre bon'e, sinjor'o Aslaksen.

ASLAKSEN
Jes, jes — tial est'us por mi facil'a afer'o star'ig'i iu'n manifest'o'n, se est'us bezon'e.

Doktor'o STOCKMANN
Manifest'o'n, vi dir'as?

ASLAKSEN
Jes, iu'n dank'adres'o'n de la civit'an'o'j de la urb'o, pro tio ke vi antaŭ'e'n'port'is tiu'n ĉi komun'e grav'a'n afer'o'n. Kompren'ebl'e ni dev'as ĝi'n vort'um'i en la plej dec'a moder'ec'o, ke ĝi ne ofend'os la aŭtoritat'ul'o'j'n kaj tiu'j'n, kiu'j ceter'e hav'as la potenc'o'n. Kaj se ni est'os si'n'gard'a'j pri tio, neni'u pov'os ofend'iĝ'i, mi pens'as?

HOVSTAD
Nu, eĉ se ili ne tio'n ŝat'us —

ASLAKSEN
Ne, ne, ne; neniu'n ofend'o'n kontraŭ la aŭtoritat'ul'o'j, sinjor'o Hovstad. Neniu'n opozici'o'n kontraŭ hom'o'j, kiu'j star'as al ni tiel proksim'e. Da tia'j spert'o'j mi rikolt'is sufiĉ'e dum mi'a'j tag'o'j; kaj el tio ankaŭ neniam ven'os io bon'a. Sed prudent'a'j kaj sincer'a'j el'dir'o'j de civit'an'o ne dev'as al li est'i rifuz'at'a'j.

Doktor'o STOCKMANN
(agit'as li'a'n man'o'n) Mi preskaŭ ne pov'as dir'i al vi, Aslaksen, kiel kor'e ĝoj'ig'as mi'n trov'i tiu'n sub'ten'o'n inter mi'a'j kun'civit'an'o'j. Mi est'as tiel ĝoj'a, — tiel ĝoj'a! Aŭd'u; ĉu ne glas'et'o'n da ŝere'o? Ĉu!

ASLAKSEN
Ne, mult'a'n dank'o'n; mi neniam gust'um'as tia'j'n alkohol'aĵ'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, sed glas'o'n da bier'o do; kio'n vi dir'as?

ASLAKSEN
Dank'o'n, ankaŭ ne, sinjor'o doktor'o; mi neni'o'n pren'as tiel fru'e en la tag'o. Sed nun mi vol'as el'ir'i en la urb'o'n kaj parol'i kun kelk'a'j el la dom'posed'ant'o'j kaj pret'ig'i la etos'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, est'as sen'mezur'e ĝentil'e de vi, sinjor'o Aslaksen; sed mi ne pov'as ig'i en mi'a'n kap'o'n, ke ĉiu'j tiu'j aranĝ'o'j est'us neces'a'j; mi pens'as, ke la afer'o ir'os glat'e de si mem.

ASLAKSEN
La aŭtoritat'ul'o'j labor'as iom mal'lert'e, sinjor'o doktor'o. Jes, Di'o pardon'u, mi tio'n ne dir'as por mal'laŭd'i ili'n —

HOVSTAD
Morgaŭ ni pel'ĉas'os ili'n en la gazet'o, Aslaksen.

ASLAKSEN
Sed ne tro sen'brid'e, sinjor'o Hovstad. Antaŭ'e'n'ir'u kun moder'ec'o, aŭ vi ne sukces'os mov'i ili'n el la lok'o; fid'u mi'a'n konsil'o'n; ĉar mi rikolt'is spert'o'j'n en la lern'ej'o de la viv'o. — Nu ja, mi dir'u adiaŭ al la doktor'o. Vi nun sci'as, ke almenaŭ ni et'burĝ'o'j star'as mal'antaŭ vi kiel mur'o. Vi hav'as la kompakt'a'n pli'mult'o'n ĉe vi'a flank'o, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Dank'o'n pro tio, mi'a kar'a sinjor'o Aslaksen. (prezent'as al li la man'o'n) Adiaŭ, adiaŭ!

ASLAKSEN
Ĉu vi kun'ir'as al la pres'ej'o, sinjor'o Hovstad?

HOVSTAD
Mi ven'os post'e; rest'as ankoraŭ io por decid'i.

ASLAKSEN
Bon'e, bon'e.

(Li salut'as kaj el'ir'as; doktor'o Stockmann sekv'as li'n ekster'e'n en la antaŭ'ĉambr'o'n.)

HOVSTAD
(je en'ven'o de la doktor'o) Nu, kio'n vi nun dir'as, sinjor'o doktor'o? Ĉu ne ŝajn'as al vi, ke est'as la temp'o por aer'um'i kaj iom agit'i ĉi tie en tiu kovard'a mal'kuraĝ'ec'o kaj mal'vigl'ec'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu vi alud'as al pres'ist'o Aslaksen?

HOVSTAD
Jes, mi far'as. Li est'as unu el tiu'j, kiu'j star'as en la marĉ'o — tia honest'a hom'o kia li ceter'e est'as. Kaj tia'j est'as la pli'mult'o ĉi tie ĉe ni; ili ir'as klin'iĝ'ant'e kaj sving'ant'e al ambaŭ flank'o'j; pro nur'a'j konsider'o'j kaj hezit'em'o ili neniam kuraĝ'as far'i plen'a'n paŝ'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed Aslaksen est'is ja kor'e bon'vol'a, ŝajn'as al mi.

HOVSTAD
Est'as unu si'n'ten'o, kiu'n mi pli alt'e taks'as; kaj tio est'as star'i kiel fid'ind'a, konfid'em'a hom'o.

Doktor'o STOCKMANN
Mi komplet'e sam'opini'as kun vi.

HOVSTAD
Tial mi nun vol'as kapt'i la ŝanc'o'n kaj prov'i, ĉu mi pov'us instig'i la bon'vol'em'ul'o'j'n foj'e montr'i kuraĝ'o'n. La kult'o de aŭtoritat'o dev'as est'i el'radik'iĝ'at'a en la urb'o. Pri tiu ne'pardon'ebl'e grand'a erar'o pri la akv'o'liver'ej'o ni dev'as inform'i ĉiu'j'n voĉ'don'rajt'ul'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e; se vi opini'as, ke est'as por la bon'o de la komun'um'o, do far'u; sed ne antaŭ ol mi parol'is kun mi'a frat'o.

HOVSTAD
Mi tamen pret'skrib'os redakci'a'n artikol'o'n dum'e. Kaj se la magistr'ant'o ne vol'as antaŭ'e'n'ig'i la afer'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Ho, kiel vi pov'as imag'i tio'n?

HOVSTAD
Est'as imag'ebl'e. Kaj tiam —?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tiam mi promes'as al vi —; aŭd'u, — tiam vi pov'os pres'ig'i mi'a'n artikol'o'n, — en'pren'i ĝi'n tut'a kaj komplet'a.

HOVSTAD
Ĉu mi rajt'os? Ĉu decid'it'e?

Doktor'o STOCKMANN
(prezent'as al li la manuskript'o'n) Jen ĝi est'as; pren'u ĝi'n kun vi; ne mal'util'os, ke vi tra'leg'u ĝi'n; kaj vi re'don'u ĝi'n al mi post'e.

HOVSTAD
Bon'e, bon'e; mi far'os. Kaj nun adiaŭ, doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Adiaŭ, adiaŭ. Jes, vi vid'os, ke ir'os glat'e, sinjor'o Hovstad, — ver'e glat'e!

HOVSTAD
Hm, — ni vid'os. (Li salut'as kaj el'ir'as tra la antaŭ'ĉambr'o.)

Doktor'o STOCKMANN
(rigard'as en la manĝ'o'ĉambr'o'n) Katrine —! Nu, Petra, ĉu vi ven'is hejm'e'n?

PETRA
(en'ven'as) Jes, mi ĵus ven'is de la lern'ej'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(ven'as) Ĉu li ankoraŭ ne ven'is?

Doktor'o STOCKMANN
Petro? Ne. Sed mi mult'e parol'is kun Hovstad. Li est'as tut'e kapt'it'a de mi'a mal'kovr'o. Jes, ĉar sci'u, ke ĝi est'as mult'e pli grav'a, ol mi unu'e pens'is. Kaj li ankaŭ met'is si'a'n gazet'o'n por mi'a bezon'o, se far'iĝ'os neces'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed ĉu vi opini'as, ke tio est'os bezon'at'a?

Doktor'o STOCKMANN
Ho, tut'e ne. Sed almenaŭ est'as fier'ig'a konsci'o, ke oni hav'as la liberal'a'n, sen'de'pend'a'n gazet'ar'o'n ĉe si'a flank'o. Jes, kaj imag'u — mi hav'is vizit'o'n de la estr'o de la asoci'o de dom'posed'ant'o'j.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu? Kaj kio'n li vol'is?

Doktor'o STOCKMANN
Ankaŭ sub'ten'i mi'n. Ĉiu'j vol'as ili sub'ten'i mi'n, se est'os neces'e. Katrine, — ĉu vi sci'as kio'n mi hav'as mal'antaŭ mi?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Mal'antaŭ vi? Ne; kio'n vi do hav'as mal'antaŭ vi?

Doktor'o STOCKMANN
La kompakt'a'n pli'mult'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu ver'e? Ĉu est'as bon'e por vi, Tom'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi opini'us, ke est'as bon'e! (frot'as la man'o'j'n kaj paŝ'ad'as tie'n kaj re'e'n) Ja, bon'a Di'o, kiel ĝoj'ig'e est'as star'i tiel en frat'a lig'o kun'e kun si'a'j sam'urb'an'o'j!

PETRA
Kaj far'i tiom bon'a'n kaj util'a'n, patr'o!

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj krom'e por mi'a propr'a hejm'urb'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Oni sonor'ig'as.

Doktor'o STOCKMANN
Do ni cert'e hav'as li'n. — — (Oni frap'as.) Bon'vol'e en'ven'u!

La Magistr'ant'o
(ven'as de la antaŭ'ĉambr'o) Bon'a'n maten'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'ven'o'n, Petro!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Bon'a'n maten'o'n, bo'frat'o. Kiel vi fart'as?

La Magistr'ant'o
Dank'o'n; nu, iel. (al la doktor'o) Hieraŭ post ofic'ej'a'j hor'o'j mi ricev'is de vi artikol'o'n rilat'e la akv'o'kondiĉ'o'j'n ĉe la ban'ej'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉu vi leg'is ĝi'n?

La Magistr'ant'o
Jes, mi far'is.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj kio'n vi sekv'e dir'as pri tiu afer'o?

La Magistr'ant'o
(kun rigard'o flank'e'n) Hm —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ven'u, Petra. (Ŝi kaj Petra ir'as en la ĉambr'o'n mal'dekstr'e.)

La Magistr'ant'o
(post iom'a paŭz'o) Ĉu est'is neces'e far'i tiu'j'n ekzamen'o'j'n mal'antaŭ mi'a dors'o?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tiom long'e kiom mi neni'o'n cert'e sci'is, mi —

La Magistr'ant'o
Kaj nun vi opini'as, ke vi sci'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, pri tio vi ja mem nun konvink'is vi'n.

La Magistr'ant'o
Ĉu vi intenc'as met'i tiu'n ĉi dokument'o'n antaŭ la ban'ej'a'n estr'ar'o'n kvazaŭ oficial'a'n dokument'o'n?

Doktor'o STOCKMANN
Jes ja. I'o'n oni dev'as ja far'i pri la afer'o; kaj tio'n urĝ'e.

La Magistr'ant'o
Vi uz'as, kiel kutim'e, fort'a'j'n parol'manier'o'j'n en vi'a trakt'aĵ'o. Inter ali'e vi dir'as, ke tio, kio'n ni ofert'as al ni'a'j ban'gast'o'j, est'as permanent'a venen'ig'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes sed, Petro, ĉu ĝi pov'as ali'manier'e nom'iĝ'i? Pens'u nur, — venen'a akv'o por intern'a sam'e kiel por ekster'a uz'o! Kaj tio al kompat'ind'a'j, mal'san'a'j hom'o'j, kiu'j bon'fid'e serĉ'as san'o'n ĉe ni, kaj kiu'j pag'as mult'e'kost'e por re'gajn'i si'a'n san'o'n!

La Magistr'ant'o
Kaj jen vi en vi'a postulat'o ven'as per vi'a dedukt'o al la rezult'o, ke ni dev'as fos'i nov'a'n kloak'o'n, kiu pren'u la fi'aĵ'o'j'n de la Muel'ej'val'o, kaj ke la akv'o'tub'o dev'as est'i ali'e lok'ig'at'a.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉu vi do sci'as pri ali'a solv'o? Mi ne.

La Magistr'ant'o
Antaŭ'tag'mez'e mi far'is vizit'et'o'n al la urb'a inĝenier'o. Kaj al li mi menci'is — tiel du'on'e ŝerc'e — tiu'j'n labor'o'j'n, kvazaŭ i'o'n, kio'n ni dev'as pri'pens'i iam en la est'ont'ec'o.

Doktor'o STOCKMANN
Iam en la est'ont'ec'o!

La Magistr'ant'o
Li rid'et'is de mi'a supoz'at'a ekstravaganc'o — kompren'ebl'e. Ĉu vi far'is al vi la mal'oportun'o'n pri'pens'i kiom la propon'it'a'j ŝanĝ'o'j ebl'e kost'us? Laŭ la inform'o'j, kiu'j'n mi ricev'is, la el'spez'o'j ver'ŝajn'e sum'iĝ'us al plur'a'j ĉentmiloj da kron'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu far'iĝ'us tiom mult'e'kost'e?

La Magistr'ant'o
Jes. Kaj post tio sekv'as la plej mal'bon'a. La labor'o daŭr'us minimum'a'n temp'o'spac'o'n de du jar'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Du jar'o'j, vi dir'as? Tut'a'j du jar'o'j?

La Magistr'ant'o
Minimum'e. Kaj kio'n ni dum'e far'u pri la ban'ej'o? Ĉu ni ferm'u ĝi'n? Jes, tio'n ni dev'us. Aŭ ĉu vi opini'as, ke iu'j vizit'os ni'n, kiam la oni'dir'o dis'vast'iĝ'os, ke la akv'o est'as mal'san'ig'a?

Doktor'o STOCKMANN
Sed, Petro, tia ĝi ja est'as.

La Magistr'ant'o
Kaj ĉio tio nun, — ĝust'e nun, kiam la instituci'o est'as en progres'o. Ankaŭ la najbar'a'j urb'o'j hav'as cert'a'j'n kondiĉ'o'j'n por far'iĝ'i serĉ'at'a'j ban'lok'o'j. Ĉu vi ne pens'as, ke ili tuj ek'ag'u por direkt'i la flu'o'n de fremd'ul'o'j al si? Jes, tut'e sen'dub'e. Kaj jen ni star'us tie; ni dev'us ver'ŝajn'e ferm'i la tut'a'n mult'e'kost'a'n instituci'o'n; kaj jen vi ruin'ig'us vi'a'n hejm'urb'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
— ruin'ig'us —!

La Magistr'ant'o
Est'as sol'e per'e de la ban'ej'o, ke la urb'o hav'as i'a'n not'ind'a'n est'ont'ec'o'n. Tio'n vi ja cert'e kompren'as sam'e bon'e kiel mi.

Doktor'o STOCKMANN
Sed kio'n vi el'pens'u, ke oni far'u?

La Magistr'ant'o
El vi'a trakt'aĵ'o mi ne pov'is konvink'iĝ'i, ke la akv'o'kondiĉ'o'j ĉe la ban'ej'o est'as tiel kriz'a'j, kiel vi ili'n prezent'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ili est'as eĉ pli kriz'a'j! Aŭ ili almenaŭ far'iĝ'os tia'j en la somer'o. Kiam la veter'o far'iĝ'os varm'a.

La Magistr'ant'o
Kiel mi jam dir'is, mi opini'as ke vi konsider'ind'e tro'ig'as. Kapabl'a kurac'ist'o dev'as sci'i far'i si'a'j'n dispon'o'j'n, — li dev'as sci'i kiel prevent'i mal'util'a'j'n efik'o'j'n kaj for'ig'i ili'n, se ili evident'e aper'us.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj sekv'e —? Kio post'e?

La Magistr'ant'o
La establ'it'a akv'o'liver'ej'o ĉe la ban'ej'o nun ja est'as fakt'o, kaj dev'as kompren'ebl'e est'i traktat'a kiel tia. Sed kred'ebl'e la direkci'o si'a'temp'e ne vol'os est'i ne'inklin'a pren'i en konsider'o'n, ĉu kun akcept'ind'a'j financ'a'j ofer'o'j est'us ebl'e real'ig'i kelk'a'j'n pli'bon'ig'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj vi opini'as, ke mi iam akcept'us tia'n ruz'aĵ'o'n!

La Magistr'ant'o
Ruz'aĵ'o'n?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, est'us ruz'aĵ'o, — tromp'o, mensog'o, rekt'a krim'o kontaŭ la publik'o, kontraŭ la tut'a komun'um'o!

La Magistr'ant'o
Kiel mi antaŭ'e dir'is, mi ne pov'is al mi al'propr'ig'i la konvink'o'n, ke est'as iu ver'e super'pend'a danĝer'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, vi pov'is! Io ali'a ne ebl'as. Mi'a prezent'o est'as tiel frap'ant'e ver'a kaj ĝust'a, tio'n mi sci'as! Kaj vi tre bon'e kompren'as, Petro; sed vi nur ne vol'as tio'n konfes'i. Est'is vi, kiu akcept'ig'is, ke kaj la ban'ej'a'j konstru'aĵ'o'j kaj la akv'o'liver'ej'o far'iĝ'is lok'ig'it'a'j, kie ili nun situ'as; kaj est'as tiu, — est'as tiu fatal'a erar'o, kiu'n vi ne vol'as konfes'i. Pa, — ĉu vi opini'as, ke mi ne tra'vid'as vi'n?

La Magistr'ant'o
Kaj eĉ se tiel est'us? Se mi per ia konsider'em'o gard'as mi'a'n prestiĝ'o'n, tio okaz'as por la bon'o de la urb'o. Sen moral'a aŭtoritat'o mi ne pov'as estr'i kaj konduk'i la afer'o'j'n tiel, kiel mi tio'n konsider'as plej praktik'e por la bon'o de la tut'o. Tial, — kaj el divers'a'j ali'a'j kial'o'j, — est'as grav'e por mi, ke vi'a prezent'aĵ'o ne direkt'iĝ'as al la direkci'o de la ban'ej'o. Ĝi dev'as est'i re'ten'at'a pro konsider'o al la komun'a bon'o. Mi iom post'e met'os la afer'o'n sub diskut'o, kaj ni ag'u plej ebl'e efik'e en plen'a silent'o; sed neni'o, — eĉ neni'u vort'o dev'as ven'i al la sci'o de la publik'o en tiu ĉi fatal'a afer'o.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, tio'n vi ne pov'as mal'help'i, mi'a kar'a Petro.

La Magistr'ant'o
Dev'as est'i kaj est'u mal'help'ot'a.

Doktor'o STOCKMANN
Ne'ebl'as, mi dir'as; tro mult'a'j jam kon'as ĝi'n.

La Magistr'ant'o
Kon'as ĝi'n! Kiu'j? Do ne tiu'j sinjor'o'j en “La Popol'a Mesaĝ'o” —?

Doktor'o STOCKMANN
Ho jes; ankaŭ ili. La liberal'a sen'de'pend'a gazet'ar'o cert'e zorg'os pri tio, ke vi far'u vi'a'n dev'o'n.

La Magistr'ant'o
(post mal'long'a paŭz'o) Vi est'as sen'mezur'e sen'prudent'a hom'o, Tom'as. Ĉu vi ne pri'pens'is la konsekvenc'o'j'n, kiu'j'n tio pov'os hav'i por vi mem?

Doktor'o STOCKMANN
Konsekvenc'o'j'n? Konsekvenc'o'j'n por mi?

La Magistr'ant'o
Por vi kaj por la vi'a'j, jes.

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n diabl'e tio signif'as?

La Magistr'ant'o
Mi pens'as, ke mi ĉiam montr'is mi'n kiel serv'em'a'n kaj help'em'a'n frat'o'n al vi.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, vi far'is; kaj pro tio mi dank'as vi'n.

La Magistr'ant'o
Mi ne pet'as. Iel mi ja ankaŭ dev'is — pro mi mem. Est'is ĉiam mi'a esper'o, ke mi iom'et'e brid'us vi'n, kiam mi help'is vi'n pli'bon'ig'i vi'a'n ekonomi'a'n stat'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu? Ĉu nur'e pro vi mem —!

La Magistr'ant'o
Part'e, mi dir'as. Est'as mal'agrabl'e por publik'a ofic'ist'o, ke li'a plej proksim'a parenc'o foj'e kaj foj'e kompromit'as si'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n vi opini'as, ke mi far'as?

La Magistr'ant'o
Jes, bedaŭr'ind'e, vi far'as, sen vi'a propr'a sci'o. Vi hav'as mal'trankvil'a'n, batal'em'a'n, ribel'em'a'n anim'o'n. Kaj ankaŭ vi'a'n mal'feliĉ'a'n em'o'n skrib'i publik'e pri ĉiu'j ebl'a'j kaj ne'ebl'a'j afer'o'j. Post subit'a ide'o, — tuj vi skrib'as gazet'artikol'o'n aŭ tut'a'n broŝur'o'n pri ĝi.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed est'as ja la dev'o de civit'an'o kon'ig'i al la publik'o nov'a'n ide'o'n, kiu'n li ek'hav'is!

La Magistr'ant'o
Ho, la publik'o tut'e ne bezon'as nov'a'j'n pens'o'j'n. Al la publik'o plej bon'e serv'as la mal'nov'a'j, bon'a'j, aprob'it'a'j ide'o'j, kiu'j'n ĝi jam hav'as.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n vi tiel rekt'e dir'as!

La Magistr'ant'o
Jes, iam mi do dev'as parol'i rekt'e al vi. Ĝis nun mi prov'is evit'i tio'n, ĉar mi sci'as, kiel irit'em'a vi est'as; sed nun mi dev'as dir'i al vi la ver'o'n, Tom'as. Vi ne hav'as imag'o'n kiom vi mal'util'as al vi mem per vi'a impet'a kondut'o. Vi plend'as pri la aŭtoritat'ul'o'j, jes eĉ pri la reg'ist'ar'o, — kritik'aĉ'as ĝi'n, — pretend'as, ke vi est'as neglekt'it'a, persekut'at'a. Sed ĉu vi pov'as i'o'n ali'a'n atend'i, — tia trud'em'a hom'o, kia vi est'as.

Doktor'o STOCKMANN
Nu do, — ĉu mi ankaŭ est'as trud'em'a?

La Magistr'ant'o
Jes, Tom'as, vi est'as tre mal'facil'a hom'o por kun'labor'o. Tio'n mi spert'is. Vi trans'paŝ'as ĉiu'j'n konsider'o'j'n; aspekt'e vi tut'e forges'as, ke est'as mi, kiu'n vi pov'as dank'i pro la ofic'o ĉi tie kiel ban'ej'a kurac'ist'o —

Doktor'o STOCKMANN
Al tiu mi est'is la sol'e ĝust'a! Mi kaj neni'u ali'a! Mi est'is la unu'a, kiu vid'is, ke la urb'o pov'is far'iĝ'i flor'ant'a ban'lok'o; kaj tiam mi est'is la sol'a, kiu tio'n vid'is. Mi star'is sol'a kaj lukt'is por la ide'o dum mult'a'j jar'o'j; kaj mi skrib'is kaj skrib'is —

La Magistr'ant'o
Sen'dub'e. Sed tiam la ĝust'a temp'o ankoraŭ ne prezent'is si'n; nu, pri tio vi tie nord'e en vi'a for'ej'o ne pov'is juĝ'i. Sed kiam la oportun'a moment'o ven'is, tiam mi — kaj la ali'ul'o'j — pren'is la afer'o'n en ni'a'j'n man'o'j'n —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj sekv'e vi fuŝ'is mi'a'n bel'a'n plan'o'n. Ho ja, montr'iĝ'as efektiv'e nun, kia'j saĝ'a'j ul'o'j vi est'is!

La Magistr'ant'o
Laŭ mi'a supoz'o montr'iĝ'as nun nur, ke vi de'nov'e bezon'as el'flu'o'n por vi'a batal'em'o. Vi vol'as venk'i vi'a'j'n super'ul'o'j'n; — est'as ja vi'a ĉiam'a kutim'o. Vi ne toler'as iu'n aŭtoritat'ul'o'n super vi; vi strab'as mal'kontent'e al ĉiu, kiu okup'as super'a'n publik'a'n pozici'o'n; vi rigard'as li'n kiel person'a'n mal'amik'o'n, — kaj tuj ĉiu'j atak'il'o'j est'as sam'e bon'a'j por vi. Sed nun mi atent'ig'is vi'n, kio star'as risk'e por la tut'a urb'o, — kaj sekv'e ankaŭ por mi. Kaj tial mi dir'as al vi, Tom'as, ke mi ne ced'as en la postul'o, kiu'n mi nun intenc'as star'ig'i al vi.

Doktor'o STOCKMANN
Kia postul'o est'as tiu?

La Magistr'ant'o
Ĉar vi est'is tiel babil'em'a, ke vi menci'is tiu'n delikat'a'n afer'o'n por ne'koncern'ant'ul'o'j, kvankam ĝi dev'us est'i konserv'at'a kiel sekret'o de la direkci'o, ni kompren'ebl'e ne pov'as silent'ig'i la afer'o'n. Ĉiu'spec'a'j oni'dir'o'j dis'vast'iĝ'os ĉirkaŭ'e'n, kaj la malic'ul'o'j inter ni vol'os nutr'i la oni'dir'o'j'n per ĉiu'spec'a'j al'don'aĵ'o'j. Tial far'iĝ'as neces'e, ke vi publik'e kontraŭ'dir'u tia'j'n oni'dir'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Mi! Kiel? Mi ne kompren'as vi'n.

La Magistr'ant'o
Est'as atend'at'a, ke vi post nov'a'j ekzamen'o'j ven'os al la rezult'o, ke la afer'o eĉ ne proksim'um'e est'as tiel danĝer'a aŭ kriz'a, kiel vi en la unu'a moment'o imag'is al vi.

Doktor'o STOCKMANN
Aha, — do tio'n vi atend'as!

La Magistr'ant'o
Plu'e oni atend'as, ke vi nutr'as kaj publik'e esprim'as tiu'n konfid'o'n al la estr'ar'o, ke ĝi profund'e kaj konscienc'e vol'as okaz'ig'i ĉio'n neces'a'n por pli'bon'ig'i ebl'a'j'n difekt'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed tio'n vi neniam pov'os far'i, tiom long'e kiom vi far'as fuŝ'ad'o'n kaj flik'aĵ'o'n. Tio'n mi dir'as al vi, Petro; kaj tio est'as mi'a klar'a kaj serioz'a konvink'o —!

La Magistr'ant'o
Kiel funkci'ist'o vi ne rajt'as nutr'i iu'n apart'a'n konvink'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as) Ne rajt'as —?

La Magistr'ant'o
Kiel funkci'ist'o, mi dir'as. Kiel privat'a person'o, — kompren'ebl'e, tio est'as ali'a afer'o. Sed kiel sub'ord'ig'it'a funkci'ist'o ĉe la ban'ej'o vi ne rajt'as esprim'i iu'n konvink'o'n, kiu kontraŭ'as tiu'n de vi'a'j super'ul'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Tio tro'as! Mi, kiel kurac'ist'o, kiel scienc'ist'o, ne rajt'us —!

La Magistr'ant'o
La afer'o ĉi tie traktat'a ne est'as nur'e scienc'a; est'as kompleks'a afer'o; ĝi est'as kaj teknik'a kaj ekonomi'a afer'o.

Doktor'o STOCKMANN
Ho, ke ĝi est'u por mi kio diabl'e ĝi vol'as est'i! Mi vol'as est'i liber'a por dir'i mi'a'n opini'o'n pri ĉiu'j afer'o'j en la tut'a mond'o!

La Magistr'ant'o
Bon'vol'u. Sed nur ne pri la ban'ej'o — Tio'n ni mal'permes'as al vi.

Doktor'o STOCKMANN
(kri'as) Vi mal'permes'as —; Vi! Tia'j, tia'j —!

La Magistr'ant'o
Mi mal'permes'as al vi, — mi, vi'a plej super'a ĉef'o; kaj kiam mi mal'permes'as, por vi est'as obe'i.

Doktor'o STOCKMANN
(si'n reg'ant'e) Petro, — se vi ne est'us mi'a frat'o —

PETRA
(ek'tir'e mal'ferm'as la pord'o'n) Patr'o, tio'n vi ne toler'u!

Sinjor'in'o STOCKMANN
(post ŝi) Petra, Petra!

La Magistr'ant'o
Aha, oni star'as gvat'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tra'aŭd'ebl'as; ni ne pov'is evit'i —

PETRA
Jes, mi star'is aŭskult'ant'e.

La Magistr'ant'o
Nu, est'as ja bon'e —

Doktor'o STOCKMANN
(ir'as pli proksim'e'n) Vi parol'is pri mal'permes'o kaj obe'o —?

La Magistr'ant'o
Vi mem dev'ig'is mi'n parol'i en tiu ton'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj mi do en publik'a deklar'o ŝtop'u al mi mem la buŝ'o'n?

La Magistr'ant'o
Ni estim'as tio'n absolut'e neces'a, ke vi publik'ig'u deklar'o'n tia'n, kia'n mi postul'is.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj se mi ne — obe'as?

La Magistr'ant'o
En tiu okaz'o ni mem el'send'os deklar'o'n por trankvil'ig'i la publik'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e; sed en tiu okaz'o mi skrib'os kontraŭ vi'n. Mi persist'os; mi pruv'u, ke mi prav'as kaj ke vi mal'prav'as. Kaj kio'n vol'as vi tiam far'i?

La Magistr'ant'o
En tiu okaz'o mi ne pov'os mal'help'i, ke vi ricev'os vi'a'n mal'dung'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n —!

PETRA
Patr'o, — mal'dung'o'n!

La Magistr'ant'o
Mal'dung'o'n kiel kurac'ist'o ĉe la ban'ej'o. Mi vid'os mi'n dev'ig'at'a rekomend'i tuj'a'n mal'dung'o'n, for'ig'i vi'n de ĉiu rilat'o kun la afer'o'j de la ban'ej'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n vi kuraĝ'us!

La Magistr'ant'o
Est'as vi mem, kiu ĉi tie lud'as risk'e.

PETRA
Onkl'o, tio est'as indign'ig'a kondut'o kontraŭ hom'o kiel patr'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Silent'u do, Petra!

La Magistr'ant'o
(rigard'as al Petra) Aha, oni jam permes'as al si esprim'i opini'o'j'n. Kompren'ebl'e. (al la sinjor'in'o) Bo'frat'in'o, supoz'ebl'e vi est'as la plej prudent'a en ĉi tiu dom'o. Uz'u la influ'o'n, kiu'n vi ebl'e hav'as sur vi'a'n edz'o'n; ig'u li'n percept'i, al kio tio konduk'os kaj por li'a famili'o —

Doktor'o STOCKMANN
Mi'a famili'o koncern'as neniu'n ali'a'n ol mi mem!

La Magistr'ant'o
— kaj por li'a famili'o, mi dir'as, kaj por la urb'o en kiu li loĝ'as.

Doktor'o STOCKMANN
Est'as mi, kiu labor'as por la ver'a bon'o de la urb'o! Mi vol'as sen'vual'ig'i la mank'o'j'n, kiu'j fru'e aŭ mal'fru'e aper'os en la plen'a lum'o de la tag'o. Ho, montr'iĝ'os, ke mi am'as mi'a'n hejm'urb'o'n.

La Magistr'ant'o
Vi, kiu en blind'a spit'o ek'ir'as for'tranĉ'i la plej grav'a'n font'o'n de prosper'o por la urb'o.

Doktor'o STOCKMANN
Tiu font'o est'as venen'a, hom'o! Ĉu vi est'as frenez'a! Ni viv'as ĉi tie vend'aĉ'ant'e mal'pur'aĵ'o'j'n kaj putr'aĵ'o'j'n! Ni'a tut'a flor'ant'a publik'a viv'o suĉ'as si'a'n nutr'o'n el mensog'o!

La Magistr'ant'o
Fantazi'aĵ'o — aŭ io ankoraŭ pli mal'bon'a. Hom'o, kiu el'ĵet'as tia'j'n ofend'a'j'n akuz'o'j'n kontraŭ si'a'n propr'a'n hejm'lok'o'n, tiu efektiv'e est'as mal'amik'o de la soci'o.

Doktor'o STOCKMANN
(kontraŭ'e'n al li) Kaj jen'o'n vi kuraĝ'as —

Sinjor'in'o STOCKMANN
(ĵet'as si'n inter ili'n) Tom'as!

PETRA
(kapt'as la brak'o'n de si'a patr'o) Est'u trankvil'a, patr'o!

La Magistr'ant'o
Mi ne vol'as risk'i per'fort'o'n. Mi nun avert'is vi'n. Pri'pens'u nun, kio'n vi ŝuld'as al vi mem kaj al la vi'a'j. Adiaŭ.

(Li el'ir'as.)

Doktor'o STOCKMANN
(paŝ'as tie'n kaj re'e'n) Kaj tia'n trakt'ad'o'n mi dev'as spert'i! En mi'a propr'a hejm'o, Katrine! Kio'n vi al tio dir'as!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, ver'e est'as kaj hont'o kaj spit'o, Tom'as —

PETRA
Se ebl'us por mi iel gorĝ'e kapt'i onkl'o'n —!

Doktor'o STOCKMANN
Mi mem kulp'as; mi est'us dev'int'a hirt'i har'o'j'n kontraŭ ili antaŭ long'e, — grinc'i dent'o'j'n, — mord'e atak'i! — Eĉ nom'i mi'n mal'amik'o de la soci'o! Mi! Diabl'e, tio'n mi ne las'as glu'iĝ'i sur mi'n!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, kar'a Tom'as, vi'a frat'o ja hav'as la potenc'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed est'as mi, kiu prav'as!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Aĥ jes, vi prav'as, vi prav'as; kio'n help'as tio, ke vi prav'as, kiam vi ne hav'as potenc'o'n?

PETRA
Sed patr'in'o do, — kiel vi pov'as parol'i tiel?

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu ne help'us en liber'a soci'o est'i tiu, kiu prav'as? Vi est'as rid'ind'a, Katrine. Kaj aŭd'u, — ĉu mi ne hav'as la liberal'a'n gazet'ar'o'n antaŭ mi, — kaj la kompakt'a'n pli'mult'o'n dors'e? Tiu'j do est'as sufiĉ'a potenc'o, mi opini'as!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, bon'a Di'o, Tom'as, vi do ne intenc'as —?

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n mi ne intenc'as?

Sinjor'in'o STOCKMANN
— kontraŭ'star'i vi'a'n frat'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n, diabl'e, vol'as vi, ke mi ali'e far'us, se mi ne rajt'as insist'i pri ĝust'ec'o kaj ver'o!

PETRA
Jes, pri tio ankaŭ mi demand'as?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed util'as ja al neni'o; kiam ili ne vol'as, ili ne vol'as.

Doktor'o STOCKMANN
Hoho, Katrine, atend'u nur, kaj vi vid'os, ke mi far'os mi'a'n milit'o'n al venk'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, vi ebl'e venk'os tiel, ke vi ricev'os vi'a'n mal'dung'o'n, — tio'n vi far'os.

Doktor'o STOCKMANN
Tiam mi almenaŭ far'us mi'a'n dev'o'n al la publik'o, — al la soci'o. Mi, kiu nom'iĝ'as mal'amik'o de la soci'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed al vi'a famili'o, Tom'as? Al ni hejm'e? Ĉu ŝajn'as al vi, ke tio est'as far'i vi'a'n dev'o'n al tiu'j, kiu'j'n vi dev'as pri'zorg'i?

PETRA
Ho, ne pens'u ĉiam unu'e pri ni patr'in'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, vi pov'as sen'zorg'e parol'i; vi pov'as star'i sur propr'a'j pied'o'j, se grav'as. — Sed pens'u pri la knab'o'j, Tom'as; pens'u ankaŭ iom pri vi mem, kaj pri mi —

Doktor'o STOCKMANN
Ver'e mi opini'as, ke vi est'as tut'e frenez'a, Katrine! Se mi tiel mizer'e, mal'kuraĝ'e sub'met'ig'us mi'n antaŭ tiu'n Petro kaj li'a'n kanajl'ar'o'n, — ĉu mi plu iam hav'us feliĉ'a'n moment'o'n en mi'a viv'o?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu, tio'n mi ne sci'as; sed Di'o gard'u ni'n antaŭ tiu feliĉ'o, kiu'n ni ĉiu'j ricev'os, se vi daŭr'e obstin'os. Tiam vi de'nov'e star'os sen viv'rimed'o'j, sen stabil'a'j en'spez'o'j. Ŝajn'as al mi, ke ni sufiĉ'e spert'is tio'n en la pas'int'ec'o; memor'u tio'n, Tom'as; pens'u kio'n tio kun'port'os.

Doktor'o STOCKMANN
(tord'as si'n lukt'ant'e kaj pugn'ig'as la man'o'j'n) Kaj ti'aĵ'o'n tiu'j ofic'ej'sklav'o'j ĵet'u sur liber'a'n honest'a'n hom'o'n! Ĉu ne est'as terur'e, Katrine?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, ver'e est'as grand'a pek'o kontraŭ vi. Sed, bon'a Di'o, est'as ja tiom mult'a'j mal'just'aĵ'o'j en la mond'o sub kiu'j'n oni dev'as klin'i si'n. — Jen la knab'o'j, Tom'as! Rigard'u ili'n! Kio far'iĝ'u el ili? Ho ne, ne, vi do neniam pov'os —

(Ejlif kaj Mort'e'n, kun lern'o'libr'o'j, dum'e en'ven'is.)

Doktor'o STOCKMANN
La knab'o'j —! (subit'e li star'as firm'e kaj si'n'reg'e.) Eĉ ne se la tut'a mond'o fal'us, vol'as mi klin'i la nuk'o'n sub la jug'o'n.

(Li ir'as al si'a ĉambr'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(post li'n) Tom'as, — kio'n vi vol'as far'i!

Doktor'o STOCKMANN
(ĉe la pord'o) Mi vol'as hav'i la rajt'o'n rigard'i mi'a'j'n knab'o'j'n en la okul'o'j'n, kiam ili fin'e far'iĝ'os plen'kresk'a'j, liber'a'j hom'o'j.

(Li ir'as en si'a'n ĉambr'o'n)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(ek'plor'as) Ho Di'o help'u kaj konsol'u ni'n ĉiu'j'n!

PETRA
Patr'o, li est'as brav'a! Li ne ced'as.

(La knab'o'j mir'e demand'as, kio okaz'is; Petra sign'as al ili por silent'i.)

Tri'a Akt'o

(La redakt'ej'o de “La Popol'a Mesaĝ'o”. Mal'dekstr'e en la fon'o est'as la en'ir'pord'o; dekstr'e sur la sam'a mur'o est'as ali'a pord'o kun vitr'aĵ'o'j, tra kiu'j oni vid'as en la pres'ej'o'n. Sur la mur'o dekstr'e est'as pord'o. Mez'e sur la plank'o est'as grand'a tabl'o kovr'it'a de paper'o'j, gazet'o'j kaj libr'o'j. Antaŭ'e mal'dekstr'e est'as fenestr'o kaj apud ĝi est'as skrib'o'pupitr'o kun alt'a seĝ'o. Par'o da apog'seĝ'o'j star'as ĉe la tabl'o kaj kelk'a'j ali'a'j seĝ'o'j laŭ la mur'o'j. La ĉambr'o est'as trist'a kaj mal'komfort'a, la mebl'o'j mal'nov'a'j, la apog'seĝ'o'j mal'pur'a'j kaj ŝir'it'a'j. En la pres'ej'o oni vid'as par'o'n da kompost'ist'o'j en labor'o; pli for'e man'pres'il'o est'as en funkci'o.)

(Redaktor'o Hovstad sid'as ĉe la pupitr'o skrib'ant'e. Iom post'e ven'as de dekstr'e Billing kun la manuskript'o de la doktor'o en la man'o.)

BILLING
Nu, jen ver'e io —!

HOVSTAD
(skrib'ant'e) Ĉu vi tra'leg'is ĝi'n?

BILLING
(met'as la manuskript'o'n sur la pupitr'o'n) Jes, mi efektiv'e far'is.

HOVSTAD
Ĉu vi ne trov'as, ke la doktor'o est'as sufiĉ'e akr'a?

BILLING
Akr'a? Li est'as, di'a mort'o, frakas'ant'a, jes ver'e. Ĉiu vort'o fal'as pez'e, kiel — mi dir'u — kiel frap'o de hak'il'kap'o.

HOVSTAD
Jes, sed tiu'j hom'o'j ne fal'as post la unu'a frap'o.

BILLING
Ver'e; sed ni daŭr'e frap'os, — frap'o'n post frap'o, ĝis la tut'a potenc'o de la grand'eg'ul'o'j dis'fal'os. Kiam mi sid'is tie intern'e leg'ant'e tio'n ĉi, mi kvazaŭ vid'is la revoluci'o'n ven'i de for'e.

HOVSTAD
(turn'as si'n) Tŝ; ne dir'u tio'n kun Aslaksen aŭskult'ant'a.

BILLING
(mal'laŭt'ig'as la voĉ'o'n) Aslaksen est'as ced'em'a mal'kuraĝ'ul'o; ne trov'iĝ'as vir'a kuraĝ'o en li. Sed tiu'n ĉi foj'o'n vi do tra'puŝ'os vi'a'n vol'o'n? Ĉu? Vi ja en'pren'os la artikol'o'n de la doktor'o?

HOVSTAD
Jes, se la magistr'ant'o ne ced'as sen'protest'e, —

BILLING
Tio est'us diabl'e ĉagren'e.

HOVSTAD
Nu, ni pov'as feliĉ'e util'ig'i al ni la situaci'o'n, kio ajn kio okaz'os. Se la magistr'ant'o ne akcept'os la propon'o'n de la doktor'o, li ek'hav'os ĉiu'j'n et'burĝ'o'j'n sur la nuk'o'n, — la tut'a'n asoci'o'n de dom'posed'ant'o'j kaj la ali'a'j. Kaj se li akcept'os ĝi'n, li ek'hav'os kiel kontraŭ'ul'o'j'n ar'o'n de la grand'a'j posed'ant'o'j de akci'o'j en la ban'ej'o, kiu'j ĝis nun est'is li'a'j plej fort'a'j sub'ten'ant'o'j —

BILLING
Jes, jes bon'e; ĉar ili dev'os ja el'spez'i grand'a'n sum'o'n —

HOVSTAD
Jes, ho ĵur'u pri tio. Kaj jen la rond'o est'os romp'it'a, vid'u, kaj tiam ni en la gazet'o, tag'o'n post tag'o, evident'ig'u por la publik'o, ke la magistr'ant'o mal'kapabl'as en ĉiu ajn afer'o, kaj ke la konfid'a'j posten'o'j en la urb'o, la tut'a komun'um'a estr'ar'o, est'u trans'don'ot'a en la man'o'j'n de liberal'a'j hom'o'j.

BILLING
Est'as, di'a mort'o, frap'ant'e ver'e! Mi vid'as, — mi vid'as; ni star'as ĵus antaŭ la komenc'o de revoluci'o!

(Oni frap'as.)

HOVSTAD
Tŝ (vok'as) En'ven'u!

(Doktor'o Stockmann ven'as tra la pord'o mal'dekstr'e en la fon'o.)

HOVSTAD
(ir'as al li renkont'e) Ho, jen la doktor'o. Nu?

Doktor'o STOCKMANN
Ek'pres'u, sinjor'o Hovstad!

HOVSTAD
Tiel do rezult'is?

BILLING
Hur'a!

Doktor'o STOCKMANN
Ek'pres'u, mi dir'as. Jes cert'e, en tio'n rezult'is. Sed nun ili hav'u kio'n ili dezir'as. Nun est'os milit'o en la urb'o, sinjor'o Billing!

BILLING
Milit'o kun nud'a tranĉ'il'o, mi esper'as! La tranĉ'il'o al la gorĝ'o, sinjor'o doktor'o!

Doktor'o STOCKMANN
La trakt'aĵ'o est'as nur komenc'o. Mi jam hav'as la kap'o'n plen'a de skiz'o'j por kvar aŭ kvin ali'a'j artikol'o'j. Kie est'as Aslaksen?

BILLING
(vok'as en la pres'ej'o'n) Aslaksen, ven'u ĉi tie'n moment'o'n!

HOVSTAD
Kvar aŭ kvin ali'a'j artikol'o'j, vi dir'is? Pri la sam'a afer'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ho ne, — mult'e mank'as je tio, kar'a. Est'os pri tut'e ali'a'j afer'o'j. Sed ĉio de'ven'as de la akv'o'liver'ej'o kaj la kloak'o. Unu afer'o post'tir'as ali'a'n, vi kompren'as. Est'as kiel mal'konstru'i mal'nov'a'n dom'o'n, — ĝust'e tiel.

BILLING
Est'as, di'a mort'o, ver'o; ŝajn'as ke oni neniam fin'is, antaŭ ol la tut'a dom'aĉ'o est'as mal'konstru'it'a.

ASLAKSEN
(ven'ant'e de la pres'ej'o) Mal'konstru'it'a! La doktor'o do ne intenc'as mal'konstru'i la ban'ej'o'n?

HOVSTAD
Absolut'e ne; ne tim'u.

Doktor'o STOCKMANN
Nu ne; tem'as pri tut'e ali'a'j afer'o'j. Kio'n vi nun dir'as pri mi'a trakt'aĵ'o, sinjor'o Hovstad?

HOVSTAD
Ĝi est'as tiel klar'a kaj simpl'a; oni ne bezon'as est'i fak'ul'o por kompren'i la koneks'o'n. Mi kuraĝ'as dir'i, ke vi hav'os ĉiu'n kler'a'n hom'o'n ĉe vi'a flank'o.

ASLAKSEN
Kaj ankaŭ ĉiu'j'n prudent'a'j'n, ĉu?

BILLING
Prudent'a'j'n kaj mal'prudent'a'j'n, — jes, mi pens'as preskaŭ la tut'a'n urb'o'n.

ASLAKSEN
Nu, do ni kuraĝ'as pres'i ĝi'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tio'n mi opini'us.

HOVSTAD
Ni en'pren'os ĝi'n morgaŭ fru'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mort'o kaj plag'o, ni dev'as perd'i eĉ ne unu sol'a'n tag'o'n. Aŭd'u, sinjor'o Aslaksen, pri tio mi pet'as vi'n: Vi dev'as person'e okup'iĝ'i pri la manuskript'o.

ASLAKSEN
Mi far'os.

Doktor'o STOCKMANN
Atent'u pri ĝi kvazaŭ pri or'o. Neniu'n pres'erar'o'n; ĉiu vort'o est'as grav'a. Kaj mi en'ven'os post'e; ebl'e mi tiam pov'os leg'i pres'prov'aĵ'o'n. — Jes, mi ne pov'as esprim'i, kiom mi soif'as vid'i tiu'n afer'o'n pres'it'a, — ĵet'eg'e dis'ig'it'a —

BILLING
Dis'ĵet'it'a, — jes kvazaŭ fulm'o!

Doktor'o STOCKMANN
— sub'met'it'a al la juĝ'o de ĉiu'j spert'a'j kun'civit'an'o'j. Ho, vi ne pov'as imag'i al vi, kio'n mi hodiaŭ dev'is toler'i. Oni minac'is mi'n per tio kaj tio; oni vol'is for'pren'i de mi mi'a'j'n plej evident'a'j'n hom'a'j'n raĵtojn —

BILLING
Kio'n! Vi'a'j'n hom'a'j'n rajt'o'j'n!

Doktor'o STOCKMANN
— oni vol'is humil'ig'i mi'n, ig'i mi'n perfid'ul'o; postul'is, ke mi met'u person'a'n avantaĝ'o'n antaŭ mi'a'n intern'a'n, sankt'a'n konvink'o'n —

BILLING
Tio est'as, di'a mort'o, tro krud'a.

HOVSTAD
Ho jes, oni pov'as atend'i ĉio'n de tiu flank'o.

Doktor'o STOCKMANN
Sed antaŭ mi ili ced'u; tio'n ili vid'u nigr'e sur blank'e. Ĉiu'n tag'o'n mi nun kvazaŭ ĵet'os ankr'o'n en “La Popol'a Mesaĝ'o”, kaj enfil'os ili'n per eksplod'a'j artikol'o'j laŭ'vic'e —

ASLAKSEN
Jes, sed aŭskult'u —

BILLING
Hur'a; ni hav'os milit'o'n, milit'o'n!

Doktor'o STOCKMANN
— mi frap'u ili'n ter'e'n, frakas'u ili'n, dis'fal'ig'u ili'a'j'n fortik'aĵ'o'j'n antaŭ la okul'o'j de la just'a publik'o! Tio'n mi far'u!

ASLAKSEN
Sed nepr'e moder'e, sinjor'o doktor'o; paf'u moder'e —

BILLING
Ho ne; ho ne! Ne ŝpar'u la dinamit'o'n!

Doktor'o STOCKMANN
(sam'e ne'konfuz'ebl'a) Ĉar nun ne est'as nur tio pri la akv'o'liver'ej'o kaj la kloak'o. Est'as la tut'a soci'o, kiu est'u pur'ig'ot'a, des'infekt'ot'a —

BILLING
Jen la liber'ig'a vort'o!

Doktor'o STOCKMANN
Ĉiu'j flik'ul'o'j ni for'ĉas'os. Kaj tio en ĉiu'j ej'o'j! Mal'ferm'iĝ'is por mi sen'fin'a'j vizi'o'j hodiaŭ. Ankoraŭ ne est'as tut'e klar'e por mi; sed mi el'trov'os. Est'as jun'a'j, san'a'j port'ant'o'j de la standard'o'j, kiu'j'n ni nun dev'as serĉ'i, mi'a'j amik'o'j; ni dev'as hav'i nov'a'j'n komand'ant'o'j'n en ĉiu'j antaŭ'posten'o'j.

BILLING
Aŭd'u, aŭd'u!

Doktor'o STOCKMANN
Est'u ni nur solidar'a'j, kaj ĉio ir'os glat'e, glat'e! La tut'a revoluci'o kvazaŭ ŝip'o lanĉ'iĝ'os el la ŝip'glit'ej'o. Jes, ĉu vi ne tio'n kred'as?

HOVSTAD
Mi'a'part'e, mi opini'as, ke nun ni hav'as esper'o'n met'i la estrad'o'n de la komun'um'o tie'n, kie ĝi just'e dev'as kuŝ'i.

ASLAKSEN
Kaj antaŭ'e'n'paŝ'ant'e en moder'ec'o, mi ne pov'as imag'i, ke tio ĉi est'u danĝer'a.

Doktor'o STOCKMANN
Kiu, diabl'e, atent'as, ĉu tio est'as danĝer'a aŭ ne! Kio'n mi far'as, tio'n mi far'as en la nom'o de la ver'o kaj pro mi'a konscienc'o.

HOVSTAD
Vi est'as vir'o, kiu merit'as sub'ten'o'n, sinjor'o doktor'o.

ASLAKSEN
Jes, tio est'as firm'a; la doktor'o est'as la ver'a amik'o de la urb'o; ver'a amik'o de la soci'o li est'as.

BILLING
Doktor'o Stockmann est'as, di'a mort'o, amik'o de la popol'o, Aslaksen!

ASLAKSEN
Mi opini'as, ke la asoci'o de dom'posed'ant'o'j baldaŭ uz'os tiu'n esprim'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
(tuŝ'it'a, prem'as ili'a'j'n man'o'j'n) Dank'o'n, dank'o'n, mi'a'j kar'a'j, fidel'a'j amik'o'j; — tio ĉi est'as por mi konsol'o: — mi'a frat'o nom'is mi'n io tut'e ali'a. Nu, hont'o al mi, se li tio'n ne re'hav'u kun rent'o'j! Sed nun mi dev'as el'ir'i por kurac'i iu'n mal'feliĉ'a'n diabl'o'n —. Mi re'ven'os, kiel mi dir'is. Zorg'u nun bon'e pri la manuskript'o, sinjor'o Aslaksen; — kaj precip'e for'strek'u eĉ ne unu sol'a'n kri'sign'o'n! Prefer'e al'don'u kelk'a'j'n! Bon'e, bon'e; adiaŭ ĝis post'e; adiaŭ, adiaŭ!

(Reciprok'a'j salut'o'j dum li est'as akompan'at'a al la pord'o, kaj li for'ir'as.)

HOVSTAD
Li far'iĝ'os ne'taks'ebl'e util'a hom'o por ni.

ASLAKSEN
Jes, tiom long'e kiom li nur ten'as si'n al la afer'o pri la ban'ej'o. Sed se li plu'e'n ir'os, ne est'as konsil'ind'e sekv'i li'n.

HOVSTAD
Hm, de'pend'as de —

BILLING
Vi est'as ja damn'e tim'em'a, Aslaksen.

ASLAKSEN
Tim'em'a? Jes, kiam tem'as pri la lok'a'j potenc'ul'o'j, mi est'as tim'em'a, sinjor'o Billing; tio'n mi lern'is en la lern'ej'o de la spert'o'j. Sed met'u mi'n en la grand'a'n politik'o'n, antaŭ la reg'ist'ar'o mem, kaj jen vid'u ĉu mi est'as tim'em'a.

BILLING
Cert'e vi ne est'as, ne; sed tio ja est'as la kontraŭ'ec'o en vi.

ASLAKSEN
Mi est'as hom'o kun konscienc'o, tia est'as la afer'o. Se oni atak'as la reg'ist'ar'o'n, oni almenaŭ ne mal'util'as al la soci'o; ĉar tiu'j hom'o'j ne ĝen'as si'n pri tio; — ili rest'as star'ant'a'j sam'e firm'e. Sed la lok'a'j aŭtoritat'ul'o'j, ili'n oni pov'as el'ĵet'i el ofic'o, kaj jen ebl'e oni ek'hav'os la sen'spert'ec'o'n ĉe la stir'il'o, je ne'ripar'ebl'a mal'util'o por dom'posed'ant'o'j kaj por ali'ul'o'j.

HOVSTAD
Sed la civit'an'a eduk'ad'o per'e de mem'reg'ad'o, — ĉu vi ne pens'as pri ĝi?

ASLAKSEN
Kiam hom'o ricev'is i'o'n inter la man'o'j'n, pri kio li dev'as zorg'i, li ne pov'as pens'i pri ĉio ajn, sinjor'o Hovstad.

HOVSTAD
Ke mi do neniam ricev'u i'o'n inter la man'o'j'n!

BILLING
Aŭd'u, — aŭd'u!

ASLAKSEN
(rid'et'as) Hm. (montr'as al la seĝ'o) Sur la redaktor'taburet'o tie sid'is antaŭ vi guberni'estr'o Stensgard.

BILLING
(kraĉ'as) Fi! Tia dizert'ul'o.

HOVSTAD
Mi ne est'as ŝancel'ist'o — kaj neniam far'iĝ'os.

ASLAKSEN
Politik'ist'o pri'ĵur'u neni'o'n en la mond'o, sinjor'o Hovstad. Kaj vi, sinjor'o Billing, dev'us iom'et'e ref'i la vel'o'n nun'tag'e, mi opini'as; vi ja pet'skrib'as pri la ofic'o kiel sekretari'o en la magistrat'o.

BILLING
Mi —!

HOVSTAD
Ĉu vi, Billing!

BILLING
Nu ja. — Diabl'e, vi ja kompren'as, ke est'as nur por incit'i tiu'j'n mem'kontent'a'j'n sinjor'o'j'n.

ASLAKSEN
Nu, mi'n tio tut'e ne koncern'as. Sed kiam oni akuz'as mi'n pro tim'em'o kaj pro kontraŭ'dir'o en mi'a si'n'ten'o, tiam jen'o'n mi vol'as akcent'i: La pas'int'ec'o de pres'ist'o Aslaksen kuŝ'as apert'a por ĉiu ajn. Mi ne sub'iĝ'is al ali'a ŝanĝ'o ol far'iĝ'i pli moder'a. Mi'a kor'o daŭr'e est'as ĉe la popol'o; sed mi ne ne'as, ke mi'a prudent'o klin'as iom'et'e en la direkt'o'n de la potenc'ul'o'j, — jes, nom'e al la lok'a'j.

(Li ir'as en la pres'ej'o'n.)

BILLING
Ĉu ni ne prov'u kvit'ig'i ni'n pri li, Hovstad?

HOVSTAD
Ĉu vi kon'as iu'n ali'a'n, kiu vol'as star'i kredit'e por paper'o kaj pres'kost'o'j?

BILLING
Damn'it'e ke ni ne hav'as sufiĉ'a'n komerc'kapital'o'n.

HOVSTAD
(ek'sid'as ĉe la pupitr'o) Jes, se ni nur tiu'n hav'us —

BILLING
Ĉu se vi turn'us vi'n al doktor'o Stockmann?

HOVSTAD
(foli'um'ant'e la paper'o'j'n) Ho, kiom tio util'us? Li posed'as ja neni'o'n.

BILLING
Ne; sed li hav'as bon'a'n vir'o'n rezerv'e, mal'jun'a'n Mort'e'n Kiil, — “la mel'o'n”, kiel hom'o'j nom'as li'n.

HOVSTAD
(skrib'ant'e) Ĉu vi sci'as cert'e, ke li i'o'n posed'as?

BILLING
Jes, di'a mort'o, li ja cert'e posed'as! Kaj part'o de ĝi dev'as ja fal'i sur la famili'o'n de Stockmann. Li dev'as ja pens'i ekip'i — almenaŭ la infan'o'j'n.

HOVSTAD
(turn'as si'n du'on'e) Ĉu vi baz'as vi'n sur tio?

BILLING
Baz'as? Kompren'ebl'e mi baz'as sur neni'o.

HOVSTAD
Est'as saĝ'e. Kaj sur tiu ofic'o en la magistrat'o vi tut'e ne dev'as baz'i; ĉar mi pov'as cert'ig'i vi'n, — vi ĝi'n ne ricev'os.

BILLING
Ne, ĉu vi ne kompren'as, ke mi tio'n bon'e sci'as? Sed efektiv'e est'as bon'e, ke mi ne ricev'os ĝi'n. Tia neglekt'o flam'ig'as la batal'em'o'n; — oni kvazaŭ ricev'as proviz'o'n de freŝ'a gal'o, kaj tio do est'as bezon'at'a en for'a angul'o kiel la ni'a, kie rar'e okaz'as io ver'e instig'ant'a.

HOVSTAD
(skrib'ant'e) Nu ja; nu ja.

BILLING
Nu, — ili baldaŭ aŭd'os de mi! — Nun mi en'ir'os por skrib'i la manifest'o'n de la asoci'o de dom'posed'ant'o'j.

(Li ir'as en la ĉambr'o'n dekstr'e.)

HOVSTAD
(sid'as ĉe la pupitr'o, maĉ'as la plum'ing'o'n kaj dir'as mal'rapid'e:) Hm, — ĉu tiel? — (Oni frap'as.) En'ven'u!

(Petra ven'as tra la pord'o mal'dekstr'e en la fon'o.)

HOVSTAD
(ek'star'as) Ĉu est'as vi? Vi ven'as ĉi tie'n?

PETRA
Jes, mi pet'as pardon'o'n —

HOVSTAD
(antaŭ'e'n'tir'as apog'seĝ'o'n) Bon'vol'u ek'sid'i.

PETRA
Ne dank'o'n; mi tuj for'ir'os.

HOVSTAD
Ĉu ebl'e est'as io de vi'a patr'o, kio —?

PETRA
Ne, est'as de mi mem. (tir'as libr'o'n el la mantel'poŝ'o) Jen la angl'a rakont'o.

HOVSTAD
Kial vi re'don'as ĝi'n?

PETRA
Ĉar mi ne vol'as traduk'i ĝi'n.

HOVSTAD
Sed vi ja promes'is al mi cert'e —

PETRA
Jes, tiam mi ankoraŭ ne est'is ĝi'n leg'int'a. Kaj ankaŭ vi cert'e ne leg'is ĝi'n?

HOVSTAD
Ne; vi ja sci'as, ke mi ne kon'as la angl'a'n lingv'o'n; sed —

PETRA
Nu ja; tial mi vol'is dir'i al vi, ke vi dev'as serĉ'i iu'n ali'a'n. (met'as la libr'o'n sur la tabl'o'n) Tiu ĉi ne taŭg'as en “La Popol'a Mesaĝ'o”.

HOVSTAD
Kaj kial ne?

PETRA
Ĉar ĝi tut'e kontraŭ'as vi'a'j'n propr'a'j'n opini'o'j'n.

HOVSTAD
Nu, pro tio —

PETRA
Vi ja ne kompren'as mi'n. Tem'as pri tio kiel super'natur'a gvid'ad'o zorg'as pri la tiel'nom'at'a'j bon'a'j hom'o'j, kaj fin'e konduk'as ĉio'n al la plej bon'a por ili, — kaj ke ĉiu'j tiel'nom'at'a'j mal'bon'a'j hom'o'j ricev'as pun'o'n.

HOVSTAD
Tamen tiel ĉio est'as ja nur bon'e. Est'as ja ĝust'e ti'aĵ'o, kio'n la hom'o'j vol'as hav'i.

PETRA
Ĉu vi do vol'as est'i tiu, kiu don'as ti'aĵ'o'n al la hom'o'j? Vi mem ja kred'as eĉ ne unu vort'o'n el tio. Vi ja bon'e sci'as, ke ne okaz'as tiel en la real'ec'o.

HOVSTAD
Vi tut'e prav'as; sed redaktor'o ne pov'as ĉiam ag'i kiel li vol'us. Oft'e oni dev'as klin'i si'n antaŭ la opini'o de la popol'o en ne'grav'a'j afer'o'j. La politik'o tamen est'as la ĉef'a afer'o en la viv'o — almenaŭ por gazet'o; kaj se mi vol'as konduk'i hom'o'j'n kun mi al liber'ec'o kaj progres'o, mi ne dev'as for'tim'ig'i ili'n. Trov'ant'e tia'n moral'a'n rakont'o'n sub'e en la gazet'kel'o, ili pli volont'e akcept'os, kio'n ni pres'as supr'e; — ili kvazaŭ far'iĝ'as pli konfid'em'a'j.

PETRA
Fi; tiel ruz'e vi ne star'ig'as kapt'il'o'j'n por vi'a'j leg'ant'o'j; vi do ne est'as arane'o.

HOVSTAD
(rid'et'as) Dank'o'n, ĉar vi hav'as tia'n bon'a'n opini'o'n pri mi. Ne, efektiv'e est'as ja la ide'o de Billing kaj ne la mi'a.

PETRA
De Billing!

HOVSTAD
Jes, li almenaŭ parol'is tiel pas'int'tag'e. Est'as ja Billing, kiu absolut'e vol'as en'pren'i tiu'n rakont'o'n; mi ja ne kon'as la libr'o'n.

PETRA
Sed kiel pov'as do Billing kun si'a'j liberal'a'j opini'o'j —!

HOVSTAD
Ho, Billing est'as mult'spec'a, li. Nun li ankaŭ pet'skrib'is pri la ofic'o kiel sekretari'o de la magistrat'o, mi aŭd'as.

PETRA
Tio'n mi ne kred'as, Hovstad. Kiel pov'us li decid'ig'i si'n al ti'aĵ'o?

HOVSTAD
Nu, pri tio vi dev'as demand'i li'n.

PETRA
Neniam mi imag'us tio'n pri Billing.

HOVSTAD
(rigard'as ŝi'n fiks'e) Ĉu ne? Ĉu tio ven'as al vi tiel ne'atend'e.

PETRA
Jes. Aŭ tamen ebl'e ne. Ho, mi ne ver'e sci'as —.

HOVSTAD
Ni gazet'skrib'ist'o'j ne mult'e taŭg'as, fraŭl'in'o.

PETRA
Ĉu vi ver'e tio'n dir'as?

HOVSTAD
Foj'e mi tio'n pens'as.

PETRA
Jes, sub la ĉiu'tag'a kverel'ad'o; tio'n mi kompren'as. Sed nun, kun grand'a afer'o inter la man'o'j —.

HOVSTAD
Tio ĉi pri vi'a patr'o, vi alud'as?

PETRA
Ĝust'e tio, jes. Ŝajn'as al mi, ke nun vi dev'as sent'i vi'n kiel vir'o, kiu taŭg'as antaŭ la pli'mult'o.

HOVSTAD
Jes, hodiaŭ mi sent'as i'o'n tia'n.

PETRA
Jes, ĉu ne; vi ja tio'n sent'as! Ho, est'as admir'ind'a viv'o'task'o, kiu'n vi elekt'is. Tiel romp'i voj'o'n por mis'juĝ'it'a'j ver'o'j kaj por nov'a'j, kuraĝ'a'j opini'o'j —; jes, antaŭ'e'n'ir'i sen'tim'e kaj parol'i por mal'just'e traktat'a hom'o —

HOVSTAD
Plej'e ĉar tiu mal'just'e traktat'a hom'o est'as —, hm, — mi ne ĝust'e sci'as kiel mi —

PETRA
Kiam li est'as tiel just'a kaj fund'e honest'a, vi pens'as?

HOVSTAD
(pli mal'laŭt'e) Plej'e ĉar li est'as vi'a patr'o, mi pens'as.

PETRA
(subit'e kiel frap'it'a) Tio?

HOVSTAD
Jes, Petra, — fraŭl'in'o Petra.

PETRA
Ĉu est'as tio, kio star'as por vi, kiel la unu'a kaj super'a? Ne la afer'o mem? Ne la ver'o; ne la grand'a, varm'a bon'kor'ec'o de patr'o?

HOVSTAD
Jes, — ja kompren'ebl'e, ankaŭ tio.

PETRA
Ne dank'o'n; nun vi tro'dir'is, Hovstad; kaj nun mi neniam plu kred'os vi'n en io ajn.

HOVSTAD
Ĉu vi ofend'iĝ'us pro tio, ke est'as plej'e pro vi —?

PETRA
Tio pro kio mi ofend'iĝ'as, est'as ke vi ne est'is sincer'a antaŭ patr'o. Vi parol'is kun li, kvazaŭ la ver'o kaj la bon'o de la soci'o kuŝ'us en vi'a kor'o; vi tromp'is kaj patr'o'n kaj mi'n; vi ne est'as tia vir'o, kia'n vi ŝajn'ig'is. Kaj tio'n mi neniam pardon'os al vi — neniam!

HOVSTAD
Tio'n vi ne dir'u tiel akr'e, fraŭl'in'o Petra; kaj mal'pli nun.

PETRA
Kial ne nun?

HOVSTAD
Ĉar vi'a patr'o nun ne pov'as mal'hav'i mi'a'n help'o'n.

PETRA
(rigard'as li'n kvazaŭ de supr'e) Ĉu vi ankaŭ est'as tia? Fi do!

HOVSTAD
Ne, ne, mi ne est'as; ven'is ja nur sen'intenc'e; ne kred'u tio'n.

PETRA
Mi sci'as kio'n kred'i. Adiaŭ.

ASLAKSEN
(el la pres'ej'o, rapid'e kaj sekret'e) Mort'o kaj plag'o, sinjor'o Hovstad — (vid'as Petra) Aj, domaĝ'e —

PETRA
Jen kuŝ'as la libr'o; don'u ĝi'n al iu ali'a. (ir'as al la el'ir'ej'o)

HOVSTAD
(sekv'as ŝi'n) Sed, fraŭl'in'o —

PETRA
Adiaŭ. (ŝi for'ir'as.)

ASLAKSEN
Sinjor'o Hovstad, aŭskult'u do!

HOVSTAD
Nu, nu do; kio est'as?

ASLAKSEN
La magistr'ant'o star'as en la pres'ej'o.

HOVSTAD
La magistr'ant'o, vi dir'as?

ASLAKSEN
Jes, li vol'as parol'i kun vi; li en'ven'is tra la mal'antaŭ'a pord'o, — ne vol'is est'i vid'at'a, vi kompren'as.

HOVSTAD
Kio tio pov'as est'i? Ne; atend'u, mi vol'as mem —

(Li ir'as al la pord'o de la pres'ej'o, mal'ferm'as, salut'as kaj invit'as la magistr'ant'o'n en'ven'i)

HOVSTAD
Star'u observ'ant'e, Aslaksen, ke neni'u —

ASLAKSEN
Kompren'as — (ir'as en la pres'ej'o'n)

La Magistr'ant'o
Sinjor'o Hovstad cert'e ne atend'is vid'i mi'n ĉi tie.

HOVSTAD
Ne, tio'n mi ver'e ne atend'is.

La Magistr'ant'o
(ĉirkaŭ'rigard'as) Ĉi tie vi ja aranĝ'is la ej'o'n hejm'ec'e, ver'e hejm'ec'e.

HOVSTAD
Ho —

La Magistr'ant'o
Kaj nun mi ven'as tiel sen'ceremoni'e okup'ant'e vi'a'n temp'o'n.

HOVSTAD
Bon'vol'u, sinjor'o magistr'ant'o; mi est'as je vi'a serv'o. Sed ĉu mi ne dev'as liber'ig'i vi'n de —? (met'as la kep'o'n kaj la baston'o'n de la magistr'ant'o sur seĝ'o'n) Kaj ĉu la magistr'ant'o bon'vol'as sid'i?

La Magistr'ant'o
(ek'sid'as ĉe la tabl'o) Dank'o'n.

(Ankaŭ Hovstad ek'sid'as ĉe la tabl'o.)

La Magistr'ant'o
Mi hav'is — ver'e ĝen'a'n tra'viv'aĵ'o'n hodiaŭ, sinjor'o Hovstad.

HOVSTAD
Nu? Jes tiom da far'end'aĵ'o'j, kiom la magistr'ant'o hav'as, —

La Magistr'ant'o
Tio ĉi hodiaŭ rilat'as al la doktor'o de la ban'ej'o.

HOVSTAD
Nu ja; al la doktor'o?

La Magistr'ant'o
Li verk'is iu'n propon'o'n al la estr'ar'o de la ban'ej'o koncern'e iu'j'n supoz'ebl'a'j'n mank'o'j'n.

HOVSTAD
Ho, ver'e?

La Magistr'ant'o
Jes, ĉu li ne dir'is al vi —? Ŝajn'as al mi, ke li menci'is —

HOVSTAD
Ho jes, efektiv'e, li las'is kelk'a'j'n vort'o'j'n fal'i —

ASLAKSEN
(el la pres'ej'o) Mi dev'us ja hav'i la manuskript'o'n —

HOVSTAD
(ĉagren'it'a) Hm; ĝi ja kuŝ'as sur la pupitr'o.

ASLAKSEN
(trov'as ĝi'n) Bon'e.

La Magistr'ant'o
Sed tie ja ĝust'e est'as —

ASLAKSEN
Jes, est'as la trakt'aĵ'o de la doktor'o, sinjor'o magistr'ant'o.

HOVSTAD
Nu, do est'as tiu, pri kiu vi parol'as?

La Magistr'ant'o
Ĝust'e tiu. Kio'n vi opini'as pri ĝi?

HOVSTAD
Mi ja ne est'as fak'ul'o, kaj mi nur leg'is ĝi'n supr'aĵ'e.

La Magistr'ant'o
Sed vi tamen pres'ig'os ĝi'n?

HOVSTAD
Al hom'o kiu el'paŝ'as sub si'a propr'a nom'o, mi ne pov'as rifuz'i —

ASLAKSEN
Mi decid'as neni'o'n en la gazet'o, sinjor'o magistr'ant'o —

La Magistr'ant'o
Kompren'ebl'e.

ASLAKSEN
Mi nur pres'as, kio'n oni don'as al mi en la man'o'j'n.

La Magistr'ant'o
Tut'e en ord'o.

ASLAKSEN
Kaj tial mi dev'as — (ir'as al la pres'ej'o)

La Magistr'ant'o
Ne, rest'u moment'o'n, sinjor'o Aslaksen. Kun vi'a permes'o, sinjor'o Hovstad —

HOVSTAD
Mi pet'as, sinjor'o magistr'ant'o —

La Magistr'ant'o
Vi est'as saĝ'a kaj pens'em'a vir'o, sinjor'o Aslaksen.

ASLAKSEN
Ĝoj'ig'as mi'n, ke la magistr'ant'o tiel pens'as.

La Magistr'ant'o
Kaj vir'o kun influ'o en vast'a'j rond'o'j.

ASLAKSEN
Nur plej'e inter et'burĝ'o'j, ja.

La Magistr'ant'o
La mal'grand'a'j impost'pag'ant'o'j est'as ja la pli'mult'o — ĉi tie kiel en ali'a'j lok'o'j.

ASLAKSEN
Efektiv'e ili ja est'as.

La Magistr'ant'o
Kaj mi ne dub'as, ke vi kon'as la opini'o'n de la pli'mult'o. Ĉu ne?

ASLAKSEN
Jes, tio'n mi ja dir'us, ke mi far'as, sinjor'o magistr'ant'o.

La Magistr'ant'o
Jes, — kaj ĉar reg'as tia laŭd'ind'a ofer'em'o inter la mal'pli bon'stat'a'j burĝ'o'j, —

ASLAKSEN
Kiel tio?

HOVSTAD
Ofer'em'o?

La Magistr'ant'o
Est'as bel'a sign'o pri soci'a spirit'o; eg'e bel'a sign'o. Mi dir'us, ke tio'n mi ne atend'is. Sed vi kon'as ja la opini'o'n pli profund'e ol mi.

ASLAKSEN
Jes, sed sinjor'o magistr'ant'o —

La Magistr'ant'o
Kaj efektiv'e ne far'iĝ'os et'a ofer'o, kiu'n la urb'o ver'ŝajn'e dev'os far'i.

HOVSTAD
La urb'o?

ASLAKSEN
Sed mi ne kompren'as —. Est'as ja la ban'ej'o —!

La Magistr'ant'o
Post inter'temp'a kalkul'o la ŝanĝ'o'j, kiu'j'n la doktor'o supoz'as dezir'ind'a'j, sum'iĝ'as al kelk'a'j cent'mil'o'j da kron'o'j.

ASLAKSEN
Est'as ja grand'a sum'o; sed —

La Magistr'ant'o
Kompren'ebl'e far'iĝ'os neces'e, ke ni kontrakt'u komun'um'a'n prunt'o'n.

HOVSTAD
(ek'star'as) Ĉu est'as la intenc'o, ke la urb'o —?

ASLAKSEN
Ĉu pag'iĝ'us el la kas'o de la urb'o! El la mal'riĉ'a'j poŝ'o'j de la et'burĝ'o'j!

La Magistr'ant'o
Jes, estim'at'a sinjor'o Aslaksen, de kie ali'e ven'us la mon'a'j rimed'o'j?

ASLAKSEN
Pri tio dev'as zorg'i la sinjor'o'j, kiu'j posed'as la ban'ej'o'n.

La Magistr'ant'o
La posed'ant'o'j de la ban'ej'o ne estim'as si'n kapabl'a'j streĉ'i si'n pli for'e'n ol ili jam far'is.

ASLAKSEN
Ĉu cert'e, sinjor'o magistr'ant'o?

La Magistr'ant'o
Mi cert'ig'is mi'n pri tio. Se oni dezir'as tiu'j'n ampleks'a'j'n ŝanĝ'o'j'n, la urb'o mem dev'as el'spez'i la kost'o'j'n.

ASLAKSEN
Sed di'a mort'o kaj plag'o — pardon'u! sed tio ĉi est'as ja tut'e ali'a afer'o, sinjor'o Hovstad!

HOVSTAD
Jes, tia ĝi efektiv'e est'as.

La Magistr'ant'o
La plej fatal'a est'as, ke neces'us ferm'i la ban'ej'o'n dum temp'o de du jar'o'j.

HOVSTAD
Ferm'i? Tut'e ferm'i!

ASLAKSEN
Du jar'o'j'n!

La Magistr'ant'o
Jes, tiom long'e daŭr'us la labor'o — minimum'e.

ASLAKSEN
Sed mort'o kaj plag'o, tio'n ni ne el'ten'os, sinjor'o magistr'ant'o! El kio do viv'u ni dom'posed'ant'o'j inter'temp'e?

La Magistr'ant'o
Al tio est'as bedaŭr'ind'e mal'facil'e respond'i, sinjor'o Aslaksen. Sed kio'n vol'as vi, ke ni far'u? Ĉu vi opini'as ke ni ricev'os eĉ unu sol'a'n gast'o'n al la ban'ej'o, kiam oni kred'ig'as al ili, ke la akv'o est'as putr'a, ke ni loĝ'as sur venen'a grund'o, la tut'a urb'o —

ASLAKSEN
Kaj ĉio est'as nur imag'aĵ'o?

La Magistr'ant'o
Per mi'a plej grand'a bon'vol'em'o mi ne pov'is konvink'i mi'n, ke est'as io ali'a.

ASLAKSEN
Jes, sed do est'as ja tut'e ne'prav'ig'ebl'e far'it'e de doktor'o Stockmann —; mi pet'as pardon'o'n, sinjor'o magistr'ant'o, sed —

La Magistr'ant'o
Est'as bedaŭr'ind'a ver'o, kio'n vi jen esprim'as, sinjor'o Aslaksen. Mi'a frat'o ĉiam est'is impet'a hom'o.

ASLAKSEN
Kaj tamen vi vol'as sub'ten'i li'n en ti'aĵ'o, sinjor'o Hovstad!

HOVSTAD
Sed kiu do pov'us pens'i, ke —?

La Magistr'ant'o
Mi redakt'is mal'long'a'n klar'ig'o'n pri la afer'o, tiel kiel ĝi el sobr'a vid'punkt'o est'u kompren'at'a; kaj al'don'e mi sugest'as kiel ebl'a'j domaĝ'o'j laŭ'esper'e est'u ripar'ot'a'j en manier'o far'ebl'a por la kas'o de la ban'ej'o.

HOVSTAD
Ĉu vi hav'as tiu'n artikol'o'n ĉe vi, sinjor'o magistr'ant'o?

La Magistr'ant'o
(foli'um'as la poŝ'o'n) Jes, mi kun'pren'is ĝi'n okaz'e, ke vi —

ASLAKSEN
(rapid'e) Mort'o kaj plag'o, jen li est'as!

La Magistr'ant'o
Kiu? Mi'a frat'o?

HOVSTAD
Kie, — kie?

ASLAKSEN
Li ir'as tra la pres'ej'o.

La Magistr'ant'o
Fatal'e. Mi ne dezir'us renkont'i li'n ĉi tie, kaj mi ankoraŭ hav'as mult'o'n pri'parol'end'a'n kun vi.

HOVSTAD
(montr'as al la pord'o dekstr'e) En'ir'u tie'n dum'e.

La Magistr'ant'o
Sed —?

HOVSTAD
Vi trov'os nur Billing.

ASLAKSEN
Rapid'e, rapid'e, sinjor'o magistr'ant'o; jen li ven'as.

La Magistr'ant'o
Jes, jes do; sed pri'zorg'u, ke li baldaŭ for'ir'u.

(Li el'ir'as tra la pord'o dekstr'e, kiu'n Aslaksen mal'ferm'as kaj ferm'as post li.)

HOVSTAD
Trov'u iu'n okup'o'n, Aslaksen.

(Li ek'sid'as kaj skrib'as. Aslaksen foli'um'as en amas'o da gazet'o'j sur seĝ'o dekstr'e.)

Doktor'o STOCKMANN
(ven'as el la pres'ej'o) Jen mi re'e est'as. (de'met'as ĉapel'o'n kaj baston'o'n)

HOVSTAD
(skrib'ant'e) Jam nun, sinjor'o doktor'o? Urĝ'u pri tio, kio'n ni pri'parol'is, Aslaksen. La temp'o ne sufiĉ'as por ni hodiaŭ.

Doktor'o STOCKMANN
(al Aslaksen) Ankoraŭ neni'u prov'pres'aĵ'o, mi aŭd'as.

ASLAKSEN
(ne si'n turn'ant'e) Ne, kiel pov'us la doktor'o pens'i tio'n?

Doktor'o STOCKMANN
Ne, ne; sed mi est'as sen'pacienc'a, vi cert'e kompren'as. Mi hav'as eĉ ne moment'a'n kviet'o'n antaŭ ol mi vid'os ĝi'n en la gazet'o.

HOVSTAD
Hm; daŭr'os cert'e ankoraŭ iom'a'n temp'o'n. Ĉu vi ne pens'as, Aslaksen?

ASLAKSEN
Jes, mi preskaŭ tim'as tio'n.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e, bon'e, mi'a'j kar'a'j amik'o'j; do mi re'ven'os; mi volont'e re'ven'os du foj'o'j'n, se est'os neces'e. Tia grand'a afer'o, — la bon'fart'o de la tut'a urb'o —; ne est'as ja temp'o por viv'i en neni'farad'o. (vol'as for'ir'i, sed halt'as kaj re'ven'as) Sed aŭd'u, — ankoraŭ est'as afer'o, kiu'n mi dev'as pri'parol'i kun vi.

HOVSTAD
Pardon'u; sed ĉu ni pov'us ali'a'n foj'o'n —?

Doktor'o STOCKMANN
Est'as en du vort'o'j dir'it'e. Est'as nur tio, vi kompren'u, — ke kiam oni morgaŭ leg'os mi'a'n artikol'o'n en la gazet'o, kaj ne sci'as, ke mi la tut'a'n vintr'o'n en silent'o labor'ad'is por la bon'o de la urb'o —

HOVSTAD
Jes, sed doktor'o —

Doktor'o STOCKMANN
Mi sci'as kio'n vi vol'as dir'i. Vi opini'as, ke ne est'is pli ol mi'a damn'it'a dev'o, — simpl'a civit'an'a dev'o. Kompren'ebl'e; tio'n mi sci'as sam'e bon'e kiel vi. Sed mi'a'j sam'civit'an'o'j, vid'u —; bon'a Di'o, la ben'it'a'j hom'o'j, ili ja tiel am'as mi'n —

ASLAKSEN
Jes, la civit'an'o'j am'as vi'n ĝis tiu'n ĉi tag'o'n, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj ĝust'e tial mi tim'as, ke —; jen kio'n mi vol'is dir'i: Kiam nun tio ĉi ven'as al ili — precip'e al la sen'hav'a'j klas'o'j — kiel instig'ant'a al'vok'o por en la est'ont'ec'o pren'i la afer'o'j'n de la urb'o en propr'a'j'n man'o'j'n —

HOVSTAD
(ek'star'as) Hm, sinjor'o doktor'o, mi ne vol'as kaŝ'i por vi —

Doktor'o STOCKMANN
Aha, — ĉu mi ne pov'us pens'i, ke io est'as en prepar'o! Sed tio'n mi ne vol'as akcept'i. Se oni prepar'ad'as i'o'n tia'n —

HOVSTAD
Kio'n do?

Doktor'o STOCKMANN
Nu, i'o'n aŭ ali'a'n, — standard-procesi'o'n aŭ fest'manĝ'o'n aŭ subskripci'o'n al honor'a donac'o — aŭ kio'n ajn, vi dev'as promes'i al mi je vi'a sav'o mal'help'i tio'n. Kaj ankaŭ vi, Aslaksen; ĉu vi aŭd'as?

HOVSTAD
Pardon'u, sinjor'o doktor'o; ni pov'as sam'e bon'e unu'e kiel last'e dir'i al vi la pur'a'n ver'o'n —

(Sinjor'in'o Stockmann, kun ĉapel'o kaj mantel'o en'ven'as tra la pord'o mal'dekstr'e en la fon'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(vid'as la doktor'o'n) Jes, ĝust'e!

HOVSTAD
(ir'as al ŝi renkont'e) Jen jen, ankaŭ la sinjor'in'o?

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n, diabl'e, vol'as vi ĉi tie, Katrine?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Vi ja pov'as bon'e pens'i, kio'n mi vol'as.

HOVSTAD
Bon'vol'u sid'i. Aŭ ebl'e —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Dank'o'n; ne ĝen'u vi'n. Kaj vi eĉ ne dev'as est'i ĉagren'it'a pro tio, ke mi ven'as por serĉ'i Stockmann; ĉar sci'u, ke mi est'as patr'in'o de tri infan'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
Babil'aĵ'o; tio'n ni ja bon'e sci'as.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu? Ne aspekt'as tiel, ke vi pens'as iom pri edz'in'o kaj infan'o'j hodiaŭ; ĉar ali'e vi ne ir'us ĵet'i ni'n ĉiu'j'n en mal'feliĉ'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Sed ĉu vi est'as tut'e frenez'a, Katrine! Ĉu vir'o kun edz'in'o kaj infan'o'j ne hav'u permes'o'n publik'ig'i la ver'o'n, — ne hav'u permes'o'n est'i util'a kaj ag'em'a civit'an'o, — ne hav'u permes'o'n serv'i la urb'o'n en kiu li loĝ'as!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉio kun moder'ec'o, Tom'as!

ASLAKSEN
Tio'n ankaŭ mi dir'as. Moder'ec'o en ĉio.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj tial vi far'as pek'o'n kontraŭ ni'n, sinjor'o Hovstad, kiam vi log'as mi'a'n edz'o'n for de dom'o kaj hejm'o, kaj for'log'as li'n en tio'n ĉi.

HOVSTAD
Mi ja ne for'log'as iu'n en —

Doktor'o STOCKMANN
For'log'as! Ĉu vi kred'as, ke mi las'as mi'n for'log'i!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, vi far'as. Mi ja sci'as, ke vi est'as la plej inteligent'a hom'o en la urb'o; sed est'as tre facil'e for'log'i vi'n, Tom'as. (al Hovstad) Kaj pens'u nur, ke li perd'as si'a'n ofic'o'n ĉe la ban'ej'o, se vi pres'os li'a'n artikol'o'n —

ASLAKSEN
Kio do!

HOVSTAD
Sed aŭd'u, sinjor'o doktor'o —

Doktor'o STOCKMANN
(rid'as) Ha-ha, las'u ili'n nur prov'i —! Ho ne, — ili cert'e gard'os si'n. Ĉar, vid'u, mi hav'as la kompakt'a'n pli'mult'o'n mal'antaŭ mi!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, est'as ja ĝust'e la mal'feliĉ'o, ke vi hav'as tia'n terur'aĵ'o'n mal'antaŭ vi.

Doktor'o STOCKMANN
Babil'aĵ'o, Katrine; — ir'u hejm'e'n kaj zorg'u pri vi'a dom'o, kaj las'u mi'n zorg'i pri la soci'o. Kiel vi pov'as tim'i, kiam mi est'as fid'em'a kaj ĝoj'a? (frot'as la man'o'j'n kaj paŝ'ad'as tie'n kaj re'e'n) La ver'o kaj la popol'o gajn'os la batal'o'n, je tio vi pov'as sakr'i. Ho, mi vid'as la tut'a'n liberal'a'n burĝ'ar'o'n ar'iĝ'i en venk'ant'a'n arme'o'n —! (halt'as ĉe seĝ'o) Kio — kio diabl'o est'as jen'o?

ASLAKSEN
(rigard'as tie'n) Aj do!

HOVSTAD
(sam'e) Hm —

Doktor'o STOCKMANN
Jen kuŝ'as ja la pint'o de la aŭtoritat'ul'o.

(Li pren'as zorg'em'e la kep'o'n de la magistr'ant'o per la fingr'o'pint'o'j, kaj supr'e'n'lev'as ĝi'n.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
La kep'o de la magistr'ant'o!

Doktor'o STOCKMANN
Kaj jen ankaŭ la komand'o'baston'o. Kiel diabl'e kaj fantom'e —

HOVSTAD
Nu jen'o do —

Doktor'o STOCKMANN
Ha, mi kompren'as! Li far'is vizit'o'n por konvink'i vi'n. Ha-ha, jen li ven'is al la ĝust'a'j! Kaj kiam li ek'vid'is mi'n en la pres'ej'o —. (ek'rid'as) Ĉu li kur'is, sinjor'o Aslaksen?

ASLAKSEN
(rapid'e) Je Di'o li kur'is, doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kur'is de baston'o kaj —. Babil'aĵ'o; Petro ne kur'as de io ajn. Sed diabl'e, kie'n vi met'is li'n? Ha, — tie, kompren'ebl'e. Nun vi vid'u, Katrine!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tom'as, — mi pet'as vi'n —!

ASLAKSEN
Gard'u vi'n, sinjor'o doktor'o!

Doktor'o STOCKMANN
(Li met'as la kep'o'n de la magistr'ant'o sur la kap'o'n kaj pren'as li'a'n baston'o'n; post'e li ir'as al la pord'o, abrupt'e mal'ferm'as ĝi'n, kaj salut'as per la man'o al la ŝirm'il'o de la kep'o.)

(La magistr'ant'o en'ven'as, ruĝ'a de koler'o. Mal'antaŭ li Billing.)

La Magistr'ant'o
Kio'n tiu'j tumult'o'j signif'u?

Doktor'o STOCKMANN
Respekt'o, mi'a bon'a Petro. Nun est'as mi, kiu est'as la aŭtoritat'o en la urb'o.

(Li paŝ'ad'as tie'n kaj re'e'n.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(preskaŭ plor'ant'e) Ne, sed Tom'as do!

La Magistr'ant'o
(post'sekv'as li'n) Don'u al mi mi'a'n kep'o'n kaj baston'o'n!

Doktor'o STOCKMANN
(kiel antaŭ'e) Se vi est'as polic'estr'o, mi est'as urb'estr'o, — mi estr'as la tut'a'n urb'o'n, mi, jen vid'u!

La Magistr'ant'o
De'met'u la kep'o'n, mi dir'as. Memor'u ke est'as laŭ'regul'ar'a uniform'kep'o!

Doktor'o STOCKMANN
Ba; ĉu vi opini'as, ke la vek'iĝ'ant'a popol'a leon'o las'as si'n tim'ig'i de uniform'kep'o'j? Ĉar sci'u, ke ni far'os revoluci'o'n en la urb'o morgaŭ. Vi minac'is mal'dung'i mi'n; sed nun mi mal'dung'os vi'n, — mal'dung'os vi'n de ĉiu'j vi'a'j konfid'it'a'j posten'o'j —. Ĉu vi opini'as, ke mi ne pov'as? Ho jes; mi hav'as la venk'ant'a'j'n potenc'o'j'n de la soci'o kun mi. Hovstad kaj Billing vol'as tondr'i en “La Popol'a Mesaĝ'o”, kaj pres'ist'o Aslaksen el'marŝ'os antaŭ'e de la tut'a asoci'o de dom'posed'ant'o'j —

ASLAKSEN
Tio'n mi ne far'os, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Cert'e vi far'os —

La Magistr'ant'o
Aha; sinjor'o Hovstad ebl'e al'iĝ'os al la agit'ad'o?

HOVSTAD
Ne, sinjor'o magistr'ant'o.

ASLAKSEN
Ne, tiel frenez'a sinjor'o Hovstad ne est'as, ke li detru'os kaj si'n mem kaj la gazet'o'n pro imag'aĵ'o.

Doktor'o STOCKMANN
(ĉirkaŭ'rigard'as) Kio'n do jen'o signif'u?

HOVSTAD
Vi prezent'is vi'a'n afer'o'n en fals'a lum'o, sinjor'o doktor'o; kaj tial mi ne pov'as sub'ten'i ĝi'n.

BILLING
Ne, post tio, kio'n sinjor'o magistr'ant'o bon'vol'e klar'ig'is al mi, —

Doktor'o STOCKMANN
Fals'a! Las'u mi'n pri tio. Pres'ig'u vi nur mi'a'n trakt'aĵ'o'n; mi est'os vir'o por defend'i ĝi'n.

HOVSTAD
Mi ne pres'ig'os ĝi'n. Mi ne pov'as, ne vol'as kaj ne kuraĝ'as pres'ig'i ĝi'n.

Doktor'o STOCKMANN
Vi ne kuraĝ'as? Kia babil'aĵ'o! Vi ja est'as redaktor'o; kaj est'as ja la redaktor'o'j, kiu'j reg'as la gazet'ar'o'n, mi kred'us!

ASLAKSEN
Ne; sed est'as la abon'ant'o'j, sinjor'o doktor'o.

La Magistr'ant'o
Feliĉ'e, jes.

ASLAKSEN
Est'as la publik'a opini'o, la kler'a publik'o, la dom'posed'ant'o'j kaj ĉiu'j ali'a'j; tiu'j reg'as la gazet'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
(si'n'reg'a) Kaj ĉiu'j'n tiu'j'n potenc'o'j'n mi hav'as kontraŭ mi?

ASLAKSEN
Jes, vi hav'as. Est'us la ruin'ig'o de la burĝ'ar'o, se ni pres'us vi'a'n artikol'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Nu tiel. —

La Magistr'ant'o
Mi'a'n kep'o'n kaj mi'a'n baston'o'n!

(Doktor'o Stockmann de'met'as la kep'o'n kaj kuŝ'ig'as ĝi'n sur la tabl'o'n kun'e kun la baston'o.)

La Magistr'ant'o
(pren'as ambaŭ al si) Vi'a urb'estr'a honor'o ek'hav'is abrupt'a'n fin'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Ni ankoraŭ ne ating'is la fin'o'n. (al Hovstad) Do ne'ebl'as pres'ig'i mi'a'n trakt'aĵ'o'n en “La Popol'a Mesaĝ'o”?

HOVSTAD
Tut'e ne'ebl'as; ankaŭ pro konsider'o pri vi'a famili'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho, vi tut'e ne hav'u konsider'o'n pri la famili'o, sinjor'o Hovstad.

La Magistr'ant'o
(pren'as paper'o'n el la poŝ'o) Kiel inform'o por la publik'o sufiĉ'as tio'n ĉi: Est'as aŭtentik'a klar'ig'o. Bon'vol'u.

HOVSTAD
(pren'as la paper'o'n) Bon'e; est'os zorg'e pres'ig'at'a.

Doktor'o STOCKMANN
Sed la mi'a ne. Oni imag'as, ke oni pov'as silent'ig'i mi'n kaj la ver'o'n ĝis mort'o! Sed tio ne ir'os tiel glat'e, kiel vi opini'as. Sinjor'o Aslaksen, bon'vol'u tuj pren'i mi'a'n manuskript'o'n kaj pres'i ĝi'n kiel flug'foli'o'n — je mi'a propr'a kost'o'pag'o, — en mi'a el'don'ej'o. Mi vol'as hav'i kvar cent ekzempler'o'j'n; ne, kvin, ses cent mi vol'as hav'i.

ASLAKSEN
Eĉ ne se vi ofert'us al mi or'o'n, kuraĝ'us mi lu'don'i mi'a'n pres'ej'o'n al ti'aĵ'o, sinjor'o doktor'o. Mi ne kuraĝ'as pro la publik'a opini'o. Neni'u en la urb'o pres'os ĝi'n.

Doktor'o STOCKMANN
Do re'don'u ĝi'n al mi.

HOVSTAD
(don'as al li la manuskript'o'n) Bon'vol'u.

Doktor'o STOCKMANN
(serĉ'as ĉapel'o'n kaj baston'o'n) Publik'ig'ot'a ĝi tamen est'u. Mi leg'os ĝi'n en grand'a popol'kun'ven'o; ĉiu'j mi'a'j sam'civit'an'o'j aŭd'u la voĉ'o'n de la ver'o!

La Magistr'ant'o
Neni'u asoci'o en la tut'a urb'o prunt'e'don'os al vi ej'o'n por tia cel'o.

ASLAKSEN
Eĉ ne unu sol'a; tio'n mi ja cert'e sci'as.

BILLING
Ne, di'a mort'o, ĉu ili far'os!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Est'us do tro indign'ig'e! Sed kial star'as ili do tiel kontraŭ vi, ĉiu'j?

Doktor'o STOCKMANN
(koler'a) Jes, tio'n mi dir'u. Est'as ĉar en tiu ĉi urb'o ĉiu'j vir'o'j est'as tim'o'plen'a'j vir'in'o'j — kiel vi; ĉiu'j nur pens'as pri la famili'o kaj ne pri la soci'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(kapt'as li'a'n brak'o'n) Do mi montr'u al ili unu — unu vir'in'o'n, kiu pov'as est'i vir'o — foj'o'n. Ĉar nun mi kun'sent'as kun vi, Tom'as!

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e dir'it'e, Katrine. Publik'ig'ot'a ĝi est'u, je mi'a ben'o kaj sav'o! Se mi ne pov'os lu'i ej'o'n, do mi dung'os tambur'ist'o'n por ir'i tra la urb'o kun mi, kaj mi laŭt'leg'os ĝi'n ĉe ĉiu'j strat'angul'o'j.

La Magistr'ant'o
Tiel eg'e frenez'a vi do ne est'as?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi est'as!

ASLAKSEN
Vi hav'os eĉ neniu'n hom'o'n en la tut'a urb'o por ir'i kun vi.

BILLING
Ne, di'a mort'o, ĉu vi ek'hav'os!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne ced'u, Tom'as. Mi send'os la knab'o'j'n kun'ir'i kun vi.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'a ide'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Mort'e'n volont'e kun'ir'os; kaj Ejlif, cert'e ankaŭ li.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj ankaŭ Petra! Kaj vi mem, Katrine!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne, ne, mi ne; sed mi star'os en la fenestr'o por rigard'i vi'n; tio'n mi far'os.

Doktor'o STOCKMANN
(ĉirkaŭ'brak'as kaj kis'as ŝi'n) Dank'o'n pro tio! Jes, nun ni prov'u batal'o'n, vi bon'a'j sinjor'o'j! Mi vol'as vid'i ĉu la fi'aĵ'o kapabl'as kun'kudr'i la buŝ'o'n de tiu patriot'o, kiu vol'as pur'ig'i la soci'o'n!

(Li kaj la sinjor'in'o el'ir'as tra la pord'o mal'dekstr'e en la fon'o.)

La Magistr'ant'o
(mal'kviet'e agit'as si'a'n kap'o'n) Nun li ig'is ankaŭ ŝi'n frenez'a.

Kvar'a Akt'o

(Grand'a mal'modern'a salon'o en la dom'o de Horster. Mal'ferm'a du'part'a pord'o en la fon'o konduk'as en antaŭ'ĉambr'o'n. Sur la mal'dekstr'a long'mur'o est'as tri fenestr'o'j; mez'e sur la kontraŭ'a mur'o est'as met'it'a podi'o kaj sur ĝi'n mal'grand'a tabl'o kun du kandel'o'j, akv'o'karaf'o, glas'o kaj sonor'il'o. Ceter'e la salon'o est'as lum'ig'at'a per lamp'et'o'j inter la fenestr'o'j. Mal'dekstr'e antaŭ'e star'as tabl'o kun kandel'o kaj seĝ'o. Antaŭ'e dekstr'e est'as pord'o kaj apud ĝi kelk'e da seĝ'o'j.)

(Grand'a kun'ven'o de civit'an'o'j el ĉiu'j tavol'o'j. Oni pov'as vid'i kelk'a'j'n vir'in'o'j'n kaj kelk'a'j'n lern'ej'a'j'n knab'o'j'n en la amas'o. Pli kaj pli da hom'o'j laŭ'vic'e flu'as en'e'n de la fon'o, tiel ke la salon'o plen'iĝ'as.)

Civit'an'o
(al ali'ul'o, kiu'n li renkont'as) Ĉu ankaŭ vi ven'as ĉi-vesper'e, Lamstad?

La Al'parol'int'o
Mi part'o'pren'as en ĉiu'j popol'kun'ven'o'j, mi.

Ĉe'star'ant'o
Vi ja kun'pren'is fajf'il'o'n, ĉu ne?

La Du'a Civit'an'o
Kred'u ke mi far'is. Ĉu vi ne?

La Tri'a
Ho jes. Kaj ŝip'estr'o Evensen vol'as kun'pren'i grand'a'n korn'o'n, li dir'is.

La Du'a Civit'an'o
Li est'as amuz'a, tiu Evensen. (rid'ad'o en la grup'o)

La Kvar'a Civit'an'o
(al'ven'as) Aŭd'u, dir'u kio okaz'os ĉi vesper'e?

La Du'a Civit'an'o
Est'as ja doktor'o Stockmann, kiu vol'as far'i preleg'o'n kontraŭ la magistr'ant'o.

La Nov'e'ven'int'o
Sed la magistr'ant'o est'as ja li'a frat'o.

La Unu'a Civit'an'o
Tio est'as tut'e egal'e por li; doktor'o Stockmann ne est'as mal'kuraĝ'a.

La Tri'a Civit'an'o
Sed li ja mal'prav'as; tio'n mi leg'is en “La Popol'a Mesaĝ'o”.

La Du'a Civit'an'o
Jes, kred'ebl'e li mal'prav'as ĉi tiu'n foj'o'n; ĉar ili ne vol'is lu'ig'i al li salon'o'n nek en la asoci'o de dom'posed'ant'o'j nek en la civit'an'klub'o.

La Unu'a Civit'an'o
Eĉ ne la ban'ej'a'n salon'o'n li pov'is lu'i.

La Du'a Civit'an'o
Ne, kompren'ebl'e.

Vir'o
(en ali'a grup'o) Kun kiu oni sam'opini'u en ĉi tiu afer'o, sinjor'o?

Ali'a Vir'o
(en la sam'a grup'o) Nur rigard'u pres'ist'o'n Aslaksen, kaj far'u, kiel li far'as.

BILLING
(kun dokument'uj'o sub la brak'o, far'as al si voj'o'n tra la amas'o) Pardon'u, sinjor'o'j! Permes'u al mi preter'pas'i. Mi refer'os por “La Popol'a Mesaĝ'o”. Kor'a'n dank'o'n!

(Li ek'sid'as ĉe la tabl'o mal'dekstr'e.)

Labor'ist'o
Kiu tiu est'as?

Ali'a Labor'ist'o
Ĉu vi ne kon'as li'n? Est'as ja tiu Billing, kiu skrib'as por la gazet'o de Aslaksen.

(Ŝip'estr'o Horster akompan'as sinjor'in'o'n Stockmann kaj Petra en'e'n tra la pord'o dekstr'e antaŭ'e. Ejlif kaj Mort'e'n sekv'as ili'n.)

HORSTER
Mi pens'is, ke jen la famili'o pov'as sid'i; de ĉi tie est'as facil'e el'ir'i, se io okaz'us.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu vi kred'as, ke far'iĝ'os tumult'o'j?

HORSTER
Oni neniam sci'as —; inter tiom da hom'o'j —. Sed ek'sid'u vi nun tut'e trankvil'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(ek'sid'as) Kiel ĝentil'e de vi, ke vi propon'is al Stockmann vi'a'n salon'o'n.

HORSTER
Ĉar ja neni'u ali'a vol'is, do —

PETRA
(kiu ankaŭ ek'sid'is) Kaj ankaŭ kuraĝ'e, Horster.

HORSTER
Ho, tio ne postul'is mult'e da kuraĝ'o, mi opini'as.

(Redaktor'o Hovstad kaj pres'ist'o Aslaksen ven'as sam'temp'e, sed unu'op'e tra la amas'o.)

ASLAKSEN
(ir'as al Horster) Ĉu la doktor'o ankoraŭ ne ven'is?

HORSTER
Li atend'as tie intern'e. (mov'iĝ'o apud la pord'o en la fon'o)

HOVSTAD
(al Billing) Jen la magistr'ant'o. Vid'u!

BILLING
Jes, di'a mort'o, ĉu li ne tamen ven'as!

(Magistr'ant'o Stockmann sen'puŝ'e far'as al si voj'o'n inter la kun'ven'int'o'j, salut'as ĝentil'e kaj pren'as lok'o'n ĉe la mur'o mal'dekstr'e. Iom post'e ven'as doktor'o Stockmann tra la pord'o dekstr'e antaŭ'e. Li est'as nigr'e vest'it'a, en redingot'o, kun blank'a kol'tuk'o. Iu'j man'frap'as ne'cert'e, sed silent'iĝ'as per mal'laŭt'a'j tŝŝ. Far'iĝ'as silent'e.)

Doktor'o STOCKMANN
(du'on'laŭt'e) Kiel vi fart'as, Katrine?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nu, mi fart'as bon'e. (Pli mal'laŭt'e) Ne koler'iĝ'u nun, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ho, mi sci'as reg'i mi'n. (rigard'as si'a'n horloĝ'o'n, supr'e'n'ir'as la podi'o'n kaj kap'klin'as) La horloĝ'o montr'as kvar'on'o'n post, — kaj do mi vol'as komenc'i — (el'tir'as si'a'n manuskript'o'n)

ASLAKSEN
Unu'e ni dev'as elekt'i prezid'ant'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Ne; tio ne est'as neces'a.

Kelk'a'j Sinjor'o'j
(kri'as) Jes, jes!

La Magistr'ant'o
Ankaŭ mi opini'us, ke prezid'ant'o dev'us est'i elekt'at'a.

Doktor'o STOCKMANN
Sed mi kun'vok'is ĉi tiu'n kun'ven'o'n por far'i preleg'o'n, Petro!

La Magistr'ant'o
La preleg'o de la ban'ej'a kurac'ist'o ebl'e kaŭz'us esprim'o'j'n de diverĝ'ant'a'j opini'o'j.

Plur'a'j Voĉ'o'j
Prezid'ant'o'n! Prezid'ant'o'n!

HOVSTAD
La publik'a civit'an'a vol'o aspekt'e postul'as prezid'ant'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
(si'n'reg'e) Nu do bon'e; las'u do la civit'an'a vol'o hav'i si'a'n vol'o'n.

ASLAKSEN
Ĉu ne la magistr'ant'o vol'us akcept'i tiu'n task'o'n?

Tri Sinjor'o'j
(man'frap'as) Brav'o! Brav'o!

La Magistr'ant'o
Pro plur'a'j facil'e kompren'ebl'a'j kaŭz'o'j mi dev'as rifuz'i. Sed feliĉ'e ni hav'as en ni'a mez'o vir'o'n, kiu'n mi opini'as ke ĉiu'j pov'as akcept'i. Mi alud'as al la prezid'ant'o de la asoci'o de dom'posed'ant'o'j, sinjor'o pres'ist'o Aslaksen.

Mult'a'j Voĉ'o'j
Jes, jes! Aslaksen viv'u! Hur'a por Aslaksen.

(Doktor'o Stockmann pren'as si'a'n manuskript'o'n kaj mal'supr'e'n'ir'as de la podi'o)

ASLAKSEN
Ĉar la fid'o de mi'a'j kun'civit'an'o'j vok'as mi'n, mi ne est'as mal'inklin'a —

(Man'frap'ad'o kaj aplaŭd'o. Aslaksen supr'e'n'ir'as la podi'o'n.)

BILLING
(skrib'as) Do — “sinjor'o pres'ist'o Aslaksen elekt'it'a per aplaŭd'o” —

ASLAKSEN
Kaj ĉar mi nun star'as sur tiu ĉi lok'o, mi pet'as la permes'o'n dir'i kelk'a'j'n mal'long'a'j'n vort'o'j'n. Mi est'as trankvil'em'a kaj pac'em'a hom'o, kiu ŝat'as prudent'a'n moder'ec'o'n — kaj moder'a'n prudent'o'n; tio'n sci'as ĉiu ajn, kiu kon'as mi'n.

Mult'a'j Voĉ'o'j
Jes, jes, Aslaksen!

ASLAKSEN
En la lern'ej'o de la viv'o kaj de la spert'o'j mi lern'is, ke moder'ec'o est'as la virt'o, kiu plej bon'e dec'as al civit'an'o —

La Magistr'ant'o
Aŭd'u!

ASLAKSEN
— kaj ke prudent'o kaj moder'ec'o est'as tio, kio est'as plej bon'e ankaŭ por la soci'o. Mi tial admon'us al la estim'at'a sam'civit'an'o, kiu kun'vok'is al ĉi tiu kun'ven'o, ke li kiel ebl'e prov'os ten'i si'n inter la lim'o'j de la moder'ec'o.

Vir'o
(apud la pord'o) Je la san'o de la asoci'o por moder'ec'o!

Voĉ'o
Fi pro diabl'o!

Mult'a'j
Tŝŝ, tŝŝ!

ASLAKSEN
Neniu'j inter'romp'o'j, sinjor'o'j! — Ĉu iu pet'as la parol'rajt'o'n?

La Magistr'ant'o
Sinjor'o prezid'ant'o!

ASLAKSEN
Sinjor'o magistr'ant'o Stockmann hav'as la parol'rajt'o'n.

La Magistr'ant'o
Konsider'ant'e la proksim'a'n parenc'ec'o'n, supoz'ebl'e kon'at'a'n, kiu'n mi hav'as al la funkci'ant'a ban'ej'a kurac'ist'o, mi prefer'us neni'o'n dir'i ĉi-vesper'e. Sed mi'a rilat'o al la ban'ej'o kaj la konsider'o al la plej grav'a'j interes'o'j de la urb'o dev'ig'as mi'n prezent'i propon'o'n. Mi kuraĝ'as supoz'i, ke neni'u el la ĉe'est'ant'a'j civit'an'o'j opini'as, ke est'as dezir'ind'e, ke mal'fid'ind'a'j kaj tro'ig'ant'a'j prezent'o'j de la sanitar'a'j kondiĉ'o'j en la ban'ej'o kaj la urb'o est'u dis'vast'ig'at'a'j en vast'a'j rond'o'j.

Mult'a'j Voĉ'o'j
Ne, ne, ne! Tio'n ne! Ni protest'as!

La Magistr'ant'o
Mi tial propon'as, ke la kun'ven'o ne permes'u al la ban'ej'a kurac'ist'o laŭt'leg'i aŭ preleg'i si'a'n prezent'o'n de la afer'o.

Doktor'o STOCKMANN
(impet'e) Ne permes'as —? Kio do!

Sinjor'in'o STOCKMANN
(tus'as) Hm — hm!

Doktor'o STOCKMANN
(reg'as si'n) Nu; do ne permes'as.

La Magistr'ant'o
En mi'a klar'ig'o en “La Popol'a Mesaĝ'o” mi prezent'is al la publik'o la ĉef'a'j'n fakt'o'j'n, tiel ke ĉiu'j bon'vol'em'a'j burĝ'o'j facil'e pov'as far'i si'a'n juĝ'o'n. El tio oni vid'os, ke la propon'o de la ban'ej'a kurac'ist'o, — krom est'i vot'o pri mal'konfid'o al la estr'ant'a'j hom'o'j en la lok'o, — ver'e signif'as ŝarĝ'i sur la impost'pag'ant'o'j'n ne'neces'a'n el'spez'o'n de minimum'e cent mil kron'o'j.

(mal'kontent'o, kaj kelk'a'j fajf'as)

ASLAKSEN
(sonor'ig'as) Silentium, mi'a'j sinjor'o'j! Mi permes'as al mi sub'ten'i la propon'o'n de la magistr'ant'o. Est'as ankaŭ mi'a opini'o, ke la agit'ad'o de la doktor'o hav'as sub'intenc'o'n. Li parol'as pri la ban'ej'o; sed est'as al revoluci'o ke li aspir'as; li vol'as met'i la estrad'o'n en ali'a'j'n man'o'j'n. Neni'u mal'fid'as la honest'a'n intenc'o'n de la doktor'o; Di'o gard'u, pri tio ne pov'as est'i du opini'o'j. Ankaŭ mi est'as amik'o de popol'a mem'reg'ad'o, kiam ĝi ne far'iĝ'as tro mult'e'kost'a por la impost'pag'ant'o'j. Sed tio est'us la okaz'o ĉi tie; kaj tial —; je di'a mort'o — pardon'u — mi ne pov'as sub'ten'i doktor'o'n Stockmann tiu'n ĉi foj'o'n. Oni pov'as ankaŭ aĉet'i or'o'n tro mult'e'kost'e; tio est'as ja mi'a opini'o.

(vigl'a aplaŭd'ad'o de ĉiu'j flank'o'j)

HOVSTAD
Ankaŭ mi sent'as mi'n instig'at'a klar'ig'i mi'a'n si'n'ten'o'n. Unu'e la agit'ad'o de doktor'o Stockmann aspekt'e gajn'is konsider'ind'a'n apog'o'n, kaj mi sub'ten'is li'n tiel sen'parti'e kiel mi pov'is. Sed dum'e ni mal'kovr'is, ke ni las'is ni'n mis'gvid'i de fals'a prezent'ad'o —

Doktor'o STOCKMANN
Fals'a —!

HOVSTAD
Iu ne tut'e fid'ind'a prezent'ad'o, kiel la klar'ig'o de la magistr'ant'o montr'is. Mi esper'as, ke neni'u en ĉi tiu lok'o mal'fid'as mi'a'n liberal'a'n anim'stat'o'n; la si'n'ten'o de “La Popol'a Mesaĝ'o” en la grand'a'j politik'a'j problem'o'j est'as bon'e kon'at'a de ĉiu'j. Sed de spert'a'j kaj saĝ'a'j hom'o'j mi lern'is, ke en pur'e lok'a'j afer'o'j gazet'o dev'as antaŭ'e'n'ir'i kun iom'a si'n'gard'em'o.

ASLAKSEN
Mi tut'e sam'opini'as kun la parol'ant'o.

HOVSTAD
Kaj en la prezent'it'a afer'o est'as sen'dub'e, ke doktor'o Stockmann hav'as la publik'a'n vol'o'n kontraŭ si. Sed kiu est'as la unu'a kaj plej grand'a dev'o de redaktor'o, mi'a'j sinjor'o'j? Ĉu ne est'as ag'i konform'e al si'a'j leg'ant'o'j? Ĉu li ne ricev'is kvazaŭ silent'a'n mandat'o'n por fervor'e kaj sen'lac'e antaŭ'e'n'ig'i la prosper'o'n de si'a'j sam'ide'an'o'j? Aŭ ĉu mi ebl'e erar'us en tio?

Mult'a'j Voĉ'o'j
Ne, ne, ne! Redaktor'o Hovstad prav'as!

HOVSTAD
Kost'is por mi pez'a'n lukt'o'n romp'i kun vir'o, en kies hejm'o mi last'a'temp'e est'is oft'a gast'o, — vir'o, kiu ĝis ĉi tiu tag'o ĝu'is la sen'dub'a'n bon'vol'em'o'n de si'a'j kun'civit'an'o'j, — vir'o, kies sol'a — aŭ almenaŭ plej esenc'a erar'o est'as, ke li demand'as pri konsil'o pli el si'a kor'o ol el si'a kap'o.

Kelk'a'j Dis'a'j Voĉ'o'j
Jen ver'o! Hur'a por doktor'o Stockmann!

HOVSTAD
Sed mi'a dev'o al la soci'o dev'ig'is mi'n romp'i kun li. Kaj ankaŭ est'as ali'a konsider'o, kiu pel'as mi'n lukt'i kontraŭ li'n kaj, se ebl'e, halt'ig'i li'n sur la fatal'a voj'o, laŭ kiu li nun ir'as; est'as la konsider'o al li'a famili'o —

Doktor'o STOCKMANN
Ten'u vi'n al la akv'o'tub'o kaj la kloak'o!

HOVSTAD
— la konsider'o al li'a edz'in'o kaj li'a'j ne'plen'aĝ'a'j infan'o'j.

Mort'e'n
Ĉu tiu'j est'as ni, pa'nj'o?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tŝ!

ASLAKSEN
Mi do vol'as met'i la propon'o'n de la magistr'ant'o sub voĉ'don'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Vi ne bezon'as! Ĉi-vesper'e mi ne intenc'as parol'i pri la fi'aĵ'o tie mal'supr'e en la ban'ej'o. Ne; vi aŭd'os i'o'n tut'e ali'a'n.

La Magistr'ant'o
(du'on'laŭt'e) Kio do nun est'as?

Ebri'a Vir'o
(supr'e apud la en'ir'pord'o) Mi est'as impost'rajt'ig'it'a! Kaj tial mi ankaŭ est'as opini'rajt'ig'it'a! Kaj mi hav'as la plen'a'n — firm'a'n — ne'kompren'ebl'a'n opini'o'n ke —

Plur'a'j Voĉ'o'j
Silent'u tie!

Ali'a'j
Li est'as ebri'a! El'ĵet'u li'n! (Oni el'ĵet'as la ebri'ul'o'n.)

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu mi rajt'as parol'i?

ASLAKSEN
(sonor'ig'as) Sinjor'o doktor'o Stockmann parol'os!

Doktor'o STOCKMANN
Ke tio okaz'us nur antaŭ kelk'a'j tag'o'j, ke oni kuraĝ'us prov'i kiel ĉi-vesper'e bar'i al mi la parol'rajt'o'n! Kiel leon'o mi defend'us mi'a'j'n sankt'a'j'n hom'a'j'n rajt'o'j'n! Sed nun tio por mi ne grav'as; ĉar nun mi hav'as pli grand'a'j'n afer'o'j'n por pri'parol'i.

(La amas'o dens'iĝ'as ĉirkaŭ li. Mort'e'n Kiil aper'as inter la ĉe'star'ant'o'j.)

Doktor'o STOCKMANN
(daŭr'ig'as) Mi pens'is, kaj mi cerb'um'is mult'e dum la last'a'j tag'o'j, — cerb'um'is pri mult'a'j afer'o'j, tiel ke fin'e komenc'is turn'iĝ'i en mi'a kap'o.

La Magistr'ant'o
(tus'as) Hm —!

Doktor'o STOCKMANN
— sed jen mi klar'e vid'is la rilat'o'j'n; mi tra'vid'is la koneks'o'n tut'e klar'e. Kaj tial mi star'as ĉi tie hodiaŭ. Mi'a'j sam'civit'an'o'j, mi vol'as fund'e sen'vual'ig'i por vi kaŝ'it'a'j'n afer'o'j'n! Mi montr'os al vi mal'kovr'o'n mult'e pli grav'a'n, ol tiu'n mal'grav'aĵ'o'n, ke ni'a akv'o'konduk'il'o est'as venen'a, kaj ke ni'a ban'ej'o por san'o kuŝ'as sur infekt'it'a grund'o.

Mult'a'j Voĉ'o'j
(kri'ant'e) Ne parol'u pri la ban'ej'o! Ni ne vol'as aŭd'i tio'n. Neni'o'n pri ĝi.

Doktor'o STOCKMANN
Mi dir'is, ke mi vol'as parol'i pri la grand'a mal'kovr'o, kiu'n mi far'is la last'a'j'n tag'o'j'n, — la mal'kovr'o, ke ĉiu'j ni'a'j spirit'a'j viv'o'font'o'j est'as venen'a'j, kaj ke ni'a tut'a civit'an'a soci'o kuŝ'as sur la infekt'it'a grund'o de la mensog'o.

Konstern'it'a'j Voĉ'o'j
(du'on'laŭt'e) Kio'n li dir'as?

La Magistr'ant'o
Kia kulp'ig'o —!

ASLAKSEN
(kun la man'o sur la sonor'il'o) Mi pet'as la parol'ant'o'n si'n moder'i.

Doktor'o STOCKMANN
Mi am'is mi'a'n hejm'urb'o'n tiel kor'e, kiel iu pov'as am'i la hejm'a'n lok'o'n de si'a jun'ec'o. Mi ne est'is mal'jun'a, kiam mi for'vojaĝ'is, kaj la distanc'o, sopir'o kaj memor'o kvazaŭ ĵet'is pli grand'a'n bril'o'n sur lok'o'n kaj hom'o'j'n.

(dis'a'j man'frap'ad'o kaj aplaŭd'o aŭd'iĝ'as)

Doktor'o STOCKMANN
Kaj jen mi sid'is dum mult'a'j jar'o'j en terur'a for'ej'o long'e for'e tie nord'e. Kiam mi vizit'is kelk'a'j'n el tiu'j hom'o'j, kiu'j loĝ'is dis'e inter la ŝton'ej'o'j, ŝajn'is al mi mult'foj'e, ke est'us pli avantaĝ'e por la bedaŭr'ind'a'j povr'ul'o'j, hav'i best'o'kurac'ist'o'n tie anstataŭ hom'o'n kiel mi. (murmur'ad'o en la salon'o)

BILLING
(de'met'as la plum'o'n) Nun, di'a mort'o, mi neniam aŭd'is —!

HOVSTAD
Tio est'as insult'o kontraŭ estim'ind'a labor'ist'a klas'o!

Doktor'o STOCKMANN
Atend'u nur iom'et'e! — mi opini'as, ke neni'u pov'as imput'i al mi, ke mi forges'is mi'a'n hejm'urb'o'n tie nord'e. Mi kvazaŭ kuŝ'is sur ov'o kiel mol'anas'o; kaj tio kio'n mi el'kov'is, — est'is la plan'o por la ban'ej'o ĉi tie.

(man'frap'ad'o kaj protest'o'j)

Doktor'o STOCKMANN
Kaj fin'e, kiam la sort'o aranĝ'is ĉio'n tiel bon'e kaj ben'at'e por mi, ke mi pov'is re'ven'i hejm'e'n, — jes, mi'a'j kun'civit'an'o'j, tiam ŝajn'is al mi, ke mi ne hav'as pli'a'j'n dezir'o'j'n en la mond'o. Jes, mi hav'is la dezir'o'n, fervor'e, sen'lac'e, ard'e est'i ag'em'a por la bon'o de hejm'o kaj publik'o.

La Magistr'ant'o
(rigard'as aer'e'n) La manier'o est'as iom strang'a — hm.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj jen mi ĉirkaŭ'ir'is glut'ant'e la feliĉ'o'n de blind'ec'o. Sed hieraŭ antaŭ'tag'mez'e, — ne, ver'e est'is antaŭ'hieraŭ vesper'e — tiam tut'e mal'ferm'iĝ'is por mi mi'a'j spirit'a'j okul'o'j, kaj la unu'a, kio'n mi vid'is, est'is la sen'mezur'a stult'ec'o de la aŭtoritat'ul'o'j —

(Bru'o, kri'o'j, kaj rid'ad'o. Sinjor'in'o Stockmann tus'as ripet'e.)

La Magistr'ant'o
Sinjor'o prezid'ant'o!

ASLAKSEN
(sonor'ig'as) Per la rajt'o de mi'a aŭtoritat'o —!

Doktor'o STOCKMANN
Est'as mal'grand'anim'e kroĉ'i si'n al sol'a vort'o, sinjor'o Aslaksen! Mi alud'as nur, ke mi post suspekt'o mal'kovr'is la eg'a'n fi'aĵ'o'n, pro kio la estr'ant'ul'o'j far'is si'n kulp'a'j tie en la ban'ej'o. Estr'ant'ul'o'j'n mi ne pov'as toler'i eĉ se est'us pri mi'a mort'o; — mi hav'is sufiĉ'e da ili dum mi'a'j tag'o'j. Ili est'as kiel vir'kapr'o'j en jun'a arb'et'ar'o; ĉie ili mal'util'as; ili kontraŭ'star'as liber'a'n hom'o'n, kie ajn kie li turn'as si'n, — kaj mi prefer'us, ke oni neni'ig'us ili'n kiel ali'a'j'n fi'best'o'j'n —

(bru'o en la salon'o)

La Magistr'ant'o
Sinjor'o prezid'ant'o, ĉu tia'j esprim'o'j pov'as pas'i?

ASLAKSEN
(kun la man'o sur la sonor'il'o) Sinjor'o doktor'o —!

Doktor'o STOCKMANN
Mi ne kompren'as, kial mi nur nun ek'hav'is ver'e klar'a'n koncept'o'n pri tiu'j sinjor'o'j; ĉar mi hav'is ja ĉiu'n tag'o'n antaŭ mi tia'n unik'a'n ekzempler'o'n en ni'a urb'o, — mi'a frat'o Petro, — inert'a kaj obstin'a en antaŭ'juĝ'o'j —

(Rid'ad'o, bru'o, fajf'ad'o. Sinjor'in'o Stockmann tus'ad'as.)

(Aslaksen sonor'ig'as fort'eg'e)

La Ebri'a Vir'o
(kiu de'nov'e en'ven'is) Ĉu est'as mi, kiu'n vi alud'as? Ĉar efektiv'e mi nom'iĝ'as Petersen; se ne diabl'o serĉ'u mi'n —

Koler'a'j Voĉ'o'j
El'ĵet'u la ebri'ul'o'n! El la pord'o!

(La vir'o el'ĵet'iĝ'as.)

La Magistr'ant'o
Kiu est'as tiu person'o?

Proksim'a Vir'o
Mi ne kon'as li'n, sinjor'o magistr'ant'o.

Du'a
Li ne est'as el ni'a urb'o.

Tri'a
Laŭ'dir'e est'as iu lign'o'komerc'ist'o el —

(La fin'o de la fraz'o est'as ne'aŭd'ebl'a.)

ASLAKSEN
La vir'o ver'ŝajn'e est'as ebri'a de bavar'a bier'o. — Daŭr'ig'u, sinjor'o doktor'o; sed prov'u kiel ebl'e est'i moder'a.

Doktor'o STOCKMANN
Nu do bon'e, mi'a'j sam'civit'an'o'j; mi ne pli fund'e pri'parol'os ni'a'j'n estr'ant'ul'o'j'n. Se iu el tio kio'n mi ĵus dir'is, imag'u al si, ke mi vol'as fal'ig'i tiu'j'n sinjor'o'j'n ĉi-vesper'e, li erar'as, — eg'e erar'as. Ĉar mi hav'as la kontent'ig'a'n konsol'o'n, ke ĉiu'j tiu'j post'iĝ'int'o'j, ĉiu'j tiu'j mal'jun'ul'o'j el mort'ad'ant'a ide'o'mond'o, ili perfekt'e eksped'os si'n mem el la viv'o; help'o de kurac'ist'o por akcel'i ili'a'n pas'ad'o'n en mort'o'n ili ne bezon'as. Kaj efektiv'e ne est'as tia'j hom'o'j, kiu'j est'as la plej minac'ant'a danĝer'o por la soci'o; ne est'as tiu'j, kiu'j plej ag'em'e venen'ig'as ni'a'j'n spirit'a'j'n font'o'j'n kaj infekt'as la grund'o'n sub ni; ne est'as tiu'j, kiu'j est'as la plej danĝer'a'j mal'amik'o'j al la ver'o kaj liber'ec'o en ni'a soci'o.

Kri'o'j El Ĉiu'j Flank'o'j
Kiu'j do? Kiu'j ili est'as? Menci'u ili'n?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, fid'u, ke mi menci'u ili'n! Ĉar tio est'as ĝust'e la grand'a mal'kovr'o, kiu'n mi far'is hieraŭ. (laŭt'ig'as la voĉ'o'n) La plej danĝer'a'j mal'amik'o'j al la ver'o kaj la liber'ec'o inter ni, est'as la kompakt'a pli'mult'o. Jes, la damn'it'a kompakt'a, liberal'a pli'mult'o, — est'as tiu! Nun vi sci'as.

(Eg'a bru'o en la salon'o. La pli'mult'o kri'as, tret'eg'as kaj fajf'as. Kelk'a'j iom mal'jun'a'j sinjor'o'j ŝtel'e inter'ŝanĝ'as okul'ĵet'o'j'n kaj aspekt'e amuz'iĝ'as. Sinjor'in'o Stockmann tim'em'e ek'star'as; Ejlif kaj Mort'e'n ir'as minac'e al la lern'ej'an'o'j, kiu'j far'as tumult'o'n. Aslaksen sonor'ig'as kaj admon'as al trankvil'o. Hovstad kaj Billing parol'as ambaŭ, sed ne aŭd'iĝ'as. Fin'e far'iĝ'as silent'o.)

ASLAKSEN
La prezid'ant'o atend'as, ke la parol'ant'o re'vok'as si'a'j'n mal'prudent'a'j'n el'dir'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Neniam en la mond'o, sinjor'o Aslaksen. Est'as la grand'a pli'mult'o en ni'a soci'o, kiu for'pren'as de mi mi'a'n liber'ec'o'n, kaj kiu vol'as mal'permes'i al mi el'dir'i la ver'o'n.

HOVSTAD
La pli'mult'o ĉiam prav'as.

BILLING
Kaj ĝi ankaŭ hav'as la ver'o'n; di'a mort'o!

Doktor'o STOCKMANN
La pli'mult'o neniam prav'as. Neniam, mi dir'as! Est'as unu el tiu'j soci'a'j mensog'o'j, kontraŭ kiu'j'n liber'a, pens'ant'a hom'o dev'as ribel'i. El kiu'j konsist'as la pli'mult'o de la loĝ'ant'o'j en iu land'o? Ĉu el la saĝ'a'j aŭ la mal'saĝ'a'j? Mi pens'as, ke ni sam'opini'u, ke mal'saĝ'ul'o'j ĉe'est'as en terur'eg'a pli'mult'o ĉirkaŭ'e sur la tut'a ter'o. Sed, pro diabl'a etern'o, ne pov'as est'i ĝust'e, ke la mal'saĝ'ul'o'j reg'u super la saĝ'ul'o'j! (bru'o kaj kri'ad'o) Nu jes; vi pov'as super'kri'i mi'n; sed vi ne pov'as kontraŭ'dir'i mi'n. La pli'mult'o hav'as la potenc'o'n — bedaŭr'ind'e —; sed prav'a'j ili ne est'as. Prav'as mi kaj la ali'a'j op'a'j ul'o'j. La mal'pli'mult'o ĉiam prav'as. (de'nov'a bru'eg'o)

HOVSTAD
Ha-ha; doktor'o Stockmann do far'iĝ'is aristokrat'o de'post antaŭ'hieraŭ!

Doktor'o STOCKMANN
Mi dir'is, ke mi ne em'as for'ĵet'i vort'o'j'n sur tiu'n pulm'o'mank'a'n, anhel'ant'a'n ar'o'n, kiu post'stumbl'ad'as. Kun ili la puls'ant'a viv'o hav'as neni'o'n komun'a'n. Sed mi pens'as pri la mal'mult'a'j, la op'a'j inter ni, kiu'j al'propr'ig'is al si la jun'a'j'n ĝerm'ant'a'j'n ver'o'j'n. Tiu'j hom'o'j star'as kvazaŭ inter la antaŭ'posten'o'j, tiel for'e antaŭ'e, ke la kompakt'a pli'mult'o ankoraŭ ne tie'n ating'is, — kaj tie ili lukt'as por ver'o'j, kiu'j ankoraŭ est'as tro nov'nask'it'a'j en la mond'a konsci'o por hav'i iu'n pli'mult'o'n kun si.

HOVSTAD
Nu, do la doktor'o far'iĝ'is revoluci'ul'o!

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mort'o kaj plag'o, tia mi est'as, sinjor'o Hovstad! Mi intenc'as far'i revoluci'o'n kontraŭ la mensog'o, ke la pli'mult'o posed'as la ver'o'n. Kia'j est'as tiu'j ver'o'j, ĉirkaŭ kiu'j la pli'mult'o kutim'as ar'iĝ'i? Est'as la ver'o'j, kiu'j est'as tiom aĝ'a'j, ke ili est'as sur'voj'e far'iĝ'i senil'a'j. Sed kiam ver'o far'iĝ'is tiom mal'jun'a, ĝi est'as ankaŭ sur'voj'e far'iĝ'i mensog'o, mi'a'j sinjor'o'j!

(rid'o kaj kri'o'j el mok'o)

Doktor'o STOCKMANN
Jes, jes, kred'u mi'n kiel vi vol'as; sed la ver'o'j tut'e ne est'as tia'j etern'a'j Metuŝelaĥ-oj, kia'j'n imag'as al si la hom'o'j. Normal'e konstru'it'a ver'o viv'as — dir'u — ĝeneral'e 17 — 18, maksimum'e 20 jar'o'j'n; mal'oft'e pli. Sed tia'j aĝ'a'j ver'o'j est'as ĉiam ost'ec'e mal'gras'a'j. Sed tamen est'as nur tiam, ke la pli'mult'o okup'as si'n pri ili, kaj rekomend'as ili'n al la soci'o kiel san'ig'a'n, spirit'a'n nutr'aj'o'n. Sed ne est'as grand'a nutr'aĵ'a valor'o en tia manĝ'aĵ'o, mi pov'as cert'ig'i al vi; kaj tio'n mi ja kiel kurac'ist'o kompren'as. Ĉiu'j tiu'j ver'o'j akcept'it'a'j de la pli'mult'o est'as kompar'ind'a'j kun pas'int'jar'a pekl'aĵ'o; ili est'as kvazaŭ ranc'a'j, ŝim'a'j, verd'iĝ'int'a'j ŝink'o'j. Kaj el tio sekv'as tiu moral'a skorbut'o, kiu furioz'as ĉirkaŭ'e en la soci'o'j.

ASLAKSEN
Ŝajn'as al mi, ke la parol'ant'o de'voj'iĝ'as flank'e'n de la tekst'o.

La Magistr'ant'o
Mi ĉef'e dev'as sam'opini'i kun la prezid'ant'o.

Doktor'o STOCKMANN
Ho, sed mi pens'as, ke vi est'as tut'e frenez'a, Petro! Mi ten'as mi'n ja kiel ebl'e plej strikt'e al la tekst'o. Ĉar tio, kio'n mi vol'as pri'parol'i, est'as ja ĝust'e tio, ke la amas'o, la majoritat'o, tiu damn'it'a, kompakt'a pli'mult'o — ke est'as tiu, mi dir'as, kiu venen'as ni'a'j'n spirit'a'j'n viv'o'font'o'j'n kaj infekt'ig'as la grund'o'n sub ni.

HOVSTAD
Kaj tio'n far'as la grand'a liberal'a pli'mult'o de la popol'o, ĉar ĝi est'as sufiĉ'e saĝ'a por laŭd'i nur la cert'a'j'n, akcept'it'a'j'n ver'o'j'n!

Doktor'o STOCKMANN
Aĥ, kar'a mi'a sinjor'o Hovstad, ne parol'u pri cert'a'j ver'o'j! La ver'o'j, kiu'j'n la amas'o, la hom'o'mult'o akcept'as, est'as la ver'o'j, kiu'j'n la pionir'o'j rigard'is kiel cert'a'j en la tag'o'j de ni'a'j ge'av'o'j. Ni pionir'o'j, kiu'j viv'as en ni'a'j nun'a'j tag'o'j, ni ne plu akcept'as ili'n; kaj mi opini'as, ke tut'e ne ekzist'as iu ali'a ver'o ol tiu, ke neni'u soci'o pov'as hav'i san'a'n viv'o'n sur tia'j mal'nov'a'j, sen'medol'a'j ver'o'j.

HOVSTAD
Sed anstataŭ parol'ad'i tiel en la aer'o'n, est'us amuz'e aŭd'i, kiu'j est'as tiu'j mal'nov'a'j, sen'medol'a'j ver'o'j, per kiu'j ni nutr'as ni'n.

(aplaŭd'o de plur'a'j flank'o'j)

Doktor'o STOCKMANN
Ho, mi pov'us nombr'i tut'a'n ar'o'n da tia'j fi'aĵ'o'j; sed unu'e mi vol'as ten'i mi'n al unu sol'a, akcept'it'a ver'o, kiu efektiv'e est'as terur'a mensog'o, sed sur kiu tamen viv'as sinjor'o Hovstad kaj “La Popol'a Mesaĝ'o” kaj la tut'a disĉipl'ar'o de “La Popol'a Mesaĝ'o”.

HOVSTAD
Kaj tiu est'as —?

Doktor'o STOCKMANN
Est'as tiu doktrin'o, kiu'n vi pren'is hered'e de la pra'patr'o'j, kaj kiu'n vi sen'pri'pens'e proklam'as dis'e kaj vast'e, — la doktrin'o, ke la hom'o'mult'o, la amas'o, la greg'o est'as la kern'o de la popol'o, — ke ĝi est'as la popol'o mem, — ke kiu ajn el la popol'o, ke tiu'j sen'spert'ul'o'j, tiu'j embri'o'j en la soci'o, hav'as la sam'a'n rajt'o'n kondamn'i aŭ akcept'i, reg'i kaj estr'i kiel la op'a'j nobl'a'j person'ec'o'j.

BILLING
Nun mi neniam, di'a mort'o —

HOVSTAD
(sam'temp'e, kri'as) Civit'an'o'j, not'u tio'n!

Ekscit'it'a'j Voĉ'o'j
Ho-ho, ĉu ne est'as ni, kiu'j est'as la popol'o? Ĉu est'as nur la alt'rang'ul'o'j, kiu'j reg'u!

Labor'ist'o
El'ĵet'u tiu'n vir'o'n kiu babil'ad'as tiel!

Ali'ul'o'j
Ĵet'u li'n el la pord'o!

Civit'an'o
(kri'as) Blov'u la korn'o'n, Evensen!

(Fort'a'j korn'o'son'o'j aŭd'iĝ'as; fajf'il'o'j kaj bru'o de koler'o en la salon'o.)

Doktor'o STOCKMANN
(kiam la bru'o iom silent'iĝ'is) Sed est'u do iom moder'a'j! Ĉu vi ne toler'as unu foj'o'n aŭd'i la voĉ'o'n de la ver'o? Mi tut'e ne postul'as, ke vi ĉiu'j sur'lok'e sam'opini'u kun mi. Sed ver'e mi atend'is, ke sinjor'o Hovstad sam'opini'us post iom'a pri'pens'ad'o. Sinjor'o Hovstad pretend'as ja est'i liber'pens'ul'o —

Surpriz'iĝ'int'a'j Demand'o'j
(mal'laŭt'e) Liber'pens'ul'o, li dir'is? Ĉu? Redaktor'o Hovstad liber'pens'ul'o?

HOVSTAD
(kri'as) Pruv'u tio'n, doktor'o Stockmann! Kiam mi tio'n dir'is pres'it'e?

Doktor'o STOCKMANN
(pri'pens'as) Ne, mort'o kaj plag'o, pri tio vi prav'as; — tiu'n sincer'ec'o'n vi neniam hav'is. Nu, mi ne vol'as tro embaras'i vi'n, sinjor'o Hovstad. Las'u do al mi est'i liber'pens'ul'o. Ĉar nun mi vol'as el la natur'scienc'o evident'ig'i al vi, ke “La Popol'a Mesaĝ'o” sen'hont'e tir'as vi'n per la naz'o, kiam ĝi dir'as al vi, ke vi, ke la popol'amas'o, la greg'o est'as la ver'a kern'o de la popol'o. Kompren'u ke tio est'as nur gazet'mensog'o! La hom'o'mult'o est'as neni'o ali'a ol krud'a material'o el kio la popol'o far'as hom'o'j'n.

(grumbl'ad'o, rid'ad'o kaj bru'o en la salon'o)

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu ne tiel okaz'as en la ceter'a viv'ant'a mond'o? Vid'u la mal'sam'ec'o'n, kiu'n ni trov'as inter kultur'it'a kaj ne'kultur'it'a best'o'famili'o. Rigard'u nur vulgar'a'n farm'ist'kok'in'o'n. Kia'n karn'a'n valor'o'n hav'as tia kripl'ig'it'a kok'in'korp'o? Ho ne mult'e! Kaj kia'j'n ov'o'j'n ĝi de'met'as? Iu simpl'a kornik'o aŭ korv'o pov'as de'met'i preskaŭ sam'e bon'a'j'n ov'o'j'n. Sed rigard'u kultur'it'a'n hispan'a'n aŭ japan'a'n kok'in'o'n, aŭ rigard'u nobl'a'n fazan'o'n aŭ meleagr'o'n; — jen vi cert'e vid'os la mal'sam'ec'o'n! Kaj nun mi vol'as menci'i la hund'o'j'n, al kiu'j ni hom'o'j est'as en tia proksim'a parenc'ec'o. Imag'u nun unu'e simpl'a'n ĉies'hund'o'n, — mi alud'as tia'n abomen'a'n, hirt'har'a'n, vulgar'a'n hund'aĉ'o'n, kiu kur'as laŭ'strat'e mal'pur'ig'ant'e la dom'o'mur'o'j'n. Kaj kompar'u la hund'aĉ'o'n kun pudel'o, kiu dum plur'a'j generaci'o'j de'ven'as el alt'kultur'a dom'o, kie ĝi ricev'is delikat'a'n manĝ'aĵ'o'n kaj pov'is aŭskult'i harmoni'a'j'n voĉ'o'j'n kaj muzik'o'n. Ĉu vi ne kompren'as, ke la krani'o de la pudel'o est'as tut'e ali'e evolu'it'a ol tiu de la hund'aĉ'o? Ho jes, fid'u tio'n! Est'as tia'j kultur'it'a'j pudel'id'o'j, kiu'j'n la arleken'o'j dres'as por far'i la plej ne'kred'ebl'a'j'n akrobat'aĵ'o'j'n. Ti'aĵ'o'j'n ordinar'a farm'ist'hund'aĉ'o pov'as neniam lern'i, eĉ se ĝi star'us sur si'a kap'o.

(bru'o kaj rid'ad'o aŭd'iĝ'as ĉirkaŭ'e)

Civit'an'o
(kri'as) Ĉu vi vol'as trakt'i ni'n kiel hund'o'j'n?

Ali'a Vir'o
Ni ne est'as best'o'j, sinjor'o doktor'o!

Doktor'o STOCKMANN
Ho, je mi'a etern'a sav'o, ni est'as best'o'j! Efektiv'e ni ĉiu'j est'as best'o'j tia'j, kia'j'n kiu ajn pov'us postul'i. Sed nobl'a'j best'o'j ne trov'iĝ'as en grand'a nombr'o inter ni. Ho est'as terur'e grand'a diferenc'o inter pudel'hom'o'j kaj hom'o'j el hund'aĉ'a speci'o. Kaj tio est'as la amuz'a aspekt'o de la afer'o, ke redaktor'o Hovstad sam'opini'as kun mi, kiam tem'as pri kvar'pied'ul'o'j —

HOVSTAD
Jes, las'u ili'n pas'i por kio ili est'as.

Doktor'o STOCKMANN
Nu jes; sed tuj kiam mi etend'as la leĝ'o'n al la du'pied'ul'o'j, sinjor'o Hovstad halt'as; tiam li ne plu kuraĝ'as pens'i si'a'j'n propr'a'j'n opini'o'j'n, ne pens'i si'a'j'n propr'a'j'n pens'o'j'n ĝis'fin'e; kaj jen li turn'as la doktrin'o'n supr'o'n mal'supr'e'n kaj publik'ig'as en “La Popol'a Mesaĝ'o”, ke la farm'ist'kok'in'o kaj la strat'hund'aĉ'o — tiu'j est'as la ver'a'j el'star'ul'o'j en la menaĝeri'o. Sed tiel ĉiam okaz'as, kiam la ordinar'ec'o sid'as en la korp'o, kaj kiam oni ne evolu'is al spirit'a nobl'ec'o.

HOVSTAD
Mi ne postul'as i'a'n disting'o'n. Mi de'ven'as el simpl'a'j farm'ist'o'j; kaj mi est'as fier'a, ke mi hav'as radik'o'n profund'e en la popol'o, kiu nun mok'iĝ'as.

Mult'a'j Labor'ist'o'j
Hur'a por Hovstad! Hur'a! Hur'a!

Doktor'o STOCKMANN
La ordinar'ul'o'j pri kiu'j mi parol'as, ne trov'iĝ'as sol'e en la popol'a profund'o; ili svarm'as kaj miriad'as ĉirkaŭ ni, — eĉ ĝis la pint'o'j de la soci'o. Rigard'u nur vi'a'n propr'a'n, bel'a'n, elegant'a'n magistr'ant'o'n! Sed frat'o Petro est'as ver'e sam'e bon'a ordinar'ul'o, kiel kiu ajn en par'o de ŝu'o'j —

(rid'ad'o kaj tŝŝado)

La Magistr'ant'o
Mi protest'as kontraŭ tia'j person'a'j alud'o'j.

Doktor'o STOCKMANN
(ne'ĝen'it'a) — kaj tio li ne est'as pro tio, ke li sam'e kiel mi de'ven'as el pra'a, terur'a pirat'o el Pomeranio aŭ ie tie, — jes, ĉar de li ni de'ven'as —

La Magistr'ant'o
Absurd'a'j tradici'o'j. Ne'iĝ'as!

Doktor'o STOCKMANN
— sed li tia est'as, ĉar li pens'as la pens'o'j'n de si'a'j super'ul'o'j, kaj ĉar li opini'as la opini'o'j'n de si'a'j super'ul'o'j. Tiu'j hom'o'j, kiu'j tio'n far'as, est'as spirit'a'j ordinar'ul'o'j; jen vid'u, tial mi'a impon'aspekt'a frat'o Petro fund'e est'as tiel terur'e mal'mult'e nobl'a, — kaj sekv'e ankaŭ mal'mult'e liberal'a.

La Magistr'ant'o
Sinjor'o prezid'ant'o —!

HOVSTAD
Do est'as la super'ul'o'j, kiu'j est'as liberal'a'j en ni'a land'o? Jen ver'e nov'a inform'o.

(rid'ad'o en la asemble'o)

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ankaŭ tio est'as part'o de mi'a nov'a mal'kovr'o. Kaj ankaŭ tio, ke liberal'ec'o est'as preciz'e la sam'a kiel moral'o. Kaj tial mi dir'as, ke est'as tut'e ne'prav'ig'ebl'e de “La Popol'a Mesaĝ'o”, ke ĝi tag'o'n post tag'o anonc'as la herez'o'n, ke la amas'o, la greg'o, la kompakt'a pli'mult'o posed'as la liberal'ec'o'n kaj moral'o'n, — kaj ke mal'virt'o'j kaj korupt'iĝ'o kaj ĉiu'spec'a'j spirit'a'j fi'aĵ'o'j est'as io, kio flu'as el la kultur'o, kiel ĉiu'j fi'aĵ'o'j flu'as al la ban'ej'o el la tan'ej'o'j en la Muel'ej'val'o! (bru'o kaj inter'romp'o)

Doktor'o STOCKMANN
(ne'ĝen'it'a, rid'as en si'a fervor'o) Kaj tamen tiu sam'a “La Popol'a Mesaĝ'o” predik'as, ke la amas'o, la greg'o est'u supr'e'n'lev'ot'a al pli alt'stat'a'j viv'kondiĉ'o'j! Sed, pro diabl'a haŭt'o kaj ost'o, — se la doktrin'o de “La Popol'a Mesaĝ'o” est'us ĝust'a, supr'e'n'lev'i la amas'o'n, tio do est'us ĝust'e la sam'a kiel puŝ'i ĝi'n rekt'e en la pere'o'n! Sed feliĉ'e est'as nur mal'nov'a, hered'it'a, popol'a mensog'o, tiu ide'o, ke la kultur'o mal'moral'ig'as. Ne; est'as la stult'ig'o, mal'riĉ'ec'o, mal'bel'ec'o en la viv'kondiĉ'o'j, kiu'j plen'um'as tiu'n diabl'a'n ag'o'n! En dom'o, kie oni ne aer'um'as kaj ne bala'as la plank'o'n ĉiu'n tag'o'n —; mi'a edz'in'o Katrine insist'as, ke la plank'o ankaŭ est'u lav'at'a; sed pri tio oni pov'as disput'i; — nu, — en tia dom'o, mi dir'as, la hom'o'j post du — tri jar'o'j perd'as la kapabl'o'n pens'i kaj ag'i moral'e. Mank'o de oksigen'o mal'fort'ig'as la konscienc'o'n. Kaj aspekt'e est'as tiom grand'a mank'o de oksigen'o en mult'eg'a'j dom'o'j en ni'a urb'o, ke la tut'a kompakt'a pli'mult'o pov'as est'i tiel sen'skrupul'a baz'ig'i la prosper'o'n de la urb'o sur marĉ'o de mensog'o kaj tromp'o.

ASLAKSEN
Tia krud'a akuz'o ne est'u ĵet'at'a kontraŭ tut'a'n civit'an'ec'o'n.

Sinjor'o
Mi admon'as al la prezid'ant'o mal'permes'i al la parol'ant'o parol'i.

Fervor'a'j Voĉ'o'j
Jes, jes! ĝust'e! Mal'permes'u al li parol'i!

Doktor'o STOCKMANN
(ekscit'it'a) Tiam mi el'kri'os la ver'o'n ĉe ĉiu'j strat'angul'o'j! Mi skrib'os en ekster'urb'a'j gazet'o'j! La tut'a land'o sci'u, kiel ĉi tie stat'as!

HOVSTAD
Aspekt'e la doktor'o intenc'as ruin'ig'i ni'a'n urb'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tiel mi am'as mi'a'n hejm'urb'o'n, ke mi prefer'e ruin'ig'us ĝi'n ol vid'us ĝi'n prosper'i sur mensog'o.

ASLAKSEN
Fort'a esprim'o.

(Bru'o kaj fajf'ad'o. Sinjor'in'o Stockmann sen'util'e tus'as; la doktor'o ne plu aŭd'as.)

HOVSTAD
(kri'as tra la bru'o) Tiu hom'o ja est'as mal'amik'o de la burĝ'ar'o, kiu vol'as ruin'ig'i tut'a'n soci'o'n!

Doktor'o STOCKMANN
(en kresk'ant'a ekscit'o) Ne grav'as ke oni ruin'ig'u mensog'a'n soci'o'n! Ĝi dev'as est'i dis'fal'ig'at'a ter'e'n, mi dir'as! Pere'ig'at'a'j kiel fi'best'o'j ili est'u, ĉiu'j kiu'j viv'as en mensog'o! Vi fin'e infekt'ig'as la tut'a'n land'o'n; vi kaŭz'as, ke la tut'a land'o merit'as est'i ruin'ig'at'a. Kaj se far'iĝ'os tiel ekstrem'e, tiam mi dir'os el mi'a sincer'a kor'o: ruin'ig'u la land'o'n; pere'ig'u ĉi tiu'n popol'o'n!

Vir'o
(el la amas'o) Li parol'as kiel ver'a popol'mal'amik'o.

BILLING
Di'a mort'o, jen la voĉ'o de la popol'o!

La Tut'a Ar'o
(kri'as) Jes, jes, jes! Li est'as popol'mal'amik'o! Li mal'am'as si'a'n land'o'n! Li mal'am'as la tut'a'n popol'o'n!

ASLAKSEN
Kaj kiel civit'an'o kaj kiel hom'o mi est'as profund'e ŝok'at'a de tio, kio'n mi ĉi tie dev'is aŭskult'i. Doktor'o Stockmann prezent'is si'n en manier'o, kiu'n mi eĉ en sonĝ'o ne kred'us. Bedaŭr'ind'e mi dev'as akcept'i la opini'o'n, kiu'n ĵus esprim'iĝ'is de respekt'ind'a'j civit'an'o'j; kaj mi opini'as, ke ni dev'as esprim'i tiu'n opini'o'n en rezoluci'o. Mi propon'as jen'o'n:

“La kun'ven'o deklar'as, ke ĝi rigard'as la ban'ej'a'n kurac'ist'o'n, doktor'o Stockmann, kiel popol'mal'amik'o'n.”

(Tondr'ant'a'j hura'o'j kaj aplaŭd'o. Mult'a'j ĉirkaŭ'as la doktor'o'n kaj fajf'as kontraŭ li'n. Sinjor'in'o Stockmann kaj Petra ek'star'is. Mort'e'n kaj Ejlif lukt'as kun la ali'a'j lern'ej'an'o'j, kiu'j ankaŭ ili fajf'is. Kelk'a'j plen'kresk'ul'o'j dis'ig'as ili'n)

Doktor'o STOCKMANN
(al la fajf'ant'o'j) Ho, vi mal'saĝ'ul'o'j, kia'j vi est'as, — mi dir'as al vi, ke —

ASLAKSEN
(sonor'ig'as) La doktor'o ne plu hav'as la parol'rajt'o'n. Regul'a voĉ'don'ad'o dev'as okaz'i; sed por indulg'i person'a'j'n sent'o'j'n ĝi dev'as okaz'i skrib'e kaj sen nom'o. Ĉu vi hav'as pur'a'n paper'o'n, Billing?

BILLING
Jen kaj blu'a kaj blank'a paper'o —

ASLAKSEN
(mal'supr'e'n'ir'as) Bon'e; tiel ĉio okaz'os pli rapid'e. Tond'u la paper'o'n —; jen, jen. (al la kun'ven'ar'o) Blu'a signif'as ne; blank'a signif'as jes. Mi mem kolekt'os la voĉ'o'j'n.

(La magistr'ant'o for'las'as la salon'o'n. Aslaksen kaj kelk'a'j ali'a'j civit'an'o'j ĉirkaŭ'ir'as inter la kun'ven'int'o'j kolekt'ant'e la paper'pec'o'j'n en ĉapel'o'j'n)

Sinjor'o
(al Hovstad) Kiel est'as pri la doktor'o? Kio'n oni pens'u pri ti'aĵ'o?

HOVSTAD
Vi ja sci'as kiel impet'a li est'as.

Ali'a Sinjor'o
(al Billing) Aŭd'u; vi ja oft'e vizit'as li'a'n dom'o'n. Ĉu vi rimark'is, ke li drink'as?

BILLING
Di'a mort'o, mi ne sci'as kio'n dir'i. La grog'o ĉiam star'as sur la tabl'o, kiam iu vizit'as.

Tri'a Sinjor'o
Ne; mi prefer'e kred'as, ke li foj'e est'as iom frenez'a.

La Unu'a Sinjor'o
Jes, ebl'e est'as ia hered'a frenez'o en la famili'o, ĉu?

BILLING
Pov'as est'i.

Kvar'a Sinjor'o
Ne; tio ĉi est'as nur pur'a malic'o; est'as venĝ'o pro io.

BILLING
Iu'n tag'o'n li parol'is pri pli'alt'ig'o de la salajr'o; sed tio'n li ja ne ricev'is.

Ĉiu'j Sinjor'o'j
(sam'voĉ'e) Aha; do est'as ja facil'e kompren'ebl'e!

La Ebri'a Vir'o
(en la amas'o) Mi vol'as hav'i blu'a'n, mi! Kaj mi ankaŭ vol'as hav'i blank'a'n!

Kri'o'j
Jen de'nov'e la ebri'ul'o! El'ĵet'u li'n!

Mort'e'n KIIL
(proksim'iĝ'as al la doktor'o) Nun, Stockmann, ĉu vi nun vid'as, kio sekv'as el tia arleken'aĵ'o?

Doktor'o STOCKMANN
Mi far'is mi'a'n dev'o'n.

Mort'e'n KIIL
Kio'n vi dir'is pri la tan'ej'o'j en la Muel'ej'val'o?

Doktor'o STOCKMANN
Vi ja aŭd'is; mi dir'is, ke est'as de tie, ke la fi'aĵ'o ven'as.

Mort'e'n KIIL
Ankaŭ de mi'a tan'ej'o?

Doktor'o STOCKMANN
Bedaŭr'ind'e, vi'a tan'ej'o est'as la plej mal'pur'ig'a.

Mort'e'n KIIL
Ĉu tio'n vi vol'as pres'i en la gazet'o'j?

Doktor'o STOCKMANN
Mi kaŝ'os neni'o'n.

Mort'e'n KIIL
Tio est'os por vi mult'e'kost'a, Stockmann.

(Li for'ir'as.)

Gras'a Sinjor'o
(ir'as al Horster, sen salut'i la vir'in'o'j'n) Nu, ŝip'estr'o, vi prunt'e'don'as vi'a'n dom'o'n al popol'mal'amik'o?

HORSTER
Mi opini'as, ke mi pov'as far'i pri mi'a posed'aĵ'o laŭ'dezir'e, sinjor'o grand'komerc'ist'o.

La Grand'komerc'ist'o
Do vi ebl'e ne kontraŭ'as, ke mi far'as la sam'o'n pri la mi'a.

HORSTER
Al kio alud'as la grand'komerc'ist'o?

La Grand'komerc'ist'o
Vi aŭd'os de mi morgaŭ.

(Li turn'as si'n, kaj for'ir'as.)

PETRA
Ĉu li ne est'as vi'a ŝip'posed'ant'o, Horster?

HORSTER
Jes, est'as grand'komerc'ist'o Vik.

ASLAKSEN
(kun la voĉ'don'il'o'j en la man'o; supr'e'n'ir'as sur la podi'o'n kaj sonor'ig'as) Sinjor'o'j, permes'u al mi anonc'i la rezult'o'n. Per ĉiu'j voĉ'o'j kontraŭ unu —

Jun'a Sinjor'o
La unu est'as tiu de la ebri'a vir'o!

ASLAKSEN
Per ĉiu'j voĉ'o'j kontraŭ tiu de ebri'a vir'o tiu ĉi kun'ven'o de civit'an'o'j deklar'as, ke la ban'ej'a kurac'ist'o, doktor'o Tom'as Stockmann est'as popol'mal'amik'o. (kri'o'j kaj aplaŭd'o) Viv'u ni'a mal'nov'a, honest'a, civit'an'a soci'o! (de'nov'a aplaŭd'o) Viv'u ni'a taŭg'a kaj aktiv'a magistr'ant'o, kiu tiel lojal'e sub'prem'is la voĉ'o'n de la sang'o! (Hur'a) La kun'ven'o est'as ferm'it'a. (Li mal'supr'e'n'ir'as.)

BILLING
Viv'u la prezid'ant'o.

La Tut'a Ar'o
Hur'a por pres'ist'o Aslaksen!

Doktor'o STOCKMANN
Mi'a'n ĉapel'o'n, kaj mi'a'n redingot'o'n, Petra. Ŝip'estr'o, ĉu vi hav'as lok'o'n por pasaĝer'o'j al la nov'a mond'o?

HORSTER
Por vi kaj la vi'a'j mi far'os lok'o'n, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
(dum Petra help'as li'n sur'met'i la redingot'o'n) Bon'e. Ven'u, Katrine! Ven'u, knab'o'j!

(Li pren'as la brak'o'n de si'a edz'in'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(mal'laŭt'e) Kar'a Tom'as, ni ir'u la mal'antaŭ'a'n voj'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Neniu'j'n ŝtel'voj'o'j'n, Katrine. (per laŭt'a voĉ'o) Vi aŭd'os de la popol'mal'amik'o, antaŭ ol li est'os el'bros'int'a la polv'o'n de si'a'j ŝu'o'j! Mi ne est'as tiel bon'vol'em'a kiel cert'a person'o; mi ne dir'as: Mi pardon'as al vi, ĉar vi ne sci'as kio'n vi far'as.

ASLAKSEN
(kri'as) Blasfem'a kompar'o, sinjor'o Stockmann!

BILLING
Est'as, di'a mor — —. Ti'aĵ'o est'as krud'a por sincer'a hom'o.

Krud'a Voĉ'o
Li eĉ minac'as!

Ekscit'a'j Voĉ'o'j
Ni frakas'u li'a'j'n fenestr'o'j'n! Tremp'u li'n en la fjord'o!

Vir'o
(en la amas'o) Blov'u la korn'o'n, Evensen! Fajf'u, fajf'u!

(Korn'o'son'o'j, fajf'ad'o kaj sovaĝ'a'j kri'o'j. La doktor'o ir'as kun la si'a'j al la el'ir'ej'o. Horster far'as voj'o'n por ili.)

La Tut'a Amas'o
(kri'as post la for'ir'ant'o'j:) Popol'mal'amik'o! Popol'mal'amik'o! Popol'mal'amik'o!

BILLING
(ord'ig'ant'e si'a'j'n not'aĵ'o'j'n) Di'a mort'o ĉu mi vol'us trink'i grog'o'n ĉe Stockmann ĉi-vesper'e!

(La kun'ven'int'o'j inter'prem'iĝ'as al la el'ir'ej'o; la bru'o dis'vast'iĝ'as ekster'e'n; el la strat'o aŭd'iĝ'as la kri'o:)

“Popol'mal'amik'o! Popol'mal'amik'o!”

Kvin'a Akt'o

(Labor'ĉambr'o de doktor'o Stockmann. Libr'o'bret'o'j kaj ŝrank'o'j kun divers'a'j prepar'aĵ'o'j laŭ la mur'o'j. En la fon'o est'as el'ir'ej'o al la antaŭ'ĉambr'o; antaŭ'e mal'dekstr'e est'as pord'o al la sid'ĉambr'o. Sur la mur'o dekstr'e est'as du fenestr'o'j, kies vitr'o'j est'as frakas'it'a'j. Mez'e en la ĉambr'o star'as la skrib'o'tabl'o de la doktor'o, kovr'it'a de libr'o'j kaj dokument'o'j. La ĉambr'o est'as en mal'ord'o. Est'as antaŭ'tag'mez'e.)

(Doktor'o Stockmann, en negliĝ'o kaj pantofl'o'j kaj kun kalot'o, star'as klin'it'e, rast'ant'e per pluv'ŝirm'il'o sub unu el la ŝrank'o'j; fin'e li antaŭ'e'n'tir'as ŝton'o'n.)

Doktor'o STOCKMANN
(parol'as tra la mal'ferm'it'a pord'o al la sid'ĉambr'o) Katrine, jen mi trov'is ankoraŭ unu.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(en'e en la sid'ĉambr'o) Ho, vi cert'e ankoraŭ trov'os plur'a'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
(met'as la ŝton'o'n sur ar'o'n da ali'a'j sur la tabl'o) Tiu'j'n ŝton'o'j'n mi konserv'os kiel sankt'aĵ'o'j'n. Ejlif kaj Mort'e'n vid'u ili'n ĉiu'n tag'o'n, kaj kiam ili far'iĝ'os plen'kresk'a'j, ili ricev'u ili'n hered'e de mi. (rast'as sub libr'o'bret'o) Ĉu ŝi — kiel diabl'e ŝi nom'iĝ'as, — ŝi, la serv'ist'in'o, — ĉu ŝi ankoraŭ ne serĉ'is la vitr'aĵ'ist'o'n?

Sinjor'in'o STOCKMANN
(en'ven'as) Jes, sed li respond'is, ke li ne sci'as, ĉu li pov'os ven'i hodiaŭ.

Doktor'o STOCKMANN
Vi cert'e vid'os, ke li ne kuraĝ'as.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ne, ankaŭ Randine opini'as, ke li ne kuraĝ'as pro la najbar'o'j. (parol'as en'e'n en la sid'ĉambr'o'n) Kio'n vi vol'as, Randine? Nu tiel. (ir'as tie'n kaj tuj re'ven'as) Jen leter'o al vi, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Mi rigard'u. (mal'ferm'as ĝi'n kaj leg'as) Nu tiel.

Sinjor'in'o STOCKMANN
De kiu ĝi est'as?

Doktor'o STOCKMANN
De la dom'posed'ant'o. Li mal'lu'ig'as ni'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu ver'e? Li, kiu est'as tia honest'a hom'o —

Doktor'o STOCKMANN
(rigard'as en la leter'o'n) Li ne kuraĝ'as hav'i ni'n, li dir'as. Mal'volont'e li tio'n far'as; sed li ne kuraĝ'as i'o'n ali'a'n — pro si'a'j kun'civit'an'o'j — pro la publik'a opini'o — est'as de'pend'ant'a — ne kuraĝ'as ofend'i cert'a'j'n riĉ'ul'o'j'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jen vid'u, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ja, ja, mi vid'as; ili est'as mal'kuraĝ'ul'o'j, ĉiu'j, en ĉi tiu urb'o; neni'u i'o'n kuraĝ'as pro ĉiu'j ali'a'j hom'o'j. (ĵet'as la leter'o'n sur la tabl'o'n) Sed ne grav'as por ni, Katrine. Nun ni vojaĝ'os al la nov'a mond'o, kaj tiam —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes sed, Tom'as, ĉu est'as bon'e pri'pens'it'e, tio ĉi pri la vojaĝ'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu mi rest'us ĉi tie, kie oni pri'mok'is mi'n kiel popol'mal'amik'o'n, brul'stamp'is mi'n, frakas'is mi'a'j'n fenestr'o'j'n! Kaj jen vid'u, Katrine; ili ankaŭ ŝir'fend'is mi'a'n nigr'a'n pantalon'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho ne; kaj la plej bon'a'n, kiu'n vi hav'as!

Doktor'o STOCKMANN
Neniam oni dev'us sur'met'i si'a'n plej bon'a'n pantalon'o'n, kiam oni lukt'as por liber'ec'o kaj ver'o. Nu, la pantalon'o ne mult'e grav'as por mi; ĉar ĝi'n vi ja pov'as kun'kudr'i por mi. Sed est'as tio, ke la kanajl'ar'o kaj la amas'o kuraĝ'as agres'i mi'n, kvazaŭ ili est'us mi'a'j egal'ul'o'j, — est'as tio kio'n mi, je mi'a mort'o, ne pov'as akcept'i.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, ili est'is krud'a'j kontraŭ vi'n ĉi tie en la urb'o, Tom'as; sed ĉu pro tio ni dev'as for'vojaĝ'i el la land'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu vi opini'as, ke la pleb'an'o'j ne est'as sam'e impertinent'a'j en ni'a'j ali'a'j urb'o'j kiel en tiu ĉi? Ho jes, kar'a, est'os cert'e tut'e la sam'a. Nu, egal'e; las'u la hund'aĉ'o'j'n buŝ'aĉ'i; tio ne est'as la plej mal'bon'a; la plej mal'bon'a est'as, ke ĉiu'j hom'o'j en la tut'a land'o est'as parti'sklav'o'j. Nu, pri tio, — ebl'e ne est'as pli bon'e en la liber'a okcident'o; ankaŭ tie ja furioz'as la kompakt'a pli'mult'o kaj la liberal'a publik'a opini'o kaj ĉiu ali'a diabl'aĵ'o. Sed, vid'u, la kondiĉ'o'j est'as pli gran'skal'a'j tie; ili pov'as mort'ig'i, sed ili ne tortur'ad'as; ili ne pinĉ'as liber'a'n anim'o'n per ŝraŭb'ten'il'o kiel hejm'e ĉe ni. Kaj en bezon'o oni pov'as ja ten'i si'n flank'e. (ir'as trans la plank'o) Se mi nur sci'is, kie est'as pra'arb'ar'o aŭ et'a sud'mar'a insul'o por vend'o mal'mult'e'kost'e —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, sed la knab'o'j, Tom'as?

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as) Vi est'as strang'a, Katrine! Ĉu vi ver'e prefer'us, ke la knab'o'j kresk'us en tia soci'o kiel la ni'a? Hieraŭ vesper'e vi vid'is ja mem, ke la du'on'o de la popol'o est'as furioz'a; kaj se la ali'a du'on'o ne perd'is si'a'n prudent'o'n, tio est'as ĉar ili est'as azen'o'j, kiu'j ne hav'as iu'n prudent'o'n por perd'i.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed kar'a Tom'as, vi parol'as ja tiel ne'si'n'gard'em'e.

Doktor'o STOCKMANN
Nu! Ĉu ne est'as ver'o, kio'n mi dir'as? Ĉu ili ne turn'as ĉiu'j'n koncept'o'j'n supr'o'n mal'supr'e'n? Ĉu ili ne far'as unu sam'a'n kaĉ'o'n el just'o kaj mal'just'o? Ĉu ili ne nom'as mensog'o'n, kio'n mi sci'as est'i ver'o? Sed la plej frenez'eg'a est'as, ke ĉi tie ĉirkaŭ'ir'as plen'kresk'a'j, liberal'ec'a'j hom'o'j en amas'o, kaj kred'as, ke ili est'as liber'pens'ant'o'j! Ĉu vi iam i'o'n tia'n aŭd'is, Katrine!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, jes, ebl'e est'as stult'e, sed —

(Petra en'ven'as de la sid'ĉambr'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu vi jam nun ven'as de la lern'ej'o?

PETRA
Jes; mi est'as mal'dung'it'a!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Mal'dung'it'a!

Doktor'o STOCKMANN
Ankaŭ vi!

PETRA
Sinjor'in'o Busk mal'dung'is mi'n; kaj do mi opini'is plej bon'e ir'i tuj.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj vi ĝust'e far'is!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kiu kred'us, ke sinjor'in'o Busk est'as tiel fi'a hom'o!

PETRA
Ho ne, patr'in'o, sinjor'in'o Busk ne est'as fi'a; mi vid'is klar'e, kiel tio ĉagren'ig'is ŝi'n. Sed ŝi ne kuraĝ'is, dir'is ŝi; kaj jen mi mal'dung'iĝ'is.

Doktor'o STOCKMANN
(rid'as kaj frot'as man'o'j'n) Ŝi ne kuraĝ'is, ankaŭ ŝi ne! Ho, bel'eg'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho ja, post la terur'a'j tumult'o'j hieraŭ vesper'e, do —

PETRA
Ne est'is nur sol'e tio. Aŭd'u nun, patr'o!

Doktor'o STOCKMANN
Nu, kaj kio?

PETRA
Sinjor'in'o Busk montr'is al mi ne mal'pli ol tri leter'o'j'n, kiu'j'n ŝi ricev'is ĉi-maten'e —

Doktor'o STOCKMANN
Sen sub'skrib'o, ĉu?

PETRA
Jes.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉar ili ne kuraĝ'as risk'i la nom'o'n, Katrine!

PETRA
Kaj en du el ili skrib'iĝ'is, ke sinjor'o, kiu vizit'ad'as en ni'a dom'o, rakont'is en la klub'o ĉi-nokt'e, ke mi hav'as eg'e liber'a'j'n opini'o'j'n pri divers'a'j afer'o'j —

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n vi do ne ne'is?

PETRA
Kompren'ebl'e ne. Sinjor'in'o Busk mem hav'as konsider'ind'e liber'a'j'n opini'o'j'n, kiam ni est'as sol'a'j du; sed ĉar ĉi tio pri mi dis'vast'iĝ'is, ŝi ne kuraĝ'is re'ten'i mi'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj imag'u, — jen unu kiu vizit'ad'as ni'a'n dom'o'n! Vid'u, kio'n vi re'hav'as por vi'a gast'am'ec'o, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
En tia fi'aĵ'o ni ne vol'as plu viv'i. En'pak'u kiel ebl'e plej rapid'e, Katrine; ni for'ir'u ju pli fru'e des pli bon'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Silent'u; ŝajn'as al mi, ke est'as iu en la koridor'o. Ir'u por vid'i, Petra.

PETRA
(mal'ferm'as la pord'o'n) Ho, ĉu est'as vi, ŝip'estr'o Horster? Bon'vol'u en'ir'i.

HORSTER
(el la antaŭ'ĉambr'o) Bon'a'n tag'o'n. Mi pens'is, ke mi dev'is far'i vizit'et'o'n por aŭd'i kiel stat'as.

Doktor'o STOCKMANN
(prem'as li'a'n man'o'n) Dank'o'n; tre bon'vol'em'e de vi.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kaj dank'o'n, ke vi tra'help'is ni'n, ŝip'estr'o Horster.

PETRA
Sed kiel vi mem tra'ir'is hejm'e'n?

HORSTER
Ho jes, ir'is bon'e; mi hav'as ja iom'a'n fort'o'n; kaj tiu'j hom'o'j plej'e prefer'as uz'i la buŝ'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉu ne est'as strang'e pri tiu fi'a mal'kuraĝ'ec'o? Ven'u, kaj mi montr'u i'o'n al vi! Jen, tie la ŝton'o'j, kiu'j'n ili ĵet'is en'e'n al ni. Rigard'u ili'n! Ne est'as pli ol du sufiĉ'e grand'a'j ŝton'o'j en la tut'a ar'o; la rest'o est'as neni'o ali'a ol ŝton'et'o'j, — nur'a'j grajn'o'j. Kaj tamen ili star'is tie ekster'e hurl'ant'e, kaj ĵur'is, ke ili vol'as bat'i mi'n pec'e'n; sed ag'o — ag'o — ne, el tio oni ne mult'o'n vid'as en ni'a urb'o!

HORSTER
Est'is ja ankaŭ la plej bon'a por vi ĉi tiu'n foj'o'n, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Efektiv'e est'is. Sed tamen est'as ĉagren'ig'e; ĉar se iam okaz'os serioz'a batal'o grav'a por la tut'a land'o, vi vid'os, ke la publik'a opini'o prefer'os for'kur'i, kaj la kompakt'a pli'mult'o kur'os arb'ar'e'n kiel ar'o da ŝaf'o'j, ĉu ne ŝip'estr'o Horster. Est'as tio, kio est'as tiel ĉagren'ig'e pri'pens'i; ver'e est'as por mi bedaŭr'ind'e —. Ho; sed pro diabl'o, — fund'e tio ĉi est'as ja nur stult'aĵ'o. Se ili dir'is, ke mi est'as popol'mal'amik'o, las'u mi'n do est'i popol'mal'amik'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Vi neniam far'iĝ'os, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ne ĵur'u pri tio, Katrine. Malic'a vort'o pov'as efik'i kiel pingl'o'grat'o en la pulm'o. Kaj tiu damn'it'a vort'o —; mi ne kvit'iĝ'os de ĝi; ĝi fiks'iĝ'is sub la kor'o; ĝi kuŝ'as tie kaj fos'as kaj suĉ'as kiel acid'a'j suk'o'j. Kaj kontraŭ tio help'as neni'u magnez'o.

PETRA
Ba; nur rid'u pri ili, patr'o.

HORSTER
La hom'o'j cert'e ŝanĝ'os opini'o'j'n, sinjor'o doktor'o.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, Tom'as, pri tio vi pov'as est'i sam'e cert'a, kiel pri tio ke vi star'as ĉi tie.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ebl'e kiam est'os tro mal'fru'e. Sed tiam est'u por ili laŭ merit'e! Tiam ili pov'os ir'i ĉi tie en si'a fi'aĵ'o, kaj pent'ant'e ke ili pel'is patriot'o'n en ekzil'o'n. Kiam vi for'vel'os, ŝip'estr'o Horster?

HORSTER
Hm, — ver'e est'as pri tio, ke mi ven'is por parol'i kun vi —

Doktor'o STOCKMANN
Nu, ĉu est'as io pri la ŝip'o?

HORSTER
Ne; sed ne okaz'os, ke mi kun'ir'os.

PETRA
Ĉu vi do est'as mal'dung'it'a?

HORSTER
(rid'et'as) Jes, efektiv'e est'as tiel.

PETRA
Ankaŭ vi.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jen vi vid'as, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio pro la ver'o! Aj, se mi est'us i'o'n tia'n pri'pens'int'a —

HORSTER
Ne est'u aflikt'it'a pro tio; mi cert'e trov'os ofic'o'n ĉe iu aŭ ali'a ekster'urb'a ŝip'societ'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n de tiu grand'komerc'ist'o Vik, — riĉ'a hom'o, sen'de'pend'a de ĉiu'j —! Fi, pro diabl'o!

HORSTER
Ali'e li est'as sufiĉ'e sincer'a; kaj li mem dir'is, ke li vol'us re'ten'i mi'n, se li nur kuraĝ'us —

Doktor'o STOCKMANN
Sed li ne kuraĝ'is? Ne; tio'n mi kompren'as!

HORSTER
Ne est'as facil'e, li dir'is, kiam oni aparten'as al cert'a parti'o —

Doktor'o STOCKMANN
Jen ver'a vort'o de honest'ul'o. Parti'o est'as kvazaŭ viand'muel'il'o; ĝi muel'as ĉiu'j'n kap'o'j'n kun'e al kaĉ'o; kaj tial ili far'iĝ'as kaĉ'o'kap'o'j kaj farĉ'o'kap'o'j ĉiu'j!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed Tom'as do!

PETRA
(al Horster) Se vi ne est'us ni'n akompan'int'a hejm'e'n, ebl'e en tio ĉi ne rezult'us.

HORSTER
Pri tio mi ne pent'as.

PETRA
(etend'as al li la man'o'n) Dank'o'n pro tio.

HORSTER
(al la doktor'o) Kaj ankaŭ tio'n mi vol'us dir'i, ke ĉar vi fin'e decid'is ke vi for'vojaĝ'u, mi pens'is pri ali'a solv'o —

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e; se ni nur pov'os rapid'e for'vojaĝ'i —

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tŝ; ĉu iu frap'is la pord'o'n?

PETRA
Ebl'e est'as onkl'o.

Doktor'o STOCKMANN
Aha! (kri'as) En'ven'u!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Kar'a Tom'as, promes'u al mi do —

(La magistr'ant'o ven'as de la antaŭ'ĉambr'o.)

La Magistr'ant'o
(ĉe la pord'o) Nu, vi est'as okup'at'a. Jes, do mi prefer'e —

Doktor'o STOCKMANN
Ne, ne; en'ven'u.

La Magistr'ant'o
Sed mi dezir'us parol'i kun vi ni du sol'a'j.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ni ir'os en la sid'ĉambr'o'n dum'e.

HORSTER
Kaj mi re'ven'os post'e.

Doktor'o STOCKMANN
Ne; vi en'ir'u kun'e, ŝip'estr'o Horster; mi bezon'as pli'a'n inform'o'n —

HORSTER
Ja, ja, do mi atend'as.

(Li sekv'as sinjor'in'o'n Stockmann kaj Petra en la sid'ĉambr'o'n.)

La Magistr'ant'o
(silent'as, sed ek'rigard'as al la fenestr'o'j)

Doktor'o STOCKMANN
Vi ebl'e trov'as, ke est'as iom liber'aer'e ĉe ni hodiaŭ? Sur'met'u la kep'o'n.

La Magistr'ant'o
Dank'o'n, se mi pov'as. (tio'n far'as) Mi sent'as, ke mi kapt'is mal'varm'um'o'n hieraŭ; mi frost'is —

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu? Kontraŭ'e mi trov'is, ke est'is sufiĉ'e varm'e.

La Magistr'ant'o
Mi bedaŭr'as, ke ne est'is en mi'a potenc'o mal'ebl'ig'i tiu'j'n nokt'a'j'n eksces'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu vi vol'as dir'i al mi i'o'n ceter'a'n?

La Magistr'ant'o
(el'pren'as grand'a'n leter'o'n) Mi hav'as tiu'n ĉi dokument'o'n por vi de la ban'ej'a direkci'o.

Doktor'o STOCKMANN
Mi est'as mal'dung'it'a, ĉu?

La Magistr'ant'o
Jes, de hodiaŭ. (met'as la leter'o'n sur la tabl'o'n) Ni bedaŭr'as; sed — sincer'e dir'it'e — ni ne kuraĝ'is pro la publik'a opini'o.

Doktor'o STOCKMANN
(rid'et'as) Ne kuraĝ'is? Tiu'j'n vort'o'j'n mi aŭd'is pli fru'e hodiaŭ.

La Magistr'ant'o
Mi pet'as, ke vi ek'kompren'u vi'a'n stat'o'n. Est'ont'e vi ne pov'as atend'i iu'n ajn praktik'o'n en ni'a urb'o.

Doktor'o STOCKMANN
Al la diabl'o pri la praktik'o! Sed el kio vi tio'n sci'as tiel cert'e?

La Magistr'ant'o
La asoci'o de dom'posed'ant'o'j star'ig'is list'o'n, kiu'n ili port'as de dom'o al dom'o. Ĉiu'j bon'anim'a'j civit'an'o'j est'as pet'at'a'j ne vizit'i vi'n; kaj mi kuraĝ'as garanti'i, ke neni'u dom'posed'ant'o kuraĝ'as rifuz'i si'a'n sub'skrib'o'n; ili tut'e simpl'e ne kuraĝ'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ne, ne; pri tio mi ne dub'as. Sed kio do?

La Magistr'ant'o
Se mi pov'us don'i al vi konsil'o'n, ĝi est'us, ke vi for'lok'iĝ'u el ni'a urb'o por iom'a temp'o —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi ĝust'e iom'et'e pens'as for'las'i la lok'o'n.

La Magistr'ant'o
Bon'e. Kaj post du'on'a jar'o aŭ iom pli, kiam vi ŝanĝ'is vi'a'n opini'o'n, kaj vi post matur'a konsider'o pov'us decid'ig'i vi'n esprim'i bedaŭr'o'n kaj konfes'i vi'a'n erar'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Tiam mi ebl'e pov'us re'ricev'i mi'a'n ofic'o'n, vi pens'as?

La Magistr'ant'o
Ebl'e; est'as tut'e ne sen'ŝanc'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, sed la publik'a opini'o? Vi ja ne kuraĝ'as pro la publik'a opini'o.

La Magistr'ant'o
La opini'o est'as eg'e vari'a afer'o. Kaj por dir'i la ver'o'n est'as eg'e grav'e por ni hav'i tia'n konfes'o'n de vi.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, por ĝi vi lek'as vi'a'j'n lip'o'j'n! Sed pro diabl'o, vi memor'as kio'n mi antaŭ'e dir'is al vi pri tia'j vulp'o-ruz'aĵ'o'j!

La Magistr'ant'o
Tiam vi'a pozici'o est'is konsider'ind'e pli favor'a; vi pov'is supoz'i, ke vi hav'as la tut'a'n urb'o'n dors'e —

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj nun mi sent'as, ke mi hav'as la tut'a'n urb'o'n sur la nuk'o —. (ek'flam'iĝ'as) Sed eĉ ne se mi hav'us la diabl'o'n mem kaj li'a'n pra'av'in'o'n sur la nuk'o —! Neniam, — neniam, mi dir'as!

La Magistr'ant'o
Patr'o de famili'o ne kuraĝ'as tiel ag'i, kiel vi far'as. Vi ne kuraĝ'as, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Mi ne kuraĝ'as, ĉu? Est'as nur unu sol'a ag'o en la mond'o, kiu'n liber'a hom'o ne kuraĝ'as; kaj ĉu vi sci'as, kiu tiu est'as?

La Magistr'ant'o
Ne.

Doktor'o STOCKMANN
Kompren'ebl'e; sed mi dir'u al vi. Liber'a hom'o ne kuraĝ'as mal'pur'ig'i si'n kiel fi'ul'o; li ne kuraĝ'as kondut'i tiel, ke li dev'us kraĉ'i si'n mem en la okul'o'j'n.

La Magistr'ant'o
Tio ĉi son'as ja tre'eg'e akcept'ebl'a; kaj se ne ekzist'us ali'a klar'ig'o por vi'a obstin'ec'o —; sed tia ja ekzist'as —

Doktor'o STOCKMANN
Kio'n vi alud'as per tio?

La Magistr'ant'o
Tio'n vi cert'e bon'eg'e kompren'as. Sed ĉar mi est'as vi'a frat'o kaj saĝ'a hom'o, mi konsil'as al vi, ne baz'i vi'n tro fid'e sur esper'o'j kaj perspektiv'o'j, kiu'j tre facil'e pov'us mal'sukces'i.

Doktor'o STOCKMANN
Sed al kio do tio alud'u?

La Magistr'ant'o
Ĉu vi ver'e vol'as kred'ig'i al mi, ke vi est'as sen'sci'a pri la testament'a'j dispozici'o'j, kiu'j'n far'is tan'ej'estr'o Kiil?

Doktor'o STOCKMANN
Mi sci'as, ke la iom'et'o'n, kiu'n li posed'as, est'as destin'it'a al fond'aĵ'o por bezon'ant'a'j meti'ist'o'j. Sed kiel tio rilat'as al mi?

La Magistr'ant'o
Unu'e ne est'as iom'et'o'j pri kio tem'as. Tan'ej'estr'o Kiil est'as sufiĉ'e riĉ'a hom'o.

Doktor'o STOCKMANN
Tio'n mi neniam suspekt'is —!

La Magistr'ant'o
Hm, — ver'e ne? Vi do ankaŭ ne sci'as, ke ne mal'konsider'ind'a part'o de li'a kapital'o est'as hered'ot'a de vi'a'j infan'o'j, tiel ke vi kaj vi'a edz'in'o ĝu'u la rent'o'j'n dum vi'a viv'o'daŭr'o. Ĉu li tio'n ne dir'is al vi?

Doktor'o STOCKMANN
Ne; mi ĵur'as, ke li ne far'is. Kontraŭ'e; li ĉiam koler'iĝ'ad'is pro tio, ke li pag'u tro alt'a'n impost'o'n. Sed ĉu vi sci'as tio'n ĉi tiel cert'e, Petro?

La Magistr'ant'o
Mi sci'iĝ'is de tut'e fid'ind'a font'o.

Doktor'o STOCKMANN
Ho, di'a'n dank'o'n, do Katrine est'os sekur'a, — kaj ankaŭ la infan'o'j! Tio'n mi ja dev'as rakont'i — (kri'as) Katrine, Katrine!

La Magistr'ant'o
(re'ten'as li'n) Tŝ, ankoraŭ neni'o'n dir'u!

Sinjor'in'o STOCKMANN
(mal'ferm'as la pord'o'n) Kio est'as?

Doktor'o STOCKMANN
Neni'o, kar'a; nur re'e'n en'ir'u.

(Sinjor'in'o Stockmann ferm'as.)

Doktor'o STOCKMANN
(paŝ'ad'as sur la plank'o) Sekur'a! Ĉu ver'e, — ili do ĉiu'j est'as sekur'a'j! Kaj tia'j por la viv'o'daŭr'o! Ho ben'ig'a sent'o sci'i, ke oni est'as sekur'a!

La Magistr'ant'o
Jes, sed est'as ja tio, kio vi ne est'as. Tan'ej'estr'o Kiil pov'as nul'ig'i la testament'o'n kiu'n ajn tag'o'n aŭ hor'o'n laŭ'dezir'e.

Doktor'o STOCKMANN
Sed tio'n li ne far'as, mi'a bon'a Petro. La mel'o est'as tro ĝoj'eg'a, ke mi ek'kapt'as vi'n kaj vi'a'j'n sagac'a'j'n amik'o'j'n.

La Magistr'ant'o
(ek'mir'as, kaj rigard'as li'n esplor'e) Aha, tio ĵet'as lum'o'n sur mult'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Kia'n mult'o'n?

La Magistr'ant'o
La tut'o est'is kombin'it'a manovr'o. Tiu'j sen'brid'a'j, sen'konsider'a'j atenc'o'j, kiu'j'n vi — en la nom'o de la ver'o — direkt'is kontraŭ la estr'ant'a'j'n civit'an'o'j'n en la urb'o —

Doktor'o STOCKMANN
Kiu'j'n; kiu'j'n?

La Magistr'ant'o
— est'is do neni'o ali'a, ol inter'konsent'it'a kompens'o por la testament'o de tiu mal'jun'a venĝ'avid'a Mort'e'n Kiil.

Doktor'o STOCKMANN
(konstern'it'a) Petro, — vi do est'as la plej fi'a pleb'an'o, kiu'n mi kon'as dum mi'a viv'o.

La Magistr'ant'o
Inter ni est'as fin'it'e. Vi'a mal'dung'o est'as ne're'vok'ebl'a; — ĉar nun ni hav'as arm'il'o'j'n kontraŭ vi. (Li for'ir'as.)

Doktor'o STOCKMANN
Fi, fi, fi! (kri'as) Katrine! La plank'o est'u lav'at'a post li. En'ir'ig'u ŝi'n kun akv'uj'o, ŝi'n, — ŝi'n — kio'n diabl'e —, ŝi'n, kiu ĉiam hav'as fulg'o'n sur la naz'o —

Sinjor'in'o STOCKMANN
(en la sid'ĉambr'o) Tŝ, tŝ do, Tom'as!

PETRA
(ankaŭ ĉe la pord'o) Patr'o, av'o ven'as kaj pet'as, ĉu li pov'as parol'i kun vi sol'a.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, cert'e li pov'as. (ĉe la pord'o) En'ven'u, bo'patr'o.

(Mort'e'n Kiil en'ven'as. La doktor'o ferm'as la pord'o'n mal'antaŭ li.)

Doktor'o STOCKMANN
Nu, kio est'as? Ek'sid'u.

Mort'e'n KIIL
Ne sid'i. (ĉirkaŭ'rigard'as) Aspekt'as bel'e ĉe vi hodiaŭ, sinjor'o Stockmann.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĉu ne?

Mort'e'n KIIL
Ver'e bel'e ja aspekt'as; freŝ'a'n aer'o'n vi ankaŭ hav'as; hodiaŭ vi hav'as sufiĉ'e da tiu “moksigena” ŝtof'o, pri kiu vi parol'is hieraŭ. Vi cert'e hav'as bon'eg'a'n konscienc'o'n hodiaŭ, mi pens'as.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, mi hav'as.

Mort'e'n KIIL
Ĉu imag'u? (frap'as si'a'n brust'o'n) Sed ĉu vi sci'as kio'n mi hav'as ĉi tie?

Doktor'o STOCKMANN
Esper'ebl'e ankaŭ bon'a'n konscienc'o'n.

Mort'e'n KIIL
Ba! Est'as io mult'e pli bon'a ol tio.

(Li el'pren'as dik'a'n poŝ'dokument'uj'o'n, mal'ferm'as ĝi'n kaj montr'as ar'o'n da dokument'o'j.)

Doktor'o STOCKMANN
(rigard'as li'n mir'e) Akci'o'j en la ban'ej'o?

Mort'e'n KIIL
Ne est'is mal'facil'e ek'hav'i ili'n hodiaŭ.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj vi jam aĉet'is —?

Mort'e'n KIIL
Tiom por kio mi hav'is mon'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Sed kar'a bo'patr'o, — tiel mal'esper'ig'e kiel stat'as pri la ban'ej'o nun!

Mort'e'n KIIL
Se vi kondut'as kiel prudent'a hom'o, vi cert'e re'star'ig'os la ban'ej'o'n.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, vi ja mem vid'as, ke mi far'as, kio'n mi pov'as; — sed —! La hom'o'j est'as ja frenez'a'j en ni'a urb'o!

Mort'e'n KIIL
Vi dir'is hieraŭ, ke la plej'a fi'aĵ'o ven'as de mi'a tan'ej'o. Se tio est'us ver'o, mi'a av'o, kaj mi'a patr'o antaŭ mi, kaj mi mem dum mult'a'j jar'o'j mal'pur'ig'ad'us la urb'o'n kvazaŭ tri murd'anĝel'o'j. Ĉu vi opini'as, ke mi las'as tiu'n hont'o'n glu'iĝ'i sur mi'n?

Doktor'o STOCKMANN
Bedaŭr'ind'e, tio'n vi dev'as akcept'i.

Mort'e'n KIIL
Dank'o'n ne. Mi defend'os mi'a'n bon'a'n nom'o'n kaj reputaci'o'n. Oni nom'as mi'n “la mel'o”, mi aŭd'is. Mel'o, ĉu tio ne est'as iu'spec'a pork'o; sed pri tio ili neniam en la mond'o prav'iĝ'u. Mi vol'as viv'i kaj mort'i kiel pur'em'a hom'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj kiel vi vol'as real'ig'i tio'n?

Mort'e'n KIIL
Vi pur'ig'u mi'n, Stockmann.

Doktor'o STOCKMANN
Mi!

Mort'e'n KIIL
Ĉu vi sci'as per kiu mon'o mi aĉet'is tiu'j'n ĉi akci'o'j'n? Ne, tio'n vi ne pov'as sci'i; sed nun mi dir'u. Est'as la mon'o kiu'n Katrine kaj Petra kaj la knab'et'o'j hered'os post mi. Jes, ĉar mi ja tamen hav'as iom ŝpar'it'a'n, kompren'u.

Doktor'o STOCKMANN
(ek'flam'iĝ'as) Kaj tiel vi pren'as la mon'o'n de Katrine por ti'aĵ'o!

Mort'e'n KIIL
Jes, tiu mon'o nun invest'iĝ'is en la ban'ej'o. Kaj nun mi vol'as vid'i, ĉu vi tamen est'as tiel furioz'a — frenez'a, Stockmann. Se vi daŭr'e las'os best'o'j'n kaj tia'j'n fi'aĵ'o'j'n ven'i el mi'a tan'ej'o, tio est'as la sam'a kiel tranĉ'i rimen'o'j'n el la haŭt'o de Katrine, kaj ankaŭ de Petra, kaj de la knab'et'o'j; sed tio'n neni'u ver'a famili'patr'o far'as, — se li ne est'as frenez'ul'o.

Doktor'o STOCKMANN
(paŝ'as tie'n kaj re'e'n) Jes, sed mi est'as frenez'a, mi est'as frenez'ul'o!

Mort'e'n KIIL
Tiom'eg'e delir'a — frenez'a vi cert'e ne est'as, kiam la famili'o est'as en danĝer'o.

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as antaŭ li) Kial vi ne parol'is kun mi, antaŭ ol vi aĉet'is tiu'j'n sen'valor'aĵ'o'j'n!

Mort'e'n KIIL
Kio est'as far'it'a, plej fort'e efik'as.

Doktor'o STOCKMANN
(paŝ'ad'as mal'trankvil'e ĉirkaŭ'e) Se mi do ne est'us tiel cert'a pri la afer'o —! Sed mi est'as profund'e konvink'it'a, ke mi prav'as.

Mort'e'n KIIL
(pes'as la dokument'uj'o'n en la man'o) Se vi daŭr'e frenez'ad'as, tiu'j ĉi ne valor'os mult'e.

(Li met'as la dokument'uj'o'n en la poŝ'o'n.)

Doktor'o STOCKMANN
Sed pro diabl'o, la scienc'o dev'us do kapabl'i el'trov'i iu'n il'o'n por prevent'i; iu kontraŭ'infekt'a drog'o —

Mort'e'n KIIL
Vi pens'as pri io por mort'ig'i la best'o'j'n, ĉu?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, aŭ por neŭtral'ig'i ili'n.

Mort'e'n KIIL
Ĉu vi ne pov'us prov'i per iom da rat'venen'o?

Doktor'o STOCKMANN
Ho, babil'aĵ'o! — Sed ĉiu'j ja dir'as, ke est'as nur imag'aĵ'o. Ĉu ne pov'as est'i imag'aĵ'o do! Las'u ili'n hav'i si'a'n imag'aĵ'o'n! Ĉu ne la ne'sci'ant'a'j, et'kor'a'j hund'aĉ'o'j insult'is mi'n kiel popol'mal'amik'o'n; — kaj ili eĉ est'is pret'a'j tir'i mi'a'j'n vest'aĵ'o'j'n de mi'a korp'o!

Mort'e'n KIIL
Kaj ĉiu'j'n fenestr'o'j'n, kiu'j'n ili frakas'is por vi!

Doktor'o STOCKMANN
Jes, kaj la zorg'o'j pri mi'a'j dev'o'j al la famili'o! Tio'n mi dev'as pri'parol'i kun Katrine; ŝi pli bon'e sci'as pri tiu'j afer'o'j.

Mort'e'n KIIL
Bon'e; aŭskult'u nur konsil'o'n de saĝ'a edz'in'o.

Doktor'o STOCKMANN
(ek'koler'iĝ'as kontraŭ li'n) Ke vi pov'is kondut'i tiel stult'eg'e! For'risk'i la mon'o'n de Katrine; met'i mi'n en tiu'n ĉi terur'a'n turment'ad'o'n! Kiam mi vid'as vi'n, est'as kvazaŭ mi vid'us satan'o'n mem —!

Mort'e'n KIIL
Se tiel est'as, mi dev'as for'ir'i. Sed antaŭ ol la du'a mi atend'as respond'o'n de vi. Jes aŭ ne. Se vi respond'os ne, mi trans'don'os la akci'o'j'n al la bon'far'a fond'aĵ'o, — kaj tio jam hodiaŭ.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj kio'n ricev'os Katrine?

Mort'e'n KIIL
Eĉ ne grajn'et'o'n.

(La pord'o de la antaŭ'ĉambr'o mal'ferm'iĝ'as. Redaktor'o Hovstad kaj pres'ist'o Aslaksen aper'as.)

Mort'e'n KIIL
Jen, vid'u tiu'j'n du!

Doktor'o STOCKMANN
(fiks'rigard'as ili'n) Ĉu vi? Ĉu vi de'nov'e kuraĝ'as ven'i ĉi tie'n al mi!

HOVSTAD
Jes ver'e ni tio'n far'as.

ASLAKSEN
Kompren'u, ni hav'as i'o'n por pri'parol'i kun vi.

Mort'e'n KIIL
(flustr'as) Jes aŭ ne antaŭ la du'a.

ASLAKSEN
(okul'um'as al Hovstad) Aha!

(Mort'e'n Kiil for'ir'as.)

Doktor'o STOCKMANN
Nu, kio'n vi do vol'as pri mi? Est'u mal'long'e.

HOVSTAD
Mi bon'e kompren'as, ke vi mal'ŝat'as ni'n pro ni'a si'n'ten'o dum la kun'ven'o hieraŭ —

Doktor'o STOCKMANN
Kaj tio'n vi nom'as si'n'ten'o? Ho, bel'a si'n'ten'o! Mi nom'as tio'n sin'ten'aĉ'a, vir'in'aĉ'a —. Pro diabl'o fi!

HOVSTAD
Nom'u tio'n, kiel al vi plaĉ'as; sed ni ne pov'is i'o'n ali'a'n far'i.

Doktor'o STOCKMANN
Vi ne kuraĝ'is i'o'n ali'a'n, ĉu ne?

HOVSTAD
Jes, se vi prefer'as.

ASLAKSEN
Sed kial vi ne las'is fal'i vort'o'n antaŭ'e? Nur et'a'n alud'o'n al sinjor'o Hovstad aŭ mi.

Doktor'o STOCKMANN
Alud'o? Pri kio?

ASLAKSEN
Pri tio, kio kaŝ'is si'n mal'antaŭ'e.

Doktor'o STOCKMANN
Mi tut'e ne kompren'as vi'n.

ASLAKSEN
(kap'sign'as intim'e) Ho, je Di'o, vi far'as, doktor'o Stockmann.

HOVSTAD
Ne est'as plu neces'e ten'i tio'n sekret'e.

Doktor'o STOCKMANN
(rigard'as ili'n laŭ'vic'e) Sed pro diabl'a haŭt'o kaj ost'o —!

ASLAKSEN
Ĉu mi rajt'as demand'i, — ĉu vi'a bo'patr'o ne ir'as ĉirkaŭ'e en la urb'o aĉet'ant'e ĉiu'j'n ban'ej'akci'o'j'n?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, aĉet'is ban'ej'akci'o'j'n hodiaŭ; sed —?

ASLAKSEN
Est'us pli saĝ'e, se vi ig'us iu'n ali'a'n far'i tio'n, — iu'n, kiu ne est'as tiel parenc'e proksim'a.

HOVSTAD
Kaj vi ne dev'us ek'star'i sub propr'a nom'o. Neni'u dev'us ja sci'i, ke la atak'o kontraŭ la ban'ej'o ven'is de vi. Vi est'us dev'int'a konsil'iĝ'i kun mi, doktor'o Stockmann.

Doktor'o STOCKMANN
(rigard'as kvazaŭ for'e'n; aspekt'e io pri'lum'iĝ'as por li, kaj li dir'as kvazaŭ perpleks'a) Ĉu ti'aĵ'o est'as imag'ebl'a? Ĉu ti'aĵ'o est'as far'ebl'a?

ASLAKSEN
(rid'et'as) Montr'iĝ'as, ke est'as far'ebl'a. Sed kompren'u, ke ĝi dev'as est'i plen'um'at'a elegant'e.

HOVSTAD
Kaj prefer'e plur'a'j dev'as part'o'pren'i; ĉar est'as ja ĉiam tiel, ke la respond'ec'o mal'grand'iĝ'as por la opul'o, kiam li kun'labor'as kun ali'a'j.

Doktor'o STOCKMANN
(si'n'reg'e) Mal'long'e, sinjor'o'j, — kio'n vi do dezir'as?

ASLAKSEN
Tio'n sinjor'o Hovstad plej bon'e —

HOVSTAD
Ne, vi parol'u, Aslaksen.

ASLAKSEN
Nu ja; est'as tio, ke nun, kiam ni kon'as la tut'a'n koneks'o'n, ni ja opini'as, ke ni kuraĝ'as met'i “La Popol'a'n Mesaĝ'o'n” je vi'a dispon'o.

Doktor'o STOCKMANN
Nun vi kuraĝ'as? Sed la publik'a opini'o? Ĉu vi ne tim'as, ke lev'iĝ'os ŝtorm'o kontraŭ ni'n?

HOVSTAD
Ni dev'as el'ten'i la ŝtorm'o'n.

ASLAKSEN
Kaj la doktor'o dev'as est'i rapid'far'a. Tuj kiam vi'a atak'o hav'os rezult'o'n —

Doktor'o STOCKMANN
Tuj kiam mi'a bo'patr'o kaj mi ek'kapt'is la akci'o'j'n je mal'alt'a prez'o, vi alud'as —?

HOVSTAD
Cert'e est'as nur scienc'a'j konsider'o'j, kiu'j instig'as vi'n far'iĝ'i la estr'o de la ban'ej'o.

Doktor'o STOCKMANN
Kompren'ebl'e; est'is pro scienc'a'j konsider'o'j, ke mi ig'is tiu'n mal'jun'a'n “mel'o'n” part'o'pren'i en tio ĉi. Kaj post'e ni laŭ'ŝajn'e ripar'os la akv'o'konduk'il'o'n kaj iom fos'ad'as en la plaĝ'o, sen kaŭz'i al la urb'a kas'o el'spez'o'n eĉ ne de du'on'a kron'o. Ĉu vi ne opini'as, ke ni sukces'os? Ĉu?

HOVSTAD
Mi opini'as, — kiam vi hav'as “La Popol'a'n Mesaĝ'o'n” kun vi.

ASLAKSEN
En liber'a soci'o la gazet'ar'o est'as potenc'o, sinjor'o doktor'o.

Doktor'o STOCKMANN
Jes bon'e; kaj tio est'as ja ankaŭ la publik'a opini'o; kaj vi, sinjor'o Aslaksen, vi garanti'as pri la asoci'o de dom'posed'ant'o'j?

ASLAKSEN
Pri la asoci'o de dom'posed'ant'o'j sam'e kiel pri la amik'o'j de moder'ec'o. Fid'u tio'n.

Doktor'o STOCKMANN
Sed, mi'a'j sinjor'o'j —; nu, mi hont'as far'i demand'o'n; sed kiu'n kompens'o'n —?

HOVSTAD
Prefer'e ni help'us vi'n por neni'o, kompren'ebl'e. Sed “La Popol'a Mesaĝ'o” star'as sur mal'fort'a'j pied'o'j; ĝi ne el'don'iĝ'as sen'problem'e; kaj ĉes'ig'i la gazet'o'n nun, kiam est'as tiom, por kio ag'i en la grand'a politik'o, mi ver'e mal'volont'e far'us.

Doktor'o STOCKMANN
Mi kompren'as; est'us ja ĉagren'ig'e por amik'o de la popol'o kiel vi. (ekscit'iĝ'as) Sed mi est'as mal'amik'o de la popol'o, mi! (kur'as ĉirkaŭ'e en la ĉambr'o) Kie mi hav'as mi'a'n baston'o'n? Pro diabl'o, kie est'as la baston'o?

HOVSTAD
Kio'n tio signif'u?

ASLAKSEN
Vi do ne vol'as —?

Doktor'o STOCKMANN
(halt'as) Kaj se mi nun don'u al vi eĉ ne nur'a'n oer'o'n de mi'a'j mult'a'j akci'o'j? Memor'u ke la mon'er'o'j ne facil'e glit'as el la poŝ'o'j de ni riĉ'ul'o'j.

HOVSTAD
Ho, vi dev'as memor'i, ke tiu afer'o pri la akci'o'j pov'as est'i prezent'at'a du'manier'e.

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tio'n vi cert'e kapabl'as; se mi ne kontribu'os por help'i “La Popol'a'n Mesaĝ'o'n”, vi cert'e ek'hav'os mal'bel'a'n opini'o'n pri tiu afer'o; vi persekut'os mi'n, mi opini'as, — ĉas'os mi'n, — prov'os gorĝ'mord'i mi'n, kiel la hund'o gorĝ'mord'as la lepor'o'n!

HOVSTAD
Tio est'as laŭ natur'a leĝ'o; ĉiu best'o vol'as trov'i nutr'aĵ'o'n.

ASLAKSEN
Oni ja dev'as pren'i la nutr'aĵ'o'n, kie oni ĝi'n trov'as.

Doktor'o STOCKMANN
Do serĉ'u i'o'n en la kloak'de'flu'il'o; (ĉirkaŭ'kur'as en la ĉambr'o) — ĉar mort'o kaj plag'o, vi nun spert'u, kiu est'as la plej fort'a best'o el ni tri. (trov'as la pluv'ŝirm'il'o'n kaj frap'e sving'as ĝi'n) Hej, jen —!

HOVSTAD
Vi do ne vol'as atenc'i ni'n!

ASLAKSEN
Atent'u pri tiu pluv'ŝirm'il'o!

Doktor'o STOCKMANN
Tra la fenestr'o, sinjor'o Hovstad!

HOVSTAD
(ĉe la pord'o de la antaŭ'ĉambr'o) Ĉu vi est'as tut'e frenez'a!

Doktor'o STOCKMANN
Tra la fenestr'o, sinjor'o Aslaksen! Salt'u, mi dir'as! Sam'e bon'e fru'e kiel post'e.

ASLAKSEN
(kur'as ĉirkaŭ la skrib'o'tabl'o'n) Moder'ec'o, sinjor'o doktor'o; mi ne est'as fort'a vir'o; mi ne mult'e el'ten'as — (kri'as) Help'u, help'u!

(Sinjor'in'o Stockmann, Petra kaj Horster ven'as de la sid'ĉambr'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed Di'o pardon'u, Tom'as, kio est'as!

Doktor'o STOCKMANN
(frap'sving'as la pluv'ŝirm'il'o'n) Salt'u ekster'e'n, mi dir'as! En la de'flu'il'o'n!

HOVSTAD
Atak'o kontraŭ sen'kulp'a'n hom'o'n! Mi nom'as vi'n atest'ant'o, ŝip'estr'o Horster (Li rapid'as tra la antaŭ'ĉambr'o)

ASLAKSEN
(konfuz'it'a) Se oni nur kon'us la lok'a'j'n rilat'o'j'n — (for'glit'as tra la sid'ĉambr'o)

Sinjor'in'o STOCKMANN
(re'ten'as la doktor'o'n) Sed reg'u vi'n do, Tom'as!

Doktor'o STOCKMANN
(ĵet'as la pluv'ŝirm'il'o'n) Hont'o al mi ke ili ja tamen for'sav'is si'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed kio'n ili vol'is pri vi?

Doktor'o STOCKMANN
Tio'n vi sci'u post'e; nun mi dev'as pri'pens'i ali'a'j'n afer'o'j'n. (ir'as al la tabl'o kaj skrib'as sur vizit'kart'o'n) Jen, Katrine; kio'n vi leg'as tie?

Sinjor'in'o STOCKMANN
Tri grand'a'j'n Ne; kio'n tio signif'as?

Doktor'o STOCKMANN
Tio'n vi sci'u post'e. (trans'don'as la kart'o'n) Jen, Petra; kur'e send'u la fulg'it'in'o'n al la “mel'o” kun ĝi plej ebl'e rapid'e. Rapid'u!

(Petra el'ir'as kun la kart'o tra la antaŭ'ĉambr'o.)

Doktor'o STOCKMANN
Aj; se mi ne hodiaŭ hav'is vizit'o'n de ĉiu'j satan'a'j send'int'o'j, mi ne sci'as de kiu'j plu. Sed nun mi akr'ig'u mi'a'n plum'o'n kontraŭ ili'n, ke ĝi far'iĝ'u alen'o; mi tremp'os ĝi'n en venen'o'n kaj gal'o'n; mi ĵet'os mi'a'n ink'uj'o'n rekt'e en ili'a'n kap'aĉ'o'j'n!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, sed ni ja for'vojaĝ'os, Tom'as.

(Petra re'ven'as.)

Doktor'o STOCKMANN
Nu?

PETRA
Far'it'e.

Doktor'o STOCKMANN
Bon'e. — For'vojaĝ'os, vi dir'as? Ne, mort'o kaj plag'o ĉu ni far'u; ni rest'os, kie ni est'as, Katrine!

PETRA
Ni rest'os!

Sinjor'in'o STOCKMANN
En ĉi tiu urb'o?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, ĝust'e ĉi tie; ĉi tie est'as la batal'ej'o; ĉi tie mi lukt'os; ĉi tie mi vol'as venk'i! Kiam vi est'os kun'kudr'int'a mi'a'n pantalon'o'n, mi el'ir'os en la urb'o'n por lu'i dom'o'n; ni dev'as ja hav'i tegment'o'n super ni dum la vintr'o.

HORSTER
Tio'n vi ricev'os ĉe mi.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu ver'e?

HORSTER
Jes, bon'vol'u; mi hav'as sufiĉ'e da ĉambr'o'j, kaj preskaŭ neniam est'as hejm'e.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ho, kiel bon'vol'e de vi. Horster.

PETRA
Dank'o'n!

Doktor'o STOCKMANN
(prem'as li'a'n man'o'n) Dank'o'n, dank'o'n! Jen tiu zorg'o est'as for. Kaj nun mi komenc'os serioz'e jam en tiu ĉi tag'o. Ho, est'as sen'fin'o da afer'o'j por el'fos'i, Katrine! Sed est'as bon'e, ke mi nun hav'as liber'a'n temp'o'n je mi'a dispon'o; jes, jen vid'u; vi sci'u, ke mi est'as mal'dung'it'a de la ban'ej'o —

Sinjor'in'o STOCKMANN
(suspir'as) Ho jes, tio'n mi ja atend'is.

Doktor'o STOCKMANN
— kaj post'e ili vol'as for'pren'i de mi mi'a'n praktik'o'n. Sed las'u ili'n far'i! La mal'riĉ'ul'o'j'n mi tamen re'ten'as — tiu'j'n, kiu'j neni'o'n pag'as; kaj, bon'a Di'o, est'as ja ili, kiu'j plej'e mi'n bezon'as. Sed, mort'o kaj plag'o, aŭskult'i mi'n ili dev'os; mi predik'os por ili ĉiu'temp'e, kiel est'as ie skrib'it'a.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed, kar'a Tom'as, ĉu vi ne vid'is kiom util'as predik'i.

Doktor'o STOCKMANN
Vi ver'e est'as komik'a, Katrine. Ĉu mi las'u mi'n frap'iĝ'i el la batal'ej'o de tiu publik'a opini'o kaj de la kompakt'a pli'mult'o kaj tia'j satan'aĵ'o'j? Ne dank'o'n, kar'a! Kaj kio'n mi vol'as, tio est'as ja tiel simpl'a kaj klar'a kaj rekt'a. Mi nur vol'as martel'ad'i en la kap'o'j'n de la hund'aĉ'o'j, ke la liberal'ul'o'j est'as la plej insid'a'j mal'amik'o'j de liber'a'j hom'o'j, — ke la parti'program'o'j tord'as la kol'o'j'n de jun'a'j viv'o'pov'a'j ver'o'j, — ke konsider'o'j pri oportun'ec'o turn'as supr'o'n mal'supr'e'n moral'o'n kaj just'ec'o'n, tiel ke fin'e far'iĝ'os ne'el'ten'ebl'e viv'i ĉi tie. Jes, ĉu ne ŝajn'as al vi, ŝip'estr'o Horster, ke mi dev'as kapabl'i ig'i la hom'o'j'n kompren'i tio'n?

HORSTER
Pov'as est'i; mi ne kompren'as tia'j'n afer'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
Nun vi aŭskult'u! Est'as la parti'estr'o'j, kiu'j'n ni dev'as eksterm'i. Ĉar kompren'u, ke parti'estr'o est'as kvazaŭ lup'o, — li est'as kvazaŭ glut'avid'a lup'aĉ'o; — li bezon'as tiom'a'n nombr'o'n da brut'et'o'j ĉiu'n jar'o'n, por ekzist'i. Rigard'u nun Hovstad kaj Aslaksen! Kiom da brut'et'o'j ili konsum'as; aŭ ili vund'mord'as ili'n kaj dis'ŝir'as ili'n, tiel, ke ili neniam plu far'iĝ'os ali'a'j ol dom'posed'ant'o'j kaj abon'ant'o'j de “La Popol'a Mesaĝ'o”! (ek'sid'as du'on'e sur la tabl'o'n) Ho, ven'u ĉi tie'n, kar'a Katrine, — vid'u, kiel bel'e la sun'o bril'as en'e'n ĉe ni hodiaŭ. Kaj tiu ben'at'a printemp'a aer'o, kiu en'flu'as ĉe mi.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Jes, se ni nur pov'us viv'i el sun'bril'o kaj printemp'a aer'o, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Nu, al'don'e vi dev'as pen'e ŝpar'i, — kaj ni cert'e tra'lukt'os. Tio est'as mi'a plej mal'grand'a zorg'o. Ne, tio kio pli grav'a est'as, est'as tio, ke mi ne kon'as iu'n tia'n liber'a'n kaj nobl'a'n vir'o'n, kiu post mi kuraĝ'os pren'i sur si'n mi'a'n task'o'n.

PETRA
Ho, ne pens'u pri tio, patr'o; vi hav'as la temp'o'n antaŭ vi. — Sed jen jam la knab'o'j.

(Ejlif kaj Mort'e'n en'ven'as tra la sid'ĉambr'o.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ĉu vi ricev'is for'permes'o'n hodiaŭ?

Mort'e'n
Ne; sed ni lukt'is kun la ali'a'j dum la paŭz'o —

EJLIF
Ne est'as ver'o; est'is la ali'a'j, kiu'j lukt'is kun ni.

Mort'e'n
Jes, kaj sinjor'o Rørlund dir'is, ke ni pli bon'e rest'u hejm'e kelk'a'j'n tag'o'j'n.

Doktor'o STOCKMANN
(klak'as per la fingr'o'j kaj ek'salt'as de la tabl'o) Jen mi vid'as! Jen mi vid'as, mi ĵur'u! Vi neniam plu met'u vi'a'j'n pied'o'j'n en la lern'ej'o'n!

La Knab'o'j
Ne en la lern'ej'o'n!

Sinjor'in'o STOCKMANN
Sed ne, Tom'as —

Doktor'o STOCKMANN
Neniam, mi dir'as! Mi vol'as mem instru'i vi'n; — ja, tio signif'as, ke vi eĉ neni'o'n lern'u —

Mort'e'n
Hur'a!

Doktor'o STOCKMANN
— sed mi vol'as far'i el vi liber'a'j'n, nobl'a'j'n hom'o'j'n. Aŭd'u, pri tio vi dev'as help'i mi'n, Petra.

PETRA
Jes, patr'o, fid'u mi'n je tio.

Doktor'o STOCKMANN
Kaj la lern'ej'o, ĝi est'u en la salon'o, kie ili mok'nom'is mi'n popol'mal'amik'o. Sed ni bezon'as plur'a'j'n; mi dev'as hav'i almenaŭ dek du knab'o'j'n por komenc'i.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Ili'n vi cert'e ne trov'os en tiu ĉi urb'o.

Doktor'o STOCKMANN
Ni vid'os. (al la knab'o'j) Ĉu vi ne kon'as iu'j'n strat'bub'o'j'n, — iu'j'n ver'e bub'aĉ'a'j'n —?

Mort'e'n
Jes, patr'o, el tiu'j mi kon'as mult'a'j'n!

Doktor'o STOCKMANN
Jen bon'e; hav'ig'u kelk'a'j'n por mi. Unu sol'a'n foj'o'n mi vol'as eksperiment'i pri la hund'aĉ'o'j; oft'e sid'as strang'a'j kap'o'j sur ili.

Mort'e'n
Sed kio'n ni do far'u, kiam ni jam est'os liber'a'j kaj nobl'a'j hom'o'j?

Doktor'o STOCKMANN
Tiam vi for'pel'u ĉiu'j'n lup'aĉ'o'j'n al la for'a okcident'o, knab'o'j!

(Ejlif aspekt'as iom dub'em'a; Mort'e'n salt'et'as kaj kri'as hur'a.)

Sinjor'in'o STOCKMANN
Aj, se nur tiu'j lup'aĉ'o'j ne for'pel'os vi'n, Tom'as.

Doktor'o STOCKMANN
Ĉu vi tut'e frenez'iĝ'as, Katrine! For'pel'i mi'n? Nun, kiam mi est'as la plej fort'a vir'o en la urb'o!

Sinjor'in'o STOCKMANN
La plej fort'a — nun?

Doktor'o STOCKMANN
Jes, tia'n grand'a'n vort'o'n mi kuraĝ'as esprim'i, ke nun mi est'as unu el la plej fort'a'j vir'o'j en la tut'a mond'o.

Mort'e'n
Ho ne do!

Doktor'o STOCKMANN
(mal'laŭt'ig'as la voĉ'o'n) Tŝ; ankoraŭ ne tio'n pri'parol'u; sed mi far'is grand'a'n mal'kovr'o'n.

Sinjor'in'o STOCKMANN
Nun de'nov'e?

Doktor'o STOCKMANN
Cert'e, jes cert'e! (kolekt'as ili'n ĉirkaŭ si'n kaj dir'as konfid'em'e) La afer'o est'as tia, kompren'u, ke la plej fort'a vir'o en la mond'o, est'as tiu, kiu star'as tut'e sol'a.

Sinjor'in'o STOCKMANN
(rid'et'as sku'ant'e la kap'o'n) Ho, vi Tom'as —!

PETRA
(fid'o'plen'e, kapt'as li'a'j'n man'o'j'n) Patr'o!

Henrik IBSEN

Popol'mal'amik'o

Unu'a Akt'o

Du'a Akt'o

Tri'a Akt'o

Kvar'a Akt'o

Kvin'a Akt'o