The Project Gutenberg EBook of La Karavano, by Wilhelm Hauff This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org Title: La Karavano Author: Wilhelm Hauff Translator: J. W. Eggleton Release Date: July 14, 2007 [EBook #22070] Language: Esperanto Character set encoding: UTF-8 *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KARAVANO *** Produced by David G. Simpson
Tabel'o De En'hav'o.
Antaŭ'parol'o
La Karavan'o
La Histori'o pri Kalif'o Cikoni'o
La Histori'o pri la Fantom'ŝip'o
La Histori'o pri la De'hak'it'a Man'o
La Sav'o de Fatme
La Histori'o pri Mal'grand'a Muk
La Fabel'o pri la Fals'a Princ'o
Wilhelm Hauff nask'iĝ'is en Stuttgart en 1802. La fam'a'j german'a'j poet'o'j Uhland, Kerner, Mörike kaj Hölderlin, al kiu'j, pro ili'a komun'a patr'uj'o, oni don'is la nom'o'n "Schwäbischer Dichterkreis" (Svabuja poet'ar'o), est'is li'a'j sam'temp'ul'o'j kaj sam'land'an'o'j. Kvankam Hauff mem, kiel literatur'a geni'ul'o, star'as ebl'e mal'pli alt'e, ol la ĵus nom'it'a'j, li'a'j'n verk'o'j'n oni ankoraŭ hodiaŭ leg'as kun plej grand'a ĝu'o, kaj ĉi tiu'n popular'ec'o'n la aŭtor'o de la mond'kon'at'a'j Fabel'o'j cert'e ŝuld'as precip'e al si'a ĉarm'a art'o rakont'ist'a. Kelk'a'j li'a'j fabel'o'j re'memor'ig'as fort'e pri Mil kaj unu Nokt'o'j; ali'a'j est'as laŭ stil'o pur'e german'a'j. Bril'ant'a'n talent'o'n de satir'ist'o li oft'e montr'as en si'a'j novel'o'j, k.e. en Der Man'n im Mond (la vir'o en la lun'o), verk'o, kiu unu'a al'port'is al li fam'o'n. Ali'a li'a ĉef'verk'o est'as li'a Lichtenstein, rimark'ind'a kiel la unu'a grav'a histori'a roman'o en german'a literatur'o; ĝi est'as grand'part'e imit'aĵ'o laŭ Scott kaj baz'iĝ'as sur romantik'a legend'o de la Hauff'a hejm'land'o (Württemberg).
Ankaŭ bon'eg'a'j'n vers'aĵ'o'j'n Hauff post'las'is al ni: ver'a'j "Volkslieder" (popol'a'j kant'o'j) far'iĝ'is kelk'a'j li'a'j milit'ist'a'j lirik'o'j, k.e. Morgenrot (maten'ruĝ'o). Fru'temp'a mort'o traf'is la poet'o'n en li'a nask'urb'o en la jar'o 1827.
Por kon'ig'i ankaŭ al la esperant'ist'a mond'o grav'a'n german'a'n verk'ist'o'n, kaj por prezent'i al ĉiu'j kar'a'j sam'ide'an'o'j nov'a'n amuz'a'n leg'aĵ'o'n, esper'ebl'e taŭg'a'n por montr'i la absolut'a'n sufiĉ'ec'o'n, ja la mir'ind'a'j'n kapabl'o'j'n de la sol'a Lingv'o Inter'naci'a, mi entrepren'is tiu'n ĉi traduk'o'n de ses el la Hauff'aj fabel'o'j. Neniel mi mir'os nek mal'ĝoj'os, se la lingv'a stil'o de tiu ĉi libr'et'o ne plaĉ'os; sed mi'a labor'o ne est'os van'a, se bon'vol'a'j kritik'ant'o'j konsent'os pri ĝi'a fidel'ec'o al la fundament'o de la am'at'a Lingv'o, kaj se german'a'j amik'o'j ĝi'n juĝ'os sufiĉ'e fidel'a al la original'o. Mi plen'um'as agrabl'a'n dev'o'n, kiam mi esprim'as ĉi tie mi'a'n plej kor'eg'a'n dank'o'n al la Redaktor'o'j de The British Esperant'ist — kie, sub la titol'o "Fabel'o'j," La Karavan'o jam aper'is — pro la mult'a'j kaj grand'valor'a'j konsil'o'j, per kiu'j ili afabl'e kun'labor'ad'is en la verk'ad'o de la sekv'ant'a'j paĝ'o'j.
J. W. Eggleton.
Haubinda (German'uj'o),
la 28an de April'o, 1910.
Tiel montr'iĝ'is la karavan'o al hom'o, kiu de l' flank'o al'rajd'is al ĝi. Li sid'is sur bel'a arab'a ĉeval'o, kovr'it'a per tigr'a fel'o; de la hel'ruĝ'a rimen'aĵ'o pend'is arĝent'a'j sonor'il'et'o'j; kaj sur la kap'o de l' ĉeval'o flirt'ad'is bel'a arde'a plum'fask'o. La rajd'ant'o hav'is nobl'a'n aspekt'o'n, kaj li'a'j vest'o'j est'is konform'a'j al la bel'eg'ec'o de li'a ĉeval'o. Blank'a turban'o, riĉ'e brod'it'a per or'o, kovr'is li'a'n kap'o'n; la jak'o kaj la ampleks'a pantalon'o est'is fajr'e ruĝ'a'j; kaj je li'a flank'o pend'is kurb'a riĉ'ten'il'a glav'o. Li'a turban'o, mal'supr'e'n'tir'it'a sur'vizaĝ'e'n; li'a'j nigr'a'j okul'o'j, fulm'e'bril'ant'a'j el sub tuf'a'j brov'o'j; li'a long'a barb'o de'pend'ant'a sub hok'a naz'o, — ĉio ĉi tio don'is al la rajd'ant'o aspekt'o'n sovaĝ'a'n kaj mal'tim'eg'a'n. Kiam li trov'iĝ'is proksim'um'e kvin'dek paŝ'o'j'n de la front'o de l' karavan'o, li pik'is la ĉeval'o'n, kaj post kelk'e da moment'o'j ating'is la antaŭ'gvardi'o'n. Tiel ekster'ordinar'e est'is vid'i rajd'ant'o'n, kiu sol'a tra'pas'as la dezert'o'n, ke la karavan'a'j gard'ist'o'j ek'etend'is kontraŭ li si'a'j'n lanc'o'j'n, pro tim'o pri ia atak'o.
"Kio'n vi vol'as far'i?" ek'kri'is la rajd'ant'o, vid'ant'e ke oni tiel batal'em'e akcept'as li'n. "Ĉu vi kred'as, ke unu sol'a hom'o atak'os vi'a'n karavan'o'n?"
La gard'ist'o'j, konfuz'iĝ'int'e, re'lev'is la lanc'o'j'n; ili'a estr'o al'rajd'is al la fremd'ul'o kaj demand'is, kio'n li dezir'as.
"Kiu est'as la posed'ant'o de ĉi tiu karavan'o?" demand'is la rajd'ant'o.
"Al unu sinjor'o ĝi ne aparten'as," respond'is la ali'a, "sed al kelk'a'j komerc'ist'o'j, kiu'j el Mekk'a voj'ir'as hejm'land'e'n, kaj kiu'j'n ni konduk'as tra la dezert'o, ĉar oft'e atak'ad'as la vojaĝ'ant'o'j'n ĉiu'spec'a kanajl'ar'o."
"Konduk'u mi'n do al la komerc'ist'o'j," pet'is la fremd'ul'o.
"Tio ne pov'as ankoraŭ far'iĝ'i," respond'is la oficir'o, "ĉar ni dev'as antaŭ'e'n'ir'i sen'halt'e, kaj la komerc'ist'o'j trov'iĝ'as mal'antaŭ'e, je inter'spac'o de almenaŭ kvar'on'hor'a voj'o. Sed se vi vol'as rajd'i kun mi, ĝis ni halt'os por pren'i la tag'mez'a'n ripoz'o'n, mi plen'um'os vi'a'n dezir'o'n."
La fremd'ul'o respond'is neni'o'n; li de'lig'is de la sel'o si'a'n long'a'n pip'o'n kaj komenc'is fort'e fum'i, rajd'ant'e apud la gard'ist'estr'o. Tiu ĉi last'a tut'e ne sci'is, kio'n li dev'as pens'i pri la ne'kon'at'ul'o; li ne kuraĝ'is rekt'e demand'i li'n pri li'a nom'o; kaj kiam, ruz'e rimark'ig'ant'e, "Jen bon'a'n tabak'o'n vi fum'as," aŭ, "Bel'eg'e paŝ'ad'as vi'a ĉeval'o," li tiel prov'is iniciat'i inter'parol'ad'o'n, "Jes, jes!" respond'is ĉiam la fremd'ul'o, mal'long'e. Fin'e ili al'ven'is al la lok'o, kie oni vol'is tag'mez'e ripoz'i. Star'ig'int'e gard'e si'a'n taĉment'o'n, la ĉef'gard'ist'o far'is halt'o'n kaj atend'is, kun'e kun la fremd'ul'o, la al'ven'o'n de la karavan'o. Preter'pas'is tri'dek pez'e ŝarĝ'it'a'j kamel'o'j, kiu'j'n konduk'is arm'it'a'j hom'o'j. Post'e ven'is, sur bel'a'j ĉeval'o'j, la kvin komerc'ist'o'j, al kiu'j aparten'as la karavan'o, — plej'part'e grand'aĝ'ul'o'j, kun mien'o tre serioz'a; unu el ili ŝajn'is tamen mult'e pli jun'a, pli gaj'a kaj pli vigl'a, ol la ali'a'j. La procesi'o'n ferm'is ar'eg'o da kamel'o'j kaj ŝarĝ'o'ĉeval'o'j.
Oni star'ig'is tend'o'j'n, ĉirkaŭ kiu'j oni rond'e lok'is la kamel'o'j'n kaj ĉeval'o'j'n. En la mez'o star'is grand'a tend'o el blu'a silk'o. Tie'n la gard'ist'estr'o al'konduk'is la fremd'ul'o'n. En'ir'int'e tra la kurten'o de l' tend'o, ili ek'vid'is la kvin komerc'ist'o'j'n, kiu'j sid'is sur or'brod'it'a'j kusen'o'j; nigr'a'j sklav'o'j prezent'is al ili manĝ'aĵ'o'j'n kaj trink'aĵ'o'j'n.
"Kiu'n vi en'ir'ig'as ĉi tie'n?" al'parol'is la plej jun'a komerc'ist'o la ĉef'gard'ist'o'n.
Antaŭ ol tiu ĉi pov'is respond'i, la fremd'ul'o dir'is; "Mi'a nom'o est'as Selim Baruĥ, kaj mi ven'as el Bagdado. Vojaĝ'ant'e Mekk'a'on, mi est'is kapt'it'a de rab'ist'a band'o, sed antaŭ tri tag'o'j mi sekret'e liber'ig'is mi'n. La grand'a Profet'o aŭd'ig'is al mi, de mal'proksim'e, la sonor'il'o'j'n de vi'a karavan'o; tiel far'iĝ'is, ke jen mi est'as ĉe vi. Permes'u, ke mi vojaĝ'u kun vi. Vi'a'n protekt'o'n vi ne don'os al mal'ind'ul'o; kaj kiam vi ating'os Bagdadon, mi riĉ'e rekompenc'os vi'n, ĉar mi est'as nev'o de la grand'vezir'o."
La plej mal'jun'a komerc'ist'o pren'is la parol'o'n. "Selim Baruĥ," dir'is li, "est'u bon'ven'a en ni'a ombr'o! Ĝoj'e ni help'os vi'n. Sed antaŭ ĉio sid'iĝ'u, kaj manĝ'u kaj trink'u kun ni."
Selim Baruĥ sid'iĝ'is ĉe la komerc'ist'o'j kaj manĝ'is kaj trink'is kun ili. Post la manĝ'ad'o, la sklav'o'j for'ig'is la vaz'ar'o'n kaj al'port'is long'a'j'n pip'o'j'n kaj turk'a'n sorbedon. Long'a'temp'e la komerc'ist'o'j sid'is silent'a'j, el'spirant'e la blu'a'j'n tabak'nub'et'o'j'n kaj rigard'ant'e, kiel ili ring'iĝ'as kaj mal'volv'iĝ'as kaj fin'e mal'aper'as en la aer'o. Fin'e la jun'a komerc'ist'o romp'is la trankvil'o'n.
"Jam de tri tag'o'j ni tiel sid'ad'as," dir'is li, "jen ĉe tabl'o, jen sur ĉeval'o, kaj neniam ni for'pel'is la temp'o'n per ia amuz'a distr'aĵ'o. Mi sent'as grand'a'n enu'o'n, ĉar mi est'as kutim'int'a vid'i post manĝ'ad'o danc'ist'o'j'n aŭ aŭd'i kant'o'j'n kaj muzik'o'n. Ĉu vi sci'as pri neni'a rimed'o, amik'o'j mi'a'j, por amuz'e pas'ig'i la temp'o'n?"
La kvar pli mal'jun'a'j komerc'ist'o'j daŭr'ig'is fum'i kaj ŝajn'is profund'e medit'i, sed la fremd'ul'o parol'is: "Permes'u, ke mi far'u al vi jen'a'n propon'o'n. Mi opini'as ke, ĉe ĉiu rest'ad'ej'o, unu el ni pov'as i'o'n rakont'i al la ali'a'j. Tia'manier'e ni agrabl'e pas'ig'us la temp'o'n."
"Selim Baruĥ, vi dir'is la ver'o'n," ek'kri'is Aĥmet, la plej mal'jun'a el la komerc'ist'o'j. "Ni akcept'u la propon'o'n."
"Mi ĝoj'as, ke la propon'o plaĉ'as al vi," dir'is Selim; "kaj por ke vi sci'u, ke mi dezir'as neni'o'n mal'just'a'n, mi mem far'os la komenc'o'n."
La kvin komerc'ist'o'j, tre kontent'a'j, pli'proksim'iĝ'is unu al ali'a kaj ig'is la fremd'ul'o'n sid'iĝ'i en la mez'o. La sklav'o'j re'plen'ig'is la pokal'o'j'n, de'nov'e plen'ŝtop'is la pip'o'j'n de si'a'j sinjor'o'j kaj al'port'is ard'ant'a'j'n karb'o'j'n por ek'brul'ig'i la tabak'o'n. Dum'e re'freŝ'ig'is Selim si'a'n voĉ'o'n per plen'gorĝ'o da sorbedo, for'puŝ'is de la buŝ'o si'a'n long'a'n barb'o'n, kaj ek'parol'is: "Aŭd'u do la histori'o'n pri Kalif'o Cikoni'o."
La grand'vezir'o, kruc'ig'int'e la brak'o'j'n sur la brust'o, si'n klin'is antaŭ si'a sinjor'o kaj respond'is: "Sinjor'o, ĉu mi far'as medit'em'a'n vizaĝ'o'n, mi ne sci'as: sed mal'supr'e, antaŭ la palac'o, star'as kolport'ist'o, kaj li hav'as tiel bel'a'j'n vend'ot'aĵ'o'j'n ke mi ĉagren'iĝ'as pro tio, ke mi ne hav'as proviz'o'n da super'flu'a'j mon'er'o'j."
La kalif'o, kiu jam de long'e vol'is far'i al si'a grand'vezir'o i'a'n amik'aĵ'o'n, send'is mal'supr'e'n si'a'n nigr'a'n sklav'o'n, por al'ven'ig'i la kolport'ist'o'n. Post moment'o re'ven'is la sklav'o, kun'e kun la kolport'ist'o. Ĉi tiu est'is dik'a mal'alt'kresk'ul'o, nigr'e'brun'vizaĝ'a kaj ĉifon'e vest'it'a. Li port'is kest'o'n, en kiu trov'iĝ'is ĉiu'spec'a'j vend'ot'aĵ'o'j: perl'o'j kaj ring'o'j, riĉ'e ornam'it'a'j pistol'o'j, pokal'o'j kaj komb'il'o'j. La kalif'o kaj li'a vezir'o esplor'is ĉio'n; fin'e, la kalif'o aĉet'is por si mem kaj por Mansor bel'a'j'n pistol'o'j'n; por la edz'in'o de l' vezir'o, komb'il'o'n. Kiam la kolport'ist'o komenc'is re'ferm'i si'a'n kofr'o'n, la kalif'o ek'vid'is mal'grand'a'n tir'kest'o'n kaj demand'is, ĉu ankaŭ tie trov'iĝ'as komerc'aĵ'o'j. La kolport'ist'o mal'ferm'is la tir'kest'o'n, kaj oni vid'is en ĝi skatol'et'o'n plen'a'n de nigr'et'a pulvor'o kaj paper'foli'o'n kun strang'a skrib'aĵ'o kiu'n nek la kalif'o nek Mansor pov'is leg'i.
"Mi ricev'is ĉi tiu'j'n ambaŭ objekt'o'j'n de komerc'ist'o, kiu trov'is ili'n sur la strat'o en Mekk'a," dir'is la kolport'ist'o. "Mi ne sci'as, kio'n ili en'hav'as. Por mal'alt'a prez'o mi met'as ili'n je vi'a dispon'o; al mi ili util'as neni'o'n."
La kalif'o, kiu am'is hav'i en si'a bibliotek'o antikv'a'j'n manuskript'o'j'n, eĉ se li ne pov'is leg'i ili'n, aĉet'is la skrib'aĵ'o'n kaj la skatol'o'n kaj for'permes'is la kolport'ist'o'n. Sed la kalif'o pens'is, ke li plezur'eg'e sci'iĝ'us, kio'n la skrib'aĵ'o en'hav'as. Tial li demand'is la vezir'o'n, ĉu li ne kon'as iu'n, kiu pov'as ĝi'n deĉifr'i.
"Favor'a mi'a estr'o!" respond'is ĉi tiu; "apud la grand'a moske'o loĝ'as hom'o, kiu'n oni nom'as Selim la Saĝ'a; tiu kompren'as ĉiu'j'n lingv'o'j'n; ven'ig'u li'n; ebl'e li kon'as la mister'a'j'n figur'aĵ'o'j'n."
Baldaŭ aper'is la saĝ'a Selim.
"Selim," parol'is al li la kalif'o, "vi est'as, laŭ'dir'e, tre saĝ'a; rigard'u do ĉi tiu'n skrib'aĵ'o'n kaj sci'ig'u mi'n, ĉu vi pov'as ĝi'n leg'i. Se vi sukces'os ĝi'n leg'i, vi ricev'os de mi nov'a'n festen'a'n vest'o'n; sed se ne, vi ricev'os dek-du sur'vang'o'j'n kaj du'dek-kvin pland'o'bat'o'j'n, ĉar en tiu okaz'o oni mal'prav'e nom'as vi'n Selim la Saĝ'a."
Selim si'n klin'is kaj dir'is: "Efektiv'iĝ'u vi'a vol'o, sinjor'o!"
Dum long'a temp'o li atent'e rigard'is la skrib'aĵ'o'n, post'e ek'kri'is subit'e: "Tio est'as latin'aĵ'o, sinjor'o; oni pend'ig'u mi'n, se ĝi ne est'as latin'aĵ'o."
"Dir'u, kio'n ĝi en'hav'as," ordon'is la kalif'o, "se latin'aĵ'o ĝi est'as."
Selim traduk'is: "Ho vi, kiu ajn trov'os ĉi tio'n, laŭd'u Allah'on pro li'a favor'kor'ec'o! Kiu en'flar'os la pulvor'o'n en ĉi tiu skatol'et'o kaj dir'os: Mutabor, tiu pov'os si'n ali'form'ig'i en kiu'n ajn best'o'n kaj kompren'os la lingv'o'n de la best'o'j. Por re'ven'i en si'a'n hom'a'n figur'o'n, li klin'u si'n tri'foj'e orient'e'n kaj re'dir'u tiu'n sam'a'n vort'o'n. Sed, post la ali'form'iĝ'o, gard'u vi'n, ke vi ne rid'u; ali'e la sorĉ'vort'o tut'e mal'aper'os el vi'a memor'o, kaj vi rest'os best'o."
Kiam Selim la Saĝ'a fin'is leg'i, plen'iĝ'is de ĝoj'o la kor'o de l' kalif'o. Li ordon'is al la saĝ'ul'o ĵur'e promes'i, ke li al neni'u mal'kovr'os la sekret'o'n, donac'is al li bel'a'n vest'o'n kaj for'ir'ig'is li'n. Kaj al si'a grand'vezir'o li dir'is: "Jen bon'eg'a'n aĉet'o'n ni far'is, Mansor. Kiel ĝoj'e mi atend'as la moment'o'n, kiam mi far'iĝ'os best'o! Morgaŭ maten'e vi ven'u al mi. Post'e ni ir'os kun'e sur la kamp'ar'o'n, en'flar'os iom'et'e el mi'a skatol'et'o, kaj aŭskult'os, kio'n oni parol'ad'as en aer'o kaj sub akv'o, en arb'ar'o kaj sur kamp'o."
La kalif'o aprob'is la propon'o'n de si'a vezir'o, kaj ili ambaŭ ir'is al la lag'et'o. Al'ven'int'e, ili ek'vid'is cikoni'o'n, kiu grav'mien'e paŝ'ad'is tie'n kaj ĉi tie'n, serĉ'ant'e ran'o'j'n kaj iom blek'ant'e de temp'o al temp'o. Sam'moment'e ili ek'vid'is, tre alt'e en la aer'o, du'a'n cikoni'o'n, al'flug'ant'a'n tiu'region'e'n.
"Mi vet'as je mi'a barb'o, nobl'a sinjor'o," dir'is la grand'vezir'o, "ĉi tiu'j ambaŭ long'a'krur'ul'o'j konduk'as unu kun la ali'a bel'a'n inter'parol'ad'o'n. Se ni do far'iĝ'us cikoni'o'j?"
"Bon'e dir'it'a," respond'is la kalif'o. "Sed ni antaŭ'e pri'pens'u, kia'manier'e oni re'hom'iĝ'as. — Jen mi trov'is: tri'foj'e klin'iĝ'int'e orient'e'n kaj dir'int'e Mutabor, tiel mi re'far'iĝ'as kalif'o, kaj vi vezir'o. Sed pro la ĉiel'o ne rid'u, ali'e ni pere'os."
Dir'ant'e tio'n, la kalif'o rimark'is, ke la ali'a cikoni'o, flug'ant'a super ili'a kap'o, proksim'iĝ'as mal'rapid'e al la ter'o. Tuj li el'tir'is el la zon'o la skatol'et'o'n, en'flar'is fort'e, prezent'is ĝi'n al la grand'vezir'o, kiu ankaŭ en'flar'is, kaj ambaŭ kri'is: Mutabor!
Mal'ŝvel'is al ili la krur'o'j kaj iĝ'is mal'dik'a'j kaj ruĝ'a'j: la bel'a'j flav'a'j pantofl'o'j de l' kalif'o kaj de li'a kun'ul'o far'iĝ'is mal'bel'form'a'j cikoni'a'j pied'o'j; la brak'o'j far'iĝ'is flug'il'o'j; la kol'o el'iĝ'is el la ŝultr'o'j kaj long'iĝ'is unu uln'o'n; la barb'o ne est'is plu, kaj mol'a'j plum'o'j kovr'is la korp'o'n.
"Ver'e, vi hav'as tre bel'a'n bek'o'n, grand'vezir'a moŝt'o," parol'is la kalif'o, post long'e'daŭr'a mir'eg'o. "Per la barb'o de l' Profet'o, de kiam mi viv'as, mi vid'is neni'o'n simil'a'n."
"Mi dank'as plej humil'e," respond'is la grand'vezir'o, riverenc'ant'e; "sed mi'a'flank'e, mi kuraĝ'as cert'ig'i vi'n, ke Vi'a Alt'ec'o hav'as preskaŭ pli bel'a'n aspekt'o'n kiel cikoni'o, ol kiel kalif'o. Sed, se plaĉ'as al vi, ni ir'u aŭskult'i tiu'j'n ni'a'j'n sam'ras'an'o'j'n, kaj ek'sci'i, ĉu ni efektiv'e pov'as parol'i cikoni'e."
Inter'temp'e, la ali'a cikoni'o ating'is la ter'o'n. Ĝi pur'ig'is al si la pied'o'j'n per la bek'o, ord'ig'is si'a'n plum'ar'o'n kaj ek'proksim'iĝ'is al la unu'a cikoni'o. La nov'a'j cikoni'o'j rapid'ir'is antaŭ'e'n, kaj aŭd'is, je si'a grand'a mir'o, jen'a'n inter'parol'ad'o'n: —
"Bon'a'n tag'o'n, Sinjor'in'o Long'a'krur'; jam tiel fru'e sur kamp'o?"
"Plej bon'a'n dank'o'n, kar'a Fraŭl'in'o Blekbek'. Mi ĵus serĉ'is mi'a'n maten'manĝ'et'o'n. Ĉu vi ne vol'as akcept'i ran'femur'et'o'n aŭ kvar'on'et'o'n de lacert'o?"
"Mi humil'e vi'n dank'as; hodiaŭ mi absolut'e ne hav'as apetit'o'n. Ceter'e mi ven'is sur la herb'ej'o'n pro tut'e ali'a motiv'o. Mi dev'as danc'i hodiaŭ antaŭ la gast'o'j de mi'a patr'o; tial mi vol'as nun, privat'e, ekzerc'i mi'n iom'e."
Nun la cikoni'in'o far'is tra la kamp'o plej strang'a'j'n paŝ'o'j'n. La kalif'o kaj Mansor, mir'ig'it'a'j, sekv'is ŝi'n per la okul'o'j. Sed kiam ŝi star'iĝ'is pentr'ind'e sur unu pied'o kaj sam'temp'e sving'ad'is graci'e la flug'il'o'j'n, ili ne plu pov'is si'n de'ten'i; el'liber'iĝ'is el ili'a'j bek'o'j ne'kontraŭ'star'ebl'a rid'ad'o; kaj pas'is long'a temp'o, antaŭ ol ili re'akir'is la mem'reg'ad'o'n. La kalif'o unu'a ek'reg'is si'n. "Ver'e, tio est'is ŝerc'o," ek'kri'is li, "kiu per or'o ne est'us pag'ebl'a. Domaĝ'e, ke la mal'saĝ'a'j best'o'j las'is si'n for'tim'iĝ'i per ni'a rid'ad'o; ali'e ili cert'e est'us ankaŭ kant'int'a'j!"
Sed nun al la grand'vezir'o ven'is en la kap'o'n, ke mal'permes'it'e est'as rid'i en la ali'form'iĝ'a stat'o. Li dir'is al la kalif'o si'a'n tim'o'n.
"Per Mekk'a kaj Medin'a! Mal'bon'a ŝerc'o est'us, se mi dev'us rest'i cikoni'o. Pen'u do re'memor'i la vort'aĉ'o'n; al mi ĝi ne vol'as re'ven'i.
"Tri'foj'e ni dev'as klin'iĝ'i orient'e'n, dir'ant'e sam'temp'e: Mu —, Mu —, Mu —."
Ili turn'is si'n orient'e'n kaj sen'inter'romp'e klin'iĝ'is, tiel ke ili'a'j bek'o'j preskaŭ tuŝ'is la ter'o'n. Sed, ho ve! For'flug'int'a est'is la magi'a vort'o; kiel ajn oft'e la kalif'o klin'iĝ'ad'is, kaj kiel ajn pasi'e li'a vezir'o kun'kri'ad'is Mu —, Mu —, ĉiu memor'o pri ĝi est'is perd'it'a; kaj la kompat'ind'a kalif'o kaj li'a vezir'o est'is kaj rest'is — cikoni'o'j!
Dum mult'e da tag'o'j ili ĉirkaŭ'vag'ad'is, mizer'e nutr'ant'e si'n per kamp'a'j frukt'o'j, kiu'j ne est'is por ili facil'e manĝ'ebl'a'j pro ili'a'j long'a'j bek'o'j. Ceter'e ili ne hav'is apetit'o'n por lacert'o'j kaj ran'o'j, ĉar ili tim'is difekt'i al si la stomak'o'n per tia'j frand'aĵ'o'j. Ili'a sol'a plezur'o en ĉi tiu mal'ĝoj'a situaci'o est'is tio, ke ili pov'as flug'i; kaj oft'e ili flug'is sur la tegment'o'j'n de Bagdado, por vid'i, kio okaz'as en la urb'o.
En la unu'a'j tag'o'j ili rimark'is grand'a'n mov'ad'o'n kaj funebr'o'n sur la strat'o'j. Sed ĉirkaŭ la kvar'a tag'o post ili'a en'sorĉ'o, sid'ant'e sur la palac'o de l' kalif'o, ili ek'vid'is, mal'supr'e sur la strat'o, bel'eg'a'n procesi'o'n. Ek'son'is tambur'o'j kaj fajf'il'o'j. Hom'o en ruĝ'a or'e'brod'it'a mantel'o sid'is sur mult'ornam'it'a ĉeval'o; ĉirkaŭ'is li'n bril'a'j serv'ist'o'j. La du'on'a Bagdado kur'ad'is post li; kaj ĉiu'j kri'ad'is: "Viv'u Mizra! Salut'o'n al la estr'o de Bagdado!" Nun rigard'is si'n reciprok'e la du cikoni'o'j sur la palac'a tegment'o, kaj Kalif'o Ĥasid parol'is:
"Ĉu vi jam ek'kompren'as, kial mi est'as en'sorĉ'it'a, grand'vezir'o? Tiu Mizra est'as fil'o de mi'a ĝis'mort'a mal'amik'o, la potenc'a sorĉ'ist'o Kaŝnur, kiu, en mal'bon'a hor'o, ĵur'is venĝ'o'n al mi. Tamen mi ankoraŭ ne perd'is esper'o'n. Ven'u, fidel'a part'o'pren'ant'o de mi'a mal'feliĉ'o; ni ir'u al la tomb'o de l' Profet'o; ebl'e en sankt'a lok'o la sorĉ'o mal'plen'um'iĝ'os."
Ili lev'iĝ'is de la tegment'o de l' palac'o kaj ek'flug'is laŭ la direkt'o de Medin'a.
Sed ne bon'e prosper'is al ili la flug'ad'o, ĉar ambaŭ cikoni'o'j ankoraŭ mal'mult'e si'n ekzerc'ad'is.
"Ho ve!" ek'ĝem'is la grand'vezir'o post kelk'e da hor'o'j, "kun afabl'a permes'o de vi'a kalif'a moŝt'o, baldaŭ fin'iĝ'os mi'a'j fort'o'j; vi flug'as ja mult'e tro rapid'e. Ceter'e, jam vesper'iĝ'is, kaj ni far'us bon'e, serĉ'ant'e rest'ad'ej'o'n por la nokt'o."
Ĥasid aŭskult'is favor'e la pet'o'n de si'a serv'ist'o; kaj ĉar li ek'vid'is, mal'supr'e en la val'o, ruin'o'n, kiu ŝajn'is, kvazaŭ ĝi don'us rifuĝ'ej'o'n, ili flug'is tie'n. La lok'o, kie ili intenc'is pas'ig'i ĉi tiu'n nokt'o'n, est'is en pas'int'a temp'o, laŭ'ŝajn'e, kastel'o. Bel'a'j kolon'o'j el'star'is el la ruin'o'j. Kelk'a'j pli-mal'pli bon'e konserv'it'a'j ĉambr'o'j atest'is pri la iam'a bel'eg'ec'o de la dom'o. Ĥasid kaj li'a akompan'ant'o ĉirkaŭ'ir'is tra la koridor'o'j, serĉ'ant'e sek'a'n lok'et'o'n. Subit'e halt'is cikoni'o Mansor.
"Grand'a sinjor'o," li dir'is mal'laŭt'e, "est'as ja, mi sci'as, mal'saĝ'e de la flank'o de grand'vezir'o, eĉ pli mal'saĝ'e de la flank'o de cikoni'o, tim'i fantom'o'j'n. Sed mal'trankvil'eg'e est'as al mi en la kor'o, ĉar tut'proksim'e mi bon'e aŭd'is plend'son'o'j'n kaj ĝem'eg'o'j'n."
Nun halt'is ankaŭ la kalif'o kaj klar'e ek'aŭd'is mal'laŭt'a'n plor'ad'o'n, kiu pli kred'ebl'e aparten'is al hom'o, ol al best'o. Plen'a de esper'o, li vol'is direkt'i si'n tie'n, el kie ven'is la plend'a'j son'o'j; sed la vezir'o kapt'is li'n je la flug'il'o per la bek'o, kaj pet'eg'is li'n, ke li ne ĵet'u ili'n en nov'a'j'n ne'kon'at'a'j'n danĝer'o'j'n. Sed van'e! La kalif'o, kiu hav'is brav'e bat'ant'a'n kor'o'n eĉ sub la cikoni'a flug'il'o, el'ŝir'is si'n kun perd'o de kelk'e da plum'o'j kaj rapid'ir'is antaŭ'e'n en mal'lum'a'n koridor'o'n. Li al'ven'is baldaŭ al pord'o, kiu ŝajn'is nur du'on'e ferm'it'a kaj tra kiu li klar'e ek'aŭd'is ĝem'et'o'j'n kaj iom da plor'kri'ad'o. Li puŝ'e mal'ferm'is la pord'o'n per la bek'o, sed, mir'ig'it'a, ek'halt'is sur la sojl'o. En la ruin'iĝ'int'a ĉambr'o, kiu'n et'a krad'fenestr'o ne'sufiĉ'e lum'ig'is, li ek'vid'is grand'a'n strig'in'o'n, sid'ant'a'n sur la ter'o. Grand'a'j larm'o'j rul'flu'ad'is el ŝi'a'j rond'a'j okul'eg'o'j, kaj per raŭk'a voĉ'o ŝi el'son'ig'is el la kurb'a bek'o si'a'j'n ĝem'o'j'n. Sed kiam ŝi ek'vid'is la kalif'o'n kaj li'a'n vezir'o'n, kiu inter'temp'e ankaŭ en'ir'is, tiam ŝi el'ig'is laŭt'a'n ĝoj'kri'ad'o'n. Graci'e, per la brun'e'makul'it'a flug'il'o, ŝi el'viŝ'is el la okul'o'j la larm'o'j'n; kaj, je la grand'a mir'o de l' du ĉe'est'ant'o'j, ŝi ek'kri'is en bon'a, hom'a lingv'o arab'a:
"Ho cikoni'o'j, est'u bon'ven'a'j! Vi est'as por mi bon'a antaŭ'sign'o de mi'a sav'iĝ'o; ĉar est'as al mi antaŭ'dir'it'e, ke per cikoni'o'j ven'os al mi grand'a feliĉ'o."
Re'konsci'iĝ'int'e de si'a mir'eg'o, la kalif'o far'is riverenc'o'n per si'a long'a kol'o, graci'e aranĝ'is si'a'j'n mal'dik'a'j'n krur'o'j'n, kaj dir'is:
"Strig'in'o! Juĝ'ant'e laŭ vi'a'j vort'o'j, mi dev'as vi'n kred'i mi'a kun'sufer'ant'in'o. Sed ho ve! Vi'a esper'o, ke per ni ven'os vi'a sav'o, est'as van'a. Vi mem konfes'os ni'a'n sen'pov'ec'o'n, kiam vi aŭd'os ni'a'n histori'o'n."
La strig'in'o pet'is li'n rakont'i, kaj la kalif'o rakont'is, kio'n ni jam sci'as.
"Aŭd'u ankaŭ mi'a'n histori'o'n kaj sci'iĝ'u, ke mi est'as ne mal'pli mal'feliĉ'a, ol vi. Mi'a patr'o est'as la Reĝ'o de Hind'uj'o; mi, li'a mal'feliĉ'a sol'fil'in'o, nom'iĝ'as Lusa. Tiu sorĉ'ist'o Kaŝnur, kiu en'sorĉ'is vi'n, ĵet'is ankaŭ mi'n en la mal'feliĉ'o'n. Unu tag'o'n li ven'is al mi'a patr'o kaj pet'is pri mi'a man'o por si'a fil'o Mizra. Sed mi'a patr'o, hom'o ek'koler'em'a, ordon'is mal'supr'e'n'ĵet'i li'n de la ŝtup'ar'o. Tamen prosper'is al la mal'nobl'ul'o sub ali'a form'o de'nov'e al'ŝtel'ir'i proksim'e al mi. Foj'e, kiam mi vol'is trink'i en mi'a ĝarden'o i'o'n re'freŝ'ig'a'n, li al'port'is al mi, si'n ali'vest'int'e kiel sklav'o, trink'aĵ'o'n, kiu ŝanĝ'is mi'n en ĉi tiu'n abomen'a'n figur'o'n. Sven'int'a'n pro terur'o, li port'is mi'n ĉi tie'n, kaj kri'eg'is en mi'a'j'n orel'o'j'n, per terur'a voĉ'o: 'Ĉi tie vi rest'u, mal'bel'eg'a, eĉ de la best'o'j mal'estim'at'a, ĝis vi'a mort'o, aŭ ĝis iu dezir'os propr'a'vol'e edz'iĝ'i kun vi eĉ en ĉi tiu monstr'a form'o. Tiel mi venĝ'as mi'n al vi kaj al vi'a mal'humil'a patr'o.' De tiu temp'o for'pas'is mult'e da monat'o'j. Sol'a kaj mal'ĝoj'a, mi viv'as kiel ermit'in'o en ĉi tiu ruin'o, abomen'at'a de la mond'o kaj eĉ de la best'o'j. La bel'a natur'o est'as ferm'it'a por mi'a rigard'o; ĉar tag'e mi est'as blind'a, kaj nur kiam la lun'o super'ŝut'as per si'a pal'a lum'o ĉi tiu'j'n mur'o'j'n, de'fal'as de mi'a'j okul'o'j la vual'o."
La strig'in'o ĉes'is parol'i, kaj de'nov'e for'viŝ'is per la flug'il'o la larm'o'j'n, kiu'j'n el'tir'is la rakont'ad'o pri ŝi'a dolor'o.
La kalif'o est'is, dum la rakont'ad'o de l' reĝ'id'in'o, profund'iĝ'int'a en medit'o.
"Se mi ne tut'e erar'as," dir'is li, "est'as sekret'a rilat'o inter vi'a mal'feliĉ'o kaj mi'a. Sed kie mi trov'os la solv'o'n de ĉi tiu enigm'o?"
La strig'in'o respond'is: "Ho sinjor'o, mi hav'as la sam'a'n antaŭ'sent'o'n, kiel vi; ĉar foj'e, en mi'a plej jun'a aĝ'o, antaŭ'dir'is al mi saĝ'a vir'in'o, ke cikoni'o al'port'os al mi grand'a'n feliĉ'o'n. Ebl'e mi sci'as ankaŭ, kiel ni pov'os ni'n sav'i."
La kalif'o, tre mir'ig'it'a, demand'is, pri kia sav'rimed'o ŝi pens'as.
"La sorĉ'ist'o, kiu ni'n ambaŭ mal'feliĉ'ig'is," dir'is ŝi, "ven'as ĉiu'monat'e unu foj'o'n en ĉi tiu'n ruin'o'n. Ne mal'proksim'e de ĉi tiu ĉambr'o est'as salon'o. Tie li hav'as la kutim'o'n festen'ad'i kun mult'a'j si'a'j simil'ul'o'j. Mult'foj'e mi jam sub'aŭskult'is ili'n tie. Tia'hor'e ili rakont'as unu'j al ali'a'j si'a'j'n hont'ind'a'j'n far'aĵ'o'j'n. Ebl'e li tiam el'parol'os la sorĉ'vort'o'n, kiu'n vi forges'is."
"Kar'a mi'a reĝ'id'in'o," ek'kri'is la kalif'o, "parol'u! Kiam li ven'os? Kie est'as la ĉambr'eg'o?"
La strig'in'o moment'o'n silent'is; post'e ŝi parol'is: "Ne mal'plaĉ'u al vi mi'a pet'o! Nur laŭ unu kondiĉ'o mi pov'os plen'um'i vi'a'n dezir'o'n."
"Parol'u, parol'u!" kri'is Ĥasid. "Ordon'u! Ĉi'a'n kondiĉ'o'n mi akcept'os."
"Mi do tre dezir'us est'i sam'temp'e liber'a, kiel vi; sed tio pov'os far'iĝ'i, nur se unu el vi don'os al mi si'a'n man'o'n."
La propon'o ŝajn'is iom konstern'i la cikoni'o'j'n; kaj la kalif'o far'is sign'o'n al si'a serv'ist'o, ke li el'ir'u kun li por unu moment'o.
"Grand'vezir'o," dir'is la kalif'o, kiam ili star'is ali'flank'e de l' pord'o, "tio est'as sen'senc'a negoc'o; sed vi — vi ja pov'as bon'e ŝi'n pren'i."
"Kio'n vi dir'as!" respond'is la ali'a; "por ke mi'a edz'in'o el'grat'u al mi la okul'o'j'n, kiam mi re'ven'os hejm'e'n? Krom tio, mi est'as jam grand'aĝ'ul'o, kaj vi, kontraŭ'e, ankoraŭ jun'a kaj fraŭl'a; vi do pov'us pli konven'e don'i la man'o'n al jun'a kaj bel'a reĝ'id'in'o."
"Ĝust'e jen est'as!" ek'ĝem'is la kalif'o, melankoli'e mal'lev'ant'e la flug'il'o'j'n. "De kie vi sci'as, ke ŝi est'as jun'a kaj bel'a? Jen kio'n mi nom'as: 'Aĉet'i kat'o'n en ferm'it'a sak'o'!"
Dum long'a temp'o ili pen'ad'is por influ'i unu la ali'a'n. Sed fin'e konvink'iĝ'int'e, ke li'a vezir'o prefer'us rest'i cikoni'o, ol edz'iĝ'i kun la strig'in'o, la kalif'o mem decid'iĝ'is plen'um'i la kondiĉ'o'n. Grand'a est'is la ĝoj'o de l' strig'in'o. Ŝi konfes'is, ke ili ne pov'us ven'i en pli oportun'a temp'o, ĉar jam en ĉi tiu nokt'o ver'ŝajn'e kun'ven'os la sorĉ'ist'o'j.
Kun'e kun la cikoni'o'j ŝi for'las'is la ĉambr'o'n, por konduk'i ili'n en la salon'o'n. Ili ir'is long'a'temp'e tra mal'lum'a koridor'o. Fin'e, renkont'e al ili, tra du'on'e ruin'iĝ'int'a mur'o, el'radi'is hel'a lum'o. Kiam ili tie al'ven'is, la strig'in'o konsil'is al ili si'n ten'i absolut'e sen'bru'e. Tra la tru'o, antaŭ kiu ili star'is, ili pov'is super'rigard'i grand'a'n salon'o'n. Ĝi est'is ĉirkaŭ'it'a de kolon'o'j kaj bel'eg'e ornam'it'a. Mult'e da kolor'a'j lamp'o'j anstataŭ'is la tag'a'n lum'o'n. En la mez'o de l' ĉambr'eg'o star'is rond'a tabl'o, ŝarĝ'it'a per mult'a'j elekt'it'a'j manĝ'aĵ'o'j. Ĉirkaŭ la tabl'o etend'iĝ'is kanap'o, sur kiu sid'is ok vir'o'j. En unu el tiu'j ĉi la cikoni'o'j re'kon'is la kolport'ist'o'n, kiu vend'is al ili la sorĉ'pulvor'o'n. Li'a najbar'o pet'is li'n, ke li rakont'u si'a'j'n plej nov'a'j'n far'aĵ'o'j'n. Li do rakont'is inter'ali'e la histori'o'n pri la kalif'o kaj li'a vezir'o.
"Kaj kia'n vort'o'n vi don'is al ili?" demand'is li'n ali'a sorĉ'ist'o.
"Tre mal'facil'a'n latin'a'n vort'o'n: Mutabor."
"Sav'int'in'o de mi'a viv'o kaj de la viv'o de mi'a amik'o, akcept'u mi'n kiel vi'a'n edz'o'n, en etern'a dank'em'o pro tio, kio'n vi far'is por ni."
Post'e li turn'is si'n orient'e'n. Tri'foj'e la cikoni'o'j klin'is si'a'j'n long'a'j'n kol'o'j'n al la sun'o, kiu ĵus lev'iĝ'is mal'antaŭ la mont'o'j; Mutabor, ili kri'is; kaj en la sam'a moment'o ili est'is re'ŝanĝ'it'a'j. Ĝoj'eg'ant'e pro la re'trovit'a viv'o, ĉirkaŭ'pren'is si'n reciprok'e sinjor'o kaj serv'ist'o, kun rid'o kaj plor'o. Sed kiel pri'skrib'i ili'a'n mir'eg'o'n, kiam ili rigard'is ĉirkaŭ'e'n? Bel'a sinjor'in'o, bril'eg'e vest'it'a, star'is antaŭ ili. Rid'et'ant'e, ŝi don'is al la kalif'o la man'o'n. "Ĉu vi ne re'kon'as plu vi'a'n strig'in'o'n?" ŝi dir'is. Est'is ŝi! Tia'grad'e ĉarm'is la kalif'o'n ŝi'a'j bel'ec'o kaj graci'ec'o, ke li ek'kri'is: est'as li'a plej grand'a feliĉ'o, ke li far'iĝ'is cikoni'o.
Nun ili ĉiu'j ek'vojaĝ'is kun'e Bagdadon. La kalif'o trov'is en si'a'j vest'o'j ne sol'e la skatol'et'o'n kun la magi'a pulvor'o, sed ankaŭ si'a'n mon'uj'o'n. Li do aĉet'is en la plej proksim'a vilaĝ'o ĉio'n, kio'n ili bezon'is por la vojaĝ'o; kaj baldaŭ ili ating'is la pord'eg'o'j'n de Bagdado. La al'ven'o de l' kalif'o el'vek'is tie grand'a'n mir'o'n. Oni est'is proklam'int'a li'n mort'int'a; tial mult'e ĝoj'is la popol'o, re'hav'ant'e si'a'n am'at'a'n estr'o'n.
Sed des pli fort'e ek'brul'is ili'a mal'am'o al la tromp'ist'o Mizra. Ili ar'e en'ir'is en la palac'o'n, kaj kapt'is la mal'jun'a'n sorĉ'ist'o'n kaj li'a'n fil'o'n. La mal'jun'ul'o'n for'send'is la kalif'o en la sam'a'n ruin'a'n ĉambr'o'n, kie loĝ'is iam la reĝ'id'in'o, kiel strig'in'o, kaj tie li ordon'is pend'ig'i li'n. Sed al la fil'o, kiu neni'o'n kompren'is pri la artifik'o'j de la patr'o, la kalif'o permes'is elekt'i, ĉu li vol'as mort'i aŭ en'flar'i. Kiam li elekt'is tio'n ĉi last'a'n, la grand'vezir'o prezent'is al li la skatol'et'o'n. Unu fort'a'n en'flar'o'n; kaj la magi'plen'a vort'o de l' kalif'o ali'form'ig'is li'n cikoni'o. La kalif'o ordon'is en'ferm'i li'n en fer'a kaĝ'o, kiu'n oni star'ig'is en la ĝarden'o de l' palac'o.
Long'e kaj feliĉ'e viv'is Kalif'o Ĥasid kun si'a edz'in'o, la reĝ'id'in'o. Li'a'j plej feliĉ'a'j hor'o'j est'is ĉiam tiu'j, en kiu'j la grand'vezir'o, post'tag'mez'e, vizit'is li'n. Tiam ili parol'ad'is oft'e pri la cikoni'o-aventur'o; kaj se la kalif'o est'is pli ol kutim'e gaj'humor'a, li bon'vol'e konsent'is imit'i la grand'vezir'o'n, montr'ant'e kia'n mien'o'n li hav'is kiel cikoni'o. Serioz'e, per tre rekt'ig'it'a'j krur'o'j, li marŝ'ad'is tra la ĉambr'o, blek'ad'is, sving'ad'is la brak'o'j'n, kvazaŭ ili est'us flug'il'o'j, kaj montr'is, kiel la grand'vezir'o van'e si'n klin'is orient'e'n kaj kri'is, "Mu —, Mu —." Al Sinjor'in'o Kalif'edz'in'o kaj ŝi'a'j infan'o'j ĉi tiu prezent'ad'o far'is ĉiu'foj'e grand'a'n plezur'o'n; sed se la kalif'o ne vol'is ĉes'i blek'ad'i kaj klin'iĝ'ad'i kaj kri'ad'i, "Mu —, Mu —," la vezir'o, rid'et'ant'e, minac'is sci'ig'i al Sinjor'in'o Kalif'edz'in'o, kio'n oni pri'diskut'ad'is ĉe la pord'o de Reĝ'id'in'o Strig'in'o.
Kiam Selim Baruĥ fin'is si'a'n rakont'o'n, la komerc'ist'o'j esprim'is grand'a'n kontent'iĝ'o'n pri li'a histori'o. "Efektiv'e, for'pas'is ne'rimark'it'e la tut'a post'tag'mez'o," dir'is unu el ili, dis'ŝov'ant'e la kovr'il'o'n de la tend'o. "Mal'varm'et'e blov'as la vesper'a vent'o; ni do pov'us bon'e daŭr'ig'i ni'a'n vojaĝ'o'n." Li'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j konsent'is; oni kun'met'is la tend'o'j'n, kaj la karavan'o re'ek'ir'is en si'a kutim'a marŝ'ord'o.
Preskaŭ la tut'a'n nokt'o'n ili rajd'is antaŭ'e'n; ĉar brul'varm'eg'e est'is dum la tag'o, sed la stel'plen'a'j nokt'o'j est'is tre re'freŝ'ig'a'j. Fin'e ili al'ven'is al oportun'a rest'ad'ej'o, star'ig'is la tend'o'j'n, kaj kuŝ'iĝ'is dorm'i. Pri la fremd'ul'o la komerc'ist'o'j zorg'is kvazaŭ pri si'a plej honor'ind'a gast'o. Unu don'is al li kusen'o'j'n, ali'a kovr'il'o'j'n, tri'a sklav'o'j'n; unu'vort'e, en ĉiu'j rilat'o'j oni serv'is li'n, kvazaŭ li est'us hejm'e. Jam komenc'iĝ'is la plej varm'eg'a'j hor'o'j de l' tag'o, kiam ili re'e lev'iĝ'is; kaj unu'anim'e ili decid'is rest'i ĉi tie ĝis la vesper'o. Post komun'a tag'manĝ'o, ili de'nov'e pli'proksim'iĝ'is unu al ali'a; kaj la jun'a komerc'ist'o si'n turn'is al la plej aĝ'a kaj dir'is:
"Selim Baruĥ agrabl'ig'is por ni la hieraŭ'a'n post'tag'mez'o'n; nu, Aĥmet, ĉu ankaŭ vi rakont'us al ni i'o'n, aŭ okaz'int'aĵ'o'n el vi'a long'a viv'o, kiu sen'dub'e est'as riĉ'a je aventur'o'j, aŭ iu'n bel'a'n fabel'o'n?"
Aĥmet silent'is dum kelk'a temp'o, kvazaŭ sen'decid'a, ĉu li dir'os tio'n aŭ ali'o'n; fin'e li parol'is:
"Kar'a'j amik'o'j! Fidel'a'j kamarad'o'j vi montr'is vi'n dum ĉi tiu vojaĝ'o, kaj ankaŭ Selim merit'as mi'a'n konfid'o'n. Propr'a'n tra'viv'it'aĵ'o'n mi do sci'ig'os al vi, — i'o'n, pri kio, en ali'a'j cirkonstanc'o'j, mi ne'volont'e parol'us, kaj kio'n mi tre mal'oft'e rakont'is."
Favor'is ni'n la vent'o, kiam ni en'ŝip'iĝ'is en la haven'o de Balsoro. La ŝip'o, sur kiu'n mi dung'ig'is mi'n, destin'iĝ'is al Hind'uj'o. Jam de dek kvin tag'o'j ni vetur'is sur la kutim'a voj'o, kiam la ŝip'estr'o al ni antaŭ'anonc'is vent'eg'o'n. Li'a vizaĝ'o mal'kaŝ'is li'a'n mal'trankvil'ec'o'n: ŝajn'is, ke li ne sufiĉ'e kon'is la tie'a'j'n mar'voj'o'j'n, por pov'i sen'zorg'e renkont'i vent'eg'o'n. Li ordon'is fald'i ĉiu'j'n vel'o'j'n, kaj tre mal'rapid'e ni vetur'is antaŭ'e'n. Ven'is la nokt'o, hel'a kaj mal'varm'a: la ŝip'estr'o do kred'is, ke li tromp'iĝ'is pri la sign'o'j de l' vent'eg'o. Subit'e, tut'proksim'e al la ni'a, preter'vetur'is ŝip'o, kiu'n ni ne vid'is antaŭ'e. Sovaĝ'a ĝoj'kri'ad'o el'son'is al ni de ĝi'a ferdek'o, — pro kio mi mult'e mir'is en tia mal'trankvil'ig'a antaŭ'vent'eg'a hor'o. La ŝip'estr'o, kiu star'is ĉe mi'a flank'o, far'iĝ'is mort'e pal'a.
"Mi'a ŝip'o est'as perd'it'a," li kri'is; "jen vetur'as la Mort'o!"
Antaŭ ol mi pov'is li'n demand'i pri la signif'o de tiu strang'a ek'kri'o, al'kur'eg'is la mar'ist'o'j, kri'eg'ant'e, plor'eg'ant'e.
"Ĉu vi ĝi'n vid'is?" ili kri'is. "Ve! ve! son'is nun ni'a last'a hor'o!"
La ŝip'estr'o ordon'is voĉ'e leg'i konsol'a'j'n sentenc'o'j'n el la Koran'o, kaj li mem pren'is la direkt'il'o'n. Sed van'e! Vid'ebl'e pli'fort'iĝ'is la vent'eg'o; kaj antaŭ ol for'pas'is eĉ unu hor'o, sur'ter'iĝ'is la ŝip'o kun grand'a krak'eg'o. Oni sur'akv'ig'is la boat'o'j'n; kaj apenaŭ la last'a'j mar'ist'o'j si'n sav'is, jam al'fund'ir'is antaŭ ni'a'j okul'o'j la ŝip'o; kaj mi, sen'hav'a mizer'ul'o, for'vetur'is sur la mar'o. Sed ni'a'j ĉagren'o'j ankoraŭ ne fin'iĝ'is. Ĉiam pli terur'e furioz'is la vent'eg'o, kaj ne plu est'is ebl'e, direkt'i la boat'o'n. Mi'a'n mal'jun'a'n serv'ist'o'n mi fort'e ĉirkaŭ'pren'is, kaj nun ni ĵur'e promes'is, ke ni neniam for'las'os unu la ali'a'n. Fin'e re'ven'is la tag'o. Sed ĉe la unu'a aper'o de l' maten'a ruĝ'o kapt'is la vent'o la boat'o'n, en kiu ni sid'is, kaj renvers'is. Neniam mi re'vid'is iu'n el mi'a'j kun'ŝip'an'o'j. Mi est'is sen'konsci'ig'it'a de l' fal'eg'o. Re'vek'iĝ'int'e, mi mi'n trov'is en la brak'o'j de mi'a fidel'a serv'ist'o, kiu jam si'n sav'is sur la renvers'it'a'n boat'o'n kaj supr'e'n'tir'is mi'n post si. Ne blov'is plu la vent'eg'o. Neni'e est'is vid'ebl'a ni'a ŝip'o. Sed ne mal'proksim'e ni ja ek'vid'is ali'a'n, al kiu al'port'ad'is ni'n la ond'o'j. Pli'proksim'iĝ'int'e, mi re'kon'is ĝi'n kiel tiu'n sam'a'n, kiu nokt'e ni'n preter'vetur'is kaj tiel fort'e tim'ig'is la ŝip'estr'o'n. Al mi inspir'is tiu ŝip'o strang'a'n terur'o'n. Terur'is mi'n la tiel tim'eg'e efektiv'iĝ'int'a dir'o de l' ŝip'estr'o; terur'is mi'n ankaŭ la dezert'eg'a aspekt'o de l' ŝip'o, sur kiu neni'u montr'iĝ'is, indiferent'e kiom ajn ni al'proksim'iĝ'is, kiom ajn ni kri'eg'is. Tamen por ni ĝi est'is la sol'a sav'rimed'o; tial ni alt'e glor'is la Profet'o'n, kiu tiel mirakl'e gard'is ni'a'n viv'o'n.
De la antaŭ'a part'o de l' ŝip'o pend'is long'a ŝnur'eg'o, al kiu ni rem'is man'e kaj pied'e, cel'ant'e ĝi'n kapt'i. Fin'e ni sukces'is tio'n far'i. Mi el'ig'is laŭt'a'n kri'o'n, sed sen'inter'romp'e daŭr'is sur la ŝip'o la silent'o. Nun ni supr'e'n'ramp'is per la ŝnur'eg'o, mi, la pli jun'a, antaŭ'e. Sed, ho terur'o! Kia scen'o si'n prezent'is al mi'a rigard'o, kiam mi ek'paŝ'is sur la ferdek'o'n! Sang'o ruĝ'ig'is la plank'o'n. Du'dek'kelk'e da kadavr'o'j en turk'a'j vest'o'j kuŝ'is ĉirkaŭ'e. Ĉe la mez'a mast'o star'is hom'o, riĉ'e vest'it'a, kun sabr'o en la man'o; sed li'a vizaĝ'o est'is pal'a kaj distord'it'a, kaj tra li'a frunt'o ir'is grand'a najl'o, li'n sen'mov'ig'int'a je l' mast'o: ankaŭ li est'is sen'viv'a. Terur'o mal'akcel'is mi'a'j'n paŝ'o'j'n; apenaŭ mi kuraĝ'is spir'i. Nun supr'e'n'ven'is ankaŭ mi'a kun'ul'o. Tiu'n ĉi mir'eg'ig'is, sam'e kiel mi'n, la aspekt'o de la ferdek'o, sur kiu vid'iĝ'is neni'o viv'ant'a, neni'o krom tiu'j tim'eg'ig'a'j kadavr'o'j. Fin'e, dir'int'e preĝ'o'n al la Profet'o, ni kuraĝ'is ir'i antaŭ'e'n. Ĉe ĉiu paŝ'o ni rigard'is ĉirkaŭ'e'n pro tim'o, ke io nov'a ne si'n montr'u, io eĉ pli terur'eg'a. Sed ĉio rest'is ne'ŝanĝ'it'a. Long'e kaj larĝ'e neni'o viv'ant'a, — nur ni kaj la sen'lim'a ocean'o. Ni eĉ ne kuraĝ'is laŭt'e parol'i tim'ant'e, ke la sen'viv'a, al'pik'it'a al la mast'o, kapitan'o ne turn'u al ni si'a'j'n rigid'a'j'n okul'o'j'n, aŭ ke iu el la mort'ig'it'o'j ne ek'mov'u si'a'n kap'o'n. Fin'e ni ating'is ŝtup'ar'o'n, konduk'ant'a'n en la ŝip'a'n intern'o'n. Tie ni ne'vol'e ek'halt'is kaj rigard'is unu la ali'a'n, ĉar neni'u el ni kuraĝ'is esprim'i si'a'j'n pens'o'j'n.
"Sinjor'o," parol'is mi'a fidel'a serv'ist'o, "terur'aĵ'o okaz'is ĉi tie. Tamen, eĉ se, tie mal'supr'e, la ŝip'o est'as plen'a de mort'ig'ist'o'j, mi pli'vol'as kapitulac'i al ili sen'kondiĉ'e, ol rest'i pli long'e kun tiu'j sen'viv'ul'o'j."
Mi sam'e pens'is, kiel li; kaj, pli'kuraĝ'iĝ'int'e, ni ir'is, tim'e-sci'vol'a'j, mal'supr'e'n. Sed ankaŭ ĉi tie reg'is tomb'a silent'o kaj sol'e ni'a'j paŝ'o'j far'is eĥ'o'n sur la ŝtup'ar'o. Ni star'is ĉe la sojl'o de l' kajut'o. Met'int'e pord'e'n mi'a'n orel'o'n, mi aŭskult'is: neni'o aŭd'ebl'a! Mi mal'ferm'is. La ĉambr'o prezent'is ĥaos'a'n aspekt'o'n. Vest'aĵ'o'j, arm'il'o'j kaj ali'a il'ar'o ĉirkaŭ'kuŝ'is inter'miks'it'e. Neni'o en ord'o. La ŝip'an'ar'o, aŭ almenaŭ ĝi'a estr'o, kred'ebl'e est'is ĵus drink'int'a, ĉar ĉio ankoraŭ kuŝ'is ĉirkaŭ'e. Ni ir'is antaŭ'e'n de ĉambr'o al ĉambr'o, de apartament'o al apartament'o. Ĉie ni trov'is luks'a'j'n proviz'o'j'n da silk'o, perl'o'j, suker'o, kaj ali'o divers'a. Ĝoj'eg'ig'is mi'n super'mezur'e ĉi tiu vid'aĵ'o, ĉar konsider'ant'e, ke est'as neni'u sur la ŝip'o, mi opini'is mi'n rajt'ig'it'a, ĉio'n ĉi propr'ig'i al mi. Sed Ibrahimo atent'ig'is mi'n, ke ni ver'ŝajn'e est'as ankoraŭ tre mal'proksim'e de l' mar'bord'o, kiu'n ni ne pov'as ating'i sol'a'j kaj sen hom'a kun'help'o.
Ni re'freŝ'ig'is ni'n per la manĝ'aĵ'o'j kaj trink'aĵ'o'j, kiu'j'n ni trov'is en tia super'flu'o, kaj fin'e ni re'supr'e'n'ir'is sur la ferdek'o'n. Sed ĉi tie sent'ig'is al ni sen'fin'a'n terur'o'n la vid'o de la abomen'a'j kadavr'o'j. Por liber'ig'i ni'n de ili, ni do decid'is, ili'n ĵet'i en la mar'o'n. Sed kia tim'eg'o ek'kapt'is ni'n, kiam ni trov'is, ke neni'u el ili est'as de'lok'ig'ebl'a! Kvazaŭ en'radik'it'a'j, ili kuŝ'is sur la plank'o; por for'ig'i ili'n, neces'e est'us el'tir'i la tabul'o'j'n de l' ferdek'o, sed por tio mank'is al ni ĉiu'j il'o'j. Ne'ebl'e est'is ankaŭ, dis'ig'i de li'a mast'o la kapitan'o'n; el li'a man'o rigid'a ni eĉ ne pov'is for'tir'eg'i li'a'n sabr'o'n. En mal'ĝoj'a medit'ad'o pri ni'a situaci'o ni pas'ig'is ĉi tiu'n tag'o'n. Je la nokt'iĝ'o mi permes'is al Ibrahimo kuŝ'iĝ'i por dorm'i: mi mem vol'is rest'i gard'e sur la ferdek'o, por el'rigard'i je sav'o. Tamen, kiam lev'iĝ'is la lun'o, kaj mi kalkul'is laŭ la stel'o'j, ke est'as la dek'unu'a hor'o, ek'reg'is mi'n tiel ne'kontraŭ'star'ebl'a dorm'em'o, ke, kontraŭ'vol'e, mi kuŝ'iĝ'is mal'antaŭ barel'o, kiu star'is sur la ferdek'o. Sed est'is pli'ver'e du'on'sven'o ol dorm'o, ĉar mi bon'e aŭd'is la mar'o'n frap'ad'i la flank'o'n de l' ŝip'o kaj la vel'o'j'n knar'ad'i kaj fajf'ad'i en la vent'o. Subit'e mi kred'is aŭd'i voĉ'o'j'n kaj pied'son'o'j'n sur la ferdek'o. Mi vol'is lev'iĝ'i, por rigard'i tiu'flank'e'n, sed ne'vid'ebl'a potenc'o ten'is en'katen'it'a'j mi'a'j'n membr'o'j'n; mi eĉ ne pov'is mal'ferm'i la okul'o'j'n. La voĉ'o'j far'iĝ'is ĉiam pli klar'a'j; ŝajn'is al mi, kvazaŭ gaj'a ŝip'an'ar'o kur'ad'as tie'n kaj re'e'n sur la ferdek'o. Inter'ali'e mi kred'is aŭd'i la fort'a'n voĉ'o'n de iu ordon'ant'a; mi ankaŭ klar'e aŭd'is, kiel ŝnur'eg'o'j kaj vel'o'j supr'e'n-mal'supr'e'n'tir'iĝ'as. Sed iom post iom mi sen'konsci'iĝ'is kaj pli'profund'iĝ'is en dorm'o, en kiu mi kred'is aŭd'i nur bru'ad'o'n de arm'il'o'j, kaj nur tiam vek'iĝ'is, kiam la sun'o jam alt'e star'is kaj brul'radi'is sur mi'a'n vizaĝ'o'n. Mir'ig'it'a, mi ĉirkaŭ'rigard'is. Vent'eg'o, ŝip'o, mort'int'o'j, — ĉio, kio'n mi aŭd'is dum la nokt'o, ŝajn'is al mi kvazaŭ sonĝ'o; sed kiam mi supr'e'n'rigard'is, mi ĉio'n trov'is kiel hieraŭ. Sen'mov'e kuŝ'is la mort'int'o'j; sen'mov'e la kapitan'o est'is al'fiks'it'a al la mast'o. Rid'ant'e pri mi'a sonĝ'o, mi lev'iĝ'is, por serĉ'i mi'a'n mal'jun'a'n serv'ist'o'n. Tiu ĉi sid'is en la kajut'o kaj profund'e medit'is.
"Ho sinjor'o!" ek'kri'is li, kiam mi en'ir'is, "mi prefer'us kuŝ'i sur la plej'profund'ej'o'j de l' mar'o, ol pas'ig'i ankoraŭ unu nokt'o'n en tiu ĉi en'sorĉ'it'a ŝip'o."
Mi demand'is li'n pri la kaŭz'o de li'a mal'trankvil'ec'o, kaj li respond'is:
"Post kelk'hor'a dorm'ad'o mi vek'iĝ'is kaj ek'aŭd'is, kiel oni kur'ad'as tie'n kaj ĉi tie'n super mi'a kap'o. Unu'e mi kred'is, ke est'as vi; sed est'is almenaŭ du'dek, kiu'j tie ĉirkaŭ'kur'ad'is; mi aŭd'is ankaŭ vok'ad'o'n kaj kri'ad'o'n. Fin'e mal'supr'e'n'ven'is la ŝtup'ar'o'n pez'a'j paŝ'o'j. For'las'is mi'n nun plen'e la konsci'o. Nur de temp'o al temp'o mi re'konsci'iĝ'is, kaj tiam mi vid'is tiu'n sam'a'n hom'o'n, kiu est'as najl'it'a al la mast'o tie supr'e, sid'ant'a'n kant'ant'e kaj trink'ant'e ĉe tiu ĉi tabl'o; kaj tiu skarlat'e-vest'it'o, kiu kuŝ'as ne mal'proksim'e de li sur la ferdek'o, sid'is kun'trink'ant'e ĉe li'a flank'o."
Tiel rakont'is mi'a mal'jun'a serv'ist'o. Mi sent'is mi'n absolut'e ne bon'e, pri tio mi pov'as cert'ig'i vi'n. Tio do ne est'is iluzi'o: mi ankaŭ ja est'is bon'e aŭd'int'a la mort'int'o'j'n. Ŝip'vetur'i en tia societ'o, tio est'is al mi plej'alt'grad'e terur'a. Dum'e mi'a Ibrahimo profund'iĝ'is en medit'o. "Jen mi trov'is!" ek'kri'is li fin'e. Ven'is al li en la kap'o'n sentenc'o, kiu'n lern'ig'is al li iam li'a av'o, spert'a kaj mult'vojaĝ'int'a hom'o; ĝi pov'us efik'i kontraŭ ĉiu'spec'a'j fantom'o'j kaj sorĉ'aĵ'o'j. Li cert'ig'is ankaŭ, ke tiu dorm'em'o, kiu ni'n ek'posed'is, est'os en la ven'ont'a nokt'o facil'e mal'help'ebl'a, se ni sen'lac'e ripet'os preĝ'sentenc'o'j'n el la Koran'o. La propon'o de l' mal'jun'ul'o tre plaĉ'is al mi. Mal'trankvil'anim'e ni vid'is ven'i la nokt'o'n. Apud la kajut'o est'is ĉambr'et'o, en kiu'n ni decid'is re'tir'iĝ'i. Ni tra'bor'is tra la pord'o kelk'a'j'n tru'o'j'n, sufiĉ'e grand'a'j'n por super'rigard'i tra ili la tut'a'n kajut'o'n. Post'e ni firm'ferm'is laŭ ebl'o la pord'o'n de intern'e; kaj Ibrahimo sur'skrib'is en ĉiu'j kvar angul'o'j la nom'o'n de l' Profet'o. Tio'n far'int'e, ni atend'is la terur'aĵ'o'j'n de l' nokt'o.
De'nov'e est'is, mi kred'as, la dek'unu'a hor'o proksim'um'e, kiam mi fort'e ek'dorm'em'iĝ'is. Mi'a kun'ul'o tial konsil'is al mi preĝ'dir'i kelk'e da Koran'sentenc'o'j; kaj ver'e tio kontraŭ'efik'is. Subit'e far'iĝ'is supr'e grand'a mov'ad'o. Knar'is la ŝnur'eg'o'j; pied'a'j paŝ'o'j son'is sur la ferdek'o; kaj kelk'a'j voĉ'o'j est'is klar'e aŭd'ebl'a'j. Dum kelk'a'j minut'o'j ni sid'is tie, kor'prem'at'e atend'ant'e. Fin'e ni ek'aŭd'is iu'n mal'supr'e'n'ven'i la ŝtup'ar'o'n de l' kajut'o. Tio'n aŭd'ant'e, la mal'jun'ul'o komenc'is el'dir'i la sentenc'o'n, kiu'n lern'ig'is al li li'a av'o kontraŭ fantom'o'j kaj sorĉ'aĵ'o'j:
"Ĉu vi el aer'o ven'is,
Aŭ en tomb' mal'lum'a dorm'is,
Aŭ vi'n mar'a fund'o ten'is,
Aŭ infer'a fajr' vi'n form'is,—
Grand'a Allaho ordon'as al vi:
Ĉiu'j fantom'o'j obe'as al li."
Mi dev'as konfes'i, ke mi ne mult'e kred'is je ĉi tiu sentenc'o, kaj star'iĝ'is al mi la har'o'j sur la kap'o, kiam la pord'o mal'ferm'eg'iĝ'is. En'ven'is tiu grand'a majest'a vir'o, kiu'n mi vid'is najl'it'a'n al la mast'o. La najl'o ankoraŭ tra'est'is li'a'n cerb'o'n, sed li jam re'en'ing'ig'is si'a'n glav'o'n. Post li en'ven'is ali'a mal'pli riĉ'e vest'it'a, kiu'n mi ankaŭ vid'is supr'e kuŝ'ant'a'n. La kapitan'o, — est'is ja klar'e're'kon'ebl'e li, — hav'is pal'a'n vizaĝ'o'n, grand'a'n nigr'a'n barb'o'n, kaj sovaĝ'e rul'iĝ'ant'a'j'n okul'o'j'n, per kiu'j li ĉirkaŭ'rigard'is la tut'a'n ĉambr'o'n. Dum li preter'ir'is ni'a'n pord'o'n, mi pov'is li'n vid'i tre klar'e; li, si'a'flank'e, ŝajn'is tut'e ne rigard'i al la kaŝ'ant'a ni'n pord'o. Ili ambaŭ sid'iĝ'is ĉe la tabl'o, kiu star'is en la mez'o de l' kajut'o, kaj laŭt'e, preskaŭ kri'ant'e inter'parol'ad'is en ne'kon'at'a lingv'o. Ili pli kaj pli laŭt'iĝ'is kaj koler'iĝ'is; fin'e ek'frap'is la kapitan'o la tabl'o'n per pugn'ig'it'a man'o, ek'trem'ig'ant'e la tut'a'n ĉambr'o'n. Sovaĝ'e rid'ant'e, la ali'a salt'e lev'iĝ'is kaj far'is sign'o'n al la kapitan'o, ke li sekv'u li'n. Tiu ĉi si'n lev'is, el'tir'eg'is si'a'n sabr'o'n el la ing'o, kaj ambaŭ for'las'is la ĉambr'o'n. Ni spir'is pli liber'e, kiam ili est'is for; sed ni'a tim'o ankoraŭ neniel fin'iĝ'is. Sur la ferdek'o far'iĝ'is ĉiam pli kaj pli laŭt'e. Aŭd'iĝ'is rapid'a kur'ad'o, rid'ad'o, kri'eg'ad'o. Fin'e eksplod'is tumult'o ver'e infer'a: arm'il'tint'eg'ad'o kaj kri'ad'o; ni kred'is, ke mal'lev'iĝ'as sur ni'n eĉ la ferdek'o, kun'e kun la tut'a velar'o: subit'e — profund'a silent'o! Post mult'e da hor'o'j, kuraĝ'int'e re'supr'e'n'ir'i, ni trov'is ĉio'n en antaŭ'a stat'o; ali'e ol antaŭ'e kuŝ'is eĉ ne unu; ĉiu'j est'is rigid'a'j kiel lign'o.
Ni tiel pas'ig'is sur la ŝip'o mult'e da tag'o'j. Ĝi vetur'ad'is ĉiam orient'e'n, kie, laŭ mi'a kalkul'o, sen'dub'e kuŝ'is la ter'o. Sed, eĉ se ĝi trans'ir'is mult'e da mejl'o'j dum la tag'o, nokt'e ĝi ŝajn'is ĉiam vetur'i re'turn'e'n; ĉar, kiam la sun'o lev'iĝ'is, ni ĉiu'foj'e re'trov'iĝ'is sur la sam'a lok'o. Ĉi tio'n ni ne pov'is klar'ig'i al ni ali'manier'e, ol supoz'ant'e, ke la mort'int'o'j ĉiu'nokt'e vetur'is plen'vel'e re'turn'e'n. Por tio'n mal'ebl'ig'i, ni ferl'is antaŭ'nokt'iĝ'e ĉiu'j'n vel'o'j'n kaj uz'is tiu'n sam'a'n rimed'o'n, kiu'n ni jam antaŭ'e prov'is ĉe la pord'o en la kajut'o: ni skrib'is sur pergamen'o'n la nom'o'n de l' Profet'o kun'e kun la sentenc'o de la av'o, kaj ĉirkaŭ'lig'is per tio la ferl'it'a'j'n vel'o'j'n. Mal'trankvil'anim'e ni atend'is en ni'a ĉambr'et'o la sekv'o'n. Ĉi tiu'n foj'o'n la fantom'o'j ŝajn'is eĉ pli terur'e furioz'i, ol antaŭ'e; sed jen, la sekv'int'a'n maten'o'n, kun'volv'it'a'j est'is la vel'o'j, tut'e kiel ni ili'n las'is. Ni streĉ'is dum la tag'o nur tiom da vel'o'j, kiom ni bezon'is, por pel'et'i la ŝip'o'n antaŭ'e'n; kaj tia'manier'e ni trans'ir'is en kvin tag'o'j spac'o'n sufiĉ'e grand'a'n.
Fin'e, la ses'a'n tag'o'n maten'e, ni ek'vid'is, en mal'grand'a inter'spac'o, la ter'o'n, kaj ni dank'is Allah'on kaj li'a'n Profet'o'n pro ni'a mir'ind'a sav'o. Dum tiu tag'o kaj la sekv'int'a ĝi'n nokt'o ni vetur'ad'is laŭ'long'e de l' mar'bord'o, kaj la sep'a'n maten'o'n ni kred'is ek'vid'i urb'o'n, ne'mal'proksim'e kuŝ'ant'a'n. Kun grand'a pen'o ni ĵet'is ankr'o'n, kiu tuj en'fund'iĝ'is; post'e, sur'akv'ig'int'e mal'grand'a'n boat'o'n, kiu star'is sur la ferdek'o, ni rem'is per ĉiu'j fort'o'j al la urb'o. Post du'on'hor'o, en'ir'int'e river'o'n kiu en'flu'is tie en la mar'o'n, ni sur'bord'iĝ'is. Ĉe la urb'a pord'eg'o ni inform'iĝ'is pri la nom'o de la urb'o kaj sci'iĝ'is, ke ĝi est'as Hind'a urb'o, kuŝ'ant'a ne mal'proksim'e de la sam'a region'o, kie'n mi intenc'is mar'vetur'i en la komenc'o. Ni en'ir'is en karavan'ej'o'n, kie ni re'freŝ'ig'is ni'n post ni'a aventur'plen'a vojaĝ'o. Mi ankaŭ serĉ'is tie saĝ'a'n kaj prudent'a'n hom'o'n, sci'ig'ant'e al la mastr'o, ke mi tia'n bezon'as, kiu i'o'n kompren'as pri la sorĉ'art'o. Li konduk'is mi'n en mal'mult'e'uz'at'a'n flank'strat'o'n ĝis sen'pretend'a dom'o, kies pord'o'n li frap'is, kaj oni las'is mi'n en'ir'i, dir'ant'e, ke mi demand'u pri Mulej.
En la dom'o ven'is renkont'e al mi mal'jun'a vir'et'o, kun griz'a barb'o kaj long'a naz'o, kaj demand'is, kio'n mi dezir'as. Mi dir'is al li, ke mi serĉ'as la saĝ'a'n Mulej'on, kaj li respond'is al mi, ke tio est'as li mem. Mi pet'is de li konsil'o'n, kio'n far'i je la mort'int'o'j, kaj kio'n ek'aranĝ'i por for'ig'i ili'n el la ŝip'o. Li respond'is, ke la ŝip'an'ar'o est'as ver'ŝajn'e, pro iu krim'o, sorĉ'e'ten'it'a sur'mar'e; la sorĉ'o, dir'is li, kred'ebl'e mal'efektiv'iĝ'os, se oni al'port'os ili'n ter'e'n, sed tio pov'os nur far'iĝ'i, se oni for'ig'os la tabul'o'j'n, sur kiu'j ili kuŝ'as. Al mi, li kred'is, aparten'as ĉia'rajt'e la ŝip'o, kun'e kun ĝi'a tut'a ŝarĝ'o, tial ke mi kvazaŭ ĝi'n trov'is; tamen mi nepr'e pri'silent'u la tut'a'n afer'o'n kaj far'u al li el mi'a super'flu'o mal'grand'a'n donac'o'n, re'don'e de kiu li, per si'a'j sklav'o'j, help'os mi'n for'ig'i la mort'int'o'j'n. Mi promes'is, ke mi riĉ'e rekompenc'os li'n, kaj ni ek'voj'ir'is kun kvin sklav'o'j, kiu'j est'is proviz'it'a'j per seg'il'o'j kaj hak'il'o'j. Sur'voj'e la sorĉ'ist'o Mulej ne ĉes'is laŭd'i ni'a'n feliĉ'a'n ide'o'n ĉirkaŭ'volv'i la vel'o'j'n per sentenc'o'j de l' Koran'o. Li dir'is, ke tio est'is ni'a sol'a sav'rimed'o.
Est'is ankoraŭ iom fru'e en la tag'o, kiam ni al'ven'is la ŝip'o'n. Ni tiu'j komenc'is labor'i, kaj kvar el la mort'int'o'j kuŝ'is jam post unu hor'o en la bark'et'o. Kelk'a'j el la sklav'o'j, por en'tomb'ig'i ili'n, dev'is rem'transport'i ili'n al la ter'o. Re'ven'int'e, ili rakont'is, ke la mort'int'o'j evit'ig'is al ili la pen'o'n de en'ter'ig'o per tio, ke ili dis'fal'is en polv'o'n, tuj kiam oni kuŝ'ig'is ili'n ter'e'n. Ni daŭr'ig'is de'seg'i la mort'int'o'j'n, kaj jam antaŭ'vesper'e ĉiu'j est'is al'port'it'a'j al la ter'o. Fin'e est'is plu neni'u sur'ŝip'e krom tiu, kiu est'is najl'it'a al la mast'o. Van'e ni pen'is el'tir'i la najl'o'n el la lign'o; neni'a potenc'o pov'is ek'mov'i ĝi'n eĉ je unu har'et'o. Mi ne sci'is, kio'n ek'far'i: ni ja ne pov'is de'hak'i la mast'o'n por transport'ig'i li'n ter'e'n. Tamen de ĉi tiu embaras'o liber'ig'is ni'n Mulej. Li ordon'is al sklav'o, rapid'e rem'i mar'bord'e'n, por al'port'i pot'o'n da ter'o. Ricev'int'e ĉi tio'n, la sorĉ'ist'o el'parol'is super ĝi mister'plen'a'j'n vort'o'j'n kaj super'ŝut'is per la ter'o la kap'o'n de l' mort'int'o. En la sam'a moment'o tiu ĉi mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj profund'e en'spir'is, kaj la vund'o de la najl'o en li'a frunt'o ek'sang'is. Facil'e nun ni el'tir'is la najl'o'n, kaj la vund'it'o fal'is en la brak'o'j'n de unu el la sklav'o'j.
"Kiu konduk'is mi'n ĉi tie'n?" parol'is li, laŭ'ŝajn'e re'akir'int'e kelk'a'grad'e la fort'o'j'n.
Mulej montr'is mi'n per la fingr'o. Mi al'proksim'iĝ'is.
"Dank'o'n al vi, fremd'land'a ne'kon'at'o! Vi sav'is mi'n el long'e'daŭr'a'j turment'o'j. Jam de kvin'dek jar'o'j mi'a korp'o ŝip'vetur'ad'as tra ĉi tiu'j ond'o'j, kaj mi'a anim'o est'is kondamn'it'a ĉiu'nokt'e re'en'ir'i en ĝi'n. Sed nun fin'e mi'a kap'o ek'tuŝ'is la ter'o'n, kaj mi pov'as ir'i, re'pac'iĝ'int'e, al mi'a'j pra'ul'o'j."
Mi pet'is li'n rakont'i al ni, kiel kapt'is li'n ĉi tiu terur'a stat'o, kaj li parol'is:
"Antaŭ kvin'dek jar'o'j mi est'is respekt'at'a potenc'ul'o kaj loĝ'is en Alĝero. Sed avar'ec'o puŝ'is mi'n ekip'i ŝip'o'n kaj mi'n don'i al la mar'rab'ad'o. Foj'e, daŭr'ig'int'e jam de kelk'a temp'o ĉi tiu'n fi'komerc'o'n, mi en'ŝip'ig'is en Zante'o derviŝ'o'n, kiu dezir'is vojaĝ'i sen'pag'e. Mi kaj mi'a'j kun'ul'o'j est'is mal'ĝentil'eg'a'j hom'o'j kaj neniel respekt'is la sankt'ec'o'n de tiu vir'o; kontraŭ'e, mi insult'e mok'ad'is li'n. Sed foj'e li en sankt'a fervor'o riproĉ'is mi'n pro mi'a pek'o'plen'a viv'ad'o. Tiam mi'n, post mult'a trink'ad'o kun mi'a manovr'estr'o, ek'reg'is nokt'e en mi'a kajut'o la koler'o. Furioz'eg'a pro tio, kio'n al mi dir'is derviŝ'o kaj kio'n mi eĉ al sultan'o ne permes'us al mi dir'i, mi kur'eg'is sur la ferdek'o'n kaj tra'pik'is al li la brust'o'n per mi'a ponard'o. Mort'ant'e, li mal'ben'is mi'n kaj mi'a'n ŝip'an'ar'o'n, ke ni ne pov'u viv'i nek mort'i, ĝis ni kuŝ'ig'os ter'e'n ni'a'n kap'o'n. La derviŝ'o mort'is, kaj ni ĵet'is li'n en la mar'o'n kaj rid'is pri li'a'j minac'o'j. Sed jam en tiu sam'a nokt'o plen'um'iĝ'is li'a'j vort'o'j. Kelk'a'j el mi'a'j ŝip'an'o'j ribel'is kontraŭ mi. Kun terur'a koler'eg'o oni inter'batal'is, ĝis mi'a'j parti'an'o'j sub'met'iĝ'is kaj mi est'is al'najl'it'a al la mast'o. Sed ankaŭ la ribel'int'o'j pere'is de si'a'j vund'o'j; kaj baldaŭ mi'a ŝip'o est'is neni'o ali'a krom grand'a tomb'o. Al mi ankaŭ esting'iĝ'is la lum'o de la okul'o'j: mi ĉes'is spir'i kaj kred'is, ke mi mort'as. Sed tio est'is nur rigid'iĝ'o, kiu ten'is mi'n en'katen'it'a. En la sekv'int'a nokt'o, je la sam'a hor'o, je kiu ni ĵet'is mar'e'n la derviŝ'o'n, mi kaj ĉiu'j mi'a'j kun'ul'o'j re'vek'iĝ'is. Re'ven'is al ni ni'a viv'o; sed est'is al ni ne'ebl'e i'o'n ali'a'n far'i aŭ parol'i, krom tio, kio'n ni parol'is kaj far'is en tiu nokt'o. Tiel ni mar'vetur'ad'as jam de kvin'dek jar'o'j, ne pov'ant'e viv'i nek mort'i; ĉar kiel ni pov'is ating'i la ter'o'n? Kun frenez'a ĝoj'o ni ĉiam vetur'is plen'vel'e tra la vent'eg'o, ĉar ni esper'is dis'frakas'iĝ'i fin'e kontraŭ iu krut'aĵ'o kaj ni'a'n lac'a'n kap'o'n sur la fund'o de la mar'o kuŝ'ig'i al ripoz'o. Tio ne prosper'is al ni. Sed nun mi mort'os. De'nov'e mi dank'as vi'n, ne'kon'at'a sav'int'o! Se trezor'o'j pov'as vi'n rekompenc'i, pren'u mi'a'n ŝip'o'n, kiel sign'o'n de mi'a dank'em'o."
Tiel parol'int'e, la kapitan'o klin'is la kap'o'n kaj mort'is. En la sam'a moment'o li ankaŭ, kiel antaŭ'e li'a'j kun'ul'o'j, dis'fal'is en polv'o'n. Ĉi tio'n ni kolekt'is en kest'et'o kaj en'ter'ig'is. El la urb'o mi ven'ig'is labor'ist'o'j'n, kiu'j re'bon'ig'is mi'a'n ŝip'o'n. Grand'profit'e inter'ŝanĝ'int'e kontraŭ ali'a'j la komerc'aĵ'o'j'n, kiu'j'n mi hav'is sur'ŝip'e, mi dung'is mar'ist'o'j'n, far'is al mi'a amik'o Mulej riĉ'a'j'n donac'o'j'n, kaj for'ŝip'iĝ'is al mi'a patr'uj'o. Tamen mi far'is grand'a'n ĉirkaŭ'vetur'ad'o'n, sur'bord'iĝ'ant'e en mult'a'j insul'o'j kaj land'o'j, kie mi vend'is mi'a'j'n komerc'aĵ'o'j'n. La Profet'o ben'is mi'a'n entrepren'o'n. Post tri kvar'on'jar'o'j mi al'ven'is Balsoron du'obl'e pli riĉ'a, ol far'is mi'n la mort'ant'a kapitan'o. Mi'a'j sam'urb'an'o'j mir'eg'is pro mi'a'j riĉ'aĵ'o'j kaj mi'a feliĉ'o: ne'ebl'e est'is mal'kred'ig'i al ili, ke mi el'trov'is la diamant'a'n val'o'n de l' fam'a vojaĝ'ant'o Sindbado. Mi ne mal'tromp'is ili'n. Sed de nun la jun'a'j Balsoranoj, apenaŭ ating'int'e si'a'n dek'ok'a'n jar'o'n, dev'is for'vojaĝ'i en la mond'o'n, por far'i, simil'e al mi, si'a'n feliĉ'o'n. Mi, mi'a'part'e, viv'ad'is trankvil'e kaj pac'e. Ĉiu'kvin'jar'e mi vojaĝ'is Mekk'a'on, por dank'i la Sinjor'o'n en sankt'a lok'o pro li'a ben'o kaj por pet'i pro la kapitan'o kaj li'a'j kun'ul'o'j, ke li akcept'u ili'n en si'a'n paradiz'o'n.
En la sekv'int'a tag'o la karavan'o voj'ir'is sen'inter'romp'e antaŭ'e'n. Post kiam la vojaĝ'ant'o'j ripoz'is en si'a'j tend'o'j, parol'is Selim, la fremd'ul'o, al Mulej, la plej jun'a komerc'ist'o: "Vi ja est'as el ni la plej jun'a, kaj ĉiam gaj'humor'a; sen'dub'e vi do sci'as por ni iu'n bon'a'n ŝerc'rakont'o'n. Nu, prezent'u ĝi'n por ni'a regal'o, ke ĝi re'fort'ig'u ni'n post la varm'eg'o de l' tag'o." "Kun plezur'o mi rakont'us al vi i'o'n amuz'a'n," respond'is Mulej, "sed al jun'ec'o, en ĉiu'j cirkonstanc'o'j, konven'as modest'ec'o; kaj tial mi dev'as ced'i la unu'a'n lok'o'n al mi'a'j pli'aĝ'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j. Sed Zaleŭkos est'as ĉiam tiel serioz'a kaj mal'babil'em'a; kial do li ne rakont'u al ni tio'n, kio mal'ĝoj'ig'is li'a'n viv'o'n? Ebl'e ni pov'os mal'pli'ig'i li'a'n ĉagren'o'n, se ĉagren'o'n li hav'as; ĉar frat'o'n ni help'as volont'e, eĉ se li est'as ali'kred'an'o."
La tiel al'vok'at'a est'is grek'a komerc'ist'o, mez'aĝ'a, bel'a, fort'a, sed tre serioz'mien'a. Kvankam li est'is "ne'fidel'ul'o" (ne mahomet'an'o), li'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j tre am'is li'n; ĉar li'a tut'a person'ec'o vek'is ĉe ili estim'o'n kaj konfid'o'n. Pli'e, li hav'is nur unu man'o'n, kaj kelk'a'j supoz'is, ke de ĉi tiu perd'o ven'as li'a serioz'ec'o.
Zaleŭkos respond'is al la afabl'a demand'o de Mulej: "Tre honor'as mi'n vi'a konfid'o. Ĉagren'o'n mi hav'as neni'a'n, almenaŭ neni'a'n, de kiu vi pov'us liber'ig'i mi'n, kiom ajn vi tio'n dezir'us. Tamen, ĉar Mulej ŝajn'as riproĉ'et'i al mi mi'a'n serioz'ec'o'n, mi rakont'os al vi i'o'n, kio, esper'ebl'e, sen'kulp'ig'os mi'n, se mi est'as pli serioz'a ol ali'a'j. Kiel vi vid'as, mi perd'is mi'a'n mal'dekstr'a'n man'o'n. Ne de mi'a nask'iĝ'o ĝi mank'as al mi, sed mi perd'is ĝi'n en la plej terur'a'j tag'o'j de mi'a viv'o. Ĉu pro tio mi est'as kulp'a: ĉu ne est'as pardon'ebl'e, ke mi est'u de tiu'j tag'o'j pli serioz'a, ol prav'ig'as mi'a nun'a situaci'o: vol'u mem juĝ'i, aŭd'int'e la histori'o'n pri la de'hak'it'a man'o."
En ni'a'n dom'o'n venad'is mult'e da Frank'o'j.3 Unu el ili konsent'ig'is mi'a'n patr'o'n, las'i mi'n for'vojaĝ'i en li'a'n hejm'a'n land'o'n, al la urb'o Parizo, kie, li dir'is, oni pov'as sen'kost'e kaj plej bon'e akir'i tiu'spec'a'j'n sci'aĵ'o'j'n. Li propon'is konduk'i mi'n tie'n propr'a'pag'e, kiam li re'ir'os hejm'land'e'n. Mi'a patr'o, kiu ankaŭ jam far'is vojaĝ'o'j'n en si'a jun'ec'o, akcept'is la propon'o'n, kaj la Frank'o dir'is al mi, ke mi est'u pret'a ek'vojaĝ'i post tri monat'o'j. Mi est'is el'ekscit'it'a de ĝoj'o pro la esper'o vid'i fremd'a'j'n land'o'j'n, kaj apenaŭ mi pov'is atend'i ĝis la moment'o de la en'ŝip'iĝ'o. Jam ord'ig'is la Frank'o si'a'j'n afer'o'j'n kaj pret'iĝ'is por la vojaĝ'o. En la antaŭ'tag'o, mi'a patr'o konduk'is mi'n en si'a'n dorm'o'ĉambr'et'o'n. Tie mi vid'is bel'a'j'n vest'o'j'n kaj arm'il'o'j'n, kuŝ'ant'a'j'n sur la tabl'o. Sed pli ol ĉio al'tir'is mi'a'j'n rigard'o'j'n grand'a amas'o da or'o, ĉar neniam ankoraŭ mi vid'is tia'n mult'eg'o'n, kolekt'it'a'n unu'lok'e'n. Mi'a patr'o ĉirkaŭ'pren'is mi'n kaj dir'is:
"Vid'u, fil'o mi'a, jen mi hav'ig'is al vi vest'o'j'n por vi'a vojaĝ'o. Ĉi tiu'j arm'il'o'j est'as vi'a'j; ili est'as tiu'j sam'a'j, kiu'j'n al'lig'is al mi vi'a av'o, kiam mi ek'for'ir'is fremd'land'e'n. Mi sci'as, ke vi pov'as ili'n uz'i. Tamen, uz'u ili'n nur en la okaz'o, se oni atak'os vi'n; kaj tiam ja frap'u tut'fort'e. Mi'a hav'o ne est'as grand'a. Mi divid'is ĝi'n, kiel vi vid'as, en tri part'o'j'n; unu est'as vi'a; unu est'u mi'a viv'ten'o kaj rezerv'kapital'o; sed la tri'a dev'as est'i sankt'a, ne'tuŝ'ebl'a trezor'o, kiu serv'u al vi en hor'o de urĝ'eg'a bezon'o."
Tiel parol'is mi'a mal'jun'a patr'o. Larm'o'j ĵet'iĝ'is al li'a'j okul'o'j, ebl'e pro ia antaŭ'sent'o, ĉar de post tiu tag'o mi neniam re'vid'is li'n plu.
La vojaĝ'o plen'um'iĝ'is sen ia mal'feliĉ'o. Baldaŭ ni al'ven'is Frank'land'o'n; kaj, post plu'a ses'tag'a voj'ir'o, ni ating'is la grand'a'n urb'o'n Parizon. Ĉi tie mi'a frank'a amik'o lu'is por mi ĉambr'o'n, kaj konsil'is al mi, el'spez'i saĝ'e mi'a'n mon'o'n, kiu sum'iĝ'is je du mil taler'o'j. En tiu urb'o mi viv'is tri jar'o'j'n, kaj ĉio'n el'lern'is, kio'n bon'a kurac'ist'o dev'as sci'i. Sed mensog'e mi parol'us, se mi dir'us, ke mi est'is tie feliĉ'a, ĉar tut'e ne plaĉ'is al mi la mor'o'j de tiu popol'o, kaj, pli'e, mi hav'is ĉe ili nur mal'mult'e da bon'a'j amik'o'j; tamen ĉi tiu'j est'is ja nobl'a'j jun'ul'o'j.
Pli kaj pli potenc'e reg'is mi'n la dezir'o re'vid'i mi'a'n patr'uj'o'n. Dum la tut'a temp'o de mi'a for'est'o mi aŭd'is neni'o'n pri mi'a patr'o. Tial, kiam prezent'iĝ'is favor'a okaz'o por re'ir'i hejm'e'n, mi tuj profit'is ĝi'n.
Sci'iĝ'int'e, ke tre baldaŭ ir'os send'it'ar'o el Frank'land'o al La Port'o, mi dung'iĝ'is kiel ĥirurg'o en la sekv'ant'ar'o'n de l' ambasador'o, kaj tiel sukces'is re'ven'i Stam'bul'o'n. Sed mi trov'is ferm'it'a la dom'o'n de mi'a patr'o, kaj la mir'ant'a'j pro mi'a re'ven'o najbar'o'j dir'is al mi, ke mi'a patr'o mort'is antaŭ du monat'o'j. Tiu pastr'o, kiu instru'is mi'n en mi'a jun'ec'o, al'port'is al mi la ŝlos'il'o'n; kaj nun, sol'a kaj de ĉiu'j for'las'it'a, mi en'ir'is en la dezert'a'n dom'o'n. Mi re'trov'is ĉio'n en sam'a stat'o, kiel mi'a patr'o ĝi'n las'is; mank'is nur la or'o, kiu'n li promes'is konserv'i por mi. Mi demand'is pri tio la pastr'o'n, kaj ĉi tiu si'n klin'is kaj dir'is: "Vi'a patr'o mort'is kiel sankt'a hom'o; al la eklezi'o li testament'is si'a'n or'o'n." Ĉi tio'n mi tut'e ne pov'is, kaj ankoraŭ nun ne pov'as, kompren'i. Sed kio'n far'i? Mi hav'is neniu'n, kiu pov'us atest'i kontraŭ la pastr'o; kaj ver'e mi dev'is mi'n juĝ'i feliĉ'a pro tio, ke li ne konsider'is ankaŭ la dom'o'n kaj la komerc'aĵ'o'j'n de mi'a patr'o kiel testament'aĵ'o'n. Tio est'is la unu'a mal'feliĉ'o, kiu traf'is mi'n. Kaj nun ven'is ali'a'j, en sen'inter'romp'a si'n'sekv'o. Mi'a fam'o kurac'ist'a tut'e ne dis'vast'iĝ'is, ĉar mi hont'is lud'i rol'o'n ĉarlatan'a'n, kaj mank'is al mi en ĉiu'j okaz'o'j la rekomend'o de mi'a patr'o, kiu est'us prezent'int'a mi'n al riĉ'ul'o'j kaj eminent'ul'o'j, kiu'j jam ne pens'is plu pri la mal'feliĉ'a Zaleŭkos. Ankaŭ la komerc'aĵ'o'j'n de mi'a patr'o mi ne pov'is vend'i, ĉar jam tuj post li'a mort'o dis'for'iĝ'is li'a klient'ar'o, kaj nur iom post iom oni akir'as nov'a'n. Foj'e, dum mi mal'ĝoj'e medit'is pri mi'a situaci'o, re'ven'is en mi'a'n memor'o'n, ke mi jam oft'e vid'is en Frank'land'o sam'patr'uj'an'o'j'n, kiu'j tra'vojaĝ'ad'as la land'o'n kaj el'montr'as si'a'j'n vend'ot'aĵ'o'j'n sur la foir'ej'o'j de la urb'o'j. Mi re'memor'is, ke oni volont'e aĉet'as de ili, ĉar ili ven'as el fremd'a'j land'o'j, kaj ke tia'j komerc'ist'o'j pov'as far'i cent'obl'a'n profit'o'n. Mi tuj pren'is decid'o'n. Vend'int'e mi'a'n patr'a'n dom'o'n, mi don'is part'o'n de la tiel en'spez'it'a mon'o al fid'ind'a amik'o, por ke li ten'u ĝi'n gard'e, kaj per la ceter'o mi aĉet'is objekt'o'j'n, kiu'j en Frank'land'o est'as mal'oft'a'j, ekzempl'e, ŝal'o'j'n, silk'a'j'n ŝtof'o'j'n, kurac'a'j'n ŝmir'aĵ'o'j'n kaj ole'o'j'n. Post'e, lu'int'e lok'o'n sur ŝip'o, mi ek'vojaĝ'is du'a'foj'e Frank'land'o'n.
Apenaŭ mi preter'vetur'is la kastel'o'j'n de l' bord'o'j Dardanel'a'j, de'nov'e ŝajn'is la sort'o far'i al mi favor'a'n rid'et'o'n. Ni'a vojaĝ'o est'is mal'long'e'daŭr'a kaj feliĉ'a. Mi tra'pas'is la urb'o'j'n kaj urb'et'o'j'n frank'land'a'j'n, kaj ĉie mi trov'is tre aĉet'em'a'j'n klient'o'j'n. Mi'a amik'o en Stam'bul'o send'is al mi re'e kaj re'e nov'a'j'n proviz'o'j'n da vend'ot'aĵ'o'j, kaj de tag'o al tag'o mi far'iĝ'is pli riĉ'a. Fin'e, opini'ant'e, ke mi jam sufiĉ'e ŝpar'is, por pov'i risk'i pli grav'a'n entrepren'o'n, mi en'pak'is mi'a'j'n komerc'aĵ'o'j'n kaj for'ir'is Ital'uj'o'n. Sed mi ne forges'u ek'tuŝ'i ali'a'n afer'o'n, kiu don'is al mi ŝat'ind'a'n profit'o'n: mi help'is mi'n ankaŭ per mi'a kurac'art'o. Al'ven'int'e en urb'o'n, mi anonc'ig'is per afiŝ'o'j, ke jen prezent'as si'n grek'a kurac'ist'o, kiu jam re'san'ig'is mult'e da mal'feliĉ'ul'o'j; kaj ver'e mi'a balzam'o kaj mi'a'j medikament'o'j en'spez'ig'is al mi ne mal'mult'e da zekin'o'j.4 Tiel mi ven'is fin'e al la urb'o Firenzo en Ital'uj'o. Mi intenc'is rest'i long'a'temp'e en ĉi tiu urb'o, ne sol'e ĉar ĝi tre plaĉ'is al mi, sed ankaŭ pro tio, ke mi vol'is mal'lac'iĝ'i post la pen'eg'o'j de mi'a'j vag'ad'o'j. Mi lu'is magazen'o'n en la kvartal'o Santa Croce (santa kroĉ'e), kaj ne mal'proksim'e de tie, en gast'ej'o, kelk'a'j'n bel'a'j'n ĉambr'o'j'n kun altan'o.5 Sen'prokrast'e mi ĉirkaŭ'port'ig'is mi'a'j'n afiŝ'o'j'n, kiu'j anonc'is mi'n kiel kurac'ist'o'n-komerc'ist'o'n. Apenaŭ mi mal'ferm'is mi'a'n magazen'o'n, al'ven'is ar'eg'e la aĉet'ont'o'j; kaj kvankam mi hav'is prez'o'j'n iom alt'a'j'n, mi vend'is pli mult'e ol ali'a'j, ĉar mi est'is komplez'em'a kaj afabl'a al mi'a'j klient'o'j.
Mi jam tra'viv'is en Firenzo kvar agrabl'a'j'n tag'o'j'n, kiam unu vesper'o'n, antaŭ ol ferm'i la magazen'o'n, mi pri'rigard'is ankoraŭ unu foj'o'n, laŭ'kutim'e, la en'hav'o'n de mi'a'j san'ig'il'uj'o'j, kaj jen, en mal'grand'a skatol'o, mi trov'is bilet'o'n, kiu, laŭ mi'a memor'o, ne est'is en'met'it'a tie'n de mi. Mi mal'ferm'is la bilet'o'n, kaj leg'is en ĝi ordon'o'n, ke mi trov'iĝ'u akurat'e je la dek'du'a hor'o tiu'nokt'e sur la pont'o nom'at'a Pont'e vecchio (pont'e vékkio). Long'a'temp'e mi medit'is, demand'ant'e mi'n van'e, kiu ordon'as mi'n tie'n; sed ĉar mi ne kon'is en Firenzo eĉ unu hom'a'n est'aĵ'o'n, mi fin'e dir'is al mi, ke ebl'e oni vol'as konduk'i mi'n kaŝ'e al iu mal'san'ul'o: jam pli ol unu foj'o'n tio okaz'is al mi. Mi do decid'is tie'n ir'i; sed mi al'lig'is antaŭ'zorg'e la sabr'o'n, kiu'n donac'is al mi iam mi'a patr'o.
Mal'long'e antaŭ nokt'o'mez'o mi el'ir'is, kaj baldaŭ al'ven'is al Pont'e vecchio. Mi trov'is la pont'o'n sen'hom'a kaj dezert'a kaj decid'is atend'i, ĝis tiu aper'os, kiu mi'n vok'is. Est'is mal'varm'a nokt'o; la lun'o bril'is hel'e, kaj mi rigard'ad'is mal'supr'e'n en la ond'o'j'n de Arn'o, kiu'j fulm'et'ad'is mal'proksim'e'n en la lum'o. Ek'son'is la dek'du'a hor'o ĉe la preĝ'ej'o'j de la urb'o. Mi el'rekt'iĝ'is, kaj jen antaŭ mi star'is alt'kresk'a vir'o, tut'e en'volv'it'a en ruĝ'a'n mantel'o'n, kies unu brust'rand'o'n li ten'is antaŭ'vizaĝ'e. Komenc'e mi iom ek'tim'is, ĉar tiel subit'e li ek'star'is mal'antaŭ mi tie. Sed tuj mi re'trankvil'iĝ'is kaj dir'is:
"Se est'as vi, kiu ven'ig'is mi'n ĉi tie'n, dir'u, per kio mi dev'as vi'n serv'i?"
La ruĝ'mantel'ul'o turn'is si'n kaj dir'is, mal'long'e: "Sekv'u!"
Nu, est'is al mi iom tim'ig'e, ir'i sol'a kun tiu ne'kon'at'o. Mi do rest'is star'ant'a kaj dir'is:
"Tiel ne est'u, sinjor'o! Vol'u antaŭ'e sci'ig'i mi'n, kie'n. Mi pet'as vi'n ankaŭ montr'i al mi iom vi'a'n vizaĝ'o'n, por ke mi vid'u, ĉu vi bon'e intenc'as al mi."
Sed la ruĝ'ul'o ŝajn'is tut'e ne atent'i mi'a'n pet'o'n. "Se vi ne vol'as, Zaleŭkos, rest'u do hejm'e," respond'is li, ek'for'ir'ant'e.
Ĉe tio, ek'reg'is mi'n la koler'o.
"Ĉu vi kred'as," ek'kri'is mi, "ke hom'o mi'a'spec'a las'as si'n rid'ind'ul'ig'i de ĉiu fi'sprit'ul'o, kiu vol'us li'n atend'ig'i sen'util'e en mal'varm'a nokt'o?"
Per tri salt'o'j mi ating'is li'n, kapt'is je la mantel'o kaj, kri'ant'e ankoraŭ pli fort'e, ek'pren'is per la ali'a man'o mi'a'n sabr'o'n; sed la mantel'o rest'is en mi'a man'o, kaj la ne'kon'at'o mal'aper'is je la angul'o de l' plej proksim'a strat'o. Iom post iom moder'iĝ'is mi'a koler'o; almenaŭ mi hav'is la mantel'o'n, kaj ĉi tiu dev'is ja don'i la ŝlos'il'o'n de l' strang'a aventur'o. Mi ĵet'is ĝi'n ĉirkaŭ la ŝultr'o'j'n kaj ek'voj'ir'is hejm'e'n. Apenaŭ mi far'is cent paŝ'o'j'n, preter'ir'is mi'n tuŝ'proksim'e ali'a person'o, kiu flustr'is frank'lingv'e: "Est'u si'n'gard'a, graf'o! Tiu'ĉi'nokt'e neni'o far'ebl'a!" Sed antaŭ ol mi pov'is rigard'i ĉirkaŭ'e'n, jam la person'o est'is preter'pas'int'a, kaj mi vid'is nur kvazaŭ ombr'o'n, ŝtel'ir'ant'a'n laŭ'long'e de la dom'o'j. Ke tiu al'parol'o rilat'is ne mi'n, sed la mantel'o'n, tio'n mi bon'e kompren'is; sed la afer'o'n ĝi lum'ig'is neniel. Je la sekv'ant'a maten'o mi pri'pens'is, kio'n mi dev'as far'i. En la komenc'o mi intenc'is publik'e anonc'ig'i la mantel'o'n, kvazaŭ mi trov'is ĝi'n ie; sed se mi tio'n far'us, la ne'kon'at'o pov'us re'pren'ig'i ĝi'n tri'a'person'e, kaj mi hav'us neni'a'n klar'ig'o'n pri la afer'o. Tiel pri'pens'ant'e, mi rigard'is pli atent'e la mantel'o'n. Ĝi est'is el pez'a ge'nov'a velur'o purpur'a, border'it'a per astrakan'a fel'o kaj riĉ'e brod'it'a per or'o. La bel'eg'a aspekt'o de l' mantel'o ven'ig'is al mi ide'o'n, kiu'n mi decid'is efektiv'ig'i.
Mi port'is ĝi'n en mi'a'n magazen'o'n kaj el'met'is kiel vend'ot'aĵ'o'n; sed mi postul'is por ĝi prez'o'n tiel alt'a'n, ke mi est'is cert'a trov'i neniu'n, kiu konsent'os aĉet'i. Mi'a cel'o est'is, fiks'e rigard'i en la okul'o'j'n ĉiu'n, kiu demand'os pri la prez'o de la pelt'o. La fremd'ul'o'n mi ja re'kon'us inter mil'o'j; ĉar, post kiam li perd'is la mantel'o'n, mi tre klar'e, kvankam nur moment'e, ek'vid'is li'a'n figur'o'n. Aper'is mult'e da aĉet'em'ul'o'j, por vid'i la mantel'o'n, kies ne'ordinar'a bel'ec'o al'tir'is ĉies rigard'o'j'n; sed neni'u simil'is eĉ iom'et'e la ne'kon'at'o'n, kaj neni'u vol'is pag'i la alt'a'n sum'o'n de du'cent zekin'o'j. Mi ankaŭ rimark'is, ke ĉiu, kiu'n mi demand'is, ĉu ver'e ne trov'iĝ'as en Firenzo ali'a'j simil'a'j mantel'o'j, respond'is per ne kaj cert'ig'is, ke li neniam vid'is labor'aĵ'o'n tiel valor'eg'a'n kaj delikat'a'n.
Fin'e, ĉirkaŭ vesper'iĝ'o, ven'is jun'ul'o, kiu oft'e est'is ĉe mi kaj jam tiu'n sam'a'n tag'o'n, propon'is por la mantel'o grand'a'n sum'o'n da mon'o. Ĵet'ant'e sak'o'n da zekin'o'j sur la tabl'o'n, li ek'kri'is: "Per Di'o, Zaleŭkos, mi nepr'e dev'as hav'i vi'a'n mantel'o'n, eĉ se mi pro tio ruin'iĝ'os": kaj si'a'j'n or'mon'er'o'j'n li sam'temp'e komenc'is kalkul'i. Mi est'is en grand'a embaras'o. El'pend'ig'ant'e la mantel'o'n, mi hav'is cel'o'n, al'tir'i sur ĝi'n, se ebl'e, la rigard'o'j'n de mi'a ne'kon'at'o; kaj nun ven'is tiu jun'a mal'saĝ'ul'o, por pag'i la difin'it'a'n prez'eg'o'n. En tiu'j cirkonstanc'o'j, rest'is al mi neni'o ali'a por far'i, krom konsent'i pri la negoc'o. Ceter'e, log'is mi'n la pens'o, ricev'i por mi'a nokt'a aventur'o tiel bel'a'n kompens'aĵ'o'n. La jun'ul'o sur'met'is la mantel'o'n kaj for'ir'is. Sed ĉe la sojl'o li turn'is si'n kaj de'pren'is de la mantel'o kroĉ'it'a'n al ĝi paper'foli'et'o'n, kiu'n li ĵet'is al mi, dir'ant'e: "Jen, Zaleŭkos, io, kio cert'e ne aparten'as al la mantel'o." Mi pren'is, indiferent'a, la bilet'o'n; sed ve! jen la vort'o'j, kiu'j'n mi trov'is tie skrib'it'a'j: "Al'port'u la mantel'o'n hodiaŭ nokt'e je la kon'at'a hor'o al Pont'e vecchio: atend'as vi'n kvar cent zekin'o'j." Mi star'is kvazaŭ fulm'o'frap'it'a. Tiel do, facil'anim'e, mi lud'perd'is mi'a'n feliĉ'o'n kaj tut'e mal'traf'is mi'a'n cel'o'n! Sed ne long'e daŭr'is mi'a medit'ad'o. Ek'pren'int'e amas'e la du'cent zekin'o'j'n, mi ek'kur'is post la aĉet'int'o de la mantel'o kaj dir'is al li: "Re'pren'u vi'a'j'n zekin'o'j'n, amik'o mi'a, kaj re'don'u al mi la mantel'o'n: mi tut'e ne pov'as ĝi'n vend'i." Unu'a'moment'e li kred'is, ke mi parol'as nur ŝerc'e; sed, konvink'iĝ'int'e, ke mi est'as tut'e serioz'a, li koler'iĝ'is pro mi'a postul'o kaj nom'is mi'n mal'saĝ'ul'o. Fin'e ni ek'batal'is. Dum la batal'et'o, prosper'is al mi de'ŝir'eg'i de li la mantel'o'n; kaj mi jam ek'for'ir'is kun mi'a akir'o, kiam la jun'ul'o al'vok'is polic'an'o'j'n kaj tren'ig'is mi'n antaŭ la tribunal'o'n. La juĝ'ist'o, kiu'n mult'e mir'ig'is la plend'o, al'juĝ'is la mantel'o'n al mi'a kontraŭ'ul'o. Tamen mi propon'is al la jun'ul'o du'dek, kvin'dek, ok'dek, eĉ cent zekin'o'j'n pli'e ol li'a'j du'cent, se li re'ced'us al mi la mantel'o'n. Kio'n ne pov'is far'i mi'a'j pet'o'j, tio'n efektiv'ig'is mi'a or'o; li akcept'is mi'a'j'n bon'a'j'n zekin'o'j'n. Mi, mi'a'flank'e, for'ir'is triumf'ant'e kun mi'a mantel'o kaj dev'is toler'i, ke ĉiu'j Firenzanoj opini'ad'is mi'n frenez'ul'o. Je l' fin'o, ili'a opini'o est'is por mi tut'e indiferent'a; mi ja sci'is pli bon'e ol ili, ke mi far'is profit'a'n negoc'o'n.
Sen'pacienc'e mi atend'is la nokt'o'n. Ĉirkaŭ la sam'a hor'o kiel hieraŭ mi ir'is, kun la mantel'o sub la brak'o, al Pont'e vecchio. Je la last'a sonor'il'a ek'bat'o, el'ven'is figur'o el la nokt'o kaj al'proksim'iĝ'is al mi. Est'is klar'e're'kon'ebl'e la hom'o de hieraŭ. "Ĉu vi hav'as la mantel'o'n?" li demand'is. "Jes, sinjor'o," respond'is mi, "sed ĝi kost'is al mi cent zekin'o'j'n kontant'e." "Mi sci'as," re'dir'is li; "rigard'u ĉi tie'n: jen vi hav'as kvar cent." Li proksim'iĝ'is kun mi al la larĝ'a balustrad'o de l' pont'o, kie li el'kalkul'is la mon'er'o'j'n. Kvar cent or'a'j mon'er'o'j: bel'eg'e ili re'bril'is en la lum'o de la lun'o. Mi'a kor'o ĝoj'is je tiu vid'aĵ'o, neniel antaŭ'sent'ant'e, ke tio est'os ĝi'a last'a feliĉ'o. Mi en'poŝ'ig'is mi'a'n mon'o'n; kaj nun mi ek'dezir'is vid'i pli bon'e la mal'avar'a'n ne'kon'at'o'n; sed antaŭ la vizaĝ'o li hav'is mask'o'n, tra kiu nigr'a'j fulm'e'bril'ant'a'j okul'o'j rigard'is mi'n terur'e. "Mi dank'as vi'n, sinjor'o, pro vi'a bon'ec'o," mi dir'is; "kio'n vi nun postul'as de mi? Sed antaŭ'e mi dev'as kondiĉ'i, ke ĝi ne est'u io mal'bon'a." "Vi van'e est'as mal'trankvil'a," respond'is li; "mi bezon'as vi'a'n kurac'ist'a'n help'o'n; tamen, ne por viv'ant'o, sed por mort'int'o!"
Mir'ig'it'a, mi ek'kri'is: "Kiel tio pov'as est'i?"
"Mi ven'is kun mi'a frat'in'o el mal'proksim'a land'o," rakont'is li, kaj sam'temp'e li far'is sign'o'n, ke mi sekv'u li'n: "ni loĝ'is ĉi tie ĉe amik'o de ni'a famili'o. Hieraŭ mi'a frat'in'o subit'e mort'is de mal'san'o, kaj la parenc'o'j vol'as en'ter'ig'i ŝi'n morgaŭ. Sed, laŭ mal'nov'a kutim'o de ni'a famili'o, ĉiu'j sam'famili'an'o'j dev'as kuŝ'i en la kript'o de si'a'j pra'patr'o'j: mult'a'j, kvankam ili mort'is fremd'land'e, ripoz'as nun, en'balzam'ig'it'a'j, en la hejm'a tomb'ej'o. Nu, al mi'a'j parenc'o'j mi ne domaĝ'as ŝi'a'n korp'o'n, sed al mi'a patr'o mi dev'as al'port'i almenaŭ la kap'o'n de li'a fil'in'o, por ke li vid'u ŝi'n ankoraŭ unu foj'o'n."
Ĉi tiu kutim'o, de'hak'i al am'at'a'j parenc'o'j la kap'o'n, ŝajn'is al mi, ver'dir'e, sufiĉ'a'grad'e terur'a; tamen, mi ne kuraĝ'is i'o'n kontraŭ'dir'i, tim'ant'e ofend'i la ne'kon'at'o'n. Mi do dir'is al li, ke mi bon'e sci'as en'balzam'ig'i kadavr'o'j'n, kaj pet'is konduk'i mi'n al la mort'int'a sinjor'in'o. Sur'voj'e, mi ne pov'is de'ten'i mi'n de la demand'o, kial ĉio ĉi tio dev'as far'iĝ'i nokt'e kaj tiel sekret'e. Li respond'is al mi, ke li'a'j parenc'o'j, kiu'j konsider'as li'a'n intenc'o'n kruel'a, mal'help'us ĝi'n, se li prov'us plen'um'i ĝi'n tag'e; sed se la kap'o est'os definitiv'e de'tranĉ'it'a, ili jam ne pov'os mult'e dir'i pri la afer'o; li mem, dir'is li, pov'us al'port'i al mi la kap'o'n, sed natur'a sent'o mal'ebl'ig'as, ke li de'tranĉ'u ĝi'n propr'a'man'e.
Dum'e ni al'ven'is antaŭ grand'a'n bel'eg'a'n dom'o'n. Mi'a akompan'ant'o ĝi'n montr'is al mi kiel la cel'o'n de ni'a nokt'a promen'o. Ni preter'pas'is la ĉef'a'n en'ir'ej'o'n de l' dom'o; en'ir'is tra mal'grand'a pord'o, kiu'n la ne'kon'at'o zorg'e re'ferm'is; kaj fin'e, en la mal'lum'o, supr'e'n'ir'is mal'larĝ'a'n tord'ŝtup'ar'o'n. Ĝi konduk'is en ne'sufiĉ'e lum'ig'it'a'n koridor'o'n, el kiu ni ven'is en ĉambr'o'n, kiu'n hel'ig'is lamp'et'o fiks'it'a sur la plafon'o.
En ĉi tiu ĉambr'o est'is lit'o, en kiu kuŝ'is kadavr'o. La ne'kon'at'o de'turn'is si'a'n vizaĝ'o'n, kvazaŭ li vol'us kaŝ'i si'a'j'n larm'o'j'n. Li montr'is per la fingr'o la lit'o'n, ordon'is al mi plen'um'i bon'e kaj rapid'e mi'a'n task'o'n, kaj for'las'is la ĉambr'o'n.
Mi el'pak'is mi'a'j'n tranĉ'il'o'j'n, kiu'j'n, kiel kurac'ist'o, mi ĉiam hav'is ĉe mi, kaj proksim'iĝ'is al la lit'o. Je la tut'a kadavr'o, est'is vid'ebl'a nur la kap'o, sed ĉi tiu est'is tiel bel'a, ke, vol'e-ne'vol'e, kapt'is mi'n plej profund'a kompat'o. La long'a'j nigr'a'j har'lig'o'j pend'is, plekt'it'a'j, mal'supr'e'n; la vizaĝ'o est'is pal'a; la okul'o'j, ferm'it'a'j. Komenc'e mi en'tranĉ'is la haŭt'o'n, sam'e kiel far'as ĥirurg'o'j, ek'amput'ant'e korp'membr'o'n. Post'e mi pren'is mi'a'n plej akr'a'n tranĉ'il'o'n, kaj tra'tranĉ'is, per unu bat'o, la gorĝ'o'n. Sed kia terur'eg'o! La mort'int'in'o mal'ferm'is la okul'o'j'n, sed tuj re'ferm'is ili'n, kaj, ek'ĝem'ant'e profund'e, ŝajn'is nur en tiu moment'o el'las'i la last'a'n spir'o'n. Sam'temp'e la varm'a sang'o el'ŝpruc'is el la vund'o. Nun mi est'is cert'a, ke mort'ig'is la mal'feliĉ'ul'in'o'n neni'u ali'a krom mi. Ke ŝi jam ne plu viv'is, est'is tut'e ne dub'ebl'e, ĉar, post tia vund'o, neni'o pov'us ŝi'n sav'i. Dum kelk'e da minut'o'j mi star'is tie, kor'prem'at'a de tiu terur'aĵ'o. Ĉu la ruĝ'mantel'ul'o tromp'is mi'n? aŭ ĉu ebl'e la frat'in'o est'is antaŭ'e nur ŝajn'mort'int'a? Ĉi tio ŝajn'is al mi la pli kred'ebl'a supoz'o. Sed mi ne pov'is dir'i al la frat'o, ke mal'pli rapid'a tranĉ'o est'us re'vek'int'a ŝi'n, ne mort'ig'ant'e; sekv'e mi pret'iĝ'is por fin'de'tranĉ'i la kap'o'n. Sed ankoraŭ unu foj'o'n ek'ĝem'is la mort'ant'a, streĉ'etend'is si'n per dolor'eg'a ek'mov'o, kaj mort'is. Ĉe tio, venk'is mi'n la terur'o, kaj, preskaŭ frenez'a de tim'o, mi el'kur'eg'is el la ĉambr'o. Sur la koridor'o reg'is plen'a mal'lum'o, ĉar la lamp'o est'is esting'it'a; de mi'a akompan'int'o ne est'is vid'ebl'a eĉ ia post'sign'o; kaj mi dev'is palp'ir'i laŭ'long'e de la mur'o, por ating'i la tord'ŝtup'ar'o'n. Fin'e mi trov'is ĝi'n kaj mal'supr'e'n'ir'is, du'on'e fal'ant'e, du'on'e glit'ant'e. Ankaŭ mal'supr'e est'is neni'u. Mi trov'is la pord'o'n nur du'on'e ferm'it'a; kaj mi spir'is pli liber'e, est'ant'e de'nov'e sur la strat'o, ĉar en tiu dom'o far'iĝ'is al mi ne'el'port'ebl'e terur'e. Antaŭ'e'n'pel'at'a de tim'o, mi kur'eg'is en mi'a'n loĝ'ej'o'n kaj en'profund'iĝ'is en la kusen'o'j'n de mi'a lit'o, por forges'i mi'a'n abomen'a'n far'aĵ'o'n. Sed dorm'o ne ven'is al mi'a'j okul'o'j, kaj nur post la tag'iĝ'o mi iom re'trankvil'iĝ'is. Est'is, laŭ mi'a opini'o, tre ne'ver'ŝajn'e, ke la hom'o, kiu sub'instig'is mi'n plen'um'i tiu'n krim'o'n (mi nun ja konsider'is mi'a'n far'o'n kiel krim'o'n), denunc'os mi'n antaŭ tribunal'o. Tial mi tuj decid'is re'ir'i en mi'a'n magazen'o'n, daŭr'ig'i mi'a'n komerc'ad'o'n kaj far'i kiel ebl'e plej sen'zorg'a'n mien'o'n. Sed ho ve! nov'a cirkonstanc'o, kiu'n mi antaŭ'e ne rimark'is, pli'ig'is nun mi'a'n mal'trankvil'ec'o'n. Mi'a ĉap'o kaj mi'a zon'o, ja ankaŭ mi'a'j tranĉ'il'o'j mal'est'is, kaj mi ne sci'is cert'e, ĉu mi forges'e las'is ili'n en la ĉambr'o de l' mort'ig'it'a, aŭ perd'is post'e dum mi'a for'kur'o. Pli kred'ebl'a ŝajn'is al mi, bedaŭr'ind'e, la unu'a konjekt'o: oni do pov'us el'trov'i mi'n kiel mort'ig'int'o'n!
Je kutim'a hor'o mi mal'ferm'is mi'a'n magazen'o'n. Baldaŭ post'e ven'is al mi mi'a najbar'o, kiel li ĉiu'maten'e kutim'is far'i, ĉar li est'is hom'o tre babil'em'a.
"Nu, kio'n vi dir'as," ek'parol'is li, "pri la terur'a afer'o, kiu okaz'is en la last'a nokt'o?"
Mi ŝajn'ig'is sci'i neni'o'n.
"Kiel! ĉu vi ne sci'as, pri kio parol'as la tut'a urb'o? ne sci'as, ke la plej bel'a flor'o de Firenzo, Bianka, la fil'in'o de l' gubernator'o, est'as pas'int'a'nokt'e mort'ig'it'a? Ho ve! Hieraŭ mi vid'is ŝi'n, ankoraŭ tiel gaj'a'n, vetur'ant'a'n tra la strat'o'j kun'e kun ŝi'a fianĉ'o; ĉar hodiaŭ ili vol'is edz'iĝ'i."
Ĉiu vort'o de la najbar'o est'is al mi kvazaŭ pik'eg'o en la kor'o'n. Kaj oft'e ripet'iĝ'is mi'a turment'eg'o, ĉar ĉiu mi'a klient'o rakont'is la afer'o'n, unu pli terur'e ol ali'a; tamen ili ne pov'is dir'i i'o'n sam'grad'e terur'a'n, kiel tio vid'it'a de mi mem.
Ĉirkaŭ tag'mez'o ven'is en mi'a'n magazen'o'n juĝ'ej'a ofic'ist'o. Pet'int'e mi'n for'ir'ig'i la apud'est'ant'o'j'n, "Sinjor'o Zaleŭkos," parol'is li, montr'ant'e la perd'it'a'j'n de mi objekt'o'j'n, "ĉu tiu'j ĉi aparten'as al vi?" Mi pri'pens'is moment'o'n, ĉu mi ne tio'n ne'u; sed ek'vid'int'e tra la du'on'e mal'ferm'it'a pord'o mi'a'n dom'lu'ig'ant'o'n kaj ali'a'j'n kon'at'o'j'n, kiu'j ebl'e pov'us kontraŭ'atest'i, mi decid'is, ne pli'mal'bon'ig'i la afer'o'n per mensog'o, kaj konfes'is mi'n kiel posed'ant'o'n de la montr'it'a'j objekt'o'j. La ofic'ist'o ordon'is al mi sekv'i li'n, kaj konduk'is mi'n en grand'a'n konstru'aĵ'o'n, kiu'n mi baldaŭ re'kon'is kiel mal'liber'ej'o'n. Tie li asign'is al mi ĉambr'o'n, kie mi rest'u ĝis nov'a ordon'o.
Terur'a si'n montr'is al mi mi'a situaci'o, dum mi medit'is pri ĝi en tiu sol'ec'o. La pens'o, ke, kvankam ne'vol'e, mi tamen iu'n mort'ig'is, re'ven'is re'e kaj re'e al mi'a spirit'o. Ankaŭ mi dev'is konfes'i al mi mem, ke bril'o de or'o turn'is al mi la kap'o'n; ali'e mi ne est'us ir'int'a tiel blind'e en la kapt'il'o'n. Du hor'o'j'n post mi'a arest'o, oni el'konduk'is mi'n el mi'a ĉambr'o, kelk'a'j'n ŝtup'ar'o'j'n mal'supr'e'n, en grand'a'n salon'o'n. Tie, ĉirkaŭ long'a nigr'e'kovr'it'a tabl'o, sid'is dek du vir'o'j, plej'part'e grand'aĝ'ul'o'j. Ĉe la flank'o'j de l' salon'o etend'iĝ'is benk'o'j, sur kiu'j sid'is la plej'eminent'ul'o'j de Firenzo. Sur al'konstru'it'a'j pli supr'e galeri'o'j star'is dens'amas'e la rigard'ant'o'j. Kiam mi star'iĝ'is antaŭ la nigr'a tabl'o, lev'iĝ'is hom'o kun sever'a, mal'gaj'a mien'o: est'is la gubernator'o. Al'parol'ant'e la kun'ven'int'ar'o'n, li dir'is, ke li, kiel patr'o, ne pov'as juĝ'i la nun'a'n afer'o'n: tiu'n ĉi foj'o'n li do ced'as si'a'n lok'o'n al la plej mal'jun'a senat'an'o. La plej mal'jun'a senat'an'o est'is grand'aĝ'ul'o almenaŭ naŭ'dek'jar'a. Li ten'is si'n antaŭ'e'n'klin'iĝ'e, kaj mal'dens'a'j blank'a'j har'o'j kovr'et'is li'a'j'n tempi'o'j'n: sed fajr'e fulm'et'ad'is ankoraŭ li'a'j okul'o'j, kaj li'a voĉ'o est'is sen'trem'a kaj fort'a. Unu'e, li demand'is mi'n, ĉu mi vol'as konfes'i la mort'ig'o'n. Mi pet'is li'n favor'e aŭskult'i mi'n, kaj rakont'is sen'tim'e kaj klar'voĉ'e, kio'n mi far'is kaj kio'n mi sci'is. Mi rimark'is, ke la gubernator'o, dum mi'a rakont'ad'o, jen pal'iĝ'is, jen ruĝ'iĝ'is; kaj kiam mi fin'is, li kri'is al mi koler'eg'e: "Kiel, abomen'ul'o! ĉu al sen'kulp'ul'o vi vol'as imput'i krim'eg'o'n, kiu'n, pro avar'ec'o, plen'um'is vi mem?" La senat'an'o far'is al li riproĉ'o'n pro li'a inter'romp'o, ĉar si'a'n rajt'o'n li liber'vol'e rezign'is; krom tio, est'as neniel pruv'it'e, ke mi krim'is pro avar'ec'o, ĉar, laŭ li'a propr'a dir'o, oni ja neni'o'n for'rab'is al li'a mort'ig'it'a fil'in'o. Li eĉ dir'is al la gubernator'o, ke li dev'as far'i raport'o'n pri la ĝis'tiam'a viv'o de si'a fil'in'o, ĉar nur tia'manier'e oni pov'as decid'i, ĉu mi dir'is la ver'o'n, aŭ ne. Tiel parol'int'e, li ferm'is por tiu tag'o la juĝ'a'n kun'sid'o'n, por el'ĉerp'i konsil'o'n, dir'is li, el la paper'aĵ'o'j de l' mort'int'a, kiu'j'n al li trans'don'os la gubernator'o. Oni re'konduk'is mi'n en mi'a'n mal'liber'ej'o'n, kie mi pas'ig'is mal'ĝoj'a'n tag'o'n, turment'at'a de la dezir'eg'o, ke oni el'trov'u i'a'n inter'rilat'o'n inter la mort'ig'it'a sinjor'in'o kaj la ruĝ'mantel'ul'o.
Plen'a de esper'o, mi re'ven'is, la morgaŭ'a'n tag'o'n, en la juĝ'ej'o'n. Sur la tabl'o vid'iĝ'is ar'o da leter'o'j. La mal'jun'a senat'an'o demand'is mi'n, ĉu ili est'as de mi'a man'o. Mi rigard'is ili'n atent'e kaj konvink'iĝ'is, ke ili est'as de la sam'a man'o, kiel tiu'j ambaŭ bilet'o'j, kiu'j'n mi jam ricev'is. Tio'n mi sci'ig'is al la senat'an'o, sed oni ŝajn'is ne atent'i mi'a'j'n vort'o'j'n kaj respond'is, ke mi sen'dub'e skrib'is kaj la unu'j'n kaj la ali'a'j'n, ĉar la sub'skrib'o de la leter'o'j est'as ne'disput'ebl'e Z., la ĉef'liter'o de mi'a nom'o. Tiu'j leter'o'j en'hav'is minac'o'j'n kontraŭ la mort'int'in'o kaj avert'o'j'n, ke ŝi ne plen'um'u la projekt'it'a'n edz'in'iĝ'o'n. Ŝajn'is, ke la gubernator'o est'is don'int'a strang'a'j'n inform'o'j'n pri mi; ĉar en tiu tag'o oni trakt'is mi'n ankoraŭ pli mal'konfid'em'e kaj sever'e. Por mi'n prav'ig'i, mi apelaci'is al mi'a'j paper'aĵ'o'j, kiu'j sen'dub'e trov'iĝ'as en mi'a ĉambr'o; sed oni dir'is al mi, ke oni jam serĉ'is ili'n kaj ne trov'is. Tiel, jam antaŭ la fin'o de tiu juĝ'tag'o, mi perd'is ĉiu'n esper'o'n, kaj kiam, la tri'a'n tag'o'n, mi est'is en'konduk'it'a en la salon'o'n, oni laŭt'leg'is al mi la verdikt'o'n, ke mi est'as pruv'e kulp'ig'it'a pri laŭ'intenc'a mort'ig'o kaj kondamn'it'a al mort'o. Jen nun la terur'a sort'o, kiu atend'is mi'n! For'las'it'a de ĉiu'j, kiu'j est'is al mi kar'a'j sur la ter'o, mal'proksim'a de mi'a hejm'o, mi dev'is mort'i sen'kulp'a, en flor'ant'a aĝ'o, sub la ekzekut'ist'a hak'il'o!
En la vesper'o de tiu terur'a tag'o, kiu determin'is mi'a'n sort'o'n, mi sid'is, sol'a kaj sen'esper'a, en mi'a mal'liber'ej'o kaj serioz'eg'e direkt'ad'is mi'a'j'n pens'o'j'n sur la mort'o'n, kiam jen — mal'ferm'iĝ'is la pord'o de mi'a karcer'o kaj en'paŝ'is vir'o, kiu, neni'o'n dir'ant'e, mi'n long'a'temp'e observ'is. "Ĉu en ĉi tia situaci'o mi re'trov'as vi'n, Zaleŭkos?" dir'is li fin'e. Ĉe la unu'a rigard'o, pro la mal'fort'a lum'o de mi'a lamp'o, mi ne re'kon'is li'n; sed la son'o de li'a voĉ'o re'vek'is en mi mal'nov'a'j'n memor'o'j'n. Est'is Valetio, unu el tiu'j mal'mult'a'j amik'o'j, kiu'j'n mi kon'is en la urb'o Parizo dum la temp'o de mi'a stud'ad'o. Li dir'is, ke la okaz'o konduk'is li'n al Firenzo, kie loĝ'as, alt'respekt'at'a, li'a patr'o; li jam sci'iĝ'is pri mi'a histori'o kaj est'as nun ven'int'a, por mi'n vid'i ankoraŭ unu foj'o'n kaj por ek'sci'i de mi mem, kiel mi pov'is ĝis tia grad'o kulp'iĝ'i. Mi rakont'is al li la tut'a'n afer'o'n. Li ŝajn'is tre mir'ig'it'a kaj pet'eg'is, ke mi ĉio'n dir'u al li, mi'a sol'a amik'o, por ke mi ne for'ir'u el la mond'o kun mensog'o sur la lip'o'j. Mi ĵur'is al li, per plej fort'a ĵur'o, ke mi dir'is la ver'o'n kaj ke prem'as mi'n neni'a ali'a kulp'o krom tiu, ke, blind'ig'it'a de bril'o de or'o, mi ne rimark'is la ne'ver'ŝajn'ec'o'n de la rakont'o de l' ne'kon'at'o. "Ĉu vi do ne kon'is Biankan?" li demand'is. Mi cert'ig'is li'n, ke mi neniam ŝi'n vid'is. Valetio nun rakont'is al mi, ke ĉirkaŭ'volv'as la afer'o'n grand'a mister'o, ke la gubernator'o tre rapid'em'e plen'um'ig'is mi'a'n kondamn'o'n, kaj ke kur'as fam'o, laŭ kiu mi jam de long'e kon'as Biankan kaj mort'ig'is ŝi'n por mi'n venĝ'i pro ŝi'a edz'in'iĝ'o kun ali'a. Mi rimark'ig'is al li, ke ĉio ĉi tio tre bon'e dir'aplik'iĝ'as al la ruĝ'mantel'ul'o, sed ke mi neniel pov'as pruv'i li'a'n kun'kulp'ec'o'n. Valetio ĉirkaŭ'pren'is mi'n, plor'ant'e, kaj promes'is far'i ĉio'n ebl'a'n por almenaŭ sav'i mi'a'n viv'o'n. Mi hav'is ne mult'e da esper'o; tamen mi sci'is, ke Valetio est'as prudent'a kaj leĝ'o'sci'a hom'o, kaj ke li far'os si'a'n ebl'o'n, por mi'n sav'i. Dum du long'a'j tag'o'j mi est'is en ne'cert'ec'o; fin'e aper'is Valetio. "Mi al'port'as konsol'o'n, sed dolor'a'n. Vi viv'os kaj est'os liber'a, sed kun perd'o de unu man'o." Kor'tuŝ'it'a, mi dank'is mi'a'n amik'o'n pro mi'a viv'o. Li dir'is al mi, ke la gubernator'o obstin'e rifuz'is re'esplor'ig'i la afer'o'n, sed ke fin'e, por ne montr'iĝ'i mal'just'a, li konsent'is, ke se oni trov'os en la libr'o'j pri firenza histori'o simil'a'n afer'o'n, mi'a pun'o konform'iĝ'u al tie el'dir'it'a. Li kaj li'a patr'o tra'leg'is tag'e kaj nokt'e la mal'nov'a'j'n libr'o'j'n kaj fin'e trov'is proces'o'n, kiu plen'e simil'as la mi'a'n. Jen, laŭ'tekst'e, la pun'o: oni de'hak'u al li la mal'dekstr'a'n man'o'n, konfisk'u li'a'n hav'o'n, kaj li'n mem ekzil'u por ĉiam. Tia nun est'as, dir'is li, ankaŭ mi'a pun'o, kaj mi dev'as mi'n pret'ig'i por la dolor'plen'a hor'o, kiu atend'as mi'n. Sed mi ne vol'as pri'skrib'i tiu'n terur'a'n hor'o'n, en kiu, sur la publik'a vend'o'plac'o, mi met'is mi'a'n man'o'n sur la blok'o'n, kaj ĵet'kovr'is mi'n, el'ŝpruc'eg'ant'e, mi'a propr'a sang'o.
Valetio akcept'is mi'n en si'a'n dom'o'n, ĝis mi re'san'iĝ'is; post'e li nobl'anim'e proviz'is mi'n per vojaĝ'a mon'o; ĉar ĉio, kio'n mi labor'en'spez'is kun tiom da pen'eg'o, est'is rab'akir'it'a de la juĝ'ist'ar'o. El Firenzo mi vojaĝ'is Sicilion, kaj de tie per la unu'a ŝip'o, kiu'n mi trov'is, al Konstantinopol'o. Mi'a'n tut'a'n esper'o'n mi met'is sur la mon'sum'o'n, kiu'n mi antaŭ'e al'konfid'is al mi'a amik'o; mi ankaŭ pet'is, ke li permes'u al mi loĝ'i ĉe li; sed kiel grand'a est'is mi'a mir'o, kiam li demand'is mi'n, kial mi ne vol'as ek'loĝ'i en mi'a propr'a dom'o. Li dir'is al mi, ke fremd'a hom'o jam aĉet'is en mi'a nom'o dom'o'n en la grek'a kvartal'o; la sam'a hom'o ankaŭ dir'is al la najbar'o'j, ke mi mem al'ven'os baldaŭ. Mi tuj ir'is tie'n kun mi'a amik'o. Ĝoj'e akcept'is mi'n ĉiu'j mi'a'j kon'at'o'j. Mal'jun'a komerc'ist'o trans'don'is al mi leter'o'n, kiu'n post'las'is tie la aĉet'int'o de la dom'o.
Mi leg'is: "Zaleŭkos! du man'o'j est'as nun pret'a'j sen'ripoz'e labor'i, por ke vi ne sent'u la perd'o'n de unu. Al vi aparten'as la dom'o, kiu'n vi vid'as ĉi tie, kun'e kun ĝi'a tut'a en'hav'o; kaj ĉiu'jar'e oni al vi trans'don'os tiel mult'e, ke vi en'kalkul'iĝ'os inter la plej riĉ'a'j el vi'a'j sam'land'an'o'j. Ke vi pardon'u al tiu, kiu est'as pli mal'feliĉ'a ol vi!" Mi pov'is bon'e diven'i, kiu est'as la aŭtor'o de tiu leter'o; kaj la komerc'ist'o dir'is al mi, respond'e al mi'a demand'o, ke ĝi est'is hom'o, kiu'n li pren'is por Frank'o: li sur'hav'is ruĝ'a'n mantel'o'n. Nun mi sci'is sufiĉ'e, por konfes'i al mi mem, ke la ne'kon'at'o, malgraŭ ĉio, ne est'as tut'e sen'ig'it'a je ĉiu nobl'a inklin'o. En mi'a nov'a dom'o mi trov'is ĉio'n plej bon'e aranĝ'it'a, — inter'ali'e, magazen'o'n kun komerc'aĵ'o'j pli bel'a'j ol mi iam hav'is antaŭ'e. De tiu temp'o for'pas'is dek jar'o'j. Pli'ver'e pro kutim'o, ol pro tio, ke mi bezon'as tio'n far'i, mi daŭr'ig'as mi'a'j'n vojaĝ'o'j'n; sed tiu'n land'o'n, kie mi far'iĝ'is tiel mal'feliĉ'a, mi neniam re'vid'is plu. Ĉiu'jar'e mi ricev'is, de post tiu temp'o, mil or'mon'er'o'j'n; sed kvankam mi ĝoj'as sci'i, ke tiu mal'feliĉ'ul'o est'as nobl'a hom'o, tamen li ne pov'as for'aĉet'i la ĉagren'o'n de mi'a anim'o, ĉar ĉiam viv'os en mi la terur'a bild'o de la mort'ig'it'a Bianka.
Zaleŭkos, la grek'a komerc'ist'o, jam fin'is si'a'n rakont'o'n. La ali'a'j aŭskult'is li'n kun varm'eg'a kun'sent'o; sed pli ol ĉiu'j kor'tuŝ'it'a ŝajn'is la fremd'ul'o. Kelk'e da foj'o'j, dum la rakont'ad'o, li profund'e ek'ĝem'is; kaj al Mulej ŝajn'is, kvazaŭ li'a'j okul'o'j plen'iĝ'is unu'foj'e de larm'o'j. Ankoraŭ long'a'temp'e ili pri'parol'ad'is la histori'o'n.
La fremd'ul'o demand'is: "Ĉu vi do ne mal'am'as la ne'kon'at'o'n, kiu tiel mal'nobl'e perd'ig'is al vi grav'a'n korp'membr'o'n, el'met'ant'e al danĝer'o eĉ vi'a'n viv'o'n?"
"Ver'dir'e," respond'is la grek'o, "est'is iam hor'o'j, en kiu'j mi'a kor'o akuz'ad'is li'n antaŭ Di'o, ke li al'port'is al mi tiu'n ĉi mal'feliĉ'o'n kaj venen'is mi'a'n viv'o'n; sed mi trov'is konsol'o'n en la kred'o de mi'a'j pra'patr'o'j, kaj tiu ĉi ordon'as al mi am'i mi'a'j'n mal'amik'o'j'n; ceter'e, li sen'dub'e est'as eĉ pli mal'feliĉ'a ol mi."
"Vi est'as nobl'a hom'o!" ek'kri'is la fremd'ul'o; kaj, emoci'it'a, li prem'is al la grek'o la man'o'n.
Sed nun la gard'ist'ar'estr'o inter'romp'is ili'a'n inter'parol'ad'o'n. Kun zorg'o'plen'a mien'o li en'ven'is en la tend'o'n kaj anonc'is, ke ili ne si'n don'u al ripoz'o, ĉar ĉi tie est'as la lok'o, kie oni plej oft'e sur'fal'as karavan'o'j'n; krom tio, li'a'j gard'ist'o'j kred'as vid'i en la mal'proksim'o ar'o'n da rajd'ant'o'j.
Tre konstern'is la komerc'ist'o'j'n ĉi tiu sci'ig'o; sed la fremd'ul'o mir'is pri ili'a mal'trankvil'ec'o, ĉar li opini'is, ke ili est'as sufiĉ'e bon'e arm'it'a'j, por ne tim'i araĉon da rab'em'a'j arab'o'j.
"Jes, sinjor'o," respond'is al li la gard'ist'ar'estr'o, "se ĝi est'us nur tia kanajl'ar'o, oni pov'us sen'zorg'e kuŝ'iĝ'i por ripoz'i; sed de kelk'a temp'o vid'ig'as si'n de'nov'e la terur'a Orbasano; kaj pro tio est'as neces'e, ke ni ten'u ni'n pret'e."
La fremd'ul'o demand'is, kiu do est'as tiu Orbasano, kaj Aĥmet, la mal'jun'a komerc'ist'o, respond'is: "Rond'ir'as pri tiu mir'ind'a hom'o ĉiu'spec'a'j legend'o'j. Unu'j kred'as li'n super'hom'a est'aĵ'o, ĉar jam oft'e li venk'e batal'is sol'a kontraŭ kvin eĉ ses atak'ant'o'j; ali'a'j opini'as li'n iu kuraĝ'a frank'o, kiu'n mal'feliĉ'o for'pel'is en ĉi tiu'n region'o'n; sed el ĉiu'j pri'dir'o'j nur la jen'a est'as ne'disput'ebl'a: ke li est'as fi'reputaci'a rab'ist'o kaj ŝtel'ist'o."
"Tio'n vi tamen ne pov'as cert'ig'i," protest'is Lez'a, unu el la komerc'ist'o'j. "Kvankam li est'as rab'ist'o, tamen li est'as nobl'a hom'o, kaj tia li montr'is si'n al mi'a frat'o, kiel mi ja pov'us rakont'i al vi. El si'a tut'a sam'gent'an'ar'o li far'is hom'o'j'n bon'e ord'ig'it'a'j'n: kaj dum li tra'ir'ad'as la dezert'o'n, neni'u ali'a gent'o kuraĝ'as si'n montr'i. Pli'e, li ne rab'ad'as kiel far'as ali'a'j, sed li postul'as de la karavan'o'j protekt'a'n impost'o'n; kaj kiu volont'e tio'n pag'as, pov'as sen'danĝer'e daŭr'ig'i si'a'n voj'o'n, ĉar Orbasano est'as la sinjor'o de la dezert'o."
Tiel inter'parol'ad'is la vojaĝ'ant'o'j en la tend'o. La gard'o'star'ant'o'j, ali'flank'e, kiu'j posten'is ĉirkaŭ la tend'ar'o, komenc'is mal'trankvil'iĝ'i. Grand'a amas'o da rajd'ant'o'j vid'iĝ'is en inter'spac'o de du'on'hor'a voj'o: ili ŝajn'is al'rajd'i rekt'e al la tend'ar'o. Unu el la gard'ist'o'j en'ir'is tial en la tend'o'n kaj sci'ig'is, ke ver'ŝajn'e oni baldaŭ atak'os la karavan'o'n. La komerc'ist'o'j inter'konsil'iĝ'is, kio'n ili dev'as far'i: ĉu ir'i renkont'e al la mal'amik'o'j, aŭ atend'i la atak'o'n. Aĥmet kaj la du pli mal'jun'a'j komerc'ist'o'j vol'is tio'n ĉi last'a'n; sed la flam'iĝ'em'a Mulej kaj Zaleŭkos postul'is la unu'a'n kaj vok'is al help'o la fremd'ul'o'n. Tiu ĉi, trankvil'anim'a, el'tir'is el si'a zon'o blu'a'n tuk'et'o'n kun ruĝ'a'j stel'o'j, al'lig'is ĝi'n al lanc'o kaj ordon'is al sklav'o star'ig'i ĝi'n sur la tend'o; li don'as garanti'e si'a'n viv'o'n, li dir'is, ke la rajd'ant'o'j pac'e preter'ir'os, kiam ili ek'vid'os tiu'n sign'o'n. La sklav'o star'ig'is la lanc'o'n sur la tend'o; sed Mulej ne vol'is kred'i, ke la rimed'o sukces'os. Dum'e ek'arm'is si'n ĉiu'j, kiu'j est'is en la tend'ar'o, kaj, ekscit'it'e atend'ant'e, ili rigard'ad'is renkont'e al la rajd'ant'o'j. Ŝajn'is tamen, ke tiu'j ĉi jam ek'vid'is la sign'o'n sur la tend'o, ĉar ili subit'e de'klin'iĝ'is de si'a antaŭ'a direkt'o kaj ek'for'rajd'is flank'e'n per grand'a ĉirkaŭ'ir'o.
Mir'ig'it'e la vojaĝ'ant'o'j star'is tie dum kelk'a'j moment'o'j, rigard'ant'e jen al la rajd'ant'o'j, jen al la fremd'ul'o. Tiu ĉi star'is antaŭ la tend'o, tut'e indiferent'a, kvazaŭ neni'o okaz'is, kaj rigard'ad'is mal'proksim'e'n tra la eben'aĵ'o. Fin'e Mulej inter'romp'is la silent'o'n: "Kiu vi est'as, ho potenc'a ne'kon'at'o," ek'kri'is li, "kiu per sol'a mov'o de l' man'o obe'ig'as la sovaĝ'a'j'n rab'ist'a'j'n band'o'j'n de l' dezert'o?" — "Vi taks'as mi'a'n art'o'n pli alt'a ol ĝi'a ver'a valor'o," respond'is Selim Baruĥ. "Per ĉi tiu sign'o mi proviz'is mi'n, kiam mi for'sav'iĝ'is el mal'liber'ec'o. Kio'n ĝi signif'as, tio'n mi mem ne sci'as; mi sci'as nur jen'o'n: kiu vojaĝ'as kun ĉi tiu sign'o, trov'iĝ'as sub potenc'a protekt'o."
La komerc'ist'o'j dank'is la fremd'ul'o'n kaj nom'is li'n ili'a sav'int'o. Efektiv'e, la rajd'ant'ar'o est'is tiel mult'e'nombr'a, ke la karavan'o cert'e ne pov'us far'i al ĝi long'a'n kontraŭ'star'ad'o'n.
Pli trankvil'anim'e oni nun kuŝ'iĝ'is ripoz'i; kaj kiam la sun'o komenc'is sub'ir'i kaj la vesper'a vent'o blov'ad'is tra la sabl'a eben'aĵ'o, ili ek'for'ir'is plu'e'n.
La morgaŭ'a'n tag'o'n ili halt'is en inter'spac'o de unu'tag'a voj'o de la el'ir'o el la dezert'o. Kiam la vojaĝ'ant'o'j de'nov'e kun'ven'is en la grand'a tend'o, Lez'a, la komerc'ist'o, pren'is la parol'o'n: "Mi dir'is al vi hieraŭ, ke la tim'at'a Orbasano est'as nobl'a hom'o; permes'u, ke mi hodiaŭ ĝi'n pruv'u, rakont'ant'e al vi la sort'o'n de mi'a frat'o. — Mi'a patr'o est'is kadi'o6 en Akar'o. Li hav'is tri infan'o'j'n. Mi est'is la plej aĝ'a; mi'a frat'o kaj mi'a frat'in'o est'is mult'e pli jun'a'j ol mi. Kiam mi hav'is du'dek jar'o'j'n, la frat'o de mi'a patr'o las'is mi'n vok'i. Li destin'is mi'n est'i hered'ont'o de si'a'j bien'o'j, kondiĉ'e ke ĝis li'a mort'o mi rest'u ĉe li. Sed ĉar li ating'is grand'a'n aĝ'o'n, mi re'ven'is ne pli fru'e ol antaŭ du jar'o'j en mi'a'n hejm'o'n, ne sci'iĝ'int'e i'o'n pri la terur'a sort'o, kiu inter'temp'e traf'is mi'a'n famili'o'n, nek kiel Allah ĝi'n favor'kor'e bon'ig'is."
Sen'lim'a est'is la dolor'o de mi'a mal'jun'a patr'o. Ankaŭ Mustafa est'is mort'e aflikt'it'a, ne nur pro tio, ke li perd'is si'a'n am'at'a'n frat'in'o'n, kaj ke li dev'as si'n mem kulp'ig'i pri ŝi'a mal'feliĉ'o, sed pli'e — tiu amik'in'o de Fatme, kiu part'o'pren'is ŝi'a'n mal'feliĉ'o'n, est'is de si'a'j ge'patr'o'j promes'it'a al li kiel edz'in'o, kaj tio'n li ankoraŭ ne kuraĝ'is konfes'i al ni'a patr'o, ĉar ŝi'a'j ge'patr'o'j est'is mal'riĉ'a'j kaj de mal'alt'rang'a de'ven'o. Sed mi'a patr'o est'is hom'o sever'a. Kiam li'a ĉagren'eg'o iom mal'pli'iĝ'is, li ven'ig'is al si Mustafan kaj dir'is al li: "Vi'a mal'saĝ'ec'o nun rab'is de mi la konsol'o'n de mi'a'j last'a'j jar'o'j kaj la ĝoj'o'n de mi'a'j okul'o'j. For de mi! mi for'pel'as vi'n por etern'e de antaŭ mi'a vizaĝ'o; mi mal'ben'as vi'n kaj vi'a'j'n post'e'ul'o'j'n; kaj ne pli fru'e ol tiam, kiam vi re'konduk'os al mi Fatme'on, vi'a kap'o liber'iĝ'os de la mal'ben'o de l' patr'o."
Tio'n mi'a mal'feliĉ'a frat'o tut'e ne atend'is. Jam antaŭ'e li firm'e decid'is el'serĉ'i si'a'n frat'in'o'n kaj ŝi'a'n amik'in'o'n: por tio li nur vol'is el'pet'eg'i al si la ben'o'n de la patr'o, kaj nun tiu ĉi for'pel'is li'n, mal'ben'it'a'n, en la mond'o'n. Tamen, kvankam grand'a jam est'is li'a aflikt'o, tiu ĉi nov'a mal'feliĉ'o, kiu'n li ja ne merit'is, pli'fort'ig'is nun li'a'n kuraĝ'o'n. Li ir'is al la kapt'it'a korsar'o kaj demand'is li'n, kie'n vetur'as li'a ŝip'o, kaj ek'sci'is, ke ili komerc'as pri sklav'o'j kaj far'as kutim'e grand'a'n publik'a'n sklav'o'vend'ad'o'n en Balsoro.
Kiam li re'ven'is hejm'e'n, por pret'ig'i si'n por la vojaĝ'o, la koler'o de la patr'o ŝajn'is iom kviet'iĝ'int'a, ĉar li send'is al li sak'o'n da or'o, kiel sub'ten'o'n dum la vojaĝ'o. La ge'patr'o'j'n de Zo'rajd'e — tiel nom'iĝ'is li'a for'rab'it'a fianĉ'in'o — Mustafa, plor'ant'e, adiaŭ'is; post'e li ek'for'ir'is Balsoron. Li far'is la vojaĝ'o'n sur'ter'e, ĉar de ni'a urb'et'o al Balsoro neni'a ŝip'o tiu'temp'e vetur'is. Tial li dev'is far'i tre streĉ'it'a'j'n tag'voj'ir'o'j'n, por al'ven'i Balsoron ne tro long'a'temp'e post la korsar'o'j. Ĉar li hav'is bon'a'n ĉeval'o'n kaj neni'a'n pak'aĵ'o'n, li esper'is ating'i la urb'o'n en la fin'o de la ses'a tag'o. Sed en la vesper'o de la kvar'a tag'o, dum li tut'e sol'a rajd'is si'a'n voj'o'n, sur'fal'is li'n subit'e tri vir'o'j. Rimark'int'e, ke ili est'as bon'e arm'it'a'j kaj fort'a'j kaj ke ili cel'as li'a'n mon'o'n kaj li'a'n ĉeval'o'n pli'ver'e ol li'a'n viv'o'n, li kri'is al ili, ke li vol'as kapitulac'i. Ili de'salt'is de si'a'j sel'o'j, kun'lig'is al li la pied'o'j'n sub la ventr'o de li'a ĉeval'o, kaj, met'int'e li'n mez'e inter si'n, dum unu el ili ek'pren'is li'a'n brid'o'n, ili ek'for'trot'is rapid'e, ne parol'ant'e eĉ unu vort'o'n.
Mustafa for'don'is si'n al prem'ant'a mal'esper'o. Ŝajn'is, ke jam nun plen'um'iĝ'is por la mal'feliĉ'ul'o la mal'ben'o de li'a patr'o; ĉar kiel li pov'as esper'i sav'i si'a'n frat'in'o'n kaj Zo'rajd'e'on, se, sen'ig'it'a je ĉiu'j rimed'o'j, li neni'o'n pov'as don'i, por ili'n liber'ig'i, krom si'a mizer'a viv'o? Mustafa kaj li'a'j sen'parol'a'j akompan'ant'o'j jam rajd'is ebl'e unu hor'o'n proksim'um'e, kiam ili de'turn'iĝ'is en mal'grand'a'n flank'valet'o'n. La valet'o est'is ĉirkaŭ'border'it'a de alt'a'j arb'o'j. Mol'a, mal'pal'e verd'a herb'ej'o, tra kies mez'o river'et'o flu'is rapid'e, invit'is al ripoz'o. Kaj efektiv'e li ek'vid'is, star'ig'it'a'j'n tie, dek kvin ĝis du'dek tend'o'j'n. Al la palis'et'o'j de l' tend'o'j est'is lig'it'a'j kamel'o'j kaj bel'a'j ĉeval'o'j; kaj el unu el la tend'o'j el'son'is gaj'a'j melodi'o'j de citr'o kaj du bel'a'j voĉ'o'j de vir'o'j. Al mi'a frat'o ŝajn'is, kvazaŭ hom'o'j, kiu'j elekt'is tiel agrabl'a'n tend'ar'ej'o'n, ne pov'us intenc'i kontraŭ li i'o'n mal'bon'a'n; tial li obe'is sen'tim'e la ordon'o'n de si'a'j konduk'ant'o'j, kiu'j, dis'ig'int'e li'a'j'n lig'il'o'j'n, far'is al li sign'o'n, ke li de'salt'u de ĉeval'o. Oni konduk'is li'n en tend'o'n pli grand'a'n ol la ceter'a'j, bel'et'e, preskaŭ koket'e ornam'it'a'n intern'e. Bel'eg'a'j or'brod'it'a'j kusen'o'j, teks'it'a'j tapiŝ'o'j, or'it'a'j incens'uj'o'j est'us montr'int'a'j ali'lok'e riĉ'ec'o'n kaj komfort'o'n; sed ĉi tie ili ŝajn'is nur kuraĝ'aĉ'a rab'aĵ'o. Sur unu el la kusen'o'j sid'is mal'jun'a vir'et'o; li'a vizaĝ'o est'is mal'bel'a, li'a haŭt'o nigr'e brun'a kaj bril'ant'a; kaj mal'log'a trajt'o de malic'a ruz'o ĉirkaŭ okul'o'j kaj buŝ'o far'is mal'am'eg'ind'a li'a'n vid'iĝ'o'n. Kvankam ĉi tiu vir'o pen'ad'is don'ig'i al si kiom ebl'e da respekt'o, tamen Mustafa baldaŭ rimark'is, ke ne por li oni tiel riĉ'e ornam'is la tend'o'n; kaj la al'parol'manier'o de li'a'j konduk'ant'o'j ŝajn'is li'n prav'ig'i en li'a supoz'o. "Kie est'as la Fort'a?" demand'is ili la mal'grand'ul'o'n. "Li far'as ĉas'et'o'n," respond'is ĉi tiu; "sed li komisi'is mi'n okup'i, kiel anstataŭ'ant'o, si'a'n lok'o'n." — "Ne saĝ'e li ag'is, tio'n far'ant'e," re'dir'is unu el la rab'ist'o'j, "ĉar baldaŭ oni dev'os decid'i, ĉu tiu ĉi hund'o dev'as mort'i aŭ pag'i; kaj tio'n sci'as la Fort'a pli bon'e ol vi."
La mal'grand'ul'o, kiu hav'is, laŭ'ŝajn'e, dezir'o'n si'n venĝ'i per bat'o, si'n lev'is en la sent'o de si'a ind'ec'o kaj el'rekt'ig'is si'n alt'e'n, por ating'i per si'a'j fingr'o'pint'o'j la orel'o'n de si'a kontraŭ'ul'o. Sed vid'ant'e, ke li'a'j pen'o'j rest'as sen'frukt'a'j, li komenc'is insult'i; kaj ver'e, ĉiu'n li'a'n mal'ĝentil'aĵ'o'n la ali'a'j plen'valor'e re'pag'is, ke la tut'a tend'o re'bru'eg'is de la inter'insult'ad'o. Subit'e mal'ferm'iĝ'is la pord'o de l' tend'o, kaj en'paŝ'is alt'kresk'a majest'a vir'o, jun'a kaj bel'a kiel princ'o de Pers'land'o. Li'a'j vest'o'j kaj arm'il'o'j est'is, escept'int'e nur li'a'n bel'eg'a'n sabr'o'n kaj li'a'n riĉ'e ornam'it'a'n ponard'o'n, ne'atent'ind'a'j kaj simpl'a'j; sed li'a sever'a rigard'o, ja li'a tut'a ten'iĝ'o, kvankam neniel tim'ig'a'j, inspir'is respekt'o'n.
"Kiu ĝi est'as, kiu kuraĝ'as ek'mal'pac'i en mi'a tend'o?" kri'is li al la tim'ig'it'a'j apud'est'ant'o'j. Dum kelk'a'j moment'o'j reg'is profund'a silent'o; fin'e rakont'is unu el tiu'j, kiu'j al'ven'ig'is Mustafan, kiel la afer'o okaz'is. Ĉe tio ruĝ'iĝ'is de koler'o la vizaĝ'o de tiu, kiu'n oni nom'is "la Fort'a." "Ĉu vi kred'as, ke mi iam mi'n las'us anstataŭ'iĝ'i de vi, Hasano?" kri'is li, per terur'a voĉ'o, al la mal'grand'ul'o. Tiu ĉi kvazaŭ kun'tir'iĝ'is pro tim'o, tiel ke li ŝajn'is eĉ mult'e pli mal'grand'a ol antaŭ'e, kaj ek'ŝtel'iĝ'is al la el'ir'ej'o de la tend'o. Sed bon'traf'a pied'ek'bat'o de la Fort'a ig'is li'n, per grand'a ne'ordinar'a salt'o, el'flug'i tra la pord'o.
Kiam la hom'et'o est'is mal'aper'int'a, la tri vir'o'j konduk'is Mustafan antaŭ si'a'n hetman'o'n, kiu jam sid'ig'is si'n sur la kusen'o'j. "Jen ni al'ven'ig'as tiu'n, kiu'n vi ordon'is al ni kapt'i." La ĉef'o long'e observ'is la kapt'it'o'n; post'e li parol'is: "Baŝao de Suliejka! vi'a propr'a konscienc'o ja dir'as al vi, kial vi nun star'as antaŭ Orbasano." Aŭd'int'e tio'n, mi'a frat'o si'n ĵet'is antaŭ li genu'e kaj respond'is: "Ho sinjor'o! al mi ŝajn'as, ke vi erar'as; mizer'a mal'feliĉ'ul'o mi ja est'as, sed ne tiu baŝao, kiu'n vi serĉ'as!" Mir'ig'is ĉi tiu'j vort'o'j ĉiu'j'n, kiu'j est'is en la tend'o. Sed la sinjor'o de la tend'o parol'is: "Ne mult'e util'os al vi vi'a'j ŝajn'manovr'o'j, ĉar mi tuj al'konduk'ig'os al vi person'o'j'n, kiu'j vi'n bon'e re'kon'os." Li ordon'is al'konduk'i Zulejman. Oni ven'ig'is en la tend'o'n mal'jun'a'n vir'in'o'n, kiu, al la demand'o, ĉu ŝi ne re'kon'as en mi'a frat'o la Baŝaon de Suliejka, respond'is: "Jes, ja! Kaj mi ĵur'as per la tomb'o de l' Profet'o, ĝi est'as la baŝao kaj neni'u ali'a." — "Vid'u nun, abomen'ul'o, kiel vi van'e est'is ruz'a," ek'parol'is koler'e la Fort'a. "Vi est'as por mi tro mal'estim'ind'a, por ke mi mal'pur'ig'u per vi'a sang'o mi'a'n bon'a'n ponard'o'n; sed al la vost'o de mi'a ĉeval'o mi al'lig'os vi'n morgaŭ, kiam la sun'o lev'iĝ'os, kaj mi tra'rajd'eg'os kun vi la arb'ar'o'j'n, ĝis ĝi sub'ir'os mal'antaŭ la mont'o'j de Suliejka!" Nun ek'perd'is mi'a mal'feliĉ'a frat'o la kuraĝ'o'n. "Tio est'as la mal'ben'o de mi'a kruel'a patr'o," ek'kri'is li, plor'ant'e; "jen ĝi al'pel'as mi'n al mal'honor'a mort'o; kaj ankaŭ vi est'as perd'it'a, dolĉ'a frat'in'o, kaj vi, Zo'rajd'e!" — "Vi'a lud'aĉ'o neni'o'n util'as al vi," dir'is unu el la rab'ist'o'j, lig'ant'e al li la man'o'j'n mal'antaŭ la dors'o; "el'ir'u tuj el la tend'o, ĉar la Fort'a ek'mord'as la lip'o'j'n kaj rigard'as al si'a ponard'o. Se vi vol'as tra'viv'i ankoraŭ unu nokt'o'n, ven'u!"
Ek'for'konduk'ant'e mi'a'n frat'o'n, la rab'ist'o'j renkont'is tri ali'a'j'n, antaŭ'e'n'pel'ant'a'j'n kapt'it'o'n. Ili en'ir'is kun li en la tend'o'n. "Jen tiu baŝao, kiu'n ni nun ven'ig'as al vi laŭ vi'a ordon'o," dir'is ili, kaj ili konduk'is la kapt'it'o'n antaŭ la kusen'o'n de la Fort'a. Kiam la kapt'it'o est'is tie'n konduk'it'a, mi'a frat'o hav'is bon'a'n okaz'o'n, por observ'i li'n, kaj al li mem fal'is en la okul'o'j'n la simil'ec'o, kiu'n hav'is tiu hom'o kun li; nur li'a barb'o est'is pli nigr'a, kaj pli brun'a li'a vizaĝ'o. Ŝajn'is, ke la aper'o de la du'a kapt'it'o tre mir'ig'is la Fort'a'n. "Kiu el vi est'as la ĝust'a?" li demand'is, rigard'ant'e jen mi'a'n frat'o'n, jen la ali'a'n. "Se vi alud'as la Baŝaon de Suliejka," respond'is, per fier'a ton'o, la kapt'it'o, "tio est'as ja mi!" Long'e kaj fiks'e la Fort'a rigard'is la baŝaon, per si'a sever'a terur'a rigard'o; post'e, neni'o'n dir'ant'e, li far'is sign'o'n, ke oni konduk'u li'n for. Kiam ĉi tio est'is far'it'a, li al'proksim'iĝ'is al mi'a frat'o, dis'tranĉ'is ponard'e li'a'j'n lig'il'o'j'n kaj far'is sign'o'n, ke li sid'iĝ'u apud li sur la kusen'o. "Mi est'as ver'e aflikt'it'a, fremd'ul'o," dir'is li, "ke mi pren'is vi'n por tiu monstr'o, sed al'skrib'u ĝi'n al strang'a dispon'o de l' ĉiel'o, kiu fal'ig'is vi'n en la man'o'j'n de mi'a'j frat'o'j, en la hor'o mem, kiu est'as dediĉ'it'a al la pere'o de tiu kanajl'o." Mi'a frat'o pet'is li'n pri unu sol'a favor'o: ke li permes'u al li daŭr'ig'i tuj li'a'n vojaĝ'o'n, ĉar ĉiu prokrast'o pov'as est'i por li pere'ig'a. La Fort'a inform'ig'is si'n pri li'a'j urĝ'a'j afer'o'j; kaj post kiam Mustafa ĉio'n rakont'is al li, li konsil'is al li pas'ig'i ĉi tiu'n nokt'o'n en li'a tend'o; li kaj li'a ĉeval'o sen'dub'e bezon'as ripoz'o'n; sed la morgaŭ'a'n tag'o'n li montr'os al li voj'o'n, kiu konduk'os li'n al Balsoro post unu kaj du'on'o da tag'o. Mi'a frat'o konsent'is, est'is bon'eg'e regal'it'a, kaj dorm'is trankvil'e ĝis la maten'o en la tend'o de l' rab'ist'o.
Kiam li re'vek'iĝ'is, li vid'is si'n tut'e sol'a en la tend'o, sed antaŭ la kurten'o li ek'aŭd'is kelk'a'j'n voĉ'o'j'n kun'e parol'ant'a'j'n: ili ŝajn'is aparten'i al la sinjor'o de l' tend'o kaj al la mal'grand'a nigr'e'brun'a vir'et'o. Li sub'aŭskult'is iom'e, kaj aŭd'is, je si'a konstern'eg'o, kiel la mal'grand'ul'o insist'e postul'as de la ali'a, ke li mort'ig'u la fremd'ul'o'n, ĉar, se li est'os liber'ig'it'a, li pov'os ili'n ĉiu'j'n perfid'i.
Mustafa tuj rimark'is, ke la vir'et'o port'as koler'o'n kontraŭ li, ĉar li est'is la kaŭz'o de tio, ke oni trakt'is li'n hieraŭ tiel mal'bon'e. Dum kelk'a'j moment'o'j la Fort'a ŝajn'is pri'pens'i. "Ne," parol'is li fin'e, "li est'as mi'a gast'o, kaj por mi la gast'rajt'o est'as sankt'a; krom tio, ŝajn'as al mi, ke li ne hav'as tia'n mien'o'n, kvazaŭ li vol'us ni'n perfid'i."
Dir'int'e tio'n, li for'ŝov'is la kurten'o'n kaj en'ir'is en la tend'o'n. "Pac'o'n al vi, Mustafa," dir'is li; "ni gust'um'u la maten'a'n trink'o'n; post'e vi pret'iĝ'u por la for'ir'o." Li prezent'is al mi'a frat'o pokal'o'n da sorbedo kaj, kiam ili est'is trink'int'a'j, ili brid'is la ĉeval'o'j'n, kaj kun kor'o mult'e pli kuraĝ'a ol ĉe si'a al'ven'o Mustafa sur'ĉeval'iĝ'is. Ili baldaŭ preter'rajd'is la tend'ar'o'n, kaj nun ili de'turn'iĝ'is en larĝ'a'n voj'o'n, konduk'ant'a'n en la arb'ar'o'n. La Fort'a rakont'is al mi'a frat'o, ke tiu baŝao, kiu'n ili kapt'is dum la ĉas'ad'o, promes'is toler'i, ke ili rest'u sen'danĝer'e en li'a region'o; sed antaŭ kelk'a'j semajn'o'j li kapt'is unu el la plej brav'a'j de la band'o kaj, post plej terur'a'j turment'eg'o'j, las'is li'n pend'ig'i. Jam de long'e li ten'is li'n sub spion'ad'o, kaj hodiaŭ li dev'as mort'i. Mustafa ne kuraĝ'is i'o'n kontraŭ'dir'i, ĉar li est'as feliĉ'a, ke li mem sav'iĝ'is kun sen'difekt'a haŭt'o.
Ĉe la el'ir'o de la arb'ar'o la Fort'a halt'ig'is si'a'n ĉeval'o'n, pri'skrib'is al mi'a frat'o la voj'o'n, etend'is al li si'a'n man'o'n por adiaŭ'i, kaj parol'is: "Mustafa, vi far'iĝ'is, en strang'a manier'o, gast'o de la rab'ist'o Orbasano. Mi ne vol'as ordon'i, ke vi nepr'e pri'silent'u, kio'n vi vid'is kaj aŭd'is. Kvankam sen'kulp'a, vi el'sufer'is la antaŭ'tim'o'n de l' mort'o, kaj mi ŝuld'as al vi kompens'o'n. Pren'u, kiel memor'aĵ'o'n, ĉi tiu'n ponard'o'n; kaj kiam ajn vi bezon'os help'o'n, ĝi'n send'u al mi, kaj mi rapid'os por vi'n defend'i. Ebl'e ankaŭ ĉi tiu sak'et'o util'os al vi por vi'a vojaĝ'o." Mi'a frat'o dank'is li'n pro li'a nobl'anim'ec'o; li pren'is la ponard'o'n, sed la sak'et'o'n li ne vol'is akcept'i. Ankoraŭ unu foj'o'n Orbasano prem'is al li la man'o'n, fal'ig'is ter'e'n la sak'et'o'n kaj ek'for'galop'is vent'eg'o'rapid'e en la arb'ar'o'n. Vid'ant'e, ke jam ne plu est'as ebl'e li'n kur'ating'i, Mustafa de'salt'is de si'a ĉeval'o, por re'ek'lev'i la sak'et'o'n, kaj ek'mir'eg'is pro la grand'anim'ec'o de si'a gast'ig'int'o, ĉar la sak'et'o en'hav'is mult'eg'o'n da or'o. Li dank'is Allah'on pro si'a sav'iĝ'o, kaj rekomend'int'e al li'a favor'kor'ec'o la nobl'a'n rab'ist'o'n, li ek'daŭr'ig'is gaj'a'kor'e si'a'n voj'o'n al Balsoro.
Lez'a silent'iĝ'is kaj demand'e rigard'is Aĥmet'on, la mal'jun'a'n komerc'ist'o'n.
"Ne, se est'as tiel," dir'is ĉi tiu, "volont'e mi pli'bon'ig'as mi'a'n juĝ'o'n pri Orbasano; ĉar ver'e, bel'e li ag'is kontraŭ vi'a frat'o."
"Li ag'is kiel brav'a Islam'an'o," ek'kri'is Mulej; "sed mi esper'as, ke tio ne est'as jam la fin'o de vi'a rakont'o, ĉar, se mi ne erar'as, ni ĉiu'j dezir'eg'as aŭd'i plu'e, kio okaz'is al vi'a frat'o, kaj ĉu li liber'ig'is Fatme'on, vi'a'n frat'in'o'n, kaj la bel'a'n Zo'rajd'e'on."
"Se tio vi'n ne enu'ig'as, mi volont'e daŭr'ig'os la rakont'o'n," respond'is Lez'a, "ĉar, efektiv'e, la histori'o de mi'a frat'o est'as aventur'o'plen'a kaj mir'ig'a."
Ĉe la tag'mez'o de la sep'a tag'o post si'a for'ir'o, Mustafa en'rajd'is tra la pord'eg'o de Balsoro. En'ir'int'e en karavan'ej'o'n, li tuj demand'is, kiam komenc'iĝ'os la sklav'o'vend'ad'o, kiu ĉiu'jar'e far'iĝ'as ĉi tie. Sed li ricev'is la terur'a'n respond'o'n, ke li ven'as tro mal'fru'e je du tag'o'j. Oni esprim'is bedaŭr'o'n pro li'a mal'fru'iĝ'o kaj rakont'is al li, ke li mult'e perd'is, ĉar, en la plej last'a tag'o de l' vend'ad'o, al'ven'is du sklav'in'o'j tiel super'eg'e bel'a'j, ke ili al'tir'is sur si'n la rigard'o'j'n de ĉiu'j aĉet'ant'o'j. Tiu'j ĉi last'a'j, oni dir'is, inter'bat'iĝ'is kaj inter'dis'ŝir'iĝ'is en plej bon'a manier'o pro tiu'j bel'ul'in'o'j, kiu'j fin'e ja est'is vend'it'a'j, sed por prez'o tiel alt'a, ke nur ili'a nun'a sinjor'o pov'is ĝi'n pag'i. Mi'a frat'o inform'iĝ'is pli detal'e pri la sklav'in'o'j kaj jam ne dub'is plu, ke tio est'as la sam'a'j mal'feliĉ'ul'in'o'j, kiu'j'n li nun serĉ'as. Li ek'sci'is pli'e, ke tiu, kiu ili'n aĉet'is, loĝ'as je kvar'dek hor'o'j de Balsoro kaj nom'iĝ'as Tiuli-Kos, eminent'a, riĉ'a, sed jam iom mal'jun'a vir'o, kiu en pas'int'a temp'o est'is Kapudan-baŝao7 de l' kalif'o, sed nun est'as eks'iĝ'int'a, por el'ripoz'i kun si'a'j amas'ig'it'a'j riĉ'aĵ'o'j.
Komenc'e Mustafa vol'is tuj re'sid'iĝ'i sur si'a'n ĉeval'o'n, por rapid'ating'i Tiulin, kiu apenaŭ pov'is est'i antaŭ'iĝ'int'a eĉ je unu'tag'a voj'ir'o. Sed ek'pens'int'e, ke li, sol'ul'o, neniel pov'as sukces'i kontraŭ tiu potenc'a vojaĝ'ant'o, nek re'kapt'i de li li'a'n akir'o'n, li pen'is el'pens'i ali'a'n ag'manier'o'n, kaj baldaŭ li trov'is ĝi'n. Li'a mal'disting'iĝ'o je la Baŝao de Suliejka, — konfuz'o, kiu si'a'temp'e minac'is far'iĝ'i por li tiel danĝer'a, — ven'ig'is al li la pens'o'n, en'ir'i sub tiu nom'o en la dom'o'n de Tiuli kaj tiu'manier'e risk'i unu ek'prov'o'n por liber'ig'i la du mal'feliĉ'a'j'n knab'in'o'j'n. Li do dung'is kelk'e da serv'ist'o'j kaj ĉeval'o'j, — por tio bon'eg'e util'is al li la mon'o de Orbasano, — hav'ig'is al si mem kaj al si'a'j serv'ist'o'j bel'eg'a'j'n vest'o'j'n, kaj ek'voj'ir'is al la kastel'o de Tiuli. Post kvin tag'o'j li al'ven'is proksim'e'n de tiu kastel'o. Ĝi kuŝ'is sur bel'a eben'aĵ'o. De ĉiu'j flank'o'j ĉirkaŭ'ferm'is ĝi'n alt'a'j mur'o'j, kiu'j'n la konstru'aĵ'o'j nur tre mal'mult'e super'star'is. Al'ven'int'e tie'n, Mustafa kolor'ig'is nigr'a'j si'a'j'n har'o'j'n kaj si'a'n barb'o'n kaj ŝmir'is si'a'n vizaĝ'o'n per la suk'o de iu kresk'aĵ'o, kiu don'is al ĝi ĝust'e tiu'n sam'a'n brun'et'a'n kolor'o'n, kiu'n hav'is la vizaĝ'o de l' Baŝao. Post'e li send'is en la kastel'o'n unu el si'a'j serv'ist'o'j, kiu pet'is por li, en la nom'o de l' Baŝao de Suliejka, pri nokt'a ripoz'ej'o. Baldaŭ re'ven'is la serv'ist'o kun kvar bel'e vest'it'a'j sklav'o'j, kiu'j pren'is per la brid'o la ĉeval'o'n de Mustafa kaj konduk'is sur la kort'o'n de l' kastel'o. Tie ili help'is li'n de'ĉeval'iĝ'i, kaj kvar ali'a'j konduk'is li'n sur larĝ'a marmor'a ŝtup'ar'o supr'e'n al Tiuli.
Tiu ĉi, mal'jun'a gaj'humor'a brav'ul'o, akcept'is mi'a'n frat'o'n kun respekt'o kaj ordon'is met'i antaŭ li la plej bon'a'n, kiu'n pov'is prepar'i li'a kuir'ist'o. Post la manĝ'o Mustafa iom post iom ig'is la parol'ad'o'n ek'tuŝ'i la nov'a'j'n sklav'o'j'n, kaj Tiuli laŭd'is ili'a'n bel'ec'o'n, plend'ant'e nur pri tio, ke ili est'as ĉiam tiel mal'ĝoj'a'j; tamen li kred'is, ke tio baldaŭ for'pas'os. Tre ĝoj'ig'it'e pro ĉi tiu akcept'o mi'a frat'o kuŝ'iĝ'is ripoz'i kun plej bel'a'j esper'o'j. Li jam dorm'is ebl'e unu hor'o'n proksim'um'e, kiam re'vek'is li'n la bril'o de lamp'o, kiu pik'is blind'ig'e li'a'j'n okul'o'j'n. Li supr'e'n'sid'iĝ'is en la lit'o, sed kred'is, ke li ankoraŭ sonĝ'as, ĉar antaŭ li star'is tiu nigr'e-brun'a hom'et'o el la tend'o de Orbasano, ten'ant'e lamp'o'n en la man'o kaj distord'ant'e si'a'n buŝ'aĉ'o'n en mal'agrabl'eg'a'n rid'et'o'n. Mustafa ek'prem'et'is al si la brak'o'n kaj ŝir'pinĉ'is la naz'o'n, por si'n konvink'i, ĉu li ver'e mal'dorm'as; sed la aper'aĵ'o rest'is kiel antaŭ'e. "Kio'n vi vol'as apud mi'a lit'o?" ek'kri'is Mustafa, re'konsci'iĝ'int'e el si'a mir'eg'o. "Nu, ne tiel ekscit'iĝ'u, sinjor'o," parol'is la hom'et'o; "mi bon'e diven'is, kial vi ven'is ĉi tie'n. Vi'a'n estim'ind'a'n vizaĝ'o'n mi ankaŭ ne forges'is; tamen, por dir'i la ver'o'n, se mi ne est'us, per mi'a propr'a man'o, help'int'a pend'ig'i la Baŝaon, vi ebl'e mi'n tromp'us. Sed nun mi est'as ĉi tie, por far'i al vi demand'o'n."
"Antaŭ ĉio dir'u, kiel vi ĉi tie'n ven'is," re'dir'is al li Mustafa, kiu koler'eg'is pro tio, ke li nun est'as el'perfid'it'a. — "Tio'n mi ja tre volont'e dir'os al vi," respond'is la ali'a. "Ĉar mi ne pov'is plu viv'i en bon'a inter'rilat'o kun la Fort'a, mi for'kur'is. Sed vi, Mustafa, est'is en real'ec'o la kaŭz'o de ni'a mal'pac'o, kaj tial vi dev'as don'i al mi vi'a'n frat'in'o'n, kiel edz'in'o'n, rekompenc'e de kio mi help'os vi'n ambaŭ for'kur'i. Se vi ŝi'n ne don'os, mi ir'os al mi'a nov'a sinjor'o kaj rakont'os al li iom pri la nov'a Baŝao."
Mustafa frenez'iĝ'is de terur'o kaj koler'o. Nun, kiam li kred'is, ke li cert'e ating'is la cel'o'n de si'a'j dezir'o'j, ven'is tiu mizer'ul'o kaj ili'n van'ig'is. Est'is nur unu rimed'o, kiu pov'us sukces'ig'i li'a'n projekt'o'n: la mal'hom'et'o'n li nepr'e dev'as mort'ig'i. Per unu salt'o li do el'ĵet'iĝ'is al li el la lit'o; sed li'a mal'amik'o, sen'dub'e antaŭ'vid'int'e i'o'n simil'a'n, las'is fal'i la lamp'o'n, ke ĝi esting'iĝ'is, kaj for'kur'eg'is en la mal'lum'o, frenez'e kri'ant'e por help'o.
Nun est'is tre kriz'a la situaci'o de Mustafa. La knab'in'o'j'n li dev'is por tiu moment'o for'las'i kaj pri'zorg'i nur si'a'n propr'a'n sav'iĝ'o'n. Li ir'is tial al la fenestr'o, por vid'i, ĉu li ne pov'as tie tra'salt'i. Ĝis la ter'o est'is pri'atent'ind'a profund'o kaj kontraŭ'flank'e star'is alt'a mur'o, super kiu'n li dev'us grimp'i. Dum li star'is medit'ant'e ĉe la fenestr'o, subit'e li ek'aŭd'is mult'a'j'n voĉ'o'j'n, proksim'iĝ'ant'a'j'n al li'a ĉambr'o. Ili jam ating'is la pord'o'n. Sen'esper'a, li nun ek'kapt'is si'a'n ponard'o'n kaj si'a'j'n vest'o'j'n kaj el'salt'is tra la fenestr'o. La fal'o est'is mal'facil'a, sed li sent'is, ke li ne romp'is al si i'a'n korp'membr'o'n; li do tuj re'lev'iĝ'is kaj kur'is al la mur'o, kiu ĉirkaŭ'is la kort'o'n, ĝi'n supr'e'n'ramp'is, je la mir'eg'o de si'a'j persekut'ant'o'j, kaj baldaŭ si'n trov'is sur liber'a kamp'ar'o. Li daŭr'ig'is kur'i, ĝis li al'ven'is mal'grand'a'n arb'ar'o'n, kie li ĵet'is si'n ter'e'n, el'lac'ig'it'a. Tie li pri'pens'is, kio'n li dev'as far'i. Si'a'j'n ĉeval'o'j'n kaj serv'ist'o'j'n li dev'is for'las'i; sed prosper'is al li konserv'i si'a'n mon'o'n, kiu'n li port'is en si'a zon'o. Baldaŭ montr'is al li li'a el'pens'em'a kap'o ali'a'n sav'rimed'o'n. Li ir'is plu'e'n en la arb'ar'o, ĝis li al'ven'is vilaĝ'o'n, kie por mal'alt'a prez'o li aĉet'is ĉeval'o'n, kiu baldaŭ li'n port'is en urb'o'n. Tie li inform'iĝ'is pri kurac'ist'o, kaj oni rekomend'is al li iu'n spert'a'n mal'jun'ul'o'n. Tiu'n ĉi, per'e de kelk'e da or'a'j mon'er'o'j, li konsent'ig'is kon'ig'i al li kurac'il'o'n, kiu kaŭz'os mort'simil'a'n dorm'o'n, tuj per du'a rimed'o re'for'ig'ebl'a'n. Akir'int'e tiu'n rimed'o'n, li aĉet'is long'a'n art'e'far'it'a'n barb'o'n, nigr'a'n talar'o'n kaj ĉiu'spec'a'j'n skatol'o'j'n kaj retort'o'j'n, tiel ke li pov'is bon'e prezent'i vojaĝ'ant'a'n kurac'ist'o'n, sur'ŝarĝ'is si'a'j'n posed'aĵ'o'j'n sur azen'o'n kaj ek'vojaĝ'is re'turn'e en la kastel'o'n de Tiuli-Kos. Li pov'is est'i cert'a, ke tiu'ĉi'foj'e oni li'n ne re'kon'os, ĉar la barb'o li'n ali'form'ig'is ĝis tia grad'o, ke li ja apenaŭ re'kon'is si'n mem. Al'ven'int'e ĉe Tiuli, li anonc'ig'is si'n kiel la kurac'ist'o'n Ŝakamankabudibaba. Kiel li pens'is, tiel okaz'is. La bel'eg'a nom'o tiel bon'e rekomend'is li'n al la mal'jun'a mal'saĝ'ul'o, ke tiu ĉi tuj invit'is li'n manĝ'i. Ŝakamankabudibaba aper'is antaŭ Tiuli; kaj apenaŭ ili inter'parol'ad'is unu plen'a'n hor'o'n, la mal'jun'ul'o decid'is sub'met'i ĉiu'j'n si'a'j'n sklav'in'o'j'n al la kurac'ad'o de l' saĝ'a medicin'ist'o. Tiu ĉi apenaŭ pov'is kaŝ'i si'a'n ĝoj'o'n, ke li nun re'vid'os si'a'n am'at'a'n frat'in'o'n: kaj kun frap'ant'a kor'o li sekv'is Tiulin, kiu konduk'is li'n en la serajl'o'n. Ili ven'is en ĉambr'o'n bel'e ornam'it'a'n, sed en ĝi trov'iĝ'is neni'u. "Kar'a doktor'o Ŝambaba, aŭ kiel ajn vi est'as nom'at'a," parol'is Tiuli-Kos, "rigard'u atent'e la tru'o'n en tiu mur'o; tra tiu tru'o el'etend'os si'a'n brak'o'n ĉiu mi'a sklav'in'o, kaj tiam vi pov'os ekzamen'i, ĉu la puls'o est'as mal'san'a aŭ ne." Mustafa van'e pet'eg'is kaj argument'is; permes'o'n li ne ricev'is por vid'i la knab'in'o'j'n; tamen ili'a sinjor'o konsent'is dir'i al li, kiel ĉiu el ili kutim'as fart'i. Nun el'tir'is Tiuli el si'a zon'o long'a'n paper'aĵ'o'n kaj per laŭt'a voĉ'o ek'nom'is unu'op'e si'a'j'n sklav'in'o'j'n. Ĉe ĉiu al'vok'o el'etend'iĝ'is tra la mur'o unu man'o, kaj la kurac'ist'o ekzamen'is la puls'o'n. Jam est'is voĉ'e leg'it'a'j ses nom'o'j, kaj ĉiu'j'n oni deklar'is bon'san'a'j; kaj nun leg'is Tiuli, kiel sep'a'n nom'o'n, "Fatme," kaj mal'grand'a blank'a man'o el'iĝ'is tra la mur'o. Trem'ant'e de ĝoj'o, Mustafa ek'kapt'is ĝi'n kaj, kun serioz'a mien'o, deklar'is grav'e mal'san'a. Tiuli tre mal'trankvil'iĝ'is kaj ordon'is al si'a saĝ'a Ŝakamankabudibaba, rapid'e prepar'i kurac'il'o'n. La kurac'ist'o el'ir'is el la ĉambr'o kaj skrib'is sur paper'et'o'n: "Fatme! mi vol'as vi'n sav'i; sed por tio neces'e est'as, ke vi decid'iĝ'u pren'i medikament'o'n, kiu far'os vi'n dum du tag'o'j sen'viv'a! Tamen mi posed'as rimed'o'n, kiu re'don'os al vi la viv'o'n. Se vi tio'n konsent'as, dir'u nur, ke ĉi tiu trink'aĵ'o neni'o'n help'is, kaj tio est'os por mi sign'o, ke vi akcept'as mi'a'n propon'o'n."
Baldaŭ li re'ven'is en la ĉambr'o'n, kie Tiuli atend'is li'n. Li kun'port'is trink'et'o'n ne mal'util'a'n, palp'is ankoraŭ unu'foj'e la puls'o'n de l' mal'san'a Fatme kaj ŝov'is sam'temp'e la paper'et'o'n sub ŝi'a'n bracelet'o'n; la trink'et'o'n li trans'don'is al ŝi tra la apertur'o en la mur'o. Tiuli ŝajn'is tre mal'trankvil'a pro Fatme kaj prokrast'is ĝis pli oportun'a temp'o la ekzamen'o'n de la ceter'a'j sklav'in'o'j. For'las'int'e, kun'e kun Mustafa, la ĉambr'o'n, li parol'is per mal'ĝoj'a ton'o: "Ŝadibaba, dir'u mal'kaŝ'e, kio'n vi pens'as pri la mal'san'o de Fatme?" Ŝakamankabudibaba respond'is kun profund'a ek'ĝem'o: "Ho sinjor'o, ke la Profet'o don'u al vi konsol'o'n! Ŝi hav'as febr'o'n mal'rapid'ir'a'n, kiu ja ebl'e est'os ŝi'a fin'iĝ'o." Ĉe tio ek'flam'is la koler'o de Tiuli: "Kio'n vi dir'as, mal'ben'it'a medicin'ist'a hund'o? Ĉu ŝi, pro kiu mi el'pag'is du mil or'mon'er'o'j'n, dev'os mort'aĉ'i kiel bov'in'o? Sci'u, ke se vi ne sukces'os ŝi'n sav'i, mi de'hak'os al vi la kap'o'n!" Nun mi'a frat'o ek'kompren'is, ke li ag'is mal'lert'e, kaj pen'is re'don'i al Tiuli esper'o'n. Dum ili tiel inter'parol'is, ven'is el la serojlo nigr'a sklav'o, por sci'ig'i al la kurac'ist'o, ke la trink'et'o neni'o'n help'is. "Uz'u vi'a'n tut'a'n art'o'n, Ŝakamdababelda, aŭ kiel ajn vi vi'n skrib'as; mi pag'os al vi ĉio'n, kio'n vi postul'os," kri'is Tiuli-Kos, preskaŭ plor'ant'e pro tim'o, ke li perd'os tiom da or'o. "Mi don'os al ŝi suk'aĵ'et'o'n, kiu liber'ig'os ŝi'n de ĉia prem'eg'o," respond'is la kurac'ist'o. "Jes, jes, don'u al ŝi suk'aĵ'et'o'n," plor'parol'is la mal'jun'a Tiuli. Plen'a de esper'o, Mustafa for'ir'is serĉ'i si'a'n dorm'ig'il'o'n; kaj don'int'e ĝi'n al la nigr'a sklav'o kaj klar'ig'int'e kiom oni per unu foj'o dev'as pren'i, li ir'is al Tiuli kaj dir'is, ke li dev'as ankoraŭ serĉ'i apud la lag'o iu'j'n san'ig'a'j'n herb'o'j'n. Dir'int'e tio'n, li el'for'rapid'is tra la pord'eg'o. Apud la lag'o, kiu kuŝ'is ne mal'proksim'e de la kastel'o, li de'met'is si'a'j'n fals'a'j'n vest'o'j'n kaj ĵet'is en la akv'o'n, ke ili gaj'e naĝ'is ĉirkaŭ'e; si'n mem li kaŝ'is en la arb'et'aĵ'ar'o, atend'is tie la nokt'o'n, kaj post'e en'ŝtel'iĝ'is en la tomb'ej'o'n apud la kastel'o de Tiuli.
Mustafa for'est'is ebl'e apenaŭ unu hor'o'n el la kastel'o, kiam oni al'port'is al Tiuli la sci'ig'o'n, ke li'a sklav'in'o Fatme mort'iĝ'as. Li for'send'is serv'ist'o'j'n al la lag'o, por tuj ven'ig'i la kurac'ist'o'n, sed baldaŭ re'ven'is sol'a'j li'a'j send'it'o'j kaj raport'is, ke la mal'feliĉ'a kurac'ist'o fal'is en la akv'o'n kaj dron'is; oni pov'as vid'i li'a'n nigr'a'n talar'o'n naĝ'ant'a'n en la lag'o; tie kaj ĉi tie el'rigard'et'as ankaŭ el la ond'o'j li'a majest'a barb'o. Jam ne esperant'e pri sav'o, Tiuli mal'ben'is si'n mem kaj la tut'a'n mond'o'n, el'ŝir'is al si la barb'o'n kaj ek'kur'is, kap'antaŭ'e'n, kontraŭ la mur'o'n. Sed ĉio ĉi tio util'is neni'o'n, ĉar Fatme baldaŭ el'las'is la last'a'n spir'o'n sub la man'o'j de la ali'a'j vir'in'o'j. Sci'iĝ'int'e pri ŝi'a mort'o, Tiuli ordon'is, ke oni rapid'e far'u ĉerk'o'n, ĉar li ne pov'is toler'i mort'int'o'n en la dom'o; kaj la kadavr'o'n li las'is for'ig'i en la maŭzojeon. La port'ist'o'j al'port'is tie'n la ĉerk'o'n, rapid'e met'is ĝi'n ter'e'n kaj for'kur'is, ĉar ili ek'aŭd'is el inter la ali'a'j ĉerk'o'j ve-kri'ad'o'n kaj ĝem'eg'o'j'n.
Mustafa, kiu kaŝ'is si'n mal'antaŭ la ĉerk'o'j kaj de tie for'kur'ig'is la port'ist'o'j'n, el'ven'is nun el si'a kaŝ'ej'o kaj ek'lum'ig'is lamp'o'n, kiu'n li por tiu cel'o jam kun'port'is. Post'e, ek'pren'int'e botel'et'o'n, kiu en'hav'is la vek'ont'a'n medikament'o'n, li lev'is la kovr'il'o'n de la ĉerk'o de Fatme. Sed kia terur'o ek'kapt'is li'n, kiam si'n montr'is al li, ĉe la lum'o de la lamp'o, trajt'o'j tut'e ne'kon'at'a'j! Nek mi'a frat'in'o nek Zo'rajd'e, sed iu tut'e ali'a kuŝ'is en la ĉerk'o. Mult'e da temp'o li bezon'is, por re'ek'reg'i si'n post ĉi tiu nov'a bat'o de l' sort'o; sed fin'e kompat'o venk'is li'a'n koler'o'n. Li mal'ŝtop'is si'a'n botel'et'o'n kaj verŝ'et'is al ŝi la medikament'o'n inter la lip'o'j'n. Ŝi ek'spir'is, ek'mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj ŝajn'is long'e pri'pens'i, kie ŝi est'as. Fin'e ŝi re'memor'is, kio okaz'is; si'n lev'is el la ĉerk'o; kaj si'n ĵet'is al la pied'o'j de Mustafa. "Kiel mi pov'as vi'n dank'i, ho favor'kor'a est'aĵ'o," ŝi ek'kri'is, "ke vi sav'is mi'n el mi'a terur'a mal'liber'ec'o!" Mustafa inter'romp'is ŝi'a'j'n dank'esprim'o'j'n per la demand'o, kiel far'iĝ'is, ke ŝi kaj ne Fatme, li'a frat'in'o, est'as sav'it'a. Ŝi rigard'is li'n, mir'ig'it'a. "Nun fin'e mi ek'kompren'as mi'a'n sav'iĝ'o'n, kiu ĝis nun est'is al mi ne'klar'ig'ebl'a," ŝi respond'is; "sci'u, ke en tiu kastel'o oni nom'is mi'n Fatme, kaj al mi vi don'is vi'a'n paper'et'o'n kaj la sav'trink'aĵ'o'n." Mi'a frat'o pet'eg'is la sav'it'a'n knab'in'o'n, ke ŝi don'u al li sci'ig'o'j'n pri li'a frat'in'o kaj Zo'rajd'e; kaj li ek'sci'is, ke ili ambaŭ si'n trov'as en la kastel'o, sed jam ricev'is, laŭ la kutim'o de Tiuli, ali'a'j'n nom'o'j'n; ili nun est'as nom'at'a'j Mirza kaj Nurmahal.
Vid'ant'e, ke mi'a frat'o tia'grad'e mal'ĝoj'as pro ĉi tiu mal'sukces'o, Fatme, la sav'it'a sklav'in'o, ek'pen'is li'n re'kuraĝ'ig'i kaj promes'is sci'ig'i al li rimed'o'n, por liber'ig'i spit'e ĉio ambaŭ knab'in'o'j'n. Re'vigl'ig'it'a de ĉi tiu pens'o, Mustafa el'ĉerp'is nov'a'n esper'o'n; li pet'is ŝi'n nom'i tiu'n rimed'o'n, kaj ŝi parol'is: "Mi ja est'as nur de kvin monat'o'j sklav'in'o de Tiuli, tamen tuj de la komenc'o mi pri'pens'is sav'iĝ'o'n, sed por mi sol'a ĝi est'is tro mal'facil'a. Sur la intern'a kort'o de l' kastel'o vi sen'dub'e ek'vid'is put'o'n, kiu el'ĵet'as akv'o'n el dek tub'eg'o'j; tiu'n put'o'n mi ankaŭ rimark'is. Mi memor'is, ke mi jam vid'is en la dom'o de mi'a patr'o simil'a'n put'o'n, kies akv'o al'flu'ad'as tra vast'a konduk'il'ar'o. Nu, kun la cel'o ek'sci'i, ĉu ankaŭ ĉi tiu put'o est'as sam'e konstru'it'a, mi laŭd'is unu tag'o'n en ĉe'est'o de Tiuli ĝi'a'n bel'ec'o'n kaj demand'is pri ĝi'a arĥitektur'ist'o. 'Mi mem konstru'is ĝi'n,' li respond'is, 'kaj tio, kio'n vi vid'as ĉi tie, est'as la mal'plej rimark'ind'a; ĉar la akv'o al'ven'as el river'et'o je almenaŭ mil paŝ'o'j de tie ĉi kaj tra'flu'ad'as volb'it'a'n konduk'il'eg'o'n, kiu hav'as almenaŭ la alt'o'n de hom'o; kaj de ĉio ĉi tio mi mem far'is la plan'o'n.' Aŭd'int'e tio'n, mi oft'e dezir'is hav'i, nur dum unu moment'o, fort'o'n de vir'o, por pov'i el'lev'i unu el la ŝton'eg'o'j el la flank'o de l' put'o; tiam mi pov'us for'kur'i, kie'n ajn mi nur vol'us. Mi do montr'os al vi nun la konduk'il'eg'o'n; vi pov'os penetr'i tra ĝi nokt'e en la kastel'o'n kaj for'sav'i vi'a'j'n am'at'o'j'n. Sed almenaŭ du vir'o'j'n vi dev'os hav'i kun vi, por super'fort'i la sklav'o'j'n, kiu'j nokt'e gard'as la serajl'o'n."
Tiel ŝi parol'is. Mi'a frat'o, kvankam jam du foj'o'j'n li'n tromp'is li'a'j esper'o'j, de'nov'e re'kuraĝ'iĝ'is kaj esper'is, kun help'o de Allah, plen'um'i la plan'o'n de l' sklav'in'o. Li promes'is al ŝi, ke li post'e pri'zorg'os ŝi'a'n for'ven'o'n en ŝi'a'n hejm'o'n, se ŝi li'n help'os penetr'i en la kastel'o'n. Tamen far'is al li zorg'o'j'n ankoraŭ jen'a pri'pens'o: kie li pov'os trov'i du — tri fidel'a'j'n help'ont'o'j'n. Subit'e li ek'pens'is pri la ponard'o de Orbasano kaj pri la promes'o, kiu'n don'is al li la rab'ist'o, rapid'i li'n help'i, kie ajn li bezon'us li'n. Li do for'las'is, kun'e kun Fatme, la tomb'ej'o'n, por ir'i serĉ'i la rab'ist'o'n.
En la sam'a urb'o, en kiu li si'n ŝanĝ'is en kurac'ist'o'n, li aĉet'is per si'a last'a mon'o ĉeval'o'n kaj dung'ig'is Fatme'on al mal'riĉ'a vir'in'o, kiu loĝ'is en la antaŭ'urb'o. Li mem rapid'is al la mont'ar'o, kie li la unu'a'n foj'o'n renkont'is Orbasanon, kaj al'ven'is tie'n post tri tag'o'j. Baldaŭ li re'trov'is la tend'ar'o'n kaj aper'is ne'atend'it'e antaŭ Orbasano, kiu li'n amik'e bon'ven'ig'is. Li rakont'is al li si'a'j'n mal'sukces'a'j'n klopod'o'j'n, ĉe kio, de temp'o al temp'o, la serioz'em'a Orbasano ne pov'is ne rid'i iom'e, precip'e kiam li imag'e prezent'is al si la kurac'ist'o'n Ŝakamankabudibaba. Sed pri la perfid'o de la mal'grand'ul'o li tre koler'iĝ'is, kaj ĵur'is, ke li pend'ig'os li'n propr'a'man'e, kie ajn li li'n trov'os. Al mi'a frat'o li cert'ig'is, ke li tuj est'os pret'a li'n help'i, kiam li antaŭ'e re'fort'iĝ'os post la vojaĝ'o. Mustafa tial de'nov'e rest'is dum tiu nokt'o en la tend'o de Orbasano; sed kun la unu'a maten'ruĝ'o ili ek'for'ir'is, kaj Orbasano kun'pren'is tri si'a'j'n plej kuraĝ'a'j'n vir'o'j'n, proviz'it'a'j'n per bon'a'j ĉeval'o'j kaj arm'il'o'j. Ili rajd'is rapid'e antaŭ'e'n kaj ven'is post du tag'o'j en la urb'et'o'n, kie Mustafa jam las'is la liber'ig'it'a'n Fatme'on. Kun'e kun ŝi, ili rajd'is plu'e'n de tiu urb'et'o ĝis la mal'grand'a arb'ar'o, de kie oni pov'is vid'i la kastel'o'n de Tiuli, ne mal'proksim'e kuŝ'ant'a'n. Tie ili ek'kamp'is, por atend'i la nokt'o'n. Kiam far'iĝ'is mal'lum'e, ili tuj al'ŝtel'iĝ'is, konduk'at'a'j de Fatme, al la river'et'o, kie est'is la de'ir'punkt'o de la akv'o'konduk'il'eg'o; kaj baldaŭ ili ĉi tiu'n trov'is. Fatme'on kaj unu serv'ist'o'n ili las'is tie star'ant'a'j'n kun la ĉeval'o'j kaj ek'mal'lev'iĝ'is en la konduk'il'eg'o'n; sed antaŭ ol ili en'ir'is, Fatme ankoraŭ unu'foj'e ĉio'n preciz'e ripet'is al ili, nom'e: ke ili ven'os tra la put'o sur la intern'a'n kort'o'n de l' kastel'o; tie est'as en la dekstr'a kaj mal'dekstr'a angul'o'j du tur'o'j; en la ĉambr'o mal'antaŭ la ses'a pord'o, se oni kalkul'as de la dekstr'a tur'o, si'n trov'as Fatme kal Zo'rajd'e, gard'at'a'j de du nigr'a'j sklav'o'j. Bon'e proviz'it'a'j per arm'il'o'j kaj fer'a'j lev'il'o'j, Mustafa, Orbasano kaj du ali'a'j mal'supr'e'n'ir'is en la akv'o'konduk'il'o'n. Ili ja en'akv'iĝ'is ĝis la zon'o; tamen ili energi'e tra'puŝ'is si'n antaŭ'e'n. Post du'on'o da hor'o ili al'ven'is la put'o'n mem kaj tuj en'ŝov'is si'a'j'n lev'il'o'j'n. La mur'o est'is dik'a kaj firm'a, sed al la kun'ig'it'a'j fort'o'j de la kvar hom'o'j ĝi ne pov'is long'e kontraŭ'star'i; ili baldaŭ en'romp'is tru'eg'o'n, sufiĉ'e grand'a'n, por ke oni pov'u facil'e tra'ŝov'iĝ'i. Orbasano en'ir'is la unu'a'n kaj post'help'is la ali'a'j'n. Kiam ĉiu'j si'n trov'is sur la kort'o, ili esplor'is la kontraŭ'a'n flank'o'n de l' kastel'o, por el'trov'i la jam pri'skrib'it'a'n pord'o'n. Sed ili ne pov'is inter'konsent'i, pri kiu pord'o ĝi est'as, ĉar, kalkul'ant'e de la dekstr'a tur'o al la mal'dekstr'a, ili trov'is pord'o'n mur'ferm'it'a'n kaj nun ne sci'is, ĉu Fatme ĉi tiu'n preter'forges'is aŭ kun'kalkul'is. Sed ne long'e pri'pens'is Orbasano: "Ĉiu'n pord'o'n mal'ferm'os al mi mi'a bon'a glav'o," li ek'kri'is; li proksim'iĝ'is al la ses'a pord'o, kaj la ali'a'j li'n sekv'is. Mal'ferm'int'e la pord'o'n, ili trov'is ses nigr'a'j'n sklav'o'j'n, kuŝ'ant'a'j'n ter'e kaj dorm'ant'a'j'n. Ili est'is tuj re'tir'iĝ'ont'a'j sen'bru'e, ĉar ili vid'is, ke ili mal'traf'is la ĝust'a'n pord'o'n, kiam figur'o si'n lev'is en la angul'o kaj, per bon'e kon'at'a voĉ'o, ek'kri'is por help'o. Ĝi est'is la mal'grand'ul'o el la tend'ar'o de Orbasano. Sed antaŭ ol la nigr'ul'o'j plen'e konsci'is, kio okaz'as, jen ĵet'iĝ'is Orbasano al la mal'grand'ul'o, dis'ŝir'is je du pec'o'j li'a'n zon'o'n, ferm'ŝtop'is al li la buŝ'o'n kaj kun'lig'is la man'o'j'n mal'antaŭ la dors'o. Post'e li si'n turn'is al la sklav'o'j, el kiu'j kelk'a'j est'is jam du'on'e lig'it'a'j de Mustafa kaj la du ali'a'j, kaj help'is sub'ig'i ili'n tut'e. Met'int'e al la sklav'o'j ponard'o'n kontraŭ la brust'o, oni demand'is ili'n, kie est'as Nurmahal kaj Mirza; kaj ili konfes'is, ke ili est'as en la apud'a ĉambr'o. Mustafa kur'eg'is en la ĉambr'o'n kaj trov'is tie Fatme'on kaj Zo'rajd'e'on, kiu'j'n jam vek'is la bru'ad'o. Rapid'e la knab'in'o'j kolekt'is si'a'j'n ornam'aĵ'o'j'n kaj vest'aĵ'o'j'n kaj sekv'is Mustafan. Dum'e propon'is la du rab'ist'o'j, ke oni ĉio'n for'rab'u, kio'n oni pov'us trov'i; sed tio'n Orbasano mal'permes'is, dir'ant'e: "Oni neniam dir'u pri Orbasano, ke li en'ir'is nokt'e la dom'o'j'n, por ŝtel'i or'o'n." Mustafa kaj la sav'it'a'j knab'in'o'j mal'supr'e'n'ir'is rapid'e en la akv'o'konduk'il'o'n, dum Orbasano promes'is sekv'i ili'n baldaŭ. Sed, kun'e kun ali'a rab'ist'o, li antaŭ'e kapt'is la mal'grand'ul'o'n kaj el'konduk'is sur la kort'o'n; tie ili lig'is ĉirkaŭ li'a kol'o silk'a'n ŝnur'o'n, kiu'n ili por tiu cel'o jam kun'port'is, kaj pend'ig'is li'n ĉe la plej alt'a supr'o de l' put'o. Tiel pun'int'e la perfid'o'n de la mizer'ul'o, ili ankaŭ si'a'vic'e mal'supr'e'n'ir'is en la akv'o'konduk'il'o'n kaj sekv'is Mustafan. Kun larm'o'j dank'is ambaŭ knab'in'o'j si'a'n nobl'a'n sav'int'o'n Orbasano; sed tiu ĉi instig'is ili'n for'kur'i kiel ebl'e plej rapid'e, ĉar est'as tre kred'ebl'e, ke Tiuli-Kos ili'n persekut'ig'os en ĉiu'j'n direkt'o'j'n. La sekv'int'a'n tag'o'n Mustafa kaj li'a'j sav'it'o'j, profund'e kor'tuŝ'it'a'j, dis'iĝ'is de Orbasano; ver'e! ili forges'os li'n neniam. Fatme, la liber'ig'it'a sklav'in'o, ir'is ali'vest'it'a al Balsoro, por tie en'ŝip'iĝ'i al si'a hejm'o.
Post mal'long'a agrabl'a vojaĝ'o al'ven'is hejm'e'n la mi'a'j. Preskaŭ mort'ig'is mi'a'n mal'jun'a'n patr'o'n la ĝoj'o de la re'vid'o; en la tag'o sekv'int'a ili'a'n al'ven'o'n li aranĝ'is grand'a'n fest'o'n, en kiu part'o'pren'is la tut'a urb'o. Antaŭ grand'a kun'ven'int'ar'o de parenc'o'j kaj amik'o'j, mi'a frat'o dev'is rakont'i si'a'n histori'o'n, kaj unu'voĉ'e ili laŭd'is tiel li'n kiel ankaŭ la nobl'a'n rab'ist'o'n.
Kaj kiam li fin'is la rakont'o'n, lev'iĝ'is mi'a patr'o kaj al'konduk'is al li Zo'rajd'e'on. "Tiel," li dir'is per solen'a voĉ'o, "de vi'a kap'o mi nun for'ig'as la mal'ben'o'n; ricev'u, ĉi tiu'n knab'in'o'n, kiel batal'akir'it'a'n rekompenc'o'n pro vi'a sen'ripoz'a ag'em'ec'o; akcept'u mi'a'n patr'a'n ben'o'n; kaj al ni'a urb'o neniam mank'u vir'o'j, kiu'j simil'as al vi pri frat'a am'o, prudent'o kaj fervor'o."
Jam ating'is la karavan'o la fin'o'n de la dezert'o, kaj ĝoj'e la vojaĝ'ant'o'j salut'is la verd'a'j'n herb'ej'o'j'n kaj la foli'o'riĉ'a'j'n arb'o'j'n, kies ĉarm'a vid'aĵ'o jam de mult'a'j tag'o'j ne traf'is ili'a'j'n okul'o'j'n. En bel'a val'o kuŝ'is karavan'ej'o, kiu'n ili elekt'is kiel nokt'a'n rest'ad'ej'o'n; kaj kvankam ĝi prezent'is nur mal'mult'e da komfort'o kaj re'freŝ'ig'o, tamen la tut'a vojaĝ'ant'ar'o est'is pli gaj'a kaj inter'amik'iĝ'em'a ol antaŭ'e, ĉar la pens'o, ke ili nun el'sav'iĝ'is el la danĝer'o'j kaj mal'agrabl'aĵ'o'j, kiu'j'n okaz'ig'as vojaĝ'o tra la dezert'o, mal'ferm'is ĉiu'j'n kor'o'j'n kaj inklin'is ĉies spirit'o'n al ŝerc'ad'o kaj amuz'iĝ'ad'o. Mulej, la jun'a gaj'a komerc'ist'o, danc'is danc'o'n rid'ig'a'n, ĝi'n akompan'ant'e per kant'o'j, kiu'j eĉ de la serioz'em'a grek'o Zaleŭkos el'log'is rid'et'o'n. Sed, ne kontent'a de tio, ke li gaj'ig'is si'a'j'n kun'vojaĝ'ant'o'j'n per lud'o kaj danc'o, li vol'is ankaŭ rakont'i al ili la histori'o'n, kiu'n li jam antaŭ'e promes'is; kaj, iom mal'lac'iĝ'int'e post si'a salt'ad'o, li ek'parol'is laŭ'jen'e: —
"Muk, Muk, Mal'grand'a Muk!
Loĝ'as vi en grand'a dom'o;
Est'as brav'a et'a hom'o;
Unu foj'o'n en monat'o
Promen'ad'as sur la strat'o;
Grand'kap'ul'o, turn'u vi'n!
Kur'u, Muk, kaj kapt'u ni'n!"
Tia'manier'e ni jam oft'e amuz'iĝ'is, kaj kun hont'o mi dev'as konfes'i, ke la plej fort'e incit'ad'is li'n mi, ĉar oft'e mi ek'tir'is li'n je li'a mantel'et'o, kaj foj'e mi de mal'antaŭ'e met'is la pied'o'n sur li'a'n grand'a'n pantofl'o'n, ke li fal'is sur la vizaĝ'o'n. Unu'a'moment'e mi trov'is tio'n ekstrem'e rid'ind'a; sed ĉes'is mi'a rid'ad'o, kiam mi rimark'is, ke Mal'grand'a Muk si'n direkt'as al la dom'o de mi'a patr'o. Kaj efektiv'e, jen li tie'n en'ir'is, kaj sufiĉ'e long'a'n temp'o'n li tie rest'is. Mi kaŝ'is mi'n proksim'e de l' pord'o, kaj vid'is li'n re'el'ir'i en akompan'o de mi'a patr'o, kiu tre respekt'o'plen'e li'n ten'is je la man'o kaj, mult'foj'e klin'iĝ'ant'e, adiaŭ'is ĉe la pord'o. Al mi est'is ne tut'e trankvil'e en la kor'o, kaj long'a'temp'e mi rest'is en mi'a kaŝ'ej'o. Sed fin'e el'pel'is mi'n la mal'sat'o, kiu'n mi tim'is mult'e pli, ol bat'o'j'n; kaj humil'a, kun klin'it'a kap'o, mi aper'is antaŭ mi'a patr'o. "Mi aŭd'is, ke vi ofend'is la bon'a'n Muk'on," li parol'is, per ton'o tre serioz'a; "nu, mi nun rakont'os al vi la histori'o'n de tiu ĉi Muk, ĉar mi ne dub'as, ke, kiam ĝi est'os de vi kon'at'a, vi jam ne rid'os li'n plu. Sed antaŭ kaj post la rakont'o vi dev'os ricev'i la kutim'a'n." La "kutim'a" est'is du'dek kvin bat'o'j, kiu'j'n li ĉiam tre kaj tre konscienc'e el'kalkul'ad'is sur mi'a dors'o. Li do pren'is si'a'n long'a'n pip'tub'o'n, de'ŝraŭb'is ĝi'a'n sukcen'a'n buŝ'pec'o'n kaj pri'labor'is mi'n pli sen'indulg'e ol iam antaŭ'e. Kiam la du'dek kvin est'is plen'nombr'e pag'it'a'j, li ordon'is al mi atent'i kaj ek'rakont'is la histori'o'n pri Mal'grand'a Muk.
La patr'o de Mal'grand'a Muk, kies ĝust'a nom'o est'as Mukr'a, est'is respekt'at'a, sed mal'riĉ'a hom'o, ĉi tie en Niceo. Li viv'is preskaŭ tiel sam'e ermit'e, kiel nun'temp'e li'a fil'o. Tiu'n ĉi li tut'e ne am'is, ĉar li hont'is li'a'n pigme'a'n statur'o'n, kaj tial li las'is li'n pli'aĝ'iĝ'i en grand'a sen'sci'ec'o. Ankoraŭ en si'a dek-ses'a jar'o Mal'grand'a Muk est'is facil'anim'a infan'o; kaj la patr'o, hom'o serioz'a, ne ĉes'is li'n riproĉ'i, ke li, kiu jam de long'e ne plu dev'us port'i si'a'j'n ŝu'o'j'n de infan'o, est'as ankoraŭ tiel naiv'eg'a kaj mal'sprit'a.
Sed okaz'is foj'e, ke la mal'jun'ul'o fal'is ie mal'supr'e'n, si'n tiel grav'e vund'ant'e, ke li baldaŭ post'e mort'is; kaj nun Mal'grand'a Muk si'n trov'is sol'a en la mond'o, sen'hav'a kaj sen'sci'a. La sen'kompat'a'j parenc'o'j, al kiu'j la for'mort'int'o ŝuld'is pli, ol kiom li pov'is re'pag'i, for'pel'is la mal'feliĉ'ul'et'o'n el la dom'o kaj konsil'is al li el'ir'i en la mond'o'n, por el'serĉ'i si'a'n feliĉ'o'n. Mal'grand'a Muk respond'is, ke li jam est'as pret'a por la vojaĝ'o; kaj ĉar neni'o'n plu li pet'is por si, krom la vest'ar'o de l' patr'o, oni plen'um'is li'a'n dezir'o'n. Li'a patr'o est'is alt'kresk'a kaj vast'korp'a vir'o; sekv'e la vest'o'j tut'e ne al'mezur'iĝ'is al la fil'o. Sed Muk baldaŭ el'pens'is rimed'o'n: li de'tranĉ'is de la vest'o'j tiom da ŝtof'o, por mal'plilongig'i ili'n laŭ'bezon'e, kaj post'e li ili'n sur'met'is. Sed pri la sam'e neces'a mal'plilarĝig'o li tut'e forges'is; kaj el tio rezult'as tiu strang'a vest'ar'o, kiu'n oni ankoraŭ hodiaŭ pov'as vid'i sur li; la grand'a turban'o, la larĝ'a zon'o, la ampleks'a pantalon'o, la blu'a mantel'et'o, ĉio ĉi tio est'as hered'aĵ'o'j de li'a patr'o, kiu'j'n li de'post tiu temp'o sur'port'as ankoraŭ. Fin'e, al'lig'int'e al si'a zon'o la long'a'n Damask'an ponard'o'n de l' patr'o kaj pren'int'e baston'et'o'n en la man'o'n, li tra'paŝ'is tra la pord'eg'o de la urb'o kaj ek'for'ir'is "en la mond'o'n."
Ĝoj'e li voj'ir'is antaŭ'e'n la tut'a'n tag'o'n, ĉar ĉiu'okaz'e li ja vol'is el'serĉ'i si'a'n feliĉ'o'n. Ĉiu'foj'e kiam li ek'vid'is sur la ter'o vitr'o'pec'et'o'n, bril'ant'a'n sub la sun'a'j radi'o'j, li nepr'e ek'lev'is ĝi'n kaj met'is en si'a'n poŝ'o'n, kred'ant'e, ke ĝi ŝanĝ'iĝ'os en plej bel'a'n diamant'o'n. Ek'vid'int'e en la mal'proksim'o la kupol'o'j'n de moske'o, bril'eg'ant'a'j'n kiel fajr'o, aŭ lag'o'n lum-re'ĵet'ant'a'n kvazaŭ spegul'o, li ek'rapid'is tie'n kun kor'o plen'a de ĝoj'o, ĉar li kred'is, ke li ven'as en en'sorĉ'it'a'n land'o'n. Sed ho ve! Mal'aper'is tiu'j tromp'o'bild'o'j, kiam li iom pli proksim'iĝ'is; kaj baldaŭ tro baldaŭ re'memor'ig'is li'n li'a lac'ec'o kaj li'a mal'sat'e dolor'ant'a stomak'o, ke li ankoraŭ si'n trov'as en land'o de mort'em'ul'o'j. Dum du tag'o'j li tiel vojaĝ'is, mal'sat'a kaj mal'ĝoj'a, kaj jam li ek'mal'esper'is trov'i si'a'n feliĉ'o'n. Kamp'a'j frukt'o'j est'is li'a sol'a nutr'aĵ'o; la mal'mol'a ter'o — li'a nokt'a kuŝ'ej'o. Fin'e, la tri'a'n tag'o'n maten'e, li ek'vid'is de sur mont'et'o grand'a'n urb'o'n. Sur ĝi'a'j mur'o'j kaj tur'o'j bril'eg'e lum'is la kvar'on'lun'o, dum gaj'aspekt'a'j flag'o'j flirt'ad'is sur la tegment'o'j kaj ŝajn'is far'i sign'o'n al Mal'grand'a Muk, ke li al'proksim'iĝ'u. Mir'ig'it'a, li halt'is kaj long'e rigard'is la urb'o'n kaj ĝi'a'j'n ĉirkaŭ'aĵ'o'j'n. "Jes," li dir'is al si mem, "tie Mal'grand'a Muk trov'os si'a'n feliĉ'o'n, tie aŭ neni'e"; kaj, malgraŭ si'a lac'ec'o, li ek'salt'is de ĝoj'o. Li kolekt'is si'a'j'n fort'o'j'n kaj ek'ir'is plu'e'n al la urb'o. Sed kvankam ĝi ŝajn'is tut'e proksim'a, li ne pov'is ĝi'n ating'i antaŭ la tag'mez'o, ĉar li'a'j mal'long'a'j krur'et'o'j preskaŭ rifuz'is li'n port'i, kaj oft'e en la ombr'o de palm'o li dev'is sid'iĝ'i ripoz'i. Fin'e li al'ven'is antaŭ la pord'eg'o'n. Li ord'ig'is si'a'n mantel'et'o'n, pli bel'e ĉirkaŭ'lig'is la turban'o'n, pli larĝ'e al'ĝust'ig'is la zon'o'n kaj al'kroĉ'is pli oblikv'e la long'a'n ponard'o'n; post'e li for'viŝ'is de sur si'a'j ŝu'o'j la polv'o'n, pren'is si'a'n baston'et'o'n en la man'o'n kaj en'ir'is kuraĝ'e tra la urb'a pord'eg'o.
Li jam tra'pas'is kelk'e da strat'o'j, sed neni'e mal'ferm'iĝ'is por li eĉ unu dom'pord'o, neni'e oni vok'is laŭ li'a esper'o: "Ven'u, Mal'grand'a Muk! manĝ'u kaj trink'u ĉe ni kaj ripoz'ig'u la et'a'j'n pied'o'j'n!"
Antaŭ grand'a bel'a dom'o li nun halt'is kaj rigard'is ĝi'n per sopir'o'plen'a'j okul'o'j, kiam mal'ferm'iĝ'is unu el la fenestr'o'j kaj mal'jun'a vir'in'o si'n klin'is ekster'e'n kaj vok'is, kvazaŭ kant'ant'e:
"En'ven'u, en'ven'u,
Ni gaj'e festen'u;
Bon'gust'a la kaĉ'o;
Vi manĝ'os kun plaĉ'o;
Far'it'a el gri', Kuir'it'a por vi,
Najbar'o'j, la kaĉ'o atend'as ĉe mi!"
La pord'o de l' dom'o mal'ferm'iĝ'is, kaj Muk vid'is en'ir'i mult'eg'o'n da hund'o'j kaj kat'o'j. Dum kelk'a'j moment'o'j li star'is sen'decid'e, ĉu li sekv'u la invit'o'n; sed fin'e li far'is al si kuraĝ'o'n kaj en'ir'is en la dom'o'n. Antaŭ'ir'is li'n du kat'id'o'j, kaj ĉi tiu'j'n li decid'is sekv'i, ĉar kred'ebl'e ili pli bon'e sci'as, ol li, kie est'as la kuir'ej'o.
Kiam li ating'is la supr'o'n de l' ŝtup'ar'o, renkont'is li'n tiu sam'a mal'jun'a vir'in'o, kiu'n li jam vid'is el'rigard'ant'a'n tra la fenestr'o. Ŝi rigard'is li'n tre mal'afabl'e kaj demand'is, kio'n li vol'as. "Vi ja ĉiu'n invit'is al vi'a kaĉ'o," respond'is Mal'grand'a Muk, "kaj ĉar mi est'as tiom mal'sat'a, mi do ven'is." La mal'jun'ul'in'o ek'rid'is kaj dir'is: "De kie vi ven'as, strang'a hom'et'o? La tut'a urb'o sci'as, ke mi kuir'ad'as por neni'u krom mi'a'j kar'a'j kat'o'j; kaj kelk'foj'e, kiel vi vid'as, mi invit'as najbar'o'j'n kun'manĝ'i kun ili." Mal'grand'a Muk rakont'is al ŝi, kiel mizer'a est'is li'a viv'o de'post la mort'o de li'a patr'o, kaj pet'is ŝi'a'n permes'o'n far'iĝ'i hodiaŭ tabl'o'gast'o de l' kat'o'j. La vir'in'o, al kiu tre plaĉ'is la ne'kaŝ'em'a rakont'o de la simpl'anim'a Muk, konsent'is, ke li sid'iĝ'u ĉe ŝi'a tabl'o, kaj don'is al li sat'e da manĝ'aĵ'o kaj trink'aĵ'o. Kiam li est'is sat'iĝ'int'a kaj re'fort'iĝ'int'a, ŝi long'e observ'is li'n kaj post'e dir'is: "Mal'grand'a Muk, rest'u ĉe mi en mi'a serv'o; vi hav'os nur mal'mult'e da labor'o, kaj mi regal'os vi'n bon'e." Mal'grand'a Muk, al kiu la kat'a kaĉ'o est'is tre'eg'e bon'gust'a, akcept'is la propon'o'n kaj tuj far'iĝ'is serv'ist'o de Sinjor'in'o Ahavzi. La dev'o'j de li'a ofic'o est'is facil'a'j sed ne'ordinar'a'j. Sinjor'in'o Ahavzi hav'is du kat'o'j'n kaj kvar kat'in'o'j'n. Al tiu'j ĉi best'o'j Mal'grand'a Muk dev'is ĉiu'maten'e komb'i la fel'o'n kaj frot'i per bon'odor'a'j ole'o'j; ĉiu'foj'e kiam la mastr'in'o el'ir'is en la urb'o'n, li dev'is zorg'i pri la kat'o'j; kiam ili vol'is tag'manĝ'i, li dev'is met'i antaŭ ili la plad'o'j'n; kaj ĉiu'nokt'e li kuŝ'ig'is ili'n sur silk'a'j kusen'o'j kaj ĉirkaŭ'volv'is per velur'a'j kovr'il'o'j. Pli'e, est'is en la dom'o kelk'e da mal'grand'a'j hund'o'j, al kiu'j li dev'is serv'ad'i; sed tiu'j ĉi postul'is mal'pli da pri'atent'ad'o, ol la kat'o'j, kiu'j'n Sinjor'in'o Ahavzi trakt'ad'is kiel propr'a'j'n infan'o'j'n. Ceter'e, Mal'grand'a Muk viv'is tut'e sam'e sol'ec'e, kiel en la dom'o de si'a patr'o, ĉar, krom la mastr'in'o, li vid'is dum la tut'a tag'o nur hund'o'j'n kaj kat'o'j'n. Dum kelk'a temp'o est'is al li tre bon'e en la nov'a hejm'o; ĉiam li hav'is plen'e da manĝ'aĵ'o kaj mal'mult'e da labor'o, kaj la mal'jun'ul'in'o ŝajn'is tut'e kontent'a pri li. Sed iom post iom la kat'o'j far'iĝ'is mal'bon'kondut'a'j: kiam la mal'jun'ul'in'o for'est'is el la dom'o, ili ĉirkaŭ'salt'ad'is en la ĉambr'o kiel frenez'a'j, dis'ĵet'ad'is ĉio'n, kio bar'is al ili la voj'o'n, kaj dis'romp'is mult'e da bel'a'j vaz'o'j. Sed tuj, kiam ili ek'aŭd'is si'a'n mastr'in'o'n supr'e'n'ven'ant'a'n sur la ŝtup'ar'o, ili for'ramp'ad'is sur si'a'j'n kusen'o'j'n kaj sving'ad'is la vost'o'n, kvazaŭ neni'o okaz'is. Sinjor'in'o Ahavzi koler'iĝ'ad'is, kiam ŝi vid'is si'a'n ĉambr'o'n tiel ruin'ig'it'a, kaj kulp'ig'ad'is Muk'on pri ĉio; li tiam van'e asert'is si'a'n sen'kulp'ec'o'n: al si'a'j kat'o'j, kiu'j ja hav'is mien'o'n tiel sen'pek'a'n, ŝi kred'is pli, ol al si'a serv'ist'o.
Tre mal'ĝoj'a pro tio, ke ankaŭ ĉi tie li ne trov'is si'a'n feliĉ'o'n, Mal'grand'a Muk decid'is eks'iĝ'i el la serv'o de Sinjor'in'o Ahavzi. Sed ĉar la spert'o instru'is al li, jam dum li'a unu'a vojaĝ'o, kiel mal'facil'e est'as viv'i sen mon'o, li nun ek'pens'is, per kia rimed'o li pov'as hav'ig'i al si la salajr'o'n, kiu'n ĉiam li'a mastr'in'o al li promes'is, sed neniam don'is. En la dom'o de Sinjor'in'o Ahavzi est'is ĉambr'o, kiu ĉiam rest'is ŝlos'it'a, kaj kies intern'o'n li neniam vid'is, kvankam li jam oft'e aŭd'is la vir'in'o'n ĉirkaŭ'bru'ad'i mal'antaŭ la pord'o. Mult'e li don'us por tio, se li pov'us ek'sci'i, kio'n ŝi ten'as tie kaŝ'it'a; kaj nun, dum li pens'is pri si'a vojaĝ'a mon'o, ven'is al li en la kap'o'n, ke ebl'e tie trov'iĝ'as kaŝ'it'a'j la trezor'o'j de l' vir'in'o. Sed ĉiam la pord'o rest'is ŝlos'it'a, kaj est'is al li ne'ebl'e ating'i la trezor'o'j'n.
Foj'e, maten'e, kiam Sinjor'in'o Ahavzi est'is el'ir'int'a, unu el la hund'et'o'j, kiu'n ŝi ĉiam du'on'patr'in'e trakt'ad'is, sed kies favor'o'n Mal'grand'a Muk plej'alt'a'grad'e akir'is al si per ĉiu'spec'a'j am'serv'o'j, kapt'is li'n je li'a vast'a pantalon'o kaj fort'e tir'ad'is, kvazaŭ por dir'i, ke Muk ĝi'n sekv'u. Muk, kiu am'is lud'i kun la hund'et'o, sekv'is ĝi'n; kaj jen konduk'is li'n la hund'et'o en la dorm'o'ĉambr'et'o'n de Sinjor'in'o Ahavzi kaj antaŭ mal'grand'a'n pord'o'n, kiu'n li tie neniam vid'is antaŭ'e. La pord'o est'is du'on'e mal'ferm'it'a. La hund'et'o en'ir'is, kaj Muk ĝi'n sekv'is. Mir'is kaj ĝoj'is la mal'grand'ul'o, si'n trov'ant'e nun en la ĉambr'o, kiu jam de long'e est'is la cel'o de li'a'j dezir'o'j. Li esplor'is ĝi'n de ĉiu'j flank'o'j, esperant'e trov'i mon'o'n, sed trov'is neni'o'n krom mal'nov'a'j vest'aĵ'o'j kaj vaz'o'j strang'e form'it'a'j. Unu el ĉi tiu'j vaz'o'j kapt'is li'a'n apart'a'n atent'o'n. Ĝi est'is el kristal'o, kun bel'a'j en'tranĉ'it'a'j figur'aĵ'o'j. Li ek'lev'is ĝi'n kaj turn'ad'is en ĉiu'j direkt'o'j. Sed, ho terur'o! Li ne rimark'is, ke ĝi hav'as kovr'il'o'n nur mal'firm'e sur'met'it'a'n. La kovr'il'o de'fal'is sur la plank'o'n kaj dis'romp'iĝ'is je mil'o da pec'et'o'j.
Dum long'a temp'o Mal'grand'a Muk star'is tie, kvazaŭ sen'viv'a de terur'o. Nun li'a sort'o est'is decid'it'a; nun li nepr'e dev'is for'kur'i, ali'e la mal'jun'ul'in'o li'n cert'e bat'us ĝis'mort'e. Li do decid'is komenc'i sen'prokrast'e la vojaĝ'o'n, sed antaŭ'e li ĉirkaŭ'rigard'is ankoraŭ unu foj'o'n, ĉu ne util'us al li dum li'a marŝ'ad'o tiu aŭ ali'a hav'aĵ'o de Sinjor'in'o Ahavzi. Subit'e renkont'is li'a'j'n okul'o'j'n par'o da grand'eg'a'j pantofl'o'j; ver'dir'e, ili tut'e ne est'is bel'a'j; sed li'a'j propr'a'j ŝu'o'j jam ne pov'is plu vojaĝ'i; kaj, krom tio, al'log'is li'n tiu'j pantofl'eg'o'j ĝust'e pro si'a grand'ec'o, ĉar se li ili'n sur'hav'us, esper'ebl'e vid'us el tio ĉiu'j li'n rigard'ant'a'j, ke li jam ne port'as plu si'a'j'n ŝu'o'j'n de infan'o! Si'a'j'n propr'a'j'n pantofl'et'o'j'n li do rapid'e de'met'is kaj sur'met'is la grand'a'j'n. Post'e, ek'vid'int'e en angul'o promen'ad'a'n baston'et'o'n kun bel'e skulpt'it'a leon'o'kap'o, kaj opini'ant'e, ke ĝi tie ne hav'as sufiĉ'e por far'i, li ankaŭ ĉi tio'n propr'ig'is al si, kaj for'rapid'is el la ĉambr'o. Li tuj kur'is en si'a'n propr'a'n ĉambr'et'o'n, sur'met'is si'a'n mantel'et'o'n kaj la patr'o'de'ven'a'n turban'o'n, al'kroĉ'is al si'a zon'o la ponard'o'n kaj, kiel ebl'e plej rapid'e, el'kur'is el la dom'o kaj for el la urb'o. Li'a tim'o antaŭ la mal'jun'ul'in'o ig'is li'n kur'i kaj kur'i, ĝis li'a'j fort'o'j preskaŭ fin'iĝ'is. Antaŭ'e neniam li kur'is tiel rapid'e; eĉ ŝajn'is al li, kvazaŭ li ne pov'as ĉes'i kur'i, kvazaŭ ne'vid'ebl'a potenc'o pelad'as li'n plu'e'n. Fin'e ven'is al li la pens'o, ke sen'dub'e la pantofl'o'j hav'as i'a'n special'ec'o'n, ĉar ili ĵet'eg'is si'n sen'halt'e antaŭ'e'n, li'n kun'for'tren'ant'e. Per ĉiu'j ebl'a'j rimed'o'j li pen'is halt'ig'i ili'n; sed neni'o help'is, ĝis fin'e, en terur'a korp'remiĝ'o, li kri'is al si mem, kvazaŭ al ĉeval'o; "Pru! halt'! pru-u-u!" Nun halt'is tuj la pantofl'o'j, kaj Muk si'n ĵet'is, el'lac'iĝ'int'a, sur la ter'o'n.
La pantofl'o'j ĝoj'ig'is li'n tre'eg'e; ĉar nun ja fin'e li akir'is al si, per si'a'j serv'o'j, i'o'n, kio pov'as util'i al li en la mond'o, por trov'i li'a'n feliĉ'o'n. Sed, malgraŭ si'a ĝoj'o, li en'dorm'iĝ'is pro lac'ec'o; ĉar la korp'et'o de Mal'grand'a Muk, pro la pez'a kap'o, kiu'n ĉiam ĝi dev'is kun'port'i, ne pov'is mult'e el'ten'i. Dum li dorm'is, aper'is al li en sonĝ'o la sam'a hund'et'o, kiu, en la dom'o de Sinjor'in'o Ahavzi, help'is li'n akir'i la pantofl'o'j'n, kaj parol'is: "Kar'a Muk, vi ankoraŭ ne bon'e kompren'as la uz'ad'o'n de vi'a'j pantofl'o'j. Sci'u, ke se vi vi'n turn'os en ili tri foj'o'j'n sur la kalkan'um'o, vi pov'os flug'i, kie'n ajn vi nur vol'os. Kaj per la baston'et'o vi pov'as trov'i trezor'o'j'n, ĉar ĉie, kie or'o est'as en'ter'ig'it'a, ĝi frap'os tri'foj'e la ter'o'n; por arĝent'o, du'foj'e." Tiel sonĝ'is Mal'grand'a Muk. Re'vek'iĝ'int'e, li pri'pens'is la mir'ig'a'n sonĝ'o'n kaj decid'is ek'prov'i la afer'o'n. Li sur'met'is la pantofl'o'j'n, lev'is unu pied'o'n kaj komenc'is si'n turn'i sur la kalkan'um'o. Sed kiu iam prov'is plen'um'i ĉi tiu'n lert'aĵ'o'n tri'foj'e inter'sekv'e en gigant'e vast'a pantofl'o, tiu ne mir'os pro tio, ke Mal'grand'a Muk ne tuj sukces'is, precip'e konsider'ant'e, ke li'a pez'a kap'o trans'klin'is li'n jen sur unu flank'o'n, jen sur la ali'a'n.
Kelk'e da foj'o'j la kompat'ind'ul'o fal'is fort'e sur la naz'o'n; tamen li ne las'is si'n sen'kuraĝ'ig'i, sed ripet'is la prov'o'n, ĝis li fin'e sukces'is. Kiel rad'o li turn'iĝ'is sur si'a kalkan'um'o, ek'dezir'is si'n en la plej proksim'a'n urb'o'n, kaj — ek'vetur'is la pantofl'o'j supr'e'n en la aer'o'n, kur'eg'is vent'o'rapid'e tra la nub'o'j, kaj antaŭ ol Mal'grand'a Muk pov'is konsci'i, kio far'iĝ'as kun li, li jam si'n trov'is sur grand'a foir'ej'o, kie star'is mult'e da bud'o'j kaj sen'nombr'a'j mult'okup'at'a'j hom'o'j ir'ad'is tie'n kaj re'e'n. Komenc'e li iom promen'is tra tiu ĉi popol'amas'o; sed baldaŭ li trov'is ĝi'n pli konsil'ind'a, si'n direkt'i en strat'o'n mal'pli mov'o'plen'a'n, ĉar sur la foir'ej'o oni pied'prem'is li'a'j'n pantofl'o'j'n, ke li oft'e fal'ŝancel'iĝ'is, kaj nur kun grand'a pen'o prosper'is al li evit'i la bat'o'j'n de tiu aŭ ali'a, kun kiu kun'puŝ'iĝ'is li'a el'star'eg'ant'a ponard'o.
Nun Mal'grand'a Muk serioz'e pri'pens'is kio'n far'i, por en'spez'i iom da mon'o. Li ja hav'is baston'et'o'n, kiu mal'kovr'us al li sekret'a'j'n trezor'o'j'n; sed kie li trov'os la lok'o'n, kie kuŝ'as sub'ter'e or'o kaj arĝent'o? En okaz'o de bezon'o li pov'us si'n montr'i ekspozici'e, por si'n riĉ'ig'i je kelk'e da groŝ'o'j; sed por tio li ja est'is tro fier'a. Fin'e li re'memor'ig'is al si la rapid'ec'o'n de si'a'j pied'o'j. Ebl'e, li dir'is al si en la pens'o'j, mi'a'j pantofl'o'j pov'os sub'ten'i mi'a'n viv'o'n; kaj li decid'is dung'ig'i si'n kiel kurier'o'n. Esperant'e, ke plej bon'e pag'us tia'j'n serv'o'j'n la reĝ'o de la urb'o, li demand'is pri la voj'o al la palac'o. Antaŭ la pord'o de l' palac'o est'is gard'o'star'ant'o, kiu demand'is li'n, kio'n li serĉ'as ĉi tie. Je li'a respond'o, ke li serĉ'as ofic'o'n, oni konduk'is li'n al la estr'o de la sklav'o'j. Al tiu ĉi last'a li sci'ig'is si'a'n dezir'o'n kaj pet'is li'n, ke li hav'ig'u al li ofic'o'n inter la reĝ'a'j kurier'o'j. La sklav'estr'o mezur'is li'n per si'a rigard'o de la kap'o ĝis la pied'o'j kaj parol'is: "Kiel? Kun tia'j pied'et'o'j, kiu'j hav'as apenaŭ la long'o'n eĉ de unu man'streĉ'o, vi vol'as est'i reĝ'a kurier'o? For de ĉi tie! Kun tia'j mal'saĝ'ul'o'j mi ne hav'as temp'o'n por ŝerc'i." Mal'grand'a Muk cert'ig'is li'n, ke li parol'is tut'e serioz'e, kaj ke li est'as pret'a far'i konkurs'kur'o'n kontraŭ la plej rapid'pied'a kurier'o. La sklav'estr'o trov'is la afer'o'n tre'eg'e rid'ind'a; tamen li ordon'is, ke li ten'u si'n pret'e vet'kur'i jam antaŭ la vesper'o, konduk'is li'n en la kuir'ej'o'n kaj zorg'is, ke oni don'u al li sufiĉ'e da manĝ'aĵ'o'j kaj trink'aĵ'o'j. Li mem ir'is al la reĝ'o kaj rakont'is al li pri la mal'grand'a hom'o kaj li'a propon'o. La reĝ'o est'is gaj'humor'a sinjor'o kaj ĝoj'is mult'e, ke la sklav'estr'o re'ten'is Mal'grand'a'n Muk'on por cel'o de amuz'o. Li ordon'is al li, ke li far'u sur grand'a herb'ej'o mal'antaŭ la palac'o la neces'a'j'n aranĝ'o'j'n, por ke la tut'a kort'eg'o pov'u bon'e kaj komfort'e rigard'i la kur'ad'o'n; kaj de'nov'e li admon'is, ke oni bon'e regal'u la hom'et'o'n. La reĝ'o rakont'is al si'a'j princ'o'j kaj princ'in'o'j, kia'n spektakl'o'n ili hav'os hodiaŭ vesper'e. Tiu'j ĉi re'rakont'is ĝi'n al si'a'j serv'ist'o'j; kaj kiam al'proksim'iĝ'is la vesper'o, reg'is ĉe la kort'eg'o kaj en la urb'o plej ĝoj'a ekscit'o kaj ĉiu'j, kvazaŭ torent'o, direkt'iĝ'is amas'e al la herb'ej'o, kie oni jam star'ig'is tribun'o'j'n, por vid'i kur'ad'i la fanfaron'em'a'n hom'et'o'n.
Kiam la reĝ'o kaj li'a'j fil'o'j kaj fil'in'o'j sid'iĝ'is sur la tribun'o, Mal'grand'a Muk el'paŝ'is sur la herb'ej'o'n kaj far'is antaŭ la ge'eminent'ul'o'j tre'eg'e graci'a'n riverenc'o'n. Ĝoj'o'kri'o'j ek'son'is de ĉiu'j flank'o'j, kiam la mal'grand'ul'o aper'is: tia'n strang'a'n figur'o'n oni tie neniam vid'is antaŭ'e. La korp'et'o kun la gigant'a kap'o, la mantel'et'o kaj la vast'a pantalon'o, la long'a ponard'o en la larĝ'a zon'o, la mal'grand'a'j pied'et'o'j en la grand'eg'a'j pantofl'o'j — ver'e, ĉio tio aspekt'is tro komik'e, por ke oni ne eksplod'u per rid'o. Tamen Mal'grand'a Muk ne las'is si'n konfuz'i per ili'a rid'ad'o. Li star'iĝ'is tie fier'e, apog'ant'e si'n sur si'a baston'et'o, kaj atend'is si'a'n kontraŭ'ul'o'n. La sklav'estr'o jam elekt'is, laŭ la dezir'o de Muk mem, la plej rapid'pied'a'n el la reĝ'a'j kur'ist'o'j. Tiu ĉi fin'e el'paŝ'is, star'iĝ'is flank'e de l' mal'grand'ul'o, kaj ambaŭ atend'is la signal'o'n. Nun, laŭ'aranĝ'e, ek'sving'is Reĝ'id'in'o Amarza si'a'n vual'o'n, kaj, kvazaŭ du sag'o'j, for'paf'it'a'j al la sam'a cel'o, ek'flug'is ambaŭ vet'kur'ant'o'j tra la herb'ej'o.
Tuj ĉe la komenc'o la reĝ'a kur'ist'o antaŭ'iĝ'is je sufiĉ'e grand'a inter'spac'o, sed Muk li'n sekv'is ĉas'kur'eg'e per si'a'j pantofl'o-kuril'o'j, ating'is li'n, preter'pas'is, kaj jam de long'e star'is ĉe la cel'o, kiam la ali'a, sen'spir'a, al'ven'is. Kvazaŭ glaci'iĝ'int'e pro mir'o, la rigard'ant'o'j silent'is dum kelk'a'j moment'o'j; sed kiam unu'a la reĝ'o ek'plaŭd'is per la man'o'j, hura'is la popol'a amas'o kaj ĉiu'j ek'kri'is: "Viv'u la venk'int'o de l' vet'kur'o! Viv'u Mal'grand'a Muk!"
Dum'e oni al'konduk'is Mal'grand'a'n Muk'on, kiu ĵet'is si'n ter'e'n antaŭ la reĝ'o kaj parol'is: "Plej'potenc'a reĝ'o! nur mal'grand'a'n prezent'o'n de mi'a art'o mi ĵus far'is; vol'u nun favor'e permes'i, ke oni don'u al mi ofic'o'n inter vi'a'j kurier'o'j." — "Ne," respond'is al li la reĝ'o, "vi est'os mi'a korp'o'kur'ist'o kaj plej intim'a serv'ist'o, kar'a Muk; cent or'mon'er'o'j'n vi ĉiu'jar'e ricev'os kiel salajr'o'n; kaj ĉe la tabl'o de mi'a'j plej alt'a'j serv'ist'o'j vi manĝ'os."
Nun kred'is ni'a Muk, ke fin'e li ja trov'is la tiel long'e serĉ'it'a'n feliĉ'o'n, kaj ĝoj'e kaj gaj'e est'is al li en la kor'o. Krom tio, li ĝu'is la apart'a'n favor'o'n de la reĝ'o, ĉar tiu ĉi konfid'ad'is al li si'a'j'n plej urĝ'a'j'n kaj sekret'a'j'n komisi'o'j'n, kiu'j'n Muk plen'um'ad'is kun plej perfekt'a preciz'ec'o kaj ne'imag'ebl'a rapid'ec'o.
Tamen tut'e ne am'is li'n la ceter'a'j serv'ist'o'j de l' reĝ'o; ili koler'ad'is pro tio, ke hom'et'o, kiu ja taŭg'as por neni'o krom rapid'a kur'ad'o, arog'as al si sol'a la favor'o'n de ili'a sinjor'o. Tial ili organiz'is kontraŭ li mult'e da konspir'o'j; sed ĉiu'j ĉi konspir'o'j mal'sukces'is kaŭz'e de l' grand'a konfid'o, kiu'n hav'is la reĝ'o al si'a Sekret'a Ĉef-Korp'o'kur'ist'o (ja: eĉ ĝis ĉi tiu alt'a rang'o li si'n lev'is en tiel mal'mult'e da temp'o!).
Muk, kiu bon'e rimark'is, ke oni agit'ad'as kontraŭ li, tut'e ne vol'is si'n venĝ'i; por tio li ja est'is tro bon'kor'a; kontraŭ'e, li pri'pens'is rimed'o'j'n, por far'iĝ'i am'at'a de si'a'j mal'amik'o'j kaj neces'eg'a por ili. Fin'e li re'memor'ig'is al si si'a'n baston'et'o'n, pri kiu en si'a feliĉ'o li jam ne pens'is plu; se li trov'os trezor'o'j'n, li dir'is al si en la pens'o'j, la sinjor'o'j ja tiam ek'sent'os por li iom pli da inklin'o. Jam oft'e li aŭd'is, ke la patr'o de l' nun'a reĝ'o en'ter'ig'is mult'a'j'n el si'a'j trezor'o'j, kiam la mal'amik'o'j en'fal'is en li'a'n land'o'n: oni ankaŭ dir'is, ke li en tiu temp'o mort'is, ne pov'int'e sci'ig'i al si'a fil'o si'a'n sekret'o'n. De nun Mal'grand'a Muk kun'port'is ĉiam kaj ĉie si'a'n baston'et'o'n, esperant'e, ke ia'foj'e li preter'pas'os la lok'o'n, kie la mon'o de l' mort'int'a reĝ'o est'as en'ter'ig'it'a. Unu vesper'o'n, okaz'e ven'int'e en mal'proksim'a'n part'o'n de l' palac'a ĝarden'o, kiu'n li mal'oft'e vizit'ad'is, subit'e li sent'is, kiel la baston'et'o en li'a man'o ek'mov'iĝ'as. Tri foj'o'j'n ĝi frap'is la ter'o'n. Nun li el'tir'is si'a'n ponard'o'n, far'is kelk'e da sign'o'j en la arb'o'j'n ĉirkaŭ'star'ant'a'j'n kaj re'en'ŝtel'iĝ'is en la palac'o'n. Tie li hav'ig'is al si fos'il'o'n, kaj, atend'int'e la nokt'o'n, li el'ir'is, dum favor'kovr'is li'n la mal'lum'o, plen'um'i si'a'n entrepren'o'n.
Sed la el'fos'ad'o de l' trezor'o far'is al Muk pli da klopod'o, ol kiom li atend'is. Li'a'j brak'o'j est'is ja mult'e tro mal'fort'a'j, sed grand'a kaj pez'a li'a fos'il'o; kaj ĉirkaŭ du hor'o'j'n li dev'is labor'i, por far'i fos'aĵ'o'n nur du-tri fut'o'j'n profund'a'n. Fin'e li'a fos'il'o ek'frap'is i'o'n mal'mol'a'n, kiu ek'son'is kiel fer'o. Ĉe tio li fos'is ankoraŭ pli diligent'e, kaj baldaŭ li el'ter'ig'is grand'a'n fer'a'n kovr'il'o'n. Mal'supr'e'n'ir'int'e en la fos'aĵ'o'n, por vid'i, kio kuŝ'is sub la kovr'il'o, li trov'is grand'a'n urn'o'n plen'plen'a'n de or'a'j mon'er'o'j. Sed ĉar li'a'j mal'grand'a'j fort'o'j tut'e ne sufiĉ'is por supr'e'n'lev'i la urn'o'n, li do met'is en si'a'n pantalon'o'n kaj en si'a'n zon'o'n nur tiom da mon'er'o'j, kiom li pov'is port'i, kaj ankaŭ si'a'n mantel'et'o'n li plen'ig'is per or'o. Post'e, li zorg'e re'kovr'is la urn'o'n kaj sur'ŝarĝ'is sur si'a'n dors'o'n la plen'ig'it'a'n mantel'et'o'n. Sed ver'e, sen tio, ke li hav'is sur si'a'j pied'o'j la fam'a'j'n pantofl'o'j'n, li neniam for'mov'iĝ'us de la lok'o, ĉar terur'e prem'eg'is li'n la ŝarĝ'o de la or'o. Tamen li sukces'is ating'i ne'rimark'it'e si'a'n ĉambr'o'n kaj kaŝ'is tie si'a'n or'o'n sub la kusen'o'j'n de si'a kanap'o.
Kiam Mal'grand'a Muk si'n vid'is posed'ant'o de tiom da or'o, li kred'is, ke nun ja ĉio ŝanĝ'iĝ'os, kaj ke li akir'os al si el inter si'a'j kort'eg'a'j mal'amik'o'j mult'e da protekt'ant'o'j kaj si'n'don'a'j serv'ant'o'j. Sed ĝust'e el tio est'as vid'ebl'e, ke la bon'a Muk cert'e ne est'is tro zorg'e eduk'it'a, ali'e li ja ne imag'us al si, ke per'e de or'o li pov'os akir'i amik'o'j'n. Ho ve! kiom pli saĝ'e li est'us tiu'temp'e far'int'a, bon'e ŝmir'ant'e si'a'j'n pantofl'o'j'n kaj tuj for'kur'ant'e kun si'a mantel'et'o plen'a de or'o!
La or'o, kiu'n de nun Mal'grand'a Muk plen'man'e dis'don'ad'is, vek'is ĉe la kort'eg'a'j serv'ist'o'j nur envi'o'n. La kuir'ej'estr'o Ahuli dir'is: "Li est'as fals'mon'er'ist'o." La sklav'estr'o Aĥmet dir'is: "Li ĝi'n flat'akir'is de la reĝ'o." Sed Arĥaz, la reĝ'a kas'ist'o, li'a mort'a mal'amik'o, kiu mem de temp'o al temp'o en'met'is la man'o'n en la kas'o'n de si'a sinjor'o, dir'is sen ĉirkaŭ'fraz'o: "Li ja ŝtel'is ĝi'n." Por hav'i cert'ec'o'n pri la afer'o, ili nun inter'konsil'iĝ'is; kaj la ĉef'trink'aĵ'o'verŝ'ist'o Korĥuz aper'is unu tag'o'n, kun mien'o tre mal'ĝoj'a, antaŭ la okul'o'j de l' reĝ'o. Li tiel trud'montr'ad'is si'a'n melankoli'a'n ten'iĝ'o'n, ke la reĝ'o demand'is li'n, kio al li est'as. "Ho ve!" li respond'is, "mi mal'ĝoj'as, ke mi perd'is la favor'o'n de mi'a sinjor'o." — "Kio'n vi fabl'as, amik'o Korĥuz?" re'dir'is al li la reĝ'o. "De kiam mi plu ne las'as lum'i sur vi la sun'o'n de mi'a favor'o?" La ĉef'trink'aĵ'o'verŝ'ist'o respond'is, ke li ja super'ŝut'as per or'o la sekret'a'n ĉef'korp'o'kur'ist'o'n, sed al si'a'j mal'feliĉ'a'j fidel'a'j serv'ist'o'j li don'as neni'o'n. Tre mir'ig'is la reĝ'o'n ĉi tiu sci'ig'o. Oni rakont'is al li pri la or'dis'don'ad'o'j de Mal'grand'a Muk, kaj sen'pen'e la konspir'ant'o'j vek'is ĉe li la suspekt'o'n, ke Muk for'ŝtel'is iel la mon'o'n el la kas'ej'o. Mult'e ĝoj'is la ĉef'kas'ist'o, ke la afer'o pren'is ĉi tiu'n turn'iĝ'o'n; ĉar en ĉiu okaz'o li tut'e ne am'is far'i kalkul'o'n pri la stat'o de l' kas'o. La reĝ'o don'is ordon'o'n, sekret'e observ'ad'i ĉiu'j'n mov'o'j'n de Mal'grand'a Muk, por li'n kapt'i, se ebl'e, ĉe plen'a farad'o.
Ĝust'e en la nokt'o, kiu sekv'is tiu'n mal'feliĉ'a'n tag'o'n, Mal'grand'a Muk, rimark'int'e ke li'a dis'donac'em'o preskaŭ re'mal'plen'ig'is li'a'n kas'o'n, si'n arm'is per si'a fos'il'o kaj en'ŝtel'iĝ'is en la palac'a'n ĝarden'o'n, por pren'i tie el si'a sekret'a trezor'o nov'a'n proviz'o'n da mon'o. En sufiĉ'e grand'a distanc'o sekv'is li'n la spion'o'j, konduk'at'a'j de la kuir'ej'estr'o Ahuli kaj la ĉef'kas'ist'o Arĥaz; kaj, en la moment'o, kiam li komenc'is trans'met'i la or'o'n el la urn'o en si'a'n mantel'et'o'n, ili si'n ĵet'is sur li'n, kun'katen'is al li la man'o'j'n kaj tuj konduk'is li'n antaŭ la reĝ'o'n. Kompren'ebl'e, ĉi tiu inter'romp'o de li'a dorm'ad'o jam met'is li'a'n reĝ'a'n moŝt'o'n en tre mal'bon'a'n humor'o'n; li do akcept'is tre mal'favor'e si'a'n mal'feliĉ'a'n sekret'a'n ĉef'korp'o'kur'ist'o'n kaj ordon'is, ke la juĝ'a esplor'o sen'prokrast'e komenc'iĝ'u. Oni jam el'ter'ig'is la urn'o'n kaj met'is, kun'e kun la fos'il'o kaj la plen'ig'it'a per or'o mantel'et'o, ĉe la pied'o'j de la reĝ'o. La ĉef'kas'ist'o atest'is, ke li kaj li'a'j observ'ist'o'j surpriz'is Muk'on en la moment'o, kiam li tiu'n ĉi urn'o'n kun ĝi'a or'a en'hav'o en'fos'is en la ter'o'n.
Ĉe tio ĉi la reĝ'o demand'is la kulp'ig'it'o'n, ĉu tio est'as ver'a, kaj de kie li ricev'is la or'o'n, kiu'n li tiel en'ter'ig'is. Mal'grand'a Muk, en la sent'o de si'a sen'kulp'ec'o, cert'ig'is, ke li trov'is la urn'o'n en la ĝarden'o, kaj ke li tut'e ne vol'is ĝi'n en sed nur el-ter'ig'i.
Ek'rid'is ĉiu'j al'est'ant'o'j pri ĉi tiu sen'kulp'iĝ'o, sed la reĝ'o furioz'e koler'iĝ'is pri la supoz'at'a sen'hont'ec'o de la mal'grand'ul'o. "Kio, abomen'ul'o!" ek'kri'is li; "ĉu ankaŭ tromp'mensog'i vi vol'as, mal'sprit'e kaj sen'hont'e tromp'mensog'i al vi'a reĝ'o, kiu'n vi jam pri'ŝtel'is? Ĉef'kas'ist'o Arĥaz, mi ordon'as al vi dir'i, ĉu vi re'kon'as, en ĉi tiu sum'o da or'o, tiu'n sam'a'n, kiu mank'as en mi'a trezor'ej'o."
La ĉef'kas'ist'o respond'is, ke li hav'as absolut'a'n cert'ec'o'n pri la afer'o: jam de kelk'a temp'o mank'as en la reĝ'a kas'o eĉ pli mult'e da or'o, kaj li pov'as ĵur'e atest'i, ke tio ĉi est'as la sum'o ŝtel'it'a.
Nun la reĝ'o ordon'is fort'e katen'i Mal'grand'a'n Muk'on kaj ĵet'i en la tur'o'n; kaj al la ĉef'kas'ist'o li trans'don'is la or'o'n, por ke li ĝi'n re'met'u en la reĝ'a'n trezor'ej'o'n. Ĝoj'ant'a, ke la afer'o tiel bon'e fin'iĝ'is, la ĉef'kas'ist'o for'ir'is kaj el'kalkul'is hejm'e la bril'ant'a'j'n or'a'j'n mon'er'o'j'n; sed neniam la mal'nobl'ul'o raport'is, ke mal'supr'e en la urn'o kuŝ'is paper'et'o, sur kiu est'is skrib'it'a:
"La mal'amik'o'j penetr'is en mi'a'n land'o'n; tial mi kaŝ'is ĉi tie part'o'n de mi'a'j trezor'o'j; kiu ajn ĝi'n trov'os, sur tiu'n fal'u la mal'ben'o de li'a reĝ'o, se li ne tuj trans'don'os ĝi'n al mi'a fil'o. — Reĝ'o Sad'i."
Sid'ant'e en si'a karcer'o, Mal'grand'a Muk profund'iĝ'is en mal'ĝoj'a medit'o. Li sci'is, ke per mort'o oni pun'as tiu'n, kiu ŝtel'is reĝ'a'j'n propr'aĵ'o'j'n, kaj tamen li ne vol'is mal'kovr'i al la reĝ'o la sekret'o'n pri la baston'et'o, ĉar li prav'e tim'is, ke oni tiam for'pren'os de li ne sol'e la baston'et'o'n, sed ebl'e eĉ li'a'j'n pantofl'o'j'n. Ankaŭ tiu'j ĉi last'a'j ne pov'is nun mult'e util'i al li, ĉar fort'a'j ĉen'o'j ten'is li'n firm'e al la mur'o, kaj, kiom ajn li pen'ad'is, est'is al li ne'ebl'e si'n turn'i sur la kalkan'um'o. Sed kiam, la morgaŭ'a'n tag'o'n, oni sci'ig'is al li, ke li est'as kondamn'it'a al mort'o, li ek'opini'is, ke fin'e pli bon'e est'as viv'i sen ia magi'a verg'et'o, ol mort'i, tio'n hav'ant'e; kaj tial li pet'ig'is de la reĝ'o privat'a'n aŭdienc'o'n kaj mal'kaŝ'is al li la sekret'o'n. En la komenc'o la reĝ'o ne vol'is kred'i al li'a konfes'o; sed Mal'grand'a Muk promes'is far'i prov'prezent'ad'o'n de si'a art'o, kondiĉ'e ke la reĝ'o konsent'u, ke li ne est'u mort'ig'it'a. La reĝ'o don'is al li si'a'n vort'o'n de honor'o; kaj, dum Muk ne vid'is tio'n, li las'is en'ter'ig'i iom da or'o kaj post'e ordon'is al la mal'grand'ul'o ĝi'n serĉ'i. Post mal'mult'e da moment'o'j li jam ĝi'n trov'is, ĉar klar'e la baston'et'o frap'is tri'foj'e la ter'o'n. Nun ek'konvink'iĝ'is la reĝ'o, ke li'a ĉef'kas'ist'o li'n tromp'is; kaj li send'is al li, laŭ orient'land'a kutim'o, silk'a'n ŝnur'o'n, por ke li sufok'u si'n mem. Kaj al Mal'grand'a Muk li dir'is: "Mi ja promes'is al vi vi'a'n viv'o'n, sed ĉar al mi ŝajn'is, ke vi hav'as ankoraŭ ali'a'j'n sekret'o'j'n, vi do rest'os en ĝis'mort'a mal'liber'ec'o, se vi ne konsent'os klar'ig'i, kia'manier'e vi kur'as tiel rapid'e." Mal'grand'a Muk, kiu jam pas'ig'is unu nokt'o'n en la tur'o kaj tial perd'is ĉiu'n dezir'o'n al plu'a mal'liber'ec'o, konfes'is, ke li'a tut'a art'o kuŝ'as en li'a'j pantofl'o'j; tamen li ne instru'is al la reĝ'o la sekret'o'n pri la tri'foj'a turn'iĝ'o sur la kalkan'um'o. Nun ankaŭ la reĝ'o sur'met'is la pantofl'o'j'n, por far'i la prov'o'n, kaj kiel frenez'a li ĉirkaŭ'kur'eg'is en la ĝarden'o. Oft'e li prov'is halt'ig'i la pantofl'o'j'n, sed van'e; kaj Mal'grand'a Muk, kiu ne pov'is rifuz'i al si mem ĉi tiu'n venĝ'et'o'n, las'is li'n kur'i kaj kur'i, ĝis li fal'is ter'e'n sven'int'a.
Kiam li re'konsci'iĝ'is, la reĝ'o terur'e koler'is kontraŭ Mal'grand'a Muk, kiu las'is li'n tiel kur'ad'i ĝis plen'a sen'spir'ec'o. "Mi ja don'is al vi mi'a'n reĝ'a'n vort'o'n," li dir'is, "ke vi konserv'os liber'ec'o'n kaj viv'o'n; sed en la temp'lim'o de dek du hor'o'j vi ir'u for el mi'a land'o, ali'e mi las'os vi'n pend'ig'i." Sed la pantofl'o'j'n kaj la baston'et'o'n li ordon'is met'i en si'a'n trezor'ej'o'n.
Tiel sam'e mal'riĉ'a kiel iam antaŭ'e, Mal'grand'a Muk for'las'is la land'o'n, mal'ben'ant'e si'a'n mal'saĝ'o'n, kiu tromp'kred'ig'is al li, ke li pov'as lud'i grav'a'n rol'o'n ĉe la kort'eg'o. La land'o, el kiu oni li'n for'pel'is, est'is, feliĉ'e, ne'grand'a; sekv'e, jam post ok hor'o'j li si'n trov'is ĉe la land'lim'o, kvankam, al'kutim'iĝ'int'e al si'a'j kar'a'j pantofl'o'j, li nun trov'is tre mal'facil'a la ordinar'a'n ir'manier'o'n.
Trans'pas'int'e la land'lim'o'n, li de'klin'iĝ'is de la kutim'a voj'o, por serĉ'i la plej dezert'a'j'n sol'ej'o'j'n kaj tie viv'i ermit'e, ĉar nun li port'is koler'o'n kontraŭ la tut'a hom'ar'o. En dens'a arb'ar'o li ven'is al lok'o, kiu al li ŝajn'is tre taŭg'a por li'a cel'o. Invit'is li'n klar'a river'et'o, border'it'a de ombr'o'plen'a'j fig'arb'o'j; ĝi tra'flu'is mol'a'n herb'ej'o'n, sur kiu li ĵet'is si'n ter'e'n, firm'e decid'int'e, ke li jam neni'o'n plu manĝ'os sed atend'os ĉi tie la mort'o'n. Profund'iĝ'int'a en mal'ĝoj'a pri'mort'a medit'o, li fin'e ek'dorm'is; sed kiam li re'vek'iĝ'is kaj ek'turment'is li'n li'a mal'plen'a stomak'o, li tamen pri'pens'is, ke mort'o per'mal'sat'a est'as ja io danĝer'a; kaj tial li ek'rigard'is ĉirkaŭ'e'n, ĉu li ne pov'as trov'i i'o'n manĝ'ebl'a'n.
Bon'gust'eg'a'j matur'a'j fig'o'j pend'is de la arb'o, sub kiu li ĵus dorm'is. Li supr'e'n'ramp'is por ili'n de'ŝir'i, sat'manĝ'is kun bon'a apetit'o, kaj post'e grimp'is mal'supr'e'n al la river'et'o, por kviet'ig'i si'a'n soif'o'n. Sed kia terur'o ek'reg'is li'n, kiam la akv'o montr'is al li li'a'n kap'o'n ornam'it'a'n per du grand'eg'a'j orel'o'j kaj long'a dik'a naz'eg'o! En grand'a konstern'iĝ'o li ek'kapt'is per la man'o'j si'a'j'n orel'o'j'n: ver'e, ili hav'is pli ol du'on'a'n uln'o'n da long'o!
"Mi ja bon'e merit'as orel'o'j'n de azen'o," li ek'kri'is, "ĉar, kiel azen'o, mi pied'for'bat'is mi'a'n feliĉ'o'n." — Dum kelk'a temp'o li ĉirkaŭ'vag'ad'is tra la arb'ar'o; sed sent'ant'e si'n de'nov'e mal'sat'a, li dev'is ankoraŭ unu foj'o'n al'kur'i al la fig'o'j, ĉar neni'o'n ali'a'n li trov'is tie por manĝ'i. Ĉe ĉi tiu du'a fig'manĝ'ad'o ven'is al li en la kap'o'n, ke ebl'e li'a'j orel'o'j jam ne hav'as lok'o'n sub li'a grand'a turban'o; tial, tim'ant'e aspekt'i ankoraŭ pli rid'ind'a, li de'nov'e palp'serĉ'is si'a'j'n orel'o'j'n, sed jen ili est'is mal'aper'int'a'j! Li tuj kur'is al la river'et'o, por cert'iĝ'i pri tio, kaj ver'e, ĝi est'is tiel'e: li'a'j orel'o'j nun hav'is si'a'n antaŭ'a'n form'o'n, kaj la long'a'n mal'bel'eg'a'n naz'o'n li jam ne hav'is plu. Nun fin'e li ek'kompren'is, kiel ĉi tio far'iĝ'is: de la unu'a fig'arb'o li ricev'is la long'a'n naz'o'n kaj la azen'a'j'n orel'o'j'n; per la du'a li re'san'iĝ'is. Kun ĝoj'o li ek'konsci'is, ke li'a favor'em'a sort'o don'is al li ankoraŭ unu foj'o'n rimed'o'n por est'i feliĉ'a. Li do de'ŝir'is de ĉiu el la du arb'o'j tiom da fig'o'j, kiom li pov'is kun'port'i, kaj re'ir'is en la land'o'n, kiu'n li antaŭ tiel mal'long'a temp'o for'las'is. Tie, en la unu'a urb'et'o, en kiu'n li ven'is, li far'is si'n, per ali'a'j vest'aĵ'o'j, tut'e ne're'kon'ebl'a; post'e, li ir'is plu'e'n al la urb'o, kie loĝ'is la reĝ'o, kaj baldaŭ li tie'n al'ven'is.
Est'is tiam sezon'o, kiam matur'a'j frukt'o'j est'is ankoraŭ sufiĉ'e mal'oft'a'j. Tial Mal'grand'a Muk sid'iĝ'is antaŭ la pord'eg'o de l' palac'o, ĉar el pas'int'a temp'o li bon'e sci'is, ke ĉi tie la kuir'ej'estr'o aĉet'ad'as tia'j'n frand'aĵ'o'j'n por la reĝ'a tabl'o. Li ankoraŭ ne long'e sid'is tie, kiam, tra'paŝ'ant'a'n tra la kort'o, li ek'vid'is la kuir'ej'estr'o'n. Tiu ĉi esplor'is la komerc'aĵ'o'j'n de l' vend'ist'o'j, kiu'j kolekt'iĝ'is ĉe la pord'eg'o de l' palac'o, kaj fin'e li'a'j okul'o'j renkont'is la korb'et'o'n de Muk. "Ho! jen frand'aĵ'o ne'ordinar'a," li dir'is, "kiu cert'e plaĉ'os al li'a reĝ'a moŝt'o; kiom vi postul'as por la tut'a korb'o?" Mal'grand'a Muk difin'is prez'o'n moder'a'n, kaj baldaŭ ili far'is inter'konsent'o'n. La kuir'ej'estr'o trans'don'is la korb'o'n al sklav'o kaj daŭr'ig'is si'a'n ir'ad'o'n; sed Mal'grand'a Muk for'kur'is de tie kiel ebl'e plej rapid'e, tim'ant'e ke, kiam la mal'feliĉ'eg'o vid'iĝ'os ĉe la kap'o'j de l' kort'eg'an'o'j, oni li'n serĉ'os kaj pun'os, kiel vend'int'o'n de la fig'o'j.
La reĝ'o est'is ĉe tabl'o en tre'eg'e gaj'a humor'o; re'e kaj re'e li laŭd'is la kuir'ej'estr'o'n pro li'a bon'a kuir'ad'o kaj pro la zorg'em'o, kun kiu li ĉiam elekt'as por li la plej mal'oft'a'j'n frand'aĵ'o'j'n; sed la kuir'ej'estr'o, kiu ja sci'is, kia'j'n bon'gust'aĵ'o'j'n li ankoraŭ hav'as en rezerv'o, rid'et'is afabl'e kaj respond'is per orakol'a'j sentenc'o'j, kiel: "Post tag' hodiaŭ'a, ven'os tag'o morgaŭ'a," aŭ: "Fin'o bon'a, ĉio bon'a," tiel ke la reĝ'id'in'o'j far'iĝ'is pli kaj pli sci'vol'a'j, kio'n li ankoraŭ met'os sur la tabl'o'n. Sed kiam li al'serv'is la bel'a'j'n al'log'ant'a'j'n fig'o'j'n, el'iĝ'is el ĉiu'j buŝ'o'j unu'voĉ'a "A-a!" de admir'o. "Kiel matur'a'j! kiel apetit'a'j!" ek'kri'is la reĝ'o. "Kuir'ej'estr'o, vi est'as ver'a majstr'o kaj merit'as ni'a'n tut'e apart'a'n favor'o'n!" Tiel parol'ant'e, la reĝ'o, kiu je tia'j frand'aĵ'o'j est'is ĉiam tre mal'donac'em'a, dis'don'is propr'a'man'e la fig'o'j'n. Ĉiu reĝ'id'o kaj ĉiu reĝ'id'in'o ricev'is du, al la honor'a'j fraŭl'in'o'j kaj al la vezir'o'j kaj aga'o'j8 li don'is po unu, kaj la ceter'a'j'n li met'is antaŭ si mem kaj komenc'is glut'i kun grand'a apetit'o.
"Di'o mi'a! kiel strang'e vi aspekt'as, patr'o!" ek'kri'is subit'e Reĝ'id'in'o Amarza. Ĉiu'j, mir'ig'it'a'j, rigard'is al la reĝ'o: grand'eg'a'j orel'o'j el'star'is el li'a kap'o kaj long'a naz'eg'o pend'is mal'supr'e'n antaŭ li'a menton'o; ankaŭ si'n mem ili reciprok'e rigard'is kun mir'eg'o kaj terur'o: ĉiu'j est'is pli-mal'pli riĉ'e proviz'it'a'j per la strang'a'j kap'ornam'aĵ'o'j.
Oni prezent'u al si la konstern'iĝ'o'n de la kort'eg'o! Oni tuj send'is vok'i ĉiu'j'n kurac'ist'o'j'n de la urb'o; ili al'ven'is amas'eg'e kaj ordon'is pilol'o'j'n kaj mikstur'o'j'n, sed la orel'o'j kaj naz'o'j rest'is. Oni operaci'is unu el la reĝ'id'o'j, sed li'a'j orel'o'j tuj re'kresk'is.
En si'a kaŝ'ej'o, en kiu'n li re'tir'iĝ'is, Mal'grand'a Muk baldaŭ ek'sci'is pri la tut'a okaz'int'aĵ'o; kaj nun li plen'e konsci'is, ke ven'is la temp'o re'okup'iĝ'i pri la afer'o. Jam antaŭ'e, per la mon'o, kiu'n li en'spez'is per si'a fig'vend'ad'o, li aĉet'is vest'ar'o'n, kiu sufiĉ'e bon'e taŭg'us por aspekt'ig'i li'n kiel kler'ul'o'n; long'a barb'o el kapr'o'har'o'j perfekt'ig'is la tromp'vest'iĝ'o'n. Kun sak'o da fig'o'j li en'ir'is en la palac'o'n de l' reĝ'o kaj propon'is, kiel fremd'a kurac'ist'o, si'a'n help'o'n. Komenc'e oni est'is iom ne'kred'em'a; sed kiam Mal'grand'a Muk manĝ'ig'is fig'o'n al unu el la reĝ'id'o'j kaj tiel re'ven'ig'is li'a'j'n orel'o'j'n kaj li'a'n naz'o'n al ili'a antaŭ'a stat'o, ek'dezir'eg'is ĉiu'j, ke la fremd'a kurac'ist'o ili'n sam'manier'e re'san'ig'u. Dum'e la reĝ'o, neni'o'n dir'ant'e, li'n pren'is je la man'o kaj konduk'is en si'a'n ĉambr'o'n. Tie li mal'ferm'is pord'o'n konduk'ant'a'n en la trezor'ej'o'n, kaj far'is al Muk sign'o'n, ke li sekv'u li'n. "Jen est'as mi'a'j trezor'o'j," dir'is la reĝ'o; "elekt'u, kio'n ajn vi vol'as; mi neni'o'n rifuz'os al vi, se vi nur liber'ig'os mi'n de ĉi tiu mal'honor'ant'a mal'san'o." Tio est'is kvazaŭ dolĉ'a muzik'o en la orel'o'j de Mal'grand'a Muk. En'ir'ant'e en la trezor'ej'o'n, li jam ek'vid'is sur la plank'o si'a'j'n pantofl'o'j'n, kaj tut'proksim'e de ili kuŝ'is li'a verg'et'o. Nun li ĉirkaŭ'ir'is en la salon'o, kvazaŭ li vol'us admir'i la trezor'o'j'n de l' reĝ'o; sed apenaŭ li ating'is si'a'j'n pantofl'o'j'n, li rapid'e en'salt'is, kapt'is li'a'n baston'et'o'n, de'ŝir'is si'a'n fals'a'n barb'o'n kaj vid'ig'is al la mir'ant'a reĝ'o la bon'e kon'at'a'n vizaĝ'o'n de l' for'pel'it'a Muk. "Perfid'a reĝ'o," li parol'is, "kiu pag'as fidel'a'j'n serv'o'j'n per sen'dank'ec'o, konserv'u, kiel bon'e merit'it'a'n pun'o'n, vi'a'n nun'a'n fi-figur'o'n. Mi post'las'as al vi la orel'o'j'n, kiel ĉiu'tag'a'n memor'aĵ'o'n pri Mal'grand'a Muk." El'dir'int'e la last'a'j'n vort'o'j'n, li si'n turn'is rapid'e sur la kalkan'um'o, ek'dezir'is si'n mal'proksim'e'n de tie, kaj antaŭ ol la reĝ'o pov'is kri'i eĉ unu foj'o'n por help'o, Mal'grand'a Muk est'is jam for'flug'int'a. De tiu temp'o li loĝ'as ĉi tie en grand'a riĉ'ec'o, sed tut'e sol'a, ĉar li mal'estim'as la hom'o'j'n. Li'a spert'o'riĉ'a viv'o far'is li'n grand'a saĝ'ul'o, kaj, malgraŭ li'a strang'a ekster'aĵ'o, li merit'as vi'a'n admir'o'n, pli ol vi'a'n mok'ad'o'n. —
Tiel rakont'is al mi mi'a patr'o. Mi cert'ig'is al li mi'a'n pent'o'n pri mi'a mal'ĝentil'a kondut'o kontraŭ la bon'a hom'et'o, kaj mi'a patr'o pardon'e liber'ig'is mi'n de la post'rakont'a "kutim'a," kiu'n li destin'is al mi en la komenc'o. Mi rakont'is al mi'a'j kamarad'o'j la mir'ig'a'j'n aventur'o'j'n de Mal'grand'a Muk, kaj baldaŭ ni tiom li'n am'is, ke neniam ni insult'is li'n plu. Mal'e, ĝis li mort'is, ni alt'e respekt'is li'n, kaj ĉiam ni klin'iĝ'ad'is antaŭ li tut'e sam'e profund'e, kiel antaŭ kadi'o kaj mufti'o.9
La vojaĝ'ant'o'j inter'konsent'e decid'is ripoz'i la sekv'ant'a'n tag'o'n en tiu ĉi karavan'ej'o, por re'fort'ig'i si'n mem kaj si'a'j'n best'o'j'n por la plu'a vojaĝ'o. Ankaŭ en ĉi tiu'n tag'o'n ĝis'daŭr'is la hieraŭ'a gaj'ec'o, kaj ili si'n don'is al ĉiu'spec'a'j lud'o'j kaj amuz'aĵ'o'j. Post komun'a tag'manĝ'o ili al'vok'is la kvin'a'n komerc'ist'o'n, Al'i Siza, ke nun li pag'u si'a'n ŝuld'o'n, kiel jam far'is la ali'a'j, kaj rakont'u si'a'n histori'o'n. Li respond'is, ke li'a viv'o est'as tro mal'riĉ'a je frap'ant'a'j okaz'int'aĵ'o'j, kaj tial li ne vol'as parol'i pri ĝi, sed rakont'os al ili i'o'n ali'a'n, nom'e: la fabel'o'n pri la fals'a princ'o.
Vendred'e, kiam ali'a'j hom'o'j pac'e re'ven'ad'is de la maten'a preĝ'o hejm'e'n al si'a labor'o, Labakano, sur'hav'ant'a bel'a'n, pen'eg'e ŝpar'akir'it'a'n vest'o'n, el'paŝ'is el la moske'o, tra'ir'is per mal'rapid'a'j fier'a'j paŝ'o'j la plac'o'j'n kaj strat'o'j'n de la urb'o, kaj kiam iu el li'a'j kamarad'o'j li'n salut'is, dir'ant'e: "Pac'o'n al vi, Labakano," aŭ: "Kiel vi fart'as, amik'o?" li ek'sving'is grand'anim'e la man'o'n aŭ, en special'a'j okaz'o'j, klin'is bel'manier'e la kap'o'n. Kaj kiam li'a majstr'o dir'is al li, ŝerc'e: "Nask'it'a princ'o vi ja est'as, Labakano," li ĝoj'is pro tio kaj respond'is: "Ĉu ankaŭ vi rimark'is tio'n?" aŭ: "Mi jam de long'e tiel pens'as!"
Tia est'is jam de long'a temp'o la strang'a kondut'o de la respekt'ind'a sub'tajlor'o Labakano, sed ĉar li est'is en ceter'a'j rilat'o'j bon'kondut'a kaj lert'a labor'ist'o, li'a majstr'o toler'ad'is li'a'j'n kapric'o'j'n. Okaz'is ĝust'e tiu'temp'e, ke Selim, la frat'o de l' sultan'o, halt'is tra'vojaĝ'e en Aleksandrio; kaj unu tag'o'n li send'is fest'vest'o'n al la majstr'o, por ke ĝi est'u de li korekt'it'a, kaj la majstr'o trans'don'is ĝi'n al Labakano, ĉar tiu ĉi farad'is la plej delikat'a'j'n labor'aĵ'o'j'n. Vesper'e, kiam la majstr'o kaj la ali'a'j sub'ul'o'j for'ir'is, por mal'lac'iĝ'i post la ŝarĝ'pen'ad'o de l' tag'o, Labakano, puŝ'at'a de ne'kontraŭ'star'ebl'a sopir'o, re'en'ir'is en la labor'ej'o'n, kie pend'is la vest'o de la imperi'estr'a frat'o. Long'e li star'is tie antaŭ la vest'o, en'pens'e admir'ant'e jen la bel'eg'a'n brod'aĵ'o'n, jen la bril'et'ant'a'j'n ŝanĝ'kolor'o'j'n de la silk'o kaj velur'o. Li ne pov'is si'n de'ten'i: kvazaŭ mal'liber'vol'e li sur'met'is ĝi'n, kaj jen, ho mir'o! ĝi vest'is li'n tiel perfekt'e, kiel se ĝi est'us por li far'it'a. "Ĉu mi ne est'as princ'o tut'e sam'e bon'a kiel iu ali'a?" li demand'is si'n, paŝ'ant'e en la ĉambr'o tie'n kaj re'e'n. "Ĉu la majstr'o mem ne dir'is, ke mi est'as princ'o nask'it'a?" Sur'met'ant'e la vest'o'n, la sub'tajlor'o ŝajn'is sam'temp'e al'pren'i tut'e reĝ'a'n karakter'o'n; li ne pov'is for'ig'i el si'a spirit'o la pens'o'n, ke li est'as ne'kon'at'a reĝ'id'o, kaj kiel ne'kon'at'a reĝ'id'o li nun decid'is for'vojaĝ'i en la mond'o'n kaj tia'n lok'o'n for'las'i, kie la hom'o'j est'as tiel mal'saĝ'a'j, ke ili ne pov'as vid'i, sub la kovr'aĵ'o de li'a mal'alt'a viv'stat'o, li'a'n en'nask'it'a'n ind'ec'o'n. Ŝajn'is al li, kvazaŭ la bel'eg'a vest'o est'as al li send'it'a de iu bon'vol'a fe'in'o; li do bon'e si'n gard'is mal'ŝat'i tiel mult'valor'a'n donac'o'n, en'poŝ'ig'is la mal'mult'a'n mon'o'n, kiu'n li hav'is kontant'e, kaj, dum favor'kovr'is li'n la mal'lum'o de la nokt'o, li ek'for'marŝ'is el la pord'eg'o de Aleksandrio.
Dum li vojaĝ'ad'is, la nov'a princ'o el'vok'is ĉiu'lok'e grand'a'n mir'o'n, ĉar la bel'eg'a vest'o kaj li'a serioz'a, majest'a ten'iĝ'o tut'e ne konven'is al pied'ir'ant'o. Kiam, pri tio, oni far'is al li i'a'n demand'o'n, li ĉiu'foj'e respond'is kun mister'o'plen'a mien'o, ke la afer'o hav'as kaŭz'o'n tut'e special'a'n. Sed vid'ant'e, ke li far'as si'n rid'ind'a per si'a pied'ir'ad'em'o, li aĉet'is por mal'alt'a prez'o mal'jun'a'n ĉeval'o'n, kiu traf'e al li konven'is, ĉar, hav'ant'e ne'ŝancel'ebl'a'n trankvil'ec'o'n kaj mild'ec'o'n de anim'o, neniam ĝi embaras'e dev'ig'is li'n prezent'iĝ'i kiel lert'a rajd'ist'o, kio tut'e ne est'is li'a fort'a flank'o.
Unu tag'o'n, dum li voj'ir'is mal'rapid'e antaŭ'e'n sur si'a Murva, — tiel li nom'is si'a'n ĉeval'o'n, — al'ven'is ali'a rajd'ant'o, kiu pet'is permes'o'n rajd'i en li'a societ'o, ĉar, dir'is li, per inter'parol'ad'o mal'long'iĝ'os al ili la voj'o. La rajd'ant'o est'is gaj'a jun'ul'o, bel'a kaj ĝentil'manier'a. Li tuj komenc'is kun Labakano inter'parol'ad'o'n pri "kie'n" kaj "de kie,"; kaj montr'iĝ'is, ke ankaŭ li, sam'e kiel la sub'tajlor'o, el'ir'is sen'cel'e en la mond'o'n. Li dir'is, ke li nom'iĝ'as Omar, est'as nev'o de l' bej'o Elf'i, la mal'feliĉ'a Paŝa'o de Kajro, kaj nun vojaĝ'as de lok'o al lok'o, por plen'um'i komisi'o'n, kiu'n konfid'is al li li'a onkl'o sur si'a lit'o de mort'o. Kun sam'a ne'kaŝ'em'ec'o Labakano ne vol'is rakont'i pri si'a'j propr'a'j cirkonstanc'o'j, sed mal'klar'e kompren'ig'is al la nov'e'ven'int'o, ke li est'as de alt'a de'ven'o kaj vojaĝ'as pro si'a plezur'o.
La ambaŭ jun'ul'o'j plaĉ'is mult'e unu al la ali'a kaj daŭr'ig'is kun'e la voj'o'n. La du'a'n tag'o'n de l' komun'a vojaĝ'o Labakano demand'is si'a'n kun'rajd'ant'o'n pri la komisi'o, kiu'n li dev'as pri'zorg'i, kaj ek'sci'is, je si'a grand'a mir'o, jen'o'n: — Elf'i Bej'o, la Paŝa'o de Kajro, eduk'is Omar'on de li'a plej fru'a infan'ec'o, kaj tiu ĉi neniam kon'is si'a'j'n ge'patr'o'j'n. Fin'e, kiam la Bej'o est'is surpriz'e atak'it'a de si'a'j mal'amik'o'j kaj, post tri mal'feliĉ'a'j batal'o'j, dev'is for'kur'i, mort'ig'e vund'it'a, li mal'kaŝ'is al si'a zorg'at'o, ke li ne est'as li'a nev'o, sed la fil'o de potenc'a monarĥ'o, kiu, pro tim'o de la profet'aĵ'o'j de si'a'j astr'olog'o'j, for'ig'is la jun'a'n princ'id'o'n de si'a kort'eg'o, ĵur'ant'e, ke li ne vol'as li'n re'vid'i pli fru'e ol je li'a du'dek-du'a nask'o'tag'o. Elf'i Bej'o ne dir'is al li la nom'o'n de li'a patr'o, sed don'is al li plej preciz'a'j'n ordon'o'j'n, ke, la kvar'a'n de la ven'ont'a monat'o Ramadan, je kiu tag'o li ating'os la aĝ'o'n de du'dek du jar'o'j, li trov'iĝ'u ĉe la fam'e'kon'at'a kolon'o El-Seruja, je kvar tag'vojaĝ'o'j, orient'e de Aleksandrio; tie li trans'don'u al la vir'o'j, kiu'j star'os apud la kolon'o, ponard'o'n, kiu'n li don'is al li, kaj dir'u al ili: "Jen mi est'as kiu'n vi serĉ'as"; se ili respond'os: "Laŭd'at'a est'u la Profet'o, kiu vi'n gard'is," li tiam sekv'u ili'n; ili konduk'os li'n al li'a patr'o.
Tre mir'ig'is la sub'tajlor'o'n Labakanon ĉi tiu sci'ig'o. Per envi'em'a'j okul'o'j li de nun rigard'is la princ'id'o'n. Koler'ig'is li'n la pens'o, ke al tiu ĉi Omar, kiu jam sen tio hav'as la fam'o'n est'i nev'o de potenc'a paŝa'o, la sort'o pli'e don'is rang'o'n de princ'id'o, sed al li mem, kiu ja posed'as ĉiu'j'n princ'a'j'n ec'o'j'n, ĝi donac'is, kvazaŭ por mok'o, sen'fam'a'n nask'iĝ'o'n kaj viv'o'voj'o'n tut'e ordinar'a'n. Li far'is kompar'o'j'n inter si mem kaj la princ'id'o. Li dev'is konfes'i al si, ke tiu ĉi last'a hav'as trajt'o'j'n de vizaĝ'o tre'eg'e al'log'a'j'n: bel'a'j viv'ec'a'j okul'o'j, agl'a naz'o, mild'a'j serv'em'a'j manier'o'j, unu'vort'e, ĉiu'j ekster'a'j perfekt'aĵ'o'j, kiu'j pov'as iu'n rekomend'i, est'is li'a'j. Sed kvankam li ne pov'is ne konfes'i la merit'o'j'n de si'a kun'ul'o, tamen li trov'is ne'kontraŭ'dir'ebl'a, ke hom'o tia, kia li Labakano, est'us, sen ia dub'o, eĉ pli bon'ven'a al la princ'a patr'o, ol la ver'a princ'id'o.
Ĉi tiu'j pri'pens'o'j persekut'ad'is Labakanon dum la tut'a tag'o, kaj la sekv'int'a'n nokt'o'n li eĉ ek'dorm'is kun ili. Sed kiam li mal'ferm'is maten'e la okul'o'j'n, kaj li'a unu'a rigard'o renkont'is la kuŝ'ant'a'n apud li Omar'on, kiu pov'is dorm'i tiel trankvil'e kaj sonĝ'i pri si'a cert'a feliĉ'o, vek'iĝ'is en li la pens'o, tio'n akir'i al si, aŭ ruz'e aŭ per'fort'e, kio'n mal'favor'a sort'o rifuz'is. La ponard'o, tiu ek'kon'a sign'o de la hejm'e'n re'ven'ant'a princ'id'o, kroĉ'iĝ'is al la zon'o de l' dorm'ant'o; si'n'gard'e, sen'bru'e li el'tir'is ĝi'n, por en'puŝ'i en la brust'o'n de ĝi'a posed'ant'o. Sed eĉ la pens'o de mort'ig'o terur'is li'a'n pac'em'a'n tajlor'a'n anim'o'n; li do kontent'iĝ'is al'propr'ig'ant'e la ponard'o'n kaj brid'ant'e por si mem la pli rapid'a'n ĉeval'o'n de l' princ'id'o; kaj antaŭ ol Omar vek'iĝ'is kaj si'n vid'is sen'ig'it'a je ĉiu'j si'a'j esper'o'j, li'a perfid'a kun'vojaĝ'ant'o jam mal'proksim'iĝ'is je sufiĉ'e mult'e da mejl'o'j.
Est'is ĝust'e la unu'a tag'o de la sankt'a monat'o Ramadan, kiam Labakano pri'rab'is la princ'id'o'n; li do hav'is ankoraŭ kvar tag'o'j'n, por ating'i la kolon'o'n El-Seruja, kiu est'is de li bon'e kon'at'a. Kvankam la lok'o, kie trov'iĝ'is ĉi tiu kolon'o, est'is mal'proksim'a je ne pli ol du tag'vojaĝ'o'j, tamen li tre rapid'is por tie'n al'ven'i, ĉar ĉiam li tim'is, ke la ver'a princ'id'o al'ven'os unu'a. En la fin'o de l' du'a tag'o Labakano ek'vid'is la kolon'o'n El-Seruja. Ĝi star'is sur mal'grand'a mont'et'o en vast'a eben'aĵ'o kaj est'is vid'ebl'a el du-tri'hor'a distanc'o. Ĉe tiu ĉi vid'o, la kor'o de Labakano ek'bat'is pli laŭt'e. Kvankam, dum la du ĵus pas'int'a'j tag'o'j, li jam hav'is sufiĉ'e da temp'o por pri'pens'i la rol'o'n, kiu'n li dev'os lud'i, tamen li'a mal'bon'a konscienc'o far'is li'n iom tim'em'a; sed fin'e la pens'o, ke li ja est'as nask'it'a princ'o, re'vek'is li'a'n kuraĝ'o'n, kaj kun re'nov'ig'it'a mem'fid'o li al'ir'is si'a'n cel'o'n.
La ĉirkaŭ'aĵ'o'j de la kolon'o El-Seruja est'is sen'hom'a'j kaj dezert'a'j; kaj se la nov'a princ'id'o ne hav'us, jam por kelk'a'j tag'o'j, sufiĉ'e da proviz'aĵ'o'j, embaras'us li'n iom'e la zorg'o pri li'a viv'ten'o. Li nun halt'is kun si'a ĉeval'o sub kelk'a'j palm'o'j kaj tie atend'is, kio'n send'os al li li'a sort'o. Ĉirkaŭ la morgaŭ'a tag'mez'o li ek'vid'is grand'a'n procesi'o'n de ĉeval'o'j kaj kamel'o'j, ven'ant'a'n tra la eben'aĵ'o en direkt'o al la kolon'o El-Seruja. La procesi'o halt'is ĉe la mal'supr'o de l' mont'et'o, sur kiu star'is la kolon'o; oni star'ig'is bel'eg'a'j'n tend'o'j'n, kaj la tut'o aspekt'is kiel karavan'o de riĉ'a paŝa'o aŭ ŝejk'o. Labakano prav'e konjekt'is, ke ĝust'e pro li tiu'j mult'a'j hom'o'j al'ven'is; kaj volont'e li vid'ig'us al ili jam hodiaŭ ili'a'n est'ont'a'n estr'o'n, sed li moder'ig'is si'a'n dezir'eg'o'n prezent'iĝ'i kiel princ'o, ĉar ĉiu'okaz'e la ven'ont'a maten'o ja plen'e real'ig'os li'a'j'n plej ambici'a'j'n esper'o'j'n.
La maten'a sun'o vek'is la feliĉ'eg'a'n tajlor'o'n por la plej grav'a moment'o de li'a viv'o, kiam li lev'iĝ'os el si'a mal'alt'a sfer'o kaj star'iĝ'os flank'e de princ'a patr'o. Est'as ja ver'o, ke, brid'ant'e si'a'n ĉeval'o'n, por al'rajd'i al la kolon'o, li ek'pens'is moment'e pri la mal'just'ec'o de si'a entrepren'o, kaj imag'e li prezent'is al si la dolor'o'n de l' princ'a jun'ul'o, tromp'it'a de li'a'j bel'a'j esper'o'j; sed la kubo est'is ĵet'it'a, li jam ne pov'is mal'far'i, kio est'is far'it'a, kaj li'a mem'estim'o dir'is al li en la orel'o'n, ke li hav'as aspekt'o'n sufiĉ'e majest'a'n, por si'n prezent'i kiel fil'o al la plej potenc'a el la reĝ'o'j. Sen'tim'ig'it'e de ĉi tiu pens'o, li sid'iĝ'is sur si'a'n ĉeval'o'n, pren'is si'a'n tut'a'n kuraĝ'o'n en man'o'j por ig'i ĝi'n ord'e galop'i, kaj post mal'pli ol kvar'on'o da hor'o li jam ating'is la mal'supr'o'n de l' mont'et'o. Li de'salt'is de si'a ĉeval'o kaj al'lig'is ĝi'n al unu el la arbust'o'j, kiu'j kresk'is tie en sufiĉ'e grand'a nombr'o; post'e li el'tir'is la ponard'o'n de l' princ'id'o Omar kaj ek'supr'e'n'ir'is la mont'et'o'n. Ĉe la pied'o de l' kolon'o star'is ses vir'o'j. Tiu'j ĉi akompan'is mal'jun'ul'o'n kun nobl'a reĝ'a mien'o: li'a bel'eg'a or'brod'it'a kaftan'o, zon'it'a per blank'a kaŝmir'a ŝal'o, li'a blank'a turban'o, ornam'it'a per fulm'et'ant'a'j juvel'o'j, montr'is li'n hom'o riĉ'a kaj alt'rang'a. Labakano, al'paŝ'int'e, si'n klin'is antaŭ li mal'alt'e kaj parol'is, prezent'ant'e al li la ponard'o'n:
"Jen mi est'as, kiu'n vi serĉ'as."
"Laŭd'at'a est'u la Profet'o, kiu vi'n gard'is," respond'is la mal'jun'ul'o, kun larm'o'j de ĝoj'o; "ĉirkaŭ'pren'u vi'a'n mal'jun'a'n patr'o'n, kar'a mi'a fil'o Omar!"
La bon'a tajlor'o est'is de ĉi tiu'j solen'a'j vort'o'j tre kor'tuŝ'it'a kaj ĵet'is si'n, du'on'e ĝoj'ant'e, du'on'e hont'ant'e, en la brak'o'j'n de l' mal'jun'a princ'o. Sed nur dum unu moment'o est'is al li permes'at'e ĝu'i la feliĉ'eg'o'n de li'a nov'a rang'o. El'rekt'iĝ'int'e el la brak'o'j de l' princ'a mal'jun'ul'o, li ek'vid'is rajd'ant'o'n rapid'ant'a'n tra la eben'aĵ'o en direkt'o al la mont'et'o. La rajd'ant'o kaj li'a ĉeval'o prezent'is strang'a'n vid'aĵ'o'n; ĉu pro obstin'ec'o, ĉu pro lac'ec'o, la ĉeval'o, ŝajn'e, tut'e ne vol'is plu'e'n: ĝi ŝov'iĝ'is antaŭ'e'n per fal'ŝancel'iĝ'a ir'ad'o, kiu est'is nek paŝ'ad'o nek trot'ad'o, kaj per man'o'j kaj pied'o'j la rajd'ant'o instig'ad'is ĝi'n al pli rapid'a kur'ad'o. Baldaŭ, tro baldaŭ Labakano re'kon'is si'a'n ĉeval'o'n Murva kaj la ver'a'n princ'id'o'n Omar; sed jam ek'loĝ'is en li la demon'o Mensog'o, kaj li decid'is, kio ajn okaz'os, valor'ig'i kun fer'a frunt'o si'a'j'n uzurp'it'a'j'n pretend'o'j'n.
Jam el mal'proksim'o oni vid'is la rajd'ant'o'n sign'o'gest'ad'i per la man'o; kaj nun, malgraŭ la mal'bon'a ir'ad'o de l' ĉeval'o Murva, li jam al'ven'is, de'salt'is ter'e'n kaj ek'supr'e'n'ir'is kur'eg'e la mont'et'o'n. "Halt'u!" li kri'is, "kiu ajn vi est'as, halt'u! kaj ne las'u vi'n tromp'i de plej mal'nobl'a mensog'ul'o. Est'as mi, kiu nom'iĝ'as Omar; kaj neni'u mort'em'ul'o kuraĝ'u profan'i mi'a'n nom'o'n!"
Grand'a mir'o pentr'iĝ'is sur la vizaĝ'o'j de la apud'star'ant'o'j pro ĉi tiu ŝanĝ'iĝ'o de afer'o'j; sed pli ol ĉiu'j konstern'it'a ŝajn'is la mal'jun'ul'o, kiu nun direkt'ad'is demand'a'j'n rigard'o'j'n jen al tiu, jen al ali'a. Dum'e Labakano parol'is kun pen'eg'e akir'it'a trankvil'ec'o: "Favor'a mi'a estr'o kaj patr'o, ne las'u vi'n tromp'i de tiu hom'o. Ĝi est'as, kiom mi sci'as, iu frenez'a tajlor'o el Aleksandrio, nom'at'a Labakano, kiu merit'as ni'a'n kompat'o'n, pli ol ni'a'n koler'o'n."
Ĝis furioz'ec'o incit'is tiu'j vort'o'j la princ'id'o'n. Ŝaŭm'ant'e de koler'eg'o, li vol'is tra'puŝ'iĝ'i ĝis Labakano, sed la ĉirkaŭ'star'ant'o'j si'n ĵet'is inter ili'n kaj ten'is li'n firm'e, kaj la mal'jun'a princ'o parol'is: "Ver'e, fil'o mi'a, la kompat'ind'ul'o est'as frenez'a; oni lig'u li'n kaj sid'ig'u sur unu el ni'a'j dromedar'o'j; ebl'e ni pov'os iel help'i la mal'feliĉ'ul'o'n."
Jam kviet'iĝ'is la koler'eg'o de l' princ'id'o; plor'ant'e, li kri'is al la princ'o: "Mi'a kor'o al mi dir'as, ke vi est'as mi'a patr'o; mi ĵur'pet'as vi'n, pro memor'o de mi'a patr'in'o, aŭskult'u mi'n!"
"Sankt'a mi'a Di'o!" respond'is la ali'a; "li jam re'komenc'as delir'i; kiel la frenez'a'j ide'o'j nur ven'as al li en la kap'o'n?" Dir'int'e tio'n, li pren'is Labakanon je la brak'o kaj las'is si'n konduk'i mal'supr'e'n de la mont'et'o. Ili ambaŭ sid'iĝ'is sur bel'a'j'n ĉeval'o'j'n, drapir'it'a'j'n per riĉ'a'j kovr'il'o'j, kaj ek'for'rajd'is tra la eben'aĵ'o front'e de l' tut'a procesi'o. Sed al la mal'feliĉ'a princ'id'o oni kun'katen'is la man'o'j'n kaj lig'is li'n firm'e sur dromedar'o, kaj apud li rest'is ĉiam du rajd'ist'o'j, kiu'j hav'is por ĉiu li'a mov'o plej atent'em'a'n okul'o'n.
La mal'jun'a princ'o est'is Saaŭd, sultan'o de la Veĥabanoj.10 Long'a'n temp'o'n li viv'is sen'infan'a, ĝis fin'e al li nask'iĝ'is princ'id'o, pri kiu li jam de tiel long'e sopir'is. Sed la astr'olog'o'j, kiu'j'n li demand'is pri la sort'o de l' knab'o, deklar'is, ke ĝis li'a du'dek-du'a viv'jar'o minac'ad'os li'n la danĝer'o, est'i for'pel'it'a de iu mal'amik'o. Por tio'n evit'i, la sultan'o for'don'is la infan'o'n al si'a mal'nov'a fid'ind'a amik'o Elf'i Bej'o, por est'i de li eduk'at'a; kaj de tiu temp'o, dum du'dek du dolor'plen'a'j jar'o'j, li atend'is li'a'n aper'o'n. Ĉi tio'n la sultan'o rakont'is al si'a supoz'at'a fil'o, kaj esprim'is grand'a'n kontent'iĝ'o'n pri li'a bel'a statur'o kaj li'a dign'o'plen'a ten'iĝ'o.
Kiam ili ven'is en la land'o'n de l' sultan'o, ĉie la loĝ'ant'o'j akcept'is ili'n per ĝoj'o'kri'o'j, ĉar jam tra ĉiu'j urb'o'j kaj vilaĝ'o'j dis'vast'iĝ'is kun rapid'ec'o de fulm'o la fam'o pri la al'ven'o de la sultan'id'o. Sur la strat'o'j, sur kiu'j ili tra'pas'is, oni jam star'ig'is ark'o'j'n el flor'o'j kaj branĉ'o'j, bril'eg'a'j ĉiu'kolor'a'j tapiŝ'o'j ornam'is la dom'o'j'n, kaj la popol'o laŭt'e glor'is Di'o'n kaj li'a'n Profet'o'n, kiu'j send'is al ili tiel bel'a'n sultan'id'o'n. Ĉio ĉi tio plen'ig'is per feliĉ'o kaj ĝoj'o la fier'a'n kor'o'n de l' tajlor'o; sed des pli mal'feliĉ'a sen'dub'e si'n sent'is la ver'a Omar, kiu, ankoraŭ man'katen'it'a, sekv'is en silent'a mal'esper'o la procesi'o'n. Neni'u atent'is li'n ĉe la ĝeneral'a ĝoj'eg'o, kiu tamen en real'ec'o rilat'is ja li'n. La nom'o'n Omar kri'ad'is mil'o'j kaj mil'o'j da voĉ'o'j, sed pri li, la laŭ'rajt'a port'ant'o de la nom'o, neni'u interes'iĝ'is; nur tiu aŭ ali'a demand'is, kiu'n oni kun'for'konduk'as tiel firm'e lig'it'a'n, kaj terur'e son'is en la orel'o de l' sultan'id'o la respond'o de li'a'j gard'ant'o'j: "Ĝi est'as frenez'a tajlor'o."
Fin'e la procesi'o al'ven'is en la ĉef'urb'o'n de l' sultan'o, kie oni jam far'is, por ili'n akcept'i, prepar'o'j'n eĉ pli grandioz'a'j'n, ol en la ali'a'j urb'o'j. La sultan'in'o, mal'jun'et'a alt'respekt'ind'a vir'in'o, atend'is ili'n kun si'a tut'a kort'eg'an'ar'o en la plej bel'eg'a salon'o de l' palac'o. La plank'o'n de ĉi tiu salon'o kovr'is grand'eg'a tapiŝ'o; la mur'o'j est'is ornam'it'a'j per hel'blu'a ŝtof'o, kiu pend'is de grand'a'j arĝent'a'j hok'o'j per or'a'j ŝnur'o'j kaj kvast'o'j.
Est'is mal'lum'e, kiam la procesi'o al'ven'is; tial oni jam ek'brul'ig'is en la salon'o mult'e da kugl'e'rond'a'j kolor'a'j lamp'o'j, kiu'j far'is el la nokt'o hel'a'n tag'o'n. Ili el'radi'ad'is plej klar'e kaj plej mult'kolor'e en la profund'o de l' salon'o, kie sur tron'o sid'is la sultan'in'o. La tron'o star'is sur kvar ŝtup'o'j kaj est'is ĉirkaŭ'forĝ'it'a per sen'miks'a or'o kaj en'met'e ornam'it'a per grand'a'j ametist'o'j. La kvar plej eminent'a'j emir'o'j ten'ad'is super la kap'o de l' sultan'in'o baldaken'o'n el ruĝ'a silk'o, kaj la Ŝejk'o de Medin'a vent'um'ad'is ŝi'n per vent'um'il'o el pav'a'j plum'o'j.
Tiel la sultan'in'o atend'is si'a'n edz'o'n kaj si'a'n fil'o'n. Tiu'n ĉi last'a'n ankaŭ ŝi neniam re'vid'is de li'a nask'iĝ'o, sed signif'o'plen'a'j sonĝ'o'j jam aper'ig'is al ŝi la infan'o'n, pri kiu sopir'is ŝi'a kor'o, kaj tial ŝi est'is cert'a, ke eĉ el inter mil'o'j da ali'a'j ŝi tuj li'n pov'us re'kon'i. Nun ek'aŭd'iĝ'is la bru'o de la al'proksim'iĝ'ant'a procesi'o, trumpet'ad'o kaj tambur'ad'o inter'miks'iĝ'is kun la ĝoj'a aplaŭd'ad'o de l' popol'a amas'o, la huf'o'frap'ad'o de la ĉeval'o'j ek'son'is sur la kort'o de l' palac'o, ĉiam pli kaj pli proksim'e bru'ad'is la paŝ'o'j de la ven'ant'o'j, mal'ferm'eg'iĝ'is la pord'o'j de l' salon'o, kaj tra la vic'o'j de la fal'ant'a'j sur la vizaĝ'o'n serv'ist'o'j rapid'is la sultan'o, ten'ant'e si'a'n fil'o'n per la man'o, antaŭ la tron'o'n de l' patr'in'o.
"Jen," li parol'is, "mi al'konduk'as al vi tiu'n, pri kiu vi de tiel long'e sopir'as."
Sed la sultan'in'o inter'romp'is li'n. "Tio ne est'as mi'a fil'o," ŝi ek'kri'is; "tio ne est'as la trajt'o'j de vizaĝ'o, kiu'j'n la Profet'o al mi montr'is en sonĝ'o!"
En la moment'o, kiam la sultan'o vol'is far'i al ŝi riproĉ'o'j'n pri ŝi'a superstiĉ'o, mal'ferm'iĝ'is subit'e la pord'o, kaj, persekut'at'a de si'a'j gard'ant'o'j, de kiu'j li si'n de'ŝir'is per streĉ'o de ĉiu'j si'a'j fort'o'j, Princ'id'o Omar en'kur'eg'is en la salon'o'n. Sen'spir'a li ĵet'is si'n ter'e'n antaŭ la tron'o: "Ĉi tie mi vol'as mort'i; pren'u, ho patr'o kruel'a, mi'a'n viv'o'n, ĉar toler'i tiu'n ĉi hont'o'n mi jam ne pov'as!" Ĉiu'j'n konstern'eg'is li'a'j vort'o'j, oni amas'e inter'puŝ'iĝ'is ĉirkaŭ la mal'feliĉ'ul'o, kaj jam la al'rapid'ant'a'j gard'ist'o'j est'is pret'a'j li'n kapt'i kaj re'lig'i, kiam la sultan'in'o, kiu en sen'parol'a mir'eg'o rigard'is ĉio'n ĉi tio'n, salt'e lev'iĝ'is de la tron'o. "Halt'u!" ŝi kri'is; "ĉi tiu kaj neni'u ali'a est'as la ĝust'a; ĉi tiu hom'o est'as, kiu'n mi'a'j okul'o'j neniam vid'is kaj tamen re'kon'as mi'a kor'o!"
La gard'ist'o'j jam ne'vol'e de'turn'iĝ'is de Omar, sed la sultan'o, bol'ant'e de furioz'a koler'o, kri'is al ili, ke ili lig'u la frenez'ul'o'n. "Al mi aparten'as decid'i," li parol'is per komand'a voĉ'o, "kaj ĉi tie oni ne juĝ'as laŭ sonĝ'o'j de vir'in'o'j, sed laŭ cert'a'j, ne'erar'ig'a'j sign'o'j; ĉi tiu (montr'ant'e Labakanon) est'as mi'a fil'o, ĉar li al'port'is al mi la ponard'o'n, la atest'a'n sign'o'n de mi'a amik'o."
"Li ŝtel'is ĝi'n," kri'is Omar; "li mal'nobl'e profit'is mi'a'n sen'suspekt'a'n konfid'o'n, por mi'n pere'ig'i!" Sed la sultan'o ne aŭskult'is la voĉ'o'n de si'a fil'o, ĉar en ĉiu'j afer'o'j li kutim'is sekv'i nur si'a'n propr'a'n juĝ'o'n; la mal'feliĉ'a'n Omar'on li do las'is per'fort'e for'tren'i el la salon'o, dum li mem for'ir'is kun Labakano en si'a'n privat'a'n ĉambr'o'n, plen'a de koler'o kontraŭ si'a sultan'in'o edz'in'o, kun kiu li tamen jam de du'dek kvin jar'o'j kun'viv'is en pac'o.
La sultan'in'o, si'a'flank'e, profund'e mal'ĝoj'is pro la ĵus'a'j okaz'int'aĵ'o'j; ŝi hav'is la firm'a'n konvink'ec'o'n, ke iu tromp'ist'o ek'posed'is la kor'o'n de l' sultan'o, ĉar ĝust'e tiu'n sam'a'n mal'feliĉ'ul'o'n tiom mult'e da signif'o'plen'a'j sonĝ'o'j jam aper'ig'is al ŝi kiel ŝi'a'n ver'a'n fil'o'n. Kiam ŝi'a aflikt'iĝ'o iom'e kviet'iĝ'is, ŝi pri'pens'is rimed'o'j'n, por konvink'i si'a'n edz'o'n pri li'a mal'just'ec'o. Ver'dir'e ĉi tio ne est'is facil'a, ĉar tiu, kiu pretend'is est'i ŝi'a fil'o, jam trans'don'is al la sultan'o la ek'kon'il'a'n ponard'o'n, kaj krom tio li tiel detal'e inform'iĝ'is pri la pas'int'a viv'o de Omar, ke nun li lud'is si'a'n rol'o'n kun plej perfekt'a mem'fid'o. Ŝi send'is vok'i la vir'o'j'n, kiu'j akompan'is la sultan'o'n al la kolon'o El-Seruja, kaj ordon'is, ke ili ĉio'n plej preciz'e rakont'u al ŝi, kaj post'e ŝi konsil'iĝ'is kun si'a'j plej fid'ind'a'j sklav'in'o'j. Ili jen elekt'is, jen mal'elekt'is tiu'n kaj ali'a'n rimed'o'n; fin'e parol'is Meleĥsala, mal'jun'a saĝ'a Ĉerkes'in'o: "Se mi bon'e aŭd'is, estim'eg'at'a estr'in'o, la trans'don'int'o de l' ponard'o asert'is, ke tiu, kiu'n vi kred'as vi'a fil'o, nom'iĝ'as Labakano kaj est'as frenez'a tajlor'o?" — "Jes, ĝi est'as tiel'e," respond'is la sultan'in'o; "sed kio'n vi cel'as per tio?" — "Ĉu vi do ne opini'as ebl'a, ke tiu tromp'ist'o al'fiks'is al vi'a fil'o si'a'n propr'a'n nom'o'n? Kaj se tiel est'as, ekzist'as, por kapt'i li'n, bon'eg'a rimed'o, kiu'n mi nun tut'kaŝ'e sci'ig'u al vi." — La sultan'in'o klin'is si'a'n orel'o'n, kaj la sklav'in'o al'flustr'is konsil'o'n, kiu ŝajn'e tre plaĉ'is al ŝi'a sinjor'in'o, ĉar tiu ĉi tuj lev'iĝ'is, por ir'i al la sultan'o.
La sultan'in'o est'is saĝ'a vir'in'o, kiu bon'e kon'is la mal'fort'a'j'n flank'o'j'n de l' sultan'o kaj sci'is ili'n profit'i. Ŝi do ŝajn'ig'is est'i pret'a ek'ced'i kaj akcept'i la fals'a'n sultan'id'o'n; nur unu kondiĉ'o'n ŝi pet'is por ŝi. La sultan'o, kiu nun pent'is si'a'n ek'flam'o'n de koler'o kontraŭ si'a edz'in'o, konsent'is pri la kondiĉ'o, kaj ŝi parol'is: "Mi tre dezir'us sub'met'i ili'n ambaŭ al prov'o de lert'ec'o; ali'a ebl'e ig'us ili'n vet'rajd'i aŭ inter'bat'iĝ'i aŭ ĵet'i sag'eg'o'j'n, sed tio est'as afer'o'j, kiu'j'n ĉiu pov'as ja far'i; ne, mi vol'us don'i al ili task'o'n, kiu postul'as sagac'ec'o'n: mi do propon'as, ke ĉiu el ili far'u kaftan'o'n kaj pantalon'o'n, kaj tiam ni vid'os, kiu far'as la plej bel'a'j'n."
La sultan'o ek'rid'is kaj dir'is: "Aj! aj! jen saĝ'e vi el'pens'is! Mi'a fil'o dev'os konkurs'i kun vi'a frenez'a tajlor'o, kiu el ili kun'kudr'os la plej bon'a'n kaftan'o'n? Ne! jen kio est'as ver'e sen'senc'a!"
Sed la sultan'in'o atent'ig'is li'n al tio, ke li jam antaŭ'promes'is al ŝi la plen'um'o'n de la kondiĉ'o, kaj la sultan'o, hom'o vort'o'ten'em'a, ced'is en la fin'o, ĵur'ant'e tamen, ke kiel ajn bel'e la frenez'a tajlor'o far'os si'a'n kaftan'o'n, li por neni'o pov'os li'n akcept'i kiel fil'o'n. Li mem ir'is al si'a supoz'at'a fil'o kaj pet'is, ke li komplez'u al la kapric'o de si'a patr'in'o, kiu nun nepr'e vol'as vid'i kaftan'o'n de li'a man'o. Plen'iĝ'is per ĝoj'o la kor'o de l' bon'a Labakano: se nur de tio ĝi de'pend'as, li dir'is al si en la pens'o'j, sinjor'in'o sultan'in'o baldaŭ kontent'iĝ'os kun mi.
Oni jam pret'ig'is du ĉambr'o'j'n, unu por la princ'id'o, la ali'a'n por la tajlor'o; tie ili dev'is el'prov'i si'a'n art'o'n; kaj al ĉiu el ili oni don'is nur pec'o'n da silk'a ŝtof'o sufiĉ'e grand'a'n, tond'il'o'n, kudr'il'o'n kaj iom da faden'o.
La sultan'o est'is tre sci'vol'a, kia'n kaftan'aĉ'o'n far'os li'a fil'o; kaj ankaŭ al la sultan'in'o bat'is mal'trankvil'e la kor'o, ĉu ŝi'a ruz'o bon'e sukces'os aŭ ne. Du tag'o'j'n oni difin'is al la konkur'ant'o'j por ili'a labor'o; la tri'a'n tag'o'n la sultan'o send'is vok'i si'a'n edz'in'o'n, kaj kiam ŝi aper'is, li send'is ven'ig'i el la du ĉambr'o'j la ambaŭ kaftan'o'j'n kaj la kaftan'far'int'o'j'n. Triumf'e Labakano en'paŝ'is kaj stern'is si'a'n kaftan'o'n antaŭ la mir'ant'a'j rigard'o'j de l' sultan'o. "Jen vid'u, patr'o," li parol'is, "jen vid'u, respekt'eg'ind'a patr'in'o, ĉu tio ĉi ne est'as majstr'aĵ'o? Kontraŭ la plej lert'a kort'eg'a tajlor'o mi kuraĝ'us vet'i, ke far'i tiel bel'a'n kaftan'o'n li ne pov'us."
La sultan'in'o rid'et'is kaj turn'is si'n al Omar: "Kaj vi, fil'o mi'a, kio'n vi plen'um'is?" Indign'e li ĵet'is sur la plank'o'n la silk'a'n ŝtof'o'n kaj la tond'il'o'n. "Dres'i ĉeval'o'j'n oni instru'is al mi kaj sving'i la sabr'o'n, kaj ĉe ĉiu turnir'a vet'batal'o mi'a lanc'o traf'as si'a'n cel'o'n; sed la art'o'j de la kudr'il'o est'as al mi fremd'a'j; ja eĉ mal'honor'a'j ili est'us por zorg'at'o de Elf'i Bej'o, la estr'o de Kajro."
"Ho ver'a fil'o de mi'a reĝ'a sinjor'o!" ek'kri'is la sultan'in'o. "Kial ne est'as al mi permes'it'e vi'n ĉirkaŭ'pren'i, vi'n nom'i mi'a fil'o! Pardon'u, mi'a edz'o kaj estr'o," ŝi daŭr'ig'is, si'n turn'int'e al la sultan'o, "ke mi uz'is kontraŭ vi ĉi tiu'n ruz'o'n. Ĉu vi ankoraŭ ne kompren'as, kiu est'as princ'o kaj kiu tajlor'o? Ver'e, bel'eg'a est'as la kaftan'o, kiu'n far'is sinjor'o vi'a fil'o, kaj mi tre dezir'us li'n demand'i, ĉe kiu majstr'o li lern'is."
La sultan'o dron'is en profund'a medit'o, mal'konfid'em'e rigard'ant'e jen si'a'n edz'in'o'n, jen Labakanon, kiu van'e pen'ad'is kaŝ'i si'a'n ruĝ'iĝ'o'n kaj venk'i si'a'n ĉagren'o'n, ke li tiel stult'e perfid'is si'n. "Ankaŭ ĉi tiu pruv'o ne sufiĉ'as," dir'is la sultan'o. "Sed, laŭd'at'a est'u Allaho, mi kon'as rimed'o'n por cert'e sci'iĝ'i, ĉu mi est'as tromp'it'a."
Li ordon'is al'konduk'i si'a'n plej rapid'a'n ĉeval'o'n, salt'e sur'ĉeval'iĝ'is kaj ek'for'rajd'is en arb'ar'o'n, kiu komenc'iĝ'is ne mal'proksim'e de la urb'o. Tie laŭ mal'nov'a legend'o, loĝ'is bon'vol'a fe'in'o, nom'at'a Adolzajdo, kiu jam oft'e per si'a'j konsil'o'j help'is la reĝ'o'j'n de li'a gent'o en hor'o'j de urĝ'eg'a bezon'o; tie'n rapid'is la sultan'o. En la mez'o de la arb'ar'o est'is mal'dens'ej'o, ĉirkaŭ'it'a de alt'a'j cedr'o'j. Tie, laŭ la legend'o, loĝ'is la fe'in'o, kaj mal'oft'e oni kuraĝ'is tie'n penetr'i, ĉar jam de temp'o antikv'a la lok'o inspir'is ne'difin'ebl'a'n tim'o'n, kiu hered'e trans'don'iĝ'is de patr'o al fil'o. Apenaŭ li al'ven'is, la sultan'o de'salt'is de si'a ĉeval'o, ĝi'n al'lig'is al unu el la arb'o'j, star'iĝ'is en la mez'o de la lok'o, kaj ek'parol'is per laŭt'a voĉ'o: "Se est'as ver'o, ke vi don'is al mi'a'j pra'patr'o'j bon'a'n konsil'o'n en hor'o de grand'a bezon'o, aŭskult'u favor'e la pet'o'n de ili'a nep'o kaj konsil'u al mi en afer'o, kie hom'a prudent'o neni'o'n vid'as."
Apenaŭ li el'dir'is la last'a'j'n vort'o'j'n, mal'ferm'iĝ'is unu el la cedr'o'j, kaj el'paŝ'is vual'it'a vir'in'o vest'it'a per long'a blank'a rob'o. "Mi sci'as, pro kio vi ven'is al mi, Sultan'o Saaŭd; vi'a dezir'o est'as honest'a, kaj tial mi volont'e vi'n help'os. Pren'u ĉi tiu'j'n du kest'et'o'j'n. Ordon'u al tiu'j ambaŭ hom'o'j, kiu'j pretend'as est'i vi'a'j fil'o'j, ke ili elekt'u. Mi sci'as, ke ne mal'traf'e elekt'os tiu, kiu en ver'o est'as vi'a fil'o." Tiel parol'is la vual'it'a kaj don'is al li du mal'grand'a'j'n ebur'a'j'n kest'et'o'j'n, riĉ'e ornam'it'a'j'n per or'o kaj perl'o'j; sur la kovr'il'o'j, kiu'j'n la sultan'o van'e pen'ad'is ek'lev'i, est'is sur'skrib'o'j el en'met'it'a'j diamant'o'j.
Rajd'ant'e hejm'e'n, la sultan'o pri'pens'is kaj pri'pens'is, kio nur pov'as trov'iĝ'i en la kest'et'o'j, kiu'j'n, eĉ per streĉ'o de ĉiu'j si'a'j fort'o'j, mal'ferm'i li ne pov'is. Ankaŭ la sur'skrib'o'j don'is al li neni'a'n lum'o'n en la afer'o, ĉar sur unu li leg'is: Honor'o kaj Glor'o, sur la ali'a: Feliĉ'o kaj Riĉ'ec'o. La sultan'o pens'is en si mem, ke ankaŭ al li est'us mal'facil'e elekt'i inter la du objekt'o'j, kiu'j est'is egal'e bel'a'j, egal'e al'log'a'j.
Re'ven'int'e en si'a'n palac'o'n, li send'is vok'i la sultan'in'o'n kaj raport'is al ŝi, kio'n dir'is la fe'in'o; kaj nun plen'ig'is ŝi'a'n kor'o'n mister'a esper'o, ke tiu, al kiu ŝi sent'is si'n tiel fort'e al'tir'at'a, elekt'os la kest'et'o'n, kiu pruv'os li'a'n reĝ'a'n de'ven'o'n.
Antaŭ la tron'o de l' sultan'o oni star'ig'is du tabl'o'j'n; per si'a propr'a man'o la sultan'o met'is sur ili'n la du kest'et'o'j'n; post'e li supr'e'n'ir'is la tron'o'n kaj far'is sign'o'n al unu el si'a'j sklav'o'j, ke li mal'ferm'u la pord'o'n de l' salon'o. Bril'ant'a procesi'o de paŝa'o'j kaj emir'o'j de la regn'o, kiu'j'n al'vok'is al si la sultan'o, en'ven'is ar'eg'e tra la mal'ferm'it'a pord'o. Ili sid'iĝ'is sur bel'eg'a'j kusen'o'j laŭ'long'e de la mur'o'j. Kiam ili ĉiu'j sid'iĝ'is, la sultan'o de'nov'e far'is sign'o'n, kaj oni al'konduk'is Labakanon. Per fier'a'j paŝ'o'j li tra'ir'is la salon'o'n, ĵet'is si'n ter'e'n antaŭ la tron'o kaj dir'is: "Kio'n ordon'as mi'a sinjor'o kaj patr'o?"
La sultan'o rekt'iĝ'is sur si'a tron'o kaj dir'is: "Mi'a fil'o! pri la prav'ec'o de vi'a'j pretend'o'j je tiu ĉi nom'o oni laŭt'ig'is dub'o'j'n; unu el tiu'j kest'et'o'j cert'ig'os per si'a en'hav'o la pur'ec'o'n de vi'a nask'iĝ'o; elekt'u! mi ne dub'as, ke vi elekt'os la ĝust'a'n!"
Labakano lev'iĝ'is kaj al'paŝ'is antaŭ la kest'et'o'j'n. Long'e li pri'pens'is, kiu'n li elekt'u, fin'e li parol'is: "Alt'respekt'at'a patr'o! kio pli alt'a ol la feliĉ'o est'i vi'a fil'o? Kio pli nobl'a ol la riĉ'ec'o de vi'a favor'o? Mi elekt'as la kest'et'o'n, kiu montr'as la sur'skrib'o'n: Feliĉ'o kaj Riĉ'ec'o."
"Ni baldaŭ sci'os, ĉu vi bon'e elekt'is; inter'temp'e sid'iĝ'u sur tiu kusen'o apud la Paŝa'o de Medin'a," dir'is la sultan'o kaj far'is sign'o'n al si'a sklav'o.
Oni al'konduk'is Omar'on. Li'a rigard'o est'is mal'lum'a, li'a mien'o mal'ĝoj'a, kaj li'a tut'a aspekt'o vek'is ĝeneral'a'n kompat'o'n ĉe la apud'est'ant'o'j. Li ĵet'is si'n ter'e'n antaŭ la tron'o kaj demand'is pri la vol'o de l' sultan'o. La sultan'o klar'ig'is al li, ke li dev'as elekt'i unu el la kest'et'o'j; li lev'iĝ'is kaj al'paŝ'is antaŭ la tabl'o'n. Atent'e li leg'is ambaŭ sur'skrib'o'j'n, post'e li parol'is: "La last'a'j tag'o'j instru'is al mi, kiel ne'cert'a est'as la feliĉ'o, kiel pas'em'a'j ĉiu'j riĉ'aĵ'o'j. Sed krom tio ili instru'is al mi, ke en la brust'o de hom'o kuraĝ'a loĝ'as ne'detru'ebl'a trezor'o, la honor'o, kaj ke la bril'e lum'ant'a stel'o de l' glor'o neniam for'pas'as sam'temp'e kun la feliĉ'o. Do, eĉ se por ĉiam mi perd'as nun mi'a'n kron'o'n, jen fal'is la kubo! Honor'o kaj Glor'o, vi'n mi elekt'as!"
Li met'is si'a'n man'o'n sur la elekt'it'a'n kest'et'o'n; sed la sultan'o ordon'is, ke li halt'u, kaj far'is sign'o'n al Labakano, ke ankaŭ li al'paŝ'u antaŭ si'a'n tabl'o'n kaj met'u la man'o'n sur si'a'n kest'et'o'n. Dum'e la sultan'o ordon'is, ke oni al'port'u al li pelv'o'n kun akv'o el la sankt'a fontan'o Zemzem en Mekk'a, antaŭ'lav'is si'a'j'n man'o'j'n por preĝ'i, turn'is si'a'n vizaĝ'o'n orient'e'n, ĵet'is si'n ter'e'n kaj preĝ'is. "Di'o de mi'a'j pra'patr'o'j, kiu de jar'cent'o'j konserv'is ni'a'n gent'o'n pur'a kaj sen'miks'a, mal'help'u, ke la nom'o de la Abasidoj est'u profan'it'a de iu mal'nobl'ul'o, protekt'u kaj help'u mi'a'n ver'a'n fil'o'n en tiu ĉi hor'o de l' prov'o."
Li lev'iĝ'is kaj re'supr'e'n'ir'is si'a'n tron'o'n. Ĝeneral'a sci'vol'eg'o ten'is kvazaŭ en'katen'it'a'j ĉiu'j'n apud'est'ant'o'j'n; kor'prem'at'e atent'a'j, apenaŭ ili kuraĝ'is spir'i; eĉ mus'et'o'n oni pov'us aŭd'i kur'ant'a'n tra la salon'o, tiel sen'bru'e si'n ten'is la tut'a kort'eg'an'ar'o: la post'e'star'ant'o'j etend'is la kol'o'n super la kap'o'j'n de la antaŭ'star'ant'a'j vic'o'j, por rigard'i al la kest'et'o'j. Nun ek'parol'is la sultan'o: "Mal'ferm'u la kest'et'o'j'n," kaj tiu'j ĉi last'a'j, kiu'j'n ĝis nun neni'a potenc'o pov'is mal'ferm'i, ek'salt'e mal'ferm'iĝ'is per si mem.
En la de Omar elekt'it'a kest'et'o kuŝ'is, sur velur'a kusen'o, mal'grand'a or'a kron'et'o kaj sceptr'o; en la kest'et'o de Labakano — grand'a kudr'il'o kaj iom da faden'o. La sultan'o ordon'is al ambaŭ, ke ili al'port'u al li si'a'j'n kest'et'o'j'n. Li pren'is en si'a'n man'o'n la kron'et'o'n de sur la kusen'o; kaj, jen mir'ind'a vid'aĵ'o! en tiu sam'a moment'o ĝi ek'pli'grand'iĝ'is, kaj ĉiam ĝi far'iĝ'is pli kaj pli grand'a, ĝis ĝi ating'is la grand'ec'o'n de ver'a kron'o. Li met'is la kron'o'n sur la kap'o'n de si'a fil'o Omar, kiu star'is antaŭ li genu'e, kis'is li'n sur la frunt'o kaj ordon'is al li sid'iĝ'i ĉe li'a dekstr'a man'o. Sed al Labakano li turn'is si'n kaj parol'is: "Est'as mal'nov'a proverb'o: Rest'u tajlor'o ĉe vi'a labor'o! Ver'e, vi ne merit'as mi'a'n favor'o'n, sed pet'is pro vi iu, al kiu mi hodiaŭ neni'o'n pov'as rifuz'i; tial mi pardon'e las'as al vi vi'a'n mizer'a'n viv'o'n, sed se vi ŝat'as mi'a'n konsil'o'n, vi ir'u, kiel ebl'e plej rapid'e, for el mi'a land'o."
Hont'ig'it'a, kvazaŭ dis'prem'eg'it'a kiel li est'is, la kompat'ind'a sub'tajlor'o neni'o'n pov'is respond'i; li ĵet'is si'n ter'e'n antaŭ la princ'o, kaj larm'o'j ĵet'iĝ'is el li'a'j okul'o'j. "Ĉu vi pov'as pardon'i al mi, princ'o?" li dir'is.
"Al amik'o'j fidel'ec'o, al mal'amik'o'j grand'anim'ec'o, jen pri kio fier'as ĉiu Abasido," respond'is la princ'o, ig'ant'e li'n lev'iĝ'i; "for'ir'u en pac'o." — "Ho ver'a fil'o mi'a!" ek'kri'is, kor'tuŝ'it'a, la mal'jun'a sultan'o kaj ĵet'is si'n sur la brust'o'n de la fil'o; la emir'o'j kaj paŝa'o'j kaj ĉiu'j eminent'ul'o'j de l' regn'o lev'iĝ'is de si'a'j sid'ej'o'j kaj kri'is: "Viv'u la nov'a reĝ'id'o!" kaj, dum la ĝeneral'a ĝoj'eg'o, Labakano, ten'ant'e sub la brak'o si'a'n kest'et'o'n, el'ŝtel'iĝ'is el la salon'o.
Li mal'supr'e'n'ir'is en la stal'o'n de l' sultan'o, brid'is si'a'n ĉeval'o'n Murva kaj el'rajd'is tra la pord'eg'o en direkt'o al Aleksandrio. Kvazaŭ sonĝ'o aper'is al li li'a tut'a princ'a viv'o, kaj sol'e la bel'eg'a kest'et'o, riĉ'e ornam'it'a per perl'o'j kaj diamant'o'j, re'memor'ig'is al li, ke sonĝ'o ĝi ja tut'e ne est'is. Re'ven'int'e fin'e Aleksandrion, li al'rajd'is al la dom'o de si'a est'int'a majstr'o, de'salt'is ter'e'n, al'lig'is si'a'n ĉeval'o'n al la pord'o kaj en'paŝ'is en la labor'ej'o'n. La majstr'o, kiu en la komenc'o li'n ne re'kon'is, far'is mult'e da ceremoni'o'j kaj demand'is, per kio li pov'as li'n serv'i. Sed rigard'int'e de pli proksim'e si'a'n vizit'ant'o'n kaj re'kon'int'e si'a'n iam'a'n lern'ant'o'n, li al'vok'is si'a'j'n sub'ul'o'j'n, kaj ĉiu'j si'n ĵet'is kiel frenez'a'j kontraŭ la kompat'ind'a Labakano, kiu tut'e ne atend'is tia'n ĝentil'a'n akcept'o'n: ili pri'labor'is li'n per glad'il'o'j kaj uln'o'j, pik'is per kudr'il'o'j kaj pinĉ'is per akr'a'j tond'il'o'j, ĝis li fal'is el'lac'ig'it'a sur amas'o'n da mal'nov'a'j vest'aĵ'o'j.
Dum li tie kuŝ'is, far'is al li la majstr'o furioz'a'j'n riproĉ'o'j'n pro la ŝtel'it'a vest'o; van'e Labakano cert'ig'is li'n, ke ĝust'e pro tio li re'ven'is, ĉar li vol'as ĉio'n kompens'i; van'e li propon'is tri'obl'a'n kompens'aĵ'o'n; la majstr'o kaj li'a'j sub'ul'o'j si'n ĵet'is sur li'n de'nov'e, li'n ord'e tra'baston'is kaj for'pel'is el la dom'o. Vund'bat'it'a kaj ĉifon'it'a, li sid'iĝ'is sur si'a'n ĉeval'o'n Murva kaj rajd'is en karavan'ej'o'n. Tie li kuŝ'ig'is si'a'n lac'a'n dis'bat'it'a'n kap'o'n kaj ek'medit'is pri la sufer'o'j de l' viv'o sur'ter'a, pri la tiel oft'e ne'konfes'at'a merit'o kaj pri la sen'valor'ec'o kaj pas'em'ec'o de ĉiu'j mond'a'j trezor'o'j. Li ek'dorm'is kun la decid'o, rezign'i pri ĉia grand'ec'o kaj far'iĝ'i respekt'ind'a burĝ'o de la urb'o. Kaj la morgaŭ'a'n tag'o'n li ne pent'is pri si'a decid'o, ĉar la pez'a man'o de l' majstr'o kaj la egal'e pez'a'j man'o'j de li'a'j sub'ul'o'j jam definitiv'e for'baston'is el li'a dolor'ant'a korp'o li'a'n tut'a'n moŝt'ec'o'n.
Por alt'a prez'o li vend'is al juvel'ist'o si'a'n kest'et'o'n, aĉet'is al si dom'o'n kaj star'ig'is tajlor'a'n labor'ej'o'n. Fin'int'e ĉiu'j'n antaŭ'aranĝ'o'j'n kaj al'kroĉ'int'e antaŭ si'a fenestr'o el'pend'aĵ'o'n kun la sur'skrib'o: "Labakano, tajlor'o," li sid'iĝ'is en si'a labor'ej'o, kaj, per la kudr'il'o kaj faden'o, kiu'j'n li trov'is en la kest'et'o, li komenc'is flik'i la vest'o'n, kiu'n la majstr'o tiel kruel'e dis'ŝir'is. Sed foj'e oni vok'is li'n por kelk'a'j moment'o'j for de li'a labor'o, kaj kiam li vol'is de'nov'e si'n pren'i al ĝi, kia strang'a vid'aĵ'o si'n prezent'is al li'a rigard'o! Kvankam gvid'at'e de neni'u, la kudr'il'o daŭr'ig'is diligent'e kudr'ad'i; ĝi far'is delikat'a'j'n, graci'a'j'n steb'o'j'n, kia'j'n Labakano mem ne far'is eĉ en si'a'j plej art'o'riĉ'a'j moment'o'j!
Ver'e, eĉ la plej mal'grand'a donac'o de bon'vol'a fe'in'o est'as util'a kaj grand'valor'a! Kaj ankoraŭ ali'a'n valor'o'n hav'is ĉi tiu donac'o: kiel ajn diligent'e labor'is la kudr'il'o, la faden'o neniam fin'iĝ'is.
Labakano akir'is grand'a'n klient'ar'o'n kaj est'is baldaŭ la plej fam'a tajlor'o, long'e kaj larĝ'e. Li al'tranĉ'ad'is la vest'o'j'n kaj farad'is la unu'a'n steb'o'n per la kudr'il'o, kaj tuj ĉi tiu labor'is plu'e kaj sen'ĉes'e, ĝis la vest'o est'is pret'a. Majstr'o Labakano hav'is baldaŭ la tut'a'n urb'o'n kiel klient'ar'o'n, ĉar li labor'ad'is bel'e kaj tre'eg'e mal'kar'e; nur pri unu sol'a afer'o la Aleksandri'an'o'j sku'ad'is mal'aprob'e la kap'o'n, nom'e: ke li labor'ad'is tut'e sen lern'ant'o'j kaj ĉiam post ŝlos'it'a'j pord'o'j.
Tiel la kest'et'a sentenc'o, promes'int'a feliĉ'o'n kaj riĉ'ec'o'n, fin'e plen'um'iĝ'is; feliĉ'o kaj riĉ'ec'o, almenaŭ en mez'a mezur'o, akompan'ad'is la paŝ'o'j'n de la bon'a tajlor'o; kaj ĉiu'foj'e kiam li aŭd'is pri la glor'o de la jun'a sultan'o Omar, kiu nun viv'is en ĉies buŝ'o, — kiam li aŭd'is, ke tiu kuraĝ'ul'o est'as la fier'o kaj la am'o de si'a popol'o kaj la terur'o de si'a'j mal'amik'o'j, tiam la iam'a princ'o pens'is en si mem: "Tamen pli bon'e ja est'as, ke mi rest'is tajlor'o, ĉar honor'o kaj glor'o est'as ja danĝer'a'j afer'o'j." Tiel viv'is Labakano, kun si mem kontent'a, de si'a'j sam'urb'an'o'j respekt'at'a; kaj se la kudr'il'o ne perd'is si'a'n magi'a'n pov'o'n, cert'e ĝi ankoraŭ ĉiam kudr'ad'as per la etern'a faden'o de la bon'a fe'in'o Adolzajdo.
Ĉe la sub'ir'o de la sun'o la karavan'o re'ek'voj'ir'is plu'e'n, kaj baldaŭ ĝi ating'is Birket el Had, "Fontan'o'n de l' Pilgrim'ant'o'j," de kie ĝis Kajro est'as nur tri'hor'a ir'ad'o. Oni sci'is, ke ĉirkaŭ tiu temp'o la karavan'o al'ven'os, kaj baldaŭ la komerc'ist'o'j hav'is la ĝoj'o'n vid'i si'a'j'n amik'o'j'n ven'ant'a'j'n renkont'e al ili el Kajro. Ili en'ir'is en la urb'o'n tra la pord'eg'o Bab el Falk, ĉar ĝi est'is rigard'at'a kiel feliĉ'a antaŭ'sign'o, en'ir'i tra tiu pord'eg'o, tra kiu en pas'int'a temp'o tra'pas'is la Profet'o.
Sur la foir'ej'o la kvar turk'a'j komerc'ist'o'j adiaŭ'is la fremd'ul'o'n kaj la grek'a'n komerc'ist'o'n Zaleŭkos kaj ir'is hejm'e'n kun si'a'j amik'o'j. Zaleŭkos konduk'is la fremd'ul'o'n al bon'a karavan'ej'o kaj invit'is tie tag'manĝ'i. La fremd'ul'o akcept'is la invit'o'n, sed li antaŭ'e for'ir'is ŝanĝ'i si'a'n vest'ar'o'n, promes'int'e baldaŭ re'ven'i.
La grek'o jam far'is ĉiu'n antaŭ'aranĝ'o'n, por bon'e regal'i la fremd'ul'o'n, por kiu li ek'sent'is dum la vojaĝ'o apart'a'n kor'inklin'o'n; kaj kiam la manĝ'aĵ'o'j kaj trink'aĵ'o'j star'is bon'ord'e sur la tabl'o, li sid'iĝ'is, por atend'i si'a'n gast'o'n.
Nun fin'e li aŭd'is li'n, al'proksim'iĝ'ant'a'n per mal'rapid'a'j pez'a'j paŝ'o'j laŭ'long'e de la koridor'o, kiu konduk'is al li'a ĉambr'o. Li lev'iĝ'is, por ir'i renkont'e al li kaj far'i al li tut'kor'a'n akcept'o'n; sed, mal'ferm'int'e la pord'o'n, li ek'paŝ'is mal'antaŭ'e'n, terur'it'a, ĉar jen renkont'is li'n ĉe la sojl'o tiu tim'ig'a ruĝ'mantel'ul'o! Ankoraŭ unu rigard'o'n li ĵet'is sur li'n: iluzi'o ĝi ne est'is; la sam'a alt'a majest'a figur'o, la mask'o, tra kiu la nigr'a'j okul'o'j rigard'is li'n fulm'e, la ruĝ'a mantel'o kun la or'a'j brod'aĵ'o'j — ĉio tio, el la plej terur'a'j hor'o'j de li'a viv'o, est'is al li ja nur tro bon'e kon'at'a. Inter'batal'ant'a'j sent'o'j sku'ad'is ekscit'e la brust'o'n de Zaleŭkos. Est'as ver'o, ke li jam re'pac'iĝ'is kun tiu bild'o de si'a memor'o, kaj tamen la vid'o de tiu ne'kon'at'o, kiu'n li jam de long'e pardon'is, dis'mal'ferm'is de'nov'e ĉiu'j'n vund'o'j'n de li'a kor'o: tiu'j dolor'o'plen'a'j hor'o'j de antaŭ'mort'a tim'o, tiu ĉagren'eg'o, kiu venen'is por ĉiam li'a'n jun'a'n viv'o'n, de'nov'e preter'pas'is antaŭ li'a anim'o kvazaŭ per unu'moment'a ek'flug'o.
Ĉiam sen'mov'e star'is la aper'aĵ'o sur la sojl'o. "Kio'n vi vol'as, terur'a?" ek'kri'is la grek'o. "For de mi'a'j okul'o'j, ke mi ne mal'ben'u vi'n!"
"Zaleŭkos!" parol'is el sub la mask'o kon'at'a voĉ'o; "ĉu tiel vi akcept'as vi'a'n gast'o'n?" La parol'ant'o de'met'is la mask'o'n kaj dis'ŝov'is de si'a brust'o la mantel'o'n: ĝi est'is Selim Baruĥ, la fremd'ul'o.
Sed Zaleŭkos ŝajn'is ankoraŭ ne trankvil'ig'it'a: terur'e est'is al li en ĉe'est'o de tiu fremd'ul'o, ĉar nur tro klar'e li re'kon'is en li la ne'kon'at'o'n de Pont'e vecchio. Tamen tiu ĉi sent'o ced'is fin'e al li'a kutim'a gast'am'o; kaj, neni'o'n dir'ant'e, li far'is sign'o'n al la fremd'ul'o, ke li sid'iĝ'u kun li al la tabl'o.
"Mi diven'as vi'a'j'n pens'o'j'n," pren'is Selim Baruĥ la parol'o'n, kiam ili sid'iĝ'is, "ĉar vi rigard'as mi'n per elokvent'e demand'ant'a'j okul'o'j. Mi pov'us silent'i kaj neniam plu mi'n montr'i al vi'a'j rigard'o'j, sed mi ŝuld'as al vi klar'ig'o'n pri mi'a kondut'o, kaj tial mi kuraĝ'is, eĉ risk'ant'e vi'a'n mal'ben'o'n, aper'i antaŭ vi en mi'a iam'a vest'manier'o. Vi iam dir'is al mi: 'Laŭ la kred'o de mi'a'j pra'patr'o'j mi dev'as li'n am'i; ceter'e, li sen'dub'e est'as eĉ pli mal'feliĉ'a ol mi.' Tio'n ĉi last'a'n vi kred'u nur, amik'o Zaleŭkos; kaj nun aŭd'u mi'a'n sen'kulp'iĝ'o'n.
"Mi dev'as re'ven'i ĝis la komenc'o, por mi'n bon'e kompren'ig'i. Mi nask'iĝ'is en Aleksandrio, de krist'an'a'j ge'patr'o'j. Mi'a patr'o, la pli jun'a fil'o de mal'nov'a glor'a franc'a famili'o, est'is konsul'o de si'a land'o en Aleksandrio. De mi'a dek'a jar'o oni eduk'is mi'n en Franc'uj'o ĉe frat'o de mi'a patr'in'o; kaj pas'is jam kelk'a'j jar'o'j de post la komenc'o de la revoluci'o, kiam mi for'las'is mi'a'n patr'uj'o'n, por serĉ'i trans la mar'o rifuĝ'ej'o'n ĉe mi'a'j ge'patr'o'j; akompan'is mi'n mi'a onkl'o, kiu'n minac'is nun en la land'o de li'a'j pra'patr'o'j plej grand'a'j danĝer'o'j. Plen'a'j de esper'o, ke ni re'akir'os en la ge'patr'a hejm'o la trankvil'o'n kaj pac'o'n, je kiu sen'ig'is ni'n la furioz'a franc'a popol'o, ni al'bord'iĝ'is en Aleksandrio. Sed ho ve! ne ĉio'n mi trov'is en la dom'o de mi'a patr'o, kiel ĝi dev'as est'i. Est'as ver'o, ke la ekster'a'j vent'eg'o'j de tiu mal'kviet'a temp'o ankoraŭ ne ating'is ĝis tie; sed des pli ne'atend'it'e traf'is la mal'feliĉ'o mi'a'n famili'o'n en ĝi'a plej profund'a intern'o. Mal'mult'e da temp'o antaŭ'e, mi'a frat'o, esper'o'plen'a jun'ul'o, ĉef'sekretari'o de mi'a patr'o, edz'iĝ'is kun jun'a knab'in'o, fil'in'o de firenza nobel'o, kiu loĝ'is en ni'a najbar'aĵ'o; du tag'o'j'n antaŭ ni'a al'ven'o, ŝi subit'e mal'aper'is, kaj eĉ la plej mal'grand'a'n post'e'sign'o'n de la mal'feliĉ'a knab'in'o nek ni'a famili'o nek ŝi'a patr'o pov'is trov'i. Oni fin'e konvink'iĝ'is, ke ŝi ne'si'n'gard'em'e promen'is tro mal'proksim'e'n de la urb'o kaj fal'is en la man'o'j'n de rab'ist'o'j. Por mi'a kompat'ind'a frat'o ĉi tiu pens'o est'us ebl'e mal'pli aflikt'a, ol la hont'ind'a ver'o, kiu'n ni nur tro baldaŭ ek'sci'is: la perfid'ul'in'o en'ŝip'iĝ'is kaj for'vetur'is ekster'land'o'n kun jun'a Napolano, kiu'n ŝi ek'kon'is en la dom'o de si'a patr'o. Kvazaŭ frenez'a de koler'o, mi'a frat'o far'is ĉio'n ebl'a'n por ven'ig'i al juĝ'o la kulp'ul'in'o'n; sed van'e: li'a'j klopod'o'j, kiu'j far'is sensaci'o'n en Napolo kaj Firenzo, serv'is nur por plen'um'i li'a'n propr'a'n mal'feliĉ'o'n kaj ĉiu'j'n ni'n pere'ig'i. La firenza nobel'o for'ir'is re'turn'e en si'a'n patr'uj'o'n; al ni li kred'ig'is, ke li vol'as hav'ig'i just'ec'o'n al mi'a frat'o, sed en real'ec'o li cel'is ni'a'n ruin'o'n. En Firenzo li mal'prosper'ig'is ĉiu'n esplor'o'n, kiu'n entrepren'is mi'a frat'o; kaj la influ'o'n, kiu'n li akir'is al si per ĉiu'j ebl'a'j rimed'o'j, li lert'e profit'is por al'tir'i sur mi'a'n patr'o'n kaj mi'a'n frat'o'n la suspekt'o'n de la franc'a reg'ist'ar'o: per plej hont'ind'a'j tromp'rimed'o'j oni kapt'is ili'n, for'tren'is Franc'uj'o'n kaj ig'is tie mort'ig'i per la ekzekut'ist'a hak'il'o. Mi'a mal'feliĉ'a patr'in'o far'iĝ'is frenez'a, kaj pas'is dek long'a'j monat'o'j, antaŭ ol la mort'o liber'ig'is ŝi'n de ŝi'a terur'a stat'o, kiu tamen en la last'a'j tag'o'j ŝanĝ'iĝ'is en plen'a'n, klar'a'n konsci'o'n. Tiel mi nun trov'iĝ'is tut'e sol'a en la mond'o, sed nur unu pens'o okup'is mi'a'n spirit'o'n, nur unu pens'o ig'is mi'n forges'i pri mi'a funebr'o; kaj tiu pens'o, kiu'n, en si'a last'a hor'o, mi'a patr'in'o mem ek'brul'ig'is en mi, baldaŭ far'iĝ'is kvazaŭ ard'eg'a flam'o en mi'a anim'o.
"Kiel mi jam dir'is, mal'long'e antaŭ ŝi'a fin'o re'ven'is al ŝi la konsci'o; ŝi las'is mi'n vok'i kaj parol'is trankvil'anim'e pri ni'a mal'feliĉ'o kaj pri si'a propr'a mort'o. Post'e ŝi pet'is ĉiu'j'n ali'a'j'n for'las'i la ĉambr'o'n; kun solen'a mien'o ŝi sid'iĝ'is rekt'iĝ'int'e sur si'a mizer'a kuŝ'ej'o kaj dir'is, ke mi pov'as akir'i ŝi'a'n ben'o'n, se mi ĵur'os tio'n plen'um'i, kio'n ŝi nun ordon'os al mi. Kor'tuŝ'it'a de la vort'o'j de l' mort'ant'a patr'in'o, mi ĵur'e promes'is plen'um'i ŝi'a'n vol'o'n. Ĉe tio ŝi komenc'is de'nov'e sur'ŝut'i per insult'o'j la Firenzanon kaj li'a'n fil'in'o'n kaj ordon'is al mi, kun plej terur'a'j minac'o'j de ŝi'a mal'ben'o, venĝ'i kontraŭ li mi'a'n mal'feliĉ'a'n famili'o'n. Ŝi mort'is en mi'a'j brak'o'j. Jam de long'e dorm'et'is en mi'a anim'o tiu pens'o pri venĝ'o; nun ĝi plen'fort'e vek'iĝ'is. Mi kolekt'is la rest'o'n de mi'a patr'a hav'o kaj ĵur'is al mi mem, ke mi uz'os ĉiu'n ebl'a'n rimed'o'n, por plen'um'i mi'a'n venĝ'o'n, eĉ se mi per tio pere'os.
"Baldaŭ mi al'ven'is Firenzon, kie mi ten'is mi'n kiel ebl'e plej kaŝ'it'e. Mult'e mal'help'is mi'a'n plan'o'n la situaci'o, en kiu si'n trov'is mi'a'j mal'amik'o'j. La mal'jun'a Firenzano far'iĝ'is inter'temp'e gubernator'o, kaj nun ĉe la plej mal'grand'a suspekt'o li hav'is en man'o ĉiu'j'n rimed'o'j'n, por mi'n pere'ig'i. Akcident'o ven'is al mi'a help'o. Unu vesper'o'n mi ek'vid'is, ir'ant'a'n tra la strat'o'j, hom'o'n en kon'at'a livre'o; li'a ŝancel'iĝ'a ir'ad'o, li'a mal'gaj'a mien'o kaj li'a koler'a murmur'ad'o de santo sacramento kaj maledetto di'a'vol'o re'kon'ig'is al mi la mal'jun'a'n Pietron, serv'ist'o'n de la Firenzano, kiu'n mi jam kon'is en Aleksandrio. Mi ne dub'is, ke li koler'as kontraŭ si'a sinjor'o, kaj mi decid'is profit'i li'a'n mal'bon'a'n humor'o'n. Li ŝajn'is tre mir'ig'it'a, vid'ant'e mi'n tie, fort'e plend'is, ke de l' temp'o, kiam li'a sinjor'o far'iĝ'is gubernator'o, li per neni'o jam pov'as li'n kontent'ig'i; kaj baldaŭ mi'a or'o, sub'ten'at'a de li'a koler'o, trans'log'is li'n definitiv'e al mi'a flank'o. La ĉef'a mal'help'o est'is tiel for'ig'it'a; mi hav'is dung'it'a'n serv'ist'o'n, kiu en ĉiu hor'o mal'ferm'os por mi la pord'o'n de mi'a mal'amik'o; kaj de nun matur'iĝ'is ĉiam pli rapid'e mi'a plan'o de venĝ'o. Al mi ŝajn'is, ke la mizer'a viv'o de la mal'jun'a Firenzano tut'e ne hav'as i'a'n egal'pez'o'n kun la pere'o de mi'a famili'o; ne, si'a'n plej am'at'a'n li dev'as vid'i mort'ig'it'a: kaj tio est'is Bianka, li'a fil'in'o. Ĉu ĝi ne est'is ŝi, kiu tiel hont'ind'e krim'is kontraŭ mi'a frat'o? — ŝi ja, kiu est'is la ĉef'a kaŭz'o de ni'a mal'feliĉ'o? Eĉ ĝoj'ig'is mi'a'n venĝ'o'soif'ant'a'n kor'o'n la nov'aĵ'o, ke ĝust'e tiu'temp'e Bianka intenc'is la du'a'n foj'o'n edz'in'iĝ'i; mi tuj pren'is decid'o'n: nun mort'i ŝi nepr'e dev'as. Tamen mi tim'is plen'um'i propr'a'man'e la krim'o'n, kaj ankaŭ Pietron mi ne juĝ'is kapabl'a ĝi'n far'i; tial ni ĉirkaŭ'esplor'is, por trov'i iu'n, kiu pov'us pri'zorg'i la afer'o'n. El la Firenzanoj mi kuraĝ'is dung'i neniu'n, ĉar neni'u entrepren'us i'o'n tia'n kontraŭ la gubernator'o. Fin'e nask'iĝ'is en la kap'o de Pietro la plan'o, kiu'n mi post'e plen'um'is; sam'temp'e, ĉar vi est'as fremd'land'an'o kaj kurac'ist'o, li propon'is vi'n kiel plej taŭg'a'n ekzekut'ist'o'n. Pri la plu'a ir'ad'o de la afer'o vi ja sci'as. Nur vi'a tro grand'a si'n'gard'em'o kaj honest'ec'o preskaŭ mal'prosper'ig'is mi'a'n entrepren'o'n: de tio ven'is la epizod'o de la mantel'o.
"Pietro mal'ferm'is por ni la pord'et'o'n en la palac'o de l' gubernator'o, kaj ne mal'pli kaŝ'e li vol'is ni'n post'e re'el'konduk'i sur la strat'o'n; sed tra fend'o en la pord'o ni pov'is bon'e vid'i ĉiu'n detal'o'n de la mort'ig'o, kaj, terur'it'e de la infer'a spektakl'o, ni for'kur'eg'is el la dom'o. Antaŭ'e'n'pel'at'e de tim'o kaj pent'o, mi kur'is pli ol du cent paŝ'o'j'n, ĝis mi fal'is sen'fort'a sur la ŝtup'o'j'n de preĝ'ej'o. Kiam mi fin'e re'akir'is la mem'reg'ad'o'n, mi'a unu'a pens'o est'is pri vi kaj vi'a terur'a sort'o, se oni vi'n trov'os en la palac'o. Mi al'ŝtel'iĝ'is tie'n, sed nek de vi nek de Pietro mi pov'as trov'i eĉ la plej mal'grand'a'n, post'sign'o'n; sed la pord'et'o ankoraŭ star'is mal'ferm'it'a, kaj tial mi almenaŭ pov'is esper'i, ke vi jam profit'is la okaz'o'n por for'kur'i el la dom'o.
"Kiam far'iĝ'is tag'o, tim'o antaŭ el'trov'iĝ'o kaj prem'ant'a sent'o de pent'o ig'is por mi ne'ebl'e, ke mi rest'u plu'e en Firenzo. Mi tuj for'ir'is Romon. Sed prezent'u al vi mi'a'n konstern'iĝ'o'n, kiam oni tie post kelk'a'j tag'o'j rakont'ad'is ĉie la afer'o'n, kun la al'don'o, ke la mort'ig'ist'o, grek'a kurac'ist'o, est'as kapt'it'a. Mal'trankvil'a, tim'o'plen'a, mi re'ir'is Firenzon: jam antaŭ'e mi'a venĝ'o ek'ŝajn'is al mi iom super'mezur'a, sed nun mi ĝi'n eĉ mal'ben'is, ĉar mult'e tro kar'e mi pag'us por ĝi, se la prez'o est'us vi'a viv'o. Mi al'ven'is Firenzon en la sam'a tag'o, kiu rab'is al vi vi'a'n man'o'n. Kio'n mi sent'is, vid'ant'e vi'n sur'ir'i la eŝafod'o'n kaj tiel hero'e sufer'i, pri tio mi ne vol'as parol'i; sufiĉ'as dir'i, ke kiam vi'a sang'o tie el'ŝpruc'is, jam far'iĝ'is ne'ŝancel'ebl'a mi'a decid'o, dolĉ'ig'i al vi la rest'o'n de vi'a viv'o. Vi mem ja ĉio'n sci'as, kio post'e okaz'is, kaj rest'as al mi nur klar'ig'i, kial mi far'is kun vi ĉi tiu'n vojaĝ'o'n. Kiel pez'a ŝarĝ'o prem'is mi'n la pens'o, ke vi ankoraŭ ne pardon'is mi'n; tial mi decid'is kun'viv'i kun vi dum mult'a'j tag'o'j kaj fin'e far'i plen'a'n mal'kaŝ'a'n konfes'o'n pri mi'a kulp'o."
Ĝis nun, dum li'a gast'o parol'is, la grek'o silent'is; nun, kiam li fin'is si'a'n rakont'o'n, li etend'is al li, kun mild'a rigard'o, si'a'n man'o'n. "Mi bon'e sci'is, ke vi est'as pli mal'feliĉ'a ol mi, ĉar ĉiam, kvazaŭ per nigr'a nub'o, mal'lum'ig'os tiu krim'o la tag'o'j'n de vi'a viv'o; el mi'a tut'a kor'o mi pardon'as al vi. Sed permes'u, ke mi far'u al vi ankoraŭ unu demand'o'n: kiel far'iĝ'is, ke vi ven'is sub tiu ĉi form'o en la dezert'o'n? Kio'n vi far'is post'e, aĉet'int'e por mi la dom'o'n en Konstantinopol'o?"
"Mi re'ir'is Aleksandrion," respond'is la ali'a. "Mal'am'o al ĉiu'j hom'o'j bol'is en mi'a brust'o, flam'ant'a mal'am'o precip'e al tiu'j naci'o'j, kiu'j'n oni nom'as 'kultur'a'j': kred'u al mi, ĉe mi'a'j Muslimoj mi sent'is mi'n mult'e pli bon'e. Nur de mal'mult'e da monat'o'j mi jam est'is en Aleksandrio, kiam okaz'is la invad'o de mi'a'j sam'land'an'o'j. Mi vid'is en ili nur la ekzekut'int'o'j'n de mi'a patr'o kaj de mi'a frat'o; tial mi kolekt'is el inter mi'a'j kon'at'o'j kelk'e da same'pens'ant'a'j jun'ul'o'j kaj al'iĝ'is al tiu'j kuraĝ'a'j Mamelukoj, kiu'j tiel oft'e far'iĝ'is la terur'o de la franc'a arme'o. Post la milit'ir'o, mi ne pov'is decid'i re'ven'i al la labor'o'j de l' pac'o. Mi viv'is kun mi'a ar'et'o da sam'ide'an'a'j amik'o'j sovaĝ'a'n viv'o'n de vag'ist'o, dediĉ'it'a'n al batal'o kaj ĉas'o. Kun tiu'j hom'o'j, kiu'j respekt'as mi'n kiel hetman'o'n, mi viv'as kontent'a; ĉar kvankam mi'a'j Azi'an'o'j ne est'as tiel kultur'it'a'j, kiel vi'a'j Eŭrop'an'o'j, tamen ili est'as tut'e ne'tuŝ'it'a'j de envi'o kaj kalumni'em'o, de ego'ism'o kaj ambici'o."
Zaleŭkos dank'is la fremd'ul'o'n pro li'a sci'ig'o, sed esprim'is si'a'n opini'o'n, ke est'us pli konform'e al li'a alt'a instru'it'ec'a rang'o, se li viv'us kaj labor'us en la krist'an'a'j land'o'j de Eŭrop'o. Li pren'is li'a'n man'o'n kaj pet'is li'n ven'i kun li, ke ili kun'e viv'u kaj mort'u.
Kor'tuŝ'it'a, la gast'o rigard'is li'n. "El tio mi sci'as," li dir'is, "ke ver'e vi mi'n pardon'is, ke vi ver'e mi'n am'as. Akcept'u pro tio mi'a'n plej varm'a'n dank'o'n." Li salt'e lev'iĝ'is kaj ek'star'is plen'statur'e antaŭ la grek'o, kiu'n preskaŭ terur'is la milit'ist'a ten'iĝ'o, la nigr'a'j fulm'e'bril'ant'a'j okul'o'j, la profund'a mister'o'plen'a voĉ'o de li'a gast'o. "Vi'a propon'o est'as bel'a," parol'is tiu ĉi plu'e; "por ĉiu ali'a ĝi est'us al'log'a, sed mi — ne pov'as ĝi'n akcept'i. Jam star'as sel'it'a mi'a ĉeval'o, jam atend'as mi'n mi'a'j serv'ist'o'j; adiaŭ, Zaleŭkos!"
La amik'o'j, kiu'j'n la sort'o tiel mir'ind'e kun'ig'is, ĉirkaŭ'pren'is si'n adiaŭ'ant'e. "Kaj kiel mi dev'as vi'n nom'i? Kiel nom'iĝ'as mi'a gast'o, kiu viv'os etern'e en mi'a memor'o?" demand'is la grek'o.
La fremd'ul'o rigard'is li'n long'e, ankoraŭ unu foj'o'n prem'is al li la man'o'n kaj dir'is: "Oni nom'as mi'n la sinjor'o de la dezert'o; mi est'as la rab'ist'o Orbasano."
1 Turk'a interpret'ist'o (vort'o inter'naci'a).
2 La turk'a reg'ist'ar'o: angl., The Port'e; fr., La (Sublim'e)
Port'e; germ., Di'e (hohe) Pforte.
3 Nom'o, kiu'n don'as orient'an'o'j al ĉiu'j okcident-eŭrop'an'o'j:
Frank'o est'as do, laŭ tio, ne ident'a al Franc'o.
4 Est'int'a ital'a or'mon'er'o: ital., zecchino; hisp., zequi;
franc'e kaj angl'e, sequin; germ., Zechine.
5 Altan'o: german'e, Alt'a'n: balkon'simil'a teras'et'o aŭ estrad'o,
al'konstru'it'a al dom'a fasad'o kaj port'at'a de sub'konstru'aĵ'o (ĉu
mur'o'j, ĉu kolon'o'j); en ĉi tiu rilat'o ĝi diferenc'as de ordinar'a
balkon'o, kiu el'star'as el la mur'o de l' dom'o. La german'a vort'o
Alt'a'n de'ven'as de la ital'a altan'a.
6 Turk'a juĝ'ist'o.
7 En la modern'a turk'a lingv'o Kapitan-Paŝa'o, ĉef'admiral'o de
la turk'a milit'ŝip'ar'o.
8 Aga'o, turk'a oficir'o.
9 Kadi'o: turk'a juĝ'ist'o; mufti'o: turk'a ĉef'pastr'o.
10 Mahomet'an'a sekt'o, fond'it'a de Abd ul Wahab, ĉirkaŭ la jar'o,
1745.
End of the Project Gutenberg EBook of La Karavano, by Wilhelm Hauff
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KARAVANO ***
***** This file should be named 22070-h.htm or 22070-h.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.net/2/2/0/7/22070/
Produced by David G. Simpson
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.