Traduk'aĵ'o'j kaj Original'aĵ'o'j el la Sved'a Lingv'o

de

LEHMAN WENDELL

Ilustr'it'a de la Traduk'int'o

Prez'o: broŝur'e, Sm. 70; bind'it'a, Sm. 1.20

1910
Amerik'a Esperant'ist'a Kompani'o
CHICAGO

La nord'land'o est'as riĉ'a pri tradici'a'j rakont'o'j, kiu'j dum jar'cent'o'j ĉarm'eg'is la tie'a'j'n popol'o'j'n. Tiu'j popol'rakont'o'j tre'eg'e influ'is ne nur la karakter'o'n kaj hejm'a'n viv'o'n de la hom'o'j, sed ankaŭ la literatur'o'n kaj histori'o'n.

Preskaŭ ĉiu'j el la jen'a'j rakont'o'j est'as el'ĉerp'it'a'j el la antikv'a'j tradici'o'j de la nord'land'o kaj pro tio ili dev'us en'hav'i ne nur literatur'a'n, sed ankaŭ histori'a'n, valor'o'n. Plezur'e mi prezent'as la kolekt'o'n al la esperant'ist'o'j, kun la esper'o ke la rakont'o'j vek'os en ili interes'o'n pri tiu mal'proksim'a, bel'a land'o kaj pri la tie'a'j mal'avar'a'j, gast'am'a'j hom'o'j.

Dediĉ'o

Al ni'a kar'a majstr'o
Doktor'o Zamenhof
kaj al ĉiu'j amik'o'j, kiu'j
star'as fidel'a'j ĉirkaŭ la verd'a standard'o
tiu'n-ĉi libr'o'n kor'e dediĉ'as
Lehman Wendell.

En'hav'o

La Nov'edz'in'o de la Gigant'o	11
La Raport'o de la Jar'cent'o'j	16
La Unu'a'j Hom'o'j	30
La Palac'o Tiblo kaj la Tie'a Aventur'o	32
La Ruz'a Lapland'an'o	35
La Ŝton'o'j de Ulfgryto	38
Edz'in'o	42
La Bien'dom'o de Kristeholmo	46
Cel'ant'o Naturalist'o	53
La Lum'o ĉe la Mont'et'o	55
Kamp'ar'an'o kaj Kobold'o	64
Unu Muzik'a Provinc'o	66
Rakont'o'j de Mi'a Patr'in'o	68
La Lantern'vir'et'o	69
La Nigr'a Kat'o	72
La De'ven'o de la Abi'o-Arb'ar'o	73
La Knab'o kiu Manĝ'is Pli Mult'e ol la Gigant'o	78
Aventur'o en la Preĝ'ej-Vestibl'o	87
Petro la Torn'ist'o	98
La Arb'ar'nimf'o	107
Kelk'a'j Humor'aĵ'o'j	114
La Dom'et'o kun Fromaĝ-Tegment'o	117

La Nov'edz'in'o De La Gigant'o

La laplandaj tradici'o'j plej'oft'e pri'skrib'as gigant'o'j'n kaj hom'a'j'n aventur'o'j'n kun ili. Oni tim'is la gigant'o'n pro li'a grand'eg'ec'o kaj fort'o kaj precip'e ĉar li ŝat'is hom'a'n karn'o'n. Sed malgraŭ tiu fort'o la gigant'o mal'oft'e pov'is super'sprit'i la hom'o'j'n, ĉar li est'is mal'labor'em'a kaj mal'lert'a kaj ne tiel sprit'a, kiel la lapland'an'o.

Est'is iam gigant'o, kiu en'am'iĝ'is en lapland'an fraŭl'in'o'n. Nek la fraŭl'in'o, nek la patr'o am'is la gigant'o'n, sed ili ne kuraĝ'is kontraŭ'star'i li'a'j'n am'konfes'o'j'n, sed eĉ dank'is li'n pro la honor'o, kiu'n li montr'is al ili. Por si mem la patr'o pens'is ke neni'o okaz'os el la am'ind'um'o, kaj, pens'is li, kiam ven'os la temp'o, tiam ven'os la solv'o. Tamen, li dev'is apart'ig'i tag'o'n en kiu la gigant'o pov'os al'ven'i por for'port'i la nov'edz'in'o'n. Antaŭ li'a al'ven'o, la lapland'an'o[12] pren'is ŝtip'o'n, kiu hav'as la sam'a'n grand'ec'o'n kiel la fil'in'o, vest'is ĝi'n per nov'a vest'o, nov'a ĉap'o, arĝent'a zon'o, ŝu'o'j kaj ŝu'ŝnur'et'o'j, kaj star'ig'is ĝi'n en angul'o'n de la tend'o, kun pez'a vual'o sur la kap'o, laŭ la kutim'o de la lapland'an'o'j.

Kiam la gigant'o en'ir'is la tend'o'n kaj vid'is si'a'n bel'e'vest'it'a'n am'at'in'o'n, li far'iĝ'is tre ĝoj'a, kaj tuj postul'is la cerv'o'j'n, kiu'j'n la bo'patr'o jam antaŭ'e promes'is kiel donac'o'n. Dum la tut'a temp'o la fil'in'o rest'is kun kelk'a'j cerv'o'j kaj glit'vetur'il'o post najbar'a mont'et'o. Post kiam la gigant'o ricev'is la cerv'o'j'n kaj dum li mort'ig'is unu el ili por la vesper'manĝ'o, la lapland'an'o si'n al'ŝtel'is al la fil'in'o kaj la du for'ir'is kiel ebl'e plej rapid'e for de la hejm'o.

"Ha, Et'ul'in'o est'as modest'a," dir'is li; "mi mem far'os ĝi'n." Kiam la akv'o iom bol'is li al'don'is:

"Fil'in'et'o est'as modest'a, mi mem far'os ĝi'n," pens'is li. Kiam la viand'o est'is kuir'it'a, dir'is li:

"Bel'ul'in'o, ven'u nun kaj met'u la viand'o'n sur la tabl'o'n!" Sed Bel'ul'in'o est'is tiel modest'a, kiel antaŭ'e, kaj mov'is nek fingr'o'n nek okul'o'j'n nek lip'o'j'n.

"Tre'eg'e modest'a est'as mi'a et'et'a bel'ul'in'o: mi mem far'os ĝi'n," pens'is la gigant'o.

Post kiam li pret'ig'is la viand'o'n li pet'is ŝi'n ke ŝi ven'u kaj manĝ'u, sed van'e. La fraŭl'in'aĵ'o star'is kiel egipta mumo.

"Bon'eg'e," pens'is la gigant'o, "mi do manĝ'os la tut'a'n kuir'aĵ'o'n." Post la vesper'manĝ'o li ordon'is al ŝi ke ŝi pret'ig'u la lit'o'n.

"Nu, mi'a plej kar'a knab'in'o, se vi est'as tiel modest'a mi mem far'os ĝi'n," dir'is la mal'sprit'ul'o.

"Am'at'in'o mi'a, ir'u nun en la lit'o'n!" Ne, ŝi est'is kaj rest'is modest'a. La gigant'o fin'e[15] ek'koler'eg'is kaj mal'afabl'e ek'kapt'is ŝi'n.

Kiam li el'trov'is kiel la lapland'an'o li'n super'ruz'is, kaj ke li ricev'is ŝtip'o'n anstataŭ fraŭl'in'o kun karn'o kaj sang'o, li fort'e koler'eg'is kaj komenc'is kur'ĉas'i la lapland'an'o'n. Sed tiu est'is jam tre mal'proksim'e kaj la gigant'o ne pov'is trov'i li'n. La neĝ'o ankaŭ komenc'is fal'i kaj la grand'eg'ul'o perd'is la voj'o'n. Post iom da temp'o li mal'varm'iĝ'is. Kiam la lun'o aper'is li pens'is ke ĝi est'as fajr'o, ek'brul'ig'it'a de la lapland'an'o kaj tial kur'eg'is al ĝi kiel ebl'e plej rapid'e. La neĝ'o fal'is pli kaj pli, kaj post iom da temp'o li est'is tiel mal'varm'a kaj lac'eg'a ke li supr'e'n'grimp'is alt'a'n arb'o'n por ke li est'u pli proksim'e al la fajr'o, kaj tie li baldaŭ mort'is pro la mal'varm'o.

La Raport'o De La Jar'cent'o'j

Tre mal'proksim'e en la profund'aĵ'o de grand'a arb'ar'o ir'is sol'a vir'o. Li est'is mal'jun'a, li'a dors'o est'is kurb'it'a kaj neĝ'blank'a est'is li'a har'ar'o. Sed li'a'j paŝ'o'j est'is pli elast'a'j ol la mal'jun'ec'o ŝajn'is atest'i, kaj el la okul'o'j bril'is bon'ec'o kaj kompren'em'o. La vir'o est'is ermit'o kaj sol'a loĝ'is en la vast'a arb'ar'o.

Est'is kviet'a mez'somer'a vesper'o. Kviet'a est'is la aer'o, silent'a la arb'ar'o, kaj la vir'o est'is tre medit'em'a. La sun'o sub'ir'is kaj la arb'ar'o sen'lum'iĝ'is.

"Mi perd'is la voj'o'n," dir'is li por si mem. "Mi'a'j okul'o'j komenc'as mal'hel'iĝ'i."

"Ne, vi est'as sur la rekt'a voj'o," respond'is[17] voĉ'o, kiu ŝajn'is ven'i el la intern'o de la mont'o.

La vir'o ek'rigard'is ter'e'n kaj el'trov'is pigme'o'n, kiu sid'is sur la musk'o apud la mont'o.

"Mi est'as la pord'gard'ist'o de la mont'reĝ'o," respond'is la pigme'o. "Kronoso est'as li'a nom'o, kaj tiu ĉi mont'o est'as li'a palac'o."

"Tio est'as mir'ind'a," dir'is la ermit'o. "Dum kvin'dek jar'o'j mi loĝ'is tie ĉi en la arb'ar'o kaj neniam antaŭ'e vid'is tiu'n ĉi mont'o'n."

"Tio ne est'as mir'ind'a," al'don'is la pigme'o. "Ĝi kuŝ'as en la ter'o, kaj tie ĝi est'as kuŝ'int'a dum mil'o'j da jar'o'j. Sed unu foj'o'n en jar'cent'o ĝi lev'iĝ'as super la ter'o dum kelk'a'j hor'o'j."

"Kio okaz'as en la mont'o en tiu temp'o?" demand'is la ermit'o kun ankoraŭ pli grand'a mir'o.

"Kiam la nov'nask'it'a jar'cent'o rigard'as si'a'n unu'a'n mez'somer'a'n nokt'o'n, tiam kun'ven'as[18] antaŭ la tron'o de la mont'reĝ'o la spirit'o'j de la dorm'int'a'j jar'cent'o'j por klar'ig'i pri si'a mond'a viv'o.

"La palac'a'j salon'o'j de Kronoso est'as ferm'it'a'j al la mond'a'j infan'o'j," respond'is la pigme'o. "Sed vi est'as saĝ'a kaj pi'a, tial mi permes'as ke vi en'ir'u."

Kaj je tio li el'pren'is en'sorĉ'it'a'n baston'et'o'n kaj en'puŝ'is ĝi'n en fend'et'o'n de la mont'o. Tuj el'rul'iĝ'is ŝton'o el la flank'o de la mont'o kaj mal'kovr'is nigr'a'n tru'o'n.

Ili en'ir'is la nigr'a'n kavern'o'n. La tru'o ŝtop'iĝ'is post ili, kaj ili si'n trov'is en grand'a mal'lum'o.

"Tiu ĉi est'as unu el la ne'esplor'ebl'a'j salon'o'j de l'nokt'o," dir'is la pigme'o. Jen kuŝ'as la long'e'pas'int'a'j kvar'dek jar'cent'o'j en la mult'e'mil'jar'a, silent'a tomb'o. Ni ne mal'trankvil'ig'u ili'n.

Ili antaŭ'e'n'ir'is en la mal'lum'o. Post iom da temp'o ili al'ven'is al mur'o. La pigme'o tuŝ'is ĝi'n per la baston'et'o. Tuj mal'ferm'iĝ'is rust'a fer'pord'o, kaj ili en'ir'is ali'a'n salon'o'n. Eĉ ĝi est'is mal'hel'a, sed tie ĉi kaj tie bril'et'is kelk'a'j mal'fort'a'j lum'radi'o'j, kiu'j simil'is la bril'et'o'n de lantern'vir'et'o'j [1] en aŭtun'a nokt'o.

Per tiu ĉi lum'et'o oni pov'is disting'i mal'hel'a'j'n form'o'j'n de hom'o'j, kun furioz'a'j vizaĝ'o'j kaj long'a'j barb'o'j. Ili ĉirkaŭ'flug'is kiel ombr'o'j de ne'difin'it'a'j ŝip'o'j kun rem'il'o'j kaj drak'o-kap'o'j, aŭ amas'iĝ'is kiel soldat'o'j kun baston'eg'o'j kaj ŝild'o'j kaj glav'o'j.

"Tiu ĉi est'as unu el la salon'o'j por la krepusk'o kaj maten'o," dir'is la pigme'o. "Ili est'as la ripoz'ĉambr'o'j de la jar'cent'o'j kiu'j form'is la temp'o'n long'e'pas'int'a'n."

La pigme'o ir'is plu'e'n kun la ermit'o ĉe la man'o, kaj ili al'ven'is al pord'o, kiu ŝajn'is est'i far'it'a el marmor'o. Per unu frap'o de la en'sorĉ'it'a[21] baston'et'o ĝi mal'ferm'iĝ'is, kaj ili en'ir'is salon'o'n, kiu mal'hel'e bril'is kiel lun'lum'o.

En la pal'a mal'lum'o mir'ind'a'j figur'aĵ'o'j kun long'a'j mantel'o'j aŭ batal-kostum'o'j si'n mal'rapid'e mov'is. Okaz'e oni aŭd'is mal'laŭt'a'j'n son'o'j'n simil'a'j'n al mal'proksim'a eĥ'o de kun'frap'iĝ'o de lanc'o'j kontraŭ kiras'o kaj kask'o.

"Tiu ĉi est'as unu el la salon'o'j de la ven'ont'a maten'o," dir'is la pigme'o. "La mez'a'j jar'cent'o'j tie ĉi sonĝ'as si'a'j'n dolĉ'a'j'n sonĝ'o'j'n dum ili atend'as la tag'o'n de ekzamen'o."

La ermit'o mir'eg'is pro tiu mir'ind'a vid'aĵ'o. Li vol'is halt'i, sed la pigme'o for'tir'is li'n.

Tiam ili al'ven'is al arĝent'a pord'o. Ĝi mal'ferm'iĝ'is kaj ili en'ir'is salon'o'n, kiu est'is vast'a kaj alt'a kiel templ'o. Galeri'o'j kaj portik'o'j etend'is ĉi'e'n, sed sun'o'j sur la ark'aĵ'o for'send'is lum'o'n al la plej sekret'a'j voj'et'o'j kaj ŝakt'o'j. Svarm'o'j da hom'simil'a'j fantom'o'j flug'is tie'n ĉi kaj tie'n, sed tiel kviet'e, ke oni aŭd'is ili'n kiel la kviet'a'n bru'et'ad'o'n de la orient'a vent'o, kiam ĝi mal'rapid'e mov'iĝ'as tra la kron'o'j de l'arb'o'j en la bosk'o.

"Ne tie ĉi," dir'is la pigme'o, "sed en la apud'a ĉambr'o. Tiu est'as la salon'o de la bril'ant'a mez'tag'a sun'o. Tie rest'as la fantom'o'j de la plej last'a'j jar'cent'o'j. Ili si'n prepar'as por aper'i antaŭ Kronoso. Ni ir'u pli'e'n."

Ili al'ven'is nun al pord'o, kiu est'is far'it'a el plej pur'a or'o. Kiam ĝi mal'ferm'iĝ'is, al'flu'is blind'ig'a lum'o al la du hom'o'j. Ili en'ir'is kaj si'n trov'is en ĉambr'o, kiu bril'is je or'o kaj mult'e'kost'a'j ŝton'o'j. La alt'a'j ark'aĵ'o'j bril'is kaj re'bril'is kvazaŭ ili est'us inter'plekt'it'a'j je ĉiel'ark'o'j.

Mez'e de la ĉambr'o sid'is Kronoso sur tron'o el la plej klar'a'j diamant'o'j. Apud li sid'is Kleoso, la di'in'o de kant'o. Ŝi ten'is en la man'o plum'o'n simil'a'n al fajr'o'radi'o, kaj sur ŝi'a'j genu'o'j est'is libr'o kun or'a'j kovr'il'o'j kaj arĝent'a'j foli'o'j.

La pigme'o ĝentil'e halt'is apud la pord'o, kaj la ermit'o genu'fleks'is, ĉar la bel'eg'ec'o kaj[23] pomp'o de la ĉambr'o tut'e venk'is li'n.

"Mal'ferm'u vi'a'j'n orel'o'j'n, ho fremd'ul'o," dir'is Kronoso, "por ke vi al'port'u mi'a'j'n vort'o'j'n al la infan'o'j mond'a'j!"

La pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj griz'barb'a vir'o en'ir'is. Li hav'is kompas'o'n en unu man'o kaj libr'o'n en la ali'a. Li est'is vest'it'a kiel pastr'o, sed ĉe la flank'o pend'is glav'o kaj sur la ŝultr'o mal'nov'a kapuĉ'o.

"Ver'o est'is mi'a mot'o, ho reĝ'o!" respond'is la vir'o, "kaj la ver'o'n vi aŭd'os. Mi est'is nask'it'a en temp'o, kiam la mond'o est'is plen'a de mal'ver'o, vest'it'a en ver'o. Mi neni'ig'is ĝi'a'n pov'o'n kaj star'ig'is la ver'o'n sur la tron'o'n. Mi flug'is super la mar'o'j'n kaj el'trov'is nov'a'j'n mond'o'j'n por la infan'o'j de la mond'o. Sed mi ankaŭ pek'is. Mi ek'dorm'is en la temp'o de mi'a mal'jun'ec'o kaj permes'is la mal'ver'o'n star'i flank'e de la ver'o."

"Vi parol'as la ver'o'n," dir'is Kronoso. "Vi[24] mal'sukces'is ĉe la fin'o, sed vi'a'j bon'far'o'j el'pag'as la erar'o'j'n. For'ir'u en trankvil'ec'o!"

Li for'ir'is kaj renkont'is ĉe la pord'o fantom'soldat'o'n en alt'a'j bot'o'j kaj arm'aĵ'o, ankaŭ glav'o kaj spron'o.

"Mi est'as la dek'sep'a jar'cent'o," dir'is li sincer'e, "kaj ven'as laŭ vi'a ordon'o, ho reĝ'o!"

"Ne mult'e. Sed se mi ne mal'jun'iĝ'us, mi do est'us el'pel'int'a la hom'ar'o'n kaj ili'a'n labor'ad'o'n el la mond'o."

"Jes, tio'n, kio'n mi'a patr'o komenc'is per parol'ad'o kaj skrib'ad'o mi daŭr'ig'is per la glav'o. Sed mi est'is tro kruel'eg'a en mi'a'j ag'o'j, kaj kun la mal'bon'herb'o'j mi oft'e el'tir'is ankaŭ la tritik'o'n. Tamen, vi dev'as konfes'i, ke mi est'is sincer'a en mi'a kred'o kaj ofer'ad'o."

"Jes, vi est'is frenez'ul'o, sed sen ruz'o, kaj vi pen'ad'is ating'i la virt'o'n. Mi pri'pens'os pri la[25] verdikt'o. For'ir'u!"

Post'e en'ir'is unu elegant'a kort'eg'an'o. Li port'is friz'a'n peruk'o'n, ornam'aĵ'o'n ĉirkaŭ la kol'o, frak'o'n kaj silk'a'j'n ŝtrump'o'j'n, ankaŭ ŝu'o'j'n kun or'a'j buk'o'j.

"Plej nobl'a sinjor'o, vi'a reĝ'a moŝt'o!" dir'is li kun afekt'a rid'et'o kaj profund'a klin'salut'o. "La hom'o kiu'n mi renkont'is ĉe la pord'o est'is tre sen'kultur'a ignor'ul'o. Fi, kiel abomen'e!"

"Li est'as, tamen, vi'a patr'o," respond'is Kronoso grav'e. Mi re'kon'as vi'n pro vi'a sen'okup'em'o.

"Est'as al mi honor'o ke vi'a reĝ'a moŝt'o re'kon'as mi'n," dir'is la kort'eg'an'o kun ali'a klin'salut'o.

"Mi plej oft'e okup'is mi'n je politik'o kaj eduk'ad'o," respond'is la kort'eg'an'o. "Mi instru'is al hom'o'j pri bon'a'j mor'o'j."

"Ha, vi'a reĝ'a moŝt'o, vi am'as ŝerc'i! Mi[26] instru'is al hom'o'j pens'ad'i saĝ'e."

"Ne! Vi instru'is al ili mal'am'i Di'o'n kaj blasfem'i ĉio'n, kio est'as sankt'a. Ven'is tial la pun'ad'o. Ĉu vi memor'as ke vi'a viv'o fin'iĝ'is en sang'o?"

"Por liber'ec'o, ja; sed la liber'ec'o'n vi tro'uz'is, la sankt'ec'o'n vi mal'am'is, kaj vi detru'is la anim'o'j'n de la hom'o'j. For'ir'u! Vi'a'j pra'patr'o'j kondamn'u vi'n!"

La kort'eg'an'o for'salt'et'is. Sed ĉe la pord'o li spegul'is si'n por vid'i ĉu la peruk'o kaj la ornam'aĵ'o'j sid'is laŭ la korekt'a mod'o.

Nun en'ir'is per rapid'a'j paŝ'o'j kaj nerv'a'j spasm'o'j de la vizaĝ'o unu vir'o, kiu ŝajn'is est'i komerc'ist'o. Li port'is mon'uj'o'n sub la brak'o, kaj li'a'j rapid'a'j gest'o'j atest'is pri rapid'ec'o kaj mal'trankvil'ec'o.

"Kial oni el'tir'is mi'n el mi'a dolĉ'a dorm'ad'o?" li demand'is koler'eg'e. "Mi ja antaŭ ne'long'e ek'dorm'is."

"Eĉ se mi ne kon'us vi'n," respond'is Kronoso ind'ec'e, "mi pov'as re'kon'i vi'n pro vi'a mal'afabl'a[27] demand'o. Mal'obe'ad'o kontraŭ reĝ'o, ge'patr'o'j kaj ĉiu rajt'o est'is la disting'il'o de vi'a viv'o."

"Nu do, pest'o'n! Ŝajn'as al mi ke ĉiu hom'o est'as si'a propr'a majstr'o. Kio'n vi vol'as de mi?"

"Ja, tio est'as pli facil'e dir'it'a ol far'ot'a, ĉar neni'u antaŭ mi far'is pli mult'e ol mi mem. Mi proviz'is la hom'ar'o'n je amuz'aĵ'o'j, defend'is volupt'ec'o'n laŭ la vol'o de la natur'o, lev'is la popol'o'j'n el ne'sci'ec'o kaj sklav'ec'o kaj kun'ig'is la hom'ar'o'n."

"Tio mal'mult'e valor'as al hom'o, se li perd'os la anim'o'n." La vir'o koler'eg'e si'n turn'is kaj for'ir'is.

"Ja, for'ir'u!" dir'is Kronoso. "Ir'u al vi'a lit'o kaj dorm'u sen ripoz'o, sonĝ'u sen trankvil'ec'o, vi, kiu neniam sankt'ig'is la dimanĉ'o'n. Vi mult'e far'is, kaj vi'a nom'o est'os kon'at'a dum[28] mil'o'j da jar'o'j. Sed en vi'a dezir'o por plezur'o vi nutr'is verm'o'j'n, kiu'j mord'et'as la kor-radik'o'j'n de l'hom'o'j. Tamen, mi ne juĝ'os vi'n nun. Vi'a'j post'e'ul'o'j juĝ'os vi'n tiam, kiam ili akir'os saĝ'ec'o'n."

Aper'is tiam sub la alt'a ark'aĵ'o blank'a ŝip'et'o, kiu antaŭ'e'n'mov'is kvazaŭ per ne'vid'ebl'a'j flug'il'o'j. Ĝi flos'is de supr'e al la pied'o'j de Kronoso, kaj el ĝi ek'salt'is knab'et'o kun blu'a'j okul'o'j kaj roz'kolor'a'j vang'o'j, kaj flav'a'j har'o'j.

"Jen mi est'as, bon'kor'a reĝ'o!" dir'is li kun muzik'a voĉ'o. "Kial vi al'vok'is mi'n?"

"Mi dezir'as sci'i la cel'o'n de vi'a viv'o," dir'is Kronoso, met'ant'e la man'o'n sur la flav'har'a'n kap'o'n. "Kio'n vi intenc'as far'i?"

"Ho, est'as mult'e, tre mult'e, bon'kor'a reĝ'o! Mi vol'as mort'ig'i la verm'o'j'n, kiu'j mord'et'as la kor'radik'o'j'n de l'hom'o'j, mi vol'as neni'ig'i fier'ec'o'n, ĵaluz'o'n, mal'virt'o'n, ebri'ec'o'n, kaj milit'o'n. Mi fort'e dezir'as feliĉ'ig'i ĉiu'j'n."

"Ĉiu'j infan'o'j de la Krist'an'uj'o, la infan'o'j de la du'dek'a jar'cent'o," dir'is la knab'et'o, man'frap'ant'e la man'o'j'n.

Aper'is tiam mil'o'j da ŝip'et'o'j el ĉiu'j angul'o'j de la ark'aĵ'o. Ili flos'is mal'supr'e'n al la tron'o, kaj oni vid'is en ili amas'o'n da infan'o'j, kiu'j'n neni'u pov'us nombr'i.

"Ni, ni al'port'os feliĉ'o'n al la du'dek'a jar'cent'o," kri'eg'is cent'mil'o da jun'a'j lip'o'j. "Ni help'os al li, ni, ni!"

Subit'e ek'sonor'et'is mir'ind'a muzik'o el la mal'proksim'o. La mont'o trem'is kvazaŭ per ter'trem'o. La ark'aĵ'o mal'ferm'iĝ'is, kaj la ermit'o est'is lev'at'a alt'e'n kvazaŭ per ne'vid'ebl'a'j brak'o'j, kaj li sent'is la mal'varm'et'a'n nokt'aer'o'n sur la frunt'o. Kaj baldaŭ li re'e star'is sur la voj'et'o en la kviet'a, vast'a arb'ar'o. Kaj la mont'o jam ne ekzist'is, kaj la arb'ar'o est'is mal'lum'a, sed la stel'o'j sur la ĉiel'o bril'ad'is.

La Unu'a'j Hom'o'j

Kiel ali'a'j gent'o'j, la lapland'an'o'j ankaŭ hav'as si'a'j'n propr'a'j'n tradici'o'j'n. Kelk'a'j el ili preskaŭ preciz'e simil'as la tradici'o'j'n de ali'a'j antikv'a'j gent'o'j; ekzempl'e oni trov'as antikv'a'n tradici'o'n pri grand'eg'a super'akv'eg'o, mond'katastrof'o, pri kiu ankaŭ ali'a'j popol'o'j hav'as mal'preciz'a'n memor'o'n.

"Eĉ antaŭ ol Di'o pur'ig'is la mond'o'n," dir'as laplanda tradici'o, "popol'o'j viv'is en Samelando (Laplando); sed kiam la mar'o kaj river'o'j en tiu temp'o si'n lev'is super la ter'o, tiam ĉiu'j kre'it'aĵ'o'j perd'iĝ'is, escept'e du ge'frat'o'j, kiu'j'n Di'o konduk'is al la supr'o de alt'a mont'o, 'Pasevaro,' (la sankt'a mont'o)."

Mal'aper'is la akv'ar'o, kaj la ge'frat'o'j mal'kun'iĝ'is por serĉ'i ali'a'j'n hom'o'j'n. Post tri'jar'a van'a serĉ'ad'o ili renkont'iĝ'is kaj re'kon'is unu la ali'a'n. Ili re'e mal'kun'iĝ'is, kaj post tri plu'a'j[31] jar'o'j ili renkont'iĝ'is, sed re'e for'ir'is en la mond'o'n. Pas'is ankoraŭ tri jar'o'j kaj ili re'e renkont'iĝ'is, sed ne re'kon'is unu la du'a'n. Ili nun ir'ad'is kun'e tra la viv'o kaj el ili de'ven'is la hom'ar'o, kaj Sam'o (Lapland'an'o) kaj sved'o. "La lapland'an'o hav'as strang'a'n ide'o'n pri la de'ven'o de si'a propr'a kaj la sved'a viv'manier'o'j. En la komenc'o la lapland'an'o'j kaj sved'o'j est'is unu gent'o kaj ili'a'j pra'patr'o'j hav'is la sam'a'j'n ge'patr'o'j'n; sed foj'e okaz'is grand'a vent'eg'o kaj unu el la ge'patr'o'j fort'e tim'is kaj ramp'is sub tabul'o'n, kaj el li'a'j id'o'j de'ven'is la sved'o'j, kiu'j loĝ'as en dom'o'j. La ali'a hom'o, ali'flank'e, ne tim'is sed rest'is sub la hel'a ĉiel'o, kaj el li de'ven'is la lapland'an'o'j, kiu'j eĉ en la nun'temp'o ne bezon'as tegment'o'n super la kap'o."

La Palac'o TIBLO Kaj La Tie'a Aventur'o

Apud Tiblo en la Badelunda provinc'o star'is iam palac'o de kiu oni nun van'e serĉ'as rest'aĵ'o'n. En la palac'o loĝ'is reĝ'a sinjor'in'o kun'e kun si'a jun'a kaj bel'eg'a fil'in'o. Unu tag'o'n al'ven'is al la palac'o princ'o kaj oni ricev'is li'n en la plej reĝ'a manier'o; kaj baldaŭ la du jun'ul'o'j fort'eg'e am'is unu la ali'a'n. Ĉar ili sci'is ke mult'a'j okul'o'j rigard'as ili'n, ili decid'is kun'ven'i unu nokt'o'n apud Klinto, river'o flu'ant'a sud'e'n de la palac'o, tre proksim'e al Klinta Mont'o.

En la mal'fru'a nokt'o, kiam la palac'o far'iĝ'is kviet'a kaj ĉiu'j dorm'is, la princ'in'o kviet'e for'ir'is al la ekster'a mur'o, sed la gard'ist'o ne vol'is mal'ferm'i la pord'eg'o'n. Ŝi do de'tir'is si'a'j'n ring'o'j'n por donac'i al li, sed li rifuz'is. Ŝi nun for'pren'is la or'a'n ĉen'o'n kaj al'don'is al la ring'o'j; nun la mal'jun'ul'o ne plu pov'is rifuz'i,[33] sed mal'ferm'is la pord'eg'o'n kaj permes'is al ŝi for'ir'i kondiĉ'e ke ŝi re'ven'u antaŭ ol la tag'iĝ'o.

Kiam ŝi al'ven'is al la river'et'o, ŝajn'is al ŝi ke ŝi vid'as la princ'o'n sid'ant'a'n sur ŝton'o apud la river'et'o, kaj ŝi tial kur'is al li'a'j brak'o'j, sed el'trov'is anstataŭ'e ke ŝi est'as en la brak'o'j de la mont'reĝ'o de Klinta Mont'o, kiu for'port'is ŝi'n en la mont'o'n. Li permes'is al ŝi, tamen, ke ŝi ek'pend'u si'a'n kron'o'n sur branĉ'o'n de pin'arb'o apud la river'et'o por montr'i al la princ'o ke ŝi jam est'is tie.

Post kiam ili en'ir'is la mont'o'n, la gigant'o zorg'em'e met'is la fraŭl'in'o'n sur lit'kovr'il'o'n en si'a ĉambr'o, kie ŝi ek'dorm'is, kaj li tiam ir'is al la patr'in'o kaj rakont'is al ŝi pri la bel'a el'trov'o.

La princ'o, dum'e, al'ven'is al la font'o. Kiam li ne trov'is si'a'n am'ant'in'o'n tie, li ĉirkaŭ'ir'ad'is en la val'o kaj fin'e ating'is la mont'o'n, kie li el'trov'is la kron'o'n en la arb'o. Nun li kompren'is kio okaz'is kaj mal'esper'e mort'ig'is si'n per la glav'o.

Kiam la princ'in'o vek'iĝ'is, la gigant'in'o ordon'is al la fil'o ke li re'konduk'u ŝi'n al la font'o.[34] "Sed," dir'is ŝi, "antaŭ ol vi ating'os la lok'o'n, tri viv'o'j perd'iĝ'os."

Tiel okaz'is. Dum la gigant'o al'port'is la fraŭl'in'o'n al la font'o, ŝi mort'is kaj li met'is ŝi'n ĉe la princ'o. Kaj la pord'gard'ist'o, fort'e ĉagren'iĝ'ant'e pro si'a ag'o, fin'e ĵet'is si'n mal'supr'e'n el la gard'tur'o kaj mort'iĝ'is.

La princ'o'n kaj li'a'n am'ant'in'o'n oni met'is sur or'a'n vagon'o'n kaj for'port'is ili'n al bel'a, verd'a val'o kaj en'ter'ig'is ili'n en la grand'a'n amas'aĵ'o'n apud la mont'o Gryto. Eĉ la vagon'o'n kaj la glav'o'n oni met'is en la amas'aĵ'o'n, kie jar'e en la printemp'o aper'as girland'o el blank'a'j flor'o'j. Sed iom en la est'ont'ec'o oni trov'os kaj la vagon'o'n kaj la glav'o'n kaj tiu, kiu unu'e rigard'os la glav'o'n, perd'iĝ'os per ĝi.

La Ruz'a Lapland'an'o

Mal'riĉ'a lapland'an'o foj'e renkont'is gigant'o'n kaj li bon'e sci'is ke la grand'eg'ul'o baldaŭ manĝ'eg'us li'n se li ne iel pov'us venk'i li'n. Li tial propon'is ke ili reciprok'e prov'u si'a'n fort'o'n. "Ni frap'u ni'a'j'n kap'o'j'n kontraŭ tiu'n ĉi arb'o'n," li dir'is, "kaj tiu, kiu plej profund'e pov'as en'puŝ'i la kap'o'n est'as sen'dub'e la plej fort'a." La gigant'o unu'e prov'is. Li star'is iom mal'proksim'e de grand'a pin'arb'o, zorg'em'e al'mezur'is per la okul'o, kaj tiam kur'eg'is kontraŭ la arb'o'n. Sed li ne pov'is far'i eĉ sign'et'o'n per la kap'o. La lapland'an'o dir'is do ke li en la sekv'ant'a tag'o prov'os si'a'n fort'o'n. Dum la nokt'o li kav'ig'is mult'a'j'n arb'o'j'n kaj kovr'is la tru'o'j'n per la ŝel'o. Kiam la tag'o ven'is li kur'eg'is de unu arb'o al ali'a, kaj en'puŝ'eg'is la kap'o'n en la trunk'o'n ĝis la orel'o'j. Kun mult'e da mir'eg'o la gigant'o[36] rigard'is li'n, sed post'e li propon'is ankoraŭ ali'a'n prov'o'n.

"Tiu, kiu plej alt'e'n ĵet'os mi'a'n hak'il'o'n," dir'is li "est'as la plej fort'a." La gigant'o ĵet'is unu'e, kaj tiel alt'e'n ke la hak'il'o preskaŭ mal'aper'is.

"Tre'eg'e mal'bon'e," dir'is la lapland'an'o. "Kiam mi ĵet'os mi ĵet'os ĝi'n tiel alt'e'n ke ĝi rest'os sur la nub'o'j."

"Ne, ne mi'a kar'a fil'o!" ek'kri'is la ali'a, "mi ne vol'as perd'i mi'a'n hak'il'o'n kaj mi tial konfes'as ke vi est'as la plej fort'a." Tia'manier'e la lapland'an'o est'is la venk'ant'o eĉ tiu'n ĉi foj'o'n.

La sekv'ant'a'n tag'o'n kiam ili ambaŭ el'ven'is el la arb'ar'o, la lapland'an'o komenc'is tord'i salik-branĉ'et'o'j'n.

"Ho, mi'a fil'o!" ek'ĝem'is la gigant'o, "permes'u al mi ten'i la arĝent'o'n, kaj mi plen'ig'os vi'a'n ĉapel'o'n je arĝent'o."

Dum la gigant'o for'est'is, la lapland'an'o fos'is put'o'n, far'is tru'et'o'n en la ĉapel'o'n kaj met'is ĝi'n super la put'o.

"Plen'ig'u ĝi'n!" kri'eg'is la ali'a, "aŭ mi ĵet'os vi'n al la nub'o'j kiel mi est'is far'ont'a je la hak'il'o."

Kun mult'e da tim'o la grand'eg'ul'o plen'ig'is la ĉapel'o'n kaj la lapland'an'o far'iĝ'is riĉ'a hom'o.

La Ŝton'o'j De ULFGRYTO

En Garphyto, unu el la mult'a'j mont'pint'o'j, kiu'j lev'as si'n super la Kils Mont'o'j, loĝ'is iam antaŭ mult'e da jar'o'j unu gigant'o, nom'it'a Riso.

Unu maten'o'n, kiam li el'ir'is el si'a'j grot'o-ĉambr'o'j, li ek'aŭd'is strang'a'j'n son'o'j'n. Li aŭskult'is moment'e al la son'o'j kaj tiam re'e en'ir'is la mont'o'n, kaj ek'kri'eg'is al si'a edz'in'o Garpa:

"Met'u la plej mal'grand'a'n ŝton'o'n, kiu kuŝ'as sur la mont'o, en vi'a'n ŝtrump'lig'il'o'n kaj ĵet'u ĝi'n sur tiu'n griz'a'n bov'in'o'n, kiu star'as apud Jelmaro!" dir'is li, signif'ant'e la nov'a'n preĝ'ej'o'n de Orebro.

La gigant'in'o ag'is laŭ li'a'j vort'o'j, pren'is ŝton'o'n, grand'a'n kiel dom'o, kaj ĵet'is ĝi'n al la mal'proksim'a preĝ'ej'o.

"Tre mal'bon'a ĵet'o!" dir'is la grand'eg'ul'o, kiam la ŝton'o fal'is sur la eben'aĵ'o. "Don'u al mi la ŝtrump'lig'il'o'n, kaj vi baldaŭ vid'os bon'eg'a'n ĵet'o'n."

Li nun met'is grand'a'n ŝton'eg'o'n en la ŝtrump'lig'il'o'n de si'a edz'in'o, zorg'em'e balanc'is ĝi'n kaj ĵet'is kiel ebl'e plej potenc'e kontraŭ la preĝ'ej'o'n.

"Grand'a'j vort'o'j, sed mal'grand'a'j ag'o'j," dir'is la gigant'in'o, kiam la ŝton'eg'o fal'is sur la ali'a'n kaj dis'romp'is ĝi'n.

En la sam'a moment'o ven'is al la mont'palac'o la plej mir'ind'a'j kaj klar'a'j sonor'il-son'o'j. Koler'eg'e li pren'is kelk'a'j'n ŝton'eg'o'j'n, met'is unu sub ĉiu brak'o, kaj ek'ir'is al Orebro. En tiu urb'et'o la sci'ig'o pri li'a al'ven'o kre'is grand'a'n terur'o'n, kaj "bon'a'j konsil'o'j far'iĝ'is mult'e'kost'a'j."[2] Fin'e dir'is mal'jun'a vir'o ke li prov'os sav'i la preĝ'ej'o'n.

Tre rapid'e li kolekt'is mult'e da mal'nov'a'j ŝu'o'j, en'met'is ili'n en sak'o'n kaj for'ir'is por ke li renkont'u la gigant'o'n ekster la urb'o. Apud Ulfgryto ili renkont'is unu la ali'a'n.

"Tio mi ne pov'as dir'i," respond'is la vir'o sen'kulp'e; "sed ke ĝi est'as tre mal'proksim'a mi bon'e sci'as, ĉar est'as nun sep jar'o'j'n de la temp'o kiam mi for'ir'is kaj mi jam el'uz'is tiu'j'n ĉi ŝu'o'j'n.

"Pest'o'n!" dir'is la gigant'o, "mi do cert'e ne ir'os tie'n." Kaj li ĵet'is la ŝton'eg'o'j'n sur la ter'o'n, tiel potenc'e, ke ĝi fort'e ek'trem'is.

Eĉ en la nun'a temp'o oni vid'as la ŝton'o'j'n apud la voj'o; sed la plej mir'ind'a fakt'o pri tiu ĉi histori'o est'as ke la ŝton'o'j si'n turn'as kiam ajn la sonor'il'o'j de Orebro sonor'as.

Edz'in'o

Edz'in'o! Kia bel'a vort'o! Kia muzik'a, bel'son'a, mir'ind'a vort'o! Kiel plen'a je promes'o'j por la est'ont'ec'o ĝi est'as; kiel plen'a je feliĉ'o kaj ĝoj'o kaj ben'o. Tiel ankaŭ opini'is mi, sed,—nun mi ne plu tiel opini'as. Ho, mi mizer'a, mal'feliĉ'a hom'o! Mi ne hav'as mult'a'j'n jar'o'j'n, sed mi jam est'as mal'jun'a kaj mal'rekt'a kaj sulk'a, kaj ne hav'as eĉ unu mal'grand'a'n har'o'n. Kial? Aŭskult'u!

Kiam mi hav'is tri'dek-kvin jar'o'j'n mi edz'iĝ'is je unu bel'a jun'a dek'ok'jar'a fraŭl'in'o. Ho feliĉ'o! Dum tri monat'o'j ni loĝ'is en ter'a paradiz'o. Eĉ ĉiel'o mem ne pov'is est'i pli feliĉ'plen'a ol la hejm'o ni'a. Sed la sun'o ne ĉiam bril'as; ven'is baldaŭ la nigr'a'j nub'o'j. Kial? Tial ke mi hav'is kelk'a'j'n blank'a'j'n har'o'j'n,—jes, nur iom da mal'ben'it'a'j blank'a'j har'o'j. La edz'in'o ne am'is blank'a'j'n har'o'j'n; ŝi ne vol'is hav'i edz'o'n kiu ŝajn'is pli mal'jun'a ol ŝi mem. Kaj kio'n ŝi far'is? Ŝi el'tir'is ĉiu'j'n blank'a'j'n har'o'j'n kiel ebl'e plej rapid'e kaj post unu jar'o mi'a kap'o simil'is al mal'san'a arb'ar'o kun kelk'a'j jun'a'j arb'o'j tie ĉi kaj tie.

Fin'e mort'is la edz'in'o, kaj post unu jar'o mi trov'is nov'a'n edz'in'o'n,—ne jun'a kaj bel'a kaj dek'ok'jar'a kiel la unu'a, sed gras'a vir'in'o, mal'pli jun'a ol mi mem. Tuj ŝi deklar'is ke nigr'a'j har'o'j ne dec'as al mi tial ke mi ŝajn'as pli jun'a ol ŝi, kaj, kompren'ebl'e, edz'o ne dev'us est'i pli jun'a ol la ben'it'a edz'in'o. Kaj ŝi komenc'is el'tir'i la nigr'a'j'n har'o'j'n. Antaŭ la maten'manĝ'o ŝi el'tir'is kelk'a'j'n har'o'j'n, post la tag'manĝ'o ŝi ankaŭ atak'is ili'n, kaj dum la vesper'manĝ'o ŝi ripet'is la ag'o'n. En la lit'o, en la teatr'o, en la vetur'il'o, en la preĝ'ej'o ĉiam ŝi el'tir'is har'o'j'n.

Mi'a edz'in'o,—la bon'kor'a, kar'a, bel'a edz'in'o, la mir'ind'a edz'in'o, ŝi ne plu loĝ'as ĉe mi, kaj ven'as larm'et'o en la okul'o mi'a je la pens'o.

Kaj vi kiu kon'is mi'n antaŭ ol mi hav'is edz'in'o'j'n, ĉu vi nun re'kon'as mi'n? Jen mi est'as! Rigard'u mi'n! Mal'bel'a, mal'graci'a, sulk'a mi est'as, mi'a kap'o est'as glat'a kiel kok'in'ov'o, mi ne hav'as blank'a'j'n har'o'j'n, mi ne hav'as nigr'a'j'n har'o'j'n, mi eĉ ne hav'as har-radik'o'j'n,—kaj, dank' al ĉiel'o, mi ankaŭ ne hav'as edz'in'o'n.

La Bien'dom'o De KRISTEHOLMO

Ĉu la estim'at'a leg'ant'o iam vid'is la akv'o'fal'o'n "Stalpeto"? Ĝi est'as en tiu natur'bel'a kaj mir'ind'a part'o de Sved'uj'o kiu'n oni nom'as Smolando. Est'as la Nigr'a River'o kiu, post kiam ĝi kviet'e kaj trankvil'e serpent'um'as tra flor'ant'a'j valet'o'j kaj verd'a'j arb'ar'o'j, subit'e far'as tiu'n ĉi grand'eg'a'n salt'ad'o'n mal'supr'e'n de preskaŭ perpendikular'a ŝton'eg'o, kaj post'e tut'e ripoz'as en la apud'a mar'o.

Ne mal'proksim'e de Stalpeto est'as mal'nov'a bien'dom'o, mal'ĝoj'a, mal'lum'a kaj sen'hom'a. Oni hav'as strang'a'n sent'o'n, kiam oni vid'as la grand'a'n dom'eg'o'n kun la ferm'it'a'j pord'o'j kaj najl'it'a'j fenestr'o'j. Oni opini'as ke la strang'a vid'iĝ'o de la dom'o hav'as i'a'n kaŭz'o'n. Kial est'as tiu ĉi natur'bel'a lok'o sen'hom'a? Kial ne loĝ'as almenaŭ unu nobel'o en la vast'a dom'eg'o?

Ni aŭskult'u al mal'jun'a ĝentil'a vir'in'o, kiu[47] foj'e rakont'is al ni la kial'o'n. Por ke ni pov'u kompren'i ŝi'n ni de la komenc'o dev'as aŭd'i la histori'o'n, kaj tiu ĉi komenc'o, kiel la Milton'a kant'o, est'as ĵus en la komenc'o de temp'o.

Kiam ni demand'is ŝi'n: "Kial ne loĝ'as iu en Kristeholmo?" ni ricev'is la jen'a'n respond'o'n:

"Kiam Diabl'o, pro si'a grand'eg'a fier'ec'o, est'is el'ĵet'it'a el la ĉiel'o, si'n trov'is tie ankaŭ ali'a'j spirit'o'j, kiu'j pek'is. Tiu'j ĉi spirit'o'j ankaŭ est'is el'ĵet'it'a'j, kaj kiel la flav'iĝ'ant'a'j foli'o'j en aŭtun'a tag'o fal'as ter'e'n, tiel fal'is tiu'j ĉi spirit'o'j mal'supr'e'n sur la ter'o'n, kelk'a'j en mar'o'j'n, ali'a'j en arb'ar'o'j'n aŭ sur mont'o'j'n. Kie ajn ili fal'is, tie ili rest'ad'is kaj tie labor'ad'is. Laŭ si'a'j divers'a'j rest'ad'ej'o'j ili ankaŭ ricev'is mal'simil'a'j'n nom'o'j'n. Pro tio ni hav'as en la mond'o mar'nimf'o'j'n, mont'nimf'o'j'n, gnom'o'j'n, elf'o'j'n, arb'ar'nimf'o'j'n, kobold'o'j'n, kiu'j'n pri'skrib'as la kateĥism'o.[3][48]

En tiu tag'o okaz'is ke kelk'a'j spirit'o'j fal'is sur la mont'o'n kie nun star'as la Kristeholma bien'dom'o. Intern'e de tiu ĉi mont'o ili'a'j post'e'ul'o'j rest'ad'is preskaŭ ĝis la nun'a temp'o. Dum cent'o'j, jes mil'o'j da jar'o'j ili tie loĝ'is kaj kvankam la fulm'o okaz'e mort'ig'is kelk'a'j'n, ili ne koler'eg'is kaj ne tuŝ'is la hom'o'j'n.

Okaz'is do antaŭ long'e, ke unu nobel'o, kiu aĉet'is Kristeholmon, dezir'is tie konstru'i dom'o'n.

Kiel saĝ'a konstru'ist'o li serĉ'is bon'a'n fundament'o'n por la dom'o kaj elekt'is la ŝton'eg'o'n en kiu la gnom'o'j loĝ'is.

La mont'reĝ'o mal'ŝat'is tio'n ĉi, sed li'a edz'in'o pet'is li'n ke li ne far'u mal'bon'o'n kontraŭ la najbar'o'j'n sen ia kaŭz'o.

Kiam la dom'o est'is konstru'it'a, la nobel'o edz'iĝ'is kun jun'a, bel'a fraŭl'in'o, kaj "ĝoj'o star'is alt'e en la plafon'o."[4]

Sed mal'ĝoj'o fal'as sur mult'e da hom'o'j, kiu'j[49] ne'mult'e atend'as ĝi'n, kaj tiel ankaŭ okaz'is tie ĉi.

Unu tag'o'n, kiam la jun'a edz'in'o sol'e rest'is en si'a ĉambr'o, star'is antaŭ ŝi mal'grand'a vir'in'o, kiu salut'is kaj dir'is:

"Mi'a mastr'in'o pet'eg'as, ke vi bon'vol'u ven'i al ŝi, kaj se vi tiel far'os, ŝi do riĉ'e re'pag'os vi'n."

La jun'a nobel'in'o fort'e mir'is pro tio, sed tial ke ŝi est'is brav'a kaj bon'kor'a, ŝi promes'is sekv'i.

La vir'in'et'o mal'supr'e'n'ir'is ĝis ŝi ating'is la kel'o'n. Jen mal'ferm'iĝ'is unu antaŭ'e ne'vid'ebl'a pord'o en la mont'o, kaj ambaŭ tra'ir'is tra long'a, mal'lum'a, mal'freŝ'a sub'ter'voj'o, ĝis ili ating'is grand'a'n grot'o'n, kies mur'o'j bril'is kaj re'bril'is je or'o kaj arĝent'o. En la grot'o vir'et'o marŝ'is tie'n ĉi kaj tie'n, ŝajn'e en fort'a ĉagren'o. Li ne parol'is al la nobel'in'o, sed rigard'is ŝi'n per pet'eg'ant'a'j kaj mal'ĝoj'a'j okul'o'j.

La vir'in'et'o for'tir'is kurten'o'n, kiu kaŝ'is ali'a'n mal'ferm'aĵ'o'n, kaj vid'is nun la jun'a nobel'in'o vir'in'o'n, kiu kuŝ'is sur ornam'it'a lit'o kaj est'is mal'san'a. La ĉe'est'o de la Krist'an'a vir'in'o, tamen, tuj ig'is la gnom-vir'in'o'n san'a. Ŝi[50] tiam el'tir'is skatol'et'o'n, en kiu si'n trov'is perl'o'j kaj mult'e'kost'a'j ŝton'o'j.

"Tiu'n ĉi mi donac'as al vi, sed ne rakont'u al iu pri la aventur'o, ĉar tiam okaz'os al vi grand'a mal'feliĉ'o."

Tiel dir'is la mont'reĝ'in'o, kaj la nobel'in'o re'ir'is al si'a ĉambr'o kaj zorg'em'e kaŝ'is la mult'e'kost'a'n skatol'et'o'n.

Unu tag'o'n dum la patr'in'o for'est'is ili el'trov'is la mister'a'n skatol'et'o'n, kaj komenc'is lud'i kun ĝi, kiam la patr'o en'ir'is. Li fort'e mir'is tial ke li trov'is tia'j'n mult'e'kost'aĵ'o'j'n en la man'o'j de l'infan'o'j, kaj tuj demand'is la patr'in'o'n kiel ŝi akir'is ĝi'n. Komenc'e ŝi ne vol'is parol'i pri ĝi, sed la edz'o insist'is. Fin'e li koler'is kaj deklar'is ke ŝi est'as kobold'in'o, jes, ke li vid'is ŝi'n vetur'ant'a'n tra la aer'o sur bala'il'o. Nun la mal'feliĉ'a nobel'in'o dev'is rakont'i pri si'a vizit'o ĉe la gnom'o'j, kaj al'don'is:

"Nun vi kaj mi est'as vid'int'a'j ni'a'j'n plej feliĉ'a'j'n tag'o'j'n, ĉar vi'a sci'am'ec'o al'port'os al ni[51] pli da mal'ĝoj'o ol vi pov'as imag'i."

Post kelk'a'j tag'o'j aper'is en la mar'o proksim'e de Stalpeto insul'et'o, kiu ĉiam aper'is kiam ajn io mir'ind'a est'is okaz'ont'a. Ĵus antaŭ la mort'o de Karl XIIa kaj Gustav IIIa, oni dir'as, ke la insul'et'o aper'is; oni eĉ dir'as, ke antaŭ tre long'e unu reĝ'o en'skrib'is si'a'n nom'o'n sur grand'a'n ŝton'o'n, kiu'n li trov'is tie, kaj ke la sam'a'n ŝton'o'n kaj la sam'a'n nom'o'n oni foj'e vid'is, kiam la insul'et'o re'e si'n lev'is super la akv'o.

Kial la insul'et'o re'e aper'is, ĉu la gnom'o'j inter'lig'iĝ'is kun la mar'nimf'o'j, aŭ ĉu est'is ali'a kaŭz'o, oni ne pov'as dir'i; sed, tamen, la insul'et'o klar'e aper'is kaj la nobel'o fort'e dezir'is rem'i tie'n por ke li pov'u pli proksim'e rigard'i ĝi'n.

La nobel'in'o'n kaj la du fil'o'j'n li ankaŭ vol'is kun'pren'i. La edz'in'o fort'e kontraŭ'star'is tiu'n ĉi propon'o'n, eĉ pet'eg'is li'n genu'fleks'e, sed sen'sukces'e.

Fin'e for'vetur'is la obstin'eg'ul'o kun'e kun la fil'o'j al la insul'et'o, dum la edz'in'o rest'is hejm'e. Ĵus kiam la boat'o ek'tuŝ'is la en'sorĉ'it'a'n insul'et'o'n,[52] la du fil'o'j ek'salt'is ter'e'n, sed en tiu sam'a moment'o mal'aper'is kaj la insul'et'o kaj la knab'o'j, kaj la patr'o ne plu vid'is ili'n.

La mal'feliĉ'a nobel'in'o baldaŭ mort'is pro mal'ĝoj'o kaj la edz'o vetur'is al fremd'a'j land'o'j, kie ankaŭ li mort'is; sed en la dom'eg'o de Kristeholmo neni'u de tiu temp'o loĝ'is, kaj ne est'as kred'ebl'e ke oni iam trov'os feliĉ'o'n tie."

[3] Laŭ mi'a mal'jun'a patr'in'o la tre antikv'a sved'a kateĥism'o ver'e pri'skrib'is tiu'j'n est'aĵ'o'j'n. Ekzempl'e ĝi en'hav'is la jen'a'n preĝ'o'n: "Di'o liber'ig'u ni'n de mar'nimf'o'j, mont'nimf'o'j, gnom'o'j, elf'o'j, arb'ar'nimf'o'j, kobold'o'j, kaj ĉiu'j super'natur'aĵ'o'j."—La Traduk'int'o.

Cel'ant'a Naturalist'o

Ĉu vi iam leg'is aŭ aŭd'is pri Linne? Linne ne est'as ia cigar'o aŭ legom'o aŭ urb'o. Ho, ne! Linne est'as fam'a sved'a naturalist'o. Dum mi'a'j student-jar'o'j oni ĉiu'tag'e parol'is pri Linne. La profesor'o'j diskut'ad'is pri li, la disput'ad'klub'o'j disput'is pri li, la fraŭl'in'o'j kant'is pri li kaj oni oft'e sonĝ'is pri Linne. Oni eĉ preskaŭ manĝ'is kaj trink'is Linne'on. Linne, Linne, Linne! Ĉiam Linne!

Fin'e mi mem interes'iĝ'is pri la sinjor'o kaj decid'is stud'i la natur'o'n. Pro tiu ĉi mal'ben'it'a konklud'o mi hav'is la jen'a'n mal'feliĉ'a'n aventur'o'n:

Unu tag'o'n, promen'ant'e laŭ la voj'et'o al la lern'ej'o, fajf'ant'e tre mal'bel'son'e la Serenad'o'n de Ŝubert, mi ek'vid'is mal'proksim'e mal'grand'a'n best'o'n, kiu ne'zorg'em'e manĝ'is la freŝ'a'n herb'o'n[54] apud la voj'o. Tuj la ide'o en'ir'is mi'a'n krani'o'n kares'i la best'o'n, ĉar tiel ja far'is Linne.

Silent'e kiel ombr'o mi proksim'iĝ'is kaj kiam ajn la best'et'o ek'tim'is mi tuj halt'is, mov'ant'e nek fingr'o'n nek okul'o'n. Post kelk'e da minut'o'j mi est'is tre proksim'e al la best'et'o. Zorg'em'e kaj mal'rapid'e mi fleks'is mi'a'n dors'o'n kaj tuŝ'et'is la id'o'n sur la kap'o.

Ho, ĉiel'o! Kraĉ'ant'e kiel kat'o, ĝi salt'is al la ĉiel'o. Kaj mi? Mi ankaŭ salt'is ĉiel'o'n, sed spit'e la grand'a ek'salt'o mi ne pov'is evit'i la fort'a'n odor'o'n, ĉar la id'o ja est'is la terur'e mal'bon'dor'a putor'o, kies odor'o est'as pli terur'a ol cent mal'freŝ'a'j ov'o'j.

Kelk'a'j'n minut'o'j'n post'e dum mi rapid'e de'met'is la vest'o'j'n per unu man'o kaj prem'is la naz'o'n per la ali'a, mi dir'is por mi mem: "Se Linne dezir'as lud'i kun ran'o'j kaj serpent'o'j kaj tigr'o'j mi cert'e ne vol'as li'n mal'permes'i, sed kiam mi re'e tuŝ'os putor'o'n mi antaŭ'e konvink'os mi'n ke ĝi est'as kat'o."

La Lum'o Ĉe La Mont'et'o

Est'is mal'fru'a krist'nask-vesper'o antaŭ mult'a'j, mult'a'j jar'o'j. La popol'o de Lundokro est'is ĵus fin'int'a la vesper'a'j'n preĝ'o'j'n kaj si'n pret'ig'is por la nokt'o. Tiam en'ir'is la dung'at'o, la mal'jun'a Johano, el la ĉeval'ej'o kaj dir'is:

Jes, la dung'at'o ver'e ne erar'is. Ĝust'e en la fend'eg'o oni vid'is hel'a'n, ruĝ'a'n lum'et'o'n.

La infan'o'j pal'iĝ'is. Lum'o sur la mont'et'o kaj eĉ en la krist'nask-vesper'o mem! Ho! Ĝi cert'e ne est'as stel'o, ĉar la lum'o si'n trov'as iom sub la horizont'o, kaj ĝi ne est'as ies lantern'o, ĉar ĝi rest'as tut'e sen'mov'a sub la arb'o'j.

"Mi sci'as, kio ĝi est'as," dir'is la mal'jun'a Johano. "Est'as la kobold'o'j en la mont'et'o, kiu'j kalkul'as si'a'n mon'o'n en la krist'nask'a nokt'o."

"Kobold'o'j si'n trov'as nur en histori'o'j," dir'is la mastr'o. "Sed la lum'o, tamen, est'as mir'ind'a. Mi tie'n ir'os por el'trov'i kio ĝi est'as."

"Patr'o, patr'o!" ek'kri'is la infan'o'j mal'trankvil'e. "Ne ir'u tro proksim'e al la mal'bon'a'j kobold'o'j!"

"Infan'o'j!" dir'is li grav'e. "Dum idol'serv'o reg'is en la mond'o, la kobold'o'j si'n trov'is ĉe la infan'o'j de la mond'o. Sed tiam aper'is la grand'a, mir'ind'a lum'o en Orient'o. Postul'is mil jar'o'j'n, antaŭ ol ĝi'a lum'o ating'is al la nord'o. Sed kiam ĝi fin'e ven'is, kiam la apostol'o de la nord'o, la ind'a Ansgar, ven'is kun la predik'o pri la Kruc'o, tiam fal'is la antikv'a'j di'o'j de si'a'j altar'o'j, kaj kun ili mal'aper'is ĉiu'j kobold'o'j kiel pajl'rest'aĵ'o est'as for'blov'at'a per la vent'o. Se iu el vi ne kuraĝ'as sekv'i mi'n, mi[57] sol'a ir'os kaj sen tim'o, ĉar mi star'as sub la man'o de la Ĉio'pov'a.

La procesi'o ek'ir'is, la mastr'o antaŭ'e. Et'a Ingemar ten'is la patr'o'n ĉe la man'o. Kviet'a'j, sci'am'a'j kaj tim'em'a'j la ali'a'j infan'o'j post'e'sekv'is.

Est'is mal'lum'e inter la mont'et'o'j kaj arb'o'j, mal'lum'e kaj kviet'e. Nur kelk'a'j stel'o'j bril'ad'is sur la ĉiel'o, kaj kelk'foj'e est'is aŭd'at'a la kri'o de strig'o en la arb'ar'o.

La mir'ind'a lum'o bril'is antaŭ ili, bril'is kaj mal'aper'is. Re'e ĝi ek'bril'is kaj mal'aper'is laŭ la kurb'o de la voj'et'o inter mont'et'o'j kaj arb'o'j.

La ar'et'o pli kaj pli proksim'iĝ'is al la mont'et'o. La lum'o nun hel'e bril'is. Nur unu plu mont'et'o kaj kurb'o de la voj'et'o kaj ili si'n trov'is ĉe la fend'eg'o. Kun frap'ant'a'j kor'o'j la infan'o'j ek'rigard'eg'is en la fend'eg'o'n.

Kaj kio'n ili vid'is? Neni'o'n, preciz'e neni'o'n.[58] La lum'o jam mal'aper'is kaj la mont'et'o kuŝ'is silent'a kaj dezert'a kaj mal'lum'a.

"Nun ni vid'as, almenaŭ, ke tie ĉi ne est'as kobold'o'j," dir'is la patr'o. "Ili dorm'as la etern'a'n dorm'ad'o'n en si'a mil'jar'a, silent'a tomb'o."

Sed la dung'at'o, la mal'jun'a Johano, hav'is si'a'j'n propr'a'j'n pens'o'j'n pri tio.

"Ni est'is tro mult'a'j," dir'is li, "kaj ne rest'is silent'a'j. Oni dev'us est'i sol'a kaj port'i la bibli'o'n aŭ psalm'ar'o'n. Tiu'n oni dev'us ĵet'i inter la kobold'o'j'n. Ili do mal'aper'os el la mond'o kaj for'las'os la or'o'n."

"La vort'o'n de Di'o oni dev'as hav'i en la kor'o, ne nur en la man'o," dir'is li. "Tiu, kiu per la bibli'o pen'as akir'i mond'a'n riĉ'ec'o'n, ag'as tre mal'ind'e. Vi cert'e ne vol'as ĵet'i la sankt'a'n libr'o'n tiel, kiel oni ĵet'as ŝton'o'n?"

Johano hont'is kaj rest'is silent'a. Baldaŭ ili ating'is la hejm'o'n. Sed kiam ili sur la kort'o si'n turn'is al la mont'et'o, la strang'a lum'o re'e bril'is en la fend'eg'o.

"Ne," respond'is la patr'o. "Kio ajn ĝi est'as, ni ne mal'trankvil'ig'u ĝi'n. Ebl'e morgaŭ ni el'trov'os la klar'ig'o'n de la enigm'o."

Sed et'a Ingemar ne pov'is ek'dorm'i. Li ne pov'is forges'i la lum'o'n sur la mont'et'o. Ebl'e ĝi ver'e est'is la kobold'o'j, kiu'j kalkul'is la or'o'n. Mal'jun'a Johano, ja, jam vid'is mult'o'n kaj mult'e sci'is. Li oft'e aŭd'is la rid'o'n de la kobold'o'j en la fend'eg'o kaj la sibl'o'n de la krist'nask-serpent'o sub la ŝton'eg'o. Kaj aŭtun'e li oft'e aŭd'is la furioz'a'n ĉas'o'n de Od'e'n.[5] La ĉas'o komenc'iĝ'as, dir'is li, en la mez'o de Hult-arb'ar'o, kaj la ĉas'aĵ'o est'as la sorĉ'ist'in'o de la arb'ar'o. Kaj ŝi kur'eg'as antaŭ'e'n super dekliv'o'j'n kaj ŝton'eg'o'j'n ĝis ŝi ating'as al la mont'et'o. Ĉar tie la hund'o'j perd'as la odor'o'n, kaj la sorĉ'ist'in'o mal'aper'as en la mal'lum'a'j'n ĉambr'o'j'n[60] de la kobold'o'j.

Kaj et'a Ingemar pens'is kaj pens'ad'is, kaj baldaŭ ven'is la fe'o de sonĝ'o'j kun si'a pulvor'o kaj sku'is ĝi'n en la okul'o'j'n li'a'j'n. Kaj subit'e li star'is du'on'nud'a kaj pied'nud'a en la fend'eg'o, sol'a en la mister'a arb'ar'o, sol'a en la nokt'a mal'lum'o.

Sed li ne mal'varm'iĝ'is, kaj li ne tim'is. Li ek'rigard'is en la fend'eg'o'n. Tie sid'is la kobold'o'j sur la ŝton'eg'o kaj tim'em'e rigard'eg'is super la arb'ar'o'n. Ĉar tie tre mal'proksim'e en la orient'o lev'iĝ'is bril'ant'a stel'o. Ĝi verŝ'is mir'ind'a'n lum'o'n sur la mal'supr'o'n de la fend'eg'o, kaj la kobold'o'j trem'is, kiel trem'as la arb'ar'foli'o'j en la vent'o.

Kaj et'a Ingemar rigard'is kaj rigard'eg'is. Kaj baldaŭ li ek'vid'is pilgrim'ant'o'n, kiu mal'rapid'e proksim'iĝ'is al la loĝ'ej'o de la kobold'o'j. Li port'is blank'a'j'n vest'o'j'n kaj en la man'o li ten'is stang'o'n, kaj tiu stang'o est'is kruc'o. Kaj la pilgrim'ant'o si'n turn'is al la kobold'o'j kaj dir'is:

"Mi est'as Ansgar,[6] la send'it'o de la Ĉiel'a Reĝ'o, kaj en Li'a nom'o for'ir'u kaj for'mort'u."

Kaj kiam la kobold'o'j ek'rigard'is la kruc'o'n, ili mal'grand'iĝ'is ĝis ili est'is mal'grand'a'j kiel muŝ'o'j, kaj tiam ili en'fal'is mort'int'a'j en la tru'o'n de la fend'eg'o, kaj Ingemar ne plu vid'is ili'n.

Sed la stel'o si'n lev'is pli kaj pli, kaj la bril'ad'o iĝ'is pli kaj pli klar'a. Kaj nun la fend'eg'o far'iĝ'is verd'a val'o, kun roz'o'j kaj lili'o'j, kiu'j si'n turn'is al la stel'o en la orient'o.

Tiam oni ek'aŭd'is arb'ar'e bru'ad'o'n kiel la pied'frap'o'j de ĉeval'o'j. Kaj post iom da temp'o proksim'iĝ'is sur sovaĝ'a'j ĉeval'o'j tri vir'o'j kun long'a'j barb'o'j kaj glav'o'j. Ingemar ek'kompren'is ke ili est'as la antikv'a'j idol'a'j di'o'j Od'e'n kaj Balder kaj Thor.[7][62]

"Kial bril'as tiu stel'o tiel klar'e, kaj kial port'as la dezert'o roz'o'j'n kaj lili'o'j'n?"

"Unu stel'o si'n lev'as en la orient'o kaj verŝ'as si'a'n lum'o'n super la land'o de mal'lum'a'j ombr'o'j. Ĉar la Reĝ'o, kies nom'o vi ne kuraĝ'as ek'parol'i, est'as nask'it'a sur la ter'o. Li'a nom'o est'as Mir'ind'o kaj Konsil'o, ĉar Li est'as la plej saĝ'a inter la hom'a'j infan'o'j. Oni nom'as Li'n Hero'o, tial ke Li venk'os la mal'bon'o'n de la mond'o. Kaj oni nom'as Li'n la Princ'o de Pac'o, ĉar per si'a man'o Li for'brul'os milit'o'n, kun vent'eg'o'j kaj sang'a'j vest'o'j, kaj pro Li'a vol'o la dezert'o flor'os kiel roz'o."

"Mi est'as la plej potenc'a el la di'o'j, sed mi met'as mi'a'n kron'o'n ĉe la tron'o de la nov'nask'it'a Reĝ'o."

"Mi est'as la plej fort'a, sed la pov'o mi'a est'as tro mal'fort'a kontraŭ la Ĉio'pov'o, kaj mi met'as[63] mi'a'n martel'o'n ĉe Li'a pied'o."

"Mi'n oni nom'is la plej virt'a el di'o'j, sed mi kovr'as mi'a'n vizaĝ'o'n kontraŭ la bril'eg'o de Li'a sun'o."

Kaj tiam la plej potenc'a'j di'o'j de idol'temp'o'j si'n ĵet'is al la ter'o kaj kaŝ'is si'a'j'n vizaĝ'o'j'n.

Je tio en la musk'a arb'ar'o aŭd'iĝ'is mir'ind'a muzik'o, muzik'o kiel la kant'o de la feliĉ'a anim'o kiam ĝi for'las'as la ter'o'n kaj flug'as al la perl'a'j pord'o'j de ĉiel'o,—muzik'o kiel la kant'o en la preĝ'ej'o en la bel'a krist'nask'a maten'o. Kaj kiam et'a Ingemar mal'ferm'is la buŝ'o'n por help'i al la kant'ist'o'j, jen li kuŝ'as en la lit'o. Sed sur la tabl'o star'as kandel'o, kaj apud ĝi sid'as la ge'patr'o'j kaj ili kun'e kant'as:

[7] Od'e'n, la di'o de la sun'o kaj de la ĉiel'o.

Balder, fil'o de Od'e'n, la di'o de lum'o,—ne nur la lum'o de la natur'o, sed ankaŭ la lum'o de la anim'o, de pur'ec'o, de bon'ec'o kaj de sen'kulp'ec'o.

Thor, la plej mal'jun'a fil'o de Od'e'n, est'is la di'o de fort'o kaj fulm'o'tondr'o.

[64]

Kamp'ar'an'o Kaj Kobold'o

Kamp'ar'an'o, kiu hav'is sur si'a farm'o mal'grand'a'n mont'et'o'n, foj'e dezir'is pri'labor'i ĝi'n, kaj tial en unu tag'o komenc'is tie plug'i. Tuj aper'is la kobold'o, kiu loĝ'is intern'e de la mont'et'o, kaj demand'is la kamp'ar'an'o'n kial li plug'as sur la tegment'o de si'a dom'o. La kamp'ar'an'o respond'is ke li ne sci'is ke la vir'et'o tie loĝ'as, sed al'don'is ke ne'kultur'ad'o de la mont'et'o est'as por ili ambaŭ mal'profit'o. Li tial far'is la jen'a'n propon'o'n: "Se vi permes'os al mi plant'i kaj rikolt'i tie ĉi, mi donac'os al vi ĉio'n, kio en la unu'a jar'o kresk'os sub la ter'o, dum mi pren'os tio'n, kio kresk'os supr'e. La sekv'ont'a'n jar'o'n mi pren'os la mal'supr'aĵ'o'j'n kaj vi ricev'os la supr'aĵ'o'j'n, kaj tiel plu jar'e." La kobold'o volont'e konsent'is. La kamp'ar'an'o tial plant'is en la unu'a jar'o tritik'o'n, kaj la kobold'o ricev'is[65] nur la radik'o'j'n, dum la kamp'ar'an'o pren'is la tritik'o'n mem. La sekv'ant'a'n jar'o'n li plant'is nap'o'j'n, pren'ant'e mem la nap'o'j'n, dum li donac'is al la kobold'o la foli'o'j'n. Pro si'a mal'sprit'ec'o la kobold'o ne kompren'is kiel la kamp'ar'an'o tromp'is li'n kaj tial ili ambaŭ viv'is amik'e mult'a'j'n jar'o'j'n.

Unu Muzik'a Provinc'o

Antaŭ ne'long'e unu muzik-komitat'o skrib'is al divers'a'j provinc'o'j de Sved'uj'o por el'trov'i la muzik'a'n kapabl'o'n de la provinc'o'j. El B. provinc'o en Uplando ili ricev'is la jen'a'n raport'o'n:

"Tie ĉi si'n trov'as neni'u, kiu lud'as la violon'o'n. Antaŭ kelk'a'j jar'o'j est'is tie ĉi unu dung'at'o, kiu terur'e lud'aĉ'is tia'n instrument'o'n, sed ĝi sonor'is pli mal'bel'son'e ol akordion'o, kaj li fin'e mort'is.

"De akordion'o'j si'n trov'as, mi pens'as, ses en la provinc'o, sed est'as neni'u, kiu pov'as lud'i ili'n. Unu, mi ĵus memor'as, oni vend'is aŭkci'e por 75 spes'mil'o'j kaj la najbar'a provinc'o akir'is ĝi'n.

"Sed fonograf'o'j'n ni hav'as. Mi kalkul'is eĉ ĝis dek unu, sed ebl'e oni pov'us trov'i plu. Tiu'j'n, kiu'j posed'as fonograf'o'j'n, oni konsider'as[67] kiel aristokrat'o'j'n, kaj oni ĉiam invit'as ili'n al la divers'a'j fest'o'j, k. t. p.; tiu'j, kiu'j ne hav'as fonograf'o'j'n, frot'as pec'o'j'n da lign'o kontraŭ la fenestr'o'j kaj la son'o est'as preskaŭ la sam'a."

Rakont'o'j De Mi'a Patr'in'o

Antaŭ mult'e da jar'o'j kiam mi est'is mal'grand'a knab'o, kaj la ge'frat'o'j ankaŭ est'is jun'a'j, tiam mi'a patr'in'o oft'e sid'ig'is ni'n ĉirkaŭ si, apud la varm'a kamen'o, kaj rakont'is al ni histori'o'j'n el si'a patr'uj'o,—la mal'proksim'a, la bel'a, la ĉiam mir'ind'a Sved'uj'o. Tiu'j ĉi histori'o'j plej oft'e pri'skrib'is fantom'o'j'n, kobold'o'j'n, lantern'vir'o'j'n,[8] kaj tiel plu. Al ni infan'o'j, ĉiu'j nask'it'a'j en Uson'o, la histori'o'j est'is ĉiam tre interes'a'j kaj eĉ en la nun'a temp'o ili rest'as freŝ'a'j en la memor'o. Ebl'e la leg'ant'o ankaŭ dezir'us aŭd'i la mal'jun'a'n patr'in'o'n. Ni do imag'u ni'n re'e en la ge'patr'a dom'o en la uson'a ŝtat'o Ilinojo.

Est'as mal'varm'a vintr'a vesper'o de la jar'o 1888. La vent'o murmur'as strang'e tra la[69] branĉ'o'j de la alt'a'j nud'a'j arb'o'j. La lun'o star'as klar'a sur la ĉiel'o kaj verŝ'as mal'hel'a'n, mister'a'n lum'o'n sur la ter'o'n. La fajr'o brul'as gaj'e en la kamen'o, kaj apud la patr'in'o ni sid'as kun avid'a'j vizaĝ'o'j kaj frap'ant'a'j kor'o'j.

Unu'a Rakont'o

La Lantern'vir'et'o

Nu, infan'o'j, dir'as la patr'in'o, mi rakont'os al vi iom pri la kobold'o'j de mi'a land'o. Antaŭ mult'a'j, mult'a'j jar'o'j mi est'is infan'et'o sam'e kiel vi, kaj mi tiam loĝ'is kun mi'a'j ge'patr'o'j kaj ge'frat'o'j tre mal'proksim'e trans la mar'o, en la land'o de la mez'nokt'a sun'o. En tiu temp'o oni est'is tre em'a kred'i kobold'o'j'n, fantom'o'j'n kaj ali'a'j'n super'natur'aĵ'o'j'n. Ĉu ili ver'e ekzist'is? Kiu pov'as dir'i!

Ni'a najbar'o Bjorn foj'e re'vetur'is hejm'e'n el la mal'proksim'a urb'o, kiam la rad'o de la vagon'o[70] subit'e romp'iĝ'is. Tuj aper'is et'a lantern'vir'o kiu promes'is sub'ten'i la vetur'il'o'n se li ricev'us unu mon'er'o'n. Tio plaĉ'is al Bjorn, kiu tre volont'e promes'is, kaj la est'aĵ'o sub'ten'is la vetur'il'o'n ĝis ili ating'is la hejm'o'n. Bjorn, kiu est'is sprit'ul'o, tiam ĵet'is la mon'er'o'n en la lign'o'amas'o'n. Tuj li ricev'is terur'a'n frap'o'n sur la orel'o'n, kaj ĝi far'iĝ'is tut'e surd'a. La sekv'ant'a'n tag'o'n oni trov'is lign'o'pec'et'o'j'n ĉie sur la kort'o.

La orel'o de Bjorn rest'is sen'util'a kvankam li vizit'is ĉiu'j'n kurac'ist'o'j'n de la land'o. Fin'e li vetur'is al Dan'uj'o, sed la fam'a'j dan'a'j kurac'ist'o'j ne pov'is kurac'i li'n. Post kiam li el'spez'is mult'e da mon'o li re'ven'is hejm'e'n. Kiam li re'e en'ir'is la kort'o'n, aper'is la lantern'vir'et'o kaj dir'is:

"Kial vi el'spez'is tiel mult'e da mon'o kaj kial vi vetur'is tra ni'a land'o kaj al Dan'uj'o? Mi mem man'frap'is vi'a'n orel'o'n, tial ke vi ĵet'is la mon'er'o'n en la lign'o'amas'o'n, kaj ne don'is ĝi'n rekt'e al mi. Sed nun mi ne plu dezir'as pun'i vi'n kaj est'u vi'a orel'o san'a."

Du'a Rakont'o

La Nigr'a Kat'o

Kiam mi est'is et'a knab'in'o mi oft'e ir'is kun'e kun mi'a patr'in'o kiam ŝi melk'is la bov'in'o'j'n, ĉar mi am'is la patr'in'o'n kaj mi tre am'is vid'i la blank'a'n lakt'o'n flu'ant'a en la sitel'o'n, kaj precip'e mi am'is vid'i la kat'o'j'n, kiu'j ven'is ĉiu'vesper'e por trink'i lakt'o'n.

Unu vesper'o'n ven'is al ni kat'o, nigr'a kiel ink'o kaj mal'grand'a kiel rat'eg'o. Li ek'salt'is sur la genu'o'n de mi'a patr'in'o kaj trink'is el la sitel'o. La patr'in'o iom koler'is kaj frap'et'is la kat'o'n. "Miaŭ-aŭ-aŭ!" dir'is la kat'o per terur'eg'a blek'ad'o kaj mal'rapid'e for'ir'is. Ĉe ĉiu paŝ'o ĝi kresk'is pli kaj pli, kaj ĵus kiam ĝi ating'is la arb'ar'o'n ĝi est'is grand'a kiel ĉeval'id'o kaj eĉ hav'is la form'o'n kaj vid'iĝ'o'n de ĉeval'id'o.

La sekv'ant'a'n tag'o'n mi'a patr'o rid'et'ant'e dir'is ke ni hav'as nov'a'n ĉeval'id'o'n kaj li konduk'is ĝi'n al la dom'pord'o por montr'i al ni. Mi tuj ek'kompren'is ke la best'o tut'e ne est'as ĉeval'id'o sed ke ĝi est'as la nigr'a kat'o, kaj pro tio mi ne am'is la bel'a'n id'o'n. La patr'o konsider'is la tut'a'n afer'o'n kiel rid'ind'aĵ'o'n kaj eĉ mok'is mi'n. Sed kompren'ebl'e li mem erar'is. Mi ja hav'is dek jar'o'j'n kaj tial est'is saĝ'a fraŭl'in'o. Jes, mi'a patr'o cert'e erar'is.

Tri'a Rakont'o

La De'ven'o De La Abi'o-Arb'ar'o

Iom mal'proksim'e de mi'a sved'a hejm'o si'n trov'as grand'a, bel'a abi'o-arb'ar'o. Oni oft'e diskut'as pri la de'ven'o de tiu ĉi arb'ar'o, ĉar ŝajn'as ke ĝi est'is plant'it'a, kaj ne kresk'is laŭ natur'a'j metod'o'j. Pri tiu ĉi arb'ar'o mi'a patr'o foj'e rakont'is la jen'a'n:

En la jar'o 1580 loĝ'is en ni'a provinc'o Sro. Aksel Andreso kun'e kun la edz'in'o kaj unu fil'o,[74] Karlo. Kelk'a'j'n mejl'o'j'n mal'proksim'e loĝ'is la riĉ'a Sro. Sven Rosental, en tiu temp'o unu el la plej kon'at'a'j hom'o'j de mi'a provinc'o. Li hav'is bel'a'n fil'in'o'n, Elino.

Karlo, natur'e, en'am'iĝ'is en la bel'a'n Elinon, kaj la ge'patr'o'j ne kontraŭ'star'is ili'n.

Ne'long'e post tiu ĉi en'am'iĝ'o okaz'is milit'o inter Sved'uj'o kaj Dan'uj'o, kaj Karlo dev'is for'ir'i kaj batal'ad'i por la patr'uj'o. Ĵus antaŭ li'a for'ir'o la jun'a Elino promes'is al li la man'o'n; tiam ili mal'kun'iĝ'is kaj Karlo for'ir'is.

Dum long'a temp'o la milit'o daŭr'is, kaj en unu terur'a batal'o Karlo est'is kapt'it'a kaj tuj met'it'a en mal'liber'ej'o'n.

Dum li tie rest'is oni pens'is en li'a hejm'a urb'o ke li neniam re'ven'os. Sven Rosental, kiu rimark'is ke la fil'in'o ne hav'is dezir'o'n al ali'a'j jun'ul'o'j sed nur al Karlo, fin'e deklar'is ke ŝi dev'os elekt'i ali'a'n am'ant'o'n. La fil'in'o plor'eg'is, sed eĉ larm'o'j kaj preĝ'o'j ne help'is al ŝi. La patr'o mal'permes'is ŝi'n eĉ pens'i pri Karlo kaj ordon'is al ŝi ke ŝi edz'in'iĝ'u kun ali'a vir'o.

La mal'feliĉ'a knab'in'o oft'e sid'is nokt'e apud la fenestr'o kaj ripet'is la nom'o'n de tiu, por kiu ŝi volont'e ofer'us la viv'o'n. Ven'is la vintr'o kaj la printemp'o, sed ne re'ven'is Karlo. Fin'e ven'is la tag'o kiam ŝi dev'us obe'i al la patr'o kaj elekt'i ali'a'n vir'o'n.

Dum tiu ĉi temp'o Karlo, sid'ant'e en la tur'o de la mal'liber'ej'o, pens'ad'is pri neni'o escept'e kiel li pov'us for'kur'i. Li el'pens'is unu projekt'o'n post ali'a sed ĉiam for'las'is ĝi'n. Fin'e li el'pens'is bon'a'n metod'o'n kaj tuj el'prov'is ĝi'n. Li pet'eg'ant'e dir'is al la reĝ'o ke li tre vol'us vetur'i hejm'e'n por edz'iĝ'i kun si'a am'ant'in'o, kaj ankaŭ ke li vol'us tie rest'i sufiĉ'e long'e por sem'i kaj rikolt'i. La reĝ'o, kiu hav'is bon'a'n kor'o'n, promes'is al li, kondiĉ'e ke li re'ven'u tuj post la rikolt'o.

La feliĉ'a Karlo re'ven'is hejm'e'n, kaj la tut'a urb'o ĝoj'eg'is. Ĉie est'is sent'o de feliĉ'o, kaj oni buĉ'is la plej gras'a'n bov'id'o'n de la tut'a urb'o kaj aranĝ'is grand'a'n edz'iĝ'a'n fest'o'n. Sed post la edz'iĝ'o oni re'e mal'ĝoj'eg'is, ĉar Karlo bedaŭr'ind'e dev'us tie rest'i nur ĝis la rikolt'o. Karlo,[77] tamen, est'is sprit'a jun'ul'o kaj ne hav'is dezir'o'n aŭ intenc'o'n baldaŭ re'ven'i al la mal'liber'ej'o. Li tial plant'is mult'e da abi'o'sem'o'j en long'a'j vic'o'j.

Pas'is la aŭtun'o kaj la reĝ'o anonc'is al Karlo ke li re'ven'u al la mal'liber'ej'o. Sed Karlo respond'is ke li ankoraŭ ne rikolt'is kaj ke la sem'o'j eĉ ne est'is el'ven'int'a'j el la ter'o.

Kiam la reĝ'o el'trov'is kiel li'a jun'a mal'liber'ul'o super'ruz'is li'n li fort'e rid'eg'is kaj volont'e liber'ig'is li'n.

Post mult'e, tre mult'e da jar'o'j la sem'o'j far'iĝ'is grand'a bel'a arb'ar'o, kie jar'e ven'as la bird'o'j por tie konstru'i nest'o'j'n, kaj kie la sun'o ĉiam hel'e bril'as.

La Knab'o Kiu Manĝ'is Pli Mult'e Ol La Gigant'o

Est'is iam knab'o, kiu zorg'is pri ar'o da kapr'in'o'j kaj dum li ir'ad'is en la arb'ar'o li al'ven'is al la dom'o de la gigant'o. Kiam tiu ek'aŭd'is la blek'ad'o'n de la kapr'in'o'j li koler'e el'kur'is el la ĉambr'o por el'trov'i la kial'o'n. Sed li est'is tiel grand'eg'a kaj terur'e mal'bel'a ke la knab'o for'kur'is kiel ebl'e plej rapid'e.

Vesper'o'n, kiam la knab'o re'ven'is hejm'e'n kun la ar'o, la patr'in'o far'is fromaĝ'o'n. Pren'ant'e pec'o'n da ĝi, li rul'is ĝi'n en la cindr'o kaj zorg'em'e kaŝ'is ĝi'n en si'a'n led'a'n poŝ'o'n. En la morgaŭ'a tag'o li re'e ir'is al la arb'ar'o kun la kapr'in'o'j kaj de'nov'e ating'is la gigant'a'n dom'o'n. Kiam la grand'eg'ul'o ek'aŭd'is la blek'ad'o'n li koler'eg'is, el'ir'is kaj pren'ant'e grand'a'n ŝton'o'n, li prem'is ĝi'n ĝis pec'et'o'j for'salt'is.

"Se vi iam re'e ven'os al mi'a hejm'o," dir'is li, "mi prem'os vi'n tiel, kiel mi nun prem'as[79] tiu'n ĉi ŝton'o'n."

Sed tiu'ĉi'foj'e la knab'o tut'e ne tim'is, sed el'pren'is la fromaĝ'o'n kaj prem'is ĝi'n ĝis la akv'o el'ŝpruc'is el ĝi al la ter'o.

"Se vi ne for'ir'as," dir'is li, "mi prem'os vi'n sam'e kiel mi nun prem'as la akv'o'n el tiu ĉi ŝton'o."

Kiam la gigant'o vid'is kiel grand'a est'as la fort'o de la knab'o li fort'e tim'is kaj ir'is dom'e'n.

"Bon'a'n tag'o'n, patr'o!" dir'is la knab'o, "ĉu vi ankoraŭ dezir'as prov'i vi'a'n fort'o'n kontraŭ la mi'a?"

"Mi do opini'as," al'don'is la knab'o, kiam la gigant'o jes'is, "ke est'us bon'a prov'o se iu el ni pov'us ĵet'i vi'a'n hak'il'o'n tiel alt'e'n, ke ĝi ne re'fal'us ter'e'n."

Tio plaĉ'is al la ali'a. Li tuj ĵet'is la hak'il'o'n kaj tiel alt'e'n, ke ĝi flug'is preskaŭ ĝis la nub'o'j; sed kiel ajn li prov'is, la hak'il'o ĉiam re'ven'is.

"Patr'o," dir'is la knab'o, "mi ver'e ne opini'is ke vi'a fort'o est'as tiel mal'grand'a. Rigard'u mi'n!"

Li nun balanc'is la hak'il'o'n kaj lert'e en'met'is ĝi'n en la poŝ'o'n, kiu'n li port'is sur la dors'o.

"Rigard'u la hak'il'o'n!" li dir'is, montr'ant'e grand'a'n nigr'a'n bird'o'n sur la ĉiel'a blu'aĵ'o.

La gigant'o long'e atend'is la re'ven'o'n de la hak'il'o sed van'e. Nun li pens'is por si mem ke la knab'o ver'e est'as fort'eg'a kvankam li est'as mal'grand'a. Ili re'e dis'iĝ'is.

Post iom da temp'o la du re'e renkont'iĝ'is. La gigant'o demand'is ĉu la knab'o, kiu est'as tiel fort'a, ne vol'us labor'ad'i por li. La knab'o jes'is, for'las'is la kapr'in'o'j'n en la arb'ar'o, kaj ir'is kun'e kun la gigant'o. Fin'e ili ating'is la dom'o'n.

Unu tag'o'n ili ambaŭ ir'is al la arb'ar'o por de'hak'i kverk'o'n. Kiam ili ating'is la lok'o'n la gigant'o demand'is la nov'a'n dung'at'o'n ĉu li vol'as ten'i aŭ hak'i.

"Mi vol'as hak'i," respond'is la knab'o, sed al'don'is ke li ne pov'as tuŝ'i la pint'o'n de la kverk'o. La gigant'o tial ek'pren'is la arb'o'n kaj fleks'is ĝi'n al la ter'o. Kiam la knab'o prov'is ten'i la arb'o'n, tamen, ĝi tuj re'lev'iĝ'is kaj ĵet'is li'n en la ĉiel'o'n.

La gigant'o long'e pens'ad'is pri kie'n li'a dung'at'o est'is ir'int'a, kaj fin'e ek'pren'is mem la hak'il'o'n kaj komenc'is de'hak'i la arb'o'n. Post iom da temp'o la knab'o lam'ir'is al li; ĉar pro la terur'a fal'o li preskaŭ est'is mort'ig'it'a. La gigant'o demand'is kial li ne ten'is la arb'o'n. La dung'at'o ne respond'is sed demand'is ĉu la gigant'o mem kuraĝ'us far'i tia'n salt'o'n.

"Patr'o," dir'is la knab'o, kiam la vir'eg'o ne'is, "se vi ne kuraĝ'as, vi mem dev'as ten'i kaj hak'i."

La vir'eg'o ne kuraĝ'is ne'i kaj tial li sol'a ten'is kaj de'hak'is la arb'o'n.

Kiam ili est'is pret'a'j al'port'i dom'e'n la arb'o'n la gigant'o dir'is al la knab'o:

"Ne, patr'o," respond'is la knab'o, "port'u mem la pint'o'n; mi facil'e pov'as port'i ĉe la grand'a ekstrem'aĵ'o."

La gigant'o konsent'is kaj ek'lev'is la mal'grand'a'n ekstrem'aĵ'o'n sur si'a'n ŝultr'o'n. Sed la knab'o, kiu est'is mal'antaŭ'e, ek'kri'is al la gigant'o ke li iom pli balanc'u la arb'o'n. La vir'eg'o obe'is[82] kaj baldaŭ la arb'o tut'e balanc'iĝ'is sur la ŝultr'o; sed la knab'o mem ek'salt'is sur la arb'o'n kaj si'n kaŝ'is inter la foli'o'j, tiel ke la gigant'o ne pov'is vid'i li'n. La grand'eg'ul'o nun ek'ir'is, pens'ant'e ke la knab'o port'as part'o'n de la arb'o. Post iom da temp'o li lac'iĝ'is kaj fort'e ek'ĝem'is.

"Ne, mi ne est'as," respond'is la knab'o; "patr'o cert'e ne est'as lac'ig'it'a pro tia ne'grav'aĵ'o?"

La gigant'o ne ŝat'is jes'i, kaj tial sen plu'a'j vort'o'j ir'is antaŭ'e'n. Kiam ili ating'is al la dom'o li preskaŭ est'is du'on'mort'int'a. Li de'ĵet'is la arb'o'n sur la ter'o'n; kaj la knab'o, kiu jam antaŭ'e el'salt'is el la foli'ar'o, nun sub'ten'is mal'grand'a'n branĉ'o'n.

"Ha patr'o, ne pens'u ke mi lac'iĝ'as pro tia mal'mult'o. La arb'o est'as tiel mal'pez'a ke mi facil'e pov'as port'i ĝi'n sol'a."

En la sekv'ant'a tag'o dir'is la gigant'o: "Kiam tag'iĝ'os, ni ir'u al la tritik'ej'o kaj draŝ'u."

"Ne," al'don'is la knab'o, "est'as pli bon'e ke ni draŝ'u krepusk'e ĵus post la vesper'manĝ'o."

Tiu ĉi propon'o plaĉ'is al la gigant'o, kiu do for'ir'is kaj al'port'is du grand'eg'a'j'n draŝ-baston'o'j'n. Li mem ek'pren'is unu el ili kaj don'is la ali'a'n al la knab'o; kiu, tamen, eĉ ne pov'is lev'i ĝi'n. Li tial ek'pren'is baston'et'o'n kaj frap'ad'is la plank'o'n ĵus tiel rapid'e, kiel la grand'eg'ul'o. La gigant'o rimark'is neni'o'n ne'ordinar'a'n kaj ili labor'ad'is ĝis la tag'iĝ'o.

"Jes," ĝem'is la ali'a, "ni hav'is terur'a'n labor'o'n, kaj mi est'as fort'e mal'sat'a."

Pas'is la temp'o, kaj la gigant'o fin'e mal'fid'is la knab'o'n, kaj komenc'is konspir'i kun la edz'in'o, kiel li dev'us mort'ig'i la dung'at'o'n.

"Mi konsil'as al vi, ke vi pren'u vi'a'n baston'eg'o'n kaj mort'ig'u li'n en la nokt'o dum li dorm'as."

La gigant'o opini'is ke ŝi'a konsil'o est'as bon'eg'a kaj promes'is far'i tiel, kiel ŝi dir'is. La knab'o, dum'e, star'is post la pord'o kaj aŭd'is la tut'a'n parol'ad'o'n. Kiam ven'is la nokt'o li met'is buteril'o'n[85] en la lit'o'n kaj kaŝ'is si'n mem sub la lit'o'n. Mez'nokt'e la gigant'o lev'iĝ'is, ek'kapt'is la baston'eg'o'n kaj frap'eg'is la buteril'o'n ĝis la krem'o el'ŝpruc'is sur la vizaĝ'o'n.

"Ho, ha, he," li rid'eg'is, "mi frap'is li'n tiel fort'e, ke la sang'o el'ŝpruc'is eĉ ĝis la plafon'o."

La edz'in'o iĝ'is feliĉ'a, laŭd'is la edz'o'n kaj opini'is ke ili nun pov'os trankvil'e dorm'ad'i.

Sed apenaŭ ven'is la tag'o, kiam la knab'o en'ir'is la manĝ'o'ĉambr'o'n kaj salut'is la par'o'n.

"Pest'o'n!" dir'is la gigant'o, "ĉu vi ne ankoraŭ est'as sen'viv'a? Mi pens'is ke mi mort'ig'is vi'n per mi'a baston'eg'o."

"Nu, ŝajn'is al mi en la nokt'o, ke mi sent'as i'o'n simil'a'n al mord'et'o de pul'o."

Vesper'o'n kiam la gigant'o kaj knab'o est'is manĝ'ont'a'j, la gigant'in'o al'port'is grand'a'n teler'o'n da aven'sup'o.

"Bon'e," dir'is la knab'o, "ni nun vid'os kiu pov'as plej mult'e manĝ'i, patr'o aŭ mi."

Jes, la vir'eg'o est'is tuj pret'a kaj ili komenc'is manĝ'i kiel ebl'e plej mult'e. Sed la knab'o est'is sprit'a; li pend'ig'is la led'a'n poŝ'o'n antaŭ la[86] stomak'o'n kaj met'is unu kuler'o'n da aven'sup'o en la buŝ'o'n, dum li met'is kvar en la poŝ'o'n. Post kiam la gigant'o manĝ'is sep teler'o'j'n da sup'o, li est'is tiel sat'a ke li blek'is kiel pork'o.

"Patr'o, mi tre volont'e instru'os al vi la metod'o'n. Post kiam mi manĝ'is tiom, kiom mi bezon'as, mi dis'ŝir'as mi'a'n stomak'o'n per mi'a tranĉ'il'o, kaj tiam mi pov'as manĝ'i ankoraŭ pli mult'e." Dir'ant'e tiu'j'n ĉi vort'o'j'n, li pren'is la tranĉ'il'o'n kaj dis'ŝir'is la led'a'n poŝ'o'n kaj la sup'o el'flu'is.

La gigant'o opini'is ke est'as bon'eg'a metod'o kaj mem vol'is prov'i ĝi'n. Sed kiam li en'met'is la tranĉ'il'o'n en la stomak'o'n la sang'o el'ŝpruc'is kaj li baldaŭ mort'is.

Kiam nun la gigant'o est'is mort'int'a, la knab'o pren'is li'a'n tut'a'n hav'o'n kaj for'ir'is. Kaj tiel fin'iĝ'as la histori'o pri la sprit'a knab'o kaj la mal'saĝ'a grand'eg'ul'o.

Unu Aventur'o En La Preĝ'ej-Vestibl'o

Est'is mal'varm'a decembr'o-vesper'o kelk'a'j'n semajn'o'j'n antaŭ Krist'nask'o. Trans vast'a sen'hom'a kamp'ar'o, inter unu vilaĝ'et'o kaj la sud'e-kuŝ'ant'a urb'o, vetur'is dek'sep'jar'a jun'ul'o. Li est'is nom'it'a Anders kaj li est'is la fil'o de la preĝ'ej'a administr'ant'o por la mal'riĉ'ul'o'j. Li port'is sur la vetur'il'o kelk'a'j'n sak'o'j'n da maiz'o, kiu'j'n li ĵus aĉet'is ĉe la urb'a muel'ej'o. Tiu'j'n ĉi sak'o'j'n li est'is al'port'ant'a'j al la mal'grand'a preĝ'ej'o de si'a vilaĝ'o, kie oni konserv'is maiz'o'n en la preĝ'ej-vestibl'o por donac'i al la mal'riĉ'ul'o'j kiam ajn ili bezon'os nutr'aĵ'o'n.

La region'o est'is sol'ec'a kaj la nokt'o mal'lum'a. La voj'o zigzag'is inter la mont'et'o'j de la ne herb'o'riĉ'a kamp'ar'o.

La knab'o mal'rapid'e vetur'is antaŭ'e'n, jen[88] pied'ir'ant'e apud la vetur'il'o, jen sid'ant'e sur unu el la sak'o'j. Ia'foj'e li atent'e rigard'is la nigr'a'j'n mont'et'o'j'n kaj ŝton'amas'o'j'n. Sed li ne ŝajn'is tim'i, ĉar li ia'foj'e parol'et'is gaj'e por si mem.

"Est'is ja mal'saĝ'e," dir'is li, "ke mi rest'is tiel long'e en la muel'ej'o. Nun mi ne ating'os la hejm'o'n ĝis mal'fru'a nokt'o, ĉar mi dev'as unu'e vetur'i al la preĝ'ej'o kun la sak'o'j. Sed est'is ja tia plezur'o rest'i tie kaj rigard'i ĉiu'j'n maŝin'o'j'n kaj rad'o'j'n, kiu'j tiel facil'e kaj silent'e turn'iĝ'as."

Kelk'a'j mister'a'j mal'agrabl'a'j kri'o'j est'is aŭd'at'a'j el proksim'a arb'ar'et'o. Anders aŭskult'is sed permes'is al la ĉeval'o ke li mal'rapid'e antaŭ'e'n'ir'u.

"Se mi tim'us la mal'lum'o'n kaj kred'us pri fantom'o'j, kiel far'as mult'a'j hom'o'j," dir'is li, "ebl'e mi nun ne kuraĝ'us vetur'i sol'a. Sed mi tut'e re'kon'as tiu'n kri'o'n. La strig'o ver'e est'as mal'agrabl'aĵ'o, sed fantom'o ĝi tamen ne est'as."

Nun blek'eg'is mal'sat'a vulp'o en si'a kav'o, kaj la ĉeval'o ek'salt'is de surpriz'o. Sed Anders ne tim'is.

"Oni parol'as tiel mal'bon'e pri tiu ĉi kamp'ar'o," li al'don'is rid'et'ant'e. "Sed mi ne tim'as spit'e la histori'o'j'n mi aŭd'is pri mal'bon'a'j spirit'o'j, fantom'o'j, sen'kap'a'j vir'o'j kaj lup'o'j kun fajr'o'buŝ'o'j, kiu'j laŭ sci'ig'o'j si'n trov'as tie ĉi! Mult'a'j hom'o'j ankaŭ tut'e tim'as nokt'e en tiu ĉi kamp'ar'o, precip'e de la temp'o, antaŭ kelk'a'j jar'o'j, kiam iu rab'is la poŝt'o'n. Nu, mal'bon'ul'o'j si'n trov'as ĉie, sed la rest'aĵ'o est'as nur fantazi'o."

En tiu moment'o ek'salt'is la ĉeval'o, plen'e halt'is, ek'spir'eg'is kaj mal'antaŭ'e'n'ir'is.

"Atent'u, mal'jun'a idiot'o!" dir'is Anders kviet'ig'e. "Vi ja cert'e ne kred'as antikv'a'j'n superstiĉ'o'j'n. Aha, nun mi vid'as tio'n, kio tim'ig'is vi'n."

Li el'salt'is el la vetur'il'o kaj ek'kapt'is la ĉeval'o'n ĉe la konduk'il'o, rigard'eg'ant'e al la mont'et'o apud la voj'o. Li tie el'trov'is terur'a'n, blank'a'n est'aĵ'o'n, kiu si'n mov'et'ad'is en la supr'o de arb'o.

Komenc'e li iom ek'tim'is, sed post kiam li pli zorg'em'e rigard'is la blank'aĵ'o'n, li komenc'is rid'et'i por si mem.

"Ĉu vi ne vid'as, Brunto," dir'is li, "ke ĝi est'as nur blank'a lit'o'tuk'o, ĉemiz'o aŭ io simil'a? Ebl'e iu person'o al'pend'ig'is ĝi'n por sek'iĝ'i kaj la vent'o for'blov'is ĝi'n kaj pend'ig'is ĝi'n sur la branĉ'o'n de tiu ĉi arb'o."

Li konduk'is la trem'ant'a'n ĉeval'o'n per la konduk'il'o, ĝis ili iom preter'pas'is la tim'ig'a'n blank'aĵ'o'n.

"La najbar'a'j knab'o'j dir'as ke mi est'as hazard'eg'ul'o," li al'don'is, post kiam li re'e sur'ramp'is la vagon'o'n. "Tio est'as plej'e ĉar mi ne tim'as kobold'o'j'n en tiu ĉi mal'bon'fam'a kamp'ar'o. Ĵus kvazaŭ est'us hazard'eg'a pen'i el'trov'i kio est'as la est'aĵ'o, kiu'n oni nom'as fantom'o. Tio, kio en la krepusk'o ŝajn'as est'i terur'aĵ'o, ebl'e est'as tre sen'kulp'a, se oni nur rigard'as ĝi'n trankvil'e."

Mal'rapid'e la lun'o nun lev'iĝ'is super la arb'o'pint'o'j en la orient'o. La ombr'o'j de la arb'o'j komenc'is desegn'i mir'ind'a'j'n form'o'j'n sur la mont'et'flank'o'j kaj voj'o'j. Ili simil'is al mal'bel'form'a'j vir'o'j kun long'a'j brak'o'j kaj krur'o'j, aŭ mir'ind'a'j best'o'j kun korn'o'j, drak'flug'il'o'j[91] kaj krokodil'vost'o'j. Strang'e ili serpent'um'is tie'n kaj re'e'n kaj ali'form'iĝ'is, laŭ la antaŭ'e'n'ir'ad'o de la vetur'il'o, kaj la mov'ad'o de la arb'o'j per la vent'o.

"Ne est'as, post plu'a konsider'ad'o, mir'ind'a," pens'is Anders, "ke mal'saĝ'a'j hom'o'j fantom-tim'as en nokt'o simil'a al tiu ĉi, se ili ne antaŭ'e trankvil'e pri'pens'as kaj pli zorg'em'e ĉirkaŭ'rigard'as. Se oni nur tiel far'as, oni baldaŭ ĝu'as la mir'ind'a'n ombr'o-lud'ad'o'n."

Tia'manier'e pens'ant'e, Anders fin'e ating'is al la vilaĝ'et'o. La lun'o nun star'is pli alt'e sur la ĉiel'o kaj la nokt'o est'is hel'et'a. Li tial gaj'e en'vetur'is en la preĝ'ej'kort'o'n, kie li ek'halt'ig'is la ĉeval'o'n antaŭ la pord'o de la vestibl'o.

"Tie ĉi sur la kort'o mult'a'j hom'o'j ankaŭ ne kuraĝ'as ven'i post la krepusk'o," pens'is Anders kaj rigard'is la mult'a'j'n tomb'o'j'n. "Kvazaŭ la mort'int'o'j pov'us star'iĝ'i kaj far'i al hom'o'j mal'bon'o'n! Ah, ne, ili kompren'ebl'e ripoz'as trankvil'e en la tomb'o'j, ĝis la al'vok'o de Di'o en la last'a, grand'a tag'o."

Li mal'ŝlos'is la pord'o'n, ek'pren'is unu el la[92] sak'o'j kaj port'is ĝi'n en la vestibl'o'n. Tie est'is tre mal'lum'e. La lun'lum'o cert'e en'ir'is tra la pord'o, sed ĝi lum'ig'is nur unu flank'o'n. Anders tamen, post iom da mal'facil'ec'o, ating'is la gren'kest'o'n, kiu star'is apud la mal'lum'a mur'o post la pord'o.

Ĵus kiam li de'ĵet'is la sak'o'n en la mal'lum'a angul'o, li est'is kapt'at'a per mal'varm'eg'a fer'a man'o, kiu ĵet'is li'n kap'antaŭ'e sur la plank'o'n.

Anders far'iĝ'is tiel surpriz'it'a pro la subit'a atak'o, ke li moment'e rest'is sen'mov'e. Bon'ŝanc'e li tamen fal'is kun la kap'o sur la sak'o'n, tiel ke li ne vund'is si'n. Post kelk'a'j minut'o'j li pen'is lev'iĝ'i, sed la glaci'a-man'o tut'e ten'ad'is li'n. Li tiam far'is nov'a'n fort'a'n klopod'o'n kaj mal'lig'is si'n, ĉe kio li ek'aŭd'is bru'o'n, kvazaŭ oni dis'ŝir'is pec'o'n da drap'o.

Li nun paŝ'eg'is al la pord'o, sed el'trov'is ĝi'n ferm'it'a kaj li ne pov'is mal'ferm'i ĝi'n. La serur'o est'is tiel konstru'it'a ke oni pov'is mal'ferm'i la pord'o'n nur ekster'e.

Ja, tie li nun star'is, la brav'a dek'sep'jar'ul'o, en'ferm'it'a en la preĝ'ej-vestibl'o, en'ferm'it'a sol'a[93] en la nokt'a mal'lum'o.

Je la unu'a foj'o de si'a viv'o Anders fort'e tim'is. Li sent'is terur'a'n frost'o'trem'o'n tra'kur'ant'a'n li'n je la pens'o pri la sekret'plen'a, la ne'klar'ig'ebl'a aĵ'o, kies ĉe'est'o, en la nokt'a mal'lum'o, li sent'is sed ne pov'is vid'i.

Sed li dev'ig'is si'n pens'i trankvil'e kaj saĝ'e, kaj post kelk'a'j minut'o'j li re'ricev'is si'a'n mem'konfid'o'n.

"Est'as cert'e," pens'is li, "ke iu, kiu am'is tim'ig'i mi'n, sekret'e en'ir'is post mi, kiam mi en'port'is la sak'o'n. Ĉiu'j mi'a'j kon'at'o'j sci'as, ke mi ne kred'as kobold'o'j'n, kaj nun unu el ili pens'as tim'ig'i mi'n. Sed li tiam rest'as ankoraŭ tie ĉi, ĉar la pord'o ferm'iĝ'is en la moment'o kiam mi fal'is. Nu, mi baldaŭ el'trov'os ĉu est'as ver'e."

Anders ĉiam port'is en la poŝ'o alumet'uj'o'n por ke li pov'u ek'brul'ig'i la lantern'o'n, kiam li vesper'e don'is al la ĉeval'o vesper'manĝ'o'n. Li rapid'e ek'pren'is alumet'o'n, ek'brul'ig'is ĝi'n kaj lum'ig'is ĉiu'j'n angul'o'j'n de la vestibl'o. Sed neniu'n pov'is li vid'i.

"Est'as strang'e," pens'is Anders kaj sent'is strang'a'n ek'trem'o'n kiam la alumet'o esting'iĝ'is kaj la ĉambr'o re'e far'iĝ'is mal'lum'a. "Jen mi nun est'as en'ferm'it'a kun'e kun io terur'eg'a, ne'klar'ig'ebl'a, kaj ebl'e mi tie ĉi dev'as rest'i ĝis la ĉeval'o kur'os hejm'e'n, tiel montr'ant'e al la popol'o ke io okaz'is al mi. Ho!"

Li re'e ek'brul'ig'is alumet'o'n kaj ĉirkaŭ'rigard'is. Li tiam el'trov'is, ke la pord'o al la preĝ'ej'o est'is iom mal'ferm'it'a. La serv'ist'o sen'dub'e forges'is ferm'i ĝi'n post la pas'int'a Di'serv'o. Zorg'em'e li mal'ferm'is ĝi'n kaj en'rigard'is. Ebl'e iu person'o ĵet'is li'n sur la plank'o'n kaj post'e lert'e en'ir'is en la preĝ'ej'o'n tra la ne'ŝlos'it'a pord'o. La lun'lum'o en'ir'is tra la du fenestr'o'j kaj verŝ'is pal'a'n lum'o'n en la preĝ'ej'et'o'n. Anders aŭskult'is kaj rigard'is sed ne pov'is vid'i aŭ aŭd'i i'o'n.

Kun frap'ant'a kor'o Anders en'ir'is, mal'rapid'e antaŭ'e'n'ir'is laŭ la flank'aĵ'o kaj rigard'eg'is inter

la benk'o'j'n. Neni'o est'is vid'ebl'a. Li kviet'e ir'is al la altar'o. La lun'o verŝ'is si'a'n lum'o'n sur la altar'o'n kaj la Kristobildon, kiu pend'is super ĝi.

Anders halt'is apud la altar'o. Kial okaz'is tiu ĉi mister'o en la preĝ'ej'o? Kial li est'is konduk'it'a al la altar'o, kvazaŭ per ia fort'a ne'vid'ebl'a pov'o? Ĉu ebl'e Di'o vol'us montr'i al li ke oni ne hav'as pov'o'n se oni ne fid'as en Krist'o? Li long'e rigard'is la bild'o'n, kaj fin'e dir'is:

Ĵus tiam li ek'aŭd'is bru'et'o'n ĉe la ekster'a pord'o, kaj pez'a'j'n pied'son'o'j'n en la vestibl'o. Anders ek'salt'is kaj paŝ'et'is kiel ebl'e plej kviet'e laŭ la flank'aĵ'o. Ĉe la pord'o li renkont'is la patr'o'n.

"Ĉu vi est'as tie ĉi, Anders?" dir'is li surpriz'it'e. "Kio'n vi far'as en la preĝ'ej'o?"

"Mi ne pov'is el'ir'i," respond'is Anders. "La pord'o ferm'iĝ'is post mi, kiam mi en'port'is la unu'a'n sak'o'n, kaj mi ne pov'is mal'ferm'i ĝi'n."

"Ja, est'as plezur'eg'e! Est'is do bon'e, ke mi[96] tie'n ĉi al'ven'is. Mi star'is hejm'e sur la kort'o kaj vid'is kiam vi ating'is la preĝ'ej'o'n, kaj tial ir'is tie'n ĉi por help'i vi'n. Ĉu vi tim'is?"

"Ho, komenc'e," respond'is Anders. "Sed mi ja sci'is, ke iu fin'e ven'os tie'n ĉi kaj mal'ferm'os la pord'o'n. Ali'e ebl'e mi frakas'us fenestr'o'n kaj ramp'us tra ĝi."

Ili kun'e en'port'is la ali'a'j'n sak'o'j'n kaj post'e vetur'is hejm'e'n. Anders ne parol'is pri la aventur'o en la vestibl'o. Li unu'e vol'is pli zorg'em'e pen'i el'trov'i ĝi'a'n kaŭz'o'n.

Sekv'ant'a'n tag'o'n li tial ir'is al la preĝ'ej'o kaj zorg'em'e rigard'eg'is ĉiu'j'n aĵ'o'j'n en la vestibl'o. Li tiam trov'is, ke mal'nov'a kurb'it'a najl'o est'is en'tord'ig'it'a en la unu'a sak'o, kiu'n li en'port'is. Sur la rust'a najl'o pend'is pec'o'n da drap'o. Anders de'met'is si'a'n vest'o'n kaj el'trov'is, ke la pec'o aparten'is al la vest'o.

Li nun kompren'is ĉio'n. La najl'o ek'kapt'is li'n ĉe la vest'o-kol'um'o, kiam li de'ĵet'is la sak'o'n, kaj tiel fal'ig'is li'n sur la plank'o'n. La mal'varm'a, mal'mol'a man'o, kiu'n li ŝajn'is sent'i sur la kol'o, est'is nur la mal'varm'a fer'o.

Post'e Anders rakont'is pri si'a nokt'a aventur'o en la preĝ'ej-vestibl'o, sed li ne plu fanfaron'is ke li ne kon'is la tim'o'n.

PETRO La Torn'ist'o

La plej konstant'a, sed ankaŭ ebl'e la plej mal'lert'a labor'ist'o de la tut'a vilaĝ'et'o est'is sen'dub'e la fabrik'ist'o de rad'ŝpin'il'o'j, Petro la Torn'ist'o. Dum la du'on'a part'o de la semajn'o kiam li ne labor'is por la vilaĝ'et'o, li star'is apud la rabot'benk'o, la torn'maŝin'o aŭ la hak'ŝtip'o kaj far'is la rad'ŝpin-il'aĉ'o'j'n, kiu'j'n li post'e vend'is ĉe la foir'o en la proksim'a'j urb'et'o'j. De fru'a maten'o ĝis mal'fru'a nokt'o la rabot'aĵ'o'j flug'ad'is ĉirkaŭ li kiel zum'ant'a abel'ar'o.

Sed ne est'is nur tiam, kiam li labor'is por si mem, ke Petro est'is okup'at'a. Eĉ kiam li labor'is por la vilaĝ'et'o li far'is tre mult'e, pli mult'e ol li dev'us far'i, ĉar oni ja bon'e sci'is ke la mizer'a vilaĝ'et'o ne merit'as eĉ unu tag'labor'o'n, mult'e mal'pli tri tia'j'n sen'pag'e.

Okup'o don'as pan'o'n, dir'as la popol'dir'o, kaj dum iom da temp'o la famili'o bon'e prosper'is. Sed la infan'ar'o pli'mult'iĝ'is jar'e, kaj bezon'is pli da manĝ'aĵ'o ol Petro pov'is proviz'i. Li'a ŝpar'em'o iom post iom mal'kresk'is kaj kiam ven'is la fin'o de li'a kredit'a temp'o li dev'is vend'i unu'e la rabot'benk'o'n kaj post'e la torn'maŝin'o'n por ke li pov'u aĉet'i farun'o'n kaj ter'pom'o'j'n.

Petro far'is, kiel ebl'e plej bon'e, ali'a'n torn'maŝin'o'n. Sed li'a'j mal'bel'a'j rad'ŝpin'il'o'j ne hav'is sufiĉ'e da elegant'ec'o kaj oni ne vol'is aĉet'i ili'n. Li rabat'is ili'n sed spit'e tio ĉi li oft'e dev'is re'vetur'i hejm'e'n kun la rad'ŝpin'il'o'j.

Petro ne ĉes'is labor'i, sed unu tag'o'n post kiam li pet'eg'is kredit'e sak'o'n da sekal'o, kaj la infan'o'j en la vesper'o dev'is mal'sat'a'j ir'i lit'o'n, li for'ĵet'is la hak'il'o'n kaj sid'iĝ'is sur la hak'ŝtip'o'n profund'e en pens'o'j.

"Labor'i, ja! Kiam oni ne pov'as trov'i labor'o'n! La farm'ist'o'j, kiu'j dung'as, ne bezon'as pli da dung'at'o'j kaj la ali'a'j est'as tro mal'riĉ'a'j. Est'as nur unu metod'o kaj tio est'as for'send'i la infan'o'j'n pet'i almoz'o'j'n."

Pet'i almoz'o'j'n! Petro klin'is la kap'o'n en ambaŭ la man'o'j'n. Tiu pens'o prem'is la kor'o'n. Ne, li pli volont'e far'us i'o'n ajn, eĉ——.

Ho! Kia mal'bon'a pens'o, kiu ven'is en la kap'o'n. Petro ek'tim'is kaj far'is sign'o'n per la man'o'j kvazaŭ li vol'us for'pel'i fantom'o'n. Li lev'iĝ'is kaj rigard'is la mal'sat'a'j'n, dorm'ant'a'j'n infan'o'j'n. Tiam ven'is re'e la mal'bon'a pens'o. Petro re'e for'pel'is ĝi'n sed li sent'is ke ĝi rest'as proksim'e. Ĝi paŝ'et'is kiel kat'o en la angul'o'j, ĝi glit'ir'is kiel angil'o sur la nud'a'j pan'bret'o'j kaj sur mal'plen'a'j ter'pom'uj'o'j. Nu, ĝi ven'is tre proksim'e kaj parol'et'is:

Petro re'e for'pel'is la best'aĉ'o'n. Ĝi glit'ir'is inter du mal'plen'a'j lakt'plad'o'j. Sed tuj ĝi re'ven'is kaj sibl'is:

"Ebl'e vi opini'as ke est'as bon'e permes'i la infan'o'j'n mort'i pro mal'sat'o? Ĉu jes?"

Petro ne plu pov'is kontraŭ'star'i, kaj fin'e mal'aper'is kun mal'plen'a sak'o sur la brak'o.

De tiu tag'o Petro est'is ali'a hom'o. Li ne pov'is rigard'i iu'n rekt'e en la okul'o'n, kaj rest'is sol'a kiel ebl'e plej oft'e. Komenc'e oni ne atent'is pri tio; Petro ja est'is ĉiam iom strang'a. Sed iom post iom oni dir'is ke est'as rab'ist'o'j en la provinc'o. Tie ĉi mank'is al iu ter'pom'o'j kaj tie iom da tritik'o aŭ maiz'o. Fin'e oni opini'is ke Petro est'as la ŝtel'ist'o, sed tial ke oni ne hav'as pruv'o'j'n, oni ne vol'as parol'i kun li pri la afer'o.

Inter la ŝtel'at'o'j est'is ankaŭ Lars de Bostbieno,[102] kiu posed'is muel'il'o'n. Dum la fru'a somer'o iu dis'ŝir'et'is kelk'a'j'n sak'eg'o'j'n kaj for'ŝtel'is part'o'n de la en'hav'o, kvankam la muel'il'o est'is ŝlos'it'a. Fin'e Lars decid'is rest'i nokt'e en la muel'il'o por ke li ebl'e pov'u el'trov'i la ŝtel'ist'o'n.

Est'is nokt'o en la komenc'o de Aŭgust'o. Laŭ la voj'et'o, kiu konduk'is de la arb'ar'o al la muel'il'o, proksim'iĝ'is vir'o kun mal'laŭt'a'j paŝ'o'j. Ia'foj'e li halt'is kaj aŭskult'is, sed post'e re'e antaŭ'e'n'ir'is, zorg'em'e ĉirkaŭ'rigard'ant'e. Fin'e li ating'is al la muel'il'o. Li en'rigard'is tra fenestr'o, prov'is tiam la serur'o'n kaj tiam si'n al'ŝtel'is al la muel-river'et'o. Trans'ir'ant'e la river'et'o'n li trov'is ne'ŝlos'it'a la pord'et'o'n de la rad'o'dom'o. Li en'ir'is, kurb'iĝ'is kaj ramp'is el sub la rad'o en la muel'il'o'n. Tie li trov'is kelk'a'j'n sak'eg'o'j'n el kiu'j li plen'ig'is si'a'n propr'a'n sak'o'n, kaj tiam li el'ir'is silent'e.

Li tut'e ne sci'is ke par'o da avid'a'j okul'o'j rigard'is ĉiu'j'n li'a'j'n mov'ad'o'j'n en la muel'il'o. Post kiam li mal'aper'is Lars rapid'e el'ir'is el la muel'il'o kaj renkont'is la mal'feliĉ'ul'o'n, ĵus[103] kiam tiu, kun la sak'o sur la dors'o, el'ramp'is tra la pord'et'o.

Lars ek'kri'is kiam li re'kon'is la ŝtel'ist'o'n. Petro de'ĵet'is la sak'o'n sur la ter'o'n kaj komenc'is kur'i al la arb'ar'o kiel ebl'e plej rapid'e. Lars tuj post'sekv'is kaj fin'e ating'is al li kaj fort'e ek'kapt'is li'n ĉe la vest'o.

Petro ne pen'is for'kur'i. Li star'is tut'e sen'mov'e dum Lars rigard'eg'is li'n.

Petro ne respond'is, sed io mal'ind'a si'n montr'is en li'a'j okul'o'j. Lars daŭr'ig'is:

"Tio ne koncern'as mi'n," respond'is Petro. "Sed la mal'feliĉ'a'j—mal'feliĉ'a'j infan'o'j! Ho Di'o! Ne permes'u al ili long'e sufer'ad'i, sed permes'u ke la mal'sat'o mort'ig'u ili'n baldaŭ—baldaŭ!"

Lars frot'is la frunt'o'n. Mort'i pro mal'sat'o![104] Kaj eĉ inter krist'an'o'j! Ja, ebl'e Petro parol'is la ver'o'n. Li sen'dub'e ŝtel'is tial ke li dev'is tiel far'i. Ĉu oni do dev'us kapt'i li'n kaj ĵet'i li'n en mal'liber'ej'o'n kiel ordinar'a'n kanajl'o'n? Ne, mil'foj'e ne! Ĉar kio'n do li pov'us far'i en la est'ont'ec'o, kaj kio'n do okaz'us al la mal'feliĉ'a'j infan'o'j? Ne, oni dev'us sav'i li'n antaŭ ol est'os tro mal'fru'e, tiel por li mem, kiel ankaŭ por la infan'o'j.

"Konduk'u mi'n al la mal'liber'ej'o, antaŭ ol ven'os tag'iĝ'o!" pet'eg'is Petro per mal'dolĉ'a voĉ'o.

"Mi ne send'os vi'n tie'n," respond'is Lars. "Pri tio ĉi mi ne parol'os al iu hom'o. Mi hav'as bien'et'o'n, kiu'n mi long'e intenc'is kultur'ig'i. Tiu'n mi donac'as al vi. Post kelk'a'j jar'o'j ĝi far'iĝ'os bon'a bien'o. Ĝis tiu temp'o mi mem proviz'os ĉio'n neces'a'n al vi."

Petro rigard'eg'is li'n, sed dum moment'o li ne pov'is kompren'i. Nur post kiam Lars ripet'is la vort'o'j'n, li ŝajn'is vek'iĝ'i el si'a mal'esper'o. Li lev'is la man'o'j'n al si'a'j okul'o'j, kaj la tut'a korp'o trem'is pro konvulsi'a'j plor'eg'o'j.

III

Est'is unu tag'o en la mal'fru'a aŭtun'o ĉirkaŭ du'dek jar'o'j post la supr'e'dir'it'a aventur'o. La famili'o de Bostbieno sid'is apud mal'luks'a tabl'o. En ĉiu'j vizaĝ'o'j si'n montr'is mal'feliĉ'o. Est'is la last'a aŭtun'o kiam ili loĝ'os en la mal'nov'a, kar'a hejm'o. Lars en divers'a'j manier'o'j perd'is si'a'n tut'a'n hav'o'n kaj post kelk'a'j semajn'o'j li dev'us vend'i aŭkci'e la tut'a'n bien'o'n.

La pord'o mal'ferm'iĝ'is, kaj iu mal'jun'a vir'o en'ir'is, vest'it'a kiel riĉ'a kamp'ar'an'o.

"Sam'e al vi!" respond'is Lars kaj star'iĝ'is. "Ĉu vi jam re'ven'is el Gotenburgo?"

"Tre bon'e. Mi ricev'is la tut'a'n hered'aĵ'o'n de Johano, kiu antaŭ ne'long'e mort'is en Amerik'o. Li cert'e fort'e labor'ad'is kaj li sen'dub'e est'is tre ŝpar'em'a, ĉar mi ricev'is 6,000 kron'o'j'n."

Petro, ĉar est'is li, for'viŝ'is larm'o'n el la okul'o kaj met'is pak'aĵ'o'n da bank'bilet'o'j sur la tabl'o'n.

"Mi pens'as pri unu nokt'o en la muel'ej'o antaŭ du'dek jar'o'j. Vi sav'is ne nur mi'n sed ankaŭ la infan'o'j'n, kaj nun mi ne vol'as ke vi perd'u vi'a'n bien'o'n."

Ven'is larm'o'j en la okul'o'j de Lars. Li trans'paŝ'is la plank'o'n kaj tiam dir'is:

"Pens'u pri tio, kio'n vi far'as, Petro! Pens'u pri vi'a'j infan'o'j, kiu'j rest'as hejm'e! Mi ne pov'as ricev'i la mon'o'n."

"Sen vi, mi'a'j infan'o'j ne'mult'e far'us. Kaj pli'e—mi kaj la infan'o'j hav'as tiom, kiom ni bezon'os. Se vi ne pren'os la mon'o'n mi ĵet'os ĝi'n en la kamen'o'n."

Lars ek'kapt'is ambaŭ la man'o'j'n de Petro, long'e prem'is ili'n kaj rigard'is li'n varm'e en la okul'o'j'n. Kaj tra la fenestr'o ek'aper'is sun'radi'o klar'a kaj varm'a.

La Arb'ar'nimf'o

En unu bel'a juli'a maten'o, dum la sun'o dorm'em'e lev'iĝ'is super la ombr'a arb'ar'o, Henrik Hor'n star'is sur la sojl'o de si'a dom'et'o, pret'a ir'i al la urb'et'o. "Ne forges'u pri la kaf'o kaj te'o kaj fromaĝ'o kaj ov'o'j," dir'is la edz'in'o, "kaj jen est'as kruĉ'o. Al'port'u ĝi'n plen'a de vinagr'o."

"En la nom'o de ĉiu'j sankt'ul'o'j ne parol'u plu," dir'is Henrik, "ebl'e vi opini'as ke mi hav'as la plej bon'a'n memor'o'n en tut'a Sved'uj'o."

Elenoro afabl'e rid'eg'is kaj per kviet'ig'a voĉ'o daŭr'ig'is: "Pest'o'n, mi preskaŭ forges'is ke mi dezir'as iom da tuk'o por flik'i la pantalon'o'n de Karlo. Nun adiaŭ, kar'ul'o! Ne rest'u tiel long'e ke vi dev'os re'ir'i tra la arb'ar'o post la sun'sub'ir'o, ĉar oni dir'as ke la nimf'o Kajsa re'e loĝ'as tie, kaj ebl'e ŝi kapt'us vi'n. Bon'a'n vojaĝ'o'n! Ankaŭ al'port'u iom da kand'o!"

Henrik mal'pacienc'e sku'is la kap'o'n kaj sen[108] ia vort'o ek'ir'is. Li'a koler'o, tamen, ne long'e daŭr'is, ĉar la sen'pens'a'j vort'o'j pri Kajsa baldaŭ re'ven'is en li'a'n kap'o'n kaj iom post iom mal'trankvil'ig'is li'n pli kaj pli. Kvankam li ne est'is grand'a tim'ul'o, li tamen ne est'is brav'ul'o kaj dum li sol'a ir'is li ne pov'is forges'i la arb'ar'nimf'o'n. Laŭ la kred'o de la mal'jun'a'j popol'o'j Kajsa jam viv'is dum mult'a'j generaci'o'j. Ŝi plej'oft'e aper'is kiel jun'a, bel'eg'a fraŭl'in'o kun nigr'a har'ar'o de ekster'ordinar'a long'ec'o. Ŝi oft'e est'is vid'at'a de ĉas'ist'o'j, sid'ant'a sur arb'o'stump'o, komb'ant'a al si la har'o'j'n, kiu'j ating'is ĝis la ter'o. Tiu'j, kiu'j ir'is al la marĉ'o'j por lav'i la vest'o'j'n, ia'foj'e ek'vid'is ŝi'n iom mal'proksim'e, ankaŭ lav'ant'a'n vest'o'j'n, kiu'j hav'is blank'ec'o'n ne'ordinar'a'n. Al mal'jun'a'j vir'in'aĉ'o'j ŝi oft'e ig'is si'n vid'ebl'a, kaj kun ŝajn'a plezur'o mim'ik'is ili'a'j'n mov'ad'o'j'n; sed kiam ajn ŝi ek'aper'is est'is nur moment'e, kaj se oni eĉ sekund'e rigard'is ali'lok'e'n, ŝi tuj mal'aper'is.

La sun'o jam varm'eg'e bril'is, kiam Henrik ating'is al la vilaĝ'et'o, kaj li hav'is plej fort'a'n soif'o'n. "Bon'a'n tag'o'n, najbar'o!" dir'is unu, kaj "Kiel vi san'as, Henrik?" dir'is ali'a, kaj pro tia am'ind'a salut'o li baldaŭ trov'is si'n en la drink'ej'o, ten'ant'a en la man'o grand'eg'a'n glas'o'n da bier'o. Kiom da likvor'o li drink'is est'as mal'facil'e dir'i, sed ke li en'glut'is tro mult'e est'as tre cert'e. Pri la kaf'o kaj te'o kaj fromaĝ'o kaj ov'o'j, kaj tiel plu, li tut'e forges'is. Tio ne est'as mir'ind'a, ĉar en la drink'ej'o oni ja forges'as ĉio'n.

La tag'o rapid'e proksim'iĝ'is al nokt'o, kiam Henrik ek'ir'is hejm'e'n. En unu man'o li port'is la vinagr'o'kruĉ'o'n plen'a'n de viski'o, kaj sur la dors'o li port'is sak'o'n, en'hav'ant'a'n iom da tabak'o kaj cigar'o'j kaj alumet'o'j kaj ali'a'j bagatel'o'j.

Ia'foj'e li halt'is kaj trink'is el la kruĉ'o. "Mir'ind'a vinagr'o tio est'as!" li dir'is al si mem. Li ne plu tim'is, tut'e ne; la vinagr'o ja hav'is mir'ind'a'n pov'o'n kaj li sent'is si'n brav'eg'a kiel leon'o.

Gaj'e li antaŭ'e'n'ir'is. La arb'ar'o jam est'is mal'hel'a, kaj la grand'a, flav'a lun'o ĵet'is mir'ind'a'j'n, fantom'simil'a'j'n ombr'o'j'n sur la voj'et'o'n.[111] Ia'foj'e la raŭk'a voĉ'o de ran'o aŭd'iĝ'is el najbar'a lag'et'o kaj la strig'o funebr'e respond'is. "Ha, ha, Kajsa!" dir'is Henrik kiam ajn la strig'o pep'eg'is, "mi ne tim'as vi'n; kie vi est'as?"

Post iom da temp'o la voj'et'o mal'aper'is kaj Henrik si'n trov'is en la plej dens'a part'o de la arb'ar'o. Li halt'is, ne sci'ant'e kio'n far'i.

En tiu moment'o li ek'aŭd'is la plej muzik'a'n rid'o'n el la profund'aĵ'o de la nigr'a arb'ar'o. "Tio sen'dub'e est'as ia ne'kon'at'a bird'o," li dir'is al si mem, "ĉar hom'o, kompren'ebl'e, ne loĝ'as tie ĉi." Silent'e kiel ombr'o li proksim'iĝ'is la lok'o'n, de kie aŭd'iĝ'is la rid'eg'o, sed kiam li tie al'ven'is li re'e aŭd'is la strang'a'n son'o'n iom antaŭ'e. "Ebl'e est'as vi, Kajsa," li dir'is, kaj re'e sekv'is la bel'eg'a'n rid'eg'o'n. Post long'a, mal'facil'a antaŭ'e'n'ir'ad'o li al'ven'is al iom liber'a lok'o kaj sur branĉ'o de unu el la arb'o'j li ek'vid'is la plej rav'e bel'eg'a'n fraŭl'in'o'n, kiu'n li iam vid'is. La long'a'j nigr'a'j har'o'j etend'is ĝis ŝi'a'j pied'o'j kaj la diafan'a'j vest'o'j nur part'e kaŝ'is form'o'n plej bel'eg'a'n. Kun dolĉ'eg'a rid'et'o ŝi rigard'is li'n kaj tiam per melodi'a voĉ'o pet'is li'n sekv'i.[112] Li bon'e sci'is ke ŝi est'as fantom'o, sed pro ŝi'a super'natur'a, hipnot'a pov'o li ne pov'is kontraŭ'star'i, sed plezur'e sekv'is ŝi'n. Facil'e kiel grand'a papili'o ŝi flug'et'is de arb'o al arb'o ĝis ili al'ven'is al ne'kon'at'a mont'et'o en kies flank'o si'n trov'is grand'a mal'ferm'aĵ'o.

"En'ir'u, Henrik!" dir'is la fraŭl'in'o, "vi est'as mal'riĉ'a kaj mi don'os al vi tiom da or'o, kiom vi pov'os for'port'i. Sekv'u mi'n!"

Dir'ant'e tiu'j'n ĉi vort'o'j'n ŝi en'ir'is la mal'ferm'aĵ'o'n kaj Henrik volont'e sekv'is. La sub'ter'voj'o est'is nigr'a kiel sen'stel'a nokt'o, sed la fraŭl'in'o paŝ'et'is apud li kaj montr'is al li la voj'o'n. La mur'o'j laŭ la voj'o est'is mal'sek'a'j kaj mal'varm'a'j, kaj grand'a'j vespert'o'j flug'is tie'n ĉi kaj tie'n.

Post iom da temp'o la voj'o subit'e kurb'is kaj ili en'ir'is grand'a'n ĉambr'o'n, hel'e lum'ig'it'a'n. La mur'o'j bril'is kiel plej pur'a or'o kaj sur ili li ek'vid'is diamant'o'j'n kaj ruben'o'j'n kaj ali'a'j'n mult'e'kost'a'j'n ŝton'o'j'n. En la centr'o de la ĉambr'o star'is grand'a kupr'a skatol'o. Ir'ant'e al ĝi li lev'is la pez'a'n kovr'il'o'n kaj sub ĝi li trov'is[113] mult'e da or'o kaj arĝent'o. Li avid'e ek'kapt'is la plej grand'a'n pec'o'n, sed en tiu sam'a moment'o blind'ig'a lum'o plen'ig'is la ĉambr'o'n, kaj je tio, ĉio nigr'iĝ'is kaj li sven'is.

Post long'a temp'o li vek'iĝ'is kaj kun grand'a mir'o li trov'is si'n ĉe la hejm'a pord'o. Apud li star'is la edz'in'o kun sever'a mien'o.

"Kajsa, kar'a Kajsa," dir'is Henrik, ĉar pro si'a ebri'ec'o li ne re'kon'is la edz'in'o'n. "Ven'u al mi'a'j brak'o'j!"

"Jes, mi tre baldaŭ ven'os al vi'a'j brak'o'j, vi kanajl'o," al'don'is Elenoro. "Mi ĵus el'trov'is ke vi'a kruĉ'o en'hav'as viski'o'n anstataŭ vinagr'o. Kiom da ĝi vi drink'is?"

Elenoro ne mult'e respond'is sed ŝi bon'e elekt'is si'a'j'n vort'o'j'n kaj ili est'is akr'a'j kiel nov'a raz'il'o, kaj Henrik memor'is ili'n dum si'a tut'a viv'o.

Kelk'a'j Humor'aĵ'o'j

Unu sved'a fraŭl'in'o, kiu ĵus al'ven'is al Amerik'o, renkont'is ĉe la staci'dom'o nigr'ul'o'n. Re'kon'ant'e ŝi'a'n naci'ec'o'n la nigr'ul'o ek'parol'is jen'e: "Bon'a'n tag'o'n, fraŭl'in'o!" li dir'is en plej pur'a sved'a lingv'o. "Ebl'e vi mir'as tial ke nigr'ul'o parol'as vi'a'n lingv'o'n, sed mi ne ĉiam hav'is nigr'a'n kolor'o'n. Mi ankaŭ est'as sved'o kaj foj'e loĝ'is en vi'a land'o. La uson'a klimat'o, tamen, hav'as mir'ind'a'n pov'o'n kaj grad'e nigr'ig'as ĉiu'j'n. Post mal'long'a temp'o vi ankaŭ far'iĝ'os nigr'a kiel mi."

Kiam la amik'o'j de la sved'in'o fin'e al'ven'is ili trov'is ŝi'n star'ant'a'n en lag'et'o da larm'o'j.

Et'a Edd'a est'is ĵus al'ven'int'a el Sved'uj'o al[115] Amerik'o kaj lud'is sur la strat'o por la unu'a foj'o. Ĉie ŝi aŭd'is la angl'a'n lingv'o'n kaj tut'e ne kompren'is, ĉar kompren'ebl'e ŝi parol'is nur sved'e. Post iom da mal'feliĉ'a temp'o ŝi plor'ant'e en'ir'is la dom'o'n.

"Mi aĉet'os nov'a'n buŝ'o'n," respond'is la infan'et'o. "Mi ne pov'as parol'i per la mi'a."

Unu karb'ist'o, labor'ant'e en la arb'ar'o, foj'e renkont'is plej bel'eg'a'n fraŭl'in'o'n, kiu'n li tuj re'kon'is kiel kobold'in'o'n. Li tut'e ne tim'is la fraŭl'in'o'n, sed li bon'e sci'is ke li iel dev'us super'sprit'i ŝi'n antaŭ ol ŝi'a super'natur'a pov'o hipnot'us li'n.

"Kia est'as vi'a nom'o, sinjor'o?" demand'is la kobold'in'o rid'et'ant'e. "Mi mem," dir'is la karb'ist'o kaj je tio li ek'pren'is tremp'il'o'n plen'a'n de varm'eg'a peĉ'o kaj ĵet'is ĝi'n sur ŝi'n. Kun laŭt'a'j[116] plor'ĝem'o'j ŝi en'ir'is la arb'ar'o'n kaj al'vok'is la ali'a'j'n kobold'o'j'n. "Rigard'u mi'n! Rigard'u mi'n!" ŝi dir'is. "Mort'ig'u la best'aĉ'o'n, kiu tiel mal'bon'uz'is mi'n!" "Kiu far'is ĝi'n?" dir'is la ali'a'j. "Mi Mem, Mi Mem!" kri'eg'is la kobold'in'o. "Nu," respond'is la kun'ul'o'j, "se vi mem far'is ĝi'n ni cert'e ne help'os al vi."

La Dom'et'o Kun La Fromaĝ'tegment'o

Unu mal'jun'a sorĉ'ist'in'o loĝ'is foj'e en dom'et'o, kiu star'is en la mez'o de grand'a arb'ar'o sur alt'a mont'o. Tiu ĉi vir'in'o est'is tre kruel'eg'a, kaj ŝi am'is manĝ'i infan'et'o'j'n. Ŝi hav'is kutim'o'n met'i ĉiu'j'n si'a'j'n fromaĝ'o'j'n sur la tegment'o'n por al'tir'i la infan'o'j'n de la ĉirkaŭ'aĵ'o. Iom mal'proksim'e de tiu dom'et'o, loĝ'is mal'riĉ'a kamp'ar'an'o kiu hav'is du infan'o'j'n, unu mal'grand'a'n fil'in'o'n tre mal'sprit'a'n kaj unu fil'o'n kiu est'is tre inteligent'a.

Unu tag'o'n la kamp'ar'an'o send'is la infan'o'j'n en la arb'ar'o'n por kolekt'i frag'o'j'n. Ili baldaŭ al'ven'is al la dom'o de la sorĉ'ist'in'o, kaj ĉar ili hav'is grand'a'n mal'sat'o'n, la knab'o sur'grimp'is la tegment'o'n kaj ek'kapt'is unu fromaĝ'o'n. La mal'jun'a sorĉ'ist'in'o, aŭd'ant'e la bru'et'o'n, ek'kri'is: "Kiu est'as sur mi'a tegment'o?"

La sorĉ'ist'in'o dir'is: "Kar'a'j anĝel'et'o'j, manĝ'u tiom da fromaĝ'o, kiom vi bezon'as," kaj ŝi rest'is sid'ant'a apud la fajr'o. La knab'et'o pren'is kelk'a'j'n fromaĝ'o'j'n kaj for'ir'is kun'e kun la frat'in'o.

Post kelk'a'j tag'o'j la infan'o'j re'ven'is al la dom'et'o. La knab'o sur'grimp'is la tegment'o'n, kaj la sorĉ'ist'in'o ek'kri'is: "Kiu est'as sur mi'a tegment'o?"

La knab'o respond'is sam'e kiel la unu'a'n foj'o'n: "Est'as kelk'a'j anĝel'et'o'j!" kaj la mal'grand'a fil'in'o, kiu est'is tre babil'em'a, ek'kri'is: "Mi ankaŭ est'as tie ĉi!"

Tiam la sorĉ'ist'in'o el'ir'is el la dom'o, kaj ek'kapt'ant'e la du infan'o'j'n, dir'is: "Ho, jes, vi est'as du bel'a'j anĝel'et'o'j kaj vi far'iĝ'os bon'gust'a rost'aĵ'o. Kia'manier'e mort'ig'as vi'a patr'in'o la pork'o'j'n?" demand'is ŝi.

La sorĉ'ist'in'o for'ir'is por serĉ'i ŝnur'o'n por met'i ĉirkaŭ la kol'o'n de la knab'o, kiu pro tim'o fal'is ter'e'n, kvazaŭ li est'is mort'int'a.

"Ho, ne," dir'is la vir'in'aĉ'o; "vi ne est'as tut'e sen'viv'a, ĉar vi parol'as ankoraŭ."

La knab'o respond'is: "Mi ankoraŭ parol'as ĉar mi'a patr'in'o ĉiam gras'ig'as la pork'o'j'n antaŭ ol ŝi rost'as ili'n. Ŝi dir'as ke ili do far'iĝ'os pli bon'a'j."

Ŝi ek'pren'is la du infan'o'j'n, met'is ili'n en kaĝ'o'n, kaj dir'is: "Kiel vi'a patr'in'o gras'ig'as la pork'o'j'n?"

"Ne, ne," dir'is la knab'o, "mi'a frat'in'o tre erar'as, ŝi est'as tiel mal'grand'a! Mi'a patr'in'o[120] gras'ig'as la pork'o'j'n per kuk'o'j kaj dolĉ'a lakt'o."

Ŝi tiam don'is al ili mult'e da kuk'o kaj dolĉ'a lakt'o. Unu tag'o'n ŝi al'ven'is al la kaĝ'o, kaj dir'is: "Mi hav'as mal'bon'a'j'n okul'o'j'n kaj mi ne pov'as vid'i ĉu vi est'as sufiĉ'e gras'a'j. Lev'u la fingr'o'n por ke mi pov'u palp'i."

La fil'in'et'o est'is ĵus far'ont'a preciz'e kiel la sorĉ'ist'in'o dir'is; sed la knab'o pren'is ŝi'a'n lok'o'n kaj prezent'is mal'grand'a'n baston'et'o'n.

"Vi est'as tre mal'gras'a'j." Kaj ŝi don'is al ili ankoraŭ plu da kuk'o'j kaj dolĉ'a lakt'o.

La knab'o etend'is la trunk'et'o'n de brasik'o, kaj la mal'jun'a vir'in'o dir'is:

"Jes, vi est'as sufiĉ'e gras'a'j." Ŝi en'port'is la infan'o'j'n en la dom'et'o'n, kaj ordon'is al la fil'in'o ke ŝi ek'brul'ig'u grand'a'n fajr'o'n en la kamen'o'n.[121] Kiam est'is sufiĉ'e varm'e, ŝi dir'is al la infan'o'j: "Nun, met'u vi'n sur la ŝovel'il'o'n, unu apud la ali'a, kaj mi en'met'os vi'n en la fajr'o'n."

La mal'grand'a fil'in'o, tut'e trem'ant'e, ir'is obe'i, kiam la frat'o anstataŭ'is ŝi'n. Sed kiam la mal'jun'ul'in'o ek'pren'is la ŝovel'il'o'n, li de'rul'is al la ter'o. La sorĉ'ist'in'o koler'is, sed la knab'o ĝentil'e pet'is pardon'o'n, kaj dir'is:

"Sinjor'in'o, ni est'as tre mal'sprit'a'j, kaj tre mal'lert'a'j; montr'u al ni kia'manier'e ni dev'as sid'i sur la ŝovel'il'o!" La sorĉ'ist'in'o sid'iĝ'is sur la ŝovel'il'o'n kaj la knab'o tiam rapid'e en'puŝ'is ŝi'n en la forn'o'n kaj ferm'is la pord'o'n.

Tiam li de'pren'is ĉiu'j'n fromaĝ'o'j'n, kaj, akompan'at'e de si'a mal'grand'a frat'in'o, li feliĉ'e re'ir'is al la patr'o. Pri la sorĉ'ist'in'o, ŝi far'iĝ'is bon'a rost'aĵ'o, kaj oni ne plor'as ŝi'a'n mort'o'n.

Rimark'o'j pri la trans'skrib'ad'o

Divers'a'j ferm'ant'a'j cit'il'o'j mank'is. Ili est'as al'don'it'a'j sen rimark'o.

La sekv'ant'a'j erar'o'j est'as ĝust'ig'it'a'j:

Paĝ'o 7

"Aventur'o en la Preg'ej-Vestibl'o"

"Aventur'o en la Preĝ'ej-Vestibl'o"

Paĝ'o 32

"star'is iam palac'o. de kiu oni nun"

"star'is iam palac'o de kiu oni nun"

Paĝ'o 73

"Mi ja hav'is dek jar'o'j'n kaj tial est'is ŝaga fraŭl'in'o."

"Mi ja hav'is dek jar'o'j'n kaj tial est'is saĝ'a fraŭl'in'o."

Paĝ'o 121

"la sovelilon kaj la knab'o tiam rapid'e en'puŝ'is"

"la ŝovel'il'o'n kaj la knab'o tiam rapid'e en'puŝ'is"

Sub La Mez'nokt'a Sun'o

Antaŭ'parol'o