Sveda alumeto

Ant'o'n Ĉeĥov

Sved'a Alumet'o

(Kriminal'a Rakont'o)

Maten'e, la 6an de oktobr'o 1885, en la kancelari'o'n de la kamp'ar'a polic'komisar'o de la du'a sub'distrikt'o de la distrikt'o S. ven'is bon'e vest'it'a jun'ul'o kaj deklar'is, ke est'as murd'it'a li'a mastr'o, eks'a gvardi'a kornet'o Mark'o Ivanoviĉ Klauzov. Deklar'ant'e, la jun'ul'o est'is pal'a kaj tre emoci'it'a. Li'a'j man'o'j trem'is kaj la okul'o'j plen'is je terur'o.

— Kun kiu mi hav'as la honor'o'n parol'i? — demand'is li'n la komisar'o.

— Psekov, administr'ant'o de Klauzov; agronom'o kaj meĥanik'ist'o.

La komisar'o kaj atest'ant'o'j, ven'int'a'j kun Psekov al la lok'o de la krim'o, ek'vid'is jen'a'n bild'o'n. Apud la kort'a dom'et'o, en kiu loĝ'is Klauzov, svarm'is hom'amas'o. Inform'o pri la okaz'int'aĵ'o dis'vast'iĝ'is fulm'rapid'e, kaj pro la feri'a tag'o loĝ'ant'o'j de ĉiu'j najbar'a'j vilaĝ'o'j amas'iĝ'is ĉe la dom'et'o. Reg'is rumor'o. Kelk'a'j vizaĝ'o'j est'is pal'a'j kaj larm'oz'a'j. La dorm'o'ĉambr'a pord'o est'is ŝlos'it'a. La ŝlos'il'o est'is en'ŝov'it'a el'intern'e.

— Evident'e, la fi'ul'o'j ven'is al li tra la fenestr'o, — dir'is Psekov esplor'ant'e la pord'o'n.

La serĉ'ant'o'j en'ir'is en la ĝarden'o'n, kie'n direkt'iĝ'as la dorm'ej'a fenestr'o. La fenestr'o est'is morn'a kaj sinistr'a. Ĝi est'is ŝirm'it'a de preskaŭ sen'kolor'iĝ'int'a verd'a kurten'o. Unu el la angul'o'j de la kurten'o est'is iom kurb'iĝ'int'a, kaj tio ebl'ig'is rigard'i en la ĉambr'o'n.

— Ĉu iu el vi rigard'is tra la fenestr'o? — demand'is la komisar'o.

— Tut'e ne, vi'a komisar'a moŝt'o, — dir'is ĝarden'ist'o Jefrem, mal'alt'a griz'har'a mal'jun'ul'o kun la tip'a vizaĝ'o de eks'iĝ'int'a sub'oficir'o, — kiel ebl'as rigard'i, se la tut'a korp'o trem'as pro tim'o?

— Aĥ, Mark'o Ivanoviĉ, Mark'o Ivanoviĉ! — ĝem'is la komisar'o rigard'ant'e al la fenestr'o. — Ja mi oft'e dir'is al vi, ke mal'bon'e vi fin'os! Mi dir'is al vi, kompat'ind'ul'o — sed vi ne atent'is mi'a'j'n vort'o'j'n! Mal'ĉast'o ne konduk'as al bon'o!

— Dank'o'n al Jefrem, — dir'is Psekov, — sen li ni cert'e ne diven'us. Li la unu'a kompren'is, ke io ne est'as en ord'o. Li ven'is al mi hodiaŭ maten'e kaj dir'is: “Kial ni'a sinjor'o tiel long'e ne vek'iĝ'as? Jam la tut'a'n semajn'o'n li ne for'las'as si'a'n ĉambr'o'n”. Apenaŭ li tio'n dir'is, mi tuj ŝok'iĝ'is kvazaŭ klab'it'a… Tuj la pens'o fulm'is… Li ne aper'is ek'de la pas'int'a sabat'o, sed hodiaŭ jam est'as dimanĉ'o! Sep tag'o'j pas'is — la afer'o tut'e ne est'as ŝerc'a!

— Jes, kompat'ind'a… — re'e ĝem'is la komisar'o. — Li est'is saĝ'a, kler'a kaj tre bon'kor'a. Ĉe'tabl'e, ebl'as dir'i, li ĉiam est'is la plej el'star'a figur'o. Sed mal'ĉast'ul'o, bon'e li viv'u en la ĉiel'o. Mi de li ĉio'n atend'is! Stefano, — la komisar'o dir'is al unu el la atest'ant'o'j, — tuj vetur'u al mi'a hejm'o kaj urĝ'u Andreĉjon al la distrikt'a polic'estr'o por raport'i. Dir'u, ke Mark'o Ivanoviĉ est'as murd'it'a! Ankaŭ al la serĝent'o ven'u, kial li dolĉ'e ripoz'as? Li vetur'u ĉi tie'n. Sed vi mem vetur'u al la enket'estr'o Nikolao Jermolajeviĉ kaj dir'u al li, ke li ven'u ĉi tie'n. Atend'u, tuj mi skrib'os al li leter'o'n.

La komisar'o posten'ig'is gard'ist'o'j'n ĉirkaŭ la dom'o, skrib'is leter'o'n al la enket'estr'o kaj ir'is al la administr'ant'o trink'i te'o'n. Post dek'o da minut'o'j li sid'is sur taburet'o, si'n'gard'e mord'et'is suker'o'n kaj glut'is brog'ant'a'n te'o'n.

— Jen, sinjor'o… — li dir'is al Psekov, — Jen… Nobel'o. Riĉ'a hom'o… Ŝat'at'o de di'o'j, ebl'as dir'i sam'e kiel Puŝkin, sed kio rezult'is? Neni'o! Li drink'is, mal'ĉast'is, kaj… jen sinjor'o!… est'as mort'ig'it'a.

Post du hor'o'j al'vetur'is la enket'estr'o Nikolao Jermolajeviĉ Ĉubikov — alt'a, fortik'a mal'jun'ul'o, ĉirkaŭ ses'dek'jar'a, jam dum kvar'on'a jar'cent'o labor'ant'a en si'a fak'o. La tut'a distrikt'o kon'as li'n vir'o honest'a, saĝ'a, vigl'a kaj ŝat'ant'a si'a'n profesi'o'n. Al la krim'lok'o kun li ven'is li'a ĉiam'a akompan'ant'o, asist'ant'o kaj sekretari'o Djukovskij, alt'a jun'ul'o, ĉirkaŭ du'dek'ses'jar'a.

— Ĉu ver'e, sinjor'o'j? — ek'parol'is Ĉubikov en'ir'ant'e al la ĉambr'o de Psekov kaj rapid'e salut'ant'e la ĉe'est'ant'o'j'n per man'prem'o'j. — Ĉu ver'e? Mark'o Ivanoviĉ? Murd'it'a? Ne… Tio est'as ne'ebl'a! Ne-eb-la!

— Sed ja tiel… — suspir'is la kamp'ar'a komisar'o.

— Di'o mi'a! Ja mi pas'int'vendred'e en la foir'o en Tarabanjkovo vid'is li'n! Mi kun li, pardon'u mi'n, trink'is vodk'o'n.

— Sed ja tiel… — de'nov'e suspir'is la komisar'o.

Ĉiu'j kelk'foj'e ĝem'is, terur'iĝ'is, trink'is po glas'o da te'o kaj ir'is al la dom'et'o.

— Liber'ig'u la voj'o'n! — la serĝent'o kri'is al la amas'o.

En'ir'int'e en la dom'et'o'n, la enket'estr'o unu'e ekzamen'is la dorm'o'ĉambr'a'n pord'o'n. La pord'o est'is pin'a, flav'a kaj ne'difekt'it'a. Special'a'j indik'o'j, kiu'j pov'us iel help'i la enket'o'n, ne est'is trov'it'a'j. Oni komenc'is romp'mal'ferm'i la pord'o'n.

— Sinjor'o'j, mi pet'as vi'n for'ir'i! — dir'is la enket'estr'o al la publik'o, kiam post long'a frap'ad'o kaj krak'ad'o la pord'o ced'is al hak'il'o kaj ĉiz'il'o. — Mi pet'as por sukces'o de la enket'o. Serĝent'o, en'las'u neniu'n!

Ĉubikov, li'a asist'ant'o kaj la komisar'o mal'ferm'is la pord'o'n kaj hezit'e, unu post ali'a, ven'is en la ĉambr'o'n. Al ili'a'j okul'o'j prezent'iĝ'is jen'o. Apud la sol'a fenestr'o star'is grand'a lign'a lit'o kun grand'eg'a lanug'a matrac'o. Sur la ĉif'it'a matrac'o kuŝ'is ĉif'it'a kaj bul'ig'it'a lan'kovr'il'o. La kap'kusen'o en indien'a teg'o'sak'o, sam'e fort'e ĉif'it'a, kuŝ'aĉ'is sur'plank'e. Sur la apud'lit'a tabl'et'o trov'iĝ'is arĝent'a poŝ'horloĝ'o kaj arĝent'a du'dek'kopek'a mon'er'o. Apud ili kuŝ'is sulfur'a'j alumet'o'j. Krom la lit'o, tabl'et'o kaj unu'sol'a seĝ'o en la ĉambr'o est'is neni'u mebl'o. Sub la lit'o la komisar'o ek'vid'is du'dek'o'n da mal'plen'a'j botel'o'j, mal'nov'a'n pajl'a'n ĉapel'o'n kaj kvar'on'sitel'a'n botel'eg'o'n da vodk'o. Sub la tabl'et'o kuŝ'is polv'o'kovr'it'a bot'o. Rapid'e pri'rigard'int'e la ĉambr'o'n, la enket'estr'o mal'seren'iĝ'is kaj li'a vizaĝ'o ruĝ'iĝ'is.

— Kanajl'o'j! — li murmur'is pugn'ig'ant'e la man'o'j'n.

— Sed kie est'as Mark'o Ivanoviĉ? — mal'laŭt'e demand'is Djukovskij.

— Mi pet'as vi'n ne inter'ven'i! — brusk'is al li Ĉubikov. — Bon'vol'u esplor'i la plank'o'n! Tio okaz'as al mi jam la du'a'n foj'o'n, Jevgraf Kuzjmiĉ, — li dir'is al la komisar'o, mal'laŭt'ig'ant'e la voĉ'o'n.— En la 1870a jar'o mi enket'is tia'n kaz'o'n. Ja vi, ver'ŝajn'e, memor'as… La murd'o de la komerc'ist'o Portretov. Tiam est'is sam'e. La kanajl'o'j murd'is li'n kaj el'port'is la kadavr'o'n tra fenestr'o…

Ĉubikov ven'is al la fenestr'o, tir'is flank'e'n la kurten'et'o'n kaj ne'fort'e puŝ'is la fenestr'o'n. Ĝi mal'ferm'iĝ'is.

— Ĝi mal'ferm'iĝ'is, do ne est'is rigl'it'a… Hm! Spur'o'j sur la fenestr'o'bret'o. Ĉu vi vid'as? Jen spur'o de genu'o… Iu ramp'is de tie… Neces'as tre zorg'e pri'rigard'i la fenestr'o'n.

— Sur'plank'e est'as neni'o special'a, — dir'is Djukovskij, — nek makul'o'j, nek skrap'o'j. Mi trov'is nur uz'it'a'n sved'a'n alumet'o'n. Jen! Laŭ mi'a memor'o Mark'o Ivanoviĉ ne fum'is; ĉe'bezon'e li uz'is sulfur'a'j'n alumet'o'j'n, sed ne la sved'a'j'n. La alumet'o ebl'e est'os konviktaĵo…

— Aĥ… bon'vol'u ĉes'i! — la enket'estr'o sving'is si'a'n man'o'n. — Ne trud'iĝ'u kun vi'a alumet'o. Mi ne toler'as tro ard'a'j'n person'o'j'n. Anstataŭ serĉ'i alumet'o'j'n, prefer'e esplor'u la lit'o'n!

Esplor'int'e la lit'o'n, Djukovskij raport'is:

— Est'as nek sang'a'j, nek ali'a'j makul'o'j… Freŝ'a'j ŝir'o'j sam'e mank'as. Sur la kusen'o est'as dent'o'spur'o'j. La kovr'il'o est'as pri'verŝ'it'a de likv'aĵ'o kun la odor'o kaj gust'o de bier'o… La ĝeneral'a aspekt'o de la lit'o rajt'ig'as ni'n pens'i, ke sur ĝi okaz'is batal'o.

— Sen vi mi sci'as pri la batal'o! Ne pri batal'o mi vi'n demand'as. Anstataŭ serĉ'i batal'o'n, prefer'e…

— Unu bot'o est'as ĉi tie, la ali'a mank'as.

— Kaj do?

— Oni li'n strangol'is, kiam li est'is de'met'ant'a la bot'o'j'n. Li ne sukces'is de'met'i la du'a'n bot'o'n, kiam oni…

— Halanĝ'o!.. Kial vi pens'as, ke li est'is strangol'it'a?

— Sur la kusen'o est'as spur'o'j de dent'o'j. La kusen'o mem est'as fort'e ĉif'it'a kaj ĵet'it'a for de la lit'o je du kaj du'on'a arŝin'o'j.

— Jen rezon'o sen bezon'o! Ni prefer'e ir'u en la ĝarden'o'n. Vi prefer'e la ĝarden'o'n pri'rigard'u anstataŭ ĉi tie fos'i… Tio'n mi far'os sen vi'a help'o.

Ven'int'e en la ĝarden'o'n ili tuj ek'okup'iĝ'is pri la herb'o. Sub la fenestr'o ĝi est'is prem'it'a. Ankaŭ lap'o, kresk'ant'a sub'fenestr'e ĉe la mur'o, est'is mal'ord'ig'it'a. Djukovskij sukces'is trov'i en ĝi kelk'a'j'n romp'it'a'j'n branĉ'et'o'j'n kaj vat'o'pec'o'n. Sur la supr'a'j kapitul'o'j est'is trov'it'a'j mal'dik'a'j dens'e blu'a'j lan'faden'o'j.

— Kiu'n kolor'o'n hav'is li'a last'a kostum'o? — Djukovskij demand'is al Psekov.

— Ĝi est'is flav'a, vel'tol'a.

— Bon'eg'e. Do, ili hav'is blu'a'n vest'o'n.

Kelk'a'j lap'a'j kapitul'o'j est'is de'tranĉ'it'a'j kaj en'volv'it'a'j en paper'o'n. Tiu'moment'e ven'is la estr'o de la distrikt'a polic'o, Arcibaŝev-Svistakovskij, kaj la kurac'ist'o Tjutjujev. La polic'estr'o tuj post la salut'o'j komenc'is kontent'ig'i si'a'n sci'vol'o'n, sed la doktor'o, alt'a kaj tre mal'gras'a vir'o kun la kav'a'j okul'o'j, long'a naz'o kaj akr'a menton'o, neniu'n salut'int'e kaj pri neni'o demand'int'e, sid'iĝ'is sur arb'o'stump'o, ĝem'is kaj dir'is:

— La serb'o'j de'nov'e tumult'as. Mi ne kompren'as, kio'n ili bezon'as. Ho, Aŭstr'uj'o, Aŭstr'uj'o. Ja est'as vi'a'j fi'a'j ag'o'j!

La el'ekster'a esplor'ad'o de la fenestr'o don'is absolut'e neni'o'n, sed la esplor'ad'o de la apud'a'j arbust'o'j kaj herb'o'j don'is mult'a'j'n util'a'j'n fakt'o'j'n. Ekzempl'e, Djukovskij trov'is sur la herb'o long'a'n mal'hel'a'n stri'o'n konsist'ant'a'n el makul'o'j, kiu etend'iĝ'is kelk'a'j'n klaft'o'j'n de la fenestr'o en la profund'o'n de la ĝarden'o. La stri'o fin'iĝ'is sub unu el la siring'a'j arbust'o'j per grand'a mal'hel'brun'a makul'o. Sub la sam'a arbust'o trov'iĝ'is bot'o, kiu est'is par'a al la bot'o trov'it'a en la dom'o.

— Mal'nov'a sang'o! — dir'is Djukovskij rigard'ant'e la makul'o'j'n.

La doktor'o, aŭd'int'e la vort'o'n “sang'o”, lev'iĝ'is kaj ĵet'is flegm'a'n rigard'o'n al la makul'o'j.

— Jes, sang'o, — li balbut'is.

— Do, li ne est'is strangol'it'a, ĉar est'as sang'o! — dir'is Ĉubikov, sarkasm'e rigard'ant'e al Djukovskij.

— Oni strangol'is li'n en la ĉambr'o, kaj ĉi tie, tim'ant'e ke li re'viv'iĝ'os, oni bat'is li'n per io akr'a. La makul'o montr'as, ke li kuŝ'is tie sufiĉ'e long'e, dum ili serĉ'is manier'o'n port'i li'n el la ĝarden'o.

— Sed la bot'o?

— La bot'o pli'firm'ig'as mi'a'n ide'o'n, ke oni mort'ig'is li'n, kiam li en'lit'iĝ'ont'e de'met'is la bot'o'j'n. Unu bot'o'n li de'met'is, sed la du'a'n — ĉi tiu'n — li sukces'is de'met'i nur du'on'e. La du'on'de'met'it'a bot'o dum'voj'e de'glit'iĝ'is pro sku'o'j kaj fal'o.

— Inteligent'ec'o, vid'u! — rid'et'is Ĉubikov. — Tuj li ĉio'n kompren'as kaj prezent'as. Kiam vi ĉes'os inter'ven'i kun vi'a rezon'ad'o? Anstataŭ rezon'ad'i, prefer'e pren'u iom da sang'o'makul'it'a herb'o por analiz'ad'o!

Post la esplor'ad'o est'is desegn'it'a plan'o de la lok'o, kaj la enket'ant'o'j ir'is al la administr'ant'o skrib'i protokol'o'n kaj maten'manĝ'i. Ĉe la tabl'o komenc'iĝ'is inter'parol'o.

— La horloĝ'o, mon'o kaj ceter'o… ĉio rest'is sur'lok'e, — Ĉubikov komenc'is la konversaci'o'n. — Klar'as, kiel du'obl'e du kvar'as, ke la murd'int'o'j ne cel'is li'n pri'ŝtel'i.

— Murd'is person'o kler'a kaj eduk'it'a, — inter'ven'is Djukovskij.

— El kio vi konklud'as?

— Mi hav'as la sved'a'n alumet'o'n, kaj ili'n ankoraŭ ne uz'as la kamp'ul'o'j ĉi tie. Tia'j'n alumet'o'j'n uz'as nur bien'ul'o'j, sed eĉ ne ĉiu el ili. Ceter'e, murd'is ne unu, sed almenaŭ tri person'o'j: du ten'is li'n kaj la tri'a strangol'is. Klauzov est'is fort'a, kaj la murd'int'o'j dev'is sci'i tio'n.

— Kiel li pov'us uz'i si'a'n fort'o'n, se li, supoz'ebl'e, dorm'is?

— La murd'ist'o'j aper'is, dum li de'met'is la bot'o'j'n. Li de'met'is la bot'o'j'n — do, ne dorm'is.

— Ĉes'u el'pens'i. Prefer'e manĝ'u!

— Sed laŭ mi'a opini'o, vi'a moŝt'o, — dir'is la ĝarden'ist'o Jefrem sur'tabl'ig'ant'e samovar'o'n, — tiu'n ĉi fi'aĵ'o'n far'is neni'u ali'a ol Nikolaŝka.

— Tut'e ebl'e, — dir'is Psekov.

— Kio est'as tiu Nikolaŝka?

— La ĉambr'ist'o de l’ sinjor'o, vi'a moŝt'o, — respond'is Jefrem. — Kiu, se ne li? Bandit'o li est'as, vi'a moŝt'o! Tia drink'ul'o kaj mal'ĉast'ul'o, ke gard'u ni'n de li la Ĉiel'a Reĝ'in'o. Al la mastr'o vodk'o'n ĉiam li port'is, la mastr'o'n ĉiam li en'lit'ig'is. Kiu do mort'ig'is, se ne li? Kaj li ankoraŭ, mi kuraĝ'as dir'i al vi'a moŝt'o, foj'e fanfaron'is, kanajl'o, en drink'ej'o, ke li mort'ig'os la mastr'o'n! Ĉio okaz'is pro Akuljka, pro la in'o. Li hav'is tiu'n soldat'edz'in'o'n… Sed al la sinjor'o ŝi ek'plaĉ'is, li do ŝi'n al si pren'is, nu kaj tiu… kompren'ebl'e, koler'iĝ'is… En la kuir'ej'o li nun kuŝ'aĉ'as ebri'a. Plor'eg'as… Mensog'as, ke li kompat'as la mastr'o'n…

— Ja ver'e, pro Akuljka ebl'as koler'iĝ'i, — dir'is Psekov. — Ŝi est'as soldat'a edz'in'o, vir'in'o simpl'a, sed… Ne van'e Mark'o Ivanoviĉ nom'is ŝi'n Nan'a. Est'as en ŝi io simil'a al Nan'a… io log'a.

— Mi vid'is… Sci'as… — dir'is la enket'estr'o bru'e pur'ig'ant'e si'a'n naz'o'n per ruĝ'a naz'tuk'o.

Djukovskij ruĝ'iĝ'is kaj ek'rigard'is sub'e'n. La komisar'o ek'tambur'is si'a'n fingr'o'n sur la sub'tas'o. La polic'estr'o tus'is kaj ial komenc'is serĉ'i i'o'n en la tek'o. Ŝajn'e nur la doktor'o'n tut'e ne impres'is la menci'o pri Akuljka kaj Nan'a. La enket'estr'o ordon'is ven'ig'i Nikolaŝkan. Nikolaŝka, alt'a jun'ul'o kun long'a cikatroza naz'o kaj kav'a brust'o, en mal'nov'a mastr'a jak'o, en'ir'is en la ĉambr'o'n de Psekov kaj ĝis'pied'e riverenc'is al la enket'estr'o. Li'a dorm'em'a vizaĝ'o hav'is larm'o'spur'o'j'n. Li est'is ebri'a kaj apenaŭ ten'is si'n sur la krur'o'j.

— Kie est'as la sinjor'o? — demand'is li'n Ĉubikov.

— Murd'it'a, vi'a moŝt'o.

Dir'int'e tio'n Nikolaŝka komenc'is palpebr'um'i kaj ek'plor'is.

— Mi sci'as, ke murd'it'a. Sed kie li est'as nun? Kie est'as la korp'o?

— Oni dir'as, ke ili li'n el'fenestr'ig'is kaj en'ter'ig'is en la ĝarden'o.

— Hm!.. La rezult'o'n de la enket'o sci'as eĉ la serv'ist'o'j… Aĉ'e. Kar'ul'o, kie vi est'is la nokt'o'n, kiam est'is murd'it'a la sinjor'o, do — sabat'e?

Nikolaŝka ek'rigard'is supr'e'n, long'ig'is la kol'o'n kaj en'pens'iĝ'is.

— Mi ne pov'as sci'i, vi'a moŝt'o, — li dir'is. — Mi est'is ebri'a kaj neni'o'n memor'as.

— Alibi'o! — flustr'is Djukovskij, rikan'ant'e kaj kun'frot'ant'e la man'o'j'n.

— Bon'e. Sed kial sub la fenestr'o est'as sang'o?

Nikolaŝka ek'rigard'is supr'e'n kaj en'pens'iĝ'is.

— Pli rapid'e pens'u! — la polic'estr'o dir'is.

— Tuj. La sang'o'n bagatel'o kaŭz'is, vi'a moŝt'o. Mi buĉ'is kok'in'o'n. Mi ĝi'n buĉ'is tut'simpl'e, kiel kutim'e, sed ĝi subit'e el'salt'is el mi'a'j man'o'j kaj ek'kur'eg'is… Jen pro tio la sang'o aper'is.

Jefrem depozici'is, ke Nikolaŝka efektiv'e buĉ'as ĉiu'vesper'e kok'in'o'j'n en divers'a'j lok'o'j, sed ĝis nun neni'u vid'is fuŝ'buĉ'it'a'n kok'in'o'n kur'i en la ĝarden'o, kio'n, tamen oni ne pov'as tut'e mal'konfirm'i.

— Alibi'o, — dir'is Djukovskij kun rikan'o. — Kia stult'a alibi'o.

— Ĉu vi hav'is rilat'o'j'n kun Akuljka?

— Jes, mi pek'is.

— Ĉu post'e la mastr'o ŝi'n de'log'is?

— Ne. Est'is sinjor'o Ivan'o Miĥajloviĉ Psekov, kiu kapt'is de mi Akuljkan, kaj de Ivan'o Miĥajloviĉ la sinjor'o ŝi'n for'kapt'is. Jen'e okaz'is.

Psekov konfuz'iĝ'is kaj komenc'is frot'i si'a'n mal'dekstr'a'n okul'o'n. Djukovskij tra'pik'is li'n per si'a'j okul'o'j, kompren'is la perpleks'iĝ'o'n kaj ek'trem'is. Sur la administr'ant'o li ek'vid'is blu'a'n pantalon'o'n, kiu'n li pli fru'e ne atent'is. La pantalon'o memor'ig'is al li la blu'a'j'n faden'o'j'n trov'it'a'j'n sur la lap'o. Ankaŭ Ĉubikov, si'a'vic'e, ekzamen'is Psekovon per suspekt'a rigard'o.

— For'ir'u! — li dir'is al Nikolaŝka. — Nun permes'u demand'i vi'n, sinjor'o Psekov. Vi cert'e est'is ĉi tie la sabat'a'n vesper'o'n, ĉu ne?

— Jes, je la dek'a mi vesper'manĝ'is kun Mark'o Ivanoviĉ.

— Kaj post'e?

Psekov konfuz'iĝ'is kaj ek'star'is.

— Post'e… post'e… Ver'e, mi ne memor'as, — li balbut'is. — Mi mult'e trink'is tiam… Mi ne memor'as, kie kaj kiam mi ek'dorm'is… Kial vi ĉiu'j rigard'as mi'n tiel, kvazaŭ mi mort'ig'us?

— Kie vi vek'iĝ'is?

— En la kuir'ej'o, sur la forn'o… Ĉiu'j pov'as konfirm'i tio'n. Sed mi ne sci'as, kiel mi traf'is sur la forn'o'n.

— Ne mal'trankvil'iĝ'u… Ĉu vi est'is kon'at'a kun Akuljka?

— Tio tut'e ne est'as ekster'ordinar'a.

— Ĉu de vi ŝi ir'is al Klauzov?

— Jes… Jefrem, don'u pli da fung'o'j! Ĉu vi dezir'as te'o'n, Jevgraf Kuzjmiĉ?

Komenc'iĝ'is pez'a kaj terur'a silent'o, kiu daŭr'is ĉirkaŭ kvin minut'o'j'n. Djukovskij silent'is sen for'pren'i si'a'j'n pik'a'j'n okul'o'j'n de la pal'iĝ'int'a vizaĝ'o de Psekov. La silent'o'n romp'is la enket'estr'o.

— Neces'as, — li dir'is, — vizit'i la grand'a'n bien'dom'o'n kaj inter'parol'i tie kun la frat'in'o de la murd'it'o, Maria Ivanovna. Ebl'e ŝi don'os al ni iu'j'n inform'o'j'n.

Ĉubikov kaj li'a help'ant'o dank'is pro la maten'manĝ'o kaj ir'is al la grand'a dom'o. La frat'in'o'n de Klauzov, kvar'dek'kvin'jar'a'n fraŭl'in'o'n Maria Ivanovna, ili ek'vid'is preĝ'i antaŭ la alt'a famili'a ikon'o'ŝrank'o. Rimark'int'e en la man'o'j de la gast'o'j tek'o'j'n kaj polic'a'j'n kasked'o'j'n ŝi pal'iĝ'is.

— Unu'e, mi pet'as vi'a'n pardon'o'n pro la romp'o de vi'a, por tiel dir'i, preĝ'a humor'o, — la galant'a Ĉubikov komenc'is riverenc'ant'e kaj bru'e ŝov'is la pied'o'j'n sur la plank'o. — Ni ven'is al vi kun demand'o. Vi cert'e jam aŭd'is… Oni supoz'as, ke vi'a frat'o est'as, iel-tiel, murd'it'a. Di'a vol'o, vi ja sci'as… La mort'o'n evit'as nek serv'ist'o'j, nek ministr'o'j. Ĉu vi pov'as help'i ni'n per inform'o aŭ klar'ig'o?..

— Aĥ, ne demand'u mi'n! — dir'is Maria Ivanovna, iĝ'ant'e eĉ pli pal'a kaj ŝirm'ant'e la vizaĝ'o'n per la man'o'j. — Mi neni'o'n pov'as dir'i al vi. Neni'o'n! Mi vi'n pet'eg'as! Mi neni'o'n… Kio'n mi pov'as? Aĥ, ne, ne… neniu'n vort'o'n pri la frat'o! Eĉ mort'ont'e mi silent'os pri li!

Maria Ivanovna ek'plor'is kaj ir'is en ali'a'n ĉambr'o'n. La enket'ist'o'j rigard'is unu la ali'a'n, embaras'it'e lev'is la ŝultr'o'j'n kaj re'tir'iĝ'is.

— Diabl'a in'o! — sakr'is Djukovskij for'las'ant'e la dom'o'n. — Evident'e, ŝi i'o'n sci'as, sed kaŝ'as. Ankaŭ la vizaĝ'o de la ĉambr'ist'in'o est'as suspekt'ind'a. Atend'u, diabl'in'o'j! Ni ĉio'n ek'sci'os!

Vesper'e Ĉubikov kaj li'a asist'ant'o, lum'ig'at'a'j de la blank'vizaĝ'a lun'o, est'is re'ven'ant'a'j hejm'e'n. Ili sid'is en kariol'o resum'ant'e la rezult'o'n de la tag'a labor'o. Ambaŭ lac'e silent'is. Ĉubikov ne ŝat'is parol'i dum'voj'e, kaj la parol'em'a Djukovskij silent'is komplez'ant'e la mal'jun'ul'o'n. Sed fin'e de la vojaĝ'o la help'enket'estr'o, ne plu pov'ant'e silent'i, ek'parol'is:

— Ke Nikolaŝka komplic'as en la afer'o, — li dir'is, — n'o'n dubitandum est. Jam li'a muzel'o klar'e montr'as, kia ul'o li est'as. La alibi'o perfid'as li'n de la kap'o ĝis la pied'o'j. Sam'e sen'dub'as, ke ne li iniciat'is la afer'o'n. Li est'as nur stult'a, dung'it'a instrument'o. Ĉu vi konsent'as? Ne last'a'n rol'o'n en la kaz'o lud'as ankaŭ la modest'a Psekov. Blu'a pantalon'o, konfuz'iĝ'o, sur'forn'a kuŝ'ad'o pro tim'o post la murd'o, alibi'o kaj Akuljka.

— Babil'u frat'o dum vi'a monat'o. Laŭ vi: murd'is tiu, kiu kon'is Akuljkan, ĉu? Ho, vi, ard'a kap'o! Suĉ'il'o'n vi dev'as suĉ'i, sed ne enket'i! Ankaŭ vi Akuljkan am'ind'um'is — ĉu do ankaŭ vi part'o'pren'as en la afer'o?

— Ankaŭ ĉe vi Akuljka unu monat'o'n loĝ'is kiel kuir'ist'in'o, sed… mi neni'o'n dir'as. En la krim-nokt'o ni kun'e kart'lud'is, mi vid'is vi'n, ali'okaz'e mi ankaŭ al vi kroĉ'iĝ'us. Tem'as, kar'ul'o, ne pri la in'o. Tem'as pri abomen'a, kovard'a kaj fi'a sent'o… Vid'u, al la modest'a jun'ul'o ne plaĉ'is, ke ne li venk'is. Mem'am'o, vid'u. Venĝ'o'n li ek'dezir'is. Kaj plu. La dik'a'j lip'o'j klar'e parol'as pri volupt'em'o. Ĉu vi memor'as, kiel li ŝmac'et'is per la lip'o'j kompar'ant'e Akuljkan kaj Nan'a'n? Li, fripon'o, brul'as pro pasi'o. Sen'dub'e. Do, ofend'it'a mem'am'o kaj ne'kontent'ig'it'a pasi'o. Tio sufiĉ'as por murd'i. La du'op'o jam est'as en ni'a'j man'o'j, sed kiu est'as la tri'a? Nikolaŝka kaj Psekov ten'is, sed kiu strangol'is? Psekov est'as timid'a kaj konfuz'iĝ'em'a — ver'a poltron'o. Tia'j, kia Nikolaŝka, ne sci'as strangol'i per kusen'o: ili ag'as krud'e, per hak'il'nuk'o… Strangol'is iu ali'a, sed kiu?

Djukovskij sur'tir'is la ĉapel'o'n ĝis'okul'e kaj en'pens'iĝ'is. Li silent'is ĝis kiam la kariol'o ven'is al la dom'o de la enket'estr'o.

— Eŭreka! — li dir'is en'ir'ant'e en la dom'o'n kaj de'met'ant'e la mantel'o'n — Eŭreka, Nikolao Jermolajeviĉ. Mi ne sci'as, kial mi ne diven'is pli fru'e. Ĉu vi sci'as, kiu est'is la tri'a?

— Bon'vol'u las'i mi'n. Jen, la vesper'manĝ'o pret'as! Sid'iĝ'u kaj manĝ'u!

La enket'estr'o kaj Djukovskij sid'iĝ'is al la tabl'o. Djukovskij verŝ'is al si glas'et'o'n da vodk'o, ek'star'is, rekt'iĝ'is kaj dir'is, bril'ant'e per la okul'o'j:

— Do sci'u, ke la tri'a, kiu ag'is kun la fripon'o Psekov kaj strangol'is, est'is vir'in'o. Jes, sinjor'o! Mi parol'as pri la frat'in'o de la murd'it'o, Maria Ivanovna!

Ĉubikov mis'glut'is vodk'o'n kaj gap'is al Djukovskij.

— Ĉu vi… frenez'a? Ĉu la kap'o vi'n ne tiel? Ĉu ne dolor'as?

— Mi san'as. Nu, eĉ se mi est'as frenez'a, kiel vi klar'ig'as ŝi'a'n konfuz'iĝ'o'n ĉe ni'a ven'o? Kiel vi klar'ig'as ŝi'a'n ne'dezir'o'n respond'i? Est'u ĝi bagatel'o — bon'e! Ne konsider'u! Sed re'memor'u pri ili'a'j rilat'o'j. Ŝi mal'am'eg'is si'a'n frat'o'n. Ŝi est'as mal'nov'rit'an'in'o, sed li est'as diboĉ'ul'o kaj blasfem'ul'o. Jen kie nest'as la mal'am'o! Oni'dir'e, li sukces'is konvink'i ŝi'n, ke li est'as send'it'o de Satan'o. En ŝi'a ĉe'est'o li praktik'is spirit'ism'o'n.

— Kaj do?

— Ĉu vi ne kompren'as? Ŝi, mal'nov'rit'an'in'o, murd'is li'n pro fanatik'ec'o. Ja ŝi ne nur el'sark'is la mis'herb'o'n-mal'pi'ul'o'n, ŝi liber'ig'is la mond'o'n de Antikrist'o — kaj tio, ŝi pens'as, est'as ŝi'a merit'o, ŝi'a religi'a hero'aĵ'o. Ho, vi ne kon'as tia'j'n mal'jun'a'j'n mal'nov'rit'a'j'n fraŭl'in'o'j'n! Leg'u Dostojevskij! Kaj kio'n skrib'as Leskov, Peĉorskij?.. Ŝi, cert'e ŝi, tranĉ'u mi'n, sed mi ne re'pren'os mi'a'j'n vort'o'j'n. Ŝi strangol'is! Ho, ruz'eg'a in'o! Ja ŝi star'is antaŭ la ikon'o'j, kiam ni ven'is, nur ĉar ŝi vol'is ni'n mis'gvid'i, ĉu ne? Mi star'os kaj preĝ'os, kaj ili pens'os, ke mi est'as trankvil'a kaj ne atend'as ili'n. Jen la metod'o de ĉiu'j komenc'ant'a'j krim'ul'o'j. Kar'a Nikolao Jermolajeviĉ! Kar'a mi'a! For'don'u al mi la enket'o'n! Permes'u al mi person'e ĝi'n fin'i! Mi ĝi'n komenc'is — mi ĝi'n fin'os.

Ĉubikov mal'aprob'e sku'is la kap'o'n kaj sever'ig'is la vizaĝ'o'n.

— Mi mem sci'as esplor'i komplik'a'j'n kaz'o'j'n, — li dir'is. — Kaj vi ne dev'as ŝov'i la naz'o'n en fremd'a'n vaz'o'n. Vi'a afer'o est'as skrib'i, kiam mi dikt'as al vi!

Djukovskij ruĝ'iĝ'is, klak'ferm'is la pord'o'n kaj for'ir'is.

— Saĝ'ul'o, damn'e! — balbut'is Ĉubikov rigard'ant'e al la pord'o. — Graaanda saĝ'ul'o! Sed tro ard'a! Neces'os al li en foir'o cigar'uj'o'n aĉet'i…

Sekv'a'maten'e al la enket'estr'o est'is ven'ig'it'a el Klauzovka grand'kap'a, lepor'lip'a jun'ul'o, kiu, nom'int'e si'n paŝt'ist'o Danilo, far'is interes'a'n depozici'o'n.

— Hav'is mi iom da vapor'o en la kap'o. Ĝis la nokt'o'mez'o ĉe la bapt'ul'in'o gast'is. Ir'e hejm'e'n mi, mal'sobr'a, ek'vol'is en la river'o ban'iĝ'i. Naĝ'ad'as mi… kaj jen! Ir'as sur la dig'o du kaj nigr'aĵ'o'n port'as. “Tju!” — kri'is mi al ili. Ili tim'iĝ'is kaj for'lepor'is al la legom'ĝarden'o'j de Makarjev. Draŝ'u mi'n Di'o, se ili ne la sinjor'o'n port'is.

Sam'tag'e antaŭ la vesper'iĝ'o Psekov kaj Nikolaŝka est'is arest'it'a'j kaj eskort'it'a'j en la distrikt'a'n ĉef'urb'o'n, kie ili est'is lok'it'a'j en la prizon'o.

Dek du tag'o'j pas'is.

Est'is maten'o. Enket'estr'o Nikolao Jermolajeviĉ sid'is ĉe verd'a tabl'o en si'a kabinet'o kaj foli'um'is la dokument'o'j'n de la afer'o “Klauzov”. Djukovskij mal'kviet'e, kiel lup'o en kaĝ'o, paŝ'ad'is de angul'o al angul'o.

— Vi kred'as la kulp'o'n de Nikolaŝka kaj Psekov, — li parol'is sen'pacienc'e pinĉ'ant'e si'a'n jun'a'n barb'o'n. — Sed kial vi ne vol'as konvink'iĝ'i pri la kulp'o de Maria Ivanovna? Ĉu la pruv'o'j ne sufiĉ'as, ha?

— Mi ne dir'as, ke mi ne est'as konvink'it'a. Mi est'as, sed ial mi ne kred'as… Fid'ind'a'j pruv'o'j mank'as, est'as nur filozofi'o… Fanatik'ec'o, kaj tiel plu…

— Kaj vi nepr'e bezon'as hak'il'o'n, sang'oz'a'j'n lit'o'tuk'o'j'n… Jur'ist'o'j! Sed mi pruv'os al vi! Vi ĉes'os tiel sen'zorg'e rilat'i al la psiĥ'ologi'a aspekt'o de la kaz'o. Vi'a Maria Ivanovna est'os en Siberio. Mi pruv'os. Al vi ne sufiĉ'as la filozofi'o, mi hav'as i'o'n pli materi'a'n… Ĝi montr'os al vi, ke prav'as mi'a filozofi'o. Nur permes'u al mi iom vetur'i en la distrikt'o.

— Pri kio tem'as?

— Pri la sved'a alumet'o, sinjor'o… Ĉu vi forges'is? Sed mi ne forges'is. Mi ek'sci'os, kiu brul'ig'is ĝi'n en la ĉambr'o de la murd'it'o! Ĝi'n brul'ig'is nek Nikolaŝka, nek Psekov, kiu'j dum la tra'serĉ'o ne hav'is alumet'o'j'n, sed la tri'a, do, Maria Ivanovna. Kaj mi pruv'os!.. Nur permes'u al mi tra'vetur'i la distrikt'o'n kaj ek'sci'i ĉio'n…

— Jam sufiĉ'as, sid'iĝ'u… Ni far'u pri'demand'ad'o'n.

Djukovskij sid'iĝ'is ĉe tabl'et'o kaj en'ig'is si'a'n long'a'n naz'o'n en paper'o'j'n.

— Ven'ig'u Nikolaon Teteĥov! — kri'is la enket'estr'o.

Oni ven'ig'is Nikolaŝkan. Nikolaŝka est'is pal'a kaj mal'gras'a kiel split'o. Li trem'is.

— Teteĥov! — komenc'is Ĉubikov. — En la 1879a jar'o vi est'is juĝ'it'a ĉe la juĝ'ist'o de la unu'a sub'distrikt'o kaj est'is en'prizon'ig'it'a. En la 1882a jar'o vi de'nov'e est'is juĝ'it'a pro ŝtel'o kaj du'a'foj'e traf'is en prizon'o'n… Ni ĉio'n sci'as…

La vizaĝ'o de Nikolaŝka esprim'is mir'eg'o'n. La ĉio'sci'o de la enket'estr'o tre mir'ig'is li'n. Sed baldaŭ la mir'o ŝanĝ'iĝ'is je ekstrem'a mal'ĝoj'o. Li ek'plor'eg'is kaj pet'is permes'o'n lav'i si'n kaj trankvil'iĝ'i. Oni for'konduk'is li'n.

— Ven'ig'u Psekovon! — ordon'is la enket'estr'o.

Est'is ven'ig'it'a Psekov. La mien'o de la jun'ul'o dum la last'a'j tag'o'j tre ŝanĝ'iĝ'is. Li mal'dik'iĝ'is, pal'iĝ'is kaj mal'vigl'iĝ'is. En li'a'j okul'o'j vid'ebl'is apati'o.

— Sid'iĝ'u, Psekov, — dir'is Ĉubikov. — Mi esper'as, ke ĉi-foj'e vi est'os prudent'a kaj ne plu mensog'os. En la pas'int'a'j tag'o'j vi ĉiam mal'agnosk'is vi'a'n part'o'pren'o'n en la murd'o de Klauzov, malgraŭ la amas'o de pruv'o'j, atest'ant'a'j kontraŭ vi. Tio est'as mal'prudent'a. Konfes'o mild'ig'as la pun'o'n. Hodiaŭ mi inter'parol'as kun vi last'a'foj'e. Se vi hodiaŭ ne konfes'os, morgaŭ est'os jam mal'fru'e. Nu, rakont'u al ni…

— Mi sci'as neni'o'n… Ankaŭ vi'a'j'n pruv'o'j'n mi ne sci'as, — li flustr'is.

— Van'e, sinjor'o! Permes'u do al mi rakont'i, kiel tio okaz'is. La sabat'a'n vesper'o'n en la dorm'ej'o de Klauzov vi trink'is kun li vodk'o'n kaj bier'o'n. (Djukovskij ponard'is si'a'n rigard'o'n en la vizaĝ'o'n de Psekov sen for'pren'i ĝi'n dum la tut'a monolog'o de Ĉubikov.) Vi'n serv'is Nikolao. Post la dek-du'a hor'o Mark'o Ivanoviĉ deklar'is al vi si'a'n dezir'o'n en'lit'iĝ'i. Li ĉiam kuŝ'iĝ'is tiu'temp'e. Kiam li est'is de'met'ant'a la bot'o'j'n kaj don'ant'a al vi ordon'o'j'n pri la mastr'um'ad'o, vi kun Nikolao post konvenci'a sign'o kapt'is la ebri'a'n mastr'o'n kaj ĵet'is li'n sur la lit'o'n. Unu el vi sid'iĝ'is sur li'a'j'n krur'o'j'n, la ali'a sur la kap'o'n. Tiu'moment'e el la vestibl'o en'ir'is nigr'a'rob'a vir'in'o, kon'at'a al vi, ŝi anticip'e inter'konsent'is kun vi pri part'o'pren'o en tiu krim'a afer'o. Ŝi pren'is la kusen'o'n kaj komenc'is strangol'i li'n. Dum la lukt'ad'o la kandel'o esting'iĝ'is. La vir'in'o el'poŝ'ig'is skatol'o'n da sved'a'j alumet'o'j kaj re'brul'ig'is la kandel'o'n, ĉu ne? Mi en vi'a vizaĝ'o leg'as, ke mi dir'as la ver'o'n. Sed plu… Strangol'int'e li'n kaj cert'iĝ'int'e, ke li ne plu spir'as, vi kun Nikolao el'tren'is li'n tra la fenestr'o kaj met'is apud la lapar'o. Tim'ant'e li'a'n re'viv'iĝ'o'n, vi bat'is li'n per io akr'a. Post'e vi plu port'is li'n kaj kuŝ'ig'is li'n por kelk'a temp'o sub siring'o. Ripoz'int'e kaj iom pens'int'e, vi de'nov'e port'is li'n… Port'is super la bar'il'o'n. Post'e ek'ir'is sur la voj'o… Post'e sur la dig'o. Apud ĝi vi'n tim'ig'is iu kamp'ar'an'o. Sed kio al vi okaz'is?

Psekov, pal'a kiel blank'a tol'o, ek'star'is kaj ŝancel'iĝ'is.

— Tro sufok'e por mi! — li dir'is. — Bon'e… est'u tiel… Nur permes'u al mi el'ir'i… Bon'vol'e.

Oni for'konduk'is li'n.

— Fin'fin'e li konfes'is! — Ĉubikov plezur'e etend'is la korp'o'n. — Li perfid'is si'n. Sed kiel lert'e mi ag'is! Fakt'e super'ŝut'is…

— Ankaŭ la vir'in'o'n en nigr'o li ne kontest'as! — ek'rid'is Djukovskij. — Tamen mi'n terur'e turment'as la sved'a alumet'o! Mi ne plu pov'as toler'i. Ĝis! Mi vetur'os.

Djukovskij sur'met'is si'a'n kasked'o'n kaj for'vetur'is. Ĉubikov komenc'is pri'demand'i Akuljkan. Akuljka deklar'is, ke ŝi sci'as tut'e neni'o'n…

— Mi viv'is nur kun vi, kun neni'u ali'a, — ŝi dir'is.

Je la sep'a vesper'e re'ven'is Djukovskij. Li est'is enorm'e emoci'it'a. Li'a'j man'o'j trem'is tiel fort'e, ke li ne pov'is mal'buton'i la palt'o'n. Li'a'j vang'o'j flam'is. Est'is vid'ebl'e, ke li re'ven'is kun nov'aĵ'o.

— Ven'i, vid'i, vic'i! — li dir'is en'flug'ant'e en la ĉambr'o'n de Ĉubikov kaj fal'ant'e sur fotel'o'n. — Mi ĵur'as per mi'a honor'o, ke mi komenc'as kred'i mi'a'n geni'o'n. Aŭskult'u mi'n, diabl'o vi'n pren'u ĉiom! Aŭskult'u kaj mir'u, mi'a o'ĉj'o! Rid'ind'e kaj trist'e! En vi'a'j man'o'j jam est'as tri'op'o… ĉu ne? Mi trov'is la kvar'a'n krim'ul'o'n, pli ĝust'e, krim'ul'in'o'n, ĉar ankaŭ tiu est'as vir'in'o! Kaj kia vir'in'o! Nur pro unu tuŝ'o al ŝi'a'j ŝultr'o'j mi ofer'us dek jar'o'j'n da viv'o! Sed aŭskult'u… Mi ven'is al Klauzovka kaj komenc'is spiral'i ĉirkaŭ ĝi. Dum'voj'e mi vizit'is ĉiu'j'n butik'o'j'n, drink'ej'o'j'n kaj gast'ej'o'j'n, ĉie pet'ant'e sved'a'j'n alumet'o'j'n. Ĉie oni respond'is al mi “ne”. Mi rond'ir'is ĝis nun. Du'dek'foj'e mi perd'is la esper'o'n kaj du'dek'foj'e re'ricev'is ĝi'n. Mi vag'aĉ'is la tut'a'n tag'o'n kaj nur antaŭ unu hor'o trov'is la serĉ'at'o'n. Je tri verst'o'j de ĉi tie. Oni don'is al mi dek'skatol'a'n kest'et'o'n. Unu skatol'et'o mank'is. Mi tuj: “Kiu ĝi'n aĉet'is?” — “Sinjor'in'o … Ek'plaĉ'is al ŝi kiel ili ŝuŝ'as”. Anĝel'o mi'a! Nikolao Jermolajeviĉ! Kia'j'n mirakl'o'j'n pov'as far'i hom'o for'pel'it'a el seminari'o kaj leg'int'a verk'o'j'n de Gaboriau — oni ne pov'as imag'i! Ek'de hodiaŭ mi estim'as mi'n!.. Ufff… Nu, ni vetur'u!

— Sed kie'n?

— Al ŝi, al la kvar'a… Neces'as hast'i, ali'e… mi for'brul'os pro la sen'pacienc'o. Ĉu vi sci'as, kiu ŝi est'as? Vi ne diven'os! La jun'a edz'in'o de ni'a mal'jun'a kamp'ar'a polic'komisar'o, Jevgraf Kuzjmiĉ. Olga Petrovna — jen kiu! Ŝi aĉet'is la alumet'skatol'o'n!

— Ĉu vi… ci… vi… frenez'iĝ'is?

— Tre kompren'ebl'e! Unu'e, ŝi fum'as. Du'e, ŝi super'mezur'e en'am'iĝ'is al Klauzov. Sed li ignor'is ŝi'a'n am'o'n pro iu Akuljka. Venĝ'o'n! Nun mi re'memor'as, ke mi foj'e vid'is ili'n en la kuir'ej'o post ekran'eg'o. Ŝi am'ĵur'is al li, kaj li fum'is ŝi'a'n cigared'o'n el'ig'ant'e la fum'o'n en ŝi'a'n vizaĝ'o'n. Tamen ni vetur'u… jam krepusk'iĝ'as… Ni vetur'u!

— Mi ankoraŭ ne est'as tiel frenez'a, ke pro iu bub'aĉ'o mi nokt'e mal'kviet'ig'u la nobl'a'n, honest'a'n vir'in'o'n.

— Nobl'a, honest'a… Ĉifon'o vi est'as pro tio, sed ne enket'estr'o. Mi neniam kuraĝ'is insult'i vi'n, sed nun vi dev'ig'as mi'n! Ĉifon'o! Nokt'a surtut'o! Nu, kar'ul'o, Nikolao Jermolajeviĉ! Mi pet'as vi'n!

La enket'estr'o sving'is si'a'n brak'o'n kaj kraĉ'is.

— Mi pet'as vi'n! Mi pet'as ne por mi, sed je la interes'o de l’ justic'o! Mi pet'eg'as! Komplez'u mi'n almenaŭ unu foj'o'n en la viv'o.

Djukovskij sur'genu'iĝ'is.

— Nikolao Jermolajeviĉ! Nu, est'u bon'a! Nom'u mi'n kanajl'o, fi'ul'o, se mi ne prav'os pri tiu vir'in'o. Sed kia kaz'o! Bril'a kaz'o! Roman'o, sed ne kaz'o! Tra la tut'a Ruslando ir'os la fam'o. Oni promoci'os vi'n enket'estr'o pri special'e grav'a'j kaz'o'j! Kompren'u, sen'prudent'a mal'jun'ul'o!

La enket'estr'o mal'seren'iĝ'is kaj ne'volont'e etend'is la man'o'n al si'a ĉapel'o.

— Nu, diabl'o vi'n pren'u! — li dir'is. — Ni vetur'u.

Jam est'is mal'lum'e, kiam la kariol'o de la enket'estr'o ven'is al la komisar'a dom'o.

— Kia'j pork'o'j ni est'as! — dir'is Ĉubikov pren'ant'e la sonor'il'o'n. — Ni mal'trankvil'ig'as hom'o'j'n.

— Ne grav'as… ne tim'u… Ni dir'os, ke ni'a risort'ar'o romp'iĝ'is.

Ĉe la sojl'o Ĉubikov kaj Djukovskij est'is akcept'it'a'j de alt'a, gras'et'a vir'in'o, ĉirkaŭ du'dek'tri'jar'a, kun brov'o'j nigr'a'j kiel gudr'o kaj kun gras'a'j ruĝ'a'j lip'o'j. Ŝi est'is Olga Petrovna.

— Aĥ… Tre agrabl'e! — ŝi dir'is rid'et'ant'e per la tut'a vizaĝ'o. — Vi sukces'is ĝust'e al la vesper'manĝ'o. Mi'a Jevgraf Kuzjmiĉ for'est'as. Ĉe la pop'o li gast'as. Sed ni ĉio'n bon'e aranĝ'os sen li… Sid'iĝ'u! Ĉu vi re'ven'as de enket'ad'o?..

— Jes, ĉe ni'a kariol'o, vi sci'u, risort'ar'o difekt'iĝ'is, — komenc'is Ĉubikov, en'ir'ant'e en la gast'o'ĉambr'o'n kaj sid'iĝ'is sur fotel'o'n.

— Vi tuj… ŝok'u ŝi'n! — flustr'is Djukovskij. — Ŝok'u ŝi'n!

— Risort'o… hm… jes… Ni, do, ven'is.

— Ŝok'u, mi dir'as al vi. Ja ŝi diven'os, se vi plu maĉ'ad'os la vort'o'j'n.

— Nu, far'u tiel, kiel vi vol'as, sed mi'n liber'ig'u! — balbut'is Ĉubikov, ek'star'ant'e kaj ir'ant'e al la fenestr'o. — Mi ne pov'as! Vi la kaĉ'o'n ek'kuir'is, vi ĝi'n manĝ'u!

— Jes, risort'o… — komenc'is Djukovskij al'ir'ant'e la komisar'edz'in'o'n kaj sulk'ant'e si'a'n long'a'n naz'o'n. — Ni ven'is nek por vesper'manĝ'i, nek al Jevgraf Kuzjmiĉ. Ni ven'is por demand'i vi'n, kar'a sinjor'in'o, kie est'as Mark'o Ivanoviĉ, kiu'n vi mort'ig'is?

— Kio? Kia Mark'o Ivanoviĉ? — ek'balbut'is la komisar'edz'in'o kaj ŝi'a grand'a vizaĝ'o subit'e tuj punc'iĝ'is. — Mi… ne kompren'as.

— Mi demand'as je la nom'o de l’ justic'o. Kie est'as Klauzov? Ni ĉio'n sci'as!

— Kiu dir'is? — ŝi mal'laŭt'e demand'is, ne el'port'ant'e li'a'n rigard'o'n.

— Bon'vol'u montr'i al ni, kie li est'as?

— Sed kiel vi ek'sci'is? Kiu rakont'is al vi?

— Ni ĉio'n sci'as, sinjor'in'o! Mi postul'as je la nom'o de l’ justic'o.

La enket'estr'o, kuraĝ'ig'it'a de ŝi'a konstern'iĝ'o, ven'is al ŝi kaj dir'is:

— Montr'u al ni, kaj ni for'ir'os. Ali'e ni…

— Por kio vi bezon'as li'n?

— Kial vi demand'as, sinjor'in'o? Ni pet'as vi'n montr'i. Vi est'as konfuz'it'a, vi trem'as… Jes, li est'as murd'it'a kaj, se vi vol'as aŭd'i la ver'o'n, murd'it'a de vi! La komplic'o'j denunc'is vi'n!

La komisar'edz'in'o pal'iĝ'is.

— Ir'u, — ŝi mal'laŭt'e dir'is, tord'ant'e al si la brak'o'j'n. — Mi li'n kaŝ'is en la band'o'met'o. Sed, je Di'o, neni'o'n dir'u al la edz'o! Mi pet'eg'as! Li ne el'port'os tio'n.

Ŝi pren'is de la mur'o grand'a'n ŝlos'il'o'n kaj ek'gvid'is la gast'o'j'n tra la kuir'ej'o kaj vestibl'et'o al la kort'o. En la kort'o est'is mal'lum'e. Pluv'et'is. Ŝi ek'ir'is antaŭ'e'n. Ĉubikov kaj Djukovskij paŝ'is post ŝi tra alt'a'j herb'o'j, spirant'e odor'o'j'n de sovaĝ'a kanab'o kaj lav'akv'o sub'pied'e ŝmac'ant'a. La kort'o est'is grand'a. La kot'o baldaŭ fin'iĝ'is, kaj la pied'o'j ek'sent'is plug'it'a'n ter'o'n. En la mal'lum'o aper'is siluet'o'j de arb'o'j, kaj inter la arb'o'j — dom'et'o kun oblikv'a fum'tub'o.

— Band'o'met'o, — ŝi dir'is. — Sed mi pet'eg'as vi'n: rakont'u al neni'u!

Ven'int'e al la band'o'met'o Ĉubikov kaj Djukovskij ek'vid'is sur la pord'o grand'eg'a'n pend'serur'o'n.

— Prepar'u kandel'o'n kaj alumet'o'j'n! — la enket'estr'o flustr'is al si'a asist'ant'o.

La komisar'edz'in'o mal'ŝlos'is la serur'o'n kaj en'las'is la gast'o'j'n en la dom'et'o'n. Djukovskij brul'ig'is alumet'o'n kaj lum'ig'is la antaŭ'ĉambr'o'n. Mez'e de ĝi star'is tabl'o. Sur la tabl'o apud ne'grand'a glob'form'a samovar'o star'is sup'uj'o kun mal'varm'a brasik'sup'o kaj teler'o kun rest'aĵ'o de iu saŭc'o.

— Plu!

Ili en'ir'is en la band'o'met'o'n mem. Ankaŭ tie star'is tabl'o, sur kiu est'is grand'a plad'o kun pork'femur'o, botel'eg'o da vodk'o, teler'o'j, tranĉ'il'o'j, fork'o'j.

— Sed kie est'as… tiu? Kie la murd'it'o? — demand'is la enket'estr'o.

— Sur la supr'a bret'o! — murmur'is la pal'a kaj trem'ant'a komisar'edz'in'o.

Djukovskij pren'is la kandel'o'n kaj grimp'is sur la supr'a'n bret'o'n. Tie li ek'vid'is long'a'n hom'a'n korp'o'n, kiu sen'mov'e kuŝ'is sur grand'a lanug'a matrac'o. La korp'o mal'laŭt'e ronk'is…

— Oni ni'n mistifik'as, diabl'o pren'u! — kri'is Djukovskij. — Est'as ne li. Ĉi tie kuŝ'as iu viv'ant'a idiot'o. Hej, kiu vi est'as, diabl'o vi'n pren'u!

La korp'o kun fajf'o en'spir'is aer'o'n kaj ek'mov'iĝ'is. Djukovskij kubut'is ĝi'n. Ĝi lev'is la brak'o'j'n, etend'iĝ'is kaj du'on'lev'is la kap'o'n.

— Kiu grimp'as ĉi tie'n? — raŭk'e demand'is pez'a bas'o. — Kio'n ci bezon'as?

Djukovskij mov'is la kandel'o'n al la vizaĝ'o de la ne'kon'at'o kaj ek'kri'is. Laŭ la skarlat'a naz'o, laŭ la taŭz'it'a'j har'o'j, laŭ la gudr'e nigr'a par'o de lip'har'a'j fask'o'j, unu el kiu'j brav'e direkt'iĝ'is al la plafon'o, li re'kon'is la kavaleri'a'n sub'leŭtenant'o'n Klauzov.

— Ĉu vi… Mark'o… Ivanoviĉ?! Ne pov'as est'i!

La enket'estr'o rigard'is supr'e'n kaj stupor'iĝ'is…

— Est'as mi, jes… Ha, Djukovskij! Kiu diabl'o send'is vi'n ĉi tie'n? Kaj kies muzel'o est'as mal'supr'e? Patr'o ĉiel'a! La enket'estr'o! Kial la sort'o pel'is vi'n ĉi tie'n?

Klauzov hast'e salt'is mal'supr'e'n kaj brak'um'is Ĉubikovon. Olga Petrovna tuj for'kur'is tra la pord'o.

— Pro kio vi ven'is ĉi tie'n? Damn'e, ni trink'u! Tra-ta-ti-to-tom! Ni trink'u! Sed kiu vi'n ven'ig'is? Kiel vi ek'sci'is, ke mi est'as ĉi tie? Ceter'e, tio ne grav'as! Ni trink'u!

Klauzov funkci'ig'is lamp'o'n kaj verŝ'is tri glas'et'o'j'n da vodk'o.

— Sed mi ne kompren'as vi'n, — dir'is la enket'estr'o dis'etend'ant'e la brak'o'j'n. — Ĉu est'as vi aŭ ne vi?

— Jam sufiĉ'as. Ĉu vi vol'as admon'i mi'n? Ne valor'as la pen'o'n! Jun'ul'o Djukovskij, mal'plen'ig'u vi'a'n glas'et'o'n! Ni pas'ig'u, amik'o-o-oj, la… — li ek'kant'is. — Kial vi spekt'as? Trink'u!

— Tamen, mi ne pov'as kompren'i, — dir'is la enket'estr'o maŝin'e trink'int'e vodk'o'n. — Kial vi est'as ĉi tie?

— Kial mi ne est'u ĉi tie, se mi ĉi tie bon'e fart'as? — Klauzov trink'is kaj akompan'is la vodk'o'n per ŝink'o. — Mi loĝ'as ĉe la komisar'edz'in'o, kiel vi vid'as. En dens'ej’, en ĝangal'o, kvazaŭ kobold'o. Trink'u. Mi kompat'is, frat'o mi'a, ŝi'n. Kompat'is, kaj do ermit'as nun en la forges'it'a band'o'met'o… Nutr'iĝ'as. Sekv'a'semajn'e mi for'paf'os mi'n de ĉi tie… Tio jam ted'is mi'n.

— Ne'koncept'ebl'e! — dir'is Djukovskij.

— Kio do en tio est'as ne'koncept'ebl'a?

— Ne'koncept'ebl'e! Dir'u, je Di'o, kiel vi'a bot'o traf'is en la ĝarden'o'n?

— Kia bot'o?

— Unu bot'o'n ni trov'is en la dorm'ej'o kaj la du'a'n en la ĝarden'o.

— Sed por kio vi sci'u tio'n? Ne vi'a afer'o! Sed trink'u, diabl'o vi'n pren'u! Vi mi'n vek'is, do trink'u! Interes'a aventur'o, frat'o mi'a, okaz'is al tiu bot'o. Mi ne vol'is ir'i al Olga. La humor'o ne taŭg'is, vi kompren'as, mi hav'is iom da vapor'o en la kap'o. Ŝi ven'is al la fenestr'o kaj ek'insult'is. Vi ja sci'as, kiel in'o'j… en'tut'e… Mi, ebri'e, ĵet'is al ŝi la bot'o'n… Ha-ha… Jen, ne insult'u. Ŝi en'ramp'is tra la fenestr'o, brul'ig'is la lamp'o'n kaj komenc'is draŝ'i mi'n, ebri'a'n. Tradraŝinte, ŝi al'tren'is mi'n ĉi tie'n kaj en'ŝlos'is. Nutr'iĝ'as mi nun… Am'o, vodk'o kaj zakusk'o. Sed kie'n vi, Ĉubikov? Kie'n vi for'ir'as?

La enket'estr'o kraĉ'is kaj el'ir'is. Li'n sekv'is Djukovskij, klin'int'e la kap'o'n. Ili silent'e sid'iĝ'is en la kariol'o'n kaj for'vetur'is. Neniam la voj'o ŝajn'is al ili tiel enu'a kaj long'a kiel ĉi-foj'e. Ambaŭ silent'is. Ĉubikov la tut'a'n voj'o'n trem'is pro la indign'o. Djukovskij kaŝ'is si'a'n vizaĝ'o'n post la kol'um'o, kvazaŭ tim'ant'e, ke la mal'lum'o kaj pluv'et'o tra'leg'os la hont'o'n sur li'a vizaĝ'o.

Re'ven'int'e hejm'e'n la enket'estr'o trov'is ĉe si doktor'o'n Tjutjujev. La doktor'o sid'is ĉe la tabl'o kaj, pez'e suspir'ant'e, foli'um'is la revu'o'n Niva.

— Jen kio okaz'as en la mond'o! — li dir'is salut'ant'e per trist'a rid'et'o la enket'estr'o'n. — Aŭstr'uj'o de'nov'e ek'as! Ankaŭ Gladstone iel…

Ĉubikov ĵet'is si'a'n ĉapel'o'n sur la tabl'o'n kaj sku'iĝ'is:

— Damn'a skelet'o! Ne al'kroĉ'iĝ'u! Mil'foj'e mi dir'is al vi, ke vi ne ted'u mi'n kun vi'a politik'o! Nun la politik'o ne interes'as mi'n! Kaj al vi, — Ĉubikov turn'iĝ'is al Djukovskij, sving'ant'e si'a'n pugn'o'n, — al vi… etern'e mi tio'n memor'os!

— Sed… ja la sved'a alumet'o! Ĉu mi pov'us sci'i?

— For'glut'u vi'a'n alumet'o'n kaj sufok'iĝ'u! For'ir'u kaj ne irit'u mi'n, ali'e mi el vi far'os diabl'o-sci'as-kio'n! Ne plu met'u vi'a'j'n pied'o'j'n en mi'a'n hejm'o'n.

Djukovskij ĝem'is, pren'is la ĉapel'o'n kaj for'ir'is.

— Mi ir'u trink'i! — li decid'is, el'ir'int'e post la pord'eg'o'n kaj trist'e tren'iĝ'is al drink'ej'o.

La komisar'edz'in'o, re'ven'int'e hejm'e'n el la band'o'met'o, trov'is la edz'o'n en la gast'o'ĉambr'o.

— Por kio la enket'estr'o ni'n vizit'is?

— Por dir'i, ke Klauzov est'as trov'it'a. Imag'u, oni trov'is li'n ĉe fremd'a edz'in'o!

— Ho, Mark'o Ivanoviĉ, Mark'o Ivanoviĉ! — suspir'is la komisar'o, lev'ant'e la rigard'o'n. — Mi ja dir'is al vi, ke mal'ĉast'o ne konduk'as al bon'o! Mi dir'is al vi… sed vi ne atent'is!

Traduk'is el la rus'a Aleksander Korĵenkov

Not'o'j

Sved'a alumet'o (Шведская спичка) est'is verk'it'a en aŭgust'o 1883 kaj aper'is en la jar-almanak'o de Strekoza (1884), post'e en Bunt'a'j rakont'o'j (1886). La Esperant'a traduk'o de Aleksander Korĵenkov aper'is felieton'e en Literatur'a Foir'o (1984, №87, 88; 1985, №89, 90), post'e en la Ĉeĥov'a'j antologi'o'j Sved'a alumet'o (Sverdlovsk: Sezon'o'j, 1991, p. 9–30) kaj Ĉeriz'a ĝarden'o (Kaliningrado: Sezon'o'j, 2004, p. 17–34). En ĉi tiu el'don'o est'as uz'it'a la tekst'o, aper'int'a en la Ĉeriz'a ĝarden'o kun kelk'a'j et'a'j korekt'o'j.

kamp'ar'a polic'komisar'o (R становой пристав). Estr'o de la sub'distrikt'a polic'o.

atest'ant'o'j. La leĝ'o postul'as, ke dum polic'a pri'serĉ'ad'o ĉe'est'u ne'polic'a'j atest'ant'o'j.

distrikt'a polic'estr'o. (R исправник). Estr'o de la distrikt'a polic'o.

Ŝat'at'o de di'o'j, ebl'as dir'i sam'e kiel Puŝkin. Cit'aĵ'o el La kant'o pri saĝ'a Olego (1822) de Aleksandr Puŝkin. Kurioz'e, en la Esperant'a traduk'o de Sergej Rublov (Puŝkin A. [Elekt'it'a'j verk'o'j]. Jaroslavlj, 2002) ĉi tiu'j vort'o'j mank'as: “Respond'u, sorĉ'ist'o, sen iu sekret’”.

La serb'o'j de'nov'e tumult'as! Post la ruslanda-turk'a milit'o (1877–1878) Serbi'o ricev'is sen'de'pend'ec'o'n de Turki'o, sed la reg'ant'o de Serbi'o, princ'o Mil'a'n, en 1881 per kontrakt'o sub'ig'is Serbi'o'n al Aŭstrio-Hungari'o. Re'ag'e al tiu kontrakt'o en oktobr'o 1883 en Serbi'o komenc'iĝ'is ribel'o.

Nan'a. Protagonist'in'o de la sam'titol'a roman'o (1880) de Émile Zola, bon'e pag'at'a amor'ist'in'o. Ĉeĥov plur'foj'e menci'is ŝi'n en si'a'j verk'o'j.

…sur la forn'o… La grand'a rus'a forn'o hav'as supr'e kuŝ'ej'o'n.

ikon'o'ŝrank'o (R кивот, киот; Grek'e: κῑβωτός). Ŝrank'et'o kun vitr'a(j) pord'et'o(j) aŭ sur'mur'a vitr'it'a fram'o por ikon'o'j.

n'o'n dubitandum est. Est'as sen'dub'e (lat.).

Eŭreka (Grek'e: εὕρηκα). Ĉi tiu vort'o (= mi trov'is), kiu'n laŭ legend'o Arĥimedo kri'is trov'int'e la ĉef'a'n regul'o'n de hidrostatik'o, nun est'as uz'at'a por esprim'i ĝoj'o'n pri plen'um'o de komplik'a task'o aŭ aper'o de bon'a ide'o.

mal'nov'rit'an'o (R старовер). Rus'ortodoks'o ne akcept'int'a la re'form'o'j'n, kiu'j'n patriark'o Nikono (1605–1681) iniciat'is mez'e de la 17a jar'cent'o.

Leskov, Nikol'a'j Semjonoviĉ (1831–1895). Rus'a verk'ist'o, aŭtor'o de plur'a'j verk'o'j pri la rus'a'j viv'o kaj ideologi'o; li kritik'is la modern'a'j'n mor'o'j'n kaj defend'is la tradici'o'j'n en la viv'manier'o kaj en la rus'ortodoks'a religi'o.

Peĉorskij, Andre'j. Pseŭdonim'o de rus'a verk'ist'o Pavel Ivanoviĉ Melnikov (1818–1883), aŭtor'o de kvar'volum'a epope'o pri la viv'o de post'volg'a'j mal'nov'rit'an'o'j En la arb'ar'o'j (1871–1874) kaj Sur la mont'o'j (1875–1881).

Vi'a Maria Ivanovna est'os en Siberio. Plur'a'j ruslandaj prizon'o'j kaj bagn'ej'o'j tiu'temp'e est'is en Siberio. Pri Siberiaj bagn'ej'o'j leg'u en la Esperant'a traduk'o (de Viktor Sapoĵnikov) de Resurekt'o de Lev Tolstoj (Jekaterinburg: Sezon'o'j, 2000).

Ven'i, vid'i, vic'i! Mi ven'is, ek'vid'is, venk'is! (lat.). Ĉi tiu esprim'o, atribu'it'a de Plutarĥ'o al Juli'o Cezar'o, est'as en la rus'a lingv'o uz'at'a por karakteriz'i (oft'e, kun ironi'a nuanc'o) sukces'a'n plen'um'o'n de grav'a task'o.

Gaboriau, Èmile (1832–1873). Franc'a verk'ist'o, aŭtor'o de krim'roman'o'j.

Ni pas'ig'u, amik'o-o-oj, la… Fragment'o el la refren'o de popular'a student'a kant'o Tro mal'long'as la viv’.

Niva. Gren'kamp'o (rus'e). Ĉiu'semajn'a popular'a ilustr'it'a revu'o por amas'a leg'ant'ar'o (Peterburgo, 1870–1918).

Gladstone, William Ewart (1809–1898). Brit'a politik'ist'o, gvid'ant'o de la Liberal'a Parti'o, kvar'foj'a ĉef'ministr'o de Grand'a Briti'o (1868–1874, 1880–1885, 1886, 1892–1894). En 1882 li'a reg'ist'ar'o iniciat'is invad'o'n en Egipti'o'n. En la pri'skrib'at'a temp'o li ten'is firm'a'n pozici'o'n en konflikt'o kun Ruslando pri la problem'o de la afgan'a'j lim'o'j.

Pri ĉi tiu libr'o

La paper'a el'don'o:

Ant'o'n Ĉeĥov. Ĉeriz'a ĝarden'o.
Rakont'o'j novel'o'j kaj dram'o'j.
Kompil'is Aleksander Korĵenkov.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2004.
Seri'o Rus'a literatur'o; Volum'o 10.

Sved'a alumet'o
La tekst'o: paĝ'o'j 15–34.
La not'o'j: paĝ'o'j 337–339.

La elektron'ik'a el'don'o:

Ant'o'n Ĉeĥov. Sved'a alumet'o.
Kaliningrado: Sezon'o'j, 2010.

Virtual'a Bibliotek'o; №2.

Sur la kovr'il'paĝ'o est'as uz'it'a portret'o de Ant'o'n Ĉeĥov,
pentr'it'a de Osip (Iosif) Braz en 1898.

Ĉi tiu sen'pag'a el'don'aĵ'o est'as nur por privat'a leg'ad'o,
ne por plu'distribu'o.

Oni ne rajt'as sen permes'o de la traduk'int'o (Aleksander Korĵenkov)
publik'ig'i ĉi tiu'n tekst'o'n plen'e aŭ fragment'e
en iu ajn paper'a kaj elektron'ik'a form'o.

Kontakt-adres'o:
sezon'o'j@yahoo.com

Virtual'a Bibliotek'o de Sezon'o'j

№1. Aleksandr Puŝkin. La pik'a dam'o.

Kaliningrad: Sezon'o'j, 2010. 30 paĝ'o'j.

(Traduk'is Aleksander Korĵenkov)

№2. Ant'o'n Ĉeĥov. Sved'a alumet'o.

Kaliningrad: Sezon'o'j, 2010. 24 paĝ'o'j.

(Traduk'is Aleksander Korĵenkov)