The Project Gutenberg EBook of Advokato Patelin, by   
David Augustin de Brueys and Jean Palaprat  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most  
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions  
whatsoever.  You may copy it, give it away or re-use it under the terms of  
the Project Gutenberg License included with this eBook or online at  
www.gutenberg.org.  If you are not located in the United States, you'll have  
to check the laws of the country where you are located before using this ebook.  
  
  
  
Title: Advokato Patelin  
       Triakta proza komedio  
  
Author: David Augustin de Brueys  
        Jean Palaprat  
  
Translator: M.-J. Evrot  
  
Release Date: August 22, 2016 [EBook #52876]  
  
Language: Esperanto  
  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ADVOKATO PATELIN ***  
  
  
  
  
Produced by Andrew Sly, Marc Vanden Bempt and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net  
  
  
  
  
  
  

Scen'o Unu'a

PATELIN, sol'a.

Tio'n mi decid'is; hodiaŭ, kvankam tut'e sen mon'o, mi vol'as akir'i nov'a'n vest'o'n. Ha! prav'eg'a est'as la proverb'o: avar'ec'o egal'valor'as mal'riĉ'ec'o'n. Kiu do, vid'ant'e mi'n tiel mal'bon'e vest'it'a'n, pov'us pens'i, ke mi est'as advokat'o? Ĉu ne ŝajn'as kvazaŭ mi est'us mal'riĉ'a instru'ist'o en tiu ĉi urb'et'o? Antaŭ dek kvin tag'o'j for'ir'int'e de l’ vilaĝ'o, kie mi loĝ'is, kaj ek'loĝ'int'e tie ĉi, mi esper'is, ke ĉi tie mi far'os pli bon'a'j'n afer'o'j'n; sed ili est'as pli kaj pli mal'profit'a'j. Mi'a dekstr'a najbar'o, mi'a bapt'an'o, est'as la ĉi-tie'a juĝ'ist'o; tamen neni'u komisi'as al mi eĉ plej mal'grand'a'n proces'o'n! Mal'dekstr'e loĝ'as riĉ'a drap'ist'o, kaj mi ne hav'as mon'o'n por aĉet'i mal'bel'a'n vest'o'n! Ha! mal'feliĉ'a, mal'feliĉ'a Patelin! kia'manier'e vi kontent'ig'os vi'a'n edz'in'o'n, kiu postul'eg'as, ke vi edz'in'ig'u vi'a'n fil'in'o'n? ho ve! kiu vol'os edz'iĝ'i je ŝi, vid'ant'e tia'n ĉifon'ul'o'n, kia vi est'as? Dev'ig'at'e vi uz'os artifik'aĵ'o'n..... Jes, mi pen'u lert'e por akir'i sen'pag'e bon'a'n drap'a'n vest'o'n en la butik'o de sinjor'o Guillaume, ni'a najbar'o. Se nur mi pov'us pren'i sur mi'n la ŝajn'o'n de riĉ'ul'o, anstataŭ mal'akcept'i mi'a'n fil'in'o'n, oni..... (ek'vid'as si'a'n edz'in'o'n) Jen est'as mi'a edz'in'o kun si'a serv'ist'in'o; ili inter'babil'as pri mi'a ĉifon'vest'ec'o; mi aŭskult'u ne'vid'at'e (si'n kaŝ'as).

Scen'o II

PATELIN, Sinjor'in'o PATELIN, COLETTE.

Sinjor'in'o PATELIN. Nu, Colette, mi ne vol'is parol'i kun vi hejm'e, tim'ant'e ke mi'a sen'taŭg'ul'o edz'o sub'aŭskult'os ni'n.

PATELIN (al si). Jen pri mi!

Sinjor'in'o PATELIN. Sci'ig'u al mi, de kie mi'a fil'in'o ricev'as mon'o'n por si'n vest'i tiel ornam'e.

COLETTE. Kred'ebl'e vi'a edz'o don'as al ŝi.....

Sinjor'in'o PATELIN (inter'romp'as). Mi'a edz'o! li ne hav'as eĉ mon'o'n por vest'i si'n mem!

PATELIN (al si). Est'as ver'e!

Sinjor'in'o PATELIN. Mi for'dank'os vi'n, kaj vi ne edz'in'iĝ'os je Agnelet, vi'a fianĉ'o, se vi ne tuj konfes'os al mi la plen'a'n ver'o'n.

COLETTE. Nu, Sinjor'in'o, dev'ig'at'e mi ĉio'n el'dir'os. Valère, la sol'a fil'o de Sinjor’ Guillaume, la riĉ'a drap'ist'o, kiu loĝ'as tie proksim'e, am'ind'um'as fraŭl'in'o'n Henriette, kaj de temp'o al temp'o far'as donac'o'j'n al ŝi.

PATELIN (al si). Mi'a fil'in'o ĉerp'as el la butik'o, kie'n mi mem intenc'as ir'i.

Sinjor'in'o PATELIN. De kie Valer'o ricev'as mon'o'n por tiel donac'i? Li'a patr'o est'as riĉ'a mal'sprit'ul'o, kiu ne don'as mon'o'n al li.

COLETTE. Ha! Sinjor'in'o, kiam la patr'o'j neni'o'n don'as al si'a'j fil'o'j, la fil'o'j ŝtel'as ili'n! tiel est'as ordinar'e; Valère far'as sam'e kiel la ali'a'j: est'as regul'e.

Sinjor'in'o PATELIN. Kial do li ne sci'ig'as al ni, ke li vol'as edz'iĝ'i je mi'a fil'in'o?

COLETTE. Li far'us tio'n; sed li tim'as, ke li'a patr'o ne konsent'os je tio, ĉar (pardon'u al mi) ni'a dom'mastr'o est'as ĉiam mal'bon'eg'e vest'it'a; tial oni juĝ'as mal'favor'e pri li'a'j afer'o'j.

PATELIN (al si). Tio'n mi plej baldaŭ korekt'os.

Sinjor'in'o PATELIN. Mi aŭd'as iu'n; de'ir'u. (Colette en'ir'as dom'e'n.)

Scen'o III

PATELIN, Sinjor'in'o PATELIN.

(Patelin el'ir'as el si'a kaŝ'ej'o).

Sinjor'in'o PATELIN. Ha! jen est'as vi?

PATELIN. Jes.

Sinjor'in'o PATELIN. Kiel ĉifon'vest'it'a!

PATELIN. Ĉar..... mi..... ne est'as fier'a.

Sinjor'in'o PATELIN. Ĉar vi est'as ĉifon'ul'o! Ĵus mi ek'sci'is, ke vi'a ĉifon'ul'ec'o naŭz'as ĉiu'j'n aspir'ant'o'j'n, kiu'j si'n prezent'as por ni'a fil'in'o.

PATELIN. Vi est'as prav'a; la mond'o ŝat'as la hom'o'j'n laŭ la vest'o'j. Mi konfes'as, ke la mi'a'j mal'util'as al Henriette, kaj mi intenc'as tuj hodiaŭ vest'i mi'n iom pli dec'e.

Sinjor'in'o PATELIN. Iom pli dec'e? Per kia mon'o?

PATELIN (vol'as for'ir'i). Ne mal'trankvil'iĝ'u! Adiaŭ!

Sinjor'in'o PATELIN. Kie'n vi ir'as, mi pet'as?

PATELIN. Aĉet'i drap'a'n vest'o'n.

Sinjor'in'o PATELIN. Sen mon'er'o aĉet'i vest'o'n?

PATELIN. Jes. Kia'n kolor'o'n mi dev'as elekt'i? Konsil'u al mi: fer'griz'a'n aŭ du'on'nigr'a'n?

Sinjor'in'o PATELIN. Ha! vi elekt'os kiel vi pov'os, se vi trov'os iu'n tiel mal'saĝ'a'n por don'i ĝi'n al vi. Mi ir'as parol'i kun Henriette; ĵus mi ek'sci'is i'a'j'n afer'o'j'n, kiu'j mal'mult'e plaĉ'as al mi.

PATELIN. Se oni serĉ'os mi'n, mi est'os apud'e, en la butik'o de ni'a najbar'o.

(Sinjor'in'o Patelin en'ir'as dom'e'n.)

Scen'o Iv

PATELIN, sol'a.

La butik'o ne est'as ankoraŭ ferm'it'a..... Mi pens'as, ke mi far'os bon'e sur'met'ant'e mi'a'n advokat'a'n rob'o'n. La rob'o kovr'os mi'a'j'n ĉifon'aĵ'o'j'n, kaj ankaŭ pli'grav'ig'os mi'a'j'n vort'o'j'n kun Guillaume, por ke mi plen'um'u mi'a'n artifik'o'n..... Jen est'as li kaj li'a fil'o; mi ir'u vestiĝ'i in habitu, kaj mi re'ven'u rapid'e.

Scen'o V

GUILLAUME, port'as pec'o'n da drap'o el la butik'o; VALÈRE.

GUILLAUME, al si (li el'met'as la pec'o'n da drap'o ekster'e'n de si'a butik'o). Iom mal'lum'iĝ'as en la butik'o: mi el'met'u tio'n ĉi al la vid'o de l’ pas'ant'o'j..... Nu! Valère, mi komisi'is al vi, ke vi dung'u paŝt'ist'o'n por gard'i la brut'ar'o'n, el kies lan'o oni fabrik'as mi'a'j'n drap'o'j'n.

VALÈRE. Ĉu, mi'a patr'o, vi ne est'as kontent'a je Agnelet?

GUILLAUME. Ne, ĉar li ŝtel'as mi'n; kaj mi suspekt'as, ke vi part'o'pren'as en la ŝtel'ad'o.

VALÈRE. Mi?

GUILLAUME. Jes, vi! Mi aŭd'is, ke vi am'ind'um'as i'a'n najbar'a'n fraŭl'in'o'n, kaj ke vi far'as donac'o'j'n al ŝi. Mi sci'as ankaŭ, ke tiu Agnelet fianĉ'iĝ'is je ia Colette, ŝi'a serv'ant'in'o. Tial mi suspekt'as vi'n.

VALÈRE, al si. Diabl'o! kiu do denunc'is ni'n? (Laŭt'e) Mi cert'ig'as, mi'a patr'o, ke Agnelet est'as por ni tre fidel'a serv'ist'o.

GUILLAUME. Jes, por vi, ne por mi. Antaŭ unu monat'o, for'ir'int'e de l’ farm'o'mastr'o, ĉe kiu li loĝ'ad'is, li ven'is en mi'a'n serv'o'n, kaj en la daŭr'o de tiu temp'o mank'as de mi'a brut'ar'o cent du'dek ŝaf'o'j. Ne est'as ebl'e, ke, en tiel mal'long'a temp'o, tiom mult'e da ili mort'is de mal'san'o, kiel li cert'ig'as.

VALÈRE. La mal'san'o'j kelk'foj'e kaŭz'as mult'e da pere'o!

GUILLAUME. Jes, per la kurac'ist'o'j; sed kurac'ist'o'j'n ne hav'as la ŝaf'o'j. Ceter'e, tiu Agnelet ŝajn'ig'as si'n naiv'eg'ul'o: sed li est'as la plej ruz'a fripon'o..... Unu'vort'e, mi surpriz'is li'n nokt'e, ĝust'e ĉe buĉ'ad'o de ŝaf'o. Mi bat'is li'n kaj en'port'is plend'o'n al la juĝ'ist'o: tamen, antaŭ ol daŭr'ig'i la afer'o'n, mi vol'as ek'sci'i, ĉu vi ne part'o'pren'is en la ŝtel'ad'o, kiu'n li far'is al mi.

VALÈRE. Ha! mi'a patr'o, mi tro respekt'as vi'a'j'n ŝaf'o'j'n!

GUILLAUME. Mi do persekut'os li'n antaŭ la juĝ'ist'o; sed mi vol'as pli atent'e esplor'i l’ afer'o'n. Al'port'u mi'a'n spez'libr'o'n; al'ŝov'u tiu'n seĝ'o'n (Valère al'port'as libr'o'n kaj seĝ'o'n.) Sufiĉ'as, for'ir'u. Se juĝ'a persekut'ist'o, kiu'n mi ven'ig'is, si'n prezent'os, al'vok'ig'u mi'n. Mi rest'os iom dom'e, ebl'e okaz'e ia aĉet'ant'o ven'os.

VALÈRE, al si. Mi tuj dir'os al Agnelet, ke li ven'u al mi'a patr'o por konsent'iĝ'i kun li.

Scen'o Vi

PATELIN, GUILLAUME.

PATELIN (al si). Bon'e! li est'as sol'a, mi al'proksim'iĝ'u.

GUILLAUME, al si, tra'leg'ant'e si'a'n libr'o'n. Kalkul'o de l’ ŝaf'o'j. k.t.p.; ses'cent brut'o'j, k.t.p.....

PATELIN, al si (palpebr'um'as al la drap'o). Jen pec'o da drap'o, kiu tre taŭg'us por mi. (Laŭt'e.) Sinjor'o, mi est'as vi'a serv'ant'o.

GUILLAUME (ne rigard'as). Ĉu est'as la persekut'ist'o, kiu'n mi ven'ig'is? Li atend'u.

PATELIN. Ne, sinjor'o; mi est'as.....

GUILLAUME (ek'rigard'as). Rob'o'n! Ĉu juĝ'ofic'ist'o? (Laŭt'e.) Vi'a serv'ant'o!

PATELIN. Ne, sinjor'o; mi hav'as la honor'o'n est'i advokat'o.

GUILLAUME. Advokat'o'n mi ne bezon'as. Mi vi'n salut'as.

PATELIN. Mi'a'n nom'o'n, sinjor'o, vi kon'as ebl'e: advokat'o Patelin.

GUILLAUME. Mi tut'e ne kon'as vi'n, sinjor'o.

PATELIN, al si. Mi dev'as kon'at'iĝ'i. (Laŭt'e.) Mi el'trov'is, sinjor'o, en la spez'libr'o'j de mi'a mort'int'a patr'o, ŝuld'o'n ne pag'it'a'n, kaj mi.....

GUILLAUME. Tia'j afer'o'j ne koncern'as mi'n; mi ŝuld'as neni'o'n.

PATELIN. Tut'e kontraŭ'e, sinjor'o. Mi'a mort'int'a patr'o ŝuld'is al la vi'a tri'cent skudojn[1]; kaj, est'ant'e honor'a hom'o, mi ven'as por pag'i al vi.....

GUILLAUME. Pag'i al mi? Atend'u, sinjor'o, mi pet'as; mi ek're'memor'as vi'a'n nom'o'n. Jes, mi de long'e kon'as vi'a'n famili'o'n. Vi loĝ'is en la proksim'a vilaĝ'o: ni kun'e inter'rilat'is iam. Sen'kulp'ig'u mi'n, mi est'as vi'a tre humil'a kaj obe'em'a serv'ant'o. (Prezent'as al li si'a'n seĝ'o'n.) Sid'iĝ'u, mi pet'as; sid'iĝ'u ĉi tie'n.

PATELIN. Sinjor'o!....

GUILLAUME. Sinjor'o!....

PATELIN (sid'iĝ'as). Se ĉiu'j mi'a'j ŝuld'ant'o'j pag'us si'a'j'n ŝuld'o'j'n tiel akurat'e kiel mi, mi est'us mult'e pli riĉ'a ol mi est'as; sed mi ne sci'as konserv'ad'i la mon'o'n de ali'a'j.

GUILLAUME. Tamen tio'n mult'e da hom'o'j nun far'as volont'e.

PATELIN. Mi opini'as, ke la ĉef'a ind'o de honest'a vir'o est'as el'pag'i si'a'j'n ŝuld'o'j'n, kaj mi ven'as demand'i, en kia moment'o vi pov'os plej oportun'e ricev'i vi'a'j'n tri'cent skudojn.

GUILLAUME. Tuj!

PATELIN. Mi hav'as hejm'e vi'a'n mon'o'n tut'e pret'a'n kaj el'kalkul'it'a'n; sed mi dev'as don'i temp'o'n al vi, por ke la notari'o skrib'u kvitanc'o'n. Tiu'j neces'aĵ'o'j de'ven'as de hered'o, kiu koncern'as mi'a'n fil'in'o'n, kaj pri tio mi dev'os redakt'i kalkul'a'n raport'o'n.

GUILLAUME. Est'as just'e. Nu!... morgaŭ maten'e, je la kvin'a.

PATELIN. Je la kvin'a, ĝi est'u! Ebl'e mi ven'is mal'oportun'e, sinjor'o Guillaume? Mi tim'as ĝen'i vi'n.

GUILLAUME. Neniel! Ho ve! mi hav'as tro da liber'a temp'o; mi vend'as neniom!

PATELIN. Tamen vi sol'a vend'as pli mult'e ol ĉiu'j ĉi-tie'a'j vend'ist'o'j.

GUILLAUME. Ĉar mult'e mi pen'ad'as!

PATELIN. Vi est'as, je l’ honor'o, la plej lert'a hom'o el la tut'a land'o..... (Rigard'as la drap'o'n) Jen bel'et'a drap'o!

GUILLAUME. Bel'eg'a!

PATELIN. Vi komerc'ad'as tiel inteligent'e!.....

GUILLAUME. Ho! sinjor'o.....

PATELIN. Tiel lert'eg'e!.....

GUILLAUME. Ho! ho! sinjor'o.....

PATELIN. Per manier'o'j tiel nobl'a'j kaj sen'artifik'a'j, kiu'j al'tir'as al vi ĉiu'j'n kor'o'j'n.

GUILLAUME. Ho! neniel, sinjor'o.

PATELIN. Je Di'o! la kolor'o de tiu ĉi drap'o ĉarm'as la okul'o'j'n!

GUILLAUME. Est'as ver'e!... Ĝi est'as kaŝtan'kolor'a.

PATELIN. Kaŝtan'kolor'a! Kiel bel'e! Mi vet'as, sinjor’ Guillaume, ke vi el'pens'is mem tia'n kolor'o'n!

GUILLAUME. Jes, jes, kun'e kun mi'a kolor'ig'ist'o.

PATELIN. Mi ĉiam dir'is: en'est'as pli da sprit'o en vi'a kap'o sol'e, ol en ĉiu'j cerb'o'j de l’ urb'et'o.

GUILLAUME. Ha! ha! ha!

PATELIN (palp'as la drap'o'n). Tiu ĉi lan'o ŝajn'as el bon'a fabrik'ad'o.

GUILLAUME. Pur'a lan'o el Angl'uj'o!

PATELIN. Mi pens'is tiel; pri Angl'uj'o..., mi pens'as, sinjor'o, ke iam ni est'is kun'lern'ant'o'j.

GUILLAUME. Ĉe sinjor'o Nikodemo?

PATELIN. Ĝust'e! Vi est'is tiel bel'a kiel Amor'o!

GUILLAUME. Mi'a patr'in'o kutim'is tio'n dir'i.

PATELIN. Kaj vi el'lern'is ĉio'n, kio'n oni vol'is ke vi lern'u.

GUILLAUME. Est'ant'e dek'ok'jar'a, mi sci'is leg'i kaj skrib'i.

PATELIN. Domaĝ'e vi ne dediĉ'is vi'n al grand'a'j afer'o'j! Mi cert'ig'as, sinjor'o, ke vi est'us bon'a regn'estr'o!

GUILLAUME. Kial ne?

PATELIN. Aŭskult'u; mi ĝust'e ek'dezir'is drap'o'n de tiu sam'a kolor'o. Mi memor'as, ke mi'a edz'in'o vol'as, ke mi far'ig'u al mi vest'o'n; mi pens'as, ke, morgaŭ maten'e, je la kvin'a, al'port'ant'e vi'a'j'n tri'cent skudojn, mi pren'os ebl'e iom da tiu ĉi drap'o.

GUILLAUME. Mi ĝi'n konserv'os por vi.

PATELIN (al si). Konserv'i? ne profit'e por mi! (Laŭt'e.) Aĉet'ont'e rent'o'n, mi rezerv'is hodiaŭ maten'e mil du'cent frank'o'j'n, kiu'j'n mi ne vol'is tuŝ'i; sed mi pens'as, sinjor'o, ke vi part'o'pren'os en ili.

GUILLAUME. Kial vi ne aĉet'us rent'o'n? Vi hav'us tamen pec'o'n da mi'a drap'o.

PATELIN. Sen'dub'e; sed mi mal'am'as aĉet'i kredit'e. Kiel mi ĝoj'as, vid'ant'e vi'n tiel freŝ'a kaj gaj'em'a! Kiel san'em'a kaj long'a'viv'a mien'o!

GUILLAUME. Jes, mi fart'as bon'e.

PATELIN. Kiom da tiu ĉi drap'o vi kred'as, ke mi bezon'os? Tia'manier'e, kun la tri'cent skudoj mi al'port'os ankaŭ mon'o'n por pag'i la drap'o'n.

GUILLAUME. Vi bezon'os..... Vi vol'as kred'ebl'e la plen'a'n vest'o'n?

PATELIN. Jes, plen'eg'a'n! jak'o'n, pantalon'et'o'n, veŝt'o'n, kun sub'aĵ'o el tiu sam'a ŝtof'o; ĉio'n long'eg'a'n kaj larĝ'eg'a'n.

GUILLAUME. Vi bezon'os..... jes..... ses uln'o'j'n..... Ĉu vi vol'as, ke mi de'tranĉ'u ili'n, atend'ant'e?

PATELIN. Atend'ant'e?... Ne, sinjor'o, ne;.... kun la mon'o sur mi'a man'o, se vi permes'os;... kun la mon'o sur mi'a man'o, tia est'as mi'a manier'o pag'i.

GUILLAUME. Tre bon'a manier'o..... (Al si mem.) Jen hom'o akurat'eg'a!

PATELIN.—Ĉu vi memor'as, sinjor’ Guillaume, tag'o'n kiam ni kun'e vesper'manĝ'is en la restoraci'o «Ŝild'o de Franc'uj'o»?

GUILLAUME. En la fest'o'tag'o de l’ urb'et'o?

PATELIN. Ĝust'e; ni diskut'ad'is ĉe la post'manĝ'o pri la tiam'a'j afer'o'j: kia'j'n bel'aĵ'o'j'n vi parol'ad'is!

GUILLAUME. Ĉu vi memor'as ili'n?

PATELIN. Ĉu mi memor'as! Vi tiam profet'is ĉio'n, kio'n post'e ni leg'is ĉe Nostradamus.

GUILLAUME. Mi antaŭ'vid'as la est'ont'aĵ'o'j'n de long'e.

PATELIN. Po kiom, sinjor’ Guillaume, vi vend'os al mi ĉiu'n uln'o'n da tiu ĉi drap'o?

GUILLAUME (rigard'as la mark'o'n). Mi vid'u...... ali'a pag'us po ses skudoj; sed al vi..... mi ĝi'n don'os po kvin.

PATELIN (mal'laŭt'e). Kia hebre'o! (laŭt'e) Moder'eg'a prez'o! Ses'obl'e kvin far'os ĝust'e.....

GUILLAUME. Tri'dek skudojn.

PATELIN. Jes, tri'dek; ĝust'a est'as la kalkul'o..... Per Di'o! por ke ni re'kon'at'iĝ'u kun'e, neces'e est'as, ke ni kun'manĝ'u, morgaŭ tag'mez'e, anser'o'n, kiu'n proces'ant'o donac'is al mi.

GUILLAUME. Anser'o'n! tre'eg'e mi am'as anser'viand'o'n!

PATELIN. Des pli bon'e! Don'u la man'o'n! Morgaŭ do ni tag'manĝ'os kun'e. Anser'o'j'n mi'a edz'in'o kuir'as mir'ig'e. Vort'o'n de honor'o, mi dezir'eg'as, ke ŝi vid'u sur mi'a korp'o vest'o'n el tiu ĉi drap'o! Ĉu vi pens'as, ke, ek'labor'ant'e de morgaŭ maten'e, oni pov'os fin'i la vest'o'n antaŭ la tag'manĝ'o?

GUILLAUME. Se vi ne don'os sufiĉ'e da temp'o al la tajlor'o, li ĝi'n fuŝ'os.

PATELIN. Est'us domaĝ'e!

GUILLAUME. Far'u pli bon'e: vi dir'as, ke vi'a mon'o est'as tut'e pret'a?

PATELIN. Sen mon'o pret'a mi ne ek'vol'us aĉet'i.

GUILLAUME. Mi tuj port'ig'os la drap'o'n en vi'a'n dom'o'n per serv'ist'o. Mi memor'as, ke la ĝust'a mezur'aĵ'o est'as tie jam de'tranĉ'it'a.

PATELIN. Des pli bon'e! (Pren'as la drap'o'n.)

GUILLAUME. Atend'u! Antaŭ'e mi dev'as mezur'i dum vi'a ĉe'est'o.

PATELIN. Kial? ĉu mi ne tut'e konfid'as al vi?

GUILLAUME. Las'u, las'u; mi tuj send'os ĝi'n, kaj re'e vi send'os al mi la....

PATELIN. Re'e? tut'e ne! ne mal'help'u vi'a'j'n serv'ist'o'j'n; nur du paŝ'o'j est'as hejm'e'n.... Kiel vi dir'is, la tajlor'o hav'os pli da temp'o por labor'i.

GUILLAUME. Permes'u, ke vi'n akompan'u serv'ist'o, kiu re'port'os al mi la mon'o'n.

PATELIN. Neniel! Mi ne est'as fier'a; vesper'iĝ'as, kaj sub mi'a rob'o la drap'o el'ŝajn'os sak'o da proces'o'j.

GUILLAUME. Tamen, sinjor'o, mi vol'as kun'send'i serv'ist'o'n, kiu....

PATELIN. Ho! mi mal'am'eg'as ceremoni'o'j'n! Je la kvin'a hor'o bat'ant'a la tri'cent skudojn, kaj la anser'o'n sur la tabl'o. Nu! mal'fru'iĝ'as; adiaŭ, mi'a kar'a najbar'o; vi'a serv'ant'o mi est'as,... vi'a serv'ant'o!

GUILLAUME. Vi'a serv'ant'o, sinjor'o, vi'a serv'ant'o.

(Patelin en'ir'as hejm'e'n.)

Scen'o Vi'i

GUILLAUME, sol'a.

He! li for'ir'as, kun mi'a drap'o; sed baldaŭ est'os la kvin'a de l’ maten'o. Morgaŭ mi dev'as tag'manĝ'i ĉe li, li pag'os al mi, jes, li al mi pag'os.... Cert'e, jen la advokat'o plej honest'a kaj konscienc'a, kiu'n mi vid'is iam; mi bedaŭr'et'as, ke mi vend'is al li tiu'n drap'o'n iom tro kar'e, ĉar li vol'as el'pag'i tri'cent skudojn, kiu'j'n mi ne esper'is: mi tut'e ne sci'as, el kie de'ven'as tiu ŝuld'o.... sed bon'e est'as.... Ho! nokt'iĝ'as; neni'o'n plu'e mi en'spez'os hodiaŭ. (Al serv'ist'o.) En'ferm'u zorg'e ĉiu'j'n komerc'aĵ'o'j'n.... Sed jen est'as Agnelet, tiu fripon'o, kiu ŝtel'is mi'a'j'n ŝaf'o'j'n.

Scen'o VIII

GUILLAUME, AGNELET.

GUILLAUME. Ha! rab'ist'o! kio'n util'as, ke mi en'spez'as mult'e en la butik'o? tiu krim'ul'o for'pren'as la tut'a'n profit'o'n!

AGNELET. Bon'a'n vesper'o'n, sinjor'o, kaj bon'a'n nokt'o'n!

GUILLAUME. Vi kuraĝ'as ankoraŭ aper'i antaŭ mi?

AGNELET. Permes'u, bon'a mastr'o, ke mi dir'u, ke ia sinjor'o prezent'is al mi skrib'aĵ'o'n, en kiu oni parol'as nur pri ŝaf'o'j, juĝ'o'j kaj vok'o'j al juĝ'ej'o.

GUILLAUME. Vi ŝajn'ig'as vi'n naiv'eg'ul'o! sed mi cert'ig'as, ke neniam plu vi buĉ'os ŝaf'o'j'n, sen grav'a pun'o.

AGNELET. He! mi'a dolĉ'a mastr'o, ne kred'u al la kalumni'ant'o'j.

GUILLAUME. Kalumni'ant'o'j! fripon'o! Ĉu mi ne surpriz'is vi'n nokt'e, dum vi buĉ'is ŝaf'o'n?

AGNELET. Mi cert'ig'as, ke mi vol'is sav'i ĝi'n de l’ mort'o!

GUILLAUME. Mort'ig'i por sav'i de l’ mort'o?

AGNELET. Jes, de l’ mort'o per mal'san'o; ĉar (aŭskult'u mi'n), kiam ŝaf'o'j mort'as de tiu mal'bel'eg'a mal'san'o, ili est'as for'ĵet'ind'a'j; kaj mi buĉ'as ili'n, antaŭ ol ili mort'os.

GUILLAUME. Antaŭ ol ili mort'os! Kia perfid'o! El la lan'o de tiu'j ŝaf'o'j mi far'ig'as Angl'a'j'n drap'o'j'n, kies ĉiu'n uln'o'n mi vend'as po kvin skudoj. For de tie ĉi, krim'ul'o! cent du'dek ŝaf'o'j'n vi buĉ'is en la daŭr'o de unu monat'o!

AGNELET. Ili mal'san'ig'is la ali'a'j'n, je l’ honor'o!

GUILLAUME. Ni esplor'os tio'n morgaŭ, antaŭ la juĝ'ist'o.

AGNELET. He! mi'a dolĉ'a mastr'o, ĉu ne sufiĉ'as, ke vi el'bat'eg'is mi'n? ni konsent'iĝ'u unu kun la ali'a, se est'as agrabl'e al vi.

GUILLAUME. Est'as agrabl'e, ke vi est'u pend'ig'it'a! ĉu vi aŭd'as?

AGNELET. La Ĉiel'o ĝoj'ig'u vi'n! (Al si mem.) Mi do ir'os al advokat'o por defend'i mi'a'n rajt'o'n.

Scen'o IX

VALÈRE, HENRIETTE, COLETTE, AGNELET.

HENRIETTE. El'las'u mi'n, Valère. Mi'a'j ge'patr'o'j ven'as post'e; ni ir'as vesper'manĝ'i ĉe mi'a onkl'in'o, kaj ili dir'is, ke mi antaŭ'paŝ'u. For'ir'u!

AGNELET (Al Valère). Ĉu vi vol'as, sinjor'o, ke mi esting'u la kandel'o'n?

VALÈRE. Ne, vi sen'ig'us mi'n de la plezur'o ŝi'n vid'i... Bel'a Henriette, permes'u, mi vi'n pet'as....

HENRIETTE. Ne, Valère, mi trem'as....

VALÈRE. Ĉu vi tim'as tiu'n, kiu vi'n am'eg'as?

HENRIETTE. Vi est'as tiu, kiu'n mi plej'e tim'as en la mond'o, kaj vi sci'as la kaŭz'o'n.... Ne for'las'u mi'n, Colette! (Agnelet tir'as la brak'o'n de Colette.)

COLETTE. Ĉi tiu kripl'ul'o tir'as mi'a'n brak'o'n.

HENRIETTE. Se vi am'as mi'n, Valère, vi pens'os al mi, nur kiam vi est'os cert'a, ke vi'a patr'o konsent'os ni'a'n edz'iĝ'o'n.

COLETTE. Agnelet kaj mi intenc'as klopod'i pri tio.

AGNELET. Mi jam el'pens'is honest'a'n rimed'o'n, kiu sukces'os, se Di'o vol'os, kiam mi liber'iĝ'os el la proces'o.

VALÈRE. Kontraŭ ĉiu ajn mal'feliĉ'o mi garanti'os al vi.

HENRIETTE. Jen mi'a patr'o! ni for'kur'u!

Scen'o X

PATELIN, Sinjor'in'o PATELIN.

PATELIN. Nu, edz'in'o, ĉu mi bon'e elekt'is tiu'n ĉi drap'o'n?

Sinjor'in'o PATELIN. Jes, sed kiel vi pag'os ĝi'n? Vi promes'is al'port'i mon'o'n morgaŭ fru'maten'e. Sinjor'o Guillaume est'as hebre'o, kiu ven'os tie'n ĉi kaj far'os infer'a'n muzik'o'n.

PATELIN. Kiam li al'ven'os, ne forges'u far'i kio'n mi dir'is, kaj help'u mi'n zorg'e.

Sinjor'in'o PATELIN. Vol'e-ne'vol'e, mi dev'as help'i vi'n por el'ir'i el implik'aĵ'o; sed vi dev'us hont'i pro tia artifik'o, kaj vi tut'e ne ag'as honest'e.

PATELIN. Ag'i honest'e, mi'a edz'in'o? Neni'o est'as pli facil'a, al riĉ'ul'o; sed al mal'riĉ'ul'o la honest'ec'o est'as mal'oportun'a. Sed ni forges'u tio'n, kaj ni ir'u tag'manĝ'i ĉe vi'a frat'in'o. Re'ven'int'e hejm'e'n, ni, tuj hodiaŭ vesper'e, dis'tranĉ'ig'os la drap'o'n, tim'ant'e i'a'n mal'feliĉ'aĵ'o'n.

Sinjor'in'o PATELIN. Ni for'ir'u! sed mi tim'as, ke morgaŭ maten'e far'iĝ'os ĉi tie bel'a bru'eg'o.

Fin'iĝ'as la unu'a akt'o.

Scen'o Unu'a

GUILLAUME (sol'a); post'e PATELIN.

GUILLAUME. Ord'em'a hom'o dev'as resum'i ĉiu'maten'e ĉio'n, kio'n li intenc'as far'i dum la tag'o. Mi pri'pens'u iom. Unu'e, mi est'as ricev'ont'a je la kvin'a hor'o de sinjor'o Patelin tri'cent skudojn, kiu'j'n ŝuld'is li'a mort'int'a patr'o; plu'e, tri'dek skudojn por ses uln'o'j da drap'o, kiu'j'n hieraŭ li kun'port'is el ĉi tie; item, tag'manĝ'i ĉe li anser'o'n, kuir'it'a'n de li'a edz'in'o; post'e, prezent'iĝ'i pro juĝ'a vok'o antaŭ la juĝ'ist'o'n kontraŭ Agnelet, pri cent du'dek ŝaf'o'j, kiu'j'n li for'ŝtel'is de mi. Mi pens'as, ke mi forges'as neni'o'n? (Ek'rigard'as si'a'n poŝ'horloĝ'o'n.) Diabl'o! la hor'o jam pas'is de long'e, kaj mi ne vid'as la atend'at'o'n. Mi ir'u al li.... Ne, hom'o tiel akurat'a ne forges'os si'a'j'n vort'o'j'n.... Tamen li hav'as mi'a'n drap'o'n, kaj mi sci'as neni'o'n pri li. Kio'n mi far'os? Mi ŝajn'ig'u, ke mi vizit'as li'n, kaj mi ek'sci'u tio'n, kio okaz'as (aŭskult'as ĉe la pord'o de Patelin). Mi aŭd'as, ke li kalkul'as mi'a'n mon'o'n.... (Flar'as.) Mi flar'as la kuir'ad'o'n de l’ anser'o.... Mi frap'u!

PATELIN (en la dom'o.) Mi'a edz'in'o! mi-a ed-zi-no!!....

GUILLAUME (al si.) Ĝi est'as li mem.

PATELIN. Mal-fer-mu la por-do'n!... Jen est'as l’ a-po-te-kis-to!....

GUILLAUME. L’ apotek'ist'o?

PATELIN. Li al'port'as vom'il'o'n!.... vo-mi-lon!!

GUILLAUME. Vom'il'o'n? Iu est'as mal'san'a ĉe li; ebl'e mi ne re'kon'is li'a'n voĉ'o'n tra la pord'o. Mi frap'u pli fort'e! (frap'eg'as.)

PATELIN. Mal-bo-nu-li-no! Mask-ha-van-ti-no!! Ĉu vi tuj mal'ferm'os?

Scen'o II

GUILLAUME, Sinjor'in'o PATELIN.

Sinjor'in'o PATELIN, mal'laŭt'e. Ha! ĉu est'as vi, sinjor’ Guillaume?

GUILLAUME. Jes, ĝi est'as mi; vi est'as kred'ebl'e sinjor'in'o Patelin?

Sinjor'in'o PATELIN. Jes, vi'a serv'ant'in'o. Sen'kulp'ig'u, sinjor'o, ke mi tim'as parol'i laŭt'e.

GUILLAUME. Ho! parol'u laŭ vi'a plaĉ'o! Mi ven'as al sinjor'o Patelin.

Sinjor'in'o PATELIN. Pli mal'laŭt'e, sinjor'o!

GUILLAUME. He! kial mal'laŭt'e? Mi ven'as vizit'i li'n.

Sinjor'in'o PATELIN. Eĉ pli mal'laŭt'e, mi pet'as!

GUILLAUME. Tiel mal'laŭt'e, kiel plaĉ'os al vi; sed est'as neces'e, ke mi li'n vizit'u.

Sinjor'in'o PATELIN. Ho ve! ĉu la mizer'ul'o est'as vizit'ebl'a?

GUILLAUME. Kial? kio okaz'is al li de hieraŭ?

Sinjor'in'o PATELIN. De hieraŭ? Ho ve! sinjor’ Guillaume, jam ok tag'o'j'n li ne ek'mov'iĝ'et'is el la lit'o!

GUILLAUME. El la lit'o? tamen hieraŭ li ven'is al mi.

Sinjor'in'o PATELIN. Li? al vi?

GUILLAUME. Jes, li al mi! kaj li est'is gaj'em'a kaj san'eg'a.

Sinjor'in'o PATELIN. Ha! sinjor'o, la last'a'n nokt'o'n vi cert'e sonĝ'is tio'n!

GUILLAUME. Je Di'o! vi ŝerc'as! mi sonĝ'is? Ĉu mi sonĝ'is ankaŭ pri la ses uln'o'j da drap'o, kiu'j'n li for'port'is?

Sinjor'in'o PATELIN. Ses uln'o'j da drap'o?

GUILLAUME. Jes, da drap'o kaŝtan'kolor'a. Kaj pri la anser'o, kiu est'as tag'manĝ'ot'a, ĉu mi sonĝ'is ankaŭ?

Sinjor'in'o PATELIN. La moment'o tut'e ne konven'as por rid'i!

GUILLAUME. Por rid'i? mil diabl'o'j! mi ne rid'as, mi tut'e ne vol'as rid'i! Mi cert'ig'as, ke hieraŭ li for'port'is sub si'a rob'o ses uln'o'j'n da drap'o.

Sinjor'in'o PATELIN. Ho ve! la kompat'ind'a! plaĉ'u al Di'o, ke li est'u pov'int'a far'i tio'n! Ha! sinjor’ Guillaume, li sufer'is hieraŭ pro cerb'a sang'al'flu'o, kiu en'ĵet'is li'n en delir'o'n, en kiu li est'as ankoraŭ.

GUILLAUME. Mil tondr'o'j! vi mem delir'as, kaj mi decid'e vol'as parol'i kun li.

Sinjor'in'o PATELIN. Ho! est'ant'e tiel mal'san'a, li ne pov'as hav'i inter'parol'ad'o'n. Ni sid'ig'is li'n en brak'seĝ'o'n apud la pord'o, dum la re'pret'ig'o de li'a lit'o. Se vi vid'us li'n, vi kompat'us.

GUILLAUME. Bon'e! mi kompat'us! (Vol'as en'ir'i dom'e'n.) Kiel ajn li est'as, mi vol'as li'n vid'i, aŭ....

Sinjor'in'o PATELIN (inter'romp'as kaj star'iĝ'as antaŭ la pord'o). Ha! ne mal'ferm'u la pord'o'n, vi mort'ig'us mi'a'n edz'o'n. Kelk'foj'e li vol'as for'kur'ad'i.... (Sinjor'o Patelin aper'as kaj al'kur'as kun ĉifon'aĵ'o'j ĉirkaŭ la kap'o.) Ha! jen li ek'for'kur'as!!

Scen'o III

PATELIN, Sinjor'in'o PATELIN, GUILLAUME.

Sinjor'in'o PATELIN. Mi antaŭ'dir'is tio'n. Nun help'u al mi, por ke mi li'n re'kapt'u.... Mi'a mal'feliĉ'a edz'et'o! Sid'iĝ'u ĉi tie'n! (ŝi al'ŝov'as brak'seĝ'o'n).

PATELIN. Aj! Aj! mi'a kap'o!

GUILLAUME. Efektiv'e, jen est'as hom'o kompat'ind'a. Tamen li ŝajn'as la sam'a, kiu'n mi vid'is hieraŭ.... Mi vid'u pli proksim'e.... Sinjor’ Patelin, mi vi'n salut'as.

PATELIN. Bon'a'n tag'o'n, sinjor’ Anodin.

GUILLAUME. Sinjor’ Anodin?

Sinjor'in'o PATELIN. Li imag'as, ke vi est'as l’ apotek'ist'o. For'ir'u!

GUILLAUME. Mi ne vol'as for'ir'i...... (Al Patelin). Sinjor'o, ĉu vi memor'as, ke hieraŭ....

PATELIN. Jes, mi ordon'is, ke oni konserv'u por vi....

GUILLAUME. Bon'e! li re'memor'as!

PATELIN. Plen'a'n glas'o'n da mi'a urin'o.

GUILLAUME. Urin'o'n mi ne bezon'as!!

PATELIN. Edz'in'o, montr'u ĝi'n al sinjor’ Anodin.... Li vid'os, ĉu mi hav'as i'a'n mal'san'er'o'n en mi'a'j urin'tub'o'j.

GUILLAUME. Urin'tub'o'j!... Sinjor'o, mi pet'as, ke vi pag'u al mi.

PATELIN. Ĉu vi pov'us iom mal'dens'ig'i mi'a'j'n el'pur'aĵ'o'j'n? Ili est'as mal'mol'a'j kiel fer'o kaj nigr'a'j kiel vi'a barb'o.

GUILLAUME. Ta, ta, ta! vi el'pag'as al mi per bel'a mon'o!

Sinjor'in'o PATELIN. He! sinjor'o, mi pet'as, ke vi el'ir'u.

GUILLAUME. Bagatel'o'j! Ĉu vi vol'as tuj el'kalkul'i mi'a'n mon'o'n? mi vol'as, ke vi pag'u al mi!

PATELIN. Plu ne don'u al mi tia'j'n mal'bon'gust'a'j'n pilol'o'j'n; ili preskaŭ el'tir'is la anim'o'n el mi'a korp'o.

GUILLAUME. Ha! mult'e pli bon'e est'us, se ili el'tir'us mi'a'n drap'o'n el vi'a'j man'o'j!

PATELIN. Edz'in'o, edz'in'o, for'pel'u tiu'j'n nigr'a'j'n papili'o'j'n, kiu'j flirt'as ĉirkaŭ mi! Vid'u, kiel ili supr'e'n'flug'ad'as!....

GUILLAUME. Mi vid'as neni'o'n.

Sinjor'in'o PATELIN. Ĉu vi ne kompren'as, ke li delir'as? For'ir'u!

GUILLAUME. Neniel! mi vol'as mon'o'n!

PATELIN. La kurac'ist'o'j mort'ig'is mi'n per si'a'j drog'o'j.

GUILLAUME. Li ne delir'as plu! mi tuj parol'os kun li. Sinjor’ Patelin?

PATELIN. Sinjor'o'j, mi parol'ad'as por Homero!...

GUILLAUME. Por Homero?

PATELIN. Kontraŭ la nimf'o Kalips'o!

GUILLAUME. Kalips'o? Je l’ diabl'o! Kio est'as tio?

Sinjor'in'o PATELIN. Li delir'as, mi dir'as. El'ir'u, for'ir'u, mi pet'as.

GUILLAUME. Mi vol'as rest'i.

PATELIN. La pastr'o de Kron'id'o.... La Koribant'o'j.... Vid'u!.. Li ĝi'n ek'kapt'is.... li for'port'as!... Kat'o'n! Kat'o'n!... Ĝi for'pren'as mi'a'n lard'o'n!

GUILLAUME. Dir'u! kiam vi est'os sufiĉ'e long'e delir'int'a, ĉu vi el'pag'os mi'a'j'n tri'dek skudojn?

PATELIN. Ŝi'a grot'o ne re'son'is plu per la dolĉ'a kant'o de ŝi'a voĉ'o!

GUILLAUME (al si). Ĉu ebl'e mi erar'us pri la ver'a person'o?

Sinjor'in'o PATELIN. He! sinjor'o, permes'u, ke tiu mal'feliĉ'ul'o ripoz'u.

GUILLAUME. Atend'u iom, ebl'e li trankvil'iĝ'os. Li rigard'as mi'n, kvazaŭ al'parol'ont'a.

PATELIN. Ha! Sinjor’ Guillaume....

GUILLAUME (al Sinjor'in'o Patelin). Ho! li re'kon'as mi'n! (al Patelin) Kio est'as?

PATELIN. Sen'kulp'ig'u mi'n....

GUILLAUME. (al Sinjor'in'o Patelin). Vi vid'as, ke li ek're'memor'as!

PATELIN (al sinjor'o Guillaume). Ĉar, est'ant'e dek kvin tag'o'j'n en tiu ĉi urb'et'o, mi ne far'is ankoraŭ vizit'o'n al vi.

GUILLAUME (al si). Diabl'o! pli bon'e mi esper'is.... (Laŭt'e) Tamen hieraŭ....

PATELIN. Jes, hieraŭ, por sen'kulp'ig'i mi'n, mi send'is al vi juĝ'ofic'ist'o'n el mi'a amik'ar'o....

GUILLAUME (al si). Diabl'o! juĝ'ofic'ist'o for'pren'is mi'a'n drap'o'n! Ho ve! mi'a'n drap'o'n mi ne re'hav'os plu!... (Laŭt'e) Sed tio est'as mensog'o; vi mem hav'as mi'a'n drap'o'n; la pruv'o est'as....

Sinjor'in'o PATELIN. He! sinjor'o, se vi parol'os kun li pri afer'o'j, vi li'n mort'ig'os.

GUILLAUME. Ne mal'trankvil'iĝ'u.... (al Sinjor'o Patelin). La pruv'o est'as, ke vi'a mort'int'a patr'o ŝuld'is al la mi'a tri'cent skudojn. Per la diabl'o! mi ne for'ir'os sen mi'a mon'o!

PATELIN. La juĝ'ist'ar'o rimark'os, mi pet'as, ke la pirik'o est'as antikv'a danc'o.... tra la la! Ni danc'u! (ĉirkaŭ'pren'as kaj dancig'as Sinjor'o'n Guillaume.) Ni danc'u! Bapt'an'in'o mi'a, kiam mi danc'as....

GUILLAUME. Ho! mi sen'fort'iĝ'as! sed mi vol'as mon'o'n.

PATELIN (al si). Ha! mi fin'e for'pel'os vi'n! (Laŭt'e) Edz'in'o, edz'in'o, mi ek'aŭd'as ŝtel'ist'o'j'n, kiu'j mal'ferm'as ni'a'n pord'o'n; ĉu vi aŭd'as? Ni aŭskult'u! ni silent'iĝ'u! ni aŭskult'ad'u!... Jen est'as ili.... Ili'n mi vid'as... Ha! fripon'o'j, mi vi'n for'puŝ'os de tie ĉi! Halebard'o'n! halebard'o'n! (Li ek'pren'as halebard'o'n apud la pord'o kaj re'ir'as.) Ŝtel'ist'o'j! ŝtel'ist'o'j!

GUILLAUME (al si). Je Di'o! est'as danĝer'e tie ĉi. Ho ve! ĉiu'j ŝtel'as de mi, unu drap'o'n, ali'a ŝaf'o'j'n. Nu, antaŭ ol mi venĝ'os mi'n al unu, mi tuj pen'os pro la pend'ig'o de l’ ali'a (for'ir'as).

Sinjor'in'o PATELIN. Bon'e! jen li for'est'as! mi el'ir'as. Sed rest'u ankoraŭ moment'o'n, ebl'e okaz'e li re'ven'os.

PATELIN (imag'as ke Sinjor'o Guillaume re'ven'as). Li re'ven'as! Ŝtel'ist'o'j!! Ha! Ĝi est'as sinjor’ Bartolin; li ek'vid'is mi'n.

Scen'o Iv

BARTOLIN, PATELIN.

BARTOLIN. Kiu kri'as pri ŝtel'ist'o'j? Kia bru'eg'o antaŭ mi'a pord'o! Kia konfuz'o! Ĉu est'as vi, bapt'an'o?

PATELIN. Jes, mi kiu....

BARTOLIN. Vi tiel bel'e vest'it'a?

PATELIN. Mi imag'is ke....

BARTOLIN. Advokat'o!.... kun batal'il'o'j?

PATELIN. Mi ek'aŭd'is.....

BARTOLIN. Milit'ant causarum patron'i.

PATELIN. Mi aŭd'is kvazaŭ ŝtel'ist'o'j per'fort'us mi'a'n pord'o'n.

BARTOLIN. Per'fort'i pord'o'n coram judice?

PATELIN. Jes, mi imag'is, ke ŝtel'ist'o'j.....

BARTOLIN. Oni dev'as esplor'i.....

PATELIN. Sed ne est'is ŝtel'ist'o'j!

BARTOLIN. Al'vok'i atest'ant'o'j'n.....

PATELIN. Atest'ant'o'j'n? kontraŭ kiu?

BARTOLIN. Kaj ili'n pend'ig'i!

PATELIN. Kiu'n pend'ig'i?

BARTOLIN. Neni'a indulg'o est'u por la ŝtel'ist'o'j!

PATELIN. Mi ripet'as, ne est'is ŝtel'ist'o'j, kaj mi iluzi'is.

BARTOLIN. Ha! se est'as tiel, ced'ant arm'a togæ. De'pren'u tiu'n halebard'o'n, sur'met'u vi'a'n rob'o'n, kaj ven'u en la juĝ'ej'o'n, kie mi prezid'os post unu hor'o. (De'ir'as.)

PATELIN. Tio'n mi far'os. Mi dev'as parol'ad'i por ia paŝt'ist'o, pri kiu Colette parol'is kun mi. Jen li ven'as. Mi el'las'u tiu'n ĉi arm'il'ar'o'n, kaj mi re'ven'u rapid'e. (En'ir'as hejm'e'n.)

Scen'o V

COLETTE, AGNELET.

COLETTE. Vi bezon'as advokat'o'n lert'eg'a'n kaj ruz'eg'a'n, kiu per artifik'aĵ'o gajn'os vi'a'n proces'o'n; en la tut'a urb'et'o nur Sinjor’ Patelin pov'as tio'n plen'um'i.

AGNELET. Mi el'prov'is li'a'n lert'ec'o'n kun'e kun mi'a mort'int'a frat'o, antaŭ kelk'e da temp'o. Sed mi ne sci'as, kiel mi far'os nun, forges'int'e pag'i al li.

COLETTE. Ebl'e li ne re'memor'os pri tio; pli'e, ne dir'u al li, ke vi serv'as al Sinjor’ Guillaume; ebl'e li rifuz'us parol'ad'i kontraŭ li.

AGNELET. Mi parol'os nur pri mi'a mastr'o, ne dir'ant'e li'a'n nom'o'n, kaj li pens'os, ke mi serv'as ankoraŭ al la mastr'o, ĉe kiu mi loĝ'is, kiam ni ge'fianĉ'iĝ'is.

COLETTE (vid'as Patelin’on re'ven'ant'a'n). Jen vi'a advokat'o, adiaŭ. (Ŝi el'ir'as.)

Scen'o Vi

PATELIN, AGNELET.

PATELIN. Ha! mi kon'as ĉi tiu'n sen'taŭg'ul'o'n. Ĉu vi ne est'as la fianĉ'o de mi'a serv'ist'in'o Colette?

AGNELET. Jes, Sinjor'o, jes.

PATELIN. Vi est'is du frat'o'j, kiu'j'n mi sav'is de l’ pun'labor'o'j: unu el du ne pag'is al mi.

AGNELET. Mi'a frat'o!

PATELIN. Vi ambaŭ mal'san'iĝ'is el'ir'ant'e el la mal'liber'ej'o: unu el vi ambaŭ mort'is.

AGNELET. Ne mi!

PATELIN. Kred'ebl'e!

AGNELET. Tamen mi est'is pli mal'san'a ol mi'a frat'o. Nun mi pet'as vi'n, ke vi pro'parol'ad'u por mi kontraŭ mi'a mastr'o.

PATELIN. Ĉu vi'a mastr'o est'as la apud'a farm'ist'o?

AGNELET. Li ne loĝ'as mal'proksim'e; mi pag'os al vi mult'e.

PATELIN. Nepr'e! Nu, rakont'u vi'a'n afer'o'n, neni'o'n kaŝ'ant'e.

AGNELET. Ek'sci'u do, ke mi'a bon'a mastr'o mal'mult'e pag'as al mi; tial, por plen'ig'i mi'a'n salajr'o'n ne mal'util'ant'e al li, mi far'as negoc'et'o'j'n kun buĉ'ist'o, honest'a hom'o.

PATELIN. Kia'j'n negoc'et'o'j'n?

AGNELET. Kun vi'a permes'o, mi antaŭ'gard'as la ŝaf'o'j'n de l’ mort'o per mal'san'o.

PATELIN. Tio ne est'as kulp'o. Per kia rimed'o?

AGNELET. Ĝi ne mal'plaĉ'u al vi, mi buĉ'as ili'n, kiam ili est'as tuj mort'ont'a'j.

PATELIN. Efik'a kurac'il'o! Sed ĉu vi ne buĉ'as ili'n intenc'e, por ke vi'a mastr'o pens'u: ili mort'as de mal'san'o kaj est'as for'ĵet'ind'a'j; tiel, vend'int'e ili'n, vi propr'ig'as al vi ili'a'n prez'o'n.

AGNELET. Tio'n dir'as mi'a dolĉ'a mastr'o, ĉar i'a'n nokt'o'n, post la en'ferm'o de l’ ŝaf'o'j, li vid'is mi'n pren'ant'a'n unu.... Ĉu mi dev'as ĉio'n konfes'i?

PATELIN. Jes, se vi vol'as, ke mi defend'u vi'n.

AGNELET. I'a'n nokt'o'n do, li vid'is, ke mi pren'as ŝaf'o'n, dik'a'n, san'eg'a'n, kvankam ne elekt'int'e. Mi ne sci'is, kio'n far'i..... Mi sub'met'is delikat'e mi'a'n tranĉ'il'o'n al ĝi'a gorĝ'o... Mi ne sci'as, kiel tio far'iĝ'is..... sed ĝi tuj mort'is.....

PATELIN. Mi kompren'as.... Ĉu est'is okul'vid'ant'o?

AGNELET. Mi'a mastr'o est'is kaŝ'it'a en la ŝaf'ej'o; li cert'ig'is, ke mi far'is tiel sam'e kun la cent du'dek ŝaf'o'j mank'ant'a'j. Kaj vi dev'as sci'i, ke tiu hom'o dir'as ĉiam la ver'o'n. Li el'bat'eg'is mi'n, kiel vi vid'as, tiel fort'e, ke mi dev'os bor'ig'i mi'a'n krani'o'n. Tial mi pet'as, ke vi, est'ant'e advokat'o, vi aranĝ'u la afer'o'j'n tiel, ke vi mal'prav'ig'u li'n kaj prav'ig'u mi'n, por ke mi hav'u neni'a'n mal'profit'o'n.

PATELIN. Mi kompren'as vi'a'n afer'o'n. Est'as du metod'o'j. Per la unu'a, vi ne el'spez'os eĉ unu mon'er'o'n.

AGNELET. Ni elekt'u la unu'a'n, mi pet'as.

PATELIN. Ĝi est'u. Ĉu vi'a propr'aĵ'o est'as tut'e mon'a?

AGNELET. Jes.

PATELIN. Kaŝ'u ĝi'n zorg'em'e.

AGNELET. Mi tre kaŝ'os.

PATELIN. Vi'a mastr'o dev'os vol'e-ne'vol'e pag'i ĉiu'j'n el'spez'o'j'n de l’ proces'o.

AGNELET. Des pli bon'e!

PATELIN. Kaj vi ne el'spez'os eĉ unu mon'er'et'o'n.

AGNELET. Tio'n mi dezir'as.

PATELIN. Neces'e est'os (se li vol'os) ke li pend'ig'u vi'n.

AGNELET. Ni elekt'u la du'a'n rimed'o'n, mi pet'as.

PATELIN. Jen. Oni tuj al'vok'os vi'n antaŭ la juĝ'ist'o'n.

AGNELET. Est'as ver'e.

PATELIN. Memor'u bon'e pri tio ĉi.

AGNELET. Mi hav'as bon'eg'a'n memor'o'n.

PATELIN. Pri kio ajn vi est'os demand'it'a, ĉu de la juĝ'ist'o, ĉu de l’ advokat'o de vi'a mastr'o, ĉu de mi mem, respond'u nur per tio, kio'n ĉiu'tag'e blek'ad'as vi'a'j lan'best'o'j. Ĉu vi sci'os bon'e el'parol'i ili'a'n lingv'aĵ'o'n kaj imit'i ŝaf'blek'o'n?

AGNELET. Ne mal'facil'e!

PATELIN. La bat'vund'o'j, kiu'j'n vi ricev'is sur la kap'o'n, permes'as al mi el'pens'i i'a'n artifik'aĵ'o'n, kiu ebl'e sen'kulp'ig'os vi'n; sed mi vol'as, ke post'e vi bon'e pag'u al mi.

AGNELET. Nepr'e al vi est'os pag'it'e!

PATELIN. Sinjor'o Bartolin tuj ven'os pro la juĝ'a ofic'o; ne forges'u re'ven'i tie'n ĉi; mi ankaŭ ĉe'est'os. Adiaŭ!...... kaj al'port'u la mon'o'n!

AGNELET. Serv'ant'o mi est'as.... Kiel mal'oportun'e nun viv'as la honest'ul'o'j!

Fin'iĝ'as la du'a akt'o.

Scen'o Unu'a

BARTOLIN, PATELIN.

BARTOLIN. Nun la proces'ant'o'j pov'as aper'i.

PATELIN (mal'laŭt'e al Agnelet). Al ĉiu ajn demand'o nur tiel respond'u, kiel mi instru'is vi'n.

BARTOLIN (al Patelin). Kiu est'as tiu?

PATELIN. Paŝt'ist'o el'bat'it'a de si'a mastr'o; tuj post la juĝ'o, li ir'os al ĥirurgi'ist'o por bor'ig'i si'a'n krani'o'n.

BARTOLIN. Ni atend'u la kontraŭ'ul'o'n, li'a'n konfid'at'o'n aŭ li'a'n advokat'o'n. Sed pri kio ven'as Sinjor’ Guillaume?

Scen'o II

BARTOLIN, GUILLAUME, PATELIN, AGNELET.

GUILLAUME (al Bartolin). Mi ven'as por defend'i mem mi'a'n afer'o'n.

PATELIN (mal'laŭt'e al Agnelet). Ha! perfid'ul'o! ĉu kontraŭ Sinjor’ Guillaume?.....

AGNELET. Jes, kontraŭ mi'a bon'a mastr'o.

PATELIN (al si). Mi pen'u for'iĝ'i.

GUILLAUME. Diabl'o! kiu est'as ĉi tiu?

PATELIN. Sinjor'o, mi parol'ad'as nur kontraŭ advokat'o.

GUILLAUME. Advokat'o'n mi ne bezon'as..... (Al si mem) Ŝajn'as, kvazaŭ li est'us mi'a hom'o.

PATELIN. Mi el'ir'as.

BARTOLIN. Rest'u kaj pro'parol'u!

PATELIN. Sed, sinjor'o.....

BARTOLIN. Mi ordon'as, ke vi rest'u; mi vol'as, ke almenaŭ unu advokat'o ĉe'est'u en mi'a juĝ'a seanc'o. Se vi el'ir'os, mi for'strek'os vi'a'n nom'o'n el la tabel'o de l’ advokat'ar'o.

PATELIN (kaŝ'as si'a'n vizaĝ'o'n per naz'tuk'o; al si). Mi kaŝ'u mi'a'n vizaĝ'o'n plej lert'e.

BARTOLIN. Sinjor’ Guillaume, ĉar vi est'as la plend'ant'o, ek'parol'u.

GUILLAUME. Vi ek'sci'u, Sinjor'o, ke tiu mal'nobl'ul'o....

BARTOLIN. Ne insult'u!

GUILLAUME. Nu,.... ke tiu rab'ist'o.....

BARTOLIN. Nom'u li'n per li'a aŭ per la profesi'a nom'o.

GUILLAUME. Unu'vort'e mi dir'os, Sinjor'o, ke tiu mal'bon'eg'a paŝt'ist'o ŝtel'is de mi cent du'dek ŝaf'o'j'n.

PATELIN. Tio est'as tut'e sen pruv'o!

BARTOLIN. Ĉu vi sufer'as, advokat'o?

PATELIN. Jes, pro dent'o'dolor'o.

BARTOLIN. Des pli mal'bon'e. Daŭr'ig'u!

GUILLAUME (al si). Di'o! tiu advokat'o iom simil'as al mi'a drap'am'ant'o.

BARTOLIN. Kia'n pruv'o'n vi hav'as pri la ŝtel'o?

GUILLAUME. Kia'n pruv'o'n? Mi vend'is al li hieraŭ..... mi komisi'is al li la gard'o'n de ses uln'o'j da..... de ses cent'o'j da ŝaf'o'j, kaj nun mi'a brut'ar'o konsist'as nur el kvar'cent ok'dek ŝaf'o'j.

PATELIN. Mi ne'as la fakt'o'n.

GUILLAUME (al si). Ver'e, se mi ne est'us ĵus vid'int'a la ali'a'n en delir'o, mi pens'us, ke jen est'as mi'a hom'o.

BARTOLIN. Forges'u vi'a'n hom'o'n, kaj pruv'u la fakt'o'n.

GUILLAUME. Mi pruv'as per mi'a drap'o...., mi intenc'is dir'i: per mi'a spez'libr'o. Kio far'iĝ'is el la ses uln'o'j...., el la cent du'dek ŝaf'o'j, kiu'j for'est'as el mi'a brut'ar'o?

PATELIN. Mi ne'as, ne pri la person'o: N'o'n est quæstio de person'a. Sed mi cert'ig'as, ke la ŝaf'o'j mort'is de infekt'a mal'san'o. Kio'n vi respond'as pri tio?

GUILLAUME. Mi respond'as, kun vi'a permes'o, ke tio est'as mensog'o, ke li for'pren'is sub..... ke li buĉ'ad'is kaj vend'ad'is ili'n, kaj hieraŭ mi..... (Al si) Ĉiel'o! est'as li mem! (Laŭt'e.) Jes, mi vend'is al li ses.... ses.... Mi surpriz'is li'n nokt'e, dum li buĉ'is ŝaf'o'n.

PATELIN (Al Bartolin). Li tut'e mensog'as, Sinjor'o, por ke li sen'kulp'ig'u si'n pri la bat'eg'ad'o de tiu ĉi mal'feliĉ'a paŝt'ist'o, kiu tuj post la juĝ'o dev'os bor'ig'i si'a'n krani'o'n.

GUILLAUME. Nu, vi'a juĝ'a Moŝt'o, neni'o est'as pli ver'a; est'as li mem, jes; hieraŭ li for'pren'is el mi'a butik'o ses uln'o'j'n da drap'o, kaj, hodiaŭ maten'e, anstataŭ pag'i al mi tri'dek skudojn.....

BARTOLIN. Kial do, per la diabl'o! vi nun parol'as pri ses uln'o'j da drap'o kaj tri'dek skudoj? La afer'o est'as, ĉu ne ver'e? pri ŝaf'o'j ŝtel'it'a'j.

GUILLAUME. Prav'a vi est'as, Sinjor'o, dir'ant'e, ke ĝi est'as ali'a afer'o; pri ĝi ni parol'os post'e. Tamen mi tut'e ne tromp'iĝ'as. Ek'sci'u do, ke mi est'is kaŝ'it'a en la ŝaf'ej'o..... (Al si) Ho! Jen est'as li, sen ia dub'o! (Al Sinjor'o Bartolin.) Mi ja est'is kaŝ'it'a en la ŝaf'ej'o. Mi ek'vid'is tiu'n sen'taŭg'ul'o'n en'ir'ant'a'n, li sid'iĝ'is tie'n, li pren'is dik'a'n ŝaf'o'n..... kaj..... per bel'a'j vort'o'j li tiel lert'e ĉirkaŭ'log'is mi'n, ke li for'port'is ses uln'o'j'n.....

BARTOLIN. Ses uln'o'j'n da ŝaf'o?

GUILLAUME. Ne, da drap'o!.... Li!.... La hom'o'n for'port'u la diabl'o!

BARTOLIN. For'las'u la drap'o'n kaj la hom'o'n, kaj re'ven'u al vi'a'j ŝaf'o'j.

GUILLAUME. Mi re'ven'as. Tiu do sen'taŭg'ul'o, el'pren'int'e el si'a poŝ'o si'a'n tranĉ'il'o'n.... mi intenc'as dir'i mi'a'n drap'o'n, jes? mi'a'n.....; ne, el'pren'int'e si'a'n tranĉ'il'o'n...., li..... li..... ĝi'n met'is tia'manier'e sub si'a'n rob'o'n, kaj ĝi'n for'port'is en si'a'n dom'o'n; kaj hodiaŭ maten'e, anstataŭ el'pag'i mi'a'j'n tri'dek skudojn, li ne'as al mi drap'o'n kaj mon'o'n.

PATELIN (rid'eg'as). Ha! ha! ha!

BARTOLIN. Re'ven'u al vi'a'j ŝaf'o'j! al vi'a'j ŝaf'o'j!!

PATELIN. Ha! ha! ha!

BARTOLIN. Vi tut'e mal'saĝ'iĝ'as, Sinjor’ Guillaume. Ĉu vi ne sonĝ'as?

PATELIN. Vi aŭd'as, ke li parol'as sen'senc'e!

GUILLAUME. Mi parol'as tre senc'e, Sinjor'o. Li ŝtel'is de mi cent du'dek ŝaf'o'j'n, kaj, hodiaŭ maten'e, anstataŭ pag'i al mi tri'dek skudojn por ses uln'o'j da drap'o kaŝtan'kolor'a, li el'pag'is al mi per nigr'a'j papili'o'j..... nimf'o Kalips'o..... tra la la!..... mi'a bapt'an'in'o, kiam mi danc'as..... Ĉu mi memor'as, per la diabl'o, kia'j'n absurd'aĵ'o'j'n li ankoraŭ kant'ad'is?

PATELIN. Ha! ha! ha! li frenez'as! li frenez'as!

BARTOLIN. Efektiv'e. Aŭskult'u, Sinjor’ Guillaume, ĉiu'j juĝ'ist'ar'o'j en la regn'o kun'ig'it'a'j ne kompren'us i'o'n el vi'a afer'o. Vi kulp'ig'as tiu'n ĉi paŝt'ist'o'n pro la ŝtel'o de vi'a'j cent du'dek ŝaf'o'j, kaj vi inter'miks'ad'as ses uln'o'j'n da drap'o, tri'dek skudojn, nigr'a'j'n papili'o'j'n, kaj cent tiel'a'j'n sen'senc'aĵ'o'j'n. Nu! ankoraŭ mi la last'a'n foj'o'n ripet'as: re'ven'u al vi'a'j ŝaf'o'j, aŭ mi tuj liber'ig'os tiu'n ĉi paŝt'ist'o'n. Sed, por ke ni ŝpar'u iom da temp'o, mi mem demand'ad'os li'n. Proksim'iĝ'u! kiel vi est'as nom'at'a?

AGNELET. Be'e!.....

GUILLAUME. Li mensog'as! li est'as nom'at'a Agnelet!

BARTOLIN. Agnelet aŭ Be'e, tut'e egal'e. Respond'u; ĉu ver'e tiu sinjor'o komisi'is al vi la gard'o'n de ses'cent ŝaf'o'j?

AGNELET. Be'e!.....

BARTOLIN. Kio! Ĉu ebl'e la tim'o antaŭ la juĝ'ist'o konfuz'as vi'a'j'n pens'o'j'n? Aŭskult'u! ne tim'u! Ĉu ver'e Sinjor’ Guillaume surpriz'is vi'n nokt'e, dum vi buĉ'is ŝaf'o'n?

AGNELET. Be'e!.....

BARTOLIN. Ho! Kio'n signif'as ĉi tio?

PATELIN. El'bat'it'e sur la kap'o'n, li perd'is iom la saĝ'o'n.

BARTOLIN. Ha! tre kulp'a vi est'as, Sinjor’ Guillaume.

GUILLAUME. Mi, kulp'a? Ho ve! unu ŝtel'as mi'a'n drap'o'n, la ali'a mi'a'j'n ŝaf'o'j'n, ĉi tiu pag'as al mi per bagatel'o'j, tiu per ŝaf'blek'o'j, kaj pli'e, per la diabl'o, mi est'os kulp'a!

BARTOLIN. Jes, kulp'a. Est'as mal'permes'at'e bat'i, precip'e sur la kap'o'n.

GUILLAUME. He! mil diabl'o'j! est'is nokt'e; kiam mi frap'as, mi frap'as ĉi'e'n ajn!

PATELIN. Li konfes'as si'a'n kulp'o'n! Sinjor'o, habemus confitentem reum.

GUILLAUME. Ho! fru'e-mal'fru'e, konfitareum’ul'o, vi pag'os por mi'a drap'o, aŭ la diabl'o for'pren'os vi'n!

BARTOLIN. Ankoraŭ pri la drap'o! Oni mok'as la juĝ'ist'ar'o'n! La paŝt'ist'o est'u liber'ig'it'a el la proces'o, neni'o'n pag'ant'e.

GUILLAUME. Mi plend'os al pli alt'a juĝ'ist'ar'o.... Kaj vi'n, vi'a fripon'a moŝt'o, mi re'kapt'os. (For'ir'as.)

PATELIN. Nun, vi dank'u li'a'n juĝ'a'n moŝt'o'n.

AGNELET. Be'e!... Be'e!....

BARTOLIN. Sufiĉ'as! Rapid'u al la ĥirurgi'ist'o, mal'feliĉ'eg'ul'o. (El'ir'as.)

Scen'o III

PATELIN, AGNELET.

PATELIN. Nu, dank’ al mi'a lert'ec'o mi vi'n el'liber'ig'is kaj sav'is de l’ pend'ig'il'o. Nun dec'as, ke vi pag'u al mi, laŭ vi'a promes'o.

AGNELET. Be'e!

PATELIN. Jes, vi'a'n rol'o'n vi mir'eg'e lud'is. Sed nun mi postul'as mon'o'n. Ĉu vi aŭd'as?

AGNELET. Be'e!

PATELIN. He! for'las'u vi'a'n beeon! Ne est'as plu laŭ'temp'e; ni ĉe'est'as nur ambaŭ. Ĉu vi tuj plen'um'os vi'a'n promes'o'n kaj pag'os al mi alt'prez'e?

AGNELET. Be'e!

PATELIN. Kio? fripon'o; ĉu mi'n tromp'os ŝaf'o hom'vest'it'a? Mil diabl'o'j! vi pag'u al mi, aŭ....

(Agnelet for'kur'as.)

Scen'o Iv

PATELIN, COLETTE.

(Colette en'ir'as funebr'e vest'it'a.)

COLETTE. He! las'u li'n, sinjor'o. Nun la afer'o est'as tut'e ali'ig'it'a.

PATELIN. Kiel do?

COLETTE. Pro la bat'o'j, kiu'j'n ŝajn'e li ricev'is sur la kap'o'n, ni el'pens'is nepr'a'n rimed'o'n, por ke sinjor’ Guillaume permes'u la edz'iĝ'o'n de si'a fil'o kun vi'a fil'in'o. Ĉu tia'manier'e vi ne est'us bon'e pag'it'a?

PATELIN. Ĉu ebl'e? sed pro kiu vi sur'met'is funebr'a'n vest'o'n?

COLETTE. Agnelet dir'is al la juĝ'ist'o, ke li ir'os al ĥirurgi'ist'o: li mort'is dum la operaci'o, kaj sinjor'o Guillaume est'as la mort'ig'int'o.

PATELIN. Ha! mi ek'vid'as la artifik'o'n. Jes, mi kompren'as.

COLETTE. Nur help'u ni'n; mi tuj plend'os al la juĝ'ist'o. (El'ir'as.)

PATELIN (sol'a). Efektiv'e; ĵus vid'int'e Agnelet’on tiel bat'vund'it'a'n, la juĝ'ist'o konvink'iĝ'os sen'pen'e, ke li mort'is; kaj feliĉ'e sinjor'o Guillaume kulp'ig'is si'n mem. Mi konfes'as, ke tiu paŝt'ist'o est'as ruz'a fripon'o: li tromp'is eĉ mi'n, kiu kelk'foj'e tromp'as la ali'a'j'n. Sed mi pardon'os al li, se dank’ al li'a lert'ec'o mi pov'os edz'in'ig'i je riĉ'ul'o mi'a'n fil'in'o'n.

Scen'o V

BARTOLIN, PATELIN, COLETTE.

BARTOLIN (al Colette). Kio'n vi dir'as? la mal'feliĉ'ul'o'n! Kiel rapid'eg'e li mort'is!

PATELIN. Tio'n sci'as la tut'a urb'et'o. Kiel unu'moment'e okaz'as la mal'feliĉ'aĵ'o'j!

COLETTE (ŝajn'ig'as si'n plor'kri'i.) Hi! hi! hi!

PATELIN (al Bartolin). Kompat'ind'a fraŭl'in'o! Mal'bon'e est'os al sinjor'o Guillaume.

BARTOLIN. Mi pun'os la kulp'ul'o'n; ne plor'u tiom!

COLETTE. Li est'is mi'a fianĉ'o! ho! ho! ho!

BARTOLIN. Konsol'u vi'n, ĉar li ne est'is ankoraŭ vi'a edz'o.

COLETTE. Se li est'us mi'a edz'o, mi ne tiom plor'us! hu! hu! hu!

BARTOLIN. La kulp'ul'o est'os pun'at'a; jam, laŭ vi'a plend'o, mi ordon'is, ke li est'u arest'it'a. Oni tuj al'konduk'os li'n tie'n ĉi. Tamen pro la form'o mi ir'os kaj vizit'os la mal'viv'ul'o'n. Vi dir'as, ke li kuŝ'as ĉe vi'a onkl'o la ĥirurgi'ist'o? Mi tuj re'ven'os. (El'ir'as.)

PATELIN. Li diven'os la artifik'o'n, ne trov'int'e la mal'viv'ul'o'n.

COLETTE. Ne tim'u, ĉar mi'a onkl'o inter'konsent'is kun ni, kaj Agnelet aranĝ'is sur lit'o i'a'n kap'eg'o'n, kiu for'ig'os li'n rapid'eg'e.

PATELIN. Sed iu en la urb'et'o renkont'os ebl'e Agnelet’on.

COLETTE. Li est'as kaŝ'it'a en la fojn'ej'o de najbar'o, kaj li el'ir'os nur post la plen'um'o de l’ edz'iĝ'o.

Scen'o Vi

BARTOLIN, PATELIN, COLETTE.

BARTOLIN (al Patelin.) Neniam en mi'a viv'o mi vid'is hom'a'n kap'o'n tiel kontuz'it'a'n; ĝi est'as tut'e difekt'it'a per la bat'o'j aŭ la krani'o'bor'ad'o, kaj tut'e ne konserv'as la hom'a'n form'o'n. Mi ne pov'is el'port'i tia'n vid'o'n, ne de'turn'ant'e la okul'o'j'n.

COLETTE (ŝajn'ig'as si'n plor'kri'i). Ha! ha! ha!

PATELIN (al Bartolin). Mi domaĝ'as la mal'feliĉ'a'n sinjor'o'n Guillaume. Kia bon'ul'o li est'is! Kiel agrabl'e est'is komerc'ad'i kun li!

BARTOLIN. Mi ankaŭ domaĝ'as li'n. Sed kio'n far'i? Jen est'as hom'o mort'int'o, kies fianĉ'in'o postul'as, ke mi kondamn'u la mort'ig'int'o'n.

PATELIN. Colette, ĉu util'os al vi, ke li est'u pend'ig'it'a? Ĉu ne est'us pli bon'e por vi....?

COLETTE. Ho ve! sinjor'o, mi est'as nek profit'am'a nek venĝ'em'a; kaj se est'us ia honest'a rimed'o.... Vi sci'as, kiom mi am'as mi'a'n mastr'in'et'o'n, vi'a'n fil'in'o'n, la bapt'o'fil'in'o'n de sinjor'o Bartolin.

BARTOLIN. Mi'a bapt'o'fil'in'o? Nu, ĉu tio koncern'as ŝi'n?

COLETTE. Valère, la sol'a fil'o de sinjor'o Guillaume, ŝi'n am'ind'um'as; sed li'a patr'o mal'permes'as la edz'iĝ'o'n. Tiel lert'a'j vi est'as ambaŭ! Ĉu ne est'us ia artifik'o, por ke ĉiu'j est'u kontent'ig'it'a'j?

BARTOLIN (al Patelin.) Jes, tiu fraŭl'in'o for'las'u si'a'n persekut'o'n, kondiĉ'e ke sinjor'o Guillaume permes'u la edz'iĝ'o'n.

COLETTE. Kiel mir'ig'e el'pens'it'e!

PATELIN. Tio est'as la indulg'a metod'o.

BARTOLIN. Antaŭ ol li mal'liber'iĝ'os, li est'os al'konduk'it'a al mi; mi parol'os kun li pri tio. Ĉu vi konsent'as, sinjor’ Patelin?

PATELIN. He! mi ne intenc'is ankoraŭ edz'in'ig'i mi'a'n fil'in'o'n.... tamen.... por sav'i sinjor'o'n Guillaume de l’ mort'o.... Fin'e mi permes'os, mi kun'help'os; mi bedaŭr'us, se hom'o est'us pend'ig'it'a pro mi.

BARTOLIN. Jen, oni al'konduk'as li'n.... (Al Colette.) Vi rapid'u en'ter'ig'i sekret'e la mal'viv'ul'o'n, ĉar oni kulp'ig'us mi'n pro mank'o al mi'a juĝ'a dev'o.

PATELIN. Mi pro la form'o redakt'ig'os kontrakt'et'o'n, kiu'n vi ig'os li'n sub'skrib'i, mi pet'as. (El'ir'as.)

Scen'o Vi'i

BARTOLIN, GUILLAUME, Du Polic'an'o'j.

(Du polic'an'o'j en'konduk'as Guillaume’on.)

BARTOLIN. Jen vi al'ven'as! Nu, ĉu vi sci'as, sinjor’ Guillaume, kial vi est'as arest'it'a?

GUILLAUME. Jes, ĉar tiu fripon'o Agnelet dir'as, ke li mort'is.

BARTOLIN. Efektiv'e li mort'is. Mi vid'is la mal'viv'ul'o'n, kaj vi konfes'is mem vi'a'n kulp'o'n.

GUILLAUME. La diabl'o mi'n for'port'u!

BARTOLIN. Nu, mi hav'as propon'o'n por far'i al vi. De'pend'as nur de vi, ke vi tut'e liber'iĝ'u kaj re'ven'u en vi'a'n dom'o'n.

GUILLAUME. Nur de mi? Adiaŭ do!

BARTOLIN. Ho! atend'u! Antaŭ'e mi dev'as ek'sci'i, ĉu vi prefer'as la edz'iĝ'o'n de vi'a fil'o ol la pend'ig'il'o'n.

GUILLAUME. Bel'a propon'o! Mi prefer'as nek unu'n nek la ali'a'n.

BARTOLIN. Mi tuj klar'ig'os mi'a'j'n vort'o'j'n. Vi mort'ig'is Agnelet’on, ĉu ne ver'e?

GUILLAUME. Mi bat'is li'n. Ke li mort'is, li est'as kulp'a!

BARTOLIN. Vi mem est'as kulp'a! Aŭskult'u; Sinjor'o Patelin hav'as fil'in'o'n bel'a'n, virt'em'a'n....

GUILLAUME. Kaj tiel mal'riĉ'eg'a'n kiel li!

BARTOLIN. Ŝi'n am'ind'um'as vi'a fil'o.

GUILLAUME. Tio ne tuŝ'as mi'n!

PATELIN. La fianĉ'in'o de l’ mort'ig'it'o for'las'os si'a'n persekut'o'n, se vi permes'os ili'a'n edz'iĝ'o'n.

GUILLAUME. Mi ne permes'as!

BARTOLIN (al la polic'an'o'j). For'konduk'u li'n en la mal'liber'ej'o'n!

GUILLAUME. En la mal'liber'ej'o'n? Diabl'o! Permes'u almenaŭ, ke mi ir'u hejm'e'n, kaj mi dir'u, ke oni ne atend'u mi'n.

BARTOLIN (al la polic'an'o'j). Vi atent'u, ke li ne for'kur'u.

Scen'o VIII

PATELIN, BARTOLIN, GUILLAUME, VALÈRE, HENRIETTE, COLETTE, du polic'an'o'j.

PATELIN (al Bartolin). Jen la kontrakt'o (Al Guillaume.) Sinjor'o, pro vi'a mal'feliĉ'o, mi'a tut'a famili'o ven'as propon'i al vi si'a'j'n serv'o'j'n.

GUILLAUME (al si). Kiom da Patelin’an'o'j!

BARTOLIN. Nu, jen est'as ĉiu'j proces'ant'o'j; inter'klar'ig'u vi'a'n afer'o'n. Ĉu vi dezir'as el'ir'i el implik'aĵ'o?

GUILLAUME. Sen'dub'e!

BARTOLIN. Sub'skrib'u tiu'n ĉi kontrakt'o'n.

GUILLAUME. Mi tut'e rifuz'as.

BARTOLIN (al la polic'an'o'j). En la mal'liber'ej'o'n, kun ĉen'o'j sur li'a'j'n pied'o'j'n!

GUILLAUME. Ĉen'o'j sur mi'a'j'n pied'o'j'n! Diabl'o! kiel sever'eg'e!

BARTOLIN. Ĉi tio est'as ankoraŭ neni'o; mi tuj ig'os turment'eg'i vi'n.

GUILLAUME. La turment'eg'o!

BARTOLIN. Jes, turment'eg'o ordinar'a kaj ekster'ordinar'a; kaj post'e vi est'os nepr'e pend'ig'it'a.

GUILLAUME. Pend'ig'it'a! Kompat'o'n!

BARTOLIN. Sub'skrib'u do! se vi prokrast'os eĉ unu moment'o'n, vi pere'os; mi ne pov'os plu vi'n sav'i de l’ mort'o.

GUILLAUME. Ĉiel'o! (Li sub'skrib'as la kontrakt'o'n.) Al kio mi est'as dev'ig'at'a!

BARTOLIN. Mi aŭd'is fam'a'n kurac'ist'o'n dir'ant'a'n, ke la bat'vund'o'j sur la kap'o'n est'as eg'e danĝer'a'j... (Post la sub'skrib'o.) Bon'e est'as: mi ĵet'os fajr'e'n la proces'a'n skrib'aĵ'ar'o'n, kaj pri tio mi tre gratul'as vi'n.

GUILLAUME. Ha! mi far'is hodiaŭ bel'eg'a'j'n negoc'o'j'n!

PATELIN. La honor'o de ni'a parenc'iĝ'o....

GUILLAUME. Al vi kost'as mal'mult'e!

VALÈRE. Mi'a patr'o, mi cert'ig'as....

GUILLAUME. Ir'u al la diabl'o!

HENRIETTE. Sinjor'o, mi tre bedaŭr'as....

GUILLAUME. Mi ankaŭ bedaŭr'as!

COLETTE. Kio'n vi don'os al mi anstataŭ mi'a fianĉ'o?

GUILLAUME. La ŝaf'o'j'n, kiu'j'n li ŝtel'is de mi!

Scen'o IX

La sam'a'j, AGNELET, Kamp'ar'an'o.

(En'ir'as Kamp'ar'an'o kun Agnelet.)

Kamp'ar'an'o (al Agnelet). Marŝ'u! marŝ'u! laŭ ordon'o de l’ reĝ'o!

AGNELET. Kompat'o'n!

GUILLAUME. Ha! perfid'ul'o! vi do ne mort'is? Mi vi'n sufok'u! ĝi ne kost'os pli'e al mi!

BARTOLIN. Atend'u! El kie ven'as tiu fantom'o?

Kamp'ar'an'o. Mi trov'is tiu'n ŝtel'ist'o'n en mi'a fojn'ej'o; tial, mi al'konduk'as li'n en la mal'liber'ej'o'n.

BARTOLIN (al Agnelet). Kio? la bat'vund'o'j sur la kap'o'n tut'e mal'aper'is?

AGNELET. Efektiv'e.

BARTOLIN. Kio'n do oni vid'ig'is al mi en lit'o, ĉe la ĥirurgi'ist'o?

AGNELET. Bov'id'a'n kap'o'n, sinjor'o.

GUILLAUME (al Bartolin). Nu, ĉar li ne mort'is, re'don'u al mi la kontrakt'o'n, ke mi dis'ŝir'u ĝi'n.

BARTOLIN. Est'as just'e.

PATELIN (al Guillaume). Jes, kondiĉ'e ke vi re'pag'os al mi dek'mil skudojn pro la re'pren'o de vi'a promes'o.

GUILLAUME. Dek'mil skudojn! Dev'ig'at'e mi for'las'as la afer'o'n. Sed ĉu vi pag'os al mi la tri'cent skudojn de vi'a mort'int'a patr'o?

PATELIN. Jes, se vi prezent'os li'a'n ŝuld'a'n bilet'o'n.

GUILLAUME. Li'a'n bilet'o'n?..... Kaj pri la ses uln'o'j da drap'o?

PATELIN (rid'as). Tio est'os la edz'iĝ'a donac'o.

GUILLAUME. Edz'iĝ'o? Ĉu almenaŭ mi gust'um'os la anser'o'n?

PATELIN. Ni ĝi'n tag'manĝ'is.

GUILLAUME. Vi ĝi'n tag'manĝ'is? Ho! tiu krim'ul'o pag'os anstataŭ ali'a'j kaj est'os pend'ig'it'a!

VALÈRE. Mi'a patr'o, fin'e mi dev'as konfes'i, ke Agnelet far'is ĉio'n laŭ mi'a ordon'o.

GUILLAUME. Ho ve! ho ve! bon'e ja oni pag'is al mi por mi'a drap'o kaj mi'a'j ŝaf'o'j!

Fin'o

  
  
  
  
  
  
End of the Project Gutenberg EBook of Advokato Patelin, by   
David Augustin de Brueys and Jean Palaprat  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ADVOKATO PATELIN ***  
  
***** This file should be named 52876-h.htm or 52876-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/5/2/8/7/52876/  
  
Produced by Andrew Sly, Marc Vanden Bempt and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net  
  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions will  
be renamed.  
  
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright  
law means that no one owns a United States copyright in these works,  
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United  
States without permission and without paying copyright  
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part  
of this license, apply to copying and distributing Project  
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm  
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,  
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive  
specific permission. If you do not charge anything for copies of this  
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook  
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,  
performances and research. They may be modified and printed and given  
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks  
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the  
trademark license, especially commercial redistribution.  
  
START: FULL LICENSE  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full  
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at  
www.gutenberg.org/license.  
  
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project  
Gutenberg-tm electronic works  
  
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or  
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your  
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a  
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound  
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the  
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph  
1.E.8.  
  
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement. See  
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this  
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm  
electronic works. See paragraph 1.E below.  
  
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the  
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection  
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual  
works in the collection are in the public domain in the United  
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the  
United States and you are located in the United States, we do not  
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,  
displaying or creating derivative works based on the work as long as  
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope  
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting  
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm  
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the  
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily  
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the  
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when  
you share it without charge with others.  
  
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are  
in a constant state of change. If you are outside the United States,  
check the laws of your country in addition to the terms of this  
agreement before downloading, copying, displaying, performing,  
distributing or creating derivative works based on this work or any  
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no  
representations concerning the copyright status of any work in any  
country outside the United States.  
  
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other  
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear  
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work  
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the  
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,  
performed, viewed, copied or distributed:  
  
  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and  
  most other parts of the world at no cost and with almost no  
  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it  
  under the terms of the Project Gutenberg License included with this  
  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the  
  United States, you'll have to check the laws of the country where you  
  are located before using this ebook.  
  
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is  
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not  
contain a notice indicating that it is posted with permission of the  
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in  
the United States without paying any fees or charges. If you are  
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project  
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply  
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or  
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm  
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any  
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms  
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works  
posted with the permission of the copyright holder found at the  
beginning of this work.  
  
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including  
any word processing or hypertext form. However, if you provide access  
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format  
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official  
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site  
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense  
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means  
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain  
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the  
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works  
provided that  
  
* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed  
  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has  
  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid  
  within 60 days following each date on which you prepare (or are  
  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty  
  payments should be clearly marked as such and sent to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in  
  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg  
  Literary Archive Foundation."  
  
* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
  License. You must require such a user to return or destroy all  
  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue  
  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm  
  works.  
  
* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of  
  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of  
  receipt of the work.  
  
* You comply with all other terms of this agreement for free  
  distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project  
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than  
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing  
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The  
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm  
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project  
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm  
electronic works, and the medium on which they may be stored, may  
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate  
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other  
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or  
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or  
cannot be read by your equipment.  
  
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from. If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium  
with your written explanation. The person or entity that provided you  
with the defective work may elect to provide a replacement copy in  
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person  
or entity providing it to you may choose to give you a second  
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If  
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing  
without further opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO  
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT  
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of  
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement  
violates the law of the state applicable to this agreement, the  
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or  
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or  
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the  
remaining provisions.  
  
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in  
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the  
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm  
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,  
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of  
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this  
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or  
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any  
Defect you cause.  
  
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of  
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It  
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations  
from people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future  
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see  
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at  
www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by  
U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the  
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its  
volunteers and employees are scattered throughout numerous  
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt  
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to  
date contact information can be found at the Foundation's web site and  
official page at www.gutenberg.org/contact  
  
For additional contact information:  
  
    Dr. Gregory B. Newby  
    Chief Executive and Director  
    gbnewby@pglaf.org  
  
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment. Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements. We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND  
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular  
state visit www.gutenberg.org/donate  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations. To  
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate  
  
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.  
  
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project  
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be  
freely shared with anyone. For forty years, he produced and  
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of  
volunteer support.  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in  
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not  
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper  
edition.  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search  
facility: www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.