Aleksandro Ŝarov
Traduk'is el la rus'a: Andre'o Ĥiĵnjak
© Ŝarov A., hered'int'o'j. Tekst'o, 1973
© Razgon L., hered'int'o'j. Antaŭ'vort'o, 1985
© Ĥiĵnjak A. Traduk'o, 2003
Aranĝ'is: Frank'o Luin
I S B N 91 - 7303 - 207 - 7
ink'o@omnibus. se http: //www. omnibus. se/ink'o
AÛGUSTO 2003
Aleksandro Ŝarov for'pas'is du monat'o'j'n antaŭ si'a 75 - jar'iĝ'o. Kaj li komenc'is publik'iĝ'i jam fin'e de la du'dek'a'j jar'o'j, kiam li stud'is en la Moskva universitat'o. Tio signif'as, ke li'a labor'o en literatur'o daŭr'is pli ol du'on'jar'cent'o'n. Nun, kiam fin'iĝ'is la viv'a kaj literatur'a voj'o de la verk'ist'o, oni pov'as far'i la unu'a'j'n resum'o'j'n de tiu ĉi grand'a, tre bel'a kaj nobl'a viv'o.
Aleksandro Ŝarov nask'iĝ'is la 25 - an de april'o 1909 en Kievo en famili'o de profesi'a'j revoluci'ist'o'j. En la infan'aĝ'o li viv'is mal'facil'e kaj feliĉ'e. Mal'facil'e, ĉar li mult'a'j'n mal'facil'aĵ'o'j'n spert'is en la jar'o'j de la civit'a milit'o, de mal'sat'o kaj detru'o; feliĉ'e, ĉar li sukces'is lern'i en rimark'ebl'a lern'ej'o - intern'ul'ej'o, fond'it'a de old'a bolŝevik'o, amik'o de V. I. Lenin — Pantelejmon Nikolaeviĉ Lepeŝinskij. En tiu lern'ej'o labor'is mirakl'a'j pedagog'o'j, kiu'j por la tut'a viv'o sugest'is al la est'ont'a verk'ist'o grand'eg'a'n respekt'o'n al instru'ist'a labor'o, am'o'n kaj atent'o'n al tiu grand'a afer'o. En si'a biografi'o Aleksandro Ŝarov dir'is, ke tiu'j jar'o'j est'is por li la ĉef'a'j, difin'int'a'j li'a'n tut'a'n est'ont'a'n viv'o'n. Sed tio'n ni sci'as kaj sen la konfes'o de la verk'ist'o, sufiĉ'e tra'rigard'i ĉio'n verk'it'a'n de li por kompren'i: en la infan'a'j jar'o'j de Ŝarov ekzist'as preskaŭ ĉio, kio post'e spegul'iĝ'is en la libr'o'j, kiu'j'n li verk'is.
Aleksandro Ŝarov stud'is en la biologi'a fakultat'o, sed malgraŭ si'a am'o al scienc'o li ne far'iĝ'is scienc'ist'o — li far'iĝ'is ĵurnal'ist'o kaj verk'ist'o. Li labor'is en la ĵurnal'o'j ” Izvestija ” kaj ” Pravda ”, ĉirkaŭ'vetur'is la tut'a'n land'o'n kiel ĵurnal'ist'o, flug'is en Arkt'o'n, verk'is ese'o'j'n pri esplor'ist'o'j, scienc'ist'o'j, kurac'ist'o'j. Kaj la jar'o'j'n de la milit'o, de la komenc'o ĝis la fin'o, li pas'ig'is sur la front'o. Li'a'j unu'a'j libr'o'j komenc'is aper'i dum la Grand'a Patri'a Milit'o. Sed nur post ĝi'a fin'iĝ'o komenc'iĝ'as la grand'a literatur'a debut'o de la aŭtor'o de la libr'o ” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ”.
Li labor'is en mult'a'j literatur'a'j ĝenr'o'j. Li verk'is roman'o'j'n, rakont'o'j'n, publik'aĵ'o'j'n, fantast'ik'o'n, fabel'o'j'n...
Li hav'is leg'ant'o'j'n de ĉiu'j aĝ'o'j: de et'ul'o'j, por kiu'j li verk'is rimark'ind'a'j'n fabel'o'j'n, ĝis tiu'j plen'kresk'ul'o'j, kiu'j est'is absorb'it'a'j de serĉ'ad'o'j, dram'o'j kaj ating'o'j de la nun'temp'a scienc'o. Aleksandro Ŝarov ŝat'is verk'i pri hom'o'j, kies profesi'o mem en'ten'as aspir'o'n al ver'o, am'o'n kaj kompat'o'n,— pri scienc'ul'o'j, kurac'ist'o'j kaj pedagog'o'j. Unu el li'a'j unu'a'j grand'a'j libr'o'j,” Viv'o venk'as ”, est'as dediĉ'it'a al vir'ec'a'j kurac'ist'o'j, kiu'j kun risk'o por propr'a viv'o serĉ'is kaj trov'is rimed'o'j'n kontraŭ la tim'ind'a mal'san'o — pest'o. Kaj en la libr'o ” La unu'a batal'o ” li rakont'is pri dram'a batal'o de sovet'a'j esplor'ist'o'j kaj kurac'ist'o'j kun la plej mal'facil'a'j virus'a'j mal'san'o'j, pri tiu'j, dank'e al kiu'j milion'o'j de infan'o'j est'is sav'it'a'j de la polio'miel'it'o.
Aleksandro Ŝarov est'is hom'o de kristal'a skrupul'o, de grand'a estim'o al vort'o, de fidel'ec'o al verk'ist'a destin'o kaj al la grand'a ide'o de si'a verk'ad'o. Sen ia tro'grand'ig'o oni pov'as dir'i, ke tiu gvid'ant'a ide'o ĉiam est'is protekt'o de infan'ec'o, sen'lim'a am'o al infan'o'j.
Unu el la plej ĉef'a'j libr'o'j de Ŝarov titol'iĝ'as ” Land'o de infan'ec'o ”. Ver'ŝajn'e li don'is la titol'o'n al tiu ĉi libr'o, re'memor'int'e la vort'o'j de Saint - Exupéry:” Mi ven'is el infan'ec'o kiel el land'o.” Aleksandro Ŝarov en tiu ĉi land'o loĝ'is konstant'e, neniam el ĝi for'ir'ant'e — pri kio ajn li verk'ad'is. Ĉiu'j li'a'j pens'o'j, ĉiu'j vol'o'j kaj esper'o'j — ĉio est'is lig'it'a kun tiu ĉi land'o. Preskaŭ en ĉiu'j libr'o'j la verk'ist'o mal'rapid'e en'rigard'as infan'ec'o'n. En si'a'n kaj en tiu'n de si'a'j sam'aĝ'ul'o'j. Li konstant'e pens'as pri tiu'j, kiu'j nun loĝ'as en tiu ĉi land'o, kaj tiu'j, kiu'j loĝ'os en ĝi. Ĉar tiu ĉi land'o est'as la plej grand'a, sed ankaŭ la plej tener'a, la plej sen'mort'a, kaj la plej vund'ebl'a. Infan'ec'o — tio est'as aĝ'o, kiam la hom'o sorb'as en si'n ĉiu'j'n pens'o'j'n, farb'o'j'n, sent'o'j'n de la ĉirkaŭ'ant'a mond'o. Neni'o pas'as sen'spur'e preter la infan'o. Tio rest'ig'as ” spur'o'n de io mir'ind'a, al neni'u kompren'ebl'a, glit'int'a en anim'o'n de hom'o, en ĝust'a'n fundament'o'n de ĝi por kuŝ'i tie, en la anim'o, ĝis temp'o'lim'o, kaj post'e ĝerm'i neni'u sci'as per kio: vers'o, am'o, scienc'a el'trov'o aŭ simpl'e bon'a fam'a ag'o. Ĝerm'i per est'ont'ec'o.”
Aleksandro Ŝarov kun'e kun tia'j grand'a'j pedagog'o'j de la nun'temp'o, kia'j est'is Vasilij Aleksandroviĉ Suĥomlinskij, kaj en Pollando Janus Korczak, juĝ'is kiel profund'e ne'prav'a'n la opini'o'n pri tio, ke infan'o'j neni'o'n produkt'as, ke ili dum'e est'as — nur manĝ'ul'o'j. Li skrib'is:” Infan'o'j ankaŭ kre'ad'as tio'n, sen kio ne est'as pens'ebl'a la mond'o,— si'n mem, civit'an'o'j'n de est'ont'ec'o, mem tiu ĉi est'ont'ec'o.”
La mond'o est'as aranĝ'it'a tiel, ke en ĝi ekzist'as mal'bon'o kaj bon'o, bel'eg'o kaj hid'o. Est'as bezon'at'e, ke viv'ant'e en tiu ĉi mond'o la infan'o ne est'us sol'a, ke ĝi est'us antaŭ ĉio ĉirkaŭ'at'a de bon'o, bel'o, feliĉ'o. Ŝarov bon'e sci'is tio'n laŭ si'a infan'ec'o. Do kiom da tim'ind'aĵ'o'j vid'is la verk'ist'o dum la unu'a'j jar'o'j de si'a infan'ec'o: milit'o'n, mal'sat'o'n, mort'o'n de la proksim'a'j, malic'o'n de la fort'a'j, humil'ig'o'n de la febl'a'j. Kaj kiom do li vid'is dum tiu'j jar'o'j da bel'eg'o: bon'kor'o'n, kompat'o'n, mem'ofer'o'n.
Por Ŝarov est'as ne'dis'ig'ebl'a'j la mond'o de infan'ec'o kaj la mond'o de la plen'kresk'ul'o'j. Do nur plen'kresk'ul'o'j pov'as kre'i por la infan'o'j tiu ver'e feliĉ'a'n infan'ec'o'n, sen kiu ne pov'as plen'kresk'i ver'a, harmoni'a, bon'a hom'o. Ĉe ĉiu infan'o ĉirkaŭ'e dev'as est'i hom'o'j, kiu'j don'as al la infan'o'j tiu'n ĉi feliĉ'o'n. Ver'ŝajn'e tial Ŝarov kun tia am'o, kun tia tener'ec'o skrib'as pri si'a av'in'o. Ŝi est'is por li tia hom'o.
Ŝarov skrib'is pri ŝi, ke ŝi vid'is ” en infer'a tenebr'o, kie la okul'o'j est'as sen'util'a'j, sed la kor'o — la ceter'a'j, ĝis terur'o rar'a'j kor'o'j ĉio'n vid'as... Kiel lern'ej'an'o aŭ student'o mi leg'is ĉe Tolstoj, ke la plej bel'eg'a am'o est'as am'o abnegaci'ant'a. Kaj kompren'is, ke la av'in'o est'is pli bel'eg'a ol ĉiu'j en la mond'o... En la mal'jun'ec'o ŝi viv'is kiel mar'o, kiu tag'e ĝis'sat'e nutr'iĝ'as de varm'o, kaj vesper'e prodig'as ĝi'n.”
Kiam oni leg'as la libr'o'j'n de Ŝarov, oni konstern'iĝ'as pri tio, kiel tiu hom'o tra la pen'ig'a'n viv'o'n, tra la tragik'a'j'n jar'o'j'n de la milit'o, ne dis'verŝ'int'e, ĝis'port'is konfid'o'n al la hom'o kaj hom'ec'o. En la libr'o ” Rakont'o pri la dek erar'o'j ”, verk'it'a pri li'a'j kun'ul'o'j en la komun'o - intern'ul'ej'o, Ŝarov ne prov'as kaŝ'i, ke tiu'j knab'o'j kaj knab'in'o'j, sen'iĝ'int'a'j je la ge'patr'o'j, oft'e sovaĝ'iĝ'int'a'j en mond'o de la mal'zorg'at'a'j, tut'e ne memor'ig'as pri anĝel'o'j, ke ekzist'as inter ili iu'j malic'iĝ'int'a'j, kruel'a'j, ne'ver'em'a'j... Sed li montr'as, kiel sub la influ'o de saĝ'a'j kaj bon'kor'a'j plen'kresk'ul'o'j, sub la influ'o de kun'lut'at'a infan'a kolektiv'o, fal'as de tiu'j infan'o'j la ŝel'o de malic'o, ne'ver'ec'o, ne kiel tim'o pri pun'o, sed tio, kio nom'iĝ'as konscienc'o, komenc'as direkt'i ili'a'j'n ag'o'j'n.
Pli ol ĉio en la mond'o Ŝarov mal'am'is ĉio'n sen'vizaĝ'it'a'n, unu'kolor'a'n, griz'a'n. Li skrib'is:” Ju pli da farb'o'j, des pli bon'e. Plej tim'ind'a est'as la potenc'o de sol'a griz'a kolor'o... Nur se oni akumul'as sufiĉ'e da plej hel'a'j kolor'o'j en la infan'ec'o, la proviz'o sufiĉ'os ĝis mal'jun'ec'o.”
En la natur'o, en hom'a viv'o, Ŝarov ŝat'is ĉio'n bel'eg'a'n. Li ŝat'is pentr'ad'o'n kaj pov'is en'am'iĝ'int'e verk'i pri pentr'ist'o'j, kaj la pentr'aĵ'o'j am'it'a'j de li spirit'plen'iĝ'is: ek'viv'is la hom'o'j, arb'o'j, flor'o'j, sur ili prezent'it'a'j. Ŝarov am'is la teatr'o'n, mem verk'is por la teatr'o kaj rev'is, ke infan'o'j ne nur leg'u li'a'j'n libr'o'j'n, sed ankaŭ rigard'u spektakl'o'j'n laŭ li'a'j teatr'aĵ'o'j. La ide'o'j de Ŝarov pri tio, kio'n bezon'as la infan'o'j por kresk'iĝ'i bon'a'j hom'o'j, pli ol ĉio spegul'iĝ'as en li'a rilat'o al fabel'o. Tut'e ne hazard'e por el'don'o de li'a unu'a post'mort'a libr'o est'as elekt'it'a tiu, kiu'n li plej ŝat'is, labor'o'n pri kiu li daŭr'ig'is kaj post tio, kiam aper'is ĝi'a'j du el'don'o'j. Li'a'j ĉef'a'j opini'o'j est'as esprim'it'a'j en la libr'o, kiu'n li titol'is ” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ”.
Tiu libr'o est'as nek esplor'o, nek kolekt'o de biografi'o'j.
Tio est'as rakont'o de la verk'ist'o pri la lok'o de fabel'o en la viv'o de la hom'o kaj hom'ar'o. Ĝust'e de la hom'o kaj hom'ar'o, ne nur de infan'o, ne nur de infan'o'j.
Fabel'o'n hom'o'j bezon'as konstant'e. Korne'j Ivanoviĉ Ĉukovskij skrib'is, ke ” La cel'o de la fabel'ist'o'j est'as...
eduk'i en la hom'o hom'ec'o'n — tiu'n ĉi mir'ind'a'n kapabl'ec'o'n de la hom'o emoci'iĝ'i pri fremd'a'j mal'feliĉ'o'j, ĝoj'i pri ĝoj'o'j de ali'ul'o, spert'i fremd'a'n sort'o'n sam'kiel la propr'a'n.” Hom'o eduk'as si'n ĉiam, dum la tut'a viv'o. Sed la ĉef'a temp'o por li est'as tiu, kiam li unu'a'foj'e renkont'iĝ'as kun fabel'o. Ŝarov pri tio skrib'as:” Post la dors'o de la ok'jar'a infan'o est'as la plej signif'a event'o en ĝi'a viv'o — ĝi est'iĝ'is hom'o.”
Tamen la infan'o est'iĝ'as hom'o ne per si mem, sed nur komunik'ant'e kun plen'kresk'a'j hom'o'j, pren'ant'e de ili ne nur la kapabl'o'n ir'i, parol'i, pri'serv'i si'n, sed ankaŭ etik'a'j'n norm'o'j'n.
La plej grand'a'n feliĉ'o'n, grand'eg'a'n bezon'o'n kras en la infan'o la renkont'o en la infan'ec'o kun fabel'o kaj fabel'ist'o. Ĝust'e tial, ke fabel'o por ĉiu normal'a infan'o est'as la plej bezon'at'a spirit'a manĝ'o, ĝi aper'is antaŭ ĉiu'j verk'o'j de buŝ'a kaj skrib'a literatur'o kaj ekzist'as ĉe ĉiu'j popol'o'j de ne'memor'it'a'j temp'o'j. La literatur'o spert'is — kiel ĉio en la histori'o — tre grand'a'j'n ŝanĝ'o'j'n. Mort'is iu'j ĝenr'o'j kaj aper'is ali'a'j; eĉ la lingv'o ŝanĝ'iĝ'is tiom, ke nur scienc'ist'o'j kapabl'as kompren'i tiu'n lingv'o'n, kiu'n parol'is kaj skrib'is hom'o'j en tiu sam'a land'o antaŭ mil jar'o'j. Sed kiel antaŭ'e viv'as la fabel'o kaj kiel antaŭ'e ekzist'as fabel'ist'o'j.
Kial tiu'n libr'o'n Ŝarov titol'is ” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ”? Ĉar laŭ li'a profund'a konvink'o fabel'ist'o'j est'as sorĉ'ist'o'j: ili kre'as magi'o'n de bon'o, help'as la mal'grand'a'n hom'o'n adopt'i kred'o'n al ver'o, am'o, just'ec'o, esper'o. Tio ĝust'e est'as ” la mister'o de fabel'o ”— tiel la verk'ist'o nom'is si'a'j'n medit'o'j'n pri la valor'o de fabel'o.
Kaj fabel'ist'o'j'n por la libr'o Ŝarov elekt'is tut'e diferenc'a'j'n: kaj tia'j'n gigant'o'j'n kiel Puŝkin kaj Cervantes; kaj Janus Korczak, kies rimark'ind'a viv'o kaj hero'a mort'o pas'is antaŭ la okul'o'j de la Ŝarova generaci'o; kaj la aŭtor'o'n de ” Fabel'o pri perd'it'a temp'o ” Eŭgen'o'n Schwarz. Inter la verk'ist'o'j, al kiu'j Ŝarov dediĉ'is paĝ'o'j'n de si'a libr'o, est'as ankaŭ tiu'j, kiu'j fam'as en la literatur'o kiel aŭtor'o'j de unu sol'a fabel'o — tio est'is P. P. Jerŝov, la aŭtor'o de ” Ĉeval'et'o - ĝib'ul'et'o ”. Sed ĉiu el ili rest'is por infan'o'j sorĉ'ist'o de bon'o kaj bel'ec'o, kiu'j est'as tre bezon'at'a'j en la viv'o.” Juĝ'ist'o'j en la mond'o sufiĉ'as, sed sorĉ'ist'o'j est'as mal'mult'a'j, kaj ili baldaŭ pere'as de la man'o de ekzekut'ist'o aŭ fru'e mort'as si'n'mort'ig'e,”— amar'e skrib'as Ŝarov.
Tamen fabel'o ne far'iĝ'as pli mal'fort'a pro tio, ke sorĉ'ist'o'j - fabel'ist'o'j en la mond'o ne tiel mult'as. Ĉiu fabel'o posed'as tia'n fort'o'n de ver'o kaj am'o, ke kun ĝi neni'o'n pov'as far'i tiu'j, kiu'j mort'ig'is la fabel'ist'o'n. En la libr'o de Ŝarov sekv'as unu la ali'a'n grand'a'j mirakl'o'far'int'o'j, kiu'j por ĉiam rest'is en la kor'o'j de la hom'o'j. Est'is mort'ig'it'a la geni'a Puŝkin; en la aer'a batal'o kun faŝist'o'j hero'e pere'is antoine de Saint - Exupéry; la faŝist'o'j paf'mort'ig'is la ĉeĥ'a'n fabel'ist'o'n Vladislav vanĉura; rifuz'is las'i la infan'o'j'n kaj ir'is kun ili en la gas'um'ej'o'n Janus Korczak.
Sed tio kre'it'a de ili est'as pli fort'a ol la mort'o. Neni'u memor'as kaj kon'as la nom'o'j'n de la murd'ist'o'j de la fabel'ist'o'j, ili ĉiu'j simil'as unu al la ali'a. Sed neni'u fabel'ist'o simil'as la ali'a'n. Kaj pri tio ankaŭ skrib'as Ŝarov:” Oni ne pov'as pens'i ali'e, ke se fabel'ist'o'j en la mond'o tiel bel'eg'e divers'as, jen ’ ne fabel'ist'o'j ’— kaj tio dev'as est'i apart'a hom'a spec'o — terur'e egal'as.”
Kiam Ŝarov skrib'as, ke ekzist'as ” apart'a hom'a spec'o ”, li sub'kompren'as la port'ant'o'j'n de kvalit'o'j, kiu'j'n li opini'as kontraŭ'natur'a'j por la hom'o kaj hom'ar'o. Tromp'o, perfid'o, kruel'ec'o, apati'o, mensog'o — en ĉiu fabel'o, ĉiu fabel'ist'o konduk'as kontraŭ ili rigor'a'n milit'o'n. Efektiv'e batal'o de ver'o kontraŭ mensog'o, de bon'o kontraŭ mal'bon'o konsist'ig'as la en'hav'o'n de ĉiu ver'a fabel'o. Rakont'ant'e pri viv'o kaj verk'ad'o de la fabel'ist'o'j, la aŭtor'o de la libr'o ” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ” konvink'as si'a'j'n leg'ant'o'j'n, ke am'o kaj bon'o est'as pli fort'a'j, ili kapabl'as venk'i mal'bon'o'n kaj mal'ver'o'n.
Inter teori'o'j, plej mal'am'at'a'j de Ŝarov, ver'ŝajn'e plej grand'a'n indign'o'n ĉe li el'vok'as la opini'o de kelk'a'j hom'o'j ( eĉ tiu'j, kiu'j juĝ'as si'n scienc'ist'o'j ), ke la kruel'ec'o de hom'o est'as origin'a, ke al la hom'o, laŭ li'a tut'a esenc'o, est'as imanent'a kruel'ec'o al la proksim'ul'o'j, mal'amik'ec'o al la hom'o'j kaj natur'o. Li skrib'as:” Tiu hipotez'o est'as spekulativ'a kaj mensog'em'a, est'as kovard'a el'pens'aĉ'aĵ'o de fals'raci'o.” Ŝarov cit'as en la libr'o ” Land'o de infan'ec'o ”
vort'o'j de mal'jun'a instru'ist'o:” Ĉe la plej'part'o de malic'a'j hom'o'j, mutil'ant'a'j la mond'o'n, en la infan'aĝ'o est'as kontuz'it'a la anim'o — la anim'o pov'as kontuz'iĝ'i sam'e kiel la pulm'o. Kruel'ec'o nask'as kruel'ec'o'n — neni'o'n ali'a'n. Kaj tiu'n ĉi ĉen'o'n oni dev'as ĉes'ig'ad'i, kie nur ebl'as.”
Kiam oni leg'as la libr'o'n ” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ”, oni ne'vol'e kapt'iĝ'as de la pens'o, ke tiu'n ĉi rakont'o'n pri real'a'j hom'o'j, en'ir'int'a'j la histori'o'n de la mond'literatur'o, oni leg'as kiel fabel'o'n. Tio, kio'n la aŭtor'o juĝ'as la ĉef'a'j ec'o'j de fabel'o, penetr'as ĉiu'n paĝ'o'n de la libr'o. Sed tio okaz'as, ĉar la verk'int'o de tiu ĉi libr'o mem est'as fabel'ist'o.
En biografi'o'j de la verk'ist'o'j - fabel'ist'o'j, pri kiu'j est'as rakont'at'e en tiu libr'o, ekzist'as ia special'ec'o: ili komenc'is verk'i fabel'o'j'n ne en la komenc'o de si'a literatur'a viv'o, sed mult'a'j'n jar'o'j'n post'e. Andersen est'is aktor'o, verk'is vers'o'j'n kaj roman'o'j'n, kaj nur post'e komenc'is verk'i si'a'j'n fam'a'j'n fabel'o'j'n, kaj Aksakov verk'is si'a'n sol'a'n fabel'o'n ” La skarlat'a flor'et'o ” jam est'ant'e fam'a verk'ist'o kaj mal'jun'a hom'o; tra'viv'is viv'o'n de pilot'o kaj de verk'ist'o Saint Exupéry. Signif'e fabel'o ne est'as tiel facil'e verk'ebl'a. Por far'iĝ'i fabel'ist'o est'as bezon'at'a'j ne nur streb'o al bon'o, literatur'a talent'o, sed ankaŭ ne'mal'grand'a, iu'foj'e tre mal'facil'a viv'o'spert'o. Kiel ni sci'as el la biografi'o de Ŝarov, el li'a'j ” libr'o'j de re'memor'o'j ”, li hav'is tut'e sufiĉ'e da tio.
La fabel'o'j de Ŝarov ” Kukol'id'o, princ'o el ni'a kort'o ”,” Volodja kaj onkl'o Aljoŝa ”,” Piz'ul'o kaj Simpl'ul'o ” kaj mult'a'j ali'a'j est'as plen'a'j da bon'o al hom'o'j, am'o al la natur'o, sen'fin'a ĝoj'a mir'o pri bel'ec'o kaj laŭ'cel'ec'o de la mond'o'struktur'o, da firm'a kred'o al la kapabl'o de la hom'o viv'i saĝ'e, bel'e kaj hom'ec'e. Tiu'j ĉi ec'o'j de la fabel'ist'o ne nur kuŝ'as en la natur'o mem de verk'ist'o, ili re'spegul'as ankaŭ li'a'n propr'a'n viv'a'n spert'o'n. Fabel'o ne dev'as est'i simpl'e el'pens'aĵ'o, ĝi dev'as nepr'e apog'i si'n al real'a viv'o. La viv'o, pri kiu la fabel'ist'o ek'sci'is ne laŭ oni'dir'o'j, sed kiu'n li vid'is mem, per propr'a'j okul'o'j. En unu el si'a'j verk'o'j Ŝarov ĝust'e tiel skrib'is:” Fabel'ist'o sam'kiel esplor'ist'o pri'skrib'as nur la observ'it'a'n de li person'e.” Eĉ pli:
” Fabel'ist'o'j bezon'as prov'i ide'o'j'n de bon'o kaj just'o per real'a kre'ad'o de just'o.” Ne ebl'as imag'i, ke hom'o, kiu en la viv'o est'us kruel'a, ne'just'a kaj star'us sur'flank'e de ne'prav'a afer'o, pov'us verk'i fabel'o'j'n, en kiu'j oni sugest'as al la infan'o'j ide'o'j'n de bon'o kaj just'o !
Aleksandro Ŝarov est'as konvink'it'a, ke bon'o est'as la grand'a, ĉio'venk'a fort'o. En la antaŭ'vort'o al si'a last'a libr'o, aper'int'a dum li viv'is, la libr'o de fabel'o'j ” Kukol'id'o, princ'o el ni'a kort'o ”, li skrib'is:” Malic'o iu'foj'e est'as fort'a, sed eĉ tiam oni pov'as venk'i ĝi'n per kuraĝ'o, amik'ec'o, raci'o kaj ankaŭ per bon'a fort'o de sorĉ'o kaj sorĉ'a potenc'o de bon'o.” Li hav'as mal'grand'a'n fabel'o'n ” Mal'jun'ul'o Marmor'o kaj Av'o Lanug'o ”. En ĝi cert'a'j sen'prudent'a'j hom'o'j rid'as pri Av'o Lanug'o, kiu far'as mal'firm'a'j'n, rapid'e mal'aper'ant'a'j'n aĵ'o'j'n, kiel polen'o'n, kiu flug'as printemp'e en arb'ar'o, aŭ nub'o'j'n, verŝ'iĝ'ant'a'j'n per pluv'o...
Sed en la real'o, en la viv'o ili evident'iĝ'as la plej firm'a'j kaj etern'a'j, ĉar neni'o est'as pli etern'a ol printemp'o !
Por rakont'i al infan'o'j pri sorĉ'o, Ŝarov ne turn'as si'n al io ne'ordinar'a, super'natur'a. Por li est'as magi'a ĉio ĉirkaŭ la hom'o: River'et'o, Sciur'o, Fring'o, Urs'o. Magi'as kaj bon'as la arb'ar'o, magi'as la river'o, kaj Avi'nj'o Testud'o instru'as si'a'n plej am'at'a'n Knab'o'n Leontod'o'n est'i sorĉ'ist'o. Kaj tio ne tiel mal'facil'as: oni bezon'as turn'i si'n al hom'o'j, al ĉio viv'ant'a per la plej bon'a, kio'n hav'as ĉiu hom'o. Ĉiu'j mirakl'o'j en la fabel'o'j de Ŝarov okaz'as ne post tri'dek naŭ land'o'j, en ne'kon'at'a reĝ'a regn'o, sed nun'temp'e, inter ni kaj vi. La ” Fabel'o pri la tri spegul'o'j ”
komenc'iĝ'as per tio, ke en ordinar'a dom'o ricev'as ordinar'a'n unu'ĉambr'a'n loĝ'ej'o'n Dimov, plej ordinar'a ul'o 23 - jar'a. Cert'e plu'e evident'iĝ'as, ke la Dom'administr'ant'o, don'int'a al li la ŝlos'il'o'n de la apartament'o, est'as gnom'o, kaj la spegul'o'j en la loĝ'ej'o posed'as ne'kred'ebl'a'j'n ec'o'j'n, sed fabel'o do est'as fabel'o...
En si'a'j fabel'o'j la verk'ist'o sugest'as al la infan'o'j, ke en la mond'o, en la natur'o oni dev'as vid'i ne nur arb'ar'o'n kaj ne nur herb'ej'o'n, sed ankaŭ ĉiu'n arb'o'n, ĉiu'n herb'et'o'n, sci'pov'i disting'i en ili la tut'a'n komplik'ec'o'n kaj ĉarm'o'n de la viv'ant'a kaj sol'a.
En la fabel'o ” Volodja kaj onkl'o Aljoŝa ” la plen'kresk'a saĝ'a kaj bon'a hom'o dir'as al la knab'o:
— Do oni nom'as vi'n ne simpl'e knab'o.
— Ne, oni nom'as mi'n Volodja...
— Kaj arb'o'n oni dev'as nom'i laŭ la nom'o: salik'o, popl'o, tremol'o, betul'o.”
Respond'ant'e al tiu'j, kiu'j kun antaŭ'tim'o pens'is, ke fabel'o pov'as distr'i infan'o'n de la real'a viv'o, Aleksandro Ŝarov admon'is ili'n, ke por infan'o'j fabel'o est'as lud'o, ke ili ĝu'as fabel'o'n kiel lud'o, en kiu real'iĝ'as ili'a'j rev'o'j, ili'a'j vol'o'j, ili'a ne're'ten'ebl'a fantazi'o. Ĝust'e tial ĉiu infan'o est'as bel'eg'a pentr'ist'o, el'pens'ul'o, geni'a filolog'o. Ŝarov dir'as, ke ĉiu infan'o hav'as si'a'n, laŭ la esprim'o de Puŝkin,” magi'a'n kristal'o'n ”. Ĉe plen'kresk'ul'o'j ĝi akir'ebl'as por unu el milion'o'j, sed en la infan'ec'o ĝi'n gard'as ĉiu infan'o.”
La batal'o de Aleksandro Ŝarov por lok'o de fabel'o en la viv'o de hom'o, por tio, ke infan'o koncept'u la mond'o'n en interes'a absorb'a lud'o, ne est'as dis'ig'ebl'a de li'a grand'eg'a atent'o al la viv'o de lern'ej'o. En la libr'o ” Land'o de infan'ec'o ” li re'memor'is la labor'a'n lern'ej'o'n de la du'dek'a'j jar'o'j, re'memor'is rimark'ind'a'j'n sovet'a'j'n pedagog'o'j'n, kre'int'a'j'n ĝi'n, re'memor'is grand'a'j'n instru'ist'o'j'n de ni'a temp'o, aspir'int'a'j far'i la infan'o'j'n feliĉ'a'j.
” Feliĉ'a infan'ec'o ”... Iam tiu ĉi noci'o signif'is nur sat'a'n sen'mal'ĝoj'a'n infan'ec'o'n, ĝi, tiu ĉi noci'o est'is pli social'a kaj rilat'is al tiu'j, kiu'j pov'is materi'e asekur'i al si'a'j infan'o'j ” feliĉ'a'n infan'ec'o'n ”. Ni'a'temp'e ni aspir'as kaj far'as ĉio'n ebl'a'n, por ke feliĉ'a'n infan'ec'o'n hav'u ĉiu'j infan'o'j kaj la noci'o ” feliĉ'o ” est'us mult'e pri larĝ'a ol la element'a zorg'o pri nutr'aĵ'o'j kaj vest'aĵ'o'j... La feliĉ'o de infan'o'j est'as interes'a, satur'at'a de bel'ec'o kaj spirit'ec'o viv'o, ĉirkaŭ'at'a de bon'a atent'o kaj saĝ'a zorg'o de plen'kresk'ul'o'j. Sen tiu infan'ec'o ne pov'as plen'kresk'i harmoni'a, anim'e kaj korp'e san'a hom'o de la ven'ont'a 21 - a jar'cent'o. Ŝarov skrib'is:” Al mult'a'j hom'o'j de la modern'a mond'o feliĉ'o ne sufiĉ'as por tut'a viv'o... Sed feliĉ'o por tut'a viv'o akumul'iĝ'as en la infan'ec'o, dev'as plen'akumul'iĝ'i.” Fabel'o ĝust'e est'as bezon'a element'o de ver'a feliĉ'a infan'ec'o.
La fabel'o'j'n de Aleksandro Ŝarov est'as legat'a'j kun ĝu'o de hom'o'j de ĉiu'j aĝ'o'j. Rakont'ant'e pri Antonio Pogoreljskij, aŭtor'o de la fam'a fabel'o ” Nigr'a kok'in'o ”, Ŝarov skrib'as:” La pens'o'j, sugest'it'a'j per fabel'o, kresk'as kun la hom'o, sed ĝi'a esenc'o rest'as antaŭ'a. Fabel'o'j memor'iĝ'as ĝis mort'o aŭ ĝis kiam hom'o perfid'os si'n mem — tio do ankaŭ est'as mort'o.”
La aŭtor'o de tiu ĉi libr'o, Aleksandro Ŝarov, tra'viv'is si'a'n viv'o'n, neniam perfid'int'e si'n mem...
Lev Razgon 2
1 Est'is skrib'it'a por la libr'o: A. Ŝarov. Volŝebniki priĥodjat k ljudjam. Moskva.” Detskaja literatur'a ”, 1985.
2 Razgon Lev Emmanuiloviĉ, verk'ist'o; nask'iĝ'is en 1908; fin'is la Moskv'an ŝtat'a'n pedagogi'a'n institut'o'n en 1932; de 1928 labor'is kiel redaktor'o de la el'don'ej'o ” Molodaja gvardija ”; en 1938 li est'is arest'it'a, trov'iĝ'is en mal'liber'ej'o ĝis 1955; post re'ven'o al Moskvo li labor'is en la el'don'ej'o ” Detskaja literatur'a ”; de 1961 en literatur'a labor'o; aŭtor'o de mult'a'j verk'o'j por infan'o'j kaj jun'ul'ar'o, de libr'o'j de dokument'a proz'o,” La ne'el'pens'it'a ” kaj ” Antaŭ'hieraŭ kaj hieraŭ ”; est'is membr'o de la Komision'o por indulg'o ĉe la Prezid'ant'o de Ruslanda Federaci'o; est'is membr'o de P E N - klub'o; laŭreat'o de premi'o de la nom'o A. D. Saĥarov ” Pro civit'an'a vir'ec'o de verk'ist'o ”; for'pas'is la 8 - an de septembr'o 1999.
En tiu jar'o la 25 - an de juni'o mi aĝ'is dek tri. O'nj'o Elza vek'is mi'n maten'e kaj dir'is:
— Vi ne plu mal'grand'as, nun vi dev'as mem per'labor'i vi'a'n pan'o'n.
Mi ek'tim'is. Mi preskaŭ ek'plor'is, sed ten'iĝ'is. O'nj'o Elza ja ne est'as malic'a, sed nur tre mal'riĉ'a. Kaj el ŝi'a'j infan'o'j unu est'as mal'pli grand'a ol la ali'a.
Mi el'lit'iĝ'is kaj la last'a'n foj'o'n rigard'is al mi'a'j ge'kuz'et'o'j. O'nj'o Elza rost'is por adiaŭ'o plen'a'n pat'o'n da ter'pom'o'j kaj, dum mi manĝ'is, prepar'is aĵ'o'j'n por voj'o:
— Jen pur'a ĉemiz'o, jen pan'o kaj lard'o. Kaj jen est'as la pa'nj'a hered'o: ne'ŝir'ebl'a laĉ'o, ne'esting'ebl'a karb'et'o, ŝlos'il'o, tranĉ'il'o kaj kupr'a groŝ'o.
Ŝi konduk'is mi'n ĝis la arb'ar'a voj'et'o kaj ŝov'is en la man'o'j'n la kun'lig'aĵ'o'n kun la aĵ'o'j.
— Ir'u al ĉiu'j kvar flank'o'j. Kvankam vi ne alt'kresk'as, kaj per kompren'o vi'n Di'o preter'um'is, ebl'e vi trov'os vi'a'n feliĉ'o'n.
Nur gard'u vi'n — al neni'u don'u la kun'lig'aĵ'o'n !
Mi rigard'is al la mal'nov'a trab'a dom'o sub la pajl'a tegment'o, kie mi loĝ'is dum dek jar'o'j ek'de la pa'nj'a mort'o, kaj ir'is laŭ la arb'ar'a voj'et'o.
Mi ir'as kaj pens'as: ne tiel povr'a mi est'as. Mi hav'as pur'a'n ĉemiz'o'n, pan'o'n kaj lard'o'n. Mi hav'as ne'ŝir'ebl'a'n laĉ'o'n, ne'esting'ebl'a'n karb'et'o'n, ŝlos'il'o'n, tranĉ'il'o'n kaj kupr'a'n groŝ'o'n. Kial pa'nj'o las'is al mi la ŝlos'il'o'n ? Dom'o'n mi ja ne hav'as.
Ĉiam pli dens'a kaj mal'hel'a est'iĝ'is la abi'ar'o. Griz'a'j liken'o'j pend'is de la mal'jun'a'j abi'o'j, la pingl'a'j branĉ'o'j inter'plekt'iĝ'is tiel, ke oni ili'n ne tra'ir'os. Mi lac'iĝ'is, tut'e perd'is la voj'o'n, kiam mi aŭd'is: iu ir'as tra la arb'ar'o — la branĉ'et'aĵ'o knar'as, kaj laŭt'e kant'as:
| Turroputo.
Put'o... Turro...
Por mi ĉio mal'ferm'iĝ'as, Bon'a — stult'a ! Fi'a — riĉ'a ! Turroputo. Put'o... Turro... Al mi ĉio sub'ord'iĝ'as. Griz'a'j lup'o'j, Neĝ'blizard'o'j.
Mensog'em'a'j vag'fajr'et'o'j,
En la fi'n ’— sen'fund'a marĉ'o |
Kiel mi ĝoj'is pri la hom'a voĉ'o ! Mi eĉ ne atent'is, ke la kant'et'o est'as strang'a kaj tim'ind'a, kaj plen'fort'e kri'is:
— Uhu !... Uhu !!
En la sam'a sekund'o de post la arb'o'j ven'is mal'jun'ul'in'o kun hok'baston'o, en blank'a tuk'o. La naz'o est'is ruĝ'a, la okul'o'j cirkl'a'j kiel tiu'j de strig'o. Pri tio mi ne atent'u.
Kia oni nask'iĝ'is, tia oni est'u.
La mal'jun'ul'in'o rid'et'is, met'is fingr'o'n al la buŝ'o kaj flustr'is:
— Ts !... Ĉu vi ne aŭd'as, ke ne mal'proksim'e vag'ad'as la sorĉ'ist'o Turroputo ? Feliĉ'e vi renkont'iĝ'is kun mi, tia mir'ind'e kaj surpriz'e kaj terur'e bon'a old'in'et'o. Mi el'konduk'os vi'n al la voj'et'o, ne hav'ant'a komenc'o'n, en la fi'n ’— sen'fund'a marĉ'o kaj kab'a'n ’ sur kok ’... Ba, mi, mal'jun'a, mis'babil'is... Mi konduk'os vi'n el la arb'ar'o al varm'et'a dom'et'o, nutr'os vi'n per bon'gust'a vesper'manĝ'o, en'lit'ig'os vi'n sur mol'a'n kusen'eg'et'o'n. Don'u al mi la kun'lig'aĵ'o'n — vi ja est'as lac'a, mi vid'as, kaj ni el'iĝ'u pli rapid'e la arb'ar'o'n, ali'e est'iĝ'os mal'hel'e...
Mi memor'is la adiaŭ'a'j'n vort'o'j'n de o'nj'o Elza kaj vol'is kaŝ'i la kun'lig'aĵ'o'n post la dors'o, sed ne sukces'is. La mal'jun'ul'in'o kapt'is la kun'lig'aĵ'o'n, sed tuj de'ĵet'is la man'o'n, kri'is, blek'is, salt'is pli alt'e ol la plej alt'a pin'o, turb'is tiel, ke lev'iĝ'is vent'o, kiu ark'ig'is la arb'o'j kaj ĵet'is mi'n ter'e'n, ulul'is ” u - u - u ” kaj mal'aper'is.
Mi lev'iĝ'is de la ter'o kaj pens'is: ĉu ver'e mi'a karb'et'o est'as tia ard'a ?
Mi tuŝ'is la kun'lig'aĵ'o'n, sed ĝi est'is tut'e mal'varm'a, nur iom'et'e lum'is. Kaj tio tre konven'is — jam ven'is nokt'o, mal'varm'a, vent'a, neni'u stel'et'o en la ĉiel'o.
Mi demand'us ni'a'n lern'ej'a'n instru'ist'in'o'n aŭ o'nj'o'n Elza pri la kun'lig'aĵ'o — kia mirakl'o ĝi est'as ? Ili ja mult'o'n sci'as ! Sed neniu'n mi hav'as nun por demand'i.
La lum'o ĉiam fort'iĝ'is. Ŝajn'is, ke tut'e apud'e iu preter'ir'as, ek'odor'is kvazaŭ je varm'o, kaj blu'blu'a'j okul'o'j rigard'is al mi kaj rid'et'is.
Kio nur ne miraĝ'os en la mal'hel'a abi'ar'o !
Ŝajn'is, ke mal'laŭt'a arĝent'a voĉ'o flustr'as:” La pa'nj'a testament'a karb'et'o lum'as nur al bon'a'j hom'o'j. Al mal'bon'a hom'o lum'as nur fenestr'o'j de magi'ul'in'a kaban'o.”
Mi ĉirkaŭ'rigard'is kaj vid'is la voj'et'o'n. Mi ir'is kaj ir'ad'is laŭ ĝi ĝis kiam mi el'iĝ'is en arb'ar'rand'o'n, kamp'o'n. Mi manĝ'is iom da pan'o kun lard'o, fos'iĝ'is en pajl'a'n stak'o'n, met'is sub la kap'o la kun'lig'aĵ'o'n kaj ek'dorm'is.
Kaj maten'e mi vid'is — proksim'e, post la kamp'o est'as urb'o.
La unu'a'n foj'o'n en la viv'o mi traf'is urb'o'n. Kiom da magazen'o'j kaj meti'ej'o'j ĉi tie, kiom da glaci'aĵ'ist'o'j, kiu'j rul'as la ĉar'et'o'j'n, tut'voĉ'e laŭd'ant'e si'a'n var'o'n, kiom da fest'vest'it'a'j pas'ant'o'j; eĉ la kap'o rond'ir'is.
Kiel do ĉi tie oni ne trov'os feliĉ'o'n !
Sed kiu'n ajn mi demand'is pri labor'o, ĉiu'j for'pel'is mi'n — kaj glaci'aĵ'ist'o, kaj bot'ist'o, kaj kuir'ist'o. Eĉ la ĉerk'ist'o pri'kri'et'is mi'n:
— Ir'u, ir'u, mal'grand'ul'o. Ali'e vi ŝtel'os i'o'n.
Ĉu ĉerk'o'n mi ŝtel'os ?!
Mi halt'is ĉe tajlor'ej'o kaj pens'is:” Neni'o far'ebl'as, se oni nask'iĝ'is mal'feliĉ'a.”
Subit'e la Tajlor'a Majstr'o mem mal'ferm'is la pord'o'n kaj gest'e log'is mi'n. Li hav'as grav'a'n vizaĝ'o'n, la naz'o est'as ruĝ'a, preskaŭ brul'ant'a, la okul'o'j est'as rond'a'j kaj flav'a'j, kiel tiu'j de strig'o.
— Kun'kudr'u,— li dir'is,— ĉi tiu'j'n du pec'o'j'n da ŝtof'o — la blu'a'n kaj flav'a'n, du'dek kudr'er'o'j'n per la blank'a'j faden'o'j kaj la du'dek per la nigr'a'j. Se vi sukces'os, vi est'os tajlor'a sub'majstr'o. Don'u la kun'lig'aĵ'o'n, por ke ĝi ne mal'help'u, kaj ek al la afer'o.
Sed mi, cert'e, la kun'lig'aĵ'o'n ne for'don'is.
Kiel bon'e est'as sid'i sur alt'a tabl'o ĉe hel'a vitrin'o kaj il'um'i per akut'a kudr'il'o, iu'foj'e rigard'ant'e al preter'pas'ant'o'j.
Mi tre pen'is, sed apenaŭ mi sukces'is far'i du'dek perfekt'a'j'n kudr'er'o'j'n per blank'a'j faden'o'j kaj sep per la nigr'a'j, kiam laŭ la strat'o preter'pas'is — aŭ preter'flug'is ?— ŝajn'as, ke ŝi ne tuŝ'is per ŝu'et'o'j la pavim'o'n — Princ'in'o.
Kun or'a har'lig'o kaj blu'blu'a'j okul'o'j.
Mi tuj re'kon'is la Princ'in'o'n, ĉar mi vid'is ŝi'n mult'foj'e en la libr'o kun kolor'a'j bild'o'j, kiu'n antaŭ long'e leg'is al mi pa'nj'o.
La Princ'in'o est'is ankoraŭ pli bel'eg'a ol tiu en la libr'o.
” Tial ŝi est'as tiel mirakl'e bel'a,— mi diven'is,— ĉar ŝi est'as viv'a, sed ne pentr'it'a.”
La Princ'in'o turn'is al mi la kap'o'n kaj rid'et'is.
Aŭ ĉu ŝi el'ŝov'is la lang'o'n ? Mi'a'j man'o'j mal'lev'iĝ'is, kaj la ŝtof'o fal'is plank'e'n.
Mi re'konsci'iĝ'is pro la koler'a voĉ'o de la Majstr'o:
— Vi nur kornik'o'j'n kalkul'u !
Mi bon'e memor'fiks'is ĉi tiu'j'n vort'o'j'n, ĉar en la sam'a sekund'o preter la tajlor'ej'o flug'is blank'a Kolomb'o.
— Ĉu vi vid'is la Kolomb'o'n ?— mi demand'is Tajlor'a'n Majstr'o'n.— Ĉu vi vid'is la Princ'in'o'n ?
— Ĥa - ĥa ! Mi ja dir'is, ke vi nur kornik'o'j'n kalkul'u,— kri'is la Majstr'o.— For'iĝ'u ! Sed la kun'lig'aĵ'o'n mi pren'os pro tio, ke vi damaĝ'is la labor'o'n.
Li kapt'is mi'n, sed mi el'turn'is mi'n kaj for'kur'is.
Mi ir'is, kie'n la okul'o'j rigard'as, ĝis kiam mi aŭd'is dolĉ'a'n voĉ'et'o'n:
— Ĉu vi serĉ'as labor'o'n, knab'o ?
Sur la sojl'o de roz'kolor'a dom'et'o kun la blu'a tegol'o star'is ruĝ'naz'a dik'ul'o kun roz'kolor'a'j vang'o'j kaj flav'a'j okul'o'j.
Li mal'ferm'is la pord'o'n, kaj mi ek'vid'is blu'a'n fortepian'o'n kun lev'it'a flug'il'o.
— Se vi sukces'os en ekzamen'o, vi far'iĝ'os disĉipl'o de mir'ind'e kaj surpriz'e Grand'a Maestro, tio est'as mi'a disĉipl'o,— li dir'is, kiam mi sid'iĝ'is sur roz'kolor'a'n seĝ'o'n ĉe la blu'a fortepian'o.— Por ating'i ĉi tiu'n grand'eg'a'n feliĉ'o'n, vi dev'as fortepian'i la bon'stil'eg'a'n pastoral'o'n, kompon'it'a'n de mi. Vi dev'as du'dek'foj'e kares'eg'e, pianissimo, tuŝ'i la blank'a'j'n klav'o'j'n, kaj post'e dek'foj'e fort'e, kresĉend'o, bat'i la klav'o'j'n nigr'a'j'n. Komenc'u !
Mi tuŝ'is la blank'a'j'n klav'o'j'n, kaj la Maestro, klin'int'e la kap'o'n, flustr'is:
— Dolĉ'e ! Dolĉ'et'e ! Dolĉ'eg'e ! Plej dolĉ'e ! Delikat'e ! Delikat'et'e ! Delikat'eg'e ! Kor'tuŝ'e ! Kor'tuŝ'eg'e ! Super'kor'tuŝ'eg'e !
Iu'foj'e li murmur'is sub la naz'o:
| Turroputo.
Put'o... Turro... Por mi ĉio mal'ferm'iĝ'as, L ’ tut'a mond'o est'as klar'a. Bon'a — stult'a ! Fi'a — riĉ'a ! |
Kie mi aŭd'is ĉi kant'et'o'n ? La Maestro apenaŭ bat'is per or'a kamer'ton'o la flug'il'o'n de la fortepian'o.
— Tiel... tiel... Ankoraŭ unu pen'o, kaj vi far'iĝ'os la ŝat'at'et'a disĉipl'o de mir'ind'e kaj surpriz'e Grand'a Maestro. Tiel...
En tiu temp'o preter la fenestr'o preter'ir'is — aŭ preter'flug'is — la Princ'in'o. Anstataŭ du'dek'foj'e pianissimo tuŝ'i la blank'a'j'n klav'o'j'n, mi rapid'e — viv'o, eĉ vivissimo — salt'is el la roz'kolor'a dom'et'o de la Maestro.
— Kie'n vi ?— li kri'is.
Sed kial mi okup'iĝ'u pri la roz'kolor'a Maestro, ĉiu'j maestroj en la mond'o: pli grav'is ja la Princ'in'o.
Super ŝi'a or'a kap'o flug'is la sam'a Kolomb'o.
— Bon'vol'u, bon'vol'u ne mal'aper'i, ali'e mi mort'os,— dir'is mi post la knab'in'o.
Ĝust'e tiam ŝi ek'rid'et'is.
Sed, ebl'e, ŝi el'ŝov'is la lang'o'n, aŭ montr'is la naz'o'n, aŭ far'is grimac'o'n, far'iĝ'int'e ankoraŭ pli bel'a.
Rigard'int'e al mi, ŝi dir'is:
— Kiam lev'iĝ'os la lun'o, ven'u al la grand'a kverk'o sur la arb'ar'kamp'et'o, mi'a knab'o ! Turn'u vi'n per la dors'o al la lun'o, ferm'u la okul'o'j'n kaj mezur'u du'dek paŝ'o'j'n de la kverk'o al la kamp'et'o, kaj post'e dek paŝ'o'j'n de la kamp'et'o al la kverk'o.
Ŝi mal'aper'is.
Ven'is la nokt'o, lev'iĝ'is la lun'o. Mi far'is, kio'n postul'is la Princ'in'o, sed ne ek'vid'is ŝi'n.
De mal'proksim'e al'port'iĝ'is la mok'a voĉ'o.
— Kun ferm'it'a'j okul'o'j oni ne kapt'os feliĉ'o'n, mi'a knab'o ! Aĥ, mi ordon'is ?! Do vi ĉiam far'os nur tio'n, kio'n oni ordon'as ? Adiaŭ, kaj ne serĉ'u mi'n.
Tra larm'o'j mi vid'is: tra la arĝent'a fost'o de la lun'a lum'o flug'is la Kolomb'o. De ĝi'a dors'o salt'is pan'er'grand'a gnom'o en ruĝ'a kalpak'o.
Ĉes'u plor'aĉ'i,— al'port'iĝ'is de ie mal'supr'e.— Pf - pf, ĵus mi naĝ'is el unu larm'o, kaj jen mi'n kovr'is la du'a.
Mi ten'is la larm'o'j'n.
— Pf, tiel do est'as pli bon'e...
Mi ne pov'is bon'e vid'i la gnom'o'n en la herb'o kaj, mi konfes'as, ekstrem'e mal'ĝentil'e mi vok'is li'n:— Hej, kie vi tie ?
— Prefer'e ne nom'u mi'n ” hej, kie vi ”, sed metr Ganzelius, kiel tio kutim'as jam de unu mil'o da jar'o'j, inter ĉiu'j fe'in'o'j, hom'o'j kaj sorĉ'ist'o'j, kun kiu'j mi hav'as kon'at'ec'o'n.
— Pardon'u mi'n, metr Ganzelius,— kun pent'o mi dir'is.
— Mal'ferm'u la polm'o'n,— ordon'is metr Ganzelius, ne'pacienc'e aŭskult'int'e la pardon'o'j'n.— Ne, ten'u ĝi'n direkt'e.
La herb'o mov'iĝ'is, kaj sur la polm'o'n salt'is mal'grand'a gnom'o kun mal'hel'a'j okul'o'j kaj griz'a barb'et'o.
Sur la ŝultr'o'j li hav'is blu'a'n kapot'o'n. Sur led'a zon'o pend'is spad'o. En la mal'dekstr'a man'o li ten'is ruĝ'a'n kalpak'o'n kun kvast'et'o. Akr'a'j ŝu'o'j kun fleks'it'a'j pint'o'j lum'is per verd'a lum'o.
Li oft'e, tut'brust'e inhal'is aer'o'n kaj pro tio pli'grand'iĝ'is kaj pli'grand'iĝ'is, sed tiel, ke neni'u trajt'o de la vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is. Salut'e klin'iĝ'int'e, Ganzelius sving'is la kapot'o'n kaj salt'is al baz'o de kverk'o. La lum'ant'a'j ŝu'o'j, kiel lampir'o'j, desegn'is la spur'o'n en la mal'hel'o.
— Do... ĉu tio signif'as, vi est'as mal'plen'a ?— perpleks'e mi demand'is.
— Mi est'as aer'a hom'o,— respond'is la gnom'o.— En la jun'ec'o, kiam mi est'is forĝ'ist'o kaj pez'is dek pud'o'j'n kaj kvar funt'o'j'n pli'e, mi ankaŭ iu'foj'e est'is pren'ant'a tiel rar'e renkont'ebl'a'j'n aer'a'j'n hom'o'j'n por mal'plen'a'j, kiu'j konsist'ig'as la pli'mult'o'n.
Li rigard'is al mi de mal'supr'e supr'e'n kvazaŭ kun bedaŭr'o.
Nun mi kompren'is, ke mi sent'is tiu'n ĉi sever'a'n demand'ant'a'n rigard'o'n jam pli fru'e, kiam metr Ganzelius preter'flug'is sur si'a kolomb'o. Rigard'o de hom'o, kiu alt'prez'e pag'is por tio, kio'n instru'is al li la viv'o.
Patr'o ir'as kun fil'o kaj pens'as, kiel gard'i li'n dum la long'a voj'o. Li kuŝ'ig'as en la man'o'n de la infan'o mon'uj'o'n kun or'o, aŭ arĝent'o, aŭ kupr'o. Or'o, arĝent'o kaj kupr'o do per tio disting'iĝ'as de saĝ'ec'o, ke ĝi'n oni pov'as for'don'i al fil'o kaj amik'o.
Ĝi disting'iĝ'as de saĝ'ec'o kaj am'o, kiu'j est'as nek or'a'j, nek arĝent'a'j, nek kupr'a'j, sed nur ver'a'j aŭ la fals'a'j.
Ĉi tiu'n instru'o'n de metr Ganzelius, kiel ankaŭ ali'a'j'n instru'o'j'n de li, mi aŭd'is kaj skrib'is en la kajer'o'n ne en tiu nokt'o, sed mult'e pli post'e...
— Mi kon'is vi'a'n kompat'ind'a'n pa'nj'o'n, kiam ŝi ankoraŭ est'is knab'in'o, kaj cert'e ne pov'is permes'i al sorĉ'ist'o Turroputo persekut'i vi'n.
— Turroputo ?! Mi ne vid'is Turroputon...
— Ne, vi vid'is li'n ! Li trans'form'iĝ'is jen en la mal'jun'ul'in'o'n, kun kiu vi renkont'iĝ'is en la arb'ar'o, jen en Tajlor'a'n Maestron, jen en la Majstr'o'n. Li est'as malic'a kaj fort'a sorĉ'ist'o. Sol'a mi ne venk'us li'n kaj mi pet'is la Princ'in'o'n help'i mi'n. Ok'cent'jar'a kon'at'ec'o permes'as dispon'i je mal'grand'a'j'n komplez'o'j'n.
— Ĉu la princ'in'o est'as ok'cent'jar'a ?— ek'kri'is mi mir'ind'e kaj aflikt'e.
— Ni inter'kon'at'iĝ'is kun la Princ'in'o antaŭ ok'cent jar'o'j, kiam ŝi fest'is si'a'n du'cent'a'n nask'iĝ'tag'o'n,— respond'is metr Ganzelius.— Turroputo invad'is la palac'o'n, for'port'is la Princ'in'o'n en kamp'o'n, rond'ir'ig'is en glaci'a ŝtorm'o, kaj se ŝi ne ek'vid'us la fenestr'o'j'n de la forĝ'ist'ej'o — feliĉ'e la labor'o absorb'is mi'n ĝis nokt'o,— kiu sci'as, kio okaz'us kun ŝi... Ni varm'ig'is la Princ'in'o'n ĉe la forĝ'ej'forn'o, nur la kor'o de la kompat'ind'a knab'in'o rest'is du'on'e frost'it'a. Ebl'e ĝi ankaŭ degel'os ?! Dum la hom'o viv'as, oni ne pov'as perd'i esper'o'n. Kaj la Princ'in'o est'as ankoraŭ nur mil'cent'jar'a.
Rigard'int'e al la okul'o'j kaj diven'int'e mi'a'j'n pens'o'j'n, Ganzelius trist'e parol'is:
— Am'at'in'o, filĉjo, est'as nek or'a, nek arĝent'a, nek kupr'a, nek bel'a aŭ mal'bel'a, nek jun'a aŭ mal'jun'a, sed nur am'at'a.
Ni ir'is laŭ pad'o en la herb'ej'o, metr Ganzelius antaŭ'e, kaj mi, li'a disĉipl'o — de tiu ĉi nokt'o mi do far'iĝ'is li'a disĉipl'o,— post li.
Mi demand'is al metr Ganzelius:
— Kial do tiu fam'a kaj potenc'a sorĉ'ist'o mal'am'as ordinar'a'n knab'o'n ?
— Turroputo mal'am'as ĉiu'j'n,— respond'is metr Ganzelius.— Kaj li ĵur'is for'pren'i de vi la pa'nj'a'n hered'o'n.
— Ĉu la kun'lig'aĵ'o est'as ver'e magi'a ?
La instru'ist'o silent'is.
Post'e, post mult'a'j tag'o'j, li dikt'is al mi, kaj mi skrib'is en la kajer'o'n li'a'j'n vort'o'j'n:
Kiel ĝi aper'is en la mond'o —” la magi'a ”? Kiam vi'a pa'nj'o est'is mort'ant'a, sur ŝi'a'n kusen'o'n fal'is kiel karb'et'o la last'a stel'o fal'int'a en tiu aŭtun'o. Kaj vi'a pa'nj'o blov'ekscit'is ĝi'n, dum en la brust'o rest'is spir'o, por ke ĝi lum'u al la fil'o.
Tiel ĝi far'iĝ'is magi'a, la karb'et'o, kiu ne esting'iĝ'as.
Kaj kiam vi'a pa'nj'o rigard'is kaj rigard'is al la ŝlos'il'o, ĝis kiam ferm'iĝ'is por ĉiam ŝi'a'j okul'o'j, kaj en si preĝ'is nur pri unu sol'a vol'o: en la plej mal'facil'a minut'o tiu ĉi ŝlos'il'o sav'u ŝi'a'n fil'o'n, tiam la ŝlos'il'o far'iĝ'is magi'a.
Nur tiel aper'as en la mond'o tio, kio'n la hom'o'j nom'as magi'a.
La lun'o lev'iĝ'is alt'e super la horizont'o, est'is silent'o.
Metr Ganzelius ĉiam mal'grand'iĝ'is kaj re'e far'iĝ'is tiel mal'grand'a, ke mi pen'e pov'is vid'i li'n inter la herb'et'o'j.
Alarm'it'a'j de la paŝ'o'j, aer'e'n start'is la dorm'em'a'j kokcinel'o'j; mi ek'tim'is, ke iu fal'ig'os la Instru'ist'o'n ter'e'n aŭ kapt'os li'n kaj for'port'os ne'sci'at'e kie'n.
La voĉ'o de metr Ganzelius inter'romp'iĝ'is. Tut'fort'e streĉ'ant'e la aŭd'o'n, mi aŭd'is nur li'a'n mal'fort'a'n lac'a'n spir'o'n. Post'e li re'e parol'is:
— En la jun'ec'o, kiam mi est'is forĝ'ist'o kaj ankoraŭ ne trans'form'iĝ'is en aer'a'n hom'o'n, est'is tiel, ke mi amas'ig'is sur unu ŝultr'o dek pud'o'j'n da fer'o, sur la ali'a sid'ig'is mi'a'n ĉarm'a'n edzinjon ester, kiu ne est'as plu en la mond'o, kaj sur la dors'o ĉiu'j'n ni'a'j'n dek knab'o'j'n... Nun por mi est'as pez'a eĉ aer'o...
La arĝent'a lun'o bril'is en la ĉiel'o. Subit'e mi vid'is tre proksim'e dom'o'n el mal'nov'a'j trab'o'j, tut'e musk'a'j.
Kvadrat'a fenestr'o ek'bril'is mal'alt'e super herb'o. La pord'o nigr'is, apog'it'a de fork'baston'o. Antaŭ la dom'o kresk'is abi'o, sur ĝi, kroĉ'iĝ'int'e strobil'o'n, kiel tio kutim'as ĉe tiu'j bird'o'j, pend'is Kruc'bek'ul'o.
Sur la first'o de la tegol'a tegment'o aks'um'is metal'a vent'o'flag'o kun krud'fer'a forĝ'it'a drak'o. Sur la vent'o'flag'o, puf'ig'int'e la plum'o'j'n, sid'is grand'a nigr'a Korv'o kaj la Kolomb'o, kiu'n mi tuj re'kon'is. La Korv'o ek'sving'is la flug'il'o'j'n, per la bek'o for'tren'is la fork'baston'o'n kaj mal'ferm'is la pord'o'n.
Ir'int'e en la dom'o'n, mi tre ĝoj'is, vid'int'e metr Ganzelius, kiu'n mi ĵus las'is el la vid'o.
La Instru'ist'o star'is sur la tabul'a plank'o, en la fost'o de la lun'a lum'o, kie si'n ĵet'ad'is, danc'is, frenez'iĝ'ad'is mil'o'j de polv'er'o'j.
En la dom'o la lun'o, ŝajn'e, lum'is ankoraŭ pli bril'e ol en la herb'ej'o. Ĝi'a cirkl'a vizaĝ'o, ĉu plor'ant'a, ĉu rid'et'ant'a, rigard'is tra la fenestr'o.
Antaŭ mi alt'iĝ'is la forĝ'ej'forn'o kun la mal'ferm'it'a fajr'uj'o, kie arĝent'is cindr'o. Sur la plank'o kuŝ'is dis'ĵet'it'e falĉ'il'o'j, glav'o'j, kiras'o'j, rust'a'j huf'fer'o'j de ĉeval'o'j - gigant'o'j, kiu'j'n en ni'a temp'o oni ne plu vid'as.
Metr Ganzelius far'iĝ'is jam mal'pli grand'a ol fazeol'o.
Malgraŭ tio mi seren'e pov'is vid'i li'a'n vizaĝ'o'n, kies ĉiu trajt'o est'is lum'it'a de la lun'o.
— Bon'ven'o'n, filĉjo ! Aranĝ'u vi'n,— dir'is metr Ganzelius.
Mi vid'is lign'a'n lit'o'n, kie facil'e en'spac'iĝ'os ne nur unu, sed kelk'a'j grand'eg'ul'o'j. Apud ĝi star'is kverk'a stump'o de du brak'um'o'j, sur ĝi sitel'a kruĉ'o kaj kandel'ing'o kun fand'it'a kandel'o konven'a al ĝi.
— Tie dorm'is mi kun mi'a edzinjo kaj ni'a'j fil'o'j,— dir'is metr Ganzelius.— Nun la infan'o'j est'as dis'vag'int'a'j tra la mond'o. ester mort'is pro ve'o, kiam ni'a plej jun'a, la kompat'ind'a Silvero ŝton'iĝ'is.... Silvero... arĝent'a. Ni kun ester ĉiam rev'is, kiel mirakl'a est'os li'a viv'o, sed okaz'is... Est'u al vi bon'e ĉi tie, filĉjo...
Mi ir'is tiu'flank'e'n, de kie el du'on'obskur'o al'port'iĝ'is la mal'fort'a voĉ'o de la Instru'ist'o. Ĉe la trab'a mur'o lok'iĝ'is pan'er'grand'a dom'et'o.
— Sid'iĝ'u pli proksim'e,— invit'is metr Ganzelius.
Li est'is en vat'it'a ĥalato el ruĝ'a atlas'o kaj nokt'a'j pantofl'o'j, kiu'j bril'eg'is per verd'a'j fajr'et'o'j, kaj star'is, apog'ant'e si'n kontraŭ dors'o de apog'seĝ'o. Sur tabl'et'o brul'is kandel'o; ĝi verŝ'is tre bril'a'n lum'o'n, kvankam est'is mal'pli dik'a ol lanug'er'o de leontod'o. Lit'o el glan'du'on'o est'is kusp'it'a: el sub de'ĵet'it'a lit'kovr'il'o montr'iĝ'is kusen'o en neĝ'o'blank'a kovert'o.
— Antaŭ'e oni nom'is mi'n ” Ganzelius - Mont'o ”, post'e —” Metr Ganzelius - Aer'a Hom'o ”, nun oni nom'as mi'n ” Piz'ul'o ”. Kaj oni nom'os ” Papaver'o ”?! Kaj post'e... Kio post'e ?— mal'ĝoj'e demand'is metr Ganzelius, apenaŭ rimark'ebl'e rid'et'ant'e.— Strang'e: vi far'iĝ'as mal'pli grand'a, sed vid'as pli mal'proksim'e'n.
La kandel'o - lanug'er'o lum'is mir'ind'e fort'e: ebl'e, kaj tra la trab'a'j mur'o'j, kaj eĉ ĝis la mond'o'rand'o ?...
— Kio'n vi tie vid'as ?— demand'is metr Ganzelius, montr'ant'e al la lun'a radi'o.
— Polv'er'o'j'n,— demand'is mi.
— Kaj neni'o'n pli'a'n ?— La voĉ'o de metr Ganzelius esprim'is mir'o'n kaj i'o'n pli'a'n: ver'ŝajn'e kompat'o'n ?
Mi silent'is. La okul'o'j de metr Ganzelius ek'bril'eg'is. Li salt'is sur la seĝ'o'n, de'ĵet'is la ĥalaton kaj rest'is en arĝent'aspekt'a trik'o.
— O - la - la !— li kri'is, sving'int'e la man'o'j'n, kvazaŭ flug'il'o'j'n, kaj komenc'is mal'grand'iĝ'i.
Li degel'is kiel neĝ'o sub la sun'o. Tiel rapid'e, ke mi ek'tim'is; mi do jam est'is am'ant'a la Instru'ist'o'n.
Nun mi li'n tut'e ne vid'is. Nur du verd'a'j punkt'o'j brul'is sur la ruĝ'a velur'o de la seĝ'o.
— O - la - la !— aŭd'ebl'is la voĉ'o de la Instru'ist'o.— Rigard'u !
La verd'a'j fajr'er'o'j glit'is de la seĝ'o al la lun'a radi'o kaj streb'is rond'ir'i en opal'a fost'o de la lum'o. Kaj apud ĝi mi subit'e ek'vid'is mult'a'j'n pan'er'grand'a'j'n viv'aĵ'o'j'n. Ili est'is fulm'et'ant'a'j en tia kap'turn'e ĝoj'a danc'o, ke la pied'o'j mem komenc'is far'i danc'paŝ'o'j'n.
— Brav'e !— kri'is metr Ganzelius. Mi'n ĝoj'is, ke li observ'as mi'n: sekv'e, li ankaŭ ne est'as al mi tut'e indiferent'a.
— Kaj do, en la lun'a radi'o est'as nur polv'er'o'j ?— re'ven'int'e, demand'is la Instru'ist'o.
— Cert'e ne !— ek'kri'is mi.
Metr Ganzelius rid'et'is al mi'a varm'eg'ec'o.
Jam kuŝ'ant'e en la lit'o, li pens'o'plen'e parol'is:
— Kie'n ĝi mal'aper'as — la viv'ant'a'j en la lun'a radi'o ?
Kiom da foj'o'j'n mi prov'is vid'sekv'i ĝi'a'n al'ven'punkt'o'n, sed mez'nokt'e dorm'iĝ'is... La lun'a radi'o est'as simil'a al ŝtup'ar'o kun milion'o da ŝtup'o'j... Sekv'e tial ili ĉiam hast'as ? Oni ja dev'as ĝis tag'iĝ'o re'ven'i al la lun'o. Kaj la lun'a radi'o ankaŭ simil'as al put'o. Oni pov'as dis'romp'iĝ'i, fal'ant'e en tia'n profund'a'n put'o'n.
Kvankam la scienc'ist'o'j skrib'as, ke la lun'o est'as kovr'it'a de mol'a lun'a polv'o. Kaj elf'o'j, kaj gnom'o'j, kaj lun'a'j hom'et'o'j ankaŭ rakont'as, ke ĝi est'as simil'a al lanug'a kusen'o.—” Tie oni bon'dorm'as,”— dir'as ili.... Kiom da ili est'as — elf'o'j, gnom'o'j kaj lun'a'j hom'et'o'j ? De la ter'o tio mal'bon'e vid'ebl'as, sed ĉe plen'a lun'o, en seren'a veter'o, la Kruc'bek'ul'o, kiu hav'as tiel bon'a'n vid'kapabl'o'n, kalkul'is, ke nur la lun'a'j hom'et'o'j est'as du'cent kvar'dek mil kvin'cent sep'dek...
— Bon'a'n nokt'o'n !— post iom'a silent'o dir'is metr Ganzelius, kaj mi ne kompren'is, kiu'n li al'parol'is, li ja rigard'is tra la fenestr'o al la lun'o, kiu prem'iĝ'is al la vitr'o per si'a cirkl'a vizaĝ'o.— Bon'a'n nokt'o'n, filĉjo !— ripet'is la Instru'ist'o.
Mi vek'iĝ'is pro tio, ke iu fiks'e rigard'is al mi. Mal'ferm'int'e la okul'o'j'n, mi ek'vid'is la Korv'o'n, sed ne ek'tim'is, ĉar la rigard'o de la gigant'a bird'o esprim'is nur bon'kor'ec'o'n.
Mi'n, sci'ant'e jam, ke ne ĉiu'j en la mond'o bon'kor'as unu al la ali'a, tre kor'tuŝ'is la manier'o de la Korv'o si'n'gard'e tuŝ'i per pied'o'j la lit'kovr'il'o'n, fort'e sving'ant'e la flug'il'o'j'n, por tiel sor'i en la aer'o super mi.
Komenc'iĝ'is la fru'a maten'o. Tra la mal'ferm'it'a pord'o vid'ebl'is rand'o de la sun'o, lev'ant'a de post la herb'ej'o, kie bril'is per ros'gut'o'j herb'o'j kaj flor'o'j.
Se ne est'us la kariljon'ad'o de la flor'o'j, est'us tut'e silent'e. Aŭd'ebl'is la dorm'a spir'o de la Instru'ist'o.
Vid'int'e, ke mi vek'iĝ'is, la Korv'o klin'is la kap'o'n, kvazaŭ salut'is, kaj el'flug'is. Baldaŭ li re'ven'is, port'ant'e en la bek'o sitel'et'o'n kun akv'o.
Dum mi lav'is mi'n, la Korv'o pren'is de la mur'o korb'et'o'n, i'e'n flug'is kaj kuŝ'ig'is sur la tabl'o'n pan'o'n, cirkl'o'n da vilaĝ'a kolbas'o kaj kruĉ'o'n kun degel'it'a lakt'o.
Mir'ind'e est'is tio, ke kiam mi star'is sur la sojl'o kaj ĉirkaŭ'rigard'is, ĉirkaŭ'e, kiel pov'is vid'i la okul'o'j, est'is ne nur neni'u butik'o, sed ĝeneral'e neni'u konstru'aĵ'o.
En la ĉambr'et'o de la Instru'ist'o, ĉe li'a lit'o est'is balanc'iĝ'ant'a kampanul'o, per kulm'o fiks'it'a en plank'a fend'o.
La Kolomb'o port'ad'is per la pied'o'j herb'et'o'j'n kun grand'a'j ros'gut'o'j kaj de'sku'is la gut'o'j'n en la korol'o'n de la flor'o.
Metr Ganzelius, iom'et'e re'tir'iĝ'int'e, ek'kur'is kaj per la kap'o en'akv'iĝ'is. Ne, neniam mi decid'us tiel salt'i en mal'varm'a'n akv'o'n.
” Ĉu nepr'as simil'a decid'em'o en mi'a ven'ont'a meti'o de fabel'ist'o ?”— kun angor'o mi pens'is kaj tuj don'is al mi la vort'o'n:—” Se tiu ec'o est'as nepr'a, pro iu ajn prez'o eduk'i ĝi'n en si !”
La Instru'ist'o ven'is el la akv'o, sek'e frot'is si'n per vil'a ban'tuk'o kaj vest'is si'n.
Ni ir'is el la dom'o.
— Rigard'u la ros'gut'o'n,— dir'is la Instru'ist'o, halt'ant'e antaŭ alt'a kampanul'o.— Kio'n vi vid'as ?
— Mi'n,— dir'is mi ne'cert'e, diven'ant'e ial, ke la respond'o aflikt'os la Instru'ist'o'n.
— Ĉu nur vi'n ?!— sever'e re'demand'is la Instru'ist'o.— Kaj tiu ” vi ” tie, en la ros'gut'o, est'as cert'e bel'eg'a, potenc'a kaj saĝ'a ?
— Cert'e ne !—” Li ”, tio est'as ” mi ”,— mal'grand'a magr'a ĉifon'ul'o kun tim'ig'it'a vizaĝ'o.
— Tio est'as jam pli bon'a !— ek'kri'is la Instru'ist'o.— Rigard'u atent'e, filĉjo !
Mi klin'is mi'n super la flor'o. La gut'o kresk'is cent -, eĉ mil'foj'e. En ĝi'a profund'o verd'is la herb'ej'o, ĉirkaŭ'kovr'it'a de maten'a nebul'o. El la nebul'o paŝ'is la Princ'in'o, sed mi mal'bon'e vid'is ŝi'n, ĉar, ebl'e, larm'o'j de trist'o aŭ ĝoj'o blind'ig'is la okul'o'j'n.
— Tie... est'as la Princ'in'o,— balbut'ant'e mi dir'is.
La Princ'in'o'n ĉirkaŭ'is elf'o'j kun diafan'a'j flug'il'et'o'j kaj fe'in'o'j. Pli mal'proksim'e star'is kaj sid'is gnom'o'j; iu'foj'e ili klin'is la kap'o'j'n unu al la ali'a kaj inter'flustr'is.
— Rigard'u ali'a'j'n gut'o'j'n !
Mi de'nov'e vid'is mi'n, sed ne klar'e. Kaj vid'is mult'a'j'n elf'o'j'n, fe'in'o'j'n kaj gnom'o'j'n.
— Ĉu princ'in'o'j'n vi ankaŭ vid'as ?— demand'is la Instru'ist'o.
— N - ne,— respond'is mi, tut'fort'e streĉ'ant'e la okul'o'j'n.
— Tie ili ne ekzist'as... Ver'ŝajn'e, ŝi est'as unu'nur'a ?
— Jes, ŝi est'as unu'nur'a,— konfirm'is la Instru'ist'o. Li sving'is la man'o'n, kaj la elf'o'j, fe'in'o'j kaj gnom'o'j mal'aper'is. Sed ebl'e ili mal'aper'is, ĉar la sun'o lev'iĝ'is pli alt'e, kaj la ros'o vapor'iĝ'is.
Mi ek'tim'is pri la Princ'in'o kaj demand'is:
— Kie ŝi est'as ?
— Ŝi est'as, kie ŝi dev'as est'i. Kaj ŝi dev'as est'i tie, kie ŝi ne pov'as ne est'i,— respond'is la Instru'ist'o.
Mi sent'is, ke mi tre lac'as, kaj sid'iĝ'is sur la herb'o'n.
Metr Ganzelius salt'is sur mi'a'n polm'o'n.
— Kiam al vi ŝajn'is, ke vi vid'as nur vi'n, mi re'memor'is la histori'o'n de reĝ'o Buf ’ la Naŭ'a,— dir'is li kaj post paŭz'o daŭr'ig'is:— Tiu reĝ'o reg'is trans'e tri'obl'e naŭ land'o'j kaj tri'obl'e dek mar'o'j de tiu ĉi lok'o. La unu'a'j ok reĝ'o'j Buf'o'j titol'iĝ'is laŭ'ord'e — Buf ’ la Unu'a, Buf ’ la Du'a...
Buf ’ la Ok'a, kaj post'e, kiom ajn ili est'is — cent, kaj, ebl'e, du'cent — nom'iĝ'is ” Buf ’ la Naŭ'a ”, ĉar ili pov'is kalkul'i nur ĝis naŭ. Tiu Buf ’ la Naŭ'a est'is malic'a, kun mal'bel'eg'a vizaĝ'o kaj kurb'o'flank'a. Kvankam la vort'o'n ” kurb'o'flank'a ” li mal'permes'is el'parol'i, anstataŭ'ig'is ĝi'n per la vort'o ” en'el'fleks'it'a ”.
Buf ’ la Naŭ'a hav'is reg'at'o'j'n kaj kort'eg'an'o'j'n, kiel ĉiu reĝ'o. Ankaŭ loĝ'is en la regn'o la sorĉ'ist'o Turroputo, kon'at'a de mi kaj vi. Buf ’ la Naŭ'a hav'is mal'bon'a'n memor'o'n, tial ĉiu'j'n kort'eg'an'o'j'n li ordon'is nom'i per unu nom'o ” alfonsio ”. Ĉe li'a kort'eg'o serv'is ekzekut'ist'o — alfonsio Komplez'a kaj ĉef'ministr'o — alfonsio Antaŭ'vid'em'a.
La kort'eg'an'o'j pens'is nur, kiel flat'i al la reĝ'o, kaj kompren'is la potenc'ul'o'n du'on'vort'e; tuj kiam la reĝ'o dir'is al alfonsio Komplez'a:” Est'u komplez'a !”— tiu jam sci'is, kio'n far'i.
La reĝ'o ne ŝat'is mult'e parol'i, ĉar kial parol'i, se oni kompren'as vi'n sen tio, kaj ankaŭ ĉar li singult'is.
Dum fest'a'j tag'o'j li el'ir'is sur balkon'o'n al la popol'o kaj leg'is poem'o'n, kiu'n li mem vers'is.
Mi reg'as vi'n saĝ'e !
Hik,
Kaj bel'eg'as vizaĝ'e !
Hik.
Foj'e, vok'int'e ĉiu'j'n kurac'ist'o'j'n kaj apotek'ist'o'j'n de la regn'o, li ordon'is al ili konsist'ig'i kurac'il'o'n san'ig'ant'a singult'ad'o'n.
— Tia kurac'il'o en la mond'o ne ekzist'as,— ili respond'is.
— Est'u komplez'a...— flustr'is la reĝ'o al alfonsio Komplez'a. Kiam la gard'ant'ar'o est'is for'konduk'ant'a la kurac'ist'o'j'n kaj apotek'ist'o'j'n, Buf ’ la Naŭ'a dir'is post ili:
— Kiu do, hik, bezon'as kurac'ist'o'j'n kaj apotek'ist'o'j'n, kiu'j san'ig'as mort'mal'san'a'j'n mal'riĉ'ul'o'j'n, sed ne pov'as help'i si'a'n bon'a'n reĝ'o'n, sufer'ant'a de singult'o.
Post iom da temp'o la reĝ'o vok'is saĝ'ul'o'j'n, loĝ'ant'a'j'n en la regn'o, kaj ordon'is al ili el'dir'i la plej saĝ'a'n el tio, kio'n ili sci'as.
La unu'a saĝ'ul'o dir'is, ke li ermit'is en mal'hel'a kavern'o, kie neni'o mal'help'is li'n pens'i, kaj, est'ant'e tie dum du'dek jar'o'j, kompren'is, ke naŭ plus unu est'as dek.
— Tut'e ĝust'e,— konfirm'is la du'a saĝ'ul'o; li lok'iĝ'is en mal'hel'a kavern'o ne dum du'dek, sed dum kvar'dek jar'o'j.
— Krom'e mi koncept'is, ke naŭ'obl'e dek nepr'e est'as cent.
Sed la tri'a saĝ'ul'o, kiu lok'iĝ'is en mal'hel'a kavern'o dum ses'dek jar'o'j, neni'o'n sukces'is dir'i, ĉar apenaŭ li mal'ferm'is la buŝ'o'n, la reĝ'o koler'e kri'is al alfonsio Komplez'a:
— Est'u komplez'a ! Por kio mi bezon'as la reg'at'o'j'n, sci'ant'a'j'n tio'n, kio ne est'as kon'at'a eĉ de mi, ili'a bon'a ordon'ul'o,— dir'is Buf ’ la Naŭ'a, kiam la gard'ant'ar'o est'is for'konduk'ant'a la saĝ'ul'o'j'n.
Ankoraŭ post iom da temp'o la reĝ'o vok'is al la kort'eg'o rapsod'o'j'n,— tiel en la mal'nov'a'j temp'o'j nom'iĝ'is la poet'o'j.
Ĵus la unu'a rapsod'o, griz'a mal'jun'ul'o, sukces'is leg'i la unu'a'n el si'a'j cent kant'o'j, verk'it'a'j de li dum long'a viv'o honor'e al la popol'o kaj la reĝ'o, kiam Buf ’ la Naŭ'a inter'romp'is li'n:
— Ĉu vi kon'as mi'a'n poem'o'n:” Mi reg'as vi'n saĝ'e...
Hik... Kaj bel'eg'as vizaĝ'e... Hik !” Sed se vi kon'as mi'a'n poem'o'n, vi do dev'as konsci'i... hik... ke ĝi est'as la plej perfekt'a, ĝust'a kaj bel'a el ĉiu'j poem'o'j, iam verk'it'a'j en mi'a regn'o aŭ ebl'a'j est'i verk'it'a'j.
La rapsod'o vol'is i'o'n kontraŭ'dir'i, sed kaŝ'e rigard'is al alfonsio Komplez'a, kiu, rid'et'ant'e, ĝoj'e, simil'e al mal'grand'a infan'o, lud'is per akut'a hak'il'o, kaj silent'e klin'is si'a'n griz'a'n kap'o'n.
— Se vi tio'n konsci'as,— kun jubil'o ek'kri'is Buf ’ la Naŭ'a,— vi dev'as kompren'i, ke ia senc'o est'as nek en... hik... vi'a ekzist'o, rapsod'o, nek en la ekzist'o de ali'a'j rapsod'o'j. Est'u komplez'a !— fin'is Buf ’ la Naŭ'a, kiu'n tre lac'ig'is li'a parol'ad'o.
Post ankoraŭ iom da temp'o la reĝ'o ordon'is al la ĉef'ministr'o invit'i al la kort'eg'o forĝ'ist'o'j'n, arb'o'hak'ist'o'j'n kaj ali'a'j'n meti'a'j'n hom'o'j'n.
Sed la forĝ'ist'o'j, arb'o'hak'ist'o'j kaj ali'a'j meti'ul'o'j anstataŭ plen'um'i la ordon'o'n de Buf ’ la Naŭ'a, konstru'is flos'o'n, karg'iĝ'is sur ĝi'n kun'e kun la edz'in'o'j kaj infan'o'j kaj nokt'e navig'is de la bord'o'j de la regn'o.
En la last'a sekund'o sur la flos'o'n salt'is la ĉef'ministr'o alfonsio Antaŭ'vid'em'a, ag'int'a tiel kaŭz'e de si'a antaŭ'vid'em'o.
Maten'e alfonsio Komplez'a raport'is al la ordon'ul'o, ke en la regn'o rest'is neni'u viv'a anim'o, krom Li'a Moŝt'o Buf ’ la Naŭ'a En'el'fleks'it'a, li'a humil'a serv'ist'o alfonsio Komplez'a, kaj ankaŭ la sorĉ'ist'o Turroputo.
— Est'u komplez'a !— kutim'e murmur'is Buf ’ la Naŭ'a, neni'u rest'is por ekzekut'i, kaj alfonsio Komplez'a de'hak'is si'a'n propr'a'n kap'o'n.
Ne sci'ant'e, kiel si'n aranĝ'i sen reg'at'o'j, Buf ’ la Naŭ'a apelaci'is al la sorĉ'ist'o Turroputo.
Memor'fiks'int'e li'a'j'n konsil'o'j'n, li ir'is dum ros'a maten'o en herb'ej'o'n kaj ek'vid'is si'a'n en'el'fleks'it'a'n re'spegul'o'n en ne'kalkul'ebl'a'j ros'gut'o'j.
Li dir'is magi'a'j'n vort'o'j'n, kaj el ĉiu'j ros'gut'o'j ir'is li'a'j, de Buf ’ la Naŭ'a, ne'kalkul'ebl'a'j du'ul'o'j.
Ili est'is tiel simil'a'j unu al la ali'a, ke la reĝ'o perd'iĝ'is inter la nov'a'j reg'at'o'j. Ĝis nun ili vag'ad'as en la herb'ej'o kaj renkont'iĝ'ant'e demand'as unu la ali'a'n:
— Ĉu vi est'as Vi'a Moŝt'o Buf ’ la Naŭ'a En'el'fleks'it'a ? Aŭ mi est'as Ni'a Moŝt'o Buf ’ la Naŭ'a En'el'fleks'it'a ? Aŭ li est'as Li'a Moŝt'o Buf ’ la Naŭ'a En'el'fleks'it'a ?
Ili far'as neni'o'n ali'a'n, kaj la regn'o mal'plen'iĝ'is.
— Gard'u vi'n de egal'a'j hom'et'o'j !— per tiu'j vort'o'j metr Ganzelius fin'is si'a'n rakont'o'n.
Kvankam mi ne tre bon'e kompren'is — pro kio do oni tim'u tiu'j'n egal'a'j'n hom'et'o'j'n, se ili vag'ad'as ie trans'e tri'obl'e naŭ land'o'j laŭ ne'kon'at'a regn'o kaj nur ted'as unu al la ali'a per sen'senc'a'j demand'o'j ?— sed, cert'e, mi skrib'is la instru'o'n en la kajer'o'n kaj stud'is parker'e. Kaj baldaŭ tio tre konven'is.
Flank'e de ni'a dom'o flar'ebl'is mirakl'a'j arom'o'j de frit'it'a viand'o kaj ter'pom'o'j.
Kiam ni mal'ferm'is la pord'o'n, la Korv'o kaj Kolomb'o est'is aranĝ'ant'a'j tag'manĝ'o'n — al mi sur grand'a tabul'a tabl'o, kaj al metr Ganzelius en li'a ĉambr'o sur la tabl'et'o el frag'foli'o kun pied'et'o — erinac'a dorn'o.
Pas'is unu jar'o de tiu feliĉ'a nokt'o, kiam mi renkont'iĝ'is kun metr Ganzelius, ek'loĝ'is ĉe li kaj far'iĝ'is disĉipl'o de la fabel'ist'o.
De maten'o ĝis vesper'o ni okup'iĝ'is pri lingv'o'j de bird'o'j, best'o'j kaj koleopter'o'j, salt'o'j, naĝ'ad'o, baz'o'j de flug'a majstr'ec'o kaj ali'a'j fak'o'j, neces'a'j en la fabel'ist'a meti'o.
Precip'e mal'facil'is al mi la lingv'o'j de bird'o'j — mi ĝeneral'e hav'as mal'bon'a'j'n kapabl'o'j'n por lingv'o'j,— sed, de'nov'e kaj de'nov'e ripet'ant'e la lecion'o'j'n kaj uz'ant'e sen'fin'a'n pacienc'o'n de la Instru'ist'o, mi tie ankaŭ ating'is i'a'j'n sukces'o'j'n, tiel ke mi pov'is maten'e demand'i la Hirund'o'n:” Kia est'os la veter'o ?” kaj la Kruc'bek'ul'o'n:” Kia'j nov'aĵ'o'j sur la Lun'o ?”
En tiu tag'o, antaŭ vesper'manĝ'o metr Ganzelius dikt'is:
Oni ne mir'u, kiam oni vid'as la mir'ind'a'n, sed mir'ind'e est'as, se ĉirkaŭ'rigard'int'e vi vid'os neni'o'n mir'ind'a'n.
Kaj plu:
Kelk'a'j rapsod'o'j kaj fabel'ist'o'j ankaŭ met'as si'a'n anim'o'n en vort'o'j'n, kiel skulpt'ist'o en marmor'o'n, kaj forĝ'ist'o — en ver'a'j'n vent'o'flag'o'j'n kaj huf'fer'o'j'n ( nur tial la ver'a'j vent'o'flag'o'j montr'as voj'o'n al feliĉ'o, kaj la huf'fer'o'j'n antaŭ'dir'as ĝi'a'n aper'o'n ).
Ali'a'j majstr'o'j, pli si'n'gard'a'j, en'ten'as la anim'o'n en kalkan'o'j, opini'ant'e, ke nur tie, en mal'hel'o kaj varm'o ( precip'e se oni sur'met'as dik'a'j'n lan'a'j'n dom'e trik'it'a'j'n du'on'ŝtrump'o'j'n ), ĝi est'as en sekur'o.
Kio est'as pli ĝust'a, ĉiu decid'as mem por si, kaj neni'u pov'as decid'i tio'n anstataŭ ali'a.
La lecion'o fin'iĝ'is.
— Pri kio vi pens'as, filĉjo ?— demand'is metr Ganzelius.
Mi kuraĝ'is dir'i al la Instru'ist'o, ke cert'e uz'i li'a'n gast'am'o'n — est'as ne'merit'it'a feliĉ'o. Sed ĝust'e ne'merit'o de la feliĉ'o angor'as mi'n, kaj mi vol'us en la afer'o kontrol'i mi'a'j'n fort'o'j'n — ĉu mi taŭg'as por io ?
En mi mem mi ek'pens'is:” Ebl'e sur'voj'e, en ali'a'j urb'o'j, mi feliĉ'os almenaŭ el mal'proksim'o vid'i la Princ'in'o'n ?!”
Metr Ganzelius long'e rigard'is al mi'a'j'n okul'o'j kaj, diven'int'e mi'a'j'n pens'o'j'n, mal'laŭt'e dir'is:
— Vi vid'os ŝi'n ! La last'a'n foj'o'n, mi'a knab'o. Mi mem vol'is pet'i vi'n vojaĝ'i. Ebl'e la Princ'in'o help'os vi'n. La kompat'ind'a knab'in'o perd'is la pacienc'o'n, atend'ant'e kvit'iĝ'o'n kun la Sorĉ'ist'o. Sed, kiu sci'as... Kiu kompren'os ŝi'a'n en'sorĉ'it'a'n kor'o'n...
La Instru'ist'o en profund'a pens'ad'o balanc'ad'is la kap'o'n:
— Mi est'as tre mal'jun'a, kaj Turroputo est'as cert'a, ke nun li'n neni'u mal'help'os. Sed vi do el'lern'is mult'e. Kaj vi ne tim'os ?! Maten'e voj'e'n, filĉjo !
Mi dorm'is sen'trankvil'e kaj tra la dorm'o'n aŭd'is la leĝer'a'j'n paŝ'o'j'n de la Instru'ist'o. Li ir'ad'is de unu angul'o al la ali'a en si'a mal'grand'a ĉambr'o, pens'ant'e pri io: ebl'e pri mi'a sort'o.
Ni el'lit'iĝ'is long'e antaŭ tag'iĝ'o kaj silent'e tag'manĝ'is.
La Korv'o kaj Kolomb'o, jam sel'it'a'j, atend'is ĉe la sojl'o. Metr Ganzelius lert'e salt'is sur la Kolomb'o'n, sed mi mal'rapid'is, spert'ant'e damn'a'n mal'kuraĝ'o'n. La Korv'o, kapt'int'e mi'n per bek'o je la zon'o, sving'is la flug'il'o'j'n kaj krut'e start'is en la ankoraŭ nokt'e mal'hel'a'n ĉiel'o'n.
La sen'ceremoni'ec'o, tut'e ne simil'a al la kutim'a kondut'o de la Korv'o, ofend'is mi'n. Al tio al'don'iĝ'is tim'o; kial ne ek'tim'i, kiam oni pend'as super mal'plen'o en bek'o de bird'o.
Ni mal'lev'iĝ'is sur arb'ar'kamp'et'o'n, inter alt'a'j pin'o'j. La pad'o, simil'a al dis'kuŝ'ig'it'a blu'et'a lin'o kaj al amas'o da nebul'o, alt'iĝ'is super la ter'o brust'nivel'e.
La Korv'o kun Kolomb'o mal'aper'is.
Grimp'int'e al mi'a'n ŝultr'o'n, kaj de tie al la dekstr'a orel'o, la Instru'ist'o hast'e flustr'is:
— Gard'u vi'n de egal'a'j hom'et'o'j, sed ne re'tir'iĝ'u de ili.
Observ'u Turroputon, ne perd'u li'n el vid'o ! Vi vid'os, kio'n orgojl'a'j hom'o'j nom'as infan'a'j fabel'et'o'j, ĉar tie, en fabel'o'j, ĉio ŝajn'as al ili ne'kompren'ebl'a; kvazaŭ en ili'a'j viv'o'j mult'o kompren'ebl'as. Kaj tial, ke tie est'as fe'in'o'j kaj gnom'o'j; kvazaŭ inter hom'o'j rar'e renkont'iĝ'as fe'in'o'j kaj kvazaŭ ne ĉiu'j hom'o'j nask'iĝ'as gnom'o'j kaj nur post'e turn'iĝ'as en plen'kresk'a'j'n hom'o'j'n !... Vi vid'os fabel'o'n. Ĝi teks'iĝ'as el plej gracil'a silk'o dum mil'o'j da jar'o'j. La silk'a faden'o est'as facil'e ŝir'ebl'a, dis'tranĉ'ebl'a de tond'il'o. Tim'u la tond'il'o'n, filĉjo !
Metr Ganzelius parol'is ne kiel kutim'e, sed pelmel'e; ne ĉio kompren'ebl'is en li'a'j vort'o'j.
Mi pen'is memor'fiks'i ankaŭ la ne'kompren'ebl'a'n. Mal'proksim'e montr'iĝ'is sled'o: antaŭ'e est'is jung'it'a'j mus'o'j, post ili — kat'o'j, post kat'o'j — hund'o'j.
La sled'o jen mal'aper'is inter la pin'o'j, jen de'nov'e aper'is. Tio, kio'n mi pren'is por dis'kuŝ'ig'it'a lin'o aŭ nebul'o, evident'iĝ'is vetur'it'a neĝ'a voj'o.
La voj'o tir'iĝ'is aer'e, sed ne ter'e, ĉar ter'e est'is somer'o, kaj somer'e neĝ'o ne ekzist'as.” Ĉio est'as facil'e eksplik'ebl'a, se oni bon'et'e pri'pens'as ”,— ŝat'is ripet'i la Instru'ist'o.
La sled'o rapid'is kiel sag'o.
— La mus'o'j tim'as la kat'o'j'n, kaj la kat'o'j la hund'o'j'n, tial do ili kur'as tiel rapid'e,— dir'is la Instru'ist'o.
— Sekv'e tim'o est'as pli fort'a ol ĉio ?— demand'is mi.
— Ne, filĉjo. Baldaŭ vi mem sci'os, ke feliĉ'e tio ne est'as ver'a. Ne ĉiam ver'a...
La jung'it'ar'o est'is jam proksim'e.
— Tio est'as la sled'o de Turroputo,— dir'is la Instru'ist'o, lert'e de'salt'ant'e ter'e'n.— En'salt'u ĝi'n ! Kiam vi vid'os dis'fork'iĝ'o'n, ordon'u en mus'a lingv'o:” Dekstr'e'n !” Turroputo atend'as ĉe la mal'dekstr'a voj'o, ni tromp'os la sorĉ'ist'o'n.
Cert'e tim'is, sed mi ek'kri'is, kiel la Instru'ist'o:” O - lala !” kaj aper'is en la sled'o.
La Korv'o flug'is iom'et'e antaŭ la vetur'il'o, kaj pro tio mi ne sent'is sol'ec'o'n, kiu'n mi tim'as plej fort'e en la mond'o.
Mi ne atent'us la dis'fork'iĝ'o'n kaj traf'us en la man'eg'o'j'n de Turroputo, sed la Korv'o laŭt'e grak'is, la unu'a'n kaj last'a'n foj'o'n dum la long'a ni'a kon'at'ec'o, kaj mi sukces'is kri'i:” Dekstr'e'n !”
Nun mi re'memor'is, ke mi vetur'as tie'n, kie mi vid'os la Princ'in'o'n.
Ĵus mi pens'is pri tio, la sled'o start'is aer'e'n, devanc'is la jung'it'ar'o'n kaj tir'is ĝi'n post si. La mus'o'j blek'is, la kat'o'j miaŭ'is, la hund'o'j boj'is, kaj al mi est'is ĝoj'e.
” Sekv'e la Instru'ist'o prav'as, kaj am'o est'as pli fort'a ol tim'o ”,— pens'is mi.
La sled'o de'nov'e mal'lev'iĝ'is sur la neĝ'a'n voj'o'n. Sub la grinc'o de la paten'o'j mi'n est'is kapt'ant'a du'on'dorm'o.
Mi vek'iĝ'is ial ne en la sled'o, sed en mal'plen'a vagon'o de trajn'o. Vesper'o proksim'iĝ'is. La rad'o'j frap'ad'is, lant'ig'ant'e la kur'o'n. En la fenestr'o est'is aper'ant'a ne'kon'at'a urb'o kun bel'a'j akr'o'pint'a'j tur'o'j. La pord'o de'rul'iĝ'is sen'bru'e, kaj en la kupe'o'n en'ir'is konduk'ist'o. Laŭ la kviet'a aspekt'o de li'a'j okul'o'j kaj laŭ li'a manier'o star'i, fajn'e klin'int'e la et'a'n kap'et'o'n, mi cert'e tuj re'kon'is ni'a'n Kolomb'o'n, sed ne montr'os al ĝi, ke la maskarad'o est'as diven'it'a.
— Vi'a halt'ej'o !— per agrabl'a voĉ'o rukul'is la Kolomb'o'konduk'ist'o.
En la urb'o, kie mi aper'is, jam est'is brul'ant'a'j vesper'a'j fajr'o'j. Arĝent'a'j kaj or'a'j vent'o'flag'o'j aks'um'is, plen'ig'ant'e aer'o'n per metal'a grinc'o. Tra tiu ĉi akr'e'son'a grinc'ad'o mi aŭd'is monoton'a'n inter'sonor'o'n de sonor'il'et'o'j:
| Don'n - don'n - don'n — Tiu kant'o pri tio, ke Se vi am'as, la rev ’ plen'um'iĝ'os ! Kaj amar'a mal'ĝoj ’ forges'iĝ'os. Don'n - don'n - don'n. |
Mi do sci'is, ke ĉe mi neni'o ” plen'um'iĝ'os ”. Kaj neniam mi aŭd'is de saĝ'a'j hom'o'j aŭ leg'is en libr'o'j, ke knab'in'o ek'am'is hom'o'n, se ŝi est'as sep'dek ses'obl'e pli mal'jun'a ol li !
Kaj pri kio ni parol'us kun la Princ'in'o, se en la lern'ej'o mi ricev'is en lecion'o'j de histori'o nur ” tri ”, sed ŝi mem vid'is la tut'a'n plej nov'a'n kaj nov'a'n histori'o'n kaj eĉ la mez'epok'o'n ?!” Don'n - don'n - don'n,”— sonor'is la sonor'il'et'o'j. Nigr'a vent'o'flag'o el forĝ'it'a krud'fer'o, ne atent'ant'e la bizar'aĵ'o'j'n de vent'o, danc'ant'a, rond'ir'ant'a, mult'foj'e ŝanĝ'ant'a direkt'o'n, est'is turn'it'a ĉiam al la sam'a flank'o.
La vent'o frap'ad'is ĝi'n, kovr'ant'e ĝi'n per nub'eg'o'j, sed ĝi tra'tranĉ'ad'is la nub'eg'o'j'n. Re'memor'int'e la lecion'o'j'n de la Instru'ist'o, mi kompren'is, ke tio ĝust'e est'as la ver'a vent'o'flag'o, kaj ir'is tie'n, kie'n ĝi montr'is.
La strat'o lev'iĝ'is krut'e mont'e'n. Sen'hom'a, ĝi far'iĝ'is pli mal'larĝ'a kun ĉiu paŝ'o. Antaŭ mi aper'is griz'a mur'o de unu'etaĝ'a dom'o sub la tegol'a tegment'o.
La mur'o'n kovr'is makul'o'j de humid'ec'o aŭ ombr'o'j.
Io okaz'is kun tiu'j ĉi bizar'a'j ombr'o'j, kaj mi ek'vid'is ne plu sen'form'a'j'n makul'o'j'n, sed tri figur'o'j'n, ampleks'ant'a'j la tut'a'n spac'o'n de la mur'o de la ter'o ĝis la tegment'o.
Ia mister'o ŝajn'is est'i en ili.
La unu'a figur'o prezent'is kakeksi'a'n vir'in'o'n kun grand'eg'a'j okul'vitr'o'j, tra kiu'j fiks'it'e rigard'is dorn'a'j okul'et'o'j de ŝtal'a kolor'o; de sub griz'a rob'o — ne'fleks'ebl'a, dev'as est'i metal'a,— rigard'is krur'o'j en akr'a'pint'a'j ŝtal'a'j ŝu'et'o'j.
Ĉio en la figur'o est'is akr'a, minac'a kaj pov'is tim'ig'i, precip'e en tiu mal'fru'a hor'o kaj en la ne'kon'at'a urb'o, en la mal'plen'a defil'ej'o, hom'o'n ne'kuraĝ'a'n.
Subit'e mi kompren'is, ke tio tut'e ne est'as vir'in'o, malic'a mal'jun'a virg'ul'in'o, sed la Tond'il'o: kia ĝi pov'as est'i, se ne fer'a ?!
Apud la Tond'il'o du'on'dorm'is knab'in'o kun cirkl'a, dorm'e rid'et'ant'a vizaĝ'o. Ŝi lum'iĝ'is pli kaj pli fort'e.
Est'is klar'e, ke kvankam ŝi dorm'as, ĉio'n ŝi vid'as. Kaj kvankam ŝi est'as knab'in'o, tiel ŝi dorm'as kaj ĉio'n vid'as dum milion'o'j da jar'o'j, ĉiam.
Per unu vort'o, tio est'is la Lun'o.
Iom'et'e flank'e ne'oportun'e aranĝ'is si'n mal'grand'a hom'et'o — griz'a, en nigr'a jak'o, kun blank'a antaŭ'tuk'o, sur'kudr'it'a de stel'o'j — ruĝ'a'j, flav'a'j kaj blu'a'j. La stel'o'j sur la antaŭ'tuk'o est'is mult'a'j, sed ne ĉiu'j lok'iĝ'is tie, kaj el dik'a libr'o, kiu'n li ten'is aksel'e, de temp'o al temp'o el'glit'is stel'o'j kaj pren'is si'a'n kutim'a'n lok'o'n ĉiel'e.
” Se ekzist'as fal'ant'a'j stel'o'j, do kial mir'i pri stel'o'j lev'ant'a'j ?”— mi pens'is. La hom'et'o en la nigr'a vest'o gard'as inter foli'o'j de la libr'o stel'o'j'n, kiel mi gard'is fru'e en dik'a'j libr'o'j flor'o'j'n kaj foli'o'j'n.
Li hav'is ankoraŭ unu strang'ec'o'n: ne de'cel'ant'e la okul'o'j'n, li rigard'is la kakeksi'a'n fer'a'n vir'in'o'n. Ŝajn'is, ke li vid'as ne tio'n, kio est'is pentr'it'a, tio est'as ne malic'a'n mal'jun'a'n virg'ul'in'o'n, kaj cert'e ne la Tond'il'o'n, sed ne'ordinar'a'n bel'ul'in'o'n — ver'ŝajn'e reĝ'in'o'n ?! Mi kompat'is li'n.
Mi tuj sent'is, ke tio est'as sci'plen'a, eĉ la plej sci'plen'a hom'o — Magistr'o ebl'e; kaj ke li — subit'e tio ven'is en mi'a'n kap'o'n — est'as de'long'a amik'o de metr Ganzelius.
Ĉiu'j sci'plen'a'j kaj nobl'a'j hom'o'j dev'as do amik'i unu kun la ali'a ?!
” La Magistr'o, Tond'il'o kaj Lun'o ”,— mi ek'pens'is kaj, ver'ŝajn'e, el'dir'is tio'n voĉ'e. Almenaŭ en la sam'a moment'o la figur'o'j sur la mur'o kun'verŝ'iĝ'is en sen'form'a'j'n makul'o'j'n, mal'ferm'iĝ'is pord'o, kiu'n mi ĝis nun ne rimark'is, kaj sur la sojl'o aper'is la Magistr'o — ne pentr'it'a, sed tut'e ver'a.
— La Magistr'o, Tond'il'o kaj Lun'o !— el'dir'is li per akr'a voĉ'o, kiu, tamen, ne tim'ig'is eĉ iom'et'e.— Kaj kio sekv'as el tio ? Ĉu signif'as, ke est'as permes'it'e mal'trankvil'ig'i la okup'at'a'j'n hom'o'j'n nokt'e ?! Precip'e tut'e fremd'a'j'n kaj ne hav'ant'a'j'n la honor'o'n est'i kon'at'a'j kun vi'a Moŝt'o kaj ne streb'ant'a'j al tiu honor'o ! Aĥ, vi bezon'as tuj ĉirkaŭ'rigard'i la urb'o'n ?! Aĥ, vi ne pov'as atend'i eĉ dum unu minut'o, ĉar, ne don'u Di'o, okaz'os event'o'j, kiu'j... Do kiel mi'n tuŝ'as la event'o'j, kiu'j... ne don'u Di'o, okaz'os ?
La Magistr'o dir'is rapid'e, kvazaŭ grumbl'ant'e respond'ant'e ies demand'o'j'n; sed mi demand'is pri neni'o. Li sving'is la libr'o'n, kaj el ĝi glit'is la Grand'a Urs'in'o.
La konstelaci'o trankvil'e lev'iĝ'is ĉiel'e'n, sed unu el la stel'o'j rest'is en la griz'a'j har'o'j de la Magistr'o, kaj la ĉerp'o de la Grand'a Urs'in'o ricev'is tru'o'n en la fund'o. Mi atent'ig'is la Magistr'o'n pri tiu cirkonstanc'o. Li du'on'voĉ'e dir'is, ke li ” ne pov'as toler'i impertinent'a'j'n knab'aĉ'o'j'n, ne'pet'it'a'j'n konsil'ul'o'j'n, kiu'j ŝov'as si'a'n naz'o'n en fremd'a'n vaz'o'n ”, sed konduk'is laŭ la kap'o per komb'il'o, kaj la stel'o naĝ'is ĉiel'e'n.
Post'e li sving'e frap'is per la pord'o kaj kur'is en la defil'ej'o'n.
La Magistr'o kur'is tiel rapid'e, ke est'is mal'facil'e sekv'i li'n. Li vic'e star'ig'is la mal'grand'a'j'n krur'et'o'j'n, kaj post'e, fort'e puŝ'ant'e si'n de la ter'o, salt'is lert'e kaj mal'proksim'e, kiel lokust'o. Iu'foj'e li sen'mov'e pend'is en la aer'o — ver'ŝajn'e en'pens'iĝ'e, sed vek'e, bon'ord'e mal'lev'iĝ'is ter'e'n.
Apud li flug'is la Lun'o; ĝi frost'em'e vind'is si'n per nub'o, kiel per lanug'a tuk'o.
Kur'e la Magistr'o dir'is sub si'a naz'o:
— La mal'jun'ul'o Ganzelius ne kviet'iĝ'is. Cert'e, se oni nom'as la fil'o'n Silvero — arĝent'a — kaj pens'as, ke li'a sort'o ankaŭ est'os arĝent'a, sed li far'iĝ'os ŝton'a, tio oni tre mal'facil'e toler'as, oĥ, mal'facil'e ! Sed Turroputo ! Temp'as kompren'i, Ganzelius, ke kun Turroputo vi ne sukces'os.
Long'e temp'as, mal'jun'ul'o !
Mi tre ĝoj'is, aŭd'int'e la nom'o'n de la Instru'ist'o, kaj, ne re'ten'int'e mi'n, dir'is al la Magistr'o, ke feliĉ'as est'i disĉipl'o de metr Ganzelius.
— Kial mi bezon'as sci'i, kies disĉipl'o vi ” feliĉ'as ” est'i ?!
— ne turn'ant'e si'n, kri'is la Magistr'o.— Kaj kiu est'as tiu forĝ'ist'o Ganzelius, pri kiu mi de'nask'e aŭd'is neni'o'n ? Kiel do, diabl'o pren'u vi'n, mi'n tuŝ'as li'a'j ŝton'a'j, arĝent'a'j, est'u ili eĉ stan'a'j, fil'o'j ?!
Hom'o'j dir'as, ke mi est'as pli simpl'a ol saĝ'a. Tamen al mi sufiĉ'is kompren'em'o por kompren'i, ke se la Magistr'o nom'is la Instru'ist'o'n ” forĝ'ist'o ”, kvankam mi ne prononc'is tiu'n vort'o'n, sekv'e li sen'dub'e kon'is Ganzelius tre long'e.
Sed la Magistr'o inter'ali'e kur'is pli kaj pli rapid'e. Iu'foj'e li el'kri'is kelk'a'j'n vort'o'j'n per si'a akr'a voĉ'o.
— Memor'fiks'u, knab'o ! Tio est'as ofic'ej'o, kie pro akir'ebl'a prez'o oni pov'as varb'i fid'ind'a'j'n kur'muŝ'o'j'n ! En tiu apotek'o, la plej mal'nov'a en la mond'o, oni vend'as tablojd'o'j'n de superb'a mal'pli'ig'il'o, facil'e kaj sen'dolor'e mal'pli'ig'ant'a korp'alt'o'n kvin'cent kvin'dek'obl'e !
La Lun'o rigard'is el nub'o kaj ebl'ig'is vid'i ĉiu'n dom'o'n.
Vent'o furioz'is. La grinc'ad'o de vent'o'flag'o'j far'iĝ'is ne'toler'ebl'a, sed tra ĝi ĝoj'e sonor'is sonor'il'et'o'j:” Donndonn - don'n !”
El stret'a defil'ej'o ni kur'is sur grand'eg'a'n plac'o'n kaj mi tuj ek'vid'is la sorĉ'ist'o'n Turroputo.
Li facil'e re'kon'ebl'is laŭ la naz'o, brul'ant'a, kiel ard'a karb'o, per blu'ruĝ'a fajr'o. La sorĉ'ist'o rond'ir'is laŭ la plac'o kaj murmur'is sub si'a naz'o:
Turroputo...
Put'o... Turro...
Por mi ĉio mal'ferm'iĝ'as,
La tut'a mond'o est'as klar'a.
Bon'a — stult'a ! Fi'a — riĉ'a !
Sving'ant'e blu'ruĝ'a'n mantel'o'n, li lev'ig'is cent'o'j'n da nord'a'j vent'o'j, pro kiu'j ve'e ĝem'is la vent'o'flag'o'j.
La mal'ben'it'a sorĉ'ist'o do sukces'is ĝust'a'temp'e, malgraŭ tio, ke ni for'pel'is li'a'n jung'it'ar'o'n.
Rimark'int'e ni'n, Turroputo afekt'is ali'land'an'o'n, nenio'far'e promen'ant'a en la urb'o.
La nord'a vent'o, ĉiu'j nord'a'j vent'o'j sam'temp'e obtuz'is.
Kaj la grinc'o de la vent'o'flag'o'j ĉes'is.
Bedaŭr'ind'e la Magistr'o, sink'int'a en si'a'j'n pens'o'j'n, ne rigard'is Turroputon, kaj mi ne kuraĝ'is ted'i li'n.
Tie, kie la defil'ej'o el'ir'is en la plac'o'n, al la ĉiel'o lev'iĝ'is la plej alt'a tur'o en la urb'o, ĉirkaŭ'volv'it'a de heder'o de la sub'o ĝis la pint'o; kontraŭ'e vid'ebl'is mal'nov'a tri'etaĝ'a dom'o; ĉe la bord'o de la tegment'o star'is ŝton'a figur'o de Jun'ul'o kun krisp'a'j har'o'j, laŭ mal'nov'a mod'o fal'ant'a'j sur la ŝultr'o'j'n, bril'e ilumin'it'a de la lun'o.
La Jun'ul'o est'is alt'kresk'a, de prod'a kompleksi'o, ŝajn'is est'i hom'o bon'a, kuraĝ'a kaj fid'ind'a. Li sen'dub'e est'us bel'ul'o, se ne angor'a kaj mok'a grimac'o, distord'us li'a'n vizaĝ'o'n. La mal'hel'a preĝ'ant'a rigard'o de la Jun'ul'o est'is sen'mov'e cel'it'a al la sol'a fenestr'o de la tur'o, oscil'ant'a en la lun'a lum'o en vertiĝ'a alt'o.
— Kompat'ind'a Silvero,— soft'e, al si mem parol'is la Magistr'o, rigard'ant'e al la Ŝton'a Jun'ul'o, kaj balanc'ant'e la kap'o'n.— Ĉi vi ankoraŭ kred'as, ke la Princ'in'o de'nov'e vi'n am'os ?
Mi kompren'is Silveron. Kaj cert'e mi am'is li'n; kiel mi ne am'us la fil'o'n de la Instru'ist'o. Sed kiel ne'bon'e est'as aranĝ'it'a la hom'a anim'o, ĉiu'okaz'e mi'a anim'o — mi do ĝoj'is pro tio, ke la Princ'in'o ne plu am'as la Jun'ul'o'n.
La Magistr'o jen kur'is, oft'e inter'star'ig'ant'e la krur'et'o'j'n, jen salt'is kiel lokust'o, sur la ŝton'ig'it'a plac'o; sen'mov'e li pend'is en la aer'o kaj de'nov'e salt'is ankoraŭ pli rapid'e. Mi apenaŭ sukces'is sekv'i li'n.
Mal'antaŭ'e kaŝ'e mov'iĝ'is Turroputo.
Ni preter'pas'is ale'o'n de kaŝtan'arb'o'j kaj aper'is antaŭ la urb'o'dom'o, tre mal'nov'a konstru'aĵ'o, sur kiu tegol'o'j nigr'iĝ'is de la temp'o. Sekv'e, jen de kie al'port'iĝ'as la ne'silent'a ” don'n - don'n - don'n ”: la horloĝ'o sur la tur'o de la urb'o'dom'o kun la blu'a cifer'plat'o kaj la sign'o'j de la zodiak'o el'sonor'is sekund'o'j'n.
La Magistr'o rigard'is al mi kaj kaŝ'e pren'is de si'a brust'o pez'a'n arĝent'a'n ŝlos'il'o'n, grand'a'n kiel karb'o'ŝov'il'o.
Tio est'as, al li ŝajn'is, ke li far'as tio'n kaŝ'e, sed mi bon'e vid'is la ŝlos'il'o'n kun la inciz'it'a kap'et'o, figur'ant'a kant'ant'a'n kok'o'n.
Kaj Turroputo, kiu ankoraŭ ĝis nun afekt'is la ali'land'an'o'n, laŭt'e eks'klam'aĉ'ant'e, kvazaŭ pro ekstaz'o antaŭ la old'a bel'ec'o de la urb'o, cert'e ankaŭ vid'is ĉio'n, kio'n li bezon'is.
Kio'n far'i, iu'foj'e okaz'as, ke saĝ'a, la plej saĝ'a hom'o, eĉ la Magistr'o, erar'as, kiam li renkont'as plen'a'n kanajl'o'n.
” La alt'o tim'as la mal'alt'o'n, kaj la saĝ'o tim'as la kovard'o'n, kiel la elefant'o tim'as la mus'o'n,”— oft'e memor'ig'is la kar'a Instru'ist'o.
La magistr'o supr'e'n'kur'is laŭ ŝtup'ar'o, ĉirkaŭ'volv'ant'a la tur'o'n de la urb'o'dom'o, al ties pint'o, kaj kuraĝ'e salt'is sur la stel'o'n, kiu pend'is ĝust'e antaŭ la cifer'plat'o de la horloĝ'o. Aranĝ'int'e si'n sur la stel'o, kiel sur eskal'o, li el'tir'is la ŝlos'il'o'n kaj komenc'is streĉ'i la horloĝ'o'n.
Dum tio li balbut'is al si sub la naz'o, sed sufiĉ'e laŭt'e tiel, ke pov'is aŭd'i li'n kaj mi kaj la sorĉ'ist'o.
— Du'dek turn'o'j de mal'dekstr'e dekstr'e'n, kiel ir'as la horloĝ'o, kiel flu'as la temp'o de nokt'o al maten'o. Sed se oni turn'as la ŝlos'il'o'n dek'foj'e de dekstr'e mal'dekstr'e'n, kiel ir'as viv'o en mort'o'n, tag'o en nokt'o'n, o, tiam... Li ne fin'parol'is.
| Don'n - don'n - don'n — Tiu kant'o pri tio, ke Se vi am'as, la rev ’ plen'um'iĝ'os ! Kaj nigr'a mal'ĝoj ’ forges'iĝ'os. Don'n - don'n - don'n. |
La horloĝ'o sonor'ig'is la facil'a'n, sed ĉarm'a'n kant'et'o'n.
” Se ne ĉe mi plen'iĝ'os, jen ĉe ali'a, ĉe Silvero, la Ŝton'a Jun'ul'o, kiu dum ok'cent jar'o'j atend'as si'a'n fianĉ'in'o'n,”— mi pens'is kaj firm'e decid'is help'i li'n, se mi nur pov'os, se eĉ mi'n minac'os tim'ind'a'j danĝer'o'j; pli bon'e ne tre tim'ind'a'j, ali'e pov'as ne sufiĉ'i decid'em'o...
La Magistr'o est'is re'kur'int'a de la urb'o'tur'o al tiu alt'a tur'o. Kur'ant'e li ne'atent'e ĵet'is al mi:
— Est'u san'a, knab'o !
En la sam'a sekund'o nigr'a'j nub'eg'o'j kovr'is la lun'o'n kaj stel'o'j'n. En'reg'iĝ'is mal'lum'eg'o. En tiu mal'lum'eg'o mi ek'vid'is, kiel la ruĝ'a'j lum'ant'a'j ŝu'o'j de la Magistr'o glit'is de la ter'o al la pint'o de la tur'o.
En la fenestr'o de la tur'o brul'iĝ'is lum'o.
Kiam la lun'o de'nov'e el'rigard'is, Turroputo, ne kaŝ'ant'e si'n plu, komenc'is danc'i ĉirkaŭ mi sovaĝ'a'n danc'o'n, sving'ant'e la mantel'o'n, de kio de'nov'e lev'iĝ'is nord'a'j vent'o'j kaj la urb'a'j vent'o'flag'o'j,— ĉiu'j escept'e de unu,— ek'hojl'is kaj grinc'is, kant'is mil'voĉ'e.
— De'nov'e kun la naz'o ! Kun la naz'o !! Kun la naz'o !!!— danc'ant'e, el'kri'ad'is Turroputo.— La stult'ul'o Ganzelius tut'e frenez'iĝ'is, se li pren'is tia'n help'ist'o'n, kiel tiu stult'a knab'aĉ'o. La fil'et'o Silvero rest'os ŝton'a, ĉar tiel decid'is mi, la plej grand'a kaj malic'a el ĉiu'j plej grand'a'j kaj malic'a'j sorĉ'ist'o'j !
Turroputo kapt'is la heder'o'n, ĉirkaŭ'volv'ant'a'n la tur'o'n, kaj komenc'is rapid'e grimp'i laŭ la vertikal'a mur'o.
Mi ferm'is la okul'o'j'n kaj, malgraŭ tio, ke mi sent'is sen'esper'a'n kap'turn'iĝ'o'n kaj la ke la kor'o fad'ad'is, ankaŭ mi grimp'is supr'e'n laŭ la mur'o. La heder'o ŝir'iĝ'is, kaj mi fal'is kiel sak'o, dolor'eg'e frap'iĝ'int'e sur la pavim'o.
— Kalkul'u, kiom da rip'o'j, brak'o'j kaj krur'o'j vi romp'is, stult'ul'o,— kri'is la Sorĉ'ist'o.— Dum ne mal'fru'as, re'ir'u al la old'ul'aĉ'o Ganzelius.
Turroputo far'iĝ'is plat'a kiel lud'kart'o, kaj glit'is en fend'o'n de la fenestr'o.
” Cert'e, mal'facil'e est'as est'i disĉipl'o de fabel'ist'o. Sed mi neniam, neniam las'os vi'n, kar'a Instru'ist'o, se mi eĉ est'as juĝ'it'a por viv'i ne'long'e kaj neni'u hav'as de mi i'a'n util'o'n ”,— pens'is mi, pen'e lev'iĝ'ant'e de la ter'o.
Mi ĉirkaŭ'ir'is la tur'o'n, esperant'e trov'i en'ir'o'n, sed pord'o ne ekzist'is.
” Kio'n far'i ?”— angor'e mi demand'is mi'n mem.— Se Turroputo est'as en la tur'o, mi nepr'e dev'as est'i tie: la Instru'ist'o ordon'is eĉ por sekund'o ne las'i la sorĉ'ist'o'n el la vid'o.
Subit'e mi re'memor'is, kiel ni kun la Magistr'o ir'is laŭ la defil'ej'o. Mi re'memor'is la apotek'o'n, kie oni vend'as la mal'pli'ig'il'o'n, mal'pli'ig'ant'a korp'alt'o'n kvin'cent kvin'dek'obl'e, kaj Ofic'ej'o'n por varb'ad'o de kur'muŝ'o'j. Mi ankoraŭ ek'pens'is, aŭd'ant'e la Magistr'o'n:” Por kio do oni bezon'u kur'muŝ'o'n.”
— Ni re'kont'iĝ'os kun vi, kovard'a Turroputo ! Gard'u vi'n !— mi flustr'is, kvankam mi kompren'is, ke mi dev'as gard'i mi'n, ne la sorĉ'ist'o.
Don'n - don'n - don'n,— el'sonor'ad'is la horloĝ'o.
| Don'n - don'n - don'n — Se vi rev'as, la rev ’ plen'um'iĝ'os, Se ne tim'as, la rev ’ plen'um'iĝ'os, Kaj nigr'a mal'ĝoj ’ forges'iĝ'os ! Don'n - don'n - don'n. |
Mi sukces'is ne perd'i la voj'o'n en stret'a'j defil'ej'o'j de la Mal'nov'a urb'o, sed, iu'foj'e rigard'ant'e al la vent'o'flag'o, el'ir'is ĝust'e al la Apotek'o. Mal'jun'ul'o - provizor'o, bon'ul'o, tuj don'is al mi la tablojd'o'n de mal'pli'ig'o.
— Ordinar'e ni vend'as, khe, khe, tiu'n ĉi rimed'o'n nur laŭ recept'o, sed laŭ vi'a vizaĝ'o oni vid'as, ke vi, knab'o, est'as facil'a anim'o, kaj ne el'pens'os, kiel uz'i ĝi'n por mal'bon'o.
Jen kiam taŭg'is la pa'nj'a kupr'a groŝ'o. Ĝust'e sur la butik'tabl'o ĝi trans'form'iĝ'is en or'a'n mon'er'o'n, kaj la provizor'o don'is al mi krom la mal'pli'ig'il'o ankoraŭ kvin arĝent'a'j'n mon'er'o'j'n de la rest'aĵ'o.
Mi est'is sur la sojl'o, kiam li vok'is mi'n.
— Ĉu vi ne rezerv'os, jun'a hom'o, khe, khe, pli'ig'il'o'n ?
Pov'as enu'ig'i ĉiam est'i kvin'cent kvin'dek'obl'e mal'pli alt'a ol la ordinar'a'j hom'o'j.
Kio okaz'us kun mi, se ne est'us la provizor'o ! Cert'e, la Instru'ist'o est'as Piz'ul'o. Sed kiom da saĝ'o li hav'as ! Sed kiel est'i piz'er'grand'a, se vi sci'as ne pli mult'e ol la piz'er'o en verd'a guŝ'o.
En Ofic'ej'o por varb'ad'o de kur'muŝ'o'j mi antaŭ'pag'is difin'it'a'n pag'o'n por diurn'o kaj ricev'is metal'a'n skatol'o'n, simil'a al dom'et'o. Sur la pord'et'o est'is al'bat'it'a la tabel'o:
” Aĥumdus Aĥum. Sen afer'o ne ted'u.”
Mi rid'et'is al la sever'a avert'o kaj kap'o'romp'e rapid'is al la gast'ej'o.
Mal'fort'a, sed tre kompren'ebl'a kaj al'trud'iĝ'em'a zum'ad'o halt'ig'is mi'n. La Instru'ist'o instru'is al mi dialekt'o'j'n de maj'a'j skarab'o'j kaj burd'o'j, tial mi de la unu'a'j minut'o'j bon'e kompren'is Aĥumdus Aĥum, ankaŭ rilat'ant'a'n al la ” zum'ant'o'j ”.
— Hej, amiĉjo, vi ne est'as dek'jar'a por salt'i dum ir'ad'o, kiel pul'o, kaj balanc'iĝ'i kiel kamel'o. Sci'u, ke al bon'ras'a est'aĵ'o sku'o mal'util'as.
Mi ĝust'e en'fost'iĝ'is. Est'u mi hom'o ne fier'a, kaj pro kio mi pov'as fier'i, sed kiam ordinar'a muŝ'o nom'as vi'n pul'o kaj kamel'o, tio al mult'a'j ne plaĉ'os.
Oni bezon'is, oni tuj bezon'is star'ig'i Aĥumdus Aĥum sur ĝi'a'n plac'o'n, sed mi ne el'pens'is kiel, ĉar mi pens'as mal'rapid'e.
En la gast'ej'a ĉambr'o mi kuŝ'ig'is sur la tabl'o'n la dom'et'o'n kun Aĥumdus, la blu'a'j'n tablojd'o'n de la mal'pli'ig'il'o kaj tiu de la pli'ig'il'o.
” Jen nun mi far'iĝ'os kiel fazeol'er'o,”— mi pens'is, ek'trem'ant'e kvazaŭ de mal'varm'o.
Bild'o de la Instru'ist'o, emerĝ'int'a en la memor'o, help'is mi'n venk'i la hezit'o'n.
” Est'u, kio est'os,”— mi dir'is al mi mem kaj jam port'is blu'a'n tablojd'o'n al la buŝ'o, kiam de'nov'e aŭd'iĝ'is la unu'son'a zum'ad'o de Aĥumdus; ĝi lert'e mal'ferm'is la pord'et'o'n de si'a dom'et'o kaj star'is sur la sojl'o:
— Atend'u, amiĉjo ! Antaŭ ĉio, laŭ la kondiĉ'o'j de la varb'o, vi dev'as nutr'i mi'n.
Mi pren'is el la poŝ'o pinĉ'aĵ'o'n da pan'er'o'j, sek'a'j pro long'a kuŝ'ad'o kaj ĵet'is ĝi'n al Aĥumdus, sed tiu mal'estim'e balanc'et'is per la kap'o:
— Ne, kar'ul'o ! For'ig'u tio'n, mi ne toler'as mal'pur'o'n...
Jen tiel... Kaj nun akir'u gut'o'n da suker'a sirop'o, mal'dens'ig'it'a, cert'e, en varm'et'a akv'o; leĝer'a manĝ'o util'os al delikat'a bon'ras'a est'aĵ'o.
Mi hav'as ced'em'a'n karakter'o'n, sed nun en mi ĉio bol'is. Mi dev'is kur'i mal'supr'e'n, en restoraci'o'n, por akir'i varm'eg'a'n akv'o'n kaj pist'i suker'o'n.
Aĥumdus vesper'manĝ'is ne'toler'ebl'e mal'rapid'e; post ĉiu glut'o aŭd'ebl'is ĝi'a unu'son'a zum'ad'o:
— Verk'ist'o'j laŭd'eg'as la bird'o'j'n kaj nigr'ig'as ni'n, escept'e de la inspir'it'a bild'o de Muĥa - Cokotuĥa 3. Sed fakt'e,— kaj vi pri tio baldaŭ konsent'os,— ne ekzist'as io pli rab'a kaj danĝer'a ol bird'o. En la mond'o ĉio relativ'as, amiĉjo.
3 Muŝ'o - Zum'ul'in'o, person'o de vers'a infan'a fabel'o de K. Ĉukovskij, kon'at'a en Rusio.
Mi du'on'sid'is sur la tabl'o'rand'o, ten'ant'e en la dekstr'a man'o la mal'pli'ig'il'o'n, kaj en la mal'dekstr'a glas'o'n da akv'o por post'trink'i la tablojd'o'n.
— Bon'e,— zum'is Aĥumdus, lav'ant'e la pied'o'j'n. Mi pret'as kaj atend'as. Antaŭ ol vi glut'os la mal'pli'ig'il'o'n, pen'u adopt'i la jen'a'n...
— Gard'u ĉe vi la muŝ'a'n saĝ'aĉ'o'n,— inter'romp'is mi.
Mi ne pov'is plu toler'i kaj eksplod'is, al kio kontribu'is la angor'a'j pens'o'j pri antaŭ'star'ant'a'j mal'facil'aĵ'o'j.
— Kiel vi vol'as, kiel vi vol'as,— respond'is Aĥumdus, prem'ant'e la flug'il'et'o'j'n kaj turn'ant'e si'n al mi per la dors'o.
Mi glut'is la tablojd'o'n, sent'is ne'toler'ebl'a'n kap'turn'o'n kaj por kelk'a'j sekund'o'j perd'is konsci'o'n. Kiam mi re'konsci'iĝ'is, sub mi ampleks'is profund'eg'aĵ'o sen fund'o.
Baldaŭ, tamen, mi kompren'is, ke mi kiel antaŭ'e sid'as sur la tabl'o'rand'o, sed mal'pli'iĝ'is tiel, ke la distanc'o ĝis la plank'o — mal'pli ol unu metr'o — kresk'is por mi ĝis alt'o de cent'kvin'dek'a dom'o !
—” Fal'u, kaj eĉ la humid'a lok'o ne rest'os,”— en terur'o mi pens'is, lev'iĝ'ant'e sur la pied'o'j'n kaj kankr'e mov'iĝ'ant'e de la tabl'o'rand'o.” Ne grav'as, ne grav'as. Tio est'as por ne'long'e. La ĉarm'a old'ul'et'o provizor'o zorg'is pri vi, kaj vi en iu ajn sekund'o pov'as est'iĝ'i tia, kia vi est'is ”,— mi murmur'is, turn'ant'e mi'n kaj serĉ'ant'e per la okul'o'j la ruĝ'a'n tablojd'o'n de la pli'ig'il'o.
Kaj nun mi'n afekci'is la terur'a pens'o.
Mi kur'is al la ruĝ'a tablojd'o, kun grand'eg'a pen'o, ŝvit'ant'e, turn'ig'is ĝi'n sur la rand'o'n. Ĝi ating'is mi'a'n ŝultr'o'n.
Larm'o'j sen'esper'a'j, ne mol'ig'ant'a'j la mal'ĝoj'o'n, flu'is el la okul'o'j.
— Kviet'iĝ'u,— zum'is en tiu mal'ĝoj'eg'a sekund'o Aĥumdus.— Cert'e, se vi antaŭ'vid'em'e dis'pist'us la tablojd'o'n de la pli'ig'il'o,— tio'n do mi vol'is konsil'i, kiam vi tiel krud'e mi'n silent'ig'is... Sed, je vi'a feliĉ'o, Aĥumdus ankoraŭ ekzist'as; de'ĵet'u la pere'ig'ant'a'n ne'obe'o'n... kaj mi do el'pens'os i'o'n.
Mi komenc'is varm'eg'e asert'i al Aĥumdus, ke mi tut'e fid'as ĝi'a'n saĝ'ec'o'n.
— Bon'e, bon'e !— grumbl'ant'e inter'romp'is ĝi.— Do sid'iĝ'u sur mi'n, kaj ni flug'os. Vi ne est'as en infan'ĝarden'o, temp'as labor'i...
Mi sur'sel'iĝ'is, per ambaŭ man'o'j kapt'int'e la sel'kap'o'n.
Aĥumdus krut'e start'is supr'e'n, kaj tra mal'ferm'it'a vazistas'o ni el'flug'is en la urb'o'n.
Dum la unu'a'j minut'o'j de la flug'o mi'n naŭz'is, kaj mi pov'is pens'i pri neni'o, nur pen'is ne rigard'i mal'supr'e'n, kie brul'is fajr'o'j de la nokt'a urb'o kaj kvazaŭ griz'a'j arb'o'j sen branĉ'o'j lev'iĝ'is tur'o'j al la ĉiel'o.
Post'e mi ĉirkaŭ'rigard'is.
Ni flug'is ne al la plac'o, sed al tut'e ali'a flank'o. Mi ne'kuraĝ'e demand'is, kial ĝi est'as elekt'int'a tiu'n ĉirkaŭ'voj'o'n.
Aĥumdus respond'is per sever'a edif'o.
— Vi sci'as, amiĉjo, muŝ'o'j simil'e al hom'o'j ne nask'iĝ'as tia'j kler'a'j, kia mi est'is dum ni'a renkont'iĝ'o. Ver'ŝajn'e, en la jun'ec'o mi est'is ne pli saĝ'a ol vi. Sed mi uz'as ĉiu'n okaz'o'n, por per vojaĝ'o'j kaj rigard'ad'o de la ĉirkaŭ'aĵ'o kler'ig'i la raci'o'n.
Post long'a flug'ad'o ni flug'is en fenestr'o'n de kuir'ej'o, kie malgraŭ la mal'fru'a hor'o hejt'iĝ'is bak'forn'o kaj bol'is kuv'o kun ĉeriz'a konfit'aĵ'o.
— La bon'ul'in'o Katrin ne pardon'us, se mi rifuz'us gust'um'i ŝi'a'n kuir'aĵ'o'n. Oni dev'as ĝoj'ig'i la proksim'a'j'n,— zum'is Aĥumdus.
Katrin, mal'grand'a, dik'a mal'jun'ul'in'o, iom bizar'e demonstr'is la ĝoj'o'n. Ŝi kapt'is long'a'n viŝ'il'o'n kaj, turn'ant'e ĝi'n en aer'o, kri'is:
— Kŝ, mal'ben'it'a, eĉ nokt'e ne ekzist'as ripoz'o.
Ni kun Aĥumdus feliĉ'e eskap'is la danĝer'o'n. Aranĝ'int'e si'n sur la plafon'o kaj rigard'ant'e al la foli'o'j de brun'a glu'a paper'o ” mort'o al la muŝ'o'j ”, kuŝ'ig'it'a'j'n sur tabl'o kaj fenestr'o'bret'o, Aĥumdus dir'is:
— Diabl'a invent'aĵ'o. Mi pens'as, ke se sur la ter'o laŭ just'o reĝ'us la muŝ'o'j kaj mi est'us la Ĉef'a Muŝ'o, mi neniam permes'us far'i tia'j'n kapt'il'o'j'n por hom'o'j. Kvankam, kiu sci'as,— pens'o'plen'e zum'is ĝi post minut'o,— la mal'kresk'ul'o'j plor'as, kiam ili'n ofend'as la kresk'ul'o'j, sed est'iĝ'ant'e kresk'ul'o'j, mem ofend'as la mal'kresk'ul'o'j'n. Ĉio relativ'as; vi, simpl'ul'o, tio'n ne kompren'os.
Aĥumdus akir'is antipati'a'n manier'o'n nom'i mi'n simpl'ul'o kaj eĉ — stult'ul'et'o. Sed kio'n oni far'os, se mi'a est'ont'ec'o de'pend'is de ĝi ? Kaj ekzist'as ali'nom'o'j pli mal'bon'a'j.
Tuj mi ne pov'as re'memor'i, sed cert'e mult'a'j ali'nom'o'j est'as mult'e pli ofend'a'j.
Do ne gust'um'int'e ĉeriz'a'n konfit'aĵ'o'n, ni flug'is el la kuir'ej'o.
Kiam ni est'is super la plac'o, Aĥumdus decid'is vizit'i la urb'o'dom'o'n.
— Vi kon'at'iĝ'os kun art'aĵ'o'j, atent'ind'a'j kaj ne por tiu simpl'ul'o !
En du'on'mal'hel'o de la urb'o'dom'o mi vid'is, etend'int'a laŭ la mur'o laŭ ĝi'a tut'a long'o, pentr'aĵ'o'n. En ĝi est'is bild'it'a Buf'o la Naŭ'a En'el'fleks'it'a, kiu'n mi tuj ek'kon'is, re'memor'int'e la rakont'o'n de la Instru'ist'o, apud li alfonsio Komplez'a kun francisko — ver'ŝajn'e, fil'o de tiu alfonsio Komplez'a, kiu mem si'n ekzekut'is, alfonsio Antaŭ'vid'em'a kaj plu long'a vic'o de figur'o'j. Mal'antaŭ ĉiu star'is la mort'o kun falĉ'il'o.
Ni flug'is laŭ'long'e de la pentr'aĵ'o; subit'e en stel'a lum'o mi vid'is la Princ'in'o'n. Al ŝi el la profund'o de la pentr'aĵ'o kaŝ'e proksim'iĝ'is la mort'o. Tio afekci'is mi'n tiel, ke mi ek'kri'is. Ke mort'em'a'j est'as ĉiu'j tiu'j Buf'o'j kaj alfonsioj — tio tre bon'as. Kaj mi est'as mort'em'a; do kio, neni'o far'i.
Sed la Princ'in'o ! Ŝi viv'u etern'e ! Ie mal'proksim'e, sed ŝi tamen viv'u.
Mi en'pens'iĝ'is kaj preskaŭ ne rimark'is, ke ni flug'is el la urb'o'dom'o, trans'is la plac'o'n kaj tra la mal'ferm'it'a fenestr'o penetr'is la tur'o'n.
Komenc'iĝ'is la ĉef'aĵ'o.
La Magistr'o sid'is ĉe la tabl'o, mov'it'a al la volb'a fenestr'o. Antaŭ li kuŝ'is mal'nov'a led'a mon'uj'o kaj ar'et'o de mon'er'o'j. La Tond'il'o apog'is si'n al la mur'o. Met'int'e la mon'er'o'j'n en la mon'uj'o'n, la Magistr'o lev'is la okul'o'j'n, plen'a'j de tia am'o, ke ĝi pov'us degel'ig'i eĉ fer'a'n kor'o'n.
— Kiom vi kalkul'is ?— klak'voĉ'e demand'is la Tond'il'o.
— Tri or'a'j'n, naŭ arĝent'a'j'n kaj kvar'dek sep kupr'a'j'n,— kulp'e respond'is la Magistr'o.
— Tiom do vi akumul'is dum la long'a viv'o ?!
— Sed mi ankoraŭ hav'as vi'n, bel'a Tond'il'o, do vi ne kost'as ĉiu'j'n riĉ'aĵ'o'j'n de la mond'o ?!— dir'is la Magistr'o.
— En'am'iĝ'int'a'j muŝ'o'j almenaŭ ne blind'iĝ'as kaj ĉiam diferenc'ig'os muŝ'fung'o'n de ĵar'o da konfit'aĵ'o,— just'e rimark'is Aĥumdus. Ĝi aranĝ'is si'n sur la plafon'o, kaj mi pend'is kap'mal'supr'e'n: kun tia'j ne'oportun'aĵ'o'j oni dev'as humil'i, se oni uz'as muŝ'o'n kiel kur'best'o'n.
— Absurd'e !— klak'is la Tond'il'o.— Ĝis vi ne akumul'os mil'o'n da or'a'j, ne arog'u eĉ rigard'i mi'a'flank'e'n. O, mi ne'feliĉ'a. Ali'a'j, ver'a'j majstr'o'j, far'as ver'a'j'n aĵ'o'j'n el ver'a metal'o — franciskojn, hak'il'o'j'n, lanc'o'j'n. Kaj vend'as por ver'a or'o. Sed vi... Ĉiu'j figur'et'o'j, kiu'j'n vi nokt'e modl'as el la lun'a lum'o, viv'iĝ'as kaj for'flug'as.
— Ili re'ven'os,— mal'kuraĝ'e kontraŭ'dir'is la Magistr'o.
— Antaŭ la sun'sub'ir'o, kiam la nokt'o proksim'iĝ'as, tiu'j kre'it'a'j de mi al mi re'ven'as.
— For'ir'u en vi'a'n kamer'o'n. Mi ne vol'as vi'n vid'i !— ordon'is la Tond'il'o.
Kiam la Magistr'o el'ir'is, la Tond'il'o tuj ir'is al la fenestr'o kaj, konduk'ant'e la pupil'o'j'n sub la supr'a'j'n palpebr'o'j'n — tio est'as mod'e ĉe la vers'plekt'ul'o'j,— klak'is:
| Jun'ul'o'j — batal'ant'o, matros'o, poet'o ! Aŭskult'u la vort'o'j'n de mi'a dekret'o: Nur fer'o amend'as, Kun fer'o la sort ’ dividend'as. Etern'a'n mal'varm'o'n hav'ant'a, Torent'o'n de l ’ viv ’ halt'ig'ant'a, Est'as ĝi. |
” Mal'agrabl'eg'a'j vers'aĉ'o'j ”,— ek'pens'is mi.— Br - r !”
Dum'e Turroputo el'ir'is el la fend'o, kie li kaŝ'iĝ'is, etend'is la mantel'o'n, kiel pav'o etend'as la vost'o'n, lev'iĝ'is sur la pied'pint'o'j, kaj kiam la Tond'il'o ek'silent'is, tuj hojl'is, kvazaŭ ŝakal'o al la lun'o.
— O plej bel'a, saĝ'a kaj mirakl'a ! Donac'u minut'o'n da atent'o al fremd'land'an'o, kiu sur'voj'e al vi venk'is mil'o'j da ŝtorm'o'j kaj batal'is kontraŭ legi'o'j da monstr'o'j. Mi ĉirkaŭ'vetur'is la tut'a'n mond'o'n, kaj ĉie, en land'o'j, mult'e'loĝ'ig'it'a'j kaj sen'hom'a'j, popol'o'j, donac'it'a'j de la geni'o de vers'art'o kaj sen'voĉ'a'j pro si'a sovaĝ'ec'o, loĝ'ant'o'j de du'on'insul'o'j, insul'o'j kaj arĥipelag'o'j kant'is himn'o'j'n honor'e al vi, o Tond'il'o !
Kia sen'hont'em'a absurd'aĵ'o ! Sed se vi nur vid'us, kio far'iĝ'is kun la Tond'il'o dum Turroputo hojl'is. La brust'o de ĝi pasi'e lev'iĝ'ad'is, sur la vang'o'j ruĝ'kolor'e el'paŝ'is freŝ'a rust'o, la pik'ant'a'j okul'et'o'j bril'ad'is.
— Aĥ, kio'n vi dir'as,— afekt'e ĝi klak'is.— Cert'e mi sci'as, kiel iu'j ŝat'as mi'n. Mi'n do ne tuŝ'as la Magistr'o, almoz'a old'ul'aĉ'o, eĉ tiu Jun'ul'o — la ŝton'a kaj, mi arog'as dir'i, el bon'a famili'o, ne konduk'as de mi la rigard'o'n...
Sed tamen, kvankam mi est'as dorlot'it'a pro atent'o, tio, kio'n vi dir'as pri la insul'o'j, du'on'insul'o'j kaj arĥipelag'o'j,— se tio est'as ver'a, mi do ne toler'as flat'o'n...
— Nur mil'on'o de la ver'o, o ne'kompar'ebl'a ! Milion'o'n da buŝ'a'j oni'dir'o'j dis'port'iĝ'is tra la mond'o, ke vi, de bel'ec'o pli'a ol Afrodit'a, kaj de saĝ'ec'o de Zeŭso, ankoraŭ pli alt'a ol ĉiu'j en la sub'lun'a mond'o lev'iĝ'is en la di'a art'o de tranĉ'ad'o el paper'o. Pren'u, ne'kompar'ebl'a, tiu'n ĉi foli'o'n kaj blind'ig'u fremd'land'an'o'n per vi'a art'o.
— Paper'o est'as magi'a... La Magistr'o ne permes'as tuŝ'i ĝi'n,— jam konced'ant'e kontraŭ'dir'is la Tond'il'o.
— La plac'o de magi'o est'as en la magi'a'j fingr'et'o'j. Mi arog'os konsil'i fald'i la paper'o'n du'obl'e. Plu ! Plu !! Plu !!!
Nun tranĉ'u.
Kelk'a'j dek'o'j da paper'a'j figur'et'o'j glit'is el la man'o'j de la Tond'il'o kaj, fal'int'e sur la plank'o'n, viv'iĝ'is.
— La egal'a'j hom'et'o'j !— soft'e aĥis Aĥumdus. Ĝi tut'e trem'is. La unu'a'n foj'o'n mi vid'is Aĥumdus tim'ig'it'a. Ver'ŝajn'e ĝi jam puŝ'iĝ'is kun la egal'a'j hom'et'o'j. Mi ankaŭ sent'is angor'o'n, mi ja memor'is la rakont'o'n de la Instru'ist'o pri la Regn'o de Buf ’ la Naŭ'a, kaj la vort'o'j de li:” Tim'u la egal'a'j'n hom'et'o'j'n !”
La Tond'il'o ŝat'is la labor'o'n; la figur'et'o'j dek'e kaj cent'e fal'ad'is sur la plank'o'n. Viv'iĝ'int'e, ili vic'iĝ'ad'is kolumn'e kaj komenc'ad'is marŝ'i.
— Unu... Du... Unu... Du,— ek'danc'ant'e kaj rid'aĉ'ant'e, komand'is Turroputo.
De ie ĉe la hom'et'o'j aper'is pik'o'j kaj tambur'o'j.
— Mi ne pov'as,— dir'is Aĥumdus, flug'ant'e en magistr'a'n kamer'o'n.
La Magistr'o, kiel li est'is vest'it'a, dorm'is sur la stret'a fer'a lit'o.
Apud li sur taburet'o kuŝ'is la mon'uj'o. Laŭ la mur'o'j ramp'is onisk'o'j, stri'et'e flu'is akv'o; la kamer'et'o simil'is al kamer'o de prizon'o.
Sed ĉi tie ne ekzist'is la egal'a'j hom'et'o'j kaj malic'a Tond'il'o, kaj ĉi tie oni spir'is pli facil'e...
— Ni ripoz'u,— zum'is Aĥumdus, aranĝ'ant'e si'n sur la plafon'o kaj ferm'ant'e la okul'o'j'n.
Tra la pord'o'n en'kur'is Turroputo. Ŝtel'e ĉirkaŭ'rigard'int'e, li klin'is si'n super la Magistr'o, tuj rekt'iĝ'is kaj mal'aper'is.
Mi pens'is, ke Turroputo ŝtel'is ĉe la Magistr'o li'a'j ve'a'j groŝ'o'j, sed la mon'uj'o kiel antaŭ'e kuŝ'is sur la taburet'o, kaj mi kviet'iĝ'is.
— Ne, ne,— angor'e zum'is Aĥumdus.— I'o'n fi'a'n li far'is.
La Magistr'o en dorm'o spir'is egal'mezur'e kaj kviet'e. Ni de'nov'e flug'is en la unu'a'n ĉambr'o'n. Turroputo star'is sur la fenestr'o'bret'o. Sving'int'e la mantel'o'n, li dir'is:
— Mi for'ir'as, di'a, por verk'i en silent'o honor'e al vi geni'a'n poem'o'n, dum la frid'o de vi'a am'o plen'ig'as mi'a'n kor'o'n. En la Glaci'a Mond'o est'os feliĉ'a'j nur ni ambaŭ — vi, Tond'il'o, kaj mi !
Jen, signif'e, kiel mal'proksim'e ir'is la afer'o ! Kaj kia ” Glaci'a Mond'o ”?! Turroputo komenc'is rapid'e mal'supr'e'n'ir'i, el'klar'iĝ'is, ke sub la heder'o en mur'o de la tur'o ekzist'as fer'a ŝtup'ar'o.
— Ni flug'u,— en afekci'o zum'is Aĥumdus.
En la pord'o aper'is la Magistr'o. Li ir'is, du'on'ferm'int'e la okul'o'j'n kaj etend'int'e antaŭ'e'n la man'o'j'n, kvazaŭ en sonĝ'o. Li'a vizaĝ'o est'is tre pal'a.
Ĉiu'j kandel'o'j sam'temp'e esting'iĝ'is, kvazaŭ de blov'eg'o, sed mi ne sent'is vent'o'n.
En la ĉambr'o'n penetr'is la fost'o de ne'ordinar'e bril'a lum'o de la lun'o !
Aŭd'ebl'is inter'sonor'o de la urb'a horloĝ'o:
| Don'n - don'n - don'n — Tiu kant'o pri tio, ke: Ne poltron'u, kaj rev ’ plen'um'iĝ'os !
Se vi am'os, la rev ’ plen'um'iĝ'os ! |
Aĥumdus soft'et'e aĥis, kaj ĉe mi la okul'o'j plen'iĝ'is de larm'o'j.
— Bon'a'n tag'o'n, patr'o !— dir'is la Princ'in'o.
— Bon'a'n tag'o'n, knab'in'o !— kares'e respond'is la Magistr'o. La stel'o'j dir'as, ke en ĉi tiu nokt'o fin'iĝ'os la ekzorc'iz'o, per kiu Turroputo envult'is vi'n. Est'u tiel ! Est'u vi'a kor'o de'nov'e am'em'a kaj kompat'em'a. Ĉu ĝi re'viv'iĝ'os, vi'a kompat'ind'a kor'o ?
La Princ'in'o silent'is. Nur mal'ĝoj'a rid'et'o ek'lum'is en ŝi'a'j blu'a'j okul'o'j.
— Vi dev'as renkont'iĝ'i kun Silvero,— daŭr'ig'is la Magistr'o.— Hodiaŭ ĉio decid'iĝ'os !
— Se vi ordon'as, patr'o, mi ir'os.
Ŝi mal'aper'is mal'antaŭ la fenestr'o. La Ŝton'a Jun'ul'o — tio est'as, ver'ŝajn'e, en tiu moment'o li est'is ne tut'e ŝton'a — ne'pacienc'e paŝ'is al la bord'o de la tegment'o.
” Li do neni'o'n vid'as kaj aŭd'as. Nun li fal'os kaj dis'romp'iĝ'os ”,— mi pens'is kaj, re'memor'int'e pri mi'a magi'a laĉ'o, plen'fort'e dis'sving'is ĝi'n kaj ĵet'is ĝi'n trans la strat'o.
La Jun'ul'o, lig'int'e la laĉ'o'n al la gargojl'o, mal'lev'iĝ'is sur la plac'o'n.
La laĉ'o volv'iĝ'is glob'e, re'tra'flug'is al mi kaj, kvazaŭ neni'o okaz'us, en'iĝ'is en la kun'lig'aĵ'o'n.
Star'ant'e ĉe fenestr'o de la tur'o, la Magistr'o akompan'is per rigard'o la Princ'in'o'n kaj Jun'ul'o'n, for'ant'a'j sur la plac'o ilumin'it'a de la lun'a lum'o.
Aŭd'ebl'is malic'a klak'o de la Tond'il'o, pri kiu mi preskaŭ tut'e forges'is:
— La kanajl'o rigard'is ŝi'n, sed ne mi'n, tiu jun'ul'aĉ'o, nur afekt'int'a ŝton'a.” La bel'a Princ'in'o...” La mond'o frenez'iĝ'is de bel'ec'o. Se mi pov'us, mi el'tranĉ'us la em'o'n al bel'ec'o jam en beb'ec'o, kiel oni for'ig'as la aden'oid'o'j'n.
Tiam regn'us mi, Tond'il'o, kaj la mal'saĝ'a'j Princ'in'o'j hav'us neni'o'n por far'i en la mond'o... Ne'grav'e, mi'n am'as la riĉ'a kaj nobl'a fremd'land'an'o. Kaj se... Fin'fin'e taŭg'os la old'ul'aĉ'o Magistr'o...
La Tond'il'o parol'is soft'e, preskaŭ flustr'e. Tamen por ni kun Aĥumdus ĉio do est'is aŭd'ebl'a ! Kial do la kompat'ind'a Magistr'o neni'o'n aŭd'is ?
— La en'am'iĝ'int'a'j muŝ'o'j almenaŭ ne surd'as,— en'pens'ant'e zum'is Aĥumdus.
— Ŝajn'as al mi, ke tio est'os tim'ind'a, sed, ver'ŝajn'e, la plej feliĉ'a nokt'o,— dir'is la Magistr'o.
Ni flug'is el la tur'o.
— Je Turroputo !— entuziasm'e zum'is Aĥumdus.
Ni ating'u la Sorĉ'ist'o'n kaj for'ig'u li'n, ali'e li ekzist'ig'os tia'n...
— Kiel ni li'n for'ig'os ?— mal'kuraĝ'e demand'is mi.
— Mi jam el'pens'os, Simpl'ul'o ! Kred'u al Aĥumdus !
En la hel'a nokt'o blov'et'is mal'varm'eg'o. Nigr'a ombr'o kuŝ'iĝ'is sur la plac'o'n.” Do'n ”,— la last'a'n foj'o'n sonor'is la horloĝ'o, kaj aŭd'iĝ'is tut'e ali'a'j son'o'j, kvazaŭ iu per tranĉ'il'o skrap'us laŭ vitr'o.” Tĵarĉ - tĵarĉ - tĵarĉ ”,— raŭk'is la horloĝ'o.
| Invers'e al fremd'a kaj surd'a jar'cent ’... La blind'a, la mut'a. Al land'o de nokt'o, mal'varm'o kaj vent ’.
Al ver ’ kruc'um'it'a, reg'ant'a mal'ver ’; Tĵarĉ... Tĵarĉ... Tĵarĉ... |
La horloĝ'o ripet'ad'is kaj ripet'ad'is la tim'ind'a'j'n lini'o'j'n.
— Kio'n tio signif'as ?— tim'ig'it'e demand'is Aĥumdus.
— Mi ne sci'as... Ebl'e al la horloĝ'o ŝajn'as, kvazaŭ re'ven'as la mez'epok'o ?!— respond'is mi.
— La mez - epok'o ?! Hm !— zum'is Aĥumdus en si'a kutim'a instru'a ton'o.— Ne plu tiel mal'bon'e. La ” mez'a ”, cert'e, est'as mal'pli bon'a ol la ” bon'a ”, sed pli bon'a ol la ” mal'bon'a ”. Oni ne bezon'as est'i muŝ'o por el'pens'i tio'n.
— Ne... Ne !— dir'is mi, pen'ant'e re'memor'i ĉio'n, kio'n mi lern'is en la lern'ej'o pri la terur'a mez'epok'o.— Tiam est'is tia'j ekzekut'ist'o'j — inkvizitor'o'j. Ili brul'ig'ad'is scienc'ist'o'j'n, ĉar ili rigard'is al la stel'o'j. Ili brul'ig'ad'is knab'in'o'j'n, ĉar ili est'is bel'a'j kaj ĝoj'a'j, pli am'is danc'i ol aŭskult'i homili'o'j'n. Kaj ili brul'ig'ad'is bon'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j skrib'is libr'o'j'n, mok'ant'a'j'n kaj damn'ant'a'j'n la ekzekut'ist'o'j'n.
— Strang'a'j est'aĵ'o'j est'as hom'o'j,— zum'is Aĥumdus.— Ne, muŝ'o'j ne brul'ig'as muŝ'o'j'n...
En la fenestr'o aper'is la Magistr'o.
— Katastrof'o !— li ek'kri'is. La ŝlos'il'o est'as ŝtel'it'a ! La horloĝ'o ek'ir'is invers'e. Ĉu de'nov'e Turroputo ?!
Aŭd'int'e la vort'o'j'n de la Magistr'o, Aĥumdus krut'e ĝir'is, kaj ni de'nov'e flug'is al la tur'o.
— Kiu est'is ĉi tie, dum mi dorm'is ? Mi pet'eg'as vi'n, Tond'il'o, dir'u la ver'o'n !— demand'is la Magistr'o, paŝ'int'e intern'e'n de la ĉambr'o.
— Neni'u, magistroĉjo !— per klak'ant'a mensog'a voĉ'o respond'is la Tond'il'o.— Mi ne for'ir'is de vi eĉ unu paŝ'o'n, ĉiam de'pel'is ted'ant'a'j'n kaj mal'saĝ'a'j'n muŝ'o'j'n.
— La kovard'a Tond'il'o !— indign'int'e zum'is Aĥumdus.
— Sed mi ankoraŭ kvit'os kun vi.
Post paŭz'o la Magistr'o laŭt'e dir'is:
— Mi kred'as al vi. Oni ne pov'as perfid'i hom'o'n, se li tiom vi'n am'as...
Kompat'ind'a Magistr'o, mi ankaŭ kred'as al hom'o'j. Sed kio mi est'as ?” Simpl'ul'o ”,— kiel esprim'as si'n Aĥumdus.
Sed la plej sci'plen'a hom'o dev'us sci'i, al kiu kred'i kaj al kiu ne. Ali'e por kio taŭg'as tut'a li'a dokt'ec'o ?
Ni flug'is super la plac'o, de la tur'o al la urb'o'dom'o.
Sub la flug'il'o de Aĥumdus montr'iĝ'is strang'a urb'o. Kiel ĝi aper'is en la dezert'a ŝton'a plac'o, tie, kie ĵus ne est'is eĉ unu konstru'aĵ'o ? En griz'a mal'varm'a lum'o etend'iĝ'is rekt'a'j strat'o'j. Laŭ ili, inter kvadrat'a'j dom'o'j, marŝ'is, ne fleks'ant'e la genu'o'j'n, la egal'a'j hom'et'o'j en griz'a'j uniform'o'j, kun tambur'o'j kaj lanc'o'j.
Tra bru'eg'o de la tambur'o'j aŭd'iĝ'is ŝakal'a hojl'ad'o:
| Al pens'o'j plat'a'j est'u em'a, Pens ’ plat'a est'as praktik'em'a ! |
Jen kie li, ni'a mal'amik'o Turroputo !
Aĥumdus komenc'is krut'e mal'supr'e'n'iĝ'i, pret'a sur'ter'iĝ'i, sed ne tuŝ'is la ter'o'n, kaj vibr'ig'ant'e la flug'il'o'j'n, sen'mov'e pend'is en la aer'o.
— Kio okaz'is al vi ?— demand'is mi.
— Mi ne pov'as !— per trem'ant'a voĉ'o de'vok'iĝ'is Aĥumdus.— Tie est'as ” Mort'o al la muŝ'o'j ”!
Al ĝi ŝajn'is, ke la strat'o'j est'as pavim'it'a'j de la glu'a paper'o.
Mi prov'is dis'cert'ig'i ĝi'n pri tio, sed ĝi nur ne'ant'e sku'ad'is la kap'o'n.
— Far'u, kio'n vi vol'as, mi salt'os mem,— el'ŝir'iĝ'is ĉe mi.
Mi salt'is, ankoraŭ en la aer'o bedaŭr'ant'e tiu'n mi'a'n frenez'aĵ'o'n.
Mi fal'is sur ŝton'a'n pavim'o'n, pen'e lev'iĝ'is kaj, lam'et'ant'e, ir'is laŭ unu el la strat'o'j.
De ĉie aŭd'iĝ'is la komand'o'j:” Unu - du !”,” Eg - gal'u !”
Mi renkont'iĝ'is kun du egal'a'j hom'et'o'j.
— Kiel nom'iĝ'as vi'a urb'o ?— mi demand'is.
Respond'ant'e, ili parol'is laŭ'vic'e per egal'a'j voĉ'o'j:
— Tio est'as la fam'a ” Urb'o de egal'a'j hom'et'o'j !”
— La de ĉiu'j kon'at'a !
— Ĉe ni ĉio egal'as — kaj la hom'o'j, kaj la dom'o'j.
— Kaj tio bon'eg'as. Se do ĉio ne egal'us, aper'us diferenc'o'j.
— Kaj divers'a'j hom'et'o'j bezon'us divers'a'j'n uniform'o'j'n.
— Kaj divers'kolor'a'j dom'o'j — divers'a'j'n farb'o'j'n.
— Kaj divers'a'j pens'o'j — divers'a'j'n kap'o'j'n.
De'nov'e al'port'iĝ'is hojl'ad'o de Turroputo:
| Rigard'u nur sonĝ'o'j'n rekomend'it'a'j'n, Bol'ig'it'a'j'n kaj en'pak'it'a'j'n. La sonĝ'o'j, per si mem nask'it'a'j, Por rigard'o est'as prohib'it'a'j ! |
Mi kur'is al la voĉ'o de la Sorĉ'ist'o, sed baldaŭ kompren'is, ke mi perd'is la direkt'o'n kaj rond'ir'as en la sam'a lok'o.
De post angul'o ven'is ankoraŭ du egal'a'j hom'et'o'j: ili ĉiu'j ir'is ĉi tie po du aŭ kolumn'e kaj ial kun ferm'it'a'j okul'o'j.
— Bon'vol'u dir'i, kiel mi vid'u la sorĉ'ist'o'n Turroputo ?
— Oni ne pov'as vid'i, kio'n vol'as vid'i, se vid'as tio'n, kio ekzist'as !— dir'is la unu'a hom'et'o.
— Ferm'u la okul'o'j'n, tiam vi vid'os, kio'n vi vol'as vid'i, sed ne kio ekzist'as,— dir'is la du'a per la sam'a voĉ'o.
— Kiam la okul'o'j est'as mal'ferm'it'a'j, vi vid'as tio'n, kio ekzist'as, ran'o'j'n, ekzempl'e, kaj mi terur'e mal'am'as ran'o'j'n.
— Aŭ roz'o'j'n, sed mi ne toler'as flor'o'j'n.
— Se vi ferm'as la okul'o'j'n, vi tuj vid'as tio'n, kio'n vi bezon'as.
— Aŭ neni'o'n vid'as, kaj tio est'as ankoraŭ pli bon'a.
— Aŭ vi vid'as sonĝ'o'j'n, kaj tio est'as agrabl'a.
— Aŭ ne vid'as sonĝ'o'j'n, kaj sen sonĝ'o'j est'as pli trankvil'e.
Dis'aŭd'iĝ'is bru'eg'o de pez'a'j paŝ'o'j. Laŭ la long'a strat'o kur'is Turroputo. Li est'is ankoraŭ mal'proksim'e, sed rimark'is mi'n kaj halt'is, sufok'at'a de rid'o:
— Ha - ha - ha ! Jen kie vi est'as, mal'grand'a kanajl'o ! Vi bezon'as la ŝlos'il'o'n de la horloĝ'o, kiu fin'e komenc'is ir'i kiel dec'as — al la pas'int'a'j glor'a'j, glaci'a'j, sang'a'j temp'o'j.
— Turroputo bat'et'is la poŝ'o'n de la pantalon'o, de kie montr'iĝ'is la vir'kok'a kap'o de la ŝlos'il'o.— Nun mi pren'os vi'n per tri fingr'o'j, prem'os ĝis kiam vi hojl'os, kaj sid'ig'os en la poŝ'o'n. Tie est'as "darkete" kaj sufok'e, sed tio ne grav'as, post kvar'dek jar'o'j vi kutim'iĝ'os, se vi ne kadavr'iĝ'os antaŭ tio. Kaj la mal'saĝ'a'n karb'et'o'n, kiu ne esting'iĝ'as, mi ĵet'os en la plej profund'a'n put'o'n — ĝi lum'u al la bon'a'j onisk'o'j kaj bon'kondut'a'j akv'o'pul'o'j. Kaj la laĉ'o'n, kiu ne ŝir'iĝ'as, mi brul'ig'os. Se ĝi ne ekzist'us, ŝton'a Silvero trans'form'iĝ'us en amas'o'n da gruz'o — en'am'iĝ'int'a gruz'o, hi - hi, kaj la old'ul'aĉ'o Ganzelius pro mal'ĝoj'o vojaĝ'us al la ali'a mond'o. Jam long'e temp'as ! Hej, egal'a'j fi'ul'o'j ! Griz'a'j kanajl'o'j ! Ĉirkaŭ'ig'u ! Kapt'u ! Al'konduk'u ! Unudu ! Kur'e ek !
Ĵus la plac'o ŝajn'is est'i dezert'a, kaj jen de ĉie — el defil'ej'o'j, el dom'o'j, eĉ el la ter'o — komenc'is aper'i la egal'a'j hom'et'o'j.
Ili vic'iĝ'is kolumn'e kaj kun lev'it'a'j lanc'o'j kur'is al mi.
” La fin'o... Nur Aĥumdus pov'us sav'i mi'n ”,— sen ia esper'o pens'is mi kaj lev'is la kap'o'n, por rigard'i en la stel'a'n ĉiel'o'n la last'a'n foj'o'n.
Kaj vid'is Aĥumdus !
En la hel'a lun'a lum'o ĝi glit'is laŭ krut'a ĝir'o, kaj post'e, kun'ig'int'e la flug'il'o'j'n, sen'tim'e ek'plonĝ'is. Kaj ankoraŭ — kio'n mi tut'e ne atend'is — por help'o hast'is la Magistr'o. Li proksim'iĝ'ad'is gigant'salt'e, ten'ant'e en la minac'e lev'it'a man'o polm'aĵ'o'n da stel'o'j.
Bedaŭr'ind'e Turroputo ankaŭ rimark'is mi'a'j'n amik'o'j'n.
— Tĵarĉ... Tĵarĉ...— kri'is li, fort'e sving'int'e la man'o'j'n.
| Ĉio am'ant'a, kant'ant'a, rid'et'ant'a, Pens'ant'a, viv'ant'a kaj kresk'ant'a, En glaci'o'n est'as trans'form'ant'a ! Trans'form'ant'a !! Trans'form'ant'a !!! |
Komenc'iĝ'is terur'a glaci'a tempest'o. La aer'o'n plen'ig'is mult'a'j akr'a'j glaci'er'et'o'j. Ĉiu'sekund'e dens'iĝ'ad'is la mal'hel'o. Mal'aper'ad'is stel'o'j. Baldaŭ ankaŭ la lun'o dron'is en ink'a obskur'o.
Per frost'it'a'j fingr'o'j mi el'ig'is la pa'nj'a'n karb'et'o'n kaj ĉirkaŭ'rigard'is. Super la urb'o pend'is glaci'a volb'o sen sol'a breĉ'o.
” En glaci'o'n est'as trans'form'ant'a ! Trans'form'ant'a !!
Trans'form'ant'a !!!” Do glaci'iĝ'is kaj mi'a kar'a Instru'ist'o, kaj la Magistr'o, sed kiu pens'is pli ol ili ? Glaci'iĝ'is la Princ'in'o, kaj glaci'iĝ'is la ĵus re'viv'int'a Silvero, tiel tim'ind'e pag'ant'e pro la etern'a am'o ? Do la tut'a mond'o trans'form'iĝ'is en glaci'o'n ? Aŭ ali'flank'e de la mal'ben'it'a glaci'a kloŝ'o la hom'o'j viv'as laŭ'mal'nov'e ? Kaj tie atend'as mi'n, ne perd'ant'e esper'o'n, Aĥumdus kaj la Magistr'o ?!
Mi star'is, prem'it'a de la vent'o al ŝton'a mur'o de dom'o.
Malic'a'j ar'o'j da glaci'er'o'j sur'flug'ad'is, sed la ard'o de la karb'et'o for'ig'ad'is ĝi'n. Ĉie ĉirkaŭ'e feroc'is tempest'o. La dom'o'j star'is du'on'kovr'it'a'j de glaci'o. La tut'a strat'o est'is sem'it'a de glaci'a'j mont'et'o'j. Kelk'a'j el ili mov'iĝ'is, kaj mi kompren'is, ke tio est'as la egal'a'j hom'et'o'j, kur'int'a'j por kapt'i mi'n, kaj sur'ŝut'it'a'j de la tempest'o.
Super la strat'o kaj la dom'o'j alt'iĝ'is la grand'eg'a figur'o de Turroputo, ankaŭ ĝis'zon'e en'ig'it'a en la glaci'a'n mont'o'n.
Oni bezon'is uz'i la minut'o'j'n, kiam la uragan'o ten'as mi'a'j'n mal'amik'o'j'n en la kapt'il'o. La vent'o ĵet'is mi'n sur'ter'e'n, kaj mi mov'iĝ'is ramp'ant'e, glit'ant'e inter la hom'et'o'j.
— Ekster'e'n !
Turroputo ek'sving'is la man'o'n, kaj la vent'o tuj kuŝ'iĝ'is.
— Hej, egal'a'j fi'ul'o'j ! Lantern'o'j'n !— kri'is Turroputo.— Fos'il'o'j'n, romp'il'o'j'n ! Unu'a, sep'a kaj dek'tri'a trup'o'j — el'fos'u mi'n ! La ses'a kaj dek'a — kapt'u la mal'grand'a'n kanajl'o'n !
La urb'o viv'iĝ'is. De ĉie kur'is la hom'et'o'j. Feliĉ'e en la mal'hel'o ili neni'o'n vid'is, la karb'et'o lum'is nur al mi.
Kiel taŭg'is dum tiu nokt'o la lecion'o'j pri salt'o'j kaj krosoj, kiam la kar'a Instru'ist'o kun si'a mild'a insist'o dev'ig'is mi'n kur'i ĉiu'tag'e, kaj kiu'j'n, ŝajn'is, tut'e ne bezon'as fabel'ist'o.
Nur dank ’ al ili mi ne pere'is !
Mi tra'iĝ'ad'is sub la pied'o'j de la hom'et'o'j, de'klin'iĝ'ad'is, kur'e salt'ad'is super ĉen'o'j de la mal'amik'o'j.
— Pli vigl'e, griz'a'j labor'evit'ul'o'j !— kri'is Turroputo.— Kapt'u la kanajl'o'n, aŭ mi el'las'os egal'a'j'n rat'o'j'n, kaj ili vor'os vi'n.
Antaŭ'e preskaŭ vertikal'e supr'e'n'iĝ'is dekliv'o de la glaci'a mont'o, en kies centr'o star'is la Sorĉ'ist'o. Mi grimp'is laŭ tiu baŭm'int'a glit'ej'o, kroĉ'ant'e per la man'o'j dorn'a'j'n glaci'er'o'j'n kun haŭt'o de'ŝir'it'a ĝis sang'o, sed nov'e kaj de'nov'e rul'iĝ'is mal'supr'e'n. La esper'o preskaŭ las'is mi'n, kiam mi memor'is, ke en la magi'a kun'lig'aĵ'o ekzist'as tranĉ'il'o. Mi el'ig'is ĝi'n kaj sving'e pik'is en glaci'o'n.
” Ĵ - ĵ - ĵ ”,— form'iĝ'is ŝtup'o. Pli'a bat'o de tranĉ'il'o — nov'a ŝtup'o.
Mi ramp'is laŭ la glaci'a ŝtup'ar'o kaj, ĉirkaŭ'rigard'ant'e, vid'is, kiel la hom'et'o'j kun fos'il'o'j kaj romp'il'o'j ĉirkaŭ'ig'as la mont'o'n. Pal'a lum'o de lantern'o'j je mi'a terur'o lev'iĝ'is ĉiam pli alt'e. Sed la supr'aĵ'o est'is proksim'a.
Jen jam apud'as la dik'a ventr'aĉ'o de Turroputo.
Kolekt'int'e la last'a'j'n fort'o'j'n mi salt'is, kapt'is la zon'o'n de la Sorĉ'ist'o kaj ir'is trans bord'o de pantalon'a poŝ'o de Turroputo kaj laŭ la ŝlos'il'o, kiel laŭ arb'ar'trunk'o, glit'is en mal'hel'o'n.
Ĉio est'is ankoraŭ pli mal'facil'a, ol mi est'is supoz'ant'a. La ŝlos'il'o de la horloĝ'o est'is fiks'it'a al ŝtal'a ĉen'et'o per ring'o, ferm'it'a de serur'o. Mi ek'plor'is pro sen'fort'o.
Est'is aŭd'ebl'a'j la oft'a'j bat'o'j de romp'il'o'j kontraŭ la glaci'o'n. Iom'et'e plu, kaj la hom'et'o'j liber'ig'os Turroputon el la glaci'a kapt'o. Tiam la eskap'o est'os ne'ebl'a. Prem'int'e la orel'o'j'n per la polm'o'j, mi dir'is al mi:” Pens'u dum ne est'as mal'fru'e ! Kio'n far'us anstataŭ vi Aĥumdus kaj la Magistr'o ? Kiel ag'us metr Ganzelius ?”
Subit'e mi ne memor'is, sed kvazaŭ aŭd'is la voĉ'o'n de la Instru'ist'o:
” Kiam vi'a pa'nj'o rigard'is kaj rigard'is al la ŝlos'il'o, ĝis kiam ferm'iĝ'is por ĉiam ŝi'a'j okul'o'j, kaj en si preĝ'is nur pri unu sol'a vol'o: en la plej mal'facil'a minut'o tiu ĉi ŝlos'il'o sav'u ŝi'a'n fil'o'n, tiam la ŝlos'il'o far'iĝ'is magi'a...”
La magi'a ŝlos'il'et'o ! Kiel mi pov'is forges'i pri ĝi ! Balanc'iĝ'ant'e sur la glit'a ĉen'et'o, mi ating'is la serur'o'n. Mi tiel emoci'is, ke eĉ ne pov'is tuj en'met'i la ŝlos'il'et'o'n en la ŝlos'il'ing'o'n. Post'e la ring'o mal'ferm'iĝ'is, la ĉen'et'o glit'iĝ'is el sub la pied'o'j, kaj mi preskaŭ fal'is en abism'o'n.
Pri tio, kio est'is plu, oni pov'as ne re'memor'i. Ne okaz'is io ne'ordinar'a. Mir'ind'is nur tio, kiel mi en ĉio sukces'is dum tiu nokt'o: mi do est'as hom'o mal'feliĉ'a.
Mi volv'is la laĉ'et'o'n ĉirkaŭ la zon'o kaj lig'is al unu ĝi'a ekstrem'aĵ'o la ŝlos'il'o'n de la horloĝ'o, kaj al la ali'a la karb'et'o'n. Turroputo est'is tut'a sur'pend'ig'it'a de insign'o'j, medal'o'j, ĉirkaŭ'zon'it'a de orden'a'j kordon'o'j. Kaj sorĉ'ist'a vant'ec'o tre taŭg'is. Salt'ant'e de medal'o al medal'o'n, mi sen embaras'o ating'is la ŝultr'o'n de Turroputo, kaj de tie sur'grimp'is li'a'n ĉapel'o'n.
La supr'o de la glaci'a kupol'o de mi'a prizon'o est'is tut'e proksim'a. Aranĝ'int'e mi'n pli oportun'e, mi komenc'is tut'fort'e dis'rond'ig'i la laĉ'et'o'n kun la karb'et'o. La karb'et'o, mi pens'is, kiel fajr'a tranĉ'il'o tra'tranĉ'os la glaci'o'n, mal'ferm'os pord'eg'o'n al liber'o, kaj tiam...
Tiam mi do trov'os manier'o'n for'kur'i !
Jen mi'a bon'a karb'et'o tuŝ'is la glaci'a'n kupol'o'n kaj preciz'e, kiel cirkel'o, desegn'is cirkl'o'n. Kun ĉiu sekund'o ĝi pli profund'e en'ir'is la glaci'a'n blend'o'n. Degel'ant'e kaj krev'ant'e, la glaci'o kvazaŭ ĝem'is.” La sorĉ'ist'o pov'as aŭd'i la strang'a'j'n son'o'j'n, kaj fin'o al ĉio !”— ek'tim'is mi. Sed ne van'e la Instru'ist'o dir'is:” Malic'a'j sorĉ'ist'o'j tiel laŭt'e kri'as, ke ili aŭd'as nur si'n mem.”
Ek'bril'is stri'et'o de la nigr'a nokt'a ĉiel'o kaj sur ĝi — hel'hel'a stel'et'o. Andant'e fleks'iĝ'ant'e, la stri'et'o de la ĉiel'o long'iĝ'is kaj long'iĝ'is. La grinc'o de la glaci'o far'iĝ'is tiel akr'e'son'a, ke Turroputo silent'is du'on'vort'e. En la alt'o mal'ferm'iĝ'is cirkl'o de stel'plen'a ĉiel'o, kaj sam'temp'e mi sent'is tim'ind'a'n bat'o'n, pro kiu mi sven'is.
Mi re'konsci'iĝ'is de leĝer'a vent'et'o, ĉirkaŭ'blov'int'a la vizaĝ'o'n. La kap'o mi'n tre dolor'is. Mi pen'e mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj vid'is Aĥumdus. Ĝi sving'is la flug'il'et'o'j'n, kiel vent'um'il'o.
— Kie ni est'as ?— mi demand'is.
— Fin'fin'e !— Aĥumdus ek'rid'et'is kaj far'is profund'a'n el'spir'o'n.— Kviet'iĝ'u. Vi est'as en liber'o. Mi rimark'is la karb'et'o'n, ni kun la Magistr'o kapt'is la laĉ'et'o'n kaj ek'tren'is — komenc'e aper'is vi, kaj post vi la ŝlos'il'o.
Mi kuŝ'is sur la mal'seren'e ek'bril'ant'a glaci'o. Est'is horor'e pro tio, ke tiel proksim'a est'is la urb'o de la Egal'a'j Hom'et'o'j, kiu preskaŭ far'iĝ'is por mi etern'a prizon'o.
Dekstr'e nigr'is cirkl'a breĉ'o; tra ĝi oni el'tir'is mi'n ekster'e'n.
Ĉirkaŭ'rigard'int'e, mi ek'vid'is la tur'o'n, la ale'o'n de mal'jun'a'j kaŝtan'arb'o'j kaj la urb'o'dom'o'n. Kaj vid'is la Magistr'o'n: alt'e ek'salt'ant'e, li hast'is al la horloĝ'o.
— Kiel ni emoci'is dum vi est'is tie,— zum'is Aĥumdus.
— Kiom da foj'o'j mi dir'is, ke vi ne pov'as rest'i sol'a, ĉar vi est'as tiel jun'a kaj ankoraŭ ne kler'ig'is vi'a'n raci'o'n. Sed kio est'as por ni konsil'o'j de amik'o, se la natur'o gratifik'is ni'n per la spit'em'a kaj mal'humil'a karakter'o...
Ŝajn'e, Aĥumdus tut'e forges'is, kial mi rest'is sol'a. Est'u tiel.” Forges'it'a ofend'o — sak'o, ĵet'it'a de la ŝultr'o'j, ofend'o, kiu'n vi ne pardon'as al la amik'o,— ĝib'o,”— kutim'is ripet'i la Instru'ist'o.
— Sed kie est'as Turroputo ?!— demand'is mi.
— Ĉu vi sopir'as pri li ?— sub'rid'is Aĥumdus. Feliĉ'e, la glaci'er'o vi'n nur tuŝ'is, sed li'n tiel bat'is kontraŭ la kap'o, ke li ne baldaŭ re'konsci'iĝ'os... La Magistr'o pet'is ni'n plej baldaŭ trov'i Silveron kaj la Princ'in'o'n,— post minut'o zum'is Aĥumdus.— Li tre mal'trankvil'iĝ'as pro ili'a sort'o.
Ni lev'iĝ'is aer'e'n. Mi turn'iĝ'is. Ne est'is glaci'a kupol'o, nek Urb'o de la Egal'a'j Hom'et'o'j. Ili mal'aper'is sam'e strang'e kaj subit'e, kiel ili aper'is. Ĉu ebl'e ili iĝ'is ne'vid'ebl'a'j nur por ni, ordinar'a'j hom'o'j ?!
Ĉe la mal'jun'a'j kaŝtan'arb'o'j ni ek'vid'is la Princ'in'o'n kaj Jun'ul'o'n. Aĥumdus sink'is sur foli'o'n de arb'o, ĝust'e super ili.
Ne, ili ne parol'is pri am'o kaj ĉio tia, sed disput'is, preskaŭ kverel'is.
Sur la kaŝtan'arb'o'j'n fal'is nigr'a ombr'o; ebl'e tial la Princ'in'o kaj Jun'ul'o ne est'is inklin'a'j al am'konfes'o'j. Tre proksim'e, en distanc'o de kelk'a'j paŝ'o'j la ter'o'n ilumin'is la tener'a lum'o de la lun'o. Sed la ombr'o andant'e sur'rul'iĝ'is la ilumin'it'a'n spac'o'n.
— Baldaŭ tiu ĉi mal'ben'it'a ombr'o de la horloĝ'o, ir'ant'a pas'int'ec'e'n, inund'os la tut'a'n mond'o'n, se nur la Magistr'o...— angor'e zum'is Aĥumdus.
— Mal'varm'e kaj tenebr'e,— trist'e dir'is la Princ'in'o.
— Jes, mal'varm'e kaj tenebr'e, ni do re'e est'as en la mez'epok'o,— eĥ'is la Jun'ul'o.
— Ĉu morgaŭ oni re'e konduk'os vi'n al la Inkvizitor'o ?
— Jes... Morgaŭ,— respond'is la Jun'ul'o.
— La kompat'ind'a, mal'saĝ'a... Kaj vi re'e est'os ripet'ant'a, ke la Ter'o gir'as ĉirkaŭ tiu ĉi mal'grand'a Sun'o ?
— Jes !
— Kaj sub tortur'o ?
— Kio'n do ali'a'n mi pov'as dir'i ? Kopernik'o ja pruv'is, ke tio est'as la ver'o.
— Absurd'o... La tut'a strat'o, la tut'a kvartal'o, la tut'a urb'o sci'as, ke tio est'as absurd'a, sed vi gurd'as la vi'a'n, por ke oni mort'ig'u mi'n kaj vi'n.
La Jun'ul'o silent'is, mal'lev'int'e la kap'o'n.
— Al ĉiu'j est'as kon'at'e,— ad'is la Princ'in'o,— ke la Sun'o lev'iĝ'as tie, mal'antaŭ la frukt'a bazar'o. O'nj'o Petra, kiu plej bon'e bak'as la kuk'o'j'n kun rabarb'o, fru'e maten'e ir'is laŭ la pom'a'j vic'o'j kaj vid'is, kiel la stult'a Sun'o dorm'aĉ'as sub la aler'o. O'nj'o Petra ankoraŭ pens'is:” Kia grand'eg'a ruĝ'a pom'o,” lev'is ĝi'n kaj fal'ig'is — ĝi est'is tre varm'eg'a. Vi ja kred'as al o'nj'o Petra ?!
La Jun'ul'o silent'is.
— Kaj onĉjo piter, Ĉef'o de la Nokt'a Gard'ant'ar'o, ir'is kun patrol'o laŭ la bord'o de la mar'o kaj ek'vid'is vi'a'n dis'komplez'a'n Sun'et'o'n, kiu est'as al vi pli kar'a ol mi kaj la viv'o. Ĝi plen'drink'is ebri'a kaj stern'aĉ'is si'n dum ne'permes'ebl'a temp'o en ne'permes'ebl'a lok'o. La onĉjo piter bat'is ĝi'n per la pied'o, kaj ĝi moment'e rul'iĝ'is trans la horizont'o en la mar'o'n — eĉ ne ek'blek'is. Ĉiu'j do dev'as obe'i la determin'it'a'n ord'o'n. Vi ja kred'as al onĉjo piter ?
— Sed ja...— prov'is komenc'i la Jun'ul'o, sed la Princ'in'o ne permes'is al li fin'dir'i.
— Kaj mal'jun'a onĉjo Inkvizitor'o tiel mal'ĝoj'as, ke vi kontraŭ'dir'as al li, kaj oni est'as dev'ig'at'a re'e vi'n pri'demand'i. Vi dev'as dir'i tio'n, kio'n oni al vi ordon'as, tio'n, al kio kred'as ĉiu'j omaĝ'ind'a'j hom'o'j, eĉ se vi mem ne kred'as al tio. Ali'e mi for'ir'os de vi. Mi for'ir'os de vi por ĉiam.
La princ'in'o, ne turn'ant'e si'n, for'ir'is.
Kaj la Jun'ul'o star'is ĉe la benk'o sub kaŝtan'arb'o, kvazaŭ de'nov'e ŝton'iĝ'is. Li ne plor'is kaj ne pet'eg'is, kiel far'us mi kaj ĉiu ali'a, sed nur dir'is post la Princ'in'o kun si'a strang'a sufer'plen'a grimac'o:
— Du mil libr'o'j est'as skrib'it'a'j pri mal'jun'a doktor'o Faŭst'o, kiu vend'is la anim'o'n al la diabl'o por ĉio'n sci'i kaj ĉio'n vid'i. Kial do ekzist'as tiel mal'mult'a'j libr'o'j pri milion'o'j da hom'o'j, kiu'j vend'as la anim'o'n al la diabl'o por neni'o'n sci'i kaj neni'o'n vid'i ?
La Princ'in'o for'ir'is ĉiam mal'proksim'e'n, Aĥumdus tim'iĝ'is.
— Do kio, ĉu oni atend'u ankoraŭ ok'cent jar'o'j ĝis kiam ili de'nov'e renkont'iĝ'os kaj de'nov'e kverel'os ? Do ne !— Ĝi koler'e ek'rigard'is mi'n.— Je kiu diabl'o vi rigard'aĉ'as ĉiu'flank'e'n anstataŭ flug'i al la Princ'in'o kaj ordon'i al ŝi re'ven'i.
Mi jam ĉes'is atent'i ŝi'a'n krud'ec'o'n kaj ebl'e pli trankvil'e respond'is:
— Unu'e, mi ne est'as tut'e sen'parti'a person'o kaj mi pen'e pac'ig'us la Princ'in'o'n kun la Jun'ul'o, kvankam, cert'e, mi dezir'as al ili feliĉ'o'n. Kaj vi mem dum la tut'a temp'o zum'as, ke mi est'as simpl'ul'o; kiu aŭskult'as simpl'ul'o'n ?!
— Absurd'o !— preskaŭ ĝem'kri'is Aĥumdus, eĉ ne fin'aŭskult'int'e mi'n.— Mi la last'a'n foj'o'n demand'as vi'n: ĉu vi ver'e ne dir'os al la ĉarm'a par'et'o, ke ili pli rapid'e mov'iĝ'u el la ombr'o de la diabl'a horloĝ'o ? Do tut'e proksim'e est'as seren'a lun'a lum'o ! Mi kon'as vi'n, fabel'ist'o'j'n ! Vi ĉiam trov'os kaŭz'o'n por rest'i flank'e de inter'bat'iĝ'o kun la plej nobl'a aspekt'o.
Mi terur'e ofend'iĝ'is.
— Kiel vi pov'as, do ĵus...
— Nu, ne koler'u,— rid'et'ant'e, kvazaŭ neni'o okaz'us, zum'is Aĥumdus.— Oni do dir'as al vi, ripoz'u, mi mem sukces'os.
Kun tiu'j vort'o'j Aĥumdus start'is aer'e'n. Oni do ne tre agrabl'e ” ripoz'as ” sur la foli'o de kaŝtan'arb'o. Hazard'a vent'o'puŝ'o de'blov'os vi'n. Ĉiu pigr'a promen'ant'ul'o - paser'o post tempest'a nokt'o pov'as sen'intenc'e kolizi'i kun vi, kiel dir'it'e,—” venen'a verm'et'o.”
” Ne, ne pri tiu for'pas'o li rev'is ”,— pens'is mi pri si, kiel oni skrib'as en libr'o'j. Sed, en ver'o, mi ne rev'is pri ia for'pas'o.
Feliĉ'e, Aĥumdus baldaŭ re'ven'is. Ĉu vi pens'as, ke ĝi pet'is pardon'o'n pro si'a kondut'o ? Neni'o simil'a. Ĝi est'is preskaŭ krev'ant'a pro mem'kontent'ec'o:
— Sur la sel'o'n, kaj ni flug'u.
Voj'e ĝi tut'temp'e babil'ad'is.
— Mi ne kompren'as, kio'n far'us hom'o'j sen mi. Strang'a'j est'aĵ'o'j vi est'as. Ĉe ni, muŝ'o'j, tio nom'iĝ'as vant'o'zum'ad'o. Ĉu do grav'as, kio gir'as ĉirkaŭ kio — ĉu la Ter'o ĉirkaŭ la Sun'o aŭ la Sun'o ĉirkaŭ la Ter'o. Muŝ'o ĉirkaŭ lamp'et'o aŭ lamp'et'o ĉirkaŭ muŝ'o... La Sun'o ! Se tio est'us kupr'a kuv'o kun konfit'aĵ'o. Ne, ili trov'is, pri kio disput'i, vi'a'j laŭd'at'a'j Princ'in'o kaj Jun'ul'o. Sed mi do fin'ĉagren'is ili'n. Mi sid'iĝ'is sur la naz'o'j'n, mord'is ĝis kiam ili persekut'is mi'n. Ĵus la unu'a radi'o de lun'a lum'o fal'is sur ili'n, la Princ'in'o dir'is:” Aĥ, kiel bon'as,” kaj li tut'e ne'konven'e respond'is:” Je Di'o, kiel vi bel'as.” Post'e ŝi dir'is:” Mi sonĝ'is koŝmar'o'n.” Kaj li respond'is:” Mi ankaŭ sonĝ'is koŝmar'o'n.” Kaj ili proksim'iĝ'is unu al la ali'a... Kial do mi babil'as — ni flug'u, vi mem vid'os.
Mi sonĝ'is koŝmar'o'n. Sed nun ĉio pas'is. Mi vi'n tiel am'as !— la Jun'ul'o etend'is la brak'o'j'n por brak'um'i la Princ'in'o'n.
Neni'o simil'a.
La Princ'in'o lev'is la kap'o'n, rigard'is al li'a'n vizaĝ'o'n distord'it'a'n de sufer'plen'a grimac'o kaj, re'tir'iĝ'int'e unu paŝ'o'n, en terur'o ek'kri'is:
— Kaj vi ĉiam est'os tia ! Ne paŝ'u, ne paŝ'u al mi !
Larm'o'j ek'flu'is el la okul'o'j de la Jun'ul'o. Ne, li'a vizaĝ'o tut'e ne est'is tim'ind'a.
” Kiel la Princ'in'o kruel'as,”— mi pens'is, forges'int'e, ke ŝi'a kor'o est'as envult'it'a.
— Ĉio van'as,— trist'e zum'is Aĥumdus.— Tie ĉi eĉ mi ne pov'as help'i.
En tiu sekund'o, ne'kon'at'e de kie, aper'is la Korv'o. Li flug'is al la Princ'in'o kaj dir'is hom'voĉ'e:
— Vi do tiel am'is la Jun'ul'o'n ĝis kiam vi'n envult'is Turroputo. Re'memor'u, re'memor'u tio'n. Am'u li'n, kaj tiam...
La Korv'o ne fin'dir'is.
La Princ'in'o turn'is si'n al la Jun'ul'o kaj kis'is li'n.
La sufer'plen'a grimac'o en la vizaĝ'o de la Jun'ul'o mal'aper'is, kaj per kia mirakl'a lum'o ilumin'iĝ'is ĝi. Kaj kiel bril'is la vizaĝ'o de la Princ'in'o, nun, kiam la am'o de'nov'e varm'ig'is ŝi'a'n kor'o'n. Fin'iĝ'is la envult'o de la Sorĉ'ist'o.
Jen kio est'is kaŝ'it'a en la vort'o'j:” Am'u li'n, kaj tiam...”
Mi pov'us skrib'i, ke post'e est'is ge'edz'iĝ'a fest'o kaj, kiel est'as dir'at'e en fabel'o'j,” mi ankaŭ tie est'is, med'o'n kaj bier'o'n drink'is, laŭ la lip'har'o'j flu'is, sed la buŝ'o'n ne traf'is.”
Sed mi pri'skrib'as nur tio'n, kio'n mi vid'is mem; est'u ali'a'j el'pens'ont'a ĉi'a'n ĉi'aĵ'o'n. Mi ne est'is en tiu ge'edz'iĝ'a fest'o, ĝi cert'e est'is mirakl'a kaj ĝoj'a, sed ne por mi.
Ŝajn'as al mi, ke ĉi tie oni bon'eg'e sukces'os sen ni,— zum'is Aĥumdus.— Al la horloĝ'o... Ĝi ial grinc'as kaj grinc'as...
Ni sukces'is ĝust'a'temp'e. La Magistr'o kun la ŝlos'il'o en la man'o grimp'is laŭ la glaci'a ŝtup'ar'o. Kaj Turroputo est'is tie. Feliĉ'e, li ne tut'e re'konsci'iĝ'is de la glaci'er'bat'o kaj ag'is ne tro cert'e. Adapt'iĝ'int'e, li kapt'is la Magistr'o'n je la pied'o.
” Tĵarĉ - Tĵarĉ - Tĵarĉ ”— surd'ig'e kaj naŭz'e grinc'is la horloĝ'o.
| Invers'e al fremd'a kaj surd'a jar'cent ’... La blind'a, la mut'a. Al land'o de nokt'o, mal'varm'o kaj vent ’.
Al ver ’ kruc'um'it'a, reg'ant'a mal'ver ’; |
Tĵarĉ... Tĵarĉ... Tĵarĉ...
La mal'varm'o est'is ĝust'e ne'toler'ebl'a.
— U - u - u - u ! Mi frost'ig'os vi'n !— kri'eg'is Turroputo.— Trans'form'os vi'n en glaci'pend'aĵ'o'n !
Mi sving'e pik'is la patri'nj'a'n magi'a'n tranĉ'il'o'n en la ruĝ'a'n naz'o'n de la Sorĉ'ist'o.
— Mi m - m - mort'as ! Pere'as la grand'a Turroputo,— kri'eg'is la Sorĉ'ist'o.
Li per ambaŭ'a'j man'o'j kapt'is la vizaĝ'o'n kaj, cert'e, las'is la pied'o'n de la Magistr'o, kiu komenc'is rapid'e lev'iĝ'i al la horloĝ'o.
La Sorĉ'ist'o tuj re'konsci'iĝ'is, sed la Magistr'o el'poŝ'ig'is grand'eg'a'n stel'o'n de unu'a magnitud'o kaj tiel lert'e ĵet'is ĝi'n kontraŭ la frunt'o'n de la Sorĉ'ist'o, ke tiu, de'nov'e hojl'int'e pro dolor'o, rul'iĝ'is de la ŝtup'ar'o.
Nun fin'e la Magistr'o sukces'is streĉ'i la horloĝ'o'n.
” Don'n - don'n - don'n ”,— ek'sonor'is ĝi.
La mal'lum'o sven'is, kaj ĉio'n en'verŝ'is tener'a lun'a lum'o.
| Don'n - don'n - don'n — Tiu kant'o pri tio, ke Se vi am'as, la rev ’ plen'um'iĝ'os, Kaj nigr'a mal'ĝoj ’ forges'iĝ'os |
— kant'is la horloĝ'o, kiel kant'as ĉiu'j horloĝ'o'j en la mond'o.
Al ili, la horloĝ'o'j, ŝajn'as, ke en tiu kant'et'o est'as la plej ĉef'a ver'o.
Sed se la kant'et'o ne plen'um'iĝ'as ? Okaz'as do kaj tiel ?!
— Se ĝi ne plen'um'iĝ'as, la horloĝ'o ne kulp'as, mi'a knab'o,— dir'is al mi post'e la Instru'ist'o.— Tio est'as ver'em'a kant'o, kaj por ke ĝi plen'um'iĝ'u, oni bezon'as nur tre fort'e am'i. Kaj batal'i por si'a am'o kontraŭ ĉiu'j sorĉ'ist'o'j. Kaj sufer'i, kaj atend'i, se tiel est'as juĝ'it'e. Kaj est'i honest'a, se vi'n eĉ minac'as pere'o.
— Kiel vi'a fil'o ?— demand'is mi la Instru'ist'o'n.
— Jes, kiel Silvero.
Tag'iĝ'is. Varm'a maten'a vent'et'o turn'ad'is cent'o'j'n da vent'o'flag'o'j.
— Ni flug'u por adiaŭ'o en la urb'o'dom'o'n,— dir'is Aĥumdus.
Strang'a, blu'a kaj roz'a lum'o plen'ig'is la volb'a'n hal'o'n.
Mi rigard'is al la pentr'aĵ'o kaj ek'vid'is la Princ'in'o'n. Varm'a bril'o verŝ'iĝ'is el ŝi'a'j okul'o'j. La Mort'o, star'int'a antaŭ'e post ŝi'a dors'o, est'is de'paŝ'ant'a profund'e'n de la pentr'aĵ'o.
Ĝi est'is de'paŝ'ant'a kun'e kun la mal'hel'o, kaj kun Buf ’ la Naŭ'a, kaj kun ĉiu'j li'a'j tim'ind'a'j alfonsioj. Kaj la bril'o, verŝ'iĝ'ant'a el la bel'eg'a'j okul'o'j de la Princ'in'o, far'iĝ'is ĉiam pli hel'a. Ĝi est'is ating'ant'a la volb'a'n plafon'o'n de la urb'o'dom'o, kaj la vespert'o'j, nest'ant'a'j tie, kun mal'plaĉ'a tim'ig'it'a blek'o kaŝ'is si'n de tiu lum'o, barakt'is kaj i'e'n mal'aper'is.
— Adiaŭ ! Mi neniam plu vid'os vi'n,— flustr'is mi, pen'ant'e ten'i la larm'o'j'n.— Vi ne sci'os, kiel mi vi'n am'as. Sed vi por ĉiam rest'os en mi'a kor'o tia — bril'ant'a kaj varm'ig'ant'a per si'a bril'o la mond'o'n.
— Temp'as, knab'o,— mal'laŭt'et'e memor'ig'is Aĥumdus.
Ni flug'is el la urb'o'dom'o. Montr'iĝ'is la stret'a defil'ej'o kaj la kon'at'a dom'o sub la tegol'a tegment'o. De'nov'e tio, kio aspekt'is de mal'proksim'e makul'o'j de humid'ec'o aŭ ombr'o'j, kun'verŝ'iĝ'is en hom'a'n figur'o'n. Mi ek'vid'is la Magistr'o'n, ĉu pentr'it'a'n, ĉu apog'int'a'n kontraŭ la mur'o.
Li est'is zon'it'a de antaŭ'tuk'o, sur'kudr'it'a de divers'kolor'a'j stel'o'j. La dorm'em'e rid'et'ant'a Lun'o kuŝ'iĝ'et'is sur li'a ŝultr'o.
Sed la Tond'il'o ne est'is.
Mi ek'ĝoj'is pri tio kaj ĵus sukces'is ek'pens'i:” Kie'n do ĝi mal'aper'is ?”, kiam sub la flug'il'o de Aĥumdus montr'iĝ'is mal'grand'a dom'o, ĉirkaŭ'at'a de ĝarden'o. Griz'a mal'jun'ul'et'o star'is inter roz'o'j kaj per la rust'a Tond'il'o tond'is nigr'a'n kapr'o'n. Subit'e la Tond'il'o kun mal'plaĉ'a grinc'o glit'is el la man'o'j kaj atak'is la plej proksim'a'n roz'a'n arbed'o'n. Ĝi for'tranĉ'us ĉiu'j'n flor'o'j'n ĝis la last'a kaj eĉ la flor'burĝon'o'j'n, sed la mal'jun'ul'et'o ĝust'a'temp'e kapt'is ĝi'n.
— Ten'u la Tond'il'o'n !— kri'is mi al la mal'jun'ul'et'o.— Ten'u ĝi'n pli fort'e, ne las'u el la man'o'j, ŝlos'u per sep serur'o'j, ali'e ĝi far'os mult'a'n malic'o'n !
Ni flug'is laŭ la ĉef'a strat'o. De post angul'o ek'ir'is Turroputo. Kia'n kompat'ind'a'n aspekt'o'n hav'is la Sorĉ'ist'o ! La man'o est'is bandaĝ'it'a, sur la okul'o est'is plastr'o. La ruĝ'o'blu'a naz'o puf'iĝ'is.
Ni mal'lev'iĝ'is pli mal'alt'e kaj mi plen'fort'e kri'is:
— Aĉet'u bat'it'a'j'n sorĉ'ist'o'j'n, romp'it'a'j'n ost'o'j'n, mal'nov'a'j'n ĉifon'o'j'n, sorĉ'ist'a'j'n artifik'o'j'n !
Turroputo ek'salt'is, turb'is, kaj mil'o de vent'o'j hojl'is, gir'is, kiel mal'sat'a'j lup'o'j.
Sed Aĥumdus bon'ord'e for'ir'is alt'e'n.
La tut'a urb'o est'is kovr'it'a de profund'a neĝ'o. Vend'ist'o pend'ig'is en la vitrin'o de la magazen'o plak'at'o'n:” Pro ne'atend'it'a al'ven'o de vintr'o mal'mult'e'kost'a dis'vend'o de aŭtun'a'j kaj somer'a'j artikl'o'j.” Knab'in'o'j modl'is neĝ'ul'o'j'n kun karot'a'j naz'o'j. Knab'o'j lud'is neĝ'batal'o'n.
Ni kun Aĥumdus flug'is tra la vazistas'o en la ĉambr'o'n de la gast'ej'o, de kie tiu'nokt'e ni komenc'is la vojaĝ'o'n.
Al la afer'o !— zum'is Aĥumdus.
Kun'e kun ĝi ni streĉ'ig'is — unu... du... sam'temp'e, unu... du,— star'ig'is la tablojd'o'n de la pli'ig'il'o sur la eĝ'o'n kaj rul'is al la rand'o de la tabl'o.
La tablojd'o fal'is kaj dis'romp'iĝ'is mult'fragment'e.
Aĥumdus port'is mi'n sur la plank'o'n, kaj mem for'flug'is en si'a'n dom'et'o'n.
Mi komenc'is ne'maĉ'ant'e glut'i pec'et'o'j'n da la pli'ig'il'o, kuŝ'ant'a'j'n ĉirkaŭ'e.
Kaj tuj grand'iĝ'is dek'obl'e, du'dek'obl'e, cent'obl'e.
Kaj sent'is mi'n grand'eg'ul'o, kvankam est'is ankoraŭ mal'pli alt'a ol la seĝ'o. Mi glut'ad'is la pec'et'o'j'n da la pli'ig'il'o kaj ĉiam kresk'is kaj kresk'is. Ŝajn'is, ke mi kresk'is ĝis la ĉiel'o, kaj se mi el'ir'os en la strat'o'n, mi dev'os klin'i la kap'o'n por ne for'bat'i la sun'o'n. Sed ver'e mi kiel ne est'is antaŭ ĉiu'j ĉi event'o'j alt'kresk'a, tiel rest'is. Eĉ far'iĝ'is ses centi'metr'o'j'n mal'pli alt'a, ĉar kelk'a'j er'et'o'j da la pli'ig'il'o for'rul'iĝ'is kaj oni ne sukces'is ili'n el'trov'i.
Mi ne aflikt'iĝ'is pro tio, ke mi far'iĝ'is mal'pli alt'a, ĉar mi don'is al mi la vort'o'n ĝis fin'o de la viv'o ne rigard'i al iu'j princ'in'o'j, eĉ se en la mond'o ekzist'us ali'a'j princ'in'o'j.
Kaj se vi est'as sol'a — kia diferenc'o, ĉu vi est'as alt'kresk'a aŭ ne. Neniu'n tio tuŝ'as.
— Temp'as,— zum'is Aĥumdus, sed mi ne pov'is tiel facil'e adiaŭ'i kun ĝi, tiom da foj'o'j sav'int'a mi'a'n viv'o'n. Mi pet'is ĝi'n atend'i dum minut'o kaj mal'supr'e'n'kur'is laŭ la ŝtup'ar'o en la bufed'o'n. Post la verŝ'o'tabl'o dorm'is dik'a bufed'ist'o. Pen'e mi puŝ'vek'is li'n. Sed li nur grumbl'is:
” Atend'u ĝis la maten'o,” kaj de'nov'e ek'ronk'is. Tiam mi ek'ruz'is; la simpl'ul'o do pov'as ankaŭ i'o'n el'lern'i.
Mi de'nov'e puŝ'vek'is la dik'ul'o'n kaj dir'is al li:
— Vi simpl'e ne hav'as konfit'aĵ'o'n kaj neniam hav'is, tio, kio ekzist'is, acid'iĝ'is kaj est'is for'manĝ'it'a de mus'o'j. Kaj vi est'as ordinar'a fanfaron'ul'o.
Li ĝust'e sen'spir'iĝ'is pro indign'o.
— Ĉe ni do, en ni'a fam'a bufed'o ne ekzist'as konfit'aĵ'o ?
Post minut'o antaŭ mi aper'is plet'o, kie star'is teler'et'o'j kun ĉiu'j spec'o'j da konfit'aĵ'o, kiu'j ekzist'as en la mond'o.
Aĥumdus grumbl'is:” Kial tio ĉi ?” sed mi bon'eg'e vid'is, kiel ĝi ek'ĝoj'is.
Kia festen'o ĉe ni okaz'is !
Post'e mi port'is Aĥumdus en Ofic'ej'o'n por varb'ad'o de kur'muŝ'o'j.
— Ĉu vi hav'as plend'o'j'n ?— demand'is la ofic'ej'estr'o. Mi respond'is, kiel mi pens'is, ke Aĥumdus est'as la plej bel'a, brav'a kaj saĝ'a muŝ'o en la mond'o.
— Adiaŭ, mi'a knab'o,— zum'is Aĥumdus.
— Adiaŭ, fratinjo !— respond'is mi.
Mi el'ir'is sur la strat'o'n kaj mov'iĝ'is tie'n, kie'n montr'is la vent'o'flag'o. La neĝ'o for'degel'is, varm'ig'is la sun'o. En la magazen'o, kie pend'is la plak'at'o ” Pro ne'atend'it'a al'ven'o de vintr'o mal'mult'e'kost'a dis'vend'o de aŭtun'a'j kaj somer'a'j artikl'o'j ”, oni pend'ig'is ali'a'n afiŝ'o'n:
” Ĉar la somer'o re'ven'is, oni mal'mult'e'kost'e vend'as vintr'a'j'n aĵ'o'j'n.”
La strat'o konduk'is mi'n al staci'dom'o. Ĉe fenestr'et'o de la bilet'ej'o mi kompren'is, ke mi ne sci'as, ĝis kiu staci'o mi dev'as vetur'i. Sed el la fenestr'et'o rigard'is ni'a Kolomb'o, kiu'n mi tuj re'kon'is, kvankam mi ne montr'is tio'n.
La bilet'ist'o - Kolomb'o don'is al mi bilet'o'n, ir'is el si'a ej'o kaj konduk'is mi'n al la trajn'o.
En mal'plen'a kupe'o mi kuŝ'iĝ'is kaj tuj ek'dorm'is. Post la pas'int'a nokt'o mi dorm'is tiel firm'e, ke la konduk'ant'o pen'e puŝ'vek'is mi'n. Sur peron'o mi'n atend'is la Korv'o.
Ĉi'foj'e li ne dev'is port'i mi'n en la bek'o: mi iom'et'e el'lern'is rajd - kaj flug'art'o'n, kiam mi flug'ad'is kun Aĥumdus.
Mez'e de la kamp'o kun blu'a'j kampanul'o'j montr'iĝ'is ni'a kar'a, mal'nov'a trab'a dom'o, sur'kresk'it'a de griz'a musk'o. La Instru'ist'o star'is sur la sojl'o; li ek'rid'et'is kaj sving'ad'is la man'o'n, kaj mi salt'is de la Korv'o kaj rapid'eg'e ĵet'is mi'n al li. Aĥ, kiom mi sopir'is pri la kar'a metr Ganzelius, kvankam mi ja ne vid'is li'n nur dum unu tag'nokt'o.
Mi komenc'is rakont'i al la Instru'ist'o pri ĉio, kio okaz'is, pen'ant'e neni'o'n preter'las'i, sed baldaŭ kompren'is, ke li jam ĉio'n sci'as.
Kiam mi parol'is pri Aĥumdus, la Instru'ist'o rid'et'is:
— Ĉu ĝi mok'nom'is vi'n simpl'ul'o, mi'a knab'o ?! Ĉu vi ne est'is ofend'it'a de ĝi ?
— Ne,— respond'is mi. Do ekzist'as ver'ŝajn'e mult'e pli ofend'a'j ali'nom'o'j. Mi nur ne memor'as, kiu'j.
— Tim'ul'o,— pens'int'e dir'is la Instru'ist'o.— Tio est'as la plej ofend'a ali'nom'o.
— Do kaj mi ne est'as kuraĝ'ul'o,— konfes'is mi.
— Tim'ul'o ne est'as tiu, kiu tim'as kaj venk'as tim'o'n, sed tiu, kiu pro tim'o far'iĝ'as mensog'ul'o kaj perfid'ul'o.
Mal'hel'iĝ'is, de'nov'e al'paŝ'is nokt'o, kaj en la ĉiel'o lum'iĝ'is la mir'ind'e bril'a kaj grand'eg'a lun'o.
— Temp'as adiaŭ'i, knab'o'j,— dir'is la Instru'ist'o per mal'fort'a voĉ'o, al'parol'ant'e la Korv'o'n, Kolomb'o'n kaj mi'n.
Nur nun mi vid'is, kiom li mal'jun'iĝ'is dum ni ne est'is hejm'e.— Kiam Silvero est'is ŝton'a, dum tiu ĉi cent'o'j jar'o'j,— daŭr'ig'is la Instru'ist'o,— mi'a'n kor'o'n ankaŭ prem'is ŝton'o. Kaj hodiaŭ tiel leĝer'as. Kaj mi hav'as iu'n, al kiu las'i la dom'o'n. Mi'a temp'o al'ven'is, knab'o'j.
Mi ne sukces'is i'o'n dir'i, eĉ ne kompren'is, kio okaz'as.
La Instru'ist'o lev'iĝ'is, etend'iĝ'is je tut'a statur'o kaj salt'is mez'e'n sur lun'a'n radi'o'n. Dum kelk'a'j sekund'o'j mi vid'is lum'ant'a'j'n verd'a'j'n punkt'o'j'n, post'e ili proksim'iĝ'is al la fenestr'o kaj mal'aper'is.
Dum tut'a nokt'o ni atend'is, sed la Instru'ist'o ne re'ven'is. Antaŭ tag'iĝ'o mi el'ir'is en la kort'o'n kaj demand'is la Kruc'bek'ul'o'n, kiu, kiel ĉiam, pend'is sur la abi'o kaj rigard'is en la ĉiel'o'n:
— Ĉu vi ne vid'as la Instru'ist'o'n — tie, en la lun'o ? Li est'as facil'e re'kon'at'a laŭ la verd'a'j lum'ant'a'j ŝu'o'j.
— Ne, respond'is la Kruc'bek'ul'o grinc'voĉ'e.— Kvankam mi est'as terur'e akr'e'vid'a, sed ĉu de la ter'o oni rigard'os la ŝu'o'j'n, eĉ se ili lum'as ?
— Kio'n mi far'u ?— en desper'o demand'is mi.
— Vi sci'as kio'n,— post long'a silent'o dir'is la Kruc'bek'ul'o.— En la lun'o ekzist'as 244 517 lun'a'j hom'et'o'j. Se vi ili'n kalkul'os kaj est'os 244 518, sekv'e, la Instru'ist'o est'as tie. Sed tio est'as tre mal'facil'a — kalkul'i ĉiu'j'n lun'a'j'n hom'et'o'j'n.
— Bon'vol'u, kar'a Kruc'bek'ul'o, kalkul'i. Ja nur vi pov'as tio'n far'i.
— Tio ver'as,— grinc'is la Kruc'bek'ul'o.— Oni dir'as, ke dokt'a'j hom'o'j hav'as teleskop'o'j'n, sed nur ni, la kruc'bek'ul'o'j, vid'as la lun'a'j'n hom'et'o'j'n.
Li komenc'is kalkul'i en la sam'a nokt'o. Kaj ĝis maten'o kalkul'is cent du'dek lun'a'j hom'et'o'j'n. Kaj dum la sekv'int'a nokt'o — mil kvin'dek ! Post'e li mis'kalkul'is, kaj dev'is komenc'i de komenc'o. Ĉi'foj'e li kalkul'is ĝis dek mil tri'cent kaj de'nov'e mis'kalkul'is. Kaj post'e ĉio ir'is bon'e, li kalkul'is ĝis cent mil kaj jen re'memor'is, ke plu kalkul'i li ne sci'pov'as; iam sci'pov'is, sed forges'is.
Tiel ni rest'is sol'a'j — la Korv'o, Kolomb'o kaj mi. Tre angor'e est'as en mi'a kor'o sen la Instru'ist'o.
Mi sci'as, ke long'e ripoz'i mi ne sukces'os. Hieraŭ en la fum'tub'o ek'hojl'is glaci'a vent'o kaj hojl'ad'is dum tut'a nokt'o.
Turroputo est'as proksim'a ! Sekv'e nov'a renkont'iĝ'o kun la Sorĉ'ist'o ne est'as eskap'ebl'a.
Mi ne tim'os. Mi ne hav'as rajt'o'n por tim'i... Al mi ŝajn'as, ke la Instru'ist'o ne konduk'as de mi si'a'j'n akr'e'vid'a'j'n okul'o'j'n.
” Don'n - don'n - don'n ”,— bat'as la horloĝ'o.
Mi aŭd'as ĝi'a'n sonor'o'n kaj kred'as al ĝi'a kant'o.
Ŝarov ( ver'a nom'o Njurenberg ) Aleksandro Izraileviĉ ( 1909 — 1984 )— rus'a verk'ist'o. Libr'o'j:” Re'tir'iĝ'o de tundr'o ”( 1936 ),” Viv'o venk'as ”( 1950 ),” La mal'grand'a'j est'iĝ'as grand'a'j ”( 1957 ),” La river'et'o de la old'a kastor'o ”
( 1958 ),” Sorĉ'ist'o'j ven'as al hom'o'j ”( 1974 ),” Rakont'o pri la dek erar'o'j ”( 1982 ),” La horizont'o ”( 1990 ) kaj ali'a'j.
Nask'iĝ'is en 1961 en Siberio ( urb'o Novokuznezko ).
Lern'is Esperant'o'n en 3 - monat'a'j kurs'o'j ĉe la Omska region'a libr'ej'o je la nom'o A. S. Puŝkin dum stud'ad'o en la unu'a kurs'o de la Omska super'a lern'ej'o de milic'o ( 1979 ). Nun li est'as jur'ist'o en fak'o de civil'a jur'o.
Loĝ'as kaj labor'as en ” La patr'in'o de siberiaj urb'o'j ”— Tjumeno.
Kiel esperant'ist'o li ” re'viv'iĝ'is ” en aĝ'o de 40, post pli ol 20 - jar'a inter'romp'o.
Kiel pretekst'o por tiu ĉi traduk'o serv'is la dezir'o prezent'i al ekster'rus'land'a leg'ant'o la plej ŝat'at'a'n libr'o'n de li'a infan'ec'o.
www. omnibus. se/ink'o I S B N 91 - 7303 - 207 - 7 120