| Autorem wiersza jest Antoine de Saint-Exupéry |
El la franca tradukis Pierre Delaire ### | Przepraszam wszystkie dzieci za poświęcenie tej książki dorosłemu. | Pardonu infanoj, ke mi dediĉis ĉi tiun libron al ”grandulo”. |
### | Mam ważne ku temu powody: ten dorosły jest moim najlepszym przyjacielem na świecie. |
Mi havas seriozan senkulpigon: tiu grandulo estas la plej bona amiko, kiun mi havas en la mondo. |
### | Drugi powód: ten dorosły potrafi zrozumieć wszystko, nawet książki dla dzieci. |
Mi havas alian senkulpigon: tiu grandulo kapablas ĉion kompreni, eĉ porinfanajn librojn. |
### | Mam też trzeci powód: ten dorosły znajduje się we Francji, gdzie cierpi głód i chłód. |
Mi havas trian senkulpigon: tiu grandulo loĝas en Francio, kie li suferas pro malsato kaj malvarmo. |
### | I trzeba go pocieszyć. |
Li ja bezonas konsolon. |
### | Jeśli te powody nie wystarczą - chętnie poświęcę tę książkę dziecku, jakim był kiedyś ten dorosły. |
Se ĉiuj tiuj senkulpigoj ne sufiĉas, mi volonte dediĉos ĉi libron al la infano, kiu iam antaŭe tiu grandulo estis. |
### | Wszyscy dorośli byli kiedyś dziećmi. |
ĉiuj granduloj unue estis infanoj. |
### | Choć niewielu z nich o tym pamięta. |
(Sed malmultaj el ili memoras pri tio.) |
### | Zmieniam, więc moją dedykację: LEONOWI WERTH gdy był małym chłopcem |
Mi do korektas mian dediĉon: Al Léon Werth, kiam li estis malgranda knabo. |
### | Rozdział 1; Gdy miałem sześć lat, zobaczyłem pewnego razu wspaniały obrazek w książce opisującej puszczę dziewiczą. Książka nazywała się „Historie prawdziwe”. |
I. Iam, kiam mi estis sesjara, mi vidis belegan bildon en iu libro pri la praarbaro, titolita ”Travivitaj rakontoj”. |
### | Obrazek przedstawiał węża boa, połykającego drapieżne zwierzę. |
Tiu bildo prezentis boaon, kiu glutas rabobeston. |
### | Oto kopia rysunku: |
Jen kopio de la desegno: |
### | W książce było napisane: „Węże boa połykają w całości schwytane zwierzęta. |
En la libro oni diris: ”La boaj glutas sian rabaĵon unuglute, sen-maĉe. |
### | Następnie nie mogą się ruszać i śpią przez sześć miesięcy, dopóki zdobycz nie zostanie strawiona”. |
Sekve ili ne plu povas moviĝi kaj dormas dum sia sesmonata digestado.” |
### | Po obejrzeniu obrazka wiele myślałem o życiu dżungli. |
Ekde tiam mi multe meditis pri la aventuroj en ĝangalo |
### | Pod wpływem tych myśli udało mi się przy pomocy kredki stworzyć mój pierwszy rysunek. |
per kolorkrajono mi sukcesis miavice fari mian unuan desegnon. |
### | Rysunek numer 1. Wyglądał on tak: |
Jen kiel ĝi estis: |
### | Pokazałem moje dzieło dorosłym i spytałem, czy ich przeraża. |
Mi montris mian ĉefverkon al granduloj kaj ilin demandis, ĉu mia desegno timigis ilin. |
### | - Dlaczego kapelusz miałby przerażać? - odpowiedzieli dorośli. |
Ili al mi respondis: ”Kial ĉapelo timigus?” |
### | Mój obrazek nie przedstawiał kapelusza. |
Mia desegno ne prezentis ĉapelon. |
### | To był wąż boa, który trawił słonia. |
Ĝi prezentis boaon, kiu digestadas elefanton. |
### | Narysowałem następnie przekrój węża, aby dorośli mogli zrozumieć. |
Do, mi desegnis la enhavon de la boao, por komprenigi al granduloj. |
### | Im zawsze trzeba tłumaczyć. |
Ili ĉiam bezonas klarigojn. |
### | Mój rysunek numer 2 wyglądał następująco: |
Jen kiel aspektis mia desegno numero Du: |
### | Dorośli poradzili mi, abym porzucił rysowanie węży zamkniętych oraz otwartych i abym się raczej zajął geografią, historią, arytmetyką i gramatyką. |
La granduloj konsilis, ke mi flankenlasu desegnojn de boaoj aŭ malfermitaj aŭ ne, kaj prefere interesiĝu pri geografio, historio, kalkularto kaj gramatiko. |
### | W ten sposób. mając lat sześć, porzuciłem wspaniałą karierę malarską. |
Kaj tiel, en mia sesjara aĝo, mi rezignis grandiozan pentristan karieron. |
### | Zraziłem się niepowodzeniem rysunku numer 1 i numer 2. |
Mi senkuraĝiĝis pro la fiasko de mia desegno numero Unu kaj de mia desegno numero Du. |
### | Dorośli nigdy nie potrafią sami zrozumieć. |
Neniam la granduloj komprenas tute per si mem |
### | A dzieci bardzo męczy konieczność stałego objaśniania. |
al la infanoj estas lacige ĉiam kaj ĉiam donadi al ili klarigojn. |
### | Musiałem wybrać sobie inny zawód: zostałem pilotem. |
Mi do devis elekti alian metion kaj lernis piloti aviadilojn. |
### | Latałem po całym świecie i muszę przyznać, że znajomość geografii bardzo mi się przydała. |
Mi flugis iom ĉie tra la mondo. Kaj mi tute konsentas, ke geografio multe utilis al mi. |
### | Potrafiłem jednym rzutem oka odróżnić Chiny od Arizony. |
Mi scipovis unuavide distingi ĉinion de Arizono. |
### | Ta wiedza oddaje duże usługi, szczególnie wówczas, gdy się błądzi nocą. |
Tio estas tre taŭga, se oni vojeraris nokte. |
### | Zawód pilota dał mi okazję do licznych spotkań z wieloma poważnymi ludźmi. |
Tiel, dum la daŭro de mia vivo, mi havis amasojn da kontaktoj kun amaso da seriozaj homoj. |
### | Wiele czasu spędziłem z dorosłymi. |
Mi multe vivis ĉe granduloj. |
### | Obserwowałem ich z bliska. |
De tre proksime mi vidadis ilin. |
### | Lecz to nie zmieniło mej opinii o nich. |
Kaj tio malmulte plifavorigis mian opinion pri ili. |
### | Gdy spotykałem dorosłą osobę, która wydawała mi się trochę mądrzejsza, robiłem na niej doświadczenie z moim rysunkiem numer 1, który stale nosiłem przy sobie. |
Kiam mi renkontis inter ili iun, kiu ŝajnis al mi iom klarvida, iam mi provis per mia desegno numero Unu, kiun mi ĉiam konservis. |
### | Chciałem wiedzieć, czy mam do czynienia z osobą rzeczywiście pojętną. |
Mi volis scii, ĉu tiu ĉi vere estas komprenema. |
### | Lecz za każdym razem odpowiadano mi: - To jest kapelusz. |
Sed ĉiam oni respondis al mi: ”Ĝi estas ĉapelo.” |
### | - Wobec tego nie rozmawiałem ani o wężach boa, ani o lasach dziewiczych, ani o gwiazdach. |
Tiam al tiu mi parolis nek pri boaoj, nek pri praarbaroj, nek pri steloj. |
### | Starałem się być na poziomie mego rozmówcy. |
Mi adaptiĝis al ties komprenpovo. |
### | Rozmawiałem o brydżu, golfie, polityce i krawatach. |
Mi priparolis briĝon, golfludon, politikon kaj kravatojn. |
### | A dorosły był zadowolony, że poznał tak rozsądnego człowieka. |
Kaj la grandulo estis ja kontenta koni homon tiel konvenan. |
### | Rozdział 2; W ten sposób, nie znajdując z nikim wspólnego języka, prowadziłem samotne życie aż do momentu przymusowego lądowania na Saharze. | II
Do, mi vivis sola, sen iu ajn, kun kiu mi povus vere interparoli,
ĝis paneo de mia motoro sur dezerto Saharo,
|
### | Było to sześć lat temu. | kio okazis antaŭ ses jaroj.
|
### | Coś się zepsuło w motorze. |
Io en la motoro rompiĝis.
|
### | Ponieważ nie towarzyszył mi ani mechanik, ani pasażerowie, musiałem sam zabrać się do bardzo trudnej naprawy. | Kaj, ĉar estis kun mi nek me-kanikisto nek pasaĝeroj, mi min pretigis por provi tute sola sukcesigi malfacilan riparon.
|
### | Była to dla mnie kwestia życia lub śmierci. |
Temis por mi pri vivdemando.
|
### | Miałem zapas wody zaledwie na osiem dni. | Mi havis trinkeblan akvon apenaŭ por semajno.
|
### | Pierwszego wieczoru zasnąłem na piasku, o tysiąc mil od terenów zamieszkałych. | La unuan vesperon mi do endormiĝis sur la sablo, mil mejlojn for de kiu ajn loĝigita loko.
|
### | Byłem bardziej osamotniony, niż rozbitek na tratwie pośrodku oceanu. | Mi ja estis multe pli izolita ol ŝip-rompulo sur floso meze de oceano.
|
### | Toteż proszę sobie wyobrazić moje zdziwienie, gdy o świcie obudził mnie czyjś głosik. | Sekve vi imagu mian
surprizon, kiam tagiĝe vekis min kurioza voĉeto:
|
### | Posłyszałem: - Proszę cię, narysuj mi baranka. | Mi aŭdis:
”Mi petas vin… desegnu por mi ŝafeton!”
|
### | - Co takiego? - Narysuj mi baranka. | ”Kion?”
”Desegnu por mi ŝafeton!”
|
### | Zerwałem się na równe nogi. |
Mi salte ekstaris kiel trafita de fulmo.
|
### | Przetarłem dobrze oczy. |
Mi insiste frotis miajn okulojn.
|
### | Natężyłem wzrok. |
Mi bone rigardis.
|
### | I zobaczyłem niezwykłego małego człowieka, który bacznie mi się przyglądał. | Kaj mi vidis tute eksterordinaran hometon, kiu gravmiene rigardadis min.
|
### | Oto jego najlepszy portret, który udało mi się zrobić później: | Jen la plej bona portreto de li, kiun mi poste sukcesis fari.
|
### | Oczywiście nie jest on na tym rysunku tak czarujący jak w rzeczywistości. | Sed kompreneble mia desegno estas ja multe malpli rava ol la modelo.
|
### | To nie moja wina. | Sed mi ne kulpas:
|
### | Gdy miałem sześć lat, dorośli zniechęcili mnie do malarstwa i dlatego umiem rysować tylko węże boa zamknięte i otwarte. | La granduloj senkuraĝigis min de pentrista kariero jam kiam mi estis sesjara, kaj, krom fermitaj kaj malfermitaj boaoj, mi nenion lernis desegni.
|
### | Patrzyłem na to zjawisko oczyma okrągłymi ze zdziwienia. | Do mi rigardis tiun aperaĵon per okuloj tute rondaj pro miro.
|
### | Nie zapominajcie, że znajdowałem się o tysiąc mil od terenów zamieszkałych. | Ne forgesu, ke mi troviĝis mil mejlojn for de iu ajn loĝigita loko.
|
### | Tymczasem człowieczek nie wyglądał ani na zabłąkanego, ani na ginącego ze zmęczenia, ani na umierającego z pragnienia czy głodu, ani na przestraszonego. | Nu, mia hometo ŝajnis al mi nek vojerarinta, nek mortanta pro laceco, malsato, soifo, aŭ timo.
|
### | W niczym nie przypominał dziecka zgubionego w środku pustyni, o tysiąc mil od miejsc zamieszkałych. | Li neniel havis aspekton de infano perdita meze de dezerto, mil mejlojn for de iu ajn loĝigita loko.
|
### | Gdy wreszcie odzyskałem mowę, odezwałem się: | Kiam mi fine sukcesis paroli, mi diris al li:
|
### | - Ale... cóż ty tutaj robisz? | ”Sed… kion vi faras ĉi tie?”
|
### | A on powtórzył bardzo powoli, jak gdyby chodziło o niezwykle ważną sprawę: | Kaj tiam li ripetis, tute milde, kiel aferon tre gravan
|
### | - Proszę cię, narysuj mi baranka... |
”Mi petas… desegnu por mi ŝafeton!”
|
### | Zawsze ulega się urokowi tajemnicy. | Kiam mistero tro impresas, oni ne kuraĝas malobei.
|
### | Pomimo niedorzeczności sytuacji - byłem bowiem o tysiąc mil od terenów zamieszkałych i grozi mi niebezpieczeństwo śmierci - wyciągnąłem z kieszeni kartkę papieru i wieczne pióro. | Eĉ se tio ŝajnas al mi absurda ĉi tie, mil mejlojn for de iu ajn loĝigita loko kaj en danĝero de morto, mi tamen elpoŝigis paperfolion kaj fontoplumon.
|
### | W tym momencie przypomniałem sobie, że przecież uczyłem się tylko geografii, historii, rachunków i gramatyki, więc zmartwiony powiedziałem chłopcu, że nie umiem rysować. | Sed mi tiam ekmemoris, ke mi lernis precipe geografion, historion, kalkularton kaj gramatikon; kaj (kun iom da malbona humoro) mi diris al la hometo, ke mi ne scias desegni
|
### | Ale on odrzekł: - To nic nie szkodzi. Narysuj mi baranka. | ”Ne gravas.
Desegnu por mi ŝafeton!”
|
### | Ponieważ nigdy w życiu nie rysowałem baranka, pokazałem mu jeden z dwóch rysunków, jakie umiałem zrobić: rysunek węża boa zamkniętego. | ĉar ŝafon mi neniam desegnis, mi refaris por li unu el la du solaj desegnoj, kiujn mi kapablis fari: tiu de la fermita boao.
|
### | Ku memu zdziwieniu chłopczyk odpowiedział: | Kaj en mirego mi aŭdis la hometon respondi al mi:
|
### | - Nie, nie. Nie chcę słonia połkniętego przez węża boa. | ”Ne!
Ne!
Mi ne volas elefanton en boao.
|
### | Boa jest zbyt niebezpieczny, a słoń za duży. | Boao estas tre danĝera kaj elefanto okupas tro multe da spaco.
|
### | Mam za mało miejsca. |
Ĉe mi ĉio estas tute eta.
|
### | Potrzebny mi jest baranek. |
Mi bezonas ŝafeton.
|
### | Narysuj mi baranka. Narysowałem baranka. | Desegnu por mi ŝafeton!”
Do, mi desegnis.
|
### | Mały przyjrzał się uważnie i rzekł: |
Li atente rigardis kaj poste diris:
|
### | - Nie, ten baranek jest już bardzo chory. Zrób innego. | ”Ne!
Tiu ĉi estas jam tre malsana.
Faru alian!”
|
### | Narysowałem. |
Tiam mi desegnis denove:
|
### | Mały przyjaciel uśmiechnął się grzecznie z pobłażaniem: |
Mia amiko ĉarme ridetis kun indulgo:
|
### | - Przyjrzyj się. To nie jest baranek, to baran. On ma rogi. | ”Vidu mem … ĉi tio estas ne ŝafeto, sed virŝafo.
Ĝi havas kornojn…”
|
### | Zrobiłem nowy rysunek, ale został odrzucony tak jak poprzedni: | Do mi rekomencis desegni.
Sed, kiel la antaŭaj, ĝi estis rifuzita:
|
### | - Ten baranek jest za stary. |
”Tiu ĉi estas tro maljuna.
|
### | Chcę mieć baranka, który będzie długo żył. |
Mi volas ŝafeton, kiu longe vivu.”
|
### | Tracąc już cierpliwość - chciałem bowiem jak najprędzej zabrać się do naprawy motoru nabazgrałem ten obrazek i powiedziałem: | Tiam mi senpacienciĝis kaj, ĉar mi volis senprokraste komenci la malmuntadon de mia motoro, mi skizaĉis ĉi tiun lastan desegnon.
|
### | - To jest skrzynka. |
”Jen estas la kesto.
|
### | Baranek, którego chciałeś mieć, jest w środku. | La ŝafeto, kiun vi volas, troviĝas interne.”
|
### | Byłem bardzo zdziwiony, widząc radość na buzi małego krytyka. | Sed mi tre surpriziĝis, vidante la vizaĝon de mia juna kritiki-sto ekbrili pro ĝojo:
|
### | - To jest właśnie to, czego chciałem. | ”Ĝuste tia mi volis ĝin!
|
### | Czy myślisz, ze trzeba dużo trawy dla tego baranka? | ĉu vi kredas, ke tiu ŝafeto bezonos multe da herbo?”ĉu vi kredas, ke tiu ŝafeto bezonos multe da herbo?”
|
### | - Dlaczego pytasz? | ”Kial?”
|
### | - Bo mam tak mało miejsca ... |
”Tial, ĉar ĉe mi ĉio estas tute eta…”
|
### | - Na pewno wystarczy. |
”Certe sufiĉos.
|
### | Dałem ci zupełnie małego baranka. |
Mi donis al vi tute etan ŝafeton.”
|
### | Pochylił główkę nad rysunkiem. |
Li klinis sian kapeton al la desegno:
|
### | - Nie taki znowu mały. |
”Ne tiel etan… Ha!
|
### | Zobacz, zasnął... Tak wyglądał początek mojej znajomości z Małym Księciem. | Ĝi endormiĝis…”
Kaj tiel mi konatiĝis kun la eta princo.
|
|